Reviewer in Rizal • Calamba, Laguna

• Dr. Jose Protacio Mercado Rizal Y Quintos Alonzo

R.A 1425 (Rizal Law) Realonda
Dr. H. Otley Beyer Magulang Ni Rizal
(Dalubhasa sa Antropolohiya)
Ang mga nagpasya kung sino ang dapat maging • Don Francisco Mercado Rizal
Pambansang Bayani: • Donya Teodora Alonzo y Quintos Realonda
• Nananalaytay sa dugo ni Rizal ang dugong Silangan
1. Commissioner William Howard Taft (malao’y naging at Kanluran (Negrito, Malay, Tsino, Hapon, at
pangulo ng Estados Unidos)
Espanyol)
2. Morgan Schuster
• Domingo Lameo/ Lam-co– Kanunununuan ni Rizal.
3. Bernard Moses
Isang Tsinong Imigrante. Ginawa niyang “Mercado”
4. Dean Worcester
ang kanyang apilyedo na akmang-akma naman sa
5. Henry Clay Ide
kaniyang pagiging mngangalakal. “Palengke,” sa
6. Trinidad Pardo de Tavera
Filipino ang Mercado.
7. Gregorio Araneta
• Ines dela Rosa –Asawa ni Domingo Lameo/Lam-co.
8. Cayetano Arellano
Mayamang Tsinong Kristiyano.
9. Jose Luzurriaga
• Francisco Mercado – Naging anak nina Domingo
Limang (5) pinagpilian upang maging bayani: Mercado at Ines dela Rosa.
• Cirila Bernacha – Mestisang Tsino na napangasawa
1. Marcelo H. Del Pilar ni Francisco Mercado.
2. Graciano Lopez-Jaena • Juan Mercado – Anak nina Francisco Mercado at
3. Jose Rizal Cirila Bernacha. Lolo ni Rizal.
4. Antonio Luna • Cirila Alejandro - Asawa ni Juan Mercado.
5. Emilio Jacinto Nagkaroon ng 13 anak.
• Francisco Mercado - Bunso sa labintatlong anak.
Batas Republika Blg. 1425 Ama ni Rizal.
• Teodora Alonso Realonda - Asawa ni Francisco
• Kilala sa tawag na BATAS RIZAL na pinagtibay at
Mercado. Ikinasal sila noong Hunyo 12, 1848.
isinabatas noong Hunyo 12, 1956.
• Lakandula – Sinasabing nagmula ang angkan nina
• Inihanda ni Senador Claro M. Recto
Donya Teodora. Ito’y uling katutubong hari ng
sa Pambansang Kalupunan ng Edukasyon.
Tondo.
• Tinawag itong House Bill 5561 sa kongreso na
• Eugenio Ursua – Kanunununuan ni Rizal (lolo sa
pinangunahan ni Cong. Jacobo Gonzales at tinawag
tuhod)
naman itong Senate Bill 438 sa senado.
• Benigna – Walang nakaaalam ng apilyedo. Ikinasal
Sen. Jose P. Laurel - Head of the Senate Committee on kay Manuel de Quintos, isang abogadong Tsinong-
Education (Tagapangulo ng Kalupunan ng Senado ng Pilipino mula sa Pangasinan.
Edukasyon). Tumulong kay Sen. Claro M. Recto upang maging • Brigida – Napangasawa ni Lorenzo Alberto Alonso.
ganap na batas ang House Bill Blg. 5561. Naging anak sina Narcisa, Teodora(ina ni Rizal),
Gregorio, Manuel, at Jose.
• Ipinatupad ng Pambansang Kalupunan ng Edukasyon
noong AGOSTO 16,1956, ayon sa pagkalathala sa Mga Kapatid ni Rizal:
Official Gazette.
1. Saturnina (1850-1930) – Panganay sa magkakapatid.
BATAS RIZAL: KAPARES NG RH BILL Palayaw niya ay neneng” Ikinasal kay Manuel T.
Katulad ng RH Bill, hindi naging madali ang pagpasa ng batas Hidalgo.
na ito dahil sa malakas na pagtutol ng Simbahang Katoliko. 2. Paciano (1851-1930) – Nakatatandang kapatid na
lalaki. Namatay noong Abril 13, 1930.
