มาตรา ป.
วิ ที่สำคัญ
ผู้เสียหาย
มาตรา 2 ในประมวลกฎหมายนี้
(4) "ผู้เสียหาย" หมายความถึง บุคคลผู้ได้รับความ
เสียหาย เนื่องจากการกระทำผิดฐานใดฐานหนึ่ง รวมทั้งบุคคล
อื่นที่มีอำนาจจัดการแทนได้ดั่งบัญญัติไว้ใน มาตรา 4,5 และ 6
(7) "คำร้องทุกข์"หมายความถึง การที่ผู้เสียหายได้
กล่าวหาต่อเจ้าหน้าที่ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้
ว่ามีผู้กระทำความผิดขึ้นจะรู้ตัวผู้กระทำความผิด หรือไม่ก็ตาม
ซึ่งกระทำให้เกิดความเสียหายแก่ผู้เสียหาย และการกล่าวหา
เช่นนั้นได้กล่าวโดยมีเจตนาจะให้ผู้กระทำความผิดได้รับโทษ
(8) "คำกล่าวโทษ" หมายความถึงการที่บุคคลอื่นซึ่ง
ไม่ใช่ผเู้ สียหายได้กล่าวหาต่อเจ้าหน้าที่ ว่ามีบุคคลรูต้ ัวหรือไม่ก็
ดี ได้กระทำความผิดอย่างหนึ่งขึ้น
มาตรา 3 บุคคลดังระบุไว้ใน มาตรา 4 ,5 และ 6มีอำนาจ
จัดการต่อไปนี้แทนผู้เสียหายตามเงื่อนไขที่บัญญัติไว้ในมาตรา
นั้นๆ
(1) ร้องทุกข์
(2) เป็นโจทก์ฟ้องคดีอาญา หรือเข้าร่วมเป็นโจทก์
กับพนักงานอัยการ
(3) เป็นโจทก์ฟ้องคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับคดีอาญา
(4) ถอนฟ้องคดีอาญาหรือคดีแพ่งที่เกี่ยวเนื่องกับ
คดีอาญา
(5) ยอมความในคดีความผิดต่อส่วนตัว
เมื่อได้ไต่สวนแล้วให้ศาลตั้งผู้ร้องหรือบุคคลอื่น ซึ่ง
มาตรา 4 ในคดีอาญาซึ่งผู้เสียหายเป็นหญิงมีสามี หญิงนั้นมี
สิทธิฟ้องคดีได้เอง โดยมิต้องได้รับอนุญาตของสามีก่อน
ภายใต้บังคับแห่ง มาตรา 5(2) สามีมีสิทธิฟ้อง
คดีอาญาแทนภริยาได้ต่อเมื่อได้รับอนุญาตโดยชัดแจ้งจาก
ภริยา
มาตรา 5 บุคคลเหล่านี้จัดการแทนผู้เสียหายได้
(1) ผู้แทนโดยชอบธรรมหรือผู้อนุบาลเฉพาะแต่ใน
ความผิดซึ่งได้กระทำต่อผู้เยาว์หรือผู้ไร้ความสามารถซึ่งอยู่ใน
ความดูแล
(2) ผู้บุพการี ผู้สืบสันดาน สามีหรือภริยาเฉพาะ
แต่ ใ นความผิ ด อาญา ซึ ่ งผู ้ เ สี ย หายถู ก ทำร้ า ยถึ งตายหรื อ
บาดเจ็บจนไม่สามารถจะจัดการเองได้
(3) ผู้จัดการหรือผู้แทนอื่นๆ ของนิติบุคคล
เฉพาะความผิดซึ่งกระทำลงแก่นิติบุคคลนั้น
มาตรา 6 ในคดีอาญาซึ่งผู้เสียหายเป็ นผู้เยาว์ไม่มีผู้แทนโดย
ชอบธรรมหรือเป็นผู้ วิกลจริตหรือคนไร้ความสามารถ ไม่มีผู้
อนุบาล หรือซึ่งผู้แทนโดยชอบธรรมหรือผู้อนุบาลไม่สามารถจะ
ทำการตามหน้าที่โดยเหตุหนึ่งเหตุใด รวมทั้งมีผลประโยชน์
