BEGELEIDING VAN NIET-BEGELEIDE

MINDERJARIGE VLUCHTELINGEN

EXAMENOPDRACHT BRONNENVERSLAG

Aya Boulaiz
1SOWB
Docent Van Perre Stijn
Inhoud
Examenopdracht Bronnenverslag......................................................................................................1
Inleiding..............................................................................................................................................3
Problematiek......................................................................................................................................4
Organisaties in het sociale werkveld..................................................................................................6
Vluchtelingenwerk Vlaanderen......................................................................................................6
Wereldspelers................................................................................................................................6
Minor Ndako..................................................................................................................................7
Zoekstrategie......................................................................................................................................8
Referentielijst...................................................................................................................................12
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

INLEIDING
In kader van het OLOD Onderzoek 1, gegeven door Van Perre S., kregen wij als opdracht een
bepaalde problematiek van het sociale werkveld te situeren. Voor deze opdracht koos ik voor het
onderwerp “De begeleiding van niet-begeleide minderjarigen vluchtelingen in België”.

Als persoon met een migratieachtergrond heeft het onderwerp rond migratie mij altijd aangesproken.
In 2015 kreeg ik te horen dat een van mijn beste vriendinnen haar leven was verloren tijdens de
bezetting van de Palestijnse gebieden. Na deze gebeurtenis besloot ik, samen met mijn omgeving,
extra ondersteuning aan te bieden aan zij die gekozen hadden te vluchten naar België.

Al snel merkte ik op dat, naast basisondersteuning, er zeer weinig voorzieningen waren voor een
goede begeleiding en ondersteuning. Zeker voor (niet-begeleide) minderjarige vluchtelingen.

In 2016 ging ik, samen met mijn hele familie, naar het Maximiliaanpark te Brussel om wat hulp aan te
bieden. De situatie was daar verontrustend, al dan niet onmenselijk. Mensen sliepen in kapotte tenten,
sommigen onder zakken die opgehangen werden. Een paar vrijwilligers besloten lessen Nederlands en
Frans te geven aan de vluchtelingen, maar 5 leerkrachten voor zo’n grote groep was zeker niet genoeg.
Voor ons was dat de druppel te veel en besloten we een vzw op te starten die zich inzet voor
vluchtelingen die juist aankwamen en zich niet gezien voelden.

Zoals eerder vermeld biedt de Belgische regering basisondersteuning, maar het zijn de vzw’s en
vrijwilligers die zorgen voor de specifieke, en nodige, ondersteuning. Verheugd kunnen wij zeggen dat
er de laatste jaren een grote evolutie is gekomen qua specifieke ondersteuning vanuit de Belgische
regering. Dat betekent echter niet dat het perfect is, er is namelijk nog veel werk aan de winkel.

Als sociaal werkers kunnen wij hier dus zeker een grote rol in. Verschillende organisaties en vzw’s
zijn al bezig met deze problematiek maar dat verloopt niet altijd vlot. Via dit bronnenonderzoek zou ik
graag willen aantonen dat er nog veranderingen kunnen plaatsvinden in zowel juridisch als sociaal
werkveld. De situatie is en blijft verontrustend en het is hoog tijd hier verandering in te brengen. Het is
dus tijd de minderjarige vluchtelingen nog te laten genieten van hun resterende kindertijd.

3
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

PROBLEMATIEK
Vluchten uit jouw thuisland is nooit makkelijk, maar wat maakt iemand nu een vluchteling?

Volgens de UNHCR is een vluchteling iemand die uit gegronde vrees voor vervolging wegens zijn ras,
godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een bepaalde sociale groep of zijn politieke overtuiging, zich
bevindt buiten het land waarvan hij of zij de nationaliteit bezit, en die de bescherming van dat land
niet kan of, uit hoofde van bovenbedoelde vrees, niet wil inroepen. (UNHCR, 2019)

Vaak vergeet men een bepaalde, maar nog steeds belangrijke groep, namelijk de niet-begeleide
minderjarige vluchtelingen. Ongeveer de helft van alle vluchtelingen wereldwijd zijn kinderen en
jongeren onder de 18 jaar (UNHCR, 2018a). Een grote groep zijn de niet-begeleide minderjarigen. Dit
zijn jongeren die alleen op de vlucht zijn zonder begeleiding van een ouder of voogd. Niet iedereen
kan zomaar als niet-begeleide minderjarige erkend worden. Hiervoor bestaan er bepaalde
voorwaarden. Deze zijn volgende

