tµi chÝnh tiÒn tÖ

Chương 2: Tiền tệ, lãi suất

và tỷ giá hối đoái
 I. B¶n chÊt cña tiÒn tÖ
Questions to consider?
TiÒn lµ g×?
TiÒn cã tõ khi nµo?
C¸c h×nh th¸i ph¸t triÓn cña tiÒn?
Chøc n¨ng cña tiÒn?

VND vµ mét sè ®ång tiÒn m¹nh

 Sù ra ®êi cña tiÒn tÖ
* H×nh th¸i gi¶n ®¬n (hay ngÉu nhiªn):
Trao ®æi trùc tiÕp mét vËt nµy lÊy mét vËt kh¸c
VÝ dô: 1m v¶i = 10 kg thãc
* H×nh th¸i gi¸ trÞ më réng:
Gi¸ trÞ cña 1 hµng ho¸ ®îc biÓu hiÖn ë nhiÒu hµng
ho¸ kh¸c nhau
10 kg thãc + Nhîc ®iÓm:
VÝ dô: 1m v¶i = 1,5 kg chÌ NÕu cã n hµng
2 kg cafe ho¸ th× cã n chuçi
vËt ngang gi¸.
VËt ngang gi¸
 Sù ra ®êi cña tiÒn tÖ
* H×nh th¸i gi¸ trÞ chung:
VËt ngang gi¸ ®îc cè ®Þnh ë hµng ho¸ mµ nhiÒu
ngêi a thÝch.
10 kg thãc + Nhîc ®iÓm:
1,5 kg chÌ = 1m v¶i Trao ®æi hµng
2 kg cafe ho¸ gi÷a c¸c vïng
VËt ngang gi¸ chung khã kh¨n.

VÝ dô: Thæ d©n Ch©u ¸, Ch©u Phi: vá sß.

QuÇn ®¶o Philipin : g¹o
QuÇn ®¶o Trung Quèc : v¶i
 Sù ra ®êi cña tiÒn tÖ
* H×nh th¸i tiÒn tÖ:
10 m v¶i
= 0,1 chØ vµng
100 kg thãc

H-T-H
TiÒn lµ bÊt cø c¸i g× ®îc chÊp nhËn chung
trong thanh to¸n ®Ó nhËn hµng ho¸, dÞch vô
hoÆc ®Ó tr¶ nî
Quá trình phát triển tiÒn tÖ
❑ TiÒn hµng ho¸
Mü : DÇu « liu, thuèc l¸
Anh : Con lõa (Donkey - Money)
ViÖt Nam : Vá sß
Trung Quèc: V¶i
H¹n chÕ
+Không được mọi người mọi nơi chấp nhận
+Dễ hư hỏng.
+Không đồng nhất.
C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ
❑ TiÒn kim lo¹i
§ång B¹c Vµng (1870 - 1914)
- Tiền kém giá: sắt, đồng, nhôm, hợp kim
không gỉ. Nhà nước độc quyền phát hành
vào lưu thông.
- Tiền đủ giá: bạc, vàng. Nhiều nước, Nhà
nước cho phép dân chúng tự do đưa kim
loại tiền tệ đến đúc tiền theo tiêu chuẩn
giá cả pháp định.
Tại sao đồng tiền kém giá Nhà nước
lại độc quyền phát hành còn tiền đủ
giá NN cho phép tự do đúc tiền?
C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ
*Chế độ lưu thông tiền đủ giá:
- Chế độ bản vị bạc: Bạc được sử dụng
làm thước đo giá trị và ptiện lthông.
- Chế độ song bản vị:

+Chế độ bản vị song song: Lthông theo

gtrị thực tế của bạc và vàng trên TT.
Tồn tại 2 hệ thống giá cả:
Thước đo Thước đo
vàng bạc Hàng hoá khác
giá trị giá trị
C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ
*Chế độ lưu thông tiền đủ giá:
- Chế độ bản vị bạc: Bạc được sử dụng
làm thước đo giá trị và ptiện lthông.
- Chế độ song bản vị:

+Chế độ bản vị kép: Lưu thông theo tỷ giá

pháp định của Nhà nước.
 C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ
❑ TiÒn kim lo¹i Ưu điểm:
*Chế độ lưu - Tự do đúc tiền.
thông tiền đủ - Tự do lưu thông.
giá: - Tự do luân chuyển
giữa các quốc gia.
-Chế độ bản vị
vàng: vàng Nhược điểm:
được sử dụng - Lãng phí của cải XH, tốn
làm thước đo kém chi phí lưu thông.
giá trị và - Khi nền sản xuất hàng
hoá phát triển, thiếu
phương tiện lưu phương tiện lưu thông.
thông.
C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ
❑TiÒn dÊu hiÖu
Lµ những phương tiện thay thế cho tiền
vàng trong lưu thông để thực hiện các qhệ
trao đổi hàng hoá và dịch vụ.
“Ngưêi ta muèn cã tiÒn víi danh nghÜa lµ tiÒn chø
kh«ng ph¶i lµ hµng hãa, kh«ng ph¶i v× b¶n th©n nã
mµ v× nh÷ng thø mµ nã mua ®ưîc” - Samuelson
- TÝn tÖ: tiền kloại (tiền xu) và tiền giấy.
- Thương phiếu
C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ
-TiÒn qua ng©n hµng (tiÒn ghi sæ, bót tÖ)
Lµ tiÒn do hÖ thèng ng©n hµng thư¬ng m¹i t¹o
ra th«ng qua ho¹t ®éng thanh to¸n kh«ng dïng
tiÒn mÆt kÕt hîp víi tÝn dông ng©n hµng .
C¸c phư¬ng thøc thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt
+ Uû nhiÖm thu, uû nhiÖm chi
+ SÐc
+ ChuyÓn tiÒn
+ Thư tÝn dông
+ ThÎ
 Chøc n¨ng cña tiÒn tÖ
▪ Thưíc ®o gi¸ trÞ
GtrÞ cña c¸c hµng ho¸ dÞch vô ®ưîc biÓu hiÖn ra
b»ng tiÒn như viÖc ®o khèi lưîng b»ng kg, ®é dµi
b»ng m… trao ®æi thuËn lîi h¬n.
▪ Phư¬ng tiÖn tÝch luü gi¸ trÞ
T¹m thêi chưa cã nhu cÇu sö dông tiÒn tÖ
®ưîc cÊt tr÷ dµnh giao dÞch trong tư¬ng lai.
-TiÒn kh«ng ph¶i lµ n¬i cÊt tr÷ gtrÞ duy nhÊt.
 Chøc n¨ng cña tiÒn tÖ
▪ Phư¬ng tiÖn trao ®æi:
TiÒn tÖ ®ãng vai trß lµ m«i giíi gióp cho viÖc trao
®æi ®ưîc dÔ dµng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i lµ tiÒn
cã ®Çy ®ñ gtrÞ.
- Kh¾c phôc nh÷ng h¹n chÕ cña trao ®æi trùc tiÕp:
Trao ®æi trùc tiÕp: H H

Trao ®æi gi¸n tiÕp: H–T-H

Nh÷ng thuËn lîi khi tiÒn tÖ lµ trung gian trao ®æi?

 Vai trß cña tiÒn tÖ
* §èi víi nÒn kinh tÕ vÜ m«
- TiÒn tÖ lµ c«ng cô s¾c bÐn ®Ó thùc hiÖn c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m« .
- C«ng cô x©y dùng hÖ thèng chØ tiªu kiÓm
so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ.
- C¬ së h×nh thµnh nªn ho¹t ®éng tµi chÝnh
tÝn dông nh»m ph©n phèi l¹i vèn tiÒn tÖ cã
hiÖu qu¶.
 Vai trß cña tiÒn tÖ
* §èi víi nÒn kinh tÕ vi m«
- TÝnh to¸n tæng chi phÝ, doanh thu, lîi nhuËn, x¸c
®Þnh ®ưîc kÕt qu¶ kinh doanh đÓ cã hưíng ®Çu tư
cã hiÖu qu¶.
- X©y dùng c¸c ®Þnh møc kinh tÕ kü thuËt, møc tiªu
hao nguyªn vËt liÖu lµm tiªu chuÈn ®o lưêng tÝnh
hiÖu qu¶ trong ho¹t ®éng ®Çu tư s¶n xuÊt kinh
doanh.
- KÝch thÝch ho¹t ®éng t¸i s¶n xuÊt më réng cña tõng
doanh nghiÖp.
 C©u hái th¶o luËn
1. TiÒn cã ph¶i lµ n¬i cÊt tr÷ gi¸ trÞ
tèt nhÊt ë ViÖt Nam vµo nh÷ng n¨m
80 so víi nã trong nh÷ng n¨m 90
kh«ng? Vµo thêi kú nµo b¹n sÏ cã
ý muèn gi÷ tiÒn nhiÒu h¬n ?
 C©u hái th¶o luËn
2.§ång ViÖt Nam cã ph¶i lµ
®ång tiÒn m¹nh hay kh«ng?
§Ó trë thµnh ®ång tiÒn m¹nh
th× cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu
kiÖn nµo?
 C©u hái th¶o luËn
3. §ô la hoá là gì? Nguyên nhân gây
ra tình trạng đô la hoá? Diễn biến
của tình trạng đô là hoá ở Việt
Nam.
4. Thực trạng của hoạt động thanh
toán điện tử ở Việt Nam hiện nay.
 II. L¹m ph¸t
1. Kh¸i niÖm:
Quan ®iÓm cña trưêng ph¸i träng tiÒn hiÖn ®¹i:
L¹m ph¸t lµ hiÖn tưîng gi¸ c¶ t¨ng nhanh vµ
liªn tôc trong mét thêi gian dµi.

