Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 1

Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa

Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Bilang bahagi ng mga kinakailangan sa asignaturang

Komunikasyon at Pananaliksik

sa Wika at Kulturang Pilipino.

Arroyo, Eithan Kurt V.

Espino, John Michael C.
Garcia, Camille Abraham A.
Gumabon, Tricia G.
Lanipa, Hannycah Jam M.
Mangune, Carl Justine B.
Maun, Jhan Rhafsthell B.
Peña, Danielle Kelly C.
Quinto, Keisha L.
Rosales, Aldrin G.

Holy Cross College

Sta. Ana, Pampanga

May 2023

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 2
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Kabanata 1

SULIRANIN AT KALIGIRAN NITO

Introduksyon

Ang likas na kapaligiran ay isa sa ating pangunahing pinagmumulan ng buhay at

malinaw na nakakaimpluwensya sa buhay ng populasyon, dahil ito ay ang

pinagkukunan ng mga tao sa kanilang pang-araw-araw na buhay. Dr. Priyom Bose (16

Mayo 2022) “Ang malusog na komunidad ay nakasalalay sa malusog na ekosistema,

kabilang ang sariwang tubig, malinis na hangin at seguridad sa pagkain.” Gayundin

ang Pandaigdigang Organisasyon sa Kalusugan (WHO) "Ang kapaligiran, matabang

lupa, mapagkukunan ng tubig-tabang, karagatan, at ang mga ekosistema na kanilang

ginagawa. Ang suporta ay may mahalagang papel sa pagbibigay sa mga tao ng

tirahan, pagkain, malinis na tubig, at kakayahang i-resiklo ang karamihan sa basura."

Ito ay kung paano ang malusog na ekolohikal na kondisyon ay nagtataguyod ng

kalusugan at nagpapagaan sa pagbabago ng klima. Ang buhay ng tao ay tumutugma

sa kakayahan ng mga ekosistema na magbigay ng mga likas na yaman, Ang

pagsisiwalat na ito ay mahalaga kung bakit, sa panahon na ang ating lipunan ay

patuloy na nagiging mas maunlad, kailangan nating kumilos upang mapanatili ang

ating pangunahing kabuhayan sa rehiyong ito at protektahan ang likas na kapaligiran.

Sa sandaling ito habang ang ating lipunan ay naging mas mayaman at patuloy na

yumayabong na walang kinikilingan sa napakalaki na nakababahala na klase kung

paano nasira ang ating likas na kapaligiran. Malinaw na ang ating likas na kapaligiran

ay nasa kritikal na kondisyon para sa pangangalaga at pagpapanatili nito. Ang mga

dalubhasa sa kapaligiran samakatuwid ay naghahanap ng mas angkop na mga

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 3
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

solusyon na nakakatulong at nakakaimpluwensya sa pag-unlad ng ating likas na

kapaligiran.

Ang pangangalaga at pag-iingat ay nagbibigay ng parehong mahalagang kontribusyon

sa mga ekosistema, ngunit nananatiling isa sa mga hamon, hindi lamang sa mga

tuntunin ng kanilang aplikasyon sa ating mga bansa, kundi pati na rin sa mga tuntunin

ng kamalayan at pakikilahok sa buhay sa ating mga komunidad. Nag-iiwan ito ng

hamon sa mga dalubhasa sa kapaligiran na bumuo ng isang taktikal na plano para sa

likas na kapaligiran na nagsisilbi hindi lamang bilang isang solusyon, kundi pati na rin

bilang katatagan, katumpakan at kawastuhan, at pagtaas ng tibay.

Ayon kay Louie Sison (Agosto 8, 2022), "Ang munisipalidad ng Sta. Ana ay

pangunahing isang pamayanang agrikultural na may apat na barangay (San Augustin,

Sto Rosario, San Roque at San Pablo.) Ang apat na barangay na ito ay, gumagawa ng

malaking kontribusyon bilang isa sa mga pangunahing prodyuser ng magsasaka at

import na bigas, saging, mais, tubo at iba't ibang uri ng ugat na gulay. Isinasagawa din

ang paghahalaman at pangingisda (tilapia, bangus, hipon). Ang komunidad na ito ay

isa sa mga lungsod na sikat sa kakaibang kapaligiran, ang lupa ay mayaman sa mga

mineral para mapabuti ang agrikultura. Ito ay isa sa mga mahalagang likas na

kapaligiran ng munisipalidad ng Sta. Ana bukod sa kagubatan at pagkasarisari ng

buhay.”

