‫به نام خدا‬

‫باکتری شناسی پایه‬

‫برای دانشجویان علوم پزشکی‬

‫تدوین ‪:‬‬

‫دکتر غالمرضا گودرزی‬

‫دانشیار باکتری شناسی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی لرستان‬

‫‪1‬‬
 ‫تاریخچه ای بر باکتری شناسی پزشکی‬
‫مردمان قدیم معتقد بودند که بسیاری از بیماریهایی که امروزه ما به عنوان بیماری های عفونی میشناسییم منایام ماورامابیعیعیه‬
‫دارند و برخی از افراد‪ ،‬آنها را خام و مجازات خدایان خود می پنداشتند؛ و اگر مواردی از پیاگیری و یا درمان بیماری هیا ر‬
‫می داد آنرا به پاک شدن از این گناهان و فروکش کردن خام خدایان خود نسعت می دادند‪ .‬اما به هر حال‪ ،‬در برخی از بیماری‬
‫عهید عتییب‪ ،‬بیمیاری ی ا‬ ‫ها‪ ،‬سرایت و انتقال بیماری از یک فرد به سایر افرادکامالً بدیهی به نظر می رسید؛ بیوریکه درکتی‬
‫(بپروزی) مسری قلمداد شده است‪ .‬تا اینکه در قرن دو قعل از میالد‪ ،‬وارو (‪ )Varro‬اصول سرایت را نگارش کرد‪ .‬روگربیاکون‬
‫(‪ )Roger Bacon‬در قرن ‪( 31‬هزار سال بعد) اذعان کرد که مو ودات بسیار کوچکی که قابل مایاهده نیسیتند عامیل برخیی از‬
‫بیماریها می باشند‪ .‬فراکاستوریوس(‪ )Fracastorius‬ویتنامی در قرن شانزدهم‪ ،‬با اینکه عامل بیمیاری سییفلیر را نمیی شیناخت‬
‫آنرا مسری می دانست و معتقد بود که از یک شخص به شخص دیگر قابل انتقال است‪.‬‬

‫به طور کلی چام انسان قابلیت مااهده ذرات کوچکتر از ‪ 40µm‬را ندارد و رؤیت میکرو ارگانیسمها تا زمان ساخت عدسی هیا‬
‫به تعویب افتاد‪ .‬دانش عدسیها به زمان ارشمیدس بر میگردد اما علم نور (اپتیک) در قرن سیزدهم توسط روگرباکون آغاز شید‪.‬‬
‫اوبین بار تلسکوپ در سال ‪ 3001‬توسط گابیله اختراع شد و پر از آن در همان قرن نیز میکروسیکوپ اختیراع گردیید‪ .‬تیا ر و‬
‫(‪ )Antonie Philips van Leeuwenhoek‬اوبیین شخییی بیود کیه توسیط‬ ‫لیون وون‬ ‫محقب آمیاتور هلنیدی‪ ،‬آنتونن‬
‫میکروسکوپ ساده ی تک بنزی که اختراع کرده بود‪ ،‬مو ودات ذره بینی (موسو به ‪ )Animalcule‬را مااهده کرد و بین سال‬
‫های ‪ 3061‬تا ‪ 3671‬در یادداشتهای خود اشکال باکتریها‪ ،‬تعداد زیادی از تک یاختهها و قارچها را بیه انجمین سیلینتی بنیدن‬
‫گزارش نمود‪ .‬در سال ‪ 3061‬رابرت هوک میکروسکوپ مرک (ترکیعیی) را سیاخت و اکتایافات بییون هیوک را تاییید کیرد‪.‬‬
‫تقریعاً صد سال بعد اتو موبر (‪ )Otto Muller‬دانمارکی باکتری ها را بر اساس اصول کاربوس بینئوس به نر ها و گونه ها طعقه‬
‫بندی کرد‬

‫نظریه تنلید خند به خندی‬

‫بعد از کاف دنیای مو ودات ذره بینی‪ ،‬وامع علمی آن زمان‪ ،‬به مناام این مو ودات کوچک عالقمند شدند‪ .‬تا اواسیط قیرن‬
‫نوزدهم‪ ،‬بسیاری از فالسفه و محققین بر این باور بودند که بسیاری از انداران از مواد غیرزنده بهو ود میآمدند‪ .‬آنها این نظریه‬
‫را توبید خود به خودی می نامیدند؛ به عنوان مثال معتقد بودند که مگر ها از فضوالت و زنعورها از عسل بو یود میی آینید‪ .‬در‬
‫سال ‪ ،3641‬ان نیدها (‪ )John Needham‬ناان داد که پر از گر کردن مایعات مغ ی مثل آبگوشت و ه یا عیاره ذرت‪،‬‬
‫و ریختن آنها در اربن های شیاه ای‪ ،‬مایع مغ ی به زودی مملو از میکروارگانیسم ها می گردد؛ و معتقد بود که ایین مو یودات‬
‫ایگاه نظریه توبید خود به خودی را تقویت کرد‪ .‬همچنین‬ ‫ذره بینی از مایعات مغ ی مود آزمایش بو ود آمده اند‪ .‬و این میل‬

‫‪2‬‬
‫هنگامیکه میکروب ها کاف شدند و ارتعاط آنها با فساد مواد غ ایی ثابت شد این نظریه بیاز هیم تقوییت شید‪ .‬ابعتیه ایین نظرییه‬
‫مخابفین زیادی نیز داشت که با انجا آزمایااتی در صدد رد آن بودند؛ از مله فرانسسکو ردی (‪ )Francesco Redi‬نایان داد‬
‫با قرار دادن دربی بر روی ظرف حاوی گوشت می توان از ایجاد کر (الرو) حارات لیوگیری کیرد‪ .‬شیرودر (‪)Scheroeder‬‬
‫هوا را با استفاده از فیلترهای کتانی صاف و به آبگوشت وارد کرد و مااهده نمود که هیچ رشد میکروبیی ر نمیدهید‪ .‬پاسیتور‬
‫(‪ )Louis Pasteur‬با طراحی اربن های با گردن دراز و خمیده (‪ S‬شکل) ناان داد که میکروارگانیسم های مو ود در هوا هستند‬
‫که وقتی وارد آبگوشت مغ ی می شوند باعث فساد آن می شوند و در نهایت نظریه توبید خود به خودی را رد کرد‪.‬‬

‫تقریعاً در اواخر قرن ‪ 31‬بود که دالیل قاطعی در ارتعاط با ماهیت عوامل عفونی ارائه شد‪ .‬در سال ‪ ،3140‬اوبیور هوبمز ( ‪Oliver‬‬

‫بعد از زایمان مسری است و توسط عواملی از مادری به مادر دیگر منتقل میشود‪.‬‬ ‫‪ )Holmes‬پزشک آمریکایی معتقد بود که ت‬
‫در همین سال بود که فردریش هنله معیارهایی را برای اثعات نقش میکروب ها در ایجاد بیمیاری هیا را مییر و تئیوری یر را‬
‫ارائه کرد که بعدها این معیارها به خیوص توسط کخ بسط داده شد ‪ .‬تقریعاً اواخر قرن هیجدهم اهمیت ضید عفیونی کیردن در‬
‫کاهش میزان بیماریهای مسری شناخته شد و در این راستا‪ ،‬وزف بیستر (‪ )Joseph Lister‬استفاده از فنل را در اتاقهای عمیل‬
‫هت پیاگیری از عفونت ها را پیانهاد کرد‪ .‬در حین سیالهای ‪ 3110-3110‬بیویی پاسیتور پدییده تخمییر را در انگیور و سیایر‬
‫میوهها توصیف کرد‪ .‬در سال ‪ 3110‬پوبن در‪ ،‬رایر و داوین به طور داگانه ارگانیسمهای میلهای شکل را در خون حیواناتی کیه‬
‫به دبیل بیماری سیاه زخم امروزی مرده بودند را مااهده کردند‪ .‬در سال ‪ 3116‬براول‪ ،‬باسیل سیاه زخیم را در خیون ییک انسیان‬
‫را عه کاف شدند‪ .‬در سیال ‪ 3161‬اوبیین تکنوبیو ی توبیید‬ ‫مااهده کرد و بعد از آن باکتریهای مارپیچی در بیمار معتال به ت‬
‫کات باکتریایی خابص توسط بیستر ارائه شد و بعدها فن آوری کات هیای خیابص توسیط کیخ تقوییت و تکمییل گردیید‪ .‬او‬
‫توانست میکروبها را داسازی و کات خابص ایجاد کند‪ .‬کخ کاشف میکروب وبا و سیل بیود و مسیری بیودن بیمیاری سییاه‬
‫زخم را ثابت کرد و روشهایی را برای رنگ آمیزی باکتریها ابداع نمود‪ .‬و اوبین محیط کات را با مخلیوط کیردن التیین بیا‬
‫پیتون بوفلر یک محیط کات امد ساده ساخت و پر از کات میکروب ها بر روی آن کلونی های قابل روئیتی بدسیت آورد‪.‬‬
‫سپر از عیاره لعک قرمز (آگار) برای سفت کردن محیط کات هیای اسیتفاده کیرد‪.‬کخ بیه کمیک ایین محیطهیا توانسیت‬
‫ارگانیسم عامل سیاهزخم را به شکل خابص دا کند‪ .‬این دانامند‪ ،‬بعد ها بر اساس تجربییات و آزمایایاتی کیه انجیا داده بیود‬
‫معیار هایی را که یک میکروب باید آنها را داشته باشد تا اینکه به عنوان عامل یک بیماری خاص شناخته شود را به عنوان معییار‬
‫های کخ ارائه کرد‪:‬‬

‫معیاروای کخ (‪:)Koch's Postulates‬‬

‫‪ -‬ارگانیسم بایستی همواره در حیوان بیمار یافت شود اما در حیوانات سابم و ود نداشته باشد‪.‬‬

‫‪ -‬ارگانیسم باید از بدن حیوان بیمار قابل دا شدن و در محیط کات‪ ،‬قابل کات دادن باشد‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫‪ -‬ارگانیسمی که از کات دا میشود باید بتواند در تلقیح مجدد به حیوانات سابم‪ ،‬باعث بیماری گردد‪.‬‬

‫‪ -‬ارگانیسم باید از حیواناتی که با تلقیح‪ ،‬عفونی شدهاند قابل دا سازی مجدد باشد‪.‬‬

‫ا و سیفلیر قابلییت‬ ‫اگر چه این معیارها در برخی از موارد قابل قعول می باشند؛ اما برخی از عوامل عفونی مثل عامل بیماری‬
‫رشد در محیط های کات مینوعی را ندارند و ب ا از این معیارها تععیت نمی کننید‪ .‬امیروزه بیا تو یه بیه پیایرفت تکنوبیو ی و‬
‫استفاده از روش های موبکوبی در تاخیص عوامل عفونی‪ ،‬معیارهای موبکوبی ایگزین معیارهای قعلی شده است‪.‬‬

‫طبقه بندی موجودات زنده‬

‫همه مو ودات زنده در یکی از قلمروهای (‪ )Empire‬زیر قرار دارند ‪:‬‬

‫یوکاریوت ‪Eucaryot‬‬ ‫‪-‬‬

‫پروکاریوت ‪Procaryot‬‬ ‫‪-‬‬

‫اوبین طعقه بندی مو ودات زنده در سال ‪ 3611‬توسط بینه انجا گرفت و شامل دو سلسله گیاهیان و حیوانیات بیود و درآخیرین‬
‫طعقه بندی در سال ‪ 7004‬کاوابییر‪ -‬اسمیت مو ودات زنده را در ‪ 0‬سلسله طعقه بندی نمود که شامل‪:‬‬

‫حینانات‪ ،‬گیاوا ‪ ،‬قارچ وا‪ ،‬تک یاخته وا‪ ،‬کرومیستا و باکتری وا می باشد ‪.‬‬

‫باکتری وا (باکتری های باستانی) می باشد‪ .‬ارگانیسم هیای‬ ‫قلمرو پروکاریوت ها شامل باکتری وا (یوباکتری ها) و آرکئ‬
‫بیماریزای انسانی زم یوباکتری ها هستند‪.‬‬

‫‪4‬‬
‫در بین مو ودات زنده ‪ ،‬یک شاخه بزرگ از حیات را یوکاریوت ها تاکیل می دهند؛ که در این ارگانیسم هیا ‪ ،‬هسیته سیلول‬
‫توسط غاایی احاطه شده است وشاخه دیگرپروکاریوت ها هستند که برعکر سیلول یوکیاریوت‪ DNA ،‬بییورت فیزیکیی از‬
‫سیتوپالسم دا ناده است ‪ .‬یوکاریوت های میکروبی ازعمده ترین شاخه های این گروه اند که شامل ‪ :‬لعک ها ‪ ،‬تیک یاختیه‬
‫ها و قارچ ها می باشد ‪ .‬یوکاریوت ها و پروکاریوت ها مو ودات زنده اند زیرا حاوی آنزیم های ضروری هت تکثییر خیود‬
‫بوده ‪ ،‬ابزار های بیوبو ژیک مورد نیاز برای توبیدانر ی متابوبیک را دارا هستند ‪ .‬پر یوکاریوت ها و پروکاریوت ها از وییروس‬
‫ها متمایز هستند زیرا ویروس ها هت این عملکرد های حیاتی به سلول های میزبان وابستگی دارند ‪.‬‬

‫ویروس ها‪:‬‬
‫ویروس ها توانایی تکثیر سلوبی را ندارند و زمانی این قدرت را پیدا می کنند که سلول دیگری را آبوده کیرده باشیند‪ .‬ییک ذره‬
‫ویروس حاوی یک ملکول اسید نوکلئیک به صورت ‪ DNA‬و یا ‪ RNA‬می باشد کیه توسیط ییک پوشایش پروتئنیی (کپسیید)‬
‫محافظت می شود‪.‬کپسید از اسید نوکلئیک محافظت و اتیال و نفوذ ویروس را به سلول میزبان را تسیهیل میی نمایید‪ .‬ایین اسیید‬
‫نوکلئیک ماشین آنزیمی سلول را در هت عملکرد های مرتعط با تکثیر ویروس را هدایت می کند‪ .‬در برخیی میوارد اطالعیات‬
‫نتیکی ویروس در کروموزو میزبان ابحاق می شود (بیزو نیک‪ ،‬فا معتدل)؛ در سایر موارد این ابحاق صورت نگرفته و میزبیان‬
‫به عنوان کارخانه ای برای توبید ذرات ویروسی تعدیل می گیردد کیه منجیر بیه بییز سیلول و آزاد سیازی ذرات وییروس گیردد‬
‫(بیتیک)‪.‬‬

‫جلبک ها(‪:)Algae‬‬

‫لعیک هیا درکلروپالسیت خیود کلروفییل دارنید‪ .‬برخیی تیک‬ ‫یوکاریوت های فتوسنتز کننده که توبید اکسیژن می کنند‪.‬تما‬
‫سلوبی و برخی مانند لعک های قهوه ای چند صد متر طول دارند‪ .‬باکتری های سعز‪-‬آبی یا سیانو باکترها که پروکاریوت هیای‬
‫فتو سنتزکننده هستند قعالً زم لعک ها بودند‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫تک یاخته ها (‪:)Protozoa‬‬

‫هیا و‬ ‫مو وداتی تک سلوبی اند که فتوسنتز نمی کنند به نظر می رسد که ا داد آنها از لعک ها بیوده اسیت‪ .‬برخیی از آمیی‬
‫انواعی از تک یاخته های تا کدار می توانند در انسان ایجاد بیماری کنند‪.‬‬

‫قارچ ها (‪:)Fungi‬‬

‫غیر فتوسنتز کننده و فاقد کلروفیل اند‪ .‬اشکال رشته ای یا کپک ها (‪ )Mold‬به صورت توده ای از رشته های شیاخه شیاخه بهیم‬
‫پیوسته ای بنا میسلیو (‪ )Hyphae‬تاکیل می شوند‪ .‬دیواره سلوبی که از پلی ساکارید هیایی چیون کیتیین‪ ،‬منیان‪ ،‬گلیکیان و ‪...‬‬
‫تاکیل شده دارای منف بوده و در این رشته ها‪ ،‬هسته ها و سیتوپالسم در حال گردشند‪ .‬در واقع کل میکروارگانیسم ییک تیوده‬
‫چند هسته ای درون سیتوپالسم به هم پیوسته می باشد‪ .‬اشکال تک سلوبی را مخمر(‪ )Yeast‬می گوینید‪ .‬مخمرهیا بیه شیکل غییر‬
‫نسی و کپک ها به روش نسی و غیر نسی تکثیر دارند‪ .‬ابعته برخی از قیارچ هیا میی تواننید هیر دو شیکل را داشیته باشیند و‬
‫اصیالحاً دو شکلی (دی مورف) باشند‪.‬‬

‫ساختمان سلول یوکاریوت‬

‫هسته‪:‬‬

‫هسته که شامل نو سلول است توسط غاای دو الیه ای محیور می شود‪ .‬غاام خار ی ادامه شعکه اندوپالسمیک (‪ )ER‬است‪.‬‬
‫غاام دارای مناف ی است کیه نفیوذ پی یری انتخیابی دارد‪ .‬در درون هسیته هسیتک هیایی و یود دارنید کیه محیل توبیید ‪RNA‬‬

‫ریعوزومی است‪.‬‬

‫سیتوپالسم‪:‬‬

‫شبکه اندوپالسمیک ‪ :‬و ود شعکه اندوپالسیمیک بیه دو شیکل خاین(‪ )RER‬و صیاف(‪ RER .)SER‬حیاوی ریعیوزو ‪10s‬‬
‫وبی‪ SER‬فاقد ریعوزو است‪ RER .‬در توبید گلیکو پیروتئین هیا وبیی‪ SER‬در سیاخت چربیی هیا و برخیی از مراحیل سیاخت‬
‫کربوهیدرات ها نقش دارد‪.‬‬

‫دستگاه گلژی‪ :‬در ادامه‪ ER‬است و باعث تغییراتی مثل گلیکوزیالسیون در ساختمان مواد سنتزی سلول می شود‪.‬‬

‫میتوکندری در سلول های حیوانی و گیاهان و کلروپالست در سلول های فتوسنتز کننیده (گیاهیان) دییده میی شیود‪ .‬شیواهدی‬
‫و ود دارند که میتوکندری و کلروپالسیت بقاییای ارگانیسیم هیای پروکاریوتنید کیه توسیط ییک سیلول بزرگتیر بلعییده شیده‬

‫‪6‬‬
‫(همزیستی درونی‪ )Endosymbiosis ،‬زیراکه اندازه آنها به اندازه سلول های پروکاریوت بوده و غاام داخلی آنها فاقد اسیترول‬

‫است‪ .‬میتوکندری در تنفر‪ ،‬متابوبیسم و توبید‪ ATP‬سلول نقش دارد ‪.‬کلروپالست ها اندامک های سیلوبی وییژه فتوسینتز انید‪.‬‬
‫کلروفیل و سایر ا زام فتوسنتز در صفحات غاایی بنا تیالکوئید قرار گرفته اند‪ .‬کلروپالست برخالف میتوکندری بسیار بزرگتر‬
‫از سلول پروکاریوت اند‪ .‬میتوکندری و کلروپالست حیاوی ریعیوزو ‪ 60s‬هسیتند کیه مایابه سیلول پروکیاریوت انید‪DNA .‬ی‬
‫میتوکندری حلقوی است و در دو یا چند نسخه و ود دارد که به غاای درونی چسعیده و در میاتریر میتوکنیدری قیرار دارنید‪.‬‬
‫ریعوزومهای میتوکندریها از بحاظ بعضیی تواناییهیا هماننید ریعوزومهیای پروکاریوتهیا هسیتند‪ .‬آنهیا شیعاهتهایی بیا ریعوزومهیای‬
‫یوکاریوتها نیز دارند‪ ،‬اما ساختار دقیب آنها با ریعوزومهای پروکاریوتها و یوکاریوتها متفاوت است برخی از یوکیاریوت هیا فاقید‬
‫میتوکندری اند که بجای آن اندامکی بنا "هیدرو نوزو " دارنید(تریکوموناس وا ینیابیر)‪ .‬میتوکنیدری و کلروپالسیت دارای‬
‫‪ DNA‬اختیاصی خود هستند که برخی از پروتئین ها‪ rRNA ،‬و ‪ tRNA‬کد می کنند‪.‬‬

‫رسیوب گی اری ‪ 10s‬میی‬ ‫ریبوزوم ها ‪ :‬محل های سنتز پیروتئین در سیلول بیوده و در سیلول هیای یوکیاریوتی دارای ضیری‬
‫باشند‪.‬که از دو زیر واحد ‪ 00s‬و ‪ 40s‬تاکیل می شوند‪ .‬ریعوزو از پروتئین و ‪ RNA( rRNA‬ریعوزومی) ساخته می شود‪ .‬بخش‬
‫پروتئینی آن پر از سنتز در سیتوپالسم وارد هسته شده و با ‪ rRNA‬ترکی تا واحد های بزرگ و کوچیک ریعیوزو را تایکیل‬
‫دهند سپر این واحد ها به سیتوپالسم مها رت می کنند تا در امر پروتئین سازی نقش بازی کنند‪.‬‬

‫اسکلت سلولی‪ :‬رشته های اصلی این اسکلت میکروفیالمان ها (از نر اکتیین) و میکروتوبیول هیا (توبیوبین)‪ .‬ایین رشیته هیا‬
‫داربستی در سراسر سلول تاکیل می دهند که به سلول شکل و شمایل می دهد‪ .‬همین در تقسیم سیلول و تایکیل دوک میتیوز و‬
‫داسازی کروموزو ها نقش دارند‪.‬‬

‫اندامک های حرکتی‪ :‬برخی از میکروارگانیسم های یوکاریوتی دارای اندامک هایی چون "تا ک"(‪ )Flagellum‬یا" مژک"‬
‫سلول مناام می گیرند وبی مژک ها که کوتاهتر هستند در تما سیح سلول پراکنیده‬ ‫(‪ ) Cilium‬هستند‪ .‬تا ک ها از ناحیه قی‬

‫ایین‬ ‫اند‪ .‬تا ک و مژک از میکروتوبول هایی از نر توبیوبین سیاخته شیده انید کیه توسیط غایایی احاطیه میی شیوند ترتیی‬
‫میکروتوبول ها به شکل سیستم ‪ 1+7‬است‪.‬‬

‫شکل و ساختمان پروکاریوت ها‬

‫باکتری ها از نظر شکل ظاهری به صورت کروی‪ ،3‬میله ای‪ ،‬مارپیچی و به شکل خمیده یا ویعروئید هستند‪ .‬بعضی از باسیل ها از‬
‫یکدیگر به صورت باکتری های مجزایی دا ناده و به شکل باکتری های مجزایی دا ناده و به شکل باکتری های بلند رشته‬

‫‪1‬‬
‫‪Coccus‬‬ ‫‪Bacilli‬‬ ‫‪Spirochete‬‬ ‫‪Vibroid‬‬

‫‪7‬‬
 ‫ای مااهده می شوند‪ .‬گاهی اشکال بلند و شاخه دار نیز دیده می شوند‪.‬‬

‫شبه هسته (‪:)Nucleoid‬‬

‫پروکاریوت ها هسته حقیقی ندارند و ‪ DNA‬در ساختاری به نا شعه هسته قرار دارد‪ ،‬شعه هسیته فاقید غایام و دسیتگاه میتوتییک‬
‫است‪ .‬تنها استثنام‪،‬پالنکتومیست ها هستند که باکتری های آبزی با غاام هسته می باشند اما این پروکاریوت ها هم میتوز ندارنید‪.‬‬
‫پروتئین های بازی و شعه هیستون به ‪ DNA‬متییل هسیتند و در هماننید سیازی کرومیاتین نقیش اساسیی دارنید ‪.‬ناحییه هسیته در‬
‫پروکاریوت ها توسط رشته های ‪ DNA‬پر می شود‪ ،‬در واقع شعه هسته در پروکیاریوت هیا ییک موبکیول دو رشیته ای حلقیوی‬
‫وبسته با طوبی حدود ‪ 3 mm‬است و یک کروموزو محسوب می شود‪ .‬در باکتری ها تعداد کروموزو (همسان) و یا شعه هسیته‬
‫ها بستگی به شرایط رشد دارد‪ .‬باکتری های زمان تقسیم کوتاهتر و رشد سریعتری دارند تعداد کپی بیایتری از نیو دارنید‪ .‬امیا‬
‫بااین و ود همه ی این کپی ها ماابه اند (یعنی سلول های پروکاریوت هاپلوئید هستند)‪ .‬این یک موبکول حلقیوی انیدازه ای از‬
‫‪ 0/11‬تا ‪ 30‬میلیون فت باز دارد (وزن موبکوبی حدود ‪ .)1 × 301‬معدودی از بیاکتری هیا ‪ 7-4‬کرومیوزو غیریکسیان دارنید‪،‬‬
‫ویعریوکلرا و بروسال ملیتنسیر ‪ 7‬کروموزو غیرهمسان و حلقوی دارند‪ .‬همچنین بوربیا بورگدورفری و استرپتومایسر سیلیکابر‬
‫کروموزو خیی دارند‪ .‬برای دیدن هسته از رنگ امیزی فوبگن استفاده می شود‪.‬‬

‫در کروموزو یوکاریوت ها و آرکئی ها اینترون و ود دارد وبی باکتری ها (باکتری های واقعی) فاقد اینترون می باشند‪.‬‬

‫پالسمید ها‪ :‬عناصر نتیکی داخل سیتوپالسمی هستند که از ‪ DNA‬دو رشته ای و حلقوی تایکیل شیده انید و قیادر مسیتقل از‬
‫کروموزو باکتری تکثیر پیدا کنند‪ .‬بسیاری از پالسمیدها می توانند از سلوبی به سلول دیگر منتقل شوند‪ .‬برخی از آنها حاوی ن‬
‫های مقاومت به آنتی بیوتیک ها و یا ن توبید سمو باکتریایی (توکسین)می باشند‪ .‬ب ا می توانند در گسترش مقاومت های آنتی‬
‫بیوتیکی نقش مهمی داشته باشند‬

‫ساختمان سیتوپالسم پروکاریوت ها‬

‫سلول پروکاریوت فاقد میتوکندری و کلروپالست است و در باکتری های سیانوباکتر‪ ،‬باکتریوکلروفییل هیا هیم در غایاهایی در‬
‫درون سیتوپالسم قرار دارند‪.‬‬

‫شعکه اندوپالسمیک و دستگاه گلژی را در پروکاریوت ها نداریم وبی ریعوزو ها بر خالف سلول های یوکاریوت‪kD( 60s ،‬‬

‫‪ ) 100‬می باشند که از دو زیر واحد ‪ )30 s rRNA( 10s‬و ‪ 71 s rRNA( 10s‬و ‪)1s‬تاکیل می شوند‪.‬‬

‫مواد را به شکل گرانول های نامحلول ذخیره می کنند‪ .‬ایین ا سیا انکلوزییونی بیه‬ ‫ذخایر درون سیتوپالسم‪ :‬باکتری ها اغل‬
‫عنوان ذخایر انر ی یا مخزن واحدهای سازنده ی ساختاری می باشند از مله این گرانول ها‪:‬‬

‫‪8‬‬
‫‪ :PHB -‬پلی‪ -‬بتا‪ -‬هیدروکسی بوتیرات‪ :‬یک ترکی شعه چربی است که در مواردی که منابع ‪ S ،N‬و‪ P‬کم و کیربن اضیافی در‬
‫محیط باشد‪ ،‬ساخته می شوند‪.‬‬

‫‪ -‬گلیکوژن‪ :‬از پلیمرهای شاخه دار گلوکز ساخته می شود‪ -‬بزرگترین ماده غ ایی ذخیره در باکتری های روده ای‬

‫‪ -‬گوگرد‪ :‬برخی از باکتری ها‪ ،‬تیوسوبفات را اکسید کرده و گرانول های گوگرد را ایجاد می کنند در مواردی که منابع سوبفور‬
‫احیام شده ی سلول کاهش می یابند این گرانول ها اکسید شده و به سوبفات تعدیل می گردند و ناپدید می شوند‪.‬‬

‫‪ -‬گرانول های پلی فسفات (ولوتین ‪ ،‬متاکروماتیک‪ ،‬باب‪ -‬ارنست)‪ :‬منابع بزرگی از فسفات غیرآبی است که در موقیع‬
‫نیاز باکتری آنها را تجزیه و در ساخت اسیدهای نوکلئیک و فسفوبیپیدها استفاده می کند‪ ،‬در رنگ آمیزی آبی به رنیگ قرمیز‬
‫درمی آیند و ماخیه بارز کورینه باکتریو ها هستند‪.‬‬

‫پروتئین های شبه اکتین‪ :‬باکتری ها همچنین دارای پروتئین " شعه اکتین" و پروتئین های اسکلتی غیراکتینیی هسیتند کیه در‬
‫ایجاد شکل سلول و داسازی کروموزو ها نقش دارند‪ .‬هوموبوگ های اکتین در باکتری ها (‪ MBl‬و ‪)MreB‬به تعیین شیکل و‬
‫تقسیم کروموزو کمک می کنند‪ .‬هوموبوگ های غیر اکتینی ‪ FtsZ‬و پروتئین های خاص اسکلت سلول باکتری مانند ‪ MinD‬و‬
‫‪ SecT‬در ایجاد شکل و تفکیک کروموزو نقش دارند‬

‫ساختمان غشاء سیتوپالسمی‬

‫غاام سیتوپالسمی (‪ )Cytoplasmic Membrane‬یا غاام سلوبی متاکل از دو الیه فسفوبیپید و بیش از ‪ 700‬نوع پیروتئین اسیت‬
‫که به شکل سیحی و یا در عرض غاام قرار گرفته اند‪ .‬می تواند از یک طرف به داخل‪ ،‬خیار و ییا دو طیرف گسیترده شیوند‪.‬‬
‫غاام سیتوپالسمی (‪ ) CM‬سلول ‪ %10‬و یا بیاتر‪ ،‬از وزن سلول را تاکیل می دهد‪ %00-60 .‬وزن آن پیروتئین و ‪ %10 -40‬چربیی‬
‫است و مقادیر اندکی کربوهیدرات دارد‪.‬‬

‫از چربی ها فسفاتیدیل اتانول آمین (‪ )%61‬و فسفاتیدیل گلیسرول (‪ )%70‬و گلیکوبیپیدها ا زام اصلی هستند‪.‬‬

‫غاام سیتوپالسمی در باکتری ها برخالف یوکاریوت ها فاقد استرول است‪ .‬به طور استثنام مایکوپالسماها استروئیدها (کلسترول)‬
‫را از محیط برداشت کرده و در غاام خود وارد می کنند‪.‬‬

‫غاام آرکئی ها با بقیه بیاکتری هیا تفیاوت دارد‪ .‬برخیی از آرکئیی هیا بجیای اسییدهای چیرب‪ ،‬چربیی منحییربه فیردی بیه نیا‬
‫"ایزوپرنوئید" دارند‪ .‬ایزوپرنوئید بجای پیوند استری با پیوند " اتری" به گلیسرول متیل می شود‪.‬‬

‫‪9‬‬
‫برخی از این بیپیدها اصالً گروه های فسفات ندارند و در واقع فسفوبیپید محسوب نمی شوند‪ .‬در برخی گونه های دیگر‪ ،‬غاام از‬
‫یک الیه ی بیپیدی بلند همراه با گلیسرول در دو انتها تاکیل می شود‪.‬‬

‫مزوزوم وا‪ :‬ساختارهایی هستند که از چین خوردگی غاام به داخل سیتوپالسم حاصل شده اند و غابعاً در باکتری های گر مثعت‬
‫واضح تر و پیارفته ترند‪ .‬در باکتری های گر منفی ساده و کوچکند‪ .‬مزوزو های دییواره ای (سیپتال) ایگیاهی بیرای اتییال‬
‫کروموزو به غاام می باشند و در ایجاد دیواره بین دو سلول در هنگا تقسیم دخابت دارند‪ .‬مزوزو های انعی (بترال) معمیوال‬
‫مکان هایی برای ترشح برخی از مواد چون آنزیمهای ترشحی می باشند‪ .‬برخیی منیابع معتقدنید تینفر سیلوبر درسیاختار هیای‬
‫مزوزومی انجا می پ یرد‪.‬‬

‫عملکرد غشاء سیتوپالسمی‬

‫‪ ‬به عنوان یک " سد انتخابی" در نفوذپ یری و انتقال مواد نقش دارد‪.‬‬

‫‪ ‬انتقال ابکترون و فسفوریالسیون اکسیداتیو (زنجیره انتقال الکترو )‬

‫‪ ‬حضور آنزیم هایی که در سنتز ‪ ،DNA‬دیواره سلول و چربی ها نقش دارند‪.‬‬

‫‪ ‬حضور رسپتنر و پروتئین هایی که در کموتاکسی و انتقال حسی نقش دارند‪.‬‬

‫مکانیسم انتقال مواد از غشاء سیتوپالسمی‬

‫‪ )1‬انتقال غیرفعال (پاسیو)‪:‬‬

‫این نوع انتقال معتنی بر بحث "انتاار" مواد است و نیاز به انر ی ندارد‪ ،‬و زمانی عمل می کند که غلظیت میواد در خیار سیلول‬
‫بیاتر از داخل سلول باشد‪.‬‬

‫‪ ‬انتشار ساده‪ :‬با این روش تعداد کمی از مواد مثل اکسیژن‪ CO2 ،‬و آب با تو ه به افزایش غلظت در خار سلول وارد میی‬
‫شوند‪.‬‬

‫‪ ‬انتشار تسهیل شده‪ :‬به صورت گزینای و بدون صرف انر ی عمل می کند‪ .‬در این روش بر خالف انتاار ساده " پروتئین‬
‫های کانابی‪ "3‬به طور اختیاصی عمل انتاار مواد به داخل سلول را تسهیل می کنند‪ .‬به عنوان مثال گلیسرول‬

‫‪1‬‬
‫‪Channel Proteins‬‬

‫‪11‬‬
 ‫‪ )2‬انتقال فعال (اکتیو)‬

‫غلظت‪ ،‬مواد را وارد سلول می کند و غلظت بسیاری از مواد مغ ی بیش از ‪ 3000‬برابر در درون سلول‬ ‫انتقال فعال برخالف شی‬
‫منعیع انیر ی میورد‬ ‫نسعت به خار سلول افزایش یافته و تغلیظ می گردد‪ .‬انتقال فعال با میرف انر ی همیراه اسیت و بیر حسی‬
‫استفاده در درون سلول دو نوع ساز وکار دیده می شود‪:‬‬

‫الف) انتقال یون‪ -‬پیوست (‪)Ion -Coupled Transport‬‬

‫غلظتی که قعالً توسط خرو یک یون ایجاد شیده ماننید‬ ‫این سیستم ها توسط شی‬
‫" نیروی محرکه یون سدیم" یا " نیروی محرکه پروتون" یک موبکول ماده غ ایی‬
‫را از خالل‪ CM‬انتقال می دهند‪.‬‬

‫سه نوع مکانیسم‪ :‬تک انتقابی (‪ ،)Uniport‬هم انتقیابی (‪ )Symport‬و انتقیال متقابیل‬
‫(‪ )Antiport‬این روش در هوازی ها رایجتر است زیرا که زمان کیافی بیرای ایجیاد‬
‫نیروی محرکه یونی را دارند‪.‬‬

‫در تک انتقالی‪ :‬تنها یک ماده ی غ ایی بدون وابستگی به یون خار شده‪ ،‬از طریب موبکول ناقل (پرمئاز) خود وارد سلول می‬
‫گردد‪.‬‬

‫در هم انتقالی‪ :‬انتقال همزمان یک ماده ی غ ایی با یک یون توسط یک موبکول ناقل در یک هت انجا می پ یرد‪ .‬مثیل ‪H+‬‬

‫با یک موبکول مثل گلیسین و یا ‪ H+‬با یک بار خنثی مثل گاالکتوز‬

‫ماابه از نظر بار ابکتریکی در هت خالف یکیدیگر‬ ‫در انتقال متقابل‪ :‬انتقال همزمان دو ترکی‬
‫توسط یک موبکول ناقل‪ .‬مثل ‪ H+‬در برابر ‪Na+‬‬

‫ب) انتقال ‪ ABC‬یا بسته متصل به ‪) ATP-binding cassette( ATP‬‬

‫این مکانیسم انتقال فعال با میرف ‪ ATP‬انر ی خود را بدست می آورد‪ .‬در این روش در بیاکتری‬
‫‪3‬‬
‫های گر منفی‪ ،‬مواد غ ایی در فضای پری پالسیمیک بیه" پیروتئین هیای اتییابی اختیاصیی"‬
‫متیل شده سپر توسط این پروتئین ها‪ ،‬مواد غ ایی به مجموعیه هیای پروتئینیی متییل بیه غایام‬

‫‪1‬‬
‫‪Binding Proteins‬‬

‫‪11‬‬
‫سیتوپالسمی منتقل می گردد‪ .‬پر از اتیال‪ ،‬پروتئین غاایی با هیدروبیز ‪(ATP‬در سمت داخل) باعیث بیاز شیدن کانیال و ورود‬
‫یکیرفه ماده به سیتوپالسم می گردد‪.‬‬

‫‪ )3‬جابجایی گروهی (‪ )Group Translocation‬یا سیستم فسفو ترانسفراز (‪)PTS‬‬

‫در دو روش قعلی (‪ 3‬و ‪ )7‬مواد محلول بدون تغییر در ساختماناان وارد سیتوپالسم می شدند؛ اما در این روش باکتری ها با تغییر‬
‫ب مواد را بیش از پیش افزایش می دهند‪ .‬در ‪ PTS‬احتیا بیه صیرف انیر ی نیسیت بنیابراین بیه نفیع‬ ‫در ساختار مواد غ ایی‪،‬‬
‫باکتری است که در در ه اول از قندهایی استفاده کند که از طریب ‪ PTS‬وارد می شوند‪ .‬در اشریایاکلی الکتوز از طریب انتقیال‬
‫فعال در حابی که گلوکز‪ ،‬مابتوز‪ ،‬مانوز‪ ،‬ترهابوز‪ ،‬فروکتوز‪ ،‬سلوبیوز از طریب ‪ PTS‬وارد سلول می شوند‪ .‬باکتر یها گیر منفیی و‬
‫گر مثعت هر دو می تواننید از ایین سیسیتم بهیره منید شیوند‪ .‬در عمیل‬
‫ابجایی گروهی سه پروتئین دخابت دارند‪ :‬هیستیدین پروتئین (‪،)HPr‬‬
‫آنزیم ‪ )EI( I‬و آنزیم ‪ .)E II( II‬آنزیم ‪ ،II‬پروتئینی چند و هی (موبتی‬
‫مریک) دارای ‪ 1- 4‬زیرواحد است‪.‬‬

‫در این روش فسفات از فسفوانول پیروات گرفته می شود به آنیزیم ‪ I‬و‬
‫سییپر بییه ‪ HPr‬منتق یل و آنییرا فسییفریله مییی کنیید‪ .‬فسییفات از ‪ HPr‬بییه‬
‫زیرواحیید ‪ A‬آنییزیم ‪ )EIIA( II‬منتقییل مییی شییود و سییپر زمییانی کییه‬
‫زیرواحد ‪ ،C‬سوبسترا را وارد سیتوپالسم می کنید‪ EIIB ،‬آنیرا فسیفریله‬
‫می نماید‪ .‬در واقع سوبسترایی چون گلوکز تعدیل به گلنکز ‪ 6‬فسفات می شود‪ .‬به علت عد شناسایی سوبسیترا فسیفریله شیده‬
‫توسط زیرواحد ‪ C‬حرکت موبکول های سوبسترا بیش از پیش به درون سلول ادامه می یابد‪.‬‬

‫‪ -‬فسفریالسیون اکسیداتیو‪ :‬ا زام زنجیره انتقال ابکترون‪ ،‬سیتوکرو ها و سایر آنزیم ها درغاام سیتوپالسمی (بخییوص‬
‫در مزوزو ها) قرار دارند بنابراین ‪ CM‬از نظر عملکرد ماابه با میتوکندری است‪.‬‬

‫‪ -‬عملکرد بیوسنتزی غشاء‪ CM:‬محل استقرار بیپیدهای ناقلی است که زیرواحدهای دییواره سیلوبی بیر روی آن قیرار میی‬
‫گیرند همچنین محل آنزیم های بیوسنتز فسفوبیپیدها و برخی آنزیم ها دخیل در تکثیر ‪ DNA‬است‪.‬‬

‫‪ -‬گیرنده های کموتاکسی و پیام های حسی‪ :‬میواد مختلیف مو یود در محییط بیه گیرنیده هیایی در غایام متییل میی‬
‫گردندکه باعث نزدیک شدن باکتری ها به شرایط میلوب و یا دور شدن از آن شیرایط میی گردنید‪ ،‬حیداقل ‪ 70‬گیرنیده‬
‫شیمیایی متفاوت در ‪ CM‬اشریایاکلی و ود دارد‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫دکتر گودرزی‬ ‫جلسه دوم‬

‫دیواره سلولی (‪ )Cell Wall‬در باکتری ها‬

‫اهمیت‪ :‬به دلیل انتقال فعال‪ ،‬غلظت مواد در درون سللول‬
‫بللارت ز ادللاد و فاللار اسللت ز با سللت ‪ 5 -02‬اتتسلل)‬
‫بناب ادن در خارج غااء سیتوپالستی پوشای به نام ددواره‬
‫سلولی ‪ CW‬وجود دارد ره آنل ا اا ت ریل ن مفافظلت‬
‫می رن ‪.‬‬

‫ب اساس ت)اوت در ساختار ددواره سلولی‪ ،‬ما دو گل وه اا‬

‫بارت ز هاز گرم مثبت و گرم منفی را داردم‪ .‬علالوه‬

‫ب مفافظت است ز‪ ،‬ددواره سلولی نقش حیاتی در تقسیم‬
‫سلول و آغاا بیوسنت خود ددواره را هم دارد‪.‬‬

‫ده پپتی وگلیکان موردن‬

‫ددواره سلولی‬

‫اختصاصات در بارت ز هاز گ م مثبت و گ م من)ی‬

‫ق رت ‪ CW‬به دلیل پپتی وگلیکان ‪ PG‬است‪ PG .‬پلیت ز پیچی ه است ره اا ‪ 3‬بخش تاکیل می شود‪:‬‬

‫زنجیره گلیکان‪ :‬انجی ه گلیکان هتیاه حاوز دو قن آمینه ‪ -N‬استیل گلوکزآمین و ‪ -N‬استیل مورامیک اسید اسلت‬
‫ره با پیون هاز ‪ β 1 → 4‬به شکل دک درمیان ق ار گ فته ان و دک انجی ه مفکم و پیوسته از را ادجاد می رنن ره داربست‬
‫‪ PG‬است‪ .‬انجی ه ها اا رتت ‪ 12‬واح تا بیات اا ‪ 172‬واح دز سارارد ز متغی ن ‪ .‬ساختتان ادن داربست در تتلام گونله هلاز‬
‫بارت ز هاز واقعی ماابه است‪.‬‬

‫‪ MurNAC‬بله انتهلاز‬ ‫زنجیره ی جانبی تتراپپتید‪ :‬انجی ه گلیکان اا ط دق انتهلاز ر بورسلیل ‪ -N‬اسلتیل مورامیلک اسلی‬

