Badanie systemów ogniw paliwowych z membraną protonową

Kamil Nowak s189406, Mark Pantsiusheu s191632

Politechnika Gdańska,

WFTiMS,

Fizyka Techniczna

1. Wstęp

Celem badań jest wyznaczenie charakterystyki prądowo - napięciowej,

określenie sprawności układu i jego podzespołów dla systemu ogniw paliwowych z
membraną przewodzącą protony elektrolizera typu PEM z ogniwem paliwowym typu
PEMFC zasilanego czystym wodorem i tlenem z powietrza atmosferycznego.

W budowie elektrolizera i ogniwa paliwowego typu PEM zasadniczą częścią jest

zespół anody i katody, wykonanych z materiałów o własnościach katalitycznych,
przedzielonych cienką (o grubości rzędu 50 µm) polimerową membraną
przewodzącą protony (jony H+), pełniącą funkcję elektrolitu.

Rysunek 1. - budowa i działanie elektrolizera typu PEM [1]

 Rysunek 2. - budowa i działanie ogniwa paliwowego typu PEM [2]

Elektroliza wody jest jednym ze sposobów pozyskiwania wodoru, stosowanego

później do zasilania ogniw paliwowych. Po przyłożeniu zewnętrznego stałego
napięcia na anodzie elektrolizera następuje utlenianie cząsteczek wody do
cząsteczek tlenu i protonów, czemu towarzyszy uwolnienie elektronów:

+ −
2𝐻2𝑂 → 4𝐻 + 4𝑒 + 𝑂2 (1)

Powstałe protony przemieszczają się przez polimerową membranę w kierunku

katody, na której łączą się z dostarczanymi przez źródło zasilania elektronami,
tworząc cząsteczki wodoru:

+ −
4𝐻 + 4𝑒 → 2𝐻2 (2)

Na anodzie elektrolizera powstaje gazowy tlen, na katodzie — gazowy wodór:

2𝐻2𝑂 → 2𝐻2 + 𝑂2 (3)

Pomiędzy elektrodami elektrolizera i ogniwa paliwowego powstaje różnica

potencjałów (siła elektromotoryczna). Jej wartość można wyznaczyć rozpatrując
reakcję (3.).

Zgodnie z zasadami termodynamiki, uwolniona w reakcji (3.) energia równa jest

różnicy pomiędzy molową swobodną energią Gibbsa produktu i swobodną energią
Gibbsa reagentów:
 1
Δ𝑔𝑓 = (𝑔𝑓) − (𝑔𝑓) − 2
(𝑔𝑓) (4)
𝐻2𝑂 𝐻2 𝑂2

Wartości ∆gf są ujemne, co oznacza, że omawiana reakcja istotnie jest

egzotermiczna. Zakładając odwracalność procesów zachodzących w ogniwie
przyjmujemy, że cała energia Gibbsa ∆gf przetwarzana jest w energię elektryczną.
Jak wynika z równań reakcji elektrodowych (1.) i (2.), na każdą cząsteczkę zużytego
wodoru i każdą cząsteczkę wytworzonej wody przypadają dwa elektrony płynące w
zewnętrznym obwodzie obciążającym ogniwo.

Tak więc zużycie jednego mola wodoru powoduje przepływ 2NA elektronów. Różnica
potencjałów między elektrodami ogniwa dana jest wzorem:

−Δ𝑔𝑓
𝐸= 2𝐹
, (5)

gdzie F - stała Faradaya.

2. Przebieg ćwiczenia

Wyznaczono charakterystykę prądowo-napięciową elektrolizera.

Ustawiono napięcie wyjściowe na wartość 2 V oraz natężenie prądu w obwodzie na
około 1,9 A, następnie zmniejszając wartość napięcia o co 0,025 V wykonano serie
pomiarowe wartości napięcia i natężenia.

Następnie wyznaczono jego sprawność. Zamknięto przewód łączący zbiorniczek

wodoru z ogniwem paliwowym i ustawiono wartość napięcia wyjściowego na 2 V
oraz 1,9 A na ograniczniku prądowym. Odczekano do wytworzenia się ok. 35 cm3
wodoru w zbiorniczku, a następnie odłączono zasilanie i wypuszczono wodór do
atmosfery. Po ponownym podłączeniu zasilania rozpoczęto odmierzenie czasu
ponownego napełnienia zbiorniczka wodorem oraz dokonano pomiarów wartości
natężenia prądu i napięcia w obwodzie.