Sa isang sandali, ang isang komunidad ay nakatali sa maraming likas na

kapaligiran na ang tirahan ay nagpapanatili ng mga mapagkukunan nito, ngunit sa

ilalim ng ilang mga pangyayari, ito ay maaaring magpalaki sa tanong ng paglalapat ng

pagpapanatili sa pagpapatupad ng Presidential Decree No. 1586: Ang Philippine

Environmental Impact Statement System (PEISS) na itinatag sa ilalim ng regulasyong

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 4
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

ito, ay nagsisilbing pambansang pundasyon para sa lahat ng mga hakbangin sa

pagtatasa ng epekto sa kapaligiran. Ang bawat proyektong pangkaunlaran ay

ikinategorya sa PEISS bilang kritikal sa ekolohiya o hindi kritikal sa kapaligiran

alinsunod sa Philippine Environmental Policy (PD 1151).

Bilang tugon sa pangangalaga sa likas na kapaligiran, ang proseso ng EIA na

isinasagawa ng Department of Environment and Natural Resources (DENR) at ng

Environmental Management Board (EMB) alinsunod sa PD1586 ay ang proseso ng

pagtataya at pagsusuri kung paano gaganap ang isang proyekto. Mga makakaapekto

sa kapaligiran (lupa, tubig, hangin, flora, fauna, at mga tao) sa iba't ibang yugto ng

pag-unlad ng proyekto (konstruksyon, komisyon, operasyon, at pag-abandona).

Kabilang dito ang pagbuo ng naaangkop na mga hakbang sa pag-iwas, pagpapagaan

at remedasyon upang maprotektahan ang kapaligiran mula sa mga nakikitang pinsala.

Kasama sa mga plano sa pamamahala at pagsubaybay sa kapaligiran ang mga

estratehiyang ito.

Ang layunin ng pag-aaral na ito ay tuklasin ang mga tungkulin ng mga dalubhasa

sa kapaligiran sa pagpapanatili ng likas na kapaligiran sa proseso kung saan

pinapahusay nila ang mga posibleng pagsasaalang-alang at ipatupad at ituloy ang mga

kritikal na aksyon at desisyon na may kinalaman sa natural na kapaligiran. Higit pa

rito, isaalang-alang ito bilang isang maaasahang asset sa mga pundasyon ng

kagalingan ng natural na kapaligiran habang nagbibigay din ng tulong sa hindi

inaasahang pagpapabuti ng ating komunidad.

Konseptong Balangkas

Ang mga sumusunod ay ang mga kaugnay na teoryang ginamit sa pag aaral na

ito. Ang mga teoryang ito ay tumutulong sa mananaliksik na magkaroon ng mas

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 5
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

malalim na kaalaman tungkol sa suliranin at nagsilbing pundasyon sa pagtatapos ng

pag aaral na ito.

Componential Theory of Creativity

Ni: Teresa M. Amabile

April 26, 2012

Ito ay kinikilala bilang isa sa mga susi ng pagkamalikhain ng mga tao at

organisasyon, ito rin ay nagsilbing batayan para sa ibang teorya at empirikal na pag-

aaral. Ito ay dumaan sa makabuluhang pagbabago simula ng pinahayag ito ni Teresa

Amabile noong 1983. Ang teoryang ito ay maaring ibuod bilang masusing modelo ng

sosyal at sikolohikal na kadahilanan na kinakailangan ng isang tao upang makagawa

ng malikhaing gawain.Kasama sa proseso ng pagkamalikhain ay ang istilong

nagbibigay-malay, katangian ng personalidad na sumusuporta sa kalyaan,

pakikipagsapalaran, at pagtingin ng mga isyu mula sa ibang anggulo, gayundin ang

disiplinadong pagtatrabaho at abilidad namakubuo ng ideya.