‫در بسلیارز اا بلارت ز هلا شلامل ‪-L‬آالنیی در جادگلاه اول‬ ‫آمینی دک تت اپپتی متصل می شون ‪ .‬توالی ادن تت اپپتی به ت تیل‬
‫متصل به ‪ ، MurNAC‬جادگاه دوم ‪ -D‬گلوتامیک اسید دا جادگ دن آن‪ ،‬اسی آمینه سوم متغی ت دن اسی آمینه اسلت در تعل اد‬

‫‪31‬‬
‫ادادز اا بارت ز هاز گ م من)ی در ادن مفل دی آمینوپایمیلیک اسید‪ DAP 1‬و در بارت ز هاز گ م مثبت می توان ‪DAP‬‬

‫دا ‪ -L‬لی دن باش و دا دکی اا ساد ‪ -L‬آمینواسی ها ودر نهادت ‪ -D‬آالنی در جادگاه چهارم ق ار میگی د‪ .‬ام به ذر است رله‬

‫ادن انجی ه در ابت ا به شلکل پنتلا پپتیل ‪ -D‬آ نلین‪ -D...‬آ نلین سلنت ملی گل دد و در نهادلت طلی ف ادنل ز بله نلام تیاان‬
‫پپتیداسیون ‪-D‬آ نین انتهادی ج ا ش ه و انجی ه تت اپپتی را ادجاد می رن ‪.‬‬

‫نکته‪ DAP :‬دک ج ء منفص به ف د در ددواره سلولی بارت ز هاست و هیچگاه در ددواره سلولی آررئی هلا و دورلاردوت هلا‬
‫به عنوان دک ماده واسط در مسی بیوسنت اسی آمینه لی دن تولی می شود‪.‬‬ ‫دد ه نا ه است ادن ت ری‬

‫نکته‪ :‬در بین بارت ز ها واقعی جنس مایکوپالسما فاق ددواره سلولی می باشن ‪.‬‬

‫پل های عرضی پپتیدی‪ :‬تتام انجی ه هاز ‪ PG‬به هم متصلن و دک ساختار مولکولی غول پیک ز را بوجود می آورن ‪ .‬اتصال‬
‫متقابلی ره در میان دو انجی ه ‪ PG‬ب ق ار است متکن است به طور مستقیم و دا اا ط دق میانجی گ ز دک پل ع ضی پپتی ز بین‬
‫انجی ه هاز تت اپپتی باش ‪ .‬در بارت ز هاز گ م من)ی اا جتله اش شیا رلی ‪ E.coli‬اسی آمینه سوم انجی ه تت اپپتی با اسی آمینه‬
‫چهارم و دا اسی آمینه سوم با اسی آمینه سوم اا انجی ه مجاور به طور مستقیم و بی واسطه پیون دارن ‪ .‬املا در بلارت ز هلاز گل م‬
‫مثبت اا جتله استافیلوروروس اورئوس و است پتوروک هلا اسلی آمینه سلوم ‪ -L‬لیل دن ‪ ،‬بلا اسلی آمینه چهلارم ‪-D‬آ نلین اا‬
‫انجی ه مجاور اا ط دق دک پل ع ضی پپتی ز متصل می شود ره به عنوان مثال ادن پل ع ضی در استافیلوروروس اورئوس اا ‪5‬‬
‫اسی آمینه گلیسین تاکیل می شود پل پنتاگلیسینی ‪.‬‬

‫به طور رلی انجی ه هاز جانبی و پل هاز ع ضی در بین گونه هاز مختلف متکن اسلت متنلوو و مت)لاوت باشلن بله طوردکله‬
‫گاهی واح هاز ‪-D‬آ نین و دا تتامی تت اپپتی اا انجی ه ‪ PG‬در اش شیا رلی ب داشته می شود هتچنلین در ادلن بلارت ز متکلن‬
‫است نیتی و دا بیات انجی ه هاز گلیکان اتصال متقابل ن اشته باشن ‪ .‬انجی ه هاز گلیکان با آرادای دادل ه وار عتلود بل مفلور‬

‫‪1‬‬
‫‪Diaminopimelic Acid‬‬

‫‪31‬‬
‫طولی بارت ز ق ار می گی ن اما واح هاز تت اپپتی به طور جانبی به هم متصل ملی شلون و شلکل سللول م بلوت بله تالکیالت‬
‫تقسیم سلولی است و ارتباطی با ساختتان شیتیادی ‪ PG‬ن ارد‪.‬‬

‫در بارت ز هاز گ م مثبت متکن است تا ‪ 42‬ده ‪ PG‬وجود داشته باش ره تا ‪ %52‬وان ددواره را تالکیل دهنل املا در بلارت ز‬
‫هاز گ م من)ی ‪ 0-3‬ده اا ‪ PG‬وجود دارد ره ‪ %5 -12‬اا ددواره را به خود اختصاص می دهن ‪.‬‬

‫آنزیم های هیدرولیز کننده دیواره سلولی‪:‬‬

‫(‪ -N -β)1 → 4‬استیل هگزوز آمینیدازها‪:‬‬

‫پیون گلیکواد ز بین ‪ MurNAC‬و ‪ GANAC‬را می شکنن اا جتله لی وادم موجود در تخم م غ‪ ،‬اشک و گلبول هاز س)ی ‪.‬‬

‫اندوپپتیدازها‪ :‬بسیارز اا ان وپپتی ااها ‪-D‬آ نین انتهادی را در مفل پل ع ضی هاز جل ا ملی رننل و ب خلی ددگل پلل هلاز‬

‫ع ضی بین پپتی ز را هی رولی ملی رننل ‪ .‬لیزواسیتایی پیونل‬

‫گالدسیل ‪-‬گالدسین را در مفل پل پنتاگالدسینی می شکن ‪.‬‬

‫آمیدازها‪ :‬پیونل بلین گلیکلان‪ -‬پپتیل را بلین ‪ MurNAC‬و‪-L‬‬

‫آ نین را هی رولی می رنن ‪.‬‬

‫ب) بخش های اختصاصی دیواره سلولی‬

‫ب‪ )1 -‬اختصاصات دیواره در باکتری های گرم مثبت‬

‫‪ -1‬تئی کوئیک اسید وتئی کورونیک اسید (‪)Teichoic Acid, Teichuronic Acid‬‬

‫پوشش بارت ز هاز گ م مثبت داراز انجی ه هادی است ره اا مقادد مت)اوتی تا ح ود ‪ 32‬واح گلیس ول فس)ات و دا ردبیتلول‬
‫پیون واح هاز م بور به دک دگ ش ه و انجی ه ها اا سطح سللول بیل ون‬ ‫فس)ات تاکیل دافته ان ‪ .‬پیون هاز فس)ودز است سب‬
‫اده و به مفیط گست ش دافته ان ‪ .‬ادن انجی ه هاز پلی اُل به تئی روئیک اسی ‪ TA‬مع وفن ‪ .‬ادن واح ها متکن است بله دلک‬
‫قن مثل گلور ‪ ،‬گا رتوا‪ -N ،‬استیل گلور آمین متصل و دا حاوز مقادد ادادز ‪-D‬آ نین باشن ‪.‬‬

‫به طور کلی دو نوع ‪ TA‬وجود دارد‪:‬‬

‫تئی کوئیک اسید دیواره ای (‪ :)WTA‬ره با پیون رووا ن به ‪ PG‬متصل است‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫تئییی کوئیییک اسییید ( ییایی (‪ :)LTA‬رلله بلله گلیکولیپیلل هاز غاللادی‬
‫سیتوپالستی متصلن ‪ .‬چون ارتبلات ادلادز بلا لیپیل هاز غالادی دارد بله آن‬
‫لیپوتئی روئیک اسی ‪ LTA‬نی می گودن ‪.‬‬

‫در گونه هاز بارت ز هاز گ م مثبت ره حاوز ‪ TA‬هستن ادن مولکلول هلا‬
‫آنتی ژن هاز سطفی عت ه از را تاکیل می دهن مثالً در است پتوروک پنومونیه شاخص آنتی ژنیلک ف سلتن ‪ Forssman‬و‬
‫در انت وروک فکالیس پلی سارارد ‪ ،D‬لیپوتئی روئیک اسی می باشن ‪.‬‬

‫تئی رورونیک اسی ها نی پلی م هادی ماابه با ‪ TA‬هستن اما واح هاز تک ارز آنها به جاز اسی هاز فس) دک اسی هاز قنل ز‬
‫مثل ‪ -N‬استیل مانوزورونیک یا گلوکوزورونیک هستن ‪ .‬هنگامی ره منابع فس)ات سللول مفل ود باشل ادلن اسلی ها بله جلاز‬
‫اسی هاز تئی روئیک ساخته می شون ‪.‬‬

‫اتصلال‬ ‫نقش تئی کوئیک اسید ‪ TA :‬در بارت ز هاز گ م مثبت به عنوان دک عامل چسبنده اده دن عتل ر ده و سلب‬
‫بارت ز به سلول هاز می بان می گ دد‪ .‬بارت ز ها با اتصال خود به بافت هاز مخاطی‪ ،‬رلونی ه و تکثی ش ه و ادجاد ع)ونلت ملی‬
‫رنن و سوده هادی ره ق رت اتصال خود را اا دست می دهن غی بیتارد ا ملی شلون ‪ .‬اتصلال هتچنلین باعل تف دلک ادتنلی‬
‫می بان‪ ،‬تولی انواو سادتورادن ها و ادجاد التهاب می گ دد‪ .‬به عنوان مثال در استافیلوروروس اورئوس و است پتوروروس پیوژن‬
‫اتصال اولیه به مخات اا ط دق ‪ LTA‬و پ وتئین هاز ددگ صورت می گیل د‪ .‬هتچنلین اسلتافیلوروروس اپی رمیل دس بلا رتلک‬
‫گست ش «ان ورارددت ع)ونی» می گ دد‪.‬‬ ‫‪ LTA‬به فیب دن و پالرت ها متصل و در بیتاران با آسی دردچه ز قلبی سب‬

‫‪-2‬پلی ساکاریدها‪:‬‬

‫اا هی رولی ددواره سلولی ب خی اا گونه هاز گ م مثبت قن هادی چون گا رتوا‪ ،‬آرابینوا‪ ،‬گلور آمین‪ ،‬اسلی گلورورونیک و‬
‫اسی مانورونیک ب ست آم ه اما ادنکه قن هاز مذرور ج ئی اا ددواره هستن و دا منااء تئی روئیک اسی دارن ماخص نیست‪.‬‬

‫ب) اختصاصات دیواره در باکتری های گرم منفی‬

‫‪ -1‬غشاء خارجی (‪)Outer Membrane‬‬

‫غااء خارجی ‪ OM‬دک ساختتان دو ده دارد ده داخلی ماابه غااء سیتوپالستی اا فس)ولیپی ها ساخته ش ه است‪ .‬املا دله‬
‫خارجی توسط مولکول هاز لیپوپلی سارارد ‪ LPS‬جادگ دن گ دد ه است‪ .‬بناب ادن ‪ OM‬دک غااء نامتقارن است‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫ساختمان لیپوپلی ساکارید (‪:)LPS‬‬

‫‪ LPS‬اا سه بخش لیپی ‪ ،A‬بخش م ر ز ‪ core‬و آنتی ژن ‪O‬‬

‫تاکیل ش ه است‪ LPS.‬در غااء سیتوپالستی تولی و به مفلل‬

‫نهادی خود در سطح خارجی منتقل می شود‪.‬‬

‫لیپییید‪ :A‬اا واحل هاز دز سللارارد ز گلللور آمین فسلل) دله‬

‫تاکیل می شود ره به آن تع ادز اسی هاز چل ب بلا انجیل ه‬
‫بلن اتصال دارن ‪ .‬بتلا‪ -‬هی رورسلی می دسلتیک اسلی ‪14 C‬‬
‫هتیاه در ادن مولکول حضور دارد و اا ودژگی هلاز منفصل‬
‫به ف د ادن چ بی است‪ .‬ساد اسی هاز چ ب مت)اوتن ‪.‬‬

‫پلی ساکارید ماکزی (‪ :)core‬تق دباً در ‪ LPS‬بلارت ز هلاز گل م‬

‫من)ی ماابه است‪.‬‬

‫قستت م ر ز‪ ،‬خود شامل دو بخش است بخش بی ونلی و درونلی‪.‬‬

‫بخش بی ونی تلا انل ااه از متغیل اسلت و شلامل تنلوعی اا قنل ها و‬
‫قن هاز آمینه است‪ .‬تق دباً در تتلامی بخلش بی ونلی قنل غی معتلول‬
‫هپتوا وجود دارد‪ .‬بخش درونی ‪ core‬اا قن ز بله نلام رتوداورسلی‬
‫ارتانوئیک اسی ‪ KDO‬تاکیل ش ه است‪.‬‬

‫معتو ً ب از تاخیص ‪ LPS‬اا دو قن منفص به فل د ‪ KDO‬و هپتلوا‬

‫است)اده می گ دد‪ .‬تنها عتلک د شناخته ش ه ‪ ،core‬اتصال لیپی ‪ A‬بله‬
‫انجی ه سارارد ز خارجی است‪.‬‬

‫آنتی ژن ‪ O‬یا سوماتیک (‪:)AgO‬‬

‫اا واح هاز ت ز سارارد هاز خطی دا تت ا دا پنتاسارارد هاز شاخه دارز ره تا ‪ 05‬بار تک ار می شلون ‪ ،‬سلاخته ملی شلود و اا‬
‫آنتی ژن ‪ O‬مت)اوت و حتی‬ ‫سطح بارت ز بی ون اده و به اط اف گست ده می شود‪ .‬در ه گونه اا بارت ز هاز گ م من)ی ت ری‬
‫گاهی بین سوده هاز موجود در دک گونه نی مت)لاوت اسلت بله عنلوان مثلال بلیش اا ‪ 1222‬نلوو اا ادلن آنتلی ژن در سلالتونال‬
‫شناسادی ش ه است ره اا آن ب از تیپ بن ز و شناسادی بارت ز است)اده می شود و جنبه اپی میولوژدک دارد‪ .‬بارت ز هلادی رله‬
‫‪31‬‬
‫داراز ‪ AgO‬هستن "ف م وحای" بیتارد ا دا "ف م صاف" ‪ S‬و آنهادی ره ‪ AgO‬را اا دست می دهن "ف م خالن" ‪ R‬ملی‬
‫نامن ‪ .‬در ب خی اا بارت ز هاز مخاطی مثل هتوفیلوس ها و نادس داها گلیکولیپی هاز غااء خارجی طول بلن و متنوعی ن ارن و‬
‫بخش سارارد ز روتاه و شاخه دار است ره به آنها لیپوالیگوسارارد ‪ LOS‬گودن ‪ LOS .‬دلک عاملل تهلاجتی مهلم در ادلن‬
‫بارت ز هاست‪.‬‬

‫بین مولکول هاز ‪ LPS‬ره داراز بار من)ی هستن اا ط دق پیون هاز غی رووا ن بین رلاتیون هلاز دو ف فیتلی چلون منیل دم و‬
‫رلسیم پیون هاز ع ضی ادجاد ش ه است ره ادن پیون ها عالوه ب تثبیت غااء خارجی‪ ،‬مانعی در ب اب عبور مولکول هاز آب‬
‫گ د ادجاد می رنن ‪ .‬ب داشتن ادن راتیون ها به وسیله عوامل حذف رنن ه راتیون ها دو ف فیتی مثل ‪ EDTA‬و دا آنتلی بیوتیلک‬
‫هادی چون پلی میکسین ها و آمینوگلیکواد ها منج به ن)وذپذد ز غااء در ب اب مولکول هاز ب رگ آب گ د می گ دد‪.‬‬

‫فعالیت بیولوژیک ‪: LPS‬‬

‫اگ چه ‪ LPS‬را "ان وتورسین" نی می نامن ولی در حقیقت خاصیت ستی آن ب لیل حضور "لیپی ‪ "A‬می باش ‪ LPS .‬مقاوم بله‬
‫ح ارت بوده و با ت به بارت ز متصل است و تا امان م گ و لی بارت ز اا ج ا نتلی شلود‪ .‬دواهلاز رلم و غی رالن ه ‪LPS‬‬

‫افت ش د فاار خلون‪ ،‬انعقلاد‬ ‫تغیی ات ش د ز در درجه ح ارت ب ن‪ ،‬سیستم ادتنی می گ دد‪ .‬ولی در دواهاز با باع‬ ‫باع‬
‫منتا ه داخل ع وقی ‪ DIC‬و شوک غی قابل ب گات و م گ می گ دد‪.‬‬

‫مل گ بل لیل‬ ‫ع)ونت خون به هت اه عالئم سیستتیک سپتی ستی در اث ورود بارت ز هاز گ م من)ی به خون می توان باعل‬
‫ادجاد " شوک سپتیک سپتی ستی هت اه با افت فاار خون " گ دد‪ .‬گ چه بارت ز هاز گ م مثبت نی در مواردز قادر به ادجاد‬
‫عالئم ماابهی می باشن ولی بیات شوک هاز سپتیک ب لیل بارت ز هاز گ م من)ی است‪.‬‬

‫در هنگام رش بارت ز و دا لی آنها توسط آنتی بیوتیک ها ‪ LPS ،‬آااد ش ه و ‪ LPS‬به گی ن ه ‪ CD14‬ب روز مار وفاژها متصل‬
‫ااز درونی اا جتله‪ TNF-α ،IL-6 ، IL-1‬می شون ادن سادتورادن ها با تأثی مستقیم ب روز‬ ‫تولی سادتورادن هاز ت‬ ‫و باع‬
‫می شون ادن سادتورادن ها هتچنین باع تولی پ وتئین هاز فااحاد ‪ APPs‬اا رب می گ دن ‪.‬‬ ‫هیپوتا موس باع ب وا ت‬

‫آااد ش ن بسیارز اا واسطه هاز التهابی و آنافیالتورسین ها‬ ‫فعال ش ن مسی آلت ناتیو رتپلتان ش ه و باع‬ ‫‪ LPS‬هتچنین باع‬
‫و اف ادش ن)وذپذد ز ع وق و تجتع پالرت ها رخ می ده ‪.‬‬ ‫آن آسی‬ ‫(‪ )C3a , C5a‬می گ دد ره متعاق‬

‫در اث تولی می ان ادادز اا سادتورادن ها تغیی اتی در بیوشیتی خون مانن اف ادش رورتی ول ‪ ،‬هیپوگلیستی راهش قن خلون‬
‫و افت فاار خون و شوک رخ می ده ‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫واکنش شوارتزمن‪:‬‬

‫آااد ش ن مقادد اداد ‪ LPS‬متکن است عامل ‪ DIC‬باش ‪ .‬وارنش هاز موضعی و عتومی شوارت من مثال هادی ب از ب وا انعقاد‬
‫توسط ان وتورسین است‪ .‬وارنش موضعی اا ط دق ت ردق داخل جلل ز دوا پلادین ‪ LPS‬و بله مل ت ‪ 04‬سلاعت بعل بلا ت ردلق‬
‫مقادد رتت آن وارنش جل ز به شکل ناحیه از اا نک وا هتوراژدک ات)اق می افت ‪ .‬وارنش عتومی سیستتیک با ت ردلق دو‬
‫دوا داخل رگی ‪ LPS‬در فواصل ‪ 04‬ساعته به شکل نک وا خون د ز دهن ه در رورتکس رلیه هاز خ گوش خود را نالان ملی‬
‫بافتی ونک وا رخ می ده ‪.‬‬ ‫ده ‪ .‬ه دو وارنش به دلیل انس اد ع وق روچک و در ادامه التهاب و آسی‬

‫آزمون لیمولوس آمبوسیت لیزات (‪)LAL‬‬

‫ادجاد انعقاد درسوسپانسیون سلول هاز خونی خ چنگ گونه لیتولوس دک فعالیلت بیولوژدلک ان وتورسلین اسلت‪ .‬ادلن روش‬
‫دک آامون حساس جهت سنجش حضور ان وتورسین در مادعات بیولوژدک و داروهاز ت ردقی و است‪.‬‬

‫‪-2‬پروتئین های غشاء خارجی‬

‫دک ودژگی غی طبیعی غااء خارجی متانعت اا ورود مولکول هاز هی رفوبیکی هتچون نتلک هلاز صل) اوز بلارت ز هلاز‬
‫روده از است ره بارت ز را مفافظت می رن ‪ .‬در غااء خارجی ‪ OM‬رانال هاز خاصلی وجلود دارد رله عتل تا اا پل وتئین‬

‫هادی به نام "پورین" تاکیل ش ه است ره انتاار غی فعال ت ریبات هی روفیل با وان مولکولی پائین مثل قن ها و اسی هاز آمینه‬
‫را امکان پذد می رنن ‪ .‬مولکول هاز ب رگ آنتی بیوتیکی به رن ز اا غااء خارجی عبلور ملی رننل بله هتلین دلیلل مقاوملت‬
‫بارت ز هاز گ م من)ی در ب اب آنتی بیوتیک ها اداد است‪ .‬می ان ن)وذپذد ز غااء خارجی در بین گونه هاز مختلف بارت دلادی‬
‫مت)اوت است‪ .‬به عنوان مثال ‪ OM‬سودوموناس آئ وژدنواا به ش ت در ب اب عوامل ضل بارت دادی مقلاوم و ن)وذپلذد ز آن صل‬
‫م تبه رتت اا ‪ E. coli‬می باش ‪ .‬اا دسته پوردن ها ‪ F،D ،OmpC‬و ‪ PhoE‬اا اش شیا رولی را می توان نام ب د ره پل وتئین هلاز‬
‫ت ادت ز هستن ره در ه دو ده ‪ OM‬ق ار دارن ‪.‬‬

‫اا ددگ پ وتئین هاز غااء خارجی می توان به " شبه پورین ها" اشاره رل د اا جتلله آنهلا ‪ LamB‬و ‪ Tsx‬ملی باشل ‪LamB .‬‬

‫دک پوردن قابل القاء است ره گی ن ه ب از بارت دوفاژ مب ا می باشل و مسلئول ورود ملالتوا و مالتودرسلت دن ملی باشل ‪Tsx .‬‬

‫گی ن ه فاژ ‪ T6‬است و مسئول انتاار نورلئواد ها و بعضی اا اسی هاز آمینه می باش ‪.‬‬

‫‪31‬‬
‫پروتئین های (ترانسپورتر) وابسته به‪ : TBDTs TonB‬در غااء خارجی مقادد رتی اا پ وتئین هادی وجود دارن رله در‬
‫انتقال مولکول هاز خاصی چون ودتامین ‪، B12‬رتپلکس آهن‪ -‬سی روفور‪ ،‬ربالت و ب خی اا ر بوهی رات ها نقش دارنل و بله‬
‫سوبست از خود میل ت ریبی ادادز دارن عتلک د آنها نیاامن تامین ان ژز حاصل اا نی وز مف ره پ وتلونی ‪ PMF‬اسلت رله‬
‫انتقال ادن ان ژز به ت انسپورت هاز ‪ TBDTs‬به رتک رتلپلکس سله پل وتئین موجلود در غالاء سیتوپالسلتی بله نلام ‪TonB-‬‬

‫‪ ExbB-ExbD‬صورت می گی د‪.‬‬

‫‪ -3‬لیپوپروتئین ها‬

‫مولکول هاز دلک لیپلوپ وتئین غی معتلول لیپلوپ وتئین‬

‫بارن غااء خارجی را به ده پپتیل وگلیکان در بلارت ز‬
‫هاز گ م من)ی متصل ملی رنل ‪ .‬ادلن لیپلوپ وتئین هلا اا‬
‫بخللش پپتی ل ز بلله دز آمینوپادتیلیللک اسللی اا انجی ل ه‬
‫جانبی و اا قستت لیپی ز ره در انتهلا بله دلک سیسلتئین‬
‫ختم می شود به صورت غی رلووا ن در غالاء خلارجی‬
‫ق ار گ فته است‪ .‬لیپوپ وتئین هلا اا نظل رتلی بیالت دن‬
‫پ وتئین در بارت ز هاز گ م من)ی می باشن ‪ 722‬هل ار‬
‫مولکللول در هلل بللارت ز ‪ .‬عتلکلل د آنهللا تثبیللت غاللا‬
‫خارجی و متصل ر دن آن به ده پپتی وگلیکان است‪.‬‬

‫‪ -4‬فضای پری پالسمیک‬

‫فضاز بین غااء خارجی و غااء سیتوپالستی را فضاز پ ز پالستیک گودن ‪ .‬ره حلاوز دله هلاز پپتیل وگلیکان و انلواعی اا‬
‫پ وتئین هاست ‪ %02 -42 .‬اا حجم سلولی را تاکیل می ده ‪ .‬در فضاز پ ز پالسلتیک انلواو پل وتئین هلاز متصلل شلون ه بله‬
‫سوبست اهادی هتچون اسی هاز آمینه و قن ها‪ ،‬آن دم هاز هی رولی رنن ه‪ ،‬آن دم هاز غی فعلال رننل ه آنتلی بیوتیلک هلا وجلود‬
‫دارن ‪ .‬ادن فضا هتچنین حاوز اولیگوسارارد هاز ‪ 8 -12‬ر بن ‪-D‬گلور است ادن اولیگوسارارد ها به نظ می رس رله در‬
‫تنظیم فاار است ز نقش دارن ‪.‬‬

‫‪02‬‬
 ‫دیواره سلولی باکتری های اسید فاست‬

‫ددواره ز سلولی بارت ز هاز اسی فاست مادکوبارت دوم ها اا جنس پپتی وگلیکان و یک لیپید دو الیه ی نامتقارن تاکیل‬
‫ش ه است‪ .‬بخش داخللی ادلن لیپیل اا هیل رور بن‬
‫هاز پیچی ه ز شاخه دارز ‪ 72 -02‬رل بن بله نلام‬
‫"اسید مایکولیک" ساخته ملی شلود رله بله دلک‬
‫آرابینوگا رتان متصل ش ه ان و ده ز بی ونی هلم‬
‫حللاوز گلیکولیپی ل هاز مختلللف اسللت رلله ب خللی‬
‫حلللاوز سلللول)ور بلللوده و بللله سوووولیولیپید ا‬
‫سول)اتی ها مع وفن ‪ .‬در جابه جلاز ادلن چ بلی دو‬
‫ده‪ ،‬پ وتئین ها پ ارن ه ش ه ان ره مفل عبور مواد‬
‫مقاومت بارت ز در ب اب بسیارز اا مواد شیتیادی و اسی ها می شلود‪ .‬ن)وذپلذد ز‬ ‫مغذز و داروهاست‪ .‬ادن ساختار آبگ د باع‬
‫ادن بارت ز ها نسبت به اش دایارلی ‪ 122222‬ب اب رتت است‪.‬‬

‫‪ 6‬و '‪ 6‬تاهالوز دی مایکوالت (یاکتور طنابی)‪ :‬متالکل اا واحل هاز دز سلارارد گللور هسلتن رله حلاوز مادکولیلک‬
‫اسی ن ‪ .‬ادن ساختار را در مادکوبارت دوم توب رلوادس بله عنلوان " فلارتور طنلابی" ملی شناسلن رله میتورنل رز را متالشلی و‬
‫فس)وردالسیون ارسی اتیو سلول را مختل می رن ‪.‬‬

‫دیواره ی سلولی آرکئی ها‬

‫دله ‪ S‬دارنل و ب خلی‬ ‫معتو ً آررئی ها فاق ددواره سلولی شبیه به بارت ز ها هستن ‪ .‬ب خی اا آنها دک ده گلیکلوپ وتئینی‬
‫ددگ داراز ددواره از سخت اا جنس پسودوموردن موردن راذب دارن ‪ .‬ت)اوت پسودوموردن با پپتی وگلیکان ادلن اسلت رله‬
‫بجاز اسی هاز آمینه ‪ ،D‬اسی هاز آمینه ز‪ L‬دارد و در واح هاز دز سارارد ز آن بله جلاز پیونل ‪ ،β 1 → 4‬پیونل ‪→ 4‬‬
‫‪ α 1‬دارن ‪.‬‬

‫پروتوپالست ها‪ ،‬اسفروپالست ها و اشکال –‪L‬‬

‫هنگامی ره ده ‪ PG‬توسط لی وادم هی رولی و دا بیوسنت آن توسط دک آنتلی بیوتیلک مهلار گل دد پنلی سلیلین بلارت ز در‬
‫ش ادط مفیطی مثل آب و دا س م هیپوتونیک لی می شود‪ .‬اگ مفیط سلول به شکل هیپ تونیک درآد مثل نتک دا سلارارا‬
‫سلول لی نا ه و بارت ز هاز گ م مثبت "پاوتوپالست" ها و بلارت ز هلاز گل م من)لی "اسفاوپالسیت هلا" را بوجلود ملی‬
‫آورن ‪ ،‬ره معتو ً در گ م من)ی ها تتام ددواره اا بین ن فته‪ ،‬غااء خارجی و قسلتت هلادی اا پپتیل وگلیکان بلاقی ملی مانل ‪ .‬در‬

‫‪03‬‬
‫صورتی ره ادن سلول ها بتوانن رش ر ده و تقسیم شون به آنها اشکال –‪ L‬گ)ته می شود‪ .‬معتو ً رات اشلکال‪ L-‬سلخت و‬
‫ب از رش به دک مفیط آگار با ق رت است ز صفیح نیاا دارن ‪ .‬اشکال ‪ L‬با است)اده اا پنی سیلین راحت ت اا لیل وادم تولیل‬
‫می شون ره ادن ناان می ده ره باقی مان ن مق ارز اا ‪ PG‬در سطح سلول ض ورز اسلت‪ .‬بنلاب ادن ب خلی اا ادلن اشلکال‪L-‬‬

‫ددواره مج داً آغاا رنن با ادن وجود ب خی اا ادلن اشلکال نیل بله شلکل بلارت ز‬ ‫قادرن تولی ددواره را با حذف عامل تخ د‬
‫طبیعی ب نتی گ دن ‪ .‬عاملی ره بااگات به حال طبیعی را تعیین می رن متکن است بقادادی اا پپتی وگلیکان باش ره به صورت‬
‫طبیعی به عنوان آغاا رنن ه سنت خود عتل می رن ‪ .‬اا ماکالت وجود ادن اشکال ادن است ره در صورتی ره در مفیط هلاز‬
‫هیپ تونیک ب ن مثل ش ادط رلیه ادجاد شون متکن است مج داً به حالت اولیه ب گالته و شل وو بله رشل رننل و بنلاب ادن اا "‬
‫عوامل عود عفونت" و ادجاد ع)ونت هاز م من مفسوب می شون ‪ .‬اشکال‪ L-‬اولین بار در است پتوباسیلوس مونیلی ف میس در‬
‫موسسه لیست دا راف ش ن به ادن دلیل به نام اشکال –‪ L‬نامگذارز ش ه ان ‪.‬‬

‫کپسول و گلیکوکالیکس‬

‫ب خی اا بارت ز ها دراط اف خود مقلادد ادلادز اا پلیت هلاز پللی سلارارد ز‬

‫خارج سلولی را تولی می رنن ‪ .‬بج رپسول باسیلوس آنت اسیس و باسیلوس لچنلی‬
‫فل میس رلله پلللی پپتی ل ‪ -D‬گلوتامیللک اسللت عتل ه رپسللول هللا اا جللنس پلللی‬
‫سارارد ن ‪ .‬اگ ادلن دله پللی سلارارد ز بله شلکل متل ارم و ضلخیم بلیش اا‬
‫‪ 02nm‬و مف وده ماخصی داشته باش به آن "رپسول" ولی اگ اتصلال سسلتی‬
‫اشاره به ده‬ ‫به سلول داشته و چن ان مت ارم نباشن به آن " ده لعابی" (‪ )Slime layer‬گ)ته می شود‪ .‬رپسول و ده لعابی اغل‬
‫" نی بکار ب ده می شود‪.‬‬ ‫هاز پلی سارارد ز دارن ب از آنها اصطالح جامع ت ز به نام "گلیکوکالیک‬

‫مهتت دن نقش رپسول در بیتارد ادی "متانعت اا یاگوسییتوز" اسلت‪ .‬بلارت ز هلاز رپسلول ار در ب ابل فاگوسلیتوا مقاومنل ‪،‬‬
‫مگ ادنکه آنتی بادز اختصاصی علیه رپسول تولی و به سطح بارت ز متصل شون اپسونوفاگوسیتوز ‪.‬‬

‫نقش ددگ گلیکورالیکس اتصال به سلول هاز می بان است‪ .‬ب از مثال اتصال مفکم بارت ز اسلت پتوروک موتلانس بله مینلاز‬
‫دن ان را به گلیکورالیکس آن نسبت می دهن ‪ .‬ادن بارت ز با رتک دو آن دم گلوروادل و ف ورتوادل ت انسل) اا‪ ،‬سلور وا را‬
‫تج ده و هوموپلیت هاز درست ان و لوان به ت تی پلیت هاز گلور و ف ورتوا را ادجاد می رن ‪ .‬ادن ده هاز پلی سارارد ز‬
‫دنیدان" ادجلاد ملی‬ ‫به دام افتادن ساد بارت ز هاز دهان ش ه و ده از را به نلام "پیال‬ ‫عالوه ب اتصال به میناز دن ان باع‬
‫رنن ‪ .‬مفصو ت اسی ز حاصل اا ادن اجتتاعات میک وبی باع پوسی گی دن ان می شون ‪.‬‬

‫‪00‬‬
‫هن ‪ ،‬دا رنگ آمیل ز آنتلونی‬ ‫رپسول در رنگ آمی ز معتولی دد ه نتی شود اما با مجاور ر دن بارت ز با موادز اا قبیل م ر‬
‫رپسول به صورت هاله ش)اف ب ون رنگ در امینه تی ه رنگ آمی ز من)ی قابل مااه ه است‪.‬‬

‫شکسلت آن تغییل و متلورم ملی شلود و بله طلور‬ ‫اگ رپسول را با آنتی بادز هاز اختصاصی ض رپسول مجاور رنلیم ضل د‬
‫‪Quellung‬‬ ‫کوئالنی‬ ‫ماخصی در اد میک وسکوپ قابل رودت است ره اا آن به عنلوان تسلت تلورم رپسلولی دلا واکین‬
‫‪ reaction‬نام می ب ن ‪.‬‬

‫تاژک (فالژل)‬

‫تاژک ها ضتائم رشته از به قط ‪ 10-32 nm‬ان ره بارت ز اا آنها ب از ح رت در مفیط است)اده می رن تاژک اا سله بخلش‬
‫جسم قاع ه از (‪ ،)Basal body‬قالب م)صل (‪ )Hook‬و فیالمنت رشته تاکیل ش ه است‪.‬‬

‫جسم قاع ه از در غااء سیتوپالستی ق ار می گی د و اا دک استوانه با دو دلا چنل‬

‫س ز "حلقه" تاکیل ش ه است ره در امت اد غااء سیتوپالستی‪ ،‬پپتیل وگلیکان و‬
‫در گ م من)ی ها در امت اد غااء خارجی هستن ‪.‬‬

‫قالب عامل اتصال فیالمنت به جسم قاع ه از است و به عنوان م)صل قابل انعطافی‬
‫ب از تاژک عتل می رن ‪ .‬حلقه هاز جسم قاع ه از به نلام هلاز ‪ P ،S ،M‬و ‪ L‬بله‬
‫در داخل غاا سیتوپالستی‪ ،‬در سطح غااء ‪ ،‬پپتی وگلیکان و غاائ خارجی‬ ‫ت تی‬
‫ق ار دارن ‪ .‬حلقه ها پاده دا لنگ هادی هستن ره تاژک را در ده هاز پوشش بارت ز مفکم می رننل ‪ .‬تعل اد حلقله هلا در گل م‬
‫مثبت ها دک ج)ت ولی در گ م من)ی ها دو ج)ت است‪ .‬حلقه هاز ‪ L‬و ‪ P‬در گ م مثبت ها دد ه نتی شون ‪.‬‬

‫مهتت دن بخش تاژک رشته فیالمنت است ره به بی ون بارت ز گست ش می داب و بلارت ز بلا چل خش آن ح رلت ملی رنل ‪.‬‬
‫ساخته می شود‪ .‬در ارث گونه هاز بارت دادی تنها دک نوو‬ ‫فیالمنت اا س هم ش ن چن دن ه ار واح پ وتئینی به نام یالژلی‬
‫فالژلین در ساختار فیالمنت دافت می شود‪ .‬بیش اا ‪ 42‬ژن در لوروس هاز مختلف سنت و عتلک د فالژل را ه ادت می رنن ‪.‬‬

‫در ساخت تاژک ابت ا جسم قاع ه از سنت و در پوشش سلولی ق ار می گی د‪ .‬سپس بخش قالب به آن اضافه ش ه و س انجام بلا‬
‫اضافه ش ن واح هاز فالژلین به بخش انتهادی‪ ،‬فیالمنت ساخته می شود‪ .‬واح هاز فالژلین دکی پس اا ددگ ز اا دک مجل از‬
‫م ر ز عبور ر ده و در " انتهاز ددستال" فالژل در اد پ وتئینی به نام رالهک ‪ Cap‬بل روز دکل دگ قل ار ملی گی نل بله‬
‫می شلود رله فالژللین‬ ‫عبارت ددگ رش تاژک با اضافه ش ن واح هاز فالژلین به انتهاز ددستال فیالمنت است‪ .‬رالهک باع‬
‫هادی ره در ساختتان فیالمنت ق ار می گی ن به بی ون ردخته ناون و روز دک دگ پلیت د ه شون ‪ .‬سنت ساختار تاژک ماابه بلا‬
‫سیستم ت شفی تیپ ‪ III‬در بارت ز هاست‪.‬‬

‫‪01‬‬
 ‫سه نوو آرادش تاژک در اط اف بارت ز ها دد ه می شود‪:‬‬

‫خود دارد‪ .‬مثل ودب دورل ا‬ ‫مونوتایکوس (‪ :)Monotrichous‬بارت ز فقط دک تاژک در دک قط‬

‫لویوتایکوس (‪ :)Lophotrichous‬بارت ز دو دا چن تاژک در دک دا دو قط دارد‪ .‬مثل اسپ دلیوم س پنس دردو قط‬

‫خود دک تاژک دارد‪ .‬مثل رتپیلوبارت ژژونی‬ ‫آمفی تایکوس(‪ :)Amphitrichous‬بارت ز در ه قط‬

‫پای تایکوس(‪ :)Peritrichous‬تاژک ها در تتام سطوح بارت ز پ ارن ه ان مثل پ وتئوس ولگاردس‬

‫یالژل داخلی (‪ :)Endoflagella‬در اسپی ورت هادی چون عامل بیتارز سی)لیس ت وپونتا پالیل وم ادلن تلاژک هلا در فضلاز‬
‫پ ز پالستیک ق ار دارن ‪ .‬فالژلین ب از سیستم ادتنی‪ ،‬ادتونوژن می باشن و به عنوان آنتی ژن ‪ H‬شناخته می شون (‪.)Hauch‬‬

‫اگ چه ساختتان فالژلین اا جتله ساختارهاز ح)افت ش ه بارت دادی است اما با ادن وجود ساختتان ادن پ وتئین در گونله هلاز‬
‫مختلف مت)اوت است و ش د اً ب از سیستم ادتنی‪،‬ادتونوژن می باشن و به عنوان آنتی ژن ‪ H‬شناخته می شلون (‪ .)Hauch‬چلون‬
‫قط تاژک نااک است می توان با رسوب دادن نتک هاز اسی تانیک قط آن را اف ادش و بع با رنگ آمی ز بع ز بلا فوشلین‬
‫قلیادی آن ا اد میک وسکوپ نورز مااه ه ر د‪ .‬اا رنگ آمی ز نیت ات نق ه نی می توان است)اده ر د‪.‬‬

‫حرکت(‪)Motility‬‬

‫در جسم پاده از در غااء سیتوپالستی پ وتئین هاز «رلی » ‪ Switch‬و «موتور» ‪ Mot‬تاژک ق ار دارن ‪ .‬چ خش تاژک ناشی‬
‫غلظتی ادجاد ش ه توسط "پتپ پ وتون" است‪ .‬در واقع ان ژز‬ ‫اا ج دان پ وتون ها اا ط دق موتور به داخل سلول در جهت شی‬
‫ح رت تاژک اا نیاوی محاکه پاوتون (‪ )PMF1‬تأمین می شود‪ .‬تاژک ح رلت شلالقی دلا ملواج نل ارد بلکله ماننل "ملل‬

‫هواپیتا" ح رت چاخ ی دارد‪ .‬دک چ خش تاژک نیاا به عبور ‪ 1222‬پ وتون اا موتور به سیتوپالسلم دارد‪ .‬تلاژک در‪E.coli‬‬

‫می توان تا ‪ 322‬چ خش در ثانیه داشته باش بطوردکه دلک بلارت ز بله طلول ‪ 1µm‬ملی توانل حل ود ‪ 022‬میک ومتل در ثانیله‬

‫‪1‬‬
‫‪Proton Motive Force‬‬

‫‪01‬‬
 ‫ح رت رن ‪.‬‬

‫بارت ز هادی ره در مفیط هاز قلیادی ان گی می رنن اا ان ژز ناشی اا دون س دم بجاز‪ H +‬ب از ح رت تاژک است)اده ملی‬
‫رنن ‪ .‬هنگامی ره دک بارت ز پ ز ت دکوس شنا می رن تاژک هادش به هم متصل ش ه و دک رالف خل)ی ادجلاد ملی رننل‬
‫ره با چ خش خالف عق به هاز ساعت بارت ز را به طور مستقیم به جلو می ب ن ‪ .‬کموتاکسی ف ادنل ز اسلت رله بلارت ز هلا‬
‫جلذب‬ ‫نسبت به مواد شیتیادی پاس داده و به ستت آنها ح رت و دا اا آنها دور می شون ‪ .‬ملواد شلیتیادی و غلذادی رله باعل‬
‫بارت ز به ستت خود شلون را " رتوات رتانلت" ‪ Chemoattractants‬گودنل ‪ .‬املا ملوادز رله بلارت ز را اا خلود دوررننل‬
‫رتوردپلنت (‪ )Chemorepellent‬گودن ‪ .‬دکی اا مکانیسم هاز پاس بارت ز ها به مواد جذب رنن ه و دفع رنن ه‪ ،‬متیالسیون و‬
‫دمتیالسیون پاوتئی های خاصی در ( اء سلولی بنام ‪ )Methyl accepting chemotaxis proteins( MCP‬است‪ .‬ملواد‬
‫اف ادش دمتیالسیون ادن پ وتئین ها می گ دن ‪.‬‬ ‫اف ادش متیالسیون و مهار موقت دمتیالسیون و مواد دافع باع‬ ‫جذب رنن ه باع‬

‫بطور رلی مکانیستی ره به وسیله آن دک تغیی در مفیط منج به تغیی رفتلار سللول ملی شلود را "هل ادت حسلی" ‪Sensory‬‬

‫‪ Transduction‬گودن ‪ .‬ه ادت حسی عالوه ب رتوتارسی در فوتوتارسی‪ ،‬آئ وتارسی و ‪ ...‬نی نقش دارد‪ .‬بسلیارز اارورسلی‬
‫هاز گ م مثبت وگ م من)ی مهم اا نظ پ شکی فاق تاژک و غی متف رن ولی باسیل ها ملی تواننل متفل ک و دلا غی متفل ک‬
‫باشن ‪.‬‬

