Daniël
Groepsopdracht. Volkszählung 1983:
Zeit Online heeft een artikel gewijd
aan een volkstelling in 1983 die
grote gevolgen had voor het debat
over privacybescherming in
Duitsland. De Volkskrant wil het
artikel publiceren in een reeks over
maatschappelijke onderwerpen in
Duitsland. Jij bent gevraagd om het
artikel te vertalen. Doe dat tot aan
'Walter Jens erklärte: “Ich lasse mich
lieber vom Arzt röntgen als von der
Staatsmacht.”
1. Korte vertaalrelevante
tekstanalyse
De Volkskrant wil het te vertalen
artikel plaatsen in een reeks over
maatschappelijke onderwerpen in
Duitsland, onbekend welke andere
artikelen al zijn verschenen in deze
reeks. In algemene zin kan gesteld
worden, dat de Volkskrant een van
oorsprong rooms-katholieke
Nederlandse kwaliteitskrant is die
zich richt op hoger opgeleide lezers
Henk
Voll erfasst
Zeit Online heeft een artikel gewijd
aan een volkstelling in 1983 die
grote gevolgen had voor het debat
over privacy in Duitsland. De
Volkskrant wil het artikel publiceren
in een reeks over maatschappelijke
onderwerpen in Duitsland. Jij bent
gevraagd om het artikel te vertalen.
Doe dat tot aan 'Walter Jens
erklärte: “Ich lasse mich lieber vom
Arzt röntgen als von der
Staatsmacht.”
Vertaalrelevante tekstanalyse
1. Functionele analyse van de
doeltekst.
Over De Volkskrant en zijn
lezerspubliek:
De Volkskrant is een Nederlands
dagblad, dat eigendom is van het
mediabedrijf DPG Media uit
Vlaanderen. De krant is van
oorsprong rooms-katholiek en richt
zich sinds de jaren 1960 op de hoger
1
Jorja Gruppe
Zeit Online heeft een artikel gewijd
aan een volkstelling in 1983 die
grote gevolgen had voor het debat
over privacy in Duitsland. De
Volkskrant wil het artikel publiceren
in een reeks over maatschappelijke
onderwerpen in Duitsland. Jij bent
gevraagd om het artikel te
vertalen. Doe dat tot aan 'Walter
Jens erklärte: “Ich lasse mich lieber
vom Arzt röntgen als von der
Staatsmacht.”
Zoals al aangeven wordt dit artikel
van Zeit-Online, een Duitse website
van die Zeit, naar het Nederlands
vertaald, voor de Volkskrant, een
Nederlandse krant, zodat de NRC
het artikel kan publiceren in de
reeks over maatschappelijke
onderwerpen in Duitsland. De
doelgroep van de doeltekst zijn de
mensen die zich voor de
 die te plaatsen zijn links van het
politieke midden. Het artikel
verschijnt in een reeks over
Duitsland. Als doelgroep van de
doeltekst geldt: de Volkskrant-lezer
met interesse in en
hoogstwaarschijnlijk ook enige
voorkennis over maatschappelijke
onderwerpen in Duitsland in het
algemeen en meer in het bijzonder
het onderwerp van dit specifieke
artikel.
Het te vertalen artikel is op 17
december 2023 verschenen op Zeit
Online, de website van het binnen
het Duitstalige spraakgebied
vooraanstaande (links-)liberale
Duitse weekblad Die Zeit.
