HOÀNG AÂN HUAÁN GIAÙO III

TAÄP 2

1
Caùc Baïn Giaùo lyù vieân caáp III thaân meán,

2
 Sau nhöõng ngaøy boài döôõng vöøa qua, chuùng toâi ñaõ
ñoùn nhaän ñöôïc nhöõng nieàm vui, hoà hôûi cuûa caùc Baïn. Coù
Baïn ñaõ quyeát ñònh ñình laïi ngaøy cöôùi ñeå phuïc vuï Huaán
giaùo toát hôn ! Caùm ôn nhieät tình cuûa caùc Baïn.

Ñeå nuoâi döôõng, hoã trôï nhieät tình Huaán giaùo ñoù vaø
ñaùp öùng yeâu caàu cuûa caùc Baïn cuõng nhö cuûa caùc Vò Höõu
traùch, chuùng toâi xin göûi ñeán Baïn cuoán “HOÀNG AÂN
HUAÁN GIAÙO III taäp 2” mang noäi dung khoùa Boài döôõng
ÑUOÁC HOÀNG 95. Caùc Baïn coøn ñöôïc hieåu bieát theâm veà
cuoán Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo vaø phöông phaùp Döï
phoøng cuûa Hoäi doøng Don Bosco, raát ích lôïi cho söù vuï Huaán
giaùo cuûa chuùng ta.

Hy voïng vôùi Hoàng aân Huaán giaùo III taäp 2, caùc Baïn seõ
naém baét vöõng vaøng nguyeân taéc, phöông höôùng Toå chöùc vaø
ñieàu haønh Huaán giaùo ñeå töøng böôùc, chia seû söù meänh Huaán
giaùo cuûa Hoäi thaùnh taïi Giaùo xöù Baïn.

Meán chuùc Baïn traøn ñaày ôn Chuùa vaø nhieät tình trong
söù vuï Huaán giaùo.

Ban Huaán giaùo Xuaân Loäc

Baøi 1 : HUAÁN GIAÙO TRONG SÖÙ

MEÄNH
MUÏC VUÏ CUÛA HOÄI THAÙNH.

3
 Hoäi thaùnh, coäng ñoàng moân ñeä cuûa Ñöùc Kitoâ, ñang
soáng trong thôøi gian giöõa laàn ñeán thöù nhaát vaø laàn ñeán thöù
hai cuûa Ngaøi ; Cho neân Hoäi thaùnh phaûi hoaøn thaønh söù
meänh caùnh chung cuûa mình baèng vieäc loan baùo Nöôùc Thieân
Chuùa vaø thaâu naïp moïi ngöôøi töø boán phöông laïi nhö muøa
gaët cho Thieân Chuùa. Hoäi thaùnh treân traàn gian laø maàm
gioáng vaø giai ñoaïn khôûi ñaàu cuûa Nöôùc Thieân Chuùa vaø laø
Bí tích mang söï cöùu roãi cho toaøn theå nhaân loaïi (x. LG. 48).
Hoaït ñoäng duy nhaát Hoäi thaùnh phaûi thi haønh tröôùc khi Chuùa
trôû laïi, laø loan baùo bieán-coá-Ñöùc-Kitoâ, cuoäc vöôït qua cuûa
Chuùa. Nhieäm vuï duy nhaát Hoäi thaùnh phaûi hoaøn thaønh laø
trôû neân Bí tích khôûi ñaàu vaø caên baûn cuûa söï cöùu chuoäc.
Söù meänh cöùu roãi cuûa Hoäi thaùnh coù ba khía caïnh : tieân tri,
phuïng töï vaø höôùng daãn. Hoäi thaùnh hoaøn thaønh söù meänh ba
chieàu naøy baèng nhöõng thöøa taùc vuï : Phuïc vuï Lôøi Chuùa qua
trung gian vieäc rao giaûng, nhieäm vuï thôø phöôïng qua trung gian
vieäc teá leã, vaø nhieäm vuï höôùng daãn qua trung gian vieäc giaùo
duïc coäng ñoàng Kitoâ höõu trong ñöùc aùi vaø söï tröôûng thaønh
ñeå laøm chöùng nhaân vaø phuïc vuï. Ba nhieäm vuï naøy chæ laø
ba phöông dieän hay ba yeáu toá cuûa moät söù meänh duy nhaát, vì
theá caû ba ñoøi hoûi vaø boå tuùc nhau.
1. PHUÏC VUÏ LÔØI CHUÙA.
Söù meänh tieân tri cuûa Hoäi thaùnh goàm trong vieäc rao
giaûng maàu nhieäm cöùu ñoä cho toaøn theå theá giôùi vaø môøi
goïi ngöôøi ta ñaùp laïi tieáng goïi cuûa Thieân Chuùa vaø ñoùn
nhaän söï cöùu ñoä ñaõ ñöôïc thoâng ban. Hoäi thaùnh hoaøn thaønh
söù meänh naøy baèng vieäc phuïc vuï Lôøi Chuùa : söï môøi goïi
ñaây laø moät hoaït ñoäng cuûa Hoäi thaùnh, moät nhieäm vuï muïc
vuï vaø moät söï dieãn taû ñaëc aân cuûa truyeàn thoáng soáng ñoäng,
nhôø ñoù Lôøi Chuùa ñöôïc truyeàn thoâng baèng nhöõng ñöôøng
loái vaø theå thöùc khaùc nhau ñeå laøm taêng tieán, thöùc tænh vaø
nuoâi döôõng ñöùc tin. Hoaït ñoäng naøy laøm cho Lôøi Chuùa hieän
thöïc vaø lieân quan vôùi thôøi ñaïi, ñòa vò vaø nhöõng nhaän thöùc
cuûa thính giaû. Hoaït ñoäng naøy bao goàm nhöõng nhieäm vuï
khaùc nhau cuûa Hoäi thaùnh :

4
 a) Quyeàn giaùo huaán baát khaû ngoä cuûa Hoäi thaùnh nhö
ngöôøi coi giöõ vaø truyeàn thoâng kho taøng ñöùc tin.
b) Vai troø cuûa thaàn hoïc nhö laø moät suy tö veà ñöùc tin,
vaø kinh nghieäm Kitoâ giaùo hay nhö moät söï baøi giaûi coù heä
thoáng vaø moät söï tìm toøi moät caùch khoa hoïc veà chaân lyù
ñöùc tin, vaø
c) cuoái cuøng, Phuïc vuï Lôøi Chuùa theo muïc vuï nhôø
vieäc phuùc aâm hoùa, huaán giaùo vaø giaûng truyeàn.
Vieäc rao giaûng Lôøi Chuùa laø nhieäm vuï hay boån phaän
neàn taûng cuûa Hoäi thaùnh nhö chính Tin Möøng ñaõ neâu ra
göông maãu cuûa Chuùa Gieâsu :“Ngaøi raûo khaép mieàn Galileâa
giaûng daïy trong caùc nhaø hoäi, rao giaûng Tin möøng Nöôùc Trôøi
vaø chöõa moïi beänh naïn taät nguyeàn trong daân chuùng” (Mt 4,
23 ; Mc 13, 13). Theo göông Thaày, caùc Toâng ñoà cuõng laøm nhö
theá :“Chuùng toâi seõ taän hieán cho caàu nguyeän vaø phuïc vuï
Lôøi Chuùa (Act 6, 4). Phuïc vuï tuøy thuoäc vaøo vieäc phuïc vuï
Lôøi Chuùa. Ñeå cöû haønh phuïng vuï, tröôùc heát Hoäi thaùnh
phaûi hieän höõu vaø coäng ñoàng tín höõu ñöôïc thieát laäp moät
caùch chính xaùc bôûi vieäc rao giaûng Lôøi Chuùa. Töø haït gioáng
cuûa Lôøi Chuùa, caùc Hoäi thaùnh ñòa phöông ñöôïc xaây döïng
neân vaø lôùn maïnh. Coù theå noùi raèng ngöôøi ta ñöôïc sinh laïi
qua Lôøi Chuùa (1P1, 23) vaø gia nhaäp Hoäi thaùnh. Hoäi thaùnh töï
mình laø thaân theå cuûa Lôøi nhaäp theå, moät khi taïo laäp neân
nhöõng ñôøi soáng, thì ñöôïc nuoâi döôõng baèng Lôøi Chuùa cuõng
nhö baèng Baùnh Thaùnh Theå (Act 2, 42).
Neáu khoâng coù vieäc phuïc vuï Lôøi Chuùa thì moïi söï seõ
thoaùi hoùa. Coá gaéng cuûa söù meänh tieân tri phaûi ñöôïc vónh
vieãn hoùa trong Hoäi thaùnh ñeå ñaët söï thoaùi hoùa ñuùng laïi
trong nhöõng nghi leã vaø cô cheá. Söù meänh tieân tri cuûa Hoäi
thaùnh thöôøng bò hieåu laàm vaø ñaùnh giaù thaáp keùm ; ngöôøi ta
coù khuynh höôùng töï noái buoäc mình vaøo luaät leä vaø nhöõng
nghi thöùc. Vai troø caùc tö teá cuûa Cöïu öôùc vaø caùc toân giaùo
daân ngoaïi phaàn lôùn laø veà thôø töï, nhöng trong Taân öôùc, nhö
Thaùnh Phaoloâ thöïc hieän, nhaán maïnh ñeán söù meänh tieân tri
(Rm 15, 15). Hoaït ñoäng leã nghi hay thôø töï hieän höõu moät

5
caùch chính ñaùng bôûi vì tröôùc taát caû laø coù Phuùc aâm ñeå rao
giaûng. Phuïng vuï Thaùnh Theå hieän höõu moät caùch chính ñaùng
vì coù Phuïng vuï Lôøi Chuùa, cuõng nhö moät hieán teá voâ nghóa
neáu khoâng coù giao öôùc.
Vieäc phuïc vuï Lôøi Chuùa chuaån bò vaø daãn tôùi Phuïng
vuï. Phuïng vuï töï noù chöùa ñöïng phuïc vuï Lôøi Chuùa vaø
truyeàn giaûng, nhö theá noù laø huaán giaùo toát nhaát. Vieäc phuïc
vuï Lôøi Chuùa vaø caû nhieäm vuï toân thôø ñoøi hoûi vaø daãn tôùi
nhieäm vuï höôùng daãn cho vieäc laøm chöùng taù coù hieäu quaû
vaø khieâm toán phuïc vuï ñöùc aùi trong theá gian. Vieäc phuïc vuï
Lôøi Chuùa bao goàm hai giai ñoaïn roõ reät vaø coù tính caùch bieän
chöùng vôùi nhöõng theå thöùc, noäi dung vaø muïc ñích rieâng bieät
: ñoù laø truyeàn giaûng phuùc aâm vaø huaán giaùo.
Truyeàn giaûng phuùc aâm laø nhieäm vuï ñaàu tieân vaø
neàn taûng cuûa vieäc phuïc vuï Lôøi Chuùa : hai yeáu toá thieát laäp
cuûa noù laø rao giaûng vaø daáu chæ. Rao giaûng laø loan baùo
baèng mieäng vaø lôøi noùi, hay laø truyeàn tin Phuùc aâm cuûa
Ñöùc Gieâsu Kitoâ nhôø toû baøy nhöõng tieàm löïc saùng taïo vaø
naêng ñoäng cuûa Lôøi Chuùa. Nhöng vieäc naøy phaûi ñöôïc ñi theo
vaø laøm chöùng baèng nhöõng daáu chæ (hoaëc laø nhöõng pheùp
laï theå lyù hay luaân lyù, hoaëc laø daáu chæ duy nhaát cuûa söï
phuïc sinh cuûa Ñöùc Kitoâ, hoaëc laø daáu chæ phoå quaùt vaø baát
khaû ngoä cuûa ñöùc aùi huynh ñeä vaø khieâm toán phuïc vuï).
Truyeàn giaûng laø hình thöùc giaûng huaán ñôn sô nhaát, nhöng
cuõng caên baûn nhaát, vì truyeàn giaûng laø ñem söù ñieäp cuûa
Ñöùc Kitoâ ñeán cho nhöõng ngöôøi chöa bao giôø bieát Chuùa hay
tin Chuùa. Lôøi truyeàn giaûng chöa ñi saâu vaøo töøng chi tieát cuûa
noäi dung ñöùc tin, nhöng taát caû noäi dung cuûa ñöùc tin ñaõ ñöôïc
chöùa ñöïng trong söù ñieäp. Chuùng ta coù theå toùm taét söù ñieäp
caên baûn aáy nhö sau : Ñöùc Gieâsu Kitoâ laø Thieân Chuùa. Ngaøi
ñaõ cheát vaø ñaõ phuïc sinh. Haõy thoáng hoái vaø tin vaøo Ngaøi
ñeå ñöôïc soáng. Lôøi truyeàn giaûng coù moät giaù trò quyeát ñònh,
vì noù ñaët ngöôøi nghe Phuùc aâm tröôùc moät söï löïa choïn quan
troïng : tin hay khoâng tin, vaø neáu tin thì phaûi ñoaïn tuyeät vôùi
neáp soáng cuõ ñeå taùi sinh trong cuoäc ñôøi môùi. Trong caùc
Thaùnh Thö vaø nhaát laø trong coâng vuï Toâng ñoà coù raát nhieàu

6
lôøi truyeàn giaûng kieåu maãu thuoäc loaïi naøy. Vì vaäy, vieäc loan
baùo Lôøi Chuùa ñöôïc thöïc hieän theo caùch thöùc toaøn caàu,
naêng ñoäng vaø chaát vaán.
Huaán giaùo laø nhieäm vuï thöù hai cuûa vieäc phuïc vuï
Lôøi Chuùa : Huaán giaùo cuõng truyeàn thoâng Lôøi Chuùa, nhöng
vieäc naøy ñöôïc thöïc hieän theo moät ñöôøng loái soi saùng vaø
giaùo duïc. Noù chæ loan baùo cho nhöõng Kitoâ höõu hay nhöõng
ngöôøi ñaõ trôû laïi hoaëc nhöõng ngöôøi ñaõ coù moät haønh ñoäng
chôùm nôû cuûa ñöùc tin nhö moät ñaùp öùng cho vieäc truyeàn
giaûng Phuùc aâm. Noù ñöôïc thöïc hieän theo quan ñieåm laøm
thöùc tænh, nuoâi döôõng vaø giaùo duïc ñöùc tin cuûa hoï, ñaøo
saâu vaø boå tuùc söï trôû laïi khôûi ñaàu cuûa hoï. Huaán giaùo noái
daøi vaø boå tuùc truyeàn giaûng. Ñoái vôùi ngöôøi tín höõu, coâng
cuoäc huaán giaùo khoâng bao giôø coù theå goïi ñöôïc laø hoaøn
taát. Ngöôøi tín höõu luoân phaûi tìm hieåu saâu xa hôn nhöõng ñieàu
mình tin. Hoäi thaùnh khoâng nhaän ñöôïc nhöõng chaân lyù môùi vì
maïc khaûi ñaõ hoaøn taát töø ñôøi caùc Toâng ñoà. Nhöng neáu caùc
chaân lyù ñöôïc maïc khaûi khoâng gia taêng vôùi thôøi gian veà
löôïng, thì ngöôïc laïi söï hieåu bieát veà caùc chaân lyù maïc khaûi -
noäi dung cuûa ñöùc tin - phaûi khoâng ngöøng tieán trieån veà
phaåm. Huaán giaùo laø tieáp tuïc giaûng daïy cho ngöôøi ñaõ tin
ñöôïc hieåu bieát saâu xa veà noäi dung ñöùc tin cuûa mình ñeå lôùn
leân vaø tröôûng thaønh trong ñöùc tin ñaõ coù.
2. GIAÙO DUÏC ÑÖÙC TIN.
Cöùu caùnh cuûa Huaán giaùo laø giaùo duïc ñöùc tin cuûa
ngöôøi qui giaùo hay ñaõ chòu pheùp röûa toäi. Huaán giaùo coù
muïc ñích laøm thöùc tænh, nuoâi döôõng vaø phaùt trieån ñöùc tin
trong khi ñoåi môùi, ñaøo saâu vaø hoaøn haûo söï trôû laïi khôûi
ñaàu laøm cho noù luoân coù tính caùch caù vò vaø hieän thöïc hôn.
Ñöùc tin naøy, sinh ra do pheùp Röûa toäi, caàn Lôøi Chuùa ñeå
nuoâi döôõng vaø phaùt trieån chính noù. Haït gioáng ñöùc tin phaûi
lôùn leân töø giai ñoaïn thô aáu tôùi söï tröôûng thaønh hoaøn toaøn
cuûa ngöôøi Kitoâ höõu chín chaén vaø coù tinh thaàn traùch nhieäm.
Nhieäm vuï cuûa Huaán giaùo laø nuoâi döôõng ñöùc tin lôùn
leân vaø phaùt trieån ñôøi soáng con caùi Thieân Chuùa. Ñöùc tin

7
cuõng laø moät söï ñaùp öùng cuûa con ngöôøi vôùi tieáng goïi cuûa
Thieân Chuùa. Nhö theá, noù khoâng laø hoaøn toaøn laø moät söï
taùn ñoàng trí thöùc ñoái vôùi nhöõng chaân lyù maïc khaûi. Kitoâ
giaùo khoâng phaûi laø moät trieát lyù, moät yù thöùc heä hay moät
heä thoáng ñaïo ñöùc. Tröôùc heát noù phaûi laø moät con ngöôøi
vaø moät ñôøi soáng, moät söï chaáp nhaän cuûa con ngöôøi vaø
moät töông quan soáng ñoäng vôùi ngöôøi ñoù. Cho neân, muïc ñích
cuûa Huaán giaùo khoâng heä taïi ôû söï thoâng ñaït moät söï hieåu
bieát veà toân giaùo hay trao ban moät söï daïy doã veà ñaïo ñöùc -
tröø ra söï hieåu bieát ñöôïc thaønh töïu trong yù nghóa saâu xa veà
Kinh Thaùnh ñeå hieåu bieát con ngöôøi moät caùch cuï theå trong
traïng huoáng hieän höõu soáng ñoäng cuûa töông quan lieân caù vò -
nhöng khai taâm vaø giaùo duïc veà ñôøi soáng lieân ñôùi caù nhaân
vaø coäng ñoàng vôùi Chuùa Cha qua Chuùa Con vaø trong Chuùa
Thaùnh Thaàn, vaø vôùi nhau trong theá giôùi ngaøy nay.
Ñaáy laø ñôøi soáng ñöùc tin ; ñôøi soáng ñöùc tin naøy ñoøi
moät söï giaùo duïc ñöùc tin. Ñoù laø nhieäm vuï cuûa Huaán giaùo.
Huaán giaùo naøy phaûi ñem vaøo toaøn theå ñôøi soáng con ngöôøi
traàn theá vaø toân giaùo, laøm cho ñôøi soáng lieân quan bình
thöôøng vôùi nhöõng ñieàu kieän soáng thaät cuûa nhöõng nhieäm
vuï maø chuùng khoâng chæ bao goàm nhöõng söï kieän xaõ hoäi,
kinh teá vaø chính trò. Nhöng cuõng bao goàm nhöõng thöïc taïi vaên
hoùa, toân giaùo v.v... Noù phaûi gôïi leân nhöõng tình traïng ñôøi
soáng cuûa ngöôøi thuï huaán vaø nhöõng khaùt voïng caên baûn tìm
ñöôïc söï dieãn taû vaø hoaøn toaøn trong nhöõng chieàu höôùng
hieän haønh vaø nhöõng bieán coá cuûa xaõ hoäi vaøo thôøi gian
cuûa lòch söû. Ñôøi soáng toaøn dieän trong boái caûnh cuûa noù
phaûi ñöôïc chieáu saùng vaø höôùng daãn bôûi ñöùc tin.
Vì vaäy, Huaán giaùo phaûi chieáu doïi aùnh saùng treân
nhöõng döõ kieän, nhöõng vaán ñeà, nhöõng tình traïng cuûa ñôøi
soáng caù nhaân vaø gia ñình, cuûa nhöõng caûnh vaät xaõ hoäi vaø
ngheà nghieäp ñeå taát caû coù theå ñöôïc nhìn xem, hieåu bieát,
phaùn ñoaùn vaø cuoái cuøng ñöôïc soáng bôûi nhöõng Kitoâ höõu
trong söï phuø hôïp vôùi Lôøi Chuùa Kitoâ. Nhö theá hoï seõ laøm
chöùng nhaân cho Chuùa Kitoâ trong nhöõng caûnh vöïc vaø ngheà
nghieäp, daâng hieán theá giôùi cho Ñaáng Taïo Hoùa, vaø nhaän

8
bieát söï laõnh ñaïo phoå quaùt cuûa Chuùa Kitoâ. Söï giaùo duïc
ñöùc tin bao haøm tröôùc heát vaø treân taát caû, moät söï bieán ñoåi
daàn daàn nhöng toaøn dieän cuûa con ngöôøi trong Chuùa Kitoâ. Söï
bieán ñoåi naøy ñöôïc hoaøn thaønh caû trong ñôøi soáng Bí tích vaø
trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy cuûa ñöùc tin maø Huaán giaùo ñem
laïi cho noù moät söï khai taâm vaø hình thaønh.
Ñaây laø moät vaøi bao haøm cuûa vieäc giaùo duïc ñöùc tin
vaø nhöõng phöông dieän bieán ñoåi ñôøi soáng : phaûi cho moät
caùi nhìn môùi veà theá giôùi, moät phaåm traät khaùc bieät cuûa
caùc giaù trò, gaây ra moät söï thay ñoåi giaù trò, huaán luyeän toaøn
theå con ngöôøi, giaùo duïc söï töï do cuûa hoï, höôùng daãn hoï tôùi
söï tröôûng thaønh Kitoâ giaùo, hoaøn thaønh hoï trong coäng ñoàng
Hoäi thaùnh, höôùng daãn hoï uûy thaùc mình cho boån phaän veà
xaõ hoäi vaø söï phaùt trieån nguyeân tuyeàn cuûa con ngöôøi. Vieäc
giaùo duïc ñöùc tin naøy seõ thaønh töïu trong moät neàn luaân lyù
môùi, moät ñôøi soáng luaân lyù lôùn leân töø chính ñöùc tin trôû laïi
vaø daán thaân, moät ñôøi soáng phuïc sinh, moät ñôøi soáng trong
tinh thaàn cuûa Chuùa phuïc sinh, moät ñôøi soáng baùc aùi laøm
troïn toaøn theå leà luaät. Ñôøi soáng ñöùc tin laø söï tham döï ñôøi
soáng Ba Ngoâi, vì theá, noù ñaët nhöõng boån phaän trong lieân laïc
soáng ñoäng vaø tình baèng höõu thaâm saâu vôùi Chuùa Cha, qua
Chuùa Con trong Chuùa Thaùnh Thaàn. Tình baèng höõu naøy ñöôïc
nuoâi döôõng baèng ñôøi soáng caàu nguyeän, maø toät ñænh cuûa
noù laø söï tham döï ñaày ñuû, tích cöïc, hieåu bieát vaø höõu hieäu
vaøo Phuïng vuï thaùnh. Kinh nghieäm naøy seõ taïo döïng trong
ngöôøi tín höõu moät thuùc baùch maõnh lieät laøm chöùng cho
Chuùa Kitoâ, ñaët mình phuïc vuï moïi ngöôøi trong tinh thaàn
khieâm nhöôøng vaø baùc aùi. Hoï seõ thöïc hieän ñieàu naøy caû veà
phöông dieän caù nhaân cuõng nhö moät phaàn töû cuûa coäng ñoàng
Hoäi thaùnh.

9
BAØI 2 : TÌM HIEÅU SAÙCH GIAÙO
LYÙ HOÄI THAÙNH
COÂNG GIAÙO.
Ñoâi lôøi : Taøi lieäu naøy phoûng theo saùch “The Cate-chism
: Highlights vaø Commentary” cuûa Brennan Hill vaø William
Madges, muoán laø moät haønh trang cuûa caùc Giaùo lyù
vieân ,giuùp hoï hieåu bieát vaø löôïng gía “Saùch Giaùo lyù Hoäi
thaùnh Coâng giaùo”.
Sau phaàn daãn nhaäp, moãi baøi seõ coù :
1. Phaàn toùm löôïc : ruùt goïn nhöõng giaùo huaán caên baûn
trong phaàn töông ñöông ôû saùch GLHTCG.
2. Phaàn nhöõng ñieåm noåi baät : trình baøy coâ ñoïng nhöõng
giaùo huaán thieát yeáu cuûa saùch GLHTCG theo moät ngoân ngöõ
saùng suûa, cuï theå vaø deã hieåu.
3. Phaàn chuù giaûi :
- Coá gaéng ñaët giaùo huaán cuûa saùch GLHTCG vaøo cuoäc
ñoái thoaïi vôùi caùc khuynh höôùng thaàn hoïc hieän ñaïi.
- Chæ roõ nhöõng quan ñieåm cuûa saùch GLHTCG töông
hôïp hay khaùc bieät vôùi nhöõng giaùo huaán ban ñaàu cuûa Hoäi
thaùnh ñaõ ñöôïc coâng boá tröôùc ñaây trong caùc taøi lieäu cuûa
Hoäi thaùnh, vaø cuõng ñaët nhöõng giaùo huaán caên baûn cuûa
saùch GLHTCG trong boái caûnh baøn luaän roäng raõi veà toân
giaùo vaø thaàn hoïc ñang dieãn tieán trong theá giôùi ngaøy nay.
Hy voïng taøi lieäu naøy seõ giuùp ích cho caùc Giaùo lyù
vieân hieåu bieát saùch GLHTCG vaø xem xeùt nieàm tin cuûa mình
trong boái caûnh hieän ñaïi.
Daãn nhaäp
(Maáy doøng lòch söû)
Vieäc xuaát baûn saùch “Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo”
laø moät bieán coá quan troïng. Khoâng phaûi vì töø theá kyû 16,
Hoäi thaùnh ñaõ phaùt haønh moät cuoán saùch Giaùo lyù duøng
chung cho caû Hoäi thaùnh, nhöng vì saùch Giaùo lyù ñoù, thöôøng
ñöôïc goïi laø “Saùch Giaùo lyù Coâng ñoàng Trento” hay laø “
Saùch Giaùo lyù Roma”, ñaõ coù taùc ñoäng saâu roäng ñoái vôùi

10
ngöôøi Coâng giaùo treân 400 naêm. Cho neân, vieäc xuaát baûn “
Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo” seõ aûnh höôûng vaøo
nieàm tin vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi Coâng giaùo treân khaép theá
giôùi trong thôøi gian coøn laïi cuûa theá kyû 20 vaø ñi vaøo theá kyû
21 vaø xa nöõa.
Taøi lieäu naøy toùm taét, laøm noåi baät vaø chuù giaûi saùch
GLHTCG laø ñeå giuùp baïn hieåu hôn 800 trang giaùo huaán cuûa
Hoäi thaùnh ñöôïc trình baøy trong GLHTCG. Taøi lieäu naøy cuõng
ñaët saùch GLHTCG vaøo boái caûnh hieän ñaïi vaø ñeà nghò
nhöõng ñöôøng loái nhôø ñoù nieàm tin, taùc vuï hay nhöõng hoaït
ñoäng cuûa baïn, vôùi tö caùch laø nhaø giaùo duïc toân giaùo, coù
theå ñöôïc phong phuù theâm.
Ñeå hieåu taàm quan troïng cuûa saùch GLHTCG thì caàn
phaûi xaùc ñònh vò trí lòch söû cuûa noù trong ñôøi soáng Hoäi
thaùnh, moâ taû cô caáu toång quaùt cuûa noù vaø giaûi thích vieäc
söû duïng thích hôïp vôùi noù.
SAÙCH GIAÙO LYÙ VAØ MOÂN GIAÙO LYÙ
Töø “Giaùo lyù” laø do tieáng Hy laïp “Katachesis” laø loái
daïy thuoäc loøng. Ñoù laø loái thöïc haønh coå xöa khai taâm ngöôøi
ta vaøo ñöùc tin Kitoâ giaùo. Theo nghóa naøy, “Giaùo lyù” trong
hình thöùc naøy hay hình thöùc khaùc luoân coù trong Hoäi thaùnh
nhö laø noã löïc trình thuaät caâu truyeän cöùu ñoä phaùt xuaát töø
Thieân Chuùa qua Ñöùc Kitoâ. Thöïc vaäy, Hoäi thaùnh töï caûm
thaáy mình bò ñoøi buoäc do chính yù ñònh cuûa Chuùa Gieâsu laø
phaûi giaûng daïy Tin möøng cho ngöôøi ta (x. Mt 28,18-20).

Hoäi thaùnh ñaõ ñeà ra moãi hình thöùc Giaùo lyù cho moãi
thôøi ñaïi. Trong Hoäi thaùnh sô khai, Giaùo lyù laø tieán trình daïy
veà Kitoâ giaùo. Söï nhaán maïnh ñaët vaøo vieäc daïy thuoäc loøng
cho nhöõng ngöôøi saép söûa khai taâm vaøo ñôøi soáng Hoäi
thaùnh. Theo doøng thôøi gian, saùch Giaùo lyù ñaõ theo noäi dung
cuûa vieäc giaùo huaán ñoù. Ñaëc bieät vaøo thôøi kyø sau cuoäc caûi
caùch cuûa Theä phaûn ôû theá kyû 16, thì söï nhaán maïnh ñöôïc
ñaët vaøo vieäc giaùo huaán cho caùc tín höõu ñaõ ñöôïc röûa toäi.
Ngöôøi ta thöôøng duøng nhöõng thuû baûn Giaùo lyù ñaõ ñöôïc

11
vieát saün. Ngaøy nay, khi chuùng ta nghe tieáng “Saùch Giaùo lyù”,
chuùng ta thöôøng nghó tùôùi moät cuoán saùch ñöôïc vieát ra ñeå
duøng laøm baûn vaên giaùo huaán.
Qua doøng lòch söû Hoäi thaùnh, caùc saùch Giaùo lyù, theo
nghóa laø baûn vaên ñöôïc vieát ra, ñaõ coù hai muïc ñích caên baûn :
1. Ñeå cung caáp moät baûn toùm löôïc cuûa noäi dung ñöùc
tin Kitoâ giaùo ;
2. Duøng laøm nguoàn löïc cho nhöõng ngöôøi coù traùch
nhieäm chuû yeáu veà vieäc giaùo huaán ngöôøi khaùc trong ñöùc tin.
Töø Coâng ñoàng Vatican II (1962-1965), moân Giaùo lyù
ñöôïc hieåu nhö laø thaønh phaàn ña daïng cuûa Thöøa taùc vuï Hoäi
thaùnh ñeå hôïp nhaát caùc tín höõu trong Hoäi thaùnh vaø nuoâi
döôõng lieân heä cuûa hoï vôùi Thieân Chuùa vaø tha nhaân. Toâng
huaán “Daïy Giaùo lyù” naêm 1979 cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan
Phaoloâ II, dieãn taû moân Giaùo lyù baèng ñöôøng loái naøy :”Noùi
caùch ñaïi cöông, coù theå ghi nhaän ôû ñaây raèng daïy Giaùo lyù
laø giaùo duïc veà ñöùc tin cho treû nhoû, thanh nieân vaø ngöôøi
lôùn, noù bao goàm ñaëc bieät laø vieäc daïy giaùo thuyeát Kitoâ
giaùo theo ñöôøng loái coù toå chöùc vaø heä thoáng, nhaèm khai
taâm nhöõng ngöôøi thuï huaán vaøo cuoäc soáng Kitoâ höõu sung
maõn” (soá 18).

HOÄI THAÙNH THÔØI SÔ KHAI

Theo nguoàn goác, vieäc giaùo huaán veà ñöùc tin ñaõ ñöôïc
thöïc hieän baèng caùch daïy mieäng (daïy hoïc thuoäc loøng) tröôùc
khi ngöôøi qui giaùo laõnh Bí tích Röûa toäi. Taân öôùc, ñaëc bieät
laø caùc taùc phaåm cuûa Thaùnh Phaoloâ vaø Luca, noùi veà nhöõng
ngöôøi nghe rao giaûng Tin möøng vaø roài ñöôïc giaùo huaán theo
söù ñieäp vaø ñôøi soáng Chuùa Kitoâ. Kinh Thaùnh khoâng söû
duïng danh töø tröøu töôïng “huaán giaùo”.
Söï xuaát hieän nhöõng caùch giaûi nghóa Tin möøng ñuïng
ñoä vôùi caùch giaûi nghóa chính do nhöõng coäng ñoaøn Kitoâ höõu
lôùn hôn ñeà ra, daãn ñeán nhu caàu coâng thöùc hoùa qui taéc chính
xaùc cuûa ñöùc tin vaø gaùn nhaõn hieäu beø roái cho nhöõng yù

12
kieán khaùc. Chaúng haïn Kinh Tin Kính caùc Toâng ñoà phaûn aùnh
nhu caàu choái töø nhöõng ngöôøi phæ baùng haønh ñoäng saùng taïo
cuûa Thieân Chuùa hay choái boû nhaân tính cuûa Chuùa Gieâsu.
Ñoù laø tieâu chuaån thi haønh dieãn tieán xaùc ñònh vaø khöôùc töø
nhöõng beø roái ñeå baûo veä giaùo huaán chính xaùc cuûa caùc
Toâng ñoà. Thöïc haønh naøy nhaán maïnh raèng vaøo chính giai
ñoaïn ban ñaàu Hoäi thaùnh phaùt trieån thì caùc saùch Giaùo lyù vaø
nhöõng tieàn thaân cuûa chuùng coù muïc ñích löôõng dieän. Chuùng
phuïc vuï cho vieäc giaùo huaán ñöùc tin vaø cuõng ñeå tuyeân xöng
nieàm tin chính thoáng.
Vaøo cuoái theá kyû thöù 2, Hoäi thaùnh ñaõ saùng laäp vieän
döï toøng rieâng bieät, moät chöông trình khai taâm vaøo nieàm tin
vaø ñôøi soáng Bí tích cuûa Hoäi thaùnh. Töø theá kyû 3 ñeán theá
kyû 5, caùc Giaùm muïc phaûi ñöông ñaàu vôùi vieäc phaùt trieån
phöông tieän thoâng truyeàn ñöùc tin cho nhöõng thaønh vieân môùi
cuûa Hoäi thaùnh. Khi Kitoâ giaùo ñöôïc chaáp nhaän laø hôïp phaùp
trong ñeá quoác Roma vaøo ñaàu theá kyû 4, thì caùc vieän döï toøng
môû roäng cöûa cho soá ñoâng ngöôøi vaø nhöõng nhu caàu tìm
phöông tieän truyeàn thoâng ñöùc tin trôû neân sinh ñoäng hôn.
Thaùnh Augustinoâ (354-430) coù aûnh höôûng ñaëc bieät
trong vieäc phaùt trieån truyeàn thoáng huaán giaùo cuûa Hoäi
thaùnh, Ngaøi ñaõ ñeà nghò laø taøi lieäu giaûng daïy phaûi thích
hôïp vôùi tröôøng hôïp khaùc bieät cuûa nhöõng ngöôøi thuï huaán.
Ngaøi cuõng coáng hieán moät soá chæ daãn ñeå tieáp caän vaø thuùc
ñaåy döï toøng töông lai. Thaùnh Augustinoâ cuõng moâ taû ñôøi
soáng Kitoâ giaùo baèng ñöùc tin, caäy vaø meán nhö ñöôïc minh
hoïa trong Kinh Tin Kính, lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa (Kinh Laïy
Cha) vaø Möôøi giôùi raên. Ñaëc bieät, Kinh Tin Kính caùc Toâng
ñoà, lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa phaûi ñöôïc trao ban cho nhöõng
ai muoán phaùt bieåu vaén goïn veà nhöõng gì ngöôøi Kitoâ höõu tin
vaø caàu nguyeän.
Ñieàu baøn luaän cuûa Thaùnh Augustinoâ veà ñöùc tin
(nhöõng tín ñieàu cô baûn) thì bao quaùt hôn laø ñieàu baøn luaän veà
ñöùc caäy vaø ñöùc meán.Ñaëc tính naøy vaãn coøn laø tieâu chuaån
cuûa nhieàu thuû baûn Giaùo lyù veà sau. Chuùng ta caàn löu yù laø
trong khi baøn veà ñöùc meán, Thaùnh Augustinoâ lieân keát möôøi

13
giôùi raên vôùi Tin möøng vaø nhaán maïnh söï kieän laø “ñöùc meán
ñöôïc ñoå vaøo loøng ta do Chuùa Thaùnh Thaàn” (x. Rm 5,5) thì
lôùn lao hôn ñöùc tin vaø ñöùc caäy. Do ñoù, thay vì lieät keâ möôøi
giôùi raên, Thaùnh Augustinoâ chuù yù raèng thaäp giôùi ñöôïc coâ
ñoïng trong hai giôùi raên : yeâu meán Thieân chuùa heát loøng, heát
trí khoân, heát linh hoàn vaø thöông yeâu tha nhaân nhö chính mình.
Veà phöông dieän naøy, nhieàu taùc phaåm huaán giaùo veà sau taùch
khoûi Thaùnh Augustinoâ, do söï leä thuoäc vaøo Tin möøng ñöùc
meán hôn laø vieäc trình baøy möôøi giôùi raên.
THÔØI TRUNG COÅ
Töø theá kyû 9, baûn chaát cuûa huaán giaùo ñaõ thay ñoåi.
Thay vì moät thôøi gian daøi daïy doã cho ngöôøi lôùn, tröôùc heát
laø laõnh nhaän Bí tích Röûa toäi, roài sau ñoù seõ daønh moät thôøi
gian ñeå daïy doã chi tieát, thì baây giôø huaán giaùo taäp trung vaøo
treû nhoû. Ngöôøi ta nhaán maïnh ñeán vieäc ghi nhôù nhöõng ñeà
taøi caên baûn cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo. Söï bieán chuyeån naøy
phaûn aûnh bieán chuyeån trong vieäc cöû haønh Bí tích Röûa toäi.
Vieäc Röûa toäi cho treû nhoû trôû thaønh bình thöôøng ôû khaép
Chaâu aâu.Khi treû nhoû ñaõ lôùn thì môùi giaùo duïc caên baûn, vaø
vieäc daïy ñaïo taäp trung vaøo Kinh Tin Kính.
Töø thôøi Hoaøng ñeá Caroâloâ tôùi giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi
Trung coå (theá kyû 9 - 13) nhieàu thuû baûn veà vieäc ñaøo taïo
Kitoâ giaùo ñaõ ñöôïc phaùt haønh cho nhöõng ngöôøi coù theå ñoïc
ñöôïc tieáng Latinh. Vôùi vieäc thaønh laäp caùc tröôøng ñaïi hoïc
vaø vôùi söï söû duïng moät soá caùch thöùc phaân tích theo Aristote
vaø thuaàn lyù thì caáu truùc truyeàn thoáng cuûa vieäc daïy Giaùo
lyù coù ñöôïc moät choã ñöùng môùi.
Thaùnh Thomas Aquino (1225 - 1274) giaûi thích raèng söï
cöùu ñoä con ngöôøi bao goàm ba ñieàu : söï nhaän bieát chaân lyù,
loøng muoán ñaït cuøng ñích vaø naém giöõ caùc nhaân ñöùc nhö laø
phöông tieän ñaït tôùi cuøng ñích. Ba muïc tieâu naøy lieân quan
ñeán ñöùc tin, ñöùc caäy vaø ñöùc meán. Thaùnh Thomas cuõng pha
troän truyeàn thoáng Hoäi thaùnh vaø lyù trí trong vieäc trình baøy
söï noái keát giöõa tình yeâu vaø leà luaät.

14
 Ñaïi cöông laø caùc thuû baûn vaøo cuoái thôøi Trung coå
ñöôïc soaïn thaûo ñeå giuùp haøng giaùo só daïy doã caùc Kitoâ höõu
ñaõ ñöôïc Röûa toäi thì coù tính caùch phaân tích hôn laø Kinh
thaùnh. Caùc saùch ñoù giaûi thích nhöõng thuaät ngöõ thaàn hoïc
vaø lieân keát nhöõng giaùo thuyeát Kitoâ giaùo vôùi nhau. Chuùng
taäp chuù vaøo nhöõng boån phaän luaân lyù cuûa caùc tín höõu hôn
laø vaøo phaåm tính aân suûng cuûa ñôøi soáng Kitoâ höõu. Chuùng
chuù yù nhieàu ñeán söï daïy doã hôn laø ñaøo taïo, chuùng coù hieäu
quaû hôn trong vieäc giuùp caùc tín höõu bieát Kinh Tin Kính, thaäp
giôùi vaø lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa hôn laø soáng ñöùc tin, ñöùc
caäy vaø ñöùc meán.
Vaøo cuoái giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi Trung coå, chuùng ta
thaáy xuaát hieän saùch Giaùo lyù nhö laø hình thöùc môùi vaø vaên
chöông ñaëc bieät. Thuaät ngöõ lieân quan ñeán dieãn tieán giaùo
huaán Kitoâ giaùo, töùc laø thuaät ngöõ “saùch Giaùo lyù” baét ñaàu
vaøo theá kyû 14, coù nghóa laø cuoán saùch hay baûn vaên ñeå daïy
doã. Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa vieäc söû duïng thuaät ngöõ môùi
naøy, coù “saùch Giaùo lyù cho Giaùo daân” (The lay Folks
Catechism) phaùt haønh naêm 1357 do Ñöùc Toång Giaùm muïc
York, vaø “saùch Giaùo lyù Vaur” (Catechismus Vaurensis), moät
thuû baûn ñeå giaùo huaán do Thöôïng Hoäi ñoàng Lavaur naêm
1368 truyeàn cho caùc Linh muïc phaûi duøng ñeå daïy veà ñöùc tin
cho daân chuùng.
Caùc saùch Giaùo lyù vaøo theá kyû 15 goàm coù nhöõng baûn
lieät keâ caùc toäi vaø trong aùnh saùng cuûa söï sôï haõi do Black
Death ñeà ra, nhaán maïnh ñeán nhu caàu chuaån bò cheát. Saùch
“Taám göông cho caùc Kitoâ höõu” (Mirror of Christians - 1470)
cuûa Diedrich von Munster laø saùch Giaùo lyù ñöôïc duøng roäng
raõi nhaát tröôùc vaø trong nhöõng naêm ñaàu cuûa cuoäc caûi caùch,
nhaán maïnh ñeán taàm quan troïng cuûa ñôøi soáng luaân lyù vaø söï
tuyeân xöng toát. Söï nhaán maïnh naëng neà naøy veà vieäc daïy doã
theo luaân lyù ñaõ ñöôïc phaùc hoïa do moät taùc phaåm ñoàng thôøi
khaùc ñoù laø “Saùch cuûa moân ñeä ñeå giaùo hoùa caùc tín höõu
Chuùa Kitoâ” (Liber discipuli de eruditime Christi fidelium -
Strasbourg, 1490). Saùch naøy goàm 6 trang veà Kinh Tin Kính, 3
trang veà lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa, vaø 101 trang veà luaân lyù
döôùi nhöõng ñeà muïc veà caùc giôùi raên, caùc toäi troïng vaø

15
nhöõng giôùi luaät luaân lyù khaùc. Ñoái dieän vôùi moâi tröôøng
daïy luaân lyù naøy, nhieàu ngöôøi caûm thaáy nhu caàu giaùo huaán
coù chieàu höôùng Kinh thaùnh hôn, caûm nghieäm hôn vaø ñôn
giaûn hôn trong ñôøi soáng ñöùc tin.

THÔØI CAÛI CAÙCH

Ba nhaø caûi caùch lôùn cuûa Theä phaûn - Martin Luther
(1483-1546), Ulrich Zwingli (1484-1531) vaø John Calvin (1509-
1564) - taát caû ñaõ coâng boá duøng Kinh thaùnh vaø duy Kinh
thaùnh laøm coäi nguoàn hieåu bieát chính thöùc veà nhöõng ñieàu
maø ngöôøi Kitoâ höõu phaûi laøm vaø phaûi tin. Tuy nhieân ñieàu
naøy khoâng coù nghóa laø hoï töø boû nhöõng khí cuï truyeàn
thoáng maø Hoäi thaùnh ñaõ söû duïng ñeå giaùo huaán caùc tín höõu
veà nhöõng ñieàu caên baûn cuûa ñöùc tin Kitoâ giaùo. Moät ñaøng,
Luther ñaõ quyeát ñònh ñaët Kinh thaùnh vaøo tay moïi Kitoâ höõu
coù theå ñoïc. Vaøo ñaàu ñôøi hoaït ñoäng cuûa moät nhaø caûi
caùch, Luther ñaõ dòch Kinh thaùnh sang tieáng Ñöùc ñeå ñoïc.
Ñaøng khaùc, Luther hieåu thaáu ñaùo raèng Kinh thaùnh, duø trong
ngoân ngöõ ñòa phöông, cuõng khoâng cung caáp moät baûn toùm
löôïc suùc tích veà ñöùc tin. Do ñoù, cuõng nhö nhieàu ngöôøi tröôùc
oâng, Luther ñaõ keâu caàu ñeán möôøi giôùi raên, kinh Tin Kính vaø
lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa nhö laø coäi nguoàn ñeå daïy moät
caùch suùc tích vaø roõ raøng nhöõng ñieàu tìm thaáy trong Kinh
thaùnh.
Thay vì khôûi söï vôùi kinh Tin Kính thì Luther baét ñaàu vôùi
caùc giôùi raên. Söï thay ñoåi thöù töï naøy phaûn aûnh ñònh höôùng
hieän sinh veà thaàn hoïc cuûa Luther. Kinh nghieäm cuûa chính
Luther laø moät thaày doøng ñaõ daïy cho oâng raèng ñôøi soáng
Kitoâ höõu baét ñaàu vôùi yù thöùc veà toäi loãi cuûa chính mình vaø
söï baát khaû laøm troïn leänh truyeàn cuûa Thieân Chuùa. Theo caøi
nhìn cuûa Luther, möôøi giôùi raên toû loä toäi loãi chuùng ta ; kinh
Tin Kính toû loä phöông thuoác chöõa trò toäi loãi, nghóa laø aân
suûng Thieân Chuùa vaø söï coâng chính cuûa Ñöùc Kitoâ ; lôøi caàu
nguyeän cuûa Chuùa daïy chuùng ta bieát caàu khaån ôn naøy vaø
bieát chieám höõu noù trong ñôøi soáng chuùng ta. Söï ñaûo ngöôïc
thöù thöï truyeàn thoáng cuûa caùc ñeà muïc Giaùo lyù, tröôùc heát

16
do Luther ñeà nghò naêm 1520, ñöôïc thöïc hieän 9 naêm sau ñoù
trong cuoán saùch noåi tieáng cuûa oâng “Saùch Giaùo lyù nhoû”
(Small Catechism). Taùc phaåm naøy mau choùng trôû thaønh baûn
tuyeân boá vaén taét vaø coù aûnh höôûng nhaát cuûa ñöùc tin Theä
phaûn.
Calvin trôû laïi thöù töï truyeàn thoáng (Kinh Tin Kính, Thaäp
giôùi, Lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa) trong caùc taùc phaåm cuûa
oâng laø nhöõng saùch Giaùo lyù naêm 1537 vaø 1542. Tuy nhieân,
oâng ñaõ ghi daáu quyeát ñònh veà truyeàn thoáng Giaùo lyù nhôø
nhaán maïnh vieäc ñöa ra coâng thöùc nhöõng caâu ñaùp cuûa ngöôøi
hoïc. Trong khi nhöõng saùch Giaùo lyù coù tröôùc ñöôïc soaïn thaûo
ñaàu tieân laø cho ngöôøi daïy, coøn saùch cuûa Calvin ñöôïc soaïn
thaûo cho ngöôøi hoïc. Theâm nöõa, Calvin trôû laïi vôùi thöïc haønh
xa xöa cuûa Hoäi thaùnh ñoøi coù söï hieåu bieát vaø tuyeân xöng
ñöùc tin tröôùc khi thöïc söï gia nhaäp ñôøi soáng coäng ñoàng Hoäi
thaùnh.
Coâng ñoàng Trento, nhoùm hoïp naêm 1545, ñeå ñöa ra moät
chöông trình caûi toå vaø ñaùp laïi baøi pheâ bình thaàn hoïc cuûa
Theä phaûn, ñaõ uûy nhieäm soaïn thaûo moät saùch Giaùo lyù
Coâng giaùo môùi. Naêm 1566, ba naêm sau Coâng ñoàng keát
thuùc, cuoán Giaùo lyù môùi ñöôïc tröôùc taùc baèng tieáng YÙ
ñöôïc dòch sang tieáng Latinh. Maëc daàu saùch naøy ñöôïc phoå
bieán roäng raõi vôùi teân “Saùch Giaùo lyù Roma” (Roman
Catechism) hay laø “Giaùo lyù Coâng ñoàng Trento” (Catechism of
the Council of Trent), nhöng nhan ñeà chính thöùc cuûa noù laø
“Saùch Giaùo lyù daønh cho caùc cha xöù, do nghò ñònh cuûa Coâng
ñoàng Trento vaø ñöôïc coâng boá do Ñöùc Giaùo Hoaøng Pio V”
(Catechism for Parish Priests, as decreed by the council of Trent and
published by order of the Supreme Pontiff Pius V).
Nhö nhan ñeà ñaõ chæ roõ, saùch Giaùo lyù Coâng ñoàng
Trento coù muïc ñích laø cuoán saùch goác (source book) giuùp
haøng giaùo só giaùo huaán daân chuùng . Noù khoâng phaûi laø thuû
baûn ñeå ngöôøi tín höõu ñoïc. Nhö baøi daãn nhaäp noùi roõ, noù
trình baøy moät söï hieåu bieát veà ñöùc tin Kitoâ giaùo ñeå söûa
chöõa nhöõng sai laàm trong söï hieåu bieát cuûa Theä phaûn veà
ñöùc tin. Noù laø con ñöôøng vöõng chaéc “chính thoáng” ñoái vôùi

17
nhöõng saùch nhoû vaø nhöõng saùch Giaùo lyù cuûa Theä phaûn
ñaõ phoå bieán roäng raõi. Con ñöôøng naøy, theo caùi nhìn cuûa
Theä phaûn, thì khoâng coù nhöõng baøn luaän tinh teá veà thaàn
hoïc, nhöng cuõng nhö chính caùc taùc phaåm cuûa Theä phaûn, noù
coù tính caùch Kinh thaùnh, deã hieåu vaø thaúng thaén.
Noäi dung saùch Giaùo lyù cuûa Coâng ñoàng Trento phaûn
aûnh boái caûnh maø noù phaùt sinh. Caùc nhaø caûi caùch Theä
phaûn ñaõ tuyeân boá chæ coù hai Bí tích chính xaùc : Bí tích Röûa
toäi vaø Böõa tieäc cuûa Chuùa (Lord’s Supper). Ñeå ñaùp laïi, phaàn
lôùn nhaát cuûa saùch Giaùo lyù Roma (tôùi 40% baûn vaên) baøn
veà caùc Bí tích. Ba phaàn coøn laïi veà Kinh Tin Kính, Thaäp giôùi
vaø caàu nguyeän, moãi phaàn chæ tôùi 20% taøi lieäu.
Caùc nhaø caûi caùch Theä phaûn cuõng toá caùo Hoäi thaùnh
Roma ñaõ ñi treäch ñöôøng maø giaùo thuyeát vaø kyû luaät ñöôïc
Kinh thaùnh ñeà ra. Ñöông ñaàu vôùi söï taán coâng naøy, saùch
Giaùo lyù Roma trích daãn vaø aùm chæ ñeán Kinh thaùnh thöôøng
xuyeân hôn baát cöù nguoàn naøo khaùc. Ñoàng thôøi noù cuõng
khoâng khöôùc töø giaù trò cuûa truyeàn thoáng trong giaùo huaán
Coâng giaùo. Sau Kinh thaùnh, saùch Giaùo lyù Roma coøn söû
duïng baèng chöùng caùc Giaùo phuï cuûa Hoäi thaùnh ñeå xaùc
ñònh giaùo huaán Coâng giaùo. Thaùnh Augustinoâ laø taùc giaû
ñöôïc trích daãn nhieàu nhaát. Khoâng taùc giaû naøo sau Thaùnh
Bernard (1090-1153) ñöôïc nhaéc ñeán tröø ra trong moät vaøi tham
chieáu coù ñaëc ñieåm raát chung.
Maõi tôùi naêm 1829 môùi coù baûn dòch baèng tieáng Anh.
Saùch Giaùo lyù cuûa Coâng ñoàng Trento trôû thaønh thuû baûn
giaùo thuyeát Coâng giaùo raát coù theá giaù, chính thöùc töø theá
kyû 16 ñeán theá kyû 20. Theá giaù cuûa saùch naøy laø ôû söï kieän
noù ñöôïc Coâng ñoàng truyeàn leänh vaø Ñöùc Giaùo Hoaøng chaáp
nhaän.
HOÄI THAÙNH TRONG THÔØI HIEÄN ÑAÏI
Caùc saùch giaùo lyù ñöôïc soaïn thaûo töø theá kyû 17 ñeán
theá kyû 19, cuõng nhö caùc saùch soaïn tröôùc ñoù, coá gaéng ñaùp
öùng nhu caàu ñöông thôøi cuûa Hoäi thaùnh veà huaán giaùo. Trong
theá kyû 17, caùc saùch Giaùo lyù tieáp tuïc baûo veä giaùo huaán