Wyznaczono charakterystykę prądowo-napięciową ogniwa paliwowego.

Przeprowadzono elektrolizę przy natężeniu 0,5 A, aż w zbiorniczku zebrało się 15
cm3 wodoru. Przeprowadzono serię 33 pomiarów zmniejszając stopniowo opór
podłączanych rezystorów od 330 Ω do zwarcia (zwiększając obciążenie ogniwa),
zapisując wskazania woltomierza i amperomierza.

A także jego sprawność. Prowadząc elektrolizę przy prądzie 1 A wytworzono ok.

nieco ponad 35 cm3 wodoru i odłączono zasilanie elektrolizera. Zamykając obwód
rezystorów włączono obciążenie ogniwa, a gdy poziom wody w naczyniu
gazometrycznym wskazał 35 cm3 , rozpoczęto pomiar czasu oraz zapisano
wskazania napięcia i natężenia prądu.
3. Wyniki wraz z dyskusją

1. Charakterystyka prądowo - napięciowa elektrolizera

Natężenie[A] Napięcie[V]

1,751 1,943
1,724 1,933
1,696 1,924
1,672 1,918
1,652 1,912
1,625 1,903
1,61 1,9
1,578 1,891
1,551 1,884
1,525 1,877
1,499 1,87
1,469 1,862
1,44 1,855
1,42 1,85
1,394 1,844
1,366 1,836
1,346 1,832
1,317 1,825
1,94 2,009
1,859 1,976
1,779 1,949
1,697 1,925
1,6 1,896
1,501 1,871
1,404 1,85
1,304 1,826
1,203 1,801
1,087 1,774
0,98 1,749
0,98 1,749
0,878 1,726
0,764 1,7
0,654 1,675
0,549 1,65
0,45 1,626
0,359 1,603
0,25 1,574
0,169 1,549
0,081 1,518
 0,044 1,499
0,025 1,485
0 1,461

Tabela 1. Wartości natężenia i napięcia

Wykres 1. Zależność natężenia od napięcia dla elektrolizera.

- Podczas wykonywania pomiarów zauważono, że dla wartości U=1,485 V i I =

0,025A spostrzeżono że elektroliza przestała zachodzić.

- Metodą regresji liniowej wartość napięcia wynosi Uz= 1,522 V

- Zależność między A oraz U jest dana równaniem:

𝐼 = 𝐴𝑈 + 𝐵 (6)
dla I = 0:
𝐵
0 = 𝐴𝑈 + 𝐵 → 𝑈 = − 𝐴
Z wykresu(Wykres 1) odczytano wartości parametru A= 4,07±0,04
oraz parametru B= - 6,14±0,06, tym samym wartość
−6,14
𝑈=− 4,07
=1,51V
 wraz z niepewnością
2 2
1 |𝐵|
∆𝑈 = (|| 𝐴 ||∆𝐵) + (| 2 |∆𝐴) =
|𝐴 |
2 2
1 | 𝐵 |
(|| 4,07 ||0, 06) + (| |0, 04) = 0, 15
| 4,072 |
Czyli ostatecznie
𝑈 =1,51±0,15 [V]
𝑜
Podstawiając do równania (5) Dla temperatury 𝑡 = 25 𝐶 dostajemy wartość
teoretyczną:
5 −1
2,37·10 𝐽·𝑚𝑜𝑙
𝐸 = −1 = 1, 23 𝑉 (7)
2·96485 𝐴·𝑠·𝑚𝑜𝑙
Wartość teoretyczna napięcia dla temperatury 25oC (równanie (7)) nie mieści się w
granicach błędu pomiarowego. Ewentualnym wytłumaczeniem może być to że
temperatura otoczenia nie była równa temperaturze 25 °C (dla której wyznaczono
wartość teoretyczną) co bezpośrednio wpłynęło na ostateczną wartość napięcia.

