Machine Translated by Google

Kutaa tokkoffaa

Seensa Anaatoomii _
Machine Translated by Google

Haala Waliigalaa Anaatoomii

Anaatoomii – qorannoo
caasaa kutaalee qaamaa fi
hariiroo isaan waliin qaban
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

Qoodinsa xiqqaa anatoomii

Machine Translated by Google

1. Waliigalaa ykn maakrooskoopii

Caasaa qaamaa gurguddaa ijaan

mul’atan qoradhu
Machine Translated by Google

A. Naannoo
Naannoo addaa qaamaa kan
akka (garaa, mataa, qaama gadii...)
qoradhu .
Machine Translated by Google

Jechoota Anaatoomii
Machine Translated by Google

Jechoota Anaatoomii
Machine Translated by Google

B. Sirna kan qabu

Anaatoomii waliigalaa qaamaa sirna qaamaa

adda addaatiin qoratame
(sirna bullaa'insa nyaataa, lafee, narvii....)
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee Gurguddoo:
gogaa

rifeensa

cimdii ujummoolee

dafqa ujummoolee sebaceous glands

Hojiiwwan
Gurguddoo:
tishuu eeguu, ho’a qaamaa
to’achuu, fudhatoota miiraa deggeruu

1. Sirna integumentary
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee

Gurguddoo:
lafee ligaments cartilages

Hojiiwwan
Gurguddoo: bu’uura
kennuu tishuu lallaafaa
eeguu maashaaleedhaaf maxxansa
kennuu seelii dhiigaa
oomishuuf soogidda inorganik kuusu

2. Sirna lafee
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee Gurguddoo:
maashaalee

Hojiiwwan Gurguddoo:
sochii fidu

haala dhaabbii qaamaa

eeguu ho’a qaamaa ni uumu

3. Sirna maashaalee
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee

Gurguddoo: lafee dugda sammuu

narvii

qaamolee miiraa

Hojiiwwan Gurguddoo:
jijjiirama adda
baasuu, odeeffannoo miiraa fudhachuu fi hiikuu,
maashaalee fi ujummoolee kakaasuu

4. Sirna narvii
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee Gurguddoo:

ujummoo pituutarii

ujummoo taayirooyidii

ujummoolee parataayirooyidii

ujummoolee adreenaalii

ovaarii
xannacha sombaa

testes jedhamuun beekama

ujummoo pineal gland thymus

jedhamuun beekama

Hojiiwwan Gurguddoo:
sochii meetaabolii caasaa qaamaa karaa

gadhiifamuu hormoonii to’achuu

5. Sirna endocrine
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee
Gurguddoo: onnee

arteriiwwan

kaappilaarii

ujummoolee dhiigaa

Hojiiwwan Gurguddoo:

dhiiga karaa ujummoolee dhiigaa sochoosuu fi

wantoota qaama guutuu keessa geessu

6. Sirna onnee fi ujummoolee dhiigaa

Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee
Gurguddoo:
ujummoolee
limfii limfii
thymus spleen

Hojiiwwan Gurguddoo:
dhangala’aa tishuu gara dhiigaatti
deebisuu, molakiyuulota nyaataa tokko tokko
xuuxaman baachuu, qaama infekshinii irraa ittisuu

7. Sirna limfii
Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee
Gurguddoo: afaan

arraba
ilkaan

ujummoolee
haxxiffannaa
pharynx
esophagus garaacha

kalee fi ujummoo fincaanii

xannacha
sombaa garaacha xixiqqaa fi guddaa

Hojiiwwan Gurguddoo:
nyaata fudhachuu, caccabsuu fi xuuxuu, meeshaa
hin xuuxamne dhabamsiisuu

8. Sirna bullaa'insa nyaataa

Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee
Gurguddoo:
qaawwa
hidhii
pharinx
larynx
trachea bronchi somba

Hojiiwwan
Gurguddoo: gaasii jijjiirraa
qilleensaa qilleensaa fi dhiiga gidduutti fudhachuu fi baasuu

