1.

Mga naaning gulay sa

Benguet? a. Maliliit na negosyante
2. Malalaking pondo para sa b. Mahihirap
rehabilitasyon ng c. Sa kapatagan at
nasalantang palayan dahil kalungsuran
sa bagyo. d. Mga lalawigang ang
3. Proyektong pabahay pangunahing trabaho ay
4. Proyektong 4Ps pagsasaka at pangingisda
5. Malawakang seminar
e. Gitnang Luzon
tungkol sa makabagong
pagkatapos ng bagyong
pamamaraan sa
pagsasaka at pangingisda Yolanda
6. Dagdag puhunan sa anyo f. Mga lugar kung saan
ng pautang na may laganap ang illegal settlers
mababang interes.
Alokasyon
Alokasyon
Ang mekanismo ng
pamamahagi ng
pinagkukunang-yaman ng
isang bansa sa iba’t ibang
paggagamitan.
Alokasyon
Tandaan!
Mahalaga ang wastong pagpili ng
desisyon ukol sa alokasyon dahil
dito nakasalalay ang katatagan ng
sambahayan at ng buong bansa.
Alokasyon
• Kahusayan
• Pagkamakatarungan
• Pag-unlad
• Katatagan
Mga Katanungan
Pang Ekonomiya
Mga Katanungan Pang Ekonomiya
Anong produkto ang gagawin?

-Kinakailangang matukoy
kung anong produkto o
serbisyo ang dapat unahin at
ipagliban.
Mga Katanungan Pang Ekonomiya
Paano ito gagawin?

-Dapat matukoy kung sino ang

gagawa, ang mga materyales na
gagamitin ang kaalaman at
teknolohiya, at ang halaga na
kakailangan upang malikha ito.
Mga Katanungan Pang Ekonomiya
Para kanino ang gagawin?

-Motibasyon sa pagbuo ng
produkto at serbisyo.

-Ang makikinabang sa produksyon

ay kung sino ang nangangailangan at
may kakayahan upang makamit ito.
Mga Katanungan Pang Ekonomiya
Ilan ang gagawin?

-Kung gaano karami ang produkto o

serbisyo. Kailangang malaman kung
gaano kalaki ang pangangailangan
ng isang ekonomiya upang ito ay
makapagdesisyon.
Mga Katanungan Pang Ekonomiya
Paano ipapamahagi

-Dapat malaman kung paano

maihahatid ang mga
nalikhang produkto at
serbisyo para sa mga tao.
Ekonomiya
Ekonomiya
Ang ekonomiya ay isang
komprehensibong pagsusuri at pag-
aaral ng mga gawain na may
kinalaman sa produksyon,
distribusyon, at paggamit ng mga
yaman o yaman ng isang bansa o
rehiyon.
 Sistemang
Pang-Ekonomiya
Sistemang Pang-Ekonomiya
Tumutukoy sa isang
institusyunal na kaayusan at
paraan ng produksyon,
pagmamay-ari, at paglinang
ng pinagkukunang-yaman.
Sistemang Pang-Ekonomiya
❑ Traditional Economy
❑ Market Economy
❑ Command Economy
❑ Mixed Economy
Traditional Economy
-Tradisyon, kultura at paniniwala.
-Ang pangangailangan ng tao ay
umiikot lamang sa mga pangunahing
pangangailangan gaya ng pagkain,
damit at tirahan.
Traditional Economy
Ang paglikha ng produkto ay batay sa
sinaunang pamamaraan na itinuro ng
kanilang mga ninuno.
Traditional Economy
Anumang produkto na kanilang
malilikha ay ipapamahagi ayon sa
kanilang pangangailangan at kung sino
ang dapat gumamit.
Traditional Economy
Kalakasan Kahinaan
*Nalalaman ng bawat kasapi
ang kanilang tiyak na mga
gawain at tunguhin sa buhay.
*Nagiging bihasa
*Simple ang mga
pangangailangan at
kagustuhan ng mga kasapi
*Nawawala ng pagkakataong
makahanap ang mga kasapi na
humanap ng iba pang
mapagkakakitaan.
*Hindi nabibigyang
pagpapahalaga ang
eduksayon.
*Madaling naapektuhan dulot
ng pagbabago sa kapaligiran.
Market Economy
-Isang pamamaraang pang-
ekonomiya batay sa transaksyon ng
mga produkto at serbisyo ng
nagaganap sa pagitan ng mamimili at
manininda.
Market Economy
-Ginagabayan ng malayang pamilihan.
-Ang prodyuser at konsyumer ay
kumikilos alinsunod sa kanilang
pansariling interes na makakuha ng
pinakamalaking pakinabang.
Market Economy
Ang mga nasa lakas paggawa ay
maaring makapili ng kanilang nais
pasukang trabaho.
Market Economy
Ang mga nasa lakas paggawa ay
maaring makapili ng kanilang nais
pasukang trabaho.