2. Wyznaczanie Objętości wodoru wytwarzaną w jednostce czasu

Pomiary zostały wykonane dla trzech natężeń prądu: I = 1,9 A, I = 1,7 A, I = 1,5 A.
Dla I = 1,9 A

Natężenie(A) Napięcie(V) Objętość(cm3) Czas(s)

1,904 2,03 5 17,32

1,904 2,03 10 41,98

1,904 2,03 15 61,48

1,904 2,03 20 83,99

1,904 2,03 25 102,4

1,904 2,03 30 127,29

1,904 2,03 35 148,05

𝐼= 1,904 A 𝑈= 2,03 V

Dla I = 1,7A

Natężenie(A) Napięcie(V) Objętość(cm3) Czas(s)

1,702 1,952 5 22,2

 1,702 1,952 10 45,1

1,702 1,952 15 69,1

1,702 1,952 20 93,5

1,702 1,952 25 114,49

1,702 1,952 30 141,73

1,702 1,952 35 163,28

𝐼 = 1,702 A 𝑈= 1,952 V

Dla I = 1,5 A

Natężenie(A) Napięcie(V) Objętość(cm3) Czas(s)

1,501 1,892 5 23,45

1,501 1,892 10 51,9

1,501 1,892 15 79,66

1,501 1,892 20 106

1,501 1,892 25 130,48

1,501 1,892 30 158,85

1,501 1,892 35 189,15

𝐼= 1,501 A 𝑈 = 1,892V

Tabela 2. Pomiary natężenia, napięcia, objętości i czasu wykonane przy

wyznaczaniu sprawności elektrolizera.

- Sporządzono wykres zależności objętości wody od czasu V(t) dla trzech

wartości natężeń.
 Wykres 2. Zależność V(t) dla trzech natężeń prądu

Dla każdej wartości natężenia prądu wyznaczono szybkość wytwarzania wodoru

(objętość w jednostce czasu) oraz sprawności energetyczną i elektrolityczną.

Objętość wodoru wytwarzana w jednostce czasu wyznaczamy za pomocą równania :

𝐼𝑅𝑇𝑡
𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
(8)
2

Otrzymano następujące wartości 𝑉𝐻 𝑡 dla poszczególnych natężeń dla czasu t=1s:

2
−1 −1
𝐼𝑅𝑇𝑡 1,9 𝐴·8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 ·296 𝐾·1𝑠 3
- Dla I = 1,9 A 𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
= −1 = 0, 482 𝑐𝑚
2 1·100 500 𝑃𝑎·96485 𝐶·𝑚𝑜𝑙
−1 −1
𝐼𝑅𝑇𝑡 1,7 𝐴·8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 ·296 𝐾·1𝑠 3
- Dla I = 1,7 A 𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
= −1 = 0, 431 𝑐𝑚
2 1·100 500 𝑃𝑎·96485 𝐶·𝑚𝑜𝑙
−1 −1
𝐼𝑅𝑇𝑡 1,5 𝐴·8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 ·296 𝐾·1𝑠 3
- Dla I = 1,5 A 𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
= −1 = 0, 381 𝑐𝑚
2 1·100 500 𝑃𝑎·96485 𝐶·𝑚𝑜𝑙

Za pomocą metody regresji liniowej otrzymano następujące wartości 𝑉𝐻 dla czasu t

2

= 1s
3
- Dla I = 1,9 A 𝑉𝐻 = 0, 232 ± 0, 003 𝑐𝑚
2
 3
- Dla I = 1,7 A 𝑉𝐻 = 0, 211 ± 0, 002 𝑐𝑚
2
3
- Dla I = 1,9 A 𝑉𝐻 = 0, 184 ± 0, 002 𝑐𝑚
2

Przeprowadzając analizę można dojść do wniosku że otrzymana wartość

teoretyczna jest prawie dwukrotnie wyższa niż wartość otrzymana.
3. Sprawność energetyczna elektrolizera

Sprawność energetyczna jest określona wzorem:

𝑝𝑉∆ℎ𝑓𝑜
η𝑒 = 𝑅𝑇𝑈𝐼𝑡
(9)
−1
gdzie ℎ𝑓𝑜 = 285, 84 𝐾 · 𝐽 · 𝑚𝑜𝑙 molową jest entalpią swobodną, U i I są średnimi
wartościami napięcia i natężenia dla pomiarów dla danego natężenia.
Do wyznaczenia niepewności wzięto wzór na odchylenie standardowe, które
wygląda następująco:
𝑝𝑉∆ℎ𝑓𝑜 1 2 1 2
∆η𝑒 = 𝐼𝑈𝑅𝑇𝑡
(||− 𝑈
|𝑑𝑈) + (|−
| | 𝐼
|𝑑𝐼)
| (10)
- Dla I = 1,9 A
𝑝𝑉∆ℎ𝑓𝑜 −6
100 500 𝑃𝑎·35·10 𝑚 ·285840 𝐽·𝑚𝑜𝑙
3 −1
η𝑒 = 𝑅𝑇𝑈𝐼𝑡
± ∆η𝑒 = −1 −1 ± ∆η𝑒 = 71, 55 ± 1, 99%
8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 · 296 𝐾·2,03 𝑉·1,9 𝐴·148,05 𝑠

- Dla I = 1,7 A
𝑝𝑉∆ℎ𝑓𝑜 −6
100 500 𝑃𝑎·35·10 𝑚 ·285840 𝐽·𝑚𝑜𝑙
3 −1
η𝑒 = 𝑅𝑇𝑈𝐼𝑡
± ∆η𝑒 = −1 −1 ± ∆η𝑒 = 75, 21 ± 2, 15%
8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 · 296 𝐾·1,95 𝑉·1,7 𝐴·163,28 𝑠
- Dla I = 1,5 A
𝑝𝑉∆ℎ𝑓𝑜 −6
100 500 𝑃𝑎·35·10 𝑚 ·285840 𝐽·𝑚𝑜𝑙
3 −1
η𝑒 = 𝑅𝑇𝑈𝐼𝑡
± ∆η𝑒 = −1 −1 ± ∆η𝑒 = 75, 52 ± 2, 34%
8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 · 296 𝐾·1,90 𝑉·1,5 𝐴·189,15 𝑠

Zauważono, że im niższe natężenie prądu tym większa sprawność.

4. Sprawność elektrolityczna
Sprawność elektrolityczna jest określona wzorem:
𝑉𝐻
η𝑓 = 𝑉𝐻 𝑡
2
(11)
2

Do wyznaczenia niepewności wzięto wzór na odchylenie standardowe, które

wygląda następująco:
2
𝑉𝐻 | 1 | 1 2
∆η𝑓 = 𝐼𝑅𝑇𝑡
2
(|| 𝑉 |𝑑𝑉 ) + (|−
| 𝐻 | 𝐼
|𝑑𝐼)
| (12)
𝑧𝑝𝐹 | 𝐻 2 | 2

- Dla I = 1,9 A
 𝑉𝐻 3
0,232 𝑐𝑚
η𝑓 = 𝑉𝐻 𝑡
2
± ∆η𝑓 = 3 ± ∆η𝑓 = 48, 13 ± 0, 67%
2
0,482 𝑐𝑚

- Dla I = 1,7 A
𝑉𝐻 3
0,211 𝑐𝑚
η𝑓 = 𝑉𝐻 𝑡
2
± ∆η𝑓 = 3 ± ∆η𝑓 = 48, 96 ± 0, 54%
2
0,431 𝑐𝑚

- Dla I = 1,5 A
𝑉𝐻 3
0,184 𝑐𝑚
η𝑓 = 𝑉𝐻 𝑡
2
± ∆η𝑓 = 3 ± ∆η𝑓 = 48, 29 ± 0, 61%
2
0,381 𝑐𝑚

5. Charakterystyka prądowo-napięciowa ogniwa

W celu wyznaczenia charakterystyki prądowo-napięciowej ogniwa wykonano
pomiary napięcia, natężenia i oporu. Dodatkowo korzystając ze wzoru na moc prądu
elektrycznego wyliczono moc.