9. Sirna sirna hargansuu

Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee Gurguddoo:

tiruu,
ujummoo fincaanii

ujummoo fincaanii ujummoo fincaanii

ujummoo fincaanii

Hojiiwwan Gurguddoo:
balfa dhiiga keessaa baasuu, madaallii

bishaanii fi elektiroolayitii eeguu, fincaan kuusuu fi geejjibsiisuu

10. Sirna fincaanii

Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee Gurguddoo: qaama

saalaa dhiiraa (scrotum) .

testes jedhamuun beekama

epididymides ductus deferentia

veesikilii sanyii ujummoo piroostaatii

ujummoolee bulbourethral ujummoo

fincaanii

qaama saalaa dhiiraa

Hojiiwwan Gurguddoo: seelii isparmii

uumuu fi kunuunsuu, seelii isparmii gara ujummoo walhormaataa dubartootaatti

dabarsuu

11A. Sirna walhormaataa dhiiraa

Machine Translated by Google

Sadarkaa Gurmaa’ina

Qaamolee Gurguddoo:

ovaarii, tuuboo

gadameessaa

gadameessa

qaama saalaa

qaama saalaa

clitoris vulva

Hojiiwwan Gurguddoo:

hanqaaquu oomishuu fi kunuunsuu seelonni

isparmii fudhatu adeemsa

dhalootaa keessatti guddina dalagaa miciree ni

deeggaru

11B. Sirna walhormaataa dubartootaa

Machine Translated by Google

C. Fuulaa

Qorannoon caasaa keessoo akka isaan

gogaa gubbaa jiruun walqabatanitti
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

2. Maaykirooskoopii

Qorannoon qorannoo tishuu qaamaa

maaykirooskooppii fayyadamuun
Machine Translated by Google

2. Maaykirooskoopii

A. Saayitoloojii – qorannoo seelii

B. Histoloojii – qorannoo tishuu
Machine Translated by Google

3. Qoodinsa xiqqaa biroo

Machine Translated by Google

A. Embryology – qo’annoo
jijjiirama guddina qaamaa
osoo hin dhalatin
Machine Translated by Google

B. Anaatoomii kilinikaa – .
jijjiirama dhukkuba waliin walqabatee dhufu
Machine Translated by Google

C. Anaatoomii
raadiyooloojii – caasaa
tooftaalee suuraa
adda addaa fayyadamuun mul’atu

PET scan: Garaagarummaa sochii sammuu karooraa fi raawwii hojii murtaa’e tokkoo
wajjin walqabatee jiru sammuu to’annoo irraa faallaa ta’een ilaaluu
Machine Translated by Google

D. Anaatoomii wal
bira qabamee ilaalamu-
walmadaalchisuu
caasaa anatoomii
bineensota adda addaa wajjin wal qabata
Machine Translated by Google

E. Anaatoomii antiroopooloojii

Walbira qabamee ilaalamuu anatoomii

sanyiiwwan namaa adda addaa
wajjin wal qabata
Machine Translated by Google

F. Anaatoomii aartii

Qorannoowwan anatoomii sababa

aartii wajjin wal qabata
Machine Translated by Google

Jechoota Anaatoomii
Machine Translated by Google

1. Ejjennoo anatoomii
Machine Translated by Google

Ejjennoo anatoomii:
qaamni ka’ee,
miilli walitti,
harka mirgaa gara fuulduraatti kan
qubni harkaa qaama irraa fagaatee akeeka.
Machine Translated by Google

2. Xiyyaara anatoomii
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

3. Kutaalee Anaatoomii

Isaan kun ciccitaa qaamaa fi kutaalee

isaa xiyyaara adda addaatiin muramee
caasaa keessoo ibsuu fi agarsiisuudha.
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

3. Haala hariiroo
Machine Translated by Google

• Fuuldura/duuba-gara
fuulduraa/duubaatti dhihoo

• Ol’aanaa/gadi- naannoo
mataa/gara miilaatti
• Giddugaleessa/

cinaa- gara / fagootti xiyyaara gidduu •

Giddugaleessa- b/n caasaa lama
Jecha walitti makamaa hariiroo: 1.1.
• Inferomedial - 10. .
Machine Translated by Google

