Volume 15, Issue 03 January 15 , 2023

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SPECI AL
WILLIAM WALKER: Kosova, demokracia më e suksesshme në Evropë – Reçaku
POINTS OF Kosova është një tregim i pabesueshëm këtu, nga ajo se si ishte jeta këtu për shqip-
I NTEREST: WILLIAM WALKER: Kosova, demokra- suksesi. Sipas mendimit tim, është demo- tarët që jetonin në Kosovë atëkohë dhe se
cia më e suksesshme në Evropë – Reçaku kracia më e suksesshme në Evropë”. çfarë do të thotë jeta për shqiptarët e Kosovës
 Kosovo Democracy mori kuptim të ri për mua sot”.
best in southern “Liri e shprehjes, liri e shtypit, liri e feve.
sh-shefi i Misionit Verifikues të OSBE-së, Për cilëndo liri të flisni, ato janë të pran-
Europe. William Walker, ka marrë pjesë në ceremon- ishme sot në Kosovë”.
inë përkujtimore në 25-vjetorin e Masakrës
 No Sided articles and së Reçakut. “Ky është një shtet i ri që në pak vite ka
no restriction for our arritur të shndërrohet në një demokraci të
Ai e quajti tregim suksesi atë të Kosovës që vërtetë dhe funksionale”.
members, our guest nga vitet e vështira 1998-1999 e deri më sot.
and our friends. “Pra kjo është
“Supozoj që shumë prej jush këtu jeni mbi
moshën 35-vjeçare, hajde të themi mbi 30,
 Latest needs for our dhe ju mund ta kujtoni si ka qenë jeta në
community and the Kosovë para viteve ’98-’99. Dhe ja ku jem
latest resolutions sot duke jetuar në Kosovë që është
pabesueshëm më ndryshe nga ai realiteti
para viteve ’98-‘99”, ka thënë Walkeri në
 Our Free Voice ceremoni.
through our words.
Madje sipas tij Kosova është demokracia më
funksionale në Evropë, dhe këtë kuptim e ka
marrë për të kjo masakër 25 vjet pasi ka
ngjarë, sepse ajo kishte shërbyer si pikë William Walker
kthese për Kosovën.
I N S I D E T H I S
I S S U E : “ Sot falë qeverisë që e keni tani, falë ajo se çfarë Reçaku do të thotë për mua –
qeverive që i keni pasur në të kaluarën, tranzicioni nga ajo që kishte ekzistuar

Faqe
Shqipëria dhe rreziku i vetmisë politike, diplomati Shaban Murati: Rëndësia e ale-
William 1
Shqipëria dhe rreziku i vetmisë politike,
diplomati Shaban Murati: Rëndësia e ale- Botimi doli në librari fundvitin që lamë pas
Faqe ancës me Turqinë dhe antiamerikanizmi si në kuadër të 100-vjetorit të themelimit të
Shqiperia 1 ‘plagë’ për kombin Republikës së Turqisë, 100-vjetorin e ven-
ANILA DEDAJ dosjes së marrëdhënieve diplomatike midis
Me 55-vjet përvojë në fushën e politikës së dy vendeve e njëherazi një shekull nga
jashtme. Ambasador i Shqipërisë në Suedi, nënshkrimi i "Traktatit të Miqësisë së Për-
Norvegji, Finlandë, Islandë dhe Maqedoninë e jetshme dhe Bashkëpunimit" midis
Faqe Veriut, studiuesi dhe analisti i diplomacisë Shqipërisë dhe Turqisë. Diplomati tregon
Andi 5-7 Shaban Murati ka sjellë për lexuesin librin e tij rëndësinë e ruajtjeve të raporteve dypalëshe
9, 12 më të fundit "Konteksti rajonal i Aleancës dhe pse e konsideron Turqinë si faktor krye-
Strategjike Shqipëri-Turqi" . sor të Aleancës Strategjike të Shqipërisë në
Ballkanin Kontinental.
Faqe “Me këtë libër unë mbyll të gjithë korpusin e
veprave të mia kushtuar mendimit diplomatik “Si specialist, me sinqeritet dhe pa asnjë lloj
6-7
Raimonda moisiu 7,-9,
shqiptar, i cili për fat të keq ka munguar. Ka emocioni më duhet të them se ne nuk kemi në
lindur si nevojë gjatë ushtrimit të profesionit të Ballkanin Kontinental asnjë faktor tjetër që
10-14 diplomatit për 25 vjet. Dhe, jam përpjekur, që na mbështet në plan gjeopolitik dhe afatgjatë.
përvojën time të gjatë, mbi gjysmë shekulli në Ju mund t’i merrni të 12 shtetet me të cilat ne
politikën e jashtme ta përfshijë në libër. kemi dhe traktate miqësie dhe bashkëpunimi,
Declasified, Agim por Turqinë nuk e zëvendëson asnjëri prej
Hamiti, Janulla Në rastin e Turqisë, libri që mbyll ciklin, sjell tyre. Unë dhe në libër përmend disa elementë
një këndvështrim të ri. Bën zbërthimin ose që kanë të bëjë me aktualitetin, pra raportin
rrapi shikimin e Aleancës Strategjike në plan strategjik që është sot midis nesh dhe Tur-
gjeopolitik. Siç kam parë të gjitha qisë, ku Turqia është i vetmi shtet që nuk
marrëdhëniet me shtetet e tjerë në plan rivendikon asnjë lloj territori shqiptar . E
Adresa Faqe gjeopolitik. Është një këndvështrim që është dyta, nuk ka asnjë centimetër tokë shqiptare
neglizhuar, nga studiuesit, vëzhguesit diplo- dhe nuk ka asnjë problem që të shantazhojë
Anetaresimi 36 matët po e po. Pra janë parë në mënyrë sipërfa-
qësore elementet e tjerë. Kurse unë e shikoj në Shqipërinë me minoritetet, ose në probleme
një plan më të gjerë, afatgjatë”, shprehet të hapura. Kurse me shtetet e tjera, që janë
diplomati Shaban Murati, studiues i politikës shtete që historia na i ka dhënë si fqinjë, ne
së jashtme, publicist dhe gazetar". kemi njëmijë e një probleme gjatë
 P a g e 2 O u r W o r d s

Shqipëria dhe rreziku i vetmisë politike, diplomati Shaban Murati: Rëndësia e aleancës me Turqinë dhe
ekzistencës 110-vjeçare të shtetit shqip-
tar”, thotë ish-ambasadori.
Shkrimet analitike të ish-ambasadorit
Murati, janë të lidhura ngushtë me zhvilli-
met në dekadat e fundit. Në to ai zbërthen
ndër të tjera, faktorët e përjashtimit të
Shqipërisë, në disa prej aleancave Ball-
kanike, dhe diplomacinë fetare, si një nga
elementet kryesore të hartimit të plat-
formave gjeopolike të këtyre shteteve,
duke cekur trininë shtetëroro-fetare Greqi-
Rusi-Serbi.
“Unë them ka një fenomen të ri negativ në
Ballkan. Përveç faktit që të gjithë
brohorasin për Bashkimin Evropian, që të
bëhemi anëtarë të BE-së, 90 për qind janë
shtete anëtare të NATO-s. Nën dhe, shtete
ballkanike kanë mbetur ato që kanë qenë.
Vitet e fundit shohim që kemi aleanca nga
4-5 shtete me njëri-tjetrin. Si për shembull
Serbi-Rumani-Bullgari; Serbi-Bullgari -
Rumani- Greqi; Greqi-Bullgari -Rumani;
Serbi-Maqedoni -Greqi etj.
mbetesh i zhvillimeve të tri viteve më parë ai tregon përmes fakteve pak të njohura
Cili është elementi që duhet të tërheqë vetëm në "virusin antishqiptaro-turk" të shkaktuar nga Moska, ndër të tjera përmes
vëmendjen e studiuesve apo diplomatëve, shkretëtirë. shkrimeve të 2020-ës në gazetat ruse ku propagandohej dhe shtrembëro-
vëmendjen e gjeopoliticieni që sheh larg? Atëherë, e heshin të vërtetat...
Në asnjërën pre këtyre aleancave përsëris,
Shqipëria nuk u ftua të ishte anëtare. Por, shenja e "Në datën 19 prill 2020 gazeta proqeveritare ruse "Izvestia" nën titullin
gjysma e këtyre shteteve janë anëtarë të përbashkët provokativ "Shqipëria dhe Turqia bashkohen kundër Greqisë" shkruante
NATO-s, si ata thërrasin Serbinë dhe fetare duhet të se Shqipëria dhe Turqia kanë nënshkruar një marrëveshje të fshehtë për
Shqipërinë nuk e ftojnë? Pse Shqipëria shfrytëzuar”, vendosjen e 30 mijë refugjatëve sirianë në rajonin e "Vorio Epirit", citon
është përjashtuar? Është njësoj si në thotë më tej. Murati në botimin e tij.
periudhën midis dy luftërave, kur na
injoruan shtetet ballkanike. Dhe elementi Në librin e tij “E keqja është që një pjesë qoftë e medias qoftë e politikës në Shqipëri
tjetër shumë i rëndësishëm është që të diplomati është ndikuar nga forca jashtë vendit, të cilat kërkojnë me çdo kusht që ta
gjithë këta janë shtete ortodokse. Por argumenton prishin miqësinë apo aleancën strategjike midis Shqipërisë dhe Turqisë.
publiku, kolegët tuaj dhe të mijtë e shohin se disa for- Është ajo deviza e famshme për t’i lënë shqiptarët pa miq në Ballkan.
këtë në mënyrë shumë sempliste, mirëpo cave të Nëse ne do të bënim gabimin e madh strategjik që ta braktisim Turqinë,
unë e theksoj se shenja e njëjtë fetare që jashtme u ku do të përplasemi? Do të përplasemi tek ata që na kanë plaçkitur terri-
Turqia ka me shumicën e popullit të intereson toret? Pra, na të gjithë këto elementë që janë të reja dhe duhet parë me
Shqipërisë, është shenjë pozitive. Nuk vetmia diplo- syrin kontemporan, jo me sytë e Frank Bardhit para 4 shekujve, atëherë
kam pse ta fsheh, këtë shenjë fetare duhet matike e do të kuptojnë se aleanca strategjike me Turqinë, është një aleancë që
ta shfrytëzojmë me Turqinë. Shtetet që Shqipërisë. duhet të jetë mbështetje e jona, faktori i jashtëm kryesor në Ballkanin
përmendëm në këto aleanca janë shtetet Në një prej Kontinental”, shprehet Murati.
ortodokse, pra kanë një bazë që nuk ka analizave të
lidhje as me NATO-n dhe as me Bash- shkruar në Armiqësimi i Shqipërisë me Turqinë, siç shpjegon më tej, është në interes
kimin e Evropian. Kjo do të thotë që t’i kuadër të të Greqisë. Strategjitë e shtetit kufitar, shkojnë deri aty saqë në 2021-shin

Many shadow accounts in UK islands have been used since the 70’s for Albanian dictators...
What if Bridges to southern Italy Festim Lato martyr for Cha-
can power all of Europe as well by meria...what have you done
lately?
having wave and turbine technology
within? Can it be done in 2024?
All over US should be building with cement Showed the world not be
and steelWith
to boost
the US steel
right and survive
support natu-is
everything scared to speak about Cha-
ral disasters justinlike
possible the bridges and
America….True tun-
common meria genocide through
nelsAmerican
of the past...
fighters... many generations out loud

Alps can make large

youth groups into
US largest ferry can power cities next generation of
across America and much more... athletes.
Shembull per rinine te trokasin daullet
se historia e 1912 po troket ne trevat
shqiptare si kurr me...

Lasgush Poradeci dhe Tirona.

Lasgush Poradeci dhe
Tirona.
Një ditë, pak pasi ishte
kthyer nga një shëtitje,
kishte mbërritur në
shtëpinë e Lasgushit,
Petraq Kolevica. Pasi i
tregoi disa poezi të
përkthyera nga Gjerman-
ishtja në bisedë e sipër i
tha:
-Aman dhe këta tiranasit,
nuk ia thanë një herë
tamam emrin Tiranës,
qytetit të tyre, por gjithnjë
TIRONA, TIRONA!
Lasgushi e kishte parë
gjatë në sy dhe më pas i
kishte dhënë këtë
përgjigje:
-Që duhet ta kenë një mendjes së tij pritej të shkëndijonte këtu llafi im. Po të kalosh sapoçelur, siç i Barcelona. Po gjithsesi këtë herë
arsye të fortë që thonë sërish, madje edhe më fuqishëm. detin Adriatik dhe të thoshte ai nëpër vazot do të jemi sërish në Shqipëri në
Tirona e jo Tirana qytetit -Ty të shqetëson shumë mbaresa zbresësh në brigjet italiane e radhitura me kujdes dheun e Arbërit, ku plot vajza të
të tyre, unë nuk e ‘’ona’’, por duhet të dish që ke një qytet mjaft të anës murit, ia zgjeroi bukura quhen Elona, Bleona,
diskutoj. Them kështu perëndesha e lashtë e Ilirëve, pra e bukur, që mban emrin edhe më shumë Jona, Edona, Ermiona, Emona etj.
sepse, e di mirë që ky të parëve tanë ishte Dodona. Madje, Ankona. Kurse në veri të kraharorin. Arkitekti i Gjithë këta emra bukurish të rralla
popull bujar ka qindra enkas për të ata ndërtuan tempullin Italisë gjëndet një qytet zënë disi ngushtë vijnë nga lashtësia dhe mbarojnë
vite, më saktë shekuj, që e Dodonës, ku shkonin e i faleshin tjetër me emrin Verona, pandehu se poeti me ‘’Ona’’. Dhe neve na vjen
e quan kështu qytetin e për ditë. Në jug të shqipërisë kemi qyteti i Romeos dhe i kishte mbaruar dhe mirë, dhe i gëzohemi pamasë
tij. Dhe arsyeja kam një qytet shumë të bukur buzë detit, Zhuljetës. Dhe italianët desh të shtonte diçka, yllësisë së tyre. Ndaj dhe ky
mendimin se vjen m’u aty ku ndahen dy detet e mre- me sa di deri më sot, nuk por ai ia bëri me dorë popull i urtë e punëtor, mikpritës
pikërisht nga kullueshëm Joni dhe Adriatiku. Ai jan të shqetësuar por, as të priste. në kulm, dashamirës e bujar, që
THELLËSIA E qytet sot quhet Vlora, por emri i tij i nuk jan ankuar që emri i -Nuk kam mbaruar nuk di të përgojojë askënd e ka një
SHEKUJVE. lashtë është Aulona e që tiranasit e qytetit të tyre të mre- ende, kam edhe më. - arsye të fortë që nuk i thotë kurrë
Arkitekti qe stepur për thërrasin Vlona. Po të shkojmë në kullueshëm mbaron me shtoi poeti. Po të Tirana, por Tirona qytetit të tijë, të
një çast, aq më tepër kur veri e të ngjitemi në Alpe, atje mes "ona". përmënd edhe dy cilin sigurisht e dashuron më
kishte vënë re që nga bjeshkëve të Namuna kemi një lumë Pas kësaj Lasgushi e emra qytetesh nga më shumë se sa ne. Unë kaq di të
sytë e poetit kishte nisur me bukuri përrallore, që quhet kishte ndalur fjalën dhe qe të bukurit në Europë. them, të tjerat kanë për detyrë t’i
të fekste vezullimi i një Valbona. Pra, edhe këto emra me mbushur thellë me frymë. Madje, njëri prej tyre bëjnë historianët, arkeologët e
drite të paparë. Gjithçka "ona" mbarojnë. Dhe ne na pëlqen Kundërmimi i aromës së është kryeqytet, gjuhëtarët, të cilët duhet të hu-
ishte e qartë, "masati’" dhe i duam shumë. Por nuk mbaron selfijonit ose borzilokut të Lisbona dhe tjetri lumtojnë, të kërkojnë e të gjejnë
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 3

Shqiptaret ne Kosove nga te tere anet per te mbrojtur te drejtat e tyre

Will it need to re open the death of Kosta Trebicka US federal employee for CIA dead in Albania while a federal
investigator said he flipped a car in a non high terrain but on flat and US fbi agent rumored to get 30 million
dollars from Albanian oligarchs...Why is it closed so quick? Who did the cover up? Why the ones involved once
out of jail are oligarchs now in Albania? Gitmo for all under us military law...2024

Lasgush Poradeci dhe Tirona.