T>H
 II. L¹m ph¸t
2. C¸c lo¹i l¹m ph¸t:
- L¹m ph¸t võa ph¶i: x¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ ë
møc mét con sè (dưíi 10%/n¨m).
- L¹m ph¸t phi m·: Lµ l¹m ph¸t x¶y ra khi gi¸ c¶ hµng

ho¸ b¾t ®Çu t¨ng víi tû lÖ 2 hoÆc 3 con sè.

- Siªu l¹m ph¸t: x¶y ra khi tèc ®é t¨ng gi¸ vưît xa

møc lp phi m·, cã thÓ lªn tíi hµng ngµn tû lÇn.

 II. L¹m ph¸t
3. Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t:
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
Tæng cÇu t¨ng lªn vît qu¸ møc cung hµng ho¸
cña x· héi ¸p lùc t¨ng gi¸ cña x· héi.

AD > AS
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
P AD1

AD0 AS

P1
P0

Y
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
* Nguyªn nh©n cô thÓ:
- Chi tiªu cña chÝnh phñ (G) t¨ng:
+C¸c kho¶n ®Çu tư cña CP t¨ng.
+Chi phóc lîi x· héi, trî cÊp thÊt nghiÖp t¨ng.
+C¸c kho¶n chi cho bé m¸y Nhµ nưíc t¨ng.
§Ó cã tiÒn chi tiªu chÝnh phñ huy ®éng chñ yÕu tõ
nguån nµo?
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
* Nguyªn nh©n cô thÓ:
- Chi dïng cña c¸c hé gia ®×nh (C) t¨ng:
+L·i suÊt gi¶m lµm gi¶m tiÕt kiÖm, t¨ng chi tiªu.
+Thu nhËp t¨ng.
- §Çu tư (I) t¨ng:
+Do l·i suÊt thÊp.
+M«i trưêng ®Çu tư th«ng tho¸ng.
+TriÓn väng kinh tÕ s¸ng sña.
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
* Nguyªn nh©n cô thÓ:
- XuÊt khÈu rßng (NX) t¨ng:
+Do tû gi¸ t¨ng, hµng trong nưíc cã søc c¹nh
tranh tư¬ng ®èi khi quy ra ngo¹i tÖ.
+Do søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ trong nưíc
t¨ng.
+Thu nhËp cña nưíc ®èi t¸c t¨ng.
+ChÝnh s¸ch nhËp khÈu cña nưíc kh¸c.
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
Kết luận:
- Khi nền kinh tế chưa đạt sản lượng tiềm
năng, sự gia tăng của tổng cầu sẽ giúp
làm gia tăng sản lượng là chủ yếu, còn giá
cả sẽ tăng ít hơn.
- Khi nền kinh tế đã đạt sản lượng tiềm
năng, tổng cầu tăng làm giá cả tăng trong
khi sản lượng không tăng.
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do cÇu kÐo:
LAS AS1
P

P2 .
AS0
P1 . A
P0 .

AD1
AD0

Y
 II. L¹m ph¸t
3.2. L¹m ph¸t do cầu kéo:
Kết luận:
Như vậy, bản chất làm phát do cầu
kéo là sự tác động qua lại của việc tăng
tiền lương và tổng cầu làm cho mức giá cả
bị đẩy lên cao trong khi mức sản lượng
thực tế được duy trì ở mức sản lượng tiềm
năng.
 II. L¹m ph¸t
3. Nguyªn nh©n cña l¹m ph¸t:
3.2. L¹m ph¸t do chi phí đẩy:
Xảy ra khi chi phí sản xuất tăng nhanh
hơn tốc độ tăng của năng suất lao động
làm đường tổng cung AS dịch chuyển sang
trái.
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do chi phí đẩy:
P LAS
AS1

P1 . AS0

P0 .