 Meisjes
 Minderjarigen met een handicap, psychologische of medische problemen
 Jongens tot en met 15 jaar
 Jongens met een extraterritoriale status
 Potentiële slachtoffers van mensenhandel

Volgens de wettelijke definitie (Artikel 5 van de Voogdijwet van 24 december 2002) wordt een niet-
begeleide minderjarige vluchteling op het Belgisch grondgebied als volgt erkend. Het is een persoon
die

 Minder dan achttien jaar oud is,

 Niet begeleid wordt door een persoon die het ouderlijk gezag of de voogdij over hem
uitoefent,
 Onderdaan is van een land dat geen lid is van de Europese Economische Ruimte,
 En verkeert in één van de volgende situaties:
o Ofwel de erkenning als vluchteling hebben gevraagd,
o Ofwel niet voldoen aan de voorwaarden inzake toegang tot en verblijf op het
grondgebied vastgesteld in de wetten betreffende de toegang tot het grondgebied, het
verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen.

Jongens tussen 15 en 18 jaar worden niet als kwetsbare groep gezien, maar de Dienst voogdij kan ten
alle tijden een opvangplaats aanvragen bij Fedasil als dit nodig is (EMN 2020).

In 2022 meldden Europese landen dat 917.13015 nieuwe asielzoekers (eerste aanvragers) om
internationale bescherming vroegen. Dit is een stijging met 363.725 (of 66%) ten opzichte van 2021
(553.405). Ongeveer een vierde van de eerste aanvragers waren kinderen (234 710), een stijging van
35% ten opzichte van 2021 (174 385). Ongeveer 94.000 (of 41%) van alle nieuwe
asielzoekerskinderen waren meisjes (IOM, 2023).

Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk, Spanje, België en Zwitserland registreerden de grootste aantallen

nieuwe aanvragen van kinderen en ontvingen meer dan driekwart van alle eerste asielaanvragen van
kinderen in Europa. De vijf belangrijkste nationaliteiten waren Syriërs, Afghanen, Irakezen, Turken en

4
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

Venezolanen, die 49% uitmaakten van alle kinderen die voor het eerst asiel aanvroegen in 2022 (IOM,
2023).

Tegen eind 2020 waren 94,5% van de niet-begeleide minderjarigen jongens. Bij de niet-begeleide
minderjarigen was minder dan 1% 11 jaar of jonger, 22% tussen 12 en 15 jaar en de 78% tussen 16 en
18 jaar (EMN 2020). In 2022 registreerde de Dienst Vreemdelingenzaken 2.394 niet-begeleide
minderjarige vreemdelingen. Dat zijn er 19,7% meer dan in 2021 (CGVS, 2022)
In 2022 waren Afghanistan, Eritrea, Marokko, Algerije en Soedan de top vijf landen van herkomst van
de niet-begeleide minderjarige vluchtelingen op het Belgisch grondgebied.
Tijdens de doorreis van niet-begeleide minderjarige vluchtelingen kunnen tal van stressvolle en
gevaarlijke situaties plaatsvinden. Eenmaal aangekomen op bestemming wachten hen lange
asielprocedures, moeilijke integratie en een onzekere toekomst. Hierdoor vormen vluchtelingen een
diverse groep met een verhoogd niveau van psychologische nood. Meer specifiek worden
posttraumatische stressstoornissen, depressie en angststoornissen vaak gerapporteerd. In het dagelijkse
leven in België gaven niet-begeleide minderjarige vluchtelingen aan dat hun grootste zorgen het
gescheiden zijn van en zich zorgen maken over hun familie en vrienden thuis, of elders, evenals zich
zorgen maken over juridische documenten en zich onzeker voelen over hun toekomst.

Zowel begeleide als niet-begeleide minderjarige vluchtelingen krijgen een schooltoelage om het
onderwijs te volgen. Alhoewel dit vroeger 3.400 euro per jaar was is het vanaf het schooljaar 2023-
2024 maar 1.173 euro per jaar. Voor minderjarigen die nog niet erkend zijn of geen status hebben is
dit bijna niets aangezien ze niet toegestaan zijn te werken.

Op 22 maart 2022 concludeerde het Comité voor de Rechten van het Kind dat België artikel 37 van
het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, gelezen in samenhang met artikel 3, had geschonden en
beval de Staat om een passende schadevergoeding te betalen (EMN 2022).