Këngën vënçe që s’push- Që Zogjët të fluturo-
arsyen e vërtetë. Në kor e ktheve ove jnë
Kaq kishte nxjerrë nga "masati" Lasgush Poradeci dhe Simfoni e pambaruar mbete Fjala jote në “Liri” Mbete
kishte heshtur. E sot në veshët tanë Hapi horizonte e fluturove ambasador i lirisë
Brënda pak çastesh, në mënyrë të habishme perceptimi Kitara qan për gishtat tu Rëra këmbët s’t’i zbuloi Perandori lëviz
i tij qe zhytur në thellësi të paimagjinueshme e të E pena bën roje Pena Pemë Luleliri E në Front burrërisht
mistershme të shekujve, duke vërtetuar kësisoj edhe një Për mallin e vendlindjes Qëndroi gjithnjë pararojë Në gjashtë zëra
herë potencën e pakrahasueshme që karakterizonte Me kitarë e penë në dorë Me lëvizje hoqe mykra këngës ia the
analizën e tij zhbiriluese prej gjeniu. “Bashkimi” paralajmëroi Lakuriqove Për jetë e mote
Shkëputur nga libri i mikut ton të paharruar Bedri “Lajmëtarin e lirisë” Mikroorganizmat patogjen Duke kërkuar fjalën
Alimehmeti "Tregimet e Tironës" Fjala jote “shenjë e shenjtë” Me “mollë të ndaluar” Gjurmë bese e
Shikimi yt “Kanjushë e verdhë” Ushqeve rrënjët e lirisë shprese
BEDRI HALIMI Nga vepra jote “Rrotull” Emri yt valë mbi rrufetë Për kokat tona
JUSUFI, KADRIU E BARDHOSHI “Fluturojnë e bien” hijet Nga etja ringjallet Fjalë e fundit nuk
Fjala jote “Proces” në Skenë Ti i jep shekullit zjarr në është vdekja
JUSUF GËRVALLA e Kënga vazhdon rrënjë
Hijenat u ndiqnin pas Unë di shumë për ty Me rrufenë e mllefosur
O Jusuf Gërvalla Me ty këndojmë baladën e të rënëve BARDHOSH GËRVAL-
Nën hirin përvëlues Gjaku i rastësishëm s’mund të jep LA
Hija ngado ju ças mesazhin e çuditshëm Emërbardhë e ëndrra
Me taktin mashtrues KADRI ZEKA zgjidhe
Këngës së mekur Dhe bilbili ta pat lakmi O Bardhosh Gërvalla
Grimcat ja bashkove O Kadri Zeka Shpresa ushqeve
 P a g e 4 O u r
Homeriada (Luan Rama)
-------------
Ngado që kam udhëtuar nëpër Greqi, nga
Delfi në Korint e në këmbë të Olimpit,
nga teatri i famshëm i Epidhavros e
Mikena në Tebën e legjendës së Europës
dhe Akropolin e Athinës, nga Salamina e
luftës greko-perse dhe ishujt e Egjeut
(me ehot e Odiseut të pavdekshëm),
ngado më kanë shoqëruar tregimet
homerike, poema që bota moderne nuk
mund ti harronte, madje përkundrazi, ato
do të përbënin referenca edhe sot, pasi
bota njerëzore, pavarësisht nga zhvilli-
met teknologjike e shkencore, nga evolu-
cionet shoqërore dhe zbritja e njeriut në
Hënë, me luftrat dhe mërgimet e mëdha,
ne përsëri gjejmë po ato personazhe
Thuhet gjithashtu se nëna e tij quhej
Metis, apo Themiste, muza Kaliopi,
Himeto, një grua nga Itaka e shitur nga
fenikasit.
Megjithatë të gjithë bashkohen në një
pikë: Homeri ishte një bard i verbër.
Bardin e verbër e gjejmë shpesh si
personazh në poezinë e vjetër greke.
Dion Krisostomos thoshte se të gjithë
poetët janë të verbër dhe se ata besojnë
se është e pamundur të bëhesh poet pa
qenë i verbër Poeti Ksenokrit i Lokrës
duhej të kishte lindur i verbër. Akajos i
Eretrisë u verbua nga pickimi i bletës, e
cila ishte simbol i muzave. Stesikor
humbi shikimin sepse foli keq për
Helenën e Spartës. Demokriti u verbua
që të këndonte më mirë. Sigurisht jo të
gjithë bardët ishin të verbër.
Megjithatë, në epikën ballkanike, jo
rrallë pikëtakon bardë të verbër që i
këndojnë ato këngë. Aristoti thoshte se
humbja e shikimit shton kujtesën. Disa
hyjni si Tirezias, Ofrone i Mesinës apo
Evenios i Apollonisë së Ilirisë ishin të
verbër. Të tjerë kanë thënë se nëna e tij
ishte një grua nga Siqelia dhe se port-
retin e saj e gjen tek Nausika e librit
“Odisea”. Herodoti na thotë se ai ka
lindur në Smirne, ndërsa historiani
Lucien, dhe ai përmend ishullin Hios.
Më pas, studjues të tjerë shtonin se
Homeri u verbua kur shkoi të shohë
varrin e Akilit. Padyshim, një imazh i
poetizuar. Sidoqoftë shumë nga
studjuesit ngulin këmbë se nga një
poemë fillestare, ndoshta e vetë Ho-
merit, më pas, me kalimin e kohës,
shtuan vargje të reja, strofa, bëma; të
tjerë poetë shtuan vargje të reja mbi
këtë poemë, e cila vazhdimisht u
pasurua. Siç shkruan Ciceroni, mbreti i
Athinës në atë kohë e bëri si ligj që çdo
bard që kalonte në Athinë duhej te
recitonte gjithçka që njihte nga Ho-
meri. Dhe kështu ndoshta skribët që i
regjistronin strofat e tyre krijuan atë që
më pas do të quhej “Iliada” dhe
“Odisea”.
Homeriada (Luan Rama)
homerikë e fate njerëzore brenda jetës
sonë, thua se vetë thelbi njerëzor nuk ka
ndryshuar, pasi ne rigjejmë po ato drama,
vese, virtute, tradhëti apo dëshmi përkush-
timi, po ato tragjedi të mëdha popujsh e
shuarje qytetërimesh sa është e pamundur
të mos mendojmë për Homerin dhe poe-
mat e tij. Ja pse vepra homerike na është
një referencë e përhershme dhe e kohës
sonë. Ne pothuaj nuk dimë asgjë nga bardi
i vjetër e megjithatë atë e kemi shumë të
pranishëm në jetën tonë. Në bibliotekën
time një statuetë me portretin e tij blerë në
lagjen Plaka të Athinës, qëndron gjithnjë
në heshtje, në një monolog të gjatë, gati të
përjetshëm dhe sa herë e shoh më shfaqen
personazhet e tij, Uliksi dhe Penelopa që
end pëlhurën ditën dhe e shthurr natën,
Biggest Heist on private land continues to
happen in Albania...How can they, the Alba-
nian politicians sell someone else’s land??
Homeriada (Luan Rama)
Atë kohë, tekstet homerike shkruheshin në
parshëmen apo papiruse (volumina), por
asnjë tekst, “ruleau”, siç i quajtën
perëndimorët, nuk erdhi deri në ditët tona.
Në Egjipt janë gjetur parshëmenë të she-
kullit III para erës së re por veç si fragmen-
te. Një nga ta është teksti i Sorbonës
(Sorbonne iw.255), i cili ka veçse këngën
IX dhe X. Në shekullin e III ishin romaket
që përhapën modelin e kodikëve (Codex)
por këngët e Homerit ne do i gjejmë më
vonë si në kodikët e shekullit të X e këtej
shkruar në atelierët (scriptoria) bizantine,
siç është dhe “Venetus 454A”. Siç pohojnë
shumë studjues, lënda homerike, ka qenë në
fakt një përzjerje dialektore joniane dhe
eoliane. Pohohet gjithashtu se më parë
është kompozuar “Iliada” (gjysma e parë e
shekullit VIII para erës sonë) dhe “Odisea”
nga fundi i shekullit VII para erës sonë.
Për jetën e Homerit është shkruar që në
Antikitet por në veçanti në disa tekste të
rralla që na kanë mbërritur deri në ditët
tona. Së pari studjuesi medievist Robert
Maggiori veçon “La Vita romana”, një
dorëshkrim i shekullit IX i gjetur në Bibli-
otekën Kombëtare të Romës ku thuhet:
“Herakliti deklaron se Homeri është më i
vjetër se Hesiodi, por bashkëkohës i
Parandros dhe Hipsikrat i Amisos.” Në
tekstin tjetër “La Vita Herodotea” shkruhet
gjithashtu për Homerin dhe ndoshta është
teksti më i gjatë ku shkruhet për të: “Që nga
lindja e Homerit, 622 vjet kanë kaluar deri
kur Xerxes kaloi nga Azia në Europë në
ekspeditën e tij kundër grekëve. Pra Homeri
ka lindur 68 vjet pas ngjarjeve të Trojës
(kjo luftë ndodhi në vitin 1270 para erës
sonë)”. Në fillim për Homerin është shkruar
në papiruse dhe pergamenë nga ku vetëm
disa fragmente janë kopjuar në formë
kodiku, ku më i vjetri, siç kemi shkruar më
sipër, është ai i shekullit X-të. Në gjuhën
greke për Homerin është shkruar vetëm në
vitin 1488, në Firence, në sajë të një eruditi
grek Démétrios Chalchondilas që jetonte
atje. Pas kësaj date, tekste mbi Homerin i
gjejmë në shekujt e mëpasëm ku bëhet fjalë
për dy veprat më të mëdha atribuar atij:
Akili, Agamemnoni dhe “Kali i Trojës” si
dhe një mori personazhesh të tjerë që kanë
përkundur fëmijërinë dhe adoleshencën
tonë, rininë dhe botën tonë me rrëfime të
jashtëzakonshme, ku hyjnitë marrin pjesë
në jetën e njerëzve. Dhe po kështu të
shfaqen dhe veprat e piktorëve të famshëm
që pikturuan temat homerike, nga Gustave
Moreau me Helenën e bukur tek Chagall
me sirenat homerike apo Waterhouse me
Çirçen, e mijra artistë të tjerë letrarë,
piktorë, skulptorë, muzikantë, ku tregimet
homerike rigjetën shkëlqimet e tyre.
Homer, Homeros, “i verbër”, “njeri i
ceremonive” apo ”pengu” në shqip (ai që
është i detyruar të ndjekë pas) ishte një
bard i fundit të shekullit VIII para erës
sonë. Shpesh ai thirret thjesht “poeti”.
“Iliada” dhe “Odisea”. Sigurisht, Homeri ka
shkruar dhe tekste të tjera që rrallë i
përmendim siç janë dy poema komike:
“Beteja e bretkocave” dhe “Margites” si
dhe poema tjetër “Himne homerike”. Një
gjë është e sigurtë: tregimet homerike janë
përcjellë në mënyrë orale, çka ka sjellë dhe
përpunimin e vargjeve dhe të situatave
dramatike e ku brenda lëndës homerike
gjen qindra situata e ngjarje që janë drama
më vete. Dhe kështu do të ndodhte: person-
azhet homerike hynë fuqishëm veçanërisht
në artin e Rilindjes europiane ku veprat më
të mira iu drejtuan gjithashtu dhe persona-
zheve homerikë, heronjve, njerëzve te
thjeshtë dhe hyjnive si Zeusi, Apolloni,
Afërdita, Athinaja, Poseidoni apo titanët e
hershëm.
“Iliada”
Kjo poemë e gjatë epike përmban 15337
vargje dhe historianët thonë se është
shkruar midis viteve 850-750 para erës
sonë. Bëhet fjalë për epopenë e luftës së
akenëve dhe grekët e gjithë Greqisë kundër
trojanëve. Thuhet se kjo poemë e gjatë
kishte në themel Luftën e Trojës por ajo
nuk e tregon origjinën e luftës, endjen e
grekëve me anijet e tyre për të shkuar në
Trojë, vitet e rrethimit të gjatë apo se ç’n-
dodhi me vdekjen e Hektorit. Epopeja
përqëndrohet në zemërimin e Akilit dhe kjo
padyshim është një gjetje madhështore,
diçka prej shkrimtari gjenial. Ndër figurat
qëndrore janë Agamemnoni, udhëheqësi
ushtarak i grekëve, Hektori, luftëtari i
lavdshëm i trojanëve, Akili, Helena,
Patrokli, Ajaksi e shumë të tjerë, një galeri
personazhesh të mahnitshëm, në jetën dhe
veprimet e të cilëve marrin pjesë dhe
hyjnitë.
Kënga e I-rë e kësaj poeme nis me murtajën
që ka rënë mbi grekët dhe grindjet mes tyre.
Në Këngën e II-të, në ëndërr, Agamemnonit
i shfaqet Zeusi dhe më pas ai ëndërron
fitoren. Kënga e III-të tregon gjendjen e
dëshpëruar të grekëve që kanë rrethuar
Trojën dhe pas 9 vjet rrethimi ndodh dyl-
uftimi midis Parisit dhe Menelaut, meqë
Parisi, biri i mbretit Priam, ka rrëmbyer
W o r d s
Shumë hamendësi ekzistojnë për origjinën e tij.
Vallë një person historik apo i krijuar më vonë
nga shoqëritë e mëpasme. Mendimi i përgjith-
shëm është se Homeri nuk ka ekzistuar dhe se
është një personazh i krijuar, por megjithatë jo
pak historianë flasin për vendlindjen e tij, edhe
pse këto janë të shumta si Hios (nga fisi Ho-
merides), Smirna, Meles, Sime apo Kolofon,
meqë në këtë të fundit ishin njerëz që dinin të
lexonin e të shkruanin dhe që mësonin të tjerët,
duke thënë se Homeri është me origjinë nga
qyteti i tyre. Disa kanë hedhur hipotezën se ai
ishte marrë peng nga babilonasit, se ishte nga
Itaka, biri i Telemakut dhe Polikastës, por
Proklos i Konstandinopojës thotë më së fundi
se ai ishte qytetar i botës. Pra gjithçka është e
errët rreth origjinës dhe jetës së tij. Vallë ati i
tij ishte një skrib, një tregëtar apo artizan?
gruan e tij, Helenën plot hire. Në Këngën e
Katërt i këndohet thyerrjes së armëpushimit.
Herë pas here hyjnitë ndërhyjnë sa në një krah
në tjetrin duke ndihmuar trojanët apo grekët siç
janë Poseidoni, Zeusi, Apolloni, etj.
Ngjarjet vijnë gjithnjë në rritje, me një tension
dramatik nga kënga në këngë, duke na zbuluar
bëma, heronj, dashurinë e të rinjve, gërshetuar
ato me ngjarje dramatike e tragjike, siç do ta
shohim në Këngën e XVI, me vdekjen e
Patroklit. Pas betejës rreth kufomës së Patrok-
lit, në Këngën XVIII i këndohet armëve të
Akilit, ndërsa në Këngën XIX në ditën e pestë
të luftës vritet Hektori. Më tej, siç do ta shohim
në Këngën XXIII pas funeraleve të Patroklit,
Akili nuk gjen qetësi. Akili tërheq pas kufomën
e Hektorit për 11 ditë rresht para syve të
familjes së tij. Por hyjnive u vjen keq dhe Zeusi
i kërkon nënës së Akilit, Thetis, që ta bindë atë
që ti kthejë kufomën Priamit, babait të
Hektorit. Fshehurazi Priami i shkon Akilit në
tendën e tij dhe i lutet. Atëherë vendoset paqja
për 12 ditë, derisa të bëhen funeralet e Hektorit.
Vetëm kjo skenë është diçka tejet epike,
madhështore dhe e jashtëzakonshme njëherësh.
Duke lexuar “Iliadën” që së fundi e përktheu në
një version të ri në shqip dhe miku im Llambro
Ruci, çdo njeri befasohet nga madhështia dhe
bukuria e tragjikes, mrekullimi ndaj vdekjes,
pasi ajo është shkruar në mënyrë të tillë saqë
çdo bëmë, çdo dramë, çdo ndeshje e së mirës
me të keqen, apo mes njeriut dhe hyjnive, çdo
personazh, të tërheqin fuqishëm në botën e
tyre. Kujtoj gjithnjë filmat e fëmijërisë pranë
shtëpisë time në Tiranë me “Helenën e Trojës”
apo “Enean”, ku gjithçka është ngjizur dhe nuk
është shuar edhe pse pas gjysmë shekulli, aq e
madhe ka qenë ngjizja e asaj bote të vjetër në
mendjet tona.
Shumë historianë e studjues nëpër shekuj i janë
drejtuar gjithnjë Homeri dhe dy veprave të
mrekullueshme të tij, “Iliada” dhe “Odiseu”. E
kush nuk u entusiazmua nga këngët homerike?
Herodoti e quante atë “princ i poetëve”. Mes të
tjerave, Victor Hugo shkruante: ”Bota lind,
Homeri këndon. Eshtë zogu i këtij agu”… Agu
i njerëzimit, i artit dhe kulturës, i epopeve që
do të frymëzonin gjithnjë njerëzimin. Ismail
Kadare i ka kushtuar një libër më vete Homerit
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 5