18
Coâng giaùo choáng laïi nhöõng taán coâng cuûa caùc Giaùo hoäi
Theä phaûn. Trong theá kyû 18, caùc saùch Giaùo lyù phaûi ñoái
dieän vôùi nhöõng vaán naïn pheâ phaùn do caùc trieát gia thôøi aùnh
saùng ñaët ra. Ñeå ñaùp laïi, moät soá saùch Giaùo lyù ñaõ theo cung
ñieäu duy lyù khi baûo veä nhöõng maàu nhieäm ñöùc tin. Nhöõng
saùch Giaùo lyù naøy laøm maát ngoân ngöõ Kinh thaùnh vaø caû
hình aûnh bieåu töôïng, Vaøo theá kyû 19, moät soá saùch Giaùo lyù
theo thôøi kyø laõng maïn, nhaán maïnh ñeán caûm thöùc vaø kinh
nghieäm caù nhaân, ñaõ rôøi boû noäi dung vaø hình thöùc cuûa
nhöõng saùch Giaùo lyù tröôùc, maø baét ñaàu taäp trung vaøo moái
quan taâm töï nhieân cuûa caù nhaân veà baûn thaân vôùi nhöõng
vaán naïn nhö “Taïi sao Thieân Chuùa ñaõ döïng neân toâi ?”. Suoát
thôøi kyø naøy, cung ñieäu rieâng bieät vaø noäi dung cuûa caùc
saùch Giaùo lyù ñöôïc xaùc ñònh do nhu caàu muïc vuï cuûa caùc
thính giaû ñaëc bieät vaø nhöõng nhoùm tuoåi cuõng nhö do nhöõng
öu tieân cuûa caùc Giaùm muïc hay caùc coäng ñoaøn toân giaùo
ñöôïc trao phoù cho caùc ngaøi.
Khoâng coù moät saùch Giaùo lyù chung, caùc nöôùc Coâng
giaùo töï soaïn laáy nhöõng saùch Giaùo lyù thích hoäp vôùi tình
traïng cuûa nöôùc mình. Thöïc vaäy, Coâng ñoàng Vatican I (1869-
1870) ñaõ khuyeán khích caùc Giaùm muïc moãi nöôùc ñöa ra
nhöõng saùch Giaùo lyù rieâng.
Chaúng haïn, do nhöõng soá ngöôøi di cö khaùc nhau maø
nhieàu saùch Giaùo lyù ñaõ ñöôïc duøng ôû Hoa Kyø trong theá kyû
19. Ñeán cuoái theá kyû, ñaïi Coâng ñoàng Baltimore (1884) ñaõ
truyeàn laäp moät uûy ban soaïn thaûo moät saùch Giaùo lyù toång
quaùt buoäc phaûi ñöôïc söû duïng trong toaøn nöôùc Hoa Kyø. Maëc
duø nhan ñeà chính thöùc cuûa noù laø “Saùch Giaùo lyù bao goàm
giaùo thuyeát Kitoâ giaùo do ñaïi Coâng ñoàng Baltimore soaïn thaûo
vaø truyeàn buoäc”, taùc phaåm ñaõ chæ ñöôïc bieát laø “saùch Giaùo
lyù Baltimore”. Hoaøn thaønh naêm 1885, saùch Giaùo lyù theo hình
thöùc vaán-ñaùp. Saùch coù 421 caâu hoûi, nhöng do caâu ñaùp
ngaén neân chæ coù 65 trang. Daàu vieäc phaùt haønh saùch Giaùo
lyù Baltimore khoâng laøm ngöng vieäc xuaát baûn nhöõng saùch
Giaùo lyù Coâng giaùo khaùc, saùch Giaùo lyù Baltimore, vôùi hình
thöùc nguyeân baûn hay ñaõ ñöôïc söûa chöõa, trôû thaønh saùch

19
Giaùo lyù tieâu chuaån cho Hoa Kyø vaø vaãn ñöôïc duy trì cho ñeán
naêm 1960.
Trong thôøi kyø chuaån bò Coâng ñoàng Vatican II, vaán ñeà
saùch Giaùo lyù chung cho Hoäi thaùnh toaøn caàu ñöôïc ñaët ra,
moät cuoán saùch Giaùo lyù nhö theá ñaõ khoâng ñöôïc baøn luaän
trong Coâng ñoàng. Thay vì theá, Coâng ñoàng ñaõ ra leänh laøm
baûn chæ daãn ñöa ra nhöõng nguyeân taéc vaø qui luaät ñaïi cöông
veà huaán giaùo. Tröôùc khi baûn chæ daãn môùi veà huaán giaùo
xuaát hieän, thì caùc Giaùm muïc Hoøa Lan phaùt haønh “Saùch
Giaùo lyù môùi” (1965). Saùch naøy ñaõ nhaän ñöôïc tieáng bình
luaän vaø phaân phaùt roäng raõi ôû Hoøa Lan vaø caùc nöôùc noùi
tieáng Anh vì noù dieãn taû nhöõng kieán thöùc thaàn hoïc môùi cuûa
Coâng ñoàng Vatican II theo moät ñöôøng loái khoâng chæ laø deã
hieåu nhöng coøn loâi cuoán nhieàu ngöôøi tröôûng thaønh.
Theo ñeà nghò cuûa Coâng ñoàng Vatican II, Ñöùc Giaùo
Hoaøng Phaoloâ VI ñaõ chaáp nhaän baûn“Chæ nam huaán giaùo ñaïi
cöông” vaøo thaùng 3/1971. Baûn chæ nam toùm taét nhöõng
nguyeân taéc toå chöùc vaø nhöõng ñöôøng höôùng phaûi söû duïng
cho huaán giaùo trong Hoäi thaùnh phoå quaùt. Hai nguyeân taéc coù
söï thích ñaùng ñaëc bieät vì caùc vò laõnh ñaïo Hoäi thaùnh vaø caùc
nhaø giaùo duïc boå sung caùc giaùo huaán cuûa “Saùch Giaùo lyù
cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo”. Tröôùc heát, vieäc giaùo huaán
ngöôøi lôùn phaûi laø kieåu maãu cho moïi hình thöùc huaán giaùo.
Thöù hai, noäi dung vaø phöông phaùp giaùo huaán phaûi roõ raøng
chính xaùc laøm thaønh coâng thöùc ñeå noù thích hôïp vôùi nhöõng
ngöôøi ñaëc bieät vaø neàn vaên hoùa nhaém tôùi.
Ñeå thuaän tieän cho söï phaùt trieån vieäc ñaøo taïo huaán
giaùo thích hôïp treân toaøn theá giôùi, thì caùc Hoäi ñoàng Giaùm
muïc caùc nöôùc ñöôïc khuyeán khích soaïn nhöõng baûn chæ daãn
ñeå aùp duïng nhöõng nguyeân taéc vaø nhöõng ñöôøng höôùng ñaïi
cöông naøy cho nhöõng nhu caàu rieâng bieät cuûa moãi nöôùc.
SAÙCH GIAÙO LYÙ MÔÙI
Vieäc coâng boá “Saùch giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo”
laø söï phaùt trieån quyeát ñònh cuûa Hoäi thaùnh - noù ñöôïc phaùc
hoïa ñeå trôû thaønh moät nguoàn suoái quan troïng trong taùc vuï

20
huaán giaùo cuûa Hoäi thaùnh. Khoâng gioáng nhö baûn “Chæ nam
huaán giaùo ñaïi cöông”, noù khoâng baøn ñeán phöông phaùp huaán
giaùo (nhöõng nguyeân taéc vaø ñöôøng höôùng cho huaán giaùo)
nhöng noù baøn ñeán noäi dung huaán giaùo (nhöõng chaân lyù Kitoâ
giaùo phaûi ñöôïc daïy). “Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo”
laø cuoán saùch Giaùo lyù vó ñaïi ñaàu tieân ñöôïc phaùt haønh maø
Ñöùc Giaùo Hoaøng coå voõ söû duïng trong toaøn Hoäi thaùnh töø
khi cuoán Giaùo lyù cuûa Coâng ñoàng Trento ñöôïc coâng boá vaøo
giöõa theá kyû 16. Chaéc chaén cuoán Giaùo lyù naøy seõ ñöôïc söû
duïng ñeå hình thaønh ñöùc tin cho nhöõng ngöôøi soáng vaøo theá
kyû 21.
Nguoàn goác gaàn cuûa vieäc soaïn thaûo cuoán Giaùo lyù
naøy laø do Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc khoùa ñaëc bieät do
Ñöùc Giaùo Hoaøng trieäu taäp naêm 1985. Hoàng y Bernard Law
cuûa Giaùo phaän Boston gôïi yù veà saùch Giaùo lyù ngay ngaøy
ñaàu tieân cuûa Hoäi nghò. Baûn töôøng trình cuûa Hoäi nghò ghi laïi
öôùc voïng cuûa caùc tham döï vieân laø “moät cuoán Giaùo lyù hay
baûn toùm taét toaøn boä giaùo thuyeát Coâng giaùo ñöôïc soaïn ra
laøm baûn vaên nguoàn goác cho caùc saùch Giaùo lyù hay caùc baûn
toùm taét ñöôïc soaïn ra ôû caùc nöôùc khaùc nhau”. Söï trình baøy
ñöùc tin phaûi döïa vaøo Kinh thaùnh vaø Phuïng vuï, “trình baøy
giaùo huaán vöõng chaéc thích nghi vôùi ñôøi soáng hieän taïi cuûa
caùc Kitoâ höõu” (Baûn töôøng trình cuoái cuøng II.B.A.4).
Nhö ñaõ thaáy roõ, Coâng ñoàng Vatican II oâm aáp söï hieåu
bieát môùi veà baûn chaát cuûa Hoäi thaùnh vaø vai troø cuûa Giaùo
daân, hieåu bieát veà töông quan giöõa Hoäi thaùnh Coâng giaùo
vôùi caùc Giaùo hoäi Kitoâ khaùc, vôùi caùc toân giaùo khaùc, vaø
hieåu bieát veà töï do toân giaùo. Ñang khi coù moät soá ngöôøi
nhaán maïnh ñeán söï kieän laø nhöõng vò theá naøy ñöôïc Coâng
ñoàng Vatican II nhaán maïnh laø coù yù dieãn taû ñöùc tin thích
hôïp hôn trong caûnh vöïc hieän taïi. Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan
Phaoloâ II caûm thaáy raèng Coâng ñoàng Vatican II cuõng coù boån
phaän chính yeáu laø coi giöõ kho taøng giaùo huaán Kitoâ giaùo
caùch hieäu quaû hôn.
Toâng huaán “Kho taøng ñöùc tin” coâng boá vieäc phaùt
haønh “Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo” chieáu giaõi aùnh

21
saùng treân nhöõng yù ñònh vaø hy voïng cuûa Ñöùc Giaùo Hoaøng
veà cuoán saùch Giaùo lyù. Tröôùc heát, Ñöùc Giaùo Hoaøng Gioan
Phaoloâ II hy voïng raèng saùch Giaùo lyù seõ giuùp laøm soáng laïi
vaø canh taân ñöùc tin cuûa daân Chuùa. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy,
thì seõ phaûi trình baøy ñöùc tin vöøa môùi laïi vöøa cuõ. Thöù ñeán,
Ñöùc Giaùo Hoaøng muoán saùch Giaùo lyù phuïc vuï Hoäi thaùnh
do vieäc cung caáp söï trình baøy ñöùc tin “laøm taêng cöôøng
nhöõng moái daây hieäp nhaát” trong Hoäi thaùnh. Saùch Giaùo lyù
ñöôïc öôùc mong hoaøn thaønh nhieäm vuï naøy nhö noù ñöôïc söû
duïng laøm “moät saùch coäi nguoàn chaéc chaén vaø chính thöùc veà
giaùo huaán cuûa giaùo thuyeát Coâng giaùo vaø ñaëc bieät laø veà
vieäc soaïn thaûo nhöõng saùch Giaùo lyù ñòa phöông” ( Fidei
Depositum #4). Ñöùc Giaùo Hoaøng noùi roõ raøng laø saùch Giaùo
lyù naøy khoâng coù yù thay theá nhöõng saùch Giaùo lyù ñòa
phöông ñöôïc caùc thaåm quyeàn Hoäi thaùnh chaáp nhaän, nhöng
noù coù yù ñònh khuyeán khích soaïn thaûo nhöõng saùch Giaùo lyù
môùi cho ñòa phöông, maø phaûi chuù yù tôùi nhöõng tình hình vaø
nhöõng neàn vaên hoùa khaùc nhau, nhöng vaãn caån troïng giöõ
ñöôïc tính thoáng nhaát cuûa ñöùc tin vaø söï trung thaønh vôùi
Giaùo lyù Coâng giaùo. (Fidei depositum # 4).
“Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo” laø keát quaû
cuûa 6 naêm laøm vieäc. Naêm 1986, Ñöùc Giaùo Hoaøng thaønh
laäp uûy ban goàm 12 Hoàng y vaø Giaùm muïc maø Hoàng y
Ratzinger laø chuû tòch, soaïn thaûo chöông trình cuoán saùch Giaùo
lyù. Moät ban bieân taäp goàm 7 Giaùm muïc ñöôïc theâm vaøo ñeå
giuùp cho uûy ban naøy laøm vieäc. Taát caû caùc Giaùm muïc
Coâng giaùo treân theá giôùi cuõng nhö moät soá nhaø thaàn hoïc,
nhöõng cô quan huaán giaùo vaø thaàn hoïc, ñöôïc tham khaûo yù
kieán trong khi soaïn thaûo baûn vaên. Baûn vaên ñaõ qua 9 baûn
thaûo tröôùc khi coù hình thöùc cuoái cuøng ñöôïc Ñöùc Giaùo
Hoaøng Gioan Phaoloâ II chaáp nhaän vaøo thaùng 6 naêm 1992, vaø
ñöôïc coâng boá chính thöùc vaøo thaùng 12 naêm ñoù. Aán baûn
ñaàu tieân baèng tieáng Phaùp, maõi naêm 1994 môùi coù aán baûn
tieáng Anh, cuõng nhö aán baûn tieáng Vieät, tuy nhieân tôùi luùc
naøy baûn dòch tieáng Vieät chính thöùc vaãn chöa coù...
SÖÛ DUÏNG SAÙCH GIAÙO LYÙ

22
 “Saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo” coù yù ñònh
ñöôïc söû duïng nhö moät phöông tieän giaùo huaán ñöùc tin Kitoâ
giaùo. Maëc daàu laø phöông tieän öu tieân, noù vaãn khoâng phaûi
laø phöông tieän ñoäc höõu nhö lôøi môû ñaàu ñaõ noùi roõ, saùch
Giaùo lyù coù yù ñònh tröôùc heát laø daønh cho caùc Giaùm muïc
trong vai troø laø Thaày daïy vaø Muïc töû. Qua caùc Giaùm muïc,
saùch giaùo lyù cuõng ñöôïc göûi ñeán caùc ngöôøi coù traùch
nhieäm giaùo duïc ñöùc tin. Saùch Giaùo lyù trình baøy moät baûn
toùm chính thöùc nhöõng giaùo huaán maø taùc vuï cuûa huaán giaùo
tìm kieám ñeå truyeàn thoâng.
Saùch giaùo lyù saép xeáp noäi dung theo thöù töï chuû ñeà,
nhö theá noù theo söï saép xeáp raát phoå thoâng trong lòch söû
huaán giaùo. Saùch Giaùo lyù naøy baét ñaàu vôùi nhöõng gì Hoäi
thaùnh tin, roài löu yù tôùi nhöõng gì Hoäi thaùnh cöû haønh, soáng
vaø caàu nguyeän.
- Phaàn I : Tuyeân xöng ñöùc tin, trình baøy nhöõng nguyeân
lyù cuûa Kinh Tin Kính.
- Phaàn II : Cöû haønh maàu nhieäm Kitoâ giaùo, trình baøy
ñôøi soáng Bí tích cuûa Hoäi thaùnh.
- Phaàn III : Ñôøi soáng trong Ñöùc Kitoâ, baøn tôùi giaùo
huaán cuûa Hoäi thaùnh veà luaân lyù.
- Phaàn IV : Vieäc caàu nguyeän Kitoâ giaùo, trình baøy quaù
trình ñôøi soáng caàu nguyeän vaø ñaëc bieät veà lôøi caàu nguyeän
cuûa Chuùa (Kinh Laïy Cha).
Chuùng ta cuõng chuù yù tôùi soá trang ñöôïc chia phaàn cho 4
chuû ñeà trung taâm trong caùc saùch Giaùo lyù. Trong saùch giaùo
lyù Roma vaøo theá kyû 16, söï baøn luaän veà caùc Bí tích coù soá
trang hai laàn hôn nhöõng chuû ñeà khaùc (40%) bôûi vì noù bò caùc
nhaø caûi caùch tranh luaän maïnh meõ nhaát. Ba chuû ñeà coøn laïi
(kinh Tin Kính, caùc Giôùi raên, lôøi caàu nguyeän cuûa Chuùa) moãi
phaàn cuõng coù soá trang baèng nhau (20%). Ngaøy nay, “Saùch
Giaùo lyù Hoäi thaùnh Coâng giaùo” daønh khoaûng 39% baûn vaên
ñeå baøn veà kinh Tin Kính - Roài noù cuõng khoâng phaân chia
ñoàng ñeàu soá trang cho caùc ñeà taøi lôùn khaùc : 27% cho luaân
lyù, 23% cho caùc Bí tích vaø chæ coù 11% cho caàu nguyeän. Ñieàu
naøy phaûn aûnh löu taâm cuûa caùc vieân chöùc Hoäi thaùnh Coâng

23
giaùo ôû Roma ñoái vôùi moät soá nhöõng xu höôùng hieän thôøi
trong giaùo huaán thaàn hoïc vaø ñaïo ñöùc.
Maëc daàu saùch Giaùo lyù coá gaéng trình baøy noäi dung
maø khoâng tham chieáu neàn vaên hoùa ñaëc bieät naøo, nhöng
ñieàu quan troïng phaûi nhaän ñònh laø moãi dieãn ñaït - duø khi roõ
raøng coù yù ñònh laø moät dieãn ñaït phoå quaùt - vaãn mang daáu
tích cuûa neàn vaên hoùa trong ñoù ñöôïc saùng taïo vaø ngoân ngöõ
noù söû duïng. Saùch Giaùo lyù töï noù thöøa nhaän raèng söï thích
nghi baûn vaên vôùi söï khaùc bieät veà vaên hoùa, tuoåi taùc, hoaøn
caûnh xaõ hoäi vaø giaùo hoäi laø ñieàu khoâng theå thieáu ñöôïc.
Thaùch ñoá cuûa moät giaûng vieân giaùo lyù vaãn coøn ñoù sau khi
xuaát baûn saùch Giaùo lyù cuõng nhö tröôùc : phaûi trình baøy
nhöõng giaùo huaán caên baûn cuûa ñöùc tin vaø ñôøi soáng Kitoâ
höõu trong phöông caùch coù theå hieåu ñöôïc, hôïp vôùi trình ñoä
hieåu bieát vaø kinh nghieäm cuûa hoïc vieân hay ngöôøi tìm hieåu.
Thaät xöùng ñaùng gôïi laïi lôøi khuyeân cuûa Claude Fleury
(1640-1723), moät nhaø söû hoïc veà Hoäi thaùnh theá kyû 17 lieân
quan ñeán vieäc söû duïng toát saùch Giaùo lyù. OÂng gôïi yù raèng
muïc ñích neàn taûng cuûa moät saùch Giaùo lyù laø laøm cho caùc
Kitoâ höõu coù theå döï phaàn tích cöïc vaøo ñôøi soáng cuûa coäng
ñoàng Kitoâ giaùo vaø ñöôïc lôïi ích töø noù. Toái thieåu, ñoù laø
giuùp ngöôøi ta hieåu nhöõng ñieàu caên baûn cuûa lòch söû cöùu
ñoä vaø tham döï caùch Bí tích vaøo cöû haønh cuûa lòch söû naøy.
Töø vieãn töôïng ñoù, saùch Giaùo lyù toát coù theå laøm phong
phuù ñôøi soáng ñöùc tin cuûa Kitoâ höõu. Töï noù, saùch Giaùo lyù
khoâng phaûi laø muïc ñích.Söï hieåu bieát giaùo thuyeát laønh
maïnh, duø laø quan troïng, cuõng khoâng phaûi laø ñöùc tin tröôûng
thaønh. Saùch Giaùo lyù môùi seõ ích lôïi trong ñôøi soáng Hoäi
thaùnh neáu noù ñöôïc söû duïng ñeå phaùt huy vaø laøm phong phuù
ñöùc tin tröôûng thaønh giöõa daân Chuùa.

(Khi coù dòp, chuùng toâi seõ toùm taét 4 phaàn noäi dung
cuoán Giaùo lyù HTCG môùi naøy).

Baøi 3 : TOÅ CHÖÙC VAØ ÑIEÀU

HAØNH

24
 HUAÁN GIAÙO.

“Toâi khoâng hoå theïn rao giaûng Tin Möøng, vì ñoù laø
quyeàn naêng cuûa Thieân Chuùa, ñeå cöùu thoaùt moïi keû tin”
(Rm 1, 16).
Tin Möøng Thaùnh Mattheâu ghi nhaän meänh leänh cuûa
Ñöùc Kitoâ tröôùc khi ra ñi veà vôùi Cha :“... Caùc con haõy ñi
giaûng daïy cho muoân daân, röûa toäi cho hoï ... daïy baûo hoï tuaân
giöõ moïi ñieàu Thaày truyeàn cho caùc con. Vaø ñaây, Thaày ôû
cuøng caùc con moïi ngaøy cho ñeán taän theá” (Mt 28, 18-20). Ñoùn
nhaän huaán thò aáy, nhaát laø nhôø söùc maïnh cuûa Thaùnh Thaàn,
caùc moân ñeä ñaõ ra ñi haêng say rao truyeàn Lôøi Chuùa, vaø caùc
coäng ñoaøn moãi ngaøy moät gia taêng nhöõng ngöôøi tin theo
Chuùa. Caùc Ngaøi ñaõ giaûng daïy, röûa toäi, vaø qui tuï nhöõng
anh chò em tin theo Chuùa Kitoâ thaønh nhöõng coäng ñoaøn ; hoï
ñaõ tích cöïc nghe theo giaùo huaán caùc toâng ñoà vaø chuyeân caàn
caàu nguyeän (Act 2, 42) ; Chính Lôøi Chuùa vaø Baøn tieäc Thaùnh
Theå ñaõ bieán hoï thaønh moät coäng ñoaøn huynh ñeä vaø hieäp
thoâng.
Trong Saéc leänh Apostolicum Actuositatem, Coâng ñoàng
Vatican II ñaõ khaúng ñònh : Vieäc laøm toâng ñoà laø traùch nhieäm
cuûa moïi ngöôøi tín höõu, vì noù phaùt sinh töø ôn goïi laøm Kitoâ
höõu, vaø ngay töø buoåi ñaàu, Hoäi thaùnh ñaõ chöùng minh ñieàu
aáy. Hôn nöõa, trong thôøi ñaïi chuùng ta, ñoøi hoûi ngöôøi giaùo
daân phaûi nhieät thaønh khoâng keùm, nhaát laø nhöõng hoaøn
caûnh hieän taïi caøng ñoøi hoûi vieäc toâng ñoà cuûa hoï phaûi
hoaøn toaøn maïnh meõ vaø saâu roäng hôn (AA. 1).

Ñöùc Gioan-Phaoloâ II trong Toâng huaán veà ngöôøi giaùo

daân (Christi fideles laici) cuõng nhaán maïnh, con ngöôøi böôùc
vaøo ñeä tam thieân nieân kyû, laø thôøi ñaïi cuûa ngöôøi giaùo daân,
vieäc toâng ñoà caøng khaån thieát ñoøi hoûi ngöôøi giaùo daân hôn,
ñeå xaây döïng Hoäi thaùnh.
Nhìn vaøo hieän traïng theá giôùi hoâm nay, moät theá giôùi
ñang la hoaûng vì laøn soùng tuïc hoùa, moät ñôøi soáng vöôït möùc

25
do keát quaû cuûa vaên minh, kyõ thuaät vaø phaùt trieån kinh teá,
nhöng söï höôûng thuï quaù ñoä keùo theo hieåm hoïa ñaùnh maát
daàn tính caùch thaùnh thieâng. Ñöùc Gioan-Phaoloâ II ñang gioùng
leân tieáng SOS ñoù, vaø keâu goïi Hoäi thaùnh haõy taùi rao giaûng
Tin Möøng, haõy laøm cho nhaân loaïi hoâm nay ñi saâu hôn vaøo yù
nghóa veà Thieân Chuùa, soáng nieàm tin. Coâng vieäc naøy khoâng
khaùc gì hôn laø vieäc huaán giaùo ; moät coâng vieäc phaûi ñöôïc
thöïc hieän traøn khaép cho moïi thaønh phaàn, ñaëc bieät laø thieáu
nhi vaø giôùi treû. Ñoùng goùp cho vieäc nghieân cöùu hoïc hoûi,
chuùng ta cuøng nhau tìm hieåu vieäc toå chöùc vaø ñieàu haønh
Huaán giaùo, moät coâng vieäc böùc thieát hoâm nay.
I. GIAÙO DUÏC ÑÖÙC TIN, MOÄT TRAÙCH VUÏ VAØ
MOÄT THAÙCH ÑOÁ.
1. Nhöõng nhaän ñònh hieän traïng.
Giaùo duïc ñöùc tin, caùch rieâng giaùo duïc ñöùc tin cho
ngöôøi treû, ñaõ trôû thaønh moät söù meänh phöùc taïp ñoái vôùi
Hoäi thaùnh, nguyeân do khoâng haún chæ laø phaùt xuaát töø
nhöõng hieän traïng soáng cuûa nhöõng ngöôøi treû hoâm nay, maø
ñuùng hôn, chuùng laø heä quaû cuûa moät neàn vaên hoùa gaén lieàn
vôùi nhöõng “ñieåm ngoaëc” trong lòch söû, khi con ngöôøi ñang
tieán daàn tôùi moác thôøi gian cuûa naêm 2000. Hieán cheá vui
möøng vaø hy voïng (Gaudium et Spes) soá 4 xaùc ñònh :“Nhaân
loaïi ngaøy nay ñang soáng vaøo nhöõng giai ñoaïn môùi trong lòch
söû cuûa mình, ñoù laø giai ñoaïn chaát chöùa nhöõng ñoåi thay saâu
xa, mau choùng ñang daàn daàn lan roäng tôùi toaøn theå hoaøn
caàu”. Ñaây quaû laø moät thôøi ñieåm khôûi söï môùi meû cuûa
Hoäi thaùnh, moät thôøi gian traùch nhieäm lôùn lao vaø daán thaân
coù tích caùch lòch söû vaø haáp daãn. Coâng ñoàng Vatican II coøn
nhaéc nhôû chuùng ta ñeán “böôùc nhaûy voït” noåi tieáng cuûa thôøi
ñaïi, maø Ñöùc coá Gioan XXIII ñaõ noùi tieân tri trong baøi dieãn
vaên khai maïc Coâng ñoàng. Ngaøi noùi :”Boån phaän chuùng ta laø
hieán mình vôùi yù chí cöông quyeát vaø khoâng sôï haõi vaøo coâng
cuoäc maø thôøi ñaïi naøy ñang ñoøi hoûi chính moãi ngöôøi chuùng
ta. Laøm nhö theá, laø chuùng ta theo ñuoåi con ñöôøng maø Hoäi
thaùnhñang böôùc ñi trong nhöõng ngaøy hoaøn taát theá kyû 20
naøy.

26
 Nhaän ñònh treân ñaây giuùp chuùng ta nhìn vaøo moät traùch
vuï nhieâu kheâ hoâm nay : Traùch vuï giaùo duïc ngöôøi treû veà
ñöùc tin vaø giaùo duïc ngöôøi treû tôùi ñöùc tin. Ñaây laø moät
cuoäc haønh trình thaät vaát vaû vaø thaùch ñoá cho moãi chuùng ta
ñang ñaûm traùch coâng taùc huaán giaùo, ñoàng thôøi cuõng laø
nhöõng nhaø giaùo duïc ñöùc tin trong nieân ñaïi môùi naøy. Ñöùc
Gioan-Phaoloâ II trong toâng thö Juvenum Patris ñaõ nhaéc
nhôû :“Khía caïnh sieâu vieät cuûa toân giaùo, khoâng nhöõng coù
theå aùp duïng ñöôïc cho moïi neàn vaên hoùa, maø hôn nöõa coøn
thích nghi caùch toát ñeïp vôùi taát caû nhöõng vuøng khoâng phaûi
laø Kitoâ giaùo”.
Nhö vaäy, khoâng coù haïng ngöôøi naøo bò loaïi tröø khoûi
vieäc giaùo duïc ñöùc tin cuûa chuùng ta. Ñaõ laø nhöõng nhaø giaùo
duïc ñöùc tin, thì baát cöù nôi ñaâu chuùng ta cuõng phaûi laø nhöõng
nhaø truyeàn giaùo. Daïy cho ngöôøi treû veà moät Ñöùc Kitoâ nhaân
haäu vaø yeâu thöông, ñeå daãn hoï daàn tôùi nhöõng quyeát ñònh tin
yeâu vaø ñi theo Ngaøi.

2. Nhöõng thaùch ñoá cuûa thôøi ñaïi môùi.

Trong baøi dieãn vaên khai maïc Coâng ñoàng Vatican II, Ñöùc
Gioan XXIII ñaõ daïy : Baûn chaát giaùo thuyeát truyeàn thoáng laø
caên baûn thuoäc kho taøng ñöùc tin Kitoâ giaùo, noäi dung do ñoù
tröôùc sau vaãn laø moät ; nhöng hình thöùc kho taøng ñöùc tin naøy
ñöôïc trình baøy phaûi moãi thôøi moãi khaùc nhau. Chính ñieàu
naøy laø vaán ñeà caàn ñöôïc cöùu xeùt nghieâm tuùc, vaø neáu caàn
cuõng neân kyõ löôõng moät caùch nhaãn naïi. Nhu caàu rao giaûng
Tin möøng mang saéc thaùi môùi, cuõng bao haøm moät phöông
caùch giaùo duïc ñöùc tin môùi. Caùc hình thöùc leäch laïc veà giaùo
lyù ñöùc tin trong Hoäi thaùnh, duø laø döôùi danh nghóa baûo thuû
hay caáp tieán sau Coâng ñoàng Vatican II, coù khi mang tính chaát
haøm hoà nguy hieåm, khieán chuùng ta phaûi luoân caûnh giaùc vaø
thoâi thuùc chuùng ta tìm ra moät phöông phaùp môùi cho vieäc
Huaán giaùo vaø rao truyeàn Tin möøng, maø vaãn giöõ ñöôïc söï
trung thaønh tuyeät ñoái vôùi nguoàn maïc khaûi cuûa Chuùa Kitoâ.

27
 Ñaây quaû laø moät thaùch ñoá phoå quaùt vaø lôùn lao ñoái
vôùi söï ñoåi môùi, maø cuï theå chuùng ta thaáy xuaát hieän caùch
ñaëc bieät treân caû hai bình dieän boå tuùc cho nhau : caù nhaân vaø
xaõ hoäi.
a) Bình dieän caù nhaân : coù nhöõng yeáu toá noåi baät
caùch môùi meû trong nhöõng naêm qua : con ngöôøi ñaõ baét ñaàu
phaân tích caùch saâu xa hôn nhaân caùch cuûa mình ; hieåu bieát roõ
hôn vaø ñeà cao gía trò söï töï do vaø quyeàn quyeát ñònh cuûa
mình ; cuøng vôùi söï trôï löïc cuûa caùc khoa hoïc khaùc, khoa
nhaân vaên coù phaàn tieán boä hôn. Moät neùt ñoäc ñaùo khaùc ñeà
cao phaåm giaù laøm ngöôøi, chính laø taïo ra yù nghóa môùi vaø
ñaët taàm quan troïng veà phaùi tính, nhaát laø vieäc thaêng tieán
phaåm giaù ngöôøi nöõ, söï tham gia mang tính caùch bình ñaúng
trong söï ñoàng traùch nhieäm vaø chia seû coâng to vieäc nhoû. Noùi
ñeán ñaây, ta cuõng neân neâu roõ neùt tích cöïc khaùc, laø con
ngöôøi muoán soáng ñích thöïc nhö laø con ngöôøi, vaø muoán baûo
veä quyeàn soáng laøm ngöôøi, duø laø ôû baát kyø giai ñoaïn naøo
cuoäc soáng, ñeå thöïc hieän moät neàn vaên minh tình thöông
(Evangelium Vitae). Hôn bao giôø heát, ngöôøi treû yù thöùc cao söï
hieän dieän cuûa hoï trong vieäc hoäi nhaäp vaøo söï phaùt trieån
khoa hoïc kyõ thuaät vaø neàn vaên minh nhaân loaïi, khi hoï muoán
cuøng ñöôïc chia seû vaø laõnh traùch nhieäm cuøng vôùi ngöôøi
lôùn.
Töø nhöõng nhaän ñònh treân ñaây, chuùng ta xeùt thaáy vieäc
phaân tích saâu xa hôn “Tieán trình nhaân vò hoùa” ñaõ naûy sinh
caùc vaán ñeà maø tröôùc ñaây chöa heà ñaët ra hoaëc bieát ñeán ;
ñoàng thôøi, söï tieán boä trong caùc khoa hoïc nhaân vaên ñaõ phaùt
sinh nhieàu vaán ñeà phöùc taïp vaø nhieâu kheâ hôn, ñoâi khi ñöa
ñeán khoù xöû cho chuùng ta laø nhöõng Kitoâ höõu trong nhöõng
caùi nhìn môùi vaø nhöõng phong thaùi haønh xöû luaân lyù môùi
naøy ; keát quaû laø ngöôøi Kitoâ höõu ñaõ gaëp phaûi nhieàu khoù
khaên trong ñôøi soáng mình, tröôùc nhöõng thaùch thöùc veà luaân
lyù hoâm nay.
Nhö vaäy, trong coâng taùc huaán giaùo, nhaø giaùo duïc ñöùc
tin caàn phaûi coù vaø giuùp thuï nhaân coù ñöôïc söï caân baèng loái
soáng, baèng vieäc taùn trôï vaø thaêng tieán moïi giaù trò nhaân

28
baûn, moät yù thöùc roõ reät veà toäi loãi, moät löông taâm teá nhò
vaø ñuùng ñaén khi duøng söï töï do, vaø moät neáp soáng trôû neân
nhaân chöùng moãi ngaøy.
b) Bình dieän xaõ hoäi : Neáu nhìn vieäc giaùo huaán daønh
cho caù nhaân laø moät thaùch ñoá, thì coøn thaùch ñoá hôn nöõa
treân bình dieän xaõ hoäi. Bôûi vì söï tieán boä cuûa nhaân loaïi
ngaøy caøng taêng gia toác ñoä veà moïi maët ; do ñoù loái suy tö
cuûa con ngöôøi ñaõ ñoåi thay raát nhieàu vaø raát mau leï, vaø ñeà ra
moät chaân trôøi nhöõng ñoåi môùi coøn bao la hôn nöõa. Chuùng ta
ngaøy nay ñaõ quen thuoäc nhöõng haïn töø nhö “chia seû”, tình
“lieân ñôùi”, hoaëc laø söï “hieäp thoâng” ñöa con ngöôøi ñeán
khuynh höôùng soáng “maùi nhaø chung” con ngöôøi muoán ñaït cho
ñöôïc moät yù thöùc soáng “daân chuû” ñeå thöïc hieän quyeàn laøm
con ngöôøi. Nhöõng haïn töø treân ñaây noùi leân phaàn naøo khuynh
höôùng soáng cuûa nhaân loaïi hoâm nay, chuùng trình baøy cho ta
laäp tröôøng soáng lieân keát vôùi chính saùch lôùn veà “coâng ích”,
khaùt voïng soáng “hoøa bình”, xaây neàn taûng treân “coâng baèng”
vaø “baùc aùi”. Muoán ñöôïc nhö vaäy , theá giôùi hoâm nay coá
gaéng xaây döïng ñeå ñaït ñöôïc söï “quaân bình kinh teá”, cho cuoäc
soáng vaät chaát moãi ngaøy moät naâng cao hôn. Taát caû nhöõng tö
töôûng vaø laäp tröôøng soáng treân ñaây ñöôïc roäng khaép mau leï,
nhôø nhöõng phöông tieän “truyeàn thoâng xaõ hoäi”, vaø chính
phöông tieän naøy ñaõ taïo neân moät taàm aûnh höôûng quyeát ñònh
trong neáp soáng vaên hoùa con ngöôøi hoâm nay.
Nhöõng gì chuùng ta vöøa trình baøy, ñeàu gôïi leân nhöõng
ñeà taøi mang nhieàu khía caïnh caàn söï suy nghó laïi moät caùch
thaät saâu xa, vôùi moät naõo traïng ñöôïc canh taân moät caùch
maïnh meõ, phaûi laøm sao ñeå Tin Möøng ñöôïc hoäi nhaäp vaøo
töøng laõnh vöïc soáng cuûa xaõ hoäi.
Theâm vaøo ñoù, ngaøy nay hôn bao giôø heát, chính caùc
Kitoâ höõu cuõng ñang noã löïc ñeå thöïc hieän cho ñöôïc moät “neàn
vaên minh tình thöông”, vì haän thuø chæ mang tôùi huûy dieät vaø
cheát choùc. Do vaäy, chính chuùng ta caàn canh taân söï suy tö veà
ñieàu kieän taïo neân moái töông quan giöõa giôùi luaät toái thöôïng
laø tình yeâu vaø traät töï xaõ hoäi ñöôïc xeùt trong toaøn boä söï
phöùc taïp cuûa noù.

29
 Trong coâng taùc Huaán giaùo hoâm nay, vieäc giaùo duïc
ñöùc tin ñoøi hoûi chuùng ta coù khaû naêng nhaïy beùn ñi vaøo
toaøn boä bao la nhöõng thöïc taïi ñaày giaù trò môùi meû naøy, vôùi
söï soi saùng cuûa Tin Möøng vaø giaùo huaán Hoäi thaùnh, vaø
vieäc giaùo duïc ñöùc tin naøy buoäc phaûi taùch khoûi moïi aûnh
höôûng tö töôûng vaø yù thöùc heä.

3. Chuùng ta coøn hôïp thôøi vaø coù saün saøng khoâng ?

Nhìn vaøo hieän traïng chung cuøng vôùi nhöõng thaùch ñoá
cuûa ngaøy hoâm nay, chuùng ta thaáy ñaõ tôùi luùc phaûi suy nghó
laïi, canh taân vaø laøm hoaøn haûo söù maïng huaán giaùo cuûa
chuùng ta. Meänh leänh ñöôïc trao ban töø Ñöùc Kitoâ ; meänh leänh
ñoù phaûi ñöôïc thöïc hieän, khi thuaän lôïi cuõng nhö khi baát
thuaän lôïi, vaø caùch thöùc moãi nôi moãi thôøi tuy khaùc, nhöng
noäi dung vaãn chæ laø moät. Chuùng ta haõy bieát nhìn vaøo
nhöõng thôøi ñieàm (signes du temps) hoâm nay nhö laø tieáng noùi
cuûa Thaàn Khí, ñeå ñoåi môùi coâng cuoäc giaùo duïc ñöùc tin cho
kòp vôùi söï tieán boä cuûa vaên minh nhaân loaïi, ñang tieán daàn
ñeán thôøi ñieåm naêm 2000. Thao thöùc cuûa moãi chuùng ta laø
laøm sao ñeå theá giôùi naøy ñöôïc soáng trong hôi thôû vaø söùc
maïnh cuûa Thaàn Khí, ñeå coù ñöôïc moät ñôøi soáng phong phuù
veà ñöùc tin, vöôït khoûi nhöõng giôùi haïn cuûa khoa hoïc cuõng
nhö caùc heä thoáng xaõ hoäi vaø chính trò. Hoäi thaùnhñaõ vaø ñang
laøm ñieàu ñoù. Ñaây cuõng laø luùc chuùng ta bieát thöùc tænh
loøng trí mình, ñeå töï chaán chænh vaø haêng say böôùc vaøo caùnh
ñoàng luùa bao la vaø môùi meû naøy, tin töôûng vaøo aûnh höôûng
vaø quyeàn naêng cuûa Chuùa Thaùnh Thaàn.
Hieåu ñöôïc nhö vaäy, chuùng ta thaáy raèng, giaùo duïc ñöùc
tin khoâng phaûi laø coâng vieäc, maø laø moät söù vuï ñöôïc thöïc
hieän mang tính sinh töû cho ñôøi soáng Kitoâ höõu hoâm nay.
II. BOÁN CHIEÀU KÍCH CUÛA VIEÄC HUAÁN GIAÙO.
1. Huaán giaùo laø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh.
Goïi Huaán giaùo laø söù vuï, vì noù laø hình thöùc sinh hoaït
cuûa Hoäi thaùnh, nhaèm höôùng daãn caù nhaân cuõng nhö coäng
ñoaøn ñaït ñöôïc söï tröôûng thaønh ñöùc tin trong ñôøi soáng ñaïo.

30
Nhö vaäy, Huaán giaùo phaûi ñöôïc coi nhö moät phöông theá thöøa
haønh taùc vuï Lôøi Chuùa ; Do ñoù, noù vöøa coù tính caùch phaàn
naøo phuïng vuï, maø ñoàng thôøi cuõng laø moät sinh hoaït mang
tính caùch thaàn hoïc. Chính töø huaán giaùo, maø nhöõng vaán naïn
veà ñöùc tin vaø ñôøi soáng ñaõ ñöôïc ñaët thaønh vaán ñeà caùch
coù heä thoáng ñeå giaûi ñaùp vaø höôùng daãn. Töï noù, taùc ñoäng
cuûa Huaán giaùo phaûi laøm thöùc tænh nieàm tin nôi con ngöôøi,
khoâng phaûi laø truyeàn thuï moät môù kieán thöùc maø laø caáy
vaøo con ngöôøi haït gioáng ñöùc tin ñeå soáng vaø phaùt trieån,
nhôø söï soi saùng caùch linh ñoäng vaø roõ raøng cuûa giaùo
thuyeát.
a) Töø hieän traïng. Hoäi thaùnh böôùc vaøo moät giai ñoaïn
môùi, vì muoán ñöôïc ñoàng haønh vaø ñoùng goùp vôùi xaõ hoäi
traàn theá. Ñöùc tin töø moïi thôøi vaãn ñöôïc coâng nhaän nhö laø
moät phaàn gia saûn vaên hoùa, vaø xaõ hoäi vaãn coâng nhaän giaù
trò truyeàn thoáng naøy. Theá thì chuùng ta phaûi hieåu theá naøo veà
moät xaõ hoäi tuïc hoùa ngaøy hoâm nay ? Thöa, ñoù chaúng qua laø
söï töï maõn cuûa xaõ hoäi veà moïi maët tieán boä vaø phaùt trieån :
vaên minh vaø vaên hoùa, khoa hoïc vaø kyõ thuaät ; moät xaõ hoäi
maø moïi giaù trò nhaân baûn vaø quyeàn laøm ngöôøi ñaõ ñöôïc ñaët
vaøo moät ñòa vò cao chöa töøng coù trong lòch söû nhaân loaïi. Töø
ñoù naûy sinh cao traøo thaàn töôïng hoùa con ngöôøi tôùi möùc toái
ña, con ngöôøi ñaët naëng vaán ñeà veà löông taâm vaø traùch
nhieäm, khi tuyeät ñoái hoùa söï töï do cuûa mình, thaäm chí coøn
ñaët vaán ñeà ngay caû nieàm tin cuûa mình ! Ñaây quaû laø moät
hieän traïng phöùc taïp ; maø caøng phöùc taïp vaø ña dieän, thì söï
caàn thieát coù söï thaâm tín saâu xa veà ñöùc tin caàn ñöôïc nhaán
maïnh hôn. Nhö vaäy, caùnh ñoàng rao truyeàn Tin Möøng laïi caøng
ñöôïc môû roäng hôn cho Hoäi thaùnh, nhö Ñöùc Gioan-Phaoloâ II
ñaõ töøng quaû quyeát vieäc taùi rao giaûng Tin möøng cho nhaân
loaïi böôùc vaøo naêm 2000.
b) Hieåu theá naøo veà rao giaûng Tin möøng vaø Huaán
giaùo?
Huaán giaùo bao goàm tieán trình rao giaûng Phuùc aâm.
Huaán giaùo töï noù giaû thieát moät söï tieáp caän toaøn theå vôùi
Tin möøng Ñöùc Kitoâ maø Hoäi thaùnh ñaõ thoâng truyeàn. Maët

31
khaùc, Huaán giaùo laø söï truyeàn thuï ñeå soáng ñöùc tin, neân noù
nhaém tôùi con ngöôøi cuï theå nhö laø ñoái töôïng ; vaø qua Hoäi
thaùnh giaûng daïy, moãi ngöôøi thöïc söï ñaït tôùi söù ñieäp maïc
khaûi cuûa ôn cöùu ñoä. Nhö vaäy, huaán giaùo theo moät nghóa
naøo ñoù cuõng chính laø vieäc rao giaûng Tin möøng.
Vieäc rao giaûng Tin möøng, nguyeân nghóa chính laø vieäc
loan baùo Tin möøng cho nhöõng ai chöa tin, trong khi Huaán giaùo
nhaém tôùi nhöõng ngöôøi ñaõ tin, khi trình baøy cho hoï ñieåm
trung taâm : bieán coá lòch söû cöùu ñoä cuûa Ñöùc Gieâsu Kitoâ,
Ñaáng laø Chuùa ñaõ ñeán trong theá gian, cheát vaø soáng laïi vì
chuùng ta. Nhö theá, Huaán giaùo nhaèm ñöa con ngöôøi ñeán söï
quyeát ñònh : tin hay khoâng tin, chaáp nhaän hay khoâng chaáp
nhaän, vaø töø ñoù noùi leân loøng cam keát soáng trung thaønh vôùi
ñöùc tin cuûa mình.
Chieàu saâu yù nghóa cuûa Bí tích Thaùnh taåy ñöôïc truyeàn
laïi nhôø Huaán giaùo : Nhieäm vuï Huaán giaùo chính laø daïy vaø
giuùp ngöôøi tín höõu soáng chieàu saâu bí tích Thaùnh Taåy cuûa
mình, vì noù giuùp cho ngöôøi hoïc giaùo lyù hieåu vaø chaáp nhaän
noäi dung ñöùc tin roài ñem aùp duïng vaøo ñôøi soáng ñaïo cuï theå.
Vieäc daïy giaùo lyù cho caùc em nhoû do ñoù troïng yeáu, ñeå giuùp
caùc em naém chaéc noäi dung caên baûn ñöùc tin, vaø daàn daàn
soáng trong nieàm tin aáy vôùi taát caû yù thöùc vaø söï thaâm tín.
Nhö vaäy, huaán giaùo coù nhieäm vuï ñem Tin möøng ñöôïc
rao giaûng aùp duïng vaøo ñôøi soáng thöïc teá, noái keát “ñöùc tin
vaøo ñôøi soáng”, ñaët con ngöôøi vaøo moái töông quan saâu xa
vôùi Hoäi thaùnh, ñeå laøm sao hoäi nhaäp ñöôïc Tin möøng vaø tinh
thaàn Hoäi thaùnh vaøo nhöõng caùch thaùi suy nghó vaø caùch
soáng cuûa xaõ hoäi hieän taïi. Vieäc huaán giaùo do ñoù mang moät
söù vuï ñaëc bieät, laø phaûi baèng moïi caùch hình thaønh khuoân
maãu soáng, vaø laøm cho maàu nhieäm Ñöùc Kitoâ (mysteøre du
Christ) ñöôïc trôû neân hieän thöïc.
c) Hoäi thaùnh hoaøn taát yù nghóa soáng nhôø huaán giaùo.
Khi Hoäi thaùnh ñöôïc xaùc ñònh nhö moät daáu chæ vaø Bí
tích cöùu ñoä, thì söï vieäc toàn taïi cuûa Hoäi thaùnh ñoàng thôøi
cuõng laø söï nhaân taêng nhöõng tín höõu. Nhö theá, moät maët
truyeàn baù vaø rao giaûng Tin möøng laø moät vieäc laøm thieát
yeáu ñeå phaùt trieån Hoäi thaùnh, maët khaùc, Hoäi thaùnh phaûi

32
luoân coá gaéng ñeå hieän dieän tích cöïc trong theá giôùi hoâm nay,
vieäc naøy muoán thöïc hieän ñöôïc, caàn coù huaán giaùo. Chính vì
theá, Hoäi thaùnh ñöôïc coi nhö moâi tröôøng phaùt trieån huaán
giaùo, maø trong ñoù, giaùo lyù vieân vöøa laø nhaø giaùo duïc ñöùc
tin, vöøa laø ngöôøi sinh ñoäng Hoäi thaùnh vì phaàn lôùn coâng
vieäc Giaùo lyù vieân thöïc hieän vaø gìn giöõ, baûo toàn vaø phaùt
trieån loái soáng vaø haønh ñoäng theo Tin möøng, chöù khoâng chæ
nguyeân vieäc daïy giaùo lyù.
Qua vieäc hoïc giaùo lyù, ngöôøi tín höõu seõ daàn daàn tieáp
thu vaø soáng kinh nghieäp Hoäi thaùnh. Nhöõng ngöôøi tröôûng
thaønh ruùt tæa nhöõng kinh nghieäm ñaõ qua, vaø phaûi tìm moïi
caùch ñeå truyeàn thuï laïi cho theá heä töông lai nhöõng ñoøi hoûi
cuûa Tin möøng nhö laø söù ñieäp cho con ngöôøi hoâm nay. Neáu
Hoäi thaùnh, moät coäng ñoaøn nhöõng ngöôøi tin, muoán hieän
dieän tích cöïc trong moät theá giôùi vaø neàn vaên minh, vaên hoùa,
tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät vaø phong phuù veà yù thöùc heä, thì
Hoäi thaùnh phaûi trôû thaønh moät coäng ñoaøn nhaïy beùn ñoùn
baét caùc daáu chæ thôøi ñaïi vaø tìm ra yù nghóa ñích thöïc töø ñoù.
Nhö vaäy, thaät khaån thieát ñeå Hoäi thaùnh tìm caùch hoäi
nhaäp huaán giaùo vaøo vaên hoùa vaø soáng tính caùch chöùng
nhaân. Hoäi thaùnh coù theå loan baùo Tin möøng baèng lôøi vaø
baèng chính ñôøi soáng mình, nghóa laø coù moät ñôøi soáng ñöùc
tin nhaïy beùn ngay trong vaên hoùa cuûa thôøi ñaïi ; vaø keát quaû
laø moãi ngöôøi vaø toaøn theå Hoäi thaùnh ñaït tôùi möùc phuùc
aâm hoùa cuoäc soáng hoâm nay. Ñaây laø ñieåm troïng yeáu cuûa
vieäc huaán giaùo.