In 2022 verdween een grote groep niet-begeleide minderjarigen uit opvangcentra in België. Om dit
probleem aan te pakken ontstond er een samenwerking tussen de Dienst voogdij en Child Focus. Dit
om opleidingen en evenementen te organiseren voor voogden over hoe men verdwijningen kan
voorkomen en hoe daarop te reageren. Bij de start, in 2022, worden deze opleidingen tweemaal
georganiseerd. Sinds dit jaar zal het jaarlijks georganiseerd worden (EMN 2022).

5
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

ORGANISATIES IN HET SOCIALE

WERKVELD
Bepaalde opvangorganisaties zagen het licht nadat er ondervonden werd dat minderjarige
vluchtelingen een zeer kwetsbare groep waren (EMN, 2010; Enenajor, 2008). Meer kwetsbare
minderjarige vluchtelingen kwamen hierdoor in een ander opvangtraject terecht dan degene die minder
of niet-kwetsbaar gezien werden. (Derluyn, 2018).

Hoewel de eerste fase van de opvangcentra in België wel psychologische begeleiding aanbieden,
kunnen niet-begeleide minderjarige vluchtelingen dit nog steeds als stigmatiserend en vreemd zien
aangezien ze uit verschillende regio's komen waar de uitdrukking, het begrip en de behandeling van
stresssymptomen cultureel verschillen van hoe ze in Europa worden benaderd (L. Chase & Sapkota,
2017; Villanueva O'Driscoll et al., 2017).

VLUCHTELINGENWERK VLAANDEREN

Vluchtelingenwerk Vlaanderen is een van de vele organisaties die zich inzet voor mensen op de vlucht
voor oorlog, geweld en vervolging. Ze zetten druk op het beleid en sensibiliseren het ruime publiek.
Samen met meer dan 30 lidorganisaties en talloze, gemotiveerde vrijwilligers werken ze aan een goede
opvang en integratie, zodat iedereen zich thuis kan voelen op het Belgisch grondgebied . Ze
ondersteunen iedereen die asielzoekers en vluchtelingen bijstaat.

Daarnaast werkt Vluchtelingenwerk Vlaanderen samen met andere organisaties zoals mutualiteiten,
vakbonden, Amnesty International Vlaanderen, vzw’s, Caritas International, CAW, Dokters van de
Wereld, Hand in Hand tegen racisme, Liga voor Mensenrechten, Medimmigrant, ORBIT vzw, Refu
Interim, Steunpunt Asiel & Migratie, Juna en Minor Ndako.

Het spreekt voor zich dat niet-begeleide minderjarige vluchtelingen dus niet altijd de weg naar
geestelijke gezondheidsdiensten en algemene gezondheidsdiensten vinden. Vaak zijn deze organisaties
het ook niet altijd gewend om met niet-begeleide minderjarigen te werken. Hierdoor lijkt preventie de
beste manier om dit probleem aan te pakken. Begin mei 2023 opende Fedasil in Schaarbeek en
Dilbeek een opvangcentrum voor minderjarige niet-begeleide vluchtelingen om deze groep beter te
begeleiden. Uiteindelijk botste men snel tegen de muur, het was een onmogelijke opdracht voor de
organisatie.

WERELDSPELERS

In Vlaanderen ontstond in 2015 het project "Wereldspelers" als initiatief vanuit de volledige
jeugdsector met ondersteuning door De Ambrassade en Tumult vzw. In 2022 werd het een initiatief,
ook vanuit de volledige jeugdsector naar aanleiding van de oorlog uit Oekraïne. Hierdoor maakte de
Vlaamse minister van Jeugd, Benjamin Dalle (CD&V) extra middelen vrij om nog meer bruggen te
bouwen tussen de jeugdsector en de minderjarige vluchtelingen. Sindsdien blijven de samenwerkingen
bestaan en staat men open voor meer uitgebreide actieplannen.

6
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

MINOR NDAKO

Op 1 maart 2022 ontstond, met dank aan Minor-Ndako, 'Meza'. Meza is een opvangstructuur gericht
op niet-begeleide minderjarige meisjes die, vermoedelijk, slachtoffer zijn van mensenhandel. Vaak
gaat het om seksuele uitbuiting bij niet-begeleide minderjarige meisjes (EMN 2022).

