 Chương 4.

Lý thuyết chuỗi
§1. Khái niệm cơ bản về chuỗi số
§2. Chuỗi số dương
§3. Chuỗi số có dấu tùy ý
……………………………
§1. KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ CHUỖI SỐ
1.1. Định nghĩa
• Cho dãy số có vô hạn các số hạng u1, u2,..., un ,...
Biểu thức
u1 u2 ... un ... un
n 1
được gọi là chuỗi số.
• Các số u1, u2,..., un ,... là các số hạng và un được gọi là
số hạng tổng quát của chuỗi số.
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
• Tổng n số hạng đầu tiên Sn u1 u2 ... un được
gọi là tổng riêng thứ n của chuỗi số.

• Nếu dãy Sn hội tụ đến số S hữu hạn thì ta nói

n
chuỗi số hội tụ và có tổng là S , ta ghi là un S.
n 1
Ngược lại, ta nói chuỗi số phân kỳ.
n 1
VD 1. Xét sự hội tụ của chuỗi nhân aq với a 0.
n 1
Giải
•q 1 : Sn na chuỗi phân kỳ.
1 qn 1 qn
•q 1: Sn u1 . a.
1 q 1 q
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
a
Với q 1 thì Sn chuỗi hội tụ.
1 q
Với q 1 thì Sn chuỗi phân kỳ.
n 1
Vậy aq hội tụ q 1.
n 1
1
VD 2. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 1 n(n 1)
Giải. Ta có:
1 1 1 1
Sn ...
1.2 2.3 3.4 n(n 1)
1 1 1 1 1 1 1
1 ...
2 2 3 3 4 n n 1
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
1
1 1 chuỗi hội tụ.
n 1
1
VD 3. Xét sự hội tụ của chuỗi số ln 1 .
n 1 n
1
Giải. Ta có: ln 1 ln(n 1) ln n
n
Sn ( ln1 ln 2) ( ln 2 ln 3)
( ln 3 ln 4) ... [ ln n ln(n 1)]
ln(n 1) chuỗi phân kỳ.
1
VD 4. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 1 n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi

1 1 1 1
Giải. Sn 1 ...
2 3 4 n
1
Sn n. n chuỗi phân kỳ.
n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
1.2. Điều kiện cần để chuỗi số hội tụ

• Nếu chuỗi un hội tụ thì lim un 0,

n
n 1

ngược lại nếu lim un 0 thì un phân kỳ.

n
n 1

n4
VD 5. Xét sự hội tụ của chuỗi số 4
.
n 1 3n n 2
Giải. Ta có:
n4
un 1 0 chuỗi phân kỳ.
3n 4 n 2
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
5
n
VD 6. Xét sự hội tụ của chuỗi số 4
.
n 1n 1
Giải. Ta có:
5
n
un 0 chuỗi phân kỳ.
4
n 1
1.3. Tính chất

• Nếu un , vn hội tụ thì:

n 1 n 1

(un vn ) un vn .
n 1 n 1 n 1

• Nếu un hội tụ thì: un un .

n 1 n 1 n 1

• Tính chất hội tụ hay phân kỳ của chuỗi số không đổi

nếu ta thêm hoặc bớt đi hữu hạn số hạng.
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
§2. CHUỖI SỐ DƯƠNG
2.1. Định nghĩa

• un được gọi là chuỗi số dương nếu un 0, n.

n 1
Khi un 0, n thì chuỗi số là dương thực sự.
2.2. Các định lý so sánh

Định lý 1. Cho hai chuỗi số dương un , vn thỏa:

n 1 n 1
0 un vn , n n0 .

• Nếu vn hội tụ thì un hội tụ.

n 1 n 1

• Nếu un phân kỳ thì vn phân kỳ.

n 1 n 1
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
1
VD 1. Xét sự hội tụ của chuỗi số n
.
n 1 n .2
1 1
Giải. Ta có: , n 1.
n n
n.2 2
1 1
Do n
hội tụ nên n
hội tụ.
n 12 n 1 n.2

1
VD 2. Xét sự hội tụ của chuỗi điều hòa bằng cách
n 1n
1
so sánh với ln 1 .
n 1 n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi

Giải. Xét hàm số f (t ) t ln(1 t ) ta có:

t
f (t ) 0, t 0 f (t ) 0, t 0
1 t
1 1
ln 1 0, n 1.
n n

1 1
Do ln 1 phân kỳ nên phân kỳ.
n 1 n n 1n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
Định lý 2

Cho hai chuỗi số un , vn thỏa:

n 1 n 1
un
un 0 và vn 0 với n đủ lớn và lim k.
n vn

• Nếu k 0 thì un phân kỳ vn phân kỳ.

n 1 n 1

• Nếu k thì un hội tụ vn hội tụ.

n 1 n 1

• Nếu 0 k thì un , vn cùng tính chất.

n 1 n 1
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
n
2 (n 1)
VD 3. Xét sự hội tụ của chuỗi số bằng cách
n n 1 n.3n 1
2
so sánh với .
n 1 3
n n
2 (n 1) 2 n 1 1
Giải. Ta có : .
n 1 3 3n 3
n.3
n n
2 2 (n 1)
Do hội tụ nên n 1
hội tụ.
n 1 3 n 1 n.3
Chú ý
1
Chuỗi hội tụ khi 1 và phân kỳ khi 1.
n 1n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
n 1
VD 4. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
5
n 1 2n 3
n 1 1 1
Giải. Ta có : .
2n 5 3 n3 2
1 n 1
Do hội tụ nên hội tụ.
3 5
n 1 n n 1 2n 3
Cách khác
n 1 n 1
Khi n thì: .
5 5 3
2n 3
2.n 2 2.n 2
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi

1 n 1
Do hội tụ nên hội tụ.
3 5
n 1 n 1 2n 3
2.n 2
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
2.3. Các tiêu chuẩn hội tụ
2.3.1. Tiêu chuẩn D’Alembert
un 1
Cho chuỗi số dương un và lim D.
n 1
n un
• Nếu D 1 thì chuỗi hội tụ.
• Nếu D 1 thì chuỗi phân kỳ.
• Nếu D 1 thì chưa thể kết luận.
n
1 1
VD 5. Xét sự hội tụ của chuỗi số 1 .
n n
n 1 3
n 1 n
un 1 1 n 2 1 n 1
Giải. Ta có: :
un n 1 n 1 n n
3 3
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
n
n 2 n 2 2n 1
1 chuỗi hội tụ.
3(n 1) n 2 2n 1 3

n 2
5 (n !)
VD 6. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 1 (2n )!

un 1 5n 1(n 1)!(n 1)! 5n.n ! n !

Giải. Ta có: :
un (2n 2)! (2n )!

2
5(n 1) 5
1 chuỗi phân kỳ.
(2n 2)(2n 1) 4
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
2.3.2. Tiêu chuẩn Cauchy

Cho chuỗi số dương un và lim n un C.

n
n 1
• Nếu C 1 thì chuỗi hội tụ.
• Nếu C 1 thì chuỗi phân kỳ.
• Nếu C 1 thì chưa thể kết luận.

n2
1
VD 7. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 1 2
n
1
Giải. Ta có: un
n 0 1 chuỗi hội tụ.
2
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
n
n
VD 8. Xét sự hội tụ của chuỗi số n
.
n 1 3
n
Giải. Ta có: un
n chuỗi phân kỳ.
3
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
2.3.3. Tiêu chuẩn Tích phân Maclaurin – Cauchy
Cho hàm số f (x ) liên tục, không âm và giảm trên nửa
khoảng [k ; ), k . Khi đó:

f (n ) hoä
i tuï f (x )dx hoä
i tuï.
n k k

1
VD 9. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
3
n 1 n2
Giải. Ta có:
dx 1
phân kỳ chuỗi phân kỳ.
3 3
1 x 2
n 1 n2
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
1
VD 10. Xét sự hội tụ của chuỗi số 3
.
n 2 n ln n
Giải. Ta có:
dx dt 1
hội tụ 3
hội tụ.
2 x ln 3 x ln 2 t 3
n 2 n ln n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
§3. CHUỖI SỐ CÓ DẤU TÙY Ý
3.1. Chuỗi đan dấu

a) Định nghĩa. Chuỗi số ( 1)n un được gọi là

n 1
chuỗi số đan dấu nếu un 0, n .
( 1)n n 1 2n
1
VD 1. , ( 1) là các chuỗi đan dấu.
n 1 n n 1 2n 1

b) Định lý Leibnitz
Nếu dãy {un }n giảm nghiêm ngặt và un 0 thì chuỗi
n
( 1) un hội tụ. Khi đó, ta gọi là chuỗi Leibnitz.
n 1
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
n
( 1)
VD 2. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 1 n
1 1
Giải. Dãy un giảm ngặt và 0 chuỗi hội tụ.
n n

n 2n 1
VD 3. Xét sự hội tụ của chuỗi số ( 1) .
n 1
n 1 2
1 1 1
Giải. un 0 không có kết luận.
2 n 1 2
2
n 2n 1
Đặt vn ( 1) , ta có:
n 1
n 1 n 1 2
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi

1 1 1
• Với n 2k : vn .
2 2k 1 2
2
1 1 1
• Với n 2k 1 : vn .
2 2k 2 2
2

Do lim vn nên vn 0 vn phân kỳ.

n
n 1
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
n
( 1)
VD 4. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 2 n ( 1)n
Giải

( 1)n ( 1)n n ( 1)n ( 1)n n 1

n ( 1) n n 1 n 1 n 1
1
• là chuỗi điều hòa nên phân kỳ.
n 2n 1
( 1)n n
• là chuỗi Leibnitz nên hội tụ.
n 2 n 1 n
( 1)
Vậy chuỗi phân kỳ.
n
n 2 n ( 1)
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
3.2. Chuỗi có dấu tùy ý
a) Định nghĩa

• Chuỗi un , un được gọi là chuỗi có dấu tùy ý.

n 1
• un được gọi là hội tụ tuyệt đối nếu un hội tụ.
n 1 n 1

• un được gọi là bán hội tụ nếu un hội tụ và

n 1 n 1
un phân kỳ.
n 1

( 1)n
VD 5. Chuỗi số là bán hội tụ.
n 1 n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
b) Định lý

Nếu un hội tụ thì chuỗi có dấu tùy ý un hội tụ.

n 1 n 1

cos(n n )
VD 6. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
Giải n 1 n2

1 1 cos(n n )
Do un và 2
hội tụ nên hội tụ.
n 2
n 1 n n 1 n2
Vậy chuỗi số đã cho hội tụ tuyệt đối.
( 1)n ( 2)n 1
VD 7. Xét sự hội tụ của chuỗi số .
n 1 3n
  Chương 4. Lý thuyết chuỗi
Giải. Ta có:
( 1)n ( 2)n 1
( 1)n ( 2)n 1
.
n n n
3 3 3
n
( 1)
Chuỗi hội tụ theo tiêu chuẩn Leibnitz.
n
n 1 3
n 1 n
( 2) 2 ( 2)n 1
Do 2. nên hội tụ.
3n 3 n 1 3n

( 1)n ( 2)n 1
Vậy hội tụ.
n 1 3n
…………………………………………………………………………