ขัดกันกับผู้เยาว์ หรือคนไร้ความสามารถนั้น ๆ ญาติของผู้นั้น
หรือผู้มีประโยชน์ เกี่ยวข้องอาจร้องต่อศาลขอให้ตั้งเขาเป็น
ผู้แทนเฉพาะคดีได้
ยินยอมตาม ที่เห็นสมควรเป็นผู้แทนเฉพาะคดี เมื่อไม่มีบุคคลใด
เป็นผู้แทนให้ ศาลตั้งพนักงานฝ่ายปกครองเป็นผู้แทน
ห้ามมิให้เรียกค่าธรรมเนียมในเรื่องขอตั้งเป็นผู้แทน
เฉพาะคดี
เขตอำนาจการสอบสวน
มาตรา 18 ในจังหวัดอื่นนอกจากจังหวัดพระนครและจังหวัด
ธนบุรี พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจชั้นผู้ใหญ่ ปลัดอำเภอ
และข้าราชการตำรวจ ซึ่งมียศตั้งแต่ชั้นนายร้อยตำรวจตรีหรือ
เทียบเท่านายร้อยตำรวจตรีขึ้นไป มีอำนาจสอบสวนความผิด
อาญาซึ่งได้เกิด หรืออ้าง หรือเชื่อว่าได้เกิดภายในเขตอำนาจ
ของตน หรือผู้ต้องหามีที่อยู่หรือถูกจับภายในเขตอำนาจของ
ตนได้
สำหรับในจังหวัดพระนครและจังหวัดธนบุรี ให้
ข้าราชการตำรวจซึ่งมียศตั้งแต่ชั้นนายร้อยตำรวจตรีห รื อ
เทียบเท่านายร้อยตำรวจตรีขึ้นไป มีอำนาจสอบสวนความผิด
อาญาซึ่งได้เกิดหรืออ้าง หรือเชื่อว่าได้เกิดภายในเขตอำนาจ
ของตนหรือผู้ต้องหามีที่อยู่หรือถูกจับภายในเขตอำนาจของ
ตนได้
ภายใต้บังคับแห่งบทบัญญัติใน มาตรา 19มาตรา
20 และ มาตรา 21 ความผิ ด อาญาได้ เ กิ ด ในเขตอำนาจ
พนั ก งานสอบสวนคนใด โดยปกติ ใ ห้ เ ป็ น หน้ า ที ่ พ นั ก งาน
สอบสวนผู้นั้นเป็นผู้รับผิดชอบในการสอบสวนความผิดนั้นๆ
เพื่อดำเนินคดี เว้นแต่เมื่อมีเหตุจำเป็นหรือเพื่อความสะดวก
จึงให้พนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ที่ผู้ต้องหามีที่อยู่หรือถูกจับ
เป็นผู้รับผิดชอบดำเนินการสอบสวน
ในเขตท้ อ งที ่ ใ ดมี พ นั ก งานสอบสวนหลายการ
ดำเนินการสอบสวนให้อยู่ในความรับผิดชอบของพนักงาน
สอบสวนผู้เป็นหัวหน้าในท้องที่นั้น หรือผู้รักษาการแทน
มาตรา 19 ในกรณีดังต่อไปนี้
(1) เป็ น การไม่ แ น่ ว ่ า การกระทำผิ ด อาญาได้
กระทำในท้องที่ใด ในระหว่างหลายท้องที่
(2) เมื่อความผิดส่วนหนึ่งกระทำในท้องที่หนึ่ง แต่
อีกส่วนหนึ่งในอีกท้องที่หนึ่ง
(3) เมื่อความผิดนั้นเป็นความผิดต่อเนื่อง
และกระทำต่อเนื่องกันในท้องที่ต่างๆ เกินกว่าท้องที่
หนึ่งขึ้นไป
(4) เมื่อเป็นความผิดซึ่งมีหลายกรรมกระทำ
ลงในท้องที่ต่างๆ กัน
(5) เมื่อความผิดเกิดขึ้นขณะผู้ต้องหากำลัง
