Ortograpiyang Filipino at Pagsasalin
ng salita at may diin ang bigkas sa
● Ortograpiya – paraan ng
pagbibigay-simbolo sa wikang pasalita
sa paraang pasulat
● Filipino – wikang pambansa; unang
nabanggit sa Konstitusyon ng 1971,
pangalawa naman noong
Konstitusyon ng 1987
● Istandardisasyon – proseso ng
pagiging magkakakaanyo,
magkakahawig, o uniporme ng isang
wika
APAT (4) na Kataliwasan sa Pangkalahatang
Tuntunin na nauukol sa kasong
Kambal-Katinig
Key Words: katinig (consonants), patinig
(vowels)
● Kapag ang kambal-patinig ay
sumusunod sa katinig sa unang pantig
ng salita.
HAL. “tIYA” (tia), “pIYAno” (piano)
● Kapag ang kambal-patinig ay
sumusunod sa dalawa o mahigit pang
kumpol-katinig (consonant cluster) sa
loob ng salita.
HAL. “ostIYA” (hostia), “impIYERno”
(infierno)
Ang pagpapanatili sa unang patinig ay
isang paraan ng “pagpapaluwag” sa
mga pantig.
HAL. “induSTRYa” (industria) o
“iMPLWeNSYa” (influencia)
● Kapag ang kambal-patinig ay
sumusunod sa tunog na H. Ang H ay
isang mahinang katinig kaya
naglalaho ito kapag walang
kasamang patinig.
HAL. “kolehIYo” (colegio), “rehIYON”
(region)
● Kapag ang kambal patinig ay nasa dulo
unang patinig ang orihinal.
HAL. “ekonomIYA” (economia),
“pilosopIYA” (filosofia)
Kaligirang Pangkasaysayan ng Alpabeto
● Kumbensiyong Konstitusyonal 1934 –
napagpasiyahang magkaroon ng isang
katutubong wika na pagbabatayan ng
wikang pambansa; ang wikang Tagalog
● Nagsimula ang alpabeto sa 17 titik
(batay sa baybayin).
● Naging 20 ang alpabeto noong 1972.
● Naging 28 titik noong 1987 hanggang
sa kasalukuyan (A-Z); ang walong titik
na idinagdag ay (C-F-J-Ñ-Q-V-X-Z).
Ayon kay Espiritu (2015), ang tuldik (accent) o
asento ay isang hudyat na dinaragdag sa isang
titik upang mabago ang paraan ng
pagkakabigkas ng kabuuang salita.
Ang tudlik-patuldok (¨) ay umusbong sa
pinagkasunduan ng mga dalubhasa sa wikang
Filipino na layuning masolusyunan ang
di-pagkakasundo ng A o E sa bigkas na schwa;
matatagpuan sa mga katutubong wikang gaya
ng Ilokano.
At dahil walang anumang ahensiya sa
bansa na nangangasiwa o nagpapatrol sa
mga gawaing pagsasalin, hindi matiyak ang
pamantayang gagamitin sa pagsipat sa
isang wasto at tamang salin partikular sa
mga isinasagawang teknikal na pagsasalin.
Sapat bang maisalin lamang ang
impormasyon? O panahon na upang muling
sipatin ang nakagawiang palagay sa
praktika ng teknikal na pagsasalin?
(Buban (2014), sa abstrak ng kaniyang Ang
Pagsasaling Teknikal: Pagsipat sa Praktika at
Pagpapahalaga)
 Beaugrande (1979) at Yoos (1979) – naghain
ng kinikilalang Inverse Cognitive Processes
“Lampas sa pagiging lingguwistiko ang
batay sa dalawang kasanayan: Pagbasa at
pagsasalin at mataas na kasanayang
Pagsulat
intelektuwal at karunungang pangkultura
ang hinihingi nito…”
PAGBASA — Bottom-up Phenomena
(Coroza (2016) na “Taksil daw ang
PAGSULAT — Top-down Process
Tagasalin?” Isang Pag-unawa sa Pagsasalin
bilang Disiplina)
Konsepto ng Pagbasa at Pagsulat ni Page

“Ibig-sabihin, mas malawakan ang

panghihiram sa dayuhang wika…”

“Pinaniniwalaang kung may nakatala nang

tumbasan sa diksyunaryo, maaari na itong
gamitin.”

“[...] madaling mauunawaan at higit na

popular ang itinumbas na salita.”

