Pojęcie i podstawowe problemy

makroekonomii
Dr Marek A ngowski
Wydzia Ekonomiczny
Uniwersytet Marii Curie-Sk odowskiej w Lublinie
 Makroekonomia
dział ekonomii zajmujący się badaniem sposobu działania
gospodarki jako całości.

bada zjawiska i procesy zachodzące w skali całej gospodarki.

 Makrowielkości gospodarcze

 produkcja,
 zatrudnienie,
 inwestycje,
 konsumpcja,
 popyt,
 ogólny poziom cen,
 eksport i import
 Problemy współczesnej makroekonomii

czynniki określające poziom i wzrost ogólnej produkcji w

gospodarce w okresie krótkim i długim,
cykliczny rozwój gospodarki, a zwłaszcza przyczyny cyklu
koniunkturalnego i antycyklicznej działalności państwa,
bezrobocie i zatrudnienie, a zwłaszcza przyczyny bezrobocia i
sposoby jego zmniejszania,
 Problemy współczesnej makroekonomii

ogólny poziom cen i tendencji inflacyjnych, ich przyczyny i

polityki antyinflacyjne państwa,
powiązania gospodarki z zagranicą, bilans płatniczego kraju
oraz kursy walutowe,
rola polityki gospodarczej państwa w procesach gospodarczych,
a zwłaszcza znaczenie polityki fiskalnej i pieniężnej.
Model ruchu okrężnego w gospodarce
Założenia
rozpatrujemy gospodarkę zamkniętą (bez eksportu i importu), w której nie
funkcjonuje państwo.

w gospodarce występują jedynie gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa.

gospodarstwa domowe, które z jednej strony są właścicielami czynników

produkcji, a z drugiej – nabywcami dóbr i usług, przeznaczają całe swoje
dochody na bieżące wydatki.

przedsiębiorstwa pełniące funkcje pracodawców i producentów

przeznaczają całe swoje dochody na zakup czynników produkcji
Ruch okrężny między przedsiębiorstwami i gospodarstwami domowymi
Wnioski
• obydwie analizowane grupy podmiotów są od siebie ściśle
uzależnione.
• położenie ekonomiczne gospodarstw domowych zależy od
sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstw, i vice versa.
Wnioski
• rozmiary działalności można mierzyć w różny sposób:
 można mierzyć strumienie pieniężne występujące w
gospodarce (tj. strumienie wydatków na dobra i usługi oraz
strumienie dochodów czynników produkcji)
 można mierzyć strumienie rzeczowe (w tym przypadku
strumienie wytwarzanych dóbr i usług).
 wszystkie metody pomiaru muszą dać jednakowy rezultat
 Dopływy:
Inwestycje (I )
Wydatki rządowe (G),
Eksport (EX)

Odpływy:
Oszczędności (S),
Podatki (T ),
Import (Im)

Ruch okrężny strumieni pieniężnych w gospodarce: dopływy i odpływy

Metody obliczania produktu krajowego brutto
 Metoda sumowania dochodów

 Obliczanie PKB polega na dodawaniu ww. dochodów, powstających w

procesie wytwarzania produktów w danym roku.

 Suma tych dochodów musi być równa ogólnej sumie wartości dodanej,
wartość dodana składa się bowiem z dochodów otrzymywanych przez
uczestników procesu produkcji.

PKB = Σ wartości dodanych = Σ dochodów czynników produkcji.

 Metoda sumowania wydatków

 Obliczanie PKB polega na sumowaniu wydatków na produkty

finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe.
 Rodzaje wydatków
 wydatki na produkty konsumpcyjne (czyli dobra i usługi)
wytwarzane w kraju (CK),
 wydatki na krajowe produkty inwestycyjne (IK),
 wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne dobra i usługi, z
wyłączeniem płatności transferowych (GK),
 wydatki zagranicy na krajowe produkty eksportowane (Exk).

PKB = CK + IK + GK + ExK
PKB = C + I + G + Ex – Im
gdzie C, I, G i Ex zawierają również komponenty z importu.