Het artikel kan beschouwd worden
als een achtergrondartikel en heeft
als onderwerp: de invloed van de
volkstelling uit 1983 op het debat
over privacybescherming in
Duitsland. Het is een toelichtende
tekst met een zakelijke toon en een
feitelijke, niet-interpretatieve
benadering van het onderwerp. De
tekst is in begrijpelijke taal
geschreven zonder veel moeilijke
woorden of zinsconstructies. De
schrijver veronderstelt enige kennis
van het onderwerp bij de lezer van
1
Erfassen uit de brontaal kan vertaald worden naar begrijpen/beseffen/bevatten. Er zou dan vertaald kunnen worden naar De volkstelling van 1983: volledig begrepen. Dit is
in de doeltaal een rare zin. Er daarom voor gekozen om de twee door een dubbele punt gescheiden zinsdelen samen te voegen en het werkwoord te vertalen naar
opgeleide lezers. Het dagblad
plaatste zich tot aan de jaren 1990
links van het politieke midden. Later
zou de krant meer naar rechts
opgeschoven zijn. De krant wordt
naast NRC en Trouw gezien als een
Nederlandse kwaliteitskrant. Door
onder meer de opkomst van
internet en een dalende oplage is
het dagblad een koers gaan varen
die past bij de belangstelling van
hoger opgeleiden. Er kwam meer
aandacht voor kunst en lifestyle en
de opmaak van de krant werd meer
gericht op het aantrekken van jonge
lezers. Over de oplage in 2021 wordt
geschat dat zich deze beweegt rond
de 200.000 exemplaren.28 Bij het
maken van de vertaling ga ik uit van
een hoog opgeleid lezerspubliek in
de leeftijdsgroep vanaf ca. 18 jaar.
2. Functionele analyse van de
brontekst.
Herkomst brontekst:
De brontekst is op 17-12-2023
gepubliceerd op Zeit Online.29
De eigenaar van Zeit Online is een
100% dochteronderneming van
Zeitverlag in Hamburg, de uitgever
van het weekblad Die Zeit. De gratis
toegankelijke Zeit Online is geen
2
maatschappelijke onderwerpen in
Duitsland interesseren, maar ook
voor Geschiedenisliefhebbers kan
deze tekst interessant zijn. De stijl en
toon van de brontekst is
informerend, want je wordt
geïnformeerd over een gebeurtenis
uit het verleden, en ook hoe de
hedendaagse privacywetten zijn
ontstaan. Deze stijl en toon moeten
ook overgebracht worden naar de
Nederlandse doeltekst, omdat de
Nederlandse lezer wordt
geïnformeerd over de controversie
met betrekking tot de volkstelling in
de jaren 80, en hoe dat de fundering
heeft gelegd voor de hedendaagse
privacyregels heeft gelegd in
Duitsland. Tijdens het vertalen is het
belangrijk om te letten op de Duitse
eigennamen, en hoe die in het
Nederlands het beste vertaald
kunnen worden. In de tekst staat
bijvoorbeeld meerdere keren ‘’SPD”,
en niet iedere Nederlander weet dat
dat een Duitse politieke partij is, dus
dat is sowieso belangrijk om te
vermelden. Ook voor de kranten TAZ
en DER Spiegel, zal er voor de
Nederlandse lezer nog een
beschrijving toegevoegd moeten
worden. In de zinnen waar veel
Taalunie: woordenlijst

Zie voor “einstweilige Anordnung” Einstweilige Anordnung gem. § 32 BVerfGG - Jura Individuell

doorgronden in de doeltaal.
2
Westdeutschland in de brontaal is een CSE. Eenvoudig vertalen naar West-Duitsland is niet mogelijk, aangezien dat land niet meer bestaat. Daarom gekozen voor
handhaving van de CSE (met orthografische aanpassing) en deze te voorzien van de intratekstuele toelichting het toenmalige.
3
Privacybescherming is in de doeltaal het gangbare woord in de door mij geraadpleegde corpora, waaronder de Autoriteit Persoonsgegevens.
4
Hier de intratekstuele toelichting het toenmalige weggelaten om herhaling met de voorgaande zin te voorkomen. De CSE Bundesrepublik met een orthografische
aanpassing gehandhaafd en vertaald naar bondsrepubliek. Gekozen om daaraan Duitsland toe te voegen als intratekstuele toevoeging.