2. Huaán giaùo nhö moät huaán thò (institution) cho Hoäi

thaùnh.
Vieäc ñieàu haønh huaán giaùo ñöôïc coi nhö moät boån phaän
ñoøi buoäc, nhaát laø töø sau coâng ñoàng Trentoâ (1545-1563) vaø
cho tôùi hoâm nay, huaán giaùo laïi caøng coù taàm möùc quan
troïng. Neân nhôù raèng, huaán giaùo khoâng phaûi chæ laø vieäc
daïy giaùo lyù maø thoâi, noù coøn bao goàm caû moät quaù trình
thöïc tieãn veà giaùo duïc ñöùc tin ñeå coù ñöôïc nhöõng Kitoâ höõu

33
tröôûng thaønh veà moïi maët. Muoán thöïc hieän ñöôïc boån phaän
naøy, ta caàn löu taâm caùc ñieåm sau :
a) Taùi xaùc ñònh caùch chính xaùc vai troø huaán giaùo
trong Hoäi thaùnh. Noù khoâng phaûi chæ laø hoaøn haûo nhöõng gì
coù saün trong khung sinh hoaït bình thöôøng cuûa Hoäi thaùnh, maø
ñuùng hôn noù luoân caàn ñöôïc canh vaø taùi laäp tuøy vôùi hoaøn
caûnh vaø thôøi ñaïi. Khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc muïc ñích roõ raøng,
thì ñoàng thôøi cuõng phaûi quan taâm ñeán phöông phaùp öùng
duïng hôïp thôøi vôùi hoaøn caûnh cuï theå vaø phoå caäp, moâi
tröôøng nôi caù nhaân soáng vaø söï ñoàng nhaát veà ñöôøng höôùng
cuûa Hoäi thaùnh phoå quaùt. Neân nhôù raèng coâng taùc huaán
giaùo nhaèm ñaøo taïo nhöõng Kitoâ höõu toát, ñoàng thôøi giuùp hoï
ñuû baûn laõnh tham döï vaøo ñôøi soáng xaõ hoäi. Vieäc huaán
giaùo do ñoù baûo ñaûm nhöõng böôùc tieán laàn hoài töø nhoû tôùi
lôùn, khai môû cho ñoái töôïng daàn daàn töø moät tình traïng kieán
thöùc thoâ sô tieán ñeán söï tröôûng thaønh quan ñieåm veà ñaïo
giaùo vaø nieàm tin. Muoán ñöôïc theá, chuùng ta caàn löu taâm ñeán
söï tieáp caän giöõa nhöõng ñoåi thay veà boån phaän huaán giaùo
tuøy töøng thôøi ñieåm vaø söï ñoùn nhaän cuûa con ngöôøi khi thöïc
hieän coâng vieäc huaán giaùo cuõng nhö khi ñöôïc huaán giaùo.
Theâm vaøo ñoù, chuùng ta cuõng phaûi quan taâm sao cho
nhöõng huaán thò ñöôïc Hoäi thaùnhban boá trôû thaønh yù nghóa
vaø giaù trò ñích thöïc cho caù nhaân cuõng nhö cho coäng ñoaøn.
Nhöõng nhaän ñònh treân seõ taïo ñöôïc möùc haøi hoøa giöõa ñaïo
vaø ñôøi khi phaùt trieån nhaân caùch vaø ñöùc tin ngöôøi tín höõu.
Ñoái vôùi chuùng ta, noãi thao thöùc vaãn laø coá gaéng ñeå
gìn giöõ gia saûn ñöùc tin Kitoâ giaùo, duø hoaøn caûnh ñaõ ñöa
ñeán nhieàu maát maùt thieät thoøi, söï coá gaéng vaãn ñöôïc tieáp
tuïc ñeå choân saâu giaù trò Kitoâ giaùo vaøo vaên hoùa mình soáng.
Thoâng thöôøng, ñoâi beân ñaïo ñôøi vaãn thöôøng boå tuùc cho nhau
baèng nhöõng saéc thaùi rieâng cuûa mình, nhöng ñöøng queân raèng,
ñeå baûo toaøn gia saûn ñöùc tin, cuõng phaûi giöõ tính chaát ñoäc
laäp cuõng nhö nhöõng yeâu caàu cuï theå cuûa ñöùc tin.
Neân nhôù raèng, ñöùc tin ñuùng hôn laø moät söï löïa choïn
chöù khoâng phaûi laø moät söï leä thuoäc vaø Hoäi thaùnh qui tuï
nhöõng con ngöôøi töï do ñeå soáng chöù khoâng phaûi chæ ñeå thöïc

34
hieän caùch coâng khai moät soá vieäc mang tính chaát toân giaùo.
Nhö vaäy, moät ñaøng ta phaûi lôïi duïng taát caû nhöõng khaû naêng
coù theå ñeå ñaøo saâu tieán trình huaán giaùo, ñaøng khaùc caùc
coâng vieäc phuïc vuï cuûa Hoäi thaùnh phaûi nhaèm thöïc hieän
ñöôïc vieäc huaán giaùo coâng khai nhö laø nhu caàu toân giaùo.
Chuùng ta haõy ñeà phoøng côn caùm doã bieán mình thaønh
“ngöôøi chí nguyeän ñöùc tin” (volontaires de la foi) ñeán ñoä töï
ñoùng khung mình laïi, vaø nhö theá voâ tình bieán mình thaønh
moät keû xa laï vaø laïc loõng giöõa caû moät traøo löu tuïc hoùa
ñang loäng haønh treân haønh tinh naøy. Do ñoù, söï uyeån chuyeån
trong loái nhìn môùi veà ñöùc tin vaø Hoäi thaùnh thaät caàn thieát,
neáu chuùng ta muoán Hoäi thaùnh laø Hoäi thaùnh cuûa ngaøy hoâm
nay.
b) Moâi tröôøng thöïc hieän vieäc huaán giaùo.
Söï hoã trôï xaõ hoäi cho coâng vieäc huaán giaùo ñaõ teâ lieät
daàn vaø thaäm chí chaúng coøn gì heát. Nhöõng hình thaùi sinh
hoaït cuûa xaõ hoäi ngaøy nay haàu nhö muoán taåy chay quan ñieåm
chuù troïng ñeán ñöùc tin trong coâng taùc giaùo duïc, vaø thaäm chí
coøn ñöa tôùi caùi nhìn leäch laïc. Töø vieäc quaûng baù coâng khai
cho ñeán nhöõng coâng taùc tö töôûng caù nhaân, söï taåy chay nieàm
tin vaø toân giaùo thöôøng xaûy ra. Con ngöôøi ngaøy nay cho raèng,
ñi hoïc giaùo lyù hay khoâng, khoâng coøn maáy quan troïng vì
khuynh höôùng ñeà cao töï do quaù trôùn, ñaët naëng con ngöôøi
vaøo thaùi ñoä töï löïa choïn, duø ôû baát kyø ñoä tuoåi naøo vaø
cuõng khoâng maáy keå ñeán trình ñoä tri thöùc. Chuùng ta ñaõ thaáy
nhöõng vaán naïn thöôøng ñöôïc ñaët ra : boù buoäc ñi hoïc giaùo lyù
phaûi chaêng laø maâu thuaãn vôùi söï töï do cuûa haønh vi ñöùc
tin ? Coù theå giôùi thieäu hình thöùc giaùo duïc ñöùc tin baét ñaàu
töø cha meï maø khoâng qua tröôøng lôùp ? Hoïc hay khoâng hoïc
giaùo lyù, cöù ñeå caùc em lôùn roài töï choïn ? Taát caû nhöõng
phöùc taïp naøy coù lyù do cuûa noù, vaø chính vì vaäy maø coâng
vieäc huaán giaùo caøng phaûi ñöôïc ñaët vaán ñeà nghieâm tuùc hôn.
Coâng vieäc naøy Hoäi thaùnh ñaõ coá gaéng thöïc hieän trong
nhöõng thôøi gian qua. Chuùng ta cöù töôûng töôïng moät neàn giaùo
duïc maø khoâng daïy ñaïo ñöùc, thì nguyeân moät theá heä ngaøy
mai seõ ñi veà ñaâu ?! Côn khuûng hoaûng toaøn theå vaãn luoân laø
söï baùo ñoäng lôùn cho con ngöôøi hoâm nay ; ñöøng neân nhaân

35
danh hai chöõ “töï do” ñeå boùp ngheït hoaëc laøm sai laàm yù nghóa
töï do.
Noùi ñeán ñaây, chuùng ta hieåu roõ hôn vai troø taát yeáu
cuûa cha meï trong vieäc huaán giaùo. Neáu söõa meï laø döôõng
chaát taát yeáu cho treû sô sinh, thì veà laõnh vöïc toân giaùo, ñöa
beù seõ ñaït ñöôïc baûn laõnh ñöùc tin cuûa noù, nhôø söï truyeàn
thuï cuûa cha meï. Hieän traïng theá giôùi hoâm nay bieán ñoåi naõo
traïng treû em raát mau leï vaø khaùc ngaøy xöa, vaø noù ñoøi cha
meï caàn coù caùi nhìn kòp thôøi vaø thöïc tieãn. Muoán coù ñöôïc
nhöõng Kitoâ höõu toát cuûa ngaøy mai, cha meï khoâng ñöôïc
quyeàn laøm thinh ; vì nhaát laø tröôùc nhöõng bieán ñoåi veà toân
giaùo trong laõnh vöïc giaùo duïc, caøng ñoøi hoûi cha meï nhaïy
beùn ñoùn baét, ñeå hoaøn thaønh söù maïng giaùo duïc ñöùc tin cho
con caùi, vaø chính töø ñieàu naøy xaùc ñònh traùch nhieäm xaây
döïng Hoäi thaùnh ngaøy mai cuûa cha meï. Neáu muoán Hoäi thaùnh
hieän höõu vaø soáng ñoäng, phaûi thöïc hieän con ñöôøng huaán
giaùo caùch tích cöïc vaø cuï theå.
c) Ngöôøi giaùo daân trong vieäc huaán giaùo.
Ngaøy nay, do aûnh höôûng traàn theá hoùa moïi sinh hoaït
cuûa con ngöôøi, maø nhaát laø sau Coâng ñoàng Vatican II, söï
hieän dieän cuûa ngöôøi giaùo daân trong sinh hoaït Hoäi thaùnh
moãi ngaøy moät roõ neùt hôn, khoâng coøn laø phong traøo nhaát
thôøi, maø laø phong thaùi soáng laønh maïnh trong Hoäi thaùnh. Söï
hieän dieän cuûa ngöôøi giaùo daân ñöôïc xaùc ñònh roõ trong Hieán
cheá veà Hoäi thaùnh : AÙnh saùng muoân daân chöông 4, vai troø
vaø muïc ñích söï hieän dieän ñöôïc neâu roõ trong saéc leänh Toâng
ñoà Giaùo daân, vaø ñöôïc taùi xaùc ñònh nhö laø coát yeáu trong
moïi laõnh vöïc sinh hoaït Hoäi thaùnh trong hieán cheá Vui möøng
vaø Hy voïng. Môùi nhaát, trong Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc
theá giôùi kyø 7 naêm 1987, vaø cuï theå laø Toâng huaán Ngöôøi
Kitoâ höõu giaùo daân cuûa Ñöùc Gioan-Phaoloâ II, ngöôøi giaùo
daân ñöôïc xaùc ñònh nhö coäng ñoaøn nhöõng keû tin mang laáy
traùch nhieäm cuûa chính ñöùc tin mình. Hoï coù traùch nhieäm vaø
boån phaän tham gia vaøo cô caáu Hoäi thaùnh, chia seû caùc traùch
nhieäm, ngay caû trong laõnh vöïc suy tö thaàn hoïc vaø luaân lyù.
Do ñoù, söï tham gia cuûa ngöôøi giaùo daân trong laõnh vöïc huaán
giaùo laø ñieàu hieån nhieân, vaø giaùo daân chính laø nhöõng coäng

36
söï vieân toát cuûa caùc chuû chaên trong laõnh vöïc huaán giaùo.
Neáu Giaùo luaät 1917 coi cha xöù nhö laø giaùo lyù vieân Par
excellence, coøn giaùo daân chæ laø phuï thuoäc ; thì Giaùo luaät
môùi 1983 khi xaùc ñònh veà huaán giaùo laïi daïy raèng :”Moïi
phaàn töû trong Hoäi thaùnh ñeàu coù phaän vuï chaêm lo vieäc
huaán giaùo, tuøy theo ñòa vò moãi ngöôøi” (Can 774, 1). Khoaûn
luaät naøy ñaõ xaùc nhaän moät söï haøi hoøa theo caùi nhìn cuûa
Vatican II veà söù maïng Daân Thieân Chuùa. Nhö theá, töï baûn
chaát ôn goïi laø Kitoâ höõu, ngöôøi giaùo daân ñöôïc keâu môøi ñeå
thöïc hieän söù maïng huaán giaùo cuûa Hoäi thaùnh.
d) Caùc ñoái töôïng ñöôïc huaán giaùo.
1- Thieáu nhi laø ñoái töôïng ñaàu tieân vaø caên baûn cuûa
chöông trình giaùo duïc ñöùc tin. Xeùt tuoåi phaùt trieån taâm lyù,
caùc em nhoû töø 6 tuoåi ñaõ baét ñaàu môû trí oùc tôùi nhöõng caùi
nhìn taàm beân ngoaøi gia ñình, nghóa laø ñaõ baét ñaàu xem - xeùt -
laøm. Neáu böôùc ñaàu giaùo duïc naøy caàn thieát cho xaõ hoäi, thì
laïi caøng caàn thieát hôn cho Hoäi thaùnh, taát caû moïi kieán thöùc
toân giaùo ñeàu ñöôïc xaây neàn taûng töø löùa tuoåi naøy. Vieäc
huaán giaùo cho thieáu nhi do ñoù caån thaän vaø tieäm tieán, chaúng
khaùc gì nhöõng coâng vieäc vôõ vaùng ruoäng hoaëc phaùt quang
röøng ; giaùo lyù vieân caàn truyeàn ñaït cho caùc em nhöõng kieán
thöùc ñôn sô, deã hieåu, cuï theå vaø töôïng hình töôïng thanh, nghóa
laø laøm theá naøo ñaäp vaøo maét caùc em tröïc tieáp, ñeå caùc em
deã naém baét vaø raäp khuoân soáng cho chính mình. Ñaây laø moät
coâng vieäc khoâng deã, ñoøi hoûi söï kieân trì vaø toát laønh cuûa
giaùo lyù vieân, ñeå coù theå ñaït ñöôïc töø deã tôùi khoù, töø cuï
theå tôùi suy tö xa hôn.
2- Ñoái vôùi thanh thieáu nieân, huaán giaùo thaät caàn thieát
ñeå canh taân ñoåi môùi lieân tuïc. Theo baûng phaân loaïi taâm lyù
xaõ hoäi, thanh thieáu nieân laø giai ñoaïn tuoåi caàn ñöôïc quan
taâm, giai ñoaïn giaõ töø thô aáu ñeå thaønh ngöôøi lôùn. Vieäc
huaán giaùo cho löùa tuoåi naøy phaûi baûo ñaûm hôn, noäi dung
xuùc tích hôn, laøm sao cho ngöôøi treû thaáy hôïp tình hôïp lyù, ñeå
coù caùi nhìn saâu xa vaø ñuùng ñaén veà Hoäi thaùnh, trong thôøi
ñaïi hoâm nay ; Nghóa laø noäi dung vaãn laø moät, coøn caùch thaùi
phaûi tuøy cô öùng bieán.

37
 3- Giôùi tröôûng thaønh, moät laõnh vöïc caàn ñöôïc taùi
khaùm phaù vaø quan taâm. Chuùng ta neân hieåu raèng, vieäc daïy
giaùo lyù cho caùc treû em môùi laø giai ñoaïn ñaàu vaø haàu nhö sô
ñaúng, cho neân ñaây chöa haún laø con ñöôøng bình thöôøng vaø
toaøn dieän daãn ñeán Hoäi thaùnh. Coâng ñoàng Trentoâ buoäc daïy
giaùo lyù cho treû em vaø nhöõng ngöôøi lôùn thieáu hieåu bieát ñaày
ñuû. Vaø caøng veà sau ta caøng thaáy roõ, vieäc daïy giaùo lyù
khoâng chæ giôùi haïn ôû caùc treû, maø cho caû cha meï chuùng
nöõa. Thöôïng Hoäi ñoàng Giaùm muïc theá giôùi 1977, trong “Söù
ñieäp gôûi Daân Thieân Chuùa” coù noùi :”Maãu möïc cuûa söù vuï
Huaán giaùo chính laø vieäc daïy giaùo lyù, moät vieäc ñaøo taïo
daønh rieâng cho ngöoøi tröôûng thaønh trôû veà vôùi ñöùc tin, vaø
daãn hoï ñeán vieäc tuyeân xöng ñöùc tin trong Bí tích Röûa toäi”.
Cho neân, quan taâm daïy giaùo lyù cho ngöôøi tröôûng thaønh
phaûi trôû neân chính yeáu, ñeå cöùu vaõn nhöõng gì ñaõ thieáu soùt
do thôøi quaù khöù vaø do söï thaêng traàm cuoäc soáng con ngöôøi.
Laøm theá laø baûo ñaûm hôn cho vieäc daïy giaùo lyù treû em, khi
Hoäi thaùnh lo cho cha meï chuùng. Ñaët vaán ñeà daïy giaùo lyù
thaät coù taàm möùc quan troïng vaø ñaày yù nghóa, vì trong theá
giôùi ña dieän vaø phöùc taïp naøy, ngöôøi giaùo daân caøng ñöôïc
ñoøi hoûi ñeå hieåu bieát vaø ñaøo saâu veà ñöùc tin cuûa mình. Ñaây
chính laø moái quan taâm veà söï soáng coøn cuûa Hoäi thaùnh, vaø
coâng vieäc huaán giaùo thöïc hieän chính laø coá gaéng ñeå baûo
toaøn ñöôïc noäi dung ñöùc tin trong theá giôùi hoâm nay.
3. Huaán giaùo laø ngoân ngöõ thoâng ban “Lôøi”.
Haønh vi huaán giaùo ñöôïc xaùc ñònh nhö laø haønh vi thoâng
truyeàn. ÔÛ ñaây chuùng ta muoán noùi ñeán ngoân ngöõ caàn ñeå
truyeàn ñaït noäi dung ñöùc tin, hay coøn goïi taét ñaây laø ngoân
ngöõ ñöùc tin. Coâng ñoàng Trentoâ daïy raèng :”Trong vieäc daïy
giaùo lyù, chuû chaên caàn phaûi naém vöõng cöû toïa veà tuoåi taùc,
trình ñoä, khaû naêng trí tueä tieáp thu, caùch thaùi hoï soáng vaø
ngay caû nhöõng ñieàu kieän hoï soáng”. Ñieàu quan troïng laø lôøi
phaûi ñöôïc truyeàn thuï caùch chính xaùc vaø ñuùng.
Ñaây khoâng coøn chì laø söï thaâm tín, maø phaûi trôû thaønh
moät chöông trình cuï theå cho moät neàn giaùo duïc ñöùc tin toång
quaùt vaø coù heä thoáng. Huaán giaùo coù muïc ñích laøm sinh

38
ñoäng moâi tröôøng soáng ñaïo, vaø vieäc daïy giaùo lyù nhö laø
thoâng ban Lôøi Chuùa phaûi ñöôïc coi nhö boån phaän boù buoäc
vaø chính yeáu cuûa moãi coäng ñoaøn ; phaûi laøm sao ñeå tö
töôûng “ñaøo taïo nhöõng Kitoâ höõu toát” (former des bons
chreùtiens) trôû thaønh kim chæ nam cho moãi coäng ñoaøn. Nhìn
laïi lòch söû Hoäi thaùnh theá kyû 16, bieán coá ly khai cuûa anh em
Tin laønh quaû laø baøi hoïc saùng giaù cho chuùng ta ; vaø duø tình
theá coù ñoåi thay, chuùng ta cuõng ñöøng queân baøi hoïc cuûa quaù
khöù ; vieäc daïy giaùo lyù phaûi ñöa con ngöôøi ñeán söï thoâng
suoát veà toân giaùo moãi ngaøy moät hôn, vì söï ngu doát deã ñöa
ñeán thaûm hoïa ; ñoâi khi ngöôøi ngheøo chòu thua thieät khoâng
nguyeân vì hoï ngheøo vaät chaát, maø bieát ñaâu ñieàu kieän soáng
khieán hoï chòu thua thieät caû nhöõng gì caàn cho ñöôïc cöùu roãi.
Chuùng ta ñang tìm hieåu laõnh vöïc Huaán giaùo nhö laø moâi
tröôøng ñeå trieån khai ngoân ngöõ ñöùc tin ; noù bao goàm caû moät
quan nieäm veà noäi dung, ngoân ngöõ vaø phöông phaùp thoâng
truyeàn giaùo lyù ñöùc tin. Hieåu nhö vaäy, moái töông quan giöõa
giaùo lyù vieân (ngöôøi truyeàn ñaït noäi dung giaùo lyù) vaø hoïc
vieân (ngöôøi ñoùn nhaän noäi dung giaùo lyù) thaät quan troïng. Ta
cuõng neân hieåu söï khaùc bieät giöõa ñoái töôïng ñöùc tin vaø noäi
dung huaán giaùo ; ñoái töôïng ñöùc tin laø thöïc taïi soáng ñoäng
cuûa nguoàn maïc khaûi : Thieân Chuùa, Ñöùc Kitoâ, Ôn cöùu
chuoäc ... ; coøn noäi dung huaán giaùo chính laø ngoân ngöõ duøng
ñeå thoâng truyeàn ñöùc tin ñoù. Neáu söï ñoùn nhaän ñoái töôïng
ñöùc tin coù phaàn bieán ñoåi so vôùi con ngöôøi, tuøy theo hoaøn
caûnh vaø ñieàu kieän, thì ngoân ngöõ thoâng truyeàn huaán giaùo
laïi caøng phaûi phuø hôïp vôùi nhöõng hieän traïng cuï theå. Neân
nhôù raèng, ñöùc tin khoâng chæ laø söï tieáp caän tri thöùc vôùi
chaân lyù cuûa moät soá giaùo ñieàu naøo ñoù, maø noù laø söï duy
nhaát cuûa hai maët, laø laøm chöùng vaø tuyeân xöng ñieàu mình
ñaõ tin.
Söù ñieäp göûi Daân Thieân Chuùa ñaõ nhaán maïnh khía
caïnh naøy : Vai troø huaán giaùo laø nhaèm giuùp ñeå hieåu vaø tìm
laïi taàm möùc quan troïng cuûa Ñöùc Kitoâ trong ñôøi soáng haèng
ngaøy. Ñöùc Kitoâ phaûi trôû thaønh lôøi chính thöùc cuûa huaán
giaùo, vì huaán giaùo khôûi ñieåm töø vieäc tuyeân xöng ñöùc tin vaø
daãn tôùi vieäc tuyeân xöng ñöùc tin ; Chuùng ta phaûi hieåu raèng

39
vieäc tuyeân xöng ñöùc tin laø thaùi ñoä, qua lôøi noùi, moät ngöôøi
duøng taát caû töï do cuûa mình, ñeå töï buoäc mình cam keát vaø
chaáp nhaän coâng khai con ñöôøng mình ñi vaø muïc ñích soáng.
Vieäc tuyeân xöng ñöùc tin do ñoù laø moät söï trôû veà, vaø ngoân
ngöõ dieãn taû noù ñuïng chaïm tôùi nhöõng lyù soáng (raisons de
vivre) ; keát quaû cuûa vieäc tuyeân xöng aáy laø moät loái soáng
trung thaønh vaø ñi tôùi cuøng. Nhö vaäy, vieäc tuyeân xöng ñöùc tin
cuûa Hoäi thaùnh trong lòch söû ñaõ daãn ñeán vieäc tuyeân xöng
ñöùc tin cuûa töøng caù nhaân, ñeå daán mình soáng maàu nhieäm ôn
cöùu ñoä.
Trong sö phaïm huaán giaùo, duøng ngoân ngöõ ñeå truyeàn
ñaït noäi dung ñöùc tin thaät quan troïng vaø ñoøi tính chính xaùc,
noù phaûi laøm sao ñeå vieäc trình baøy ñöôïc roõ raøng, deã hieåu,
giuùp hoïc vieân thöïc söï naém baét ñöôïc noäi dung giaùo lyù, maø
ñoàng thôøi hoïc vieân coù theå trình baøy laïi ñöôïc ñieàu mình tieáp
thu. Yeáu toá thaønh coâng cuûa moät giaùo lyù vieân cuõng tuøy
thuoäc vieäc söû duïng ngoân ngöõ chính xaùc trong sö phaïm huaán
giaùo. Ñoàng thôøi, caùch trình baøy noäi dung huaán giaùo cuõng
ñöôïc bieán ñoåi theo phöông phaùp sö phaïm. Ñoái töôïng chính
yeáu ñöùc tin vaãn laø moái töông quan giöõa Thieân Chuùa vaø con
ngöôøi, ñuùng hôn laø tieán trình maïc khaûi söï can thieäp cuûa
Thieân Chuùa vaøo lòch söû nhaân loaïi. Huaán giaùo coù boån
phaän ñöa con ngöôøi trôû veà nguoàn baèng chính nhöõng ngoân
ngöõ Thaùnh Kinh vaø Phuïng vuï. Noäi dung Huaán giaùo do ñoù
khoâng thuaàn chæ laø môù kieán thöùc, maø phaûi laø moät tieán
trình ñöùc tin ñöôïc thöïc hieän. Nhö ñaõ noùi treân, noäi dung huaán
giaùo chính yeáu laø maàu nhieäm Chuùa Ba Ngoâi (Theùocentrisme
Trinitaire) vaø Chuùa Kitoâ (Christocentrisme), vaø ñem Thieân
Chuùa - Ngöôøi vaøo yù nghóa sinh töû cuûa lòch söû con ngöôøi,
nghóa laø ñöa con ngöôøi vaøo chieàu saâu ñöùc tin ñeå soáng ñöùc
tin nhö lôøi ñaùp traû keá hoaïch tình yeâu Thieân Chuùa. Nhö vaäy,
Huaán giaùo ñöa ngöôøi Kitoâ höõu tôùi moät nhaän thöùc ñuùng
ñaén vaø kinh nghieäm soáng trong chieàu saâu cuûa ñöùc tin - ñoùn
nhaän Lôøi, vaø bieán Lôøi thaønh nguoàn söùc soáng cho moãi con
ngöôøi. Chính töø huaán giaùo cuõng bieåu loä vai troø Meï vaø
Thaày cuûa Hoäi thaùnh ñoái vôùi töøng thaønh phaàn Daân Chuùa
vaø nhaân loaïi hoâm nay.

40
4. Keát quaû Huaán giaùo daãn ñeán moät loái soáng.
a) Neáu xeùt theo nhöõng gì vöøa trình baøy treân, haønh vi
huaán giaùo laø moät haønh vi thoâng truyeàn ñeå daãn ñeán moät
loái soáng Kitoâ höõu ; nhöõng gì maø giaùo lyù daïy ñeàu laø
nhöõng höôùng daãn nhaém muïc ñích coù ñöôïc nhöõng Kitoâ höõu
toát cho ngaøy mai, vaø nhöõng caùch thöùc nhaèm ñeå trình baøy
vaø thoâng truyeàn Lôøi Chuùa, ñeàu mong ñôïi hoäi nhaäp moät
neàn giaùo duïc trong tinh thaàn Kitoâ giaùo.
Nhìn vaøo chính haønh vi huaán giaùo, ta hieåu ñoù laø khoa
sö phaïm nhaèm xaùc ñònh nhöõng gì thöïc söï bieán ñoåi saâu xa
beân trong hôn laø nhöõng gì chæ loä dieän beân ngoaøi. Thöôøng
khi noùi tôùi daïy giaùo lyù, ta nghó ngay ñeán vieäc truyeàn ñaït
moät cuoán saùch hoaëc thuû baûn moät soá giaùo ñieàu ; Ngaøy nay,
khuynh höôùng ñaõ ñoåi thay. Neáu Hoäi thaùnh laø coäng ñoaøn
goàm nhöõng ngöôøi tín höõu soáng, thì huaán giaùo phaûi laøm sao
cho coäng ñoaøn ñoù coù theå loan baùo Tin möøng nhö laø moät
Hoäi thaùnh ñích thöïc cuûa Chuùa Kitoâ. Neáu tröôùc ñaây ta chæ
coi muïc ñích duy nhaát cuûa Huaán giaùo laø hoïc hoûi, thì nay vôùi
kyõ thuaät môùi cuûa khoa sö phaïm Huaán giaùo, khoâng coøn chæ
laø ñeå hoïc, maø ñeå soáng. Moâi tröôøng Huaán giaùo, do ñoù, laø
nôi ruùt tæa kinh nghieäm soáng trong Hoäi thaùnh; lôøi giaûng daïy
coù muïc ñích höôùng daãn ngöôøi tín höõu ñeán nhöõng kinh
nghieäm soáng ñaïo toát, vaø thôøi gian huaán giaùo phaûi laø thôøi
gian giuùp soáng nhöõng kinh nghieäm ñoù ; nhö theá tri haønh hôïp
nhaát.
Neáu Hoäi thaùnh laø daáu chæ Bí tích cöùu ñoä vaø coäng
ñoaøn nhöõng ngöôøi tin, thì phaûi laøm sao cho nhöõng tín höõu
naøy thöïc söï ñoùn nhaän Tin möøng vaø soáng Tin möøng ñoù.
Moãi tín höõu phaûi caûm nghieäm trong ñôøi mình maïc khaûi veà
Thieân Chuùa trong Ñöùc Kitoâ-Gieâsu, vaø thaùp nhaäp noù vaøo
ñôøi soáng haøng ngaøy.
Coâng vieäc huaán giaùo coøn phaûi laøm moät loái ñi cho
hoïc vieân ñaït tôùi söï lieân keát maät thieát vôùi truyeàn thoáng
Hoäi thaùnh. “Söù ñieäp gôûi daân Thieân Chuùa” coâng boá : Laø
tín höõu, chuùng ta ñi vaøo moät truyeàn thoáng soáng ñoäng. Huaán

41
giaùo laø truyeàn ñaït giaùo lyù ñöùc tin, cuï theå Kinh Thaùnh ñöôïc
coi nhö neàn taûng cô baûn ; huaán giaùo giuùp ñeå bieåu hieän ñöùc
tin, vaø caùch dieãn ñaït ñöùc tin toàn taïi caû trong tö töôûng thaàn
hoïc laãn trong ñôøi soáng cuï theå haèng ngaøy cuûa ngöôøi tín höõu
; Nhöõng ñieàu treân ñaây phaûi phuø hôïp vôùi nhöõng chaân lyù
ñöùc tin trong truyeàn thoáng.
Trong vieäc daïy giaùo lyù cho caùc em nhoû, haõy giuùp caùc
em bieát nhìn ra nhöõng chaân lyù ñöùc tin. Hieåu bieát vaø ñoùn
nhaän nhöõng chaân lyù aáy, vaø ñoàng thôøi ruùt tiaû ñeå ñem aùp
duïng vaøo ñôøi soáng haèng ngaøy caùch thöïc teá. Coù nhö vaäy
vieäc huaán giaùo môùi hoaøn bò.
Nhö vaäy, gia ñình, nhaø tröôøng vaø Hoäi thaùnh ñeàu phaûi
ñöa con ngöôøi vaøo moät ñôøi soáng ñöùc tin thöïc thuï, ñoùn nhaän
chaân lyù ñöùc tin vaø maïc khaûi, ñoàng thôøi aùp duïng vaøo cuoäc
soáng trong yù höôùng Hoäi thaùnh (Sensus Ecclesiae) vaø taïo
thaønh moät truyeàn thoáng.
Ñaây laø phaàn thöïc haønh cuûa huaán giaùo, laø laøm sao
bieán cuoäc soáng cuûa hoïc vieân trôû thaønh lôøi tuyeân xöng ñöùc
tin. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu naøy, noù ñoøi hoûi moät söï thaâm tín caù
nhaân, nghóa laø nhöõng gì hoï hoïc ñöôïc phaûi ñöôïc thaùp nhaäp
vaøo cuoäc soáng haèng ngaøy. Chính töø ñôøi soáng chöùng taù cuï
theå naøy, moãi hoïc vieân trôû thaønh nhöõng vieân ñaù soáng
ñoäng xaây döïng Hoäi thaùnh laøm thaønh Hoäi thaùnh.
b) Bí tích vaø hoaït ñoäng baùc aùi.
Huaán giaùo laø moät khoa hoïc thöïc haønh thuoäc veà böôùc
khôûi ñaàu cho haønh trình ñöùc tin Kitoâ giaùo, maø söï khôûi ñaàu
baét nguoàn töø caùc Bí tích, vaø keát quaû cuûa huaán giaùo cuõng
daãn ñeán ñôøi soáng phuïng vuï vaø bí tích. Huaán giaùo vaø ñôøi
soáng Bí tích laøm thaønh thöïc theå ñöùc tin ; chính caùc Bí tích
giaû thieát vaø ban ñöùc tin cho hoïc vieân, vaø do ñoù, vieäc cöû
haønh caùc bí tích mang yù nghóa huaán giaùo thöïc haønh raát tích
cöïc, ñuùng hôn noù chính laø phaàn thöïc haønh chuû choát trong
huaán giaùo, vì ñôøi soáng Bí tích chính laø chieàu kích soáng ñöùc
tin cuûa ngöôøi tín höõu.

42
 Chính vì theá, caùc giaùo lyù vieân coù boån phaän giuùp hoïc
vieân yù thöùc ñeå soáng Bí tích Röûa toäi vaø Theâm söùc cuûa
mình, naêng laõnh nhaän Bí tích Giaûi toäi, soáng Phuïng vuï Taï ôn
vaø Bí tích Thaùnh Theå moãi ngaøy ; vaø nhö theá, vieäc hoïc hieåu
giaùo lyù ñi ñoâi vôùi vieäc laõnh nhaän Bí tích seõ taïo cho chuùng
ta ñôøi soáng chieàu saâu ñöùc tin, xaùc ñònh giaù trò ñôøi soáng
ngöôøi tín höõu, vaø chính laø keát quaû cuï theå cuûa vieäc thöïc
haønh huaán giaùo. Hôn nöõa, khoâng theå khoâng chæ trong ñôøi
soáng Hoäi thaùnh, maø caû ñôøi soáng xaõ hoäi cuõng phaûi ñöôïc
daãn ñeán ñôøi soáng ñöùc tin Kitoâ. Neáu huaán giaùo laø khoa hoïc
thöïc haønh, thì coù gì ñeïp hôn laø thöïc hieän coâng vieäc baùc aí,
vaø chính noù cuõng laø caùch theá tuyeân xöng ñöùc tin. Nhôø
huaán giaùo, con ngöôøi ñaït ñöôïc nieàm tin vaøo Ñöùc Kitoâ cheát
vaø phuïc sinh, vaø töø nôi Ngaøi, ta kín muùc ñöôïc söùc maïnh ñoåi
môùi theá giôùi ; nghóa laø nhôø huaán giaùo, ñöùc tin khoâng
nhöõng khoâng bò loaïi tröø, maø coøn ñöôïc thaêng hoùa daàn daàn
trong ñôøi soáng Hoäi thaùnh vaø xaõ hoäi.
III. TOÅ CHÖÙC VAØ ÑIEÀU HAØNH HUAÁN GIAÙO
THEÁ NAØO ?
Nhöõng gì vöøa trình baøy ôû phaàn moät vaø phaàn hai, taát
yeáu daãn chuùng ta ñeán nhöõng öùng duïng thöïc haønh trong
coâng taùc Huaán giaùo, ñeå laøm sao vöøa ñaûm baûo ñöôïc noäi
dung chính truyeàn cuûa Huaán giaùo, vöøa baûo ñaûm khía caïnh
hôïp thôøi ñaïi vaø vöøa naém chaéc ñöôïc sö phaïm trong vieäc
truyeàn ñaït cuûa Huaán giaùo. Do ñoù, xin gôïi yù moät soá nhöõng
vaán ñeà xeùt laø caàn ñeå ñaït ñöôïc hieäu naêng coâng vieäc toå
chöùc vaø ñieàu haønh Huaán giaùo.
1. Huaán giaùo laø moät vieäc laøm coù toå chöùc :
Vì Huaán giaùo laø nhòp soáng cuûa Hoäi thaùnh, ñeå thöïc hieän söù
maïng cuûa mình, vieäc naøy caàn coù moät heä thoáng vaø toå chöùc
ñaûm baûo chaát löôïng vaø söï beàn bæ ; nhaát laø sau Coâng ñoàng
Trentoâ, vieäc toå chöùc Huaán giaùo ñaõ trôû thaønh moät ñoøi hoûi
roõ neùt, vôùi chöông trình vaø phöông phaùp cuï theå, töø caáp ñòa
phöông ñeán giaùo phaän roài quoác gia vaø theá giôùi. Khoâng phuû
nhaän nhöõng khoù khaên thöïc teá trong vieäc toå chöùc Huaán
giaùo vì ñeå thöïc hieän coâng vieäc naøy, ñoøi hoûi ñaàu tö coâng

43
söùc ñeå nhaän ñònh vaø leân keá hoaïch thöïc hieän moät caùch
nghieâm tuùc. Cho neân, phaûi traùnh toái ña ñöøng bieán vieäc naøy
thaønh voâ toå chöùc hoaëc moät vieäc laøm tuøy höùng thuù, thích
thì laøm khoâng thích thì boû, hoaëc vieäc toå chöùc chæ laø moät
phong traøo theo thôøi hoaëc cô hoäi, nghóa laø khi noùng khi laïnh ;
laøm theá khoâng theå naøo baûo ñaûm chaát löôïng toå chöùc vaø
hieäu naêng giaûng daïy, keát quaû Huaán giaùo do ñoù khoù maø
ñaït chaát löôïng.
Moät khía caïnh khaùc caàn löu yù, Huaán giaùo khoâng phaûi
laø moät toå chöùc “aên xoåi” ; laøm voäi vaø laøm cho coù, maø
phaûi kieân trì vaø tieäm tieán, ñoàng thôøi phaûi bieát phaân chia
caùc lôùp theo ñoäi tuoåi taâm lyù, tuoåi trí tueä vaø söï hieåu bieát
veà ñaïo giaùo ; töø ñoù ta môùi coù theå ñem vaøo noäi dung thích
hôïp vaø phöông phaùp giaûng daïy ñuùng. Leõ taát nhieân, chöông
trình naøy seõ ñöôïc thaêng tieán daàn, tuøy theo ñoäi tuoåi, söï phaùt
trieån trí oùc vaø söï thaâm tín saâu xa ñôøi soáng ñaïo.
Khía caïnh thöù ba trong vieäc toå chöùc vaø ñieàu haønh
Huaán giaùo laø phaûi laøm sao ñeå Huaán giaùo khoâng ngöøng laïi
nguyeân ôû nhöõng kieán thöùc toân giaùo maø thoâi, vì laøm nhö
theá môùi chæ laø thoûa maõn tri thöùc chöù chöa ñi saâu vaøo söï
thaâm tín vaø bieåu loä nieàm tin. Chöông trình hoïc giaùo lyù phaûi
daãn ñeán vieäc hình thaønh nôi con ngöôøi moät khuoân maãu soáng
ñích thöïc nhaân baûn vaø ñöùc tin.
2. Vieäc daïy giaùo lyù :
Vieäc toå chöùc Huaán giaùo chính laø ñeå ñaït ñöôïc vieäc
daïy giaùo lyù toát. Ñaây khoâng phaûi laø khoa hoä giaùo, khoâng
coù muïc ñích tranh luaän hôn thua, cuõng khoâng phaûi laø vieäc
khaûo cöùu thaàn hoïc hoaëc chuù giaûi mang tính caùch khoa hoïc,
maø ñuùng hôn, muïc ñích roõ reät cuûa Huaán giaùo laø coáng hieán
cho hoïc vieân moät noäi dung ñöùc tin ñeå soáng, “Lôøi ñöùc tin”
naøy khoâng ñöôïc caét xeùn, bieán taïo hoaëc giaûm bôùt, maø phaûi
ñaày ñuû vaø toaøn veïn, nghieâm tuùc vaø coù uy löïc. Xuyeân taïc
moät ñieåm naøo cuûa toaøn theå söù ñieäp laø laøm troáng roãng
moät caùch nguy hieåm chính khoa daïy giaùo lyù, vaø laøm toån
thöông ñeán caùc keát quaû maø Ñöùc Kitoâ vaø coäng ñoàng Hoäi
thaùnh coù quyeàn mong ñôïi ôû coâng cuoäc naøy. Nhö vaäy, moïi

44
giaùo lyù vieân ñeàu khoâng ñöôïc theo saùng kieán rieâng cuûa
mình, töï ñi choïn laáy trong kho taøng ñöùc tin caùi hoï cho laø quan
troïng ñeå daïy, coøn caùi hoï cho laø khoâng quan troïng thì loaïi ñi.
Khía caïnh thöù hai caàn löu taâm trong vieäc daïy giaùo lyù chính
laø phöông phaùp sö phaïm thích hôïp. Kho taøng ñöùc tin chæ laø
moät, nhöng caùc chuû theå laõnh nhaän khoâng luoân luoân ñoàng
ñeàu, bôûi theá, giaùo lyù neân aùp duïng phöông phaùp sö phaïm
thöïc tieãn, ñuùng choã, ñuùng ngöôøi, ñuùng caùch ; ñieàu quan
troïng laø noäi dung ñöùc tin trao ban phaûi ñöôïc ñoùn nhaän troïn
veïn vaø toaøn theå cho moãi hoïc vieân trong ñieàu kieän thöïc teá
cuûa hoï. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu ñoù, giaùo lyù vieân phaûi caân
nhaéc phöông phaùp truyeàn ñaït, ngoân töø trình baøy, vaø söï kieân
trì moät caùch khieâm toán ; ñöøng eùp hoïc vieân theo yù mình (bôûi
leõ nöôùc ñoå laù khoai), maø phaûi löïa chieàu sao cho hoïc vieân
tieáp thu vaø thaám nhuaàn (möa nheï haït laâu seõ thaám ñaát). Söï
truyeàn ñaït noäi dung Huaán giaùo phaûi döïa vaøo ngoân ngöõ cuûa
hoïc vieân chöù khoâng tuøy vaøo duy yù muoán cuûa ngöôøi daïy.
Nhö theá, chaäm maø chaéc, thaø ñöôïc ít moät hôn laø voäi vaøng
maø khoâng ñöôïc gì.
Theo xu höôùng ngaøy hoâm nay, khía caïnh thöù ba khaù
môùi meû cuûa vieäc daïy giaùo lyù chính laø ñaïi keát. Ñuùng hôn,
ngay trong söù vuï Huaán giaùo, Hoäi thaùnh yù thöùc raèng con caùi
mình ñöôïc môøi goïi tham gia phong traøo tieán tôùi söï hieäp nhaát.
Neáu vieäc Huaán giaùo laø söù vuï cuûa Hoäi thaùnh Coâng giaùo,
thì cuõng laø vieäc khoâng keùm phaàn quan troïng ñoái vôùi caùc
Giaùo hoäi khaùc, bôûi chaéc chaén ñieàu naøy, taát caû caùc Giaùo
hoäi, duø khoâng thoâng hieäp vôùi Hoäi thaùnh Coâng giaùo, cuõng
ñeàu nhaèm höôùng daãn tín höõu cuûa mình ñeán con ñöôøng cöùu
ñoä, vaø ñieàu ñoù thaät phuø hôïp vôùi yù ñònh cuûa Chuùa ñoái
vôùi nhaân loaïi. Quan ñieåm ngaøy nay khoâng cho pheùp chuùng ta
loaïi tröø, maø baèng moïi coá gaéng phaûi laøm sao tieán tôùi söï
ñaïi keát trong moïi laõnh vöïc. Ngay trong vieäc daïy giaùo lyù
cuõng neân coù söï coäng taùc mang tính chaát hieäp nhaát. Giaùo lyù
vieân coù traùch nhieäm giuùp hoïc vieân yù thöùc saâu xa vaø soáng
ñöùc tin Coâng giaùo, ñoàng thôøi bieát toân troïng caùc toân giaùo
khaùc, toân troïng quyeàn töï do toân giaùo vaø bieát coäng taùc
cuõng nhö ñoái thoaïi vôùi caùc toân giaùo baïn maø khoâng e deø

45
hoaëc kyø thò. Ñi xa hôn nöõa, caàn ñöôïc huaán luyeän ñeå coù theå
hôïp taùc trong vieäc cuøng rao giaûng Tin möøng, cuøng nhau caàu
nguyeän vaø cuøng nhau soáng tình huynh ñeä. Coâng vieäc tuy
phöùc taïp vaø ngaïi nguøng, nhöng chuùng ta caàn bieát baét ñaàu,
vaø ñaây quaû laø phuø hôïp vôùi thôøi ñaïi naøy.
3. Huaán giaùo phaûi duy trì loøng trung thaønh vôùi Thieân
Chuùa vaø löu taâm ñeán con ngöôøi :
Ñoái vôùi chuùng ta, thaâm tín raèng Thieân Chuùa ñaõ bieåu
loä tình yeâu nhieäm maàu vaø cao caû cuûa Ngöôøi, vaø tình yeâu
ñoù luoân luoân beàn bæ cho con ngöôøi ; nhaát laø qua Ñöùc Kitoâ
Gieâsu, Lôøi Maëc Khaûi cuï theå cuûa Thieân Chuùa. Truyeàn ñaït
lôøi maëc khaûi naøy vaø hieåu ñöôïc tình yeâu Thieân Chuùa, ñoù
chính laø nhieäm vuï Huaán giaùo phaûi thöïc hieän, vaø qua moïi
thôøi noäi dung ñöùc tin naøy vaãn laø moät. Nhöng ñoàng thôøi laïi
khoâng theå boû qua ñöôïc yeáu toá chuû theå ñoùn nhaän noäi dung
ñöùc tin naøy, luoân bieán ñoåi moãi nôi vaø moãi thôøi moãi khaùc,
vaø ñaëc bieät ngaøy nay coøn khaùc bieät hôn nöõa. Cho neân, toå
chöùc Huaán giaùo chæ thaønh coâng khi vieäc truyeàn ñaït ñaït
ñöôïc keát quaû, Tin Möøng ñöôïc hieåu, ñöôïc ñoùn nhaän vaø ñöôïc
soáng. Khoâng ai coù quyeàn aùp ñaët caùch dieãn taû vaø loái suy tö
cuûa moät nôi, moät thôøi cho moät thôøi ñieåm lòch söû khaùc
hoaëc moät neàn vaên hoùa khaùc, cuõng nhö khoâng ñöôïc pheùp
duøng loái suy nghó cuûa mình maø ñaùnh giaù baát kyø quan ñieåm
naøo, roài cho laø sai vì noù khoâng gioáng mình. Trong Huaán
giaùo, vieäc truyeàn ñaït cuõng nhieâu kheâ nhö vaäy. Ñieàu quan
troïng laø truyeàn ñaït noäi dung ñöùc tin phaûi luoân baûo ñaûm
ñöôïc tính trung thaønh vôùi nguoàn maëc khaûi cuûa Thieân Chuùa,
coøn phöông thöùc truyeàn ñaït noäi dung naøy phaûi tuøy thôøi,
tuøy hoaøn caûnh, tuøy ñieàu kieän vaø trình ñoä vaên hoùa, tuøy
taâm lyù vaø tuoåi taùc, nghóa laø phaûi löu taâm ñeán con ngöôøi.
Xeùt nhö treân, thì ñoøi hoûi Giaùo lyù vieân moät trình ñoä toång
hôïp caû veà nhaân vaên laãn ñaïo giaùo laø caàn thieát, ñeå coù theå
ñieàu haønh vaø toå chöùc vieäc giaûng daïy naøy.
4. Ñaøo taïo Giaùo lyù vieân :

46
 Muoán toå chöùc vaø ñieàu haønh ñöôïc thaønh quaû, thì phaûi
baét ñaàu vieäc ñaøo taïo tröôùc ñaõ. Laøm sao ñeå coù nhöõng
ngöôøi naém vöõng noäi dung ñöùc tin, soáng ñöùc tin vaø thoâng
truyeàn toát söù ñieäp Tin möøng naøy. Ñeå ñöôïc theá, giaùo lyù
vieân phaûi ñöôïc ñaøo taïo toát :
a) Veà giaùo thuyeát Coâng giaùo .
b) Veà nhöõng moân khoa hoïc nhaân vaên caàn öùng duïng.
c) Veà phöông phaùp sö phaïm vaø taâm lyù öùng duïng.
d) Veà ngheä thuaät ñieàu khieån hoïc vieân vaø thöïc haønh
ñöùng lôùp.
e) Veà moät loái soáng thieâng lieâng vaø noäi taâm.
f) Veà nhöõng ñöùc tính nhaân baûn cuûa moät vò muïc töû
nhö: toát laønh, hieàn haäu, khieâm nhöôøng, nhaãn naïi...
Töø nhöõng tieâu chuaån treân ñaây ñoøi hoûi vieäc ñaøo taïo
phaûi coá gaéng ñeå coù ñöôïc moät giaùo lyù vieân tröôûng thaønh,
coù baûn lónh, saâu saéc, giaøu kinh nghieäm nghieäp vuï, coù yù
thöùc Hoäi thaùnh vaø giaøu nhieät taâm truyeàn giaùo. Nhö vaäy,
nhöõng gì hoï ñaõ nghe, ñaõ thaáy, ñaõ hoïc bieát vaø ñaõ laõnh
nhaän, hoï phaûi ñem ra thöïc haønh haàu möu ích cho Hoäi thaùnh
Chuùa vaø tha nhaân. (Xin ñaëc bieät nghieân cöùu theâm taøi lieäu
IV, phaàn II, V trong taäp HAÂHG III, 1).

Keát luaän :
Vôùi nhöõng gì vöøa trình baøy treân ñaây, chuùng ta hieåu
vieäc toå chöùc vaø ñieàu haønh Huaán giaùo laø söï thöïc hieän söù
vuï ôn goïi laø Kitoâ höõu, maø moãi chuùng ta ñaõ laõnh nhaän.
Ñaây khoâng phaûi laø coâng vieäc hoaøn toaøn khoù maø cuõng
khoâng thaät söï ñôn giaûn chuùt naøo, neáu muoán thöïc hieän caùch
hoaøn haûo. Giaùo lyù vieân luoân coá gaéng soáng ñöùc tin, ñeå töø
ñoù hoïc vieân coù theå coù ñöôïc maãu möïc ñeå soáng ñöùc tin ñích
thaät. Thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy, giaùo lyù vieân haõy coá gaéng
ñeán vôùi hoïc vieân baèng taám loøng, ñoùn nhaän hoïc vieân baèng

47
taám loøng, vaø bieát trao ban cho hoïc vieân baèng taám loøng ñích
thaät xuaát phaùt töø Ñöùc Kitoâ.
Quaû thaät, chính Chuùa Gieâsu môøi goïi giaùo daân haõy
keát hôïp vôùi Ngöôøi maät thieát hôn vaø nhaän thöùc ñöôïc raèng:
”Nhöõng gì cuûa Ngöôøi cuõng laø cuûa chính mình” (Ph 2, 5) ; hoï
haõy tham gia vaøo söù maïng cöùu roãi cuûa chính Ngöôøi, vaø
moät laàn nöõa, Ngöôøi sai hoï ñi tôùi caùc thaønh vaø nhöõng nôi
Ngöôøi seõ ñeán. Nhö theá, giaùo daân haõy chöùng toû mình laø
coäng taùc vieân cuûa Chuùa Gieâsu, coäng taùc vaøo cuøng moät
coâng cuoäc toâng ñoà cuûa Hoäi thaùnh baèng nhieàu hình thöùc vaø
phöông tieän khaùc nhau. Nhöõng coäng taùc vieân phaûi luoân luoân
thích nghi vôùi nhöõng ñoøi hoûi môùi cuûa thôøi ñaïi, vaø khoâng
ngöøng ra söùc phuïc vuï Chuùa, bôûi bieát raèng khoù nhoïc cuûa
mình khoâng phaûi laø uoång phí trong Ngöôøi (1 Cr 15, 58 ; Saéc
leänh veà TÑGD soá 33).