PKB = C + I + G + X.
 Korekty związane z podatkami pośrednimi i subsydiami

przedsiębiorstwa muszą przeznaczać część swych przychodów ze sprzedaży

na zapłacenie podatków pośrednich, np. podatku od wartości dodanej
(VAT) lub tzw. podatku akcyzowego

podatki te uszczuplają więc kwoty, jakie przedsiębiorstwa mogą

przeznaczyć na nabywanie czynników produkcji (należy odjąć wielkość
podatków pośrednich w rachunku PKB).

subsydia otrzymywane przez przedsiębiorstwa z budżetu państwa

oznaczają zwiększenie przychodów przedsiębiorstw i w konsekwencji także
wzrost wydatków na czynniki produkcji. (subsydia muszą być włączone przy
obliczaniu PKB).
PKB w cenach rynkowych - miara produkcji krajowej w
kategoriach cen płaconych przez ostatecznych odbiorców, a
więc włączających podatki pośrednie.

PKB w cenach rynkowych = C + I + G + X = CK + IK + GK + ExK

PKB w cenach czynników produkcji - miara produkcji krajowej
z pominięciem podatków pośrednich i uwzględnieniem
subsydiów.
Kategoria PKB odpowiada obliczaniu PKB metodami sumowania produktów i
sumowania dochodów

PKB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach rynkowych –

podatki pośrednie + subsydia = Σ dochodów czynników produkcji.
Produkt narodowy brutto i dochód narodowy
Produkt krajowy brutto mierzy wartość produkcji
wytworzonej w gospodarce danego kraju w ciągu roku.
Produkt narodowy brutto (PNB) jest miarą łącznych dochodów osiąganych
przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez
czynniki produkcji.

PNB jest równy PKB powiększonemu o dochody netto z tytułu własności za

granicą.

Dochody netto należy rozumieć jako nadwyżkę napływu dochodów z tytułu świadczenia usług
czynników produkcji za granicą nad odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia
przez cudzoziemców usług czynników produkcji w kraju.

PNB w cenach czynników produkcji = PKB w cenach czynników

produkcji + dochody netto z tytułu własności za granicą.
 Amortyzacja - wartość zużycia się zasobu kapitału w danym
okresie.

zużywanie się zasobu kapitału fizycznego oznacza, że część dóbr

wytwarzanych w gospodarce (tj. dóbr inwestycyjnych) trzeba przeznaczyć na
odtworzenie zużytego kapitału.
część łącznych inwestycji (tzw. inwestycji brutto musi być przeznaczona na
odtworzenie zużytego zasobu kapitału w rozmiarach odpowiadających
amortyzacji.
pozostałą część inwestycji (tzw. inwestycje netto) można wykorzystać na
powiększenie istniejącego zasobu kapitału.

Inetto = Ibrutto – amortyzacja.

Produkt narodowy netto (PNN) a Dochód narodowym brutto (Y)

PNN w cenach czynników produkcji = dochód narodowy (Y)

= PNB w cenach czynników produkcji – amortyzacja.
Rachunek dochodu narodowego, produkt narodowy brutto i produkt
krajowy brutto
Podstawy makroekonomii gospodarki otwartej
Gospodarka otwarta – podstawowe pojęcia
 Cecha gospodarki otwartej
 podmioty działające w danej gospodarce narodowej wchodzą
swobodnie i intensywnie w różnorodne powiązania gospodarcze
z podmiotami gospodarczymi za granicą.
 Podstawowe zmienne makroekonomiczne opisujące
powiązania między gospodarką otwartą a resztą świata

 eksport,
 import,
 eksport netto,
 odpływy kapitałowe netto,
 kurs walutowy.
Eksport z danego kraju oznacza, że część krajowej produkcji
(dobra, usługi) może być sprzedawana za granicę

Import to zakup dóbr i usług wytworzonych za granicą, i ich

sprzedaż na krajowym rynku.

Eksport netto (Net Exports – NX) to różnica między wartością

eksportu i importu danego kraju.

Wartość eksportu netto informuje, jaki jest wynik wymiany

handlowej między danym krajem a zagranicą.
 Wartość eksportu netto
Nadwyżka handlowa – (wartość ta jest dodatnia) kraj ten sprzedaje
więcej dóbr i usług za granicę niż kupuje za granicą.