4. Jechoota wal bira qabuu

Machine Translated by Google

Jechoonni kunniin bakka walqabataa

caasaa lamaa walii isaanii wajjin
walbira qabu:
Jirma ykn bakka ka’umsaa
irraa / fagootti dhihoo /fagoo-dhihoo

Gubbaa/gadi fagoo- gara gubbaatti

dhihoo/fagoo
Keessaa/alaa- gara
keessaa/ala qaama ykn qaawwa
tokkoo
Machine Translated by Google

6. Jechoota lateralis
Machine Translated by Google

Ipislateral/contralateral- gama tokkoon /

faallaa qaamaa irratti

biyyoota lamaanii, .

Kanneen gama tokkoon kanneen gama tokko qofaan uumaman (fkn, tiruu) .
Machine Translated by Google

Haala sochii
Machine Translated by Google

Sochii Kofa
Machine Translated by Google

Sochiiwwan Ibsa

Sochii Kofa kofa walqabsiisaa dabaluu ykn hir’isuu

Flexion jedhamuun beekama

fuuldura-duuba keessatti qaxxaamuruu
xiyyaara

Dheerachuu qajeelchuu posterior-anterior keessatti

xiyyaara

Addushiniin (Adduction) jedhu

sochii gara xiyyaara gidduugaleessaatti

Butamuu sochii gidduugaleessaa irraa fagaachuu

xiyyaara
Machine Translated by Google

Sochii Geengoo
 Machine Translated by Google

Sochii Geengoo Bakka walqabsiistotaatti naannessi

Naannoo (circumduction) jedhamuun beekama

walnyaatinsa kofoota hunda

sochiiwwan

Naanna’uu gidduugaleessaa gara xiyyaara gidduugaleessaatti naanneffamuu

Naanna’uu gara cinaatti naanneffamuu gidduugaleessaa irraa fagaachuu

xiyyaara

Supination jechuun ni danda’ama harka harkaa gara oliitti kan ilaalu

Pronation (Pronation) jechuun ni danda’ama

harka harkaa gara gadiitti kan ilaalu
Machine Translated by Google

Sochii Addaa
 Machine Translated by Google

Sochii Addaa Sochiiwwan bakka tokko tokkotti a

qaama

mormitoota sochii qubbee harkaa gara faallaatti

quba
irra deebi’anii bakka biraatti kaa’uu mormii duubatti deebi’uu
garagalchuu sochii kophee miila gara keessaatti

ykn gidduu galeessaan

eversion jedhamuun beekama

faallaa garagalchuu
olka’iinsa kutaa qaamaa gara oliitti ol kaasuu ykn
ol’aantummaadhaan

dhiphina
olka’iinsa duubatti deebi’uu

sammuu dheeressuu sochii kutaa qaamaa

fuulduratti xiyyaara walfakkaatu irratti
lafa
rrin An f rrin jedhu
Machine Translated by Google

Jechoota naannoo
Machine Translated by Google

Jechoota naannoo

• Kutaa aksiyoonaa: mataa, qoonqoo fi jirma

(garaa, garaa fi jilba) of keessatti qabata.
• Kutaa appendicular: Qaamolee kanneen
siiqqee qaamaa irratti maxxanan of keessatti qabata.
Gosa lamaa kan qabu

Qaama gubbaa : brachium, ant-brachium,

carpal, manus, dijiitota
gadii : qoma, crural, tarsal, dijiitota
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

Qaawwa qaamaa

Bakka qola qaama namaa keessa jiru kan

qaamolee keessoo of keessaa qabu.
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