‫فیمبریه ‪ -‬پیلی (‪:)Pili‬‬

‫بسیارز اا بارت ز ها داراز اوائ خارج سلولی مو ماننل ز دارنل رله اا تلاژک نلاارت و‬
‫روتاهت ن و اا واح هاز پ وتئینلی بله نلام «پیلیی » سلاخته شل ه انل ‪ .‬معتلو ً پیللی را بلا‬
‫میک وسکوپ نورز نتی توان مااه ه ر د‪ .‬پیلی ب خلالف تلاژک ح رلت نل ارد و فاقل‬
‫جسم قاع ه از است و هتچنین ب خالف تاژک اا ستت داخل به ط ف خلارج رشل ملی‬
‫رن ‪ .‬پیلی در بسیارز اا بارت ز هاز گ م من)ی اا قبیل خانواده انت وبارت داسه‪ ،‬نادس دا‪ ،‬مورارسال و بسیارز اا بارت ز هاز ددگ‬
‫وجود دارد و اا غااء خارجی منااء می گی د‪ .‬در تع اد مف وز اا بارت ز هاز گ م مثبت اا قبیل ب خلی اا اسلت پتوروک هلا‪،‬‬
‫روردنه بارت دوم ها‪ ،‬ارتینومادسس ها و‪ ....‬نی دد ه ش ه است‪ .‬فیت ده در بارت ز هاز روده از به تع اد اداد وجود داشلته و دور‬
‫تا دور بارت ز را ف ا می گی د در حالیکه در ساد گ وه ها اا قبیل سودوموناس ها به صورت دک قطبی و دا دو قطبی ق ار دارد‪.‬‬
‫طول فیتب ده بین ‪2/0 - 02 μm‬و ع ض ‪ 3-14 nm‬متغی است‪.‬‬

‫دو نوو پیلی در بارت ز ها قابل شناسادی است‪:‬‬

‫‪-1‬پیلی معمولی(سوماتیک)‪ :‬ره در اتصال بارت ز ها به سلول می بان نقش دارن و به عنوان" اده دن" عتل می رنن ‪.‬‬

‫‪01‬‬
 ‫‪-2‬پیلی جنسی‪ :‬ره در اتصال بارت ز ها به دک دگ و عتل انتقال مواد ژنتیکی و " رونژوگاسیون" نقش دارن ‪.‬‬

‫پیلی معتولی با اتصال به سطح سلول می بان باع " رلونی اسیون" بارت ز ها ملی گل دد‪ .‬ادلن ملورد در بلارت ز هلادی هتچلون‬
‫اش شیا رلی انت وپاتوژنیک ‪ ،‬نادس داها و ‪ ...‬دد ه ش ه است‪ .‬پیلی عالوه ب چسبن گی و کلونیزاسیون‪ ،‬در ب خی اا بلارت ز هلا‬
‫مثل" نادس دا گنوره آ" فعالیت فاگوسیتوزی لکوسیت ها را نی مهار می رن ‪ .‬ادن بارت ز قلادر بله " تغییل و تنلوو" در تولیل‬
‫پیلی است بناب ادن آنتی بادز ها قادر به مهار ومفافظت علیه ادن بارت ز نیسلت‪ .‬در ب خلی اا بلارت ز هلا مثلل نادسل دا گنلوره آ‬
‫چن دن ژن تولی رنن ه پیلی وجود دارد ولی هتواره دک ژن در موقعیت بیان ق ار می گی د ‪ .‬بارت ز قادر است تتام دا بخای اا‬
‫دک ژن را با ژن ددگ جادگ دن و تغیی ات آنتی ژنیلک ادجلاد نتادل ‪ Antigenic Variation‬ادلن ف ادنل بله فل ار بلارت ز اا‬
‫سیستم ادتنی رتک می رن ‪.‬‬

‫انواع پیلی ‪ :‬بارت ز ها داراز انواو مختل)ی اا پیلی ها می باشن ره در اد به ب خی اا آنها اشاره ش ه است‪:‬‬

‫پیلی ‪ : P‬در سطح اش شیارلی دوروپاتوژنیک عامل پیلون) دت مااه ه می شود‪ ،‬ژن هاز ر رنن ه ز آن ‪ ،‬دسلته ژنلی ‪Pap‬‬

‫است ره متاکل اا ‪ 17‬ژن می باش ‪ .‬اا فیب هاز انعطاف پذد ز تاکیل ش ه ره پ وتئین هاز نوک پیلی ارث اً اا نوو ‪ Pap E‬می‬
‫باشن ‪ .‬استوانه پیلی اا واح هاز تک ارز ‪ Pap A‬تاکیل ش ه ان ‪ .‬اده دن نوک پیلی ‪ ،‬واح ‪ Pap G‬می باش ره به گلیکولیپی‬
‫ها ب روز سلول هاز اپی تلیال ادرارز و اردت وسیت ها متصل می شود‪.‬‬

‫‪:Type I‬‬
‫ه فیتب ده طولی در ح ود ‪ 1‬میک ون و ع ض ‪ 7‬نانومت دارد ره تع اد آن ح ود ‪ 422‬ع د و به صورت پ دت دکوس است‪.‬‬
‫شاخص مهم ود و نس ب روز ‪ E.coli‬و انت وبارت داسه هاست‪ .‬به الیگوسارارد هاز مانوا متصل می شود‪ ..‬قستت نوک پیلی‬
‫اا اده دن هاز ‪ FimH‬ساخته ش ه ره شناسادی رنن ه رسپتور پیلی ان ‪ .‬بنظ می رس ره ‪ FimG‬و دک ج ءروچکت به نام‬
‫‪ FimF‬ب از اتصال ‪ FimH‬ام باشن و قستت استوانه پیلی اا اد واح هاز ‪ FimA‬تاکیل ش ه است‪ .‬ادن فیتب ده در ‪%82‬‬
‫است دن هاز اش شیارلی دوروپاتوژنیک دد ه ش ه است‪ .‬فعالیت عت ه ادن پیلی اتصال به سلول هاز می بان و آگلوتیناسیون‬
‫گلبول هاز ق م است‪ .‬بارت هاز داراز پیلی تیپ ‪ I‬می توانن به بسیارز اا سلول هاز قارچی‪ ،‬گیاهی و حیوانی متصل شون ‪ .‬اا‬
‫آنجا ره ادن وارنش ها توسط غلظت ‪ 2/1 -2/5‬درص قن ‪ -D‬مانوا مهار می گ دد به آن پیلی حساس به مانوز ‪ MS‬نی‬
‫گ)ته می شود‪.‬‬

‫‪Type IV‬‬

‫عتلک د هاز مت)اوت دارد مثل اتصال به سللول می بلان ‪ ،‬جلذب بارت دوفلاژ و مقاوملت بله فاگوسلیتوا‪ .‬در بلارت ز هلادی ماننل‬
‫سودوموناس آئ وژدنواا‪ ،‬نادس داهاز پاتوژن ‪ ،‬ودب دو رل ا و اش شیا رلی انت پاتوژنیک ‪ EPEC‬دافلت ملی شلود‪ .‬خصوصلیات‬

‫‪01‬‬
‫معینی چون توالی رهب روتاه ‪ 6‬تا ‪ 7‬اسی آمینه و ب خی داراز دک اسی آمینه ز متغی در ‪ -N‬انتهادی به نام ‪ -N‬متیل ینییل‬

‫آالنی دارد‪ .‬اد واح اصلی ادن پیلی ‪ Pili E ،‬است‪ .‬ادن فیتب ده به صورت پل ز ت دکلوس در اطل اف بلارت ز قل ار گ فتله و‬
‫هتاگلوتیناسیون مقاوم به مانوا ادجاد می رن ‪.‬‬

‫پیلی جنسی‪ :‬اا پیلی هاز معتولی بلن ت و ضخیم ت ن ولی تع ادشان بسیار رم است‪ .‬بارت ز داراز پیلی جنسی را ‪ F+‬گودنل‬
‫ژن تولی ادن پیلی ب روز "پالستی رونژوگاتیو" ق ار دارد‪ .‬ادن پالستی پیلی جنسی را تولی می رن ره به بارت ز ‪ F-‬متصلل‬
‫ش ه و پالستی م بور را به آن ت ردق و ف ادن رونژوگاسیون هم دوغی ات)اق می افت ‪ .‬عالوه ب ادلن ب خلی اا بارت دوفاژهلا بل‬
‫روز پیلی جنسی رسپتور دارن و پس اا اتصال به ادن پیلی ‪ DNA‬خود را در ح) ه م ر ز ت ردق می رنن ‪.‬‬

‫اندوسپور(‪)Endospore‬‬

‫تع ادز مف ودز اا بارت ز هاز گ م مثبت در ش ادط نامساع مفیطی به سلولی به نام " ان وسپور" تب دل می شون ره حاللت‬
‫خ)ته داشته و به ش ت مقاوم می باش ‪.‬در ادن حالت بارت ز در ب اب ح ارت‪ ،‬خاک ش ن‪ ،‬اشلعه‪ ،‬دل ادگلی و ملواد شلیتیادی‬
‫مقاومت ناان می ده ‪ .‬اسپور ها می توانن به م ت چن دن سال در ش ادط مفیطی سلخت دوام بیاورنل و للذا اا آنهلا بله عنلوان‬
‫مقاوم ت دن ف م حیات موجود ان ه نلام ملی ب نل بنلاب ادن اسلپور‬
‫ب ل لیل مان ل گارز بللا در مفللیط نقللش مهتللی در اپی ل میولوژز‬
‫بسیارز اا بیتارز ها دارد‪.‬‬

‫دو جنس اا مهتتل دن باسلیل هلاز گل م مثبلت مهلم در پ شلکی‬

‫تولی ل اسللپور مللی رنن ل ‪ :‬بللارت ز هللاز هللوااز اجبللارز جللنس‬

‫باسییییلوس و بلللارت ز هلللاز بیهلللوااز اجبلللارز جلللنس"‬

‫کلسییتریدیوم‪ .‬اا جللنس باسللیلوس‪ :‬باسللیلوس آنت اسللیس عامللل سللیاه اخللم و باسللیلوس س ل ئوس مسللتومیت غللذادی و اا‬
‫رلست د دوم ها رلست د دوم تتانی و رلست د دوم بوتولینوم را می توان نام ب د‪.‬‬

‫تفت ش ادطی ره منابع تغذده از مانن ر بن‪ ،‬نیت وژن دا فس) رتیاب می شود‪ ،‬ف ادن اسپوراادی فعال می گ دد‪ .‬نکته از ره باد‬
‫به آن توجه داشت ادنست ره ص فاً در حالت فق غذادی اسپورها ادجاد نتی شلون و ملواردز اا تالکیل اسلپوردر مفلیط هلاز‬
‫رات غنی نی دد ه ش ه است ره دلیل عت ه آن فعال ش ن ژن هاز تولی اسپور در ش ادط مذرور بوده است‪.‬‬

‫پیش نیاز های تولید اسپور‬

‫‪01‬‬
 ‫‪-1‬اول ادنکه بارت ز اا نظ مواد غذادی دا دون هاز ض ورز در ش ادط فق باش ‪. Starvation‬‬

‫‪-0‬بارت ز ها فارتورز به نلام ‪ )Extracellular Differentiation Factor-1( EDF-1‬ت شلح و آنل ا شناسلادی رننل ‪ EDF.‬پپتیل‬
‫روچکی است ره به بارت ز در حال فق غذادی متصل ش ه و عالئم اسپورو سیون را فعال می رن ‪.‬‬

‫‪ -3‬بارت ز باد اانظ رش در فاا "ثابت" باش ‪ .‬بسیارز اا مفققین معتق ن رله رلاهش گوانیوزی دی یسیفات ‪ GDP‬دلا‬
‫گوانوزی تای یسفات ‪ GTP‬در داخل سلول اا عالئم مهم ب از ش وو ف ادن اسپوراادی است‪.‬‬

‫ش وو اسپورسااز منتج به تاکیل دک سللول بله نلام " پلیش اسلپور" ‪Pre‬‬

‫‪ Forespore ،spore‬و دک سلول مادر ملی گل دد‪ .‬در عل ض چنل سلاعت‬

‫سلول مادر در اط اف پیش اسپور ددلواره از مفلافر را تالکیل ملی دهل و‬
‫سیستم متابولیک ادن سلول به حالت است احت درخواه آم ‪.‬‬

‫مراحل مختلف تولید اسپور‪:‬‬

‫امان تاکیل اسپور ‪ 6-7‬ساعت طلول ملی رال و اا نظل سلیتولوژز تولیل‬
‫اسپورها به شکل ودژه از صورت می گی د‪ .‬در ابت ا مواد هسته از با دک دگ‬
‫مخلوت ش ه و ر وماتین " فیالمنت مفورز" را تاکیل می ده ‪ .‬در م حلله‬
‫بع رشته هاز هسته از فا ده ش ه و به دو قستت تقسیم می شون ادن رون با چین خوردن غااء رو به داخل سللول ادامله پیل ا‬
‫می رن و پس اا بهم پیوستن‪ ،‬سلول به دو بخش غی متقارن تقسیم می شود‪ .‬غااهاز تاکیل ش ه اا دو ط ف سللول بله سلتت‬
‫سلول پیش می رون تا آنکه اسپور در حال تاکیل را احاطه رننل ‪ . Engulfment‬در م احلل بعل ز دله هلاز مختللف‬ ‫قط‬
‫پوشش اسپور تاکیل می شون ‪ ..‬در سیتوپالسم ج ا ش ه ج د ره بخش م ر ز ‪ Core‬نامی ه می شود تع اد ادلادز اا آنل دم‬
‫هللاز م بللوت بلله سلللول مللادر تج دلله شل ه و مجتوعلله ز منفصل بلله فل دز جللادگ دن آن مللی شللون ‪ .‬بعل اا م حللله ز بلللوغ‬
‫‪ Maturation‬اسپور اا سلول مادر ج ا و آااد می گ دد‪.‬‬

‫ساختمان اندوسپور‪:‬‬

‫ماکزی (‪ : )Core‬بخش م ر ز ره پ وتوپالست اسپور را تاکیل می ده داراز دک رپلی اا ر وملواوم بلارت ز‬ ‫‪-1‬بخ‬
‫است‪ .‬حاوز مقادد رتی ‪ tRNA‬و تع اد مع ودز آن دم و فاق ‪ mRNA‬می باش ‪ .‬منااء تولیل انل ژز چ خله ز " گلیکلولی "‬
‫است و حتی در اسپور گونه هاز هوااز هم " سیتور وم ها" را ن اردم‪ .‬اسپور معتو فاق ‪ ATP‬است و بیات ان ژز ب از تکثی‬
‫بع ز اا " ‪ -3‬فس)وگلیس ات" ره ف م مقاومت ز است تأمین می شود‪ .‬اسی هاز آمینه به صورت پ وتئین هاز روچلک مفللول‬
‫در اسی ‪ Smal acid soluble proteins SASPs‬ذخی ه می شون ‪.‬‬

‫‪01‬‬
‫‪ -2‬دیواره اسپور‪ :‬اولین ده از ره غااء اسپور را احاطه می رن ددلواره اسلت‪ .‬جلنس آن اا پپتیل وگلیکان معتلولی اسلت و‬
‫ددواره ز سلولی بارت ز فعال و ااداز بع ز را تاکیل می ده ‪.‬‬

‫‪ :‬ضخیم ت دن ده پوشش اسپور است‪ ،‬اا پپتی وگلیکان غی طبیعی سلاخته شل ه اسلت رله حلاوز تعل اد ادلادز‬ ‫‪ -3‬کورتک‬
‫اتصا ت متقاطعی نظی حلقه هاز " مورامیک رتام " است‪ .‬پپتی وگلیکان رلورتکس بله لیل وادم حسلاس اسلت و تج دله آن‬
‫واح هاز پپتی وگلیکان مورد نیاا ب از سلول رودای را ف اهم می رن ‪.‬‬

‫(‪ : )Coat‬پوشش اا دک پ وتئین شبه ر اتین ساخته ش ه ره حاوز تع اد ادادز پیون هاز " دز سول)ی ز" اسلت‪.‬‬ ‫‪ -4‬پوش‬
‫اف ادش مقاومت اسپور به مواد شیتیادی و لی وادم به علت ن)وذ ناپذد ز ادن ده است‪ .‬ب خی منابع مفافظت اسپور در ب اب اشلعه‬
‫‪ UV‬و اشعه هاز دونی ان را به ادن ده نسبت می دهن ‪.‬‬

‫‪ -5‬اگزوسپوریوم ‪ :‬دک غااء لیپوپ وتئینی حاوز مق ارز قن است‪.‬‬

‫علت مقاومت اسپور به حرارت‪:‬‬

‫‪ % 5-15 : " Calcium dipicolinate‬اا وان‬ ‫‪-1‬وجللود " دی پیکولینوواک کلسووی‬

‫خاک اسپور را به خود اختصاص می ده ‪ .‬دک ماده ز واسط در مسی بیوسلنت لیل دن‬
‫اسللت‪ .‬ب خللی اا منللابع حضللور آن را در بخللش م ر ل ز جللاوت و ب خللی ددگ ل در‬
‫رورتکس می دانن ‪.‬‬

‫‪ -0‬عامل مهم ددگ وضعیت " دهی راته" اسپور است‪ .‬بارت ز هاز رودای تا ‪ %77/5‬آب و اسپور تنها ‪ %15‬آب دارد‪.‬‬

‫‪ -3‬ب خی اا منابع‪ -N-L ،‬سورسینیل گلوتامات‪ ،‬عامل ددگ ز ره در ف م رودای وجود ن ارد را نی در مقاومت به ح ارت موث‬
‫می دانن ‪.‬‬

‫جوانه زدن اسپور(‪:)Germination‬‬

‫ف ادن رامل اسپورو سیون در ح ود ‪ 6‬ساعت است ولی جوانه ادن رودش اسپور تنها ‪ 02‬دقیقه ام دارد‪ .‬به طور رلی رودش‬
‫اسپور شامل ‪ 3‬م حله است‪:‬‬

‫‪-1‬یعال سازی (‪:)Activation‬‬

‫هنگامی ره اسپور به مفیط مغذز ق ار گی د س دعاً جوانه نتی ان بلکه علواملی مثلل گ ملا‪ ،‬سلائی گی‪ ،‬اسلی ز شل ن مفلیط و‬
‫ت ریبات حاوز گ وه هاز سول)ی ردل باع فعال ش ن اسپور می گ دن ‪.‬‬

‫‪01‬‬
 ‫‪-2‬آ(از (‪:)Initiation‬‬

‫پس اا فعال ش ن در صورتی ره ش ادط مطلوب باش رودش آغاا می گ دد‪ .‬گونه هاز مختلف داراز گی ن ه هادی هسلتن رله‬
‫عوامل مؤث را به عنوان عالمت غنی بودن مفیط تاخیص می دهن ‪.‬حضور ‪-L‬آالنی و در مواردز آدنوزی به عنلوان عواملل‬
‫فعال ش ن اتولی دن‬ ‫اصلی می توانن باع ش وو رودش شون ‪-L .‬آ نین به رسپتورهاز سطفی خود متصل و با پیام رسانی باع‬
‫هاز ودژه از می شود ره ف ادن مذرور با تج ده ز رورتکس و اف ادش ن)وذپذد ز سلول ادامله ملی دابل ‪ ،‬آب جلذب شل ه و‬
‫رلسیم دز پیکولینات رها می شود‪ .‬تفقیقات ناان داده ره ‪-D‬آ نین اث مهار رنن گی دارد‪ .‬تبل دل ‪-L‬آ نلین بله ‪-D‬آ نلین و‬
‫ب عکس در سلول به طور طبیعی توسط آن دم آ نین راستاا صورت می گی د‪ .‬اگ با است)اده اا ت ریباتی مانن سیکلوسل دن رله‬
‫ب روز آن دم مذرور مؤث است وارنش فوق را متوقف رنیم عتل رودش با س عت بیات ز صورت می پذد د‪.‬‬

‫‪ -3‬رشد یااتا(‪: )Out growth‬‬

‫رورتکس و ده هاز خارجی منج به خ وج دک سلول فعال ج د اا اسپور می شود‪ .‬در ادن حالت فعالیلت‬ ‫در نهادت تخ د‬
‫هاز بیوسنت ز بسیار با ست و مواد غذادی ادادز به منظور ساخته ش ن ت ریبات مورد نیلاا سللول احتیلاج ملی باشلن ‪ ATP .‬در‬
‫ع ض چن دقیقه پس اا آغاا اادش اف ادش می داب و ثابت ش ه در بارت ز چون باسلیلوس سلوبتیلیس در ‪ 5‬دقیقله اول بله ‪152‬‬
‫ب اب می رس ‪ .‬به ه حال دک دوره بیوسنت فعال ش وو و با تقسیم بارت ز خاتته می داب ‪.‬‬

‫‪12‬‬
 ‫دکتر گودرزی‬ ‫جلسه سوم‬

‫‪Bacterial Taxonomy‬‬
‫نظام تاکسونومی باکتری ها در سه حوزه متمایز اما مرتبط با هم صورت می گیرد‪:‬‬

‫‪-1‬طبقه بندی(‪:)Classification‬‬

‫قرار دادن موجودات زنده در گروه های رده بندی(‪ )Taxa‬براساس شباهت ها یاا ارتباااات باین ان اا‪ ،‬کاه نیازمناد جماو اوری‬
‫مشاهدات و تجربیات دارد‪ .‬زیرا ویژگی ایی چون بیوشیمیایی‪ ،‬فیزیولوژیک‪ ،‬ژنتیک و مورفولوژیک ارگانیسم هاا بارای ترریا‬
‫قابل قبول یک گروه موردنیاز است‪ .‬این نوع دسته بندی ها رسمی (‪ )Official‬نیست و غالباً اختیاری اند ‪.‬‬

‫‪-2‬نامگذاری (‪)Nomenclature‬‬

‫به مرنای انتخاب نام برای موجودات زنده بر اساس خصوصیاتشان ابق قوانین بین المللی می باشد‪ .‬نامگذاری موجودات براساس‬
‫"قوانین بین المللی" برخالف ابقه بندی (‪ ،)Classification‬نظامی رسمی است‪ .‬باه ااور کلای بارای نامگاذاری یاک بااکتری‬
‫سیستم "دو اسمی" (‪ )Binomen‬استفاده می شود که شامل دو کلمه جنس و گونه (‪ )Genus,Species‬می باشد و مرموالً اسامی‬
‫(‪ )cap‬و حارف اول گوناه باا حارف کوچاک‬ ‫به شکل التین و ایتالیک نوشته می شوند‪ .‬حرف اول جنس باید به شکل بازر‬
‫نوشته می شود به عنوان مثال‪:‬‬

‫‪ Yersinia pestis‬یا ‪Y.pestis‬‬

‫‪-3‬تعیین هویت (‪:)Identification‬‬

‫به استفاده عملی از روش های ابقه بندی برای جداسازی و تریین هویت ارگانیسم ها و در شرایط بالینی برای جداساازی عامال‬
‫یک بیماری اشاره دارد‪ .‬ترفندها و روش هایی که برای شناسایی بکار می رونداگر چه تشاب ات سطحی با ابقه بندی دارند ولای‬
‫یکسان نیستند‪ .‬به اور کلی شناسایی و تریین هویت یک ارگانیسم فقط پس از ابقه بندی (تفاوت بین گروه ها)ان ا امکان پاذیر‬
‫است‪.‬‬

‫ابزار طبقه بندی و شناسایی باکتری ها‬

‫‪-1‬خصوصیات ساختاری ‪ :‬شامل اندازه‪ ،‬خصوصیات رنگ امیزی‪،‬مورفولوژی کلونی‪،‬حرکت تولید اسپور و‪...‬‬

‫‪-2‬صفات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی‪ :‬مثل توانایی رشد و استفاده از برخی کربوهیدرات ها‪ ،‬منبو کربن‪ ،‬نیااز باه اکسایژن‪،‬‬
‫شرایط ‪ pH‬و دما ‪....‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ -3‬ارتباطات ژنتیکی ‪:‬‬

‫‪ : %C+G -‬اگردرصد سیتوزین ‪ +‬گوانین موجود در ژنوم یک باکتری متفاوت از باکتری دیگر باشد احتماال واگرایای و در‬
‫صورت تشابه همگرایی را نشان می دهد‪.‬‬

‫‪ -‬هومولوژی ‪ :DNA‬سویه هایی که توالی ‪ DNA‬ان ا هومولوژی باالیی دارند قرابت بیشتری دارند‪.‬‬

‫‪ -‬توالی ‪ : rRNA‬توالی ‪ DNA‬ای که ‪ rRNA‬راکد می کند در بین باکتری های با اجداد مشترک خیلی حفاظات شاده اسات‪.‬‬
‫لذا این روش مفیدترین روش تاکسونومی ژنتیکی است و به عنوان یک شاخص دقیق برای فواصل فیلوژنتیاک (تکامال ناژادی)‬
‫باکتری ها محسوب می گردد‪.‬‬

‫تاکسونومی رسمی باکتری ها شامل‪:‬‬

‫(گونه)‪(  Species‬جنس)‪(  Genus‬خانواده)‪(  Family‬راسته)‪(  Order‬رده)‪(  Class‬شاخه)‪(  Phylum‬سلسله)‪Kingdom‬‬

‫کولی ‪ ‬اشرشیا ‪ ‬انتروباکتریاسه ‪ ‬انتروباکتریالس ‪ ‬گاما پروتوباکترها ‪ ‬پروتئوباکترها ‪ ‬باکتری ها‬ ‫مثال‪:‬‬

‫‪…..ales= Order‬‬ ‫پسوند‬ ‫‪….aceae=Family‬‬ ‫پسوند‬ ‫‪Enterobacteriaceae‬‬

‫طبقه بندی باکتری ها بر اساس باکتری شناسی نظام مند برگی(‪)Beregey’s manual of systematic Bacteriology‬‬
‫در کتاب باکتری شناسی برگی‪ ،‬در قلمرو ارکئا و باکتری ها‪ ،‬شاخه های مختلفی در نظر گرفته شده است که از م مترین شااخه‬
‫هایی که بسیاری از عوامل بیماریزا در ان ا قرار می گیرند می توان از موارد زیر نام برد ‪:‬‬
‫‪ -‬شاخه پروتئوباکتر‪ :‬شامل رده های الفا‪ ،‬بتا‪ ،‬گاما‪ ،‬دلتا‪ ،‬اپسیلون پروتئوباکتر (بسیاری از باکتری های گرم منفی بیماریزا در این‬
‫شاخه قرار دارند)‬
‫‪ -‬شاخه فیرمیکوتس ها (شامل باکتریهای گرم مثبت و فاقد دیواره سلولی)‪ :‬شامل رده های کلستریدیا (کلساتریدیوم هاا و‪،)...‬‬
‫هوا (بااکتری هاای بادون‬ ‫باسیلی (باسیلوس ها‪ ،‬الکتوباسیل ها‪ ،‬استافیلوکوکوس ها‪ ،‬استرپتوکوکوس هاا و‪ )....‬و مولیکووت‬
‫دیواره سلولی مثل مایکوپالسماها و‪)....‬‬
‫‪ -‬فوزوباکتریا‬ ‫‪ -‬باکتروئیدس ها‬ ‫‪ -‬شاخه اسپیروکت ها‬ ‫‪ -‬شاخه کالمیدیا‬

‫تعریف گونه در باکتری ها ‪ :‬گونه واحد زیربنایی رده بندی و در واقو مجموعه ای از باکتری هاایی اسات کاه خصوصایات‬
‫مشترکی دارند‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫‪( Strain‬سوش‪ ،‬سویه)‪ :‬تجدیدکشت از کلونی یک گونه است‪ .‬در واقو یک سویه (سوش)‪ ،‬کلون جدا شده از گونه است که‬
‫ممکن است بسیاری از خصوصیات مشترک و برخی خصوصیات متفاوت داشته باشند‪ .‬به عنوان مثال در یک کلونی الکتوزمنفی‬
‫ممکن است ‪ %1‬الکتوزمثبت باشند و یا تفاوت های انتی ژنیکی یا مقاومت انتی بیوتیکی داشته باشند‪.‬‬

‫گاهی زیرگونه هایی وجود دارند که ممکن است تمام ویژگی های مشترک گونه را نداشته باشند و در یک یا چند خصوصایت‬
‫متفاوت باشند لذا ما گاهی اراحی زیر گونه هایی همچون ‪:‬‬

‫سروتایپ (سرووار)= اختالف آنتی ژنتیک‬

‫پاتوتایپ (پاتووار)= اختالف در بیماریزایی‬

‫بیوتایپ (بیووار)= اختالف در واکنش های بیوشیمیایی‬

‫فاگوتایپ (فاگووار)= اختالف در نوع فاژ آلوده کننده را داریم‬

‫تایپ بندی (‪)Typing‬‬

‫در برخی از موارد تشخیص زیر گونه ها از اهمیت خاصی برخوردار است؛ بخصوص در مورد "اپیدمی بیماری ها"‪ .‬این امر که‬
‫"تریین زیرتایپ (‪ ")Subtyping‬نامیده می شود از نظر ویژگی هایی که تقسیم بندی های پایین تر از سطح گونه را مشخص مای‬
‫سازند انجام می گیرد‪ .‬تریین زیرتایپ به اور کالسیک با انجام ازمایشات بیوشیمیایی (بیوتایپ)‪،‬سرولوژیک (سروتایپ)‪ ،‬تریاین‬
‫نوع باکتریوفاژ (فاژتایپ) و یا روش های مولکولی صورت می گیرد‪ .‬به عنوان مثاال براسااس تفااوت هاای انتای ژنای در پلای‬
‫ساکارید ‪ O‬مربوط به ‪ ،LPS‬ویبریوکلرا ( عامل وبا) بیش از ‪ 151‬سروتایپ دیده شده است اما تن ا سروتایپ دارای انتی ژن ‪O1‬‬

‫و ‪ O139‬با موارد پاندمی و اپیدمی وبا ارتباط دارند‪.‬‬

‫فیزیولوژی رشد باکتری ها‬

‫‪-‬تعریف کشت (‪ :)Cultivation‬ت یه شرایط محیطی مناسب برای فرایناد رشاد و تکثیار ارگانیسام هاا‪ .‬میکروارگانیسام هاای‬
‫درحال رشد‪ ،‬تکثیر دارند بنابراین به عناصری که در ساختمان شیمیایی شان وجود دارد نیازمندند و این مواد مغذی هستند که این‬
‫عناصر را به شکل قابل متابولیزه برای ارگانیسم فراهم می کند ‪.‬‬

‫عوامل فیزیکی و شیمیایی مؤثر در رشد باکتریها‪ :‬عوامل تغذیاه ای (ماواد مغاذی) و محیطای (‪ ،pH‬دما‪،‬اکسایژن‪،‬نمک و‬

‫قدرت یونی) می توانند رشد باکتری ها را تحت تاثیر قرار دهند‪.‬‬

‫‪11‬‬
 ‫انواع تغذیه در باکتری ها‬

‫اتوتروف ها‪ :‬از ‪ CO2‬به عنوان منبو کربن استفاده می کنند‪ .‬ان ا قادرند همانند گیاهان از انرژی فتوسنتز برای احیاء‪ CO2‬به هزینه‬
‫اکسید شدن اب استفاده کرده و به مواد مغذی الی بارای رشاد احتیااد ندارناد‪ .‬ان اا بارای رشاد باه اب‪ CO2 ،‬و ماواد مرادنی‬
‫نیازمندند‪.‬‬

‫هتروتروف ها‪ :‬به کربن الی قابل جذب برای رشد خود احتیاد دارند‪ .‬مثالً گلوکز به عنوان منبو کاربن مای تواناد رشاد تراداد‬
‫زیادی از ارگانیسم ها را تأمین کند‪ .‬هر گونه ای از باکتری ها ممکن است به منبو کربن خاص خود احتیاد داشاته باشاد و یاک‬
‫سوبسترا ممکن است برای یک باکتری عامل رشد و برای باکتری دیگر م ارکننده باشد‪.‬‬

‫باکتری هایی هستند که منبع تامین انرژی آنها مواد شیمیایی است ‪:‬‬

‫‪13‬‬
‫منبع نیتروژن ‪ :‬تمام میکروارگانیسم هابه نیتروژن احتیاد دارناد‪ .‬نیتاروژن یاک جازء عماده سااختار پاروتئین هاا و اسایدهای‬
‫نوکلئیک است و حدود ‪ %5‬از وزن خشک یک باکتری را شامل می شود‪ .‬مولکول ‪ N2‬که ‪ %01‬جاوّ کاره زماین را تشاکیل مای‬
‫دهد بسیار پایدار است وانرژی زیادی برای شکستن پیوند ‪ N≡N‬نیاز است ‪ .‬توانایی جذب و احیاء مولکول های‪ N2‬به امونیااک‬
‫را " تثبیت نیتروژن"(‪ )Nitrogen Fixation‬گویند که برای ادامه حیات کره زمین ضاروری اسات و از ویژگای منحصاربه فارد‬
‫برخی از پروکاریوت ها است و توسط ترداد بسیار محدودی از باکتری ها انجام می گیرد‪ .‬همچنین تثبیت ازت می تواند به شکل‬
‫همزیستی باکتری های گروه ریزوبیاسه با ریشه برخی از گیاهان باشد‪ .‬فراورده ن ایی تمام مسیرهای جذب و اساتفاده از نیتاروژن‬
‫شکل کامالً احیا شده این عنصر یرنی امونیاک (‪ )NH3‬می باشد‪ .‬وقتی امونیاک در محیط موجود باشد به شاکل گاازمحلول از‬
‫اریق کانال های غشایی وارد سلول اکثر باکتری ها می شود و نیازی به تبدیل به یون امونیاوم نادارد‪ .‬اکثار میکروارگانیسام هاا‬
‫قادرند از امونیاک به عنوان تن ا منبو نیتروژن استفاده کنند و برخی هم قادرند از اماین هاا (‪ )NH2-R‬یاا اسایدهای امیناه یاون‬
‫‪ NH4+‬تولیااد کننااد‪ .‬تولیااد امونیااوم بااا امااین باارداری از اساایدهای امینااه را "امونیفیکاساایون" (‪ )Ammonification‬گوینااد‪.‬‬
‫امونیاک به وسیله روندهای بیوشیمیایی دارای اسید های امینه گلوتامات و گلوتامین به ساختمان مواد الی وارد می شاود‪ .‬تراداد‬
‫زیادی از ارگانیسم ها هم قادرند نیترات (‪)NO3-‬و نیتریت(‪ )NO2-‬را به امونیوم تبدیل کنندکاه ایان فرایناد را احیااء نیتارات و‬
‫نیتریت گویند‪ .‬برخی باکتری های اتوتروف (مثل نیتروزوموناس و نیتروباکتر) قادرند در شرایط بی هوازی امونیاک را باه گااز‬
‫‪ N2‬تبدیل کنند این فرایند را "شوره برداری یا نیترات زدایی" (‪ )denitrification‬گویند‪.‬‬

‫منبع گوگرد‪ :‬گوگرد به عنوان بخشی از ساختمان چندین کوانزیم و در گروه های سیستئین و متیاونین پاروتئین هاا یافات مای‬
‫شود‪.‬گوگرد به شکل عنصری برای گیاهان و جانوران قابل استفاده نیست‪ .‬اکثر میکروارگانیسم ها از "سولفات" به عنوان گوگرد‬
‫استفاده می کنند و سولفات را به ‪ H2S‬احیاء می کنند‪ .‬همچنین گوگرد موجود در اسیدهای امینه می تواند توسط فرالیت انازیم‬
‫سیستئین دسولفوراز باکتری های هتروترف ازاد و مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫منبع فسفر ‪ :‬فسفات ها(‪ ،)PO4-3‬به عنوان جزئی از ‪ ،ATP‬اسیدهای نوکلئیک‪ ،‬اجزاء دیواره سلولی‪ ،‬فسافولیپیدها‪ ،‬لیپیاد ‪ A‬و‬
‫غیره به کار می رود‪ .‬فسفات همیشه به شکل فسفات غیرالی (‪ )Pi‬جذب ارگانیسم می شود‪.‬‬

‫جذب آهن‪ :‬اهن به عنوان قسمتی از کوانزیم های ستیوکروم ها و پراکسیدازها یک ماده ضروری برای رشد اکثر باکتری‬
‫هاست‪ .‬در شرایط بی هوازی عموماً اهن به حالت ‪ Fe+2‬و محلول اما در شرایط هوازی به شکل ‪ Fe+3‬و غیر محلول است‪.‬‬
‫دربدن انسان اساساً اهن ازاد نداریم بلکه در درون مجموعه ای متشکل از پروتئین هایی همچون "ترانسفرین" و"الکتوفرین"‬
‫قرار دارد‪ .‬باکتری ها با ترشح سیدروفورها باعث جذب ‪ Fe+3‬و انتقال ان به صورت یک ترکیب محلول می شوند‪.‬‬
‫سیدروفورها بر اساس لیگاند جذب کننده یون اهن به دو دسته تقسیم می شوند‪ :‬هیدروکسامات ها که "سیدرامین" نیز نامیده‬
‫می شوند و مشتقات "کاتکول" (مانند ‪2‬و‪ -3‬دی هیدروکسی بنزوئیل سرین)‪ .‬مجموعه اهن‪ -‬سیدروفور باکمک پروتئین های‬

‫‪13‬‬
‫خاصی در غشاء خارجی شناسایی شده و از اریق پروتئین های وابسته به‪ TonB‬به فضای پری پالسمیک وارد می شوند‪.‬‬
‫کمپلکس ‪ -Fe+3‬سیدروفور به ‪ Fe+2‬احیاء شده و اهن ازاد می گردد‪ ،‬سیدروفور نیز از سلول خارد و یا در مواردی تجزیه‬
‫می شود ‪.‬‬

‫(‪Desferrioxamine B )a hydroxamate siderophore‬‬

‫(‪Enterobactin) a catecholate siderophore‬‬

‫یون های‪ Mg+2‬و‪ K+‬هر دو برای عملکرد ریبوزوم ها ضروریند‪ Ca+2 .‬در ساختمان دیواره گرم منفی ها ضروری است ولی برای‬
‫گرم مثبت ها چندان ضرورتی ندارد‪.‬‬

‫عامل رشد ‪:‬‬

‫عامل رشد‪ ،‬ترکیبی است که سلول قادر به تولید ان نیست و باید برای رشد سلول وجود داشته باشد‪ .‬هر ترکیاب ضاروری بارای‬
‫رشد و یا تکثیر سلول از اریق یکسری واکنش های انزیمی تولید می شود هرگاه در ارگانیسمی ج شی رخ دهد کاه باه فقادان‬
‫عملکرد یکی از این انزیم ها منجر گردد و فراورده هایی تولید نشود این ارگانیسم مجبور است ترکیاب ماورد نظار را از محایط‬
‫کشت دریافت کند و باید به محیط ان اضافه گردد‪ .‬ان ترکیب برای ارگانیسم "عامل رشاد" محساوب مای گاردد و ارگانیسام‬
‫مورد نظر نسبت به ان ماده «اگزوتروف» است‪ .‬برخی باکتری ها مثل الکتوباسیل ها توانایی سنتز ‪ 31-01‬ماده را از دست داده اند‬

‫عوامل محیطی مؤثر بر رشد‬

‫به سه گروه تقسیم می کنند‪:‬‬ ‫‪ :pH-1‬باکتری ها را براساس توانایی رشد در ‪ pH‬های مختل‬

‫الف) نوترالوفیل ها ‪ :‬این باکتری ها ب ترین شرایط رشد را در ‪ 6-0 pH‬دارند‬

‫ب) اسیدوفیل ها‪ :‬باکتری هایی هستند که در ‪ pH‬های پائین(‪ )1-6/5‬رشد می کنند اما ب ترین ‪ pH‬حدود ‪ 3‬است‬

‫ج)آلکالوفیل ها‪ :‬باکتری هایی هستند که در ‪ pH‬های باال(‪ )9-11‬رشد می کنند اما ب ترین ‪ pH‬حدود ‪ 11/5‬است‬

‫‪13‬‬
‫میکروارگانیسم ها‪ pH ،‬داخلی خود را در محدوده وسیری از ‪ pH‬خارد سلولی تنظیم می کنند به اوریکه اسیدوفیل ها ‪ pH‬خود‬
‫را درمحدود‪ ،6/5‬نوترالوفیل ها در ‪ 7/5‬والکالوفیل ها در ‪ 9/5‬نگه می دارناد‪ pH .‬داخلای بااکتری هاا از اریاق مجموعاه ای از‬
‫سیستم های انتقال پروتون در غشاء سلولی شامل یک پمپ وابسته به ‪ ATP‬و یک ترویض کننده یون سدیم با پروتون تنظایم‬
‫می شود‪ .‬تغییرات ‪ pH‬محیط های کشت را می توان با اضافه کردن بافر ها تا حد زیادی جلوگیری نمود‪.‬‬

‫باکتری ها به چ ار دسته تقسیم می شوند‪:‬‬ ‫‪-2‬دما‪ :‬براساس رشد ب ینه در دماهای مختل‬

‫الف)سرما دوست (‪ :)Psychrophilic‬در دمای حدود کمتر از‪ 21‬درجه سانتی گراد قابلیت رشد دارند ولی شرایط ب ینه بارای‬
‫بسیاری از ان ا حدود ‪ 0‬درجه است‪ .‬باکتری هایی که در یخچال قادر به رشدند در این دسته قرار می گیرند‪ .‬برخی از گونه های‬
‫باکتری های بیماریزایی مثل لیستریا و یرسینیا قابلیت رشد در دمای یخچاال را دارناد ایان میکروارگانسایم هاا اساسااً در عماق‬
‫اقیانوس ها و برخی نواحی منجمد شمالی وجود دارند‬

‫ب)مزوفیلیک(‪ :)Mesophilic‬در دمایی حدود ‪ 31-05‬درجه سانتی گراد رشد می کنند (باکتری های بیماری زا)‬

‫ج) گرما دوست (‪ :)Thermophilic‬در دمای حدود ‪ 51-65‬درجه سانتی گراد رشد می کنند‪.‬‬

‫د) هایپرترموفیلیک (‪ :)Hyperthermophilic‬در دماهای باالی ‪ 71‬درجه و حتی نقطه جوش رشد می کند‪ .‬این باکتری ها در‬

‫چشمه های اب گرم که دما باالست زندگی می کنند ‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ -3‬اکسیژن ‪:‬‬

‫براساس نیاز به ‪ O2‬باکتری ها به چند دسته تقسیم بندی می شوند ‪:‬‬

‫‪ -1‬هوازی اجباری‪ :‬از اکسیژن به عنوان گیرنده الکترون (پذیرنده ‪ )H‬استفاده می کنند و تن ا در مجاورت ‪ O2‬رشد می کنند‪.‬‬

‫‪ -2‬بی هوازی اجباری (مطلق) (‪ :)Obligate, Strict anaerobe‬در تماس با اکسیژن کشته می شاوند و در یاک اتمسافر فاقاد‬
‫اکسیژن رشد می کنند‪.‬‬

‫‪ -3‬بی هوازی اختیاری (‪ :)Facultaitive anaerobe‬در شرایط هوازی و بی هوازی هر دو توانایی رشد دارند‪.‬‬

