Bài 18:

NHỮNG NĂM ĐẦU CỦA CUỘC KHÁNG CHIẾN TOÀN QUỐC

CHỐNG THỰC DÂN PHÁP (1946 – 1950)
I. KHÁNG CHIẾN TOÀN QUỐC CHỐNG THỰC DÂN PHÁP BÙNG NỔ
1. Thực dân Pháp bội ước và tiến công ta
- Sau khi kí với Pháp bản Hiệp định Sơ bộ (6/3/1946) và Tạm ước (14/9/1946), phía ta
nghiêm chỉnh thực hiện, nhưng Pháp lại bội ước, luôn khiêu khích, tiến công ta ở Nam
Bộ, Lạng Sơn, Hải Phòng, Hà Nội,…
- Ngày 18/12/1946, Pháp gửi tối hậu thư yêu cầu ta phải giải tán lực lượng tự vệ chiến
đấu, giao quyền kiểm soát thủ đô cho chúng, nếu không sáng ngày 20/12/1946 chúng
hành động.
 Nền độc lập, chủ quyền của nước ta bị đe dọa nghiêm trọng.
2. Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng
* Cuộc kháng chiến toàn quốc chống thực dân Pháp bùng nổ:
- Ngày 12/12/1946 Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra chỉ thị “toàn dân kháng chiến”.
- Ngày 18 và 19/12/1946, Ban Thường vụ Trung ương Đảng họp, quyết định phát động
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược trong cả nước.
- Đêm 19 ngày 19/12/1946, cuộc kháng chiến toàn quốc bắt đầu. Lời kêu gọi toàn quốc
kháng chiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh được truyền khắp cả nước.
* Đường lối kháng chiến chống Pháp của Đảng:
- Được thể hiện trong các văn kiện:
+ Chỉ thị Toàn dân kháng chiến của Ban thường vụ Trung ương Đảng (12/12/1946).
+ Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Chủ tịch HCM (19/12/1946).
+ Tác phẩm Kháng chiến nhất định thắng lợi của Tổng Bí thư Trường Chinh (9/1947).
- Tính chất, mục đích, nội dung, phương châm: toàn dân, toàn diện, trường kì, tự lực cánh
sinh, tranh thủ sự ủng hộ của quốc tế.
II. CUỘC CHIẾN ĐẤU Ở CÁC ĐÔ THỊ VÀ VIỆC CHUẨN BỊ CHO CUỘC KHÁNG
CHIẾN LÂU DÀI
1. Cuộc chiến đấu ở các đô thị phía Bắc vĩ tuyến 16
- Ở Hà Nội: khoảng 20 giờ ngày 19/12/1946 cuộc chiến bắt đầu.
+ Nhân dân lập chướng ngại vật trên đường chống giặc.
+ Trung đoàn thủ đô được thành lập, đánh địch quyết liệt ở Bắc bộ phủ, chợ Đồng
Xuân…Sau hai tháng quân ta rút về căn cứ an toàn (2/1947).
- Ở các đô thị Bắc Giang, Bắc Ninh, Huế…quân ta bao vây, tiến công tiêu diệt địch.
- Ý nghĩa: tiêu hao một bộ phận sinh lực địch, chặn đứng kế hoạch đánh nhanh thắng
nhanh của Pháp, tạo điều kiện cho cả nước đi vào kháng chiến lâu dài.

2. Tích cực chuẩn bị kháng chiến lâu dài (Đọc thêm)

III. CHIẾN DỊCH VIỆT BẮC THU - ĐÔNG NĂM 1947

1. Thực dân Pháp tiến công căn cứ địa Việt Bắc
a. Âm mưu của Pháp
- Mở chiến dịch Việt Bắc nhằm giành thắng lợi quân sự để nhanh chóng kết thúc chiến
tranh.
- Phá tan cơ quan đầu não kháng chiến, tiêu diệt phần lớn bộ đội chủ lực của ta
- Khóa chặt biên giới Việt – Trung, ngăn chặn liên lạc giữa Việt Nam với quốc tế.
- Để thực hiện âm mưu tấn công Việt Bắc, ngày 7/10/1947: Pháp huy động 12000 quân
đánh lên Việt Bắc mở 2 gọng kìm:
+ Đông: theo đường số 4, bao vây căn cứ Việt Bắc ở phía đông và phía bắc.
+ Tây: theo đường sông Lô, sông Hồng bao vây Việt Bắc ở phía tây.
b. Mục tiêu của Đảng: Đảng ta đã có chỉ thị “Phải phá tan cuộc tiến công mùa đông của
Pháp”.
c, Diễn biến:
- Tại Bắc Kạn: quân dân Việt Nam chủ động tiến công, bao vây, tập kích vào những nơi
địch chiếm đóng, phục kích trên đường từ Bắc Kạn đi Chợ Mới, Chợ Đồn,…

- Tại mặt trận hướng Đông: quân dân Việt Nam phục kích chặn đánh địch trên Đường số
4, cản bước tiến của chúng, tiêu biểu là trận đánh phục kích trên đường Bản Sao - đèo
Bông Lau ngày 30 - 10 - 1947.

