1. Oznaczenie stali według normy PN-EN 2.
4. Pojęcia:
2. Różnice w ocenie bezpieczeństwa konstrukcji wymiarowanych metodą naprężeń
dopuszczalnych i stanów granicznych.
Nieużywana metoda naprężeń dopuszczalnych prowadzi do znacznego zróżnicowania rzeczywistych
zapasów bezpieczeństwa ustrojów nośnych, które spowodowane jest tym, że poszczególne rodzaje
obciążeń i materiałów mają zróżnicowane rozrzuty swoich parametrów.
Projektowanie ze względu na stany graniczne polega na przeanalizowaniu konstrukcji oraz
oddziaływań w sytuacjach obliczeniowych, które mogą występować jako krytyczne. Analizując
konstrukcję metodą stanów granicznych rozpatruje się: SGN – stany graniczne nośności, SGU – stany
graniczne użytkowalności.
Stany graniczne nośności wiążą się z nośnością graniczną konstrukcji, np. gdy moment zginający pod
wpływem obciążeń obliczeniowych jest większy niż obliczeniowy moment krytyczny, to wymagania
SGN nie są spełnione. Do stanów granicznych nośności zalicza się również stany powodujące
zagrożenie dla ludzi, jak i całej konstrukcji.
W wyniku przekroczenia stanów granicznych użytkowalności konstrukcja przestaje spełniać
wymagania dotyczące użytkowania.
Wytrzymałościowe wymiarowanie konstrukcji polega na sprawdzeniu normowych stanów
granicznych – nośności i użytkowania (SGN i SGU). Stany graniczne normowe ustala się w sposób
probabilistyczny, na podstawie funkcji gęstości prawdopodobieństwa nośności elementów oraz
gęstości obciążeń. Na nośność elementu składa się: *) wytrzymałość materiału *) geometria
przekroju *) smukłość elementu Powyższe wielkości są zmiennymi losowymi, czyli nośność
konstrukcji jest również wielkością losową N.
3. Wyznaczanie sił w śrubach połączenia zakładkowego złożonego.
Połączenie zakładkowe jest prostopadłe do śrub, występujący mechanizm zniszczenia to ścinanie
(może nastąpić zerwanie blachy). Nośność połączeń zakładkowych złożone – połączenia obciążone
siłą skupioną i momentem (proste są bez momentu). S=P/n siły w śrubach. Naprężenia ścinające od
siły P, jednakowe w każdym miejscu spoiny. - naprężenia ścinające od momentu M = Pe w najdalej
położonym punkcie od środka ciężkości 0, skierowane prostopadle do promienia wodzącego r.
Twardość – miara oporu materiału przeciw odkształceniom trwałym powstającym wskutek
wciskania wgłębnika. Ze względu na związek twardości z granicą plastyczności i wytrzymałości stali
oraz zawartości węgla w stali, pomiary twardości są stosowane do oszacowania tych właściwości.
Pomiary twardości pozwalają także na ocenę struktury, jednorodności, stopnia zgniotu i kierunki
anizotropii metali.
Starzenie – jest to wartość naprężeń niszczących w elemencie, której odpowiada nieskończenie
długi czas obciążania tego elementu. Właściwości stali z biegiem czasu zmieniają się w tempie
zależnym od struktury i zanieczyszczenia stali. Naprężenia niszczące maleją wraz z upływem czasu,
zmierzając asymptotycznie do wartości trwałej.
Pełzanie – zjawisko narastania z upływem czasu trwałych odkształceń elementu. Pełzanie występuje
w temperaturze >300.
Relaksacja – zjawisko spadku wartości naprężeń w elementach poddanych odkształceniom
niezmieniającym się w czasie. Zjawisko występuje tym wyraźniej im wyższym temperaturom i
naprężeniom poddany jest element.
Zmęczenie – to proces inicjacji i propagacji pęknięć w konstrukcji spowodowany oddziaływaniem
okresowo zmiennych naprężeń.
Udarność – jest miarą kruchości materiału, odporności na pękanie pod wpływem uderzenia, jest też
miarą jakości materiału. Udarność to energia potrzebna do złamania znormalizowanej próbki z
karbem. Próba udarności pozwala ustalić odmianę plastyczności stali na podstawie pracy zużytej na
złamanie próbki zginanej. (Skutkiem naprężeń cyklicznie zmiennych jest zmęczenie materiału,