Baøi 4 : HEÄ THOÁNG DÖÏ PHOØNG

TRONG VIEÄC GIAÙO DUÏC
THANH THIEÁU NIEÂN *
Nhieàu laàn cha ñöôïc yeâu caàu noùi hay vieát ra maáy quan
nieäm lieân quan tôùi khoa giaùo duïc goïi laø Heä thoáng Döï
phoøng duøng trong caùc nhaø chuùng ta. Vì thieáu thôøi giôø neân
tôùi nay cha vaãn chöa theå ñaùp öùng ñöôïc öôùc nguyeän ñoù. Nay
vì muoán aán haønh baûn qui cheá töø tröôùc ñeán giôø haàu nhö
vaãn ñöôïc aùp duïng theo taäp truyeàn trong caùc nhaø, neân cha
nghó ñaây laø dòp thuaän tieän ñeå phaùc hoïa tröôùc moät vaøi neùt
veà Heä thoáng Giaùo duïc treân. Noù coù theå ñöôïc coi nhö baûn sô
thaûo cho moät taäp tieåu luaän cha ñang soaïn vaø hy voïng coù theå
hoaøn thaønh neáu Chuùa ñeå cha soáng ít laâu nöõa. Laøm vieäc
naøy, cha chæ nhaém muïc ñích duy nhaát laø giuùp vaøo ngheä

48
thuaät ñaày khoù khaên cuûa vieäc giaùo duïc thanh thieáu nieân. Vì
theá, cha seõ trình baøy : Heä thoáng Giaùo duïc Döï phoøng heä taïi
ñieàu gì, vaø taïi sao noù phaûi ñöôïc quí chuoäng hôn caû. Caùch
aùp duïng thöïc tieãn vaø nhöõng ích lôïi cuûa noù.
I. HEÄ THOÁNG GIAÙO DUÏC DÖÏ PHOØNG HEÄ TAÏI
ÑIEÀU GÌ VAØ TAÏI SAO NOÙ PHAÛI ÑÖÔÏC QUÙI
CHUOÄNG HÔN
Coù hai heä thoáng ñaõ ñöôïc duøng trong moïi thôøi ñaïi ñeå
giaùo duïc thanh thieáu nieân : laø Döï phoøng vaø Cöôõng baùch.
Heä thoáng Cöôõng baùch heä taïi laøm cho ngöôøi döôùi mình bieát
luaät, roài troâng coi ñeå xem coù ai vi phaïm, vaø neáu coù, seõ ra
hình phaït caân xöùng. Theo heä thoáng naøy, lôøi noùi vaø veû maët
ngöôøi treân phaûi luoân nghieâm nghò vaø thaäm chí coù tính caùch
ñe doïa; chính ngöôøi treân phaûi traùnh moïi thaùi ñoä thaân maät
vôùi nhöõng ngöôøi döôùi quyeàn mình.
* Regolamento per le case della Societaø di S.Francesco di Sales, Torino,
Tipografia Salesiana, 1977 p. 3-13 ; (OE XXIX, 99-109).
Ñeå taêng giaù trò quyeàn bính, Giaùm ñoác phaûi ít khi coù
maët giöõa nhöõng ngöôøi döôùi mình, vaø chæ coù maët khi naøo ra
hình phaït hay haêm doïa thoâi. Heä thoáng naøy deã daøng, ít khoù
nhoïc, thích hôïp cho quaân ñoäi noùi rieâng, cho nhöõng ngöôøi lôùn
tuoåi vaø coù löông tri noùi chung, vì töï hoï phaûi hieåu bieát vaø
nhôù ñöôïc ñieàu gì phuø hôïp vôùi luaät vaø nhöõng qui taéc khaùc.
Ngöôïc laïi, Heä thoáng Giaùo duïc döï phoøng hoaøn toaøn
khaùc bieät vaø cha coù theå noùi, töông phaûn vôùi heä thoáng treân.
Heä thoáng Döï phoøng heä taïi cho hoïc sinh bieát nhöõng qui taéc
vaø qui cheá cuûa tröôøng, roài troâng coi laøm sao ñeå hoïc sinh
luoân caûm thaáy ôû döôùi caëp maét saên soùc cuûa Giaùm ñoác hay
hoä tröïc vieân, caùc ngaøi nhö nhöõng ngöôøi cha aâu yeám,
chuyeän troø vôùi chuùng, giuùp ñôõ, chæ daãn chuùng trong moïi
tröôøng hôïp, khuyeân nhuû vaø söûa baûo chuùng vôùi ñaày tình
thöông meán, nhö theá coù theå noùi laø : laøm cho hoïc sinh khoâng
theå phaïm toäi ñöôïc.
Heä thoáng naøy hoaøn toaøn döïa treân lyù trí, toân giaùo vaø
nhaát laø tình thöông meán ; vì theá Heä thoáng naøy loaïi tröø moïi

49
hình phaït phuõ phaøng vaø cuõng coá traùnh caû nhöõng hình phaït
nheï nöõa. Heä thoáng naøy xem ra ñöôïc quùi chuoäng hôn vì
nhöõng lyù do sau ñaây :
1. Theo caùch Döï phoøng, hoïc sinh ñaõ ñöôïc caûnh giaùc
seõ khoâng naûn chí vì loãi ñaõ phaïm, caû khi loãi ñoù ñeán tai Beà
treân ñi nöõa. Em khoâng bao giôø töùc böïc khi ñöôïc söûa loãi
hoaëc bò ñe phaït hay chòu phaït, vì em luoân ñöôïc baùo tröôùc
caùch thaân tình, theo loái döï phoøng ; lôøi baùo tröôùc aáy giuùp
em ngaõ leõ vaø thöôøng ñöa ñeán keát quaû laø chieám ñöôïc loøng
em, ñeán noãi em thaáy mình caàn hình phaït vaø haàu nhö muoán
coù hình phaït nöõa.

2. Lyù do chính yeáu hôn, laø tính treû boàng boät hay thay
ñoåi ; trong choác laùt treû ñaõ queân ngay nhöõng qui luaät vaø
nhöõng hình phaït daønh cho ngöôøi loãi phaïm. Vì theá, ñöùa treû
thöôøng loãi phaïm vaø phaûi phaït maø khoâng bao giôø nghó tôùi,
vì khoâng coù ai nhaéc nhôû khi em phaïm loãi, giaû nhö coù moät
tieáng noùi cuûa ngöôøi baïn nhaéc baûo, chaùc chaén em seõ traùnh
khoûi.
3. Heä thoáng giaùo duïc Cöôõng baùch coù theå ngaên chaën
ñöôïc roái traät töï, nhöng khoù laøm cho phaïm nhaân neân toát hôn.
Kinh nghieäm cho hay thanh thieáu nieân khoâng deã daøng queân
nhöõng hình phaït ñaõ chòu, vaø thöôøng thöôøng chuùng giöõ kyû
nieäm chua chaùt ñoù vaø öôùc mong ñöôïc thoaùt aùch vaø baùo
thuø nöõa. Coù khi hoài ñoù chuùng khoâng ñeå yù gì, nhöng ai theo
saùt chuùng, seõ nhaän thaáy nhöõng kyù öùc cuûa tuoåi treû thaät
laø gheâ sôï, chuùng deã daøng queân nhöõng hình phaït cuûa cha
meï, nhöng raát khoù queân nhöõng hình phaït cuûa caùc nhaø giaùo
duïc. Coù nhöõng ngöôøi khi veà giaø môùi baùo thuø taøn nhaãn
nhöõng hình phaït hoï ñaõ chòu caùch baát coâng khi coøn thuï giaùo.
Traùi laïi, Heä thoáng Döï phoøng bieán hoïc sinh trôû thaønh baïn
höõu vaø chuùng nhìn thaáy nôi hoä tröïc vieân vò aân nhaân saün
saøng chæ baûo chuùng, muoán giuùp chuùng neân toát, vaø cöùu
chuùng khoûi nhöõng baát maõn, hình phaït vaø oâ nhuïc.
4. Nhôø Heä thoáng Döï phoøng, hoïc sinh hieåu ñöôïc raèng
baát cöù luùc naøo nhaø giaùo duïc cuõng coù theå noùi vôùi chuùng

50
baèng tieáng loøng, khoâng nhöõng trong thôøi kyø chuùng ñang thuï
giaùo, maø caû thôøi kyø sau ñoù nöõa. Moät khi ñaõ ñöôïc loøng tín
nhieäm cuûa treû, nhaø giaùo duïc seõ coù theå gaây aûnh höôûng
roäng lôùn nôi chuùng, coù theå chæ daãn, khuyeân baûo vaø cuõng
coù theå söûa loãi chuùng, cho duø sau naøy chuùng coù ñòa vò naøo
trong xaõ hoäi. Vì nhöõng lyù do treân vaø nhieàu lyù do khaùc, xem
ra Heä thoáng Döï phoøng phaûi ñöôïc quí chuoäng hôn Heä thoáng
Cöôõng baùch.
II. AÙP DUÏNG HEÄ THOÁNG DÖÏ PHOØNG
Thöïc haønh Heä thoáng naøy, ta hoaøn toaøn döïa vaøo lôøi
Thaùnh Phaoloâ : Charitas benigna est, patiens est ; omnia suffert,
omnia sperat, omnia sustinet. Ñöùc aùi hieàn haäu vaø kieân nhaãn ;
heát loøng bao dung, heát loøng tin caäy, chiuï ñöïng moïi söï. Vì
theá, chæ ngöôøi Kitoâ höõu coù theå aùp duïng Heä thoáng Döï
phoøng moät caùch hieäu quaû. Lyù trí vaø Toân giaùo laø nhöõng
khí cuï maø nhaø giaùo duïc phaûi beàn taâm söû duïng, phaûi daïy
doã nhöõng thöù ñoù, vaø chính mình phaûi thöïc haønh, neáu muoán
ñöôïc tuaân phuïc vaø ñaït muïc ñích cuûa mình.
1. Giaùm ñoác do ñoù phaûi hieán toaøn thaân mình cho
nhöõng ngöôøi mình giaùo duïc, neân khoâng bao giôø ñaûm nhaän
nhöõng vieäc laøm ngaøi sao nhaõng chöùc vuï mình. Khi khoâng
baän vieäc gì, ngaøi neân ôû giöõa hoïc sinh luoân, tröø khi ñaõ coù
ngöôøi khaùc hoä tröïc caàn thieát.
2. Giaùo sö, giaùm xöôûng, hoä tröïc vieân phaûi ñöôïc coâng
nhaän laø nhöõng ngöôøi coù luaân lyù vöõng chaéc. Hoï neân coá
gaéng traùnh caùc thöù tình caûm hay keát nghóa rieâng vôùi hoïc
sinh nhö traùnh beänh dòch vaäy, vaø neân nhôù raèng, moät ngöôøi
laàm loãi thoâi cuõng coù theå laøm toån thöông caû tröôøng giaùo
duïc. Laøm theá naøo ñeå hoïc sinh khoâng bao giôø ôû moät mình.
Caùc hoä tröïc vieân neân tôùi tröôùc choã hoïc sinh taäp hoïp bao
coù theå, vaø cöù ôû ñoù vôùi chuùng cho tôùi khi ñaõ coù ngöôøi
khaùc hoä tröïc thay, ñöøng bao giôø ñeå hoïc sinh ôû nhöng.
3. Neân ñeå hoïc sinh töï do chaïy nhaûy, keâu la maëc söùc.
Theå thao, aâm nhaïc, vaên ngheä, kòch tröôøng, ñi daïo, laø nhöõng
phöông phaùp raát hieäu löïc ñeå giöõ kyû luaät, coù lôïi cho ñaïo

51
ñöùc vaø söùc khoûe. Chæ neân löu yù sao cho nhöõng tieát muïc
lieân hoan, nhöõng ngöôøi tham gia vaø nhöõng lôøi noùi khoâng coù
gì ñaùng traùch. Thaùnh Philip Neâri, ngöôøi baïn thaân thieát nhaát
cuûa tuoåi treû ñaõ noùi : Ñoái vôùi toâi, caùc baïn muoán laøm gì thì
laøm, chæ caàn ñöøng phaïm toäi laø ñöôïc.
4. Vieäc naêng xöng toäi, naêng hieäp leã vaø döï thaùnh leã
haèng ngaøy laø nhöõng coät truï phaûi naâng ñôõ toøa nhaø giaùo
duïc nôi chuùng ta muoán loaïi boû nhöõng ñe loi vaø ñoøn voït.
Khoâng bao giôø baét hoïc sinh naêng xöng toäi vaø hieäp leã, nhöng
chæ neân coå voõ chuùng vaø giuùp chuùng coù cô hoäi thuaän tieän
ñeå xöng toäi vaø hieäp leã thoâi. Trong nhöõng dòp caám phoøng,
tuaàn ba ngaøy, tuaàn chín ngaøy, baøi giaûng vaø lôùp giaùo lyù,
neân laøm noåi baät veû myõ leä, cao caû vaø thaùnh thieän cuûa
Ñaïo Coâng giaùo, vì trong caùc Bí tích, Ñaïo Coâng giaùo ñaõ coáng
hieán cho moïi ngöôøi chuùng ta nhöõng phöông phaùp raát deã
daøng vaø höõu ích ñeå loøng ñöôïc an bình vaø cöùu roãi linh hoàn
mình. Theo caùch naøy, hoïc sinh saün saøng thi haønh caùc vieäc
ñaïo ñöùc ñoù, vaø chuùng seõ töï yù thöïc hieän nhöõng vieäc ñoù
moät caùch vui veû vaø coù hieäu quaû.
5. Neân saên soùc heát söùc caån thaän ñeå ngaên ngöøa khoûi
ñem vaøo tröôøng nhöõng saùch baùo xaáu, baïn xaáu. Choïn ñöôïc
moät ngöôøi canh coång toát laø moät kho taøng cuûa moät tröôøng
giaùo duïc.
6. Moãi toái, sau kinh nguyeän thöôøng leä vaø tröôùc khi hoïc
sinh ñi nguû, giaùm ñoác hay ai thay ngaøi seõ noùi chung vôùi hoïc
sinh ñoâi lôøi aâu yeám ñeå chæ daãn hoaëc khuyeân baûo nhöõng
ñieàu chuùng phaûi laøm hay phaûi traùnh. Ngaøi neân coá gaéng
ruùt ra maáy phöông chaâm ñaïo ñöùc trong nhöõng bieán coá ñaõ
xaûy ra ôû tröôøng hay ôû ngoaøi, nhöng khoâng bao giôø noùi quaù
hai hay ba phuùt. Ñoù laø chìa khoùa cuûa ñaïo haïnh, cuûa böôùc
tieán vaø thaønh coâng trong vieäc giaùo duïc.
7. Neân traùnh nhö traùnh beänh dòch yù kieán cuûa moät soá
ngöôøi muoán hoaõn vieäc röôùc leã vôõ loøng cho tôùi khi khoân
lôùn, thöôøng laø luùc ma quæ ñaõ chieám ñöôïc taâm hoàn ñöùa
treû, noù gaây khoâng bieát bao nhieâu thieät haïi cho loøng trong
traéng cuûa treû. Theo luaät Giaùo hoäi thôøi xöa, ngöôøi ta quen cho

52
treû nhoû baùnh thaùnh coøn dö laïi sau khi röôùc leã Phuïc sinh.
Ñieàu ñoù chöùng toû Giaùo hoäi ao öôùc cho treû nhoû ñöôïc röôùc
leã vôõ loøng ngay töø luùc chuùng coøn taám beù. Khi moät treû
nhoû bieát phaân bieät baùnh thaùnh vôùi baùnh thöôøng vaø toû ra
ñuû hieåu bieát, neân ñeå Vua Trôøi tôùi ngöï trong linh hoàn ñaõ
ñöôïc chuùc phuùc ñoù, khoâng caàn ñeå yù tôùi tuoåi.
8. Giaùo lyù khuyeân naêng hieäp leã. Thaùnh Philip Neâri
khuyeân hieäp leã haèng tuaàn vaø coøn coù theå naêng hieäp leã hôn.
Coâng ñoàng Tridentinoâ noùi roõ : “Coâng ñoàng heát söùc öôùc ao
moïi Kitoâ höõu hieäp leã khi döï thaùnh leã. Nhöng ñeå ñöôïc nhieàu
keát quaû hôn nôi leã hieán teá toân nghieâm vaø thaùnh thieän naøy,
khoâng phaûi chæ hieäp leã thieâng lieâng thoâi, maø coøn hieäp leã
thaät nöõa” (Coâng ñoàng Tridentinoâ, khoùa XXII, chöông VI).
III. ÍCH LÔÏI CUÛA HEÄ THOÁNG DÖÏ PHOØNG
Coù ngöôøi noùi : Heä thoáng naøy khoù thöïc haønh. Cha xin
traû lôøi : Ñoái vôùi hoïc sinh, Heä thoáng naøy deã daøng hôn, thoûa
maõn hôn vaø ích lôïi hôn. Ñoái vôùi nhaø giaùo duïc, chaéc chaén
Heä thoáng naøy coù ít nhieàu khoù khaên, tuy nhieân, neáu hoï
nhieät thaønh laøm coâng vieäc cuûa mình, thì nhöõng khoù khaên
ñoù seõ giaûm thieåu. Nhaø giaùo duïc laø ngöôøi ñaõ hieán thaân vì
ích lôïi cuûa hoïc sinh mình, neân phaûi saün saøng ñöông ñaàu vôùi
moïi khoù khaên, nhoïc meät, ñeå theo ñuoåi muïc ñích cuûa mình laø
giaùo duïc hoïc sinh veà maët coâng daân, ñaïo ñöùc vaø khoa hoïc.
Ngoaøi nhöõng lôïi ích ñaõ neâu treân, coøn theâm nhöõng lôïi
ích khaùc laø :
1. Hoïc sinh seõ luoân toû loøng kính troïng caùc nhaø giaùo
duïc cuûa chuùng, vaø seõ vui söôùng nhôù laïi nhöõng lôøi chæ daãn
caùc ngaøi ñaõ cho, chuùng seõ coi caùc giaùo sö nhö anh, caùc beà
treân nhö cha. Chuùng ñi ñaâu, cuõng laø nieàm an uûi cuûa gia ñình,
laø nhöõng coâng daân höõu ích vaø laø nhöõng Kitoâ höõu toát.
2. Cho daàu tính neát, khuynh höôùng, phaåm haïnh cuûa moät
hoïc sinh luùc môùi ñöôïc nhaän vaøo tröôøng coù theá naøo ñi nöõa,
thì cha meï vaãn coù theå tin chaéc laø con mình seõ khoâng theå ra
teä hôn. Ngöôøi ta coøn ñoan chaéc laø noù seõ luoân ñöôïc caûi

53
thieän hôn. Thaät theá, moät soá thanh thieáu nieân tröôùc kia ñaõ laø
gaùnh naëng cho cha meï chuùng vaø ñaõ bò caùc traïi caûi huaán töø
choái, nay ñaõ thay ñoåi khuynh höôùng, tính neát, vaø ñaõ baét ñaáu
soáng cuoäc ñôøi löông thieän sau khi ñöôïc huaán luyeän theo
nhöõng nguyeân taéc naøy, neân hieän nay chuùng ñang giöõ nhöõng
chöùc vuï danh giaù trong xaõ hoäi, nhö theá chuùng ñaõ trôû thaønh
coät truï naâng ñôõ gia ñình chuùng, vaø laø vinh döï cho quoàc gia
chuùng ñang soáng.
3. Neáu chaúng may coù thieáu nieân naøo mang theo nhöõng
taäp quaùn xaáu vaøo tröôøng, chuùng cuõng khoâng theå gaây haïi
cho caùc chuùng baïn ñöôïc. Nhöõng hoïc sinh toát cuõng khoâng
theå bò laây haïi khi tieáp xuùc vôùi chuùng, bôûi vì chuùng ta cho
raèng, giôø naøo, nôi naøo, dòp naøo, cuõng coù maët hoä tröïc vieân,
hoï seõ kòp thôøi chaán chænh ngay.
IV. ÑOÂI LÔØI VEÀ HÌNH PHAÏT
Khi ra hình phaït phaûi theo luaät naøo ? Tröôùc heát, neáu coù
theå, khoâng bao giôø duøng hình phaït. Nhöng neáu caàn söûa phaït,
neân ghi nhôù nhöõng ñieàu sau ñaây :
1. Neáu nhaø giaùo duïc ôû giöõa hoïc sinh muoán ñöôïc
chuùng kính neå, neân tìm caùch laøm chuùng yeâu meán mình. Khi
ñöôïc theá roài, chæ caàn giaûm bôùt loøng nhaân haäu ñaõ laø hình
phaït coù söùc thuùc ñaåy ganh ñua, taêng theâm can ñaûm vaø
khoâng bao giôø laøm haï giaù chuùng.
2. Vôùi hoïc sinh, hình phaït laø baát cöù ñieàu gì ta duøng
ñeå phaït. Ngöôøi ta thaáy raèng, vôùi moät soá hoïc sinh, thì moät
caùi nhìn laïnh nhaït coù hieäu quaû hôn caû moät caùi taùt. Khen
ngôïi moät vieäc laøm töû teá, traùch maéng khi cheånh maûng laøm
vieäc, nhö theá ñaõ laø phaàn thöôûng hay laø hình phaït roài.
3. Khoâng bao giôø ñöôïc söûa loãi vaø phaït nôi coâng coäng,
nhöng ôû nôi rieâng vaø xa ñoàng baïn, tröø nhöõng tröôøng hôïp raát
hoïa hieám. Neân nhôø lyù trí vaø toân giaùo ñeå giuùp hoïc sinh
hieåu laàm loãi cuûa chuùng, nhöng phaûi heát söùc khoân ngoan vaø
kieân nhaãn.

54
 4. Phaûi tuyeät ñoái traùnh ñaäp ñaùnh hoïc sinh baèng baát
cöù caùch naøo, hoaëc baét chuùng quì moät caùch khoå sôû, hay
keùo tai chuùng, vaø caùc hình phaït töông töï, bôûi vì daân luaät
caám, vaø vì caùc hình phaït nhö theá laøm hoïc sinh raát töùc giaän
vaø haï giaù nhaø giaùo duïc.
5. Giaùm ñoác neân daïy hoïc sinh hieåu roõ qui luaät, phaàn
thöôûng vaø hình phaït do kyû luaät aán ñònh, ñeå chuùng khoâng
theå chöõa mình raèng chuùng khoâng bieát ñieàu ñoù ñaõ truyeàn
hay caám.
Neáu ñem Heä thoáng Giaùo duïc naøy ra thöïc haønh trong
caùc nhaø chuùng ta, cha tin laø chuùng ta seõ coù theå thu löôïm
ñöôïc nhieàu keát quaû lôùn lao maø khoâng caàn duøng ñeán roi voït
hay nhöõng hình phaït döõ doäi khaùc. Trong khoaûng 40 naêm tieáp
xuùc vôùi thanh thieáu nieân, cha nhôù chöa heà phaûi duøng tôùi
loaïi hình phaït naøo, vaø nhôø Chuùa giuùp, khoâng nhöõng cha ñaõ
luoân luoân nhaän ñöôïc nhöõng ñieàu do boån phaän ñoøi hoûi, maø
caû nhöõng ñieàu cha chæ daùm öôùc ao thoâi, do chính nhöõng
thanh thieáu nieân tröôùc kia haàu nhö ñaõ maát heát hy voïng thaønh
ñaït.
GIOAN-BOSCO
Linh muïc
Baøi 5 : ÖÙNG DUÏNG PHÖÔNG PHAÙP
HAØNG ÑOÄI
VAØO VIEÄC HUAÁN GIAÙO THANH
THIEÁU NIEÂN.

Daãn nhaäp :
- Trong Kinh Thaùnh : Xh 18,13-26. Lc 9,12-16.
- Trong xaõ hoäi : Quaân söï, Daân söï, Hoïc ñöôøng ...
I. TÌM HIEÅU PHÖÔNG PHAÙP HAØNG ÑOÄI :
1. Nguoàn goác :
Phöông phaùp Haøng ñoäi ra ñôøi do saùng kieán cuûa Huaân
Töôùc Robert Baden Powell (1857-1941) laø vò saùng laäp phong

55
traøo Höôùng ñaïo theá giôùi. OÂng ñaõ ruùt ra nhieàu kinh nghieäm
trong nhöõng naêm phuïc vuï trong quaân ñoäi Hoaøng gia Anh vaø
vieäc huaán luyeän binh só, nhaát laø sau traän Mafeking (1899). Sau
ñoù, oâng aùp duïng thaønh coâng taïi traïi Höôùng ñaïo ñaàu tieân
treân ñaûo Brownsea thaùng 8-1907 :
Phöông phaùp naøy do Roland Phillipps vieát thaønh saùch
(tính ñeán naêm 1915 ñaõ taùi baûn 8 laàn), coøn goïi laø “Pheùp
Haøng ñoäi töï trò” vaø Baden Powell ñaëc bieät khuyeán khích
nhöõng ngöôøi phuï traùch neân löu yù duøng vaøo vieäc giaùo huaán
treû nhoû. Töø ñoù, chaúng nhöõng caùc ñoaøn Höôùng ñaïo treân
theá giôùi “baét buoäc phaûi theo” vaø hoï ñaõ thu nhaët nhieàu
keát quaû toát ñeïp, maø caùc tröôøng hoïc, caùc hoäi ñoaøn aùp
duïng phöông phaùp naøy ñeàu gaët haùi nhieàu lôïi ích thieát thöïc.
2. Ñònh nghóa :
Phöông phaùp haøng ñoäi laø phöông thöùc giaùo duïc theo
töøng nhoùm nhoû, döïa vaøo taâm lyù treû - duøng treû ñeå daïy treû
- soáng coù lyù töôûng, coù kyû luaät, coù tinh thaàn taäp theå.

3. Muïc ñích :
Phöông phaùp haøng ñoäi kích thích tinh thaàn caàu tieán, töï
reøn luyeän, trôû neân ngöôøi xöùng ñaùng caû phöông dieän tinh
thaàn vaø ñôøi soáng, saün saøng nhaän laõnh traùch nhieäm cuûa
taäp theå vaø baûn thaân, vui töôi, thaùo vaùt trong moïi tình
huoáng.
Giuùp caùc em bieát quan taâm ñeán lôïi ích chung, sinh soáng
coù tình coù nghóa, toâng chi traät töï.
4. Toå chöùc :
“Phöông phaùp Haøng ñoäi phaân chia ñoaøn sinh thaønh
töøng nhoùm thöôøng xuyeân, ñaët döôùi söï ñieàu khieån cuûa moät
em trong nhoùm, laøm ñoäi tröôûng”.
ÑOÄI laø ñôn vò caên baûn trong moïi hoaït ñoäng cuûa ñoaøn
(coù theå goïi laø nhoùm, toaùn, toå ...) goàm moät nhoùm thanh

56
thieáu nieân cuøng löùa tuoåi, cuøng thoân xoùm, cuøng tröôøng
lôùp, sôû thích ... khoâng quaù ñoâng hay quaù ít (chöøng 8-10).
Ñoäi ñöôïc toå chöùc nhö moät gia ñình, moät guoàng maùy :
Tuøy thaâm nieân, trình ñoä, tuoåi taùc, moãi ñoäi vieân coù moät soá
thöù töï moät “choã ñöùng” trong ñoäi, maø ñoäi tröôûng bao giôø
cuõng laø soá moät, laø anh caû. (Coù theå chia ñoäi ra nhieàu toå 3-4
em. Chia ñoäi thaønh hai phaân ñoäi : ñoäi tröôûng phuï traùch phaân
ñoäi 1, ñoäi phoù chaêm soùc phaân ñoäi 2. Moãi phaân ñoäi chia
laøm 2 toå nhoû).
5. Tinh thaàn Ñoäi :
Ñaây laø moät ñaëc ñieåm cuûa phöông phaùp Haøng ñoäi : em
naøo cuõng muoán ñoäi mình “soá zaùch”, gia ñình mình “toát danh
laønh tieáng”. Boån phaän cuûa laõnh ñaïo laø taïo nieàm haõnh
dieän cho töøng em, sao cho noù thích thuù, töï haøo laø thaønh vieân
cuûa ñoäi Voi, ñoäi Nai, ñoäi Gaø ....
Tinh thaàn Ñoäi laø chaát keo gaén boù caû ñoäi thaønh moät
khoái - nhö moät gia toäc - coù neà neáp, ngoâi thöù, dìu daét nhuû
baûo nhau, naâng ñôõ nhau luùc vui luùc buoàn, cuøng chôi cuøng
hoïc cuøng laøm, cuøng quyeát taâm phaán ñaáu cho danh döï cuûa
ñoäi. Kích thích yù chí phaán ñaáu cuûa moãi ñoäi vieân “hoïc gioûi
cho ñoäi mình thaéng cuoäc”... Qua ñoù, caøng lôùn khoân trong taäp
theå, caùc em caøng trieån nôû tính ñoàng ñoäi, caøng thieát tha vôùi
coäng ñoaøn, vôùi xöù ñaïo, vôùi queâ höông ñaát nöôùc.
Tinh thaàn ñoäi ñöôïc phaùt trieån qua nhöõng buoåi hoïc taäp,
vui chôi, thi ñua, nhöõng vieäc baùc aùi, nhöõng taäp tuïc, leã nghi,
thaêm vieáng, nhöõng kyû nieäm, nhöõng cuoäc traïi, du ngoaïn...
vaø caû cuoán Album, cuoán Ñoäi phaû cuûa ñoäi. Theâm vaøo ñoù
teân ñoäi, chaâm ngoân, baøi ca, leã boån maïng ñoäi cuõng laøm cho
tinh thaàn ñoäi theâm phaán chaán ,vöõng chaéc.
6. Ñieàu khieån ñoäi :
Laø coâng vieäc chính yeáu cuûa Ñoäi tröôûng. Trong Phöông
phaùp Haøng ñoäi vieäc “xen vaøo noäi boä” cuûa ñoäi laø ñieàu
chaúng neân. Caùc meänh leänh hoaëc kieán nghò ñeàu qua ñoäi
tröôûng. Ñaây laø caùch naâng uy tín caùc ÑT vaø caáp laõnh ñaïo.
Ñoäi tröôûng daãn ñaàu ñoäi mình moïi luùc moïi nôi moïi vieäc.

57
Traùch vuï cuûa ÑT raát quan troïng trong söï thaønh ñaït chung.
Vieäc cuûa caáp laõnh ñaïo laø tìm kieám, ñaøo taïo nhöõng “vò chæ
huy treû” naøy ñuû söùc ñieàu khieån ñoäi. Haõy maïnh daïn trao
traùch nhieäm cho em vaø haõy tin töôûng nôi em. Chuùng ta seõ
khoâng bò huït haãng “ngöôøi laõnh ñaïo treû” trong töông lai, neáu
ngay töø baây giôø quan taâm ñaøo taïo caùc ñoäi tröôûng ñuùng
möùc hôn.
a) Ñoäi tröôûng vaø phoù :
Laø yeáu toá thaønh baïi cuûa phöông phaùp Haøng ñoäi, laø
caáp TRÖÔÛNG cô sôû, laø laõnh ñaïo trong töông lai.
Caàn choïn löïa, ñaøo taïo, tín caån, trao traùch nhieäm, ñoân
ñoác, khuyeán khích, söûa sai ñuùng luùc, ñuùng choã, kòp thôøi ...
Ñoäi phoù cuõng ñöôïc choïn löïa vaø ñaøo taïo nhö Ñoäi
tröôûng, hai ngöôøi laø ñoâi baïn yù hôïp taâm ñoàng... (Ñoäi phoù
thöôøng do ñoäi tröôûng choïn vôùi söï ñoàng yù cuûa caáp treân) ñeå
coù theå thay theá khi caàn.
Ñoäi tröôûng vaø phoù phaûi troäi hôn ñoäi vieân veà :
- Voùc daùng, phong caùch, ngoân ngöõ, kieán thöùc, ñaïo
ñöùc.
- Haêng haùi, caàu tieán, troïng traùch nhieäm, troïng kyû luaät.
- Coù khaû naêng loâi cuoán, sinh hoaït, ñieàu haønh ñoäi.
- Söï tín caån vaø chaêm soùc cuûa caáp treân.
b) Huaán luyeän ñoäi tröôûng :
Nhieäm vuï haøng ñaàu cuûa caùc caáp Tröôûng laø ñaøo taïo
ngöôøi thay theá, cuï theå laø nhöõng ñoäi tröôûng saün coù. Ñöùc
Kitoâ rong ruoåi ñoù ñaây, vöøa rao giaûng Tin Möøng vöøa huaán
luyeän moân ñeä. Ñoù laø Ñoäi Maãu cuûa Ngaøi, vaø qua caùc
Toâng ñoà, Nöôùc Chuùa lan traøn khaép theá gian. Phaàn chuùng ta,
ñeå mang laïi lôïi ích cho coäng ñoaøn, khoâng theå khoâng caàn
ñeán nhoùm coát caùn naøy, maø hoï khoâng theå boãng döng laøm
Tröôûng ñöôïc !
Tröôùc heát phaûi gieo cho caùc em khaùt voïng hoïc hoûi, yù
muoán hieåu bieát. Caàn nhieàu Ñoäi Tröôûng gioûi ñeå trôû thaønh
caùc CAÙN BOÄ cöø cho mai ngaøy. Vieäc reøn luyeän naøy phaûi
coù keá hoaïch, chöông trình, lieân tuïc maïch laïc vaø sao cho loâi

58
cuoán, kích thích caùc em... taïo nieàm haõnh dieän töï tin cho töøng
em, veà :
Tinh thaàn :
- Ñaïo ñöùc sieâu nhieân vaø töï nhieân.
- Kyû luaät.
- Traùch nhieäm ...
Theå löïc :
- Reøn luyeän thaân theå,
- Sinh soáng hôïp veä sinh.
Trí tueä :
- Phaùn ñoaùn nhanh.
- Phaùt huy nhieàu saùng kieán...
Kyõ naêng :
- Kheùo leùo,
- Bieát quaûn lyù ñoäi,
- Gioûi kyõ naêng sinh hoaït.
c) Traùch nhieäm ñoäi tröôûng :
Ñoäi tröôûng chi phoái tröïc tieáp vaø toaøn dieän ñoäi mình.
Traùch nhieäm caùc em thaät naëng neà vaø cuõng raát vinh döï,
ñaùng ñöôïc traân troïng vaø taùn döông :
- Ñoäi tröôûng laø ngöôøi quaûn lyù ñoäi : nhaát thieát em
phaûi bieát roõ ñoäi em coù maáy ngöôøi, teân chi, maáy tuoåi, nôi
sinh, con ai, ôû ñaâu, hoaøn caûnh gia ñình, hoïc tröôøng lôùp naøo
(laøm ngheà gì), tính tình, taøi naêng, coá taät v.v...
- Ñoäi tröôûng laø anh chò caû cuûa Ñoäi vaø laø baïn thaân
thieát cuûa töøng ñoäi vieân ñeå chia seû, khuyeán khích, nhaéc nhuû,
beânh vöïc hoaëc kyû luaät khi caàn thieát...
- Ñoäi tröôûng laø ngöôøi ñi tröôùc veà sau, luoân xoâng xaùo
vaø thaønh thaïo trong moïi tröôøng hôïp. Luoân bieát phaân chia
coâng vieäc cho töøng ngöôøi vaø ñoäng vieân hoï. Khoâng ñöùng
chæ tay naêm ngoùn maø phaûi xöùng ñaùng laø ñaàu taøu.
- Ñoäi laø “gia saûn” cuûa töøng ñoäi vieân, laø “söï nghieäp”
cuûa ñoäi tröôûng.
- Ngoaøi vieäc laõnh ñaïo chæ huy moät ñoäi, ñoäi tröôûng
coøn lieân ñôùi traùch nhieäm treân söï tieán trieån chung cuûa caû

59
lôùp (ñoaøn) : Goùp yù chaân thaønh, thi haønh caùc quyeát ñònh
cuûa caáp treân caùch toát nhaát.
d) Phaân coâng trong ñoäi :
Ñoäi laø moät boä maùy maø moãi maét-xích, moãi baùnh xe
ñeàu hoaøn thaønh nhieäm vuï cuûa mình, noù cuõng nhö ñoäi boùng
maø moïi caàu thuû ñeàu “coù moät goùc” phaûi chôi cho ñoäi mình
thaéng cuoäc. Trong ñoäi, moãi ñoäi vieân taäp laøm moät vieäc, taäp
laõnh moät traùch nhieäm (khoâng haún vì hieäu quaû, coù theå thay
ñoåi 6 thaùng moät laàn ñeå em naøo cuõng coù dòp laøm quen) :
- Thö kyù ñoäi : ghi cheùp, giöõ gìn soå saùch, ñieåm danh
ñoäi.
- Thuû quó : bieát tính toaùn, mua baùn, thu chi, ghi soå...
- Thuû kho : baûo quaûn vaät duïng cuûa ñoäi.
- Quaûn troø: Tìm kieám, laäp soå troø chôi vaø cho ñoäi
chôi.
- Quaûn ca : söu taàm baøi haùt vaø saün saøng cho ñoäi
muùa haùt.
- Quaûn ghi : toå chöùc, trang trí, tieáp taân, kyû luaät trong
ñoäi.
- Caáp cöùu vieân : giöõ tuùi cöùu thöông, caáp cöùu, chaêm
soùc naïn nhaân.
- Ñoäi tröôûng ñoäi boùng ñaù hoaëc toå tröôûng theâu may
v.v... vaø nhieàu coâng vieäc khaùc. Sao cho moãi ñoäi vieân coù
moät traùch nhieäm... laø söï khoân kheùo cuûa ñoäi tröôûng.
7. Sinh hoaït ñoäi :
Giaù trò cuûa Phöông phaùp Haøng ñoäi laø taïo cho Taäp theå
Ñoäi moät “CUOÄC SOÁNG” neà neáp, toâng chi traät töï, yeâu
thöông ñuøm boïc nhuû baûo laãn nhau, saün saøng chia seû vôùi
nhau trong moïi tình huoáng cuûa cuoäc soáng.
Muoán ñöôïc theá, caàn phaûi taïo ñieàu kieän cho ñoäi coù
giôø hoäi hoïp vui chôi vôùi nhau gaây “tình ñoàng ñoäi”, neáu coù
cho moãi ñoäi moät goùc trong lôùp hoïc ñeå caùc em laøm “goùc
ñoäi” thì raát quí.
Nhöõng buoåi sinh hoaït ñoäi do Ñoäi tröôûng chuû trì,
thöôøng khoâng quaù moät giôø ñeå :

60
 - OÂn taäp caùc baøi hoïc,
- Chuaån bò thi ñua,
- Toå chöùc leã nghi, vieäc thieän ñoäi, coù khi möøng sinh
nhaät, leã boån maïng hoaëc thaêm vieáng nhau ...
8. Ñoäi Ñoäi Tröôûng (Ñoäi maãu) :
Taïi moãi lôùp (chi) neân thaønh laäp moät Ñoäi maãu, goàm
caùc ñoäi tröôûng ñoäi phoù trong lôùp (chi) ñoù, do chính anh chò
phuï traùch (chi tröôûng) lieân heä laøm Ñoäi tröôûng, nhaèm sinh
hoaït, hoïc taäp boài döôõng cho caùc Ñoäi tröôûng veà nhieàu maët.
Ñaây laø thôøi gian thuaän tieän, maãu möïc nhaát cho vieäc huaán
luyeän Ñoäi tröôûng, nôi ñaây caùc Ñoäi tröôûng coù dòp “thi thoá”
vôùi nhau veà nhöõng hieåu bieát, söï reøn luyeän cuûa mình. Nhieàu
khi cuõng laø nôi ñeå baøn baïc caùc keá hoaïch chöông trình cuûa
lôùp (chi) - kieåu hoäi ñoàng ñoaøn - Coâng vieäc naøy laø nhieäm
vuï cuûa anh chò ñieàu haønh lôùp (chi), caàn saép xeáp thôøi gian,
chöông trình sao cho thuaän tieän haáp daãn, traùnh aûnh höôûng
ñeán sinh hoaït chính.
- Taïi caùc khoái (ngaønh, cô) : qui tuï caùc anh chò em phuï
traùch caùc lôùp (chi) trong Khoái thaønh moät Ñoäi maãu (hoaëc
lôùp), do tröôûng khoái laøm ñoäi tröôûng. Coù thôøi gian, chöông
trình boài döôõng, hoïc taäp rieâng vôùi nhau veà chuyeân ngaønh,
naâng cao trình ñoä cho nhau.
- ÔÛ caùc cô caáu caáp treân, neáu tieän cuõng neân toå chöùc
nhö vaäy, vì caáp naøo cuõng caàn neà neáp, caûm thoâng, hoã trôï,
ñoàng tình môùi thaønh ñaït coâng cuoäc.
II. ÖÙNG DUÏNG VAØO HUAÁN GIAÙO :
Vieäc öùng duïng Phöông phaùp Haøng Ñoäi vaøo coâng cuoäc
Huaán giaùo Thanh Thieáu nieân coù muïc ñích :
- Qui tuï - Toå chöùc - Quaûn lyù - Ñieàu haønh sinh hoaït
Huaán giaùo.
- Kích thích caùc em hoïc taäp, reøn luyeän baûn thaân.
- Giuùp caùc em soáng ñaïo trong moâi tröôøng xaõ hoäi.
- Taùc ñoäng tinh thaàn truyeàn giaùo.
Huaán giaùo laø coâng cuoäc giaùo duïc ñöùc tin cho caùc
Kitoâ höõu. Do ñoù vieäc aùp duïng phöông phaùp naøy caàn nhieàu

61
thích öùng cho phuø hôïp vôùi Huaán giaùo, noù ñoøi hoûi ngöôøi
giaùo lyù vieân phaûi thöïc söï DAÁN THAÂN vôùi caû thôøi gian,
taâm can vaø nhieàu coáng hieán, saùng kieán vaø nhaãn naïi.
- Coá gaéng bieán caùc Ñoäi thaønh nôi thaân thöông, haáp
daãn ñeå caùc em caûm thaáy khoâng ñi sinh hoaït laø buoàn chaùn,
laïc loõng.
- Toå chöùc Ñoäi khoâng phaûi “phaân ra ñeå trò” maø taäp
cho caùc em töï trò taäp theå cuûa mình, taäp laøm chuû baûn thaân
vaø taäp theå. Töø ñoù tinh thaàn traùch nhieäm lôùn daàn trong moãi
em. Xin ñöøng bieán caùc treû thaønh nhöõng “chuù ngoãng con” !
- Tinh thaàn Ñoäi raát quan troïng trong vieäc nung ñuùc ñöùc
baùc aùi, tình ñaïo nghóa ñôøi... Nhöng haõy coi chöøng oùc beø
nhoùm vò kyû thaáp heøn coù theå naûy sinh.
- Ai cuõng thích kyû luaät traät töï, laøm vieäc hieäu quaû cao.
Haõy baét chöôùc Ñöùc Kitoâ : Ñaøo taïo caùc Ñoäi tröôûng thaønh
nhöõng Toâng ñoà nhoû vaø haõy :
+ Tin töôûng, trao traùch nhieäm, taïo uy tín cho caùc em.
+ Thoâng baùo, phoå bieán qua ñoäi tröôûng vaø taäp cho hoï
laøm nhöõng coâng vieäc vöøa taàm söùc.
+ Laáy Ñoäi laøm caên baûn trong hoaït ñoäng cuõng nhö
thöôûng phaït.
+ Chia seû, söûa sai ñuùng luùc, ñuùng choã, rieâng bieät trong
thaân tình vaø toân troïng.
+ Daønh ñuû thôøi gian cho nhöõng sinh hoaït cuûa ñoäi.
- Nhöõng thi ñua theo “Haøng Ñoäi”, nhöõng leã hoäi laø löïc
cuoán huùt raát toát, laø cô hoäi thuaän lôïi ñeå giaùo duïc. Haõy toå
chöùc maïch laïc, khoa hoïc ñeå moãi laàn mang laïi cho treû moät
baøi hoïc toát laønh.
- Neân daønh ñuû thôøi gian cho nhöõng sinh hoaït rieâng cuûa
moãi ñoäi vôùi söï quan taâm chaêm soùc cuûa GLV, vì ñaây laø luùc
caùc em phaùt huy tính daân chuû, saùng kieán, pheâ phaùn söûa
chöõa, ñoäng vieân nhau.
- Phöông phaùp Haøng ñoäi chöa theå öùng duïng nhieàu cho
lôùp Ñeán Baøn Tieäc Thaùnh (aáu). Caàn nhieàu söï öùng bieán
thoâng minh.

62
 - Moân Nghieâm taäp caàn thöïc haønh thuaàn thuïc thöôøng
xuyeân, töø hieäu coøi ñeán caùch chaïy, theá ñöùng kieåu ngoài, hoâ
chaâm ngoân... Luoân luoân ñaït 3 tieâu chuaån : nhanh nheïn, im
laëng , traät töï. Qua ñoù cuûng coá tính kyû luaät, leã ñoä... nôi caùc
em.

* *
*
Chuùng toâi mong chôø nhöõng ñoùng goùp cuûa caùc baäc
laõo thaønh Höôùng ñaïo cuõng nhö Huaán giaùo vaø nhöõng chia
seû kinh nghieäm cuûa caùc Tröôûng, caùc GLV ñeå chuùng ta chung
söùc kieán taïo moät lôùp ngöôøi treû tín höõu Vieät Nam nhieät tình
vaø tröôûng thaønh.
Baøi 6 : KYÕ THUAÄT “XEM - XEÙT -
LAØM”
ÖÙNG DUÏNG VAØO HUAÁN
GIAÙO

Coâng giaùo Tieán haønh töø thaäp nieân 50 ñaõ giôùi thieäu
cho caùc phong traøo toâng ñoà giaùo daân, nhaát laø Thanh Lao
Coâng (J.O.C) phöông phaùp kieåm ñieåm ñôøi soáng. Trong quaù
trình hoaït ñoäng, phöông phaùp naøy ñaõ toû ra höõu hieäu cho
vieäc thaêng tieán tinh thaàn vaø ñôøi soáng toâng ñoà cuûa ngöôøi
giaùo daân. Chuùng toâi maïo muoäi giôùi thieäu vôùi caùc giaùo lyù
vieân “Kyõ thuaät Xem - Xeùt - Laøm” cuûa phöông phaùp Kieåm
ñieåm ñôøi soáng naøy vaø cuøng nhau suy nghó xem coù theå öùng
duïng kyõ thuaät ñoù theá naøo vaøo coâng cuoäc Huaán giaùo ngaøy
nay.
I. KYÕ THUAÄT XEM - XEÙT - LAØM.
Ñaây laø moät “Kyõ thuaät” giuùp caùc thaønh vieân CGTH
thöïc hieän vieäc kieåm ñieåm ñôøi soáng. Kyõ thuaät naøy goàm 3
böôùc : Xem - Xeùt - Laøm.
A. XEM :

63
 Ñeå kieåm ñieåm ñôøi soáng, ngöôøi ta caàn quan saùt moïi söï
kieän, moïi dieãn tieán, nhöõng gì ñaõ xaûy ra trong ñôøi soáng.
Cuoäc soáng nhö ñöôïc chieáu leân maøn aûnh ñeå chính mình vaø
moïi ngöôøi trong nhoùm thaáy vaø nhaän ñònh. Cuoäc soáng naøy
goàm 3 bình dieän :
- Bình dieän beân ngoaøi : nhöõng söï kieän, hoaøn caûnh,
vaán ñeà, yù kieán,...
- Bình dieän beân trong : tö töôûng, tình caûm, thaùi ñoä, taâm
traïng con ngöôøi...
- Bình dieän thieâng lieâng : xuyeân qua hai bình dieän kia,
Thieân Chuùa maïc khaûi nhöõng gì cho chuùng ta veà chöông trình
cöùu roãi cuûa Ngöôøi.
Vieäc ñöa mình vaøo toaøn dieän ñôøi soáng cho chuùng ta
ñaït tôùi hai kích thöôùc cuûa “caùi nhìn” : Kích thöôùc xaõ hoäi vaø
toång quaùt. “Caùi nhìn” löôõng dieän naøy, trong thöïc haønh, coù
theå thu laïi trong 3 giai ñoaïn :
1. Neâu leân caùc söï kieän veà phöông dieän beà ngoaøi cuûa
chuùng : thaáy gì ghi nhaän caùi ñoù.
2. Tìm ra nhöõng nguyeân do cuûa caùc söï kieän naøy :
- Nhöõng aûnh höôûng theå lyù (do coâng vieäc, nhaø ôû,
hoaøn caûnh, xaõ hoäi...).
- Nhöõng aûnh höôûng luaân lyù (ích kyû, giaùo duïc gia
ñình ...).
- Nhöõng aûnh höôûng xaõ hoäi (hoïc ñöôøng, vaên hoùa,
chính trò, caùc toå chöùc xaõ hoäi...).
3. Tìm ra nhöõng haäu quaû mang tính chaát caù nhaân hay
taäp theå taùc ñoäng treân con ngöôøi :
- Nhöõng haäu quaû vaät chaát (khoå cöïc hôn, sung söôùng
hôn, thaûnh thôi hôn, ...)
- Nhöõng haäu quaû luaân lyù (coâng bình hôn, baát maõn hôn,
yeâu thöông, giaän gheùt hôn, ...)
- Nhöõng haäu quaû taâm hoàn (laøm sai leäch löông taâm, aùc
caûm vôùi toân giaùo, chaùn ngaùn hoïc thuyeát, xaõ hoäi, ...)
B. XEÙT :

64
 Khi nhìn vaøo söï kieän ñaõ ñöôïc phaân tích, con ngöôøi
thöôøng coù thaùi ñoä hoaëc phaûn öùng töï nhieân nhö caûm phuïc,
traéc aån, thöông taâm, aùc caûm, hoái haän, traên trôû hoaëc haêng
say ...
Ngöôøi toâng ñoà caàn vöôït qua nhöõng thaùi ñoä, phaûn
öùng töï nhieân naøy ñeå böôùc sang caùi nhìn roäng raõi hôn, cao
ñeïp hôn vaø thaâm thuùy hôn cuûa Chuùa Kitoâ. Cuøng vôùi Chuùa
Kitoâ vaø Hoäi thaùnh, ngöôøi toâng ñoà nhìn caùc söï kieän baèng
“caùi nhìn” cuûa Chuùa Kitoâ. Nhôø ñoù, taäp ñöôïc thoùi quen pheâ
phaùn söï vieäc theo tinh thaàn cuûa Chuùa Kitoâ, töùc laø naâng cao
taàm nhìn, giaûi thoaùt khoûi caùi nhìn ñeâ tieän, ích kyû. Ngöôøi
toâng ñoà, nhôø ñoù, soáng thaät phaåm giaù laøm con Chuùa.
Chính nhôø nhöõng “caùi nhìn” vaø pheâ phaùn theo tinh thaàn
Chuùa Kitoâ, ngöôøi toâng ñoà coù ñöôïc nhaän thöùc môùi veà moïi
thöïc taïi, veà moïi bieán coá, baûn thaân hay ngöôøi khaùc.... Caëp
maét cuûa ngöôøi Toâng ñoà, vôùi nhöõng baên khoaên, vôùi nhöõng
ham muoán khaùm phaù, vôùi nhöõng mong öôùc giaûi quyeát vaán
ñeà, seõ khoâng boû lôõ moät cô hoäi naøo, hoï coù theå chuyeån dôû
thaønh hay, chuyeån baïi thaønh thaéng...
Vôùi ngöôøi toâng ñoà, baøi hoïc söï kieän coøn mang moät yù
nghóa sieâu vieät, saâu thaúm hôn nöõa, bôûi vì töø nhöõng söï kieän
ghi nhaän do caùi nhìn treân ñaây, ngöôøi toâng ñoà baét ñaàu vaøo
vieäc tìm kieám, khaùm phaù daáu chæ cuûa Chuùa, yù ñònh cuûa
Chuùa : Thieân Chuùa vaãn hieän dieän, vaãn soáng ñoäng, vaãn
ñieàu haønh theá giôùi trong moïi vieäc lôùn nhoû vaø vaãn môøi goïi
con ngöôøi ñi vaøo trong quó ñaïo tình thöông vaø haïnh phuùc cuûa
Ngöôøi. Thieân Chuùa vaãn ôû trong caùc söï kieän ñoù ñeå ai tìm
thaáy Ngöôøi, hoï seõ ñöôïc töôûng leä hôn, haêng say hôn, saùng
suoát hôn, bieát yeâu thöông vaø chia seû tình thöông cöùu ñoä vôùi
ngöôøi khaùc. Cha K.Rahner ñaõ phaùt bieåu chí lyù trong cuoán
“Söù meänh vaø ôn suûng” nhö sau :”Ngöôøi ta chæ coù theå khai
quang minh baïch vaø ñaày ñuû söù meänh cuûa Chuùa Kitoâ trong
cuoán saùch theá giôùi vôùi ñieàu kieän ngöôøi ta ñoïc Ngaøi trong
cuoán Thaùnh Kinh. Nhöng sau ñoù, ngöôøi ta phaûi ñoïc tieáp Ngaøi
trong cuoán saùch theá giôùi vaø cuoán saùch ñôøi soáng nhaân linh
ñeå coù theå hieåu raønh maïch nhöõng gì ñaõ ñöôïc noùi trong