Natężenie(A) Napięcie(V) Moc(W)

0,001 0,962 9,62E-04
0,006 0,856 0,00514
0,013 0,826 0,01074
0,024 0,799 0,01918
0,03 0,791 0,02373
0,036 0,781 0,02812
0,05 0,764 0,0382
0,062 0,752 0,04662
0,072 0,742 0,05342
0,088 0,728 0,06406
0,102 0,715 0,07293
0,122 0,7 0,0854
0,142 0,685 0,09727
0,167 0,667 0,11139
0,191 0,654 0,12491
0,223 0,632 0,14094
0,259 0,609 0,15773
0,303 0,585 0,17726
0,348 0,56 0,19488
0,402 0,532 0,21386
0,452 0,506 0,22871
0,428 0,514 0,21999
0,522 0,468 0,2443
0,59 0,437 0,25783
 0,637 0,416 0,26499
0,725 0,376 0,2726
0,762 0,36 0,27432
0,829 0,333 0,27606
0,744 0,371 0,27602
0,98 0,271 0,26558
1,073 0,24 0,25752
1,275 0,153 0,19508
0,637 0,416 0,26499
Tabela 3. Zmierzone wartości natężenia, napięcia, mocy dla wyznaczenia
charakterystyki prądowo-napięciowej

Następnie, na podstawie uzyskanych wyników wykonano wykresy zależności

napięcia od natężenia U(I) oraz mocy od natężenia P(I).

Wykres 3. Zależność U(I) dla ogniwa

Z tego wykresu można wynieść następujący wniosek. Zależność napięcie od

natężenia nie było liniowe. Spowodowane to tym, że ogniwo samo w sobie ma swój
opór właściwy.
 Wykres 4. Zależność P(I) dla ogniwa
Na podstawie powyższego wykresu można zobaczyć że w odpowiednim
punkcie moc zmalała wraz ze zwiększeniem natężenia. Jak już wspomniano
jest to związane z oporem wewnętrznym samego ogniwa. Na podstawie tego
wykresu można znaleźć najbardziej opłacalną dla nas moc dla odpowiedniego
natężenia.

6. Maksimum oddawanej przez ogniwo mocy

Maksimum oddawanej przez ogniwo mocy jest określony wzorem:
𝑑𝑃
𝑑𝐼
= 0 (13)
Korzystając z krzywej dopasowania, maksimum oddawanej przez ogniwo mocy
wynosi:
𝑃𝑚𝑎𝑥 = 0, 276 𝑊 𝑑𝑙𝑎 𝐼 = 0, 744 𝐴
Funkcja dopasowania(wykres 4) ma postać:
2
𝑃 = 𝐴𝐼 + 𝐵𝐼 + 𝐶, a więc niepewność P jest opisana wzorem:
2 2
∆𝑃 = (|𝐼|∆𝐵) + (|2𝐴𝐼|∆𝐴) (14)

Czyli ostatecznie moc przyjmuje postać

𝑃𝑚𝑎𝑥 = 0, 276 ± 0, 005 𝑊
 7. Opór wewnętrzny ogniwa
Opór wewnętrzny można wyznaczyć za pomocą zależności:
2
2 𝑈 𝑅𝑐𝑐
𝑃𝑐𝑐 = 𝐼 𝑅𝑐𝑐 = 2 →
(𝑅𝑐𝑐 + 𝑅𝑖)
𝑃𝑐𝑐
𝑅𝑐𝑐 = 2 (15)
𝐼
𝑑𝑃𝑐𝑐 𝑅𝑖 − 𝑅𝑐𝑐 2
𝑑𝑅𝑐𝑐
= 3 𝑈 = 0 → 𝑅𝑐𝑐 = 𝑅𝑖, gdzie 𝑃𝑐𝑐 - moc elektryczna prądu, 𝑅𝑐𝑐 -
(𝑅𝑐𝑐+ 𝑅𝑖)

opór odbiornika prądu, 𝐼 - natężenie prądu, 𝑅𝑖 - opór wewnętrzny, U - siła

elektromotoryczna obwodu.Czyli opór wewnętrzny ogniwa jest równy:
𝑃𝑐𝑐 0,276 𝑊
𝑅𝑐𝑐 = 𝑅𝑖= 2 = 2 = 0, 499Ω
𝐼 (0,744𝐴)
Korzystając ze wzoru na różniczkę zupełną, wyznaczono niepewność wartości oporu
wewnętrznego ogniwa:
| 𝑑𝑅 | | 𝑑𝑅 |
∆𝑅𝑖 = | 𝑑𝑃 𝑖 |∆𝑃𝑐𝑐 + | 𝑑𝐼𝑖 |∆𝐼 (16)
| 𝑐𝑐 | | |
Ostatecznie :
𝑅𝑖= 0, 499 ± 0, 054 Ω