‫‪ -4‬بی هوازیهای تحمل کننده هوا (‪ :)aerotolerant anaerobe‬در شرایط بی هوازی رشد می کنند اما در تماس با هوا سریراً‬
‫کشته نمی شوند‪.‬‬

‫‪ -5‬میکروآئروفیل ها (‪ :)Microaerophilic‬درفشارهای پائین اکسیژن (‪ )%5-7‬و حضور ‪ CO2‬بیشاترین رشاد را دارناد اماا در‬
‫مجاورت فشارهای باالی اکسیژن رشد ان ا م ار می شوند‬

‫‪ -6‬کاپنوفیل ها‪ :‬این باکتری ها برای رشد ب ینه عالوه بر اکسیژن نیاز به ‪ CO2 %5-11‬نیز دارند‪.‬‬

‫باکتری های بی هوازی های اجباری و تحمل کننده های هوا‪ ،‬متابولیسم کامالً تخمیری دارند؛ اما بای هاوازی هاای اختیااری در‬
‫حضور اکسیژن از روش تنفس و در فقدان اکسیژن از روش تخمیر استفاده می کنند‪.‬‬

‫فراورده های متابولیسم هوازی‪ ،‬ترکیبات فرالی مانند ‪ H2O2‬و یون سوپراکسید (‪ )O2-‬می باشند‪ .‬این دو ترکیب در حضاور اهان‬

‫بنیان های فرال هیدروکسیل‪ OH.‬تولید می کنند که واکنش گرند و به ماکرومولکول های حیاتی از جمله ‪ DNA‬اسایب مای‬
‫رسانند‪ .‬باکتری های هوازی و برخی از بی هوازی ها دارای انزیم "سوپراکسید دیس موتاز (‪ ")SOD‬اندکه ان ا را در برابر ایان‬
‫بنیان ها محافظت می کند این انزیم واکنش زیر را کاتالیز می کند‪:‬‬

‫‪O2- + H2O2‬‬ ‫‪O2 + OH- + OH‬‬

‫‪.‬‬ ‫‪2O2  2H  SOD‬‬
‫‪‬‬‫‪ O2  H2O2‬‬

‫کاتاالز‪2H 2O2 ‬‬

‫‪ 2H 2O  O2‬‬

‫با دارا بودن انزیم "کاتاالز" واکنش روبرو اتفاق می افتد ‪:‬‬

‫تمام بی هوازی های اجباری فاقد ‪ SOD‬و کاتاالزند‪ .‬برخی باکتری های بای هاوازی هاای مثال پپتوکوکاوس انئروبیاوس دارای‬
‫تحمل قابل توج ی به اکسیژن هستند و قادرند مقادیر زیادی انزیم ‪ NADH‬اکسیداز تولید و اکسیژن را به اب تبدیل کنند‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫‪NADH  H   O2  NAD   H 2O‬‬
‫‪2‬‬
‫‪13‬‬
‫‪ H2O2‬بدلیل خاصیت اکسید کنندگی قوی‪ ،‬باعث اسیب به ‪ DNA‬می شود‪ .‬بنابراین موتانت های فاقد سیساتم تارمیم باه اثارات‬
‫پراکسید هیدروژن حساسند‪ .‬دیده شده که محصول ژن ‪ recA‬کاه در ناوترکیبی و تارمیم ژن هاا نقاش دارد بیشاتر از کاتااالز و‬
‫‪ SOD‬در محافظت اشرشیا کولی در برابر اثرات سمی اب اکسیژنه دخالت دارد‪.‬‬

‫فشار اسمزی و قدرت یونی‬

‫برای اکثر باکتری ها‪ ،‬ویژگی های محیط کشت مرمولی از نظر فشار اسمزی و غلظت نمک هاا بارای رشاد کافیسات اماا بارای‬
‫گونه های ابزی یا ان ایی که در محلول های غلیظ قندی یا نمکی زندگی می کند باید عوامل فوق رعایت شوند‪ .‬باکتری هایی‬

‫که برای رشد خود به غلظت های باالی نماک نیااز دارناد‪ ،‬هالوفیلل و ان اایی کاه در فشاار اسامزی بااالیی رشاد مای کنناد‬

‫اسموفیل گویند‪.‬‬

‫زمان تزاید (‪ :)Generation time‬مدت زمانی است که ترداد باکتری ها ی یک مجموعه دو برابر می شود‪ .‬به عبارت دیگر‬

‫مدت زمانی است که یک باکتری به دو باکتری تقسیم می شود‪.‬‬

‫‪N  N0 2n‬‬ ‫‪ = n‬ترداد تقسیم‬ ‫‪ =N0‬ترداد باکتری اولیه‬ ‫‪ = N‬ترداد باکتری ن ایی‬

‫‪13‬‬
 ‫منحنی رشد باکتری ها‬

‫در صورتیکه که باکتری های یک کشت تازه به محیط کشت مایو جدید تلقیح شود و ترداد سلول های زنده در هار میلای لیتار‬
‫در فواصل زمانی مرین اندازه گیری شود منحنی زیر بدست می اید‪:‬‬

‫‪ -1‬مرحله تأخیری (‪:)Lag phase‬‬

‫مرحله ایست که سل ول بدلیل قرار داشتن در شرایط محیطی نامناسب قبلی از متابولیت ها و انزیم ها تخلیه شده و در حال ساختن‬
‫مواد مورد نیاز برای سازش با محیط جدید است‪ .‬اگر محیط کشت قبل کامالً متفاوت باشد این مرحله اوالنی تار اسات‪ .‬در ایان‬
‫مرحله مرموالً باکتری تکثیر نمی یابند و ترداد سلول ها افازایش نشاان نمای دهاد ولای حجمشاان افازایش دارد‪ .‬میازان ‪ RNA‬و‬
‫پروتئین های سلول افزایش نشان می دهند و سلول خود را برای ورود به مرحله جدیدی از رشد اماده می کند‪.‬‬

‫‪ -2‬مرحله رشد تصاعدی (لگاریتمی)‪:‬‬

‫دراین مرحله باکتری ها با سرعت ثابتی تقسیم می شوند که به ماهیت میکروارگانیسم و شرایط محیط بساتگی دارد‪ .‬بااکتری هاا‬
‫در وضریتی مترادل به سر می برند و مواد سلولی جدید با سرعت ثابتی تولید می شوند و توده سلولی به شکل تصااعدی افازایش‬
‫می یابد‪ .‬زمان تزاید به حداقل می رسد ولی میزان رشد (ترداد تقسیمات در ساعت) ثابت است‪ .‬در این مرحله بسیاری از گیرناده‬
‫های غذایی و دارویی فرال اند و باکتری ها می توانند حساسیت و یا مقاومت واقری خود را نشان دهند‪ .‬این روند رشد فزاینده تاا‬
‫زمانی ادامه پیدا می کند که یا مواد زاید و سمی درمحیط کشت افزایش یابند و یا یک یا چناد مااده غاذایی ضاروری باه اتماام‬
‫برسد‪ .‬در هوازی ها عامل محدود کننده رشد می تواند کاهش اکسیژن باشد‪.‬‬

‫‪-3‬مرحله ثابت یا ایستایی(‪:)Stationary phase‬‬

‫می شود‬ ‫در ن ایت در این مرحله بدلیل اتمام مواد غذایی و تجمو مواد سمی‪ ،‬تغییرات ‪ pH‬و کاهش اکسیژن رشد باکتری متوق‬
‫و تولید سالول هاا در حاال تراادل اسات و لاذا‬ ‫و با این وجود تولید و جایگزینی سلول ها وجود دارد در واقو ترداد موارد مر‬

‫‪34‬‬
‫ترداد سلول های زنده ثابت باقی می ماند و در برخی مواقو سلول ها تغییر شکل و رشد نامترادل باکتری ها را داریم‪ .‬بسایاری از‬
‫گیرنده های سطحی بدلیل مواد زائد سمی‪ ،‬بسته شده و انتی بیوتیک هایی که در مرحله رشد اثر داشته اند موفقیت امیز نیساتند‪.‬‬
‫مرموالً باکتری ها بر روی پلیت های اگار در این فاز قرار می گیرند و در این مرحله است که باکتری ها تولید اسپور می کنند‪.‬‬

‫‪-4‬مرحله مرگ (‪:)Decline phase‬‬

‫اکثریت سلول ها‪ ،‬سارعت‬ ‫افزایش می یابد تا اینکه به یک سرعت ثابتی برسد‪ .‬پس از مر‬ ‫پس از مرحله ایستایی سرعت مر‬
‫به اور بارزی کاهش می یابد به اوری که ترداد کمی از سلول ها برای ماه ها باقی می مانند‪ .‬ترداد کمی از سالول هاا باه‬ ‫مر‬
‫سلول های مرده رشد می کنند‪.‬‬ ‫کمک مواد مغذی حاصل از مر‬

‫منحنی رشد باکتری ها‬

‫مکانیسم های متابولیک عمده برای تولید پیوندهای پرانرژی در ‪ATP‬‬

‫‪-1‬فسفریالسیون در سطح سوبسترا‪ :‬این روش یرنی انتقال مستقیم یک پیوند انیدریدفسفات از یک مولکول دهنده الای باه‬
‫‪ ADP‬و تولید ‪ATP‬‬

‫‪-2‬فسفریالسیون اکسیداتیو‪ :‬به وسیله فسفریالسیون مستقیم ‪ ADP‬به وسیله یک فسفات غیر الی صورت میگیرد ایان روش‬
‫از اریق یک شیب غلظتی الکتروشیمیایی در دو ارف غشاء(شیب‪ )H+‬به عبارت دیگر "نیروی محرکه پروتونی" انجام می شود‪.‬‬
‫در تنفس سلولی (فسفریالسیون اکسیداتیو) شیب غلظتی الکتروشیمیایی توسط مولکول احیاءکننده و اکسیدکننده تامین می شود‪.‬‬
‫انرژی رها شده از انتقال الکترون از مولکول احیاءکننده به اکسیدکننده به وسیله نااقلین متصال باه غشااء باا تولیاد شایب غلظتای‬
‫الکتروشیمیایی در دو ارف غشاء همراه است‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫مسیرهای کاتابولیسم گلوکز‬

‫‪-1‬مسیرگلیکولیز‬

‫مسیر گلیکولیز (امبدن‪ -‬میرهوف) راه اصلی کاتابولیسم گلوکز در اغلب سلول هاست‪ .‬در این مسیر ملکول گلوکز بدون دخالت‬
‫اکسیژن به دو مولکول پیرووات تبدیل می شود و در ن ایت می تواند به ماوادی چاون اسایدالکتیک تبادیل و یاا پیارووات وارد‬
‫چرخه کربس (‪ ) TCA‬گردد ‪ .‬در مسیر گلیکولیز از هر مول گلوکز‪0 ،‬مول ‪ ATP‬تولید می شود اما از انجا که در مراحل اولیاه‪،‬‬
‫‪ 2‬مول ‪ ATP‬مصرف شده است لذا برایند کلی‪ ،‬تولید ‪ 2‬مول ‪ ATP‬به ازای هر مول گلوکز است‪.‬‬

‫‪ 2 + 2NADH + 2ATP‬پیرووات ‪C6H12O6 + 2NAD + + 2ADP +Pi → +‬‬

‫‪-2‬مسیر فسفوگلوکونات (پنتوزفسفات) یا شانت هگزوز مونوفسفات‬

‫مسیر گلیکولیز مسیر اصلی شکسته شدن گلوکز در بسیاری از ارگانیسم ها‪ ،‬بافات هاای حیاوانی و گیااهی اسات‪ ،‬اماا تن اا مسایر‬
‫متابولیسم کربوهیدارات ا نیست‪ .‬پنتوزفسفات مسیری است که در تخمیر هگزوزها‪ ،‬پنتوزهاا و کربوهیادرات هاای دیگار شارکت‬
‫دارد‪ .‬این مسیر در برضی از میکروارگانیسم ها‪ ،‬از قبیل "تخمیرکننده های هتروالکتیک"مسیر اصلی تولید انرژی اسات‪ .‬اشرشایا‬
‫کولی‪ ،‬باسیلوس سوبتیلیس‪ ،‬لوکونوستوک و انتروکوک فکالیس جزء باکتری هایی هستند که از این مسیر استفاده می کنند‪ .‬اماا‬
‫در اغلب موارد کاربرد ان تولید ‪ NADPH‬برای واکنش های بیوسنتز و باه عاالوه فاراهم کاردن پنتوزهاا بارای سانتز اسایدهای‬
‫نوکلئیک است‪ .‬همچنین در این مسیر "فروکتوز ‪ -6‬فسفات" و "گلیسرالدئید‪ -3‬فسفات" تولید می شود که مای توانناد توساط‬
‫مسیر گلیکولیز متابولیزه گردند‪ .‬م مترین انزیم ها در این چرخه "ترانس کتوالزهاا" و تارانس " الادوالزها" مای باشاند‪ .‬باازده‬
‫خالص این مسیر یک مولکول ازای هر مولکول گلوکز ‪ ATP‬به است‪.‬‬

‫‪-3‬مسیر انتنر‪-‬دئودروف (‪)Entener Doudorof‬‬

‫یکی دیگر از مسیرهای کاتابولیسم گلوکز که در باکتری های هوازی از قبیل سودوموناس‪ ،‬نایسریا‪ ،‬میکروکوک‪ ،‬اشرشیا کولی‪،‬‬
‫انتروکوک فکالیس استفاده می شود مسیر انتنر‪ -‬دئودروف است‪ .‬سلول های یوکاریوت نمی تواند از این مسیر استفاده کنند‪ .‬در‬
‫ای این مسیر گلوکز به "گلوکز ‪ -6‬فسفات" و ساپس باه "‪ -6‬فسافوگلوکونات" تبادیل مای شاود‪ .‬در پایاان ایان مسایر "اساید‬
‫پیروویک" و "گلیسرالدئید ‪ -3‬فسفات" تبدیل می شود‪ .‬پیرووات میتواناد باه اتاانول تبادیل و "گلیسارالدئید ‪-3‬فسافات"وارد‬
‫چرخه گلیکولیز شود‪ .‬به ازای هر مولکول گلوکز یک مولکول‪ ، ATP‬یک ‪ NADH‬و یک ‪ NADPH‬ایجاد می گردد‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫‪-‬چرخه گلی اکسیالت (‪)Glyoxilate‬‬

‫یکی از راه های غیر مرمولی که توسط برضی از هوازی ها اساتفاده مای شاود کاتاابولیزه کاردن "اساتات" اسات‪ .‬هنگاامی کاه‬
‫میکروارگانیسم ها در شرایطی رشد می کنند که تن ا منبو کربن‪ ،‬اسیدهای چرب و یا استات باشد استیل –کوا(بدون نیاز باه‬
‫سنتز از پیرووات)تشکیل می شود در ایان شارایط مکانیسامی بارای تولیاد اگزالواساتات از پیارووات (باا اساتفاده از "فسافوانول‬
‫پیرووات کربوکسیالز") وجود ندارد‪ .‬وقتی باکتری در حضور استات رشاد مای کناد دو انازیم "ایزوسایترات لیااز" و "مااالت‬
‫سنتاز" تولید می شود و این دو انزیم در همراهی با انزیم های چرخه کربس چرخه تغییر یافته دیگاری بناام گلای اکسایالت را‬
‫بوجود می اورندکه شکل تغییر یافته کربس است‪.‬‬

‫فرایند های تولید انرژی‪:‬‬

‫باکتری ها از سه فرایند اساسی برای تولید انرژی استفاده می کنند‪ :‬تنفس هوازی‪ ،‬تنفس بی هوازی و تخمیر‬

‫فرایندهای تنفس هوازی و بی هوازی و تخمیر به اور اولیه براساس نوع گیرنده ن ایی الکترون(‪) e -‬از یکدیگر متمایز می گردند‪.‬‬

‫تنفس هوازی ‪:‬‬

‫در تنفس هوازی‪ ،‬باکتری های هوازی و بی هوازی اختیاری از راه هایی چون گلیکولیز (امبدن‪ -‬میرهاوف) گلاوکز را متاابولیزه‬
‫کرده و هر مولکول انرا به دومولکول پیرووات تبادیل مای کنناد‪ .‬ساپس پیارووات از اریاق چرخاه تاری کربوکسایلیک اساید‬
‫(کربس) متابولیزه شده و تولید ‪ ATP‬و اکی واالن های احیاءکننده ای همچون ‪ NADH‬و ‪ FADH‬و شاش مولکاول ‪ CO2‬مای‬
‫نماید‪ .‬اکی واالن های احیاءکننده به سیتوکروم ها و زنجیره انتقال الکترون در غشاء سیتوپالسمی منتقل شده ودرن ایات گیرناده‬
‫ن ایی الکترون‪ ،‬اکسیژن می باشد‪ .‬همزمان با انتقال الکترون‪ ،‬پروتون (‪ )H+‬باه بیارون غشااء فرساتاده مای شاود و نیاروی محرکاه‬
‫پروتونی (‪ )PMF‬را ایجاد می کند‪ .‬همزمان با بازگشت پروتون ها به داخال سالول‪،‬انزیم غشاایی ‪ ATPase‬فراال شاده و سابب‬
‫تبدیل ‪ ADP‬به ‪ ATP‬می گردد‪ .‬در این واکنش ‪ 30‬مولکول ‪ ATP‬از یک مولکول گلوکز ساخته می شود کاه باازدهی مراادل‬
‫‪ %01‬انرژی را دارد‪ .‬در باکتری ها ‪ 2‬مولکول ‪ ATP‬بیشتر از پستانداران تولیاد مای شاود زیارا گساترش و پخاش ‪ ATP‬در غشااء‬
‫میتوکندری صورت نگرفته و تمامی واکنش در یک ناحیه انجام می شود‪ .‬چرخه کربس در صورتی تداوم می یابد کاه مولکاول‬
‫های پذیرنده الکترون دردسترس باشند تا ‪ NADH‬و ‪ FADH‬را اکسید کنند و ‪ NAD‬و ‪ FAD‬بارای چرخاه مجادد در دساترس‬
‫باشد‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫تنفس بی هوازی‬

‫برخی از باکتری های بی هوازی و بی هوا زی اختیاری قندها را از اریق بی هوازی و از اریاق راه اای متاابولیکی‪ ،‬گلیکاولیز و‬
‫کربس متابولیزه می کنند‪ .‬تنفس بی هوازی مشابه با هوازی است لیکن سیتوکروم های متفاوتی وجاود دارناد و گیرندده نهدایی‬
‫الکترون به جای اکسیژن در اغلب موارد مولکول های غیدر آلدی همچاون نیترات‪،‬ساولفات‪،‬نیتریت یاا کربناات اسات‪ .‬از‬
‫انجائیکه باکتری های بی هوازی مطلق فاقد انزیم سوپراکسید دیسموتاز هستند لذا نمی توانند از ‪ O2‬به عناوان گیرناده الکتارون‬
‫استفاده کنند‪.‬‬

‫تخمیر (‪)Fermentation‬‬

‫کرد‪ .‬گلوکز از اریق گلیکولیز به پیرووات تبدیل می‬ ‫و انرا زندگی بدون هوا توصی‬ ‫اولین بار لوئی پاستور تخمیر را کش‬
‫شود و در این مرحله از اریق فسفریالسیون سطح سوبسترا‪2 ،‬مولکول ‪ ATP‬و ‪ 2‬مولکول ‪ NADH‬حاصل می گردد‪ .‬سپس‬
‫باکتری ها می توانند پیرووات را به اتانول‪،‬اسیدالکتیک‪ ،‬فومارات‪،‬پروپیونات‪،‬بوتاندیول‪،‬استون و غیره تبدیل کنند (انواع تخمیر)‪.‬‬

‫برای تداوم چرخه گلیکولیز نیاز اسات کاه ‪ NADH‬باه ‪ NAD‬اکساید شاود لاذا باا تبادیل پیارووات باه هار یاک از ماواد فاوق‬
‫(اتانول‪،‬اسید الکتیک و‪ NAD )...‬تولید و گلیکولیز ادامه می یابد‪ .‬در واقو در تخمیر مواد الی به عنوان گیرنده الکترون و دهنده‬
‫الکترون عمل می کنند‪ .‬هر روش تخمیری ممکن است توسط یک یا چند نوع باکتری مورد استفاده قارار گیارد‪ .‬لاذا باا بررسای‬
‫محصوالت حاصل از تخمیر‪ ،‬بسیاری از باکتری ا را می توان شناسایی کرد‪ .‬عمل تخمیر می تواند توسط باکتری های بی هاوازی‬
‫های مطلق و بی هوازی های اختیاری مورد استفاده قرار گیرد‪.‬‬

‫انواع روش های تخمیر گلوکز‬

‫تخمیر الکلی‬

‫قدیمی ترین نوع شناخته شده تخمیر الکلی ‪ ،‬تولید اتانول از گلوکز است‪ .‬در مخمرها تخمیر الکلی تقریباً به ااور خاالص انجاام‬
‫می شود‪ .‬پیرووات دکربوکسیالز که انزیم کلیدی تخمیر الکلی است اساید پیروویاک را دکربوکسایله کارده و منشااء تولیاد‬
‫الکل می گردد‪ .‬در این جریان استالدئید ازاد تشکیل می شود که برداً بوسیله الکل دهیدروژناز احیاء شده و به اتانول تبدیل مای‬
‫گااردد‪ ،‬در ضاامن ‪NADH‬‬

‫دوباره اکسیده می شود‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫تخمیر هموالکتیک – تخمیر هتروالکتیک‪:‬‬

‫تمام اعضای گونه استرپتوکوکوس و بسیاری از انواع الکتوباسیل ها گلوکز را به کمک انزیم الکتاات دهیادروژناز عمادتاً باه‬
‫اسید الکتیک تخمیر می کنند و سایر فراورده های تخمیری تن ا به میزان ناچیزی تولید می شوند‪ .‬چون در این فرایند‪ ،‬تقریباً تن اا‬
‫اسید الکتیک به دست می اید نوع تخمیر را هموالکتیک می نامند‬

‫در برخی دیگر از بااکتری هاا از قبیال لوکونوساتوک و برضای از اناواع‬

‫الکتوباسیلوس‪ ،‬پدیده های تخمیری حالت مخلاوط دارناد و تن اا تقریبااً‬
‫نیمی از گلوکز را به اسید الکتیک تبدیل می کنند نیمه دیگر به ‪ ، CO2‬الکل‪ ،‬اسید فرمیک یا اسید الکتیک مبادل مای شاود باه‬
‫همین دلیل این گونه تخمیر را هتروالکتیک می نامند‪ .‬در تخمیر هتروالکتیک برخالف هموالکتیاک از گاذرگاه پنتوزفسافات‬
‫بیشتر استفاده شده و گلیکولیزکمتر به کارگرفته می شود‪ .‬در تخمیر هتروالکتیک میزان انرژی حاصل از یک مولکاول گلاوکز ‪،‬‬
‫یک سوم انرژی ناشی از تخمیر هموالکتیک است‪.‬‬

‫تخمیر اسید پروپیونیک‪:‬‬

‫یکی از فراورده های انت ایی مشخص و م م تخمیر برخی از باکتری های بی هوازی ‪ ،‬پروپیونات است‪ .‬این نوع تخمیر در برخی‬
‫از باکتری هایی چون پروپیونی باکتریوم ها و برخی ازکلستریدیوم ها دیده می شود‪.‬‬

‫تخمیر اسیدهای مخلوط‪:‬‬

‫این روش تخمیر ویژه اکثر خانواده انتروباکتریاسیه اسات‪ .‬بااکتری هاای جانس اشریشایا‪ ،‬ساالمونال‪ ،‬شایگال قناد هاا را از راه‬
‫پیرووات به اسیدهای الکتیک‪ ،‬استیک‪ ،‬سوکسینیک و فرمیک تبدیل می کنند‪ .‬اساید هاای ماورد بحاث مسائول واکانش مثبات‬
‫تست ازمایشگاهی متیل رد (‪ )MR‬می باشند‪.‬‬

‫تخمیر بوتاندیول‬

‫برخی از باکتری ا ازجملاه انتروبااکتر و سراشایا‬

‫در نااوع دیگااری از تخمیاار‪ 2 ،‬و ‪ -3‬بوتاناادیول‬
‫تولید می کنند‪ .‬دو مولکول پیارووات‪ ،‬در اای‬
‫مراحلی دکربوکسیله می گردند تا یک مولکول استوئین (استیل متیل کربنیال) خنثای تولیاد شاود‪ .‬مااده اخیار ساپس باه ‪2‬و‪-3‬‬
‫بوتاندیول احیاء می شود‪ .‬این تست اساس واکنش تست ازمایشگاهی وژس پروسکوئر (‪ )VP‬را تشکیل مای دهاد کاه یاک‬
‫ازمایش جستجوی استوئین است‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫انتقاالت ژنتیکی در باکتری ها‬

‫کونژوگاسیون (‪)Conjugation‬‬

‫در این روش ‪ DNA‬به اور مستقیم از یک باکتری به باکتری دیگر از اریق یک پل (‪ )Conjugal bridge‬منتقل می شود این پل‬
‫را عده ای پیلی جنسی (‪ )Sex pillus‬و عده ای دیگر ان را پروتئین ‪ tra D‬دانسته اند‪.‬‬

‫‪ DNA‬که در ای کونژوگاسیون منتقل می شود با اضافه کاردن ‪ DNase‬باه محایط‬

‫خااراب نماای شااود زیاارا ‪ DNA‬در داخاال ساالول اساات و در محاایط ازاد نماای‬
‫شود‪.‬کونژوگاساایون بیشااتر توسااط باااکتری هااای گاارم منفاای روده ای از قبیاال‬
‫اشریشیاکلی‪ ،‬سالمونال‪ ،‬شیگال و ‪ . . .‬انجام می شود اما در باکتری های گارم مثبات‬
‫نیز پروسه ای مشابه کونژوگاسیون مشاهده شده است کاه البتاه پیلای جنسای در ان‬
‫دخالت ندارد‪ .‬در این روش دو باکتری به کمک پیلای جنسای ممااس باا هام قارار‬
‫گرفته باکتری دهنده پالسمید را به نام ‪ )Fertile( F+‬و باکتری دریافت کننده ژن را به نام‪ )Nonfertile( F -‬می نامند‪ .‬پالسمید ‪F‬‬

‫یکی از چندین نوع پالسمیدی است که می تواند از اریق کونژوگاسیون منتقل شود ااول فااکتور‪ F‬صادهزار‪ bp‬باوده و دارای‬
‫بیش از ‪ 61‬ژن می باشد‪ .‬هر کدام از این پالسمید ها دارای ‪ 25‬ژن ترانسفر (‪ )tra‬که برای کونژوگاسایون الزم اسات مای باشاند‬
‫(اپرون ‪ .)tra‬برخی از این ژن های این اپرون مسئول سنتز پیلی جنسی می باشند‪ .‬پالسمید ‪ F‬دارای ناحیه مبداء همانند سازی باه‬
‫نام ‪ oriV‬می باشد‪ .‬وقتی باکتری ‪ F+‬با یک باکتری ‪ F-‬کونژوگاسیون انجام داد یک رشته از پالسمید ‪ F‬را باه بااکتری ‪ F-‬منتقال‬
‫می کند در ن ایت هر دو سلول با همانند سازی رشته مکمل خاود را سااخته و دو بااکتری ‪ F+‬ایجااد مای شاود‪ .‬در صاورتی کاه‬
‫پالسمید ‪ F‬به داخل کروموزوم باکتری دهندده ادغاام شاود سالول ‪ )High frequency recombination( Hfr‬تشاکیل مای‬
‫شود‪.‬‬

‫ترانسفورماسیون (‪)Transformation‬‬

‫روش انتقال ژنتیک است که بیشتر در باکتری های گرم مثبت اتفاق می افتد (باکتری ای گرم مثبت بیشتر از راه ترانسفورماسایون‬
‫و ترانس داکشن انتقال ژنتیک انجام می دهند)‪ .‬در این روش انتقال ژنتیاک ‪ DNA‬برهنه و آزاد از یاک بااکتری مارده توساط‬
‫یک باکتری زنده جذب می شود این ‪ DNA‬ازاد به اثرات انزیم ‪ DNase‬حساس می باشد زیرا این نوع ‪ DNA‬در محیط ااراف‬
‫باکتری پذیرنده غواه ور است قطره ‪ DNA‬که به داخل باکتری زنده ترانسفورم می شود مرماوالً قطراه کاوچکی باوده و دارای‬
‫حدود ‪ 5-21‬ژن می باشد‪ .‬توانایی باکتری های گرم مثبت برای انجام ترانسفورماسیون به علت وجود یاک پپتیاد باه ناام فداکتور‬

‫‪33‬‬
‫مستعد کننده (‪ )Competence factor‬می باشد‪ .‬این فاکتور به گیرنده های خاصی روی سطح سلول باند می شاود و تولیاد ‪11‬‬
‫پروتئین جدید را القا می نماید و باعث می شود باکتری برای برداشتن ‪ DNA‬اماده و مستردگردد‪.‬‬

‫ترانس داکشن (‪)Transduction‬‬

‫امکان انتقال ژن ای باکتریایی به کمک باکتریوفاژها نیز وجود دارد که به ان ترانس داکشن گویناد‪ .‬دو روش تارانس داکشان‬
‫وجود دارد‪ :‬ترانس داکشن عمومی (‪ )General‬و ترانس داکشن اختصاصی (‪.)Specialized‬‬

‫ترانس داکشن عمومی‪ :‬عبارت است از فرایندی که در ای ان ژن های باکتریایی به اور تصادفی از اریق یک باکتریوفااژ‬
‫به باکتری دیگر انتقال می یابند‪ .‬برضی فاژهای ‪ DNA‬خود را به اور تصادفی داخل کروموزوم باکتری مای نمایناد‪ .‬وقتای یاک‬
‫سیگنال (عالمت) برای جداشدن ‪ DNA‬برسد فاژ ‪ DNA‬را از کروموزوم جدا می کند و ممکن است این کار باه ااور نادرسات‬
‫انجام شود و در برضی موارد قطراتی از ‪ DNA‬کروموزومی نیز اشتباهی از کروموزوم جدا شوند و همراه ‪ DNA‬فااژ در سار فااژ‬
‫قرار گیرند‪ .‬چنین فاژ هایی ناقصند و این فاژهای ناقص می توانند ابق مرمول باکتری دیگری را الوده کنند اماا مرماوالً قادرت‬
‫تکثیر نخواهند داشت ولی باکتری که ژن ها را دریافت کرده است نوترکیب شده و محصوالت این ژن ا را عرضه می نماید‪ .‬این‬
‫نوع ترانس داکشن را عمومی می نامند زیرا فاژ نمی تواند خود را در ناحیه خاص جاگیر نماید‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫دکتر گودرزی‬ ‫جلسه چهارم و پنجم‬

‫ترکیبات ضد میکروبی و استریلیزاسیون‬

‫اساسشی دپ پزشش ی داپد‪ .‬ایش ننشون همشواپ دپ اشال ولشول و‬ ‫شناخت اصول پایه ای استریلیزاسیون و ضد عفونی کردن نقش‬
‫نوآوپی هستند‪ .‬اما هنوز بسیاپی از عوامل شیمیایی قبلی اپزش خود پا به عنوان یک مشاد مشر ر بشر پوی عوامشل عفشونی افش‬
‫کرد اند‪.‬‬

‫واژه ها‪:‬‬

‫استریلیزاسیون ‪ :‬از بی بردن ومام اش ال ایاوی می رواپگانیسم ها و اسپوپ بشاکتری هشاو و بشه مفوشوم از دسشت پنشت ووانشایی‬
‫اپگانیسم برای و ثیر است‪.‬‬

‫باکتریوسیدال‪ :‬عاملی است که باعث کشت و مرگ غیر قابل برگشت باکتری ها شود‪.‬‬

‫باکتریواستاتیک (‪ :)bacteriostatic‬عاملی است که باعث ووقف و مواپ پشد باکتری ها می شود و با اذف آن عامل مجشددا‬
‫پشد از سر گرنته می شود‪.‬‬

‫دزانفکتانت (گندزدا)‪ :‬عاملی است که برای از بی بردن می رواپگانیسم ها دپ سطوح بی جان ب اپ می پود‪.‬‬

‫ضدعفونی کننده (‪ :)Antiseptic‬عاملی است که برای از بی بردن می رواپگانیسم ها دپ بانت ها و سطوح زند ب اپمی پود‪.‬‬

‫ونوا معیاپ با اپزشی که دپ اپوباط با مرگ وجود داپد از دست پنت غیر قابل برگشت ووانایی وولید مثشل اسشت‪ .‬دپ هنگشامی کشه‬
‫پیشروند ای دپ وعداد می رواپگانیسم های زند‬ ‫یک جمعیت می روبی با یک عامل کشند مواجه می شود به مروپ زمان کاه‬
‫پخ می دهد‪ .‬معموال کینتیک مرگ یک جمعیت می روبی به شش ل لگشاپیتمی اسشت و اگشر دپ یشک نمشوداپ و لگشاپیتم وعشداد‬
‫می رواپگانیسم های زند نسبت به زمان وماس با عامل کشند ورسیم شود یک خط مستقیم به دست خواهد آمد‪.‬‬

‫عوامل شیمیایی ضد میکروبی‬

‫‪ -1‬عواملی که به غشاء سیتوپالسمی آسیب می رسانند‬

‫پرووئی ها و چربی های آن بستگی داپد‪ .‬مللول ها و پاک کنند های آلی سشاختاپ‬ ‫ومامیت و ی پاپچگی غشاء سلول به آپای‬
‫غشاء پا متالشی می کنند و دپ عمل رد طبیعی غشاء اختالل ایجاد می کنند‪.‬‬

‫‪84‬‬
‫سطلی مشی ششوند‪.‬‬ ‫کش‬ ‫الف‪ -‬عوامل فعال سطحی (سورفاکتانت ها ‪ ،‬دترجنت ها)‪ :‬عواملی هستند که باعث کاه‬
‫آبدوسشت قطبشی و مللشول دپ‬ ‫غیر قطبی مللول دپ چربی و از طرف دیگر داپای یشک بخش‬ ‫دپ یک سمت ااوی یک بخ‬
‫آبند‪ .‬قسمت هیدپونوب همیشه از هیدپوکرب ها وش یل می شود و منبع آن می وواند چربی هاو پوغ هاو پلی مر های سشنتتیک‬
‫و غیر باشد‪ .‬نوع گرو های هیدپونیلو طبقه بندی اولیه سوناکتانت ها پا نراهم می کند‪:‬‬

‫دترجنت های کاتیونی‬

‫ترکیبات آمونیوم چهارظرفیتی (‪ :)QACs‬داپای شاپژ مثبت اند و از ‪ 4‬گرو آلشی ‪ 1-81‬کربنشه متلشل بشه نیتشروژن وشش یل‬
‫میشوند‪ .‬ای ورکیبات از مومتری عوامل ضد باکتریایی نعال سطلی هستند که داپای یک وااد آبگریز و یک وااد آبدوست (‬
‫هسته آمونیوم چواپظرنیتی) می باشند که شاپژ مثبت مول ول پا وامی می کند‪ .‬هنگامی که باکتری ها دپ برابر ای عوامشل قشراپ‬
‫می دهند‪ .‬وغییراوشی کشه اوفشا‬ ‫می گیرند بخشی از مول ول که باپ مثبت داپد با گرو های نسفات منفی دپ نسفولیپید ها واکن‬
‫می انتد موجب از دست پنت نسبی نفوذپشذیری غششاء و وشراوش ورکیبشات سشلول مشی گشردد‪ .‬دپ نوایشت مم ش اسشت عوامشل‬
‫ضدعفونی کنند دپ سلول نفوذ کرد و پرووئی های سلولی پا دناووپ کنند‪ .‬دپ ‪ pH‬قلیایی بیشتری نعالیت پا داشته و گرم مثبت‬
‫نسبت به آنوا اساسترند‪ .‬سودوموناسو مای وباکتریوم ها و بسیاپی از ویروس ها و قشاپ هشا بشه ایش ورکیبشات مقاومنشد بنشابرای‬

‫استریل کنند نیستند‪ .‬ستری ماید ‪( C‬ساولن)و که دپ واقع ورکیب سشتریمونیوم برومایشد ( ‪ )%81‬بشا کلرهگزیشدی (‪ ) %8/1‬مشی‬

‫باشد و همچنی ستیل پیریدینیوم کلراید و بنزالکانیوم کلراید از معروف وری ‪ QACs‬می باشند ‪.‬‬

‫دترجنت های آنیونی‬

‫معرونتری ای مواد صابون ها می باشندکه خاصیت ای مول ول‬

‫ها به دلیل باپ منفی آنوا می باشد‪ .‬صابون ها نمک های سشدیم یشا‬
‫پتاسیم اسید های چرب می باشند که دپ ا ر مجاوپت چربشی هشا و‬
‫پوغ ها با قلیا ایجاد می شوند‪ .‬صابون هایی که از چربی ایوانی ساخته می شوند ااتیاج به آب گشرم داپنشد زیشرا دپ آب سشرد‬
‫خیلی کم ا ل می شوند‪ .‬از مزیت صابون ها اینست که دپ طبیعت ووسط باکتری ها متابولیز می شوند‪ .‬اما از معایب آنوا اینسشت‬
‫و نمک های غیر مللولی ایجشاد مشی کننشد کشه بشر پوی‬ ‫که دپ مناطقی که آب سخت است با یون های کلسیم و منیزیم واکن‬
‫ماد ای که با صابون شسته می شود پسوب می کنند‪ .‬ای دورجنت ها باعث از هم پاشیدگی شدید لیپوپرووئینوای غشاء می شوند‬
‫و بیشتری نعالیت خود پا بر پوی باکتری های گرم مثبت ها داپند‪ .‬اما به دلیل غشاء خاپجی وأ یر کمی بشر پوی گشرم منفشی هشا‬
‫نشان می دهند‪.‬‬

‫‪84‬‬
 ‫ب‪ -‬ترکیبات فنلی‪:‬‬

‫ای ورکیبات دپ غلظت های پایی بسرعت باکتریوسیدال اند و باعث غیرنعال شدن برگشت ناپذیر دهیدپوژنازها و اکسشیدازهای‬
‫متلل به غشاء های لیپیدی می گردند و همچنی باعث آسیب به پرووئی ها نیشز مشی گردنشد‪ .‬دپ عمشل بیششتر از مششتقات کمتشر‬
‫سوزانند و کمتر سمی ننل استفاد می شود‪.‬ویروس ‪ HIV‬ووسط مللول ‪ % 0/1‬ننل غیرنعال می شود‪ .‬مللول ‪ %2‬ننل دپ ال ل یشا‬
‫‪ %1‬دپ آب باکتری هاو قاپ ها و ویروس ها پا دپ مدت ‪ 00‬دقیقه غیر نعال می کند با ای وجود استریل کنند نیستند‪ .‬ورکیباوی‬
‫که بیشتری اهمیت پا داپند مشتقات آلکیل‪ ،‬کلرو و دی فنیل (بیس فنل) هستند‪.‬‬

‫ورکیبات کرزول ساد وری ننل های آل یل اند‪.‬کرزول به صوپت مللول ‪ %2/1‬گند زدای بسیاپ مناسبی برای مشدنوعو خلشط و‬
‫چرک است‪ .‬برای باسیل سل (ملتوای باالی لیپید دپ دیواپ ) از بوتری گندزداهاست ولی استریل کند نمی باشد‪.‬‬

‫از مشتقات بیس ننل که داپای دو ورکیب ننلی هستندو هگزاکلروفن یک بیس ننل هالوژن داپ است که وشأ یر زیشادی بشر پوی‬
‫باکتری های گرم مثبت و گرم منفی و قاپ ها داپد و دپ غلظت باال باکتریوسیدال است و مشی ووانشد دپ ورکیشب بشا صشابون هشاو‬
‫نرآوپد های آپایشی و دپ خمیردندان ها ملرف شود‪.‬‬

‫از مشتقات کلرو ننلو دتول (‪4‬کلر‪1 -‬و‪ - 0‬دی متیل ننل) می باشد که از آن می ووان برای ضدعفونی کردن زخم ها و بریشدگی‬
‫ها استفاد کرد‪ .‬پنگ آن زپد پوش است ولی با اضانه کردن آب شیری پنگ می شود اما دوول دپ ال ل بی پنگ است‪.‬‬

‫ج) الکل ها‪:‬‬

‫ال ل از طریق نفوذ دپ زنجیر هیدپوکربنی لیپیدها آنوا پا از هم می پاشند‪ .‬عالو بر ای پرووئی های سشلول پا نیشز دنشاووپ مشی‬
‫مشی یابشد بشه همشی دلیشل ایزوپرونیشل‬ ‫کنند‪ .‬هر چه وعداد کرب و وزن مول ولی بیشتر باشد ا رات می روب کششی نیشز انشزای‬
‫ال ل(سمّی و گران) قدپت بیشتری از اوانول و اوانول بیشتر از متانول نعالیت می روب کشی داپد‪ .‬اوانول به میشزان زیشادی بشرای‬
‫ضدعفونی پوست ملل وزپیق و دماسنج های پزش ی استفاد می شود‪ .‬اویل ال ل (اوانول)و ایزوپروپیل ال ل و پروپانول نعالیشت‬
‫ضد می روبی وسیعی بر پوی باکتری های پویشی گرم مثبت ها و گرم منفی هاو ویروس های لیپید داپ و اسید نسشت هشا داپنشد‪.‬‬
‫ولی ووانایی کشت اسپوپ پا نداپند و همچنی ا رات ضعیفی بر پوی قاپ ها و ویروس های بدون لیپید داپند‪ .‬مر روری غلظشت‬
‫‪ 10 – 00‬دپجه است (نعالیت دناووپ کردن پرووئی ها دپ ملیط آبی صوپت می گیرد)‪ .‬اوانول پوی طیف وسشیعی از ویشروس‬
‫ها نیز مر ر است و ‪ HIV‬پا دپ مدت زمان اداقل ‪ 80‬دقیقه غیر نعال می کند‪.‬‬

‫‪05‬‬
 ‫‪ -2‬عواملی که پروتئین ها را دناتوره می کنند‬

‫اسیدها‪ ،‬قلیاها‪ ،‬الکل ها‬

‫اسید ها و قلیا ها از طریق آزاد کردن‪ H +‬و‪ OH-‬و یا از طریق وغییر دادن ‪ pH‬ملیط اپگانیسم ا ر خود پا اعمال مشی کننشد‪ .‬اسشید‬
‫های معدنی قوی و قلیاهای قوی متناسب با میزان وجزیه شدن دپ مللول خاصیت ضدعفونی کنندگی داپند‪ .‬علیرغم این ه میشزان‬
‫وجزیه شدن اسید های آلی کمتر از اسید های معدنی است اما دپ برخی مشواپد آنوشا ضشدعفونی کننشد هشای قشوی ورینشد‪ .‬اسشید‬
‫بنزوئیک به عنوان یک نگه داپند مواد غذایی استفاد میشود و ادود ‪ 0‬برابر قوی ور از ‪ HCl‬است‪ .‬اسید هشای آلشی دیگشر مثشل‬
‫است استفاد شوند‪.‬‬ ‫اسید استیکو اسید الکتیکو اسید سیتریک و غیر نیز مم‬