Deficyt handlowy - (wartość ta jest ujemna) dany kraj więcej

importuje dóbr i usług zza granicy niż eksportuje na rynki
zagraniczne

Zrównoważony bilans handlowy - (wartość ta jest równa zero)

wartość eksportu danego kraju jest równa wartości jego importu
 Odpływy kapitałowe

W warunkach gospodarki otwartej podmioty krajowe uczestniczą w

międzynarodowych obrotach aktywami kapitałowymi:

nabywając i sprzedając akcje przedsiębiorstw działających w różnych krajach,

kupując bądź wyzbywając się obligacji skarbowych,

podejmując inwestycje za granicą lub likwidując inwestycje wcześniej

podjęte.
 Odpływy kapitałowe

Odpływy kapitałowe netto (Net Capital Outflows – NCO) to

różnica między wartością zagranicznych aktywów
kapitałowych zakupionych przez podmioty krajowe a
wartością krajowych aktywów kapitałowych zakupionych
przez podmioty zagraniczne w danym okresie.

Wartość tą określa się jako inwestycje zagraniczne netto.

 Międzynarodowa wymiana handlowa

Handel zagraniczny to eksport i import towarów.

W transakcjach eksportowych i importowych podstawą płatności jest pieniądz

– zazwyczaj jedna z kilku powszechnie używanych walut wymienialnych, przede
wszystkim dolar USA, a także euro.

Rzadko mamy do czynienia z handlem „towar za towar”, czyli barterem.

 Międzynarodowa wymiana handlowa

Handel światowy to suma eksportu wszystkich krajów.

Handel światowy jest równy z importowi światowemu (pomijając

kwestie różnic statystyki eksportu i importu wynikających z
włączania kosztów transportu i ubezpieczenia towarów do wartości
importu).
Przewaga komparatywna to zdolność danego kraju do
wytwarzania pewnych towarów po kosztach relatywnie
niższych niż innych towarów, w stosunku do innych krajów
 Przewaga komparatywna

o przewadze komparatywnej można wnioskować z zestawienia

przewag absolutnych dla analizowanych towarów i krajów.
kraj ma przewagę komparatywną wtedy, gdy jego przewaga
absolutna nad drugim krajem jest największa lub gdy jego
absolutna strata w stosunku do drugiego kraju jest najmniejsza.
warunkiem istnienia przewagi komparatywnej jest sytuacja, w
której kraj dysponujący przewagą względną w produkcji jednego
dobra wykazuje równocześnie komparatywną stratę w produkcji
drugiego dobra.
Cło jest opłatą, którą importer lub eksporter musi uiścić
na rzecz budżetu państwa przy dokonywaniu transakcji
zagranicznej.
 Cła
zazwyczaj cła są nakładane na import towarów (rzadziej występują cła
eksportowe)
cła zwykle przyjmują postać procentowej opłaty od ceny jednostki
importowanego towaru (rzadziej wyrażane są w postaci kwoty pieniężnej
należnej budżetowi od jednostki towaru).
cło jest dla importera dodatkowym kosztem ponad cenę płaconą
zagranicznemu eksporterowi.
aby ten koszt pokryć, importer musi podnieść cenę sprzedaży importowanego
towaru na rynku krajowym o wysokość cła. (cło podwyższa cenę
importowanego towaru na rynku krajowym).
Korzyści

 zyskuje rząd, gdyż płatności z tytułu cła stanowią dochód budżetu państwa opłacony
przez konsumentów.
 zyskują krajowi producenci towaru. mogąc sprzedawać swój towar po cenie wyższej o
cło, producenci dotąd nieefektywni wytworzyli dodatkową produkcję i podaż. dzięki
temu uzyskali dodatkowy dochód.

Straty

 cło jest stratą ponoszoną przez społeczeństwo. wynikającą z nieefektywnej alokacji

zasobów, obecnie ulokowanych w produkcji naszego towaru. gdyby nie cło, zasoby te
znalazłyby zastosowanie w produkcji innych towarów.
 strata satysfakcji konsumentów wywołana podwyższeniem ceny i w konsekwencji
redukcją popytu, czyli zmniejszeniem konsumpcji towaru.
 Motywy stosowania ceł

dążenie do zwiększenia dochodów budżetowych, niezbędnych do

pokrycia dodatkowych wydatków rządowych.
cła są łatwiejsze do zbierania przez władze niż podatki od
działalności gospodarczej, która mogłaby się rozwinąć przy
alternatywnej alokacji zasobów
 Motywy stosowania ceł

popieranie działalności produkcyjnej w wybranych dziedzinach (tzw. infant

industries – gałęzie produkcji świeżo powstałe i dopiero rozwijające się)
przez ochronę przed doświadczoną konkurencją zagraniczną.