Ang mga negosyante ay maaring

magtayo ng Negosyo na nais nila.
Market Economy
-Pribadong pagmamay-ari ng kapital.
-Pakikipag-ugnayan sa pamamagitan
ng Presyo.
-Pangangasiwa ng mga gawain.
Market Economy
-Presyo ang pangunahing nagtatakda
kung gaano karami ang bibilhin ng
konsyumer.
-Presyo din ang basehan kung gaano
karami ang lilikhaing produkto at
serbisyo ng mga prodyuser.
Market Economy
Ang dami ng produkto na nais ibenta
ng mga producers ay may katumbas
na dami ng produkto na nais bilhin ng
mga konsyumer.
Market Economy

Presyo ang nagsisilbing pambalanse

sa interaksyon ng mga produsyer at
konsyumer sa pamilihan.
Market Economy

Ang tungkulin ng pamahalaan ay ang

pagbibigay ng proteksyon sa
kapakanan ng mga pag-aaring
pampribado.
Market Economy
Ang tungkulin ng pamahalaan ay ang
pagbibigay ng proteksyon sa
kapakanan ng mga pag-aaring
pampribado.
-Magpatupad ng mga batas na
mangangalaga sa Karapatan, ar-arian
at kontratang pinasok ng mga
pribadong indibidwal.
Market Economy
Kalakasan
*Nagiging mahusay ang
produksyon at kalidad ng
mga produkto at serbisyo
sa mercado.
*Bumababa ang presyo ng
bilihin dahil sa pagsisikap
ng mga negosyante na
makahanap ng mga murang
produkto na maipagbibili.
Kahinaan
*mas nabibigyang pansin
ang mga produktong
tumutugon sa iba’t ibang
kagustohan kaysa
pangangailangan.
*Maaring kontrolin ng mga
mangangalakal ang
presyo, dami at uri ng
produkto.
Command Economy
Sistemang sentralisado
pamamaraang ekonomiya na
nakabatay sa pagpapatupad ng mga
plano at programang pangkabuhayan
ng bansa batay sa kautusan ng isang
pangkat ng mga ekspertong taga-
plano.
Command Economy
-Komprehensibong kontrol at
regulasyon ng pamahalaan.
-Ang pagkontrol ay alinsunod sa
planong nauukol sa pagsulong ng
ekonomiya na pinangangasiwaan
mismo ng sentralisadong ahensiya.
Command Economy
Ang pamahalaan ang tumutukoy:

▪ Gagamiting Yaman
▪ Pagtatakda ng pasahod
▪ Pagtatakda ng presyo ng bilihin
Command Economy
Kalakasan Kahinaan
*Nagmumula lamang sa pangkat
ng mga tagaplano ang mga
programa at kautusan.
*Nagpapasiya ng mga
pinagkukunang-yaman, produkto,
at serbisyo.
*May kasiguradohan sa trabaho
*Naipagkakaloob sa mamamayan
ang kanilang mga pangunahing
pangangailangan.
*Mabagal ang pagdedesisyon
*Hindi pinapayagan smh
sariling pagpapasya ukol sa
pagpapatupad ng isang
programa o kautusan.
*Nawawalan ng karapatang
humanap ng mga
alternatibong produkto at
serbisyo.
Mixed Economy
-Market Economy at Command
economy
-Pinapayagan ang malayang pagkilos
ng pamilihan,
-Maaring makialam ang pamahalaan.
Mixed Economy

Maliban sa pamahalaan ay maari ding

magmay-ari ng mga pinagkukunang-
yaman ang pribadong mamamayan.
Mixed Economy
Ang mga negosyong may kaugnayan
sa mga pangunahing pangangailangan
ng mamamayan ay kailangang
munang kumuha ng pahintulot sa
mga kagawaran at ahensiya ng
pamahalaan bago ipagbili sa merkado.
Mixed Economy