Limang (5) Pangunahing Elemento ng Nasyonalismo 3. Narcisa (1852-1939) – Ang palaw niya ay Sisa.
Ikinasal siya kay Antonio Lopez.
1. Kultura 4. Olimpia (1855-1887) – Palayaw niya ay Ypia. Ikinasal
2. Kasaysayan siya kay Silvestre Ubaldo, isang operator ng ng
3. Wika telegrapo ng Maynila.
4. Relihiyon 5. Lucia (1857-1919) – Ikinasal siya kay Mariano
5. Teritoryo Herbosa ng Calamba na namangkin ni Padre
Casanas.
Mga Tumutol sa Orihinal na Bersyon ng Batas Rizal
6. Maria (1859-1945) – Biang ang kanyang palayaw.
• Sen. Decoroso Rosales (kapatid ni Arsobispo Rosales) Ikinasal siya kay Daniel Faustino Cruz ng Biñan,
• Mariano Cuenco (kapatid ni Arsobispo Cuenco) Laguna.
• Padre Jesus Cavanna 7. Jose Rizal (1861-1896) – Pinakadakilang bayani at
henyo. Ang kaniyang palayaw ay Pepe. Nakisama
• Senador Francisco “Soc” Rodrigo
siya kay Josephine Bracken, taga-Hongkong.
• Ilang grupo sa Simbahang Katoliko
Nagkaanak sila ng lalakingunit namatay makalipas
Iba pang Tumutol sa Orihinal sa Batas Rizal ang ilang oras.
8. Concepcion (1862-1865) – Ang kanyang palayaw ay
1. Padre Jesus Cavanna Concha. Namatay siya dahil sa sakit sa edad na 3.
Naniniwala siyang ang nobela ay nararapat na sa Ang kaniyang pagkamatay ang unang kalungkutang
nakaraan na lamang at hindi na ito nagpapakita ng naranasan ni Rizal.
kasalukuyang nararanasan ng Pilipinas. 9. Josefa (1865-1945) – Ang kaniyang palayaw ay
2. Jesus Paredes Panggoy. Namatay siyang matandang dalaga sa edad
May Karapatan and simbahan na tanggihan ang na 80.
pagbabasa ng nobela dahil sa panganib ng kanilang 10. Trinidad (1868-1951) –Trining ang kaniyang
kaligtasan. palayaw. Namatay rin siyang isang matandang
3. Cuenco dalaga noong 1951 sa edad na 83.
Ayon sa kaniya, hindi naniniwala si Rizal na may 11. Soledad (1870-1951) – Bunso sa magkakapatid. Ang
walang purgatory0. Ang Rizal daw ay umaatake sa kaniyang palayaw ay Choleng. Ikinasal siya kay
doktrina, paniniwala at gawi/gawain ng simbahan. Pantaleon Quintero ng Calamba.
• Padre Rufino Collantes – Nagbinyag kay Rizal
Kabanata 1 • Padre Pedro Casañas – Ninong ni Dr. Jose Rizal.
“Kapanganakan/Pagsilang ng Pambansang Bayani” Ikinabubuhay ng Mag-anak ni Rizal
• Hunyo 19, 1861 • Nakapag-aaani sila ng palay, mais, at tubo.
 • Nag-aalaga ng baboy, manok, at pabo sa kanilang
likod-bahay.
• May maliit na tindahan, maliit na gilingan ng
Harina/arina, at gawaan ng mamon
Mga Guro:
• Leon Monroy (private tutor) – Nagturo kay Rizal ng
mga batayan/saligan/ pangunahing kaalaman sa
wikang Latin.
• Manuel Alberto – tiyuhin ni Rizal at nagturo sa
kaniya ng tungkol sa pisikal na pag-unlad at ng
pagmamahal sa kalikasan.
• Maestro Justiniano Aquino Cruz- paaralan sa Biñan
Kabanata 2
Kabataan sa Calamba
Banga- Dito nagmula ang pangalan ng bayang sinilangan ni
Jose Rizal, ang Calamba at naging magandang kanlungan ng
bayani.
• Masaya ang mga alaala ni Jose Rizal sa kaniyang
kabataan sa Calamba.