65
Thaùnh Kinh”. Taát caû cuoäc soáng cuûa con ngöôøi ñeàu laø chaát
lieäu cuûa maàu nhieäm Phuïc sinh lieân tuïc dieãn tieán trong thaân
theå maàu nhieäm cuûa Chuùa Kitoâ. Khi naøo con ngöôøi giuõ boû
caùi chaät heïp, “caùi toâi” ích kyû cuûa mình ñi, vöôït thaéng mình
vaø môû roäng coõi loøng mình, khi aáy Thaùnh giaù vaø Phuïc sinh
cuûa Chuùa Kitoâ toû loä vaø taùc ñoäng moät caùch huyeàn dieäu
trong con ngöôøi hoï.
C. LAØM :
Moïi phaùn ñoaùn soáng ñoäng ñeàu thuùc baùch con ngöôøi
tôùi hoaït ñoäng. Caùi nhìn quan saùt vaø pheâ phaùn cuûa ngöôøi
toâng ñoà phaûi laø caùi nhìn khaùm phaù nhöõng yeâu caàu, nhöõng
khaùt voïng baûn thaân vaø tha nhaân, nhöõng khaùt voïng xaõ hoäi
vaø Hoäi thaùnh... Taát caû seõ thuùc baùch hoï haønh ñoäng. Kích
thöôùc cuûa ngöôøi toâng ñoà phaûi vöôït qua caùi nhìn heïp hoøi,
oùc pheâ phaùn cuïc boä ñeå vöôn tôùi tinh thaàn phuïc vuï vaø phuïc
vuï vì Nöôùc Trôøi.
Nhìn ra nhöõng yeâu caàu ñeå haønh ñoäng chöa ñuû, ngöôøi
toâng ñoà coøn bieát “thi coâng”, bieán keá hoaïch thaønh hieän thöïc
trong söï tin töôûng vaøo Thieân Chuùa vaø saün saøng coäng taùc
vôùi nhöõng ai thaønh taâm thieän chí.
Phoái trí coâng vieäc vaø baét tay haønh ñoäng cuõng chöa
ñuû. Muoán ñaït ñöôïc thaønh quaû myõ maõn, ngöôøi toâng ñoà
phaûi bieát taäp trung taøi löïc vaø taâm trí vaøo coâng vieäc. Caàn
vaän duïng taâm vaät löïc vôùi oùc saùng taïo vaø khoa hoïc vaøo
vieäc thöïc hieän. Chìa khoùa thaønh coâng khoâng nhöõng heä taïi
khaû naêng taäp trung nhöng coøn tuøy thuoäc vaøo yù chí trung
kieän vaø ôn suûng Chuùa. Ngöôøi toâng ñoà, vì theá, khoâng bao
giôø naûn chí thoái lui, chuøn böôùc tröôùc nhöõng khoù khaên,
nhöõng trôû ngaïi, nhöõng thaát baïi... Traùi laïi, luoân kieân vöõng
vaø phoù thaùc, tin töôûng vaøo Chuùa, Ñaáng laøm chuû vaø hieän
dieän trong theá giôùi hoâm nay.
Toùm laïi, ba böôùc Xem - Xeùt - Laøm raát höõu ích vaø caàn
thieát cho ngöôøi toâng ñoà trong moïi hoaït ñoäng toâng ñoà vaø
nhaát laø trong vieäc Kieåm ñieåm ñôøi soáng. Neáu khoâng coù
“caùi nhìn” roõ raøng, ñaày ñuû, hai caùi kia (Xeùt-Laøm) seõ

66
khoâng ñuùng. Khoâng coù oùc pheâ phaùn ñuùng ñaén theo tinh
thaàn cuûa Chuùa Kitoâ, chuùng ta seõ pheâ phaùn leäch laïc söï
kieän. Khoâng coù haønh ñoäng thöïc söï, moät söï daán thaân kieân
quyeát vaø döùt khoaùt, thaønh quaû seõ raát haïn cheá hoaëc thaát
baïi.
II. ÖÙNG DUÏNG VAØO HUAÁN GIAÙO :
Döïa theo kyõ thuaät kieåm ñieåm ñôøi soáng cuûa phong traøo
CGTH, chuùng ta coù theå toå chöùc vaø ñieàu haønh Huaán giaùo
theo ba böôùc : Xem - Xeùt - Laøm.
A. XEM :
Khi ñöôïc Cha sôû trao coâng taùc toå chöùc vaø ñieàu haønh
huaán gíaùo taïi Giaùo xöù, chuùng ta ñöøng voäi vaøng thöïc hieän
moät moâ hình tieàn cheá duø moâ hình ñoù raát chính xaùc vaø
thaønh coâng ôû nôi naøo ñoù. Ngöôøi coù traùch nhieäm caàn daønh
moät thôøi gian quan saùt, laéng nghe vaø ghi nhaän :
1. Nhöõng thuaän lôïi vaø nhöõng khoù khaên :
Giaùo xöù naøo cuõng coù nhöõng thuaän lôïi vaø nhöõng
khoù khaên maø ngöôøi traùch nhieäm caàn ghi nhaän ñeå phaùt huy
hoaëc khaéc phuïc.
a) Nhöõng thuaän lôïi :
Laø ngöôøi khôûi ñaàu hoaëc keá thöøa sinh hoaït Huaán
giaùo Giaùo xöù, chuùng ta ñöôïc thöøa höôûng “di saûn” tieàn
nhaân, trong ñoù coù nhöõng ñieåm thuaän lôïi cho Huaán giaùo,
chaúng haïn tröôùc ñaây giaùo xöù ñaõ coù truyeàn thoáng sinh hoaït
ngoaøi trôøi.... Caøng phaùt hieän ñöôïc nhieàu thuaän lôïi, chuùng ta
caøng höùng khôûi vaø seõ laøm cho ngöôøi khaùc höùng khôûi baét
tay hôïp taùc. Boû soùt moät thuaän lôïi laø boû lôõ moät yeáu toá
thaønh coâng.
b) Nhöõng khoù khaên :
Chaéc chaéc coâng vieäc Toå chöùc - Ñieàu haønh Huaán
giaùo coù nhieàu khoù khaên, nhaát laø ôû nhöõng nôi khôûi ñaàu.
Caàn phaùt hieän nhöõng khoù khaên ñeå bieát giaûm tröø hoaëc

67
öùng phoù thích ñaùng, coù khi vaän duïng thaønh thuaän lôïi khi
leân keá hoaïch thöïc hieän.
2. Quan saùt chuû theå Giaùo lyù (Hoïc vieân) :
Coâng cuoäc Huaán giaùo khoâng phaûi laø “boä aùo” kieång
cuûa Giaùo xöù maø laø söù maïng caên baûn cuûa Giaùo xöù. Caàn
quan saùt, tieáp xuùc vôùi caùc hoïc vieân Giaùo lyù veà moâi
tröôøng soáng cuûa hoï, veà gia ñình, trình ñoä vaên hoùa, taäp quaùn
ñòa phöông vaø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa hoï. Moãi nôi, moãi mieàn
vaø moãi ñoä tuoåi, caùc hoïc vieân coù nhöõng khaùt voïng rieâng,
nhöõng taäp tuïc, thoùi quen rieâng. Coâng cuoäc Huaán giaùo coù
muïc ñích höôùng daãn, thaêng tieán, chöù khoâng aùp ñaët, cöôõng
cheá neân caàn quan saùt chính xaùc vaø ñaày ñuû thì chöông trình
vaø keá hoaïch môùi ñuùng ñaén, thöïc teá.
3. Quan saùt hoaøn caûnh Giaùo xöù :
Huaán giaùo laø coâng cuoäc giaùo duïc Ñöùc tin, chòu aûnh
höôûng nhieàu cuûa Giaùo xöù vaø cuõng taùc ñoäng nhieàu treân
caû coäng ñoaøn Giaùo xöù. Ñaøng khaùc, coâng cuoäc Huaán giaùo
nhaèm phuïc vuï tröôùc tieân caùc chuû theå Giaùo lyù (Hoïc vieân)
nhöng caàn coù söï bieåu ñoàng tình cuûa caû coäng ñoaøn. Vì theá,
ngöôøi traùch nhieäm caàn bieát roõ vaø bieát ñuùng veà Giaùo xöù :
moâi tröôøng, ngheà nghieäp, kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi .... Trong
khung caûnh Giaùo xöù hieän nay, coâng cuoäc Huaán giaùo coøn
tuøy thuoäc raát nhieàu vaøo xaõ hoäi daân söï. Caùc Hoïc vieân
Giaùo lyù vöøa laø thaønh phaàn cuûa Giaùo xöù, vöøa laø thaønh
phaàn cuûa xaõ hoäi, moät xaõ hoäi caàn ñöôïc Phuùc aâm hoùa.
Ngöôøi traùch nhieäm caàn naém baét chính xaùc vaø roõ moâi
tröôøng xaõ hoäi trong ñoù caùc hoïc vieân hoïc vaø soáng Giaùo lyù.
4. Caùc nhaân toá lieân quan :
Chuùng ta laø nhöõng ngöôøi coäng taùc cuûa coâng cuoäc
Huaán giaùo Giaùo xöù maø Cha sôû laø Muïc töû vaø Ban Haønh
giaùo laø ngöôøi ñieàu haønh, neân chuùng ta caàn bieát vaø ñoùn
nhaän nhöõng chæ thò cuûa caùc ngaøi. Ngoaøi ra, ngöôøi ñieàu
haønh Huaán giaùo khoâng laøm vieäc naøy moät mình maø laøm
vôùi nhöõng ngöôøi khaùc neân caàn bieát roõ tính tình, quan ñieåm
cuûa nhöõng ngöôøi ñoàng traùch nhieäm hoaëc thuoäc quyeàn : cha

68
meï, anh chò em, coäng ñoaøn tu só, phuï huynh vaø caùc toâng ñoà,
Giaùo lyù vieân trong xöù.
B. XEÙT :
Ghi nhaän ñöôïc nhöõng yeáu toá treân ñaây, ngöôøi traùch
nhieäm caàn coù thôøi giôø nghieân cöùu vaø phaùc thaûo döï aùn :
1. Ñoùn nhaän chæ thò cuûa Cha Sôû vaø yù kieán cuûa
Ban Haønh giaùo :
- Laø ngöôøi coäng taùc, chuùng ta luoân ñoùn nhaän chæ thò
cuûa Cha Sôû.
- Laø moät trong caùc sinh hoaït cuûa Giaùo xöù, chuùng ta
saün saøng ñoùn nhaän nhöõng goùp yù cuûa ngöôøi khaùc, nhaát laø
cuûa Ban Haønh giaùo.
2. Tìm hieåu - Trao ñoåi :
Nhöõng söï kieän quan saùt treân ñaây coù theå mang nhieàu
yù nghóa, chuùng ta caàn phaân tích vaø khaùm phaù ra nhöõng yù
nghóa, giaù trò xaùc thöïc. Hôn nöõa, ngöôøi toå chöùc vaø ñieàu
haønh caàn coù theâm söï coäng taùc vaø giaûm bôùt nhöõng choáng
ñoái, neân caàn roäng raõi thaêm doø, trao ñoåi vôùi nhieàu ngöôøi
caøng nhieàu caøng toát :
Moät ñieàu ñaõ bieát ñeán ta
Traêm cay nghìn khoå cuõng laø coù nhau !
3. Phaùc thaûo döï aùn :
Sau khi ñaõ ghi nhaän, phaân tích hoaøn caûnh thöïc teá cuûa
Giaùo xöù, ngöôøi traùch nhieäm hoaëc moät mình hoaëc cuøng
ngöôøi khaùc phaùc thaûo keá hoaïch. Nhöõng ñeà muïc chính trong
phaùc thaûo coù theå nhö sau :
1) Lôøi Chuùa - Suy nieäm : Coâng cuoäc Huaán giaùo phaûi
baét ñaàu vaø höôùng tôùi Lôøi Chuùa neân baûn phaùc thaûo caàn
khôûi ñaàu töø Lôøi Chuùa, ñeå chính Lôøi Chuùa höôùng daãn vaø
thuyeát phuïc nhöõng ai ñoïc vaø thöïc hieän.
2) Ñònh höôùng coâng taùc : Baûn phaùc thaûo khieâm toán
xaùc ñònh ngay töø ñaàu muïc ñích coâng cuoäc Huaán giaùo naèm
trong söù meänh cuûa Hoäi thaùnh vaø chuû ñích phuïc vuï yeâu caàu

69
toân giaùo cuûa ngöôøi tín höõu. Ñieàu naøy giuùp traùnh nhöõng
hieåu laàm tai haïi cuûa phía trong vaø ngoaøi Giaùo xöù.
3) Coâng vieäc chuaån bò : xaùc ñònh thôøi gian vaø coâng
vieäc phaûi laøm tröôùc khi khai maïc Huaán giaùo.
4) Toå chöùc : neâu leân hình thöùc sinh hoaït, heä thoáng
phaûi theo.
5) Chöông trình thaêng tieán :
- Nguyeân taéc : Nhöõng nguyeân taéc höôùng daãn vieäc
thaêng tieán hoïc vieân.
- Sinh hoaït toång quaùt :
+ Phaân chia noäi dung Giaùo lyù.
+ Thôøi khoùa bieåu toång quaùt.
+ Thôøi khoùa bieåu haøng tuaàn.
- Thi ñua - thaêng caáp.
- Toå chöùc giôø Giaùo lyù.
- Bieän phaùp cheá taøi.
6) Thaønh phaàn phuïc vuï (Vaán ñeà nhaân söï : Toâng ñoà -
Giaùo lyù vieân) :
- Yeâu caàu nhaân söï trong Huaán giaùo.
- Phaân coâng, phaân nhieäm.
- Sinh hoaït vaø boài döôõng (huaán luyeän).
7) Haønh chaùnh :
- Soå ñieåm danh.
- Soå thaønh tích hoïc taäp.
- Soå lieân laïc.
- Caùc soå saùch khaùc...
8) Taøi chaùnh : Tieàn baïc chi phoái sinh hoaït vaø thaønh
quaû. Caàn coù nguoàn taøi trôï cho coâng cuoäc Huaán giaùo. Tuy
nhieân, treân thöïc teá, ngöôøi laøm coâng taùc Huaán giaùo caàn teá
nhò vaø töï tìm nguoàn taøi trôï ngaàn naøo coù theå.
9) Huaán giaùo vôùi Giaùo xöù : Nhöõng quan heä giöõa
coâng cuoäc Huaán giaùo vôùi Ban Haønh giaùo, vôùi caùc sinh hoaït
khaùc, vôùi phuï huynh ...
10) Leã tieát vaø xöng toäi : xaùc ñònh nhöõng ngaøy leã
rieâng cuûa Huaán giaùo, nhaát laø nhöõng ngaøy khai maïc, keát

70
thuùc, laõnh nhaän caùc Bí tích troïng theå vaø nhöõng ngaøy xöng
toäi cuûa caùc hoïc vieân.
4. Trao ñoåi goùp yù xaây döïng :
Baûn döï thaûo treân ñaây phaûi ñöôïc tham khaûo yù kieán
cuûa nhöõng ngöôøi lieân heä vaø xin yù kieán ñeå söûa chöõa, xaây
döïng cho hoaøn chænh. Baûn döï thaûo chaáp nhaän söï goït tæa,
moå xeû cuûa nhöõng ngöôùi coù traùch nhieäm vaø lieân heä, hoïc
taäp laáy bieåu quyeát cuûa nhöõng ngöôøi coäng taùc. Ngöôøi soaïn
thaûo saün saøng ñoùn nhaän moïi yù kieán nhöng khoâng coù nghóa
laøm theo taát caû caùc yù kieán. Baûn döï thaûo phaûi duy trì ñöôïc
tính logique vaø ñaùp öùng nhöõng nhu caàu cuûa Huaán giaùo.

5. Chæ nam Huaán giaùo (Muïc vuï Huaán giaùo):

Sau khi hoïc taäp, moå xeû, söûa chöõa, xaây döïng ... cuoái
cuøng laø söï pheâ chuaån cuûa Cha Sôû. Vaø khi ñoù, baûn döï
thaûo seõ trôû thaønh “chæ nam Huaán giaùo” hay “Muïc vuï Huaán
giaùo”.
C. LAØM :
Khi ñaõ coù “Chæ nam Huaán giaùo”, ngöôøi traùch nhieäm
baét tay vaøo coâng vieäc.
1. Chuaån bò :
Tröôùc ngaøy khai maïc Huaán giaùo, caàn phaûi chuaån bò
moät soá vieäc caàn thieát.
a) Hoïc taäp : Cha sôû seõ thoâng baùo vaø phaùt ñoäng trong
toaøn xöù : tieáng noùi cuûa Cha Sôû laø tieáng noùi quyeát ñònh cho
coâng cuoäc Huaán giaùo. Chính Ngaøi giuùp cho coäng ñoaøn, ñaëc
bieät phuï huynh, yù thöùc veà taàm möùc vaø giaù trò cuûa coâng
cuoäc Huaán giaùo. Nhôø ñoù, moïi ngöôøi seõ nhaát trí cao hoã trôï
vaø ñoäng vieân cho coâng cuoäc Huaán giaùo cuûa Giaùo xöù.
b) Huaán giaùo laø coâng vieäc cuûa Giaùo xöù neân Ban
Haønh giaùo ñöôïc hoïc taäp vaø nhaát trí cao vôùi “chæ nam Huaán
giaùo”, ñoàng thôøi hoã trôï taøi chaùnh (laäp ban baûo trôï chaúng

71
haïn) cuõng nhö chòu traùch nhieäm ñoái ngoaïi cho coâng cuoäc
Huaán giaùo.
c) Hoïc taäp noäi boä : Trong khi ñoù, ngöôøi traùch nhieäm
ñieàu haønh Huaán giaùo phaûi hoïc taäp vôùi caùc Toâng ñoà vaø
GLV ñeå moãi ngöôøi naém baét, hieåu roõ toaøn boä coâng cuoäc
Huaán giaùo, naém baét phaàn haønh traùch nhieäm vaø naêng noå
thöïc hieän.
d) Chuaån bò phöông tieän : doïn phoøng lôùp (neáu coù),
trang trí lôùp, phieáu ñaêng kyù, caùc hoïc cuï caàn thieát ...
e) Döï ñoaùn nhöõng khoù khaên, trôû ngaïi vaø phöông thöùc
xöû lyù, ñoái phoù ...
2. Trong khi “LAØM”, ngöôøi ñieàu haønh luoân :
a) Kieân quyeát thöïc hieän ñuùng chæ nam, khoâng töï yù
hoaëc ñeå ai thay ñoåi.
b) Tin töôûng vaø beânh vöïc caùc coäng söï vieân.
c) Phaùt huy tính taäp theå.
d) Luoân phaùt huy oùc saùng taïo ñuùng ñaén.
e) Can ñaûm nhaän traùch nhieäm tröôùc Cha Sôû vaø Giaùo
xöù (BHG, Phuï huynh ...)
3. Töøng giai ñoaïn : Ngöôøi ñieàu haønh bieát :
a) Kieåm ñieåm : töï kieåm vaø xem xeùt thaønh quaû cuûa
GLV, cuûa chöông trình.
b) Khieâm toán söûa sai.
c) Bieåu döông thaønh tích vaø teá nhò khuyeán caùo caùc
coäng söï vieân.
d) Nuoâi döôõng, phaùt huy tinh thaàn toâng ñoà, traùch
nhieäm cuûa moãi ngöôøi.
e) Thích nghi tröôùc caùc söï coá trong moät ñöôøng höôùng
ñuùng ñaén vaø coá ñònh (laéng nghe dö luaän nhöng khoâng ñeå dö
luaän thao tuùng).
KEÁT :
Toùm laïi :
- Caøng “XEM” nhieàu, döï thaûo caøng coù giaù trò.
- Caøng “XEÙT” kyõ, chæ nam caøng ñuùng ñaén.

72
 - Caøng “Chuaån bò” kyõ, thöïc hieän caøng deã.
- Caøng “LAØM” toát, keát quaû caøng cao.

Baøi 7 : PHÖÔNG PHAÙP PRAISE

ÖÙNG DUÏNG VAØO HUAÁN
GIAÙO.

Praise laø phaàn aùp duïng thöïc teá vaøo vieäc ñieàu haønh
maø coâng thöùc
Quaûn lyù = Döï tính + Ñieàu haønh + Kieåm tra
laø coâng thöùc ñôn giaûn, deã nhôù nhaát (3 khaâu) trong
Quaûn trò hoïc. Ta coù theå khai trieån thaønh 6 khaâu cho deã hieåu
nhö sau:
Quaûn lyù = Döï tính + Toå chöùc +
Phaân coâng + Daãn ñaïo + Kieåm tra
maø haàu heát caùc nhaø chuyeân moân ñaõ coâng nhaän :
Managing = Planning + Organizing + Staffing + Leading +
Controlling
Phöông phaùp thieát keá chöông trình raát thöïc teá coù theå
aùp duïng töø moät vieäc nhoû ñeán moät vieäc lôùn nhö toå chöùc
moät buoåi caém traïi, vaên ngheä hay moät cuoäc hoïp baïn quoác
teá, theá vaän hoäi ... vaø ngay caû chöông trình khoâng gian Nasa
cuõng duøng phöông phaùp naøy. Vaø nhôø tieán boä khoa hoïc,
phöông phaùp naøy ñaõ trôû thaønh kyõ thuaät thieát keá chöông
trình - laäp trình treân caùc maùy computer ngaøy nay.
PRAISE laø chöõ vieát taét cuûa Program Review Analysis
Improvement System (Heä thoáng - Chöông trình - Duyeät xeùt -
Phaân tích - Caûi tieán).
Vôùi phöông phaùp naøy, chuùng ta nhaém muïc ñích :

73
 - Khai thaùc ñaày ñuû caùc phöông tieän nhaân-vaät-löïc trong
caùc hoaït ñoäng.
- Ñieàu ñoäng, phaân coâng caùc phöông tieän naøy khoâng
ñeå phí phaïm.
- Tính toaùn, ñieàu khieån, daãn ñaïo ñeå coâng vieäc ñöôïc
tieán haønh ñuùng thôøi gian qui ñònh.
Toùm laïi : Caùc yeáu toá voâ cuøng quan troïng mang tính
quyeát ñònh laø :
- Nhaân söï }
- Vaät löïc } Phoái hôïp kheùo leùo vaø ñoàng boä.
- Thôøi gian }
ñaõ giuùp chöông trình naøy thaønh coâng vaø ñaït hieäu quaû
cao nhaát.
I. DIEÃN TIEÁN PHÖÔNG PHAÙP.
1. Moïi toå chöùc ñeàu phaûi coù nhaân söï chuyeân moân.
Ngöôøi naøo chuyeân vieäc naáy. Hieåu bieát veà cô caáu toå chöùc
nhaân söï giuùp chuùng ta nhaän roõ vai troø töøng ngöôøi, töøng
chöùc naêng. Mieâu taû chöùc naêng (Job description) giuùp xaùc
ñònh phaïm vi vaø quyeàn haïn.
Baøi taäp : Veõ sô ñoà toå chöùc moät tröôøng hoïc, moät xí
nghieäp, moät hoäi ñoaøn.
2. Ñeå vieát moät chöông trình laøm vieäc ngöôøi toå chöùc
phaûi bieát döï tính, döï truø (be prepared), thaáy tröôùc moïi coâng
vieäc, moïi hoaït ñoäng phaûi laøm. Phaân loaïi caùc söï kieän (event)
vaø trong chöông trình PRAISE phaûi ñaùnh soá thöù töï, ñaët teân
cho söï kieän aáy.
3. Sau khi xaùc ñònh caùc söï kieän, söï vieäc phaûi moå xeû
ñeán töøng chi tieát, töøng ñoäng taùc phaûi laøm.
Ví duï : Söï vieäc phaûi laøm laø ra moät baûn tin töùc trong
traïi seõ goàm maáy chuïc ñoäng taùc khaùc nhau theo thöù töï thôøi
gian nhö :
- môøi phuï traùch
- choïn ban bieân taäp
- vieát baøi, ñaùnh maùy hoaëc vi tính

74
 - leân khuoân
- in aán
- ñoùng thaønh taäp
- phaùt haønh - quaûng caùo - baùn sæ, leû ...
vaø phaân coâng cho moät ai ñoù ñaûm traùch ñeå thöôøng
xuyeân chæ ñaïo, daãn daét, ñoân ñoác. Ñoù laø vieäc ñieàu haønh.
4. Sau cuøng, phaûi luoân theo doõi ñeå kieåm soaùt baèng
caùc böôùc Phaân tích (Analysis), Duyeät xeùt (Review) vaø Caûi
tieán (Improvement). Vaø ñoù laø ñaëc ñieåm cuûa PRAISE.
II. ÑAËC ÑIEÅM.
1. ANALYSIS :
Phaân tích khaû naêng nhaân vaät löïc mình saün coù, coù theå
coù, phaân tích vieäc phaân coâng, phaân nhieäm cho sít sao hôïp lyù.
Phaân tích thôøi gian mình ñaõ söû duïng vaø coøn laïi tröôùc
maét ...
Ví duï : Neáu caàn hoaøn thaønh sôùm hôn phaûi taêng ñoâi
nhaân coâng hoaëc ngöôïc laïi cho nghæ vieäc bôùt keûo traû löông ...
cheát luoân.
2. REVIEW :
Theo doõi, duyeät xeùt, kieåm tra vieäc tieán haønh xem coù
duøng thôøi gian qui ñònh, xem coù khaâu naøo bò truïc traëc, lyù do
truïc traëc, ñieàu ñoäng nhöõng phöông tieän nhaân-vaät-löïc khoâng
duøng ñeán ôû moät khaâu ñeå taêng cöôøng moät khaâu khaùc cho
ñoàng boä, hôïp lyù.

3. IMPROVEMENT :
Caûi tieán phöông thöùc hoaït ñoäng caên cöù vaøo vieäc
phaân tích vaø duyeät xeùt treân khoâng phaûi chæ sau khi hoaøn taát
coâng vieäc (nhö ñeå ruùt öu khuyeát ñieåm) maø ngay caû ñang khi
tieán haønh coâng vieäc.
III. AÙP DUÏNG.

75
 Caên cöù vaøo caùc ñaëc ñieåm treân cuûa PRAISE, ta coù
theå aùp duïng cuï theå nhö sau :
1. Nghieân cöùu phaân tích khaû naêng mình saün coù trong
tay, khaû naêng mình coù theå söû duïng, ñieàu ñoäng khaû naêng
veà thôøi gian. Phaân coâng cho moãi khaâu, ñaët ngöôøi laøm ñaàu
cho moãi khaâu vôùi nhieäm vuï aán ñònh roõ raøng ; giao cho hoï
nhöõng coâng vieäc vaø haïn ñònh phaûi hoaøn taát.
2. Duyeät xeùt, theo doõi chöông trình yeâu caàu moãi ngöôøi
phuï traùch khaâu ñoác thuùc coâng vieäc vaø baùo caùo cho bieát
moãi khi hoaøn taát moät coâng taùc ñöôïc ghi thaønh söï vieäc coù
teân tuoåi soá muïc. Neáu hoaøn thaønh ñuùng thôøi haïn khoâng
truïc traëc ghi daáu treân hoïa ñoà PRAISE. Neáu khoâng, tìm lyù do
vaø neáu caàn thì ñieàu ñoäng ngöôøi vaø phöông tieän ôû nôi khaùc
roài phuï giuùp cho hoaøn taát coâng taùc ñuùng thôøi haïn. Ví duï :
taêng ngöôøi xeáp, ñoùng cho kòp ngaøy giôø phaùt haønh.
3. Caûi tieán vaø nhaän ñònh roài ruùt ra öu khuyeát ñieåm
ngay laäp töùc vaø sau ñoù ñeå neáu caàn boå tuùc, boå sung, boå
khuyeát cho moät coâng taùc naøo ñoù ñang trì treä hoaëc gaëp khoù
khaên trong chöông trình toaøn boä. Hoïp chung caùc khaâu, caùc
phaân coâng ban nhoùm... ñeå theâm kinh nghieäm phong phuù hôn.

IV. KYÕ THUAÄT.

1. Sô ñoà cô caáu toå chöùc : chöùc vuï, chöùc naêng.
2. Baûn lieät keâ coâng vieäc phaûi laøm theo thöù töï thôøi
gian.
3. Baèng baûng toå chöùc maïng löôùi (Maphuy) vieát roõ
thôøi gian, ai phuï traùch, laøm vieäc gì.
4. Baèng ñoà hoïa PRAISE : veõ chi tieát caùc söï kieän döôùi
daïng maïch hay reã caây.

76
 5. Moãi coâng taùc ñöôïc ghi thaønh oâ, coù ghi roõ chi tieát
treân coâng taùc, ngaøy giôø döï truø hoaøn taát thöïc söï. Moãi khi
xong moät coâng vieäc gaïch cheùo. Moät coâng taùc nhaän thaáy
khoâng caàn nöõa gaïch hai vaïch cheùo.
Moãi oâ ñeà teân ngöôøi phuï traùch (coù soá ñieän thoaïi
hoaëc ñòa chæ caøng toát).
Moãi ngaøy theo doõi treân Baûng chöông trình coù ñònh
chuaån thôøi gian. Neáu thaáy taát caû caùc coâng vieäc döï truø cho
ngaøy ñoù ñeàu ñöôïc gaïch cheùo thì coù theå yeân taâm laø coâng
vieäc tieán haønh toát.
V. NHÖÕNG KHUYEÁT ÑIEÅM THÖÔØNG THAÁY
TRONG CAÙC CHÖÔNG TRÌNH PRAISE.
1. Khoâng naém vöõng ñöôïc nhöõng phöông tieän nhaân löïc,
vaät löïc trong taàm tay. Do ñoù döï truø quaù taàm khaû naêng hoaëc
nhieàu khi boû phí khoâng khai thaùc.
2. Khoâng bieát “duïng ngöôøi”, khoâng bieát tuøy khaû naêng
phöông tieän ñeå phaân phoái coâng taùc traéc nghieäm, deã loït vaøo
thieân vò tình caûm.
3. Ñoái vôùi nhöõng vieäc lôùn, ñoøi hoûi coù nhieàu khaâu,
nhieàu hoaït ñoäng, söï kieän, khoâng bieát ñieàu hoaø, ñieàu haønh
neân coù khaâu tieán trieån quaù chaäm hoaëc quaù nhanh gaây trì
treä caû guoàng maùy hoaëc phí phaïm thì giôø.
4. Khoâng öôùc löôïng ñuùng thôøi gian caàn thieát cho moãi
coâng vieäc, neân hoaëc hoaøn thaønh quaù sôùm, hoaëc quaù chaäm
laøm hö haïi cho caû keá hoaïch. Ví duï : troän xi maêng sôùm ñeå
khoâ cöùng.
KEÁT LUAÄN
Taát caû nhöõng vieäc chuùng ta laøm ôû PRAISE trong thöïc
teá ta ñeàu ñaõ laøm khoâng nhieàu thì ít trong khi thi haønh baát cöù
coâng vieäc gì to hay nhoû, song ta thöôøng laøm moät caùch khoâng
keá hoaïch - khoâng bieát caùi naøo tröôùc sau - khoâng phaân coâng
phaân nhieäm - cöù oâm ñoàm bao caáp - chæ toùm taét trong ñaàu

77
khoâng ghi ra giaáy tôø - khoâng ñieàu ñoäng caùch khoa hoïc vaø
hôïp lyù neân coâng vieäc thöôøng loän xoän, roái bung, maát giôø,
toán keùm vaø keát quaû khoâng cao.
Thöïc taäp baèng moät vaøi toå chöùc coâng vieäc nhoû ta seõ
quen laøm ñeå coù theå laøm vieäc lôùn. Toå chöùc ñöôïc moät buoåi
du ngoaïn, caém traïi thì cuõng coù theå toå chöùc ñöôïc cuoäc hoïp
baïn, moät theá vaän hoäi ...
Chuùc caùc baïn baét tay vaøo vieäc haêng say vaø thaønh
coâng.

Baøi 8 : SINH HOAÏT LEÃ HOÄI CUÛA

GIAÙO XÖÙ

A. LEÃ TOÂN GIAÙO :

Sinh hoaït leã hoäi cuûa Giaùo xöù coù theå chia laøm hai
loaïi :
- Sinh hoaït daõ ngoaïi : laø nhöõng leã hoäi ngoaøi trôøi,
mang tính vaên hoùa, ngheä thuaät, theå thao vaø vui chôi giaûi trí ...
taïo tình ñoaøn keát hôïp nhaát vaø laø cô hoäi cho caùc taøi naêng
treû phaùt trieån (Cha Hieäp seõ trình baøy nhöõng moâ hình sinh
hoaït naøy).
- Sinh hoaït mang tính phuïng vuï : töùc laø nhöõng leã hoäi
nhaèm muïc ñích thieâng lieâng, naâng cao ñôøi soáng taâm linh, vaø
nhaát laø theå hieän loøng tin saâu saéc qua caùch thöùc toå chöùc,
ngheä thuaät thaùnh, hoäi nhaäp vaên hoùa daân toäc (baøi naøy xin
noùi ñeán loaïi leã hoäi thöù hai naøy).
I. Phaân loaïi :
Coù theå chia laøm hai loaïi :

78
 1. Loaïi thuaàn Phuïng vuï : cöû haønh theo nghi thöùc Phuïng
vuï cuûa Hoäi thaùnh, vôùi thaùi ñoä vaø taâm tình toân thôø Thieân
Chuùa : nhö leã Giaùng sinh, leã Quan thaày, leã caùc em Xöng toäi
röôùc leã laàn ñaàu, leã ban pheùp Theâm söùc ....
2. Loaïi leã hoäi vaên hoùa ngheä thuaät mang tính phuïng vuï
vaø aù phuïng vuï : nhö Röôùc hoa, Daâng hoa, Teá hoa, Röôùc kieäu
Chuùa, Ñöùc Meï vaø caùc Thaùnh, hoaït caûnh Giaùng sinh, hoaït
caûnh Phuùc aâm ...
II. Caùch thöùc toå chöùc :
A. Nghi leã Phuïng vuï :
1. Yeâu caàu cuûa Phuïng vuï thaùnh :
- “... Vì laø coâng vieäc cuûa Chuùa Kitoâ Tö Teá vaø Thaân
theå cuûa Ngöôøi laø Hoäi thaùnh, neân moïi vieäc cöû haønh Phuïng
vuï ñeàu laø haønh vi chí thaùnh, vaø khoâng moät haønh vi naøo
khaùc cuûa Hoäi thaùnh coù hieäu löïc baèng, xeùt veà danh hieäu
laãn ñaúng caáp” (PV.7).
- “Phuïng vuï laø toät ñænh qui höôùng moïi hoaït ñoäng cuûa
Hoäi thaùnh ñoàng thôøi laø nguoàn maïch tuoân traøo moïi naêng
löïc cuûa Hoäi thaùnh” (PV.10).
- “Ngöôøi tín höõu caàn ñeán tham döï Phuïng vuï thaùnh vôùi
taâm hoàn chuaån bò saün saøng, ngay thaúng, hoøa hôïp taâm tình
mình vôùi ngoân ngöõ vaø coäng taùc vôùi aân suûng treân trôøi, ñeå
ñöøng nhaän laõnh aân suûng ñoù moät caùch voâ ích .... Vì vaäy, ...
phaûi laøm cho caùc tín höõu tham döï Phuïng vuï moät caùch yù
thöùc, linh ñoäng vaø höõu hieäu” (PV.11).
Do ñoù, trong caùc nghi thöùc Phuïng vuï khoâng ñöôïc töï yù
theâm bôùt, maø phaûi tuaân theo ñaày ñuû, vaø troïn veïn “Luaät
chöõ ñoû”. Nhö vaäy, veà maët toå chöùc coøn phaûi laøm nhöõng
gì ?
2. Nhöõng vieäc phaûi saép xeáp :
a) Chuaån bò tröôùc :

79
 - Nôi choán, thôøi gian cöû haønh Phuïng vuï : tuøy nôi
choán vaø thôøi gian maø saép xeáp baøn thôø, gheá chuû toïa,
giaûng ñaøi, aùnh saùng, aâm thanh vaø trang trí myõ thuaät.
- Ngöôøi ñoïc saùch, giuùp leã, ca ñoaøn, xöôùng vieân...:
caét cöû hoï vaøo vieäc, taäp dôït tröôùc thaät kyõ löôõng vaø trang
nghieâm.
- Nhöõng vaät duïng khaùc nhö : baùnh, röôïu leã, khaên
vaûi ...

b) Nhöõng phaàn vieäc ñöôïc linh ñoäng :

- Daãn vaøo nghi leã : coù theå giuùp ngöôøi döï leã hieåu
bieát yù nghóa nghi leã saép cöû haønh, ñeå hoï coù taâm tình caàu
nguyeän vaø nhôø ñoù tham döï nghi leã soát saéng. Coù theå toå
chöùc ñôn giaûn vieäc möøng nhö sau :
* Suy toân vò Thaùnh möøng hoâm ñoù (Thaùnh Quan
Thaày).
* Möøng leã Quan thaày Ñöùc Cha, Cha xöù Cha
phoù...
- Phaàn chuaån bò leã vaät (daâng cuûa leã) : ñôn giaûn,
goïn nheï.
- Sau lôøi nguyeän hieäp leã, coù theå noùi lôøi caûm ôn ...
- Saép xeáp vò trí luùc röôùc leã.
c) Nhöõng vaán ñeà caàn löu taâm :
- Trang trí nhaø thôø, leã ñaøi : caàn myõ thuaät, ñôn giaûn,
traùnh maøu meø loeø loeït, caàn thöïc hieän theo chuû ñeà ngaøy leã.
- AÂm thanh, aùnh saùng : hai yeáu toá kyõ thuaät naøy
quyeát ñònh 50% söï thaønh coâng cuûa buoåi leã. Caàn phaûi nhôø
caäy nhöõng ngöôøi chuyeân moân. Traùnh vieäc taäm tòt, gaây
loaõng baàu khí caàu nguyeän.
- Caùc traät töï vieân, höôùng yù vieân : caàn hieåu yù nhau,
naém baét chöông trình vaø buoåi leã thaät saâu saùt. Khi noùi, khi di
chuyeån, khi ñieàu phoái caàn nhaõ nhaën, lòch söï vaø trang
nghieâm.
- Caùc ñoaøn theå söû duïng nhaïc khí (nhö : keøn, traéc,
troáng, baùt aâm ...) hoaëc aâm thanh : caàn ñöôïc ñieàu phoái haøi

80
hoøa, coù thöù töï. Traùnh tình traïng maïnh ai naáy ñöôïc ; vaø keùo
daøi leâ theâ laøm ngaên trôû cho vieäc cöû haønh nghi leã.

B. Toå chöùc leã hoäi AÙ Phuïng vuï :

1. Yeâu caàu chuaån bò :
- Phaûi quaùn trieät yù nghóa cuûa Leã Hoäi ñoù, nhö muïc
ñích, giaù trò vaên hoùa, ngheä thuaät cuûa lôøi ca, cöû ñieäu, y
phuïc, hoùa trang... chæ choïn nhöõng yù nghóa vaø giaù trò phuø
hôïp vôùi giaùo lyù Phuùc aâm, ví duï : Leã hoäi Daâng hoa kính
Ñöùc Meï vaøo thaùng 5.
- Phaûi ñöôïc daøn döïng vaø taäp dôït tröôùc thaät kyõ löôõng,
caùc dieãn vieân phaûi nhuaàn nhuyeãn, nhaäp vai kheùo leùo.
- AÁn ñònh ngaøy giôø, nôi choán vaø thoâng baùo cho coäng
ñoaøn giaùo xöù bieát, ñeå moïi ngöôøi tham döï ñoâng ñuû.
2. Dieãn tieán buoåi leã :
Khi ñeán giôø cöû haønh Leã hoäi, ñieàu tröôùc tieân laø phaûi
oån ñònh coäng ñoaøn tham döï : oån ñònh choã ngoài, ñöùng ; oån
ñònh aâm thanh, aùnh saùng vaø nhaát laø oån ñònh tinh thaàn moïi
ngöôøi tham döï baèng höôùng daãn veà yù nghóa, yeâu caàu cuøng
dieãn tieán cuûa buoåi leã saép cöû haønh :
- YÙ nghóa buoåi leã, ñeå coäng ñoaøn coù vai troø tích cöïc,
haàu qua buoåi leã, ngöôøi ta laõnh hoäi ñöôïc moät ñieàu gì cho ñôøi
soáng taâm linh.
- Yeâu caàu cuûa buoåi leã, giuùp coäng ñoaøn deã theo doõi,
khoâng noân noùng maát oån ñònh veà taâm lyù.
Thöù ñeán, khi Leã hoäi baét ñaàu, maøn ñaõ môû ; traùch
nhieäm chính cuûa Leã hoäi luùc naøy laø ôû dieãn vieân treân saân
khaáu. Haäu tröôøng phaûi giuùp dieãn vieân theâm töï tin, nhôù
baøi, neân traùnh nhöõng oàn aøo, nhaéc nhôû thaùi quaù vaø nhaát
laø söï xuaát hieän cuûa nhöõng “dieãn vieân baát ñaéc dó” treân saân
khaáu.

81
Keát luaän :
Sinh hoaït Phuïng vuï vaø AÙ Phuïng vuï trong Giaùo xöù raát
phong phuù vì coù nhieàu leã, cho nhieàu thaønh phaàn tham döï ôû
moãi muøa, moãi thôøi gian khaùc nhau. Do ñoù, ñieàu quan troïng
laø tinh thaàn thaùo vaùt vaø öùng xöû lanh leï khoân ngoan cuûa
ngöôøi coù traùch nhieäm. Nhöõng trình baøy treân chæ laø gom
goùp moät vaøi kinh nghieäm nho nhoû vaø cuõng raát chung chung
vaäy thoâi ! khoâng theå chi tieát noåi trong phaïm vi moät tieát quaù
ngaén nguûi naøy. Mong caùc baïn thoâng caûm vaø löôïng thöù cho
nhöõng thieáu soùt. Song caùc baïn ñöøng quaù lo veà söï höôùng
daãn noâng caïn ôû ñaây, bôûi beân caïnh caùc baïn khi thöïc thi
nhöõng traùch nhieäm naøy nôi giaùo xöù, coøn coù Cha xöù, Ban
Haønh giaùo vaø bao nhieâu ngöôøi giaøu kinh nghieäm, giaøu khaû
naêng chuyeân moân, caùc baïn phaûi laõnh yù vaø xin söï chæ daãn
cuûa Cha xöù, chaéc chaén caùc baïn seõ thaønh coâng.

B. CAÙCH TOÅ CHÖÙC TRAÏI

* Muïc ñích yeâu caàu : Naém vöõng caùc böôùc toå chöùc
traïi.
* Phöông phaùp trình baøy : AÙp duïng phöông phaùp
PRAISE.
* Thôøi löôïng : 15 phuùt.

I. DÖÏ TÍNH :

82
II. TOÅ CHÖÙC :

Thôøi gian

Keá hoaïch chieâu sinh Ñoái töôïng

Maãu ñôn

Ban Ban Ban

toå chöùc Caáp döôõng Giaûng taäp
Laäp Ban
Toå chöùc Ban Quaûn traïi Chuyeân Ñoät xuaát

83
 Teân Phuø Taâm Chaâm
traïi hieäu ca ngoân
Noäi qui Hieäu leänh

Thieát trí traïi Chuû ñeà

Chöông trình Chöông trình Khoùa

chi tieát ngaøy
Sinh hoaït khoùa
Khen thöôûng

Thi ñua

Truùng caùch

Caáp thaåm quyeàn lieân heä

Trao ñoåi yù kieán
Hoïp BTC, BCD, BGT, BQT
Phöông tieän di chuyeån

Chuaån bò Vaät duïng traïi

p.tieän v.duïng
Duïng cuï trôï huaán

III. PHAÂN COÂNG :

Ai

Laøm gì

Giao traùch nhieäm cuï theå Thôøi gian

Theá naøo

84
 Ñoác thuùc

Giaûi quyeát nhöõng

Theo doõi tieán ñoä coâng vieäc ñeå phaùt sinh
Ñieàu chænh
IV. DAÃN ÑAÏO :

Chæ ñaïo

Caäp nhaät hoùa coâng vieäc

Toång hôïp keá hoaïch ñeå ÖÙng phoù

Tieân lieäu

V. KIEÅM TRA:
Boå sung
Raø soaùt laïi toaøn boä c/v ñeå Caûi tieán
Phuø hôïp vôùi c.vieäc,h.caûnh

GÔÏI YÙ THÖÏC HIEÄN KHOÙA HUAÁN LUYEÄN

GIAÙO LYÙ VIEÂN THANH THIEÁU NIEÂN

Hoaøn caûnh hieän taïi chöa cho pheùp chuùng ta coù nhöõng
traïi huaán luyeän Giaùo lyù vieân qui moâ qui caùch.
Tuy vaäy, raát vui möøng thaáy nhieàu nôi baèng nhieàu hình
thöùc, coù nhöõng lôùp taäp huaán ñaùp öùng phaàn naøo vieäc ñaøo
taïo caùn boä höôùng daãn giôùi treû - ñaëc bieät laø Thanh Thieáu
nieân. Tuy nhieân, nhieàu nôi chuyeân moân coù haïn, neân toå chöùc
chöa ñöôïc hoaøn chænh laém, trong khi toaøn boä toå chöùc, sinh

85
hoaït, chöông trình hoïc taäp vaø qui caùch huaán luyeän aûnh
höôûng raát lôùn treân khoùa sinh...
+ Do ñoù, lôùp huaán luyeän ‘PHAÛI’ ñöôïc ñaàu tö nhaân-
löïc, vaät-löïc ñuùng möùc. ‘CAÀN’ coù thôøi gian chuaån bò thaät
chu ñaùo, khoa hoïc töø hình thöùc ñeán noäi dung ... sao cho moãi
hoaït ñoäng cuûa khoùa duø ôû möùc ñoä naøo cuõng ñeàu mang tính
giaùo hoùa, hieäu naêng cao vaø trôû thaønh kyû nieäm khoù queân
cho ngöôøi tham döï.
+ Ban toå chöùc vaø huaán luyeän laø nhöõng ngöôøi giaøu
naêng löïc, kinh nghieäm, tay ngheà cao.... Neáu khoâng, coù khi
vieäc huaán luyeän trôû neân phí phaïm hoaëc phaûn giaùo duïc ...
Ñeå goùp yù cuøng quí baïn haàu coâng cuoäc ñaøo taïo cuûa
chuùng ta theâm höõu ích, chuùng toâi maïo muoäi neâu leân moät
soá löu taâm sau ñaây :
1. Muïc tieâu caàn ñaït :
Muïc ñích cuûa khoùa caên cöù vaøo chöông trình thaêng tieán
cuûa ngaønh, caáp lieân heä; hoaëc ñaùp öùng nhu caàu (coù khi ñeå
ñoái phoù, ñoái trò).
2. Thôøi gian : (maáy ngaøy, bao nhieâu giôø)
Töø giôø ... ñeán giôø ... ngaøy thaùng naêm .... Thôøi tieát
thích hôïp, thuaän tieän cho caùc thaønh phaàn tham gia.
3. Ñòa ñieåm :
Roäng raõi thoaùng maùt, hôïp veä sinh, an ninh, coù baõi
roäng laøm saân côø vaø sinh hoaït, coù nôi che naéng möa, gaàn
beänh vieän, ñöôøng xe, chôï, nöôùc uoáng vaø taém giaët ....
4. Thaønh phaàn tham döï :
Khoùa sinh ñuùng ñoái töôïng (khoâng nhieàu hoaëc quaù ít).
Ban toå chöùc, ban huaán luyeän, ban caáp döôõng.
5. Kinh phí :
Nhieàu hay ít tuøy qui moâ cuûa khoùa. Do khoùa sinh ñoùng
goùp, hoaëc aân nhaân uûng hoä ... ñeå duøng vaøo vieäc in taøi lieäu

86
maãu maõ, vaät duïng trôï huaán, aåm thöïc, thuoác men, boài
döôõng, tieáp khaùch vaø laøm quó phaùt sinh.
6. Teân khoùa, phuø hieäu, taâm ca :
Neân ñaët teân khoùa vaø coù phuø hieäu bieåu töôïng rieâng
cho moãi caáp huaán luyeän vaø duøng lieân tuïc thaønh truyeàn
thoáng. Cuõng neân coù moät chaâm-ngoân cho khoùa ñeå gaây haøo
khí - choïn moät baøi taâm ca cuõng laø moät nhaéc nhôù vaø laø
truyeàn thoáng cuûa moãi caáp huaán luyeän.
7. Phöông thöùc huaán luyeän :
Toát nhaát laø traïi daøi ngaøy. Coù theå : buoåi chieàu thöù
baûy vaø saùng Chuùa nhaät (2 - 3 laàn), hoaëc nhieàu buoåi saùng
Chuùa nhaät. Sinh hoaït theo nhoùm, toaùn, ñoäi maãu (phöông
phaùp Haøng ñoäi) - coá gaéng duy trì baàu khí vaø qui caùch huaán
luyeän.
8-1. Ban toå chöùc : chòu traùch nhieäm veà haønh chính phaùp lyù,
ngoaïi giao, an ninh traät töï, xaây döïng vaø thieát trí.
8-2. Ban caáp döôõng : giöõ tieàn, vaät duïng, cung caáp caùc tieän
nghi aên uoáng, caáp cöùu.
8-3. Ban huaán luyeän : chòu traùch nhieäm veà chaát löôïng vaø
thaønh baïi cuûa khoùa, caàn ñoäc laäp trong phaïm vi ñieàu haønh -
giaûng baøi - luyeän taäp - ñaùnh giaù khoùa sinh.
8-3.1. Khoùa tröôûng : traùch nhieäm hoaøn thaønh noäi dung
khoùa huaán luyeän vaø toång quaùt moïi tình huoáng, cho yù kieán
quyeát ñònh trong phaïm vi huaán luyeän.
8-3.2. Khoùa phoù toång quaùt : coäng taùc ñaéc löïc cho khoùa
tröôûng - ñieàu haønh moïi coâng vieäc - chuyeân traùch phaàn nghi
thöùc.
8-3.3. Khoùa phoù kyõ : (kyõ naêng, kyû luaät) giaùm saùt vieäc thi
haønh noäi qui khoùa vaø vieäc giaûng taäp. Toå chöùc kieåm tra, ñeà
nghò thöôûng phaït.
8-3.4. Khoùa phoù sinh (sinh hoaït, ñôøi soáng) : saép xeáp, chuaån
bò trình töï caùc moân hoïc. Gaây haøo khí, taïo phaán khôûi cho

87
khoùa. Tìm hieåu, ñeà baït nhu caàu, nguyeän voïng cuûa khoùa
vieân.
8-3.5. Thö kyù khoùa : traùch nhieäm phaàn haønh chính, laäp hoà
sô, phieáu ñieåm, bieân baûn, nhaät kyù, töôøng trình baùo caùo
cuoái khoùa (toaøn boä phaûi ñöôïc löu chieåu).
8-3.6. Giaûng vieân ñoät xuaát : ngoaøi nhöõng ngöôøi thöôøng
tröïc trong Ban huaán luyeän, neân môøi moät soá vò giaûng taäp
caùc moân chuyeân bieät. (Thöïc teá ban toå chöùc, caáp döôõng,
huaán luyeän laø moät, phoái keát hôïp aên yù nhòp nhaøng vôùi
nhau, treân nguyeân taéc ‘caù nhaân traùch nhieäm, taäp theå quyeát
ñònh, cuøng laøm’. Caùc Tröôûng ban treân laø ‘Tam ñaàu cheá’
quyeát ñònh söï thaønh baïi cuûa khoùa. Caùc thaønh vieân ban huaán
luyeän laø moät khoái taâm ñoàng yù hôïp trong moïi tình huoáng).
9. Noäi qui, hieäu leänh : thöôøng laø luaät soáng cuûa phong
traøo. Neân theâm vaøi khoaûn hôïp vôùi thöïc teá (goïn nheï). Hieäu
leänh ñöôïc ruùt ra töø nghi thöùc (phoå bieán tröôùc). Noäi qui,
hieäu leänh, sô ñoà caàn vieát ra baûn lôùn treo nôi naøo deã troâng
thaáy.
10. Thieát trí khoùa traïi : Khoùa taäp huaán khoâng neân phoâ
tröông loøe loeït, caàn nghieâm chænh, giaûn dò, naëng tính giaùo
duïc. Neân laøm tröôùc : coång traïi, coät côø, leàu hoäi tröôøng, leàu
caáp cöùu caáp döôõng, nhaø tieâu nhaø taém, leàu tröôûng.... Ñaát
daønh cho caùc ñoäi caém leàu cuõng ñöôïc phaân chia, ghi daáu
tröôùc ... phaûi hoaøn taát tröôùc khi khoùa sinh ñeán.
11. Duïng cuï trôï huaán : lieân heä tröôùc vôùi caùc giaûng vieân
ñeå chuaån bò saün nhöõng vaät lieäu caàn cho vieäc giaûng taäp
cuûa moãi moân. Thöôøng thì baûng ñen, phaán vieát, aâm thanh
aùnh saùng... Duïng cuï troø chôi, löûa traïi, daõ ngoaïi cuõng caàn
coù saün.
12. Vaät duïng caùc ñoäi : bieåu töôïng, baûng teân ñoäi, leàu traïi,
gaäy coïc, daây, duïng cuï laøm beáp, thuû coâng ... xeáp saün töøng
cuïm cho moãi ñoäi, coù phieáu ghi töøng moùn, ñoäi tröôûng kyù
möôïn vaø traû ñuû luùc cuoái khoùa.
13. Vaät duïng vaø ñoàng phuïc khoùa sinh : soå tay, buùt vieát
vaø caùc thöù caàn thieát khaùc.... Ngoaøi ñoàng phuïc, baûng teân

88
rieâng, caàn ñöa theâm quaàn aùo maëc thöôøng, thuoác men, chaên
meàn, cheùn baùt, muoãng ñuõa (ghi roõ trong coâng vaên chieâu
sinh).
14. Toå chöùc khoùa : tuøy soá khoùa sinh maø aán ñònh soá ñoäi,
neân ñaûo loän caùc ñòa phöông, phaân phoái caân ñoái söùc voùc
nam nöõ. Caùc ñoäi töï baàu ñoäi tröôûng, ñoäi tröôûng töï choïn ñoäi
phoù, choïn teân ñoäi, chaâm ngoân, baøi ca ñoäi, sinh hoaït ñoäi döïa
theo phöông phaùp haøng ñoäi.
14-1. Baûo huynh ñoäi : moãi ñoäi neân coù moät baûo huynh (ban
huaán luyeän kieâm nhieäm hoaëc môøi caùc ngöôøi giaøu kinh
nghieäm) coù theå cuøng aên ôû vaø tham gia moät soá sinh hoaït
vôùi ñoäi ñeå :
- Taùc ñoäng tinh thaàn hoïc taäp, kyû luaät, ñaïo ñöùc.
- Coá vaán caùc sinh hoaït cuûa ñoäi (khoâng laøm thay).
- Cho nhaän xeùt töøng khoùa vieân trong ñoäi luùc cuoái
khoùa.
- Ghi nhaän vaø chuyeån ñaït taâm tö, nguyeän voïng khoùa
sinh.
14-2. Nghi thöùc : caàn ñôn giaûn, nghieâm trang, maïch laïc, nhaát
laø moãi laàn taäp hoïp phaûi im laëng, nhanh nheïn, traät töï toái ña
(tröôùc hoaëc ngay sau khi khai maïc phaûi oân taäp phaàn hieäu
leänh, thuû leänh, caùc ñoäi hình cho thuaàn thuïc vaø duy trì ñeán
phuùt cuoái).
14-3. Thuû coâng, trang trí goùc ñoäi : taäp tuïc traïi-tröôøng laø
caùc thuû coâng, trang trí goùc ñoäi vaø caùch trình dieãn thay ñoåi
moãi ngaøy, ñeå phaùt huy saùng kieán, oân taäp kyõ naêng, phaùt
trieån tinh thaàn ñoàng ñoäi.
14-4. Thaêm ñoäi : cuõng laø taäp tuïc. Ngoaøi nhöõng laàn ñoät
xuaát, haèng ngaøy tröôùc leã thöôïng kyø, ban huaán luyeän ñeán
thaêm hoûi caùc ñoäi veà ñôøi soáng, söùc khoûe... cuõng laø luùc
ghi nhaän caùc saùng kieán môùi veà thuû coâng, trang trí, ngaên
naép, veä sinh ... Coá gaéng phaùt hieän vaø khuyeán khích oùc
saùng taïo cuõng nhö söûa chöõa taïi choã nhöõng sai soùt.