Ang gawaing pang-ekonomiya na nais

isagawa ng isang pribadong
indibidwal ay maari niyang
pagpasiyahan.
Mixed Economy
Ang alokasyon ng mga kalakal ay
pinagpapasyahan ng merkado ngunit
sa panahon ng kalamidad at mga
krisis sa bansa, nakikialam ang
pamahalaan sa pamamagitan ng
pagrarasyon ng mga pangunahing
kalakal
Mixed Economy
Kalakasan
*Nagtatayo ng mga negosyo ang pamahalaan upang
matugunan ang mga pangunahing produkto o serbisyo na
kailangan ng mamamayan.
*Gumagawa at nagpapatupad ng batas at patakaran ang
pamahalaan upang mapigilan ang pagsasabwatan ng mga
negosyante.
*Nagiging mas mahusay ang paggamit ng mga
pinagkukunanang-yaman dahil sa mga paraan ng pagtitipid
sa mga gastusin na ipinapatupad ng mga negosyo
Mixed Economy
Kahinaan
*Nagiging mabagal ang paglago ng industriya dahil sa
nakikipagkompetensiya ang pamahalaan sa mga
negosyo.
*Nagiging negosyo ang pagpapatakbo sa mga
pangunahing serbisyo na dapat sanang libreng
ipinapamahagi ng pamahalaan.
*Nahahati ang atensyon ng pamahalaan sa pagitan
ng pagnenegosyo at pagbibigay ng mga
pangunahing serbisyo sa mamamayan.
Paalam!
Sandali lamang
Shortage
x
Scarcity
Kakulangan / Shortage
-Tumutukoy sa limitasyon sa mga
binibiling produkto sa pamilihan.
- Ito ang uri ng limitasyong
panandalian lamang at maaring
masolusyonan
Kakapusan o Scarcity
-Tumutukoy sa limitasyon o hangganan na
mayroon ang lahat ng pinagkukunang yaman.
-Ito ang suliraning panlipunan na hindi
malulutas ngunit kailangang harapin upang
mapamahalaan nang tama at nang hindi na
lumala ang mga hatid nitong epekto at bunga.
 Mga Uri ng kakapusan sa
mga Produkto at Serbisyo

Relatibong
Lubos na Kakapusan
Kakapusan

Bunsod ng walang Bunga ng likas na

katapusang limitasyon ng mga
pangangailangan ng tao pinagkukunang yaman
Mga Sanhi ng
Kakapusan
Mabilis na
paglaki ng
Populasyon
Robert Thomas Malthus
(An Essay on the
Principles of Population)
 Hindi Pantay na Distribusyon
ng Populasyon

- Nagkakaiba ang dami ng tao sa isang

lupain. May mga lugar na nais tirahan ng
tao dahil sa iba’t ibang dahilan.
- Mas maraming tao, natural na mas
maraming pangangailangan.
 Mga Di wastong paggamit at tila
kawalan ng pagpapahalaga sa mga
pinagkukunang yaman

- Ang mga bagay na dapat ay

pinangangalagaan ng tao ay
napababayaan at nagagamit nang
maaksaya.
 Mga Palatandaan at Ibinubunga ng
Kakapusan

Mga Pangyayari Bunga

Paglaganap ng - Malnutrisyon
kagutuman at - Pagdami ng
kahirapan kaso ng
kriminalidad
 Mga Palatandaan at Ibinubunga ng
Kakapusan

Mga Pangyayari Bunga

Patuloy na pagtaas ng - Pagbaba ng halaga

presyo ng mga bilihin ng salapi
lalo na ng mga - Mababang
produktong kakayahang
pangangailangan. makabili
 Mga Palatandaan at Ibinubunga ng
Kakapusan

Mga Pangyayari Bunga

Patuloy na pag- - Paglaki ng panlabas

aangkat sa kabila ng na utang ng bansa
- Lalong paghirap na
kahirapanng bansa
matamo ang
pagsulong
 Mga Palatandaan at Ibinubunga ng
Kakapusan

Mga Pangyayari Bunga

- Pagdami ng walag
Patuloy na pagtaas kakayahang makatugon
ng bilang ng mga sa mga pangangailangan.
walang trabaho. - Paglaganap ng
kagutuman at kahirapan
Pagharap sa
mga Hamon ng
Kakapusan
 Aspekto ng Pamahalaan
● Itaas ang antas ng teknolohiya sa
paglikha o paggawa
● Bumuo at ipatupad nang tama ang mga
batas na nangangalaga sa mga yamang
likas.
● Pagtibayin ang mga proyektong tulad
ng reuse o recycling at reforestation.
 Aspekto ng Pamahalaan
● Hikayatin ang mga mamamayan na
magplano ng pamilya.
● Planuhing mabuti ang mga proyekto
bago ito isakatuparan.
● Gawing prioridad ang tao at kalikasan
sa lahat ng proyektong isakatuparan.
 Aspektong Pansarili
● Matutong magtipiad
● Iwasan maging sanhi ng polusyon at
paglobo ng populasyon
● Magaling matalino sa pagpapasiya.
“Ang kakapusan ay suliraning
pangkabuhayan na kailangang
harapin gamit ang matalinong
pagsasaalang-alang sa mga
priyoridad, hakbang ng
konserbasyon at pagtitipid,
at totoong pagmamalasakit
sa mga pinagkukunan,
nauubos man ito o
napapalitan”