เดินทาง
(6) เมื่อความผิดเกิดขึ้นขณะผู้เสียหายกำลัง
เดินทาง
พนักงานสอบสวนในท้องที่หนึ่งท้องที่ใดที่
เกี่ยวข้องมีอำนาจสอบสวนได้
ในกรณีข้างต้นพนักงานสอบสวนต่อ ไปนี้
เป็นผู้รับผิดชอบในการสอบสวน
(ก) ถ้ า จั บ ผู ้ ต ้อ งหาได้ แล้ ว คื อ พนั ก งาน
สอบสวนซึ่งท้องที่ที่จับได้อยู่ในเขตอำนาจ
(ข) ถ้าจับผู้ต้องหายังไม่ได้ คือ พนักงาน
สอบสวนซึ่งท้องที่ที่พบการกระทำผิดก่อนอยู่ในเขต
อำนาจ
มาตรา 148 เมื่อปรากฏแน่ชัด หรือมีเหตุอันควรสงสัย
ว่าบุคคลใดตายโดยผิดธรรมชาติ หรือตายในระหว่างอยู่
ในความควบคุมของเจ้าพนักงาน ให้มีการชันสูตรพลิก
ศพ เว้นแต่ตายโดยการประหารชีวิตตามกฎหมาย
การตายโดยผิดธรรมชาตินั้น คือ
(1) ฆ่าตัวตาย
(2) ถูกผู้อื่นทำให้ตาย
(3) ถูกสัตว์ทำร้ายตาย
(4) ตายโดยอุบัติเหตุ
(5) ตายโดยยังมิปรากฏเหตุ
มาตรา 150 ในกรณีที่จะต้องมีการชันสูตรพลิกศพให้
พนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ที่ศพนั้นอยู่กับแพทย์ทาง
นิติเวชศาสตร์ซึ่งได้รับวุฒิบัตรหรือได้รับหนังสืออนุมัติ
จากแพทยสภาทำการชันสูตรพลิกศพโดยเร็ว.... ทั้งนี้
ให้ พ นั ก งานสอบสวนและแพทย์ ด ั ง กล่ า วทำบั น ทึ ก
รายละเอียดแห่งการซันสูตรพลิกศพทันที และให้แพทย์
ตังกล่าวทำรายงานแนบท้ายบันทึกรายละเอีย ดแห่ง
การชันสูตรพลิกศพด้วยภายในเจ็ ดวันนับแต่วันที่ได้รับ
แจ้งเรื่อง ถ้ามีความจำเป็นให้ขยายระยะเวลาออกไปได้
ไม่เกินสองครั้ง ครั้งละไม่เกินสามสิบวัน แต่ต้องบันทึก
เหตุผลและความจำเป็นในการขยายระยะเวลาทุกครั้ ง
ไว้ในสำนวนชันสูตรพลิกศพ รายงานดังกล่าวให้ถือเป็น
ส่ ว นหนึ ่ งของสำนวนชัน สู ตรพลิ กศพ และในกรณีที่
ความตายมิ ไ ด้ เ ป็ น ผลแห่ ง การกระทำผิ ด อาญา ให้
พนั ก งานสอบสวนส่ ง สำนวนชั น สู ต รพลิ ก ศพไปยั ง
พนักงานอัยการเมื่อเสร็จสิ้นการชันสูตรพลิกศพโดยเร็ว
และให้พนักงานอั ยการดำเนิน การต่อไปตามมาตรา
156
การจับ การค้น
มาตรา 78 พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจจะจับผู้ใดโดยไม่
มีหมายจับหรือคำสั่งของศาลนั้นไม่ได้ เว้นแต่
(1) เมื่อบุคคลนั้นได้กระทำความผิดซึ่งหน้าดั่ง
บัญญัติไว้ใน มาตรา 80
(2) เมื่อพบบุคคลโดยมีพฤติการณ์อันควรสงสัยว่า
ผู้นั้นน่าจะก่อเหตุร้ายให้เกิดภยันตรายแก่บุคคลหรือทรัพย์สิน