Calamba, ang Bayan ng Bayani
• Ang Calamba ay isang asyendang-bayang
pinamamahalaan ng isang Ordeng Dominiko na
may-ari ng mga lupain sa paligid nito.
• Sa Silangan ng bayan ay naroon ang Lawa ng
Laguna at sa gitna ng lawa ay ang maalamat na Isla
ng Talim.
• Sa papuntang hilaga ay ang bayan ng Antipolo,
kilalang dambana ng milagrosang “Birhen ng
Kapayapaan at Ligtas na Paglalakbay.”
• Minahal ni Rizal ang Calamba ng buong puso’t
kaluluwa ni Rizal.
1876 – Noong si Jose Rizal ay 15 taong gulang at estudyante sa
Ateneo Municipal de Manila, naalala niya ang kaniyang bayang
sinilangan at bunga nito ay nakasulat siya ng isang tula, “A
Recuerdo A Mi Pueblo” (Isang Alaala ng Aking Bayan).
Mga Alaala ng Kabataan
• “Masasayang araw nila sa hardin ng kanilang
tahanan nang siya ay tatlong (3) taong gulang”
• “Araw-araw na pagdarasal nila tuwing Orasyon”
• “Paglalakad sa bayan, lalo na kapag maliwanag ang
gabi.”
Ang Unang Kalungkutan ng Bayani
• Ang pagkamatay ng kaniyang kapatid na si
Conception o “Concha” dahil sa sakit noong 1865.
• Anak ng isang pamilyang katoliko, isinilang at
pinalaki sa diwa ng Katolisismo, at mayroong malinis
na puso.
• Lumaking mabuting katoliko si Rizal.
➢ Sa edad na tatlo (3), kasama na niya sa pagdarasal
ang kaniyang pamilya.
➢ Si Donya Teodora na isang debotong Katoliko ang
nagturo kay Rizal ng mga dasal.
➢ Nang siya ay limang (5) taong gulang na, marunong
na siyang magbasa ng bibliya ng pamilya na nasa
wikang Espanyol.
➢ Padre Leoncio Lopez – Ang kura ng bayan.
Iginagalang at pinagpipitaganan ni Rizal.
Peregrinasyon sa Antipolo
• Hunyo 6, 1968 – Nagtungo si Jose at ang kaniyang
ama sa Antipolo para sa kanilang peregrinasyon na
ipinanata ni Doña Teodora nang isilang si Jose.
• Ito ang unang pagtawid ni Jose sa Lawa ng Laguna
at unang peregrinasyon sa Antipolo.
Ang Kuwento ng Gamugamo
• Sa lahat ng mga ikinuwento ni Doña Teodora sa
paboritong anak na si Jose, ang kuwento ng batang
gamugamo ang nagkintal ng mgandang aral sa
kanya.
Mga Talinong Pansining
• Sa edad na lima (5), gumuguhit na siya sa tulong ng
kaniyang lapis, humuhubog ng magagandang bagay
sa luwad o wax.
• Bilang tugon sa kahilingan ng alkalde, pininturahan
ni Rizal ang bagong bandila ng kulay de-langis.
➢ Usman – Aso ni Jose Rizal. Ang kulay nito ay itim.
Kasama niyang maglakad sa kaparangan at sa tabing
lawa.
➢ Alipato – Pangalan ng kabayo ni Rizal. Binili ito ng
kaniyang ama sa kaniya at gustong-gusto niya itong
sakyan.
➢ Isang interesanteng kuwento kay Rizal ay ang
tungkol sa kanyang eskultura.
Unang Tula ni Rizal
“Sa Aking Mga Kababata” – Unang tula ni Rizal na isinulat niya
sa katutubong wika noong siya ay nasa edad walo (8).
Si Rizal Bilang Batang Salamangkero
• Pagpapawala at muling pagpapabalik ng isang barya
• Eksibisyon ng lampara na nagbibigay-anino sa
putting tabing
• Pagpapakilos ng papet
• Ipinakita niya iyon sa Kabanata 17 at 18 ng El
Filibusterismo
Mga Pagmumuni-muni sa Tabing-Lawa
• Kapag magdadapit-hapon tuwing tag-araw ay
nagpupunta si Rizal kasama ang kaniyang alagang
aso sa Lawa ng Laguna para mapag-wari-wari ang
kalagayan ng inaaping bayan.