‫‪ -3‬عواملی که گروه های فعال (‪ )Reactive‬پروتئین ها را تغییر می دهند‬

‫گر اختلاصی چون گرو های سولفیدپیل اایا (‪ )SH-SH‬است که به‬ ‫جایگا کاوالیتیک یک آنزیمو ااوی گرو های واکن‬
‫گر وغییر یابند و یا وخریب شوند با موشاپ‬ ‫سوبسترا پیوند شد و وقایع کاوالیتیک پا شروع می کنند‪ .‬اگر یک یا چند گرو واکن‬
‫نعالیت آنزیم همرا است‪.‬‬

‫الف) فلزات سنگین‪ :‬نمک های مللول جیو و آپسنیکو نقر و مسو پوی و بقیه نلزات سنگی از طریق وش یل پیوند با وااد‬
‫های سیستئی گرو های سولفیدپیل موجب بروز ا رات سمّی بر پوی نعالیت آنزیم می شوند‪.‬‬

‫ترکیبات معدنی جیوه‪ :‬کلروپمرکوپیکو اکسید مرکوپیک قبال موپد استفاد قراپ می گرنته اند اما امشروز بشه دلیشل سشمّیت‬
‫زیاد کاپبرد ملدودی داپد‬

‫ترکیبات آلی جیوه‪ :‬مرویوالتو متان و مرکوپکروم سمّیت کمتری داپند‪.‬‬

‫ترکیبات نقره‪ :‬نیترات نقر پایجتری نمک نقر دپ کاپبرد های بالینی است و مللول ‪ %8‬چشمی آن برای پیشگیری از عفونشت‬
‫چشمی گنوکوکی دپ نوزادان کاپبرد داپد‪ .‬ای ورکیبات ورجیلا باکتراستاویک اند‪ .‬پماد سولفادیاپی نقر دپ دپمشان سشوختگی‬
‫ها کاپبرد وسیعی داپد‪.‬‬

‫ترکیبات مس‪ :‬غلظت ‪ 2 ppm‬سولفات مس دپ آب استخر های شنا از پشد قاپ ها و جلبک ها ممانعت می کند‪.‬‬

‫ب) عوامل اکسید کننده‪:‬‬

‫هالوژن ها و پراکسید هیدپوژن از مفیدوری عوامل اکسید کنند ملسوب می شوند‪ .‬ای ورکیبشات از طریشق وبشدیل گشرو هشای‬
‫سولفیدپیل اایاء (‪ ) –SH‬آنزیم ها به ش ل اکسید شد (‪ )S-S‬آنوا پا غیرنعال می کنند‪.‬‬

‫‪05‬‬
‫ب‪ )1-‬هالوژن ها‪ :‬کلر و ید پایجتری ای گروهند‪ .‬کلر برای گندزدایی آب ها و ید برای ضدعفونی سطح پوسشت اسشتفاد‬
‫می شود ‪ .‬ای ورکیبات باکتریوسیدالند و بر پوی اسپوپ مر رند‪ .‬خاصیت اکسیدکنندگی داشته و با گرو های اایایی چون آمی‬
‫و سولفیدپیل اسید های آمینه بخلوص ویروزی ورکیب می شوند و پرووئی ها پا غیرنعال می کنند‪.‬‬

‫ید (‪ :)Iodine‬ید دپ ‪ pH‬کمتر از ‪ 6‬و دپ ش ل مول ول ید( ‪ ) I2‬اشداکثر عمشل باکتریوسشیدالی و دپ ‪ pH‬بیششتر از ‪ 0.1‬کشاه‬

‫قدپت کشندگی داپد‪ .‬یون یدید‪ I -‬هیچگونه وأ یر باکتریوسیدال نداپد‪ .‬مللول یشد دپ ال شل پا تنتوریدد گوینشد (‪ %2‬یشدو ‪%2.1‬‬
‫یدوپ سدیم دپ ال ل ‪ 00‬دپجه) که از آن می ووان برای ضدعفونی زخم ها و بریدگی های کوچک و آماد سازی پوست قبل از‬

‫جراای استفاد کرد‪ .‬مخلوطی از ید و یک ماد االل یا ناقل (آزادسازی وشدپیجی یشد) ولشت عنشوان «یددوفور» (‪)Iodophor‬‬

‫نامید می شود‪ .‬شناخته وری یدونوپ «پوویدون‪-‬آیودای » یا بتادین است‪ .‬بتادی ورکیبی از پلی وینیل پیرولیدون به همرا ‪% 0/0‬‬
‫ید می باشد‪ .‬میزان ید آزاد و دپ دسترس آن ‪ %9-82‬می باشد‪ .‬بتادی دپ مدت ‪ 1‬دقیقشه ا شر خشود پا اعمشال مشی کنشد و نعالیشت‬
‫باکتریوسیدالی خوبی بر پوی باکتری هاو قاپ ها و ویروس ها داپد مشروط بر این ه زمان وماس آن طوالنی وشر ششود‪ .‬خاصشیت‬
‫اسپوپ کشی هم داپد‪ .‬با ومام اینوا مواپدی از آلود شد مللول های بتادی گزاپش شد است‪ .‬ید از طریق بانت سوخته جشذب‬
‫است منجشر‬ ‫غلظت آن دپ پالسما و مسمومیت گردد‪ .‬لذا جذب پوستی آن دپ نوزادان مم‬ ‫می شود و می وواند باعث انزای‬
‫به کم کاپی ویروئید گردد‪.‬‬

‫کلر‪ :‬کلر به عنوان یک دزانف تانت قوی مخلوصا برای مخازن آب موپد ملرف زیادی داپد‪ .‬هنگامی که کلر یا ورکیبات آن‬
‫به آب اضانه می شوند اسید هیپوکلرو (‪ )HClO‬ایجاد می شود که دپ مللول های خنثی یا اسیدی وولید اکسیژن نعشال مشی کنشد‬
‫که یک اکسید کنند ی قوی ملسوب می شود‪.‬‬

‫‪Cl2‬‬ ‫‪+H2O → HCl +‬‬ ‫‪HClO‬‬

‫‪HClO → HCl +O‬‬

‫هیپوکلریت ها مفیدوری ورکیبات کلرند که به ش ل نمک های سدیم و کلسیم و لیتیم و ولت عنوان کلوپکسو پوپکسو آب‬

‫ژاول شناخته می شوند‪ .‬هیپوکلریت سدیم ‪ %1-81‬به عنوان سفیدکنند خانگی استفاد می شود‪.‬‬

‫‪ -8‬بدلیل این ه کلر ووسط خونو سرم و سایر مواد پرووئینی غیرنعال می شود لذا ووصیه می شود سطوح از قبل ومیز گردند‪.‬‬

‫‪ -2‬دپ ضدعفونی کردن وسایل نلزی خاصیت خوپندگی داپد ( اضانه کردن نیتریت سدیم خوپندگی آن پا می کاهد)‪.‬‬

‫غلظت مو ر کلر برای از بی بردن باکتری ها کمتر از ‪1 ppm‬و قاپ ها ‪800ppm‬و مای وباکتریوم ها ‪ 8000-80000 ppm‬و اسپوپ‬
‫باکتری ‪ 10-1000 ppm‬می باشد‪.‬‬

‫‪05‬‬
 ‫ب ‪ )2-‬پراکسیدهیدروژن (آب اکسیژنه)‪ ،‬پراستیک اسید و ازن‬

‫پراکسیدهیدروژن یک مایع اکسید کنند قوی است و دپ ش ل مللول ‪ %0‬به عنوان یک آنتی سپتیک مفید برای ومیز کشردن‬
‫زخم ها استفاد می شود‪ H2O2 .‬ووسط کاواالزهای بانتی وجزیه مشی ششودو اکسشیژن آزاد مشی کنشد لشذا عمل شرد کششندگی آن‬
‫ضعیف است‪ .‬ااتماال وش یل پادی ال های آزاد هیدپوکسیل ∙‪ OH‬که خاصیت سمّی داپند مسشئول بیششتری نعالیشت آن باششند‪.‬‬
‫وابسته به آه وولید می شوند‪ .‬ای پادی ال ها همچنی می ووانند بشه مول شول ‪ DNA‬آسشیب‬ ‫ای پادی ال سمی دپ یک واکن‬
‫برسانند‪ H2O2 .‬به عنوان یک ضدعفونی کنند بر پوی سطوح غیرزند بسیاپ مفید و مر ر است و دپ ضشد عفشونی دسشتگا هشای‬
‫پزش ی و لنزهای وماسی و ایمپلنت ها و پرووزهای جراای به طوپ پوز انزون اسشتفاد مشی ششود‪ .‬غلظشت ‪ %0-6‬آب اکسشیژنه و‬
‫جوشاندن آن دپ ‪ 800‬دپجه سانتی گراد به مدت ‪ 80‬دقیقه برای گندزدایی و انودام پاووژن های بدون اسپوپ استفاد مشی ششود و‬
‫دپ غلظت های ‪ %80-21‬همه ی می رواپگانیسم ها و اسپوپها پا نیز از بی می برد‪ .‬البته کاپبرد ایش پوش بشرای اسشتریل کشردن‬
‫سطوح ملدود است زیرا بعضی از نلزات و پالستیک های طبیعی پا خراب می نماید‪.‬‬

‫رنگ ها‪:‬‬

‫برخی از پنگ ها نه ونوا باکتری ها پا پنگ می کنند بل ه دپ پقت های بسیاپ زیاد بر پوی آنوا وأ یر مواپی داپند‪ .‬پنشگ هشای‬
‫قلیایی بیشتری کا پبرد پا داپند‪ .‬آنوا ومایل زیادی به گرو های نسفات دپ نوکلئوپرووئی ها و بقیه اجزای سلول داپند و بر پوی‬
‫نرایند های اکسیداسیون سلولی ا ر داپند ولی ووسط سرم و بقیه پرووئی ها مواپ مشی ششوند‪ .‬دپ پزشش ی ملشدود بشه اسشتفاد دپ‬
‫ضایعات پوستی اند‪ .‬پنگ های وری ننیل متشان (بشه ویشژ کریسشتال ویولشه و ماالششیت گشری و بریلیانشت گشری ) و پنشگ هشای‬
‫آکریدینی بیشتری کاپبرد پا داپند‪.‬‬

‫مواد شیمیایی استریل کننده‬

‫الف)عوامل آلکیله کننده‬

‫ازجمله مومتری ای عوامل فرمالدئید‪ ،‬گلوتارآلدئید و اکسید اتیلن است که همگی استریل کنند می باششند‪ .‬نعالیشت آنوشا‬
‫بدلیل دگرگون سازی آنزیم و مواپ نعالیت آنواست‪.‬‬

‫فرمالدئید (‪)CHO-H‬‬

‫ای ورکیب گرو های کربوکسیلو هیدپوکسیل و یا سولفیدپیل پرووئی ها پا ووسط جایگزینی مستقیم یک گرو هیدپوکسشی‬
‫آنوا با یک گرو سولفیدپیل به ش ل زیر است‪:‬‬ ‫متیل به جای اوم هیدپوژن آل یله می کند‪ .‬واکن‬

‫‪05‬‬
 ‫نرمالدئید داپای بوی زنند و سرطانزا است لذا نقط دزانف تانت است‪.‬‬

‫نرمالدئید با این ه دپ دمای اوا به صوپت گاز است اما دپ آب به خوبی ال می شود دپ ش ل مللول آبی ‪ %00‬به نام فرمالین‬
‫عرضه میشود‪ .‬نرمالی برای نگه داپی بانت ها و یک جزء موم دپ مایعات مومیایی می باشد‪ .‬نرمالی دپ غلظت های بشاال ومشامی‬
‫اپگانیسم ها از جمله اسپوپ پا وخریب می کند‪ .‬وأ یر ناچیزی بر خلوصیات آنتی ژنیک پرووئی ها داپد و د پوویه واکس ها غیر‬
‫نعال استفاد می شود‪ .‬مللول ‪ %2-1‬نر مالدئید دپ اراپت ‪ 60-10‬دپجشه بشه صشوپت گشاز دپامشد و بشه مشدت ‪ 2‬سشاعت بشرای‬
‫استریل کردن اوا هاو سال هاو اوا های عملو مرغداپیو پتو و مللفه و برخی نیلتر ها استفاد می شود‪.‬‬

‫گلوتارآلدئید‪:‬‬

‫مللول ‪ %2‬گلوواپآلدئید دپ ‪ pH‬قلیایی (با بانر بی ربنات) باکتری ها و ویروس ها پا دپ ‪ 4‬دقیقه و مای وبشاکتریوم هشا پا دپ ‪-60‬‬
‫‪ 00‬دقیقه از بی می برد‪ .‬اگر زمان وماس به ‪ 1‬ساعت برسد اسپوپها نیز وخریب و استریل کننشد اسشت‪ .‬بشه عنشوان یشک اسدتریل‬
‫کننده سرد برای وسایل جراای استفاد می شود‪ .‬پایجتری و بوتری مایع شیمیایی استریل کنند دسشتگا هشای اندوسش وپی و‬
‫دندانپزش ی است‪ .‬برای استریل کردن دسشتگا هشای وشنفس ملشنوعی ووصشیه مشی ششود‪ .‬بشه عنشوان یشک عامشل باکتریوسشاید و‬
‫اسپوپوساید ادود ‪ 80‬برابر قوی ور از نرمالدئید است و سمّیت کمتشری داپد‪ .‬عمل شرد آن مربشوط بشه آل یالسشیون گشرو هشای‬
‫سولفیدپیل و هیدپوکسیل و آمی و کربوکسیل و وخریب پرووئی هاست‪.‬‬

‫اکسیداتیلن‪:‬‬

‫گازی بی پنگ با نقطه جوش ‪ 80/1‬دپجه سانتی گرادو انفجاپی و اشتعالی و مووشاژن و سرطانزاسشت‪ .‬ایش عامشل اسشتریل کننشد‬
‫با اسیدهای نوکلئیک و موواسیون می وواند منجر به‬ ‫گازی با عمل ردی آهستهو با وش یل پادی ال های هیدپوکسی اویلو واکن‬
‫مرگ می رواپگانیسم ها گردد‪ .‬مومتری کاپبرد آن برای استریل کردن مواد اساس به اراپت لوله ای و پلی اویل و سرنگ هاو‬
‫نراوپد های بیولوژیک و داپویی و دیالیز و پنبه می باشد‪ .‬برای استریل کردن دستگا هشای اایشاء قلبشی‪ -‬پیشوی و اندوسش وپی‬
‫بسیاپ مفید است‪ .‬اکسید اویل پا دپ اراپت ‪ 4‬دپجه به نسبت ‪ % 0/8-0/1‬به مللول ها مشی انزاینشد و یشا بشه عنشوان گشاز اسشتریل‬
‫کنند دپ ملفظه های خاص با غلظت متوسط ‪ 010‬میلی گرم دپ لیتشر دپ اراپوشی بشاالور از نقطشه جشوش (‪ 60‬دپجشه) و ملیطشی‬
‫مرطوب (‪ )%00‬با مدت وماس متوسط ‪ 4‬ساعت استفاد می کنند‪ .‬مواد استریل شد باید اشدود ‪ 86‬سشاعت دپ معشره هشوا قشراپ‬
‫گیرند وا اکسید اویل سمی از سطح آنوا اذف شود‪.‬‬

‫‪08‬‬
 ‫ب) بخار پراکسید هیدروژن‬

‫پراکسید هیدپوژن ‪ 00‬دپصد دپ دمای ادود ‪ 60‬دپجه اراپت دید و بخاپات آن به دلیل خاصیت اکسشیدکنندگی قشوی یشک‬
‫پوش استریلیزاسیون مو ر است‪ .‬دپ پوش دیگر که استریلیزاسیون گاز پالسما نامید می شودو پراکسشید هیشدپوژن بخاپششد و‬
‫سپس به کمک امواج ماکروویو و یا پادیویی پادی ال های آزاد پر انرژی وولید می شوند که استریل کنند می باشند‪ .‬چشون دپ‬
‫ای پوشو مواد سمی وولید نمی شود دپ بسیاپی از مواپد جایگزی گاز اکسید اویل شد است‪.‬‬

‫ج) پراستیک اسید‬

‫با غلظتی ادود ‪ 0/2‬دپصد استفاد می شود و اکسید کنند قوی است که به مللوالت غیر سمی استیک اسید و اکسیژن وبدیل‬
‫می شود‪.‬‬

‫‪ -‬سطح بندی فعالیت دزانفکتانت ها ‪:‬‬

‫دزانفکتانت های سطح باال ‪ :‬ای دزانف تانت ها برای وسایلی که دپ پوش های وواجمی دپ بدن بیماپ استفاد مشی ششوند کشاپبرد‬
‫داپند (به عنوان مثال وسایل اندوس وپی و پالستی ی که معموال قابلیت ولمل استریلیزاسشیون دپ دمشای هشای بشاال پا نداپنشد)‪ .‬از‬
‫جمله ای مواد می ووان از گلوواپالدئیدو پراستیک اسید و بخاپات آب اکسیژنه (‪ )%00‬نام برد‪.‬‬

‫دزانفکتانت های سطح متوسط ‪ :‬معموال برای وسایل نیمه بلرانی مثشل الپینگوسش و و اسشپ ولوم واژینشال و لولشه هشای وشنفس‬
‫ملنوعی پس از بیووشی استفاد می شوند‪ .‬از جمله ای مواد می ووان ال ل و یدونوپها پا نام برد‪.‬‬

‫دزانفکتانت های سطح پائین ‪ :‬برای وسایل و وجویزات غیر بلرانی مثل ال ترود دستگا ها و گوشی پزش ی استفاد می شود‪.‬‬

‫روش های فیزیکی از بین بردن میکروب ها‬

‫‪ -1‬حرارت‬

‫اراپت پرملرف وری و قابل دسترس وری پوش از بی بردن می روب ها است‪ .‬بشه دو دسشته ی اشراپت مرطشوب و اشراپت‬
‫خشک وقسیم می شود‪.‬‬

‫الف) حرارت مرطوب‬

‫به دلیل قدپت نفوذ بیشتر و کشندگی سریعتر ورجیح داد می شود‪.‬‬

‫‪00‬‬
 ‫‪ -1‬جوشاندن (‪:)Boiling‬‬

‫دپ ا ر جوشاندن اشیاءو نرم های پویشی ‪ 8‬ساعت و برخی از اسپوپ وا ‪ 2‬ساعت ازبی می پوند امشا اسشپوپ برخشی گونشه هشا وشا ‪1‬‬
‫ساعت نیز ولمل می کند‪ .‬بنابرای یک پوش استریلیزاسیون مطمئ نیست‪ .‬جوشاندن آب به مدت ‪ 81‬وا ‪ 20‬دقیقه آنرا قابل شرب‬
‫می کند اما اسپوپ ها باقی می مانند‪ .‬اغلب باکتری های مزونیل ‪ 00‬دقیقه دپ دمای ‪ 60‬دپجه سشانتی گشراد کششته مشی ششوند‪ .‬امشا‬
‫استانیلوکوک ها و انتروکک ها وا‪ 60‬دقیقه ولمل می کنند‪ .‬معموال دمای ‪ 10‬دپجه سانتی گراد دپ مدت ‪ 1‬وا ‪ 80‬دقیقه اشش ال‬
‫پویشی پا از بی می برد‪.‬‬

‫‪ -2‬تیندالیزاسیون (‪:)Tyndalization‬‬

‫ویندال اسپوپ پا کشف کرد و خود پوش از بی بردن آن پا پیشنواد کرد‪ .‬ای پوش عباپت است از جوشاندن مواد موپد نظر دپ‬
‫℃‪ 10-800‬به مدت ‪ 00‬دقیقه برای سه پوز متوالی‪ .‬دپ ای پوش سلول های پویشی دپ جریان اولشی پوز اشراپت دادن کششته‬
‫می شوند اما اسپوپ ها دپ ا ر اراپت به نرم پویشی دپ آمد و دپ طی پوز های دوم و سوم اراپت کشته مشی ششوند ایش پوش‬
‫برای استریل کردن مواد جامد و نیمه جامدو محیط های کشت حساس به حرارت ااوی ورکیبشاوی از قبیشل کربوهیشدپات‬
‫هاو سرم و غیر که دپ ا ر اراپت های باالی ℃ ‪ 800‬و اووکالو وخریب می شوندو ملیط های ااوی وخشم مشر‪ ،‬و ششیرو ملشیط‬
‫لوون اشتای و لونلر کاپبرد داپد‪.‬‬

‫‪ -3‬پاستوریزاسیون‪:‬‬

‫ای پوش برای از بی بردن باکتری های بیماپیزا دپ شیر و مایعات کاپبرد داپد‪ .‬دپ پاستوپیزاسیون کندو ششیر ابتشدا دپ دمشای ℃‬
‫‪ 60‬برای مدت ‪ 00‬دقیقه اراپت می بیند و سپس بسرعت سرد می شود‪ .‬دپ پوش وند از دمای ‪ 02‬دپجه به مدت ‪ 81‬انیه استفاد‬
‫می گردد‪ .‬ای پوش ووانایی استریل کردن پا نداپند ولی کلیه باکتری های بیماپیزا پا از بی می برد‪.‬‬

‫‪ -4‬اتوکالو کردن (بخار آب تحت فشار)‪:‬‬

‫پایج وری پوش استریلیزاسیون ووسط اراپت مرطوب است‪ .‬دستگا اووکالو دپ دمای ‪ 828‬دپجه سانتی گرادو نشاپ ‪ 81‬پوند بر‬
‫اینچ مربع (‪ 8/8‬باپ)و زمان ‪ 81‬دقیقه کلیه مواد و وسایل پا استریل می کند‪ .‬اگر آلودگی زیاد باشد زمان پا وا ‪ 60‬دقیقه هم انزای‬
‫می دهند‪ .‬باید ووجه داشت که مواد شیمیایی سمّیو سرطان زا و پادیو ایزووو دپ اووکالو غیرنعشال نمشی گردنشد‪ .‬بشرای کنتشرل‬
‫کیفی اووکالوو از مواد شیمایی اساس به اراپت و همچنی اسپوپهای باسیلوس استئاپوورمونیلوس استفاد می شود‪.‬‬

‫‪05‬‬
 ‫ب) حرارت خشک‪:‬‬

‫دپ پوش استریلیزاسیون با اراپت خشک (‪ )Dry heat‬به دماهای باالور و مدت زمان طوالنی وری نسبت به اراپت مرطوب نیاز‬
‫است‪ .‬نشوپ یشا آون (‪ )Oven‬ی شی از بوتشری دسشتگا هشای اسشتریل کننشد بشا اشراپت خششک اسشت‪ .‬کشاپبرد آن ورجیلشا بشه‬
‫استریلیزاسیون ظروف شیشه ایو پلیت های شیشه ای ملیط کشت (پتری دی )و پوغ هشاو ژلشه هشا و پشودپ هشا و وسشایل نلشزی‬
‫دندانپزش ی و جراای که بخاپ آب باعث زنگ زدن و وخریب آنوا می گردد ملدود می شود‪ .‬دمای ℃‪ 800‬به مدت ‪ 60‬دقیقشه‬
‫و ℃‪ 860‬به مدت ‪ 2‬ساعت و یا ℃‪ 810‬به مدت ‪ 00‬دقیقه می وواند ومامی اپگانیسم ها پا از بی ببرد و باعث استریلیزاسیون گردد‪.‬‬
‫برای کنترل کیفی آونو از مواد شیمایی اساس به اراپت و همچنی اسپوپهای باسیلوس سوبتیلیس استفاد می شود‪.‬‬

‫‪ -2‬تشعشعات (امواج)‬

‫به طوپ کلی امواجی که طول موج کووشاهتری داپنشد قشدپت نفشوذ و انشرژی بیششتری داپنشد بشه عنشوان مثشال اششعه ‪ X‬و ‪ γ‬کشه از‬
‫انفجاپات پادیواکتیو و ووسط شتاب دهند های یونی وولید می شوند اگر ووسشط بشاکتری هشا جشذب ششوند وشأ یرات کششندگی‬
‫است انرژی کانی برای برداشت کامل‪ e -‬پا از یک اوم و وولید یک باپ ال تری ی (یونیزاسیون) پا‬ ‫شدیدی داپند‪ .‬وشعشع مم‬
‫داشته باشد و یا نقط‪ e -‬ها پا به موقعیت باالور انرژی اپوقاء دهد(‪.)Excitation‬‬

‫اشعه فرابنفش (‪:)UV‬‬

‫اشعه ‪ UV‬با استفاد از المپ های بخاپجیو به طوپ ملنوعی وولید می شود‪ .‬ای اشعه بشر پوی گشرم مثبشت هشا و گشرم منفشی هشا‬
‫ا رات مشابوی داپد‪ .‬مر روری طول موج ‪( 240-210 UV‬اپتیمم ‪ )260 nm‬مشی باششد‪ .‬اششعه ‪ UV‬پا نمشی وشوان بشه عنشوان عامشل‬
‫استریل کنند طبقه بندی کرد چون انرژی پایینی داپدو قدپت نفوذ کمشی داششته و نفشوذ آن دپ مایعشات جزئشی و آهسشته اسشت‪.‬‬
‫مستقیم ملانظت می شوند وأ یری نداپد‪ .‬اشعه ‪ UV‬باعث ایجشاد‬ ‫بنابرای بر پوی اپگانیسم هایی که پوشید شد اند و یا از واب‬
‫پیوند های کوواالنسی (دایمر سی لوبووان) بی وااد های پیریمیدی مجاوپ دپ یک پشته از ‪ DNA‬مشی ششود (دایمدر تیمدین)‪.‬‬
‫دایمر های پیریمیدینی که چنی وضعیتی پیدا می کنند دیگر نمی ووانند به پوپی های م مل خود اولال یابند و به ایش ورویشب‬
‫سنتز ‪ DNA‬مواپ می شود‪ .‬ازجمله ا رات دیگر اشعه ‪UV‬و موواسیون زایی ووولید مول شول هشای اکسشید کننشد پراکسشید اسشت‪.‬‬
‫کاپبرد آن دپ کنترل کردن می روب های منتقل شوند ووسط هواست که برای اوا های جراای و آزمایششگا هشا و هشود هشای‬
‫بیولوژیک می وواند کاپبرد داشته باشد‪.‬‬

‫اشعه های یونیزان‪:‬‬

‫اشعه های یونیزان ملتوای انرژی بیشتری داپند(نسبت به ‪ )UV‬و بنابرای ظرنیت بیشتری پا برای وولید ا شرات کششند نششان مشی‬
‫دهند‪ .‬اشعه گامایی که از یک منبع پادیواکتیو از قبیل کبالت ‪ 60‬ساطع می شود و ذپات بتا که از یک شتاب دهند خطی خاپج‬

‫‪05‬‬
 ‫می گردد می ووانند دپ استریلیزاسیون مواد و وسایل پزش ی کاپبرد داشته باشند اما معموال از اشعه آلفا و ای شس چنشی اسشتفاد‬
‫ای نمی شود‪ .‬هنگامی که اشعه یونیزان از وپای یک جسم عبوپ می کند به اوم ها برخوپد و یک ال ترون با انرژی باال پا جشدا و‬
‫با سرعت زیاد پرواب می کند همزمانی که ای – ‪ e‬ارکت می کند اوم ها پا یونیز و ولریک می کند‪.‬‬

‫مکانیسم‪ :‬اشعه های یونیزان و وأ یر مستقیم و غیرمستقیم بر پوی ماکرومول ول های سلول داپند‪ .‬وأ یرات مسشتقیم مشی ووانشد بشه‬
‫دلیل «انتقال انرژی» دپ دپون یک ناایه اساس و زند سلول باشد (‪ .)DNA‬اما از آنجائی ه سلول ها ااوی مقشادیر زیشادی آب‬
‫هستند م انیسم های اولیه کشندگی یک وأ یر غیرمستقیم می باششد‪ .‬همزمشان کشه وشعششعات یشونیزان از وپای آب دپون سشلول‬
‫عبوپ می کند موجب یونیز شدن مول ول های آب می شوند‪.‬‬

‫‪H2O‬‬ ‫‪H2O+‬‬ ‫‪+ e-‬‬

‫و «مول ول های باپداپ آب» و «پادی ال آزاد هیدپوکسیل» پا بوجود می آوپد‪.‬‬ ‫یون مثبت (‪ )H2O+‬با آب غیر یونیز واکن‬

‫‪H2O‬‬ ‫‪+ H2O +→ H3O + + OH°‬‬

‫یون هیدپوکسیل (‪ )OH-‬و پادی ال هیدپوژن‪ H °‬بوجود می آوپد‪.‬‬ ‫از طرنی ال ترونی که پرواب می شود با آب واکن‬

‫‪e-‬‬ ‫‪+ H2O → OH- + H°‬‬

‫پادی ال های هیدپوکسیل عوامل اکسید کنند قوی اند و بویژ به مول ول های بزپگی چون ‪ DNA‬امله کرد و باعث ش اف‬
‫دپ پشته های آن می شوند‪ .‬پادی ال هیدپوژن نیز یک اایاء کنند قوی است‪.‬‬

‫کداربرد‪ :‬و نولششوژی اسششتفاد از اشششعه هششای یشونیزان قابششل انجششام دپ آزمایشششگا هششای پووشی نمششی باشششد امششا دپ صششنعت بششرای‬
‫استریلیزاسیون نخ های بخیهو وسایل ی باپ ملرف جراای و پزش ی اساس به اراپت و سرنگ های پالسشتی یو مللشول هشای‬
‫قندی اساس به اراپت از اشعه گاما استفاد می شود‪.‬‬

‫‪ -3‬فیلتراسیون‪:‬‬
‫پوش اصلی که برای استریلیزاسیون مایعات اساس به اراپت دپ آزمایشگا استفاد می ششودو پوش نیلتراسشیون مشی باششد‪ .‬دپ‬
‫اصلی پا به عود داپد‪.‬‬ ‫نرایند نیلتراسیون «غربالگری م انی ی» نق‬

‫امروز از «نیلتر های غشایی (‪ )Membrane Filter‬استفاد می گردد‪ .‬نیلتر های غشایی از جنس نیترات سلولزو دی استات سلولزو‬
‫پلی کربنات و غیر می باشند‪ .‬از نیلتر های دیگر خاصیت جذب کنندگی کمتری داشته لشذا میشزان و سشرعت نیلتراسشیون آنوشا‬
‫باالور است‪ .‬عمال از نیلتر هایی ج وت کاپ استفاد می شود که قطر منانذش به انداز کانی کوچشک باششدوا می رواپگانیسشم هشا‬

‫‪04‬‬
‫عبوپ ن نند ای نیلترها قابلیت استریلیزاسیون ووسط اووکالو پا داپند‪ .‬نیلتر های با قطر منانذ ‪ 0/22‬می رون وسیع وری کشاپبرد پا‬
‫داپند‪ .‬چنی منانذی از انداز باکتری ها کوچ ترند اما مای وپالسماها با قطر ‪ 0/82-0/21‬می رومترو کالمیدیاو کوکسیال بشوپنتی‬
‫و ویروس ها با ای پوش اذف نمی شوند‪.‬‬

‫فیلتر های ‪)High efficiency particulate air( HEPA‬‬

‫از جنس نایبرگالس بود و ساختمان انوا به گونه ای است که سرعت هوا دپ ای نیلترها کم می باشد‪ .‬از ای نیلترها دپ هود های‬
‫بیولوژیکو اوومبیلو هواپیما و سایر وجویزات استفاد می شود‪ .‬ای نیلترها پاندمان باالیی داپند و قادپنشد ‪ 99/990‬دپصشد ذپات‬
‫دپ انداز ‪ 0/0‬می رون پا از هوا جذب کنند یعنی ‪ 0‬ذپ از ‪ 80/000‬ذپ ‪ 0/0‬می رونی از آنوا عبوپ می کند‪.‬‬

‫آنتی بیوتیک ها‬

‫اگر چه داپوها از قرن ‪ 80‬دپ دپمشان بیماپیوشای عفشونی بشه کشاپ گرنتشه ششدند (کینیشدی دپ دپمشان ماالپیشا و امتشی دپ دپمشان‬
‫آمیبیازیس) اما شیمی دپمانی به عنوان یک علم دپ دهه اول قرن ‪ 20‬پایه پیزی ششد‪ .‬کششف اول ‪ 8901‬بشه وقشوع پیوسشته کشه دپ‬
‫جریان آن وا یر پنگ قرمز پرونتوزیل بر پوی عفونت های اسشترپتوک ی ششناخته ششد‪ .‬کششف دوم کشه سشرآغاز دوپان طالیشی‬
‫دپمان ضد می روبی نام گرنتهو کشف ووخلیص پنی سیلی از صاف شد کشت "پنی سیلیومکرایزوجنوم ( نوواووم)" بود‪ .‬اگشر‬
‫چه پنی سیلی دپ سال ‪ 8929‬ووسط نلمینگ کششف ششد امشا نلشوپیو چشای و هم شاپان دپ دانششگا آکسشفوپد دپ سشال ‪8940‬‬
‫جداسازی و وخلیص آنرا از کشت مایع ام ان پذیر ساختند و کاپایی آن پا نشان دادند‪ .‬دپ سال هشای بعشد وعشداد زیشادی آنتشی‬
‫بیوویک کشف شدند که مشابه پنی سیلی ورکیبات مفیدی بودنشد‪ .‬از سشال ‪ 8944‬وشا بشه اشال جسشتجو بشرای یشانت عوامشل ضشد‬
‫می روبی جدید ادامه داپد‪.‬‬

‫آنتی بیوتیک ‪ :‬موادی کشه ووسشط می رواپگانیسشم هشا وولیشد و یشا بشه شش ل صشناعی سشنتز مشی ششوند ودپ مقشادیر کشمو پششد‬

‫می رواپگانیسم های دیگر پا مواپ می کنند‪.‬‬

‫ویژگی های مطلوب یک آنتی بیوتیک‬

‫‪ -8‬سمّیت انتخابی‪ :‬عامل شیمی دپمانی باید ا ر مواپی یا کشندگی نقط بر پوی می رواپگانیسم داشته باششند و بشه بانشت میزبشان‬
‫آسیب نرساند‪.‬‬

‫‪04‬‬
‫‪-2‬آنتی بیوویک اید آل باکتریوسیدال باشد و بوتر است استاویک نباشد ‪.‬استاویک نقط ا ر موشاپی داپد و پیششه کنشی نوشایی بشه‬
‫عود دناع میزبان است و زمانی که دناع میزبان مختل باشد استاویک ها کاپایی چندانی نداپند‪.‬‬

‫‪-0‬آنتی بیوویک اید آل عاملی است که اپگانیسم های اساس دپ برابر آن مقاوم نشوند‪.‬‬

‫‪ -4‬وسیع الطیف باشد اما گاهی مش الوی دپ استفاد از ای آنتی بیوویک ها وجود داپد‪( .‬اذف نلوپ نرمال)‬

‫‪ -1‬اساسیت زا (آلرژن) نباشد و عواپه جانبی نداشته باشد ‪.‬‬

‫‪ -6‬دپ اضوپ پالسماو مایعات و اگزودای چرکی غیرنعال نشود‪.‬‬

‫‪ -0‬مللول دپآب و پایداپ باشد‪.‬‬

‫طبقه بندی آنتی بیوتیک ها براساس جایگاه هدف‬

‫‪ -1‬مهار سنتز دیواره سلولی‬

‫‪ -2‬جلوگیری از عملکرد غشاء‬

‫‪ -3‬مهارسنتزپروتئین‬

‫‪ -4‬مهارسنتز اسیدهای نوکلئیک‬

‫‪ -5‬مهار تولید متابولیت ها‬

‫مهارکننده های سنتز دیواره سلولی‬

‫‪ -1‬بتاالکتام ها‪:‬‬

‫پنددی سددیلین هددا و سفالوس د ورین هددا (پنششام هششا و سششفم هششا) دو زیرگششرو عمششد ی بتاالکتامنششد‪ .‬عوامششل جدیششدور دیگششری‬
‫چشون کاربداپنم هددا (مثشل ایمششی پشنم)و مونوباکتددام هدا (مثششل آزورونشام) نیشز دپایش گشرو قششراپ داپنشد‪ .‬ومششام بتاالکتشام هششا از‬
‫نظر کلی م انیسم مشابوی داپند‪.‬‬

‫مکانیسم عمل ‪:‬‬

‫بتاالکتام ها باکتریوسیدالند‪ .‬آخری مراله سنتزدیواپ سلولی مراله ایست که ووسط بتاالکتشام هشا موشاپ مشی گشردد‪ .‬زمشانی کشه‬
‫زنجیر جانبی به گلی ان متلل شدو ای زنجیر بشه شش ل پنتاپپتیشد اسشت کشه دپ انتوشای آنوشا دو اسشیدآمینه "‪ -D‬آالنشی –‪– D‬‬
‫‪55‬‬
‫آالنی " وجود داپد‪ .‬دپ آخری مراله سنتزو باید ‪ –D‬آالنی انتوایی جدا شد و چواپمی ‪–D‬آالنی به اسید آمینشه سشوم زنجیشر‬
‫وشش یل‬ ‫دیگر و یا گلیسی دپ پل پنتاپپتیدی متلل گردد و اصطالاا "پل های عرضی" بی پشته ها وش یل گردد‪ .‬ایش واکشن‬
‫وششرانس‬ ‫"وششرانس پپتیداسششیون" گوینششد‪ .‬واکششن‬ ‫پششل هششای عرضششی کششه اولششاالت جششانبی ‪ PG‬پا بوجششود مششی آوپنششد پا واکششن‬
‫پپتیداسیون(‪ )TP‬ووسط ی سری از پرووئی ها به نام "پروتئین های متصل شونده به پنی سدیلین هدا" (‪ )PBPs‬صشوپت مشی‬
‫گیرد‪ .‬برخی از ای ‪ PBPs‬کربوکسی پیتیدازند (‪-D‬آالنی کربوکسشی پپتیشداز) کشه ‪–D‬آالنشی انتوشایی (پنجمشی ) پا از زنجیشر‬
‫پنتاپپتیدی جدا می کنند و برخی دیگر پیوند عرضی بی ‪ –D‬آالنی چواپم پا با سایر اسیدهای آمینه دپ پشته های دیگر کاوالیز و‬
‫عمل ورانس پپتیداسیون پا کاوالیز می کنند‪.‬‬

‫بتاالکتام ها براساس نوع آنتی بیوویک به طوپ کلی مراال متفاوت ورانس پپتیداسیون پا مواپ می کنند و باعث مرگ سشلول مشی‬
‫گردنشد ‪ .‬به طور کلی شباهت ساختمانی بین پنی سیلین ها و سفالوس ورین ها با واحددهای "‪ –D‬آالندین– ‪ D‬آالندین"‬

‫انتهای پنتاپ تید و مهار عمل ترانس پ تیداسیون مکانیسم اصلی این داروها می باشند‪ .‬بتاالکتام ها به عنشوان سوبسشترایی‬
‫پا به طشوپ غیشر قابشل برگششتی موشاپ مشی کنشد‪ .‬ایش آنتشی‬ ‫مشابه با سوبسترای طبیعی ورانس پپتیداسیون عمل کرد و ای واکن‬
‫بیوویک ها عالو بر مواپ ورانس پپتیداسیون که مسئول وش یل اولاالت جانبی است کربوکسی پپتیدازها پا نیز موشاپ مشی نماینشد‬
‫(‪ –D‬آالنی پا از زنجیر جانبی پنتاپپتید جدا می کند) ای آنزیم ها به خلوص دپ مراله نوایی سنتز پپتیدوگلی ان دپ گرم منفی‬
‫ها اهمیت داپند‪.‬‬

‫قدم بعدی بعد از مواپ ورانس پپتیداسیونو غیر فعال کردن مهارکننده های آنزیم هدای اتولیتیدک دپ دیشواپ سشلول اسشت‪.‬‬
‫آنزیم های اتولیتیک دپ االت طبیعی باعث وعویض م رپ و منظم واادهای دیواپ سلولی شد و دپ جداسازی باکتری ها دپ‬
‫داپند‪ .‬به طوپ طبیعی نعالیت ای آنزیم ها ووسط ی سری از مواپکنند ها ونظشیم مشی گشردد ‪ .‬بشه نظشر مشی پسشد کشه‬ ‫وقسیم نق‬
‫بتاالکتام ها باعث غیر نعال شدن مواپ کنند های ای آنزیم ها می گردند ای مسئله باعث می شود که آنزیم های اوولیتیک نعال‬
‫شد و سلول دپ شرایطی که ملیط ایزووونیشک اسشت لیشز ششد و یشا دپ ملشیط هشای هیپروونیشک بشه شش ل اسفروپالسشت و یشا‬
‫پروووپالست دپآید‪.‬‬

‫با ووجه به مطالب نو می ووان استنباط کرد که ا ر بتاالکتام ها بر پوی باکتری های در حال رشد است و اگر ووسط یک عامل‬
‫باکتریواستاویک از پشد باکتری ها ممانعت شودو بتاالکتام ها وأ یر خوبی نخواهند داشت‪ .‬بعضی از آنتی بیوویک هشای بتاالکتشام‬
‫نقط ومایل اولال به یک یا دووا از ‪ PBPs‬ها پا داپند و هر یک از ای عوامل پاسخ موپنولوژیک خاصی(لیزووش یل نیالمنت و‬
‫یا ایجاد اش ال بیضی) پا دپ سلول ایجاد می کنند‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫پنی سیلین ها‬
‫ها داپای یک هسته "‪-6‬آمینوپنی‬ ‫همه پنی سیلی‬
‫سیالنیک اسید" اند‪ .‬ای هسته داپای یک القه ویازولیدی‬
‫و یک القه بتاالکتام است‪ .‬به ای هستهو گرو های اسیدی‬
‫‪ R‬مختلف متلل می شوند و باعث ایجاد پنی سیلی های مختلف با خلوصیات ناپماکولوژیک‬
‫خاص می گردد‪.‬‬

‫‪ -1‬پنی سیلین های طبیعی‬

‫بنزیل پنی سیلین یا پنی سیلی ‪ G‬از جمله پنی سیلی های طبیعی است که از طریق انزودن ننیل استیک اسید به ملشیط کششت‬
‫وولید می شود‪ .‬نعالیت آن عمدوا بر پوی گرم مثبت ها و وشأ یرکمی بشر پوی گشرم منفشی هشا داپد و داپویشی انتخشابی دپ دپمشان‬
‫استرپتوکوک هاو اسپیروکتو مننگوککو کلستریدیوم و استانیلوکوک هایی که بتاالکتاماز وولید نمی کننشد مشی باششد‪ .‬وزپیشق‬
‫یک دوز ‪ 8/200/000‬واادی دپمان مناسبی برای سفیلیس اولیه و ناپنژیت استرپتوک ی است‪ .‬از معایب آن وخریب ووسط اسید‬
‫معد وپنی سیلینازها و ایجاد اساسیت است‪.‬‬

‫پنی سیلین‪ :V‬نعالیتی مشابه با ‪ G‬داپد ولی دپ برابر اسید معد مقاوم و جذب گواپشی خوبی داپد‪.‬‬