LUAN RAMA Albert Dumont: “Prushet homerike të maleve shqiptare” (Luan Rama)
LUAN RAMA
Albert Dumont: “Prushet ho-
merike të maleve shqip-
tare” (Luan Rama)
-------------
Në vitin 1988, Ismail Kadare
botonte në Tiranë romanin e tij “Një
dosje për Homerin”, apo “Dossier
H”, e botuar më pas në Francë. Ishte
historia e udhëtimit të ethshëm të dy
irlandezëve të New York-ut nëpër
malet shqiptare në vitet ‘30, që vinin
të kërkonin përqasjet e botës ho-
merike me atë të jetës së atyre
maleve, ku këngët dhe ritet, pesha e
gjakut, tragjikja e llahtarisur, mbart-
nin ende një ngarkesë të përngjash-
me me atë të tregimeve të Homerit
të verbër në Iliadë-n dhe Odise-un e
tij. Ata fillimisht kishin qenë në
Novipazar, ku banonin shumë
shqiptarë dhe dihet nga historia se
bardë shqiptarë këndonin këngët
legjendare të Mujit dhe Halilit,
“ciklin e Kreshnikëve” dhe disa prej
tyre ishin të verbër, të ngjashëm si
bardët e Homerit. Por kjo përqasje
nuk ishte e re sepse gati një shekull
më parë se ata, kishte qenë në fakt
një studjues i njohur francez, i cili
kishte bredhur në malet shqiptare në
kërkim të këtij “prushi” homerik, të
cilin ai e preku realisht. Ky ishte
Albert Dumont, një nga studiuesit
më me emër të Francës mbi anti-
kitetin dhe Ballkanin.
Ç’kishte ndodhur atëherë?... Në
mëngjesin e 23 dhjetorit të vitit
1871, Albert Dumont (Charles-
Albert-Auguste-Eugène Dumont)
linte portin e Kotorrit. Në bllokun e
tij të shënimeve, ai nuk harronte të
shënonte për natyrën e atyre
brigjeve ku “në breg, orkestra e
regjimentit austriak luan muzikë”.
Anija “Miramar”, e shoqërisë
“Lloyd”, e cila kishte vite që rrihte
brigjet e Adriatikut, ndaloi në Tivar,
ku atij tashmë i duhet të shkojë me
kuaj nga Tivari për në Shkodër,
udha e zakonshme nga vinin konsujt
francezë dhe udhêtarê tê tjerê nga
Europa. Koha ishte e ftohtë dhe
qielli larg gjëmonte. “Rruga gjer në
Shkodër shkon shtatë,
pesëmbëdhjetë apo njëzetë orë, sipas
stinës, shirave ose ujit nëpër
shtigje”, - shënon ai. Rruga në fakt
është plot ngjitje e zbritje, mes
shkëmbenjve, ku padyshim, pamjet
madhështore e habisin çdo udhëtar
të huaj që zbret në këto anë, siç do ta
mrekullonin disa vite më pas, Pierre
Loti-n. Nga Leqet e Hotit ata
zbrisnin drejt Shkodrës, por sapo
hynë në rrugën që zgjatet drejt
qytetit, atje rrëzë kështjellës,
Dumont shikon dyqanet, ku siç
shkruan ai “Në pazarin e Shkodrës,
një nga më të rëndësishmit e Tur-
qisë, vijnë nga të gjitha malet e
pashallikut si dhe nga Mali i Zi. Por
çdo vit, uji përmbyt dyqanet e tij.”
Tri muaj më parë, për Shkodrën, atij
i kishte folur miku i tij, etnografi
dhe kartografi i njohur francez
Guillaume Lejean, i cili për herë të
dytë e kishte vizituar Shqipërinë. Ai
e kishte takuar në Maqedoni, gjatë
një udhëtimi. “E takova në Filipopo-
lis, ku ishte sëmurë nga ethet, pas
gjithë atyre lodhjeve të mëdha…” -
shkruante ai. Biseda për Shqipërinë
ishte e nevojshme për të, pasi
Dumont përgatiste udhëtimin e tij
drejt atyre viseve që fare pak njerëz
i kishin shkelur. Dhe ja tani, ai
vëzhgonte tokën shqiptare, njerëzit,
sjelljet e tyre, takohej me konsullin francez në
Shkodër dhe fillonte të frekuentonte kafenetë e këtij
qyteti, të njohur për kështjellën e tij, takonte
malësorë dhë shpejt merr udhën e maleve.
Greqia homerike në malet shqiptare
----------------------
Albert Dumont, i cili prej disa vitesh ishte marrë me
mbishkrimet e vjetra, ishte nisur me një qëllim të
caktuar: të gjente përafërsitë e antikitetit grek me
shqiptarët e maleve veriore. Kur shkruan për tributë,
ai thotë se “ata jetojnë të izoluar, por kanë një
kryeplak, i cili vendos për kohën e kullotave, ndar-
jen e tyre dhe kohën e shtegtimit; kur ka ankesa të
një fqinji për tjetrin, etj. Në Greqinë antike, qeveri-
tarët e çdo tribuje quheshin “pleq”. Ishin ata që
bënin drejtësi, ashtu të ulur mbi gurë, në formë
rrethi, siç tregohet dhe në mburojën e Akilit.
Kur prijësit shqiptarë mblidhen po kështu për të
vendosur, ata formojnë atë që quhet “rrethi i gja-
kut” (la ronde du sang), çka sagat e vjetra e quajnë
“gerichtsring”. Këtë zakon apo rit e kishte venë nê
dukje gjysëm shekulli mê parê, pra nê vitet 1840,
studjuesi tjetêr francez, sllavisti Cyprien Robert i
cili bënte tê njêjtën përqasje tê shqiptarëve me botên
homerike. Nê botimin për shqiptarêt në “Bota greko
-sllave - Shqiptarêt” apo siç i cilêson ndryshe ai
“Populli i tê bardhëve” duke shkruar për “pagesën e
gjakut” dhe mënyrën për të ndaluar hemoragjinë e
gjatë midis fiseve në gjak, ai pohon: “Marrëveshjet
mes fiseve në gjak bëhen përmes atyre që quhen
«plak»,- shkruante Robert. - Zakonisht mblidhen 12
pleq së bashku (ose 24), të cilët ulen në formë
rrethi, mbi një pirg guri, duke formuar kështu atë që
quhet «rrethi i gjakut», i cili drejtohet nga një
kryeplak. Eshtë ai që kërkon shpagimin e gjakut.
Këmbanat bien, gratë afrohen me veshjet e tyre më
të mira dhe para kishës dhe flamurit të fisit në krye
të saj bëhen lutje solemne. Dymbëdhjetë nëna të
fisit që ka bërë vrasjen, vijnë duke mbajtur në gji
foshnjat e tyre dhe ato rënkojnë nga dhimbja në
këmbë të njeriut që ka pësuar tragjedinë. Ndërkohë
pleqtë diskutojnë çmimin e gjakut. Të gjitha plagët
e të vrarët, numurohen me imtësi, duke caktuar
çmimin që duhet paguar si në kodet e vjetra gjer-
manike apo në ritet e vjetra të frankëve. Më së fundi
shfaqet fajtori, i cili ka varur në qafë armën që ka
qëlluar viktimën. Ai zvarritet në gjunjë deri tek
prijësi i gjykimit, i cili i heq atij armën nga qafa dhe
e flak tutje. Familjarët e viktimës e marrin dhe e
thyejnë atë. Kryetari i familjes tundet, qan, vështron
qiellin dhe ndërkohë fajtori i puth gjunjët. Por ai i
përgjigjet: “Shpirti im nuk është ende gati”. Më së
fundi, kur ai është gati ta falë, ai e ngre fajtorin e
mbytur në lotë, e pështet pas gjoksit të tij dhe bash-
kë me të hidhen në krahët e prijësit pajtues. Një
paqe e përjetshme vendoset përmes betimit midis dy
fiseve, të cilët sipas shprehjes «gjaku u përzje»
bëhen miq për kokë. Atij të cilit i detyrojnë gjakun,
zgjidhet si kumbar i fëmijës së parë që do të lindë
nga fisi tjetër. Atëherë kjo familje shtron një gosti të
bollshme, ku piqen dele dhe ndonjëherë disa buaj
dhe ku hidhet valle. Në fund, para se të marrin leje
të largohen, prijësi i familjes së viktimës u kthen një
pjesë të pagesës ose shpesh dhe gjithë shumën e
taksës së detyruar. Kuptohet që një gjëndje e tillë
shoqërore në Shqipëri e bën të pamundur çdo lloj
administrimi të rregullt. Dhe Porta Sublime mbetet
armikja më e madhe e jetës klanike. Ajo çka kërkon
Porta, përmes litarit e shpatës, është që klanet
feudale të organizohen me bej trashëgues...”
Gjatë udhëtimit të tij në Shqipëri, nga veriu në jug,
idea e Dumont merr një formë solide: ai është i
bindur se prushi i dikurshëm homerik është ende i
ndezur në malet shqiptare. Një shekull më pas, po të
ishte gjallë, ai do të gëzohej, nëse do të merrte vesh
se një udhëtim të tillë kishin bërë studjues të tjerë,
kësaj rradhe nga një botë më e qytetëruar. Milman
Parry, ishte një nga ata që kishte studiuar traditën
gojore të Jugosllavisë në vitet 1933 dhe 1934. Në
një nga udhëtimet e tij në Novi Pazar, ai kishte
regjistruar disa rapsodë shqiptarë, të cilët këndonin
në dy gjuhët: serbisht dhe shqip të njëjtat këngë të
“Eposit shqiptar të Veriut”. Në Europë ishte koha e
vlerësimit apo e “Kultit të epopesë homerike”, meqë
letrarët e kontinentit të Vjetër po i riktheheshin
legjendave dhe bëmave homerike. Pasi kishte
mësuar shqipen në Dubrovnik, Parry udhëtoi nëpër
fshtatrat e Malësisë së Madhe e në Dukagjin, duke
rrahur shtigjet e Bogës, duke iu ngjitur
Thethit, Tropojës e Kukësit.
Në vitin 1938, ai mblodhi pothuaj njëqind
këngë rapsodike, mes të cilave këngët e
Gjeto Basho Mujës, Ago Ymerit apo Gjergj
Elez Alisë. Në udhëtimet e mëpasme, Parry
u shoqërua edhe nga Albert Lord, profesor i
gjuhëve sllave në Universitetin e Harvardit.
Vallë a e dinin ata se një studjues i njohur
francez, kishte qenë një pararendës i udhëti-
meve të tyre dhe se ata ecnin tani në
gjurmët e tij? A e dinin ata se edhe konsulli
francez në Shkodër Aguste Degrand i fundit
tê shekullit XIX, duke zbuluar varret dhe
kulturën e Komanit, shtronte përsêri tê
njëjtat përqasje me tregimet homerike?
Ndoshta!…
- “Hyjmë në një shtëpi të vjetër që shërben
dhe si bakall, - shkruante atëherë Dumont,
në librin që do të botonte nën titullin
“Ballkani dhe Adriatiku”. - Ishte një lloj
dyqani ku shiten erëza, verë, likere dhe
gjithçka e nevojshme për këtë popull që ka
pak nevoja. Një grua rreth të pesëdhjetave
është ulur në një cep: ka gjashtë javë që nuk
e ka lëshuar atë vend. Ditën e kalon duke
qarë e duke klithur: “Ah, ata që vranë tim
bir!” Djali i viktimës pret klientët dhe duket
i ngushëlluar. Ai na shpjegon se një nga
fqinjët erdhi aty, një grindje plasi, thikat u
nxorrën dhe ati i tij u vra e ra i vdekur.
“Ishte vërtet një trim! - na thanë ata përreth.
- Cili, i vrari apo vrasësi? - Oh, që të dy.
Kështu është këtu. Ishte zemërimi i Zotit që
solli të keqen! Dhe fajtori ia kishte mbathur
nga frika e hakmarrjes të të afërmve të
viktimës. Por askush nuk mendon ta qortojë
atë moralisht. Madje dhe kjo nënë që nuk
mund të ngushëllohet dot e as vrasësi i
mallkuar, i cili nuk beson se vrasja është një
krim kaq i madh…
Ky lloj shpagimi, i gjakut për gjak, apo i
dëmshpërblimit të gjakut të derdhur, ishte
harruar në Europë. E megjithatë, në malet e
thella shqiptare dhe ato të Malit të Zi, ky
shpagim kishte krijuar mekanizmin e vet, i
cili lëvizte, diku pengohej, ndalohej e pastaj
vihej përsëri në lëvizje, me një jehonë të
vazhdueshme krismash që nuk ndalonin.
Dhe kjo, Dumont-it i rikujtonte Antikitetin
grek, të cilin shtatë vjet më parë e kishte
studjuar në Shkollën Franceze të
Athinës.“Streha që i jepej një njeriu, -
vazhdon ai, - që kishte bërë vrasje në
shoqërinë antike greke, shpjegohet nga këto
mendësi e vrasje. Shqiptari është mikpritës
për vrasësin që fshihet dhe që nuk është i
klanit të tij. Ai e mirëpret dhe i siguron atij
mbrojtjen. Vetëm familja e të vrarit ka të
drejtë të shpagohet ndaj tij. Dhe kuptohet
lehtë ajo që ata mendojnë se ç’është një
njeri i mirë apo i keq, çka e gjejmë në
shprehjet e vjetra homerike. Ai që është i
mirë, nuk është shqiptari i virtutit që e
zotëron vetveten dhe pasionet e tij, por
është njeriu i fortë, ai që imponohet nga
fjala dhe veprimet e tij, është ai, para të cilit
duhet të nënshtrohesh, ai që vërtet është zot
i të tjerëve. I keq është i dobëti, i ndrojturi.
Shqiptari tregon me krenari që i vodhi delet
e tribusë fqinje. Ai e ka kapur atë në befasi,
e ka mashtruar dhe e ka vrarë armikun e tij,
pasi askush nuk është më dinak se ai.
Askush tjetër nuk e bën më shumë viktimën
të vuajë se sa ai. Kështu dhe i mënçuri
Nestor mburrej në kuvendin e grekëve për
barbarinë e kohës së rinisë së tij. Po kështu,
Uliksi pati meritën të citohej si shëmbull
midis njerëzve të kohës së tij, duke kujtuar
me krenari gjyshin nga e ëma, Antlykos, një
grabitës me emër, i cili mbrohej nga hyjnitë,
veçanërisht nga Hermes… Deri në epokën
historike, në kohën e Tuqididhit dhe Pla-
tonit, pirateria do të mbetej jo vetëm një
profesion i nderuar, por ajo do të meritonte
respektin popullor. Ne sot nuk e nderojmë
një të ftuar po t’i themi: “A jeni pirat?…
Por grekët e Homerit e thonin këtë. Dhe
shqiptari e pyet gjaksin që fshihet dhe që do të
bëhet miku i tij: “Sa kokë ke prerë?”…
Gjatë këtij udhëtimi, Albert Dumont (1842-
1884), ishte një djalosh 29 vjeçar nga Scey-sur-
Saône, një i ri i fuqishëm e me kurajo të
madhe. Ai di t’i përballojë rrebeshet dhe stuhitë
e atyre maleve. Kërshëria për të njohur këtë
popull, e shtyn gjithnjë drejt të panjohurës,
drejt asaj që fshihet brenda atyre kullave të
rënda e të ftohta, por me një shpirt mikpritës,
ku miku ishte i barabartë me Hyjnitë. Ashtu si
në kohë antike, edhe këtu ai gjen “taksën e
gjakut”. Siç shkruan në shënimet e tij, gjatë
shekujve, pagesa me bagëti kaloi në pagesën
me para. “Për shqiptarët, një vrasje vlen 750
piastra. Tarifa e princave
“merovingines”(frankët e shekujve V-VIII,
L.R.) nuk ishte më e lartë se kaq. Zakoni i
pagimit në raste të tilla u zhduk shpejt tek
helenët. Në “skenën e gjykimit” që e shohim në
mburojën e Akilit, të dyja palët kundërshtare
diskutojnë rreth çmimit që duhet paguar për një
të vrarë. Grekët përdornin fjalën që më vonë
nënkuptonte ndëshkimin. Ndërsa pena, peine,
tregon një pagesë, nga fjala latine «pendere»,
«poenam». Tacite shkruan se ishte koha e gjatë
e gjakmarrjes që bëri të lindë kompensimi i
gjakut. “Dhe urrejtja duhet ndarë ndër të
afërmit dhe miqtë e babait të tij. Këto urrejtje
nuk janë të pamëshirshme. Madje dhe vrasja
pagohet, pësohet, përmes dhënies së një numri
kafshësh. Atëherë gjithë familja është e
kënaqur”. Kjo frazë zbatohet tek shqiptarët dhe
gjermanët”.
Gratë e rrëmbyera si në tregimet antike
-----------------
“Jeta shqiptare është tepër e thjeshtë, - shkru-
ante ai. - Ata nuk janë bujq dhe i përbuzin
punët e mundimshme. Ata i çojnë bagëtitë në
kullota, siç bënin heronjtë grekë, të cilët të
gjithë ishin barinj. Nëse stina është shumë e
keqe, ata djegin dru dhe bëjnë qymyr. Kjo
padyshim është industria primitive që historia
mund të ketë… ” Atij i bën përshtypje jeta e
shqiptarëve nëpër kasolle, por megjithatë
habitet që gjen atje thesare të vërteta. Jo vetëm
armë të bukura e të punuara në filigran, por dhe
varëse ari, bixhuteri të jashtëzakonshme dhe
zbukurime të tjera që malësorët i transmetojnë
brez pas brezi. “Si vallë këto xhevahire kanë
ardhur deri në këto male?... Askush nuk e di.
Shqiptarët më të respektuar, ata që quhen
“plak” dhe që shikohen si nderi i racës së tyre,
bëjnë punë dhe nga më të rëndomtat. Gjatë
kohës që i biri u prin buajve në arë, si Menelas,
i ati ndërton shtëpinë, ashtu si Uliksi. Për
darkë, kur ju pret si mik ai e therr delen vetë,
ashtu siç bënte Akili… Ulemi në tokë në mes
enëve më të zakonshme dhe ju përcillni dorë
më dorë një tas të marrë nga miqtë e tyre të
civilizuar. Gratë shërbejnë. Kur darka mbaron,
plaku merr lahutën dhe luan vetë, ndërkohë që
të rinjtë bëjnë gara ose bashkohen të kapur për
qafe, në një valle të vjetër; burrat kapen nga
duart dhe bëjnë gjoja si viktimat në labirinthin
e Kretës…»
Kështu, gjithçka që shkruan ai të sjell kujtimin
e përshkrimeve homerike…
«Aristoti, - vazhdonte Dumont, - tregon se
kërkesa që i fejuari tu paguajë prikë prindërve
të nuses është një nga karakteristikat e
shoqërisë primitive. Shqiptari e bën këtë pag-
esë. Kjo shumë e paguar nga burri, në ligjet
lombarde quhet “mund” dhe është objekt i
shumë diskutimeve. Kodi i Ethelbert përcakton
numrin e kafshëve që burri do t’i japë
prindërve të gruas së ardhshme. Në të njëjtin
kuptim, Homeri shkruan se gratë e bukura
vlejnë shumë buaj. Kjo fjalë tek grekët është si
“mundinen” tek gjermanët. Në disa tribu,
martesa bëhet me të grabitur. Çdokush do të
martohet duke grabitur gruan e tribusë armike.
Në Orosh, në qendër të Mirditës, pothuaj gjithë
gratë janë të grabitura. Princi i zonës, meqë
para disa vitesh mbeti i ve, grabiti bijën e një
beu të Krujës. Dhe kjo është e përgjithshme në
këto male… Burri do që askush mos ta prekë
atë. Ai është i ëmbël me të, e trajton si fëmijë
 P a g e 6 O u r
NGA
SJELLE NGA LAVDIE
MATO POEZI
NGA FREDERIK
RESHPJA
Vendlindja e nenes
LUAN RAMA Albert Dumont: “Prushet homerike të maleve shqiptare” (Luan Rama)
që kërkon ta përkëdhelin
dhe që i ati ia jep. I shtyrë
nga instiktet, edhe pse jo
nga ndjesi sensuale,
shqiptari, krah gruas së tij
merr dhe një tjetër. Kisha
katolike ka qenë mjaft e
ashpër ndaj kësaj prak-
tike, por poligamia nuk
është e rrallë tek kristianët
dhe muslimanët e këtyre
maleve. Prifti nuk i njeh
këto lidhje, ndërsa shqip-
tari nuk i sheh ato si
fajtore, edhe pse gruaja
legale ka një lloj superior-
iteti. Tjetra qendron në një
pozitë inferiore, njësoj si
tek mbretërit grekë të
antikitetit, ku robinat
mbushnin shtëpitë e
tyre…”
Në çdo vend që ndalonte,
Dumont gjente gjurmë të
një jete të lashtë, si të
thuash gjurmë homerike,
atë çka prej shekujsh ishte
shuar në tokat parahelene
dhe që këtu ishin ende të
gjalla. “Habitesh
ndonjëherë të shohësh
ligjet e vjetra në Itali dhe
Greqi, ku gruaja për-
W o r d s
SJELLE NGA LAVDIE MATO POEZI
FREDERIK RESHPJA
Atje hena ngre bere prej druri te Stapi ne udhe me nenes sime me ne ere.
shkalle drite mbi lahutes. humbi ruajtur ne pasqy- Frederik Rresh-
gremina. Atje kam nje dege dhe lulezoi prane rime krojesh, pja.
Atje ngjitet zemra lisi, nje perroi. kenget e rinise se
ime, torben e kengeve Pashe feminine e saj,
te mia. shnderruar tash-
jashtohet nga vështirësi për ta udhëtonte në të merrte udhën mblidhet e gjithë se të ndërmerrte për të qarë atë që nuk është më
trashëgimia… Në konstatuar atë. gjithë Shqipërinë drejt kullës së familja: ata udhën drejt Epirit në këtë botë. Praktika të tilla
Shqipëri, vejusha Gruaja është më nën mbrojtjen e prindërve të tij shkulin flokët dhe të banuar nga nënkuptojnë mbresa të dhun-
nuk ka asnjë lloj shumë një plaçkë, një gruaje. Në dhe ai ishte i çjerrin faqet, të shqiptarët shme që u japin këtyre grave
trashëgimie në një objekt, sesa këto vende, sigurt se gjatë atij cilat shpesh ortodoksë : “Rasti forca të atilla që nuk njihen në
pronat e burrit të një njeri.” Ai prekja e nderit të udhëtimi, askush mbulohen me e solli që atë ditë vendet tona. Ka në to një
vdekur. Janë të bijtë konstatoi me habi gruas është diçka nuk do guxonte të gjak. Ai i gris dhe të kaloja para një brutalitet të dhimbjes që ne
që marrin tokën dhe që në disa qytete, shumë e rrallë”. qëllonte, sepse teshat e trupit. shtëpie ku qanin nuk arrijmë ta kuptojmë e çka
bagëtitë. Nëse nëna kur vajzat kalonin Po, gjaksi mund mund të vriste një Secili nga familja të vdekurin. spektakli i tyre është për ne i
nuk martohet, ajo moshën e ado- të udhëtonte krah grua, dhe për më duhet t’i flasë të Klithmat filluan padurueshëm. Skena është
konsiderohet si leshencës, ato i një gruaje pa tepër një të vdekurit, duke para se të agonte totalisht antike. Atë e gjejmë
pasuri e lënë nga mbanin të mbyllu- patur frikë se huaj… lëvduar dhuntitë e dhe nuk u tek poetët e parë grekë. Monu-
burri i vdekur, ose ra në shtëpi deri rrugës mund ta Gjatë atij rrugëti- tij: improvizimet ndërprenë veç një mentet figurative e tregojnë
më shpesh ato i sa ato martohesh- vrisnin. Kjo mi të vështirë, e tyre që zgjasin çast në mesditë, shpesh këtë, veçanërisht në
mbajnë pranë tyre. in. “Ato që janë histori i kishte (dimri qenkej me orë, ndërprit- për të vazhduar epokat e para të artit. Në
Shumë herë gruaja kristiane dalin një ndodhur dhe një vërtet i egër në en nga klithma pastaj gjer në muzeumet tona ne kemi vazo
kthehet në familjen herë në vit për të gazetareje ato male), dhe të qara. Kur mbrëmje. Dhe ato me piktura të zeza dhe tablo
e prindërve të saj shkuar në meshën franceze, Paule Dumont shënonte ke parë një skenë dëgjoheshin në prej balte të pjekur, ku gjen
vetëm me gjërat e që bëhet Fercoq de Leslay, gjithçka: rite, të tillë, kjo tërë lagjen. Ato të ilustrime besnike si të ceremo-
përdorimit që i japin posaçërisht për to, e cila ashtu si zakone, tipa s’mund të harro- qara të vajtuesh- nive shqiptare. Eshtë e vërtetë
gjatë fejesës. Za- gjatë natës së irlandezët Parry socialë, besytni het…” me, të përzjera që në progresin e bërë të
konet antike Krishtlindjes. Me dhe Lord, popullore… - Rrush, shegë apo me ulurima, nuk i kulturës helenike, artistët iu
tregojnë se në përjashtim të udhëtonte me “S’ka popull që të verë për të vdeku- kishin shteruar janë shmangur këtyre
shumë vende, kësaj feste, ato kuaj në të njëjtën mos u ketë besuar rit forcat e va- subjekteve. Zakonet zbuten,
vejusha mund të shohin veçse kohë me ta nëpër shpirtrave. Por ka ------------- jtojcave, të cilat skenat funebre bëhen më të
martohej dhe pa njerëzit e familjes malet shqiptare. diçka që ka Një lloj vajtimi të nesërmen, qeta… Grekët e shekullit të V
dëshirën e saj me dhe priftin që u Një djalosh që mbetur e veçantë tjetër apo ceremo- gjendeshin në të para erês sê re dhe të kohërave
burrat e familjes së vjen tu mësojë kishte bërë një tek shqiptarët: niali funeral, njëjtin vënd për të edhe më të vjetra, afrohen me
burrit të vdekur. Ky katekizmin… vrasje, kur dëgjoi funeralet dhe Dumont ndesh vazhduar vajin. shqiptarët e sotëm”.
zakon është tek Udhëtarët e kanë se ajo kalonte në banketi për të tashmë në jug të Gjatë gjithë vitit, Po kështu, Dumont pikas se në
shqiptarët dhe ne thënë shpesh se ato anë, shkoi me vdekurit. Kur një Shqipërisë, në dy apo tri herë në praktikën funerare, të vdekurit
s’kemi asnjë një burrë mund të të, meqë ajo do shqiptar vdes, Gjirokastër para javë, gratë vijnë i çohen në varr rrush, shegë
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 7

Shqipëria dhe rreziku i vetmisë politike, diplomati Shaban Murati: Rëndësia e aleancës me Turqinë dhe
përmes një deklarate të Ministrit të
Jashtëm, del me pretendimin si
protektore e shteteve me shumicë
myslimane në Ballkanin Perëndi-
mor, nga rrjetet ekstremiste dhe
pikëpamjet neootomaniste. Në këtë
listë përfshihet Shqipëria, Kosova,
Maqedonia e Veriut dhe Bosnja,
por pa u përmendur Serbia e as
Mali i zi.
“I ka shkuar aq thellë saqë mori
përsipër të mbronte popullsinë
myslimane në Ballkan a e kuptoni
sa absurde , një shtet teokratik në
fund të fundit që udhëhiqet nga
kisha merr përsipër të Mesdheun Lindor, të ndaj Turqisë për shkak të vepri- tyre. Ne nuk na intereson Shqipëria për Qipron, asnjë
mbrojë myslimanët? zonave ekonomike mtarive të saj eksploruese në armiqësia as me njërin, as lloj interes! Shqipëria gjith-
Gjithë problemi ishte që ta ekskluzive në pellgun e Mesdheun Lindor, Murati tregon me tjetrin shtet. Ne na monë vendos sanksione
shkëpusim Shqipërinë nga Mesdheut . Por me pse ky qe një hap diplomatik i intereson që dy shtete të kundër Turqisë, një absurditet
Turqia. Pra ishte një thikë rëndësi të veçantë është gabuar nga ana e vendit tonë. NATO-s në konflikt të mos diplomatik . Pse? Sepse
pas shpine për ne. Kjo në edhe qasja e Shqipërisë, Parë faktin se Turqia kish bëjnë luftë. Por në një kishte kërkuar Qipro. Pra
kuptimin diplomatik”, si në problemin e mbështetur Pavarësinë e Koso- moment kritik, në një është një absurditet sepse si
shton më tej. Qipros. Duke sjellë në vës, si dhe Shqipërinë në mo- moment strategjik unë nuk mund të veprojë një shtet
vëmendje njoftimin e 31 mente kyçe si tërmeti i 2019-ës kam pse të mos them që kjo serioz për ‘sytë e bukura’ të
Janë disa faktorët kon- marsit të vitit 2020 bërë dhe epidemia e Covid 19. është e drejta kjo është e Qipros. Qipro është është një
fliktualë, të vjetër e të rinj, nga përfaqësuesi i lartë i shtrembër. Kam një shem- ndër shtetet armiqësore ndaj
mes Greqisë e Turqisë që Bashkimit Evropian ku “Në kuptimin strategjik, në bull unë për Qipron. Kosovës. Ka kundërshtuar
përmenden në libër si thuhej se Shqipëria është parim, neve si Shqipëri na in- Shqipëria nuk duhet të Shqipërinë në të gjitha fushat.
problemet e kufijve detarë ndër shtetet partnere që tereson që dy shtete anëtare të dëmtojë interesat e saj për S’kemi asnjë lloj interesi
në detin Egje, të kërki- iu është bashkuar NATO-s ta gjejnë gjuhën e ‘sytë e bukur’ të Qipros Sigurisht ai është një shtet
meve energjetike në sanksioneve të BE-së zgjidhjes për konfliktin midis them unë. Çfarë interesi ka satelit i grekëve, por ka

Dead in kavaja Albania

Erion Veliaj responsible for the death of Ar-

dit gjoklajt

What has been done in 2022 for them?

Shqipëria dhe rreziku i vetmisë politike, diplomati Shaban Murati: Rëndësia e aleancës me Turqinë dhe
dëmtuar interesat e Shqipërisë. Shteti,
diplomacia, shkenca, mediat duhet të jenë
shumë të vëmendshme, sepse për fat të keq
ndikohemi shumë nga sponsorizmet e
fqinjëve dhe ata ndikojnë që të na prishin
raportet me miqtë që kemi.
Se kot nuk themi, nëse prishen raportet me
Turqinë nuk mund të bëhesh aleat strategjik
me një shtet që prej110-vjetësh ke
probleme. Që kur je themeluar si shtet kur
luftanijet greke bombarduan Vlorën e
Ismail Qemalit dhe tani që flasim bashkë
që të ka dhënë veton e hapjes ndërqeveritare
me BE-në. Pra ai që është largpamës në
qeverinë përkatëse duhet të jetë më
largpamës.
Nga përvoja ime e gjatë, meqenëse unë kam
punuar me mbi 20 ministra të jashtëm,
përvoja tregon që është një gjë e rrallë të
gjesh një person ministër apo kryeministër
që të ketë menduar në afatgjatë për interesat
shtetërorë dhe politike shqiptare”, thotë më
tej.
ANTIAMERIKANIZMI
Por nxitjet drejt vetmisë politike të
Shqipërisë, kanë qenë të herëpashershme,
nga forca të jashtme, e madje nga interesa të
grupimeve politike dhe individëve të
përveçëm, në një prej aleancave më kyçe të
saj, atë me Shtetet e Bashkuara të
Amerikës, duke çuar në atë që ish- demonstratë para Ambasadës Amerikane. vuajtur nga një kompleks inferioriteti dhe kanë
diplomati e quan antiamerikanizëm Çdo diplomat ,çdo politicien, çdo shkuar pas berihasë së të tjerëve”, shprehet Murati.
vëzhgues largpamës, e kupton fare mirë që
“Ky është një fenomen i shtatë viteve të ajo nuk ishte për armët kimike, ajo ishte Sojourner Truth, gruaja e parë me ngjyrë që
fundit në Shqipëri. Dhe është për të ardhur për të na armiqësuar ne me Amerikën! paditi me sukses dhe fitoi çështjen kundër një
keq, që vendi ynë që është shquar për pro Është një fenomen i cili për fat të keq burri të bardhë
amerikanizmin në kuptimin pozitiv të vijon sot e kësaj dite.
fjalës, shkon pas ideve të tilla. Shqipëria Ajo besoi dhe fitoi, për të mbetur një grua emblem e
që në vitin 1915 me Hafiz Ibrahim Dalliun Pra, ne kemi forca politike me emër apo lirive dhe të drejtave një oratore e fuqishme që fliste
kërkonte proteksionin e Amerikës. Shiko mbiemër, quajini si të doni të cilët kanë pa frikë për tema të ndryshme si lëvizjet kundër
sa largpamës, para 100 vjetësh poeti i bërë platformë kryesore antiamerikaniz- skllavërisë, emancipimi i grave, dënimi me vdekje,
famshëm kërkonte mbrojtjen e Amerikës! min. A e kuptoni në çfarë Shqipërie kemi reformat në burgje dhe të drejtat universale të pronës.
Por, për fat të keq në Shqipëri ka dalë në arritur? Edhe komike që ky antiamerikan- E çliruar nga skllavëria, ajo endej gjithandej, duke
skenë një antiamerikanizëm i ri i cili izëm ka marrë formë më komike edhe se bërë thirrje për t’i dhënë fund institucionit. “A nuk
sponsorizohet nga jashtë. Ky mekanizëm ai i kohës së Enver Hoxhës. Se ajo ide- jam unë një grua?” ajo i tha një konvente për të
në Shqipëri shfaqet edhe tek partia tradi- ologji e tillë ishte, por të jesh antiamerikan drejtat e grave në Akron, Ohio. “Kam lindur 13
cionale komuniste, Partia Socialiste, dhe në të ashtuquajturën ideologji demokratike fëmijë dhe i kam parë të gjithë të shitur në skllavëri
tek Partia Demokratike. Është ‘për të vënë është një nonsens, është dëmtim i in- dhe kur bërtita me pikëllimin e nënës sime, askush
duart në kokë’ që partitë tona politike teresave kombëtare unë e quaj me përveç Jezusit nuk më dëgjoi. Dhe a nuk jam unë një
kanë lejuar veten të bien në një ndikim të ndërgjegje dhe i sponsorizuar nga jashtë". grua?” Një shekull pas vdekjes së saj, ajo u zgjodh në
tillë. I intereson liderëve të partive për- Sallën e Famës së Grave. Një statujë e saj mund të
katëse në një moment të caktuar, që ta Përgjegjësia për këtë ngërç në forcimin e gjendet në Battle Creek.
mobilizojnë popullin rreth ideve të tyre: aleancave të vendit tonë ndahet edhe mes
Ai lëshon antiamerikanizmin, kjo dëmton përfaqësuesve diplomatik, shpesh anonim, Sojourner Truth ishte një abolicioniste afrikano-
Shqipërinë ! por dhe ministrave të jashtëm që pasojnë, amerikane që u bë gruaja e parë me ngjyrë që paditi
edhe pa pasur një strategji konkrete. me sukses dhe fitoi çështjen kundër një burri të
Shaban Murati kthehet pas në kohë e bardhë për të rimarrë djalin e saj që ishte shitur ilegal-
kujton protestën e vitit 2013, ku aktivistë “Më vjen keq ta pohoj, por ata s’kanë isht në skllavëri. Ajo ishte gjithashtu një aktiviste e
e qytetarë, protestuan kundër ardhjes së marrë asnjëherë asnjë nismë diplomatike. njohur për të drejtat e grave, e cila u bë e njohur me
armëve kimike siriane në Shqipëri, me Për fat të keq ka ndërmarrë Maqedonia, fjalimin e saj “Ain’t I a Woman?”, mbajtur në Kon-
qëllim shkatërrimin e tyre, para Am- një shtet i ri, një gjysmë shtet siç është ventën për të Drejtat e Grave në Ohio. E lindur si
basadës Amerikane në Tiranë. Mali i Zi, ku sa gjysma e Tiranës e gjithë Isabella Baumfree, ajo mori emrin Sojourner Truth,
popullsia. Shqipëria s’ka marrë kurrë. E kur pati një zbulim shpirtëror për qëllimin e jetës së
“E para herë që në 30 vjet shqiptarët bënë keqja është se udhëheqjet tona kanë saj dhe filloi të udhëtonte dhe të predikonte për
 P a g e 8 O u r W o r d s