młode przedsiębiorstwa w prospektywnych gałęziach należy chronić za

pomocą cła, aby miały czas nauczyć się efektywnie gospodarować i
konkurować z zagranicą.
 Motywy stosowania ceł

osłanianie zatrudnienia w niekonkurencyjnych wobec zagranicy

gałęziach, które bez ochrony władz upadłyby, co prowadziłoby
do zwiększenia bezrobocia.
 Motywy stosowania ceł

ochrona pewnych grup społecznych.

Na przykład w przypadku ochrony produkcji rolnej jest to nie tylko ochrona samego
wolumenu produkcji, lecz także specyficznej części ludności zatrudnionej i związanej z
rolnictwem i wsią oraz kultury i tradycji wiejskiej.
 Ograniczenia ilościowe (tzw. kwoty) w imporcie.
 zezwolenia (licencje) na określoną wielkość importu danego towaru
poszczególnym importerom, ograniczają wielkość jego całkowitego
importu.

 przy podaży zagranicznej danego towaru mniejszej od popytu, jego cena

rośnie, a krąg zaspokojonych konsumentów maleje.

 dla krajowych producentów stanowi to przesłankę do podjęcia produkcji

zbliżonych towarów, które znajdą nabywców ze względu na cenę niższą
lub równą cenie towaru zagranicznego.
Bariery pozataryfoweto regulacje bądź praktyki
administracyjne utrudniające dostęp zagranicznych towarów
do rynku wewnętrznego.
Cel: podwyższenie kosztów zagranicznych producentów związanych z
produkcją lub obrotem towarowym.

Przykłady:
 nadmiernie szczegółowo określone normy techniczne lub standardy i procedury ich
potwierdzenia, którym muszą
 sprostać zagraniczne towary, przepisy sanitarne,
 zasady dotyczące opakowania towarów itp.
Subsydia eksportowe służące promowaniu eksportu
budżet państwa wyrównuje różnicę między kosztami produkcji
nieefektywnych (w porównaniu z konkurencją zagraniczną) producentów
krajowych a ceną uzyskiwaną przez nich za swój towar za granicą.
mają za zadanie powiększyć dochody z eksportu w walutach wymienialnych.

Subsydia skierowane przeciwko importowi.

budżet państwa wyrównuje nieefektywnemu producentowi straty, które
wynikają z tego, że jego koszty produkcji są wyższe od ceny rynku krajowego
równej cenie towaru importowanego.
Międzynarodowe przepływy kapitałowe
 Cechy gospodarki otwartej
 możliwość swobodnego przepływu kapitału między krajami
 podmioty gospodarcze jednego kraju mogą inwestować bez
przeszkód swój kapitał w innych krajach
 podmioty zagraniczne mają swobodny dostęp do rynku
kapitałowego danego kraju
 Międzynarodowy rynek kapitałowy

 proces otwierania się na przepływy kapitałowe w wielu

krajach
 podmioty z różnych krajów wymieniają się aktywami

Aktywa są to formy przechowywania majątku (akcje,

obligacje, fabryki, pieniądz).
 Międzynarodowy przepływ kapitału:

 wszelki ruch kapitału przez granicę, odnotowany w bilansie

płatniczym kraju
 podmiotami uczestniczącymi w międzynarodowym przepływie
kapitału mogą być osoby fizyczne,
 przedsiębiorstwa, banki komercyjne oraz różne instytucje, o ile
dopuszcza to prawo danego kraju.
• wąskie ujęcie - podejmowany jest z motywu zysku
• szerokie ujęcie – to przepływ dokonywany innymi
motywami niż zysk.
 Formy międzynarodowy przepływ kapitału

bezpośrednie inwestycje zagraniczne,

zagraniczne inwestycje portfelowe,
kredyty zagraniczne,
transakcje walutowe.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne są to lokaty
kapitału za granicą, podejmowane z zamiarem wywierania
bezpośredniego wpływu na działalność przedsiębiorstw
produkcyjnych bądź usługowych, w które się inwestuje, albo
dostarczenie nowych środków przedsiębiorstwu, w którym
inwestor ma już znaczący udział.
Zagraniczne inwestycje portfelowe to transakcje kupna i
sprzedaży zagranicznych papierów wartościowych, (głównie akcji i
obligacji).