5
Dit CSE handhaven lukt op deze plaats helaas niet. Rotes Jahrzehnt wordt in de brontekst al uitgelegd: der vom Linksterrorismus geprägten Siebzigerjahre. Het CSE in de
doeltaal handhaven en daarna uitleggen, zou daarom tot een dubbele uitleg leiden.
6
Straßenschlachten uit de brontaal kan letterlijk vertaald worden naar straatgevechten. Binnen relevante corpora vond ik bij openbare orde verstoringen/krakersrellen in
de doeltaal echter een alternatief woord dat veel frequenter voorkomt: veldslag.
7
In relevante corpora (meerdere recente artikelen binnen zowel de Volkskrant als de NRC) wordt Bundestag hetzij ongewijzigd gebruikt of als bondsdag weergegeven.
Aangezien dit de eerste vermelding is van dit CSE in dit artikel, heb ik gekozen voor handhaving van het CSE Bundestag onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging
Duitse.
8
Verleidelijk om Enquete-Kommission uit de brontaal naar onderzoekscommissie te vertalen in de doeltaal. Uit relevante corpora (onder meer www.tweedekamer.nl) blijkt
dat in de doeltaal echter gesproken wordt over parlementaire onderzoekscommissie. Daarom parlementaire toegevoegd in de vertaling.
9
Gevonden in relevante corpora, onder meer www.vredesmuseum.nl.
10
In plaats van het voorzichtige verrassen als vertaling van het in de brontaal gebruikte überraschen, heb ik hier gekozen voor het sterkere overrompelen, omdat dat beter
aansluit bij de toon van de rest van de tekst.
11
In die Schranken weisen is een uitdrukking uit de middeleeuwen, waarbij een ridder opgedragen werd om tijdens een toernooi zijn toegewezen rijbaan niet te verlaten.
Het betekent zoveel als terechtwijzen/opdragen zich aan de regels te houden/een grens aangeven. In de doeltaal bestaat er geen vergelijkbare uitdrukking die eveneens
verwijst naar een ridder. Er is echter wel degelijk een uitdrukking die aangeeft dat iemand zijn plaats moet kennen en beter kan zwijgen en dat is: terug naar je hok! Deze
uitdrukking in de brontaal is wellicht wat informeler van toon en register dan het voorbeeld uit de brontaal. Daarom heb ik uiteindelijk gekozen voor toontje lager zingen,
dat inhoudelijk misschien iets minder goed past, maar wel veel beter aansluit voor wat betreft toon en register van de overige tekst in het artikel.
12
CSE Bonn uit de brontaal ongewijzigd gehandhaafd, onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging toenmalige hoofdstad. Dit ter verduidelijking van de relevantie
van deze locatie voor het doelpubliek.
13
Nukleare Wettrüsten uit de brontaal betekent zoveel als nucleaire wapenwedloop. Binnen relevante corpora vond ik kernwapenwedloop als meest gebruikt in de doeltaal.
14
De bescherming van persoonsgegevens is een in relevante corpora voorkomend begrip.
15
In Aufruhr versetzte uit de brontaal betekent zoveel als veroorzaakte (heftig) oproer. Gekozen voor het synoniem zette in vuur en vlam.

3
16
In de brontaal is het onderwerp van de zin Volkszählungsboykott en geeft de auteur als extra informatie over deze boycot, dat hij door zijn indieners/ondersteuners
“VoBo” genoemd werd. Het is vrijwel ondoenlijk om dit CSE “VoBo” te handhaven zonder omslachtig veel extra tekst te gebruiken, die mogelijk bovendien voor
onduidelijkheid bij het doelpubliek zorgt. Daarom gekozen om dit CSE weg te laten en in de doeltaal te vertalen naar volkstellingsboycot (de extra informatie gaat hierdoor
als niet relevant voor het doelpubliek verloren).