Homeriada (Luan Rama)

dhe çështjes homerike. Në
romanin “Dosja H” ai i refero-
het dhe dy studjuesve të veprës
së Homerit, Milman Parry
(autori i studimit “Epiteti
tradicional tek Homeri”) dhe
nxënësit të tij Albert Lord, të
cilët në vitet ’30 të shekullit
XX kërkuan të gjejnë prushet
homerike në malet e Ballkanit.
duke takuar bardët malsorë,
(disa prej tyre të verbër si vetë
Homeri), rapsodët boshnjakë,
serbë e shqiptarë të cilët në
Novipazar këndonin në mënyrë
homerike me mijra vargje,
edhe pse u këndonin ngjar-
jeve më të vona.
“Odisea”
Libri “Odisea” është
kompozuar padyshim në një
mënyrë mjeshtërore çka e
ka bërë atë tu rezistojë
shekujve dhe të adhurohet
nga gjithë popujt e botës.
Homeri nuk e ka shkruar si
kronikë por si ngjarje me
një dramaturgji të vërtetë e
plot suspense, të papritura,
ndeshje të forta, ku Odisea
arrin gjithnjë t’ia dalë
mbanë. Të ngjan me një
teatër të shkruar në prozë,
pasi çdo personazh luan
rolin e tij. Kënga e I-rë nis
me Uliksin që është i bur-
gosur nga nimfa Kalipso, e
cila do të martohet me të.
Por Uliksi mendon gjithnjë
për kthimin e tij në Itakë.
Të gjitha hyjnitë janë dakort
përveç Poseidonit, meqë
Uliksi i ka verbuar të birin,
qiklopin Polifem. Ndërkohë
që Poseidoni ka ikur për një
festë të largët, Athinaja i
kërkon Zeusit ta lërë atë të
lirë që të kthehet. Dhe
Zeusi dërgon Hermesin ta
detyrojë Kalipson që ta
lirojë. Kështu vazhdojnë
tregimet deri në fund të
Këngës IV. Në Këngën e
V-të gjejmë Uliksin që
merret me rindërtimin e
trapit për të dalë në det të
hapët. Atij i duhen katër
ditë për ta bërë gati dhe të
pestën ai niset prej ishullit
Kalipso. Tetëmbëdhjetë
ditë udhëtim, duke iu afruar
Feasit kur Poseidoni, i kthyer
nga Etiopia, e pikasi trapin e
tij dhe shfryu furtunat kundër
Odiseut. Por në sajë të
hyjnisë detare Lenkote e cila i
jep një pëlhurë mbrojtëse (që
e mbron kur trapi ngec),
Uliksi shpëton. Pas dy ditë e
netë ai arrin më së fundi në
shkëmbenjtë e Feasias. Në
Këngën e VI-të hyjnia Athina
shkon në pallatin e mbretit
Alkinos dhe gjatë ëndrrës e
nxit Nausikën të shkojë në
breg të detit. Dhe atje ajo
gjen Uliksin pothuaj të
xheshur e me plagë.
Shërbyeset ikin me vrap
nga frika, por Nausika,
kurajoze, qëndron. Ajo e
merr në pallat ku ai lahet
dhe vishet. Kënga e VII-të
vazhdon me Athinanë e
shndërruar si një vajzë e
vogël e cila ndihmon
Uliksin kur shkon para
mbretit Alkinos. Gjatë
darkës, mbreti e pyet rreth
jetës, udhëtimeve të tij

Ku eshte sherbetori tani te fusi keto dy llume neper burgje per krimet e tyre apo ka neoje per ndonje shtytje dhune
si ne kohen e diktatures se 1945….a mjere ai popull dhe per ato njerez atje...
Ina Rama—-Adriatik Llalla Nga nje e pa-afte tek nje sherbetor shkon Prokuroria e Shqiperise….presim nqs ka
ndryshim...filloi dhe llalla nga shkelja ligjit tek Marku , qe I thone njerezve qe nuk duam tja dijme per ASNJE.
Veglat e mafies ne Shqiperi

Homeriada (Luan Rama)

erërave, birit të Hipotes, i shtrenjtë
dhe Uliksi i tregon aventurat e tij detare. Në Këngën e IX- për hyjnitë e pavdekshme.
të mbreti shtron një darkë për nder të tij. Nga një bard aty «Eshtë një ishull me erë e dallgë
dëgjohet të këndojë historinë ku gjatë luftës së Trojës ku nga njëra anë e bronztë dhe me
Uliksi zihet me Akilin, çka kjo këngë atë e mallëngjen mure të pakalueshëm që e rretho-
shumë, por ai ende nuk e ka treguar emrin e tij të vërtetë. jnë ngado,
Bardi Domokos këndon episodin e «Kalit të Trojës» dhe një shkëmb i lëmuar ngjitet thikë
më pas Më pas zhvillohen gara sportive ku Uliksi e hedh drejt qiellit…».
diskun aq larg sa të gjithë habiten. Më në fund mbreti i Ai i mirëpret marinarët e lodhur
kërkon ti tregojë se cili është në të vërtetë. Dhe atëherë dhe në fund u jep një kacek ku ka
Uliksi tregon emrin e tij. futur brenda erërat e tërbuara të
“Po madhëria Alkinos, nder i gjithë këtij populli detit, duke i porositur që mos e
unë jam Uliksi hapin, pasi po të hapet erërat do ti
biri i Laertit të cilin gjithë bota e këndon degdisin s’dihet ku. Anija vazhdon
për zgjuarësinë e tij dhe e ngre plot lavd gjer në re…” udhën dhe Uliksi i lodhur fle
Dhe kështu ai filloi tregimin e aventurave që me nisjes për ndërkohë, por dikush hap kacekun
në luftë drejt Trojës kur me 12 anije e plot peripeci, më së dhe errërat tmerrëshme e hedhin
fundi arriti në Trojë. anijen tutje, drejt ishullit të kani-
Pikërisht këtu hapen kapituj të rinj të historive të Odiseut balëve. Kur zbresin në ishull për të
gjatë kthimit për në Itakë, histori të cilat i kanë shtyrë gjetur ushqime. Uliksi nis një
historianë të ndryshëm jo vetëm të verifikojnë itinerarin e patrullë, por të gjithë vriten.
Uliksit, nëse kjo ishte e vërtetë apo thjeshtë një fiksion, Atëherë e kupton dhe urdhëron të
por ka nxitur gjenerata artistësh të rindërtojnë vepra ikin menjëherë por kanibalët i
dramatike, letrare (si ndër të tjera dhe «Uliksi» i Xhojsit) qëllojnë anijet e tyre me shkëm-
e vepra të shumta kinematografike. Çfarë ndodhi vallë pas benj të mëdhenj. Megjithatë arrin
luftës së Trojës, çfarë ndodhi me fatet e personazheve të të shpëtojë e vetëm me një anije
kësaj mbretërie?... merr detin përsëri. Kështu, duke
Dhe tregimet e Uliksit vazhdojnë. Pas luftës, kur qyteti udhëtuar më në fund arrijnë në
plaçkitet, bashkë me luftëtarët e tij ai kthehet dhe kalon ishullin e magjistares Çirçes, bijë
nga vendi i Logofagëve, ku ai që ha bimën që quhet e Helios. Në fillim Uliksi dërgon
«lotos», nuk ka më dëshirë të iki nga ai vend. Atëherë njëzetë marinarë. Çirçja i pret, i ul
Uliksi që e di këtë dhe që do të kthehet sa më parë në në sofrën e saj, i gostit dhe u jep
Itakë, i merr marinarët e tij me forcë dhe i hip në anije një bimë, duke i kthyer pastaj ata
duke u larguar me shpejtësi. Por dallgë të mëdha e çojnë në derra. I shqetësuar Uliksi niset
në ishullin e Qiklopëve, ku ndodhet dhe Polifemi me me shokët e tij por rrugës takon
shpellën e tij. Rrobër të tij, më së fundi ai arrin ta verbojë Hermesin, i cili e mëson si të
Polifemin duke u larguar më së fundi me anije. Por duke mbrohet nga magjistarja Çirçe.
ikur Uliksi tallet me të dhe i tregon emrin e tij, por mjer- Atëherë gjatë drekës në shtëpinë e
isht, Polifemi është biri i Poseidonit, perëndisë së detrave saj, Uliksi nuk pranon të hajë. Ajo
dhe kjo Uliksit do ti kushtojë. e fton në krevatin e saj por Uliksi
«Tiresias e Tebës më thotë: e kërcënon me shpatën e tij se do
O fisniku Uliks, kthimi yt që ti kërkon aq shumë ta vrasë nëse nuk i liron shokët e
të është më i ëmbël se mjalti tij. Më së fundi të dy bien dakort
por ende një Hyjni do ta bëjë këtë udhë të dhimbshme që ajo ti lirojë shokët dhe derrat ti
pasi kam frikë që ai që trondit botën kthejë në njerëz por nga ana tjetër
kurrë nuk do ta harrojë zemërimin e tij: Uliksi duhet të pranojë të qëndrojë
ai të urren sepse ti i verbove të birin…” me të gjatë një viti. Betimin
Kënga e X-të vazhdon me Uliksin që tregon aventurat e tij hyjnor magjistarja Çirçe nuk
gjatë kthimit. mund ta thyejë. Në Këngën XI
«Me shpirt të trishtë ne marrin detin sërish tregohet mbërritja e anijes në
Të kënaqur që i shpëtuam vdekjes por duke qarë vendin e Simerienëve që është në
njëkohësisht miqtë tanë…» një errësirë të përjetshme. Eshtë
Më së fundi ata arrijnë në ishullin e Eolit, ruajtësit të vendi i të vdekurve. Pikërisht atje
Uliksit i shfaqet fantazma e
nënës së tij, Antikle, e cila i
thotë se Penelopa i është
besnike dhe e pret gjithnjë
në Itakë. Uliksi ka rastin të
bisedojë me fantazmën e
Agamemnonit, të Akilit,
Ajaksit, shikon Patroklin
trim. Episod interesant ku
mbreti Agamemnon që
vuajti aq shumë tragjedi i
tregon Uliksit për vdekjen e
tij tradhëtare:
“E tillë ishte vdekja ime e
mjerueshme
rreth meje njerëzit e mi u
therrën deri tek i fundit
si bagëtia me dhëmbët e
bardhë
ti i ke parë tashmë si vriten
luftëtarët
por zemra tënde do kish
rënkuar thellë pot të shihte
rreth tavolinës me plot
ushqime
kufomat tona të shtrira në
dyshemenë që avullonte
gjak
dëgjoja zërin mishërues të
vajzës së Priamit
Kasandrës që vriste
Klitemnestrën dinake
por për fajin tim duke
ngritur duart rashë në tokë
nën goditjen e shpatës
dhe ajo bushtër u largua kur
unë po shkoja në Hades
pa dashur të më mbyllte
sytë dhe gojën…”
Siç e kishte mësuar Çirçe,
kur u ndanë, ai i premtoi
Tirezias një dash të zi për të
bërë një blatim, një sa-
krificë për hir të saj.
Atëherë, Tirezias e porosit
që kur të arrijë në ishullin e
Diellit (Helios) ata s’duhet
ti vrasin lopët e Diellit dhe
të hanë mishin e tyre. Në
Këngën XII-të Uliksi
kthehet tek Çirçe, e cila i
tregon se ç’duhet të bëjë kur
rrugës për tu kthyer me
anije do i shfaqen sirenat.
Të nesërmen pasi ndahet
me magjistaren Çirçe, ai
niset me marinarët e tij
dhe kalon drejt ishullit
Helios. Por për shkak të
një stuhije të madhe i
duhet të presë atje një
muaj. Por ç’e do se mari-
narët vrasin lopët dhe
hanë mishin e tyre
ndërkohë që Uliksi refu-
zon të hajë. Dhe ja ndësh-
kimi: kur marrin anijet një
ditë më pas, një furtunë e
madhe i godet. Të gjithë
mbyten përveç Uliksit që
nuk i preku lopët e Diellit.
Kënga e XIII tregon
përgatitjen për të shkuar
në Itakë. Më së fundi
Uliksi i mbaron tregimet e
tij dhe mbreti Alkinos i
dhuron një anije që të
mund të kthehet në
mbretërinë e tij.
“Zeusi u kthye nga biri tij
Hermes dhe i tha:
Hermes, meqë ti je
mesazheri ynë
nisu, shko dhe çoi lajmin
nimfës
me dekretin përfundimtar
për kthimin e Uliksit
dhe si duhet të kthehet ky
zemërmadh në shtëpinë e
tij
pa ndihmën e Hyjnive dhe
pa ndihmën e të
vdekshmëve…”
Këngë të mrekullueshme
me një tension dramatik
dhe me aq të papritura çka
tregojnë për një fantazi të
jashtëzakonshme. Çdo
sprovë është drame më
vete që kërkon një
zgjidhje dhe kështu ato
ndjekin njëra-tjetrën duke
shkuar drejt zgjidhjes
përfundimtare.
Më së fundi Uliksi
mbërrin në Itakë, të cilën
nuk arrin ta njohë pasi me
vite ka ndryshuar. Por
ndërkohë i shfaqet Athi-
naja, e cila e bind se ka
ardhur në ishullin e tij,
duke i treguar se ç’ndodh
me pretendentët ne
pallatin e Penelopës, të
cilët kërkojnë dorën e saj.
Në Këngën e XIV, që mos
ta njohin, Uliksi vishet si
lypës. Atje ai takohet me
Euménë dhe e pyet për
fatin e Uliksit, por ai i
thotë se Uliksi ka humbur
dhe s’duhet të jetë më
gjallë. Madje i tregon për
ngjarjet në pallatin
mbretëror. Kureshtar,
Eumé e pyet se cili është
dhe si quhet, por Uliksi
nuk ia tregon menjëherë
identitetin e tij, duke i
thënë se vjen nga ishulli i
Kretës. Kënga XV-të nis
me Athinanë që shfaqet
dhe i del në ëndërr Tele-
makut, birit të Odiseut,
duke i kërkuar që të
kthehet në vendin e tij, në
Itakë pranë Eumeut. Dhe
Telemaku niset. Në
Këngën e XVI-të Tele-
maku kthehet. Eumé i
tregon për lypsin që ka
ardhur tek ai. Telemaku e
dërgon plakun të shohë se
çfarë po ndodh në pallat.
Në këtë kohë, Uliksi
vendos ti tregojë të birit se
cili është në të vërtetë. Të
dy bëjnë plane si ti
ndëshkojnë pretendentët
dhe të shpëtojnë
mbretërinë. Kënga XVII
tregon vajtjen e Tele-
makut në pallatin
mbretëror ku Penelopa
pret pretendentët që kanë
ardhur. Telemaku e takon
dhe i tregon se Uliksi
është gjallë në ishullin
Kalipso dhe se ai po vjen.
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3
Sulejman Mato
Berat 1965 Kujtoni kalin!
Himarë Në panairin e librit në Sarandë
Një këngë greke më mirseardh Erdhën dhe librat.
në vend të këngëve të vendlindjes sime. I sollën tregtarët e shpirtërave
njerëzorë..
Valët në breg oshëtijnë Vetëm poeti mungon.
si këngët e Neço Mukës. Në stendë ka lënë lëkurën
ndërsa ai vetë,
Nga nëndeti vijnë
ca bubullima të mekura . aventurier si gjithmonë,
Porto Palermo lakuriq dhe pa një dyshkë në
xhep,
Agavi bën
Agavi, moj lule e egër e rivjerës. shoqëri me gaforen e guvave të
lindur nga dashuria e shkëmbit
dhe e detit njëherësh? thellësive,
me
Agavi, yllin e detit
moj lule e vetëtimave, dhe
kush të lindi në cep të kësaj bote ? me breshkën turiste, të deteve të
Ke lindur nga shkuma e bardhe e detit largët.
apo nga lotët e nënave himariote? I pyet për jetën nënujore dhe për
gjuhën e peshqve,
Kush të lindi , kush, për dashuritë e tyre të pafata e
Agavi dritëhëna, për gjëra të tjera...
në këtë buzë deti, Sa mijëra qenie të mjera nuk
me bukuri si dhimbja? dinë fare
ç'janë metaforat dhe librat...
Eheej! Jehojnë zërat e çobanëve në male,
Yjet e verës bien si shi mbi mbrëmjen. Tani mbi Sarandë ka rënë muzgu
Zot, bekoje këtë bimë rivjere i Mesdheut
me dashurinë tënde! edhe dritat e qytetit kanë shtënë
dashuri me alget e thellësirave,
Jemi të gjithë fëmijë të dritës, vetëm tregtarët nuk i trondit
lindim, lulëzojmë dhe vdesim një ditë, asgjë.
po lulëzofshim të gjithë Ata i gëzohen fitimit,
si lulëzimi yt. i numërojnë mijëshet e fituara
me gishta, një nga një,
i zjarrtë dhe i shpejtë
si vetëtima ne det. Jeta është e bukur...Kështu, apo
jo?
Të jetosh si ti, Vetëm për poetin nuk kujtohen.
një ditë sa një shekull, Doli nga deti...apo u mbyt?
Agavi, Agavi.
Ë ç'rëndësi ka kjo?
*Agavia është një bimë që lulëzon ne bregdet, Kujt i duhen poetët ?
rritet dhe thahet sa çel lulen e saj të vetme .
Në festivalin e Gjirokastrës
Ksamil
Lebërit përmbi bedena
Ksamili më hyri papritur në sy ja ku ngjiten ,radhë-radhë,
me katër ishujt e tij plot dritë. sikur dalin nga legjenda
Avullonte deti, pa një dallgë. sharqezinj, qylafe bardhë.
Pasqyrë besnike e qiellit.
Kohët mbushur me stuhira
Unë hyra brenda teje sjellin jnë iso si rëngë...
si brenda një rrjete rrezesh diellore, Përmbi iso sikur mbajnë
aty ku puqen toka dhe qielli, një trim të plagosur rëndë.
në një pikë…
Fustanella e bardhë borë,
Si mund të dal tani prej teje …? shpalos palët porsi dallgë...
Veç të lë rob zëmrën dhe sytë. Ndizet vallja stërgjyshore
me gjëmime. mbi kala.
Butrint
Isua si një bubullimë,
Unë e ftova të shetisnim në shetitoren e lashtë zëri si një krismë pushke.
të shihnin shtatoren e hyjneshën Artemisë. krah për krah si malet rrinë,
Po mbrëmja ishte kaq e bukur.dhe ajo më luti bëjnë bam e shkojnë tutje.
të dëgjonim koncertin e dithirampeve klasikë.
Në qytetin tim ka ardhur pran-
Njëmijë lira tingëllluan madhërisht vera!
si zëra të përvajshëm të nuseve trojane
Hipur mbi anije duke qarë me lebetimë, Në qytetin tim ka ardhur pran-
nga që era i largonte nga qyteti i tyre. vera!
Ndaj jam i shqetsuar.
Hingëllinte midis lebetitjeve një kal ogurzi, bredh rrugëve papushim
klithnin gratë mes zjarreve, rriteshin flakët... me flamurin e gjelbërt
të shpresave ne duar.
Nderkohë në skenë zbriti një djalosh i ri
tregon me gisht iushtarët e vrarë, germadhat, Spastrohen retë prej qiellit
zjarrin, Telat e telegrafeve
dhe thërret me një zë si shkrepetimë: cicërojne ne kaltërsi…
Kujtoni kalin! Pranverë në sy.
Pranverë ne dete.
Pranvere në qiej
dhe në sythet e pemëve.
Në qytetin tim
ka ardhur pranvera!
Në qiellin e kaltër
të pluhurosur nga dimri
shkruaj këto vargje
si afishe gjelbërimi.
Me qytetin tim
kam rënë në dashuri.
Bisqet e hardhive
dashurohen me erën,
pleqtë lulishteve
dashurohen me pranverën.
Shpërthen tymi i klubeve.
Kafe-baret ajrosen në
kaltërsi.
Jam i rrethuar katërfish
nga gjelberimi
i qytetit dhe i qytetarëve
të mi.
Idhuj pa krena
Një tufan i tmerrshëm
shembi idhujt
disa i bani pluhun, disa i
la pa krena.
Migjeni
Fryu nje tufan i tmerrshëm
dhe i shembi idhujt.
Mbetën piedestalet midis
shesheve, pa krena,
dolen besimtarët grumbuj
-grumbuj,të tmerruar,
kërkonin idhujt me pish-
tarë në duar.
Vërtiten nëpër natë,
çjerrin faqet me
thonj,ulerijnë...
-Si na late kështu. në
kryqëzime
si
drurë te thatë?
Idhuj fetare! Idhuj idolo-
gjike, idhuj letrare…
Ku jeni?
Shkulin flokët, kryqezojnë
shikimet lart.
Po ja, një zë u ngrit nga
mesi i dheut: “O popull!
Ty që krijon dhe shëmb
idhuj
Ti je vet idhulli i kësaj
toke të shkrumbuar
Qendronte populli lart
me fytyra të ndriçuara e
me pishtare në duar,
qendronin krenat e idhujve
nën këmbët e tyre
dëshmore të një kohe të
perënduar.
1972
Dashuria jonë
Ditët e papërseritura
të rinisë sonë
U shndërruan në bar të
gjelbër kujtimesh.
Miliona fjalë dhe xheste
dashurie
dogjëm si karburant në
kilometrazhin e viteve.
Dashuria jonë. Gjithmone në
trasformim.
Si pjekuria e burrit. Si sekreti i
rinisë
së përjetshme të grave.
Hera-herës na është dukur se
diçka kemi humbur
Ne nxitimin e kohes.
Por jo.Kemi humbur ditët e pa-
parsëritura të rinisë,
dhe kemi fituar ditë të ra dhe më
të bukura.
Ura të Shqipërisë
Ura të Shqipërisë,
harqe triumfi
ngritur mbi lumenj.
Unaza të maleve bekuar me gur-
gullima
të gëzuara
burimesh.
Keni lidhur jetët me jetë.
Nën këmbë ka klithma dhe gjak,
që mbi ju të kalonin dashuritë e
maleve,
me gjithë varfëritë, legjendat
dhe tragjeditë e tyre.
Ura të Shqipërisë,
duar malesh të rrokura nëpër
kohëra.
Belbëzime të gurta dashurish.
Kjo vajzë e bukur
Kjo vajzë e bukur
Ecën rrugës ngadalë,
ndonëse as 20 vjeç s'i ka
mbushur.
Dhe ëndërron…
Si është ai ?
Si do t'i ketë sytë , flokët?
Që ai të vijë…në familjen tonë të
madhe,
të vijë njeriu…si një trashgimtar i
kësaj bote,
ne rrugët me asfalte ia kemi
shtruar
dhe kemi ngritur për të një pallat
12 kate.
Të fëmija njeriu
në këtë botë të bukur dhe të shqet-
suar,
të vijë njeriu…. ( diçka
madhështore.)
Sekretin natyra kësaj vajze ia ka
besuar,
si një qenie e butë, e dhëmbshur,
dhe njerëzore.
Përsëritje
S’ka pak kohë që i kemi blerë dhe
ja,
u vjeteruan këta çarçafë të bardhë.
Kanotjeret i griu soda,
kspucet i grine pllakat e trotua-
reve.
Dhe lulet në dritare u vyshkën
pa u mbushur një javë..
Cdo ditë që vjen vjetero-
hen në heshtje mobiljet
Dhe s’ dimë çfarë të mbrojme nga
vjetërimi me parë.
Vjetërohen orët që matin pulsin e
P a g e 9
sekondave
vjetërohen fjalët çdo ditë,
fjalët e urrejtjes dhe të
dashurisë,
vjeterohen fletet e librave.
vjeterohen fytyrat,
vjetërohen mendimet.
Të tjerë çarçafe e kepuce shiten
në tregje e supermarkete,
te tjera lule rriten në vazot e
dritareve,
të tjera fjalë dashurie pëshpiriten
çdo ditë
në njëmije gjuhë të ndryshme,
Diçka e re rritet çdo ditenë
jetën tonë.
Përsëritey rinia jonë te femijtë
tane,
Përsëriten kujtimet tona te
nipërit tanë,
Dhe përsëritja përsëritet.
Pika e gjakut jeton
Na keni plaçkitur dhe
djegur shtëpitë
na keni vrarë dhe gjakosur
pragjeportave,
na keni derdhur farën e misticiz-
mit në shpirt,
na keni vjedhur ujrat e lumenjve
dhe gjelbërimin e kodrave.
Në dammarët tane eshtë gjaku i
të munduarve,
Gurgullon i ngrohtë gjaku i të
vrarëve
dhe të persekutuarve.
Pika e gjakut jeton në pikën e
gjakut tonë.
Klith nëpër dammarë, ndizet,
lëviz, gurgullon.
S’harrojmë asgjë!
Dhe sikur të kalojnë pesëqind
vjet.
Te brezat që vijnë kemi lënë
amanetin tonë,
në brezat që vijnë buluron gjaku
i atyre që s’janë,
Dhe cdo gjë e bukur që për bijtë
e tyre bënë,
Dhe cdo gjë të bukur që për
bijtë e tyre e lanë.
Shi vere
Ky shi iI butë, i
tejdukshëm ,ajror,
Ky shi tingull-gjelbërt,
Ky shi gazmor…
Futi vajzat nën obrella të kuqe
që të duken më të bukura,
futi burrat nën çadrat e zeza,
që të duken më seriozë.
Asfaltet si pasqyra gjigande.
Vitrinat pasqyrojnë shiun nbi
pemë,
shiun mbi vitrina,shiun mbi
urbane.
Mes shiut të bleruar,
duken e zhduken
silueta të gëzuara
Mos merrni Fuatin
Kushtuar
deshmorit F.Mato
Shokët e kishin bërë me fjalë:
”Mos e merrni Fuatin! Fuati
ështe i vogël,
 P a g e 1 0 O u r W o r d s