Het is vanzelfsprekend dat de minderjarige vluchtelingen binnen het opvangnetwerk hier basiskennis
over hebben. Maar wat met minderjarige vluchtelingen buiten het opvangnetwerk? Ook zij kunnen
bereikt worden, alhoewel dit veel moeilijker is. Toch lukt dit via organisaties die met nieuwkomers
werken, via Onthaalklassen voor Anderstalige Nieuwkomers of via het Sociaal Huis en de jeugddienst
van de gemeente. (Wereldspelers, s. d.).

7
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

ZOEKSTRATEGIE
De gekozen werkwijze licht ik graag toe. Aangezien ik al een basis van kennis had over het onderwerp
heb ik al snel een algemeen opstel kunnen schrijven. Na wat overleggen met mensen in het werkveld
kon ik al snel beginnen met in detail te gaan over het onderwerp. De overleggen brachten mij uit o
organisaties zoals het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS),
Sociaal.net, kinderen op de vlucht, Wereldspelers, Minor Ndako, European Migration Network en the
United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR). Na wat opzoekwerk kwam ik terecht op
het mediatheek portaal van de Arteveldehogeschool. Via deze weg kwam ik terecht op verschillende
databanken zoals EBSCO Discovery Service, European Journal of Social Work, Researchgate,
eJustice, Google Scholar etc..

Naast de databanken heb ik ook gebruik gemaakt van de Universiteitsbibliotheken en

Hogeschoolbibliotheken te Vlaanderen, Brussel en Wallonië. De gehanteerde bibliotheken zijn de
Ugent, VUB, ULB, Howest, Arteveldehogeschool Gent, Hogeschool Gent en ULiège. Naast deze
bibliotheken werd er ook gebruikgemaakt van de Koninklijke Bibliotheek van België te Brussel, waar
ik veel, niet-digitale, informatie heb kunnen verkrijgen over specifieke onderwerpen die aangekaart
worden in dit bronnenonderzoek.
Bij het digitaal zoeken in de databanken heb ik op een bepaalde manier gezocht. Bij alle databanken
werden volgende woorden gebruikt

 Unaccompanied minors
 Unaccompanied minors Belgium
 Unaccompanied Child(-ren)
 Unaccompanied children Belgium
 Unaccompanied children social work
 Unaccompanied children social work Belgium
 UAM ((afkorting voor Unaccompanied minors)
 Alleenstaande minderjarige vreemdelingen
 Niet-begeleide minderjarige vluchtelingen (België)
 Minderjarige vluchtelingen
 Minderjarige asielzoekers
 Mentale gezondheid Minderjarige vluchtelingen
 Ondersteuning (minderjarige) vluchtelingen
 European Guardianship Network
 Mental Health asylum seekers Belgium
 Separated child refugees
 Separated minor refugees Belgium
 Coping strategies (unaccompanied) refugees
 Migration and asylum Belgium
 First-stage shelters
 Migrant children
 Separated child refugees (Belgium) social work
 Minor refugees social work
 Minor refugees belgium

8
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

Na het invoegen van deze woordenlijst in de verschillende databanken en websites kreeg ik zeer vaak
een zeer groot aantal zoekresultaten. Vaak waren de meeste resultaten niet degene die ik verwacht en
nodig had waardoor ik al snel “Belgium”, ”België”, “Vlaanderen”, “Sociaal werk” en “Social work”
toevoegde. Dit hielp al veel, maar nog niet genoeg. Toen herinnerde ik mijzelf dat er tijdens de lessen
aangegeven werd op jaar en/of de soort collectie te zoeken. Bij sommigen koos ik voor 2018, bij
anderen 2019 en nog anderen 2020 en 2022.

Daarnaast zocht ik ook nog op taal zoals vermeld in de lessen. Ik begon eerst in het Nederlands en het
Engels zoals aangegeven door de docent. Toen voegde ik daar ook het Frans aan toe, aangezien ik daar
ook veel informatie vond over het onderwerp met betrekking tot het Belgisch grondgebied.

Alhoewel het in het Frans vaak ging over Wallonië en Brussels Hoofdstedelijk Gewest vond ik het
toch interessant om eens te lezen om zo te zien hoe verschillende regio's en gewesten in eenzelfde land
omgingen met dit onderwerp.
Wat mij ook hielp met de zoekstrategieën waren de adviezen van de docent. De eerste twee
opdrachten liepen niet zo vlot aangezien ik niet zo goed wist wat er verwacht werd voor de
deelopdrachten. Door de feedback toe te passen verliep het geleidelijk aan veel makkelijker waardoor
ik nu weet welke databanken ik kan gebruiken voor welk onderwerp en op welke manier.