ของผู้อื่นโดยมีเครื่องมือ อาวุธหรือวัตถุอย่างอื่นอันสามารถ
อาจใช้ในการกระทำความผิด
(3) เมื่อมีเหตุที่จะออกหมายจับบุคคลนั้นตาม
มาตรา 66 (2) แต่มีความจำเป็นเร่งด่วนที่ไม่อาจรอให้ศาล
ออกหมายจับบุคคลนั้นได้
(4) เป็นการจับผู้ต้องหาหรือจำเลยที่หนีหรือจะ
หลบหนีในระหว่างถูกปล่อยชั่วคราวตาม มาตรา 117
มาตรา 80 ที่เรียกว่าความผิดซึ่งหน้านั้น ได้แก่ความผิดซึ่ง
เห็นกำลังกระทำ หรือพบในอาการใดซึ่งแทบจะไม่มีความ
สงสัยเลยว่าเขาได้กระทำผิดมาแล้วสดๆ
อย่างไรก็ดีความผิดอาญาดั่งระบุไว้ในบัญชีท้าย
ประมวลกฎหมายนี้ ให้ถือว่าความผิดนั้นเป็นความผิดซึ่งหน้า
ในกรณีดังนี้
(1) เมื่อบุคคลหนึ่งถูกไล่จับดั่งผู้กระทำโดยมีเสียง
ร้องเอะอะ
(2) เมื่อพบบุคคลหนึ่งแทบจะทันทีทันใดหลังจาก อำนาจใช้ ว ิ ธ ี ห รื อ ความป้ อ งกั น ทั ้ ง หลายเท่ า ที ่ เ หมาะแก่
การกระทำผิด ในถิ่นแถวใกล้เคียงกับ ที่เกิดเหตุ นั้น และมี พฤติการณ์แห่งเรื่องในการจับนั้น
สิ่งของที่ได้มาจากการกระทำผิด หรือมีเครื่องมืออาวุธหรือ
มาตรา 84 เจ้าพนักงานหรือราษฎรผู้ทำการจับ
วัตถุอย่างอื่นอันสันนิษฐานได้ว่าได้ใช้ในการกระทำผิด หรือมี
ต้องเอาตัวผู้ถูกจับไปยังที่ทำการของพนักงานสอบสวนตาม
ร่องรอยพิรุธเห็นประจักษ์ที่เสื้อผ้าหรือเนื้อตัวของผู้นั้น
มาตรา 83 โดยทันที และเมื่อถึงที่นั้นแล้ว ให้ส่งตัวผู้ถูกจับแก่
มาตรา 83 ในการจับนั้น เจ้าพนักงานหรือราษฎรซึ่งทำการ พนักงานฝ่ายปกครอง หรือตำรวจของที่ทำการของพนักงาน
จับต้องแจ้งแก่ผู้ที่จะถูกจับนั้นว่าเขาต้องถูกจับ แล้วสั่งให้ผู้ถูก สอบสวนดังกล่าวเพื่อดำเนินการดังต่อไปนี้
จับไปยังที่ทำการของพนักงานสอบสวนแห่งท้องที่ที่ ถ ูกจับ
(1) ในกรณีที่เจ้าพนักงานเป็นผู้จับให้เจ้าพนักงาน
พร้อมด้วยผู้จับ เว้นแต่สามารถนำไปที่ทำการของพนักงาน
ผู้จับนั้นแจ้งข้อกล่าวหา และรายละเอียดเกี่ยวกับเหตุแห่งการ
สอบสวนผู้ ร ั บ ผิ ดชอบได้ ใ นขณะนั ้ น ให้ น ำไปที ่ ท ำการของ
จับให้ผู้ถูกจับทราบ ถ้ามีหมายจับให้แจ้งให้ผู้ถูกจับทราบและ
พนักงานสอบสวนผู้รับผิดชอบดังกล่าวแต่ถ้าจำเป็นก็ให้จับตัว
อ่านให้ฟังและมอบสำเนาบันทึกการจับแก่ผู้ถูกจับนั้น
ไป
(2) ในกรณีที่ราษฎรเป็นผู้จับ ให้พนักงานฝ่าย
ในกรณี ท ี ่ เจ้ า พนั ก งานเป็ น ผู ้ จ ั บ ต้ อ งแจ้ ง ข้ อ