Mga Impluwensiya
• Mula sa Nunong Malaya
- Pag-ibig sa kalayaan
- Bukal sa pagnanasang maglakbay
- Katapangan
• Mula sa Nunong Tsino
- Seryoso
- Masinop
- Pasensiyoso
- Mapagmahal sa mga bata
• Mula sa Nunong Espanyol
- Elegante
- Maramdamin sa mga insulto
- Galante sa kababaihan
• Mula sa Kanyang Ama
- Tunay na pagmamahal sa sarili
- Pagmamahal sa gawa
- Pagiging malaya sa pag-iisip
• Mula sa Kanyang Ina
- Pagiging relihiyoso
- Diwa ng pagmamalasakit
- Pagmamahal sa sining at literatura
➢ Tiyo Jose Alberto – Naging inspirasyon niya para
mapanday niya ang kaniyang talino sa sining.
➢ Tiyo Manuel – Mahilig sa palakasan. Humikayat Kay
Jose Rizal na magpalakas at magpalaki ng katawan
sa papamagitan ng mga pisikal na ehersisyo, kasama
na ang pangangabayo, paglalakad at pagbubuno.
➢ Tiyo Gregorio – Siya ay palabasa. Nagpatingkad sa
hilig niyang pagbabasa ng magagandang aklat.
➢ Padre Leoncio Lopez – Matanda’t maalam na kura
paroko ng Calamba. Nakataulong kay Rizal sa
pagpapayaman ng kanyang pagmamahal sa pag-
aaral at katapatang intelektuwal.
➢ Pagbitay kina Padre Gomez, Burgos, at Zamora noong
Pebrero 17, 1872.
Kabanata 3
Pag-aaral sa Calamba at Biñan
➢ Unang nag-aral si Rizal sa Calamba at Biñan.
 ➢ Binubuo ng pagbasa, pagsulat, aritmetika, at
relihiyon ang karaniwang edukasyon ng mga
ilustrado.
➢ Si Doña Teodora ay pasensiyosa, tapat, at
maunawain. Siya ang unang nakakita ng talino ng
anak sa pagkakatha ng tula.
Mga guro na inupahan ng kanyang magulang upang
magturo kay Rizal:
• Maestro Celestino
• Maestro Lucas Padua
➢ Leon Monroy – dating kaklase ng kanyang ama at
naging guro ni Rizal.
Unang Araw sa Paaralan ng Biñan
• Araw ng Lunes, dinala ni Paciano si Jose sa kaniyang
guro na si Justiniano Aquino Cruz.
Unang Pakikipag-away sa Paaralan
• Nagalit si Rizal kay Pedro dahil pinagkatuwaan siya
nito habang Kausap ang guro.
• Pedro – Humamon ng suntukan kay Rizal subalit
natalo siya ni Rizal.
• Andres Salandanan – Humamon kay Rizal ng
bunong-braso at natalo niya si Rizal.
Pag-aaral ng Pagpinta sa Biñan
• Juancho – Isang pintor na biyenan ng guro ni Rizal.
Nagbigay ng libreng aralin sa pagguhit at pagpinta
dahil napahanga ito sa artistikong talino ni Rizal.
• Jose Guevarra – Kaklase ni Rizal sa pagpinta.
Pagkatapos ng Pag-aaral sa Biñan
• Umalis siya sa bayan ng Biñan ng Sabado ng hapon
ng Disyembre 17, 1870, pagkaraan ng isa’t
kalahating taon lamang.
• Sakay siya ng Barkong Talim at iyon ang kauna-
unahan niyang pagsakay ng barko.
• Lulan din ng barko ang isang Pranses na si Arturo
Camps, kaibigan ng kaniyang ama, na siyang nag-
alaga sa kaniya.
Ang Pagkamartir ng GOMBURZA
• Enero 20, 1872 – Nasa 200 na sundalong pilipino ang
nag-alsa sa pamumuno si Francisco Lamadrid.
• Nag-alsa dahil sa abolisyon ng kanilang mga
pribilehiyo (di-pagbabayad ng tributo at pagsama sa
polo-sapilitang paggawa).