9
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

Gezocht in: Gezocht op: Aantal Gefilterd op: Aantal

resultaten: overgehouden:
(zoekmachine; (zoektermen en/of
databank; catalogus) combinatie van
zoektermen)

Arteveldehogeschool “Minderjarige 85 Collectie: Digitale 9

Mediatheek vluchtelingen” collectie

Uitgavevorm:
Bachelorproef,
Document,
Website/
Databank

Google Scholar "niet begeleide 42 Sinds 2022 7

minderjarige
vluchtelingen"
"België"

Google Scholar "underage un- 2 Sinds 2018 2

accompanied
refugees" “Belgium”

Google Scholar “separated" "minors" 62 Sinds 2022 11

"refugees"
"Vlaanderen" "social
work"

Google Scholar "minor" "refugees" 10 Sinds 2022 19

"social work"
"vlaanderen"

EBSCO Discovery Minor refugees 21 Sinds 2018 12

Service Belgium

10
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

EBSCO Discovery refugee children 68 Sinds 2020 12

Service belgium

Taylor & Francis Children with a 60 Sinds 2019 19

Refugee Background

11
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

REFERENTIELIJST

 Asielstatistieken : Overzicht 2022. (2023, 8 juni). CGVS.

https://www.cgvs.be/nl/actueel/asielstatistieken-overzicht-2022
 Baeyens P. Desmet E. Verhellen J. Bouckaert S. Balogh K. Bradt L. Bondt W. D. Keyzer F.
D. Delwiche E. Derluyn I. Vylder H. D. Wilde A. D. Dhondt B. Fournier K. Kemper R.
Kwanten S. Cocq P. L. Maes M. Meyers R. … Wijnants M. (2019). Rechten van niet-
begeleide minderjarige vreemdelingen in belgië. die Keure.
 Behrendt, M., Lietaert, I., Bal, S., & Derluyn, I. (2023). Coping strategies of unaccompanied
refugee minors shortly after arrival in Belgium. Transcultural Psychiatry.
https://doi.org/10.1177/13634615231165138
 Beullens, J. (2023, 12 januari). Vluchtelingen vinden hier moeilijk een thuisgevoel.
Sociaal.Net. https://sociaal.net/achtergrond/vluchtelingen-vinden-hier-moeilijk-thuisgevoel/
 Chase, L., & Sapkota, R. P. (2017). “In our community, a friend is a psychologist”: An
ethnographic study of informal care in two Bhutanese refugee communities. Transcultural
Psychiatry, 54(3), 400–422. https://doi.org/10.1177/1363461517703023
 Claus, L., Schouler-Ocak, M., Braakman, M. H., Sabbe, B., Van Beuren, G., & van den
Ameele, S. (2023). Unlocking asylum seekers’ voices: protocol of a mixed-method clinical
study on the use of the cultural formulation interview with asylum seekers in Belgium.
Frontiers in psychiatry, 14, 1156803.
 De Backer, Liesbet & Derluyn, Ilse & Schuermans, Nick. (2022). The accommodation and
support of unaccompanied refugee minors in Belgium: factors that complicate
interprofessional collaboration. European Journal of Social Work. 1-12.
https://doi.org/10.1080/13691457.2022.2145598
 De Graeve, K., & Bex, C. (2017). Caringscapes and belonging: an intersectional analysis of
care relationships of unaccompanied minors in Belgium. Children’s Geographies, 15(1), 80–
92. https://doi.org/10.1080/14733285.2016.1254727
 Debruyne, P., Van Acker, K., Geldof, D., & Schrooten, M. (2023). "6: Transnational
dynamics of family reunification: reassembling social work with refugees in Belgium". In
Migration and Social Work. Bristol, UK: Policy Press.
https://doi.org/10.51952/9781447361831.ch006
 Definitie en statistieken. (z.d.). Mineurs en exil.
https://www.kinderenopdevlucht.be/nl/dossiers-thematiques/nbmv/definitie-en-statistieken-1/
 Derluyn, I. (2018). A critical analysis of the creation of separated care structures for
unaccompanied refugee minors. Children and Youth Services Review, 92, 22-29.
 Enenajor, A. (2008). Rethinking vulnerability: European asylum policy harmonization and
unaccompanied asylum seeking minors. Childhoods Today, 2(2), 1-24.
 Geldof, D., Van Acker, K., Groeninck, M. (2023). Refugees in Belgium in Times of
Superdiversity and Transmigration. Resilient Moves of Children and Adolescents. In: Benzel,
S., King, V., Koller, HC., Meurs, P., Weiß, H. (eds) Adoleszenz und Generationendynamik im
Kontext von Migration und Flucht. Adoleszenzforschung, vol 11. Springer VS, Wiesbaden.
https://doi.org/10.1007/978-3-658-42009-3_12
 Giacco D. Identifying the critical time points for mental health of asylum seekers and refugees
in high-income countries. Epidemiology and Psychiatric Sciences. 2020;29:e61
https://doi.org/10.1017/S204579601900057X
 Globen, N., Jadot, L., Knüppel, I., & Blavier, A. (2022, June). Impact of alternative care
environment and social support on UAM resilience and post-traumatic stress symptoms–A
Belgian study. In Meeting annuel de la Belgian Association of Psychological Sciences.
 Hoe bereik je jonge vluchtelingen ? (2022, 6 juli). Wereldspelers.
https://www.wereldspelers.be/voor-jeugdwerkers/hoe-bereik-je-jonge-vluchtelingen