8. Bilans mocy
Bilans mocy jest określony wzorem:
2 2
ε𝐼 = 𝐼 𝑅𝑖 + 𝐼 𝑅𝑐𝑐 →
2
𝑅𝑖ε
𝑃𝑖 = 2 (17)
(𝑅𝑐𝑐+ 𝑅𝑖)
2
𝑅𝑐𝑐ε
𝑃𝑐𝑐 = 2 (18)
(𝑅𝑐𝑐+ 𝑅𝑖)

Rcc Ri Rcc/Ri Pcc Pi

330 0,499 661,32265 0,0028 4,23E-06
150 0,499 300,6012 0,00485 1,61E-05
68 0,499 136,27255 0,00989 7,26E-05
33 0,499 66,13226 0,01877 2,84E-04
27 0,499 54,10822 0,02234 4,13E-04
22 0,499 44,08818 0,02651 6,01E-04
18 0,499 36,07214 -- --
15 0,499 30,06012 0,03645 0,00121
12 0,499 24,0481 0,04344 0,00181
10 0,499 20,04008 0,04995 0,00249
8,2 0,499 16,43287 0,05743 0,00349
6,8 0,499 13,62725 0,06525 0,00479
5,6 0,499 11,22244 0,07377 0,00657
4,7 0,499 9,41884 0,08159 0,00866
3,9 0,499 7,81563 0,08966 0,01147
3,3 0,499 6,61323 0,0978 0,01479
2,7 0,499 5,41082 0,10538 0,01948
2,2 0,499 4,40882 0,11201 0,02541
1,8 0,499 3,60721 0,11655 0,03231
1,5 0,499 3,00601 0,11772 0,03916
1,2 0,499 2,40481 0,11766 0,04893
1 0,499 2,00401 0,11395 0,05686
0,82 0,499 1,64329 0,12452 0,07578
0,68 0,499 1,36273 0,10715 0,07863
0,56 0,499 1,12224 0,09536 0,08497
0,47 0,499 0,94188 0,08662 0,09197
0,39 0,499 0,78156 0,06976 0,08926
0,33 0,499 0,66132 0,06223 0,0941
0,27 0,499 0,54108 0,05063 0,09357
0,22 0,499 0,44088 0,05858 0,13286
0,15 0,499 0,3006 0,02615 0,08701
0,1 0,499 0,2004 0,01605 0,08011
zwarcie 0,499 -- -- --
Tabela 4. Dane używane przy tworzeniu wykresu bilansu mocy.

Za pomocą wartości(tabela 4) sporządzono wykres Pcc(Rcc/Ri) oraz Pi(Rcc/Ri).

 Wykres 5. Wykres Pcc(Rcc/Ri) oraz Pi(Rcc/Ri).
Analizując powyższy wykres można wywnioskować że maksimum funkcji mocy
wydzielonej, występuje przy wartości obciążenia: 𝑅𝑐𝑐 / 𝑅𝑖 ≈ 1.

9. Sprawność ogniwa
Pomiary przeprowadzono dla obwodu zwartego oraz z obciążeniem R = 0,22Ω.

zwarcie I(A) U (V) V (cm^3) t(s)

1,373 0,149 5 27,74

1,373 0,149 10 29,04

1,373 0,149 15 29,53

1,373 0,149 20 30,26

1,373 0,149 25 29,54

1,373 0,149 30 31,42

 1,373 0,149 35 27,07

R= 0,22 Ω I(A) U (V) V (cm^3) t(s)

0,909 0,33 5 44,88

0,909 0,33 10 42,63

0,909 0,33 15 43,78

0,909 0,33 20 46,94

0,909 0,33 25 37,87

0,909 0,33 30 48,41

0,909 0,33 35 43,83

Tabela 5. Pomiary natężenia, napięcia, objętości i czasu wykonane przy
wyznaczaniu sprawności ogniwa.