• Gobernador Rafael de Izquierdo – Ipinabitay niya ang
GOMBURZA (Mariano Gomez, Jose Burgos, at Jacinto
Zamora) noong bukangliwayway ng Pebrero 17, 1872.
• 1891-inihandog ni Rizal sa GOMBURZA ang El
Felibusterismo na kaniyang pangalawang nobela.
Kawalang-Katarungan sa Ina ng Bayani
• Dinakip si Doña Teodora bago ang Hunyo 1872 dahil
sa napagbintangan siya at ang kaniyang kapatid na si
Jose Alberto, isang mayamang taga-Biñan na
nagtangkang lumason sa asawa ni Jose Alberto.
• Antonio Vivencio del Rosario – Gobernadorcillo ng
Calamba. Tumulong upang madakip si Doña
Teodora.
• Dalawa’t kalahating taon nakulong si Doña Teodora.
• Francisco de Marcaida at Manuel Marzan –
Pinakabanatog na abogado sa Maynila na tumulong
upang makalaya si Doña Teodora.
KABANATA 4
MGA GANTING PALANG
NATAMO SA ATENEO DE MANILA
(1872-1877)
➢ Hulyo 10, 1872-araw kung kailan si Jose ay
sinamahan ni Paciano papunta sa Maynila upang
kumuha ng eksamen sa Doktrinang Kristiyano,
Aritmatika, at pagbasa para makapasok sa Kolehiyo
ng San Juan de Letran.
➢ San Juan de Letran- (Dominiko) mahigpit na
katunggali ng Ateneo de Manila.
➢ ATENEO DE MUNICIPAL -Kilala noon bilang Escuela
Pia, paaralan sa Maynila na para sa mga kalalakihan
na itinatag noong 1817 at di kinalauna’y naging
Ateneo de Manila noong 1859.
➢ Padre Magin Ferrando – (tagapagtala sa kolehiyo)
ayaw tanggapin si Jose Rizal sa kadahilanang:
(1) Huli na sa patalaan.
(2) Sakitin at maliit para sa kanyang edad.
➢ MANUEL XEREZ BURGOS- ang pamangkin ni Padre
Jose Burgos na tumulong upang makapasok si Rizal
sa Ateneo.
➢ PADRE JOSE BURGOS- isa sa tatlong pareng martir
na walang salang binitay.
➢ Rizal-apelyido na ginamit ni Jose dahil
pinagsususpetsahan na ng mga Opisyal ng Espanya
ang Mercado.
➢ MERCADO- apelyidong ginamit ni Paciano
➢ TITAY- Ang matandang dalaga na nagmamay-ari ng
bahay sa may Intramuros sa labas ng Pader ng
Maynila sa may kalye Caraballo na tinutuluyan ni
Jose bilang pang bayad ng utang na rin sa 300 Piso
na kanyang inutang sa pamilyang Rizal.
“ANG SISTEMANG EDUKASYONG HESWITA”
DALAWANG PANGKAT NG MGA ESTUDYANTE SA
ATENEO DE MANILA
• IMPERYONG RIMANO-binubuo ng mga internos o
mga mag-aaral na nangangasera sa loob ng bakuran
ng Ateneo. (pulang bandila).
• IMPERYONG CARTHAGEAN- binubuo ng mga
externos o mga mag-aaral na nangangasera sa labas
ng bakuran ng Ateneo. (asul na bandila).
V RANGGO NG IMPERYO
1. Emperador -tawag sa pinakamahusay na estudyante
sa bawat “Imperyo”.
2. Tribuna – tawag sa pangalawang pinakamahusay.
3. Dekuryon – tawag sa pangatlong pinakamahusay.
4. Senturyon – tawag sa pang-apat na pinakamahusay.
5. Tagapagdala ng Bandila tawag sa panlimang
pinakamahusay.
➢ Rayallio – ang itinawag sa materyal na ginamit sa
Amerkana na uniporme sa Ateneo.
UNANG TAON NI RIZAL SA ATENEO (1872-1873)
➢ Padre Jose Bech- ang unang propesor ni Jose sa
Ateneo.
➢ Kolehiyo ng Santa Isabel- Dito nag-aral si Jose ng
wikang Espanyol tuwing bakanteng oras kung saan
nagbabayad siya ng 3 piso.