17
In de brontaal wordt hier het CSE Verfassungsgericht genoemd. In de hieropvolgende zinnen gebruikt de auteur vervolgens ook nog de synoniemen
Bundesverfassungsgericht en das höchste Gericht. Ik heb gekozen om op de eerste plaats te kiezen voor vervanging van het CSE door het synoniem de hoogste Duitse
rechter en verderop in de tekst vervolgens te synonymiseren naar constitutioneel hof en later simpelweg naar hof. Door deze gekozen oplossing krijgt het doelpubliek bij de
eerste vertaling direct de noodzakelijke relevante informatie verderop in de tekst aanvullende extra informatie.
18
Einstweilige Anordnung in de brontekst is een juridische term die in de doeltaal het best als voorlopige voorziening vertaald kan worden, volgens relevante corpora.
19
Informelle Selbstbestimmung in de brontekst komt in de brontaal ook wel voor als Informationelle Selbstbestimmung en is een juridische term die betekent dat iedereen
zelf moet kunnen beslissen welke persoonsgegevens verstrekt worden en wie die persoonsgegevens mag verwerken (aldus relevante juridische corpora zoals www.bpb.de).
Ik heb besloten het CSE informelle Selbstbestimmung te vervangen door de juridische betekenis om op die manier de tekst voor het doelpubliek begrijpelijk te houden. Nog
even getwijfeld over het behouden van de CSE en daar de (zelfde bovengenoemde) intratekstuele toelichting aan toe te voegen, zodat het doelpubliek ook de term
informelle Selbstbestimmung zou lezen, maar besloten dat dit voor het doelpubliek (de lezer van de Volkskrant) te gedetailleerd is. Wellicht was handhaving van het CSE in
een vakblad voor juristen wel verdedigbaar geweest.
20
De CSE Bundestag vervangen door het synoniem Duitse volksvertegenwoordigers.
21
Bundeskanzler gehandhaaft met orthografische aanpassing naar het in relevante corpora (kwaliteitskranten als de Volkskrant en NRC) gebruikelijke bondskanselier.
22
CSE SPD gehandhaaft: gelet op relevante corpora mag ik ervan uitgaan dat de geïnteresseerde lezer van de Volkskrant weet dat de SPD een politieke partij is in Duitsland.
23
CSE Volkszählungsgesetz 1983 vervangen door de absolute universalisering wetsvoorstel voor een volkstelling in 1983.
24
CSE Bundestagsabgeordnete vervangen door het neutrale volksvertegenwoordiger (absolute universalisering).
25
CSE Der Spiegel uit de brontaal gehandhaafd onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging opinieweekblad. Dit ter verduidelijking van het CSE voor het doelpubliek.
26
CSE taz uit de brontaal gehandhaafd met de volledige naam Tageszeitung onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging krant. En gelet op het verdere verloop van
de tekst, waaruit blijkt dat de krant verheugd is over de ontwikkelingen, een extra intertekstuele toevoeging: linksgeorienteerde.
27
Het CSE Walter Jens gehandhaafd onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging Duitse schrijver en literatuurcriticus. Dit ter verduidelijking voor het doelpubliek, die
immers Walter Jens niet kent.
28
Bron: de Volkskrant - Wikipedia
29
Volkszählung 1983: Voll erfasst | ZEIT ONLINE
30
Bron: Die Zeit – Wikipedia

4
31
Bron: Michael Sontheimer | Autoren | ZEIT ONLINE
32
De ondertitel in de brontekst, “Voll erfasst” heeft betrekking op het hele artikel, niet alleen op het vertaalde fragment. Een letterlijke vertaling van “Voll erfasst”,
bijvoorbeeld “volledig vastgelegd” is nogal pretentieus, en maakt de lezer niet direct nieuwsgierig. Het geven van een overzicht en het bieden van een perspectief doen dat
wel.
33
“Veldslagen” als vertaling van “Straßenschlachten” heeft voorkeur boven “straatgevechten” omdat politie en demonstranten massaal tegenover elkaar stonden. De lezer
van nu zal “veldslagen” niet associëren met een 19e-eeuws gevecht van in slagorde opgestelde combattanten op een open vlakte.
