POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

MENTALUYONG

Sulating pananaliksik bilang bahagi ng Pag-aaral

sa asignaturang
Readings in the Philippine History

Ipriniprisinta Kay:
Propesor Raul Roland Sebastian

Inihandan Ni:
Marie Grace A. De Jesus

Bachelor of Science in Entrepreneurship

1-5

Setyembre 2019
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Pasasalamat

Buong pusong pasasalamat ang nais kong ipaabot sa mga sumusunod

na indibidwal dahil sa kanilang pagtulong at konribusyon na kanilang ipinamahagi

upang tagumpay na maisaayos ang pananaliksik na ito

Sa Panginoong Diyos, sa patuloy na nagbibigay ng lakas,

determinasyon at kaalaman upang maisakatuparan ang pananaliksik na ito. Sa

aking mga kapatid na aking inspirasyon, nagsisilbing tagapag palakas ng aking

loob at patuloy na nagbibigay ng suportang moral.

Sa aming Propesor na si Ginoong Raul Roland Sebastian na nagturo

sa amin sa abot ng kanyang makakaya upang maintindihan ang gaming asignatura.

Sa aking mga kamag aral na patuloy na umiintindi at nagbibigay suhestyon na ukol

sa pag gawa ng pananaliksik.

Sa aking mga kaibigan na walang sawang nakikinig at nagbibigay sa

akin ng mga ideya patungkol sa pananaliksik na ito. Sa nangangasiwa sa Kaban ng

Hiyas-silid aklatan dito sa Lungsod ng Mandaluyong para sa mga impormasyong

kanilang ibinahagi.

Muli nais kong ipabatid ang taos puso kong pasasalamat sa inyo.

Marami pong salamat!

 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

TALAAN NG NILALAMAN

Pasasalamat

I. Panimula…………………………………………………………………………….1

Layunin ng Pananaliksik…..…………………………………………………………2

Mga Suliranin na Kinaharap…………………………………………………………2

II. Nilalaman..………………………………………………………………………….4

a. Kadiliman sa Kasaysayan ng Pagamutan………………………...5

b. Pagpapalawak sa Pangkaisipang Pagamutan…………………....6

c. Pagtatag sa Institusyon: Mga Tagapangasiwa……………………8

d. Solusyon sa mga Suliranin………………………………………….8

e. Aplikasyon ng makabagong pamamaraan ng Panggagamot……9

f. Bunga ng makabagong Pamamaraan……………………………..10

Pambansang Sentro ng Pangkaisipang Kalusugan (Kasalukuyan)….………....11

a. Kaunlaran para sa NCMH…………………………………………..12

b. Kontrobersiya at NCMH……………………………………………..13

III. Konklusyon………………………………………………………………………...14

Reperensiya

Mga Apendiks
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Panimula

Ang pagkakaroon ng malusog na kaisipan ay estado ng tagumpay na pag

ganap ng isang indibidwal sa mga produktibong gawain, magkaroon ng relasyong

pakikipag kapwa tao at kakayanan makibagay sa mga pagbabago at tanggapin ito.

Ngunit ang karamdman sa pagiisip ay nagdudulot ng pagbabago asal o

pamumuhay ng isang tao na mayroon nito.

“Sa loob o sa labas?” iyan ang madalas ko na marinig sa mga tao pag sinabi

ko sa kanila na sa Mandaluyong ako nakatira. Noon ay di ko maintindihan kung

bakit gayon na lamang nila pagkatuwaan ang kapag nalaman nila na ako’y tubong

Mandaluyong. Minsan ako ay nahihiya sapagkat hindi ko malaman kung ito bang

mga biro nilang ito ay mabuting kahulugan o hindi, kaya naman ako ay nakikitawa

na lamang para di ko maramdaman na akoy mapahiya. Nang magka edad doon ko

lang napagtanto ang dahilan ng kanilang mga buyo. Ito’y dahil sa Mental Hospital

na matatagpuan sa syudad ng Mandaluyong.

1
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Layunin ng Pananaliksik

Ang pananaliksik na ito ay nilalayong makapagbigay ng impormasyon hingil

sa kung paano nagsimula ang ospital na para sa karamdaman sa pagiisip at ano

ang nag udyok sa mga naunang lahi upang magtayo ng estabilisyementong gaya

nito.