Homeriada (Luan Rama)

Pasdite, Uliksi dhe Eumé nisen drejt pallatit, por rrugës “Ngrehu Penelopë që më së Hermesin që çon në ferr shkroi gjeografinë e botës në udhëtim që prej shekujsh
pretendentët e keqtrajtojnë. E megjithatë, ai arrin të hyjë në fundi shpirtrat e pretendentëve 17 libra, shpesh e citon mahnit dhe nxit imagjinatën
pallat. Telemaku e pikas edhe pse është veshur ndryshe. dhe sytë e tu të shohin të këqinj. Tashmë Uliksi Odiseun duke dhënë një tablo e popujve të botës.
Kënga XVIII nis me ardhjen në pallat të një lypësi të njo- ëndrrën tënde të për- takohet me të atin e tij pothuajse të saktë të Edhe pse historitë dhe
hur të qytetit, i cili kur e sheh aq të mjerë lypësin-Uliks, jetshme! Laert. udhëtimit të famshëm. bëmat homerike duken se i
fillon ta godasë e ta shajë. Pretedentët i vënë dy lypësit në Uliksi ka ardhur! Për “Odisea”-n është Megjithatë, shumë e shumë përkasin qytetërimit
ndeshje mes tyre, por duelin e fiton Uliksi. Ndërkohë, Ai i ka vrarë me furi pre- shkruar shumë që në kohët kohë para tyre, ka ekzistuar pelazgjik dhe helen, veça-
Penelopa i qorton pretendentët që tallen me këta të vobektë. tendentët që plaçkisnin e vjetra. Një nga më të një dorëshkrim i vjetër, një nërisht në shekullin e XIX
Në Këngën e XIX tregohet Uliksi dhe Telemaku që fillojnë mbretërinë hershmit është Tuqididhi i “periploi” ku përshkruhej dhe gjysmën e parë të
të armatosen. Më së fundi Uliksi-lypës i flet Penelopës, por dhe i keqtrajtonin birin e cili në shekullin e IV para udhëtimi i Odiseut dhe që i shekullit XX, historianë të
ajo nuk e njeh. Ai i thotë se Uliksi po kthehet dhe i tregon tij…” erës sonë kishte qenë një afrohet shumë tekstit të ndryshëm, nga Cyprien
disa detaje nga rinia e Uliksit në mënyrë që lajmin ajo ta Kënga XXII-të tregon kapiten i shumë anijeve Homerit. Shumë dijetarë, Robert, Albert Dumont apo
besojë. Një shërbyese e vjetër e pallatit i lan këmbët dhe vrasjen e gjithë pretenden- dhe që u mund në luftë. historianë, arkeologë e konsulli francez Degrand në
ajo papritmas njeh plagën e vjetër të zotit të saj, duke e tëve dhe se ç’ndodh në Bashkëpatriotët e tij e shkrimtarë kanë kërkuar të Shkodër e të tjerë kanë
njohur kështu mbretin Uliks. Kënga XX-të nis me Penelo- pallat. Në Këngën e XXIII, syrgjynosën në vende të saktësojnë itineraret e Uliksit, shkruar se si në Ballkan e
pën që përgatitit garat për atë që do të fitojë të drejtën që të Uliksi takohet me Penelo- largëta. Kështu, për shumë mes të cilëve Samuel Butler veçanërisht në Shqipëri,
martohet me të dhe të mbretërojë. Ajo merr harkun e vjetër pën. kohë ai udhëtoi dhe shkroi në fundin e shekullit XIX apo prushet e tregimeve ho-
të Uliksit bashkë me shigjetat. Penelopa u thotë pretenden- “Uliks, falmë! historinë. Por shumë dhe vetë Schliemann, merike kanë jetuar gjatë
tëve se cili nga ata e çon shigjetën në 12 vrima, ajo do të Të kam njohur gjithnjë si legjendave që thureshin zbuluesi i thesarit të Trojës, e shekujve në tradicionet
pranojë. Por ajo e di që asnjëri nuk do mund ta bënte këtë më të mënçurin e burrave, për Odiseun ai u dha po kështu dhe francezi Victor shqiptare, në ritet dhe
përveç vetë Uliksit. Antinos, një nga pretendentët tallet me duke na mbytur në trisht, emrat konkrete të vendeve Berard, helenist dhe arkeolog zakonet e tyre.
lypësin duke i thënë që ta provojë dhe ai se kushedi marto- hyjnitë nuk deshën ku kishin ndodhur, duke apo fotografët Fred Boissonas
het me Penelopën. Penelopa pranon t’ia japë harkun. Uliksi që ne të dy të gëzonim n’a dhënë kështu gjurmët dhe veçanërisht Erich Lessing
qëllon me shigjetë dhe arrin ta çojë shigjetën në shenjë. Pas rininë tonë!...” e para rreth udhëtimit të e Ernle Bradford. Erich
kësaj, menjëherë ai nis të qëllojë me shigjeta armiqtë e tij. Që të dy bien në krahët e Uliksit. Por edhe Straboni Lessing përshkoi 25 mijë
Po kështu dhe Telemaku. Ndërkohë plaka Eurikle ngjitet njëri-tetrit. Më së fundi që udhëtoi në perandorinë kilometra në tokë e nëpër
dhe shkon në krevatin e Penelopës së shqetësuar: Kënga XXIV-të tregon e madhe romake dhe që dete për të fotografuar këtë

Skerdilajd Konomi, the face of Hope in Albania...( never will he be forgotten)

LUAN RAMA Albert Dumont: “Prushet homerike të maleve shqiptare” (Luan Rama)
apo verë, çka “është një nga
zakonet e çuditshme që ne
gjejmë në gadishullin ballkan-
ik”…- shkruan ai. - Ato i jepen
të vdekurit që të gjejë forcat,
sepse në varr ai i ruan ende
ndjenjat e oreksit dhe kërkesat
e tjera të jetës tokësore. Nëse
këto ushqime mungojnë, hija e
tij reale dhe e dukshme, do ta
humbiste forcën që i ka
mbetur. Ky besim është po aq i
vjetër sa dhe grekët. E gjejmë
tek Homeri. Në shekujt e bukur
të poetëve, flisnin fare pak për
këtë, por ne e shohim se ajo
ekzistonte. Ajo ka frymëzuar
një seri bazorelievesh. Kris-
tianizmi e luftoi, por nuk e
shkatërroi këtë rit… Por kjo
praktikë vazhdon ende në
Shqipëri…”
Dumont na jep gjithashtu të
dhëna dhe për gjendjen e gruas
shqiptare. Madje ai ishte habi-
tur nga një fakt i veçantë që
kishte dëgjuar në konsullatën
franceze në Shkodër. I ishte e
dukur e pabesueshme, por
njëkohësisht kuptimplote:
“Në Shkodër, haremllëku
nuk i mbron gratë. Pas
konsullatës së Francës ka
një përrua të vogël ku
brenda një muaji, më 1871,
janë gjetur dymbëdhjetë
kadavra foshnjesh. Udhëtari
francez na informon
njëkohësisht se në kohën që
ai udhëtonte në trevat
shqiptare, pra në vitin 1871,
pesë peshkopët në Shqipëri
ishin italianë dhe i gjashti
ishte një polak. Në Shkodër,
prej disa vitesh, është
ngritur për të rinjtë një
kolezh, të cilët pastaj
shkojnë të vazhdojnë studi-
met në Romë. Ndërsa në
dioqezën e Lezhës me
17.000 banorë, “vetëm 50
prej tyre dinin të lexonin
dhe dhjetë dinin ta
shkruajnë emrin e tyre…
Françeskanët pak shqetëso-
hen për arsimimin e tyre…”
Në librin e tij, Dumont vë
në pah racën e pastërt
shqiptare veçanërisht tek
mirditasit, këlmendasit,
kastratët, etj, ai thekson në
mënyrë të veçantë traditat
luftarake të shqiptarëve.
Shqiptarët ishin në betejën e
Fornovas, në Itali, shkruan
ai, “duke nga kujtuar strati-
otët e mëdhenj, shqiptarët të
ardhur nga Morea e
Shqipëria, të cilët depërtuan
nëpër Europë, duke shërby-
er, siç e thekson me të
drejtë ai, në Angli, në
Francë e Gjermani, në
ushtrinë e mbretit Henry
VIII, në atë të perandor
Maximilien të Gjermanisë
apo të mbretit francez
François I”.
Jo pak kohë më parë, ai
kishte lexuar dhe një botim
të një letrari grek, Zoti
Sathas, që siç shkruan ai,
“sapo ka botuar një histori
të stratiotëve shqiptarë, për
njërin prej tyre, Mërkur
Bua, e shkruar në greqisht
dhe në vargje nga
Koronaios i Zantes”.
“Ushtritë e kësaj kohe, -
shton ai, - nuk kishin
ushtarë më të mirë se këta
stratiotë, këta zviceranë të
Orientit. Nëse ata luftojnë
si heronjtë homerikë, duke
e kthyer strategjinë në
dinakëri, në një forcë që
lëshohet pa urdhër mbi
armikun, ata dinë po ashtu
ta pranojnë disiplinën dhe
të ndjekin rregullat e tjera
të luftës. E kemi parë në
Egjipt në kohën e Mehmet
Ali Pashës. E shohim sot
në ushtrinë e Portës së
Lartë. Kur kanë patur
rastin të marrin detet, ata
kanë qenë marinarë të
shkëlqyer. Porti i Ulqinit,
gjatë shekullit XVII, ka
patur flotë të rëndësishme
gjer me 500 anije tregëtare
që lundronin në të gjithë
Mesdheun. Janë ata që i kanë
dhënë Sulltanit elitën e flotës
osmane. Por dimë gjithashtu
se ç’kanë bërë ata për
Pavarësinë greke shqiptarët e
Hidrës dhe të Spezaj. Heronj,
që poetët i kanë kënduar
ashtu sikur pasardhësit e
Themistokles dhe të Leoni-
dhas të ishin bij të shqip-
tarëve të panjohur”.
Duke lëvduar kështu historinë
shqiptare, më së fundi Albert
Dumont arrin në
konkluzionin e tij historik
rreth lashtësisë së këtij
populli, çka ishte diçka që
mbështetej dhe nga disa
studjues të tjerë të botës
antike, veçanërisht nga tezat e
Louis Benloew, autorit të
veprës “Greqia para
grekërve”. - “Ky popull kaq i
panjohur, – do të shkruajë
Dumont, - i cili ruan imazhin
më të saktë të asaj çka ishin
etërit e racës greke e latine,
meriton gjithnjë interesin e
historianit. Ky popull do të
mbetet si dëshmitar i gjallë i
një të kaluare që shpesh
besojnë se është zhdukur.
Asnjë vend në Europë nuk
ka zakone më të lashta. Dhe
kjo shpjegon habinë e
dijetarëve të vërtetë dhe
studjuesve të këtyre tribuve,
që besonin se ata janë ajo
çfarë ka mbetur nga ajo racë
misterioze: e pellazgëve që
ne gjejmë në gjenezën e dy
qytetërimeve më të bukura
të botës së vjetër. ”
Drejt Epirit e Moresë, në
gjurmë të Bua Shpatës
--------------
Në librin e tij, Dumont do të
tregojë dhe vazhdimin e
udhëtimit të tij në jug të
Shqipërisë, duke kapërcyer
së pari lumin e Vjosës. “Ne
e ndoqëm atë udhë gjatë
pesë ditëve, nga Vlora gjer
në Janinë, një nga zonat më
të bukura të kësaj krahine.
Lumi rrjedh midis dy varg-
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 1 1

LUAN RAMA Albert Dumont: “Prushet homerike të maleve shqiptare” (Luan Rama)
malesh: herë ai rrjedh i qetë e i
pastërt, e herë duke gjëmuar, i
mbushur me shkumë, duke u
hedhur si një përrua… Eshtë e
vërtetë që Epiri ka lëndina të
bukura si ato të Paramithisë.
Ndonjëherë qytetet ngrihen mes
ullishtave si Vlora në veri,
Preveza në jug, duke fshehur në
kopshte minaretë e tyre dhe
muranat e vjetra të shkatërruara.
Qyteti i Pargës ka humbur mes
pemëve me limona… ”
Në Shqipërinë e jugut, në Epir
dhe në Greqi, jeta homerike
kishte vdekur me kohë. Ajo
gjendej veçse në mermeret e
monumenteve antike, shumica
ende nën dhé, mbuluar nga
tërmetet dhe stuhitë. Atje,
gjithçka kishte ngrirë shumë e
shumë shekuj më parë. Ndërsa
larg, në veriun shqiptar, në ato
male të vështira për t’i ngjitur,
rrethuar nga bora, prushi ho-
merik ishte ende i ngrohtë,
digjte, jetonte në këngët e gjata
të rapsodëve, por dhe në ritet
njerëzore, tragjeditë e
dhimbshme të dashurisë
dhe të gjakut, të rrëmbimit
të grave dhe të kalimit të
të gjallëve në botën e
përtejme…
(botuar ne konica.al.
13.01.2020)
ZYBA HYSA
ÇENGELI I AJRIT...
Na duhet një çengel në
ajër,
Të varim shpresat
Edhe kur s'kemi asnjë
shpresë…
Ndaj ecim pa ndalë
n’udhën jetë,
Për të gjetur të vërtetën,
T'i besojmë vërtetësisht,
Me besën e shenjtë!
Ne, shqiptarëve,
Na e mohuan të drejtën e
gjetjes,
Së çengelit të ajërit,
Çengel që e kemi
trashëguar nga të parët,
Kur i varnim shpresat,
Ashtu siç besonim Perëndinë,
Besonim veten dhe njëri -
tjetrin!
Pushtimet shekullore u
munduan ta shkulin,
Për të vënë çengelët e tyre,
Ku Perëndia të ishin ata,
Veten ta shpërfillnim,
Dhe njëri - tjetrin të përn-
diqnim!
E pse shekujsh i vunë lakun, e
tërhoqën,
S’mundën ta shkulnin me
rrënjë,
Por atë që s’e bënë dot bar-
barët,
E bënë mrekullisht tradhëtarët,
Me frymën "e shenjtë" të
komunizmit,
Miliona herë më hipokrite se e
barbarizmit,
E shkulën dhe e hodhën në
honin e pamundësisë…
Shpresat tona në ajër mbetën,
Si tollumbacet që hedhin
fëmijtë,
Ku era e fatit i përplas e çahen
Duke e shuar shpresën...
Erdhën "Komunistët e Rinj"
Si më të devotshmit bij të
Komunistëve
Të regjur në hipokrizinë e
fjalës,
Sollën "Demokracinë"
Ku njeriu edhe më keq e ha
njerinë!
Vec një gjë na ka mbetur:
Ta ruajmë racën tonë,
Gjallë - vdekur!
Tashmë n'ajëj varen shumë
çengela,
Të serbit, grekut, italianit...
Të dreqit dhe shejtanit,
Ku shpresat tona varen
kokëposhtë,
Na takon ne t’i shkulim
çengelët barbarë,
Të ngulim çengelin që
kishim më parë,
Me besim tek Perëndia,
Jo tek pushteti,
Me besim tek vetja,
Tek njëri - tjetri!
/ZYBA HYSA/ TIRANË ,
MË 15 JANAR

Albania heading toward a

new Dictatorship where the
parliament commits fraud
the president follows and
the premier orders it….
(we’ll See what’ll happen to
freedom in 2016-2018) If
the past is forgotten than DEAD
it’ll be repeated!! A look into the past shadows
Youth’s energy while AKZ robbed
it!!!