‫پنی سیلین های نیمه صناعی ‪:‬‬

‫اگر پنی سیلی ‪ G‬یا پنشی سشیلی هشای طبیعشی دیگشر پا دپ‬
‫مجاوپت آنزیم های آمیداز قشراپ دهشیم مقشادیر زیشادی از‬
‫"‪-6‬آمینو پنی سیالنیک اسید" وولید مشی ششودکه زنجیشر‬
‫های جانبی ‪ R‬متفاووی پا می ووانیم به آن متلشل کشرد و‬
‫مقداپ نا ملدودی پنی سیلی نیمه صناعی پا وولید کنیم‪.‬‬

‫‪ -2‬پنی سیلین های مقاوم به پنی سیلیناز (‪)PRPs‬‬

‫دپ ای دسته ازآنتی بیوویکو وغییر دپ زنجیر جانبی موجب افاظت القه بتاالکتام از عمل رد آنزیم های پنی سیلیناز می شود‪.‬‬

‫دپ ایش گششرو متششی سششیلی (اسششاس بششه اسششید)و نانیسششیلی و پنششی سششیلی هششای ایزوکسششازولیل (اگزاسیلی وکلوگزاسششیلی و دی‬
‫گلوکزاسیلی ) مقاوم به اسید وجود داپند‪ .‬ای پنی سیلی ها برای دپمان استانیلوکوک های مولد بتاالکتاماز کاپبرد داپند‪ .‬برخی‬
‫از استانیلوکوک ها با کسب ژن ‪ mecA‬قادپند‪ PBP‬با میل ورکیبی پایی (‪ )PBP2a‬به آنتی بیوویک های نو ایجاد کننشد و لشذا‬

‫‪55‬‬
‫می ووانند به ای دسته از آنتی بیوویک ها ( اگزاسیلی و متی سیلی ‪ )....‬مقاوم گردند‪ .‬به استتاییلوکوکوس اورئتوس هتای‬
‫مقاوم به متی سیلین ‪ /‬اگزاسیلی سویه های ‪ MRSA‬گفته می شود که اهمیشت ویشژ ای دپ ایجشاد عفونشت هشای بیماپسشتانی‬
‫داپند‬

‫‪ -3‬پنی سیلین های وسیع الطیف‬

‫نعالیت آنوا علیه باکتری های گرم منفی شد است‪.‬آمیندوپنی سدیلین هدا‬ ‫وغییرات دپ ‪ R‬جانبی ای پنی سیلی ها باعث انزای‬
‫(آموکسی سیلی و آمپی سیلی ) از مفیدوری ای گروهند که به اسید معد مقاومند‪ .‬داشت گرو آمی دپ ساختاپ آنوا نفشوذ ایش‬
‫عوامل پا از وپای غشاء خاپجی باکتری های گرم منفی بوبود بخشید است‪ .‬ورکیب آموکسی سیلی با کالوالنیک اسشید (موشاپ‬
‫کنند بتاالکتاماز) علیه باکتری های وولیدکنند بتاالکتاماز مثل همونیلوس آنفشوالنزا‪ ،‬اشریششیاکلی‪ ،‬سشالمونال و ششیگال و‪ ...‬ا شر‬
‫داد است‪.‬‬ ‫بخشی آنرا انزای‬

‫‪-4‬پنی سیلین های ضد سودومونایی‬

‫کربوکسی پنی سیلین ها (کاربنی سیلین و تیکارسیلین) نعالیت بیششتری بشر پوی سشودوموناس داپنشد‪ .‬وی اپسشیلی مششابه‬
‫آمپی سیلی است ولشی علیشه گشرم منفشی هشا مشر رور اسشت‪ .‬دپ سشپتی سشمی هشای گشرم منفشی معمشوال بشا یشک آنتشی بیوویشک‬
‫آمینوگلی وزید وجویز می شوند‪ .‬مشتقات یوریدو پنی سیلین ها (آزلوسیلین‪ ،‬مزلوسیلین‪ ،‬پی پراسیلین) نسبت به مشتقات‬
‫کربوکسی وأ یر مواپکنندگی بیشتری پا علیه سشودوموناس آئروژینشوزا داپنشد‪ .‬ورکیشب پشی پراسشیلی بشا وازوباکتشام (مواپکننشد‬
‫ا ر داپو بر پوی باسیل های گرم منفی وولیدکنند بتاالکتاماز می شود‪.‬‬ ‫بتاالکتاماز) باعث انزای‬

‫عوارض ‪ :‬هر ماد ای که ااوی پنی سیلی باشد می وواند اساسیت ایجاد کند (شیر و مواد آپایشی و غیشر )‪ .‬عامشل اساسشیت‬
‫نراوپد های وخریبی (اسید پنی سیلوئیک) است‪ .‬ازدیاد اساسیت دپ کودکان قابل چشم پوشی ولی دپ بزپگساالن دپ آمری شا‬
‫‪ %8-1‬است که آنانیالکسی ااد و خطرناک ‪ %0/1‬می باشد‬

‫سفالوسپورین ها‬

‫آنتی بیووی ی هایی که ووسط برخی از قشاپ هشای سفالوسشپوپیوم وولیشد مشی ششوند‪ .‬داپای هسشته "‪-7‬آمینوسفالوسد ورنیک‬
‫اسید" می باشند‪ .‬سفالوسپوپی های طبیعی ا رات ضد می روبی کمی داپند ولی پیوند با گرو های ‪ R‬به وولید طیف وسشیعی از‬
‫ضلعی "دی هیدروتیازین" می باششند کشه داپای‬ ‫ای آنتی بیوویک ها می انجامد‪ .‬داپای یک القه بتاالکتام ویک القه ش‬
‫یک اوم گوگرد دپ ناایه ‪ 8‬ای القه می باشند‪ .‬م انیسم عمل آنوا مشابه با پنی سیلی ها با اولال بشه ‪ PBPs‬ویشژ و موشاپ سشنتز‬
‫دیواپ سلولی و همچنی نعال کردن آنزیم های اوولیتیک‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫سفالوسپورین های نسل اول‬

‫ای داپوها عمدوا علیه کوکسی های گرم مثبت به جزء انتروکوک مر رند و وا ادودی علیه برخشی از باسشیل هشای گشرم منفشی‪.‬‬
‫کوکسی های بی هوازی اغلب اساسند اما باکتری بی هوازی باکتروئیدس نراژیلیس اینگونه نیست‪ .‬سفالکسدین و سدفرادین‬
‫به خوبی از گواپش جذب می شوند سایری باید وزپیق شوند‪ .‬سفازولین داپوی انتخابی برای پیشگیری از عفونشت دپ جرااشی‬
‫است‪ .‬هیچ دام به ‪ CNS‬نفوذ نمی کنند و داپوی انتخابی برای دپمان هیچ عفونتی نیستند و بیشتر جنبه کموپرونیالکسی داپند‪.‬‬

‫نسل دوم‬

‫بیششتری پوی باسشیل هشای گشرم منفشی از جملشه‬ ‫بر پوی اپگانیسم هایی که نسل اول برآنوشا مر رنشدو وشأ یر داپنشد ولشی پوشش‬
‫کلبسیالوپرووئوس داپند ولی وا یر چندانی برسودوموناس نداپند‪ .‬سفوکستی بویژ بر پوی باکتروئیدس نراژیلیس مشر ر اسشت و‬
‫بنابرای دپ عفونت های مخلوط مثل پریتونیت و ‪( PID‬عفونت های لگنی) به کاپ می پوند‪.‬‬

‫نسل سوم‬

‫وأ یر آنوا بر پوی گرم مثبت کم شد است (بجز پنوموکوک) و گاها انتروکک ها باعث عفونت انویه می شوند‪ .‬اکثشرا بشر پوی‬
‫نعالیشت علیشه باسشیل هشای گشرم منفشی اسشت‪.‬‬ ‫استانیلوکوک ها مر رند ( سفتازیدیم وأ یر کمی داپد)‪ .‬از مزیت موم آنوا انشزای‬

‫‪58‬‬
‫هرچند نسل دوم علیه سودوموناس آئروژینوزا مر ر نبودند ولی از نسل سوم آنتی بیوویشک هشایی مثشل سشفتازیدیم دپ دپمشان آن‬
‫مو ر است‪ .‬ای داپوها دپ دپمان سپتی سمی های گرم منفی بیماپستانی بسشیاپ مفیدنشد‪ .‬از ویژگشی متمشایز آنوشا نفشوذ دپ ‪ CNS‬و‬
‫دپمان مننژیت های گرم منفی است‪.‬‬

‫نسل چهارم‬

‫سفپیم نسل ‪ 4‬است و نعالیت خوبی بر پوی "انتروباکتر و سیتروباکتر های" مقاوم به نسل ‪ 0‬داپند‪ .‬ای داپو نعالیت خوبی بر پوی‬
‫سودوموناس آئروژینوزا داپد‪ .‬سفپیروم نیز از آنتی بیوویک های ای نسل می باشد‬

‫نسل پنجم‪ :‬سفتاپولی و سفتوبیپرول‬

‫عوارض جانبی ‪ :‬اساسیت زا و ااتمال آنانیالکسی وجود داپد‪ .‬آلرژی متقاطع با پنشی سشیلی هشا ‪ %1‬وجشود داپد‪ .‬بیمشاپانی کشه‬
‫اساسیت کمی به پنی سیلی داپند می ووانند سفالوسپوپی ملرف کنند ولی دپ انشرادی کشه سشابقه آنانیالکسشی داپنشد ممنشوع‬
‫های "دی سولفیرام" پا داپد‪.‬‬ ‫است‪ .‬ملرف همزمان ای داپوها با ال ل ااتمال واکن‬

‫مونوباکتام ها ‪:‬‬

‫داپای یک القه بتاالکتام (مونوسی لیک) است و به بتاالکتامازها مقاوم می باشند‪ .‬بر پوی گرم منفی ها نعال ولی بر گشرم مثبشت‬
‫و بی هوازی ها بی وأ یر است‪ .‬دپ بیماپان دچاپ آلرژی به پنی سیلی می وواند استفاد گردد‪ .‬ااتمال عفونشت انویشه گشرم مثبشت‬
‫وجود داپد ‪ .‬آزترونام از معرونتری انتی بیوویک های ای دسته است‪.‬‬

‫کارباپنم ها ‪:‬‬

‫ایمی پنم اولی داپوی ای گرو و نعالیت خوبی بر پوی باکتری های گرم مثبت و گرم منفی و بی هوازی ها داپد‪ .‬ایش داپو بشه‬
‫بتاالکتامازها مقاوم است ولی ووسط "دی هیدپوپیتیدازها" دپ ووبول کلیه غیر نعال می ششوند بنشابرای بشا سیالسشتاوی وجشویزمی‬
‫شوند‪ .‬نفوذ خوبی دپ مایعات بدن و ‪ CNS‬داپد ولی سودوموناس ها به سرعت به ای داپو مقشاوم مشی ششوند و بنشابرای اسشتفاد‬
‫همزمان با یک آمینوگلی وزید ضروپت داپد‪ .‬مروپنم طیف ا ری شبیه به ایمی پنم داپد ولی ووسط پپتیدازها غیر نعشال نششد و‬
‫ااتمال بروز وشنج دپ ملرف آن کمتر است‪.‬‬

‫مهار کننده های بتاالکتاماز ‪:‬‬

‫چندی بتاالکتام داپیم که به عنوان مواپکنند بتاالکتاماز عمل می کنندو ای عوامل نعالیشت ضشدباکتریایی کمشی داپنشد امشا دپ‬
‫ورکیب با بتاالکتام هایی که به هیدپولیز با بتاالکتاماز اساسند آنوا پا دپ برابر وجزیه شدن ملانظت می کنند و به آنوا اجاز مشی‬

‫‪50‬‬
‫دهند ا ر خود پا اعمال کنند‪ .‬ای ورکیبات داپای القه بتاالکتامی هستند که ولت وشأ یر املشه آنزیمشی قراپگرنتشه و یشک مشاد‬
‫واسط پا وش یل می دهند ای ورکیبات اد واسط با سرعت نسبتا آهسته ای هیدپولیز می شوند‪.‬‬

‫کالووالنیک اسید و سولباکتام "خودکشی کنند های مواپی" (‪ )Suicide inhibitors‬هسشتند کشه برخشی از بتاالکتامازهشا پا‬
‫مواپ می کنند از نظر بالینی آموکسی سیلی ‪-‬کالووالنیک اسیدو وی اپسی ‪-‬کالووالنیک اسید و آمپی سیلی ‪ -‬سولباکتام مفیدند‪.‬‬

‫مقاومت به بتاالکتام ها‪:‬‬

‫از ‪ 200‬واپیانت مختلف از ای آنشزیم هشا دپ‬ ‫الف) شایعتری م انیسم مقاومت به بتاالکتام ها وولید بتاالکتامازها می باشد‪ .‬بی‬
‫گرم مثبت ها و گرم منفی هشا وجشود داپد کشه بسشیاپی پالسشمیدی کشد مشی ششوند‪ .‬برخشی از آنوشا اختلاصشی پنشی سشیلی هشاو‬
‫سفالوسپوپی ها و کاپباپنموا عمل می کنند اما برخی طیف وسیعتری داپند‪ .‬دپ پوش مول ولیو بتاالکتامازهشا دپ چوشاپ کشالس‬
‫(‪ )A-D‬طبقه بندی می شوند‪ .‬ششایعتری بتاالکتامازهشای کشالس ‪ A‬عباپونشد از پنشی سشیلینازهای ‪ TEM-1‬و ‪ SHV-1‬مشی باششند‪.‬‬
‫متاسفانه موواسیون های نقطه ای دپ ای آنزیم ها باعث وولید بتاالکتامازهایی با نعالیت گسترد علیه پنی سیلی ها وسفالوسپوپی‬
‫ها شد استو که به آنوا " بتاالکتامازهای وستی اططیت( ‪ ")ESBLs‬گفتشه مشی ششود ایش آنشزیم هشا قشادپ بشه هیشدپولیز‬
‫سفالوسپوپی های نسل سوم و آزورونام می باشند‪ .‬بسیاپی از ای آنزیم ها ووسط پالسمیدها کد و قابل انتقال دپ بی گشرم منفشی‬
‫ها می باشند‬

‫ب) نقدان و موواسیون و یا کسب ‪ PBP‬های جدید (مانند سویه های ‪)MRSA‬‬

‫ج) موواسیون دپ پرووئی های پوپی غشاء خاپجی (مقاومت سودوموناس به ایمی پنم)‬

‫د) عدم نعال کردن آنزیم های اوولیتیک (پدید وولرانس)‬

‫م) اختالل دپ سنتز پپتیدوگلی ان مثل اش ال ‪ L‬یا باکتری های غیر نعال از نظر متابولیسمی‪.‬‬

‫‪ -2‬سیکلوسرین ‪:‬‬

‫ممانعت کنند از سنتز ‪ PG‬است اما نقط دپ دپمان سل کاپبرد داپد‪.‬‬

‫پقابتی آنزیم آالنین راسماز و آنزیم"‪ –D‬آالنین– ‪ –D‬آالندین سدنتاز"‬ ‫آنالوگ ساختمانی با آالنی است و دپ یک واکن‬
‫پا مواپ می کند‪.‬‬

‫‪-D‬آالنین‪-D -‬آالنین‬ ‫‪-D‬آالنین ‪-D +‬آالنین‬ ‫‪- D‬آالنین‬ ‫‪-L‬آالنین‬

‫‪55‬‬
 ‫‪-3‬گلیکوپیتیدها‪:‬‬

‫میانی می باشند‪.‬‬ ‫ای آنتی بیوویک ها مول ول هایی بزپگ داپای یک دومی (‪ )Domain‬متش ل از ‪ 0‬اسید آمینه دپ بخ‬

‫الف‪ -‬ونکومایسین‪:‬‬

‫ووسط استرپتومایسس اوپینتالیس وولید و جذب کمی از پود داپد‪ .‬ساختمان بزپگ و هیدپونیل ای آنتی بیوویک باعشث ششد‬
‫سشاز ‪ peptide-NAG/NAM‬متلشل ششد و از‬ ‫که بتواند با پیوند های هیدپوژنی به وااد ‪–D‬آالنی ‪-D -‬آالنی انتوایی از پی‬
‫اللا ای واادها به دپون ساختمان پپتیدوگلی ان ممانعت کند‪.‬‬

‫ون ومایسی ا ر باکتریوسیدالی بر پوی استانیلوکوکوس اوپئوس های مقاوم به متی سیلی (‪)MRSA‬وکلستریدیوم و انتروکک ها‬
‫داپد‪ .‬سویه های مقاوم به داپو به سرعت ایجاد نمی شوند‪ .‬وجویز آن دپ دپمان سپتی سمی ها یشا انشدوکاپدیت هشای انتروک شیو‬
‫مقاومت به ون ومایسی دپ انتروکک ها‬ ‫عفونت با سویه های ‪ MRSA‬و دپمان کولیت پسودوممبرانوکاپایی خوبی داپد‪ .‬پیدای‬
‫یک مش ل عمد دپمانی ملسوب می شودکه ووسط ژن های ‪ VanA,B,C,D,E‬ایجاد می شود‪ .‬استانیلوکوکوس اوپئوس های‬
‫با اساسیت متوسط به ون ومایسی دپ چندی کشوپ دپ برخی از بیماپانی که به مدت طوالنی ای داپوپا ملرف کرد اند دید‬
‫شد است‪ .‬ااتمال مقاومت استانیلوکوکوس اوپئوس به ون ومایسی یک نگرانی موم بی المللی است‬

‫ب‪ -‬تئیکوپالنین (‪)Teicoplanin‬‬

‫شبیه ون ومایسی بود و علیه ‪ MRSA‬هاو انتروکوک و بسیاپی از گرم مثبت های دیگر مر ر است‪ .‬انتروکک های داپای ژن‬
‫‪ VanA‬به ون ومایسی و وئی وپالنی مقاومند ولی انتروکک های داپای ژن ‪ VanB‬به ون ومایسی مقاوم و به وئی وپالنی‬
‫اساسند ‪.‬‬

‫‪ -4‬باسیتراسین‬

‫یک آنتی بیوویک پلی پپتیدی است که از باسیلوس سوبتلیس وولید و برای بسیاپی از گرم مثبت ها باکتریوسیدال است‪ .‬سشمیت‬
‫سیستمیک آن باعث شد که نقط مصرف موضعی داشته باشد‪ .‬ای آنتی بیوویک از دفسفریالسیون باکتوپرنول دی فسفات‬
‫مجشدد ایش ناقشل لیپیشدی (بشاکتوپرنول) دپ غششاء ممانعشت مشی کنشد و سشنتز‬ ‫دپ غشاء سلولی جلشوگیری کشرد لشذا از چشرخ‬
‫پپتیدوگلی ان پا متوقف می کند‪.‬‬

‫مما نعت کننده های غشاء سیتوپالسمی‬

‫ای آنتی بیوویک ها معموال سمّیت انتخابی خوبی نداپند و ومایز چندانی بی غشاء می رواپگانیسم ها و میزبان قائل نمی شوند‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫‪ -1‬پلی میکسین ها ‪ :‬ووسط باسیلوس پلی می سا وولید می شوند‪ .‬از اعضای ای گرو پلی پپتیدی پلی می سی ‪( E‬کولیستی )‬
‫و ‪ B‬کاپبرد بالینی داپند‪ .‬ای داپوها به طشوپ انتخشابی بشه غششاء هشای اشاوی "نسشفاویدیل اوشانول آمشی "(جشزء اصشلی دپ غششاء‬
‫باکتری)آسیب می پسشانند‪ .‬یعاطیت پلی میکسین ها محدود به ارگانیسم های گترم مففتی استت و معمتوالا بترای‬
‫عفونت های شدید سودوموناس آئروژیفوزا‪ ،‬کلبسیال و غیره نگهداری می شود‪ .‬ای آنتی بیوویک به سشطح غششاء‬

‫پیوند شد و ساختمان و خلوصیات اسمزی آن پا وغییر می دهند و باعث وراوش بسیاپی از متابولیت ها می شود‪.‬‬

‫‪-2‬پلی اون ها‪ :‬مومتری پلی اون ها آمفووریسی ‪ B‬و نیستاوی است که عوامل ضد قاپچی اند‪ .‬آمفووریسی ‪ B‬به عنوان ملوپ‬
‫اصلی دپ دپمان ضد قاپچی است‪ .‬ای آنتی بیوویک ها به طوپ انتخابی بر پوی اپگانیسم هایی که دپ غشاء خود اشاوی اسشترول‬

‫هستند مر رندو لذا بر علیه مخمرهاو قاپ ها و بقیه سلول های یوکاپیوت مر رند‪.‬‬

‫‪ -3‬یونوفورها‪ :‬ای مواد موجب عبوپ سریع برخی کاویون ها از خالل غششاء مشی ششوند‪.‬به عنشوان مثشال والینومایسشی بشه طشوپ‬
‫اختلاصی عبوپ یون های پتاسیم پا وسویل می کند‪ .‬داپتومایسین نیز ا ر باکتریوکشی سریعی داپد‪ .‬به صوپت وابسته بشه ‪ Ca‬بشه‬
‫غشاء آسیب می پسانند و موجب دپالپیز شدن غشاء و دپ نتیجه آزاد شدن پتاسیم می گردند‪ .‬ای آنتی بیوویک نعالیت خوبی بر‬
‫پوی با گرم مثبت های مقاومی چون استانیلوکوک هاو استرپتوکوک ها و انتروکشوک هشا داپد‪ .‬امشا گشرم منفشی هشا بشه آن‬
‫مقاومند‬

‫مهارکننده های سنتز پروتئین‬

‫پیبوزوم دپ باکتری ها ‪ 00S‬و دپ پروکاپیوت ها‪ 10S‬است‪ .‬اجزاء هرکدام از ای پیبوزوم هاو ورکیب شیمیایی و عمل رد آنقشدپ‬
‫اختالف داپد که آنتی بیوویک ها سنتز پرووئی دپ باکتری هشا پا متوقشف مشی کننشدو بشدون این شه ا شر سشوئی بشر پوی پیبشوزوم‬
‫پستانداپان داشته باشند‪ .‬براساس این ه آنتی بیوویک مواپکنند سنتز پرووئی و به زیروااد ‪00S‬و یا ‪ 10S‬متلل شود بشه دوگشرو‬
‫وقسیم می شوند‪:‬‬

‫مهارکننده های زیر واحد ‪03S‬‬

‫‪-1‬آمینوگلیکوزیدها‪:‬‬

‫عوامل ضد می روبی مومی از قبیل استرپتومایسین‪ ،‬جنتامیسین‪ ،‬کانامایسین‪ ،‬توبرامایسین‪،‬آمیکاسین دپ ای گرو قراپ‬
‫داپند‪ .‬ساختمان القوی منللربه نرد که استخوان بندی اصلی هر یک از ای ورکیبات پا می سازد مشتق از اینوزیتول است که‬
‫گرو های مختلفی به آن متلل شد اند‪.‬‬

‫‪54‬‬
‫ای آنتی بیوویک ها از غشاء خاپجی و غشاء سیتو پالسمی عبوپ کرد و دپ داخل سیتوپالسم از طریق اولال غیر قابل برگششت‬
‫به پیبوزوم های‪ 00S‬سنتز پرووئی پا متوقف می کنند و خاصیت باکتری کشی داپند‪ .‬نلو عمل استرپتومایسی به مراوشب بشی‬
‫از بقیه آمینوگلی وزیدها موپد مطالعه و برپسی قراپ گرنته است و ااتماال همگی شبیه به هم عمل می نند‪ .‬مراله اول اتصدال بشه‬
‫گیرند پرووئینی ویژ (دپ موپد استرپتومایسی ‪ )P12‬می باشدکه بر پوی جزء ‪ 00S‬پیبوزوم باکتری است‪ .‬دپ مرالشه دوم شش ل‬
‫گیری کم لکس آغاز پا مواپ نمی کنند اما نعالیت طبیعشی ایش کمشپل س پا (‪ + tRNA‬نرمیشل متیشونی ‪ )mRNA +‬دپ ششروع‬
‫ورجمه پا مواپ و متوقف می کنند‪ .‬دپ مراله سوم باعث ‪( Misreading‬اشتباه در خوانده شدن) پیام ژنتی شی ‪ mRNA‬ششد و‬
‫باعششث مششی شششود اسششید آمینششه اشششتباهی واپد زنجیششر پپتیششدی شششد و دپ نتیجششه پششرووئی معیششوب وولیششد شششود‪ .‬دپ مرالششه آخششر‬
‫آمینوگلی وزید باعث شکسته شدن پلی زوم ها (اجتماعات پیبوزومی) شد وآنوا پا به مونوزوم وبدیل می کند که نمی ووانند‬
‫پرووئی بسازند ای ا رات به ش ل وقریبا همزمانی پخ می دهند‪.‬‬

‫باکتری های بی هوازی اغلب نسبت به آمی نوگلی وزیدها مقاومند زیرا که انتقال از طریق غشاء سلولی نیازمنشد انشرژی اسشت کشه‬
‫اکسیژن ااتیاج داپد‪ .‬همگی دپ ‪ pH‬قلیایی از اسیدی نعالترند و داپای ا رات سمی بدر روی گدوو و کلیده هسشتند‪ .‬بیششتر دپ‬
‫دپمان گرم منفی های پود ای و دپ مواقع شک بشه سشپتی سشمی ب شاپ مشی پونشد‪ .‬اسشتفاد بشالینی از آمینوگلی وزیشدها بشا وپود‬
‫یانته است ولی هنوز به صوپت ورکیبی ب اپ می پوند‪.‬‬ ‫سفالوسپوپی ها و کوئینولون ها کاه‬

‫استرپتومایسین اولی آمینوگلی وزید کشف شد دپ دهه ‪ 8940‬از استرپتومایسس ژپیسئوس بدست آمد‪ .‬به عنوان یک نمونشه‬
‫باپز آمینوگلی وزید بیشتر موپد مطالعه قراپ گرنت‪ .‬ای داپو به ونوایی دپ دپمان عفونت ها استفاد نمی شود‪ .‬دپ همراهی با پنی‬
‫است دپ دپمان اندوکاپدیت های انتروک ی مر ر باشد ولی بسیاپی از انتروکک ها به ای دپمان سینرژیسشم نیشز‬ ‫سیلی ها مم‬
‫یانته مقاوم ملدود شد است‪ .‬ای باکتری ها وغییراوی دپ گیرند ‪ P12‬داپند‪.‬‬ ‫مقاومند‪ .‬ا رات دپمانی آن بدلیل باکتری های جو‬
‫می وواند دپ همراهی باسایر داپوهای ضد سل دپ دپمان ای عفونت ب اپ برد شود‪ .‬دپ دپمان طاعون و بروسال دپ همراهی با‬
‫وستیبولی علب ‪ 1‬گشوش سشمی اسشت و باعشث وزوز گشوش و سشرگیجه مشی‬ ‫وتراسای لی ها کاپبرد داپد‪ .‬به شدت برای بخ‬
‫گردد و سمّیت کلیوی متوسط داپد‪.‬‬

‫جنتامیسین برای بسیاپی از باکتری های گرم مثبت و گرم منفی ازجملشه سشویه هشای سشودوموناس و پرووئشوس باکتریوسشیدال‬
‫است‪ .‬ای داپو علیه استرپتوکوک ها مر ر نیست‪ .‬ملرف آن با پنی سیلی ها ا ر باکتریوسشیدی سینرژیسشمی داپد و وپود آن بشه‬
‫داخل استرپتوکوک ها و باسیل های گرم منفی پا وسویل می کند‪.‬‬

‫آمیکاسین مشتق نیمه صناعی کانامایسی است و به آنزیم هایی که جنتاماسی و ووبرامایسی پا غیر نعال می کنند مقشاوم اسشت‪.‬‬
‫است‪.‬‬ ‫البته مقاومت ناشی از نفوذپذیری به آمی اسی دپ اال انزای‬

‫‪54‬‬
 ‫علل مقاومت به آمینوگلیکوزید ها‬

‫‪ -8‬شایعتری علت مقاومت تولید آنزیم های تغییر دهنده آمینوگلیکوزیدها (‪ )AMEs‬است‪ .‬باکتری ها با وولید ای آنشزیم‬
‫هاو باعث وغییرات شیمیایی به ش ل نسفریالسیونو آدنیالسیون و استیالسیون آنتی بیوویک هشای آمینوگلی وزیشدی مشی ششوند و‬
‫نعالیت آنوا پا متوقف می کنند‪.‬‬

‫‪ -2‬ایجاد موتاسیون و وغییر دپ گیرند پرووئینی داپو بر پوی جزء ‪ 00S‬که معموال کروموزومی است‪.‬‬

‫‪-0‬فقدددان نفوذپ د یری و کدداهش ج د ب (اسششترپتوکوک هششا نسششبت بششه آمینوگلی وزیششدها وقریبششا نفوذناپذیرنششد) مششی ووانششد‬
‫کروموزومی باشد‪.‬‬

‫‪-2‬تتراسایکلین ها‬

‫وتراسای لی ها آنتی بیوویک های وسیع الطیفی اند که بر علیه گشرم مثبشت و گشرم‬
‫منفی پی تزیاو کالمیدیا و مای وپالسماها مر رنشد‪ .‬دپ ایش خشانواد چنشد مللشول‬
‫طبیعی (کلروتراسشای لی و اکسشی وتراسشای لی ) و مششتقات نیمشه صشناعی (داکسشی‬
‫سای لی و مینوسای لی ) وجود داپد‪ .‬همه وتراسای لی هشاو باکتریواسشتاویک انشد و‬
‫اپگانیسم های سریع الرشد پا مواپ می کنند‪.‬‬

‫برخالف آمینوگلی وزیدهاو وتراسای لی ها سنتز پرووئی پا دپ سلول های پروکاپیوت و یوکاپیوت مواپ می کنند اما ا ر بیشتری‬
‫بر پوی پروکاپیوت داپند‪ .‬نعالیت انتخابی آنوا ورجیلا مربوط به ووانایی "خودکشی باکتری ها" (‪ )Suicidal ability‬است کشه‬
‫دپ نتیجه وجمع وتراسای لی ها دپ دپون سلول باکتری ااصل میشود‪.‬‬

‫وتراسای لی ها به زیروااد ‪ 00S‬پیبوزوم متلل شد و از اولال و انتقال "آمینواسیل‪ "tRNA-‬به جایگا گیرند (‪ )A‬پیبوزوم‬
‫ممانعت می کندو لذا مانع وپود اسیدهای آمینه جدید به زنجیر پلشی پپتیشدی دپ اشال پششد مشی ششوند‪ .‬ایش عمشل بشا قطشع داپو‬
‫برگشت پذیر است لذا از طویل شدن زنجیر پپتیدی جلوگیری می کنند‪.‬‬

‫ای داپوها ویژگی ی سان و مقاومت متقاطع داپند‪ .‬جذب گواپشی خوبی داشته ولی نفوذ خوبی به ‪ CNS‬نداپند‪ .‬وتراسای لی ها‬
‫می ووانند باعث از بی بردن نلوپ نرمال و عفونت های اضانی و کولیت گردند(عفونت های انویه)‪.‬‬

‫وتراسای لی ها ورجیلا برای دپمان عفونت های خاصی همچون کالمیدیا‪ ،‬ریکتزیا‪ ،‬مایکوپالسما‪ ،‬تب مالت و وبا استفاد می‬
‫شود‪ .‬دپ همراهی با استرپتومایسی دپ دپمان بروسال و یرسینیا استفاد می گردند‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫از اشد‬ ‫عوارض جانبی ‪ :‬وغییر دپ نلوپنرمال گواپش می وواند باعث انتروکولیت بدلیل عفونشت هشای انویشه گشردد‪ .‬پششد بشی‬
‫مخمرها دپ غشاء مخاطی واژن وآنال می وواند باعث التواب و خشاپش گشردد ‪ .‬دپ دوپان جنینشی و دپ ‪ 6‬سشال اول زنشدگی پوی‬
‫استخوان ها و دندان ها پسوب می کنند‪ .‬ملرف طوالنی مدت وتراسای لی ها دپ خانم های باپداپ باعث وغییر پنگ دنشدان هشا‬
‫دپ شیرخواپان می شود‪.‬‬

‫علل مقاومت ‪-8 :‬پم های برون ریزی (‪ )Efflux pumps‬که دپ غشاء سیتوپالسمی باکتری وجود داپند داپو پا به بیرون پمپ‬
‫می کنند و مومتری م انیسم میباشد‪.‬‬

‫‪ -2‬حفاظت ریبوزومی‪ :‬مللوالت ژن های ‪ tet‬مسئول افاظت از پیبوزوم هستند و ااتماال ای کشاپ پا از طریشق وغییشر شش ل‬
‫نضایی انجام می دهند که ای وغییر ش ل یا مانع از اولال وتراسای لی و یا جدا ششدن آن از پیبشوزوم مشی گشردد‪ .‬ایش مقاومشت‬
‫معموال بدلیل پالسمید است‪.‬‬

‫‪ -0‬وغییر شیمیایی وتراسای لی ها ووسط آنزیم های باکتریایی‪.‬‬

‫تیجسایکلین مشتق ملنوعی مینوسای لی می باشد‪ .‬ای آنتی بیوویک کمتر ولشت وشا یر سیسشتم هشای دنشع آنتشی بیوویشک و یشا‬
‫وغییرات آنزیمی قراپ می گیرد و طیف وسیعی بر پوی گرم مثبت هاو گرم منفی ها و بی هوازی ها داپد‪.‬‬

‫مهارکننده های زیر واحد ‪53 S‬‬

‫دپ سنتز پرووئی و زیر وااد ‪ 10 S‬یک جایگا اولالی پا برای پپتیدیل‪ tRNA-‬نراهم می کند‪ .‬عالو بر ایش مرکشز نعشالی بشرای‬
‫ش ل گیری پیوند پپتیدی دپ سنتز پشته ی پرووئینی است‪.‬‬ ‫کاوالیز کردن واکن‬

‫‪-1‬کلرامفنیکل‬

‫دپ ابتدا از کشت استرپتومایسس ونزوئال بدست می آمد ولی امروز به صوپت صشناعی وولیشد مشی گشردد‪ .‬ایش آنتشی بیوویشک و‬
‫باکتریواستاویک است و طیف ا ر و سطح خونی آن شبیه وتراسای لی می باشد‪ .‬کلرامفنی ل یک مواپکنند قشوی سشنتز پشرووئی‬
‫است ای داپو از طریق وداخل عمل با آنشزیم پ تیددیل ترانسدفراز از شش ل گیشری پیونشد پپتیشدی جلشوگیری و لشذا از اولشال‬
‫اسیدهای آمینه به زنجیر پپتیدی دپ اال ساخت ممانعت می کند ولی هیچ وأ یری بر شروع سنتز پرووئی نداپد‪.‬‬

‫دپ دپمان عفونت های همونیلوس آنفلوآنزاو مننگوکوکو سالمونال و ‪ . . .‬به کاپ می پود‪ .‬ولی امروز برای هیچ عفشونتی داپوی‬
‫انتخابی ملسوب نمی شود‪ .‬به سرعت و کامل از گواپش جذب شد و دپ اکثر بانت ها ازجمله ‪ CNS‬نفوذ می کند‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫دپ دوز های باال می وواند باعث اختالل دپ بلو‪ ،‬گلبول های قرمز شد و دپ مواپد نادپ کم خونی آپالستیک کشند ایجاد مشی‬
‫کند بنابرای استفاد از ای داپو ملدود شد است‪ .‬دپ نوزادان طبیعی و ناپس به دلیل این ه م انیسم های سم زدایی و امل نیانته‬
‫است ملرف کلرامفنی ل می وواند به کالپس منجر شد و سندپم نوزاد خاکستری پا ایجاد کند‪.‬‬

‫مقاومت به کلرامفنی ل ناشی از وخریب داپو ووسط آنزیم کلرامفنیکل استیل ترانسفراز ولت کنتشرل پالسشمید اسشت کشه از‬
‫طریق ‪ -O‬استیله کردن دپ اضوپ استیل کوآنزیم ‪ A‬و داپو پا غیرنعال می کند‪.‬‬

‫میل ورکیبی آن نسبت به داپو‬ ‫م انیسم دیگر که کروموزومی است می وواند بدلیل موواسیون دپ زیر وااد ‪ 10 S‬و کاه‬
‫گردد‪.‬‬

‫‪-2‬ماکرولیدها‬

‫ماکرولید ها (اپیترومایسی و دیریترومایسی و آزیترومایسی و کالپیترومایسی ) به جزء ‪ 10 S‬پیبوزوم وصل می شوند و جایگشا‬
‫اولال آنوا ‪ 20S rRNA‬است‪.‬‬

‫اریترومایسین‪:‬‬

‫از استرپتومایسس اپیتروس ااصل می شود‪.‬ماکرولیدها داپای یک القه ی بزپگ الکتون هستند کشه داپای ‪ 82-22‬اوشم کشرب‬
‫است که ‪ 8‬یا چند قند به آن اولال یانته است‪ .‬اپیترومایسی ورجیلا باکتریواستاویک است امشا اگشر بشا غلظشت بشاال وجشویز ششود‬
‫است برای برخی اپگانیسم ها باکتریوسیدال باشد‪ .‬ماکرولیدها به یک گیرند متلل ششد و مشانع از جابجشایی (تدرانس‬ ‫مم‬
‫لوکاسیون) پشته پپتیدی دپ اال ساخت دپ طول پیبوزم می شوند‪.‬‬

‫اپیترومایسی علیه باکتری های گرم مثبت اساس شامل پنوموککو استرپتوکک و کوپینه باکتریوم ها مر ر است‪ .‬مایکوپالسما‬
‫پنومونیه‪ ،‬کالمیدیا تراکئوماتیس و لژیونال هم به ای داپو اساسند‪ .‬اپیترومایسی می وواند جایگزی پنی سشیلی دپ انشرادی‬
‫که به آن آلرژی داپند باشد‪ .‬کالپیترومایسی و آزیترومایسی از نظر شیمیایی مشابه با اپیترومایسی اند ولی طیشف ا شر گسشترد‬
‫وری داپند و می ووانند دپ دپمان گرم منفی هشا هشم اسشتفاد ششوند‪ .‬کالپیترومایسشی ا شر بیششتری بشر پوی لژیشونالو کالمیشدیا و‬
‫هلی وباکترپیلوپی داپد‪ .‬آزیترومایسی ا ر بیشتری پوی کمپیلوباکترو همونیلوس آنفلوآنزاو مای وپالسما پنومونیه و نیسریا گنوپ‬
‫آ داپد و هر دو داپو بر پوی برخی از مایکوباکتریوم های محیطی مر رند‪.‬‬

‫ازدیاد اساسیت)و سمیت کبدی دپ ااملگی‬ ‫عوارض جانبی‪ :‬هپاویت کلستاویک (یک واکن‬

‫مقاومت به اپیترومایسی می وواند ناشی از متیالسیون گیرند داپو (‪ )20S rRNA‬بعلت اضوپ ژن های ‪ erm‬که ولشت کنتشرل‬
‫می دهند ایجاد گردد‪.‬‬ ‫پالسمید است و ومایل اولالی پیبوزوم به داپو پاکاه‬

‫‪55‬‬
 ‫‪ -3‬کلیندامایسین و لینکومایسین‬

‫ای دو داپو از نظر نلو عمل و طیف ا ر و ملل گیرند پیبوزومی مشابه اپیترومایسی بود و بشر پوی زیشر وااشد ‪ 10S‬ا شر مشی‬
‫گذاپند ولی از نظر ساختاپ شیمیایی متفاووند‪ .‬ااتماال شایعتری اندی اسیون ملرف کلیندامایسی دپمان عفونت های ششدید بشی‬
‫هوازی مثل عفونت های ناشی از باکتروئیدس نراژیلیس می باشد‪ .‬اخیرا از کلیندامایسی دپ دپمان عفونت های ‪ MRSA‬استفاد‬
‫می شوند‪.‬کلیندامایسی دپ ایجادکولیت پسودوممبرانوو مروبط با آنتی بیوویک (ناششی از کلسشتریدیوم دیفیسشیل) از همشه داپو‬
‫های دیگر مشووپ ور است‪ .‬لین ومایسی منللرا به زیروااد ‪ 10S‬پیوند یانته و مشابه با کلرامفنی ل «پیونشد پپتشدی» پا موشاپ مشی‬
‫کند‪.‬‬

‫‪ -4‬اگزازولیدون ها‪ :‬اگزازولیدون ها طیف ا ر ملدود داپد‪ .‬از مومتری ای گرو و طیفوزاالید است کشه بشه زیشر وااشد ‪10 S‬‬
‫متلشل مشی ششود وبشا وشش یل کمشپل س ششروع پشرووئی سشازی وشداخل مشی کنشد‪.‬ای آنتشی بیوویشک علیشه اسشتانیلوکوک هششاو‬
‫استرپتوکوک ها و انتروکوک های مقاوم به ون ومایسی و آمینوگلی وزیدها نعال است‪.‬‬

‫‪ -1‬استرپتوگرامین ها‪ :‬استرپتوگرامی های گرو ‪ A‬و ‪ B‬گروهی از پپتیدهای القوی هستند که ووسط برخی از بشاکتری هشای‬
‫استرپتومایسس وولید می شوند‪ .‬ای آنتی بیوویک ها به ش ل سینرژیسم پرووئی سازی پا مواپ می کنند‪ .‬از اسشترپتوگرامی هشایی‬
‫کششه کششاپبرد بششالینی داپنششد کوئیفوپریستتتین‪ -‬داطفوپریستتتین اسششت‪ .‬دالفوپریسششتی مششانع از طویششل شششدن زنجیششر پپتیششدی و‬
‫کوئینوپریستی باعث پها شدن زنجیر های پپتیدی ناقص می گردد‪ .‬ای داپوی ورکیبیو بر علیه استانیلوکوک هاو استرپتوکوک‬
‫ها و انتروکوک نسیوم های مقاوم به ون ومایسی مو ر است‪.‬‬

‫مهارکننده های سنتز اسیدهای نوکلئیک‪:‬‬

‫ریفامپین‪:‬‬

‫پیفامپی به طوپ غیرکوواالنسی به زیر وااد ‪ β‬از‪-RNA‬پلیمراز متلل شد و پشس از غیرنعشال کشردن ایش آنشزیم ششروع سشنتز‬
‫‪( RNA‬پونویسی) پا متوقف می کند و دپنوایت پرووئی سازی پا مواپ می کند‪.‬‬

‫ای داپو طیف ضد باکتریایی وسیعی داشته و می وواند علیه باکتری های گرم مثبت و مای وباکتریوم هاو کالمیدیا و برخشی گشرم‬
‫منفی ها و پاکس ویروس ها مر ر باشد‪ .‬پیفامپی به خوبی دپ داخل سلول های ناگوسیتوز کنند نفوذ می کند و اپگانیسشم هشای‬
‫داخل سلولی پا می کشد‪.‬‬

‫پیفامپی دپ دپمان سل همرا بشا سشایر داپوهشای ضدسشل ا شرات بسشیاپ مشو ری داپد‪ .‬همچنشی وجشویز خشوپاکی آن مشی ووانشد‬
‫مننگوکک پا دپ انراد کریر اذف کند‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫کوئینولون ها (‪)Quinolones‬‬