Sa pamamagitan ng pangangalap ng impormasyon gamit ang ibat ibang uri

ng resorses. Layunin ng pagaaral na ito na mabatid ang kasaysayan ng National

Center for Mental Health mga kaugnayan at kahalagahan ng pagamutang ito sa

kasaysayan at komunidad, at ang pag unlad nito bilang isa sa malalaking Ospital

para sa mga may karamdaman sa pagiisip.

Mga Suliranin kinaharap

Ang pangangalaga at panggagamot ng may karamdaman sa kaisipan

ay nagsimula sa Pilipinas noong ika-19 na siglo nang ang isang mandaragat na

Kastila ay masiraan ng bait. Dahil sa pakiusap ng pinuno ng Kastilang

pangkaragatang –lakas ay ipinasok siya upang gamutin sa Hospicio de San Jose,

isang pangkawang-gawang institusyon na nangangalaga sa mga matatanda at

mga ulilang bata. Buhat noong magamot ang nasabing kastila ay marami ng

sumunod sa kanya. Dahil sa dumaraming bilang ng mga ngakakaroon ng

karamdaman sa isip ay minabuti ang pagtatayo ng mga gusaling ukol dito.

2
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Dahil sa dami ng nangangailangan ng lunas ng gayong uri ng sakit noong

1904, hindi na kinaya ng Hospicio de San Jose kayat binuksan sa pagamutan ng

San Lazaro ang Kagawaran ng Pangkaisipan. Taong 1905 nang sa di inaasahang

pangyayari ay dumami ang pasyente sa pagamutan ng San Lazaro kaya nang

pumasok ang taong 1906, dahil sa malubhang pangangailangan ay nagpagawa sila

ng kapupunang silid na naglalaman ng 250 na pasyente.

Ang pangasiwaan ay patuloy na naglilingkod sa loob ng 94 na taon.

Ang mga taong lumipas ay punong-puno ng mabibigat na suliranin napaatang sa

mga tagapangasiwa ng pagamutan ito bunga ng mabilis na dami ng pasyente,

kakulangan sa gusali, kakulangan sa pananalapi at kakulangan ng mga sanay na

tauhan

Noon ay marami na din ang nagkakasakit sa pagiisip ngunit kung

marami na noon paano pa kaya sa ating panahon ngayon? Kung noon ay daan pa

lamang pihadong libo-libo na ngayon dahil sa lumalago nating populasyon.

3
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

II. Nilalaman

Sa pamamagitan ng Public Works Act 3258, noong taong 1925 sa halagang

P180,000.00 ay isinangtabi upang gugulin sa tinatawag na “Insane Asylum” ito ay

ayon sa pahintulot ng lupon na binubuo ng kalihim (Patnugot ng Kalusugan at

Gawang-Bayan, Patnugot ng Kalusugan at ng Komisyon ng Public welfare o

Kapakanang Panlipunan). Ang lupon ay nagkaisa na itayo ang nasabing

pagamutan sa 64 na ektaryang lupa sa Baryo Mauway, Mandaluyong, Rizal.

Hindi ako makapaniwala na dati palang sakop ng Rizal an gaming syudad

na itong Mandaluyong pala ay dating isang mataas na pook na dinurungawan ang

Lungsod ng Maynila at ang mga kanugnog na bayan tulad ng Makati at iba pa. Ang

naturang pook ay 11 kilometro ang layo sa Lungsod ng Maynila. Noong mga

panahong iyon ay walang ibang sasakyan maliban sa “Street car” at ang mga

karetelang dumadaan sa batuhang daan patungo sa pagamutan.

Matapos maitayo ang “insane asylum o “Insular Psychopatic Hospital” ay

minabuting ilipat na ang 379 na bilang ng pasyente na nagsisisksikan sa San

Lazaro dito. Mula noon ay di na tumigil ang pamahalaan tungo sa ikauunlad ng

pagamutang ito. Ang pagpapagawa at pagsasaayos ng mga gusali ay walang

humpay subalit hindi parin makaagapay sa dami ng ipinapasok na pasyente sa

ating pagamutan. Tila mas madami ang natatanggap na pasyente kaysa sa mga

lumalabas o gumaling nang mga pasyente. Kaya noong taong 1930 ay umabot na

sa 800 ang pasyenteng natanggap dito.