89
14-5. Khen thöôûng : ñeå ñoäng vieân tinh thaàn khoùa sinh, haøng
ngaøy neân coù nhöõng tua danh döï taëng thöôûng cho caùc caù
nhaân, caùc ñoäi xuaát saéc (trao trong leã chaøo côø).
14-6. Phieáu giaùo aùn : ñeå ñaûm baûo chaát löôïng töøng moân
hoïc, giaûng vieân neân soaïn giaùo aùn vaø trao cho Ban Huaán
luyeän tröôùc ñeå bieát hình thöùc giaûng daïy vaø chuaån bò saün
trôï huaán cuï.
14-7. Phieáu töï luyeän : ñeå thuùc ñaåy vieäc oân taäp sau khoùa
huaán luyeän. Moãi khoùa vieân neân ñöôïc trao moät soá moân töï
hoïc (nhaém caùc moân coøn yeáu keùm) hoaøn thaønh trong 3 ñeán
6 thaùng, gôûi veà Ban Huaán luyeän xeùt caáp.
14-8. Taøi lieäu tham khaûo : Ngoaøi taøi lieäu in aán phaùt cho
khoùa sinh, caàn moät soá saùch vôû, maãu maõ ñeå moät choã cho
khoùa sinh vaø giaûng vieân tham khaûo khi caàn.
14-9. Giôùi thieäu huaán luyeän vieân : ñeå ñoäng vieân khoùa sinh
vaø huaán luyeän vieân, gaây haøo khí hoïc taäp. Khoùa tröôûng neân
giôùi thieäu Huaán luyeän vieân moät caùch duyeân daùng : ñòa vò
xaõ hoäi, toân giaùo, thaønh quaû trong coâng taùc lieân heä - vaø
ñöøng queân caûm ôn hoï caùch traân troïng.
14-10. Giöõ kín döï kieán : ñeå gaây haøo höùng, taïo tin töôûng,
ngöôøi laøm huaán luyeän saønh soûi bao giôø cuõng phaûi coâng
taâm, bieát giöõ kín nhöõng döï kieán, quyeát ñònh ... haàu deã chöõa
khi giaùo aùn bò chaùy...
15. Daõ ngoaïi, chôi lôùn : ñaây laø moät haáp daãn vaø laø cô hoäi
toát ñeå oân taäp hoaëc kieåm tra (daøi ngaøy neân daõ ngoaïi, ngaén
ngaøy neân chôi lôùn). Noù ñoøi hoûi nhieàu coâng phu, caàn noã
löïc laøm sao ñeå töø luùc khôûi haønh ñeán keát cuoäc, trôø thaønh
baøi hoïc vaø kyû nieäm nhôù ñôøi.
16-1. Chöông trình caùc moân hoïc : (lyù thuyeát, thöïc haønh) tuøy
khoùa, caáp huaán luyeän phaûi chia roõ : ñeà taøi, thôøi löôïng, muïc
ñích yeâu caàu, giaûng vieân phuï traùch.
16-2. Chöông trình haèng ngaøy : neân coù chuû ñeà cho töøng
ngaøy vaø noù ñöôïc theå hieän qua moïi sinh hoaït trong ngaøy ñoù.

90
 Saép xeáp lieân tuïc, linh hoaït, maïch laïc, xen ñeàu lyù
thuyeát, thöïc haønh, kyõ naêng TN, chôi, muùa, haùt, sinh hoaït ñoäi
hoaëc nghæ ngôi, taém giaët ... Ñöøng ñeå “thôøi gian cheát”.
Khoâng ñöôïc ngaãu höùng. Moãi tieát muïc keå caû vui chôi haùt
muùa... ñeàu phaûi ghi “töïa ñeà” coù aán ñònh thôøi gian vaø ngöôøi
phuï traùch.
Chöông trình caøng chi tieát caøng toát, nhöng khoâng neân
phoå bieán toaøn boä cho khoùa sinh. Ñoâi khi neân “möôïn” ñoàng
hoà cuûa hoï suoát khoùa. Cuõng ñöøng “haønh haï” quaù meät, chuù
troïng giôø nguû nghæ, veä sinh.
17. Sinh hoaït ñeâm : haõy taän duïng toái ña thôøi gian khoùa.
Neáu coù ôû laïi ñeâm thì tuøy thôøi tieát, ñòa ñieåm maø boá trí caùc
sinh hoaït ñeâm : löûa keát thaân, chôi ñeâm, thaûo luaän, löûa loøng,
hoa ñaêng.... Ñaây laø nhöõng sinh hoaït naëng tính giaùo duïc vaø
ngheä thuaät, caàn ñöôïc toå chöùc chu ñaùo vôùi nhieàu ñaàu tö töø
tröôùc.
18. Tröïc nhaät : phaân coâng moãi ngaøy moät tröôûng tröïc ñieàu
haønh chöông trình vaø moïi coâng vieäc, phaûi laø ngöôøi kyø cöïu,
naêng ñoäng linh hoaït, giaøu saùng kieán, öùng phoù kòp thôøi,
(thöôøng laø Ban Huaán luyeän).
Cuõng caàn coù moät ñoäi tröïc haøng ngaøy ñeå phuï vôùi
tröôûng tröïc trong nhöõng coâng taùc chung, canh phoøng ban
ñeâm...
19. Hoïp ñoäi tröôûng : Ñoäi tröôûng laø ñaïi dieän ñoäi, luoân saün
saøng ñeå ñi hoïp (coù khi ñoäi phoù thay). Moïi chæ thò ñeàu
truyeàn qua ñoäi tröôûng (coá gaéng traùnh hoïp nhieàu). Buoåi hoïp
moãi toái quan troïng nhaát, caùc ñoäi phaûn aûnh trong ngaøy : hoïc
taäp, aên uoáng, nghæ ngôi, tinh thaàn khoùa sinh, öu khuyeát ñieåm,
bình baàu caù nhaân öu tuù, choïn ñoäi khaù nhaát trong ngaøy.
Thoâng baùo sinh hoaït hoâm sau...
20. Hoïp tham möu : tröôûng caùc Ban toå chöùc, caáp döôõng,
khoùa tröôûng, thö kyù vaø tröôûng tröïc noäi nhaät coá gaéng döï
buoåi hoïp ñoäi tröôûng cuoái ngaøy ñeå ghi nhaän vaø cho yù kieán
veà nhöõng phaûn aûnh cuûa caùc ñoäi. Sau ñoù cuøng toaøn ban

91
huaán luyeän hoïp kieåm ñieåm, nghieân cöùu thöïc hieän ñeà nghò
cuûa caùc ñoäi vaø phoái trí caùc keá hoaïch, coâng vieäc saép tôùi.
21. Ñaùnh giaù khoùa sinh : ñaây laø coâng vieäc quan heä, teá nhò,
caàn nhieàu thaän troïng, nhieàu söï kieän, keát hôïp nhieàu maët...
Ñaùnh giaù sai laø töï haï uy tín Ban Huaán luyeän vaø caû khoùa
Huaán luyeän.
21-1. Ban Giaùm hieäu : (Ban Huaán luyeän coù theå kieâm) nhaän
xeùt, ghi nhaän töø ñaàu ñeå ñaùnh giaù vaø quyeát ñònh keát quaû
cuoái khoùa heát söùc voâ tö qua :
- Thaùi ñoä, ngoân ngöõ, cöû ñieäu trong hoïc taäp, sinh hoaït.
- Tinh thaàn ñoàng ñoäi vaø kyû luaät.
- Trình baøy vaø ghi cheùp soå khoùa.
- Nhaän xeùt cuûa baûo huynh ñoäi...
21-2. Baûng thang ñieåm : ñeå thoáng nhaát trong vieäc ghi, coäng
ñieåm, coù theå ghi (hoaëc kyù hieäu khaùc) :
10/10 : +A 9/10 : A 8/10 : A- Xuaát saéc - Raát gioûi- Gioûi
07/10 : +B 6/10 : B 5/10 : B- Raát khaù - Khaù - Thöôøng
04/10 : +C 3/10 : C 2/10 : C- Ñöôïc - Keùm - Raát keùm.
(Trung bình töø 5/10 trôû leân ñöôïc truùng caùch :
- Truùng caùch khoùa (traïi) taäp huaán lieân heä.
- Hoaøn thaønh toát phieáu töï luyeän.
- Lieân tuïc sinh hoaït toát taïi ñòa phöông 6 thaùng sau khoùa.
- v.v...
23. Nghi thöùc khai vaø beá maïc : Trong caùc leã nghi naøy
thöôøng coù quan khaùch tham döï. Ñeå chöùng toû khí theá, gaây
aán töôïng toát vaø laø maãu möïc cho khoùa sinh, caàn toå chöùc
thaät chu ñaùo töø hình thöùc ñeán noäi dung. Boá trí ngöôøi vaø nôi
tieáp khaùch lòch söï thaân maät. Chöông trình goïn, baùo caùo ngaén
ñaày ñuû, leã thöôïng haï kyø nghieâm trang.
24. Tieân lieäu : Ngöôøi laøm huaán luyeän gioûi bao giôø cuõng
xeùt hai ba maët, hai ba phöông aùn cho moät söï vieäc, ñöøng ñeå
luùng tuùng trong moïi tình huoáng. Coù nhöõng phaùt sinh khoâng
löôøng ñöôïc ... Tuùi cöùu thöông khoâng theå thieáu thuoác. Quõi
phaùt sinh luoân luoân saün...

92
25. Chuaån bò khoùa : Ñaây laø khaâu quyeát ñònh. Sau khi nhaát
trí phöông aùn, phaân coâng phaân nhieäm minh baïch cuï theå cho
töøng ngöôøi. Vaïch keá hoaïch : thôøi gian naøo phaûi xong vieäc gì.
Hoïp nhieàu laàn kieåm ñieåm tröôùc ngaøy thöïc hieän khoùa. Ban
Huaán luyeän coù maët, saün saøng tröôùc.
26. Tieáp ñoùn khoùa sinh : AÁn töôïng ban ñaàu raát quan troïng
trong huaán luyeän (aûnh höôûng ñeán thaønh baïi cuûa khoùa vaø
coù khi caû ñôøi ngöôøi GLV). Moïi thöù lieân quan ñeán khoùa sinh
boá trí coù thöù töï, maïch laïc, khoa hoïc töø ñaàu, luùng tuùng luùc
naøy laø töï thuù söï non keùm cuûa Ban toå chöùc.
27. Hoïp toång keát : Sau khi thu doïn vaø leã beá maïc, toaøn theå
Ban toå chöùc, Ban Huaán luyeän, thaønh thaät, thaúng thaén pheâ
bình, kieåm ñieåm ñeå ruùt kinh nghieäm veà sau. Ban Giaùm hieäu
coá gaéng cho keát quaû cuûa töøng khoùa sinh.
28. Chöông trình maãu cho moät buoåi sinh hoaït huaán luyeän :
(Ñôn giaûn).
Ngaøy : ........................Chuû ñeà : ..........................................
Tröôûng tröïc : ...........................Ñoäi tröïc : ............................
07h00-07g30 : Tieáp ñoùn khoùa sinh - Nhaän ñoäi
(Tröôûng ...)
07g30-08g00 : - OÂn taäp hieäu, thuû leänh, ñoäi hình
(Tröôûng...)
- Ñoùn quan khaùch, chuaån bò khai maïc
(Tröôûng...)
08g00-08g30 : Khai maïc khoùa (chöông trình rieâng)
(Tröôûng...)
08g30-09g00 : Troø chôi maïnh : “Coø caâu Caù” (Tröôûng ...)
09g00-10g00 : Baøi hoïc 1 : ... (Giaûng vieân ...)
10g00-10g15 : Giaûi lao
10g15-11g00 : Thöïc taäp ñoäi hình chöõ U, voøng troøn
(Tröôûng ...)
11g00-13g30 : Sinh hoaït ñoäi (Baøo huynh)
13g30-14g00 : Chôi, haùt khôûi ñoäng (Tröôûng ...)
14g00-15g00 : Baøi hoïc 2 : ... (Giaûng vieân : ...)
15g00-15g30 : Sinh hoaït thi ñua theo ñoäi (Tröôûng ...)

93
15g30-16g30 : Baøi hoïc 3 ... (Giaûng vieân :...)
16g30-17g00 : Troø chôi trong vieäc giaùo duïc treû (Tröôûng ...)
17g00-19g00 : Sinh hoaït ñoäi : Naáu côm, taém giaët ...
Chuaån bò sinh hoaït ñeâm.
19g00-21g00 : Sinh hoaït ñeâm, hoïp ñoäi tröôûng, Ban HL.
21g00-05g00 : Nguû - tröïc ñeâm.

C. VAÊN NGHEÄ TRONG SINH HOAÏT HUAÁN GIAÙO

NHAÄN ÑÒNH
Vaên ngheä laø moät boä moân quan troïng cuûa vaên hoùa.
Döôùi con maét caùc nhaø chuyeân moân thuoäc vieän Saân khaáu,
AÂm nhaïc, Myõ thuaät vaø Ñieän aûnh, thì Vaên ngheä ñöôïc coi
nhö moät ngheä thuaät ñaùp öùng caùch tuyeät vôøi bao nhu caàu tinh
thaàn cuûa con ngöôøi. Ñoái vôùi chuùng ta, treân bình dieän Giaùo
duïc vaø trong linh ñaïo ñôøi soáng thieâng lieâng, cuøng vôùi öôùc
muoán naâng cao taâm hoàn qua nhöõng gì nghe, thaáy ñöôïc, Vaên
ngheä phaûi coù choã ñöùng nhaát ñònh.
HIEÄN TRAÏNG
Nhìn thaáy töøng ñoaøn ngöôøi noâ nöùc keùo tôùi nhaø thôø
trong nhöõng dòp leã, chöùng kieán caûnh giaø treû, nam nöõ chaêm
chuù theo doõi nhöõng buoåi Daâng Hoa soát saéng vaø ñeïp maét ...
Caûnh töôïng ngöôøi Nam meâ say caûi löông, ngöôøi Baéc khoâng
theå thieáu haùt cheøo... chuùng ta phaûi nhìn nhaän con ngöôøi quaû
ñoùi khaùt nhöõng moùn aên tinh thaàn thôm ngon, boài boå.
Hôn nöõa, sau bao giôø lao ñoäng vaát vaû, sau nhöõng giôø
ñeøn saùch moûi maét nhöùc ñaàu, bao ngöôøi ñaõ vuøi mình tröôùc
maùy Tivi hoaëc Videùo. Khoâng ai phuû nhaän giaù trò lôùn lao do
caùc phöông tieän truyeàn thoâng xaõ hoäi ñem laïi. Tuy nhieân, söùc
taùc haïi cuûa lôïi khí hieän ñaïi naøy khoâng phaûi nhoû nhoi gì.
Daàu sao, ñieàu naøy khaúng ñònh cho chuùng ta raèng vaên ngheä
noùi chung, töøng theå loaïi giaûi trí noùi rieâng ñaõ ñi saâu vaøo vaø

94
gaén lieàn vôùi cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa con ngöôøi, cuûa tuoåi
treû caùch ñaëc bieät.
Thöïc traïng sinh ñoäng naøy vöøa thuùc baùch vöøa baùo
ñoäng ñeå nhöõng ngöôøi coù taâm huyeát, coù khaû naêng can ñaûm
vaø kòp thôøi ñaùp öùng nhu caàu vaø khaùt voïng raát thaät cuûa
bao ngöôøi.

95
 Tình hình naøy ñaët Giaùo lyù vieân chuùng ta trong moät
taàm nhìn khaùch quan ñeå tìm caùch phuïc vuï Lôøi Chuùa vaø con
ngöôøi caùch höõu hieäu hôn. Ñeà nghò chuùng ta ñaët vaán ñeà vaên
ngheä nhö moät caùch thöùc khaû dó sinh ñoäng hoaù ñôøi soáng

96
ñaïo, ñoàng thôøi giuùp con em chuùng ta soáng töôi vui, soáng
thaùnh thieän.
NHÌN CHUNG
Ngheä thuaät Saân khaáu coù nhieàu theå loaïi. Söï phong phuù
vaø ña daïng cuûa vaên ngheä caøng noùi leân taàm möùc quan troïng
vaø giaù trò cuûa laõnh vöïc naøy. Con ngöôøi thaät söï muoán ñöôïc
thöôûng thöùc nhöõng moùn aên môû mang kieán thöùc, boài boå
taâm linh, kieän cöôøng theå xaùc, ñem laïi vitamin vui - khoeû - treû
- ñeïp cho cuoäc ñôøi. Chính Baùc Hoà ñaõ noùi :”Vaên hoùa ngheä
thuaät laø moät maët traän” ñeå roài keâu goïi “moãi daân toäc caàn
phaûi chaêm lo ñaëc tính daân toäc mình trong ngheä thuaät” thì,
chuùng ta, nhöõng chieán só trong maët traän tinh thaàn, nhöõng con
ngöôøi khaùt voïng mang haïnh phuùc ñôøi naøy nhaát laø baûo
ñaûm haïnh phuùc mai sau, coù lyù ñeå daán thaân caùch maïnh daïn,
ñaày saùng kieán, khieán boä moân vöøa haáp daãn vöøa boå ích
naøy ñöôïc phaùt huy ñuùng möùc.
Ca-Muùa-Nhaïc-Kòch noùi chung vaø moät soá theå loaïi nhö
Muùa Roái, Haùt Cheøo, Caûi Löông, Nhaïc Giao Höôûng hay Nhaïc
Treû ñaõ thu huùt haèng trieäu ngöôøi. Trong caùc sinh hoaït Giaùo
xöù, neáu chæ giôùi haïn trong moät soá boä moân mang tính toân
giaùo nhö Thaùnh Ca, Hoaït Caûnh Thaùnh Kinh, Vaên ngheä Taïp
kyõ thuaàn tuùy ñaïo ñöùc, thieát nghó cuõng goùp phaàn khoâng
nhoû vaøo vieäc naâng cao taâm hoàn, vaø giuùp caùc tín höõu vui
soáng nieàm vui cuûa mình caùch phaán khôûi vaø saâu xa.
Ñöông nhieân chuùng ta phaûi thanh loïc vaø canh taân daàn
daàn ñeå caùc sinh hoaït aáy khoâng mang tính chaát hình thöùc phoâ
tröông, vui chôi giaûi trí. Thöïc vaäy, moãi dòp leã chuùng ta phaûi
ñaàu tö söùc ngöôøi söùc cuûa töông ñoái lôùn, maø neáu chæ ñaït
ñöôïc chuùt yeâu caàu mau qua , thì quaû laø ñaùng tieác. Traùi laïi,
ñöôïc toå chöùc trang nghieâm, ñöôïc giaùo duïc, höôùng daãn ñaày
ñuû, ngöôøi dieãn cuõng nhö keû tham döï coù theå deã daøng gaëp
ñöôïc Chuùa, dieãn taû ñöôïc nieàm tin cuûa mình vaø soáng ñaïo coù
chieàu saâu.
Trong taàm nhìn chung nhö theá, chuùng toâi hy voïng caùc
Giaùo lyù vieân nghieân cöùu, hoïc hoûi, trau doài veà vaên ngheä,

97
neáu ñaït möùc chuyeân moân caøng toát, nhöng ít ra coù khaû naêng
toå chöùc moät buoåi vaên ngheä, moät toái vui nghieäp dö haàu
phuïc vuï anh chò em mình.
Trong khoa Sö phaïm, töùc ngheä thuaät naâng cao con ngöôøi
toaøn dieän, vaên ngheä vôùi nhöõng neùt töôi vui, laønh maïnh,
trong saùng chaéc chaéc ñem laïi cho con ngöôøi nieàm phaán khôûi,
söï haân hoan trong cuoäc soáng, söï thö giaõn theå xaùc vaø tinh
thaàn, nhö theá ñoùng goùp khoâng ít vaøo vieäc höôùng con ngöôøi
leân bao caùi hay, caùi ñeïp, caùi ñaùng yeâu, ñaùng quí. Ñaáy cuõng
laø con ñöôøng haïnh phuùc ai ai cuõng mong ñaït tôùi trong cuoäc
ñôøi. Chính qua caùc sinh hoaït vaên ngheä maø con ngöôøi tieáp
nhaän ñöôïc moät neàn giaùo duïc ña daïng vaø thöïc teá, khieán baûn
thaân lôùn leân nhòp nhaøng vaø xaõ hoäi höôûng ñöôïc baàu khí töôi
vui trong saùng.
Caùc nhaø giaùo duïc luoân chuû tröông soáng vui. Söï töôi
vui, sung söôùng deã bieåu loä vaø tìm thaáy trong caùc dòp leã laïc,
vui chôi, giaûi trí. Ca-Muùa-Nhaïc-Kòch vì theá mang tính giaùo duïc
cao nhôø taïo ñöôïc nieàm vui, hoaëc giuùp ngöôøi ta höôûng ñöôïc
nhöõng phuùt giaây vui söôùng tuyeät vôøi. Trong toân giaùo, coù
bieát bao cô hoäi thuaän lôïi nhôø caùc ngaøy leã trong tuaàn, trong
naêm, trong muøa Phuïng vuï. Taän duïng trieät ñeå caùc dòp aáy ñeå
toå chöùc Thaùnh Ca, Hoaït Caûnh... chuùng ta khoâng chæ taïo baàu
khí cho ngaøy leã, maø coøn coù theå ñi saâu vaøo trong loøng
ngöôøi, soi chieáu vaøo taâm hoàn nhöõng tia saùng cuûng coá nieàm
tin, naâng ñôõ loøng troâng caäy vaø trieån khai ñöùc baùc aùi. Thöïc
vaäy, nhôø caùc sinh hoaït soáng ñoäng, coù chaát löôïng, con ngöôøi
deã daøng ñi vaøo coõi linh thaùnh ; nhôø nhöõng gì höõu hình, con
ngöôøi vöôn leân tôùi thöïc taïi voâ hình vaø gaëp ñöôïc caû Ñaáng
Voâ Hình. Caùc bieåu loä beân ngoaøi luoân mang khía caïnh löôõng
dieän : Toân giaùo vaø nhaân baûn - töùc coù khaû naêng phuïc vuï
con ngöôøi toaøn dieän. Xeùt rieâng veà maët sö phaïm, thì caùc sinh
hoaït vui töôi seõ chi phoái trí töôûng töôïng cuûa treû, coáng hieán
cho chuùng cô hoäi ñeå nghó tôùi nhöõng ñieàu hay, nhöõng caùi
ñeïp, ñeán noãi khoâng coøn khe hôû cho boùng toái, ñieàu xaáu leûn
vaøo caùch nguy haïi.

98
 Quaû thaät, treân bình dieän giaùo duïc, Ca-Muùa-Nhaïc-Kòch
hay Vaên ngheä noùi chung, trong nhöõng caùch trình dieãn ña daïng,
caàn coù choã ñöùng xöùng ñaùng trong sinh hoaït Giaùo xöù. Ñaây
laø nhöõng caùch thöùc thöïc tieãn vaø sinh ñoäng khoâng chæ taïo
neân moâi tröôøng töôi vui maø coøn chu toaøn chöùc naêng giaùo
duïc voâ cuøng höõu hieäu. Don Bosco ñaõ coù yù kieán roõ raøng
trong laõnh vöïc naøy. Ngaøi noùi :“Cha muoán raèng ‘Teatrino’
phaûi coù muïc ñích naøy : giaûi trí vaø daïy doã ; vaø chuùng ta
khoâng neân xem nhöõng caûnh coù theå laøm taâm hoàn thieáu
nieân ra chai cöùng hay taïo moät aán töôïng xaáu nôi caûm giaùc teá
nhò cuûa chuùng. Baèng moïi caùch haõy trình dieãn nhöõng vôû
haøi kòch, nhöng ñôn sô vaø vôùi moät muïc ñích luaân lyù. Haõy ca
haùt, bôûi vì ngoaøi giaù trò giaûi trí, ñaây cuõng laø moät hình thöùc
giaùo duïc raát ñöôïc öa thích ngaøy nay”.
Vôùi chuû tröông roõ reät : giaûi trí, giaùo duïc, daïy doã veà
luaân lyù bao nhieâu coù theå ; vôùi taøi kheùo löïa choïn, luyeän
taäp kyõ caøng, trình dieãn coù trình ñoä, chuùng ta thu ñöôïc nhöõng
lôïi ích cuï theå nhö :
- Coù moät tröôøng hoïc thaùnh thieän.
- Trí oùc môû mang, vaên hoùa naâng cao, khoân ngoan thöïc
tieãn trong ñôøi thöôøng.
- Tinh thaàn dieãn vieân ñöôïc ñaùnh thöùc vaø phaùt trieån.
- Phaùt huy khaû naêng dieãn xuaát, ca haùt, aâm nhaïc ...
- Khaùn thính giaû hieåu bieát saâu xa hôn veà xaõ hoäi vaø
con ngöôøi.
- Treû em thích thuù nghó tôùi vaø baøn taùn caùch boå ích.
- Treû gaén boù vôùi nhaø giaùo duïc vaø vôùi giaùo xöù,
ñoaøn theå.
- Nheï nhaøng phaù tan nhöõng tö töôûng cuûa caâu chuyeän
xaáu.
- Loâi keùo nhieàu ngöôøi tôùi taïo thôøi cô cho vieäc loan
baùo Tin Möøng.
- Theå hieän moät neùt raát lôïi trong phöông phaùp qui naïp
cuûa Huaán giaùo...
Toùm laïi, moät giaùo xöù khoâng coù caùc sinh hoaït vaên
ngheä - daàu chæ mang tính toân giaùo thuaàn tuùy, giaùo xöù ñoù

99
phaàn naøo gioáng nhö moät caùi xaùc khoâng hoàn. Traùi laïi, vôùi
Ca-Muùa-Nhaïc-Kòch, Daâng Hoa, Röôùc... ñöôïc toå chöùc toát, con
ngöôøi noùi chung, thanh thieáu nieân vaø giôùi treû noùi rieâng seõ
trôû neân thanh tao, cao thöôïng, laïc quan vaø chaéc chaén soáng
ñaïo toát hôn.
MOÂ HÌNH TOÅ CHÖÙC MOÄT BUOÅI VAÊN NGHEÄ
Muïc ñích :
- Chuaån bò möøng leã gì ?
- Chuû ñeà : Giaùng sinh - Ñöùc Meï - Muøa Voïng - Muøa
Chay ...
- Hoaït caûnh Thaùnh Kinh
- Ca-Muùa-Nhaïc-Hoaït caûnh.
Chuaån bò xa :
- Nhaát trí vôùi cha xöù.
- Laäp ban Toå chöùc
- Phaùc hoïa chöông trình (ngaøy-giôø-ñòa ñieåm-tieát muïc).
- Löôïng ñònh kinh phí : Toå chöùc - Phaàn thöôûng (neáu thi
ñua).
- Trình laïi cha xöù : laõnh yù - trao ñoåi - quyeát ñònh thi
haønh.
Thöïc hieän
- Thaønh phaàn tham döï : caù nhaân - ñoaøn theå - Noäi boä
giaùo xöù - lieân xöù - toaøn Haït - lieân Haït ...
- Tieát muïc tham gia (döï thi) : solo - toáp ca - hôïp ca ... muùa
- hoaït caûnh - hoøa taáu ...keå truyeän - ngaâm thô - aûo thuaät
(Phoå bieán roäng raõi baèng vaên thö vaø nhaän phuùc ñaùp
baèng vaên thö).
- Ban giaùm khaûo - khaùch quí - khaùch danh döï ...
Chuaån bò gaàn :
- Chöông trình chi tieát : thöù töï caùc muïc, caù nhaân hay
taäp theå naøo thöïc hieän.
- Thôøi gian vaø ñòa ñieåm : chính xaùc.
- Toång döôït
(göûi tôùi caùc ñôn vò ñaõ ñaêng kyù tham döï)
Ngaøy / ñeâm trình dieãn.

100
 - AÂm thanh
- AÙnh saùng.
- Ban tieáp taân - Ban phuïc vuï - Ban traät töï - Toå giöõ xe.
- Ngöôøi ñieàu khieån chöông trình.
- Xöôùng ngoân vieân.
- Phoøng hoùa trang - phoøng göûi ñoà.
- Bieåu dieãn : ñuùng giôø tieát muïc keá tieáp saün saøng
tröôùc.
- Phaùt thöôûng.
D. XUAÁT DU - THAM QUAN - HAØNH HÖÔNG

I. CAÉM TRAÏI VAØ XUAÁT DU THAM QUAN HAØNH

HÖÔNG.
Vôùi vieäc caém traïi, nhaát laø traïi huaán luyeän, thöôøng
mang tính caùch ñoøi hoûi, thi ñua, naâng caáp (vaø daønh cho
nhöõng ñoái töôïng ñaëc bieät). Coøn xuaát du - tham quan - haønh
höông, vöøa nhaèm muïc ñích giaûi trí, môû roäng kieán thöùc vaø
daønh cho ñoái töôïng roäng raõi.
II. TOÅ CHÖÙC XUAÁT DU, THAM QUAN VAØ HAØNH
HÖÔNG.
A. Nhöõng ñieåm toång quaùt :
1. Caàn coù moät chöông trình, phöông aùn roõ raøng vôùi
nhöõng ñieåm cuï theå sau :
- Thôøi gian : phuø hôïp, laâu mau tuøy theo.
- Ñòa ñieåm : ñöôïc lieân heä tröôùc cuï theå.
- Muïc ñích : tuøy theo moâ hình toå chöùc.
- Thôøi bieåu : roõ raøng khoâng tuøy höùng.
- Phaân coâng nhaân söï : caøng chi tieát caøng toát.
- AÊn uoáng, veä sinh, y teá : phaûi baûo ñaûm.
- Duïng cuï mang theo : ñi xa, gaàn, laâu, mau.
- Kyû luaät : phaûi coù tính töï giaùc, taäp theå.
2. Chöông trình ñoù phaûi ñöôïc cuï theå qua 3 böôùc :
- Böôùc 1 : Chuaån bò tö töôûng vaø caùc khaâu lieân heä.
- Böôùc 2 : Thöïc hieän.

101
 - Böôùc 3 : Toång keát.
B. Nhöõng ñieåm chi tieát :
1. Xuaát du : thöôøng ngaén ngaøy, coù muïc ñích giaûi trí
vui chôi, taïo baàu khí côûi môû, laøm vieäc taäp theå, phöông tieän
ñôn giaûn.
Tuy nhieân, cuõng caàn phaûi coù kyû luaät, ñöôïc phaân
coâng ñeå quaûn lyù nhau vaø phaûi ñöôïc söï nhaát trí cuûa cha meï
(neáu ñoái töôïng laø caùc em thieáu nhi coøn trong phaïm vi cuûa
caùc gia ñình).
2. Tham quan :
Coù khi ngaén ngaøy, nhöng cuõng coù khi daøi ngaøy (ñeán
caû tuaàn leã), nhaèm muïc ñích môû roäng kieán thöùc, giao löu, taïo
cô hoäi ñeå hoïc hoûi vaø hieåu bieát. Dó nhieân ñeå vieäc tham quan
coù keát quaû, ngöôøi laõnh ñaïo phaûi coù chuaån bò kyõ caøng
chöông trình, ñòa ñieåm, thôøi gian.
Ngoaøi ra, khoâng theå khoâng ñeå yù ñeán khía caïnh kyû
luaät taäp theå, töï giaùc, phöông tieän xe coä di chuyeån vaø nhöõng
vaán ñeà nguû nghæ, aên uoáng.
3. Haønh höông :
Thöôøng laø ngaén ngaøy vaø ñoái töôïng laø nhöõng ngöôøi
ñaõ tröôûng thaønh, tuy nhieân khoâng loaïi tröø ñöôïc daønh cho
giôùi treû. Khaùc vôùi xuaát du vaø tham quan, haønh höông coù
muïc ñích laø trôû veà coäi nguoàn cuûa ñöùc tin, ñeå nhôø vieäc
thaêm vieáng, caàu nguyeän maø ñôøi soáng ñöùc tin ñöôïc cuûng
coá, taêng cöôøng.
Vì muïc ñích treân, neâân ñeå vieäc haønh höông ñöôïc keát
quaû, coù yù nghóa, caàn phaûi coù söï lieân heä tröôùc ñòa ñieåm,
chuaån bò caùc chöông trình cuï theå, vaø nhaát laø phaân coâng
soaïn baøi, cuõng nhö ngöôøi höôùng daãn chöông trình cuûa caùc
giôø ñaïo ñöùc.

102
III. MOÄT VAØI KINH NGHIEÄM :
1. Cuoäc xuaát du cuûa caùc em giuùp leã vaø ca ñoaøn nhoû
giaùo xöù Minh Hoøa.
2. Cuoäc tham quan cuûa caùc Giaùo lyù vieân, ca ñoaøn
thuoäc hai giaùo xöù Xuaân Myõ, Xuaân Ñöôøng.
3. Cuoäc haønh höông cuûa caùc baø meï thuoäc giaùo xöù
Xuaân Ñöôøng.
IV. KEÁT LUAÄN :
1. Nhu caàu ñi laïi, du lòch, tham quan laø moät nhu caàu
thieát yeáu trong ñôøi soáng con ngöôøi, nhaát laø nhaèm ñeå môû
mang kieán thöùc ñaïo cuõng nhö ñôøi.
2. Trong vaán ñeà huaán luyeän ñöùc tin, theo göông vaø
caùch theá cuûa Chuùa Gieâsu, ngöôøi laõnh ñaïo giôùi treû cuõng
caàn phaûi taïo cô hoäi, môû ra caùc ñieàu kieän ñeå caùc em thieáu
nhi ñi ñoù ñaây haàu laøm saùng toû hôn nhöõng gì caùc em hoïc,
ñöa caùc em vaøo thöïc teá cuoäc soáng.
3. Tuy nhieân, ñeå coù keát quaû, khoâng chæ caàn ñeán caùc
yeáu toá : Taøi chính, phöông tieän, ñòa ñieåm, thôøi gian, phaân
coâng maø coøn phaûi chuù troïng ñeán vaán ñeà kyû luaät taäp theå
vaø nhaát laø söï chuaån bò cho moät chöông trình saùt sao cuï theå.
Ñaëc bieät laø söï saùng suoát, khoân ngoan vaø linh ñoäng cuûa
ngöôøi laõnh ñaïo.

Baøi 9 : TAÂM TAÙNH HOÏC

103
 Hai nhaø Taâm lyù hoïc Hoøa Lan laø Heymans vaø Wiersma,
vaøo nhöõng naêm 1906-1918, ñaõ nghieân cöùu xong khoa Taâm
taùnh hoïc döïa treân caùc ñaëc tính taâm lyù cuûa con ngöôøi.
Coâng trình naøy ñaõ ñöôïc Reneù Le Senne vaø Gaston Begger
tieáp tuïc trong hai cuoán saùch noåi danh laø “Traiteù de
Caracteùrologie” vaø “Traiteù Pratique d’analyse du carracteøre”.
Nhöõng coâng cuoäc nghieân cöùu cuûa caùc nhaø Taâm lyù
hoïc ñöôïc khôûi ñaàu töø vieäc quan saùt caùc ñaëc ñieåm trong
caùch cö xöû cuûa con ngöôøi. Sau ñoù, hoï ñuùc keát caùc saéc thaùi
ña daïng muoân hình vaïn traïng cuûa con ngöôøi laïi thaønh moät
soá loaïi tính tình tieâu bieåu. Vaø sau cuøng, hoï ñaït tôùi moät moân
Taâm taùnh hoïc thöïc söï coù tính chaát khoa hoïc.
Nhôø coâng trình nghieân cöùu khoa hoïc naøy, con ngöôøi
coù theå nhaän ra mình vaø nhaän ra ngöôøi khaùc. Maëc duø dò
bieät veà maøu da, ngoân ngöõ cuûa maáy tæ ngöôøi treân theá giôùi.
Caùc nhaø taâm lyù tröôùc heát thieát laäp moät baûng traéc nghieäm
goàm 90 caâu hoûi vaø göûi cho 3000 baùc só, nhôø caùc baùc só
naøy traû lôøi thay cho cha meï vaø con caùi cuûa nhöõng gia ñình
maø hoï quen bieát. Nhö theá hoï ñöôïc chaát lieäu ñaàu tieân caên
baûn cuûa taâm taùnh hoïc. Heymans vaø Wiersma xaây döïng tieáp
traéc nghieäm treân 2.500 ngöôøi thuoäc 450 gia ñình. Coâng cuoäc
phaân tích toång hôïp thoáng keâ cuûa caùc oâng ñöa ñeán 3 yeáu toá
chính, cuõng goïi laø 3 kích thöôùc caên baûn cuûa tính tình con
ngöôøi laø : Xuùc caûm (L’eùmotiviteù), Hoaït ñoäng (L’activiteù)
vaø AÂm höôûng (le Retentissement). Töø 3 yeáu toá cô baûn ñoù,
Heymans vaø Le Senne toång hôïp thaønh 8 loaïi tính tình chính, tuøy
theo söï phoái hôïp cuûa 3 yeáu toá treân.
Trong 8 loaïi tính tình naøy, caùc nhaø taâm taùnh hoïc khoâng
muoán quaû quyeát tuyeät ñoái tính tình naøo coù giaù trò hôn, maø
chæ chuù taâm nghieân cöùu vaø chæ ñònh moät caùch khaùch quan
töøng loaïi tính tình vôùi nhöõng öu khuyeát ñieåm rieâng töøng
taùnh.
Trong giaùo duïc nhaân baûn, giaùo duïc baûn thaân vaø giaùo
duïc ngöôøi khaùc, tìm hieåu tính tình laø moät ñieàu raát caàn thieát
vaø höõu ích. Ta chaéc chaén naém laáy chìa khoùa thaønh coâng
trong vieäc xöû theá vaø duïng ngöôøi.

104
 Trong giaùo duïc ñöùc tin Kitoâ giaùo, tìm hieåu tính tình caùc
thieáu nhi caøng caàn thieát, vì coù theå coi ñaây laø cô sôû ñaàu
tieân daãn ñeán vieäc giaûng daïy vaø hoïc giaùo lyù ñaït nhieàu keát
quaû cao, ñoàng thôøi ñi saâu vaøo ñôøi soáng ñöùc tin hôn. Bieát
Chuùa roõ thì môùi yeâu Chuùa nhieàu (vì voâ tri baát moä). Tìm
hieåu tính tình thieáu nhi cuõng laø trieån khai saâu xa hôn taâm lyù
töøng löùa tuoåi. Töø ñoù, caùc giaùo lyù vieân coù theå luoân quan
taâm linh ñoäng caùc phöông phaùp sö phaïm giaùo lyù cuûa töøng
khoái, töøng thieáu nhi, nhaát laø caùc em caù bieät.
Sau ñaây laø phaàn moâ taû sô löôïc töøng yeáu toá caáu taïo
neân tính tình, töøng loaïi tính tình, döïa theo nhöõng tieâu chuaån
veà hình theå, veà sinh vaät, veà taâm lyù xaõ hoäi, veà tuyeät ñoái.
Tieáp ñeán laø noùi qua nhöõng trôû ngaïi khoù khaên cuûa moãi tính
tình. Sau cuøng laø ñeà nghò bieän phaùp giaùo duïc cho töøng loaïi
tính tình.
Chöông I : NHÖÕNG YEÁU TOÁ CAÁU TAÏO CUÛA TÍNH
TÌNH.
1. Ngaønh taâm taùnh hoïc phaân tích, hoïc hoûi veà kieán
thöùc con ngöôøi. Do ñoù, caùc nhaø taâm taùnh hoïc ñaõ noã löïc
nghieân cöùu nhöõng yeáu toá caáu taïo neân tính tình, xeáp chuùng
vaøo nhöõng loaïi khaùc nhau, roài töø ñoù giôùi thieäu nhöõng bieän
phaùp giaùo duïc. Coâng vieäc cuûa hoï khoâng khaùc coâng vieäc
cuûa moät baùc só laø chaån beänh, ñònh beänh roài cho thuoác ñieàu
trò.
Tuy “baù nhaân baù taùnh”, nhöng trong caùi khaùc bieät giöõa
traêm muoân ngöôøi vaãn phaûi coâng nhaän nhöõng ñieåm töông
ñoàng cuûa töøng nhoùm ngöôøi. Chính caùc nhaø taâm tính hoïc ñaõ
nhaän ñònh ñöôïc chaân lyù ñoù. Hoï ñang nghieân cöùu raát khoa
hoïc nhöõng tieâu chuaån ñeå nhaän ra nhöõng ñieåm töông ñoàng
vaø dò bieät ñoù. Hoï quaû quyeát ñoù chính laø nhöõng yeáu toá
caáu taïo neân töøng loaïi tính tình.
Töø quan nieäm chung ñoù, ñaàu tieân caùc nhaø taâm taùnh
hoïc coù xa nhau trong nghieân cöùu. OÂng Ribot cho yeáu toá nhaïy
caûm vaø hoaït ñoäng laø quyeát ñònh cho moãi tính tình. Traùi laïi,
oâng Malapert Fouille cho ñoù laø yeáu toá nhaïy caûm, trí naêng,
hoaït ñoäng vaø yù chí ...

105
 Sau cuøng, phaùi Gromingue do Heymans vaø Wiersma chuû
xöôùng ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû. Nhöng ñeán nay, Le Senne vaø
A. Mounier kieän toaøn coâng trình khaûo cöùu cuûa caùc nhaø taâm
taùnh hoïc aáy vôùi quyeån “Traiteù du Caracteøre”. Lyù thuyeát
naøy ñöôïc ñem aùp duïng thaønh coâng toát ñeïp ôû Trung AÂu vaø
Myõ Chaâu.
Theo Heymans vaø Le Senne, taát caû caùc loaïi tính tình ñeàu
ñöôïc caáu taïo do 3 yeáu toá cô baûn laø xuùc ñoäng, hoaït ñoäng
vaø aâm höôûng, cuøng nhöõng yeáu toá phuï khaùc nhö : moâi
tröôøng, yù thöùc, trí naêng, chieàu höôùng yù thöùc, khuynh höôùng
troåi vöôït...
2. Yeáu toá Xuùc ñoäng (caûm xuùc) - Emotiviteù.
A. Ñaëc ñieåm :
Xuùc ñoäng (caûm xuùc) laø phaûn öùng thaàn kinh beùn
nhaïy laøm cho ta coù nhöõng aán töôïng saâu ñaäm.
Xuùc ñoäng, coù theå bieåu loä ra ngoaøi nhö nhaûy möøng,
voã tay, cöôøi to, chaûy nöôùc maét, ñoû maët, xanh maët, giaät
mình... Moät ngöôøi caûm xuùc thöôøng coù nhöõng ñaëc tính sau :
linh ñoäng, baïo löïc, tính khí thay ñoåi, deã bò kích thích, deã caûm
ñoäng, deã lo laéng, deã phoùng ñaïi, deã töông hôïp, thích noùi veà
con ngöôøi, öa duøng nhöõng töø maïnh ôû tuyeät ñoái caáp, thích
noùi veà mình...
Traùi laïi, ngöôøi voâ caûm (khoâng xuùc ñoäng) thöôøng
nghieâm trang, bình thaûn, laïnh luøng, tính khí ít thay ñoåi ... Tuy
nhieân, trong taâm taùnh hoïc, ta loaïi boû nhöõng xuùc ñoäng dò
bieät bò kích thích bôûi nhöõng lôïi ích rieâng tö, nhöng lieân heä
ñaëc caùch, nhö ñöôïc truùng soá chaéc deã nhaûy vui hôn, cha meï,
ngöôøi thaân qua ñôøi deã bò xuùc ñoäng hôn ... Yeáu toá xuùc
ñoäng chæ noùi ñeán loaïi xuùc ñoäng thoâng thöôøng ñeå xem khi
ñöùng tröôùc cuøng moät bieán coá ai deã bò xuùc ñoäng nhieàu hôn.
Yeáu toá xuùc ñoäng cuõng coù theå bò caùc yeáu toá hoaït
ñoäng vaø yeáu toá aâm höôûng laøm lu môø, neân trong khi tìm
hieåu, ta coøn phaûi chuù yù ñeán caû chieàu roäng vaø chieàu saâu
cuûa noù.

106
 Trong sinh hoaït (coâng vieäc), xuùc ñoäng laø naâng ñôõ. Ñoù
laø moät ñoäng löïc maïnh meõ thuùc ñaåy, loâi cuoán vaø phoùng
ñaïi nhöõng lôïi ích ñeå thuùc ñaåy ta thöïc hieän. Vì theá, xuùc
ñoäng laø yeáu toá ñoùng vai troø quan troïng trong söï nghieäp cuûa
caùc ngheä só. Chính A. Maunier ñaõ noùi nhöõng ngöôøi xuùc
ñoäng laø nhöõng ngheä só, vôùi taøi phoùng ñaïi toâ maøu, hoï seõ
laøm cho thöïc taïi soáng ñoäng vaø gôïi caûm hôn.
Nhöng traùi laïi, xuùc ñoäng cuõng laøm cho ta ít suy nghó,
khoù heä thoáng hoùa, ít khaùch quan, ít xaùc thöïc, quaù chuù yù
ñeán moät soá vaán ñeà vaø boû beâ nhöõng caùi khaùc, nhaán maïnh
nhöõng caûm xuùc nhaát thôøi.
Vaãn phaûi coâng nhaän yeáu toá xuùc ñoäng laø ñaëc tính
cuûa sinh vaät, nhaát laø sinh-vaät-ngöôøi. Nhöng trong taâm taùnh
hoïc, caùc nhaø taâm taùnh chæ ñeà caäp ñeán ñoä maïnh cuûa xuùc
ñoäng nôi moãi ngöôøi maø thoâi. Hoï ñaët 5 ñieåm cho ngöôøi xuùc
ñoäng trung bình ; ñaët töø 5 - 9,9 ñieåm cho ngöôøi xuùc ñoäng ;
ñaët töø 0,1- 5 ñieåm cho ngöôøi khoâng xuùc ñoäng ; vaø ñaët 10
ñieåm cho ngöôøi “sieâu caûm” (hypereùmotif).
B. Phöông phaùp tìm yeáu toá xuùc ñoäng :
a) Baûng traéc nghieäm : 10 caâu hoûi.
Ñeå thu ñöôïc keát quaû chính xaùc, phaûi traû lôøi 10 caâu
hoûi sau caùch thaønh thaät vaø döïa vaøo nhöõng chuyeän, nhöõng
coâng vieäc, nhöõng phaûn öùng thoâng thöôøng, chöù khoâng phaûi
khaùc thöôøng, ñaëc bieät.
BAÛNG TRAÉC NGHIEÄM VEÀ XUÙC ÑOÄNG.
01.Deã ñoû maët hoaëc deã xanh maët ?
02.Cöôøi hoaëc khoùc vì nhöõng chuyeän khoâng ñaâu ?
03. Bieåu loä caûm xuùc noäi taâm roõ : thay ñoåi saéc maët, thay
ñoåi gioïng noùi ?
04.Nhaûy möøng, reo vui deã daøng ?
05.Deã daøng caùu kænh vì nhöõng chuyeän nhoû moïn ?
06.Raát nhaïy caûm khi bò choïc gheïo, cheá nhaïo ?
07. Vui buoàn baát chôït, tính khí thay ñoåi, khi buoàn, khi giaän,
khi thoaûi maùi ?

107
08.Trí töôûng töôïng phong phuù, nhaïy beùn ?
09.Deã naûn, maát kieân nhaãn khi gaëp ñieàu khoâng nhö yù ?
10. Phaûn öùng maïnh meõ döõ doäi do nhöõng bieán coá linh tinh
xaûy ñeán ?
Keát quaû : (Chæ traû lôøi COÙ hoaëc KHOÂNG cho moãi
caâu hoûi)
+ Töø 5 Khoâng trôû leân : Khoâng xuùc ñoäng (voâ caûm :
vC)
+ Töø 6 Coù trôû leân : Xuùc ñoäng (Caûm : C)
+ Ñaït 10 Coù : Sieâu caûm (Hypereùmotif)
b) Dieän maïo :
Kieåm tra keát quaû cuûa baûn traéc nghieäm treân qua caùc
ñaëc ñieåm cuûa dieän maïo. Phaàn kieåm tra naøy giuùp nhaän ra
chính xaùc hôn yeáu toá xuùc ñoäng naøy, cho duø coù nhöõng taùnh
caûm xuùc höôùng noäi, khoù ñoaùn bieát ñöôïc.
Ñoái vôùi nhöõng loaïi caûm höôùng ngoaïi, dieän maïo coù
nhöõng ñaëc ñieåm sau :
- Caëp maét soáng ñoäng.
- Göông maët dieãn caûm, thay ñoåi roõ raøng.
- Cöôøi hoaëc mæm cöôøi theå hieän treân toaøn caû boä maët.
- Thích laøm heà, laøm khæ, pha troø.
- Khi noùi thöôøng nheách maét, nheách muõi, nhaên maët ...
Ñoái vôùi loaïi caûm höôùng noäi, dieän maïo coù nhöõng ñaëc
ñieåm khoù nhaän ra hôn :
- Göông maët laïnh, kheùp kín, baát ñoäng. Nhöng neáu quan
saùt kyõ, ta thaáy caùi nhìn cuûa ñoâi maét chieáu saùng, sinh ñoäng,
coù hoàn.
Ñoái vôùi loaïi khoâng xuùc ñoäng (voâ caûm), traùi laïi, dieän
maïo coù caëp maét laëng yeân, hieän taïi, mô mô maøng maøng, baát
ñoäng. Göông maët baát ñoäng, chæ nhuùc nhích khi caàn. Khoâng
caàn cöû chæ ñieäu boä khi noùi chuyeän.
c) Baøn tay :
Duø maøu naâu, vaøng hay ñoû, baøn tay cuûa loaïi xuùc
ñoäng luoân saãm maøu, hoàng haøo vaø coù caùc ñaëc ñieåm sau :
- Chæ tay (cuûa loøng baøn tay) chaèng chòt, nhieàu vaø saâu.