- Tại mặt trận hướngTây: quân dân Việt Nam phục kích chặn đánh nhiều trận trên sông
Lô, tiêu biểu là các chiến thắng ở Đoan Hùng, Khe Lau,....

- Phối hợp với cuộc chiến đấu ở Việt Bắc, quân dân ta trên các chiến trường toàn quốc
hoạt động mạnh, góp phần kiềm chế quân địch.

c, Kết quả:
- Pháp khỏi Việt Bắc ngày 19 - 12 - 1947.
- Cơ quan đầu não kháng chiến được bảo toàn.
- Bộ đội chủ lực của ta ngày càng trưởng thành.
d, Ý nghĩa:
- Là chiến dịch phản công lớn đầu tiên của ta giành thắng lợi.
- Làm phá sản hoàn toàn kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh của Pháp buộc Pháp chuyển
sang đánh lâu dài với ta, thực hiện chính sách “dùng người Việt đánh người Việt, lấy
chiến tranh nuôi chiến tranh”.
- Chứng tỏ tính đúng đắn của đường lối kháng chiến của Đảng ta.
- Kháng chiến chuyển sang giai đoạn mới.
III. CHIẾN DỊCH BIÊN GIỚI THU - ĐÔNG 1950
1. Hoàn cảnh lịch sử
* Thuận lợi:
- 1/10/1949, nước Cộng hoà Nhân dân Trung Hoa ra đời Từ đây VN có mối quan hệ trực
tiếp với các nước XHCN.
- 18/1/1950, Trung Hoa; 30 - 1 - 1950 Liên Xô các nước trong phe xã hội chủ nghĩa lần
lượt công nhận và đặt quan hệ ngoại giao với nước Việt Nam. Từ đây, CMVN nhận được
giúp đỡ trực tiếp từ các nước XHCN.
* Khó khăn:
- Mĩ từng bước can thiệp sâu và “dính líu” trực tiếp vào cuộc chiến tranh ở Đông Dương.
- 5/1949, với sự đồng ý của Mĩ, Chính phủ Pháp đề ra kế hoạch Rơve. (KH đầu tiên có sự
can thiệp của Mĩ).
+ Tăng cường phòng thủ ở đường số 4 .
+ Thiết lập hành lang Đông – Tây (Hải Phòng - Hà Nôi - Hoà Bình - Sơn
La).
+ Chuẩn bị tấn công Việt Bắc lần 2.
* Chủ trương của Đảng:
6 - 1950, Đảng và Chính phủ quyết định mở (chủ động) chiến dịch Biên giới nhằm (3
mục tiêu)
+ tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch
+ khai thông biên giới V-T (đường sang Trung Quốc và thế giới)
+ mở rộng và củng cố căn cứ địa Việt Bắc, tạo đà thúc đẩy cuộc kháng chiến tiến lên.
- Chủ tịch Hồ Chí Minh trực tiếp ra mặt trận để cùng Bộ Chỉ huy chiến dịch chỉ đạo và
động viên bộ đội chiến đấu.
* Diễn biến:
- 16/9/1950, ta tấn công Đông Khê -> mở đầu chiến dịch
- 18/9/1950: Đông Khê mất, Thất Khê bị uy hiếp, Cao Bằng bị cô lập -> Pháp rút khỏi
Cao Bằng theo đường số 4
- 22/10/1950: đường số 4 được giải phóng -> chiến dịch kết thúc thắng lợi.
* Kết quả:
+ Giải phóng một vùng biên giới Việt - Trung từ Cao Bằng tới Đình Lập với 35 vạn dân,
+ Chọc thủng “Hành lang Đông - Tây” của Pháp.
+ Thế bao vây của địch cả trong lẫn ngoài đối với căn cứ địa Việt Bắc bị phá vỡ.
+ Kế hoạch Rơve bị phá sản.
* Ý nghĩa:
- Là chiến dịch đầu tiên ta chủ động mở (khác so với Việt Bắc)
- Với chiến thắng Biên giới, con đường liên lạc của ta với các nước xã hội chủ nghĩa
được khai thông
- Quân đội ta đã giành được thế chủ động trên chiến trường chính (Bắc Bộ),
- Mở ra bước phát triển mới của cuộc kháng chiến.