34
Toelichting toegevoegd omdat de taken en bevoegdheden van een enquêtecommissie in Duitsland en Nederland verschillen. Enquêterecht – Wikipedia
https://de.wikipedia.org/wiki/Enqu%C3%AAterecht
35
Letterlijke vertaling van de officiële naam van deze enquêtecommissie. Wikipedia: Deutscher Bundestag - Jugendproteste im demokratischen Staat (1981 bis 1983)
36
“gemeinsam hatte”: lastige keuze tussen het verouderde “gemeen had” of het wellicht te vrije “bond”, omdat “heterogeen” niet per definitie een gebrek aan samenhang
impliceert.
37
In de brontekst staat het woord “Volkszählung” tussen aanhalingstekens, omdat het daar de juridische term “Census” vervangt. Aanhalingstekens in de doeltekst zouden
eerder verwarrend dan verduidelijkend werken.
38
Duitsland kent zowel in enkele afzonderlijke staten als in de Bondsrepubliek als federale staat een constitutioneel hof, zie bijv. Verfassungsgerichtshof – Wikipedia.
Nederland kent een dergelijk hof niet. Uit de volgende zin blijkt dat hier het Bundesverfassungsgericht wordt bedoeld. Om deze redenen zijn ter verduidelijking de woorden
“van de Bondsrepubliek” toegevoegd.
39
Deze zou op 27 april 1983 worden gehouden. Bron: Deutscher Bundestag - Beschluss des Volkszählungsgesetzes 1983
40
Jaartal toegevoegd ter verduidelijking. Bron: Deutscher Bundestag - Beschluss des Volkszählungsgesetzes 1983
41
In de brontekst staat een letterlijk citaat. Omdat het gebruik van aanhalingstekens een directe rede impliceert, en een vertaling vrijwel nooit letterlijk kan zijn, is gekozen
voor de indirecte rede.
42
“aus dem Stand […] zu einem […] geworden” suggereert een snelle ontwikkeling: reden voor de keuze van een “massale vlucht”, in plaats van een vertaling met daarin
“een massafenomeen” o.i.d.
43
Ter toelichting toegevoegd. Bron: Walter Jens – Wikipedia
44
In de brontekst staat een letterlijk citaat. Omdat het gebruik van aanhalingstekens een directe rede impliceert, en een vertaling vrijwel nooit letterlijk kan zijn, is gekozen
voor de indirecte rede.
45
Ik heb in deze zin de woordvolgorde aangepast, zodat alle tijdsbepalingen elkaar nu opvolgen, zodat de zin in het Nederlands ook begrijpelijk is.
46
Aangezien de Bondsdag een gebruikelijk begrip is in de Nederlandse taal, heb ik hier Bundestag letterlijk vertaald naar het Nederlands met de Bondsdag, maar heb ik de
hoofdletter laten staan zodat het wel duidelijk is, dat het een naam van een belangrijke instantie is.

5
47
Na wat research ben ik erachter gekomen dat ‘Jemand/etwas in die Schranken wiesen een Duitse uitdrukking is voor: iemand op zijn/haar plaats zetten, vandaar dat ik
het hier zo vertaald heb.
48
Ik heb hier gekozen om hier Bundesverfassungsgericht met eigenlijk de Nederlandstalige beschrijving van het woord te vertalen, zodat het voor de Nederlandse lezer
duidelijk is wat het ‘Bundesverfassingsgericht’ inhoud.
49
Ik heb na de afkorting SPD hem toch nog even een keertje uitgeschreven, zodat het echt voor de Nederlandse lezer duidelijk is, dat het hier om een linkse, socialistische,
partij gaat.
50
Ik heb hier aus dem Stand vertaald met op stel en sprong, omdat deze woordgroep eigenlijk benadrukt hoe snel de protestbeweging uitgroeide tot een massaorganisatie.