objawiające się spadkiem jego wytrzymałości na rozciąganie Rm)
 5. Odmiany alotropowe żelaza.
Duża plastyczność -geometria
elementu konstrukcyjnego
można zmienić w sposób trwały
bez naruszenia ciągłości
materiału np. drut
+ charakterystyczny metaliczny
połysk
Komórka alfa RPC istnieje do
temperatury 912 i od 1394 do
1538 stopni. Komórka gamma
RSC od 912 do 1394. Siatka to
siatka regularna ściennie
centrowana
Trzy stany: RPC potem RSC i
potem RPC (tutaj o większym
boku siatki ze wzlędu na wysoką
tempetaturę)
6. Typowe kształty przekrojów giętych na zimno. Różnice między walcowanymi na gorąco a
giętymi na zimno.
W wyrobach giętych na zimno
grubość ścianek jest taka sama na
całym obwodzie (typowe
kształtowniki to ceownik sigma itp), a
na gorąco – półki są grubsze, środnik
węższy (dwuteownik). Wzmocnienie
strefy naroża w tych giętych na
zimno. Przekroje klasy pierwszej
(grubościenne) zazwyczaj są
walcowane na gorąco. Klasy 4
(cienkościenne) – gięte na zimno
(czyli np. kształtowniki
wykorzystywane na płatwie).
Gięte na zimno mają mniejsza
Nośność, ponieważ proces spawania wprowadza naprężenia spawalnicze które obniżają Nośność
elementu.
7. Zjawisko lokalnej utraty stateczności ściskanych ścianek przekroju klasy 4.
Lokalna utrata stateczności
oznacza że przekrój nie przenosi
naprężeń.
W przypadku elementów
zginanych o dużej smukłości
ścianek c/t lokalnej utracie
stateczności może ulec pas
ściskany przekroju (postać
wyboczenia rysowana przy
omawianiu ściskania) lub/i zginany
środnik w strefie naprężeń
ściskających (rysunek). W celu
oceny podatności przekroju na
lokalną utratę stateczności oraz
dobrania odpowiedniej procedury
oceny ich nośności określa się
klasę przekroju elementów
zginanych.
8. Zjawisko wyboczenia.
Element traci nośność wskutek utraty
stateczności ogólnej. Rodzaje:
wyboczenie giętne (oś podłużna pręta
ulega wygięciu w jednej lub drugiej
płaszczyźnie), wyboczenie skrętne (oś
pręta pozostaje prosta, a przekrój
doznaje skręcenia wokół tej osi – w
środku rozpiętości ma największą
wartość tego skręcenia), wyboczenie
giętno-skrętne (oś pręta ulega zakrzywieniu, a przekrój – skręceniu wokół tej osi).
Pręt idealny w rzeczywistości nie występuje. Stały przekrój na długości, idealnie prosty pręt, materiał
ma idealną strukturę na całej długości (idealna stal bez żadnych wtrącęń).
 9. Zjawisko zwichrzenia. Wzrost granicy plastyczności Re do wartości Rej może być spowodowane następującymi czynnikami:
obniżona temperaturą, ostrym karbem, dużą szybkością obciążenia. Odkształcenie na poziomie 0,2%
Zwichrzenie to utrata stateczności ogólnej
Wpływ karbu: próbka jest bardziej krucha.
elementu zginanego (utrata płaskiej
Ostrość karbu w elemencie ma wpływ na jego wytrzymałość zmęczeniową. Im karb jest
postaci zginania) polegająca na tym, że
element pierwotnie prosty i płaski doznaje ostrzejszy, tym szybciej dochodzi do inicjowania się pęknięcia, a tym samym wytrzymałość
pod wpływem obciążenia deformacji zmęczeniowa elementu maleje.
(wychodzi z płaszczyzny zginania i
przemieszcza się poziomo i doznaje obrotu
wokół środka ciężkości).

10. Mechanizmy zniszczenia połączeń zakładkowych.

Ścięcie łącznika zachodzi na

powierzchniach ścinania, których liczba
jest zależna od liczby zakładek.

11. Wpływ grubości materiału na granicę

plastyczności.
Wraz ze wzrostem grubości
następuje mniejszy zgniot
ziaren. W elementach g
rubych jest więcej nie
zgniecionych ziaren zatem
średnia granica plastycznosci i
wytrzymałości jest mniejsza
niż w elemencie w którym te
ziarna są dobrze zgniecione.
Struktura walcowanego
elementu jest niejednorodna - ziarna w styku z walcem są silnie spłaszczone.

12. Wpływ karbu na właściwości materiału.