Cele inwestowania za granicą

chęć osiągnięcia jak największego zysku od zainwestowanego kapitału

chęć zróżnicowania/dywersyfikacji portfela posiadanych papierów

wartościowych

ograniczenie ryzyka z tym związanego z inwestowaniem (j.w).

 Kredyty zagraniczne
Rodzaje
kredyty handlowe, powiązane bezpośrednio z wymianą
handlową, kiedy eksporter udziela kredytu importerowi.
to kredyty finansowe, udzielane niezależnie od innych transakcji.
 Międzynarodowe transakcje na rynku walutowym

 polegają na krótkookresowym inwestowaniu kapitału za

granicą w formie depozytów bankowych oraz niektórych
papierów wartościowych, aby osiągnąć większy zysk niż na
rynku krajowym.
 źródłem zysku są oczekiwane różnice w stopie procentowej
między krajami oraz różnice kursów walutowych
Kursy walutowe.
Kurs walutowy jest narzędziem służącym do przeliczenia cen
dóbr i usług oraz aktywów zagranicznych wyrażonych w obcej walucie
na ceny wyrażone w walucie krajowej.

Cel: porównanie tych cen i przeprowadzenia odpowiedniego

rachunku, na ile planowane transakcje są opłacalne.

Rodzaje
 nominalne kursy walutowe
 realne kursy walutowe.
Nominalny kurs walutowy – to relacja wymienna, według której można
wymienić walutę jednego kraju na walutę innego kraju.

Jest to cena jednej waluty wyrażona w jednostkach innej waluty.

Kurs walutowy może być podawany na dwa sposoby (dwojako kwotowany)

 w sposób bezpośredni - pokazuje jak wiele jednostek waluty zagranicznej

można kupić za jednostkę waluty krajowej

 w sposób pośredni - ilość jednostek waluty krajowej potrzebnych do kupna

jednostki waluty zagranicznej.
 Warianty systemów kursowych
(zasady według których ustalany jest kurs walutowy w danej
gospodarce)

system kursu płynnego

system kursu stałego (sztywnego).
okresach pośrednie rozwiązania dotyczące systemów kursowych,
tj. rozwiązania mieszczące się pomiędzy stałymi (sztywnymi) a
płynnymi kursami.
 System kursu płynnego.

kurs walutowy kształtuje się w wyniku relacji popytu i podaży na rynku

walutowym.

rynek walutowy jest miejscem, gdzie zachodzą interakcje między

podmiotami, które przeprowadzają transakcje kupna i sprzedaży walut
zagranicznych w celu dokonania płatności międzynarodowych.

podmiotami tymi są instytucje finansowe, przedsiębiorstwa, gospodarstwa

domowe.

w/w podmioty potrzebują walut zagranicznych, aby przeprowadzić różne

transakcje z podmiotami zagranicznymi.
Deprecjacja jest to spadek wartości danej waluty.
W przypadku polskiej waluty mamy do czynienia z deprecjacją, kiedy
musimy płacić w złotych coraz więcej za obce waluty,

Aprecjacja jest to wzrost wartości danej waluty.

W przypadku polskiej waluty mamy do czynienia z aprecjacją, kiedy za
waluty obce płacimy w złotych mniej niż wcześniej.
 System kursu stałego (sztywnego)

 o poziomie kursu walutowego i jego zmianie decydują władze

(rząd lub bank centralny).
 kurs walutowy jest ustalany na stałym poziomie względem innej
waluty lub koszyka walut.
 władze zobowiązują się tym samym kupować/sprzedawać waluty
po ustalonej przez siebie cenie
 kurs ma charakter oficjalny.
 władze muszą być zawsze gotowe do wymieniania walut po
stałym kursie z prywatnymi podmiotami.
Dewaluacja występuje wówczas, kiedy władze podnoszą
cenę waluty zagranicznej w walucie krajowej.