LUAN RAMA
LUAN RAMA Toka për ne ishte një portokall i merr frymë me mushkëritë e mia, si në një tablo të Georges de la Tour “Dua të qaj si lulet…”
“Dhe ashtu i lagur kuq dhe blu shtriqesh e drithëron nga gjaku im dhe letra të bie nga duart Pablo Nerdua
më dukej se hyja në shikuar nga universe të tjera fëshfërin me flladin që më preh gjoksin pa mundur ta kapësh sërish ----
detin tënd si një kalorës i blu si sytë e tu nën vështrimin e hënës që shkon, pasi ti e ke lëshuar veten, Të thashë, mos m’i afro gishtërinjtë
plagosur… ” dhe ne endeshim në rrotullimin e e diellit që vjen, këmbët, gjinjtë, llërët e paputhur do të digjen,
---- saj marramendës dhe bëhesh akoma më okër, lëshuar mbi lumin e dëshirës mos m’i afro buzët
Toka, një portokall blu rrëmbyer nga flladet e një bote sy gështenjë, të të çojë në brigje të tjerë, do të bëhen plagë,
-------- tjetër trup gështenje të nxehtë, «cramoisi», vetëm shikomë dhe puthmë me sy,
“Ajo ka formën e duarve tej kufijve të njohur nga ne. tek shkund floķët pas në muzg në ujëra që të mbajnë lart pa u ndjerë me sytë e tu të trembur e habitur,
të mia / ajo ka ngjyrën e Ishte bluja e kubesë qiellore lagur nga shiu i vakët, nga mijëra puthje, ti po ikën dhe s’do të kthehesh më,
syve të mia” e engjëjve blu të Chagall, e një çast, në ajër, nga një frymë mistike, shko, nxito, se mjegulla po vjen të të
Paul Eluard bluja e fustanit tënd të pranverës gjethet qëndrojnë pezull sikur bota të pasi ne i jemi dorëzuar shpirtit, rrëmbejë
-------- përmbytur në aromë deti ketë ndalur fjalës së dhënë, dhe fshehë nga unë,
humbur në magjinë e blusë. enden kuturu e më së fundi bien pa ditur asnjëherë se çdo të ndodhë edhe pse tani të kam në sy
Toka një portokall blu, Po e dashur, e unë dëgjoj dihatjen tënde nesër, se puthja e syrit është ajo që ngjizet
shkruante Eluard është bukur që Toka t’i përngjajë në buzët e rreshkura ku pulson ende se ku do të ndodhen trupat tanë … ajo që nuk shuhet
edhe pse astronautët nuk një portokalli kuq e blu gjaku Ti po përgjumesh nën dritën okër që lë një plagë të ëmbël përgjithnjë
kishin mbërritur ende në pa tymra luftrash, në pragun e një dimri të gjatë. diçka belbëzon në gjuhë murgjish, shko, shpirti im i vrarë
hënë, t’i përngjajë një zogu endur në Kaq shumë dëshira të fjetura shenjtësh, ne s’do takohemi më…
ishin ditë vjeshte dhe pa dehjen e tij, e dritare të hapura dy sy të ëmbël të përgjojnë këtë Dëgjova shiun…
ditur një karafili në cepat e buzëve pështjellë fort nga një mijë rrënjë. mesnatë ------------
çdo mëngjes dilja e të tanë Bie borë tani, pa mundur ta kuptojnë Fjalën Mbrëmë dëgjova shiun
prisja ty bota siç do ta donim… por ti s'ke ftohtë edhe pse zhveshur, të parën Fjalë binte i paqtë nga qiej hyjnorë
me një portokall që më Rrënjët e tua rrënjët e tua kanë mbetur gjithnjë tek unë të fundmen Fjalë, ngadalë si në tastierat e një sonate të Bah
digjte duart --------- mpleksur e zgjatur në humbëtirat e mia... pëshpërimat kanë mbetur brenda duke më njomur gjoksin, duart, sytë
pastaj ti shkoje me zemrën Gjethe okër kam mbi sy Ti përgjumesh… buzëve të tua dhe pushtuar të gjithin.
tënde të portokalltë, e ti si një pemë e madhe harl- -------------- dhe duhet t’i puthësh ato Dymbëdhjetë violina, ç’koncert i bukur
dielli e zjarri isesh, Ti përgjumesh që Fjala të shfaqet hirëplotë… rrëkezash
pa guxuar ta hapë atë frut. ke hapur krahët e rritesh mbi tutje, në cepin tjetër të botës, Ti po ikën… violonçel me tinguj shiu dhe malli
Po e dashur, mua, nën dritën e zbehtë që luhatet ------- harqe që më merrnin dhe më ngrinin lart
 P a g e 1 2 O u r W o r d s

Kurti në panairin ‘Swissbau’ në Cyrih: Jemi popull që e duam shtëpinë tonë

Kurti në panairin ‘Swissbau’ në
Cyrih: Jemi popull që e duam
shtëpinë tonë
Kryeministri Albin Kurti në fjali-
min e tij në hapjen e `showroom`-it
të kompanive kosovare në panairin
ndërkombëtar të produkteve të
përpunimit të drurit ‘Swisbau’ në
Cyrih, ka thënë se shqiptarët janë
popull të vatrës dhe që e duan
shumë shtëpinë e tyre.
Në këtë panair po marrin pjesë edhe
12 kompani nga Kosova me prodhi-
met e tyre, e për të cilat Ministria e
Industrisë, Ndërmarrësisë dhe
Tregtisë, përkatësisht Agjencia për
Investime dhe Përkrahjen e
Ndërmarrjeve në Kosovë, në bash-
këpunim me Shoqatën e
Përpunuesve të Drurit në Kosovë e
ka siguruar hapësirën ekspozue-
se në këtë panair për këto kom-
pani vendore.
“Sot paradite ishim në Reçak ku
kujtuam 25 vjetorin e masakrës
atje, e cila tronditi opinionin
ndërkombëtar dhe diplomacinë
botërore dhe lëvizi NATO-n për
ta ndërprerë gjenocidin e Ser-
bisë në Kosovë. Pra, një çerek
shekulli më herët ishim nën
kthetrat e Serbisë gjenocidale
dhe tash 25 vjet më vonë, ne,
jemi këtu në Cyrih, duke treguar
se Kosova është storie suksesi e
intervenimit të NATO-s, e
kombinimit mes zhvillimit
ekonomik me progres demo-
kratik dhe njëkohësisht e një
sektori privat i cili po lulëzon jo
vetëm në Kosovë, por edhe në
Zvicër, në Skandinavi,
SHBA, e kudo në Evropë, e
gjithnjë pa harruar e duke e
kujtuar Kosovën, prej nga
vijmë të gjithë ne”, ka thek-
suar Kurti gjatë adresimit
para të pranishmëve.
Ai tutje ka thënë se mbase
nuk është e rastësishme që
një ndër organizatat kryesore
të rilindjes kombëtare është
quajtur ‘Vatra’. “Ne si
popull, jemi popull të
shtëpisë tonë, që e duam
shumë. Jemi popull të vatrës,
të vatrës që na e sjell
ngrohjen e këndshme në
shtëpitë tona. Dhe është
shumë interesante pikërisht
në sektorin e mobileve, në
sektorin e shtëpive dhe atë të
përpunimit të drurit eksporti
është duke u zhvilluar në
mënyrë marramendëse. E kjo
ka të bëjë edhe me vet kul-
turën, historinë dhe traditën e
popullit tonë. Prandaj, para
një çerek shekulli pati dësh-
tuar plani i Serbisë, që duke
na vrarë, dëbuar, burgosur e
duke na djegur 120 mijë
shtëpi ta bëjë Kosovën ta
pabanueshme”, ka shtuar
Kurti.
Por, ai theksoi se populli i
Kosovës dëshmoi se sa
shumë e donë vatrën e vet,
kur në qershor të vitit 1999 të
gjithë refugjatët u rikthyen
dhe të gjitha shtëpitë u
rindërtuan. “Madje u
rindërtuan shumë më tepër
shtëpi se sa ishin shkatërruar. Kjo tregon sa e
rëndësishme është shtëpia dhe vatra për
popullin tonë, ndërtimi dhe mirëmbajtja e saj.
Mbase ky ‘showroom’ është një shprehje
moderne e kësaj tradite dhe kulture të popullit
tonë”, ka nënvizuar i pari i ekzekutivit koso-
var.
Ai ka thënë se prezantimi i prodhimeve koso-
vare në këtë panair është një mundësi e mirë që
ato të depërtojnë në tregun ndërkombëtar.
“Në Kosovë ekziston një kompani, e cila e
merr drurin si lëndë të parë nga Austria dhe
eksporton kuzhina në Zvicër. E Austria e
Zvicra janë vende fqinje. Pra, hallka e mesme e
industrisë, ku lënda e parë është në Austri e
tregu është në Zvicrës, ndodhet në Kosovë.
Kjo tregon çfarë shpirti sipërmarrës kemi ne,
por edhe për kushtet e favorshme që mund të
krijohen në Kosovë për të bërë prodhimtari e
për të bërë përpunim”, ka thënë Kurti.

si blatim për qiellin dhe të dashurit e mi.
Përgjova shiun
në një mijë pëshpërima e fjalë të heshtura
aty nën kubenë e botës,
vinte të më merrte në mbretërinë e tij,
aty ku janë të vdekurit e mi,
të vdekurit e gjallë ringritur nga varri
si në një këngë të lashtë homerike.
Ngrija sytë dhe krahët
e gjoks-hapur pija ujin e bekuar
pija i etur në shpirtrat e mi të munguar
që s’mund t’u prekja dot as buzët, as sytë.
Dëgjova shiun,
mërmërima të ëmbla zemrash e vitesh
fjalë të pathëna mbetur fillikate ndër
buzë,
të qeshura, thirrje, zëra të një kohe,
gjithçka binte e lagësht për t’u ngjizur
sërish tek unë
thellë lumenjve të mi të gjakut.
Dhe ju duhet ta keni dëgjuar shiun tuaj
të keni ndjerë përqafimin e tij në etjen e
madhe
me dëshirën për t’u ngjizur diku
atje në kopshtin e dashurive të munguara
që të lenë pa gjumë dhe të zgjojnë në
LUAN RAMA/
botra të tjera Buzënxehtën, flladi im.
ku rrjedhin përrenj të shndritshëm qiellorë, Pastaj krahët kthe ngadalë,
dëshira, premtime, pengje Kur të shkoj gjumit pa
në shiun që ju lag gjer në kockë. zgjim.
Bini ju shira dhe puthmini sytë sërish Do të shkoj pa lamtumirë,
në këtë shkreti shpirti Nuk ta them, nuk ta jap
ku endem prej vitesh si një murg i harruar… dot.
Shpirt e trup jam veç
ZHORZH SAND dëshirë,
GJITHKUND FLLAD BLU Zhytur në oazin plot.
Shtyhet vjeshta pa kuptuar, Kur të zgjohem kopshtit
Dimri portën hap kanat’, tim,
Struket ëndrra e mërdhirë, Luleve, kur t’u marr erë,
Zverdhur ethesh, e pafat. Në aromën kundërmuese,
Vërma dorën përmbi zemër. Ji ti, flladi im pranverë!
E dëgjon si rreh nga pak? Do shijoj freski parajse,
Regëtin në muzg të mbrëmjes, Do prek dorën ledhatare,
Përpëlitet mbushur gjak. Do nuhas blu – flladin
Hidhmi duart përmbi supe. tënd,
A i ndien? Janë bosh. Që më kthen në yll të
Boshësi në muzg të mbrëmjes, zjarrtë.
Do të tretet tokës s’ftohtë. Do pres natën kur të
Hidhmi sytë përmbi flokë. zbresë,
I shikon? Argjend janë. Kur të fshihen yjtë reve,
Fijezat në muzg të mbrëmjes, Do kërkoj dritaren tënde,
Do të treten më ngadalë. Sytë e tu blu të thellë.
Lërma puthjen përmbi ballë, Do nxjerr zemrën kra-
harorit, Me pelqeu shumë dhe nëse
Zjarrin të ta hedh në deje,
pranon do ta kisha bërë një
Kur t’mbështjell me dritën
këngë dikur në verë ose në
time, Tiranë ose Prishtinë me
Në sup hëne do fle qetë. ndonjë orkestrim të mirë.
Nata do të jetë e imja, Mundem edhe me sharki me
Do lundroj tek ti pa fund,
e kenduar dhe pothuaj e
Si dikur në blunë e thellë,
kendova sot disa here
Që shoh sot, që ësht’ gjithnji duke te falenderuar
gjithkund. per nje perle te jashtza-
Kur të zgjohesh në mëngjes,
konshme.
Sytë kur të hapësh fort, Shendet e suksese!
Do ta ndiesh puthjen time,
13vite
Po nuk do më shohësh dot.Seveme Fetiqi
E hënë 10 janar 2011 ora Motra ime ,engjelli im,kete
20:30 here keto vargje mu duken
VIKTORIA XHAKO se nje bilbil mbi dege i
(ZHORZH SAND) kendon.U misherova me
“ZEMËR E NGRIRË” botuar keto vargje dhe melodine e
në prill 2011 tyre e komponova vet sepse
vet melodia me vinte ne
KOMENTET e atëhershme të buze.Ajo me merrte per
miqve: dore dhe me sillte ne nje
Agim Gashi bote magjike.Shume shume
vargje te bukura.Pajtohem
13vite me pare me Agimin se do te ishte
Agim Gashi nje kenge per mrekulli.
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 1 3

SHABAN MURATI Në sy të BE dhe NATO-s, Mali i Zi po bashkohet me Serbinë

SHABAN MURATI në 7 dhjetor se ai nuk ka
informacion lidhur me
Në sy të BE dhe NATO-s, Mali i Zi po bashkohet me nënshkrimin e kësaj
Serbinë deklarate. Natyrisht serbi
serbit nuk ia nxjerr sytë
dhe të hapur zyrtare të projektit të “botës serbe” të aneksimit dhe Spajiç bën sikur nuk e
të Malit të Zi dhe të “serpska republikës” nga Serbia. Kemi din se ku po e çon Malin e
një akt dhe veprim skandaloz të minimit të Kushtetutës dhe Zi “Fronti serb” i Man-
të shtetit të pavarur të Malit të Zi, i cili duhej të kishte ngritur diçit, të cilin ai e bëri
institucionet qeveritare dhe shtetërore, nëse do të ishin kryetar parlamenti dhe
vërtetë proatlantike dhe proeuropiane sikurse shtihen. partinë e të cilit do ta fusë
në qeveri vitin e
Por kryeministri shtetas serb Spajiç u mjaftua të deklaronte ardhëshëm.
Po ndodh një zhvillim shumë
negativ gjeopolitik në shtetin tonë
fqinjë të Veriut dhe anëtar i
NATO-s. Me të drejtë Jelena
Markoviç, nënkryetare e Partisë
Liberale, dha alarmin në 4 dhjetor,
përpara se Deklarata e Unionit të
Shteteve Serbe të botohej nga
shtypi, se “kryetari i parlamentit
Mandiç ka dhunuar Kushtetutën e
Malit të Zi. I bëj thirrje prokuro-
risë dhe institucioneve të tjera të
reagojnë. Nënshkrimi i
marrëveshjeve të fshehta dhe
shkelja e Kushtetutës përbëjnë
faj penal!”.
Një shtet anëtar i NATO-s po
vrapon të bashkohet me Serbinë
dhe Beogradi po avancon në
programin e tij të çbërjes së
Malit të Zi. Analisti malazez
Miljan Vesoviç në një analizë të
tij në “Antena M.” në datën
1.11.2023 zbërthente këtë
program të bashkimit
me Serbinë:
“Hapi i parë do të
jetë falsifikimi i
rezultateve të
rregjstrimit të tan-
ishëm të popullsisë
me qëllim që të
gënjehet se shumica
e popullsisë në Malin
e Zi janë serbë. Hapi

Pesembedhjetë vjeçar.
Ata ikën.
Fuatin në Ixuar e lanë,
duke qarë
Ku shkonte ai ashtu atë
natë?
Kapërceu pragun e
shtëpise sonë…
E takoi nëna ime në
Kanë
U derëzeza, Fuat! “Ku po
shkon?.
Në postën e Borshit ka
italianë..
Në Borsh nisi lufta.
Nga mesnata nisi të
bubullinte dhe të binte
shi…
Ishin gjëmimet e
pushkëve në qiellin pus
të zi,
Apo ishin ditët e fundit të
okupatorit këmishëzi?!
Atë natë plumbat fishkël-
linin në ajër sikur kën-
donin
Fuatit i dukej se se nuk
ishte deti që oshtëtinte,
por ishin brohorimat e
ditës së parë të lirisë.
Vetëtimat i dukeshin si
flamuj të kuq fitoresh
Plumbat e shokëve që i
kalonin mbi krye
si zogj që cicëronin në
ajër tek shkonin…
U shkëput nga
shokët…”Ku
shkon,Fuat!?”
Për një cast u duk sikur
zgjati duart drej lirisë…
Po jo. Ishte plumbi i
fashistit të zi.
Duart i kishte mbërthyer
mbi drurin e pushkën
në mënyrë të tillë
sikur ns çastet e fundit
kishte përqafuar lirinë.
Iku dhe nuk u kthye më.
Sa e shkurtë rruga për në
zëmrat tona.
Nga pragu i shtëpisë
gjer te baçja me limona.
Iku dhe nuk u kthye.
U kthye përgjithmonë
në simbol lirie.
1969
Ditë të ftohta
Teletajpi i kuq
ka dy ditë neuroz,
Sulejman Mato
Jep sinjale te prera: Si ulërima e erës
Sos!Sos!Sos!...! dimërore:”Vu-vuuu!”
Naftë e zezë, Jam këtu...thërret ajo.
Biznesmenë të zinj, Njerin gji kam lënë jashtë
Rrëshqasin në “Zima” Që tim bir ta mëkoj me
dy zotërinj. qumësht trimërie,
Njerin sy e kam jashtë
Mbetën veturat është syri i mallit që
në garazh, shikon ti
Danezët shkojn rrugëve Fati i egër më dënoi
me patinazh. Që brenda gurit të rri,
Gjysmëgur, Gjysmënjeri.
Bens s’të zë syri,
as Fiat, as Mercedes,
të shtunat në mbrëmje Që ju të rrini lart në male
të dielat në mëngjes. Poshtë tyre rri unë nëëna.
Nëna e të gjitha nënave,
Ah! Kohëe artë Nëna e urave dhe kalave,
A! Arabi… Një nënë martire
Lart shkretëtirë e bardhë, e themeleve të dashurisë
Poshtë ar i zi. Nëna e Ilirisë.
Dëborë mbi Moskë, 4 shkurt ’44
Vashngtoni me brymë,
Shkretëtira e Izraelit Në orën pesë ndaj të
Me gjak të ngrirë. gdhirë
turma e kalimtarëve me
Një urë qëndron fytyra të vrenjtura,
mbi botë si kërcënim, të vrarët me fytyra të
nga shtëpia e Bardhë verdha
gjer në Kremlin te sheshi para xhamisë.
Një avjon vërtitet Në orën pesë ndaj të
përsëri mbi Egjypt. gdhirë
Kisingeri mbi botë Gjaku i mpiksur në buzë
si Kometa me bisht. Njollat e gjakut në
këmishën e arnuar,
Në Lindjen e Mesme Pellgu me ujë të skuqur
as luftë as paqe… Në orën pesë ndaj të
Palltot diplomatike gdhirë.
Kundërojne erë nafte.
I pari me sy të kthyer nga
Teletajpi i kuq qielli( sikur lutej)
ka dy ditë nervoz, I dyti me dorën e zgjatur.
( sikur kerkonte drejtësi)
jep sinjale te shpejta: Në xhepin e futasi i
Sos! Sos! Sos!... gjetën dy gozhdë të
ndryshkura
Ah! Kohë e artë!
Ah! Arabi... Po lindte dita...
Lart,shkretëtirë e bardhë, 4 shkurt ’ dyzet e katër.
poshtë ari i zi.
1974 Në orën pesë ndaj të
gdhirë
1.Kisinger- sekretar i shtetit Binte një shi i përva-
Amerikan në vitet 70-të jshëm.
2.Kometa me Bisht…Kometa e . për burimet, bjeshkët,zjarret,
madhe, Hallej e cila u shfaq në Halt! Halt!
vitin 1974
Ne rrinim jashtë,
Klithmë në gur ata rrinin brenda,
kërcisnin mbi dysheme
Zëri i saj vjen si jehonë. Çizmet e rënda.
Zëri i saj vjen si klithmë...
Jam këtu, ngurosur në mur! Ish dimër dhe uji
Jam këtu murosur në gur! kish zënë cikmë,
Jam këtu pandërosur në urë strehë pikonin
Zëri i saj vjen qysh së largu në pllaka pikë pikë.
Pastaj ata ndezën S’kuptoja nga vinin që s’i kam parë
një zjarr bubulak, s’kuptoja ku shkonin. akoma
flaka e dëllinjave S’kuptoja se ç’kishin Ti pritëm Koso-
vu-vu! Në oxhak. me nënën, cfarë donin?. vë.Drejt teje p vij,
mbi kalin e bardhë të
Qeshnin, këndonin S’kuptoja se mund ëndrrave të mia.
dhe pinin raki, të mos kisha nënë, Kaq vjet i shqetsuar
kur flaka po ngjitej, sikur vec një plumb për ty Kosovë
lart, mbi cati. atë ta kish zënë. si për motrën e
dashur që s’e kam
-Korba!-Derëzeza! S’kuptoja pse nuk takuar akoma,
Lëshoi britmën nëna, më lanë, e s’më vranë... Kaq vjet e shqetsuar
dhe vrap te bucera kur hsihnin tek qaja për mua Kosovë,
te gjymi, tet shtëmba. nën shkallë, për mamanë.
për vëllain e dashur
Unë pas fustanit S’e dinin ata që do të vinte një
të saj veja prapa. se ai fëmija, dikur, ditëp
Gjishtërinjtë e mi do të priste gjersa,
gjurmë nëpër baltra. do të bëhej burrë. Popull kreshnik dhe
zemërbardhë,
Do të merrte një laps, Unë e di që ti më ke
Dhe dëgjoja fjalë do të nxirrte një letër.. pritur
që s’i merrja vesh... Ndaj nxitoj që të vij.
C’ gjuhë e çuditshme, kur hsumica e tyre
Si një i lehje qensh. të ishin skeletër. 1972
edhe do të shkruante, Udhëtim për në
Kur frap nënë brofi ja, këto dy radhë, Kosovë
si macet, gjer sipër si shpëtoi nëna
dhe ujin e gjymit nga ca kanibalë. Unë bëja rrugë e
ua zbrazi përsipër. iknja larg,
Nga ca kanibalë malet e sharrit varg e
Tek porta u shfaq si shpëtoi bota, varg .
një qimekuq, kalipuç mbi zjarre,
një stërhell i gjatë, mardhur nëpër shqota. Më flisnin shqip,U
hundë pipiruq. flisja shqip.
Si shpëtoi nëna zemrat si vela nderur
-Halt! Halt! Qimekuqi veten dhe shtëpinë, në zgrip.
me automatik në dorë. Si shpëtuam Nënën
tonë,: Shqipërinë. Dhe shushurinte
Tri krisma si tri ”Drini i Zi”
rrufe në oborr. Atje larg në veri ”Eh! Shqipëri...Moj
Shqipëri!”
Por ajo s’ishte nënë, Atje larg në veri,herë në diellin
ishte kapedane, që djeg
u ngjit si shqiponjë, e herë nën rrufetë që shkreptijnë Malet e Sharrit varg,
u hodh si luane. është profile i hequr i Kosovës kurorë,
time, një vetëtimë na e bën
Dhe ishte shtatzënë me dritaret e lëna ditë e natë nga me dorë
në muaj të tetë era e Jugut.
kur motrën e vogël Në qiell tund
do sillte në jetë. Drejt saj nxitoj që të arrij para shaminë e kuqe
kësaj kënge. Pas pak gjëmon si
Unë rrija tek shkallët Se më ka marrë malli për ty krismë pushke.
tronditur nga krisma, Kosovë,
tmerruar nga fjalët për profiling tënd të hequr, Ne bënim rrugë e
e tyre plot klithma. për qyetetet e tua, rrugët, iknim larg,
fshatrat malet, malet e Dibrës varg e
varg.
-Halt! Halt!- ai thirri, stanet e tua,
Automatikun nxorri.... se nuk i kam parë kurrë, Na flsinin
Një tjetër zbrazje ndaj më ka marrë malli. shqip.Gjegjeshim
karikatori. shqip
Atje kam vëllezërit e mi, kullat si vela nderur
Unë nisa të qaja, klithma të së njëjtës këngë, në zgrip.
nën portë, te oborri. krisma të së njëjtës pushkë
S’kupëtoja se ç’bëhej, zëra të humbur në errësirë
s’kuptoja se ç’ndodhi. më thëërasin sot:-Eja!Eja! Dhe shushurinte
”Drini i Bardhë”
Dua të shëtis gjer vonë rrugëve -”Ti që po vjen,
 P a g e 1 4 O u r W o r d s

