Professional Documents
Culture Documents
İlaçların Tanımı, Kaynakları
İlaçların Tanımı, Kaynakları
İlaçların Tanımı, Kaynakları
2023-24 Güz
İLAÇ
Fransızca drog (drogue)
Hastalıkların sağaltımında kullanılan madde
Yarı-sentetik ilaçlar
Sentetik ilaçlar
DOĞAL KAYNAKLI ILAÇLAR
Bitkiler
Mikroorganizmalar
Mineraller
Hayvanlar
BITKISEL KAYNAKLI İLAÇ MADDELERI
Alkaloidler
Glikozidler
Yağlar
Tanenler
Reçineler
Balsamlar
Zamklar
ALKALOIDLER
Alkaliye benzer
Genellikle tuzları halinde bulunurlar (mallik
asit, tartarik asit vb.)
Nikotin, morfin, kodein, atropin vb.
ALKALOIDLER
Kimyasal yapı Bitki türü Alkaloid
Lobella inflata Lobelin
Piperidin
Conium maculatum Koniin, Konisein, Konhidrin
Benzilizokinolin Strychno toxifera Kürar
Veratrum Veratrum album Veratrin
Nicotiana tabacum Nikotin, Koniin, Konisein
Piridin
Areca catechu Arekolin
Kinolein Kınakına Kinin, Kinidin, Kinkonin
Fenantren Morfin, Kodein, Tebain
Benzilizokinolein Papaver somniferum Papaverin, Noskapin,
Hidrastin
Ksantin Kahve, Çay Kafein, Teofilin, Teobromin
ALKALOIDLER
Kimyasal yapı Bitki türü Alkaloid
Karbolin Peganum harmala Harmalin
Atropa belladona, Atropin Skopolamin,
Tatula, Banotu Hiyosiyamin
Tropan
Folia cocae Kokain
İndol Baklagiller Dopamin, Tiramin, triptamin
Piroloindol Physostigma Fizostigmin
venenosum
İndolakinolein Claviceps purpurea Ergotamin, egobazin vb
İmidazol Pilocarpus jaborandi Pilokarpin
Kinozolin Emetin, Lupin, Yahimbin
Rauwolfia Rezerpin, Palmatin
GLIKOZIDLER
Flavon, Flavonon,
Flavonoidler Dihidroflavonol,
Kalkon, Auron
Sapotoksin
Saponin çeşidi Bulunduğu Bitki Türü
Hekogenol Agave
Haşhaş yağı
Papaver somniferum
(Haşhaş)
Mukozaları büzüştürür
Tanen
Meşe palamudu
Sefalosporinler: Cephalosporium
• Hormonlar
• Kantarid (kunduz böceği)
• Protamin (balıkların
spermlerinden, heparine karşı)
• Yün yağı, iç yağı
• Sığır midesinden pepsin
• Pankreastan pankreatin
• Testislerden hiyoluronidaz
MADENSEL KAYNAKLI ILAÇLAR
Metal ve metalloidlerin tuzları
Elementer (iyot, demir) ya da tuzlar (civa
klorür, potasyum klorür vs.) şeklinde
kullanılır
Radyoetkin maddeler önemli;
hastalıkların tanısı, sağaltımında ve
farmakokinetik çalışmalarda
kullanılırlar
SENTETIK, YARI-SENTETIK ILAÇLAR
Kaynaklarına göre
Kimyasal yapılarına göre
Etki şekillerine göre
Etki yerlerine göre
Oluşturdukları etki çeşidine göre
Kodekse göre
KIMYASAL YAPILARINA GÖRE
Asitler
Alkaliler
Klorlu hidrokarbonlar
Eterler
Amidler
Aminler
Esterler vb.
ETKI ŞEKILLERINE GÖRE
Kolinerjik
Adrenerjik
Dopaminerjik
Opiyaterjik vb.
ETKI YERLERINE GÖRE
Kalp ilaçları
Damar ilaçları
Sindirim ilaçları
Solunum ilaçları
Sinir sistemi ilaçları vb.
OLUŞTURDUKLARI ETKI ÇEŞIDINE GÖRE
Spazm çözücüler
Kas gevşeticiler
Ağrı kesiciler
Balgam söktürücüler
Ateş düşürücüler
İşeticiler vb.
KODEKSE GÖRE
Resmi
(hazır, offisiyel) ilaçlar: Hazırlanışları
Kodekste gösterilen ilaçlar
Genel isim
Ticari isim
Kimyasal isim
GENEL ISIM
EK ANLAMI
ANLAMI
EK
İstenilen
etkiyi veya sağaltımı
oluşturmak için gerekli ilaç miktarı
İLACIN ETKI OLUŞTURABILMESI IÇIN;
Etkisiz doz
Etkili (terapötik, offisiyel, efektif, sağaltıcı) doz
Oral
LD50 değeri 15 g/kg olan madde zehirsiz,
<5 mg/kg olan madde çok şiddetli zehirli
kabul edilir.
DOZUN TAYINI
Kullanım yolu
Hayvan türü
Yaşı
Vücut yüzey alanı
Biyotransformasyonu (BT)
DOZUN TAYINI
Dozlargenellikle birim canlı ağırlık esasına
göre (mg/kg, g/kg) belirtilir.
Domuz 150 kg
Köpek 10 kg
Kedi 5 kg
KULLANIM YOLU
KULLANIM YOLU
Ergin 1 birim
Genç 1/4
Süttekiler 1/16
YAŞ
Böbrek
Safra
SGA: (LD1-ED99)x100
ED99
İLAÇ-FİZYOLOJİK MADDE-ZEHİR
İLAÇ-FIZYOLOJIK MADDE-ZEHIR
Burada
önemli olan maddenin
DOZUDUR
SEÇİCİLİK-ÖZGÜNLÜK
SEÇICILIK
Özel
Özel olmayan
ÖZEL YAPILI OLMAYAN ILAÇLAR
Geometrik izomerlik
Optik izomerlik
GEOMETRIK IZOMERLIK
İki
izomer tipi açısından fiziko-kimyasal
özellikler ve etkinlik açısından çok fark
vardır
GEOMETRIK IZOMERLIK
OPTIK IZOMERLIK
D ve L izomerlik
Mutlaka bir asimetrik karbon veya kiral
merkez (4 farklı grubun bağlandığı karbon)
Polarize ışığı saat yelkovanı yönünde
çeviriyorsa D (dekstro, +), tersine
çeviriyorsa L (levo, -) izomerdir
İkisinin karışımından oluşuyorsa rasemik
karışım denir
İzomerlerin etki tipi ve şiddeti oldukça farklı
olabilir
OPTIK IZOMERLIK
OPTIK IZOMERLERLERIN (ENANTIYOMORF) FARMAKODINAMIK
VE FARMAKOKINETIK ÖZELLIKLERININ FARKLI OLMASININ
SEBEBI
BIOIZOSTERLER