-1-

การผลิตขยายผีเสื้อข้าวสาร

ชื่อไทย : ผีเสื้อข้าวสาร
ชื่อสามัญ : grain moth
ชื่อวิทยาศาสตร์ : Corcyra cephalonica Stain.
วงศ์ : Pyralidae
อันดับ : Lepidoptera

ความสาคัญ
ในการเพาะเลี้ยงผลิตขยายแตนเบียนบราคอน แตนเบียนโกนิโอซัส แตนเบียนไตรโคแกรมมา มวนตัวห้้า แมลง
ช้างปีกใสและแมลงหางหนีบ จะใช้ไข่และหนอนผีเสื้อข้าวสารเป็นอาหาร ซึ่งในธรรมชาติ ผีเสื้อข้าวสารเป็นศัตรูในโรงเก็บ
ข้าวสาร กัดกินท้าลายข้าวสาร และชักใยให้ข้าวสารเกาะกันเป็นกระจุก

วงจรชีวิตของผีเสื้อข้าวสาร
มีการเจริญเติบโตแบบ Complete metamorphosis มี 4 ระยะ คือ
ระยะไข่ ไข่สีขาว ผิวเป็นมัน อายุไข่ 4-5 วัน
ระยะตัวอ่อน ตัวอ่อนสีขาวเทา ลอกคราบ 5-7 ครั้ง อายุประมาณ 28-41 วัน
ระยะดักแด้ ดักแด้สีน้าตาล ผิวหนาและแข็ง อยู่ภายในใยสีขาว มีอายุ 6-13 วัน
ระยะตัวเต็มวัย ตัวเต็มวัยมีเกล็ด ปีกคู่หน้าสีน้าตาลอ่อนปนเทา ปีกคู่หลังสีครีม อายุ 3-12 วัน ตลอดอายุขัย
เพศเมียสามารถวางไข่ได้ 44-500 ฟอง

ภาพโดย สถิตย์ ปฐมรัตน์

กรมวิชาการเกษตร
 -2-
การเพาะเลี้ยงผลิตขยายผีเสื้อข้าวสาร
วัสดุอุปกรณ์
 กล่องเลี้ยงหนอน เป็นพลาสติก มีช่องระบายอากาศด้านบนฝา ที่ปิดด้วยผ้ามุ้ง
 ถุงเลี้ยงตัวเต็มวัย ท้าด้วยตาข่ายไนล่อน ขนาด 7x7x12 นิ้ว เย็บขอบถุงด้วยผ้าขาวบาง
 ร้าละเอียด
 เครื่องดูดแมลง
 เปลผ้าส้าหรับรองรับไข่
 ตะแกรงร่อน
 ชั้นวางเลี้ยง

วิธีการเพาะเลี้ยง
1. ใส่ร้าข้าว 1 กก. ลงในกล่องเลี้ยงหนอน ประมาณ ¾ กล่อง
2. โรยไข่ผีเสื้อข้าวสาร 0.1 กรัม/กล่อง ให้กระจายทั่วกล่อง ปิดฝา
3. เลี้ยงไว้ 45-50 วัน จะได้หนอนขนาดที่ใช้เลี้ยงศัตรูธรรมชาติ
4. เลี้ยงต่อไปจนเห็นผีเสื้อข้าวสารเกาะในกล่อง
5. ใช้เครื่องดูดแมลง ดูดผีเสื้อข้าวสารใส่ในถุงเลี้ยงตัวเต็มวัย วางเลี้ยงเหนือเปลผ้า
6. เก็บไข่ผีเสื้อข้าวสารทุก 2-3 วัน
7. ใช้ตะแกรงร่อนเอาสิ่งสกปรกออก

การควบคุมคุณภาพ
1. ความสมบูรณ์ของตัวเต็มวัย ไม่ต่้ากว่าร้อยละ 90
2. ไม่มีแตนเบียนปนเปื้อนในกล่องเลี้ยงหนอน
3. ร้าละเอียด 1 กิโลกรัม ผลิตไข่ผีเสื้อข้าวสารได้ 150 กรัม
4. ไข่ผีเสื้อข้าวสาร 0.1 กรัม มีจ้านวน 2,000 ฟอง
 -3-
สรุปขัน้ ตอนการผลิตขยายผีเสื้อข้าวสาร

ใส่รำข้ำว 1 กก. ลงใน

กล่องเลี้ยงหนอน
ประมำณ ½ กล่อง

โรยไข่ผีเสื้อข้ำวสำร
กล่องละ 0.1 กรัม

เลี้ยง 45-50 วัน ได้
หนอนประมำณวัย 3-4
50%
นำไปผลิตแตนเบียนบรำคอน,
แตนเบียนโกนิซัส
50% และเลี้ยงมวนตัวห้ำ

ดูดผีเสื้อข้ำวสำร
ใส่ในถุงเลี้ยงตัวเต็มวัย
วำงเลี้ยงเหนือเปลผ้ำ

เก็บไข่ผีเสื้อข้ำวสำร
ทุก 2-3 วัน ใช้ตะแกรง
ร่อนเอำสิ่งสกปรกออก

นำไปผลิตแตนเบียนไตรโคแกรม
20% ไข่ผีเสื้อข้ำวสำร มำ เลี้ยงแมลงช้ำงปีกใส
ที่สะอำด 80% และแมลงหำงหนีบ
-4-