Ang teoryang ito ay tanging konektado sa kung paano ipinatupad ng dalubhasa

sa kapaligiran ang kanilang mga plano na may mga pagkilala sa kritikal na pag iisip

na nagpapahusay sa mga kasanayan sa kognitibo upang maipabatid ang isang

malikhain, taktikal na plano. Sa buong teoryang ito, ang dalubhasa sa kapaligiran na

may mga katangian ng malikhaing pag-iisip at pagpapatupad ng malikhaing

pagpaplano ay isang kapaki pakinabang na kadahilanan sa mga aplikasyon ng pagbuo

ng makatwirang at makabagong mga programa at proyekto na magkakaugnay sa likas

na sitwasyon sa kapaligiran. Ang pananaliksik ay naglalayong makabuo ng mga ideya

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 6
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

na nauukol sa kritikal at malikhaing kasanayan ng mga dalubhasa sa kapaligiran ito

rin ay maaari o pati na rin ang mga pinuno ng komunidad.

Green Political Theory

Ni: Robert E. Goodin

Noong 1992

Ang berdeng teorya ay isang kritikal na teorya para sa mga problema sa

kapaligiran, na lampas sa mga hangganan, ang mga tanong na ito ay tumatagal ng

anyo ng pagtatanong sa kung anong antas ng pampulitikang komunidad ang dapat

nating hanaping solusyon. Para kay Robert E. Goodin, ang mga sagot ay matatagpuan

sa mga alternatibong ideya tungkol sa pampulitikang asosasyon batay sa ating mga

ugnayang ekolohikal.

Ang teoryang ito ay nagkakaugnay sa kung paano ipinatutupad ng mga

dalubhasa sa kapaligiran ang mga plano at proyekto na may makabagong ideya at

konektado sa mga kadahilanan sa isyu sa kapaligiran na ikinakaharap ng ekosistema

ngayong henerasyon na ito Ito ay tumutugma sa kakayahan ng dalubhasa sa

kapaligiran na isaayos at umangkop sa mga kamakailang isyu upang makabuo ng

solusyon na nagagamit para sa lahat at maaasahan.

Ang layunin ng teoryang ito ay nagsisilbing kamalayan o kainuhan upang

magsagawa ng mga patakaran at mga bagong batas na may mas mataas na

pagkakataon na mailapat ang pagpigil at pagbawas ng mga isyu at problema sa

kapaligiran sa kasalukuyan.

Paglalahad ng Suliranin

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 7
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Ang pangkalahatang suliranin ng pag-aaral na ito ay: Paano magsasagawa ng

solusyon ang mga dalubhasa/eksperto sa kapaligiran sa pag kamit ng mataas na tsansa

na maging tagumpay sa pag-papanatili at pag-unlad ng ating likas na kapaligiran?

Nais nitong sagutin ang mga sumusunod na katanungan:

1. Paano maipatutupad ng mga dalubhasa sa kapaligiran ang kanilang plano

batay sa mga sumusunod:

Pananalapi

Paggawa

Kalikhain

Katatagan

2. Ano ang mga iba pang mga salik na kinakaharap ng mga dalubhasa sa

kapaligiran sa pagbuo ng mga proyekto para sa pagsusustento at pangangalaga

sa likas na kapaligiran?

3. Ano ang iba pang mga programa sa pagpapaunlad at mga estratehikal na plano

ang ipinatutupad upang mapalawak ang pagbibigay-diin at kamalayan sa

pagpapanatili ng likas na kapaligiran?

4. Ano ang mga nagpapakilos sa mga dalubhasa sa kapaligiran upang patuloy na

magbigay ng solusyon na makapagsisilbing pagpapaunlad at pagsulong sa

pangangalaga at pagpapanatili ng likas na kapaligiran?

Kahalagahan ng Pag-aaral

The findings of this research will prove useful to the following entities and

individuals:

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 8
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Dalubhasa sa Kapaligiran. Ang kahalagahan at epekto na nakuha ng

dalubhasa sa kapaligiran, sa pag-aaral ay sa pamamagitan ng pagkakaroon ng

kaalaman sa kanilang tagumpay at mga nagawa nilang mga tungkulin sa paraan na

ito’y mag sisimbolo ng pagkakaroon ng karamdamang tagumpay sa loob ng mga

responsibilidad na kanilang nagawa. Sa ganitong paraan ang pananaliksik ay

maaaring maging isang malaking kontribusyon sa maraming dalubhasa sa kapaligiran

bata man o nakakatanda, na higit na ito’y makakatulong sa paraan ng pagkaroon ng

iba't ibang impormasyon at katangian ng kanilang kapwa dalubhasa sa kapiligiran ,

upang labis na iakma at ayusin ang kanilang sariling kakayahan at kapasidad na

makabuo ng mas maaasahan at matagumpay na proyekto at mga programa sa

pamamagitan ng pagkilala sa mga pahayag ng ibang mga dalubhasa sa kapaligiran

Kagawaran ng Kapaligiran at Likas na Kayamanan Ang mga kapaki-

pakinabang na salik na nakuha ng ahensya/kagawaran sa pag-aaral na ito ay sa

pamamagitan ng pagbalangkas ng patuloy na pagbibigay ng impormasyon at alerto

upang matiyak na magkakaroon ng karagdagang pagpapaunlad at pagsasaayos sa

lahat ng mga programa at estratehikong plano na kanilang ipinatupad para sa

kabutihan at pag-unlad sa likas na kapaligiran ng komunidad ng Sta. Ana, Pampanga,

gamit ang mga impormasyon na naibigay ng pananalisik na ito.

Lokal na Pinuno ng Komunidad. Ang kahalagahan ng resulta ng pag-aaral

ay maaaring magkaroon ng mga makatwirang pagsasaalang-alang para sa ating mga

Lokal na Pinuno ng Komunidad upang matukoy nila nang eksakto ang mga

pangunahing isyu at resulta na maaaring magsilbing batayan sa kanilang mga plano sa

pagpapaunlad sa pagpapanatili ng ating likas na kapaligiran o sa ating pangunahing

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 9
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

pinagmumulan ng pangangailangan at paninindigan nila ang kanilang posisyon bilang

isang pangunahing huwaran ng ating komunidad.

Komunidad. Ang komunidad sa katunayan ay gayunpaman ay isa sa pinaka

umaasa sa kalikasan, umaasa tayo sa lahat ng ating mga pangangailangan na

naibibigay o nakukuha natin sa kalikasan, tayo ang pangunahing gumagamit ng ating

likas na yaman, gayundin ang pag-aaral na ito ay maaaring magbunyag at

magpahiwatig kung anong uri ng kahihinatnan ang nagagawa ng ating sariling aksyon

sa ating pangunahing pinagmumulan ng pangangailangan at kung ano ang maaari

nating gawin upang bumalangkas ng isang plano upang isulong at pasiglahin ang

pagpapanatili at pagpapatatag ng ating likas na kalikasan.

Prodyuser/Pabrika. Ang resulta ay maaaring magbigay-alam o magpahiwatig

sa kanila at magkaroon sila ng kamalayan o kainuhan sa kung anong sitwasyon ang

kinakaharap ngayon ng ating komunidad tungkol sa ating likas na kapaligiran, para

sila ay makabuo ng konklusyon na kilalanin at higit pang lumikha o baguhin ang

kanilang proseso upang maging makabuluhan at maging isang positibong epekto ito

sa pagpapanatili ng ating likas na kapaligiran.

Hinaharap na Mananaliksik. Isaalang-alang ang papel na pananaliksik na ito

bilang isang paraan upang matulungan at suportahan ang mga susunod na

mananaliksik tungkol sa mga detalye ng pagpapanatili ng likas na kapaligiran na

magsisilbing mga patnubay at koneksyon sa kanilang mga pag-aaral na maaaring

maging kapaki-pakinabang o isang tulong na magbibigay ng mas mahusay,

mapagkakatiwalaan at maaasahang resulta o mga sumusuportang detalye at

sanggunian na magpapalakas at huwaran sa kanilang pananaliksik.

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 10
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Saklaw at Delimitasyon

Ang pangunahing layunin ng pag-aaral ay ang mangalap ng impormasyon na

naglilinaw kung paano pinangangalagaan ng mga dalubhasa sa kapaligiranang likas

na kalikasan na nauukol sa pagsusuri at paglilinaw ng kanilang mga tungkulin at

pagkonsepto ng kahalagahan nito sa komunidad ng Sta. Ana, Pampanga. Nilalayon

din nito na maipakita ang lahat ng may kinalamang impormasyon upang magkaroon

ng kamalayan o kainuhan ang mga lokal na residente ng Sta. Ana, Pampanga.