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

VASIL TABAKU
BALETI I DRERIT TE
PLAGOSUR
Dosjet e zeza
- tingëllimë zileje biçiklete, pa le
diellit.
-Eshtë për tu habitur se si lidhen
këta njerëz me botën,ngriti supet
Amundsen,ndërsa Buroni kishte
nxjerrë bllokun dhe po skiconte
pezazhin malor.
Isha mbështetur me kokën në prehër
të Sarandës, e ndërsa vajza më
përkëdhelte flokët me duart e buku-
ra, unë mendoja se si i vinin infor-
macionet e kohës Bardit të Vërbër,
si i merrte ai ato, si i asimilonte dhe
si i shëndrronte në materjal epik.O
Zot! Kaq larg Botës së
qytetëruar ,kaq thellë maleve, gati
në zemër të heshtjes.Këtu, ku nuk
pipëtinë asgjë nga zhurmat e njo-
hura të qytetërimit modern.Të
merrte malli të dëgjoje një
zhurmë makine, një zile tele-
foni, një akord pianoje, një
pastaj të dëgjoje një edicion
lajmesh.Dukej, sikur koha ishte
ndalur në vend.Të tjerë ligje
zhvillimi dominonin këtu, të
tjerë ligje të lëvizjes dhe zhvil-
limit, vepronin ngadalë, në
heshtje dhe siguri absolute.
Natyrisht, këtu jeta kishtë
domenet e veta dhe bazamentin
e saj, në të kundërt, vdekja do të
ishte tejet e pranishme.Por
vdekja dukej sikur nuk njihej në
këto anë…
Kisha dëgjuar mjafë rrëfenja
vecanërisht nga miku im poeti
Bucpapaj nga Tropja, i cili
kishte një informacion të madh
rrëth Eposit dhe trevave ku
mendohej se ishte përkundur
ky gjigand i poezisë
epike..Poeti Bucpapaj ishte
përgjithësisht i heshtur, por
unë mbi të gjitha i pëlqeja
mendimn me thellësitë e tij të
lahtarëshme.Bucpapaj ishte
padyshim një nga poetët më
të talentuar të brezit tim, por
gjithësesi dhe më modesti.Ai
kurr nuk fliste për vete aq më
tepar për poezitë e tij.Nuk na
i lexonte me zë të lart
sikundër bënte Llabi camar-
rok Ruka, nga malësia e
Turanit të Tepelenës. Baca,
sic e thërrisnim ne në fakultet
Bucpapajn ishte një prej
miqëve tanë më të dashur
edhe për faktin se kishte një
informacion të madh rreth
Eposit të Kreshnikëve.Shpesh
tek rrinim në heshtje ai flishte
me zë të shturar për bëma
epike dhe ne e dëgjonim të
mahnitur...Nga e gjithë kjo
zhytjeje në të kaluarën më
zgjoj zëri bas i piktorit .
-Ka lidhje telefonike?, pyeti
Buroni.
-As mos e shkoni ndër mend
tha akademiku nga Prishtina.
-Po ndriçim elektrik, tha
Helena
-Jo, tha udhërrëfyesi, pasi
fshati është tejet i shkëputur
dhe aty nuk banojnë më tepër
se njëzetë apo tridhjetë
familje.Ata që kanë interes
për rrymë elektrike kanë
gjenerator.Bardi i Verbër,
kuptohet, ai nuk e ka idenë e
ndriçimit elektrik, as që mund
ta konceptoj, këtë shpikje të madhe të njer-
zimit.Mbase është nga të rrallët njerëz, të cilit
nuk i hynë në punë ndriçimi dhe drita në
përgjithësi, ai ka atë dritën e brendëshme që
kemi të gjithë, të padukshme dhe kuptohet që
asgjë nuk mund ta zëvendësoj…
Unë po ja përktheja me pak koment të gjitha
këto mikut tim nordik.Ai kishte shtangur dhe
po më vështronte në sy.
-Teksa dëgjoj të gjitha këto, më tha ngadalë,
nuk e di pse më duket sikur Bota ka nda-
lur.Unë nuk mund ta konceptoj një realitet të
tillë, jashtë mënyrës sonë tradicionale por dhe
moderne të veprimit dhe jetesës.Këtu jeta
duket sikur është në kufijtë e saj më të
thjeshtë,gati primitiv.
Unë buzëqesha, por nuk thash asnjë fjalë...
-Mos më keqkupto,desha të themë është tepër e
virgjër gjer në pasesueshmëri…
Unë buzëqesha, Amundseni kishte thënë ca të
vërteta, të cilat padyshim i mendoja edhe unë
dhe gjithësesi ishin reale dhe të prekshme.

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

-Nuk mund të ndodh ndryshe , thash unë,
në të kundërt këtu nuk mund të gjesh atë
që pretendojmë ne, atë që po kërkojmë
dhe do tja paraqesim Botës, veçanërisht
Perëndimit si një shfaqje të rrallë.Nuk
mund të mbijetonte ndryshe një Bard i
Madh, një Homer i kohëve
moderrne .Zhvillimi kibernetik,përpunimi
i pamëshirshëm i fjalës, përdhunim i i
tingullit, përçudnimi i vargut poet-
ik,provat dhe abuzimet komerciale me
figurën poetike, do ta kishin vrarë Bardin
e Verbër, ashtu sikundër mund ta vras
drita, nëse do të ishte e mundur ti kthehej
shikimi menjëherë.Mendo se çfarë ka-
tastrofe do të ndodhte me atë këngëtar
primitiv dhe njëherësh madhështor.Edhe
qielli është i tillë, primitiv,ai nuk ka
pësuar asnjë euvolim që nga koha e
krijimit apo nga koha kur njeriu i parë e
vuri re dhe e vlerësoj si qiell, por
njëherësh ai është aq shumë madhështorë
dhe i domosdoshëm për të gjithë njerzi-
min, unë nuk mund ta mendojë se si
mund të konceptohet bota njerzore pa
qiellin…Kështu dhe me universin Epik,
me krijimtarinë e EPOSIT dhe me tërë atë ishin të pa latuar, të marrë
pasuri orale e cila tashmë nuk është pronë e direkt nga shpatet e
askujt veçse e gjithë njerzimit dhe botës… maleve apo siç mund të
-Ke prirje për filozofi, më tha Amundsen. ishin thërrmuar nga
-Mbase ngutesh, kjo që thashë nukj ka të bëjë shkëmbinjtë.Ambjenti
fare me filozofinë, besoj se janë thjeshtë brenda hanit ishte thuajse i
konstastime të se vërtetës... njëjtë me dy të parët, i
-Thua se ja vlen të debatojmë? vetmi ndryshim ishte
-Besoj se fjalët në kësi rastesh vetëm varfëro- lartësia në kuatën
jnë të vërtetën dhe e bëjnë atë pak më të malore.Edhe këtu një
vështirë për t’u perceptuar, ndaj më mirë e oxhak madhështor digjte
lëmë...buzëqesha unë duke e përqafuar mikun disa trungje tejet të
tim të huaj... mdhenjë.Ngrohte dhe
njëherësh ndjeheshe
… brenda një hapsire ku
ngrohtësia ishte thuajse
natyrale, jo e kondicionuar
Hani i Jutbinës ishte vërtetë si të thuash një nga aparaturat moderne.
befasi tjetër.Ne mbrritëm aty afër perëndimit U ndjem krejt
të diellit, ashtu siç e parashikoj udhërrëfye- ndryshe.Dicka si të ishim
si.Rruga që kishim përshkruar ishte një mre- diku në ambjente ku dikur
kulli.Ne pamë gjëra të cilat ndodh që njeriu të ishim mësuar, pra ishin
mos i shikoj asnjëherë gjatë gjithë jetës. intime,tonat,por që në të
Pronari i Hanit na doli përpara për të na vërtëtë asnjë herë në jetën
pritur.Kuajt e ngarkuar me materjalet tona u tonë nuk besoj se do të
lidhën tek grazhdet në skaj të godinës së kishim jtuar në këto
hanit.Gurët me të cilët ishte ndërtuar hani kushte.Por gjithësesi ne
ndjeheshim të natyrshëm,të
clirët dhe krejt të ngroh-
të....Mbase ishte geni.Sepse
Amundsen, i cili ishte i vetmi
i huaj i cili ishte me ne,
ndjehej krejt ndryshe.Këtë e
dëshmonte shprehja e fytyrës
së tij.Ai ndjehej krejt i befas-
uar, i tronditur dhe gjithcka e
cuditëte,Ai shpesh nga ku-
reshtja i prekte sendet me
dorë, i kqyrte me kujdes dhe
kërkonte spjegimet për-
katëse...
Pronari i hanit përvec kafesë,
të cilën e servirte vet dhe
grastis për miqtë, na afroi dhe
bisedë miqësore.
-Mirse keni ardhur në Hanin
e Jutbinës, na tha pronari i
hanit duke na ofruar kafetë.
-Heu, e ty mirse të gjetëm bre
burrë, iu përgjigj akademiku
kosovarë.Po ashtu edhe ne,
secili në mënyrën e
vet.Gjithësesi komunikimi
ishte i ngrohet dhe i deper-
tueshëm, pa ato pengesat
meskine të një sjelljeje të
kontrolluar nga keqkup-
timet...
Ne e falenderuam duke
vënë dorën në zemër
sikundër e kërkonte tradi-
cioni i vendit, këtë tashmë e
kishim mësuar mirë.
-E për ku udhë e mbarë
zotërinjë?-pyeti ai
-Gjer tek Honet e Diellit, u
pergjigja unë.
-Me sa duket për tek Bardi i
Verbër.
Ne pohuam me kokë duke
pritur me ankth reagimin e
tij.
-Kam pritur dhe përciell
shumë ekipe apo individë
që kanë dashur ta takojnë
Bardin e Verbër, por ka
qënë e vështirë, pjesa më e
madhe janë kthyer bosh, pa
e takuar.
-Dhe përse bosh?-nxitoj të
pyes Saeranda.
 V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 1 5

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

Përgjithësisht ai e ka kohën tejet të kufizuar dhe kuptohet, Jutbinës, i cili veç pritjes dhe matrapazë vargjesh Epik, e që të afërmit e tij e respektojnë
edhe për moshën që ka nuk e shpie dëmë asnjë minut. së shkëlqyer na afronte kanë shfrytëzuar keq, duke e gjer në idolaturë.Ata e kanë si dorë mbi këto vargje
-Po edhe ne për punë shkojmë atje, mërmëriti Helena. dhe ndihmë e konsu- keqpërdorur zërin dhe Perëndi të këngës dhe të të shenjta.Kështu bie
-Sips jushë zonjushë Bardi i Verbër qënka i papunë, lencë.U mundova të fjalën ,vargun dhe këngën brilante vargut,Bardi i Verbër, është një fjala nuk lejohet të
buzëqeshi pronari i hanit të Jutbinës.Ju them juve se ai burrë autokorrigjohem men- të Bardit të Verbër dhe nga e Zot apsolut i Eposit.Mbase dhe i vihet dorë as dhe mbi
nuk e kalon kohën kot, ai punon edhe pse numrim i i viteve jëherë dhe u mbundova të gjitha kjo, ai është i mbushur fundit fare,ku i dihet, por një gjë nje tingull jo më
te tij tashmë fillon mbi njëqintë…Pra një dy tre,katër e buzëqesh, por malësori i gjithë mllef dhe mëri ndaj atyre që është e sigurt: Vetëm Bardi i fjalë, këtë të drejtë e
mëtej... zgjuar e kishte nuhatur i shkojnë për vizitë nga larg dhe i Verbër e gëzon legjitimitetin, ka vetëm Bardi i
-Ju keni plotësishtë të drejtë, ndërhyra unë, por ne duam ta shqetësimin tim. Ai më vjedhin nektarin e këngëve, të moralin dhe të drejtën e besimin Verbër, i cili e kalon
takojmë patjetër, kemi arsye për ta takuar, nuk është thjeshtë buzëqeshi dhe me një tonë cilin ai e ka mbledhur për dhjetra e që njerzit kanë për ndërtimin përmendësh të gjithë
një kuriozitet apo nje trill.Bile unë doja të thosha se nuk jemi të shtruar u mundua të më dhjetra vite…Eshtë i acaruar ndaj dhe meremetimin e pjesëve të Eposin dhe kur e do
as spekullantë dhe matrapazë këngësh…papritur vërejta se sqaronte; të huajëve, pasi të afërmit e vet i dëmtuara të Eposit.Vetëm ai dhe puna bënë korri-
isha nxehur pa të drejtë, ç’faj më kishte pronari i Hanit të -E pra, shumë spekulantë njeh dhe i ndjen, pa llogaritur atë askush tjetër nuk lejohet të vërë gjimet e duhura mbi

VASIL TABAKU BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR

një germë apo fjalë,mbi
një tingull apo figurë.Ja
kjo është e gjitha…
Kisha mbetur i mre-
kulluar nga tërë ai
spjegim i qartë i të zotit
të Hanit të
Jutbinës.Gjërat ishin të
qarta dhe të rregukkta,
sipas ndërtimit të
strukturës kozmike,Aty
nuk kishte prishje rreg-
ulli.Kishte një fushë
veprimi të paracaktuar
me ekzaktësi ma-
tematikore, ku fusha
manjetike e tjetër fjalë
(planeti) nuk hynte në
rezonancë me fjalën
tjetër..Një rregullsi
mahnitëse kozmike, në të
kundërten, nëse kjo
rregullsi prishej, aty
mund të ndodhte ka-
tastrofa, pra një “big
beng”i vërtetë dhe i
pakorrigjueshëm...
Darka ishte mish dreri i
pjekur,plloska me verë,
djathë nape dhe bukë e
thekur.Gjë e cila na
shijoi pa masë.
Atë natë tek Hani i
Jutbinës kishin bujtur
dhe disa turistë ameri-
kanë.Ata ishin gazmorë
dhe të shpenguar.Hynë
menjëherë në bisedë me
ne, duke krijuar një
situatë sikur të kishim
kohë që njiheshimMidis
të tjerash ne biseduam
edhe për Bardin e Madh
apo Bardin e Verbër siç
quhej ai në rrethet e larta
të shoqerisë shqip-
tare.Flitej shumë për të,
thurreshin legjenda por
askush nga elita shqip-
tare nuk kishte mundur të
kontaktonte.Vërejta se
ekspozeja jonë për
Bardin e Verbër, nuk i
befasoj amerikanët, por
gjithësesi ata nuk mund
të kuptonin procesin e
vet Eposit tonë, proces
ky i cili ka mbi njëmjë
vjet apo më shumë që ka
filluar dhe është ende ne
vazhdim.Kuptohet,
amerikanët vet si shtet
dhe si popull nuk i kanë
kaluar as një mijëvjecar
të formimit të tyre.Shtete
e Bashkuara të Amerikës
ishin një tjetër gjë, një
koncptim modern i shtetformimit
me konglamerat kombesh...Nuk
kish se si të mos iu dukej e
paimagjinueshme, që një proces
i tillë, i filluar që para Krishtit të
vazhdoj kaq gjatë për një
komb.U desh që ne të sqaronim
se ishim nga kombet më të vjetër
të Ballkanit dhe Europës, që para
periudhes së Jezu Krishtit, me
Pellazgët,Ilirët dhe Dardanët,ata
krijuan disi një tablo të
mjegullt.Megjithatë, unë isha më
tepër se i sigurt se spjegimi ynë
ishte i vagët dhe sipërfa-
qësor.Mbase ata e morrën si një
legjendë nga ato të shumtat që
kishin dëgjuar nëpër Ballkan...
-Eshtë njësoj si procesi i
formimit të galaktikave,ndërhyra
unë, nebulozat ende vërtiten në
hapsirat ndërplanetare.Ju e dini,
ende ka procesë në
veprim,planete në formim e sipër
apo sapo janë formuar.Proces ky
që mund te ket miliona vjet që
ka filluar qysh me Big Bengun e
famshëm.Kështu dhe EPOSI ynë
është një univers i ligjërimit
njerzor, ligjërim ky ku janë futur
elemente të lavdisë kreshnike të
një kombi apo dhe një tërësie
popujsh.Ky proces, është
gjithësesi në errupsion të plot
dhe nuk dihet se kur do të vërë
sipër vehtes korracën e ngurtë të
përfundimit…
Bisedat, vazhduan gjer tej
mesnate ku padyshim tregim i
ynë për Eposin iu është dukur
një befasi e vërtetë.Dikush prej
tyre edhe mbajti ndonjë shënim
apo rregjistroj ducka me dik-
tofon dhe me kamerë.Vërejta se
ishin bërë tejet kureshtar dhe
përpiqeshin të hynin në hollësi,
të cilat ne nuk mund t’i
spjegonim dotë me qartësinë e
duhur.Edhe ndërhyrjet e akade-
mikut tonë ishin të gjata por
vërejta se disa gjëra ata nuk
arritën t’i perceptonin apo
thjesht t’i përtypënin, ndaj dhe
shpesh vetëm tundënin
kokën.Megjithatë, ne ishim
përpjekur t’u kumtonin ameri-
kanëve dicka të vecant nga
kontinenti plak i Evropës...
Kur u ndamë, njëri prej ameri-
kanëve, drejtor i nje Televizioni
në Teksas, mu lut që të
nesërmëen ti jepja një intervistë
për kanalin e vet televiziv.
-Ju faleminderit i thash, por
duhet t’ju bëjë të ditur se keështu
unë rrezikoj të humbas të vetmen
mundësi për të kontaktuar dhe
biseduar me Bardin e Verbër.Ai
ështe totalisht kundër formave të
tilla të propagandimit dhe ek-
spozimit të Eposit,aq më
tepër të punës së vet.Kjo
sipas konceptit të Bardit të
Vërbër përbënë shkelje të
rregullave të Eposit.
Vërejta se amerikani
mbeti gati si i shokuar.
-Një lloj Homeri i kohëve
moderne…tha ai, ndërsa
ju më dukeni si një mbro-
jtës gati fanatik i gjithë
kasaj historie…
-Padyshim, buzëqesha
unë, është një nga pasuritë
unikale që ka kombi
im.EPOSI SHQIPTAR,
konkuron me Eposet më të
mëdha dhe më të
fuqishëm të të gjithë
popujve të mdhenjë e të
lashtë sa dhe vet pòopulli
im. Kjo më bënë të
ndjehem njëherësh edhe
përgjegjës përballë këtij
fakti madhor…
-Pa dyshim, tha amerikani,
por gjithësesi më duket pa
vend mosdhënia e in-
tervistës, aq më tepër kur
Bardi i Verbër as ka për ta
marrë vesh…
-Varet si e kuptoni ju
miku im, ne shqiptarët e
kemi të shenjë fjalën e
dhënë, apo thënë ndryshe,
Besën…
-BESA,aha, përsëriti
amerikani diçka midis
arkaikes dhe
naivitetit.Njeriu duhet të
jet më fleksibël,më i
konvertueshëm, veça-
nërisht përsa i përket
interesave.Unë do tju
paguaj mirë për këtë…Ju
e kuptoni, jeta jepet
njëherë dhe duke qënë në
këto pozita njeriu duhet të
bejë ca kompromise të
vogla për hirë të
mirqënies për të siguruar
kapital dhe të lërë pas
trashëgimi…
-Pikërisht trashëgiminë, e
ndërpreva unë amërikanin,
duam të lëmë pas edhe ne.
Atë trashëgimi të cilën
nuk mund ta blesh dot me
asnjëllojë monedhe apo
kapitali.Pastaj Besa, tek ne
është shëdruar në një
institucion dhe fjala e
dhënë është njëri prej
këtyre elementeve…
-Jam disi i trubualluar,
buzëqeshi amerikani,
mbase duhet tepër kohë
për të depertuar në
thellësitë e këtyre nocion-
eve, të cilat jam i
ndërgjegjëshëm se i respektoj
edhe pse ende nuk jam në gjemdje
të gjej lidhjet me vlerat e një
biznesi të vërtetë.
-Mendoj, se pikërisht EPOSI
SHQIPTAR nuk mund të përbëj
biznes.Ai është i paçmueshëm në
vlerat e tij madhore dhe nuk mund
të shitet e të përvetësohet nga
skush qoftë ky dhe një popull i
madh sikundër ishte Serbia e cila
në qindra vjetë bëri të pamundurën
për ta grabitur dhe përvetësuar,
por asnjëherë nuk mundi ti marrë
qoft edhe një varg. Kjo ndodh
edhe për shkak të përsosmëris së
punimit të tij. Ju garantoj se çdo
fjalë i është nënshtruar një
përpunimi oral të Bardëve dhe
popullit në një mënyrë perfekte
gjat qindra mijëra vjetëve gjersa
ka marrë të drejtën e qytetarisë,pra
të hedhjes së saj në kujtesën epike
të popullit
Pavarsisht nga kjo përplasje e
vogël midis nesh dhe turistëve
amerikanë, gjithçka kaloj për
mrekulli.Ne e shëndrruam hanin e
Jutbinës në një disko moderne,
pasi aty edhe vallzuam,kënduam
dhe shpërthyem me duarteokitje
frenetike.Dikush sajoi edhe një
lojë interesante e cila i tërhoqi
pamas miqtë tanë amerikanë.Si
gjithmonë në kësi raste pati
shkëmbime adresash, numrash
telefonik dhe premtime për një
takim të mundëshëm. Helena
tërhoqi vëmëndjen e njërit prej
amerikanëve, një djaloshi bjond
dhe tejet i shkathët.Na thanë se
ishte djal i një bankieri njujorkez,
por Helena sepse ndënji in-
diferente.Dikur u lexua qartë edhe
xhelozia e përmbajtur e Amund-
sen.Ai vetëm vonë e ftoj Helenën
të dilnin bashkë diku jasht Hanit,
nën hijen e rëndë të bjeshkëve.
Kuptohet, ajo natë, në mënyrën e
vetë la mbresa të veçanta tek secili
prej nesh.Dikur para se të
ndaheshim unë i thash gazetarit
amerikan se kisha fituar kështu një
mik më shumë, kjo gjë i pëlqeu së
tepërmi amerikanit dhe më tha se
iu duk një konstatim i veçantë.
-Kështu themi ne shqiptarët, kur
takojmë në rrugë dikë dhe
shkëmbejmë një cigare, aq më
tepër kur hamë bashkë edhe një
copë bukë…Amerikani më për-
qafoj dhe më dha dhuratë aparatin
e vet fotografik, të markës
“Canon” me teleobjektiv dhe
profesional.Kjo dhuratë më vuri
në pozitë tepër të vështirë.Pasi unë
nuk kisha asgjë për tja lënë si
dhuratë mikut tim.Ai e kuptoj
gjenden time dhe buzëqeshi.
- Më le dhuratë një gjë të cmuar,
njerzillëkun dhe miqësinë…Ju nxjerrim asgjë përsëri
garantoj se nuk do t’i harroj kërkojmë.Nuk ke se
kurrë dhe se do të jenë për mua çfarë ti thuash, ai nuk
dicka e cmuar... mund të bëjë për-
jashtim, është brenda
natyrës tradicionale
… të gazetarit. Unë
ngrita dorën dhe e
përshëndeta ameri-
Ne po niseshim me ngut.Ishte kanin dhe kameran e
një nxitim i përgjithshëm, gjë të tij duke buzëqeshur.
cilën padyshim e kanë provuar Ai që larg ma bëri
të gjithë udhëtarët.Nxitësja me dore “Okej”.
kryesore ishte regjisorja e Ndërkohë kur ne po
filmit,Saranda e cila trokiste ngarkonim kuajtë,
derë më derë për të zgjuar amerikani na u afrua
njerzit dhe thoshte se u bëmë ngrohtësishtë, siç
shumë vonë.Kjo tregonte se dinë të afrohen vetëm
Saranda e ndjente veten në gazetarët.
pozita pune.Unë po fusja në -Jutbina, ky emër, a
çantën valixhe me ngut ndërre- ka lidhje me EPOSIN
sat, copat e letrave ku kisha tuaj?
mbajtur disa shënime rastësore -Patjetër, tha i zoti i
dhe te shpejta.Ishin shënime, të hanit,është Rrapi i
cilat vështirë se do të mund ti Jutbinës dhe pikërisht
deshifroja ndonjë ditë.Por tek ky vend janë
sikundër ndodh rëndom, ne ndeshur Bajlozi i Zi
krijuesit mbajmë shumë dhe Gjergj Elez Alia,
shënime dhe midis tyre unë njëri prej Kreshni-
kisha dhe mbresat e m ia për këve të Eposit
këtë udhëtim.Kisha mbajtur tonë.Kjo është nga
shënime për toponimin tepër të luftërat më
veçantë dhe interesante, sa të madhështore në
lashtë aq dhe autoktone e të historinë e Legjendës
bukur..Kisha shënime për tipa Shqiptare.
dhe karaktere të njerëzve që më -E bëre lëmsh, i
rrethonin, padyshim vend të ndërhyra unë të zotit
rendësishëm zinin ata tipa të të Hanit të Jutbinës.
cilët kishin depertuar brenda -E pse profesor, ku
meje.Saranda tashmë ishte bërë gabova?
mbase dhe vëmëndja ime, po -Ke ngatërruar per-
ashtu vend zinte Amund- sonazhet me
sen,Milloshi i ndjerë dhe tragje- toponiminë, qesha
dia e tij, Helena dhe dashuria e unë dhe më pasuan
saj kokëprerë, bardët dhe Bardi i edhe të tjerët.
Verbër.Në një copë letër ishin I zoti i hanit u ndje
ca vargje të ndrojtur dashurie si ngusht dhe nisi ti
dhe ca korrigjime, po ashtu dhe bulëzoj balli nga një
zhgarravinat e rastit,prishje, djersitje e sikletësh-
rishkrim dhe kryqe mbi to. me.
Dikush më shkundi nga supet, -Por s’ka gjë miku im
ishte pikërisht Buroni.Unë i rraha supet mi-
ngrita kokën nga shënimet e qësisht, asnjë punë
mia.Dhe ç’të shikoj, amerikani i nuk prish kjo gjë tek
bisedës së mbrëmshme, miku im një amerikan, i cili
më i ri, po xhironte me kamer kuptohet nuk besoj se
gjithë lëvizjet tona dhe mbi të do ta ket fiksuar…
gjitha mua duke futur sendet në -Mund të më spjego-
çantën valixhe. ni,ndërhyri ameri-
-Po ky?-Shfryn piktori,ç’djallin kani.
do tani? -Asgjë me peshë,
-Lëre Buron, është brenda thash unë, një lojë
natyrës së vet, nuk ke ç’farë i fjalësh…
bënë.Ne gazetarët, jemi për- -Aha, okej, tundi
jetësishtë të sëmurë prej ku- dorën gazetari ameri-
reshtjes.Gjëja që na karakterizon kan
më tepër është zbulimi i së -Mirupafshim miqë,
panjohurës.Gërmojmë padu- përshëndeta unë dhe
rim,kërkojmë paskrupuj,edhe ngrita dorën.
kur jemi të bindur se nuk do të -Baj, baj, baj, tundën
P a g e 1 6 O u r W o r d s