Rewaluacja natomiast oznacza obniżenie ceny waluty

zagranicznej w walucie krajowej.
Realny kurs walutowy
relacja cen dobra krajowego do porównywalnego dobra zagranicznego
wyrażonych w tej samej walucie
kurs ten określa się jako kurs walutowy skorygowany o międzynarodowe
różnice w ogólnym poziomie cen.
pozwala określić stosunek wymiany dóbr i usług wytworzonych w jednym kraju
na dobra i usługi wytworzone w innym kraju, znając ich ceny i nominalny kurs
walutowy.

Nominalny kurs walutowy

pozwala sprowadzić ceny dóbr i usług, które w poszczególnych krajach są
wyrażone w różnych walutach do wspólnej podstawy. .
 Realny kurs walutowy (er)

(P) wskaźnik cen typowego (reprezentatywnego) koszyka dóbr i usług dla danego kraju
(P*) wskaźnik cen zagranicznego koszyka dóbr i usług
(e) Nominalny kurs walutowy
er równa się jedności (er = 1), to oznacza, że dobra i usługi pochodzenia
krajowego są tak samo konkurencyjne w wymianie międzynarodowej, jak
dobra i usługi pochodzenia zagranicznego.

er jest większe od jedności (er > 1), to towary krajowe są mniej konkurencyjne
w porównaniu z towarami pochodzenia

zagranicznego.

er jest mniejsze od jedności (er < 1), to towary krajowe są bardziej

konkurencyjne niż towary zagraniczne.
Teoria parytetu siły nabywczej
 Teoria parytetu siły nabywczej
(purchasing power parity – PPP)

 opisuje czynniki, które wpływają na poziom kursów walutowych

w długim okresie.
 stwierdza, że ilość dóbr, jaką można kupić za jednostkę danej
waluty, powinna być jednakowa we wszystkich krajach.
 podstawą dla takiego rozumowania jest prawo jednej ceny.
 Prawo jednej ceny

na konkurencyjnym rynku międzynarodowym (pomijamy tu koszty transportu

i bariery handlowe) identyczne dobra powinny być sprzedawane po tej samej
cenie, jeżeli wyrazimy je w jednej walucie

stanowi podstawę teorii parytetu siły nabywczej

waluta powinna mieć jednakową siłę nabywczą we wszystkich krajach, czyli

taką samą wartość realną.

kurs waluty jednego kraju względem waluty drugiego kraju zależy od poziomu
cen w tych krajach.
Bilans płatniczy
 Bilans płatniczy
zestawienie wartości wszystkich transakcji ekonomicznych dokonanych w
danym okresie między tzw. rezydentami danej gospodarki krajowej a
zagranicą (nierezydentami).

zestawienie wszelkich dochodów danego kraju, z jednej strony, ze

wszystkimi wydatkami (płatnościami) na rzecz reszty świata – z drugiej.
Elementy bilansu płatniczego

rachunek obrotów bieżących

rachunek kapitałowy
rachunek finansowy
 Rachunek obrotów bieżących
 transakcje eksportu i importu towarów, usług świadczonych dla
nierezydentów i od nich przyjmowanych,

przekaz dochodów pierwotnych (powstałych od czynników produkcji, czyli

płac z tytułu pracy oraz dochodów od posiadanych za granicą aktywów
finansowych)

przekaz dochodów wtórnych (darowizn, składek, podatków i opłat, spadków

itp.).
 Rachunek kapitałowy
 pokrywa pozyskiwane z zagranicy lub tam przekazywane transfery kapitałowe

 redukcja zadłużenia,

 darowizny na cele inwestycyjne,

 fundusze unijne, szczególnie istotne w przypadku Polski

 podatki od kapitału,

 transakcje nabycia/sprzedaży ziemi oraz transfery z tytułu kupna/sprzedaży

patentów, praw własności intelektualnej,
 franszyzy itp.
Rachunek finansowy to zestawienie transakcji w postaci:
 przepływu inwestycji bezpośrednich (gdy inwestor obejmuje kontrolę nad
firmą, w którą inwestuje),

 inwestycji portfelowych (gdy inwestor nie przejmuje takiej kontroli),

 pochodnych instrumentów finansowych,

 pozostałych inwestycji (m.in. kredyty, pożyczki, kredyty handlowe),

 zmiany oficjalnych aktywów rezerwowych (głównie powszechnie używanych

walut międzynarodowych lub złota).
Metody przywracania równowagi zewnętrznej
 Saldo rachunku bieżącego

(Y) Dochód narodowy

(C + I + G) wydatki krajowych rezydentów
Deficyt obrotów bieżących
kraj zużywa więcej produkcji, niż wytwarza.
dochodów z eksportu nie wystarcza na pokrycie kosztów importu.
kraj musi się zadłużać za granicą, a długi trzeba będzie spłacić w
przyszłości.