Tatlong (3) Dalubhasa sa kapaligiran na limitado sa munisipalidad ng Sta.

Ana, Pampanga ang inaasahang tagatugon sa pag aaral, kasama ang Munisipyo ng

Sta. Ana o ang Kagawaran ng Kapaligiran at Likas na Kayamanan at iba pang

dalubhasa sa kapaligiran sa alinmang ahensya ng Sta. Ana, Pampanga na sila ay

magsisilbing tulong sa pagkuha ng maaasahang batayan ng impormasyon para sa pag-

aaral.

Upang makakuha ng impormasyon mula sa mga tagatugon, ang mananaliksik

ay gagamit ng deskriptibong pamamaraan ng pananaliksik. Sa pamamagitan ng ligal

at pinagkasunduhang pakikipanayam at pagmamasid sa kaganapan at kapaligiran na

konektado sa mga tagatugon at sa pananaliksik/ pag-aaral.

Kahulugan ng mga Salita

Likas na Kapaligiran. Ang likas na kapaligiran ay tumutukoy sa ating kalikasan.

Ang mga anyong-tubig at mga anyong-lupa ang mga ito. Nakapaloob din dito ang

mga katubigan at kalupaan tulad nalamang ng mga baybayin, ilog, sapa, bundok,

damuhan at kagubatan.

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 11
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Dalubhasa sa Kapaligiran (Environmentalist). Ang isang dalubhasa sa kapaligiran

(Environmentalist) ay isang taong nag-aalala tungkol sa at / o tagapagtaguyod para sa

pangangalaga sa kalikasan. Sila ay may higit na karangalan na magpatupad ng mga

batas, manaliksik tungkol sa ating kalikasan at maghanda ng pag-uulat sa kapaligiran

sa antas ng proyekto na alinsunod sa mga pamantayan.

Pagpapanatili. Ang pagpapanatili ay ang kakayahan ng isang lipunan na gumawa ng

isang may malay-tao at responsableng paggamit ng mga mapagkukunan nitong

kagamitan, nang walang pag-aalis sa mga ito o lumampas sa kanilang kapasidad na

makagamit ng likas na yaman sa ating kapaligiran.

Katatagan. Nangangahulugan kung saan ang bagay o isang ideya ay matatag at

walang tinag na nabuo at naipatayo, sa paraan na ito ay nanatiling aktibo, lagpas sa

kurso na kaniyang naitatag na hangganan.

Pananalapi. Ito’y tumutukoy sa mga isyu o proseso ng pagbuo, pangangasiwa at

pagsusuri ng mga pondo at pamumuhunan o salapi.

Trabaho. Tumutukoy sa sikap at pagkilos ng mga tao na tumutulong sa produksyon o

paggawa ng maganda at makabuluhang produkto at serbisyo.

Malikhain. Nangangahulugan sa ugali at abilidad ng isang tao na makagawa at

makabuo ng mga ideya, alternatibo o mga posibilidad na magiging kapaki-

pakinabang, at pagbuo ng pakikisalamuha o interaksyon sa kapwa-tao.

Kainuhan. Ang kainuhan ay ang pagkakaintindi sa isang sitwasyon o konstekto na

nagaganap sa kapaligiran o pagkakaroon ng mga inpormasyon tungkol sa isang bagay

na makapagbibigay ng kapaki-pakinabang o suporta sa mga magaganap na

pangyayari.

HOLY CROSS COLLEGE

 Pagtuklas sa mga Tungkulin ng mga Dalubhasa sa Kapaligiran Tungo sa 12
Pagpapanatili ng Likas na Kalikasan sa Komunidad ng Sta. Ana.

Pagpapahayag. Ang salitang pagpapahayag ay nangangahulugan ng pagsasabi

tungkol sa isang bagay. Ito ay maaring isang saloobin, pahayag, opinyon, o hindi kaya

ay balita. Na nakapagbibigay ng epekto sa paglaganap ng kainuhan sa iba pang mga

tao.

Pagsasagawa. Isang resulta ng pagkilos ng tao o isang aktibidad ng tao na may

layuning tumugon sa mga pangangailangan ng kapwa.

HOLY CROSS COLLEGE