Dead Albanians due to Current Dictatorship in Albania will they get a resolution? (not done yet)

Lirak Bejko Dead

I vdekur nga Diktatori dhe
vjedhjet e familjes se tij,
Berisha

One last dictator

in Albania Left to
be judged!!!
Not done Yet!!
BURG
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 1 7

A truth and a crime that Albanian Ismail Kadare did to this young man & no one is held accountable
P a g e 1 8 O u r W o r d s

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi ——presim rezultatet shpejt….

Deputeti Fatmir Xhindi

Gentian Zguri….rezultatet???
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 1 9

Vrasjet e pazgjidhura ne Shqiperi—-presim rezultatet shpejt...

Isa Copa duke hetuar pronat ne Gjirin e Lalzit te familjes Konomi —— presim rezultatet
 P a g e 2 0 O u r W o r d s

Ngjarjet e pazgjidhura ne Shqiperi——presim burgimin e perjetshem te familjes diktatoriale Berisha!!

Kush e Organizoi Protesten? Ku ishin Organizatoret?

4 Fajtore pa Faj gjenden vdekjen ne 21 Janar 2011

Kush drejton forcat shteterore mbrojtese? Cilat jane procedurat e Policise para se te vrase?

Pronare banke ne Shqiperi, e papune!! Si te behesh Bilionere ne 3 muaj!!! Elvana Hana mbesa e
L.Berisha..Burg
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 2 1

Vrasjet e krime te ndryshme te pazgjidhura ne Shqiperi….Burg...

The Blair Connection

Vjedhja e lejuar ne Shqiperi e pronave per tu nder-

tuar rezervat ashtu dhe e mineralit te brendshem ne
Shqiperi.
FLuturime Falas me urdher te
….

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Si pastroen parate nga peshku qe eshte qelbur nga koka!!! Burg

Spitalet e Ndertuara me leke nga Tirana

ne Qipro, Ishujt Keimen nepermjet nje
grup manaxhimi ne New Jersey, USA.
Keshtu jane pastruar shume para te
vjedhura ndaj popullit SHqiptare.

Si mund te pastrosh parate e vjedhura

nga viti 96-2005 nepermjet llogarive pa
emer ne ishujt jasht Shqiperise...
 P a g e 2 2 O u r W o r d s

Disa Ngjarje e pazgjidhura ne Shqiperi nga Prokuroria...Kur vete Ina Rama ka frike per Femijet e saj!!

?
Duet nje Kryeprokuror allcak qe te
zbardhi ceshtjet te pazgjidhura qe nga vi- Perse nuk u pane dokumentat qe verifikonin
tet 1944!! fjalet e Albana Vokshit dhe e dergonin te qeli
ate me bashkepunetoret?

Disa nga ceshtjet qe kane kaluar pa hetuar ne Shqiperi!!

So far in Albania the only way to make it is to keep

your promises and Ilir Meta and spouse is an ex-
ample of it….Will everyone else learn from it or
shatter in the high cliffs….the only victor in the Perse nuk u hetua shkelja e kushtetutes Shqiptare
election battles!!!! nga Prokuroria? A thua ka marr fund drejtesia?

Bilioneret e Rinj te pa Prekur ne Shqiperi qe bejn hesapet me $$$ e popullit me keq se S. Berisha...te shohim
ndryshimin dhe per A. Xhillarin (burg apo jo)

The leader of Opposition before now Premier in Albania

rather spend $$ on luxury vacations in US rather than face
the facts and reality in Albania!! Could it be that he’s so
implicated with the GOV. that he can end up serving life
sentences? Time will tell

Njerezit vdesin ne Shqiperi sepse Sekseri I lejeve

te ndertimit ne tirane Alban Xhillari me E.ramen
nuk cajn koke perhapesira midis ndertesave qe te
kalojn makinat e urgjences. Me ato ne Shqiperi, A pyet njeri ku eshte burimi I
kercenimet dhe blerjet ecin, po jo me ne pertej milionave $$ qe ky njeri eshte
Oqeanit. kukull?
Alban Xhillari Sekseri I
Lejeve te ndertimit tani kush
eshte se E.Rama iku?
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 2 3

Vjedhja e Mineraleve, Pergjegjesit!!!!Burg...

Mineralet ne very te shqiperise te

monopolizuara!!! Perse?

Floriri nepermjet mineraleve

Vdesin njerezit per tu pasuruar njerezit e Kryem-

inistrit Shqiptare bashk me Fatos Nanon si sekretar
PD’s ne Washington DC. USA

Fluturime me parate e mineria-

ve te populit Shqiptare...

Hilja e Investimeve te huaja ne Shqiperi!!! Njerezit pergjegjes...Burg...

Stream Oil Albania has a direct connec-

tion to Shkelzen Berisha as well as to his
sister Argita Berisha...te tjeret kane vec
1% si kukull qe jane...

Si mund te vjedhesh token parate e prona- Argita & SHkelzen Berisha Pergjegjes per
rit te tokes me ane te kompanive nafte fan- vjedhjen e naftes nga pronaret….
tazme nderkoh fshiet nga pas vete KM.
 P a g e 2 4 O u r W o r d s

Disa mbikqyrje nga pertej Oqeanit mbi familjen Balliu!!!! BURG

Fahri Balliu I paprekshem ne
abuzime ndaj popullit te el-
basanit!!! Ta kthej koken pas
te shohi rrobat e grisura qe ka
pas...
Henris Balliu Guilty as part of
Gerdec Tragedy as well as be-
ing part of it!!!

A ka burra me ne ate vend???

700 Punetore te firmes Kurum ne
Elbasan ne proteste!

Kush nga keta nuk ka Ilegalisht Perfituar Financiarisht ne kurriz te popullit Shqiptare??? Te tere fajtore!!!

Human Right Violators as an inheritance from the so

called bearded man Tos Nano in Albania!!
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 2 5

Lidhja Vokshi—Xheka —-Spahiu—-klani Berisha ...BURG

Albana Vokshi Florentia Xheka Arjan tartari

cfare kane keto te tre te perbashket/?
Jane kukuallat e Klanit Berisha duke mbajtur kompani
ne emer te tyre por qe gjenden Berishat nga pas

Kumbaret qe kane interesa financiare te perbashketa me opoziten e

Rames qe pagoi $$$ Fatos Nanos per postin e kryetarit!!!

Fatos Nano u debua nga posti Kryeministrit nga nderkombetaret Amerikane!!! Burg per vrasjen e Hajdarit

MIHAL DEDJA

Azem Hajdari I
vrare nga bash-
kepunimi Nano- Import Export I Droges ne kohen
Berisha!!! e Fatos Nanon ne Shqiperi ishte ne
kulm te larte te Europes...

Kryengritje
nga njerez Koha kur Ishte Fatos Nano ne pushtet ne
me arme per Shqiperi , kur krimi dhe rrembimi ishte 1
parate e mij perqind lart
vjedhura ne kohen piramidale
& ate qe vijoi me pas me fatosin
 P a g e 2 6 O u r W o r d s

Media, korrupsioni ne Shqiperi nga Berisha tek basha tek rama nuk ndeshkojn asnje ne RAPISCAN Scandal
A do e ndoshkoj njeri Rapis-
can dhe njerezit e tyre ne
shqiperi ne burgjet Ameri-
kane? A jane institucionet
Amerikane ok me korrup-
Sold billions of shares of con- sionin? SEC?
tract of Rapiscan for 50 cents
USD.

Vrasesi ne 21 janar tani ne krah te Edi Rames, vrasesit bashk ne zgjedhje, ai qe I nxorri dhe ai qe I qelloi...
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 2 7

Te perziet mafia e naftes dhe tere diplomatet pjese e tyre...

Dritan prifti u Aktivizua per te prishur leket e naftes qe Meta do jepte me

urdher nga kompanite e naftes offshore qe moren urdher nga Berisha.

Urdheri jepet dhe prifti helmoet dhe vdes me pas….kush ka helmin dhe ku
po mbaet qe po vdesin shume me Lukemia...po perdoret stili Putin ne 20
vjetet e fundit ne Shqiperi per te helmuar njerezit…
Patozi pjese e droges me Edi Ramen...

Minatoret e shtypur dhe perse nuk investoet ne fabika ne shqiperi...

Minatoret ne MIHAL DEDJA

Shqiperi vdesin
se Saimir Mane
do te shkeli mbi
kafka njerezisht Droga qe filloi biznesin e pastrimit
per te pastruar te parave ne Shqiperi...perse nuk
parate e mafias... investoet ne fabrika por ne droge?

\
Lavatricja e parave te balkanit…
Escobar 2021
 P a g e 2 8 O u r W o r d s

A Funksionon Kontrolli Shtetit ne Shqiperi

Shembujt e Parave qe vijn

drejt SHBA nga vendi me I
Varfer ne Europe... Perse?
Poverty….

Berisha & Podesta group looses Albanian Americans oust the premier SB Jail & restitution for Podesta

The Albanian Mafia Lobbies

against the rest of Albanian Ameri-
cans!!! The Global War Continues..
Nje vrime ne uje me keshillat Will it escalate into world conflicts?
drejt Shqiperise….zvogelimi I
reputacionit te Podesta
Group per hir te familjes Ber-
isha… SO far no more Prem-
ier...how do you like those
apples?

Same status Quo as before, what’s

Is the money being diverted to the Podesta group
for retaliatory against those that tell the truth
outside of Albania? So far YES...the war goes on..
hiding behind AMB. LU in Alba-
nia? Who is controlling our US em-
bassy since its not our state dept…
Two embassies inside one in Alba-
nia: one that sells everything for a
price and is governed by local mafia
not our state dept, another who
deals in apps current rate 30k USD
a person...Time to clean house in
Albania
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 2 9

Kosovo Border giving land to Montenegro, why?

Ghost salaries with foreign corp. in Albania… How EDVIN Rama launders money for the world in 2022
P a g e 3 0 O u r W o r d s

Declassified (continues)
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 3 1

Declassified pg2
P a g e 3 2 O u r W o r d s

Declassified 3
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 3 3

Declassified 4
 P a g e 3 4 O u r W o r d s

2nd New Pipeline in the hands of the Mafia in the Balkans...Will USAID Fund Mobsters or Freedom?

Sokol Olldashi the opposition inside the GOP in Albania gets assassinated and no one investigates...Suspect one ?
V o l u m e 1 5 , Is s u e 0 3 P a g e 3 5

Balkans 2 New Pipelines in the hands of the Mafia, Cold War? (land grab ownership Nazi style)

Vjollca Mece & Dritan Shtylla kidnapping/killing children in communism era in Albania now heading NGO!!!
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
1774 - 76 street
Suite D3 Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
Brooklyn, New York tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
11214
ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Phone: 718-594-0511
Fax: 201-795-4795
Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

i dytë do të jetë ndryshimi i rendit
kushtetues në Malin e Zi që të bëhet
një shtet i ndarë në vija etnike si Bos-
nje-Hercegovina dhe të federalizohet.
Pas kësaj do të hiqet shtetësia e Malit
të Zi dhe do të bëhet unifikimi me
Serbinë”.
Po asistojmë në një ndryshim gjeopoli-
tik shumë të rrezikshëm për shtetin e
pavarur të Malt të Zi. Tragjedia është
qe ky ndryshim negativ gjeopolitik po
ndodh në sy të BE dhe të NATO-s, që
as nuk po shqetësohen dhe as nuk po
reagojnë.
Është i kuptueshëm qendrimi i disa
qarqeve diplomatike filoserbe në BE,
që janë pajtuar me rolin hegjemon të
Serbisë në Jugosllavinë e ringjallur të
quajtur “Ballkan Perëndimor”, si dhe
me projektin e Vuçiçit për “botën
serbe”. Në fuksion të ketij qendrimi BE
po sakrifikon Mali e Zi dhe Bosnje-
Hercegovinën. Në funksion të kësaj po
sakrifikon dhe Kosovën, duke i ofruar
Serbisë pjesën veriore të Kosovës.
Mirpo është i pakuptueshëm dhe i
papranueshëm qendrimi i NATO-s, që
sheh me qetësi se si një shtet anëtar po
vrapon të bashkohet me Serbinë dhe
me Rusinë. Bashkimi me Serbinë don
të thotë qe Serbia dhe Rusia të dalin në
detin Adriatik dhe që bregdeti malazez
të vihet në dispozicion të flotës së
Rusisë. Poblemi është se NATO dhe
BE nuk po zgjidhin asgjë dhe po
ndodhen që nga viti 2020 gjithmonë
para fakteve të kryera serbo-ruse në
Malin e Zi.
Ky zhvillim negativ gjeopolitik mund
të sjellë pasoja te rënda strategjike,
gjeopolitike dhe kombëtare për dy
shtetet shqiptare, fqinjë me
Malin e Zi. Shqipëria dhe
Kosova duhet të alarmohen
nga perspektiva e zezë e
ridaljes së Serbisë në ku-
fijtë e tyre me Malin e Zi,
çka do të ishte ardhje e
rreziqeve ekzistenciale për
kombin shqiptar.
Shqipëria si anëtare e
NATO-s duhet të ishte e
para për t’i rënë alarmit
brenda NATO-s për zhvilli-
met errozive gjeopolitike në
Mal të Zi. Në vend të
realizimit të kësaj detyre
shtetërore dhe kombëtare,
Tirana zyrtare e ka vënë në
gjumë vigjilencën ballkani-
ke të NATO-s me flirtet e
saj me presidentin fashist të
Serbisë dhe me ditirambet
dhe reklamën false për
shqiptarin e ndershëm të
tredhur Abazoviç, i cili si
kryemistër i Malit të Zi e
çoi i pari shtetin dhe
pavarësinë e Malit të Zi
drejt gijotinës së Serbisë
dhe të kishës ortodokse
serbe.
Rendi gjeopolitik rajonal
dhe europian po pëson
lëvizje të komplikuara dhe
ndryshime negative.
Shqipëria, Kosova, kombi
shqiptar duhet të jenë të
përgatitur për kohëra më të
këqia dhe të përballojnë të
papriturat gjeopolitike, që
na presin.
ELIDA JORGONI
SHKRIM NE KUJTIM
TE AT VASILIT QE
VDIQ NE BURGUN NE
MANASTIR DHE
BVARRIN NE
MANASTIR GJITHASH-
TU
114 vite më parë, Atë
Vasili ndërroi jetë nga
plagët e rënda, më 16 janar
1910 në spitalin e burgut të
Manastirit dhe e ka varrin
në Manastir.
Foto 2
Te busti është shkruar:
Papathanasios Panajotidhis
1864-1909
Luftëtar në frontin e
Maqedonisë, vrarë nga
agjentura shqiptare brenda
tempullit të shenjtë. Flam-
burou (Negovan), më 9
shtator 1909.
Bustin e kanë vendosur
grekëria te oborri i ish
kishës shqiptare ortodokse
"Shën Maria" të Papa
Kristos në Negovan.
Foto 3
Përshpirtja (Uratesa) për
Atë Vasilin u mbajt në
kishën shqiptare ortodokse
të "Shën Gjergjit" në Bos-
ton nga Kryepeshkop Noli.
Foto 4
Atdhetari nga Reka e
Epërme Josif Bageri
denoncoi vrasjen e Atë
Vasilit te gazeta "Shqypéja
é Shqypënis" në Sofje të
Bullgarisë.
Foto 5
Martiri Atë Vasil Gjikë
(Jorgji) Stillo nga Nego-
vani.
Papa (Atë) Vasil Gjikë
Stillo (Stiliadhi) ishte i
afërm i familjes Negovani, i
cili pas masakrimit të Papa
(Atë) Kristo Negovanit me
guxim e trimëri mbante
meshën në gjuhën shqipe
në kishën shqiptare
ortodokse të fshatit. Pas
masakrimit të Papa Kristos,
grekëria mbolli tmerr e
panik te familjet shqiptare
në Negovan. Sollën nga
Athina priftin (që është në
bust), Thanasis Panajotidhis
(Thanas Panajoti), që të
meshonte dhe të hapte
shkollën në gjuhën greke.
Shkolla greke u hap në të
njëjtën ndërtesë me
shkollën shqipe, që e kishte
hapur Papa Kristoja e që u
vazhdua nga Atë Vasili e së
fundi nga atdhetari Petro
Nini Luarasi. Mitropoliti i
Kosturit Jermanos Kara-
vangjelis dha urdhër, që një
të dielë të meshonte Papa
Vasili në gjuhën shqipe dhe
të dielën tjetër të meshonte
Papa Thanasi në gjuhën
greke. Besimtarët shqiptarë
protestuan dhe në datën 9
shtator 1909, që përkonte
me 3 vjetorin e vrasjes së
mitropolitit të Korçës Fotis
Kallpidhis nga atdhetarët
shqiptarë, më 9 shtator
1906, dhe me ditën e
përfundimit me sukses të
punimeve të Kongresit
Arsimor në Elbasan i ranë
këmbanave që të lajmëro-
nin besimtarët të nisnin
meshën në gjuhën shqipe,
por grekomani Thanas e
pengoi meshën dhe në
praninë e besimtarëve e
tërhoqi zvarrë dhe e nxorri
Atë Vasilin në oborrin e
kishës, ku dhe u përleshën
trup me trup. Thanasi
nxorri thikën që e kishte
fshehur poshtë veladonit
dhe e qëlloi Vasilin. Edhe
pse i plagosur rëndë, Atë
Vasili ia rrëmbeu thikën
kundërshtarit dhe me të e
qëlloi për vdekje në vendin
ku është ngritur busti.
Qeveritarët osmanë e
arrestuan Atë Vasilin e
plagosur dhe e çuan në
qendrën e Vilajetit në
Manastir për ta kuruar në
spitalin e burgut. Mjeku i
Bashkisë ishte atdhetari
korçar Dr.Haki Mborja që u
kujdes për disa muaj për
mikun e vet, por Atë Vasili
ndërroi jetë nga plagët e
rënda, më 16 janar 1910 në
spitalin e burgut të
Manastirit dhe e ka varrin
në Manastir.
Elida Jorgoni