➢ Larawang Relihiyoso- Unang premyo ni Rizal na
ginantimpala sa kanya dahil sa siya ang
pinakamatalinong mag-aaral sa klase.
➢ Donya Pepay-isang matandang biyuda na may
biyudang anak na babae at apat na lalaki.
Pinangaserahan ni Rizal sa loob ng Intramuros sa
Blg. 6 Kalye Magallanes.
PANGALAWANG TAON NI RIZAL SA ATENEO(1873-1874)
➢ Siya ay muling naging Emperador. Nakatanggap rin
siya ng matataas na grado sa lahat ng asignatura at
gintong medalya. Noong Marso 1874, umuwi siya sa
Calamba para sa kanyang bakasyon.
PAGHULA SA PAGLAYA NG INA
➢ Doña Teodora -ay nakalaya sa kulungan pagkalipas
ng 3 buwan katulad ng nangyari sa panaginip nya na
ikinuwento kay Rizal at ang panaginip na ito ay
ipinaliwanag sa hula ni Rizal.
➢ Joseph ng Bibliya-hinalintularan ni Doña Teodora sa
kanyang anak na si Rizal dahil sa kakayahan nitong
magpaliwanag ng mga panaginip.
IKATLONG TAON NI RIZAL SA ATENEO(1874-1875)
➢ Nakatanggap lamang siya ng 1 medalya sa kanyang
asignaturang Latin at nanatili lamang na matataas
 ang grado sa lahat ng kanyang asignatura. Noong
Marso 1875 ay umuwi siya ng Calamba
IKAAPAT NA TAONNI RIZAL SA ATENEO(1875-1876)
➢ Hunyo 16, 1875-naging interno sa Ateneo si Rizal.
➢ Padre Francisco de Paula Sanchez- isang mahusay na
edukador at iskolar na naging inspirasyon ng batang
si Rizal para mag aral ng mabuti at sumulat ng tula at
pinakamahusay na propesor ng Ateneo ayon kay
Rizal.
HULING TAON SA ATENEO (1876-1877)
➢ Marso 23, 1877-nakamit niya ang digri ng Batsilyer sa
Sining na may pinakamataas na karangalan sa edad
na 16 na taong gulang.
➢ Padre Jose Vilaclara - ang nagpayo sa kanyang
tumigil nang makipag-usap sa mga Musa at sa halip
ay pagtuunan ang mga asignaturang praktikal.
➢ Nag-aral si Rizal ng pagpinta kay Agustin Saez na
isang kilalang espanyol na pintor at eskultura naman
kay Romualdo de Jesus na isa namang bantog na
eskultor.
MGA ISTATWANG GINAWA SA ATENEO
➢ Imahen ng Birheng Maria - inukit niya mula sa kahoy
ng batikuling, na nagpahanga sa mga Heswitang Pari
dahil sa ganda at rikit nito.
➢ Padre Lleonart- matandang Heswita na humiling na
ipag-ukit siya ni Rizal ng Imahen ng Sagradong Puso
ni Hesus.
MGA ANEKDOTA TUNGKOL KAY RIZAL, ANG
ATENISTA
MGA GAWAING PANTEATRO NI RIZAL SA ATENEO
➢ Hinilingan ni Padre Sanchez si Rizal na magsulat ng
dula na batay sa tulang pasalaysay ni San Eustacio,
Martir at natapos ito niya ito noong Hunyo 2, 1876.
UNANG PAG-IBIG NI RIZAL
➢ Segunda Katigbak-isang 14 na taong Batanguena
mula sa Lipa na unang minahal ni Rizal noong 16 na
taong gulang siya ngunit pinagkasundo at bandang
huli ay nakasal kay Manuel Luz.
➢ Mariano Katigbak – lalaking kapatid ni Segunda.
➢ Kolehiyo ng La Concordia-lugar kung saan
nangungupahan habang nag- aaral ang pang-apat na
kapatid ni Rizal na si Olympia (Malapit na Kaibigan
at kaeskwela ni Segunda)
KABANATA 5
Pag-aaral ng Medisina sa Unibersidad ng Santo Tomas
(1877-1882)
➢ Abril 1877 - nagpatala sa UST si Rizal sa kursong
Pilosopiya at Sulat.