4
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

a. Kadiliman sa kasaysayan ng Pagamutan

Taong 1941 ng nakapag patayo ng kapupunang gusali at mga kasangkapan

na nagkakahalaga ng P1,600,000.00 upang makatugon sa pangangailangan ng

3,000 na pasyente. Sa kabila ng pag bibigay ng karampatang gugugulin para sa

pagamutan hindi naging madali ang pagsasagawa at pagtapos sa ilang mga gusali

dahil sa pagsisimula ng pangalawang digmaang pandaigdig na nagbigay ng

matinding dagok sa kasaysayan di lang ng lungsod kundi sa buong bansa. Sa

kabila ng pananakop ng mga Hapon nagpatuloy padin ang pagamutan. Ang

pangyayaring ito ay maituturing na ang pinaka madilim sa kasaysayan ng ating

pagamutang pangkaisipan.

Ayon sa datos noong 1942, ang pagamutan ay may 3,156 na pasyente.

Lingid sa kaalaman ng mga mananakop na hapon ay tumanggap ang ating

pagamutan ng mga sugatang amerikano at mga gerilya pati na rin ang mga

sugatang sibilyan na nagbigay daan na hindi lamang maging isang pagamutang

pangkaisipan ito at maihalintulad sa isang ganap na pangkalahatang pagamutan

dahil sa pagpapa okupa nito sa mga sugatan dahil sa digmaan.

Ang kabuuang 2,062 na bilang ng pasyente ay natanggap sa loob ng tatlong

taon na sumunod. Nang ang pagamutan ay palayain ng mga kawal na Amerikano

noon ikaw- 9 ng Pebrero1945 tatlong daan at pitong (307) pasyente lamang

angnatira. 2,191 ay pinauwi, 2,624 ay namatay. Ang ikinamatay ng marami ay

sakakulangan ng pagkain at kakulangan ng gamot. Ang iba ay pinahirapan at pinatay

5
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

ng mga Hapon kasama ang ilang mga kawani ng pagamutan sa paghihinalang mga

laban sa mananakop. Marami din mga amerikano ang pinagpapatay at

pinaniniwalaan na noong mga panahong yaon itinapon lamang ang mga labi ng mga

pinatay sa parte ng pagamutan, sa likod ng isa sa mga departamento dito.

b. Pagpapalawak sa Pangkaisipang Pagamutan

Pagkalipas ng panahon ng hapon tayo ay lumaya ng muli, ay lalong dumami

ang pasyente at nahigitan pa ang dating bilang na walang kapantay. Datapwat

nakapag patayo ng bagong mga gusali na naging daan upang makapag pa okupa

ang pagamutan ng 3,000 pasyente hindi padin ito naging sapat dahil sa biglang

paglobo o paglaki ng populasyon ng mga may karamdaman sa kaisipan.

Taong 1955 bilang lunas sa siksikang kalagayan ng mga silid ng

pagamutan, ang 300 ay inilipat sa dating “Quarantine Station” sa Mariveles, Bataan

na ngayon ay tinawag na ”Mariveles Mental Hospital”. Hindi naglaon taong 1961 ay

ipinasara ang naturang pagamutan sa kadahilanang ang mga pamilya di umano ng

mga pasyente ay nalalayuan sa lokasyon at dahil na rin sa malaking suliranin sa

pangangasiwa. Pinabuksang muli ang Mariveles Mental Hospital taong 1963,

matapos maisaayos ang ilang bagay upang lumuwag ang 8,000 pasyente na

nagsisiksikan sa mga gusali ng pagamutan na ukol lamang sa 2,500 na pasyente.

Bilang hakbang naisip ng mga taga-ugit ng pagamutan upang malunasan

ang kalagayan n gating pagamutan ay minabuti ang pagkakalat ng mga pasyente

6
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

sa Mandaluyong sa mga lalawigan. Ibig sabihin ay magtayo ng iba pang mga

pagamutang pangkaisipan sa ibat ibang parte ng ating bansa. Iniutos ng dating

Kalihim ng Kalusugan, Paulino J. Garcia ang pagbubukas ng mga sangay ng

pagamutan sa ibat-ibang Rehiyon as lalawigan tulad ng mga sumusunod:

Tuguegarao, Cagayan

Cadlan, Pili Camarines Sur

Trece Martires, Cavite

Camarin, Caloocan City

Batangas City

Tagbilaran, Bohol

Patag, Negros Occidental

Zamboanga, Davao

Baguio Provincial Hospital

Dona Trinidad Bolivar Memorial Hospital, Pototan Iloilo

Southern island Hospital sa Cebu

Davao General Hospital

Naganap ang paglilipat ng ilang sangay ng pagamutan sa kani kanilang

lalawigan sa taong 1978 ito sa utos ng sunod-sunod ng naging Kalihim ng

Kalusugan na si Clemente S. Gamaitan.