108
 - Baép thòt döôùi ngoùn caùi (traùi chanh) coù nhieàu chæ
nhoû vaø song song nhau.
- Da mòn, loã chaân loâng khít.
Loaïi voâ caûm coù baøn tay ít saãm maøu, taùi. Da ít mòn.
Loã chaân loâng thöa hôn. Chæ tay ít vaø môø hôn.

d) Chöõ vieát :
Chöõ vieát cuûa caùc treû lôùn (vì chöõ vieát cuûa treû döôùi
10-11 tuoåi khoù phaân tích ñöôïc) coù caùc ñaëc ñieåm sau :
Ñoái vôùi loaïi xuùc ñoäng :
- Chöõ vieát khoâng baèng nhau, khoâng ñeàu nhau.
- Chöõ vieát khoâng caân ñoái giöõa buïng chöõ vaø chaân
chöõ.
- Neùt chöõ tì maïnh khoâng ñeàu, thöa nhaët baát thöôøng,
ñöùt ñoaïn.
- Chöõ caåu thaû, saéc nhoïn, rung, maát traät töï.
Ñoái vôùi loaïi voâ caûm :
- Chöõ vieát ñeàu, ngay caû trong chi tieát vaø trong toaøn
theå.
- Chöõ nhaán maïnh ñeàu, khoâng nhoïn, khoâng choàng chaát,
khoâng ñöùt ñoaïn, khoâng rung tay.
2. Yeáu toá hoaït ñoäng (Activiteù).
A. Ñaëc ñieåm :
Hoaït ñoäng laø khaû naêng deã daøng laøm moät vieäc ñöôïc
giao, laø nhu caàu thöôøng xuyeân caàn laøm moät vieäc, “laø moät
khuynh höôùng chuyeân chæ khaùm phaù, tìm kieám hay kieán taïo
nhöõng cô hoäi ñeå haønh ñoäng” (A. Le Gall).
Ñöùng tröôùc cuøng moät ñoái töôïng ñöôïc öa thích, ngöôøi
hoaït ñoäng thì xaén tay haønh ñoäng ñeå chieám ñoaït, ngöôøi voâ
hoaït chæ bieát than vaõn, thöông tieác.
Ngöôøi hoaït ñoäng thöôøng baän roän, thích traùch nhieäm
quaû quyeát beàn taâm, coù oùc thöïc hieän, coù taøi kheùo leùo,
bieát suy nghó, coù taøi quan saùt vaø ñuùng giôø. Ngöôøi hoaït

109
ñoäng khoâng caàn ñoäng cô naøo thuùc ñaåy, chæ caàn yù muoán
ñuû daãn ñeán haønh ñoäng.
Hoaït ñoäng aûnh höôûng treân moïi coâng vieäc. Noù laø söùc
maïnh quí giaù cuûa tính tình, noù giuùp tìm kieám bieän phaùp,
quyeát ñònh vaø thöïc hieän.
Hoaït ñoäng luoân thuùc ñaåy, laøm con ngöôøi laïc quan, gôïi
caûm höùng, naâng ñôõ taøi huøng bieän, oùc toaùn hoïc vaø taøi
hoäi hoïa ...
Hoaït ñoäng khoâng phaûi laø hieáu ñoäng, vì bò caûm xuùc
quaù maïnh nhö hoø la, chöûi ruûa, ñaäp phaù, ñe doïa ... Hoaït ñoäng
laø khaû naêng hoaït ñoäng do thieân phuù. Ngöôøi hoaït ñoäng nhö
coù moät naêng löôïng doài daøo, caàn phaûi tieâu thuï, toûa ra (nhö
maïch nöôùc ngaàm luoân chaûy voït ra).
Traùi laïi, khoâng hoaït ñoäng ñöa con ngöôøi tôùi noïa tính,
keùo con ngöôøi vaøo noäi taâm ñeå höôûng thuï nhöõng thuù vui
thuï ñoäng, mô moäng vieãn voâng... Ngöôøi voâ hoaït böôùc daàn
vaøo thuï ñoäng ñeå roài khoâng daùm laøm gì caû, khö khö giöõ
laáy nhöõng thoùi quen cuõ rích vì sôï phieàn haø.
B. Phöông phaùp tìm yeáu toá Hoaït ñoäng :
a) Baûng traéc nghieäm : 10 caâu hoûi :
Tröôùc tieân, quan saùt thaät kyõ tính neát cuûa treû haèng
ngaøy, roài traû lôøi COÙ hoaëc KHOÂNG cho moãi caâu hoûi sau :
01.Thöôøng khoù baét ñaàu laøm moät coâng vieäc ?
02. Moät vieäc laøm khoâng hôïp sôû thích seõ bò khöôùc töø thaät
nhanh ?
03. Laøm vieäc khoâng ñeàu, laøm caùch quaõng baèng nhöõng
phuùt xaû hôi, löôøi, ngao ngaùn ?
04. Ñöôïc goïi baûo, la raày, thuùc ñaåy môùi laøm vieäc, taäp theå
thao, theå duïc ...?
05.Thích ñi lang thang, taùn gaãu, mô moäng ?
06. Tröôùc khi baét ñaàu moät coâng vieäc, thöôøng phaûi caàn
moät khoaûng thôøi gian suy nghó, “laøm noùng maùy” ?
07.Deã boû cuoäc, neáu coâng vieäc coù hôi keùo daøi ?
08.Deã naûn khi gaëp khoù khaên ?

110
09.Thích ñoïc saùch hôn laøm vieäc tay chaân ?
10.Theå löïc thænh thoaûng toû ra quaù meät moûi ?
Keát quaû :
+ Töø 5 Khoâng trôû leân : Hoaït ñoäng (H)
+ Töø 5 Coù trôû leân : Khoâng hoaït ñoäng (Voâ hoaït : vH).
b) Dieän maïo :
Tröôùc tieân, phaân bieät 3 phaàn chính cuûa göông maët :
- Phaàn thöôïng : goàm traùn, thaùi döông ñeán hoác maét.
- Phaàn trung : goàm muõi, löôõng quyeàn (goø maét)
vaø 2 maù.
- Phaàn haï : goàm haøm, caèm vaø mieäng.
Neáu 3 phaàn naøy caân ñoái, phaùt trieån ñeàu, nhìn thaúng
cuõng nhö ngang, ñoù laø daáu hieäu hoaït ñoäng. Traùi laïi, göông
maët tam giaùc, hình chöõ nhaät daøi hoaëc baàu duïc, laø daáu hieäu
voâ hoaït. Moät göông maët gaàn vuoâng (chöõ ñieàn), hoaëc chöõ
nhaät ngaén laïi laø daáu hieäu hoaït ñoäng ñaëc thuø taâm taùnh
hoïc.
Ngoaøi ra, loaïi hoaït ñoäng coøn coù nhöõng ñaëc ñieåm sau
ôû dieän maïo :
- Baép thòt raén chaéc noåi roõ, beà theá, nhöng khoâng beà
seà, khoâng thòt.
- Ñoâi moâi kheùp kín töï nhieân.
- Maù cao.
- Caèm khoâng coù caùi hoác döôùi moâi döôùi, khoâng haï
thaáp (seä), maø ngang ñeàu vaø vuoâng.

c) Baøn tay :
Loaïi hoaït ñoäng, baøn tay coù nhöõng ñaëc ñieåm sau :
- Raéc chaéc, coù baép thòt vaø daøy hôn loaïi voâ hoaït.
- Baép thòt döôùi ngoùn caùi (hai beân) no troøn, nhöng
khoâng laøm cho loøng baøn tay truõng xuoáng.
- Chæ tay saâu vaø coù maøu saäm roõ neùt.
- Moùng tay cöùng.
Traùi laïi, loaïi voâ hoaït coù baøn tay :

111
 - Meàm, ít baép thòt.
- Trung taâm loøng baøn tay truõng saâu hôn.
- Moùng tay meàm vaø seõ teït ra neáu baám ngoùn tay caùi
xuoáng ñaáy.
- Chæ tay noâng vaø taùi nhaït.
d) Chöõ vieát :
Chöõ vieát cuûa loaïi hoaït ñoäng chính laø daáu veát cuûa ñoâi
baøn tay baép thòt raén chaéc. Do ñoù, chöõ vieát cuûa loaïi hoaït
mang nhöõng ñaëc ñieåm sau :
- Neùt vieát ñöôïc ñeø raát caêng (moät caùch töï nhieân), neân
to beø, haèn leân trang sau, hoaëc nhieàu trang sau (neáu duøng buùt
chì, buùt bi, laøm cho buùt mau moøn, mau reø hoaëc gaãy).
- Neùt vieát nhanh nheïn, lieàn laïc.
- Chöõ vieát ñeàu ñaën theo khoå chöõ.
Traùi laïi, chöõ vieát cuûa loaïi voâ hoaït thöôøng nheï nhaøng
vaø nhoïn nhö göôm, nghóa laø nhoû daàn veà sau.
3. Yeáu toá AÂm höôûng (Retentissement).
A. Ñaëc ñieåm :
AÂm höôûng laø yeáu toá thöù ba cuûa tính tình. AÂm höôûng
laø söï aûnh höôûng cuûa söï vaät, bieán coá ñoái vôùi con ngöôøi,
laøm cho con ngöôøi coù phaûn öùng ñeå thích nghi trong haønh
ñoäng. Phaûn öùng naøy coù theå nhanh hoaëc chaäm. Ngöôøi coù
phaûn öùng nhanh chòu aâm höôûng ñeä nhaát thôøi (primaire), goïi
taét laø ngöôøi ñeä nhaát thôøi (hay SÔ). Ngöôøi coù phaûn öùng
chaäm chòu aûnh höôûng ñeä nhò thôøi (secondaire), goïi taét laø
ngöôøi ñeä nhò thôøi (hay THÖÙ).
Ñeå hieåu roõ, ta quan saùt hai ngöôøi ñöùng tröôùc moät caâu
chöûi maéng : moät ngöôøi ñoû maët tía tai hoaëc xanh maët, trôïn
maét, phuøng mang caõi laïi kòch lieät. Nhöng chæ ít thôøi gian sau
ngöôøi aáy queân ngay vaø laïi cöôøi xaû laû. Ñoù laø ngöôøi ñeä
nhaát thôøi (SÔ), ñöôïc ví nhö cuù seùt, chôùp saùng roài tan bieán.
Traùi laïi, ngöôøi kia taùi maët chuùt ít, hoaëc bình thaûn. Nhöng
ngaøy qua ngaøy, ngöôøi naøy giöõ laáy ñeå taâm tìm dòp “traû

112
mieáng”. Ñoù laø ngöôøi ñeä nhò thôøi (THÖÙ), ñöôïc ví nhö tieáng
saám coøn vang reàn laâu daøi.
a) Ngöôøi coù phaûn öùng nhanh (SÔ) coù nhöõng ñaëc ñieåm
taâm lyù sau :
- Lanh leï, thaùo vaùt, côûi môû.
- Phaûn öùng tröïc tieáp.
- Noùi ngay ñieàu mình nghó.
- Hay noùi laïi yù kieán ngöôøi khaùc.
- Deã laøm quen, thaân maät vôùi ngöôøi laï.
- Hay noùi maø khoâng caàn noùi hay.
- Kheùo tay, deã daøng trong aên uoáng.
- Deã thích nghi, hoøa mình vôùi taäp theå, vôùi sinh hoaït
nhoùm.
- Thích coâng taùc xaõ hoäi, thích thôøi söï, thích hieän taïi.
- Höôùng ngoaïi ñeán theá giôùi höõu hình, hieän taïi.
- Thöôøng noâng noåi, ñoåi thay, khoâng beàn chaët trong
phöông dieän tình caûm.
- Khoù thöïc hieän noåi moät chöông trình ñoøi hoûi nhieàu
thôøi gian.
- Thôøi giôø laø thôøi giôø “nguyeân töû”, thay ñoåi luoân.
- Laø yeáu toá cuûa meàm deûo, linh ñoäng, bieán baùo, thích
nghi, giuùp con ngöôøi nhaän thöùc ñöôïc söï vieäc chính xaùc.
- Giuùp con ngöôøi phaùt trieån ngheä thuaät, thi ca, aâm
nhaïc, hoäi hoïa..., gaây höùng khôûi saùng taùc vaø gieo nguoàn
caûm höùng.
- Khoù heä thoáng hoùa, ít möïc thöôùc.
Neáu keøm yeáu toá xuùc ñoäng, ngöôøi phaûn öùng nhanh seõ
gioáng nhö con böôùm, bay löôïn khaép nôi, hôøi hôït, thay ñoåi,
choáng ñoái nguyeân taéc.
b) Ngöôøi phaûn öùng chaäm (THÖÙ) coù nhöõng ñaëc ñieåm
taâm lyù sau :
- Ít noùi, nhaát laø ít noùi veà mình.
- Böôùng bænh, ngang, ít vaâng lôøi, vì baûo thuû tö töôûng
caù nhaân.
- Baùm vaøo quaù khöù, vaøo nguyeân taéc, noâ leä cuûa
thieân kieán, luaät leä cuõ xöa.

113
 - Ñôn thuaàn, trôû thaønh maùy moùc.
- Luoân höôùng veà heä thoáng hoùa, chính xaùc, traät töï, kyû
luaät.
- Chaäm hieåu nhöng trung thaønh vaø nhôù laâu.
- Khoù tính, hay baát maõn, khoù ñöôïc an uûi.
- Giaän ai thì loâi caû quaù khöù, hieän taïi, töông lai ra maø
giaän.
- Khoù bò quyeàn ruõ.
- Coù nhieàu trieån voïng trong laõnh vöïc trieát lyù, toaùn hoïc
vaø caùc khoa hoïc tröøu töôïng, nhöng khoâng coù naêng khieáu
trong laõnh vöïc ngheä thuaät.
B. Phöông phaùp tìm yeáu toá PHAÛN ÖÙNG NHANH,
PHAÛN ÖÙNG CHAÄM.
a) Baûng traéc nghieäm : 10 caâu hoûi (traû lôøi coù hoaëc
khoâng).
01.Coù deã ñöôïc an uûi khoâng ?
02. Coù deã bò aûnh höôûng : laøm theo yù ngöôøi, cöôøi theo,
noùi theo ngöôøi khaùc khoâng ?
03.Coù nhöõng öôùc muoán mau qua, mau ñoåi khoâng ?
04.Coù mau queân neân hay baét ñaàu laøm laïi khoâng ?
05.Coù voâ tö, ít lo, thieáu suy nghó khoâng ?
06.Coù deã queân ñieàu quyeát ñònh, doác loøng, lôøi höùa khoâng?
07. Coù thay ñoåi coâng vieäc deã daøng khoâng ? (luùc ñang laøm
vieäc naøy, laïi quay sang vieäc khaùc).
08. Coù côn giaän “löûa rôm” khoâng ? (mau giaän, mau noùng,
roài mau heát giaän, heát noùng).
09. Coù “nöôùc tôùi troân môùi nhaûy” khoâng ? (ñaùng leõ phaûi
suy nghó tröôùc khi laøm, maø khoâng suy nghó).
10. Coù thích môùi laï, thích thôøi trang (mode), hoaëc ñoåi choã
ñoà ñaïc, quaàn aùo thöôøng xuyeân khoâng ?
Keát quaû :
+ Neáu nhieàu hôn 5 Coù : Phaûn öùng nhanh (Sô/S)
+ Neáu nhieàu hôn 5 Khoâng : Phaûn öùng chaäm (Thöù/T).
b) Dieän maïo :
1- Ngöôøi phaûn öùng nhanh :

114
 - Loâng maøy cao, ñoäng, hình voøng cung.
- Maét to, ñoâi khi loài.
- Coù caùi nhìn cuï theå, hieän taïi, soáng ñoäng.
- Nuï cöôøi hoàn nhieân, mau maén, thoaûi maùi.
- Hai tai hôi veånh.
- Mieäng roäng (nhìn vaøo maët, ta thaáy maét vaø mieäng
tröôùc nhaát).
2- Ngöôøi phaûn öùng chaäm :
- Caùi nhìn saâu, mô moäng, suy nghó.
- Nuï cöôøi kín ñaùo.
- Traùn cao, coù neáp nhaên.
- Maét saâu vaø gaàn nhau.
- Chaân maøy thaúng.
- Hai tai nhoû.
- Hai maù baèng, muõi hôi nhoû.
- Mieäng thanh, hai moâi kheùp kín ñaùo, bình tónh.
c) Baøn tay :
1- Ngöôøi phaûn öùng nhanh :
- Meàm, noùng, troøn, ñaày.
- Deã xuaát moà hoâi.
- Ngoùn tay ngaén (ngoùn ngaén hôn 4/5 loøng baøn tay).
2- Ngöôøi phaûn öùng chaäm :
- Heïp, laïnh, maøu ít hoàng.
- Ngoùn daøi baèng loøng baøn tay.
- Khôùp xöông noåi u vaø khoâ.
d) Chöõ vieát :
1- Ngöôøi phaûn öùng nhanh :
- Neùt chöõ gaõy, nhoïn, goùc caïnh (khoâng troøn)
- Chöõ rôøi (caùc chöõ caùi rôøi nhau).
- Leân xuoáng khoâng ngay haøng.
- Hôû mieäng phía treân caùc chöõ caùi kín : a, o, g, d.
2- Ngöôøi phaûn öùng chaäm :
- Neùt chöõ ñeàu, thaúng haøng (thaúng theo ñöôøng keû vaø
ñeàu töø ñaàu ñeán cuoái).

115
 - Keû haøng tröôùc khi vieát (neáu giaáy khoâng coù oâ ly).
- Nhöõng chöõ caùi troøn coù khi ñöôïc xoaùy hai voøng.
- Neùt cuûa chöõ caùi cuoái ñöôïc giaät ngöôïc veà phía traùi.
- Ñoà laïi caùc chöõ.
- Tröôùc khi vieát coù thoùi quen laáy ñaø treân khoâng khí.
Chöông II : ÑAËC ÑIEÅM TAÂM LYÙ
CUÛA TAÙM LOAÏI TÍNH TÌNH.
Vôùi söï phoái hôïp cuûa 3 yeáu toá caáu taïo laø XUÙC
ÑOÄNG, HOAÏT ÑOÄNG, AÂM HÖÔÛNG (phaûn öùng nhanh,
phaûn öùng chaäm), Heymans vaø Le Senne xeáp thaønh 8 loaïi tính
tình chính :
Caùc yeáu toá ñöôïc vieát taét nhö sau :
C : Caûm (xuùc ñoäng)
vC : Voâ caûm (khoâng xuùc ñoäng)
H : Hoaït (hoaït ñoäng)
vH: Voâ hoaït (khoâng hoaït ñoäng)
S : Sô (Phaûn öùng nhanh : ñeä nhaát thôøi)
T : Thöù (phaûn öùng chaäm : ñeä nhò thôøi)
Sau ñaây laø teân cuûa 8 loaïi tính tình :
1. Ñam meâ (Huøng) : CHT (le passionneù)
2. Phaãn noä (Haêng) : CHS (le Coleùrique)
3. Ña caûm (Öu) : CvHT(le sentimental)
4. Thaàn kinh (Caûm) : CvHS (le nerveux)
5. Ñieàm ñaïm (Tónh) : vCHT(le flegmatique)
6. Ña huyeát (Nhu) : vCHS (le sanguin)
7. Laõnh ñaïm (Thaûn) : vCvHT (l’apathique)
8. Voâ khí löïc (Nhöôïc) : vCvHS (l’amorphe)
I. ÑAM MEÂ (HUØNG) :CHT
Caûm + Hoaït + Thöù (= Xuùc ñoäng + Hoaït ñoäng + Phaûn
öùng chaäm).
A. Ñaëc ñieåm :
1. Hình theå :
- Khoâng coù gì ñaëc bieät veà hình theå. Khoâng coù nhöõng
ñöôøng neùt roõ reät.

116
 - Veû ñeïp cuûa ngöôøi ñam meâ naèm trong boä oùc vaø taám
loøng.
- Söùc quyeán ruõ xuaát phaùt töø veû ñeïp taâm hoàn hôn laø
theå xaùc.
- Thaân hình cöùng coûi, ñieäu boä khoâng duyeân daùng,
nhöng ñaày nghò löïc.
- Daùng ñi naëng neà.
- Cöû chæ ñieäu boä ít nhöng ñaày hieäu löïc.
2. Sinh vaät hoïc :
- Ngöôøi ñam meâ thôø ô vôùi nhöõng thuù vui sinh lyù, vôùi
vieäc aên uoáng, vì hoï laø ngöôøi say meâ coâng vieäc, neân khoâng
coøn ñeå yù ñeán gì nöõa.
- Neáu caàn phaûi coù söùc khoûe ñeå thöïc hieän moät yù ñoà
gì, thì seõ saün saøng trau doài thaân xaùc chu ñaùo.
- Haêng haùi, nhieät taâm trong moïi vieäc.
- Haùo thaéng, baïo löïc ...
- Thöôøng haønh ñoäng sau khi suy nghó chín chaén, neân
thöôøng raát ñònh ñoaït.
- Hôi ña nghi vaø raát hay caám ñoaùn.
- Raát baän roän, nhöng bieát ñieàu haønh caùch bình tónh,
ñieàm ñaïm.
- Mau maén tìm ra phöông phaùp thích hôïp ñeå chu toaøn
coâng vieäc.
- Bình tónh nhaát trong 4 tính tình coù yeáu toá xuùc ñoäng.
- Mau ruùt kinh nghieäm vaø saùng suoát.
- ÖÙng bieán mau leï, thöïc haønh nhanh choùng.
- Hoaït ñoäng taäp trung vaøo moät ñieåm.
3. Taâm xaõ hoäi :
- Ngöôøi ñam meâ quyeán luyeán caû keû thuø.
- Taän taâm coäng taùc vôùi moïi ngöôøi, vì coù yù nguyeän
phuïc vuï, trôï giuùp nhaân loaïi.
- Trung thaønh trong moái thieän caûm vaø raát coù loøng bieát
ôn.
- Traû ôn nhieàu hôn khi nhaän laõnh ôn.
- Laøm ôn hôn laø mong ñöôïc ñeàn ñaùp.
- Trung thaønh maëc duø gaëp hy sinh.

117
 - Raát khoù thay ñoåi yù kieán tröø khi chính hoï thaáy coù
moät quyeát ñònh khaùc phuø hôïp vôùi luaân lyù vaø muïc ñích
chính yeáu cuûa ñôøi mình.
- Tham voïng chieán thaéng, neân coù theå hy sinh mình vaø
ngöôøi khaùc, nhaát laø ngöôøi thaân ñeå ñaït ñeán muïc ñích.
- Deã trôû thaønh cöùng coûi, vì quaù chuù taâm vaøo muïc
ñích ñaõ ñònh.
- Khoù ñöôïc an uûi khi thaát baïi, ñau buoàn. (Chæ coù lyù do
sieâu nhieân cao thöôïng môùi traán tónh ñöôïc).
- Ít khoe khoang, maëc duø traùi tim ñaày tính kieâu haõnh.
- Laø ngöôøi thích chaán höng caûi caùch, thích tìm hieàu
nhöõng vaán ñeà to lôùn, taàm voùc thôøi ñaïi, quoác teá. Vaø khi tìm
ñöôïc thì muoán moïi ngöôøi chung höôûng.
- Khaùt voïng uy quyeàn : tuy khoâng maøng danh giaù, nhöng
khoâng theå hy sinh uy quyeàn.
- Khoâng bieát nhöôïng boä, luoân tin mình chieán thaéng.
- Ñaøn oâng ñam meâ coù maõnh löïc haáp daãn.
- Ñaøn baø ñam meâ coù söùc haønh ñoäng vaø ñöôïc vieäc
hôn laø chæ duyeân daùng. Yeâu hôn ñöôïc yeâu.
4. Ñaëc ñieåm tuyeät ñoái :
- Hieåu nhanh, neân thöôøng xuaát saéc, chuyeân caàn.
- Gioûi moân söû hoïc.
- Trong cuoäc soáng, thích thöïc teá hôn mô moäng.
- Thích trieát hoïc, nhöng ñeå soáng chöù khoâng ñeå höôûng
thuï, thöôûng thöùc.
- Coù nieàm khao khaùt cao caû vaø tuyeät ñoái, neân deã
daøng höôùng tôùi vieäc phuïng thôø, phuïc vuï toân giaùo.
- Nhôø toân giaùo, ngöôøi ñam meâ coù theå thaéng löôùt ...
duø giöõa nôi vaéng veû, giöõa nhöõng baát lôïi, phoùng ñaõng.
- Thích tìm hieåu veà con ngöôøi vaø Thöôïng Ñeá.
* Toång hôïp tính tình :
Söùc maïnh chuyeân ñoaùn cho hoaït ñoäng vaø toå chöùc.
* Giaù trò troåi vöôït : Coâng vieäc ñeå thöïc hieän.
B. Nhöõng trôû ngaïi :
1. Nhöõng trôû ngaïi cuûa tuoåi thanh xuaân :

118
 - Ñam meâ nhöõng vaán ñeà chính trò, xaõ hoäi hôn laø ñôøi
soáng gia ñình.
- Deã ñi tôùi söï nhieät taâm thaùi quaù khieán xao nhaõng
boån phaän chính.
- Ñi ngöôïc vôùi lyù töôûng, ngöôøi ñam meâ deã lao vaøo con
ñöôøng traùi vôùi nhöõng gì laø toaøn thieän, coù theå trôû neân tai
hoïa cho gia ñình.
- Loâi cuoán theo nhieàu ngöôøi khaùc, duø hö hoûng hay
hoaøn haûo.
- Nhöõng moái giao du vôùi ngöôøi khaùc phaùi thöôøng gaây
nhieàu nguy haïi, nhaát laø vôùi phuï nöõ.
- Do quaù haêng say, cuoàng nhieät vaø thieáu kinh nghieäm,
ngöôøi ñam meâ lieàu mình böôùc vaøo nguy hieåm.
- Moái tình ñaàu khaéc ghi saâu xa, vì hoï khoâng öa nhöõng
moái tình phuø phieám (gaây khuûng hoaûng veà taâm lyù ; seõ
thaàn thaùnh hoùa moái tình ñaàu, neáu ôû ngoaøi khuoân khoå toân
giaùo).
2. Hieåm hoïa cuûa tính tình :
Do yeáu toá xuùc ñoäng lieân keát vôùi hoaït ñoäng, neân coù
theå daãn ñeán taùc haïi sau:Thaùi quaù, hoáng haùch, ñeá quoác,
baïo löïc, haáp taáp, chæ trích, hung haêng, chuyeân cheá vaø taøn
aùc.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Chuyeån nghò löïc, yù chí vaø caù nhaân veà muïc ñích cao
thöôïng, ñeïp ñeõ, höõu ích.
- Höôùng daãn vaø söû duïng hai yeáu toá xuùc ñoäng, vaø
hoaït ñoäng nhö hai söùc maïnh laøm ñoäng löïc, chöù khoâng ngaên
caûn, haõm deïp.
- Caàn tin töôûng vaøo nhöõng ngöôøi coá vaán thoâng thaïo,
kinh nghieäm, nhöng coù thieän caûm, thaân aùi.
- Khi coøn treû, ñaët coâng danh tröôùc tình yeâu.
- Traùnh thaùi ñoä taán coâng, haùo thaéng.
- Bieát nghæ ngôi, traùnh chöùng laøm vieäc quaù ñoä raát coù
haïi cho söùc khoûe.
- Lôïi duïng söï bieát suy nghó ñeå töï kieåm thaûo vaø caàu
tieán.

119
 - Bieát töï ñeà phoøng hieåm hoïa do thaát baïi vaø do laøm
vieäc thaùi quaù mang laïi.
- Trau gioài tinh thaàn khieâm toán vaø nhaân haäu.
CAÙC LOAÏI HUØNG PHUÏ :
1. Huøng cuoàng tín :
- Noùng naûy, khoâng kieân nhaãn vaø raát ñoäc taøi.
- Coù nhöõng phuùt döõ doäi (baïo löïc) caét ñöùt söï yeân
tónh.
- Quan troïng hoaù moïi vaán ñeà vaø moät chæ trích nhaän
xeùt nhoû ñuû laøm ñoå vôõ haèng chuïc ngaøy.
- Raát yù chí, bieát aùp ñaët quyeát ñònh, saün saøng pheâ bình
ngöôøi khaùc, ñoâi khi xaác laùo.
- Kieâu ngaïo, khoâng thích ñöôïc aâu yeám, vuoát ve.
2. Huøng haøo hieäp vaø huøng vui tính :
- Hai loaïi naøy gioáng nhau nhöng loaïi 1 toø moø nhieàu hôn.
- Caû hai sieâng naêng, traät töï vaø hay giuùp ñôõ.
- Xaõ hoäi tính vaø vui veû nhö tính Haêng (phaãn noä).
- Ít beà seà, roái raém (enconlerant).
- Bieåu loä söï deø daët, thieän caûm.
- Che chôû ngöôøi nhoû vaø voâ ñòch veà coâng bình.
- Baïn beø thöông meán vaø chaáp nhaän uy quyeàn cuûa hoï.
3. Huøng caûm höùng :
- Hay caõi loän, tranh bieän.
- Coù nhieàu tö töôûng lôùn vaø muoán aùp ñaët chuùng cho
ngöôøi khaùc ñoàng thôøi chieán ñaáu cho chuùng.
- Ngoaøi ra, caûm thaáy haïnh phuùc hôn neáu ôû moät mình.
4. Huøng lo aâu vaø Huøng nhieät thaønh :
- Thaùi ñoä khaùc bieät (ña daïng) ñoái vôùi ngöôøi khaùc vaø
ngöôøi ngoaøi.
- Leã pheùp, hay giuùp ñôõ.
- Loaïi moät hôi nhuùt nhaùt.
- Toû ra cöùng ñaàu vaø haùch dòch (impervieux).
5. Huøng toå chöùc :

120
 - Naêng khieáu toå chöùc töø nhoû, cuøng vôùi oùc traät töï,
phöông phaùp, kyû luaät.
- Höùa heïn cho söï thaønh coâng töông lai, duø laøm ngheà
gì.
- Sôû thích veà traùch nhieäm vaø chæ huy töø sôùm.
- Thöôøng ñöùng nhaát lôùp, uy tín ngoaøi tröôøng, do söùc
maïnh cuûa tính tình vaø söï ñöùng ñaén tröôùc tuoåi.
II. PHAÃN NOÄ (HAÊNG) : CHS
Caûm + Hoaït + Sô (Xuùc ñoäng + Hoaït ñoäng + Phaûn öùng
nhanh).
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :

1. Ñaëc ñieåm hình theå :

- Ngöôøi haêng coù thaân hình vaïm vôõ, baép thòt noåi roõ
reät.
- Boä xöông to, noåi baät ra ngoaøi.
- Loâng, toùc cöùng, ñen laùy.
- Caëp maét trung bình vaø thöôøng gaàn nhau.
- Moâi daày, cöùng, ñoû.
- Traùn khaù cao vaø thöôøng haát ra phía sau.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Ngöôøi haêng coù baûn naêng laøm baù chuû.
- Öa aâm thanh, maøu saéc vaø toác ñoä.
- Caøng leä thuoäc vaøo hoaøn caûnh, neáu ñoâi maét caøng
loài. Moâi töôi, ñoû vaø maù troøn.
- Veû maët côû môû, vui hôn buoàn, giöõ ñöôïc laâu veû thanh
xuaân.
- Baûn naêng taán coâng duõng maõnh.
- Nhu caàu aên uoáng thöôøng xuyeân, maõnh lieät.
- Neáu thieáu giaùo duïc seõ trôû neân coïc caèn, thoâ loã.
- Thöôøng hay khích ñoäng oàn aøo vaø loâi cuoán moïi
ngöôøi.
- Luoân baän roän, noùi to tieáng vaø maïnh meõ.
- Thaùi ñoä hoáng haùch, chuyeân quyeàn nhöng hieàn tính.

121
 - Khi gaëp thöû thaùch chæ coù haønh ñoäng môùi xoùa nhoøa,
xoa dòu nhöõng ñau buoàn.
- Ngöôøi Haêng raát deã xuùc ñoäng neân ít suy nghó tröôùc
khi haønh ñoäng.
- Voäi vaõ thi haønh coâng vieäc vöøa môùi quyeát ñònh vaø
vui veû giuùp ñôõ ngöôøi khaùc.
- Deã queân nhöõng coâng vieäc hoaëc lôøi höùa.
- Choùng naûn neáu coâng vieäc keùo daøi.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :
- Söùc hoaït ñoäng raát doài daøo vì caû 3 yeáu toá cuûa tính
tình naøy (caûm, hoaït, sô) ñeàu thuùc ñaåy ñeán hoaït ñoäng.
- Deã thay ñoåi thieän caûm, soáng thaân maät vôùi moïi
ngöôøi.
- Thöôøng laønh tính, öa tìm ñeán xaõ hoäi.
- Deã an uûi vaø hoøa giaûi.
- Thieáu trung thaønh, nhöng khoâng möu moâ, duïng yù.
- Deã tha thöù, deã yeâu.
- Laïc quan, yeâu ñôøi, nhöng gheùt nhöõng ngöôøi kheùp kín.
- Vui tính nhöng laém moàm, khoù giöõ nhöõng caûm xuùc,
phaûi noùi, khua tay, khua chaân.
- Thích phaùt bieåu ... Tính boäc tröïc, coù cöû chæ yeâu
thöông.
- Baïo daïn, ít coù maëc caûm, ít nhuùt nhaùt, sôï haõi.
- Phaïm loãi vì kieâu caêng, taùo baïo, chöù khoâng vì thieáu
tin töôûng, nghi ngôø.
- Ham quyeàn bính, ham chæ huy ngöôøi khaùc ñeå coù höùng
hoaït ñoäng vaø thu löôïm danh voïng.
- Ham thích thuù vui khoaùi laïc, nhaát laø nhöõng thuù vui
caûm giaùc vaø hoaït ñoäng.
- Noùi doái vuïng veà vaø coù chuû yù toát : noùi doái vì quaù
xuùc ñoäng, hoaëc vì noùi sai söï thaät ñeå ngöng moät coâng vieäc.
- Mau trí khoân vaø coù oùc thöïc haønh.
- Hay phoùng ñaïi toâ maøu söï vieäc, nhöng khoâng chuû taâm
maø chæ vì quaù “caûm”.
- Coù tình yeâu cuoàng nhieät, maïnh meõ, mau choùng. Phaûi
caäy ñeán tình yeâu sieâu nhieân, nhaân ñöùc môùi trung thaønh hoùa
tình yeâu naøy.

122
 - Nhieàu tröïc giaùc, neân quyeán ruõ deã yeâu, nhöng laïi
thieáu trung thaønh vôùi chöõ yeâu.
- Neáu moät gia ñình goàm toaøn nhöõng ngöôøi “Haêng”, thì
cuoäc soáng raát thaêng traàm : ñaøn oâng laø tay chôi, ñaøn baø
tieâu xaøi, con nít quaáy phaù. Gia ñình naøy laø naïn nhaân cuûa
baát caån vaø thieáu lo xa.
- Yeâu thích tieåu thuyeát kieám hieäp, trinh thaùm, kinh dò,
maïo hieåm.
- Thieáu nöõ bieán ñôøi mình thaønh tieåu thuyeát vôùi nhöõng
thay ñoåi ñoät ngoät.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Ngöôøi Haêng coù trí khoân saùng suoát nhöng khoâng saâu
saéc vì lanh leï quaù khoâng kòp suy nghó.
- Vieäc hoïc hôøi hôït, khoâng taän duïng heát khaû naêng. Tìm
kieám nhöõng keát quaû thöïc tieãn.
- Trí khoân vaø vaên töø bò chi phoái bôûi hình aûnh.
- Coù theå tieán tôùi cöùng ñaàu (do phaûn öùng cuûa ñeä
nhaát thôøi), tieán haønh töøng ñôït duõng maõnh nhöng ngaén
nguûi.
- Haøi loøng veà chính mình vaø ngöôøi khaùc.
- Luaân lyù laáy hieäu quaû laøm tieâu chuaån.
- Ít thích trieát hoïc tröøu töôïng.
- Ñôøi soáng toân giaùo thieáu lyù luaän.
- Hay cheâ cöôøi nhöõng gì khoâng hieåu, vì coá chaáp.
- Deã queân Thöôïng Ñeá vaø thieáu baùc aùi vôùi nhöõng ai
voâ caûm, voâ hoaït.
- Khoù soáng trong hy voïng, chôø ñôïi maø muoán caùi gì
cuõng coù ngay.
* Giaù trò toång hôïp : Hay giuùp ñôõ - voäi vaøng baét tay vaøo
nhöõng höôùng ñi coù lôïi.
* Giaù trò troåi vöôït : Hoaït ñoäng öùng bieán vaø loâi cuoán.
B. Nhöõng trôû ngaïi :
1. Trôû ngaïi cuûa tuoåi thieáu nieân :
- Ngöôøi haêng thöôøng thieáu suy nghó haønh ñoäng vaø deã
bò troâi theo yù kieán ngöôøi khaùc.

123
 - ÔÛ nôi oàn aøo vaø quaáy nhoän laøm taêng theâm nhieàu
trôû ngaïi.
- Vaán ñeà giao du vaø beø baïn leâu loång (tuï taäp, heø phoá,
haøng quaùn, tieäm aên ...) deå gaây aûnh höôûng xaáu.
- Nhöõng moái tình vu vô, mô moäng vaø nhöõng khaùt voïng
(ñoà ngoït coù theå laøm giaûm vaø traùnh nhöõng moái hoïa treân).
- Giao du vôùi ngöôøi khaùc phaùi caøng sôùm caøng nguy
(cho vieäc hoïc haønh vaø reøn luyeän tính tình).
- Tai hoïa cuûa xöùc ñoäng vaø baûn naêng höôùng veà tình
duïc (duøng ñeán theå thao ñeå haïn cheá vaø trò lieäu).
2. Hieåm hoïa tính tình :
- Thieáu kieân nhaãn.
- Daãn tôùi nhöõng vieäc laøm lieàu lónh (do yeáu toá hoaït
vaø caûm).
- Laïm duïng nhöõng thaønh coâng nhaát thôøi, say meâ nhanh
choùng (do yeáu toá phaûn öùng nhanh).
- Yeáu toá caûm laøm taàm thöôøng hoùa trí khoân vaø gaây
neân tính thích maïo hieåm.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Höôùng nguoàn hoaït ñoäng doài daøo vaøo vieäc phuïc vuï
tha nhaân, gia nhaäp caùc ñoaøn theå coù tính giaùo duïc, xaõ hoäi
cao.
- Ñem trí töôûng töôïng moâng lung vaøo nhöõng caûnh töôïng
cao caû, vaøo tieåu söû danh nhaân.
- Keàm haõm tính soáng ngoaøi nguyeân taéc, tính phung phí
söùc löïc, tính ham thay ñoåi, voâ traät töï baèng caùch luoân töï
kieåm thaûo.
- Tænh thöùc ñeà phoøng, nhôù laïi kinh nghieäm quaù khöù
ñeå khoûi maéc laïi sai laàm.
- Caàn coá vaán khoân ngoan, coù phöông phaùp ñeå höôùng
daãn haønh ñoäng cuoàng nhieät vaø lieân keát chuùng vaøo moät
muïc ñích, moät lyù töôûng.
- Tìm hieåu tha nhaân, ñeå soáng thieän caûm vaø yeâu thöông.
- Caàn suy nghó vaø laäp keá hoaïch chín chaén cho moïi hoaït
ñoäng.

124
 - Quyeát taâm hoaøn chænh moät coâng vieäc ñaõ ñöôïc baét
ñaàu.
- Caàn neàn giaùo duïc vöõng chaéc, neàn hoïc vaán coù
phöông phaùp, ñöùc töï chuû cao ñeå coù theå keàm haõm tình duïc
vaø töï chuû laáy mình.
- Höôùng moïi söùc soáng phong phuù cuûa mình vaøo toân
giaùo, xaõ hoäi, theå thao ...
- Trau gioài ñôøi soáng noäi taâm.
- Luyeän tính khieâm toán, thuøy mò
* CAÙC LOAÏI HAÊNG PHUÏ :
1- Haêng phieâu löu :
Khi yeáu toá caûm taêng tôùi möùc toái ña.
- Troåi vöôït veà hoaït ñoäng, öa phieâu löu, thích ñi lang
thang, tình caûm nhanh vaø ngaén.
- Ñôøi soáng deät baèng nhöõng öùng bieán.
- Thích keå chuyeän, nhöng coù phoùng ñaïi, toâ maøu.
- Hôøi hôït, deã giaän, deã vui, hay noùi doái, deã kích ñoäng,
thaùc loaïn...
- Neáu coù caên baûn phong phuù, coù theå thôû thaønh
nhöõng ngheä só, nhaát laø vaên só.
2- Haêng pha caûm : Khi yeáu toá hoaït giaûm :
- Chuû quan, nhaát laø trong vaên hoïc (nhöng tröõ tình, hình
aûnh giaûn dò, tieát ñieäu phong phuù, töï nhieân).
- Laø nhöõng thi só coù hoàn.
3. Haêng pha nhu : Khi yeáu toá caûm giaûm.
- Ñaëc ñieåm troåi vöôït : yeâu danh töø vì danh töø.
- Gioûi veà nhöõng moân chôi trí thöùc, oâ chöõ.
- Coù taøi thaùo vaùt : coù theå thoaùt nhöõng nguy hieåm vaø
haønh ñoäng mau leï (trong khi nhöõng ngöôøi phaûn öùng chaäm
laàn moø vaø nhöõng ngöôøi voâ hoaït boù tay) ...
- Lanh lôïi vaø öùng bieán.
- Thích luaân lyù deã yeâu vaø gheùt theå cheá.
III. ÑA CAÛM (ÖU) : C vH T

125
 Caûm + Voâ hoaït + Thöù (= Xuùc ñoäng + Khoâng hoaït
ñoäng + Phaûn öùng chaäm).
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :
1. Ñaëc ñieåm hình theå :
- Maët hôi daøi, muõi maûnh khaûnh, maét to, ít saéc saûo.
- Vaønh moâi treân ñeïp, coù duyeân.
- Thaân hình dong doûng, ñieäu boä chaäm.
- Neùt maët bieán ñoåi, hôi buoàn.
- Da maët mòn, coù gaân xanh noåi roõ.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Do 2 yeáu toá caûm vaø thöù, ngöôøi ña caûm coù noãi buoàn
choàng chaát, nhöõng ñoái töôïng yeâu ñöông maø caùc tính khaùc
khoâng maøng tôùi, roài aáp uû, nhôi ñi nhôi laïi, coù theå laøm xaùo
troän söùc khoûe, nhaát laø heä tuaàn hoaøn.
- Khuynh höôùng caám ñoaùn laøm giaät gaân lieân tieáp trong
moät vaøi traïng thaùi taâm lyù, laøm caûn trôû heä tuaàn hoaøn vaø
vieäc ñieàu haønh caùc haïch tuyeán, nhaát laø caùc tuyeán dòch
choáng laïi acid trong bao töû, neân laøm deã ñau bao töû.
- Traùi tim bò xaùo troän nhieàu nhaát, vì yeáu toá caûm laøm
xaùo troän nhòp tim, laøm co thaét baép thòt neân gaây khoù khaên
tieâu hoùa.
- Hay nghieàn ngaãm, neân thöôøng hôøn giaän, caøu nhaøu,
laåm baåm, do ñoù sinh ra baát ñoäng, phoù maëc hoaøn caûnh. Tính
khí thay ñoåi, buoàn nhieàu hôn vui, sinh ra thaát ñaûm, keâu ca than
vaõn :”Baïi traän tröôùc khi chieán ñaáu”.
- Baùm chaët vaøo quaù khöù, neân caøng ña saàu, ña caûm.
- Quan nieäm soáng laø troán traùnh hieän taïi, laø bieät ly, laø
cheát ñi moät phaàn.
- Vuïng veà, ít hoaït ñoäng neân sinh ra ngaäp ngöøng do döï,
khoâng quaû quyeát.
- Ít oùc thöïc haønh, khoâng bieát caùch thoaùt nhöõng khoù
khaên laët vaët trong cuoäc soáng.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :
-Troán traùnh baïn beø, vì ôû nôi thanh vaéng môùi laáy laïi
ñöôïc quaân bình.

126
 - Nhieàu maëc caûm giöõa ñaùm ñoâng.
- Thích thieân nhieân.
- Thích haïnh phuùc coâ ñôn.
- Khoâng tin töôûng chính mình : kheùp kín, cöùng raén.
- Beàn laâu vôùi baïn taâm giao.
- Trung thaønh, bò phaûn boäi hôn laø phaûn boäi.
- Hay yeâu saùch, gaây thaát voïng cho ngöôøi thaân : khoù
haøn gaén veát thöông loøng.
- Baûn thaân coù nhöõng giaù trò ñaùng keå, nhöng deã bò
ngöôøi khaùc hieåu laàm.
- Soáng theo thoùi quen, baûo thuû.
- Löông thieän, thaät thaø, nhaát laø trong vaán ñeà tieàn baïc.
- Ngöôøi nöõ trung thaønh vaø hy sinh deã daøng cho nhöõng
moái tình.
- Khoù laøm giaøu. vì khoâng maïo hieåm vaø khoâng daùm
laáy laõi ai.
- Phaùi nöõ ít ñoûm daùng, duø cuõng yeâu kieàu, duyeân
daùng.
- Kheùp kín, khoù hieåu.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Thích trieát hoïc : trí khoân hôïp nhaát vaø heä thoáng hoùa
caùch töï nhieân.
- Coù caùi nhìn ñaëc bieät vaø saùng taïo veà söï vaät, nhôø
laõnh ñaïm thôø ô vôùi tö töôûng ngöôøi khaùc.
- Höôùng veà toân giaùo, nhöng toân giaùo cuûa ngöôøi Ña
caûm thì quaù tình caûm vaø vò kyû.
- Tham voïng chæ laø hoaøi voïng, nghóa laø mô öôùc chöù
khoâng muoán thöïc söï baèng yù chí.
- Nhaãn nhuïc nhöng nhieàu khi do voâ hoaït, löôøi bieáng,
nhuùt nhaùt khoâng phaûn öùng.
* Toång hôïp tính tình :
Deã bò toån thöông - hay nghieàn ngaãm, caèn nhaèn - soáng
noäi taâm.
* Gía trò troåi vöôït : Thaân tình.
B. Nhöõng trôû ngaïi :

127
 1. Trôû ngaïi cuûa tuoåi thanh thieáu nieân
- Ít coù nhöõng vaán ñeà to lôùn, hoùc buùa, vì hay lo laéng
baát ñònh, öu tö vaø laåm baåm.
- Leä thuoäc vaøo quaù khöù.
- Löu luyeán nhöõng khung caûnh xa xöa neân khoù thích nghi
vôùi nhieäm vuï môùi cuûa cuoäc soáng hieän taïi.
- Tính naêng trong saïch, nhöng nhöõng nghi ngôø cuûa ngöôøi
khaùc coù theå laøm phöông haïi.
2. Hieåm hoïa tính tình :
- Quay veà vôùi tình caûm, vôùi yù thöùc baûn thaân, vì yeáu
toá voâ hoaït laøm cho baát löïc.
- Nhöôïc ñieåm cuûa ngöôøi ña caûm laø thaùi ñoä nhaãn
nhuïc, chòu ñöïng, nghi ngôø, thaän troïng, lo ngaïi, ghen gheùt, oaùn
giaän.
- Nguy hieåm lôùn nhaát laø thaùi ñoä nghieàn ngaãm (nhôi ñi
nhôi laïi) quaù khöù, laøm cho luoân giöõ thaùi ñoä tieâu cöïc bi quan
trong cuoäc soáng luaân lyù.
- Ñôøi soáng noäi taâm, nhöng deã baát maõn vôùi chính mình,
töï ti, maëc caûm toäi loãi, lo laéng, xao xuyeán, buoàn than.
- Gaëp nghòch caûnh, deã thaát voïng, chaùn naûn, suy nhöôïc
vaø baát ñoäng.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Vöùt boû ngay nhöõng lo laéng voâ boå, nghi ngôø, moäng
töôûng.
- Traùnh nhöõng caûm xuùc uûy mò, traùnh nhaøn roãi.
- Traùnh nhöõng dòp gaây xuùc caûm maïnh.
- Ñöøng laøm vieäc quaù ñoä.
- Giöõ giaác nguû ñieàu hoøa.
- Ham thích nhöõng giaûi trí theå thao, voõ thuaät.
- Trí thöùc hoùa vieäc oân laïi quaù khöù : chuyeån caûm xuùc
thuï ñoäng sang nhöõng hoaït ñoäng thieâng lieâng, tinh thaàn, kyõ
thuaät, xaõ hoäi.
- Taäp nhìn söï vieäc laïc quan : moïi vieäc ñeàu coù caùi toát.
- Nhaän thöùc caùi haïi cuûa heøn nhaùt, cuûa töï ti maëc
caûm.

128
 - Bieát yeâu vaø soáng ñaïo môùi thaáy ñöôïc haïnh phuùc.
Caàn Thöôïng Ñeá môùi giöõ ñôøi soáng quaân bình.
- Taïo baàu khí thoâng caûm, côûi môû.
- Khoâng la raày nhöõng thaát baïi thua thieät, maø ñoái ñaõi
nhaân töø, taïo theâm dòp thaønh coâng, khích leä ñoäng vieân chieán
thaéng.
IV. THAÀN KINH (CAÛM) : C vH S
Caûm + Voâ Hoaït + Sô (= Xuùc ñoäng + Khoâng hoaït ñoäng
+ Phaûn öùng nhanh)
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :
1. Ñaëc ñieåm hình theå :
- Ngöôøi Thaàn kinh khoâng coù nhöõng ñöôøng neùt rieâng
bieät, hoï laø toång hôïp moïi hình theå.
- Coù boä maët trung bình, soáng muõi hôi ngaén vaø phía
döôùi veânh cao.
- Traùn roäng, nhöng khoâng ñieàu hoøa.
- Ñoâi maét môû to, boä maët lanh lôïi.
- Chaân tay xinh xaén, duø laø phaùi maøy raâu.
- Nhieàu duyeân daùng teá nhò, nhöng aån taøng moät ñieàu gì
leäch laïc.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Yeáu toá Caûm vaø Sô bieán ngöôøi Thaàn kinh thaønh moät
chieác maùy choáng ñoái, nhö con chim luoân xuø loâng.
- Traùnh xa quyeàn bính, khaét khe, nghieâm nghò.
- Luoân thay ñoåi, mau qua roài baét ñaàu laïi, vui buoàn baát
chôït.
- Tính khí thay ñoåi, bieán ñoäng.
- Ñôøi soáng caù nhaân thieáu kyû luaät, thieáu töï chuû, deã
bò caûm xuùc lay chuyeån, deã lo laéng, xao xuyeán.
- Nheï daï, noâng noåi vaø boàng boät.
- Nam giôùi khoù keàm giöõ baûn naêng tình duïc : thieáu
trung thaønh trong tình caûm vaø ñôøi soáng löùa ñoâi.
- Theo ñuoåi nhöõng xaùo troän cuûa noäi taâm vaø laáy ñoù
thay cho hoaït ñoäng ngoaïi giôùi : Thöôûng thöùc caûm xuùc nhö

129
nhöõng ñoà aên ngon laønh, laøm hoï yeâu soáng vaø luoân baän
taâm.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :
- Ngöôøi Thaàn kinh deã thöông, hay cöôøi, cöôøi to nhöng
maâu thuaãn : cöôøi khi loøng saàu muoän, khoùc khi ngöôøi khaùc
vui cöôøi.
- Lôïi duïng moïi cô hoäi ñeå ñuøa giôõn.
- Deã bò thuù vui loâi keùo.
- Ña tình, ve vaõn, vì thích troø giaûi trí hôn laø taâm tình.
- Luoân muoán taêng cöôøng nhöõng thuù vui khoaùi laïc
baèng khuynh höôùng nhaân taïo : Röôïu cheø, côø baïc, döôïc phaåm
...
- Hay ñoå loãi cho nhöõng nguyeân do khaùc khi bò thaát baïi
(nhö thôøi tieát, ngoaïi caûnh, phöông phaùp).
- Yeâu ca nhaïc.
- Ít trung thaønh, ít nghó ñeán töông lai, neân tieâu xaøi phung
phí vì chæ muoán thuù vui hieän taïi.
- Thieáu löông thieän veà vaán ñeà tieàn baïc.
- Thieáu nöõ Thaàn kinh lo toâ ñieåm ñôøi soáng : aùo quaàn,
ñoà duøng sang troïng, duø hy sinh aên uoáng.
- Löôøi trong coâng vieäc ñöôïc giao - laøm vieäc tuøy höùng -
deã naûn trong coâng vieäc ñeàu ñeàu keùo daøi...
- Töï nhìn mình haønh ñoäng, noùi naêng, suy nghó vaø ño
cuoäc ñôøi baèng nhöõng may ruûi thaát baïi - “caùi toâi” quaù lôùn,
neân hay khoe khoang vaø theâu deät aûo aûnh caù nhaân.
- Giaû doái, treû con vaø ham danh voïng.
- Thích laøm noåi, kieåu caùch, laøm ngaïc nhieân, laäp dò.
- AÊn noùi maïnh meõ hung haêng, boäc tröïc maø ña nghi.
- Hay laån troán tröôùc traùch nhieäm hoaëc lôøi cam keát,
nhaát laø khi bò chæ trích, xuùc phaïm.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Ít coá gaéng tinh thaàn, neân töông lai muø mòt.
- Töôûng töôïng, mô moäng thay vì hoaït ñoäng, nheï daï, hôøi
hôït.
- Soáng cho kyû nieäm, nhöng rôøi raïc vaø loän xoän.
- Thieáu suy nghó thaáu ñaùo moät chuû ñeà.