‫نالیدیکسیک اسید اولی آنتی بیوویک عرضه شد از ای گرو است که پس از ملرف خوپاکی به سطوح داپویی مر ر علیشه‬
‫باکتری ها نمی پسد بنابرای عمدوا دپ دپمان عفونت های ادراری سودمند است‪ .‬اما امروز کوئینولون های قدیمی جای خود پا‬
‫به ورکیبات جدیدوری داد اند که طیف وسیعتری داشته و نعالیت آنوا ‪ 8000‬برابر بیششتر از نالیدی سشیک اسشید اسشت‪ .‬مششتقات‬
‫نلوئوپی کوئینولون ها (نلوپوکوئینولون هشا) ششامل سی روفلوکساسدین‪ ،‬نورفلوکساسدین‪ ،‬الفلوکساسدین و ‪ . . .‬طیشف ضشد‬
‫می روبی وسیعتر و سمّیت کمتری داپند‪.‬‬

‫مکانیسم عمل‪ :‬کوئینولون ها به زیر واحد ‪ A‬آنزیم ‪ DNA‬ژیراز (جز آنزیم های ووپوایزومراز ‪ )2‬متلل شد و نعالیشت آن پا‬

‫متوقف و بنابرای همانند سازی ‪ DNA‬پا مواپ می کنند‪.‬‬

‫فعالیت ضد میکروبی‪:‬‬

‫طیف نعالیت نلوپوکوئینولون ها متفاوت است‪ .‬ای داپوها علیشه خشانواد انتروباکتریاسشه (بشاکتری هشای پود ای)و همونیلشوسو‬
‫نایسریاو کالمیدیا بسیاپ مر ر اند‪ .‬دپ دوز های باالور سودوموناس پا نیز مواپ می کنند‪ .‬نعالیت آنوا بر پوی گرم مثبت ها متفشاوت‬
‫است علیه ‪ MRSA‬ها هم مر ر باشند‪ .‬انتروکوک های‬ ‫است برخی ازآنوا علیه پنوموکک ها با مقاومت چندگانه مر رند و مم‬
‫مقاوم به ون ومایسی معموال به کوئینولون ها هم مقاومند‪ .‬می وواننشد دپ دپمشان مای وبشاکتریوم ووبرکلشوزیس و مای وبشاکتریوم‬
‫های ملیطی به عنوان داپوهای خط دوم استفاد می شوند‪ .‬ای داپوها با دپجات مختلف دپ بانت ها و مایعات بشدن منتششر مشی‬
‫شوند ولی به طوپ قابل ووجوی به ‪ CNS‬نمی پسند‪.‬‬

‫کاربرد بالینی‪ :‬عموما نلوپوکوئینولشون هشا دپ عفوندت هدای ادرای و پروسدتاتیت مر رنشد‪ .‬برخشی دپ دپمشان عفونشت هشای‬
‫گنوکوکال (سوزاک) و کالمیدیا هم کاپبرد داپند ولی بر پوی ورپونما پالیدوم (عامل سیفلیس) مو ر نیستند‪ .‬همچنی دپ دپمان‬
‫اسهال های ناشی از سالمونالو شیگال یا کمپلوباکترکاپبرد داپند‪ .‬ای داپوها دپ بچه ایوانات آسیب مفللی ایجاد می کنند لشذا‬
‫در کودکان استفاده نمی شوند‪.‬‬

‫مهار کننده های متابولیتی‪:‬‬

‫‪ -1‬سولفونامید ها‪:‬‬

‫واژ سولفونامید یک نام ژنریک برای مشتقات پاپاآمینوپنزن سولفونامید یا سولفانیالمید است‪ .‬سولفانیالمید برای اولی باپ ولت‬
‫عنوان پنگ قرمز پرونتوزیل ووسط دوماگ دپ سال ‪ 8901‬وجویز شد‪ .‬سولفونیالمید اولی عامل شیمی دپمانی مشو ر بشود کشه بشه‬
‫طوپ وزپیقی برای پیشگیری و معالجه عفونت های باکتریال قراپ گرنت‪.‬‬

‫‪58‬‬
‫مکانیسم عمل‪ :‬دپ بسیاپی از می رواپگانیسم ها و پاپاآمینوبنزوئیک اسید (‪ )PABA‬یک متابولیت اساسشی اسشت‪ PABA.‬دپ‬
‫داپد‪ .‬از آنجا که باکتری ها دپ برابر اسشید‬ ‫ساز موم دپ سنتز اسید های نوکلئیک است نق‬ ‫سنتز اسید نولیک که یک ماد پی‬

‫نولیک نفوذناپذیر هستند لذا نیازمند سنتز ای ماد موم دپ دپون خود می باشند‪.‬‬

‫دی هیدپوپتروئات سنتتاز‬

‫دی هیشدپونولیک اسشید‬ ‫دی هیدپوپتروئیک اسشید‬ ‫‪PABA +‬‬ ‫‪-2‬آمینو‪ -4-‬هیدپوکسی‪ -6-‬هیدپوکسی متیل دی هیدپو پتریدی‬

‫وتراهیدپونولیک اسید (‪)THF‬‬

‫سولفونامیدها از نظر ساختمانی آنالوگ های ‪ PABA‬هستند و با آن پقابت می کنند و به عنوان یک سوبسترای نرعی برای‬
‫دی هیدپوپتروئات سنتتاز نعالیت ای آنزیم پا مواپ می کنند دپ نتیجه آنالوگ های غیرعمل ردی اسید نولیک ساخته می ششوند‬
‫‪ PABA‬دپ ملشیط خنثشی مشی ششود‬ ‫که از پشد بیشتر باکتری ها جلوگیری می کنند‪ .‬عمل مواپکنندگی سولفونامیدها با انشزای‬
‫(موششاپ پقششابتی)‪ .‬سششلول هششای جششانوپی نمششی وواننششد اسششید نولیششک پا سششنتز کننششد و بششه منششابع خششاپجی ااتیششاج داپنششد‪ .‬برخششی از‬
‫می رواپگانیسم ها نیز اسید نولیک پا به طوپ آماد جذب می کنند لذا به سولفونامیدها اساس نیستند‪.‬‬

‫وتراهیدپونولیک اسید ش ل نعال بیولوژیک برای اسید نولیک است‪ .‬اسید نولیک یک کوآنزیم موم دپ انتقشال و اایشاء واسشطه‬
‫مومی دپ سنتز برخی از اسید های آمینه چون متیونی و بازهای پوپینی و ویمی داپد‪.‬‬ ‫های وک کربنی است و نق‬

‫ازجمله سولفونامیدها‪ :‬سولفادیازین‪ ،‬سولفومتوکسازول‪ ،‬سولفوساالزین‪ ،‬سولفاسیتین پا می ووان نشام بشرد‪ .‬ایش داپو هشا‬
‫برای برخی از گرم منفی ها و گرم مثبت ها‪ ،‬کالمیدیاها‪ ،‬نوکاردیا و تک یاخته ها باکتریواستاویک اند‪.‬‬

‫‪ -2‬تری متوپریم‪:‬‬

‫یک عامل ضد اسید نولیک است و مواپکنند قدپومنشدو انتخشابی دی هیددروفوالت ردوکتداز اسشت‪ .‬سشولفونامیدها اتشی دپ‬
‫است باکتریوسیدال باشد‪ TMP .‬نعالیت انتخشابی بشاالیی بشرای‬ ‫غلظت های باال باکتریواستاوی ند اما وری متوپریم (‪ )TMP‬مم‬
‫پدوکتاز باکتریایی داپد و با پدوکتازهای پستانداپان پیوند ضعیفی برقراپ می کند لذا سمّیت پایینی داپد‪ .‬مخلوطی از ‪ 5‬بخدش‬
‫سولفومتوکسازول و یک بخش تری متوپریم تحت عنوان داروی ترکیبی کو‪-‬تریموکسازول به طوپ گسترد دپ دپمان‬
‫عفونت های ادپاپی و سالونلوزو شیگلوز و عفونت های باکتری های گرم منفی و پنومونی ناشی از پنوموسیستیس کاپبرد داپد‪.‬‬

‫سایر داروهای با کاربرد اختصاصی‪:‬‬

‫داپسون‪ :‬یک سولفون با شباهت زیاد به سولفونامیدهاست که مواپ کنند سنتز نوالت مشی باششد و دپ ورکیشب بشا پیفشامپی دپ‬

‫دپمان ج ام (لپروزی) کاپبرد داپد‪.‬‬

‫‪50‬‬
‫مترونیدازول‪ :‬یک داپوی ضدوک یاخته (وری وموناسو ژیاپدیا و ‪ )...‬است که ا رات شگفت انگیزی دپ دپمان بشاکتری هشای‬
‫بی هوازی و واژینوز باکتریایی داپد‪ .‬دپ آماد سازی کولون قبل از جراای و دپمشان کولیشت پسشودوممبرانو مشر ر اسشت‪ .‬اایشاء‬
‫شدن گرو نیترو آن ووسط نیتروپدوکتاز باکتری ها باعث وولید واسط های سمّی می گردد که به ‪ DNA‬آسیب و همانندسشازی‬

‫آنرا مواپ می کند‪.‬‬

‫ضدعفونی کننده های ادراری‪:‬‬

‫ای داپوها سطح قابل ووجوی دپ بانت ها ایجاد نمی کنند و کاپبرد سیسشتمیک نداپنشد‪ .‬بشه میشزان زیشادی از طریشق ادپاپ دنشع و‬
‫می دهند‪ .‬نالیدیکسیک اسید و نیتروفورانتوئین‬ ‫وعدادباکتری ها پا دپ ادپاپ کاه‬

‫داروها ضد مایکو باکتریوم‪:‬‬

‫ایزونیازید‪ :‬باعث مواپ سنتز اسید مای ولیک می شود‪ .‬هیچنی مشابوت سشاختمانی آن بشه نیاسشی و پیریدوکسشال ااتمشال آنتشی‬
‫متابولیت بودن آنرا مطرح می کند‪ .‬جزء داپوهای خط اول دپمان سل ملسوب می شود‬

‫کلوفازمین‪ :‬آنتی بیووی ی لیپونیل بود که به ‪ DNA‬متلل می شود و جزء داپوهای خط اول دپمان جذام ملسوب می شود‪.‬‬

‫اتامبوتول‪ :‬بسیاپی از سویه های مای وباکتریوم ووبرکلوزیس و مای وباکتریوم های آوی پیک ووسط ای داپو مواپ مشی ششوند‪.‬‬
‫اگر به ونوایی استفاد شود مقاومت بسرعت علیه آن ایجاد می گردد لذا همیشه دپ ورکیب با سایر داپو ها استفاد مشی گشردد‪ .‬از‬
‫ویزبینی است‪ .‬پیفامپی و پیرازی آمیشد و سی لوسشری نیشز دپ دپمشان‬ ‫عواپه آن اختالالت بینایی چون نوپیت اپتیک و کاه‬
‫سل استفاد می شوند‪.‬‬

‫‪55‬‬
‫جزوه باکتری جلسه ششم – گردآوری ‪ :‬فاطمه وفاییان‬ ‫به اسم او‬

‫استرپتوکوک ها جزء کوکسی های گرم مثبت هستند و کاتاالز منفی هستند ‪ .‬استرپتوکوک ها و‬
‫انتروکوک ها جزء باکتری هایی هستند که اسیدالکتیک تولید میکنند و در راسته ی الکتوباسیلوسها‬
‫هستند ‪ .‬حالت جفت و زنجیره ای دارند ‪.‬‬

‫‪ ‬طبقه بندی استرپتوکوک ها ‪:‬‬

‫• قابلیت همولیز کامل گلبول های قرمز را دارند‬ ‫بتاهمولیتیک‬

‫• همولیز ناقص دارند و اطراف کلونی باکتری حالت سبز‬
‫رنگ دارند‬ ‫آلفاهمولیتیک‬

‫• قابلیت همولیز ندارند‬ ‫گاماهمولیتیک‬

‫مهم← ‪ ‬النسفیلرد ‪:‬‬

‫براساس حضور کربوهیدرات های خاص در دیواره سلول ‪ .‬این کربوهیدرات ها به عنوان آنتیژن گروه‬
‫مطرح میشوند‪ .‬این طبقهبندی عمدتا برای بتاهمولیتیک استفاده میشود‪.‬‬

‫استرپتوکوک ها عمدتا بی هوازی و بی اختیاری هستند ‪ .‬ازگلوکز استفاده میکنند ‪.‬اسیدالکتیک تولید‬
‫میکنند‪ .‬باکتری های پرنیازی هستند و برای رشد به محیط غنی نیاز دارند ‪ ،‬به خصوص محیط های‬
‫محتوای خون وسرم‪ .‬در محیط های بالد آگار خوب رشد میکنند ‪ .‬حضور گلبول های قرمز باعث‬
‫میشوند آب اکسیژنه تجزیه شود و چون کاتاالز استرپتوکوک ها منفی است ‪،‬کاربرد دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪ o‬استرپتوکوک های گروه ‪:A‬‬

‫‪ ←GAS‬معروف ترین استرپتوکوک پیوژنز‪ :‬در ارتباط با بیماری های چرکی و غیر چرکی است و‬
‫یکی از عوامل عفونت های پوستی و بافت نرم و فارنژیت است‪ .‬در دیواره ‪ ،‬کربوهیدرات گروه ‪ A‬را‬
‫دارد که از آن به عنوان آنتی ژن اختصاصی استفاده میکند‪.‬‬

‫پروتئین ‪ ← M‬آنتی ژن اختصاصی تیپ محسوب می شود ‪ .‬دارای دو پلی پپتید ‪ ،‬که در دیواره‬
‫است و به بیرون گسترش می یابد ‪ ،‬که ممکن است چند تیپ مختلف با بیماری خاصی در ارتباط‬
‫باشد‪.‬‬
‫مصونیت و ایمنی علیه ‪ GAS‬معموال به آنتی بادی اختصاصی علیه تیپ پروتئین ‪ M‬برمیگردد ‪.‬‬
‫پروتئین ‪ M‬هم در اتصال و هم در ممانعت از فاگوسیتوز نقش دارد ‪ .‬پروتئین ‪ 2 ، M‬کالس دارد ‪.‬‬

‫‪ ‬کالس ‪ : I‬در ارتباط با بیماری هایی مثل تب روماتیسم است‬

‫‪ ‬کالس ‪II‬‬

‫پروتئین ‪ ← F‬یکی از عوامل ادهزین اصلی محسوب می شود و به فیبرونکتین متصل میشود و به‬
‫کلونیزاسیون باکتری کمک میکند ‪.‬‬

‫‪ ← LTA‬یکی از ادهزین های مهم و یکی از گیرنده های فیبرونکتین است‪.‬‬

‫یکی دیگر از ساختار ها ‪ ،‬کپسول است ‪ :‬از جنس اسیدهیالورونیک است و میتواند در برابر‬
‫فاگوسیتوز مقاومت داشته باشد ‪.‬‬

‫‪ ‬پاتوژنز استرپتوکوک گروه ‪:A‬‬

‫باکتری دارای یک سری آنزیم ها و سموم است که میتوانند در بیماری زایی باکتری نقش داشته‬
‫باشند‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ .1‬آنزیم استرپتوکیناز (فیبرینولیزین) ‪ :‬قابلیت تبدیل پالسمینوژن به پالسمین را دارد و پالسمین‬
‫هم قابلیت هضم لخته های فیبری را دارد ‪ .‬درگسترش بافتی هم میتواند به باکتری کمک کند ‪ .‬میتوانند‬
‫از این آنزیم در پزشکی ‪ ،‬در ‪( MI‬داروهای اولیه در بیماری های قلبی ) استفاده شود ‪.‬‬
‫‪ .2‬استرپتودورناز )‪ : (DNase‬قابلیت تجزیه ‪ DNA‬را در بافت ها دارد و از نظر سرولوژیکی حداقل ‪4‬‬
‫نوع تیپ سرولوژیکی دارد ‪ .‬در مواردی که باکتری در داخل چرک ها و لخته ها قرار میگیرد ‪ ،‬باکتری به‬
‫کمک این آنزیم ‪ DNA ،‬چرک ها را تجزیه میکند و به گسترش باکتری در موضع کمک میکند ‪ .‬آنتی‬
‫بادی علیه ‪ DNase‬ها تولید میشود که به خصوص نوع ‪ B‬در بیماری های استرپتوکوکی ‪ ،‬میتواند یک‬
‫شاخص در تشخیص بیماری استرپتوکوکی باشد ‪.‬‬
‫‪ .3‬هیالورونیداز ‪ :‬میتواند اسیدهیالورونیک بافت همبند را تجزیه کند ‪ .‬مهمترین آنزیم در گسترش بافتی‬
‫است ‪.‬‬
‫‪ : C5a .4‬یکی از قطعات کمپلمان است و یک ماده شیمایی جاذب است که بسیاری از سلول های سیستم‬
‫ایمنی را به موضع میکشاند و باعث مهار ترشح سلول های فاگوسیت کننده میشود ‪ ،‬سیستم ایمنی‬
‫موضعی را تضعیف میکند ‪.‬‬

‫** سموم **‬

‫‪ .1‬اگزوتوکسین تبزا (سم اریتروژنیک) )‪ : (SPE‬سوپرآنتیژن است ؛ به قسمت های غیرمتغیر گیرنده‬
‫آنتیژنی متصل میشوند و میتوانند به صورت غیر اختصاصی درصد باالیی از لنفوسیت ها را تحریک‬
‫کنند ‪ .‬تیپ های سرولوژیکی متفاوتی دارد‪.‬‬
‫‪ SPEA .2‬و ‪ : SPEC‬در ارتباط با عالئم و نشانه های جلدی بیماری مخملک است ‪ .‬در برخی از عالئم‬
‫سندرم شوک توکسیک نقش دارند ‪.‬‬
‫‪ : SPEB .3‬یک سیتئین پروتئاز است‬
‫**مهم ** ژن تولید کننده اگزوتوکسین روی باکتریوفاژ وجود دارد ‪.‬‬

‫‪3‬‬
 ‫استرپتولیزین ها )‪(SL‬‬

‫)‪ (ASO‬خانواده‪ :O‬یک همولیزین حساس به اکسیژن است ‪ ،‬خاصیت آنتی ژنیکی دارد‪ .‬میتواند برای‬
‫گلبول های سفید و قرمز خاصیت سمی داشته باشد‪ .‬به کلسترول حساس است و چون حساس به اکسیژن‬
‫است ‪ ،‬عامل همولیز باکتری در عمق محیط کشت است ‪ .‬معموال توسط کلسترول های موجود در بافت‬
‫پوست مهار میشود ‪ .‬معموال در بیماری های پوستی ‪ ،‬آنتی بادی علیهاش نداریم‪.‬‬
‫یک تست آزمایشگاهی است و یکی از شاخص های ردیابی در بیماری های استرپتوکوکی است‪.‬‬

‫)‪ (SLS‬گروه ‪ :S‬مقاوم به اکسیژن است و در حضور سرم ترشح میشود وخاصیت آنتیژنیکی ندارد و چون‬
‫مقاوم به اکسیژن است ‪ ،‬عامل همولیز در سطح محیط کشت است ‪.‬آنتی بادی علیه اش تولید نمیشود‪.‬‬

‫‪ ‬بیماری ها‬

‫استرپتو گروه ‪ ← A‬فلوری در دستگاه تنفس فوقانی است و معموال حضورش در بچه ها بین سنین ‪4‬‬
‫تا ‪ 11‬سال شیوع دارد ‪ .‬گلودرد های ناشی ازین باکتری ‪ ،‬معموال از طریق تماس شخص به شخص و‬
‫وسایل منتقل میشود ‪.‬‬

‫ابتدا باکتری در مخاط دستگاه تنفس یک اتصال اولیه از طریق ‪ LTA‬برقرار میکند و بعد اتصالهای نهایی‬
‫توسط پروتئین ‪M‬و ‪ F‬صورت میگیرد و اصطالحاً باکتری کلونیزه میشود و ایجاد توکسیک در عالئم‬
‫بیماری میکند‪.‬‬
‫الف) بیماری های تهاجمی‬

‫ب) بیماری های ثانویه‬

‫●بیماری های تهاجمی●‬

‫*‪*1‬یکی از انواع بیماری های تهاجمی ‪ ،‬فارنژیت (گلودرد استرپتوکوکی ) میباشد که شایع ترین‬
‫بیماری است؛ بین ‪ 4-2‬روز بعد از ورود باکتری به دستگاه تنفس از طریق اتصال شخص به شخص‬
‫‪،‬باکتری به دستگاه تنفس متصل میشود ‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫بعد از چند روز از ورود باکتری ‪ ،‬عالئم فارنژیت صورت میگیرد ‪.‬‬
‫عالئم ‪ :‬قرمزی در ناحیه حلق ‪ ،‬درد و التهاب و تورم لوزه ها ‪ ،‬چرک ‪ ،‬تب ‪ ،‬ضعف ‪ ،‬بی حالی در کودک ‪،‬‬
‫متورم شدن لنفاوی ‪ .‬خیلی بین فارنژیت میکروبی و ویروسی تفاوت وجود ندارد؛ فارنژیت باکتریایی به شکل‬
‫ناگهانی است ولی ویروسی ‪ ،‬معموال قبلش عالئم ویروسی را داریم ‪.‬‬
‫اگر ‪GAS‬که ایجاد فارنژیت استرپتوکوکی میکند با فاژی که اریتروژنیک تولید میکند ‪ ،‬الیزوژن شده باشد ‪،‬‬
‫بیماری ‪ Scarlet fever‬یا تب مخملکی را به وجود می آورد (مهم)‪ .‬عالئم به صورت جلدی در تنه‬
‫ایجاد میشوند و بعد به نواحی انتهایی دیگر فرستاده میشود ‪ .‬یک الیه تقریبا زرد رنگ مایل به سفید روی‬
‫زبان قرار میگیرد و بعد ازچند روز شروع به پوسته ریزی میکند و زبان قرمز و متورم میشود‪.‬‬

‫*‪*2‬از بیماری های پوستی میتوان زخم استرپتوکوکی را نام برد ‪ ،‬معموال در سنین کودکی و در فصول‬
‫گرم است ‪ .‬از طریق تماس مستقیم بین افراد است و بیشتر نواحی باز بدن را درگیر میکند ؛ در خراش های‬
‫روی سطح پوست ‪ ،‬مستقر میشود و تکثیر می یابد و به صورت تاول است که این تاول ها ‪ ،‬خشک شده و‬
‫حالت چرکی پیدا میکنند ‪.‬‬

‫*‪ *3‬باد سرخ )‪ :(Erysipelas‬یک عفونت حاد پوستی مطرح است ‪ .‬باکتری ها عمدتا از طریق تماس‬
‫منتقل می شوند‬
‫عالئم به شکل درد و التهاب و لوکوسیتوز و تب در موضع هستند ‪.‬‬
‫مرز ناحیه درگیر و سالم مشخص می باشد ‪ .‬گاهی خیلی پیشرفته میشود و سلولیت را ایجاد میکند‪.‬‬

‫*‪ *4‬سلولیت ‪ :‬در سلولیت نسبت به باد سرخ ‪ ،‬درگیری پوستی بیشتر میشود و عالئم سیستمیکی وجود‬
‫دارد ‪ .‬درگیری شدیدتر است؛ در سلولیت مرز ناحیه درگیر و سالم مشخص نیست‪.‬‬

‫*‪ *1‬فاشئیت نکروزان ( گانگرن استرپتوکوکی ) ‪: Flesh-eating-bacteria‬‬

‫باکتری الیه های زیر جلدی مثل فشیا و ماهیچه ها را درگیر می کند ‪ .‬باکتریهای گوشت خوار نامیده‬
‫میشوند ‪.‬‬
‫درگیری موضعی خیلی شدید است و ممکن است باکتری وارد جریان خون شود و منجر به نارسایی چند‬
‫ارگان شود‪ ،‬در صورت عدم درمان منجر به نارسایی چند عضو و مرگ میشود‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫*‪ *6‬سندرم شوک توکسیک استرپتوکوکی ‪:‬‬
‫عمدتا با درگیری بافت نرم و عفونت های نرم شروع میشود و باکتری هایی که عامل این بیماری اند‬
‫میتوانند متعاقب سلولیت باشند و سم اریتروژنیک را تولید کنند‪ .‬باکتریها وارد جریان خون هم میشوند‪.‬‬

‫در استافیلوکوک ها هم هست‪ -‬مهم ترین مشخصهی این سندرم ‪ :‬وجود عالئم سیستمیکی و تب ولرز و‬
‫درد بدن‪ -‬استفراغ و نارسایی چند ارگانی داریم ‪.‬‬

‫شرایطی ک با این بیماری ارتباط دارند ‪:‬‬

‫‪ )1‬خودِ باکتری ‪.‬‬
‫‪M )2‬تایپ های مخصوص مثل ‪ M1‬و ‪M3‬‬
‫‪ )3‬شرایط میزبانی(بیمارانی ک سابقه بیماری زمینه ای دارند )‪.‬‬
‫‪ )4‬سویه های میکروبی که تایپ های خاص را دارند‪.‬‬

‫● بیماری های ثانویه ●‬

‫*‪ : Rheumatic fever *1‬گاهی بعد از فارنژیت استرپتوکوکی ممکن است چند هفته بعد بخاطر‬
‫عفونت با تایپ های خاص از ‪،GAS‬چند هفته بعد بیمار عالئم تب روماتیسمی را نشان دهد که التهاب‬
‫قسمت های مختلف قلب را داریم ؛ همچنین التهاب و درد مفاصل و برخی عالئم عصبی بروز میکنند ‪.‬‬
‫علت این بیماری به خاطر تشابه آنتی ژنیک برخی تیپ های ‪ M‬یا پروتئین های قلبی است ‪ .‬در این‬
‫بیماری هم عالئم قلبی و هم عالئم مفصلی را داریم‪.‬‬
‫با عالئم بالینی در روش های آزمایشگاهی و تعیین آنتی بادی علیه شاخص هایی مثل ‪ASO‬میتوانند‬
‫تشخیص داده شوند‪ .‬پیشگیری برای جلوگیری از گسترش عفونت اهمیت دارد ‪.‬‬

‫*‪ *2‬گلومرونفریت حاد ( التهاب گلومرول های کلیه ) ‪ :‬عمدتا به علت کمپلکس آنتیژن وآنتیبادی‬
‫روی غشای گلومرول هاست و سیستم کمپلمان فعال میشود‪ .‬بیمار دچار پروتئین اوری میشود و افزایش‬
‫فشار خون و نارسایی کلیوی را داریم‪ .‬همچنین رسوب کمپلکس ایمنی را هم به همراه التهاب بافتی داریم ‪.‬‬
‫گلومرول ها ضعیف هستند و نفوذپذیری آن ها بیشتر میشود و پروتئین وارد توبول میشود‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫گلومرونفریت میتواند متعاقب عفونت های فارنژی و عفونت های پوستی باشد ‪ .‬در عفونت های پوستی‬
‫معموال ‪ ASO‬را نداریم ‪ .‬بیشتر ‪ DNaseB‬کمک میکند خیلی شدت بیماری نداریم و خیلی هم نیاز به‬
‫پیشگیری دارویی نیست‪.‬‬

‫← تشخیص ‪:‬‬
‫‪ .1‬بررسی میکروسکوپی از نمونه هایی ک داریم ولی در فارنژیت خیلی کمک کننده نیست‬
‫‪ .2‬ردیابی آنتی ژنها‬
‫‪ .3‬کشت‬
‫‪ .4‬ردیابی آنتی بادی ها‬
‫‪.......‬‬
‫← در درمان از پنیسیلین استفاده میشود‪ .‬یک دوز پنیسیلین میتواند موثر باشد ‪ ،‬معموال به خاطر عوارض‬
‫ناشی از گلودرد از پنی سیلین های طوالنی مدت استفاده میشود‪ .‬درعفونت های شدید و وسیع از ترکیب‬
‫پنیسیلین با آنتیبیوتیک های دیگر مثل کلیندامایسین استفاده میشود‪ .‬در بیمارانی که سابقه تب‬
‫روماتیسمی دارند‪ ،‬چندین سال باید پنیسیلین تزریق کنند‪.‬‬

‫تمام‬

‫‪7‬‬
 ‫جزوه باکتری جلسه هفتم‬

‫استرپتوکوک بتاهمولیتیک گروه ‪B‬‬

‫‪ ‬گروه ‪ B‬دارای کربوهیدرات خاص خودشان در دیواره سلولی هستند برای همین درگروه ‪ B‬لنسفیلد طبقه بندی میشوند‪ .‬تنها‬
‫گونه ای از استرپتوکوک‪ B‬گروه بتا همولیتیک که عمدتا در انسان می تواند ایجاد بیماری کنند استرپتوکوکی به نام‬
‫استرپتوکوک آگاالکتیه می باشد‪.‬در واقع به آن استرپتوکوک آگاالکتیه گروه ‪ B‬یا ‪ GBS‬می گویند‪.‬‬
‫‪ ‬از نظر مورفولوژی ‪ GBS‬مانند سایر باکتری های استرپتوکوکی معموال می تواند به شکل رشته های کوتاه‪ ،‬دیپلوکوک در‬
‫نمونه های بالینی و در کشت ها دیده شود‪.‬‬
‫‪ ‬اهمیت این باکتری از نظر تاریخی عمدتا در ارتباط با بیماری تب بعد از زایمان بوده است ولی امروزه چیزی که باعث اهمیت‬
‫این باکتری شده‪ ،‬عفونت های تهاجهی است که در نوزادان ایجاد میکند‪ .‬این بیماری ها در واقع عمدتا در خانم های باردار‪،‬در‬
‫نوزادان و حتی خانم های غیر باردار و مردان عفونت هایی را ایجاد میکند‪.‬‬

‫‪ GBS‬از نظر فاکتورهای ویروالنس یک کپسول پلی ساکاریدی دارد که این کپسول را به عنوان آنتی ژن اختصاصی تیپ مورد استفاده‬
‫قرار میدهند‪ .‬آنتی ژن اختصاصی گروه که همان آنتی ژنی است که شکل پلی ساکاریدی در دیواره سلولی اش پیدا میشود اما آنتی ژن‬
‫اختصاصی تیپ در اینجا کپسول پلی ساکاریدی است‪ .‬این کپسول پلی ساکاریدی حداقل ‪ 9‬تایپ کپسولی از نظر سرولوژیک دارد ‪, Ia‬‬
‫‪ III , II , Ib‬و ‪ V‬می باشند که برخی از سروتایپ ها این کپسول حاوی اسید سیالیک است‪ .‬این اسید سیالیک می تواند مسیر آلترناتیو‬
‫کمپلمان را متوقف کند و ازین رو میتواند در فاگوسیتوز تداخل ایجاد کند‪.‬‬

‫باکتری های کپسول دار در واقع تا زمانی که آنتی بادی علیه تیپ کپسولی نداشته باشند در برابر فاگوسیتوز از خودشان مقاومت نشان‬
‫میدهند‪ .‬پس این سروتایپ های کپسولی نقش مهمی در ممانعت از فاگوسیتوز به عهده دارند‪.‬‬

‫اهمیت این باکتری ها در درجه اول در تمام دنیا به خاطر بیماری هایی است که در نوزادان ایجاد میکنند‪.‬معموال بیماری به این صورت‬
‫است که این ‪ GBS‬میتواند در دستگاه ژنیتال( دستگاه تناسلی خانم ها) همچنین مجاری گوارشی(روده) کلونیزه بشود( این در وهله اول‬
‫است‪ (.‬در آمار کلی چیزی حدود ‪ 10‬تا ‪ 30‬درصد خانم های باردار ممکن است با ‪ GBS‬کلونیزه باشند‪ .‬اگر نوزادی از طریق رحم‪ ،‬از‬
‫طریق عبور از کانال زایمان یا پس از هفته های اول تولد این باکتری را کسب کند احتمال ایجاد عفونت های تهاجمی و شدید وجود‬
‫دارد‪ .‬احتمال کسب باکتری در حدود ‪ 60_50‬درصد نوزادانی که از مادران کلونیزه متولد میشوند وجود دارد‪.‬‬

‫*فاکتورهای خطر در نوزادان چه چیز هایی میتواند باشد؟‬

‫‪ _1‬کلونیزاسیون مادر است ‪.‬‬

‫‪_2‬حضور تیپ کپسولی که اسید سیالیک داشته باشد‪.‬‬

‫‪_3‬عدم حضور آنتی بادی بادی ها در مادر که متعاقبا به نوزاد منتقل میشوند‪.‬‬

‫‪_4‬نوزاد نارس که به دلیل سطح کمپلمان پایین یا تکمیل نشدن گیرنده های ایمونوگلوبولین در خطر هستند‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫‪_5‬پارگی غشاهای جنینی‪.‬‬

‫*عفونت های نوزادان باعث ایجاد چه بیماری هایی در آنها میشود؟‬

‫‪ )1‬دو نوع بیماری در نوزادان داریم یکی به نام بیماری نوزادی با شروع زودرس( سپسیس نوزادی با شروع زودرس) معموال بیماری‬
‫نوزادی با شروع و تهاجم زودرس در زمان تولد تا یک هفته بعد از تولد رخ میدهد که معموال از طریق رحم یا از طریق عبور ازکانال‬
‫زایمان از مادری که کلونیزه است منتقل بشود که هفته اول عمدتا این بیماری تهاجمی زودرس خودش را به شکل مننژیت‪ ،‬پنومونی و‬
‫سپسیس نشان میدهد که در صورت عدم درمان باعث مرگ نوزاد میشود‪.‬‬

‫‪ )2‬دومین بیماری که در مورد نوزادان است ‪ ،‬بیماری نوزادی با شروع تاخیری است‪ .‬معموال اگر بعد از هفته ی اول تا سه ماهگی این‬
‫عفونت رخ بدهد به آن بیماری نوزادی با شروع تاخیری میگویند‪ .‬در خیلی از موارد ممکن است ‪ GBS‬از منابع اگزوژن( از نوزادان‬
‫دیگر‪ ،‬از مادران کلونیزه دیگر‪ ،‬منابع بیرونی ) منتقل میشود که عالئمی مثل مننژیت و پنومونی در این نوزادان رخ میدهد که که بسیار‬
‫خطرناک است و عدم درمان عوارض شدیدی مانند یک سری عوارض نورولوژیک و حتی عقب ماندگی های ذهنی و مشکالت‬
‫شنوایی و بینایی و‪ ...‬حتی مرگ ایجاد میکند ‪.‬‬

‫خود باکتری در خانم های باردار میتواند عفونت هایی مثل اندومتریت ایجاد کند یعنی بعد از زایمان اگر به رحم منتقل شود احتمال‬
‫اندومتریت پس از زایمان وجود دارد و میتواند عفونت های ادراری در مادران ایجاد کند‪.‬‬

‫در خانم های غیر باردار و آقایان هم عفونت هایی با این باکتری گزارش شده است به خصوص در افرادی که بیماری های زمینه ای‬
‫دارند که تضعیف ک ننده سیستم ایمنی اشخاص باشد عفونت های مختلفی داریم مثل عفونت های مفصلی‪ ،‬عفونت های بافت نرم‪،‬‬
‫عفونت های پوست پنومونی و استئومیلیت(عفونت استخوانی) ‪.‬‬

‫‪ GBS‬و ‪ E.coli‬شایع ترین علل مننژیت در دوران نوزادی هستند‪.‬‬ ‫اهمیت ‪ GBS‬در بیماری نوزادان است‬

‫راه های تشخیص‪:‬‬

‫از تمام خانم های باردار باید یک نمونه سواپ واژینال و یک نمونه سواپ رکتال گرفته شود و سپس از طریق ست های مختلف‬
‫آزمایشگاه از نظر ‪ GBS‬ارزیابی شود‪.‬‬

‫‪)1‬یکی از ر اه های تشخیص این سواپ ها اینست که نمونه ها را وارد یک محیط غنی کنیم که این باکتری ها در این محیط غنی شده‬
‫شروع به رشد کنند‪ .‬مثل محیط لمیمبوس که یک محیط کشت مایع است که سواپ ها را در این محیط قرار میدهیم این محیط کشت‬
‫حاوی مواد مغذی و آنتی بیوتیک است که هم غن ی میکند و هم جلوی رشد سایر باکتری هایی که به صورت طبیعی در واژن و رکتوم‬
‫است را میگیرد اما ‪ GBS‬رشد میکند‪ .‬و بعد روی محیط بالد آگار کشت می دهیم‪ .‬معموال کلونی های همولیتیکی درشت تر‬
‫ازاسترپتوکوک گروه ‪ A‬درست میکند و یک هاله ی ظریفی از همولیز در اطرافش ایجاد میشود‪ (.‬بتا همولیتیک ها یک همولیز کامل‬
‫ایجاد میکردند و آلفا همولیتیک ها همولیز ناقص ایجاد میکردند‪).‬‬

‫راه تشخیص دیگر استفاده از ‪ PCR‬و ‪ real time PCR‬است (بر اساس ردیابی اسید نوکلئیک ها)‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫پیشگیری و درمان‪:‬‬

‫تمام خانم های باردار باید در سنین ‪ 35‬تا ‪ 37‬هفتگی بارداری باید از نظر ‪ GBS‬رکتوم و واژن غربالگری شوند‪.‬‬

‫*خانم بارداری کلونیزه است‪ ،‬چه باید کرد؟‬

‫تمام خانم های بارداری که کلونیزه هستند یا فاکتور خطر دارند باید حین زایمان یا حداقل ‪ 4‬ساعت قبل از زایمان باید آنتی بیوتیک‬
‫دریافت کنند تا آنتی بیوتیک در خونش باال رود و به نوزاد هم منتقل شود و خون نوزاد هم سطح باالیی از آنتی بیوتیک را داشته باشد‪.‬‬

‫*چه افرادی باید آنتی بیوتیک دریافت کنند؟‬

‫‪_1‬افرادی که کلونیزه اند و از نظر آزمایشگاهی هم ثابت شده که ‪ GSB‬دارند‪ .‬خانم های بارداری که در واژن یا رکتوم ‪ GSB‬دارند‪،‬‬
‫آنتی بیوتیک را باید به صورت کموپروفالکسی (پیشگیری با دارو و آنتی بیوتیک) تزریقی دریافت کنند‪.‬‬

‫‪_2‬خانم هایی که فاکتور خطر دارند‪.‬‬

‫اگر ما نمیدانستیم که این خانم کلونیزه است یا نه و نتایجی از آزمایش و کشت نداشتیم‪ ،‬بر اساس فاکتور خطر عمل میکنیم‪.‬‬

‫چه کسانی فاکتور خطر دارند؟‬ ‫‪‬‬

‫‪ ‬الف)خانم های بارداری که در زایمان های قبلی سابقه نوزاد کلونیزه با ‪ GBS‬داشتند‬
‫‪ ‬ب) خانم هایی که در موقع زایمان تب باالی ‪ 38‬درجه دارند‪.‬‬
‫‪ ‬ج) در پارگی زودرس غشاهای جنینی‪.‬‬

‫*داروهای انتخابی‪:‬‬
‫معموال پنی سیلین تزریقی‪ ،‬پنی سیلین جی و به خصوص آمپی سیلین استفاده میشود اما اگر مقاومت دارویی وجود داشته باشد‬
‫از داروهایی مثل ونکومایسین استفاده میشود‪.‬‬
‫از سفالوسپورین ها‪ ،‬کلیندامایسین و ماکروسید ها هم در صورت وجود حسیاسیت استفاده میشود ولی میزان مقاومت به این‬
‫موارد بیشتر است‪.‬‬

‫استرپتوکوک ویریدانس‪:‬‬

‫در طبقه بندی لنسفیلد ها قرار نمیگیرد‪ .‬شایع ترین باکتری هایی هستند که در دهان وجود دارند‪ .‬شایع ترین فلور دستگاه تنفس و دهان‬
‫ما هستند‪.‬‬

‫امروزه در پنج گروه طبقه بندی میشوند‪:‬‬

‫‪_1‬استرپتوکوک های میتیس‬

‫‪_2‬استپرپتوکوک موتانس‬

‫‪3‬‬
 ‫‪_3‬استرپتوکوک سالیواریوس‬

‫‪_4‬استرپتوکوک آنژینوزیس‬

‫‪_5‬استرپتوکوک کویس‬

‫(نیازی به یادگیری همه نیست‪ ،‬میتیس و موتانس مهم اند‪ ).‬این باکتری ها یک گروه هستند و عمدتا از نظر همولیز یا همولیز آلفا‬
‫دارند(همولیز ناقص) یا اصال همولیز ندارند(گاما همولیز)‪.‬‬

‫*اهمیت این باکتری ها چیست؟‬

‫در پوسیدگی دندان به خصوص موتانس این قابلیت را دارند که از ساکارزی که ما استفاده میکنیم یک سری پلی مر های لوان و‬
‫دکستران ایجاد کنند( به طور مثال پلی مر هایی از گلوکز و فروکتوز ایجاد میکنند) که پلی ساکارید های لزج و چسبنده هستند‪ .‬یعنی‬
‫این باکتری ها از قندی که ما میخوریم با استفاده از آنزیم پلی مر درست میکنند و این پلیمر ها باعث اتصال باکتری به مینای دندان‬
‫میشوند و چون متابولیسم استرپتوکوک ها تولید اسید الکتیک است به مرور زمان این باکتری ها با مصرف ساکارز اسید الکتیک تولید‬
‫میکنند و این اسید الکتیک در طوالنی مدت بخش معدنی دندان ما را حل میکنند و در نتیجه دندان سست و پوسیده میشود‪.‬‬

‫اهمیت دوم این باکتری ها به علت این است که شایع ترین علت اندکاردیت های تحت حاد هستند‪ .‬در افرادی که دریچه های قلبی‬
‫طبیعی اما آسیب دیده دارند( مثال نقص مادرزادی در دریچه قلبی دارند) یا افرادی که پالک های آترو اسکلروزیس دارند یا افرادی‬
‫که تب روماتیسمی دارند در ریسک اندوکاردیت هستند و باکتری هایی که در فلور ما هستند به راحتی بعد از جراحی دندان یا ممکن‬
‫است بعد مسواک زدن شدید( اگر التهابی در لثه باشد) وارد جریان خون بشوند یا بعد از جراحی دستگاه گوارش که باکتری ها زیادند‪،‬‬
‫این باکتری ها وارد جریان خون شوند و باعث اندوکاردیت( آسیب دریچه قلبی) شوند‪ .‬پس شایع ترین باکتری هایی که ایجاد‬

‫اندوکاردیت تحت حاد میکنند استرپتوکوک های دهانی است‪.‬‬

‫پزشکان عمدتا به افرادی که دریچه آسیب دیده دارند توصیه میکنند که آنتی بیوتیک دریافت کنند که اگر احیانا باکتری وارد جریان‬
‫خون شد از بین بروند و نتواند روی دریچه کلونیزه بشود‪.‬‬

‫گاهی اندوکاردیت ها حاد هستند مثل انواعی از استافیلوکوک ها که این ها در عرض چند روز دریچه های قلبی را تخریب میکنند و‬
‫حتی مجبور به تعویض درچه قلبی میشوند‪.‬‬

‫دو خصوصیت مهم دارند‪_1 :‬به دیسک اپتوچین وارد نمیشوند ‪_2‬در صفرا حل نمیشوند‪.‬‬