Meembraanii qaamaa

Tishuuwwan qaawwa qaamaa fi

haguuggii qaamolee keessoo
Machine Translated by Google

1. Meembraanota seeroosii
2. Mucous membranes: 1.1.
3. Meembraanota gogaa: 1.1.

4. Meembraanota siinoovii: 1.1.

Machine Translated by Google

Gurmaa'ina Qaama
Machine Translated by Google
Machine Translated by Google

Xiyyaaronniifi naannoolee garaachaa

Machine Translated by Google

A. Akka waliigalaatti naannoo

garaachaaf

xiyyaara midsagittal-
xiyyaara transumbilical- .
garaa naannoo afuritti qoode
Machine Translated by Google

b. xiyyaarri gidduu saajiitaalaa fi tiraansumbiliikaal umbilicus irratti perpendicular waliin

wal arguun naannoo 4 kenna
Machine Translated by Google

B. Argannoo tokkoo bakka addaatti galchuuf

xiyyaara
subkoostaalaa- xiyyaara tiruu tiruu-
fi xiyyaara gidduu klaavikulaarii- .
Garaa naannoo sagalitti qoodan
Machine Translated by Google

qeenxee. naannoo addaa argannoo tokkoo

Machine Translated by Google

SADARKAA CAASAA JARMAAYYAA

Machine Translated by Google
A. Atoomiin [ jechuunis Kaarboonii (C), Haayidroojiinii (H), ykn Oksijiinii (O)] sadarkaa walxaxaa xiqqaadha.
Atoomiin akka paartiikilii xiqqaa elementii tokkootti ibsama. Atoomonni atoomota biroo wajjin walitti
makamuun (walnyaatinsa) uumuun...

B. molakiyuulota [jechuunis kaarboon daayi’oksaayidii (CO2), bishaan (H20)]. Moleekiyuuliin akka

paartiikilii atoomota walitti makaman 2 fi isaa ol irraa ijaarameetti ibsama. Molekuloonni molakiyuulota
biroo waliin walitti makamuun...

C. maakroomoleekiyuulota (jechuunis kaarboohayidireetii, lipiidota, pirootiinota, niwuukilii asiidota). QEENXEE

maakroomoleekiyuuliin akka molakiyuulii guddaatti ibsama. Maakroomolekuloonni
maakroomoolekiyuulota biroo waliin walitti makamuun ...

D. orgaaneelota (jechuunis meembraanii seelii, niwukilasii, raayboosoomii). Orgaaneliin qaama xiqqaa seelii, kan dalagaa
addaa raawwatu jedhamee ibsama. Organelles walitti qabaan ...
Machine Translated by Google

E. seelii Seeliin akka yuunitii bu’uuraa caasaa fi dalagaa lubbuu qabuutti ibsama
orgaanizimoota!
Tokkoon tokkoon seelii tuuta orgaaneloota kan qabuu fi raawwata seelii faankishinii (jechuunis a
dhiiga diimaa addaa boca biconcave kan qabuu fi niwukilaayitii dha.
Seelonni tokko tokko maashinoota jiraachuuf isaan barbaachisan hunda qabu.
Seelonni walfakkaatan gara...
F. tishuu (jechuunis epithelia, walqabsiisaa, maashaa, narvii). Tishuun garee seelota walfakkaatan kanneen
hojii addaa hojjetan jedhamee ibsama. Tishuuwwan lamaa fi isaa ol walitti makamuun...

G. qaamolee (jechuunis gogaa, onnee, sammuu). Qaamni tokko caasaa a

garee tishuuwwan hojii addaa hojjetan. Qaamonni lamaa fi isaa ol walitti makamuun...

H. sirna qaamolee (jechuunis integumentary, cardiovascular). Sirni qaamaa jechuun garee qaamolee
hojii addaa hojjechuuf waliin socho’an jedhamee ibsama . Sirni qaamolee 11tu jira . Sirnoonni qaamolee
kudha tokko walitti qabaan...

I. orgaanizimii namaa Orgaanizimiin sadarkaa walxaxaa ta’ee fi lubbu dhaabbata

qabeeyyii dhuunfaa jedhamee ibsama.

J. Sadarkaaleen sadarkaa daran babal’isuun; baay’ina ummataa, hawaasa, sirna ikoo fi

baayoosfiiraa.