7
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

c. Pagtatag ng Institusyon: Mga Tagapangasiwa

Sinasabing ang Kasaysayan ng bansa ay walang iniwan sa kasaysayan ng

mga taong lumabag sa kanilang kalagayan. Sa tulad ding daluyan ng diwa ay

masasabing ang pag usbong o pag unlad ng Pambansang Sentro ng

Pangkaisipang Kalusugan (National Center for Mental Health) buhat sa pagkatatag

noong Disyembre 17, 1928 hanggang sa kasalukuyang panahon ay naka balibid sa

kasaysayan ng mga taong nagsimula sa institusyong ito. Mula sa kauna-unahang

kalihim nito na si Dr. Elias Domingo (Disyembre 17, 1928 – Hunyo 1935) hanggang

kay Dr. Roland L. Cortez na kasalukuyang nangangasiwa sa Pagamutan. Hindi

natatapos at higit pang pinagbubuti ang pagbibigay ng maayos na serbisyo at

mahusay na pag lunas sa mga minamahal nating dumaranas ng sakit sa pagiisip.

d. Solusyon sa mga Suliranin

Taong 1985, nagkaroon ng makabagong pamamaraan ng panggagamot

bilang solusyon sa mga sulirarin na kinaharap tulad ng mga kakulangan sa gusali,

pananalapi at mga sanay na tauhan. Inilungsad ng noong Kalihim ng Kalusugan

Kgg Alfredo R.A. Bengzon sa pamamagitan ng paglikha ng isang lupon na binubuo

ng mga dalubhasang manggagamot na pinamumunuan ni Dr. Baltazar Reyes

tinawag ang lupon na “Task Force” sa ilalim nito ay ang “Crisis Intervention

Service” kung saan nagsimula ang bagong at mabisang pamamaraang kaisipan na.

Bumuo din ng “Discharge and Follow-up Committee” na pinamunuan ng isang

8
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

dalubhasa at masipag na manggagamot pangkaisipan na si Dr. Sergia Abueva na

hinirang upang mamuno sa lupong naturan.

Dahil sa pangunahing suliranin ng National Mental Hospital na sa ngayon

ay kinikilalang National Center for Mental Health sa pamamagitan ng isang Ministry

Circular No. 125 S. 1986 and Memorandum Order No.48 Office of the President at

upang ang Institusyong ito ay maangkop sa tinataglay na bagong pangalan na

itinakda ng batas, ay ipinatupad ang nasabing bagong pamamaraan sa ilalim ng

naturang CIS sa mabuting paguugnayan ng pangasiwaan ng pagamutan sa ilalim

ng pamamahala ni Dr. Brigida S. Buenaseda ang nooy bagong hirang na puno ng

NCMH. Ang bagong pamamaraan ng nasabing CIS ay binubuo ng pagpapatupad

ng pagbabago sa dating kinagawiang pagtanggap sa bawat pasyenteng dinadala

sa NCMH.

e. Aplikasyon ng makabagong Pamamaraan ng Paggagamot

Sa makabagong pamamaraan (CIS 1986) isinasailalim ang bawat pasyente

sa maingat na pagsusuri at dagliang panggagamot na tumatagal ng hindi hihigit sa

tatlong araw. Nararapat na kasama ng pasyente ang kanyang malapit nakamag

anak sa pagsasagawa ng pag gagamot upang matulungan din ang pasyenta at

malaman din ng naturang kamag anak ang mga bagay na may kinalaman sa pag

aalaga sa kanilang pasyente. Pagkatapos ng tatlong araw na gamutan at bumuti n

gang pasyente at masasabi na ang pasyente ay “manageable” na ay kasama na ng

9
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

kanyang bantay na pauuwiin at susundan na lamang matapos ang ilang araw ng

“follow up” o pagsubaybay sa naturang pasyente.