AD0

Y
 II. L¹m ph¸t
3.2. L¹m ph¸t do chi phí đẩy:
*Nguyên nhân cụ thể:
- Chi phí tiền lương tăng do:
+Thị trường lao động khan hiếm.
+Công đoàn đấu tranh đòi tăng lương.
- Chi phí nguyên vật liệu tăng:
+Nguyên vật liệu khan hiếm.
+Tiêu hao nguyên vật liệu lớn.
+Sử dụng nguyên vật liệu lãng phí.
- Chủ DN nâng mức lợi nhuận.

- Chính phủ tăng thuế.

 II. L¹m ph¸t
3.2. L¹m ph¸t do chi phí đẩy:
Kết luận:
-Khi nền ktế có lp chi phí đẩy mà tổng cầu
không tăng (đường cầu AD giữ nguyên),
thì sản lượng thực tế giảm, có thể đẩy nền
ktế lâm vào tình trạng suy thoái với tỷ lệ
thất nghiệp gia tăng.
- Khi nền kinh tế có lp cphí đẩy mà tổng
cầu tăng do chính phủ mong muốn khôi
phục lại tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên và mức
sản lượng tiềm năng sớm hơn:
 II. L¹m ph¸t
3.1. L¹m ph¸t do chi phí đẩy:
P LAS
AS1
P2 .
P1 . AS0

P0 .

AD0 AD1

Y
 II. L¹m ph¸t
2. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t :
- Lạm phát có thể dự tính được:
+Tăng chi phí quản lý tiền mặt.
+Ảnh hưởng tới các chủ thể kinh tế
qua hệ thống thuế.
+Lạm phát bóp méo thông tin.
 II. L¹m ph¸t
2. T¸c ®éng cña l¹m ph¸t :
- Lạm phát không thể dự tính được:
+Tạo sự bất ổn cho môi trường KT-XH.
◼ Khó xđịnh chính xác mức sinh lợi của VĐT
người đầu tư thích đầu tư vào tài sản tài chính
hơn là các dự án đầu tư thật sự nguồn lực
pbổ thiếu hquả ảnh hưởng đến tăng trưởng
ktế.
◼ Các qđịnh TC bị bóp méo chủ yếu vay NH.
◼ Công đoàn đòi tăng lượng danh nghĩa đình
công ngừng trệ sự tăng trưởng kinh tế.
 II. L¹m ph¸t
- Lạm phát không thể dự tính được:
+Phân phối lại thu nhập quốc dân và của
cải XH:
LP tăng thu nhập danh nghĩa tăng

Phân phối lại

thu nhập

Người đi vay Chính phủ

Chủ và người
và người Và người
làm công
cho vay đóng thuế
 II. L¹m ph¸t
- Lạm phát không thể dự tính được:
+Làm xấu cán cân thanh toán quốc tế :
LP tăng giá cả hàng xuất khẩu trong
nước tăng lên > giá của hàng xuất khẩu
nước ngoài thúc đẩy hoạt động nhập
khẩu gây áp lực đối với tỷ giá.
 II. Lạm phát
1.2. Các biện pháp ổn định tiền tệ:
- Biện pháp cấp bách (bp tình thế)
+Ngừng phát hành tiền vào lưu thông (hoặc đóng
băng tiền tệ)
+Tăng lãi suất tiền gửi đặc biệt là tiền gửi tiết
kiệm.
Ví dụ: Ở Việt Nam
Năm tỷ lệ lạm phát Ls TGTK 3 tháng
1986 450% 12%/tháng
1989 13,5% 1%/tháng
 II. Lạm phát
1.2. Các biện pháp ổn định tiền tệ:
- Biện pháp cấp bách (tiếp)
+ Cắt giảm các khoản chi chưa cấp bách từ NS
+ Bán ngoại tệ và vàng.
+ Khuyến khích tự do mậu dịch, nới lỏng thuế
quan.
+ Vay và xin viện trợ từ bên ngoài.
+ Cải cách tiền tệ
 II. Lạm phát
1.2. Các biện pháp ổn định tiền tệ:
- Biện pháp chiến lược (bp lâu dài)
+ Xây dựng kế hoạch tổng thể phát triển sản xuất
và lưu thông hàng hoá.
+ Tạo ngành sản xuất hàng hóa mũi nhọn cho
XK
+ Cắt giảm biên chế, kiện toàn bộ máy hành chính
+ Kiểm tra thường xuyên chính sách thu chi của NN.
+ Lạm phát để chống lạm phát
 C©u hái th¶o luËn
5. Diễn biến lạm phát
ở Việt Nam thời gian
qua? Các biện pháp
kiềm chế lạm phát.