12
Aya Boulaiz
1SOWB
Bronnenverslag

 Lowyck, D. (2023, 5 oktober). Jeugdhulp niet voorzien op groeiende groep piepjonge

vluchtelingen. Sociaal.Net. https://sociaal.net/opinie/plaats-in-jeugdhulp-kinderen-alleen-op-
de-vlucht/
 Migraties | Statbel. (2023, 8 juni). https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/loop-van-de-
bevolking/migraties#figures
 Nijholt, B. (2023). Suïcide (pogingen) en zelfdestructief gedrag bij vluchtelingkinderen: een
systematisch literatuuronderzoek.
 Orsini G. Rota M. Uzureau Océane Behrendt M. Adeyinka S. Lietaert I. & Derluyn I. (2022).
Loops of violence(s) within europe's governance of migration in libya italy greece and
belgium. SSOAR GESIS - Leibniz-Institut für Sozialwissenschaften e.V.
https://doi.org/10.17645/pag.v10i2.5183
 Rapport politique annuel 2010 - Synthèse UE (REM) | EMN. (z.d.).
https://emnbelgium.be/fr/publication/rapport-politique-annuel-2010-synthese-ue-rem
 Rapport annuel 2020 sur la migration et l’asile en Belgique et dans l’UE (EMN) | EMN.
(z.d.). https://emnbelgium.be/fr/publication/rapport-annuel-2020-sur-la-migration-et-lasile-en-
belgique-et-dans-lue-emn
 Rapport annuel 2022 (CGRA) | EMN. (z.d.). https://emnbelgium.be/fr/publication/rapport-
annuel-2022-cgra
 Refugee and migrant children in Europe - accompanied, unaccompanied and separated.
(z.d.). UNHCR Operational Data Portal (ODP).
https://data.unhcr.org/en/documents/details/103910
 Serneels, G., Villanueva O'Driscoll, J., Imeraj, L., Vanfraussen, K., & Lampo, A. (2017). An
Intervention Supporting the Mental Health of Children with a Refugee Background. Issues in
mental health nursing, 38(4), 327–336. https://doi.org/10.1080/01612840.2017.1285969
 Van Haesendonck, R. (2023). BETWEEN A WARM WELCOME AND EMERGENCY CARE
(Doctoral dissertation, Ghent University).
 Verroken, S., Schotte, C., Derluyn, I., & Baetens, I. (2018). Starting from scratch : Prevalence,
methods, and functions of non-suicidal self-injury among refugee minors in Belgium. Child
and Adolescent Psychiatry and Mental Health, 12(1). https://doi.org/10.1186/s13034-018-
0260-1
 Vluchtelingen - UNHCR België en Luxemburg. (z.d.). UNHCR België en Luxemburg
https://www.unhcr.org/be/nl/over-ons/wie-we-helpen/vluchtelingen
 Home | Vluchtelingenwerk. (z.d.). https://vluchtelingenwerk.be/

13