“[...] tumbasang kontekstwal. Limitado

lamang ito sa register kung saan ang
pagtutumbas ng salita ay ayon sa partikular
na larangan.”
“Samantala, ang tumbasang di-tiyak ay
iilan lamang ang gumagamit dahil hindi
malinaw kung saan nagmula ang salita o
ang etimolohiya nito.”
(Torres-Rada (2017) na Estilo ng Pagsasalin
sa Wikang Filipino ng mga Teksbuk sa
Araling Makabayan)
Batayang Kaalaman sa
Interdisiplinaryong Pagdulog sa
Pagbasa at Pagsulat
● Interdisiplinaryo – pinag-uugnay ang
dalawang sangay ng kaalaman;
Inter (kaugnayan)
● Knowledge – kaalaman; ideya
● Meaning – kahulugan
● Deep Structure – abstrak na
representasyon ng sintaktik na
istruktura sa pangungusap
● Surface Structure – istruktura ng
maayos na binuong parirala o
pangungusap sa isang wika (literal na
kahulugan)
Mga Subskill ng Pagbasa at
Pagsulat at Ang Ugnayan nito
Mga Subskill ng Pagbasa
● Prediksyon – pagkuha ng kahuluhan
pagkatapos basahin ang iilang
pangungusap na maaaring makabuo
ng payak na diwa
● Skimming – mabilisang pagbasa
upang makuha ang kahulugan ng
buong teksto
 ● Pagbabasa ng Gist – sumasaklaw sa
pinakamahalagang bahagi ng
impormasyon o diwa ng teksto
● Scanning – ang pokus ay hanapin ang
tiyak na impormasyon
● Masikhay – masinsinang paraan ng
pagbasa
● Mga ipinahihiwatig na kahulugan
(talasalitaang ginamit o punto ng
manunulat)
● Masaklaw na pagbasa – pagbasa ng
buong teksto
Pagsulat
● Ang pagsulat ay ang pagsasalin sa
papel o sa anumang kasangkapang
maaaring magamit na mapagsasalinan
ng mga nabuong salita, simbulo at
ilustrasyon ng isang tao sa layuning
maipahayag ang kaniyang/kanilang
kaisipan (Bernales, et al., 2001)
Kasanayang Pagsulat
● Ang kasanayang pagsulat ay mayroong
mga subskill na kung saan ay maaaring
magsilbing gabay ng isang manunulat
upang maipaunawa nang malinaw at
mahusay sa mga mambabasa ang
kaniyang akda.
● Ang kasanayang pagsulat ay mayroon
anim (6) na subskill… (Sobana, 2003)
Mga Subskill ng Pagsulat
● Mekaniks – tumutukoy sa paraan ng
pagbaybay ng salita at pagbabantas
● Organisasyon – talasalitaan, idyoma
○ talata, paksa at kaisahan
● Sintaks – pag-aaral ng istruktura ng
mga pangungusap,
pagsasama-samang mga salita para
makabuo ng mga parirala o mga
pangungusap
● Balarila – tumatalakay sa tuntunin ng
isang wika ukol sa mga uri, pagbuo at
wastong paggamit ng mga salita, at
pagsulat
● Nilalaman – magkakaugnay, malinaw,
orihinal at may lohika (logic)
● Pagkuha ng mga ideya sa pasulat,
paglikha ng mga burador at
pagbabago ng mga ito.
Batay sa mga kahulugan at subskill na
inilahad, masasabing ang kasanayang
pagsulat ay itinuturing na proseso sapagkat
bago pa man mag-umpisa ang awtor sa
aktwal na pagsulat ay dumaraan muna sa
masusing paghahanda at preparasyon.
Ang Ugnayan ng Pagbasa at Pagsulat
Ang ugnayang ng kasanayang pagbasa at
pagsulat ay nabatid ni (Pearson, 1985) mula
sa sinulat ni Villafuerte bilang nag-iisang
pinakamahalagang pagbabago sa pagtuturo ng
wika.
Sa kabilang banda, ang pananaw na ito ni
Pearson ay napagtibay rin sa ginawang
pag-aaral nina (Noyce at Christie, 1989) ukol
sa ugnayan ng pagtuturo ng pagbasa at
pagsulat na ayon sa kanila ay nagiging mabisa
sa larangan ng pagtuturo kung ito ay
pagsasamahin sapagkat:
1. Nakatuon ang pagbasa at pagsulat sa
wikang pasulat;
2. Ang literasi ay kakayahang makabasa
at makasulat;
3. Magkakasama sa pamamagitan ng
kahulugan at mga gawaing
pampagtuturo;
4. Gawaing pangkaisipan at
magkakaugnay ang sentro ng
pag-iisip;
 5. Nangangailangan ng kritikal na
pag-iisip; at
6. Nagagamit ang kritikal na pag-iisip.

Tandaan na malaki ang naidudulot ng

pagsulat upang maibahagi ang ating mga
nararamdaman, kaisipan, komento o
saloobin at maipakita ang ating
pagkamalikhain.

Dito rin nabibigyan ng pagkakataon ang

isang manunulat na maipakilala ang sarili
gamit ang kaniyang mga sulatin ang tayog
ng kaniyang mga pangaarap at antas ng
kaisipan sa bawat akdang nalilikha.

Samantala, ang kasanayang pagbasa naman

ay nagsisilbing behikulo ng kabatiran
sapagkat napagyayaman nito ang ating
kaalaman tungo sa pagtuklas ng iba’t ibang
bagay na makakatulong sa ating pag-unlad.
Nakakapaghatid rin ng inspirasyon at
maaari pang magdala sa atin sa mga lugar
na hindi pa napupuntahan.