51
Ik heb hier gekozen om na Der Spiegel nog tussenhaakjes toe te voegen wat voor mediavorm het is, zodat het voor de Nederlandse lezer duidelijk is, dat het hier om een
tijdschrift gaat en niet een krant.
52
Ik acht de kans klein dat veel van de Nederlandse lezers weten wie Walter Jens is, dus ik heb tussenhaakjes zijn beroep toegevoegd.
53
Westdeutschland in de brontaal is een CSE. Eenvoudig vertalen naar West-Duitsland is niet mogelijk, aangezien dat land niet meer bestaat. Daarom gekozen voor
handhaving van de CSE (met orthografische aanpassing) en deze te voorzien van de intratekstuele toelichting het toenmalige.
54
Hier de intratekstuele toelichting het toenmalige weggelaten om herhaling met de voorgaande zin te voorkomen. De CSE Bundesrepublik met een orthografische
aanpassing gehandhaafd en vertaald naar bondsrepubliek. Gekozen om daaraan Duitsland toe te voegen als intratekstuele toevoeging.
55
Dit CSE handhaven lukt op deze plaats helaas niet. Rotes Jahrzehnt wordt in de brontekst al uitgelegd: der vom Linksterrorismus geprägten Siebzigerjahre. Het CSE in de
doeltaal handhaven en voorzien van een intertekstuele toelichting, zou daarom tot een onnodige dubbele uitleg leiden.
56
Straßenschlachten uit de brontaal kan letterlijk vertaald worden naar straatgevechten. Binnen relevante corpora vond ik bij openbare orde verstoringen/krakersrellen in
de doeltaal echter een alternatief woord dat veel frequenter voorkomt: veldslag, waarbij politie en demonstranten massaal tegenover elkaar staan.
57
Uit relevante corpora (onder meer https://anderetijden.nl/aflevering/286/No-Future) blijkt dat de leus “No Future!” in de doeltaal met twee hoofdletters en een
uitroepteken geschreven kan worden. Het uitroepteken vervalt wanneer de leus als een bijvoeglijk naamwoord gebruikt wordt maar we wel nog direct naar verwijst,
bijvoorbeeld in “No Future generatie”. Bij gebruik van de term als indirecte verwijzing naar de leus, in plaats van als directe verwijzing kan “no future” ook met kleine letters
geschreven worden, zoals bijvoorbeeld in: geen woonruimte, geen werk en ‘no future’.
58
Verleidelijk om Enquete-Kommission uit de brontaal naar onderzoekscommissie te vertalen in de doeltaal. Uit relevante corpora (onder meer www.tweedekamer.nl) blijkt
dat in de doeltaal echter gesproken wordt over parlementaire onderzoekscommissie. Daarom parlementaire toegevoegd in de vertaling.
59
In de brontaal noemt de auteur als naam van de commissie: Jugendprotest im demokratischen Rechtsstaat. Uit relevante corpora (website Deutscher Bundestag) blijkt dat
de correcte naam is: Jugendproteste im demokratischen Staat. Daarom gekozen voor weg laten vallen van Rechtsstaat en in plaats daarvan vertalen van het oorspronkelijke
woord Staat.
60
Gevonden in relevante corpora, onder meer op de website van het International Institute of Social History van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen

6
(KNAW).
61
In plaats van het voorzichtige verrassen als vertaling van het in de brontaal gebruikte überraschen, heb ik hier gekozen voor het sterkere overrompelen, omdat dat beter
aansluit bij de toon van de rest van de tekst.
62
In die Schranken weisen is een uitdrukking uit de middeleeuwen, waarbij een ridder opgedragen werd om tijdens een toernooi zijn toegewezen rijbaan niet te verlaten.