Nadwyżka obrotów bieżących

kraj zużywa mniej niż produkuje i pożycza tę nadwyżkę za granicę.
 Przywracanie równowagi zewnętrznej kraju
Metody
finansowanie deficytu obrotów bieżących przez zaciąganie pożyczek
za granicą lub zmniejszanie rezerw oficjalnych banku centralnego,
ograniczenia administracyjne – handlowe i walutowe,
zmiany kursu walutowego,
wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej lub fiskalnej.
 Polityka finansowania deficytu
 kraj finansuje deficyt obrotów bieżących i funkcjonuje z nierównowagą
przez jakiś czas
 kraj utrzymuje ten stan rzeczy przez zaciąganie pożyczek zagranicznych
lub zmniejszenie rezerw oficjalnych banku centralnego
 utrzymywanie się deficytu obrotów bieżących w dłuższym okresie
prowadzi do narastania długu zagranicznego, który może się z czasem
przerodzić się w kryzys zadłużeniowy.
 kryzys zadłużeniowy, oznacza sytuację, w której kraj nie byłby w stanie nie
tylko spłacać rat zadłużenia zagranicznego, ale nawet odsetek od tego
długu.
 Polityka finansowania deficytu
Zaleta
 pozwala doraźnie uniknąć ograniczeń dostosowujących poziom
wydatków na konsumpcję i inwestycje do wielkości dochodu
narodowego.

Wada
 kumulacja zobowiązań zewnętrznych i kosztowne pogłębianie
nierównowagi.
 pożyczki zagraniczne udzielane są zazwyczaj na coraz mniej
korzystnych warunkach.
 Metody administracyjne
 sposób przywracania równowagi zewnętrznej polegają na zastosowaniu
środków polityki handlowej i walutowej do ograniczenia skali współpracy z
zagranicą przez podmioty gospodarcze danego kraju.

 celem ograniczeń jest doprowadzenie do tego, aby rezydenci krajowi

przesunęli swoje wydatki z dóbr zagranicznych na dobra krajowe

Formy
 ograniczenia handlowych
 ograniczenia walutowych
 Metody administracyjne

Zaleta
 rząd, stosując ograniczenia, bezpośrednio narzuca swoim podmiotom
gospodarczym, w jakim zakresie będą wchodzić w stosunki handlowe,
kapitałowe, kooperacyjne z podmiotami z zagranicy.

Wady
 poważne ograniczenie otwartości gospodarki
 zakłócanie działania mechanizmu rynkowego,
 zmniejszenie efektywności systemu gospodarczego i satysfakcji
konsumentów.
 Ograniczenia walutowe dotyczące transakcji kapitałowych
środek administracyjny służącym przywracaniu równowagi zewnętrznej.

państwo decyduje, komu przyzna prawo do kupna i sprzedaży walut

zagranicznych.

celem jest tu zapewnienie kontroli nad wykorzystaniem walut w gospodarce

krajowej.

w skrajnej postaci są przejmowane wszystkie dochody walutowe rezydentów

(wpływy z eksportu, przekazy od nierezydentów) i przydzielane na transakcje
powodujące odpływ walut za granicę (import, spłata zobowiązań).
 Wykorzystanie narzędzi polityki pieniężnej lub fiskalnej

 wykorzystaniu instrumentów polityki makroekonomicznej - pieniężnej

i fiskalnej – do wpływania na wielkość obrotów bieżących.

 m.in. podatki, stopy procentowe

Powiązania między zmiennymi w gospodarce otwartej
NX - eksport netto
NCO - odpływy kapitałowe netto
S - oszczędności krajowe
Y – dochód
C – konsumpcja
G – wydatki rządowe (publiczne)
S - oszczędności
I - inwestycje krajowe
NCO - odpływy kapitałowe netto