Wykres 6. Zależność V(t) dla obwodu zwartego oraz z obciążeniem R =

0,22Ω
 10.Objętość wodoru zużywana w jednostce czasu
Objętość wodoru zużywana w jednostce czasu za pomocą wzoru:
𝐼𝑅𝑇𝑡
𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
(19)
2

- Dla R∼0 Ω
−1 −1
𝐼𝑅𝑇𝑡 1,373 𝐴·8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 ·296 𝐾·1𝑠 3
𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
= −1 = 0, 35𝑐𝑚
2 1·100 500 𝑃𝑎·96485 𝐶·𝑚𝑜𝑙

- Dla R=0,22 Ω
−1 −1
𝐼𝑅𝑇𝑡 0,909𝐴·8,314 𝐽·𝑚𝑜𝑙 ·𝐾 ·296 𝐾·1𝑠 3
𝑉𝐻 𝑡 = 𝑧𝑝𝐹
= −1 = 0, 23𝑐𝑚
2 1·100 500 𝑃𝑎·96485 𝐶·𝑚𝑜𝑙
Korzystając z dopasowania prostej(wykres 6), odczytano następujące wartości
teoretyczne:
- Dla R∼0 Ω , 𝑉𝐻 𝑡= 0,19±0,01 cm3
2

- Dla R=0,22 Ω 𝑉𝐻 𝑡= 0,11±0,01 cm3

2

Analizując otrzymane wyniki można dojść do wniosku że wartości odczytane z

wykresu (czyli wartości teoretyczne) dwukrotnie mniejsze od tych co były wyliczone
ze wzoru (równanie 17).
11. Sprawność energetyczna
Sprawność energetyczna dla ogniwa jest określona wzorem:
𝑅𝑇𝑈𝐼𝑡
η𝑒 = (20)
𝑝𝑉∆ℎ𝑓

oraz niepewność pomiaru sprawności energetycznej jest określona wzorem:

𝑅𝑇𝑈𝐼𝑡 1 2 1 2
∆η𝑒 = (|| 𝑈 ||𝑑𝑈) + (|| 𝐼 ||𝑑𝐼) (21)
𝑝𝑉∆ℎ𝑓𝑜

Podstawiając te wartości otrzymano:

- Dla R∼0 Ω , η𝑒=10,24±1,04%
- Dla R=0,22 Ω η𝑒= 22,64±0, 73%
12.
Sprawność elektrolityczna
Sprawność elektrolityczną wyznacza równanie:
𝑉𝐻
η𝑓 = 𝑉𝐻 𝑡
2
(22)
2

2
𝐼𝑅𝑇𝑡
| 1 | 2
∆η𝑓 = 𝑧𝑝𝐹
(||− |𝑑𝑉 ) + (| 1 |𝑑𝐼) (22)
𝑉𝐻 𝑉𝐻 | 𝐻 |𝐼|
2 | 2 | 2

To znaczy że sprawność elektrolityczna:

- Dla R∼0 Ω
3
0,19𝑐𝑚
η𝑓= 3 ± ∆η𝑓 = 54, 29± 0, 01%
0,35𝑐𝑚
- Dla R=0,22 Ω
3
0,11𝑐𝑚
η𝑓= 3 ± ∆η𝑓 = 47, 82± 0, 01%
0,23𝑐𝑚
4. Wnioski
1. W pierwszym punkcie naszego doświadczenia przy wyznaczeniu
minimalnego napięcia wartość rzeczywista nie pokrywała się z wartością
teoretyczną, jednak otrzymana wartość ma pewien sens i taką wartość można
otrzymać przy innej temperaturze otoczenia.
2. Sprawności energetyczne elektrolizera nie wyszły zgodnie z oczekiwaniami,
badanie jednak nie uwzględnia strat dyfuzyjnych.

5. Bibliografia

[1] https://www.jonizatory.eu/2018/01/elektroliza-spepem-innowacyjna-technologia/

[2]
https://instsani.pl/technik-urzadzen-i-systemow-energetyki-odnawialnej/materialy-do-
zajec-2/magazynowanie-energii/ogniwa-paliwowe/