Dahil sa matalinong pamamaraang ito na isinagawa ng “Project Team” (CIS)

napababa ang bilang ng mga pasyenteng inaalagaan at ginagamot sa loob ng

pagamutan buhat sa dating bilang na mahigit 4,000 na bumaba sa hanggang 2,000

na lamang na bilang ng pasyente ng taong ding iyon.

f. Bunga ng makabagong Pamamaraan

Ilan sa mga mabubuting dulot ng makabagong pamamaraan ay hindi na

masyadong detached ang bawat pasyente sa kanilang pamilya, naiiwasan ang

pagiging institutionalized ng mga pasyente, lumuwag ang bawat ward ng mga

pasyente na ginagamot sa loob ng NCMH, tumaas ang per capita allocation ng

bawat pasyente sa pagamutan at nagkaroon ng malaking savings ang pagamutan

na nagbigay daan upang maipagawa ang mga lumang gusali sa loob ng NCMH.

Maganda ang kapaligiran maraming mga puno at mga halaman naayos ang mga

drainage system at mga linya ng kuryente ng taong iyon hanggang sa sumunod.

Dahil sa mga kaunlarang ito ang NCMH ay itinuring na isa sa pangunahing

sentro ng pagamutan sa ating bansa. Tumaas ang sweldo ng mga kawani sa ilalim

ng NCMH. Nagkaroon ng mataas na antas na tinatawag na “Professionalism” sa

bawat tanggapan ng Pagamutan. Sa kabuuan ay masasabing ang NCMH dati ay

tunay ngang naging Sentro ng Panggagamot.

10
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Pambansang Sentro ng Pangkaisipang Kalusugan (Kasalukuyan)

Sa kasalukuyan ang NCMH ay may kapasidad na 4,200 pasyente at may

3,000 pasyente na binibigyan ng lunas. Sa kabuuan ay di bababa o tataas sa

56,000 ang bilang ng mga pasyenteng ginagamot o nagagamot sa pagamutang ito

kada taon. Ang NCMH ay kinakategorya bilang isang “Special research training

center at Ospital” sa ilalim ng Kagawaran ng Kalusugan. Ito ay naatasan upang

magbigay ng komprehensibo at malawak na antas ng serbisyong pangkaisipang

kalusugan sa bansa. Dati’y para lang sa may mga sakit sa isip ang pagamutang ito,

ngayon mayroon na silang ibat ibang serbisyong medical. Bukod sa “Psychiatric

Services” mayroon na din “Medical Ancillary Services” at “Medical Surgical

Services”. Bilang “Special Research training Center”, nagbibigay sila ng mga

pagsasanay para sa mga Doktor at nars na may espesyalisasyon sa pag

sisikayatri.

Ang NCMH ay may 28 na Pavillion o 55 wards. Ilan sa mga pasilidad dito ay

ang Medical Infirmary, Aklatan, Kapilya, mga kwartong pang komperensiya, at Multi

purpose hall. Bukod sa mga dormitoryo mayroon din lugar para sa mga maglalaro

ng Tenis at Basketbol. Di lamang iyon marami rin mga sibilyan ang madalas na

nagpupunta dito hindi para magpatingin kundi mag ehersisyo at mag-jogging! Bakit

ko ito nasabi? Sapagkat isa ako sa mga yaon, madalas ako pumunta rito noon

kasama ang kapatid ko upang mag ehersisyo napaka tahimik ng lugar kahit na

mayroon mga parte dito na may hindi kaaya ayang amoy ay ayos lang sapagkat

11
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

hindi naman iyon malala at may espesipikong lugar laman kung saan maamoy mo

iyon.

a. Kaunlaran para sa NCMH

Ayon sa kasalukuyang tagapagasiwa ng NCMH na si Dr. Roland Cortez,

layunin niya na makapaghatid pa at makapagbigay ang pagamutan ng kalidad na

serbisyo. Bukod sa ito’y tanyag na sa maging sa labas ng bansa dahil sa teknikal

na kadalubhasaan, nais ng tagapangasiwa na gayun din ang maging pananaw ng

local na komunidad-ang mga benepisyaryo ng dalubhasang pagkalinga na inilalaan

ng pagamutan. Pinagtutuunan ngayon ang pagpapanatili na malinis ng kapaligiran

sa loob ng NCMH hindi lamang sa mga lugar na pinagtatrabahuhan ng mga

empleyado kundi sa buong nasasakupan ng NCMH. Ipagpapatuloy at pagiibayuhin

pa ang paggagamot sa mga pasyente ng lubos na dignidad na mismong inaasahan

natin kapag tayo o ang pinaka malapit nating mahal sa buhay ang tumatanggap ng

panggagamot. Binigyang diin din niya ang kahalagahan ng presensya, hindi

lamang sa pisikal na aspeto kundi presensya sa paraan ng pagsasakatuparan ng

mga tungkulin at responsibilidad.