130
 - Ít thích baøi hoïc maø thích nhöõng taùc phaåm hôøi hôït vaø
ñoäc haïi.
- Coù theå soáng noäi taâm vì ôn thaùnh coù theå khuaát phuïc
hoï deã daøng.
* Toång hôïp tính tình : Caûm xuùc thay ñoåi, xuùc ñoäng nhaát
thôøi.
* Giaù trò troåi vöôït : Vui chôi, giaûi trí.
B. Trôû ngaïi cuûa tính tình :
- Nhu caàu caûm xuùc, ñi tìm môùi laï, taân kyø, thích tình
caûm môùi meû : tham lam, leâu loång, giang hoà, höôùng ngoaïi,
tham voïng, baát trung, tieâu xaøi vaø voâ ñoä.
- Thieáu hoaït ñoäng, neân luoân soáng trong caùm doã, xuoâi
theo nhöõng rung ñoäng, yù chí yeáu ôùt, cö xöû vaø laøm vieäc thaát
thöôøng, mô moäng hôn laø xaây töông lai.
- Noäi giôùi deã maát quaân bình, nhieàu aûo töôûng.
- Cuoäc soáng thaêng traàm, giao ñoäng, luùc haêng haùi nhieät
taâm, luùc chaùn naûn, suy nhöôïc.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Traùnh nhöõng kích thích voâ ích : ñi ñeâm, thöùc khuya,
cineâ, saùch baùo khieâu daâm, kích thích töôûng töôïng sôï haõi,
kinh dò.
- Traùnh baïn beø xaáu vaø lôùn tuoåi hôn mình.
- Luyeän taäp yù chí lieân tuïc : hoïc thô, hoïc ñaøn, hoïc voõ.
- Trau gioài tinh thaàn caù nhaân kyû luaät, hy sinh lieân keát
vôùi moät lyù töôûng.
- Bieát chuyeån höôùng nguoàn caûm xuùc maø haêng say
hoaït ñoäng cho nhöõng muïc tieâu thöïc teá.
- Luyeän taäp ñöùc töï chuû, xaû kyû, noäi giôùi, bieát hoài
taâm.
- Ñeà phoøng nhöõng hoaøn caûnh ñöa tôùi ñaõng trí, ly taùn,
höôùng ngoaïi.
- Tìm phöông theá hoaït ñoäng ñeå ñöa tôùi thaønh coâng vaø
traùnh khoûi chaùn naûn vì thaát baïi.
V. ÑIEÀM ÑAÏM (TÓNH) : vC H T

131
 Voâ caûm + Hoaït + Thöù (= Khoâng xuùc ñoäng + Hoaït
ñoäng + Phaûn öùng chaäm).
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :
1. Ñaëc ñieåm hình theå :
- Ngöôøi tónh coù thaân hình cao doûng, baép thòt raén chaéc,
caëp chaân daøi, coù daùng nhaø theå thao vaø ... quí phaùi.
- Da traéng, maët vuoâng : moät veû ñeïp hoang laïnh, oai
veä.
- Traùn cao vaø nhaün boùng, muõi thaúng hoaëc cong.
- Caëp moâi nhôït nhaït vaø daày thoâ.
- Ít ñieäu boä, chaäm chaïp.
- Daùng ñi bình tónh, gioïng noùi traàm, thong thaû, roõ raøng.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Thích yeân tónh, traàm laëng, an bình.
- Phuï nöõ thích soáng coâ ñoäc vì tính tình hôn laø vì kieâu
kyø.
- Bieát cheá ngöï nhöõng xuùc caûm.
- Ñieàu hoøa, tieát haïnh, ít bò caùm doã.
- Tính khí ít thay ñoåi, ít naûn chí, khoâng phoùng ñaïi lôøi
noùi.
- Bình tónh vaø thaûn nhieân nhaát.
- Thích vaøi moân theå thao vaø troø chôi tao nhaõ, thích nôi
thanh vaéng.
- Hieän thaân cuûa taäp quaùn, thoùi quen, baûo thuû, coá
chaáp, ñuùng giôø.
- Ít khi lieàu lónh maø thöôøng khoân ngoan, thaän troïng.
- Thích xeáp ñaët moïi coâng vieäc töø tröôùc vaø ñuùng heïn.
- Suy tö, ít noùi.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :
- Ít voàn vaõ thaân maät.
- Löu luyeán ngöôøi laøm ôn nhöng bieåu loä caùch bieát ôn
aâm thaàm.
- Deø daët vôùi nhu caàu yeâu thöông, neân ít laøm haøi loøng
ngöôøi thaân vaø baïn beø ...
- Tính laïnh luøng laøm côù hieåu laàm cho ngöôøi khaùc.

132
 - Ñôøi soáng noäi taâm phong phuù, thieân veà chieâm nieäm
hôn laø tình caûm.
- Ít thích sinh hoaït ñoaøn theå.
- Ñôn thaønh vaø lòch söï vôùi moïi ngöôøi.
- Khoù trôû thaønh hung haêng vaø thaát voïng, vì “voâ caûm”.
- Ngoan ngoaõn, trung thaønh, hay giuùp ñôõ, hay laøm vieäc,
chuyeân caàn.
- Tình yeâu baèng vieäc laøm hôn laø baèng caûm giaùc.
- Ít soáng hoang ñaõng, ít bò toån thöông tình caûm.
- Voâ vò lôïi : lôïi ích chung hôn laø lôïi ích caù nhaân.
- Ngay thaúng vaø chaân thaät, tín nhieäm.
- Nguyeân taéc vaø kyû luaät, veû ñeïp traät töï vaø chu toaøn
boån phaän.
- Caâu neä leã nghi vaø nhöõng taäp quaùn tæ mæ.
- Coù tính khoâi haøi, hoaït keâ, theâu deät cuoäc soáng baèng
khoâi haøi, ñoù laø nieàm vui noäi giôùi.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Raát khaùch quan, trí oùc minh maãn, bieát ruùt kinh nghieäm
cao.
- Raát saùng trí vaø chaêm chæ taäp trung tö töôûng deã daøng.
- Thích toaùn hoïc, trieát hoïc vaø khoa hoïc thöïc nghieäm.
- Soáng veà trí oùc (ngöôøi Thaàn kinh veà caûm giaùc, ngöôøi
Ña caûm veà kyû nieäm).
- Ngöôøi ñieàm ñaïm laø chieác maùy tö töôûng.
- Thaùi ñoä toân giaùo : khaéc kyû, kyû luaät tæ mæ, chi tieát.
- Ñöùc tin cuûa hoï ñoøi coù moät neàn trieát hoïc vöõng
chaéc, neáu khoâng deã sinh hoaøi nghi...

* Toång hôïp tính tình : Cuoäc soáng chöøng muïc, toân troïng
nguyeân taùc.
* Giaù trò troåi vöôït : Leà luaät.
B. Trôû ngaïi cuûa tính tình :
- Chaäm chaïp, maát giôø khi tieán haønh moät coâng vieäc
caáp baùch (vì voâ caûm vaø thöù).
- Ít hieåu bieát, ít thieän caûm vôùi tha nhaân.

133
 - Cho laø tuoàng kòch nhaûm nhí vaø choáng ñoái nhöõng gì
quaù nhieät höùng, quaù boäc loä caûm xuùc.
- Nghieâm khaéc, cöùng coûi, khoâ khan, vì thaùi ñoä quaù
khaùch quan.
- Ñeå taâm oaùn giaän, traû thuø khi bò ngöôïc ñaõi, choáng
ñoái.
- Quaù nguyeân taéc neân coá chaáp, maùy moùc.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Chuyeån höôùng, thöùc tænh lyù trí ñeán tình caûm vaø tha
nhaân.
- Côûi môû nhaõn giôùi trí thöùc.
- Trau gioài ñöùc tính vò tha, hoaït ñoäng xaõ hoäi, toân giaùo.
- Ñeà phoøng tính maùy moùc, coá chaáp, coù theå daãn tôùi
nghieâm khaéc, giaû hình, quaù tæ mæ, leã nghi nhoû moïn.
- Taäp soáng thöïc teá, ñöøng quaù tröøu töôïng.
VI. ÑA HUYEÁT (NHU) : vC H S
Voâ caûm + Hoaït + Sô (= Khoâng xuùc ñoäng + Hoaït ñoäng
+ Phaûn öùng nhanh).
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :
1. Ñaëc ñieåm hình theå :
- Khoå ngöôøi caân ñoái, toùc ñeïp, da traéng.
- Traùn phaúng, nhöng nhoû vaø thaáp.
- Maét hôi troøn nhöng loái cuoán.
- Loâng mi daøi vaø cong. Loâng maøy daøi, ñen.
- Muõi thaúng, ñaàu muõi vuoâng hay troøn.
- Mieäng beù, caèm xinh vaø nhoû.
- Böôùc ñi nhanh nheïn, nhuùn nhaûy, hoaït ñoäng.
- Coù loaïi ña huyeát xinh ñeïp, uyeån chuyeån, nhanh nheïn,
nhöng veà luaân lyù thì ñaùng nghi ngôø.
- Coù loaïi cuïc mòch nhöng tính tình trung haäu.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Soáng ích kyû.
- Nhu caàu khoaùi laïc raát maïnh meõ vaø muø quaùng. Thoaû
maõn chuùng vôùi nhöõng möu keá xaûo traù, döôùi hình thöùc

134
khoân kheùo, saønh soûi. Khoâng hoái haän vaø quan taâm ñeán
luaân lyù.
- Tuoåi treû say meâ aên uoáng, tieâu xaøi phung phí. Khi lôùn
ham tieàn baïc nhaát.
- Phaàn ñoâng nam giôùi laø ñoà ñeä cuûa taäp quaùn xaáu vì
muoán höôûng thuï moïi laïc thuù.
- Yeâu thích vaän ñoäng vaø say meâ toác ñoä : tìm ñeán theå
thao.
- Coù taøi trong nhöõng vaän ñoäng theå xaùc : vuõ, muùa
gioûi.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :
- AÊn uoáng, may maëc, vui chôi laø vaán ñeà haøng ñaàu
cuûa cuoäc soáng ngöôøi Ña huyeát : Ít söûa mình vaø sieâu nhieân
hoùa baûn thaân.
- Toân thôø giaây phuùt hieän taïi, nhö em beù 3 tuoåi, hoaëc
nhö laõo giaø löu manh.
- Höôùng veà khoaùi laïc nhuïc duïc : Tình yeâu hôøi hôït,
cuoäc soáng aùi tình chæ laø trao ñoåi qua laàn.
- Xuoâi theo thoùi xaáu cuûa baïn beø, choáng laïi nhöõng gì
laø thieän myõ.
- Coi nhaân loaïi nhö toång hôïp caùc troø muùa roái, neân lôïi
duïng ñuøa giôõn, höôûng thuï.
- Nhaùi laïi nhöõng lôøi daïy doã - gheùp teân rieâng cho thaày
coâ ... xuyeân taïc lôøi chæ giaùo, gieo raéc tö töôûng ñoäc haïi.
- Ñaû ñaûo nhöõng gì höôùng thöôïng, caûi thieän con ngöôøi,
nhöõng gì ñoøi hoûi thôøi gian.
- Thích ñöôïc hoan hoâ ca ngôïi, say meâ nhöõng haøo nhoaùng
beân ngoaøi, neân phí tieàn khoe khoang, aên dieän : ngöôøi ña
huyeát raát traàn tuïc, duy vaät, hieän sinh.
- Laø phaùi nöõ, hoï laøm khoå meï, choàng, con, ñeå kieám
tieàn aên dieän.
- Laø phaùi nam, hoï khoâng ngaïi troäm caép ñeå chaïy theo
cuoäc soáng veânh vaùo, ngheânh ngang. Cöôùi nhau vì tieàn hôn laø
vì tình.
- Öa thích möu keá vì möu keá.
- Cuoäc soáng nhieàu maët naï, phænh gaït, maäp môø, tính khí
vöøa laïnh nhaït, vöøa dí doûm, vöøa chua cay.

135
 - Taøi kheùo vaø thöïc teá : coù theå thu löôïm nhieàu chieán
thaéng, nhöng chæ ñeå laáp ñaày noäi taâm thieáu caûm xuùc cuûa
mình.
- Coù taøi huøng bieän, neân ít nhuùt nhaùt sôï seät : thuyeát
phuïc quaàn chuùng vaø baét theo nhöõng thò hieáu nhaát thôøi cuûa
mình.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Ngöôøi Ña huyeát laø nhöõng hoïc sinh khaù, coù taøi toaùn
hoïc, coù theå trôû thaønh nhaø ngoaïi giao xuaát saéc.
- Thích khoa taâm lyù thöïc nghieäm ñeå duøng thuû ñoaïn
vôùi ngöôøi khaùc.
- Khoù thaám nhuaàn lyù luaän goø boù, neân toân giaùo chæ
coù tính tuøy thôøi, hôøi hôït, deã trôû thaønh hoaøi nghi.
- Neáu thaønh tín, toân giaùo seõ laø moät theá giôùi kyø
dieäu.
- Chæ ñaët hy voïng vaøo möu moâ, keá hoaïch, ít tin töôûng
vaøo Thöôïng Ñeá.
- Ñöùc baùc aùi cuûa hoï chæ mang tính caùch “ñeïp maét”,
thích nhìn nhöõng cöû chæ quaûng ñaïi vöøa thöïc hieän.
- Thích chæ trích, pheâ bình.
- Taøi kheùo chæ ñeå khi giaûi quyeát moät coâng vieäc.
B. Trôû ngaïi cuûa tính tình :
- Ích kyû, heïp hoøi, ít tin töôûng vaø trung thaønh vôùi boån
phaän, ít quaûng ñaïi.
- Tính tình höôùng veà khoaùi laïc haï ñaúng vaø tình duïc hôn
taát caû caùc loaïi tính khaùc.
- Ít giaû doái nhöng ham tieàn cuûa nhaát.
- Cöùng coûi, haø tieän, ham hoá, ích kyû, neân ít thöông haïi,
giuùp ñôõ, baùc aùi, xaõ hoäi.
- Tình caûm luaân lyù, toân giaùo yeáu ôùt.
- Ít nghó ñeán danh döï vaø loøng aùi quoác.
* Toùm laïi :
- Ích kyû vôùi ñoàng loaïi.
- Möu moâ, aùc taâm.
- Keùm luaân lyù vaø toân giaùo.

136
* Toång hôïp tính tình : OÙc thöïc teá, xaõ giao.
* Giaù trò troåi vöôït : Thaønh coâng trong xaõ hoäi vaø noåi danh.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Khaùm phaù vaø hieåu bieát thoâng caûm vôùi tha nhaân.
- Boå khuyeát yeáu toá caûm vaø giaûm yeáu toá ñeä nhaát
thôøi : trau gioài vaø phaùt trieån caûm xuùc tinh thaàn, chung soáng
thieän caûm vôùi caùc tính tình khaùc.
- Coá eùp mình soáng theo nhöõng khuoân khoå.
- Nhôø vaøo moät ngöôøi baïn tinh khoân, moät thaày coâ
giaùo coù taøi ñöùc ñeå giuùp mình tìm thaáy moät chí höôùng,
khaùm phaù ñöôïc chính baûn thaân vaø giaù trò cao caû cuûa baûn
tính.
- Ñeà cao nhöõng nhu caàu trí thöùc, khoa hoïc, sieâu nhieân
ñeå thoáng trò nhöõng ham muoán thöïc taïi.
- Taäp quen toân troïng nhöõng nguyeân taéc, cheá ñoä. Bieát
kính sôï söï thöôûng phaït, nhaát laø thöôûng phaït ñôøi sau.
- Ñöøng quaù hy sinh nhaân phaåm cho nhöõng thaønh coâng
nhaát thôøi.
VII. LAÕNH ÑAÏM (THAÛN) : vC vH T
Voâ caûm + Voâ hoaït + Thöù (= Khoâng xuùc ñoäng +
Khoâng hoaït ñoäng + Phaûn öùng
chaäm).
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :
1. Ñaëc ñieåm hình theå :
- Ngöôøi laõnh ñaïm coù daùng ngöôøi gaày, cao, maûnh
khaûnh, yeáu ñuoái.
- Nöôùc da nhôït nhaït nhöng raát mòn.
- Raâu toùc ít vaø meàm maïi.
- Göông maët daøi, nhoû vaø thöôøng coù hình traùi soan.
- Caèm cong vaø nhoïn.
- Mieäng nhoû, muõi daøi.
- Caëp maét saùt vaø gaàn nhau.
- Mí maét naëng vaø seä xuoáng.
- AÙnh maét hieàn vaø mô moäng.

137
 - Caùnh tay meàm yeáu, maûnh khaûnh, ñaày gaân xanh.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Ngöôøi laõnh ñaïm meàm yeáu, khoâng ñuû söùc ñöông ñaàu
vôùi moät cuoäc soáng ñoøi nhieàu coá gaéng.
- Khoâng ñuû tieàm löïc ñeå töï veä baûn thaân.
- Thích soáng yeân oån, rieâng tö.
- Thích phoøng thaân, neân lo döï tröõ ñuû thöù nhoû nhen, tæ
mæ.
- Trôû neân maùy moùc, baûo thuû vôùi taäp quaùn, neáp
soáng vaø nieàm vui cuõ...
- Tieáng “ngöôøi khaùc” gaàn ñoàng nghóa vôùi “keû thuø”.
- Bình thaûn tröôùc moïi nghòch caûnh, vì öôùc ao soáng
“khoâng lo aâu”.
- Nhaãn nhuïc chòu ñöïng hôn laø tìm caùch giaûi quyeát moät
vaán ñeà.
- Thu mình soáng theo baûn naêng baûo toàn : lo laéng cho
söùc khoûe vaø nhöõng chuyeän khoâng ñaâu, soáng khaéc khoå vôùi
nhöõng lo buoàn u uaát.
- Ñôøi soáng tình duïc raát kín ñaùo, deã troâi theo loái soáng
ñoài baïi : nhöõng keû phaïm phaùp bò baét ôû coâng coäng phaàn
ñoâng laø nam giôùi loaïi tính naøy.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :
- Coù nhu caàu yeâu thöông, nhöng raát kín ñaùo : öôùc ao
ñöôïc yeâu thöông, ñau khoå neáu bò ngöôøi khaùc laïnh luøng.
- Ít hieåu bieát, neân deã bò coâ laäp, deã bò toån thöông khi
giao tieáp vôùi xaõ hoäi.
- Nuoâi chí phuïc thuø aâm æ khoù thaáy, nhöng gheâ gôùm
khi hoï phaûn öùng.
- Coù theå ñoäc aùc : khi nhoû haønh hung thuù vaät, lôùn leân
taøn nhaãn vôùi con caùi vaø ngöôøi thaân.
- Ña nghi, ñoøi hoûi nhöõng tính toaùn caån thaän, luoân luoân
bình thaûn traû thuø.
- Soáng theo nguyeân taéc vaø lieàu cheát ñeå giöõ nhöõng
nguyeân taéc ñoù.
- Coù theå laø phuï taù ñaéc löïc veà kyõ thuaät, trong kyõ
ngheä, phoøng thí nghieäm.

138
 - Khoâng öa treû con vaø loaøi vaät (coù khi hoï xeáp ñoàng
haïng ñaøn baø, treû con vaø loaøi vaät).
- Thieáu khaû naêng khuaát phuïc vaø baûo veä xaõ hoäi, neân
thöôøng bò xaõ hoäi vuøi daäp trong cuoäc soáng ñau thöông.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Trí khoân ít saùng suoát.
- Coù sôû tröôøng veà toaùn, vaïn vaät vaø trieát hoïc.
- Ham lyù thuyeát hôn laø thöïc haønh.
- Löu taâm ñeán nhöõng vaán ñeà chuyeân moân khoa hoïc, laø
chuyeân vieân taøi kheùo cuûa phoøng thí nghieäm.
- Nhìn toân giaùo döôùi khía caïnh tröøng phaït : hoûa nguïc
ñem laïi cho hoï nguoàn vui, vì traû thuø ñöôïc nhaân loaïi.
- Tuaân theo töøng chöõ cuûa leà luaät, hôn laø duøng tôùi trí
phaùn ñoaùn, neân muø quaùng, heïp hoøi vaø qui taéc.
* Toång hôïp tính tình : Ñôøi soáng leä thuoäc taäp quaùn, caèn
nhaèn vôù vaån.
* Giaù trò troåi vöôït : Bình thaûn.
B. Trôû ngaïi cuûa tính tình :
- Ngöôøi laõnh ñaïm coù thaùi ñoä baát ñoäng vaø laïnh luøng
cöùng coûi, maát moïi sôû thích hoaït ñoäng vaø höùng thuù yeâu
thöông.
- Hoaït ñoäng trí thöùc vaø xaõ hoäi giaûm yeáu, vì tính löôøi
bieáng, thích soáng an nhaøn, khoâng ñuïng chaïm ngöôøi khaùc.
- Tính haø tieän, ham hoá, ñoäc aùc, ích kyû phaùt trieån maïnh
vì cuoäc soáng thuï ñoäng, laõnh ñaïm (do thieáu hai yeáu toá caûm
vaø hoaït).
- Cuoäc soáng theo taäp quaùn, baûo thuû kheùp kín, bí maät
vaø khoù giaûng hoøa.
- Taäp ngheà, hoïc ngheà raát laâu, nhöng khi ñöôïc roài thì
khoâng boû vaø luoân caûi thieän.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Nuoâi loøng haùo höùc soáng taäp theå vaø hoaït ñoäng xaõ
hoäi.
- Thoaùt ly khoûi voû soø baûn thaân ñeå tìm hieåu, gaây
thieän caûm vaø yeâu thích tha nhaân.

139
 - Tìm moïi caùch khoâi phuïc laïi yeáu toá hoaït ñoäng.
- Thoaùt ly tính maùy moùc, chieáu leä ñeå coù ñöôïc cuoäc
soáng töï chuû, töï tin.
- Bieát hy sinh nhöõng thoûa maõn taàm thöôøng cho nhöõng
lôïi ích cao ñeïp. Höôùng veà moät lyù töôûng cao thöôïng.
VIII. VOÂ KHÍ LÖÏC (NHÖÔÏC) : vC vH S
Voâ caûm + Voâ hoaït + Sô (= Khoâng xuùc ñoäng + Khoâng
hoaït ñoäng + Phaûn öùng nhanh).
A. Ñaëc ñieåm taâm lyù :
1. Ñaëc ñieåm hình theå :
- Coù loaïi tính thaân hình maäp phì, khuoân maët nôû nang,
nhöng thieáu söùc soáng.
- Coù loaïi tính gaày yeáu.
- Ngöôøi nhöôïc maët troøn vaø chaûy seä, maét lôùn, mí maét
naëng, ñaàu muõi lôùn, cao hay troøn vo.
- Ngöôøi maäp phì coù caèm lôùn. Ngöôøi gaày yeáu coù caèm
nhoû thoù.
- Neùt maët eâm ñeïp nhöng môø aûo.
- Cöû chæ chaäm chaïp vaø moûi meät.
2. Ñaëc ñieåm sinh vaät hoïc :
- Thöôøng ngöôøi voâ khí löïc laø nhöõng beänh nhaân ít ñöôïc
bieát tôùi. Coøn nhoû, hoï laø thieáu nhi khaùu khænh, beùo toát,
phuùng phính neân ít ñöôïc xeùt nghieäm noäi tuyeán ñình treä gaây
nhieàu aûnh höôûng ñeán söùc lôùn cuûa theå xaùc.
- Chaäm treã trong daùng ñieäu ñi ñöùng vaø khi taäp ngheà.
- Haùu aên vaø yeáu ñuoái, neân phaûi choïn löïa thöùc aên vaø
khoù nuoâi.
- Hoï laø nhöõng ngöôøi ñình treä, trieån haïn.
- Luoân hoaõn laïi coâng vieäc ñang laøm ... cho ngaøy mai.
- Deã chaùn naûn thaát voïng.
- Thích tìm choã truù aån thanh vaéng ñeå ít lo ñeán coâng
vieäc, thích cuoäc soáng eâm ñeàm vaø lôïi duïng loøng nhieät thaønh
cuûa baïn höõu.
3. Ñaëc ñieåm taâm xaõ hoäi :

140
 - Hay than vaõn keâu ca khi gaëp khoù khaên.
- Thô treû nhö ñöùa nhoû, xöû theá nhö chuù choù ngoan
ngoaõn, trung thaønh nôi taäp theå.
- Deã daøng thaùn phuïc ngöôøi khaùc.
- Ham thích haøo nhoaùng.
- Tieâu xaøi hoang phí, ít quan taâm thanh toaùn nôï naàn.
- Raát yeáu ñuoái tröôùc nhöõng caùm doã xaùc thòt, thieáu
trung thaønh trong tình yeâu.
- Thöôøng ganh ghen, chua cay, vì chaäm chaân khi lao vaøo
nhöõng thuù vui maø bao ngöôøi ñang höôûng thuï.
- Ham thích nhöõng troø ñuøa thoâ tuïc, vì chuùng thöùc tænh
nôi hoï loaïi caûm xuùc phuø phieám vaø thaáp keùm.
- Vui söôùng khi laøm ngöôøi khaùc khieáp sôï. Nhaäu nheït,
cheùm gieát, vui chôi laø ñoà aên thöôøng nhaät cuûa hoï.
- Lui tôùi nhöõng ñaùm côø baïc, tieâu xaøi tieàn baïc vaøo
nhöõng thuù vui khích ñoäng vaø gian doái.
- Thích phim aûnh ñaám ñaù haõi huøng, kinh dò.
- Yeâu nhaïc daân ca, nhöng chæ coù theå trôû thaønh moät
nhaïc coâng taàm thöôøng.
- Ham meâ kòch tröôøng, ñaày tham muoán keát thuùc cuoäc
ñôøi caùch tang thöông.
4. Tieâu chuaån tuyeät ñoái :
- Löôøi bieáng, khoù caûi hoùa.
- Hoïc haønh thuï ñoäng hôn laø coá coâng nghieân cöùu (thích
nhöõng baøi taäp coù saün).
- Baàu khí ñoâng ngöôøi laøm hoï ngoät ngaït khoù thôû, meät
moûi.
- Thích soáng trong nhoùm ít ngöôøi.
- Coù sôû tröôøng veà nhöõng moân hoïc cuï theå vaän ñoäng
troø chôi.
- Cuoäc soáng sieâu nhieân coù theå laøm nôi hoï nhöõng
pheùp laï caûi hoùa tính tình.
- Loøng nhieät thaønh toân giaùo yeáu ôùt, nhöng toân giaùo
ñoùng vai troø raát quan troïng trong cuoäc soáng hoï.
B. Trôû ngaïi cuûa tính tình :

141
 - Tuoåi thanh xuaân, ngöôøi voâ khí löïc raát hay bò caùm doã
veà tình duïc, söùc choáng ñôõ yeáu ôùt, neân nguy hieåm.
- Soáng thuï ñoäng, löôøi bieáng trong vieäc quan troïng, trong
höôùng ñi caàn thieát vaø höõu ích cho cuoäc ñôøi.
- Öa ñình treä coâng vieäc vaø boån phaän.
- Tieâu xaøi phung phí, ñeå maéc nôï, say söa cheø cheùn,
nghieän ngaäp, huùt saùch, voâ kyû cöông, thieáu thöù töï, ít trung
thöïc, noùi doái vì nhöõng lyù do raát nhoû nhen.
- Ít lo cuoäc ñôøi thöïc teá, maø chæ lo nhu caàu cô naêng.
- Ñôøi soáng beâ tha, vì nhu caàu vaø tieáng goïi theå xaùc
chieám ñòa vò ñoäc toân.
C. Bieän phaùp giaùo duïc :
- Can ñaûm nhìn söï thaät cuûa tính khí ñeå ngaên ngöøa söûa
chöõa.
- Khích leä sôû thích hoaït ñoäng, caûm nghieäm nhöõng
thoûa maõn vui söôùng khi haêng haùi laøm vieäc.
- Gia nhaäp nhöõng sinh hoaït taäp theå.
- Truø lieäu nhöõng höôùng ñi cao ñeïp, roõ raøng, coù söùc
haáp daãn, loâi cuoán.
- Naêng khích leä thuùc ñaåy baèng caùch nhìn ñeán lôïi ích
cuûa coâng vieäc, taäp hoaøn thaønh coâng vieäc ñaõ baét ñaàu, chu
toaøn ñieàu hoøa moïi boån phaän.
- Luoân nhìn leân lyù töôûng, nhaém tôùi chuaån ñích, ñöøng
deã daøng hy sinh coâng ích, lôïi ích thieâng lieâng ñeå tìm lôïi loäc
ích kyû.
- Taäp hy sinh trong vieäc aên uoáng, höôûng nhaøn.
- Tìm ñoïc göông danh nhaân ñeå hoïc ñöùc tính cuûa caùc
ngaøi.
- Luoân taâm nieäm : sinh ra khoâng phaûi ñeå höôûng nhöõng
thaéng lôïi, nhöõng thaønh coâng traàn theá maø laø ñeå söûa soaïn
cho cuoäc soáng vónh cöûu mai sau.
CAÙC BAÛNG TRAÉC NGHIEÄM TÍNH TÌNH
Ñaây laø 2 baûng traéc nghieäm tính tình, moät baûng 54 caâu
vaø moät baûng 60 caâu. Qua hai baûng traéc nghieäm naøy, moãi
ngöôøi coù theå taïm ñuû cô sôû xeáp mình vaøo moät trong taùm
loaïi tính tình treân.

142
1. Höôùng daãn laøm traéc nghieäm :
Ñeå thu löôïm keát quaû traéc nghieäm chính xaùc nhaát, caùch
traû lôøi caùc caâu hoûi traéc nghieäm phaûi mang caùc tính chaát
sau:
- Traû lôøi thaønh thaät.
- Hieåu roõ caâu hoûi.
- Döïa vaøo nhöõng chuyeän, nhöõng coâng vieäc, nhöõng
bieán coá xaûy ra thoâng thöôøng, chöù khoâng pheâ phaùn theo
nhöõng bieán coá khaùc thöôøng, nhöõng hoaøn caûnh ñaëc bieät.
- Toång keát soá ñieåm cho thaät ñuùng.
2. BAÛNG TRAÉC NGHIEÄM 1 : (54 caâu hoûi)
+ Höôùng daãn :
- Ñaùnh daáu + (coäng) tröôùc caâu ñuùng, thích hôïp.
- Soá thöù töï cuûa moãi caâu hoûi cuõng laø soá ñieåm ghi
trong baûng “xeáp loaïi tính tình”.
- Ñaùnh daáu + (coäng) tröôùc nhöõng soá truøng hôïp trong
baûng xeáp loaïi tính tình ôû sau baûng traéc nghieäm naøy.
- Caùc soá ñoù coù theå naèm raûi raùc ôû 8 coät vaø truøng
laëp (cöù ñaùnh daáu + duø truøng laëp).
- Toång coäng töøng coät.
- Toång soá coät naøo lôùn nhaát hoaëc nhì laø tính tình cuûa
mình.
+ BAÛNG TRAÉC NGHIEÄM :

01. Coù yeâu thích thieân nhieân (nhö caây coû, trôøi maây, ñoàng
noäi ...)
02. Coù nhöõng caûm giaùc maïnh, deã thay ñoåi, baát ñònh, tính
khí thaát thöôøng ?
03.Bình tónh, ñieàm ñaïm, khaùch quan, bình thaûn ?
04. Öa toâ ñeïp thöïc teá, ít ñeå yù ñeán nhöõng yeáu toá khaùch
quan ?
05.Hay bò xuùc ñoäng ?
06. Haêng haùi thöïc hieän nhöõng tham voïng, haønh ñoäng quaû
quyeát vaø moät ñoâi khi voäi vaõ ?
07.Ngöôøi khaùc cho baïn laø löôøi bieáng ?

143
08.Thích nhöõng gì laø tröøu töôïng, heä thoáng, lyù thuyeát ?
09.Tin töôûng vaøo kinh nghieäm chöù khoâng lyù thuyeát ?
10.Thieân veà u saàu, buoàn baõ ?
11.Laïc quan vaø thöôøng vui veû ?
12. Nhuùt nhaùt, deã buoàn tuûi, khoâng quyeát ñònh, deã naûn chí
boái roái ?
13.Luoân beàn taâm, kieân nhaãn ?
14.Voàn vaõ, thaân maät, boàng boät, loâi cuoán trong xaõ hoäi ?
15.Nhieàu oùc thöïc teá ?
16.Ít oùc thöïc teá ?
17.Thích hoang phí ?
18.Gioûi quan saùt ?
19.Ngöôøi khaùc coi baïn laø hoáng haùch, chuyeân quyeàn ?
20.Ngöôøi khaùc coi baïn laø hieàn hoøa, laønh tính ?
21. Ngöôøi khaùc coi baïn laø öông ngaïnh, cöùng ñaàu cöùng coå?
22.Ham thích ñôøi soáng traàn tuïc ?
23.Yeâu thích thanh vaéng ?
24.Ít chöøng möïc, ít ñuùng giôø, xöôøi xónh ?
25.Thích aên uoáng, nguû nghæ ?
26.Khoù hoøa giaûi ?
27.Luoân kheùp kín, bí maät, kín ñaùo ?
28.Thích nhöõng cuoäc vui chôi, giaûi trí ?
29.Chaáp nhaän deã daøng ñeå laøm nhö moïi ngöôøi ?
30.Thích treâu choïc, mæa mai vì saün coù tính hoaøi nghi ?
31.Ngöôøi khaùc bieát baïn coù tính haøi höôùc, traøo loäng ?
32.Ít quan taâm ñeán noäi giôùi (tình caûm, caûm xuùc) ?
33. Ngöôøi khaùc nhaän bieát deã daøng loøng ngay thaúng vaø
thöïc teá cuûa baïn ?
34.Coù naêng löïc doài daøo ?
35. Toân troïng nhöõng nguyeân taéc vaø thích nhaéc nhôû tôùi
chuùng ?
36.Say meâ thô vaên vaø ngheä thuaät ?
37. Ngöôøi khaùc coi baïn laø ngöôøi ít thích giuùp ñôõ, ít thöông
ngöôøi ?
38.Khoù tính vôùi chính mình ?
39.Ham thích huøng bieän vaø coù taøi aên noùi ?
40.Taäp trung haønh ñoäng vaøo moät muïc ñích ñaõ choïn ?

144
41.Caàn haønh ñoäng maõnh lieät theo nhieàu chieàu höôùng ?
42.Ngöôøi khaùc cho baïn laø lòch söï ?
43.Baïn laø ngöôøi hung döõ ?
44.Thích nhaéc ñi nhaéc laïi nhöõng bieán coá quaù khöù ?
45.Thôø ô vôùi quaù khöù vaø töông lai ?
46. Ngöôøi khaùc thaáy baïn haáp daãn vaø tìm caùch laøm baïn
vôùi baïn ?
47.Ham thích môùi laï ?
48.Soáng theo taäp quaùn, thoùi quen ?
49.Hay laøm vieäc quaù ñoä, lieàu lónh ?
50.Ham thích nhöõng dò thöôøng, laï luøng ?
51.Thích soáng ñôn giaûn vaø giaûm bôùt nhöõng nhu caàu ?
52.Ham thích laøm ngöôøi khaùc bôõ ngôõ vaø chuù yù tôùi mình ?
53.Ngöôøi khaùc cho baïn laø ngöôøi can ñaûm ?
54.Khaéng khít vôùi ñôøi soáng gia ñình ?
BAÛNG XEÁP LOAÏI TÍNH TÌNH

Huøn Haên Öu Caûm Tónh Nhu Thaû Nhöôïc

g g n

6 5 1 2 3- 3- 3- 7.
13. 11 10. 4 8 9 7. 10.
15- 14 12 16- 13. 15- 16- 21
19 15- 16- 27 18. 18. 17 23.
34. 32. 23. 36 31 22 20 26.
38 34. 26. 43 33. 30 24 28.
40 39 28. 46 35. 32. 25 33.
49 41 44 47 48- 39 29 35.
51- 43 48- 50 51- 42 45 37
54 47 51- 52 53- 53- 53 48-

Chuù yù :
- Nhöõng soá laëp laïi 2 laàn : 7, 10, 13, 18, 23, 26, 28, 32, 33,
34, 35. (Ñaùnh daáu .)
- Nhöõng soá laëp laïi 3 laàn : 3, 15, 16, 48, 51, 53. (Ñaùnh
daáu -)
- Nhôù ñaùnh daáu ñaày ñuû caùc soá truøng laëp naøy.

145
3. BAÛNG TRAÉC NGHIEÄM 2 : (60 caâu hoûi)
+ Höôùng daãn :
- Baûng traéc nghieäm naøy chia laøm 3 phaàn döïa theo 3
yeáu toá cuûa tính tình.
- Moãi yeáu toá goàm 20 caâu.
- Moãi caâu goàm 5 coät ñöôïc ñaùnh giaù nhö sau :
+ +: Raát maïnh : 4 ñieåm.
+ : Maïnh : 3 ñieåm.
- + : Trung bình : 2 ñieåm.
- : Thöôøng, ít : 1 ñieåm.
- - : Raát ít : 0 ñieåm.
- Ñaùnh daáu + vaøo coät thích hôïp nhaát.
- Toång coäng sau moãi 20 caâu.
- Nhaân toång soá töøng coät vôùi soá ñieåm töông öùng treân.
- Laáy 40 ñieåm laø trung bình.
- Thí duï coù 3 coät ñieåm laø 45 - 37 - 54, thì 3 yeáu toá seõ
laø CvHT (Xuùc ñoäng - voâ hoaït - Thöù) : Ña caûm (öu).
+ BAÛNG TRAÉC NGHIEÄM :
A. Xuùc ñoäng :

01. Bò khuaáy ñoäng do nhöõng bieán coá ít quan troïng, do

nhöõng chuyeän nhoû nhaët khoâng ñaâu (ñoû maët, taùi maët,
run raåy, öùa leä ...)
02. Sung söôùng hay buoàn saàu vì nhöõng lyù do taàm thöôøng
(deã caûm ñoäng, phaûn öùng ngay laäp töùc ...)
03. Haøo höùng noàng nhieät khi dieãn taû moät yù kieán, baûo
veä moät quan ñieåm hay beânh vöïc moät laäp tröôøng (deã
noåi xung ...)
04. Xung ñoäng (thöôøng hay haønh ñoäng theo nhöõng khích
ñoäng, thuùc ñaåy töùc thôøi khoâng suy nghó ...)
05. Deã bò aûnh höôûng (khoù chòu veà nhöõng chuyeän nhoû
moïn, raát deã caûm tröôùc lôøi pheâ bình, tröôùc lôøi chæ
trích hôi phaät loøng).

146
06. Döõ doäi trong lôøi noùi, trong haønh ñoäng (hay leân gioïng,
noåi khuøng deã daøng, duøng nhöõng tieáng maïnh meõ, traû
lôøi vôùi nhöõng cöû ñieäu linh hoaït maïnh meõ, thieáu kieåm
soaùt).
07. Lo laéng vaø xao xuyeán (quaù baän taâm tôùi töông lai, lo
nghó vu vô ...)
08. Thöôøng baát maõn vôùi ngöôøi khaùc vaø vôùi caû chính
mình, hay löu taâm ñeán nhöõng thieáu soùt, khuyeát ñieåm,
ñeán maët traùi cuûa söï vaät, cuûa con ngöôøi ñeå so saùnh.
09. Khoâng tin töôûng (vì töôûng mình coù nhieàu keû thuø mai
aån, vì hay giaû ñònh nhöõng yù töôûng xaáu vaø luoân sôï bò
löøa ñaûo).
10. Deã thay ñoåi (caùch dieãn taû vaø yù kieán, tình caûm).
11. Tính khí thay ñoåi thaát thöôøng (ñang phaán khôûi boãng
naûn chí, ñang vui chôi boãng u saàu ...).
12. Thöôøng bò aùm aûnh bôûi caùc hoaøi nghi, nhöõng baáp
beânh tröôùc nhöõng haønh ñoäng ít quan troïng (thaéc maéc
voâ ích vì nhöõng cöû chæ ngoân ngöõ cuûa mình).
13. Bi quan yeám theá (vì caûm thaáy ít öu ñaõi, bò aùc caûm
thöôøng veà khía caïnh buoàn thaûm cuûa ñôøi).
14. Chuû quan (thöoøng coù khuynh höôùng xeùt ñoaùn theo tình
caûm, thöôøng chuù troïng ñeán hình aûnh trong caâu chuyeän,
lôøi vaên).
15. Öa taïo ra nhöõng keá hoaïch moäng töôûng, khoù thöïc hieän
(xaây nhaø treân cung traêng).
16. Thích chaûi chuoát, toâ ñieåm, laøm ñeïp.
17. Thöôøng thieáu kieân nhaãn (ham muoán maïnh meõ, khoù
chòu tröôùc nhöõng chaäm treã).
18. Raát ña caûm (rung ñoäng deã daøng tröôùc lôøi töôøng thuaät
veà nhöõng haønh ñoäng anh huøng hay khi ñoïc saùch gaëp
moät bieán coá ít ñaùng xuùc ñoäng).
19. Deã ñi tôùi nhöõng e sôï voâ lyù, khoâng chính ñaùng (sôï
mình, sôï soáng, sôï ngöôøi, sôï ñoû maët, ñau yeáu ...)
20. Thích caûm nghieäm nhöõng ham muoán, nhöng thuø gheùt
aùc caûm voâ lyù.
B. Hoaït ñoäng :

147
21. Thöôøng baän taâm ñeán moät coâng vieäc höõu ích ngay caû
nhöõng luùc thaûnh thôi, nhaøn roãi (con ngöôøi laøm vieäc
lieân lyû, khoâng theå soáng thaûnh thôi).
22. Öa thi haønh laäp töùc nhöõng gì ñaõ ñònh ñoaït (tính toaùn
moät coâng chuyeän ñi thaêm vieáng, laøm baøi, vieát thô ...),
hoï khoâng thích trì hoaõn, dôøi laïi.
23. Coá chaáp, khaêng khaêng thi haønh nhöõng coâng vieäc ñaõ
quyeát ñònh, coù khi nhöõng khoù khaên, nhöõng trôû ngaïi
coøn thuùc ñaåy hoï.
24. Saün saøng löu taâm ñeán nhöõng coâng vieäc boù buoäc (boån
phaän, ngheà nghieäp) vaø xeáp vaøo haøng thöù yeáu nhöõng
öa thích : xaõ hoäi, ñoïc saùch, loái chôi taøi töû).
25. Coù khaû naêng hoaøn thaønh moät coâng vieäc (thay vì laøm
caåu thaû hay boû lôõ).
26. Ñònh ñoaït (quyeát ñònh nhanh choùng caû trong nhöõng
tröôøng hôïp khoù khaên).
27. Caûm thaáy hoaït ñoäng laø moät nhu caàu töï nhieân (khoâng
caàn phaûi thuùc ñaåy hoaït ñoäng).
28. Thöôøng saün saøng vui nhaän coâng taùc, caû khi caûm thaáy
chaùn ngaùn, döûng döng vôùi coâng taùc ñoù (thay vì hoaït
ñoäng caùch ueå oaûi, böïc töùc ...).
29. Baét tay vaøo coâng vieäc ngay (khoâng maát thôøi giôø la caø,
taùn doùc, vöôn vai).
30. Luoân chaêm chæ laøm vieäc (ñeán heát taâm löïc, chuù yù
vaøo coâng vieäc hieän taïi).
31. Thöôøng toû ra coù nghò löïc (trong caùch cö xöû, ñi ñöùng
vaø trong moïi hoaït ñoäng thöôøng ngaøy).
32. Möïc thöôùc, ñeán baøn giaáy, coâng sôû ñuùng giôø (bieát
ñieàu hoøa nhöõng boån phaän caù nhaân, traùch nhieäm xaõ
hoäi vaø nghóa vuï cuûa ngheà nghieäp).
33. Töï laäp trong coâng vieäc, coù khaû naêng saùng kieán vaø
hoaït ñoäng caù nhaân.
34. Bình phuïc nhang choùng sau nhöõng coâng vieäc meät nhoïc
(laáy laïi söùc mau leï).
35. Ngöôøi coù khaû naêng thöïc hieän moät yù ñònh vaø coù theå
ñaûm nhieäm moät söù maïng, moät thay ñoåi höõu ích, moät
caûi tieán töùc thôøi.

148
36. Chuù yù ñeán coâng vieäc ñang laøm (taäp trung coá gaéng
vaøo moät coâng vieäc, vaøo moät cuoäc ñaøm luaän).
37. Kheùo chaân tay, coù theå thöïc hieän troïn ñöôïc nhöõng
coâng vieäc chöa quen.
38. Con ngöôøi kheùo öùng bieán (thí duï noùi tröôùc coâng
chuùng khoâng caàn söûa soaïn tröôùc).
39. Ngöôøi quan saùt tinh töôøng (chuù yù ñeán nhöõng tieåu tieát
maø ngöôøi khaùc khoâng quan taâm ñeán).
40. Ngöôøi ham chuoäng nhöõng cuoäc thao luyeän ñoøi hoûi söùc
vaän ñoäng : taøi kheùo leùo vaø söùc maïnh (saên baén, côõi
ngöïa).
C. AÂm höôûng :
41. Bieát döï phoøng (söøa soaïn kyõ löôõng thôøi khoùa bieåu,
keá hoaïch hoaït ñoäng, chöông trình soáng, hoï khoâng öa
thích nhöõng gì baát ngôø, baát thình lình).
42. Thöôøng khoân ngoan bieát truø lieäu ; ñeà phoøng tröôùc moïi
vieãn caûnh.
43. Quan taâm ñeán nhöõng keát quaû xa xaêm (truø lieäu nhöõng
keá hoaïch tröôøng kyø).
44. Gaén boù vôùi nhöõng nguyeân taéc, vôùi nhöõng luaät leä coá
ñònh (caàn nhöõng nguyeân taéc cö xöû).
45. Beàn taâm trong vieäc thi haønh nhöõng chöông trình, nhöõng
keá hoaïch, nhöõng döï ñònh (ñi tôùi cuøng nhöõng gì ñaõ baét
ñaàu).
46. Trung thaønh trong nhöõng nieàm thieän caûm vaø yeâu ñöông
(gaén boù vôùi nhöõng ngöôøi thaân, nhöõng caûnh vöïc thôøi
thô aáu).
47. Khoù an uûi sau khi maát moät ngöôøi thaân yeâu hay moät
thaát baïi (nhöõng tình caûm naëng neà keùo daøi aûnh höôûng
khoù xoùa môø).
48. Deã thuø haèn, oaùn giaän, khoù hoøa giaûi (ghi giöõ laâu daøi
nhöõng nhuïc maï, nhöõng baát coâng, nhöõng gì ñoái laäp).
49. Möïc thöôùc (coù nhöõng thoùi quen ñuùng möïc : theo saùt
thôøi khoùa bieåu, qui ñònh caùch xöû theá).
50. Coù traät töï vaø coù phöông phaùp (öa thích nhöõng gì caân
ñoái, thöù töï, ñònh choã roõ reät cho moãi vaät).

149
51. Böôùng bænh, coá chaáp (khaêng khaêng giöõ nhöõng yù
kieán, tö töôûng vaø sôû thích).
52. Baûo thuû (giöõ gìn traät töï hieän höõu, nhöõng coå truyeàn,
thích taøng tröõ nhöõng ñoà vaät ñaõ duøng).
53. Raát gaén boù vaøo moät heä thoáng (xaõ hoäi, chính trò, trieát
hoïc, toân giaùo).
54. Öa laøm vieäc vôùi daán thaân (hoï quyeát ñònh kyõ löôõng,
khoâng laøm gì voäi vaøng, hôøi hôït).
55. Thích suy ñi nghó laïi moät tö töôûng, moät bieán coá, moät
söï vaät.
56. Thöôøng möïc thöôùc vaø hoaït ñoäng traàm tónh, ñieàu hoøa,
khoâng voäi vaøng haáp taáp).
57. Vöõng vaøng trong caûnh huoáng ñaõ choïn, vôùi nôi cö truù,
vôùi vieäc trang trí, xeáp ñaët, vôùi ngheà nghieäp (raát gheùt
thay ñoåi).
58. Öa lieân ñôùi, maïch laïc (trình baøy dieãn taû moät caùch lyù
söï, soáng theo nhöõng nguyeân taéc ñaõ ñònh).
59. Thöôøng kín ñaùo thaän troïng (khoâng öa toû baøy thieän
caûm, hoaëc aùc caûm, kheùp kín).
60. Thöôøng tieát kieäm, caàn kieäm nhöõng tieâu xaøi, bieát
daønh duïm söùc löïc moät caùch khoân kheùo.
GHI CHUÙ : Laáy soá ñieåm cuûa coät cao nhaát moãi baûng.
1. Baûng 1 : XUÙC ÑOÄNG. 2. Baûng 2 : HOAÏT ÑOÄNG.
+ Treân 40 ñieåm : Caûm + Treân 40 ñieåm : Hoaït
+ Döôùi 40 ñieåm : voâ Caûm. + Döôùi 40 ñieåm : voâ Hoaït.
3. Baûng 3 : AÂM HÖÔÛNG.
+ Treân 40 ñieåm : Phaûn öùng chaäm (Thöù).
+ Döôùi 40 ñieåm : Phaûn öùng nhanh (Sô).

XUÙC ÑOÄNG HOAÏT ÑOÄNG AÂM HÖÔÛNG

Stt
++ + +- - -- ++ + +- - -- ++ + +- - --
1
2
3
4
....

150
 18
19
20
T.C x4 x3 x2 x1 x0 x4 x3 x2 x1 x0 x4 x3 x2 x1 x0
MUÏC LUÏC

- Lôøi ngoû 3

- Baøi 1 : Huaán giaùo trong söù meänh muïc vuï cuûa HT 4

- Baøi 2 : Tìm hieåu saùch Giaùo lyù Hoäi thaùnh CG 10

- Baøi 3 : Toå chöùc vaø ñieàu haønh Huaán giaùo 28

- Baøi 4 : Heä thoáng döï phoøng trong vieäc giaùo duïc TTN 55

- Baøi 5 : AÙp duïng pp Haøng ñoäi vaøo vieäc huaán giaùo TTN 63

- Baøi 6 : Kyõ thuaät Xem - Xeùt - Laøm 72

- Baøi 7 : Phöông phaùp Praise öùng duïng vaøo huaán giaùo 83

- Baøi 8 : Sinh hoaït leã hoäi cuûa Giaùo xöù 89

- Baøi 9 : Taâm taùnh hoïc 115

151