‫استرپتوکوک نومونیه‪:‬‬

‫‪ ‬یکی از باکتری هایی که به وفور از نمونه های بالینی جدا میشود‪ .‬از نظر مورفولوژیکی این باکتری به صورت جفت جفت که‬
‫اصطالحا دیپلوکوک نام دارد‪ ،‬در بافت دیده میشود‪ .‬از جمله ویژگی های پنوموکوک‪ ،‬کوکسی های گرم مثبت دیپلوکوکی‬
‫هستند که معموال به شکل ‪ 2‬تا شعله شمعی‪-‬نیزه ای یا لنستی شکل‪ -‬هستند که به صورت دوتایی از ناحیه عرض در کنار هم‬
‫قرار میگیرند‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫‪ ‬معموال جزو باکتری های آلفا همولیتیک محسوب میشوند یعنی معموال در اطراف کلنی شان روی بالد آگار همولیز ناقص‬
‫دارند و اطراف کلنی آنها سبز رنگ است‪.‬‬
‫‪ ‬معموال بسیاری از سویه ها کپسول دارند ‪ .‬مقداری از کشت دادن آن بگذرد ممکن است رنگ پذیری آن تغییر کند و حتی‬
‫گرم منفی رنگ پذیرد‪.‬‬
‫‪ ‬این باکتری نیازمندی های سخت گیرانه ای دارد( سخت رشد است) و حتما برای رشد به محیط های حاوی خون نیاز دارد و‬
‫معموال قابلیت رشد در محیط بالد آگار را دارد و کلنی هایش درشت تر است در حالی که روی شکالت آگار کلنی هایش‬
‫کوچک تر هستند‪.‬‬

‫*چرا روی شکالت آگار کلنی ها کوچک و روی بالد آگار کلنی ها بزرگ تر است؟‬

‫چون استرپتوکوک ها کاتاالز منفی هستند ولی خود خون چون کاتاالز دارد و گلبول های قرمز کاتاالز تولید میکنند( کار کاتاالز‬
‫تجزیه آب اکسیژنه است) آب اکسیژنه خاصیت سمی دارد‪ .‬گلبول های قرمز که کاتاالز دارند این آب اکسیژنه را تجزیه میکنند و‬
‫شرایط بهتری برای این باکتری ها فراهم میکنند‪ .‬در شکالت آگار گلبول های قرمز در اثر حرارت لیز میشوند‪( .‬اگر بالد آگار را‬
‫حرارت دهیم گلبول ها پاره میشوند و رنگ شکالت میشوند)‬

‫‪ ‬یکی دیگر از مشخصات پنوموکوک این است که به سرعت از گلوکز محیط کشت استفاده میکنند و اسیدالکتیک تولید‬
‫میکنند و بنابر این همه ی استرپتوکوک ها علی الخصوص پنوموکوک وقتی میزان قند محیط کشت زیاد باشد و در نتیجه‬
‫اسید الکتیک زیاد تولید شود‪ ،‬خود همین اسید الکتیک مهار کننده ی رشد این باکتری ها میشود‪.‬‬
‫‪ ‬یکی دیگر از خصوصیات مهم پنوموکوک ها میزان اتولیز باالست‪ .‬یک سری اتولیز هایی دارد که باعث لیز باکتری‬
‫میشوند(پنوموالیزین)‪.‬‬

‫*پنوموالیزین چه ساختار های آنتی ژنی دارد؟‬

‫اوال دیواره گرم مثبت دارد( حاوی پپتیدوگلیکان)‪ .‬در دیواره این باکتری تئی کوئیک اسید ها وجود دارند‪ .‬این تئی کوئیک اسید ها‬
‫هم به شکل دیواره ای هستند که به پلی ساکارید ‪ C‬معروف است که آنتی ژن اختصاصی گونه هم محسوب میشود‪ .‬و یک لیپو تئی‬
‫کوئیک اسید هم دارد که به آنتی ژن فورسمن که یک تئی کوئیک اسید غشایی است‪.‬‬

‫*آنتی ژن فورسمن به علت شباهیت آنتی ژنیکی به آنتی ژن فورسمن سلول های اپی تلیال پستانداران نام گرفته است‪.‬‬

‫یکی از ساختار های آنتی ژنی و مهم ترین فاکتور بیماری زایی این باکتری حضورکپسول است‪ .‬برای این کپسول پلی ساکاریدی‬
‫پنوموکوک تا االن حداقل ‪ 95_94‬تیپ کپسولی شناخته شده است که هرکدام نیازمند آنتی بادی خاص خودشان هستند‪ .‬نقش مهم‬
‫کپسول جلوگیری از فاگوسیتوز است و راهکار بدن برای مقابله با کپسول‪ ،‬آنتی بادی استکه به این فرایند اپسونوفاگوسیتوز میگویند‪.‬‬

‫معموال به این تئی کوئیک اسید ها واحد هایی به نام فسفوریل کولین هم چسبیده است که نقش آنها در فرایند آمیدازی یا همان‬
‫اتولیزی باکتری در تخریب دیواره حین تقسیم سلولی مهم است‪.‬همچنین واحد های فسفوریل کولین میتوانند در اتصال‪ ،‬تخریب دیواره‬
‫و تقسیم سلولی میتوانند خیلی موثر باشند‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫یکی دیگر از ویژگی های این باکتری ها ‪ IgA_9‬پروتئاز است( در استرپتوکوک گروه ‪ A‬هم داشتیم) که ‪ IgA‬ترشحی مخاط مارا‬
‫میشکند و باعث تضعیف سیستم ایمنی مخاطی ما میشوند‪.‬‬

‫هموالیزی به نام پنوموالیزین دارد که این پنوموالیزین باکتری در اثر لیز باکتری توسط اتوالیزین ها آزاد میشود‪ .‬نقش مهم این‬
‫پنوموالیزین ها در مهار فاگوسیتوز است به خصوص در جلوگیری از انفجار تنفسی در داخل ماکروفاژ ها موثر است‪.‬‬

‫انفجار تنفسی‪ :‬وقتی یک باکتری وارد سلول شد‪ ،‬سلول های فاگوسیت از یک سری مکانیسم استفاده میکنند تا باکتری تخریب شود‪.‬‬

‫معموال پنوموالیزین ها هم میتوانند از فاگوسیتوز جلوگیری کنند و هم فعالیت انفجار تنفسی سلولی را میتواند داخل سلول فاگوسیت‬
‫متوقف کند‪.‬‬

‫آنزیم های اتوالیزین که پپتیدوگلیکان را تخریب میکنند قطعات پپتیدوگلیکان خودشان منجر به التهاب میشوندو‬

‫مهم ترین ویژگی ویروالنس پنوموکوک کپسول است‪.‬‬

‫بیماری زایی‪:‬‬

‫معموال پنوموکوک یک پاتوژن انسانی است و در دستگاه تنفس ‪ 40‬تا ‪ 50‬درصد افراد وجود دارد‪ ،‬یعنی به شکل طبیعی جزو ساکنین‬
‫طبیعی دستگاه تنفس است و از ‪ 6‬ماهگی به بعد معموال افراد کلونیزه میشوند‪ .‬مدت کلونیزه شدن به آنتی بادی هایی که تولید میکنیم‬
‫بستگی دارد و ما در طول زندگی با انواع مختلفی از تیپ های کپسولی کلونیزه میشویم‪.‬‬

‫اگر این باکتری از محل کلونیزاسیون وارد ریه بشود وارد گوش میانی یا سینوس های پارانازال یا جریان خون میشود برای ما مشکل‬
‫ایجاد میکند‪.‬‬

‫عمدتا پاتوژنز آن به این صورت است که زمانی که در محل (مثال ریه) قرار میگیرد‪ ،‬شروع به تکثیر میکند‪ .‬اجزای این باکتری مثل تئی‬
‫کوئیک اسید‪ ،‬پنوموالیزین یا پپتیدوگلیکان‪ ،‬وقتی آزاد شدند می توانند باعث فعال شدن اجرای کمپلمان شوند ( در سیستم کمپلمان‬
‫یک اتفاقات زنجیره ای رخ میدهد و بعضی از اجزا پیاده میشوند‪ .‬مثل ‪ C3B‬و ‪ C5A‬که اینها به باکتری چسبیده و اپسونیزه می کنند‪ .‬انتی‬
‫بادی ها میتوانند باعث اپسونیزه شوند تا فاگوسیتوز راحت تر رخ دهد که نقش ‪ C3B‬است‪ C5A .‬نیز باعث جذب نوتروفیل ها و‬
‫مونوسیت های میشود)‬

‫سر انجام انواعی از سلول های ایمنی به بافت آلوده هجوم آورده و یک واکنش التهابی شدید را باعث میشوند که بعد از آن ترشحات‬
‫چرکی دیده میشوند‪.‬‬

‫باکتری های کپسول دار کلنی های درشت تری دارند ‪ .‬سویه هایی که کپسول دارند بیماری زا هستند و سویه هایی که کپسول خود را‬
‫از دست میدهند‪ ،‬اصطالحا فرم خشن گفته میشوند و بیماری زا نیستند‪.‬‬

‫عمده بیماری هایی که با پنوموکوک داریم شامل‪:‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ -1‬پنومونی‪ :‬شایع ترین علت پنومونی خارج از بیمارستانی ← پنوموکوک‪ .‬علت‪ :‬وقتی شرایط برای رشد باکتری در بدن ما فراهم‬
‫شود‪ ،‬به عنوان یک باکتری فرصت طلب شروع به رشد می کنند‪.‬‬

‫پنومونی مینوموکوسی زمانی است که باکتری به داخل آلوئوالر ریه می رود و در مایع ادمی داخل کیسه های هوایی شروع به تکثیر می‬
‫کند و بعد اجزای سیستم ایمنی به آنجا هجوم آورده و ترشحات چرکی ایجاد می شود و ممکن است یک لوب کامل از ریه درگیر‬
‫شود که به نام پنومونی لوبار خوانده میشود‪.‬‬

‫کودکان‪ ،‬افراد مسن‪ ،‬افرادی که بیماری های زمینه ای دارند ‪ ،‬دیابت ‪ ،‬مشکالت قلبی‪،‬ریوی دارند در معرض بیماری خطرناک هستند ‪.‬‬
‫کسانی که رفالکس های طبیعی بدن مثل سرفه ‪ ،‬رفلکس اپی گلوت یا این پاک سازی طبیعی اپیتلیوم مژک دارد دچار اختالل شده ‪،‬‬
‫این افراد در دیسک عفونت های شدید و مرگ آور پنوموکوک هستند‬

‫ساالنه در کودکان زیر ‪ 5‬سال بیش از ‪200‬هزار مرگ ناشی از پنومونی پنوموکوکوک گزارش شده‬

‫معموال مقدم بر پنومونی پنوموکوکی یک عفونت ویروسی دیده میشود‬

‫‪ -2‬پنوموکوک ممکن است وارد جریان خون شود و ایجاد بیماری باکتریمی کند‬

‫حداقل ‪ 3/1‬یا‪ 4/1‬افراد بعد از پنومونی ریوی ممکن است دچاد اختالل باکتریمی بشوند‬

‫‪ ‬وقتی باکتری وارد جریان خون شود به خاطر کپسول میتواند تکثیر پیدا کند (اگر آنتی بادی نباشد ) میتواند وارد مننژ بشود و‬
‫ایجاد مننژیت کند‬
‫‪ ‬یکی از علل های رایج مننژیت در کودکان و بزرگساالن پنوموکوک است‬
‫‪ ‬بعد از پنومونی بیماری مننژیت در این باکتری مهم است و عوارش نورولوژیکی که به جا میگذارد بیشتر از باکتری های دیگر‬
‫است که ایجاد مننژیت میکنند‬
‫‪ ‬گاهی ترومای شدیدی به سر وارد میشود فضایی باز میشود که این باکتری ها میتوانند وارد فضای ساب آرکنوئید شوند‬
‫‪ ‬مننژیت با این باکتری میتواند به علت تروما‪ ،‬گسترش باکتری از طریق بنومونی و باکتریمی و گاهی گسترش باکتری از یک‬
‫عفونت سینوزیت شدید و حاد و عفونت گوش میانی صورت گیرد‬

‫بیماری های دیگر پنوموکوک ‪ :‬سینوزیت (به سینوس پارانازال وارد بشود)‬

‫واژه ← ‪ otitis media‬پنوموکوک چون در دستگاه تنفس است اگر به گوش میانی منتقل شود ایجاد عفونت گوش میانی میکند‬
‫(اونیت)‬

‫خالصه انواع بیماری ها ‪ :‬مننژیت – سینوزیت و اوتیت مدیا – باکتریمی – اندوکاردیت‬

‫هموفیلس آنفلوالنزا در پنوموکوک شایع ترین علت سینوزیت و عفونت گوش میانی است‬

‫‪7‬‬
 ‫اندوکاردیت ‪ :‬وقتی باکتری وارد جریان خوت شود نه تنها باعث ممنژیت میشود بلکه میتواند اندوکاردیت (التهاب دریچه ها) ایجاد‬
‫کند‬

‫تشخیص‪:‬‬

‫‪ -1‬نمونه گیری (خلط – مایع مغزی نخاعی – خون – آسپیدواسیون گوش و سینوس)‬

‫‪ -2‬تهیه گسترش و تشخیص میکروسکوپی ← با رنگ آمیزی گرم معموال دیپلوکوک های گرم مثبت شعله شمعی دیده میشوند که به‬
‫علت کپسول یک ͏‬
‫حالهی بی رنگ اطرافشان است‬

‫تست تورم کپسولی به نام کوئل نگ تست برای تشخیص باکتری های کپسول دار‬

‫اگر در یک نمونه ای باکتری کپسول دار داشته باشیم آنتی بادی اختصاصی را به نمونه اضافه میکنیم ‪ .‬این آنتی بادی به کپسول میچسبد‬
‫‪ ،‬ضریب شکست تغییر پیدا میکند زیر میکروسکوپ باکتری متورم دیده میشود‬

‫ی ͏‬
‫آنتیژن های پلی ساکاریدی ‪ C‬در نمونه ادرار ومایع مغزی نخاعی‬ ‫مدیا ب ͏‬

‫کشت ← نمونه را میتوانیم روی بالد آگار کشت دهیم و بعد تعیین هویت کنیم‬

‫این باکتری ها برخالف ویروس حساس به دیسک اتیوچین و حالل درصفرا هستند‬

‫درمان‪:‬‬

‫پنی سیلین ← در ‪ 50‬کشور مقاومت به پن ͏‬

‫یسیلین و آموکسی سیلین گذارش شده‬

‫دارو های دیگر مثل آزیترومایسین و اریترومایسین ولی اینها مقاومت دارند‬

‫علت مقاوم بودن پنوموکوک به پنی سیلین به خاطر تولید پنی سیلیناز یا ‪β‬الکتاماز نیست بلکه به خاطر تغییر پروتئین های متصل شونده‬
‫به پنی سیلین و کاهش میل ترکیبی آنت ͏‬
‫یبیوتیک است‪ .‬یعنی سایت هدف تغییر پیدا میکند‬

‫سفالوسپورین نسل سوم جز آنتی بیوتیک هایی که استفاده میشود ‪ .‬بعضی از ماکروسیت ها اووفلوکاسین ( جز آنتی بیوتیک های‬
‫فلوروکینولونهای تنفسی هستند) و بخصوص ونکومایسین از آنتی بیوتیک هایی است که استفاده میکنند‬

‫واکسن ها ‪ :‬واکسن بر اساس کپسول است ‪2 .‬واکسن وجود دارد که یکی واکسن ‪13‬واالنتی است ( که ‪ 13‬سروتایپ کپسولی شایع را‬
‫در آن بکار بردند ) که معموال این ‪ 13‬واالنتی به عالوه یک پروتئین مثل توکسوئید دیفتری یک واکسن کانژوگه ساخته اند‪.‬‬

‫واکسن کانژوگه یعنی ترکیب پلی ساکارید و پروتئینی که ایمنی زایی خوبی دارد (ایمنی را تحریک کند)‬

‫در کودکان زیر دو سال معموال استفاده میشود‬

‫واکسن دیگر ‪ 23‬واالنتی است که دیگر کونژوگه نیست و در بزرگساالن تجویز میشود‬

‫‪8‬‬
 ‫انتروکوک ها ‪:‬‬

‫‪ ‬جدا از استرپتوکوک ها هستنند و در جنس جدای انتروکوک ها قرار دارند‬

‫‪ ‬قبال این گروه را به عنوان استرپتوکوک گروه ‪ D‬میشناختند اما دیگر سال هاست خارج شدند و جنس جدایی به نام‬
‫انتروکوکوک ها را تشکیل میدهند‬
‫‪ ‬این انتروکوک ها انواع مختلفی دارند اما شایع ترین آن ها انتروکوک که از نمونه های بالینی جدا شده انتروکوک فکالیس‬
‫است و بعد انتروکوک فسیوم (فاسیوم)‬
‫‪ ‬انتروکوک ها ساکن دستگاه گوارش انسان و حیوانات هستند‬
‫‪ ‬فکالیس شایع تر از نمونه های بالینی جدا میشوند‬
‫‪ ‬فسیوم مقاومت آنتی بیوتیکی بیشتری نسبت به فکالیس دارد‬
‫‪ ‬انتروکوک ها به صورت همسفره و همزیست در دستگاه گوارش زندگی میکنند و پتانسیل بیماری قوی ندارند ‪ .‬عمدتا‬
‫عفونت های فرصت طلب ایجاد میکنند اگرچه آنزیم های مختلفی دارند مثل ژالتینازو سایتوالیزین –هموالیزین دارند اما‬
‫پتانسیل بیماری زایی قوی ندارند اما از دو جنبه خیلی مهم اند‬
‫‪ ‬یکی مقاومت آنتی بیوتیکی زیادی دارند به خصوص مقاومت به ونکوماسین‬
‫‪ ‬دوم قابلیت اتصال و تشکیل بیوفیلم (تجمعات میکروبی ) روی بافت های مختلف و روی وسائل پزشکی دارند‬

‫بیوفیلم‪ :‬تجمعات میکروبی که قابلیت ایجاد و اتصال و تشکیل بیوفیلم های را دارند‬

‫‪ ‬این باکتری میتوانند به ابزار پزشکی متصل شوند مثل ابزار و وسایلی که ما در بدن بیمار میگذاریم مثل سوند ها‬
‫‪ ‬یکی از مهم ترین باکتری های دخیل در عفونت های بیمارستانی است‬

‫عفونت ادراری شایع ترین عفونت ناشی از انتروکوک هاست به خصوص اگر در بدن بیمار سوند تعبیه شود ‪.‬چون این باکتری در روده‬
‫هست و از طریق آلودگی منتقل میشود‬

‫افرادی که بیماری های زمینه ای دارند بیشتر مبتال میشوند ‪ :‬افرادی که در بیمارستان بستری هستند – افرادی که آنتی بیوتیک های وسیع‬
‫دریافت کرده اند – افرادیکه بدخیمی مثل لوسمی دارند‬

‫عفونت های حفره شکم ‪ ،‬حفره لگن هر نوع دستکاری دستگاه گوارش‬

‫اندوکاردیت‪ :‬یکی دیگر از دلیل اندوکاردیت انتروکوک هستند‬

‫عفونت زخم‬

‫‪ ‬این باکتری ها فرصت طلب هستند‬

‫‪ ‬انتهای به صورت ذاتی به بسیاری از سفالوسیورین ها و به پنی سیلین های مقاوم به پنیسلیناز (هتی سیلین و اگزاسیلین)‬
‫(‪PRP‬ها) و مونوباکتوم ها مقاومت دارند‬

‫‪9‬‬
 ‫برای درمان از ترکیب یک آمینوگلیکوزید با یک ونکومایسین تجویز میکنند ولی باز هم مقاوم هستند‪.‬‬

‫‪ ‬یکی از منابع مقاوم به ونکومایسین انتروکوک ها هستند‬

‫‪ ‬انواعی از ژن ها به نام ون در این باکتری وجود دارد که باعث مقاومت به ونکومایسین ها میشود‪.‬‬

‫امروزه آنهایی که مقاوم به ونکومایسین هستند از دارو هایی مثل لینوزال یدوداتیومایسین استفاده میشود‬

‫‪10‬‬
 ‫جزوه باکتری جلسه هشتم‬

‫استافیلوکوکوس اورئوس‬

‫جزو استاف های کو آگالز مثبت است و یک باکتری گرم مثبت است‪ .‬دارای پپتیدوگلیکان ضخیم است‪ .‬قطعات این‬
‫پپتیدو گلیکان سیستم کمپلمان را فعال میکند و همچنین میتواند سایتوکاین های تب زا مانند اینترلوکین ‪ I‬را فعال کند‪.‬‬
‫در واقع این قطعات پپتیدوگلیکان مثل ‪ LPS‬می توانندسیستم ایمنی را فعال کنند‪ .‬در ساختار آنتی ژنی‪ ،‬تئی کوئیک اسید‬
‫این باکتری است‪ .‬مثل سایر گرم مثبت ها تئی کوئیک اسید از ساختار ریبیتول یا گلیسرول فسفات دارد که نقش مهمی‬
‫در اتصال دارد‪ .‬تئی کوئیک اسید ها ادهزین هستند‪ .‬ایمونوژن خیلی قوی نیستند اما میتوانند باعث تولید آنتی بادی بشوند‪.‬‬
‫ساختار دیگری که آنتی ژنیسیته میباشد کپسول است‪.‬‬

‫‪ ‬استاف اورئوس حداقل ‪ 11_10‬سروتایپ کپسولی دارد که میتوانند در ممانعت از فاگوسیتوز نقش داشته باشند‬
‫اما اهمیت این سروتایپ ها فرق میکند‪ .‬بیشتر عفونت های انسانی توسط سروتایپ های ‪ 5‬و ‪ 8‬استاف اورئوس‬
‫ایجاد میشود‪.‬‬
‫‪ ‬یک سری عوامل در اتصال نقش دارند که به مجموعه این عوامل که به عنوان ادهزین نقش اتصالی دارند و‬
‫میتوانند به پروتئین های ماتریکس سلولی بچسبند و در کلونیزاسیون باکتری نقش داشته باشند ‪ ،‬ادهزین های‬

‫پروتئینی نام دارند‪.‬‬

‫اجزای سطحی باکتریایی که میتواند پروتئین های ماتریکس سلولی را شناسایی کنند ‪ ،‬ادهزین های پروتئینی‬ ‫‪‬‬
‫متصل شونده به اجزا ماتریکس سلول نام دارند‪ .‬بنابر این مجموعه ای از این ادهزین های باکتریایی وجود دارد که‬
‫به ‪ MSCRAMM‬معروفند‪ .‬پس این ادهزین ها میتوانند به پروتئین های ماتریکس مثل فیبرینوژن‪ ،‬فیبرونکتین‪،‬‬
‫االستین و ‪ ...‬بچسبند و نقش کلیدی در اتصال داشته باشند‪.‬‬
‫‪ ‬یکی از پروتئین های معروف ادهزینی ‪ ،‬پروتئین ‪ A‬است‪ .‬پروتئین ‪ A‬به ایمونوگلوبولین ‪ G‬میچسبد( ‪IgG‬‬
‫‪ .)1,2,3‬پروتئین های متصل شونده به فیبرونکتین متصل میشوند‪ .‬به تعدادی از آن ها فاکتور های تجمع کننده‬

‫میگویند( کالمپینگ فاکتور)‪.‬‬

‫‪ ‬پس انواعی از پروتئین ها مثل ‪ A,G,H‬به عنوان ادهزین هایی هستند که همراه با تئی کوئیک اسید ها در اتصال‬
‫نقش دارند‪.‬‬

‫بیماری زایی‪:‬‬

‫این باکتری میتواند روی پوست ما کلونیزه شود( به صورت گذرا) ‪ .‬ولی از جمله عمده ترین مکان هایی که در انسان‬
‫کلونیزه میشود در نواحی چین دار ‪ ،‬اطراف ناف و ‪ ...‬می باشد‪ .‬یکی از عمده ترین محل های زندگی استاف به خصوص‬
‫در بزرگساالن در حفره های بینی است و بیشتر افراد ممکن است ناقلین استافیلو اورئوس باشند‪ .‬این باکتری از طریق‬
‫دست دادن‪ ،‬عطسه و‪ ...‬میتواند سطوح مختلف را آلوده کند‪ .‬در بیماران بستری میزان کلونیزاسیون بیشتر میشود‪.‬‬

‫‪1‬‬
 ‫*این باکتری چطور ایجاد بیماری میکند؟‬

‫استاف از طریق ترشح یک سری از سموم و آنزیم ها میتواند انواعی از عفونت ها را در انسان ایجاد کند(همان عوامل که در‬
‫اتصالش نقش دارند مانند ادهزین ها‪ ،‬آنزیم ها‪ ،‬سموم‪ ،‬مقاومت به فاگوستوز و‪ ...‬فاکتو های اساسی اند)‬

‫آنزیم ها عواملی هستند که در ویروالنسش نقش دارند‪:‬‬

‫*کاتاالز‪ :‬استافیلو کوک ها کاتاالز مثبت اند‪.‬‬

‫*کو آگوالز‪ :‬استافیلو اورئوس مهم ترین باکتری کوآگوالز مثبت در بین استاف هاست‪ .‬این کوآگوالز در کنار دیگر اجزای‬
‫سرم یک کمپلکس استافیلوترومبین تولید میکند که این استافیلو ترومبین قابلیت تبدیل فیبرینوژن به فیبرین را دارد یعنی وقتی‬
‫باکتری را به پالسما اضافه کنیم پالسما را منعقد میکند‪.‬‬

‫*استافیلوکیناز(فیبرینوالیزین)‪ :‬عکس آنزیم کوآگوالز است یعنی میتواند لخته را حل کند‪ .‬پس این باکتری هم خاصیت‬
‫انعقادی دارد هم فیبرینولیزی‪.‬‬

‫*هیالورونیداز ‪ :‬عامل اصلی در انتشار بافتی است‪ .‬اسید هیالورونیک بافت همبند را تجزیه میکند و در گسترش بافتی موثر است‪.‬‬

‫*لیپاز و نوکلئاز‪ :‬آنزیم هایی که ‪ DNA‬را میشکنند‪ .‬چون گاهی این باکتری داخل آبسه ها و زخم ها به دام می افتد ‪ ،‬از این آنزیم‬
‫ها استفاده میکند‪ .‬ویسکوزیته بافت های چربی را کم میکند و توسعه پیدا میکند‪ .‬یعنی در کلونیزاسیون از آنزیم های هیالورونیداز و‬
‫نوکلئاز استفاده میشود تا بتواند گسترش پیدا کند‪ .‬هیالورونیداز مهم ترین عامل گسترش این بیماری است‪.‬‬

‫سموم‪:‬‬

‫استاف اورئوس تعداد زیادی سم تولید میکند‪ .‬یک سری از این سموم سایتوتوکسین باعث تخریب سلول ها میشود‪ .‬ازین سموم‬
‫سایتو توکسین می توان توکسین های آلفا‪ ،‬بتا‪ ،‬گاما و دلتا ‪ ،‬لکوسیدین های ‪ P-V‬که گلبول های سفید را تخریب میکنند‪ ،‬یک‬
‫سری توکسین های دیگر مثل توکسین ‪ ETA ، Exfoliative‬و انتروتوکسین ها را نام برد‪.‬‬

‫◄توکسین های آلفا‪ :‬سمی است که بسیاری از استاف اورئوس ها ترشح میکنند‪ .‬آلفا توکسین ها کنار هم قرار میگیرند و‬
‫هپتامری را تشکیل میدهند‪ .‬و این هپتامر یک سوراخی در غشا بسیاری از سلول ها مثل گلبول های قرمز و سفید ایجاد میکند‪ .‬این‬
‫سوراخ و منفذ باعث میشود که ‪ R‬سلول خارج بشود و ‪ Ca‬و ‪ Na‬و سایر یون ها وارد و سلول دچار تورم و لیز شود‪ .‬روی‬
‫ترانسپوزون ها حمل میشود اما میتواند روی پالسمید کروموزوم ها بیان شود‪ .‬یکی از مهم ترین عوامل در آسیب های بافتی به‬
‫حساب می آید‪.‬‬

‫◄بتا توکسین‪ :‬از این سم به عنوان اسفنگومیلین ‪ C‬هم نام میبرند چون اختصاصیت زیادی برای غشاهایی که حاوی اسفنگومیلین‬
‫هستند و یا غشاهایی را که دارای فسفاتیدیل کولین هستند دارد‪ .‬به طور کلی میتواند آنزیمی باشد که بسیاری از فسفولیپید ها را در‬
‫غشا هیدرولیز میکند‪ .‬این بتا توکسین میتواند بای بسیاری از سلول های یوکاریوتی خاصیت کشندگی داشته باشد‪ .‬به این توکسین‬
‫هموالیزین گرم و سرد هم میگویند‪.‬ینی در گرما میچسبد و دما که پایین می آید سلول را میتواند لیز کند‪.‬‬

‫‪2‬‬
 ‫◄دلتا توکسین‪ :‬تخریب غیر اختصاصی دارد و قادر استتعداد زیادی از سلول ها را تخریب کند و نحوه تخریبش هم خیلی غیر‬
‫اختصاصی است و شبیه مواد شوینده است‪ .‬برای همین میگویند این توکسین شبیه دترجنتی عمل میکند‪.‬‬

‫◄گاما توکسین‪ :‬قابلیت لیز طیف زیادی از سلول ها را دارد‪ .‬از سه بخش تشکیل شده است‪ :‬هموالیزین گامای ‪ B ، A‬و ‪C‬‬
‫‪)HIgA,HIgB,HIgC(.‬‬

‫◄لکوسیدین‪ :P-V‬اختصاصیت برای لکوسیت ها دارد و فقط گلبول های سفید را تخریب میکند و از دو زیر واحد ‪ S‬و ‪F‬‬
‫ساخته شده است(‪ LuKF_PV‬و‪. )LuKS_PV‬‬

‫*استاف اورئوس هایی که قابلیت تولید گاما توکسین و لکوسیدین را داشته باشند میتوانند به طور مجزا ‪ 6‬توکسین مختلف را تولید‬
‫کنند ‪.‬‬

‫*عامل ویروالنس مهم ‪ MRSA‬که از جامعه به دست آمده و نه از بیمارستان‪ ،‬لکوسیدین ‪ P_V‬میباشد‪.‬‬

‫◄توکسین های اکسفولیاتیو‪:‬‬

‫‪ : ETA‬معموال مقاوم به حرارت است و ژنس توسط فاژ ها حمل میشود‪.‬‬

‫‪ : ETB‬حساس به حرارت و توسط پالسمید ها منتقل میشود‪.‬‬

‫کمتر از ‪ 5‬درصد استاف ها‪ ،‬اکسفولیاتیو توکسین ها را تولید میکنند‪ .‬اکسفولیاتیو توکسین ها قابلیت این را دارند که در‬ ‫‪‬‬
‫اپی درم پوست اتصاالت نوع دسموزوم را از بین ببرند و سندرمی به نام ‪ SSSS‬ایجاد کنند‪ .‬و عامل سندرم فلسی شدن‬
‫پوست استافیلوکوکی باشند‪.‬‬

‫◄انترو توکسین ها‪ 21 :‬تیپ انتروتوکسین شناخته شده است‪ .‬انتروتوکسین سموم روده ای هستند و باعث اسهال و استفراغ و‬
‫ایجاد مسمومیت غذایی میشوند‪ .‬انواع مختلفی دارد و نوع ‪ A‬از همه شایع تر است و انتروتوکسین ‪ B‬می تواند یک غشای کاذب‬
‫روی سطح روده ای ایجاد کندکه به آن انتروکولیت یا غشای کاذب میگویند‪.‬‬

‫توکسین سندرم توکسیک_‪: )TSST_1( I‬‬

‫این سندرم با سمی به عنوان توکسین سندرم شوک توکسیک تولید میشود که معروف است به ‪ TSSST_1‬و معموال این سم در‬
‫یک ‪ PH‬خنثی و اکسیژن باال تولید میشود و به حرارت مقاوم است‪.‬‬

‫توکسین های اکسفولیاتیو و انتروتوکسین ها و توکسین های ‪ TSS‬سوپر آنتی ژن هستند‪ ( .‬سوپر آنتی ژن قابلیت اتصال به‬
‫قسمت های غیر متحرک را دارند و میتوانند طیف زیادی از لنفوسیت ها را نسبت به سایر انتی ژن ها تحریک کنند و‬
‫عوارض بیشتری را نشان دهند)‬

‫بیماری های ناشی از توکسین ها‪:‬‬

‫سندروم فلسی شدن پوست استافیلوکوکی (‪ ،)SSSS‬راتیو‬

‫‪3‬‬
 ‫عمدتا در نوزادان یا در بزرگساالن با نقص ایمنی‬

‫این باکتری به خصوص در نوزادان در بیمارستان منتقل میشود‪ ،‬هنگامی که پوستشان با اورئوس هایی که حاوی اسن سم‬
‫هستند آلوده شود ابتدا یک اریتم و التهاب در اطراف دهان مشاهده میشود و بعد به سایر بافت های بدن گسترش پیدا می‬
‫کنند و دیده میشود که با یک فشاری بر روی پوست‪ ،‬پوست جابجا میشود (اپیدرم جابجا میشود و گسسته میشود)‬
‫(اکسفولیاتیو توکسین ها‪ ،‬اتصاالت بین سلول های اپیدرم را از بین میبرد و سبب گسستگی آن میشود)و به این حالت‬
‫نیکولسکی مثبت می گویند که ممکن است عفونت های ثانویه هم به وجود آورد‪.‬‬

‫چون بیماری ناشی از توکسین است و معموال انتظار نداریم یک التهاب شدید داشته باشیم‪ ،‬انتظار نداریم در آن موضع‬
‫باکتری ها را جدا کنیم انتظار نداریم گلبول های سفید ‪ ........‬شد چون در ناحیه اپیدرم است‪.‬‬

‫آنتی بادی که علیه این سم تولید میشود بعد از چند روز بیماری فروکش میکند‪ .‬این فرم سیستمیک بود‪ .‬نوع دیگر‬
‫بیماری که موضعی است و به شکل تاول خود را نشان میدهد که به ‪ bullosimpetigo‬یا زرد زخم تاولی معروف‬
‫است‪ .‬در این تاول ها میشود باکتری کشت داد ( در سیستمیک کشت داده نمیشود) – ونیکولسکی وجود ندارد ( در‬
‫سیستمیک وجود داشت)‬

‫سندروم شوک توکسیک (‪:)TSS‬‬

‫در شرایطی که ‪ PH‬خنثی و اکسیژن باال باشد این بیماری ایجاد میشود‪ .‬این سندروم دو نوع است‪:‬‬

‫‪ -1‬سندروم مرتبط با دوران قاعدگی در خانم ها‪ :‬در ‪ 1980‬گزارش کردند یک شیوع باالیی از این سندروم در خانم‬
‫هایی که از تامپون استفاده کردند دیده میشود‪ .‬بعد از کشت متوجه شدند استافیلوکوکوس اورئوس روی تامپون های‬
‫داخل واژن رشد کرده و سم ‪ TSST-1‬ترشح شده و از دیواره واژن جذب شده و عالئم بیماری شدیدی ایجاد کرده اند‬

‫سندروم یک بیماری سیستمیک است چون سم ترشح شده سوپر آنتی ژن است‪ .‬عالئم به صورت ناگهانی با تب و لرز‪،‬‬
‫کوفتگی بدن‪ ،‬اسهال و استفراغ‪ ،‬درد‪ ،‬افت فشار خون‪ ،‬درگیری چند ارگانی و مرگ همراه بود‬

‫سندروم شوک توکسیک درگیری چند ارگانی دارد‬

‫‪ -2‬عفونت های زخمی‪ 50 :‬درصد توسط سم ‪ TSST-1‬و ‪ 50‬درصد سایر انتروتوکسین ها نقش دارند ( پس‬
‫انتروتوکسین ها هم می توانند درسندروم شوک توکسیک غیرقاعدگی نقش داشته باشند)‬

‫‪...................................................................................................................................‬‬

‫مسمومیت غذایی استافیلوکوکی ( با انتروتوکسین)‪:‬‬

‫مسمومیت غذایی‪ :‬یعنی سم در غذا ترشح شده و خورده شود‬

‫‪4‬‬
 ‫عفونت غذایی‪ :‬یعنی باکتری موجود در غذا خورده شود‬

‫‪..........................................................................................................................................‬‬

‫این انتروتوکسین ها به حرارت مقاوم هستند‪ ،‬یعنی اگر غذا را حرارت بدهیم سم از بین نمیرود‪ .‬به اسید معده هم مقاوم‬
‫است و باعث استفراغ شدید و بعد ایجاد اسهال میکند‪ .‬انتروتوکسین های استاف چون سوپر انتی ژن بودند‪ ،‬ضعف و بی‬
‫حالی و بدن درد هم جز عالئم آن است‪.‬‬

‫درمان‪:‬‬

‫آنتی بیوتیک سود چندانی ندارد چون بیماری ناشی از سم است‪ .‬باید درمان های حمایتی صورت بگیرد‪ .‬مثل سرم زدن تا‬
‫‪ 48‬ساعت‪ .‬ارام ارام فروکش میکند‪ .‬استاف اورئوس یکی از خطوط اول ایجاد مسمومیت غذایی است‪.‬‬

‫عفونت های جلدی‪:‬‬

‫زرد زخم‪:‬‬

‫یک عفونت حاد پوستی است و در بچه های مدرسه دیده میشود‪ .‬گاهی از طریق خراش وارد صورت و بدن این افراد‬
‫میشود و عفونت جلدی ایجاد می کند‪ .‬اول به صورت ماکول و تغییر رنگ و بعد وزیکولی می شود و حالت تاولی پیدا‬
‫می کند‪ .‬این تا ول ها خشک می شوند و میترکند و حالت زرد رنگ و چرکی می شوند و با درمان موضعی درمان‬
‫میشوند ( هم استاف ها هم استرپتوکوک ها و گاهی هر دو با هم دیده میشوند)‬

‫فولیکولیت ͏‬
‫←عفونت فولیکوالرهای مو ( یک فولیکولی با یک پایه قرمز رنگ و گاهی چرکی دیده میشود) گاهی این‬
‫فولیکولیت در مژه ها ایجاد می شود که ‪ STYE‬یا گل مژه نام دارد‬

‫اگر مویی رشد کند و نتواند از مجرای خود خارج شود‪ ،‬چرکی میشود ولی وقتی بتواند خارج شود خود به خود خوب‬
‫میشود‪.‬‬

‫نوعی پیشرفته از این فولیکولیت ها هست که در ناحیه پایین تر از کمر ایجاد میشود به نام سینوس پیلونیدال‪ .‬به خصوص‬
‫در افرادی که زیاد می نشینند‪ ،‬این موها برمیگردد و چرکی میشوند و حالت سینوسی بهم مجرا پیدا می کنند و مجبور به‬
‫جراحی میشوند‪.‬‬

‫کورک (‪:)furuncle, boil‬‬

‫گاهی وقت ها فولیکولیت حجم وسیع تری پیدا میکند و از حد یک فولیکول گسترش پیدا می کند و عفونت حاد پوستی‬
‫اش بیشتر میشود و کورک ایجاد میشود‪.‬‬

‫کف گیرک (‪:)carbuncle‬‬

‫‪5‬‬
 ‫گاهی کورک توسعه پیدا میکند و نواحی زیر جلدی را درگیر میکنند و وسعت شان بیشتر میشود و مجاری سینوسی‬
‫مختلف مبهم دارند‪ .‬سیستمیک هستند و حالت تب و باکتریمی دارند‬

‫عفونت های زخم‪ :‬تروما‪ ،‬جراحی یا جسم خارجی‬

‫عفونت های جراحی ( بعد از جراحی محل بخیه قرمز و چرکین میشود) اگر یک جسم خارجی بماند‪ ،‬مثل نخ بخیه و‬
‫شیشه خرده و ‪ ...‬اینها هم ایجاد عفونت می کند‬

‫عفونت های سیستمیک‪:‬‬

‫باکتریمی ← عفونت های پوستی‪ ،‬جراحی‪ ،‬کاتتر های درون وریدی و ‪ ...‬منجر به مرگ بیمار میشود‬

‫اندوکاردیت ← باکتری وارد جریان خون می شود روی دریچه های قلبی کلونیزه میشود‪ 50 .‬درصد مرگ و میر به‬
‫همراه دارد‪ .‬بیمار تب و لرز دارد‪ .‬آمبولی سپتیک و درد در ناحیه سینه از عالئمش می باشد‬

‫استئومیلیت ← شایع ترین عامل ایجاد عفونت استخوان استاف اورئوس می باشد‪ .‬معموال در بچه ها عفونت های پوستی‬
‫و درگیری متافیز می باشد و در بزرگساالن هماتوژن و مهره های کمری می باشند ( پس گاهی عفونت های پوستی به‬
‫استخوان میرسد)‬

‫آرتریت‪:‬‬

‫اگر یک تزریق داخل مفصلی انجام شود‪ ،‬آرتریت چرکی ایجاد میشود به خصوص مفاصلی که دفرم باشند و ساختار غیر‬
‫طبیعی داشته باشند‬

‫پنومونی ͏‬
‫← باکتری از طریق آسپیراسیون وارد ریه بشود و پنومونی شدید ایجاد کند‪ .‬در افراد خردسال و مسن و بیماری‬
‫آنفوالنزا و افرادی که ‪ opd‬هستند‪ .‬گاهی باکتریمی به داخل ریه میرود و پنومونی ثانویه رخ میدهد‪ 10 .‬درصد افرادی‬
‫که پنومونی ( عفونت ریه) می گیرند به پرده جنب شان سرایت میکند و عفونت جنب یا امپیما مبتال میشوند‬

‫استافیلوکوکوس اپیدرمیس ← کوآگوالز منفی ← روی اپیدرم پوست ما اکثرا کلونیزه است‬

‫استافیلوکوکوس ساپروفتیکوس ( کواگوالز منفی)‪:‬‬

‫یکی از عوامل ایجاد عفونت ادراری به خصوص در زنان و بعد در کودکان است ← سوزش و تکرر ادرار‬

‫استاف هایی که به صورت فلور نرمال روی سطح پوست ماست‪ ،‬اگر وارد جریان خون شوند‪ ،‬در افرادی که دریچه های‬
‫قلبی مصنوعی دارند‪ ،‬این باکتری میچسبد و ایجاد اندوکاردیت می کند‪ .‬اینها قابلیت بیوفیلم دارند‬

‫عفونت ناشی از کاتتر ها و شانت هایی که در بدن بیمار کار گذاشته شده اند‪:‬‬

‫‪6‬‬
 ‫بیش از ‪ 50‬درصد این عفونت های کاتتر و شانت ها توسط استاف هاست که فلور نرمال هستند‬

‫عفونت مفاصل مصنوعی‬

‫توجه‪ :‬وقتی سوال در مورد وسایل مصنوعی بود‪ ،‬عمدتا جواب به سمت باکتری های فلور نرمال و کواگوالز منفی است‬

‫درمان‪:‬‬

‫ابتدا پنی سیلین ← مقاومت با بتا الکتاماز ← درمان بعدی‪ :‬متی سیلین – نامیسیلین – اگزاسیلین ← مقاومت با ژن‬
‫‪ ← mecA‬درمان بعدی‪ :‬ونکومایسین – تئی کوپالنین ← مقاومت‪ VISA :‬و ‪VRSA‬‬

‫‪ ← )VANA( VRSA‬انتروکوک ها ← درمان‪ :‬لینوزاید و داپتومایسین ‪ -‬تیگسایکین‬

‫‪7‬‬