Het betekent zoveel als terechtwijzen/opdragen zich aan de regels te houden/een grens aangeven. In de doeltaal bestaat er geen vergelijkbare uitdrukking die eveneens
verwijst naar een ridder. Er is echter wel degelijk een uitdrukking die aangeeft dat iemand zijn plaats moet kennen en beter kan zwijgen en dat is: terug naar je hok! Deze
uitdrukking in de brontaal is echter informeler van toon en register dan het voorbeeld uit de brontaal. De uitdrukking een toontje lager laten zingen sluit beter aan voor wat
betreft toon en register, maar past inhoudelijk minder goed. Daarom gekozen voor vertalen naar vertalen naar terugfluiten in de doeltaal, dat dezelfde betekenis heeft als
in die Schranken weisen.
63
CSE Bonn uit de brontaal ongewijzigd gehandhaafd, onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging toenmalige hoofdstad. Dit ter verduidelijking van de relevantie
van deze locatie voor het doelpubliek.
64
Getwijfeld over vertaling van gemeinsam hatte uit de brontaal naar gemeen had, gemeenschappelijk had en bond. Uiteindelijk gekozen voor samenbracht, omdat dit het
beste past in samenhang met het eerder in de zin gebruikte heterogene oppositie.
65
In de brontekst staat het woord “Volkszählung” tussen aanhalingstekens, omdat het daar de juridische term “Census” vervangt. Aanhalingstekens in de doeltekst zouden
eerder verwarrend dan verduidelijkend werken.
66
In de brontekst is het onderwerp van de zin Volkszählungsboykott en geeft de auteur als extra informatie dat deze boycot door zijn aanhangers “VoBo” genoemd werd.
Omdat deze afkorting nauwelijks iets toevoegt aan de strekking van het artikel en ruim 40 jaar na dato niet althans nauwelijks is terug te vinden, is ervoor gekozen deze
informatie als irrelevant en overbodig voor het doelpubliek niet op te nemen.
67
Duitsland kent zowel in enkele afzonderlijke staten als in de Bondsrepubliek als federale staat een constitutioneel hof, zie bijv. Verfassungsgerichtshof – Wikipedia.
Nederland kent een dergelijk hof niet. Uit de volgende zin blijkt dat hier het Bundesverfassungsgericht wordt bedoeld. Om deze redenen zijn ter verduidelijking de woorden
“van de Bondsrepubliek” toegevoegd.
68
Deze zou op 27 april 1983 worden gehouden. Bron: Deutscher Bundestag - Beschluss des Volkszählungsgesetzes 1983
69
In de brontekst staat “informelle Selbstbestimmung”, inclusief de aanhalingstekens. Waarschijnlijk wordt hier informationelle Selbsbestimmung bedoeld. Deze term wordt
letterlijk gebruikt in de uitspraak van 15 december 1983, en is dan ook letterlijk vertaald met “informationele zelfbeschikking”, na controle in de Dikke Van Dale, die de term
in een voorbeeld omschreef als “de bescherming van persoonsgegevens, m.n. het recht om niet meer informatie over zichzelf te verstrekken en aan niet meer personen
dan strikt noodzakelijk is, en het recht om te weten welke persoonlijke informatie er in omloop is, hoe die verzameld is en wat ermee gedaan wordt” Het kern van de
uitspraak wordt letterlijk geciteerd in Volkszählungsurteil – Wikipedia
70
Bundeskanzler gehandhaaft met orthografische aanpassing naar het in relevante corpora (kwaliteitskranten als de Volkskrant en NRC) gebruikelijke bondskanselier.

7
71
Jaartal toegevoegd ter verduidelijking. Bron: Deutscher Bundestag - Beschluss des Volkszählungsgesetzes 1983
72
In de brontekst staat een letterlijk citaat. Omdat het gebruik van aanhalingstekens een directe rede impliceert, en een vertaling vrijwel nooit letterlijk kan zijn, is gekozen
voor de indirecte rede.
73
CSE Der Spiegel uit de brontaal gehandhaafd onder toevoeging van de intertekstuele toevoeging opinieweekblad. Dit ter verduidelijking van het CSE voor het doelpubliek.