➢ Padre Pablo Ramon (Rektor ng Ateneo) - ang
hiningan ni Rizal ng payo tungkol sa kukuning kurso
sa UST.
➢ Sa unang taon niya sa UST siya ay nag- aral ng
Kosmolohiya, Metapisika, Teodisiya at Kasaysayan.
(1877-1878)
➢ Nang matanggap na niya ang payo ni Padre Pablo,
kinuha niya ang kursong Medisina (1878-1879) para
magamot ang ina.
➢ Tinapos ang Kurso ng Pagsasarbey sa Ateneo (1878)

➢ Feliz M. Roxas - isa sa mga kapanahon ni Rizal sa Mga Pag-ibig ni Rizal

Ateneo na nagkwento ng isang anekdota tungkol sa
insedenteng nagpakita sa pagiging mapagpatawad ➢ Binibining L-isang babaeng taga Calamba na laging
ng bayani. dinadalaw ni Rizal sa gabi sa panahon ng bakasyon
➢ Manzano at Lesaca - dalawang Atenista na nag- away na umuwi siya mula Maynila na bigo kay Segunda
at nagbatuhan ng mga aklat at nakatama at Katigbak.
nagpadugo sa mukha ni Rizal ng aklat. ➢ Leonora Valenzuela- kapitbahay ng inuupahang bahay
➢ Manuel Xeres Burgos - maybahay ng inuupahan ni ni Rizal. Kaniya itong pinapadalhan ng sulat sa
Rizal bago naging interno sa Ateneo na nagkwento pamamagitan ng hinidi nakikitang tinta.
ng isang anekdotang nagpapakita tungkol sa ➢ Leonor Rivera- pinsan ni Rizal at anak ng kaniyang
pagiging matulungin ni Rizal kahit isalang pa ang inuupahang bahay. Sa kanilang pagsusulatan ay
sarili sa panganib. ginagamit ni Leonor ang pangalang Taimis.
➢ Julio Meliza - isang tiga-iloilong estudyante na ➢ Si Rizal ay naging biktima ng isangopisyal na
pinakamaliit sa mga kalaro nya na pagpapalipad ng Espanyol noong 1878. Si Rizal ay pinalo ng sable sa
saranggola sa Azotea na pinatahan at tinulungan ni likod ng nasabing opisyal.
Rizal sa pagkuha ng kanyang saranggola. ➢ 1879- si Rizal a lumahok sa paligsahan ng Liceo
Artistico-Literario. Sa nasabing paligsahan ay nanalo
MGA TULANG ISINULAT SA ATENEO ng unang gantimpala ang kaniyang tulang sinulat na
may pamagat na A La Juventud Filipina. Ang
➢ Si Donya Teodora ay nakatuklas ng talino ni Rizal sa paligsahan ay para lamang sa mga Pilipino.
paggawa ng tula at si Padre Sanchez naman ang
nagbigay ng inspirasyon kay Rizal.
➢ Primera Isnpiracion (Aking Unang Inspirasyon)- Unang
tula na maaaring naisulat ni Rizal bago siya
maglabing-apat na gulang noong siya’y nasa Ateneo.
Inihandog niya ito para sa kaarawan ng kanyang ina
upang maipahayag niya ang kanyang pagmamahal.
➢ Felicitacion (pagbati)
➢ El Embarque: Himno a la Flota de Magallanes (Ang
Paglisan: Him no para sa Plota ni Magellan)
➢ Y Es Español: Elcano, el Primero en dar la Vuelta al
Mundo (At siya ay Espanyol: Elcano, ang Unang
Nakaikot sa Mundo)
➢ El Combate: Urbiztondo, Terror de Jolo (Ang
Labanan: Urbiztondo, Kilabot ng Jolo)

MGA TULA NI RIZAL TUNGKOL SA EDUKASYON

➢ Por la Educacion Recibe Lustre la Patria (Sa

Edukasyon ay Magtatamo ng Liwanag ang Bansa)
➢ Alianza Intima Entre la Religion y la Buena
Educacion (Malapit na Ugnayan ng Relihiyon at
Mabuting Edukasyon)

MGA RELIHIYOSONG TULA NI RIZAL

➢ Al Niño Jesus (Sa Sanggol na Si Hesus)

➢ A La Virgen Maria (Para sa Birheng Maria)