Sa ngayon ay may mga gusali na itatayo at binabago sa loob ng NCMH.

Gaya ng “Multi-Purpose Hall” para sa mga empleyado at pasyente. “NCMH Special

School” at “Laundry Building

12
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

b. Kontrobersiya at NCMH

Marami nang nangyaring kontrobersiya at mga anomalya sa loob ng NCMH

kabilang na dito ang ilang kaso ng korapsyon at di wastong pag gamit ng pondo ng

gobyerno. May mga pagkamatay din na hindi masabi kung sinadya ba o aksidente

lamang tulad ng pagkamatay ni Randy Carreon noong taong 2011 ng Oktubre,

pinaniniwalaang itoy sinadya sa pamamagitan ng pagsakal dito gamit ang lubid

ngunit ayon sa ospital itoy namatay dahil sa atake sa puso. Taong 2011 din, sa

ilalim ng pamumuno ng dating Presidente Benigno Aquino III ay muntikan maibenta

ang lupain ng NCMH kasama ang Welfareville ngunit hindi ito natuloy ng taong iyon

marahil wala pang pinal na desisyong sa kung anong mangyayari patungkol sa

pagbebentang ito ng pamahalaan sa mga nasabing lugar. Taon naman ng Mayo

2019, tatlo ang patay matapos barilin ng lolo ang kanyang apo at na binisita nya sa

mismong pagamutan kasama din ng lolo ang kanyang asawa na nabaril nya din

ayon sa mga opisyal ng naturang ospital mas paiigtingin nila ang seguridad ng mga

pasyente at ng mga kawani nito.

13
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

VI. Konklusyon

Ang pagamutan ay mahalaga sa bawat komunidad ngunit hindi lahat ng

pagamutan ay may sapat na kakayanan para gamutin ang espesipikong

karamdaman. Ang Insular Psychopatic Hospital o tinatawag ngayon na NCMH ay

unang naging pagamutan ng mga may karamdaman sa pagiisip, na sa paglipas ng

panahon, sa kabila ng kinaharap na mga salimuot sa ilalim ng pananakop ng mga

Hapon at Amerikano, mga suliranin mula pa noong ito’y itinatag ay unti-unting

lumaki at umunlad naging isang ganap na “Special Research Training Center” at

Ospital.

Naging paraiso at nagsilbing kanlungan at pag-asa para sa may mga

kapansanan sa katawan at kaisipan, at ngayo’y nagbibigay ng pagkakataon sa mga

nais magkaroon ng kasanayan sa pagaalaga man o sa panggagamot sa mga may

karamdaman sa kaisipan.

14
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Reperensiya
Kaban ng Hiyas the City cultural center, historical museum, library ad
convention hall.

National Centerf for Mental Health

http://www.ncmh.gov.ph/index.php
http://www.en.m.wikipedia.org/wiki/National_Center_for_Mental_Health

National Center for Mental Health Diamond Jubilee 1928-1988

Kagawaran ng Kalusugan, Kalihim ng Kalusugan, Alfredo R.A.
Bengzon,1988

“Dahil sa pribatisasyon: Pasyente, kawani sa Mental Hospital walang

tiyak na lilipatan”
https://www.pinoyweekly.org/2012/05/dahil-sa-pribatisasyon-pasyente-
kawani-sa-mental-hospital-walang-tiyak-na-lilipatan/

NBI probes patient’s death in Mental Hospital

https://news.abs-cbn.com/nation/metro-manila/10/13/11/nbi-probes-patients-
death-mental-hospital

3 dead in shooting incident in National Center for Mental Health

https://cnnphilippines.com/news/2019/5/9/shooting-incident-National-Center-
for-Mental-Health.html

Gov’t mentl health hospital rocked by corruption case

https://www.google.com/amp/s/newsinfo.inquirer.net/1141936/govt-mental-
health-hospital-rocked-by-corruption-case/amp

15
 POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

Mga Apendiks

Larawan ng mga kawani ng pagamutan (panahon ng pananakop ng mga

Hapon)

Lumang larawan habang nagsasagawa ng panggagamot

16
POLYTECHNIC UNIVERSITY OF THE PHILIPPINES

NCMH ngayong taong 2019

17