ปกครอง หรือตำรวจซึ่งรับมอบตัวบันทึกชื่ออาชีพ ที่อยู่ของผู้
กล่าวหาให้ผู้ถูกจับทราบ หากมีหมายจับให้แสดงต่อผู้ถูกจับ
จับ อีกทั้งข้อความและพฤติการณ์แห่งการจับนั้นไว้ แล้วให้ผู้
พร้อมทั้งแจ้งด้วยว่า ผู้ถูกจับมีสิทธิที่จะไม่ให้การหรือให้การก็
จับลงลายมือชื่อกำกับไว้ เป็นสำคัญเพื่อดำเนินการแจ้งข้อ
ได้ และถ้อยคำของผู้ถูกจับนั้นอาจใช้เป็นพยานหลักฐานใน
กล่าวหาและรายละเอียดแห่งการจับให้ผู้ถูกจับทราบและแจ้ง
การพิจารณาคดีได้ และผู้ถูกจับมีสิทธิที่จะพบและปรึกษา
ให้ผู้ถูกจับทราบด้วยว่าผู้ถูกจับมีสิทธิที่จะไม่ให้การหรือให้การ
ทนายความ หรือผู้ซึ่งจะเป็นทนายความ ถ้าผู้ถูกจับประสงค์
ก็ได้ และถ้อยคำของผู้ถูกจับอาจใช้เป็นพยานหลักฐานในการ
จะแจ้ งให้ ญ าติ ห รื อ ผู ้ ซ ึ ่ งตนไว้ ว างใจทราบถึ งการจั บ กุ มที่
พิจารณาคดีได้
สามารถดำเนินการได้โดยสะดวกและไม่เป็นการขัดขวางการ
จับหรือการควบคุมผู้ถูกจับดำเนินการได้ตามสมควรแก่กรณี เมื่อได้ดำเนินการตามวรรคหนึ่งแล้วให้พนักงาน
ในการนี้ให้เจ้าพนักงานผู้จับนั้นบันทึกการจับดังกล่าวไว้ด้วย ฝ่ายปกครองหรือตำรวจ ซึ่งมีผู้นำผู้ถูกจับมาส่งแจ้งให้ผู้ถูกจับ
ทราบถึงสิทธิตามที่กำหนดไว้ในมาตรา 7/1 รวมทั้งจัดให้ผู้ถูก
ถ้าบุคคลซึ่งจะถูกจับขัดขวางหรือจะขัดขวางการ
จับสามารถติตต่อกับญาติหรือผู้ซึ่งผู้ถูกจับไว้วางใจเพื่อแจ้งให้
จั บ หรื อ หลบหนี หรื อ พยายามจะหลบหนี ผ ู ้ ท ำการจั บ มี
ทราบถึงการจับกุมและสถานที่ที่ถูกควบคุมได้ในโอกาสแรก
เมื่อผู้ถูกจับมาถึงที่ทำการของพนักงานสอบสวนตามวรรค
หนึ่ง หรือถ้ากรณีผู้ถูกจับร้องขอให้พนักงานฝ่ายปกครองหรือ
ตำรวจเป็นผู้แจ้ง ก็ให้จัดการตามคำร้องขอนั้นโดยเร็ว และให้
พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจบันทึกไว้ ในการนี้มิให้เรียก
ค่าใช้จ่ายใต ๆ จากผู้ถูกจับ
ในกรณีที่จำเป็น เจ้าพนักงานหรือราษฎรซึ ่งทำ
การจับจะจัดการพยาบาลผู้ถูกจับเสียก่อนนำตัวไปส่งตาม
มาตรานี้ก็ได้
ถ้อยคำใด ๆ ที่ผู้ถูกจับให้ไว้ต่อเจ้าพนักงานผู้จับ
หรื อ พนั ก งานฝ่ า ยปกครองหรื อ ตำรวจในชั ้ น จั บ กุ ม หรื อ
รับมอบตัวผู้ถูกจับ ถ้าถ้อยคำนั้นเป็นคำรับสารภาพของผู้
ถู ก จั บ ว่ า ตนได้ ก ระทำความผิ ด ห้ า มมิ ใ ห้ ร ั บ ฟั ง เป็ น
พยานหลั ก ฐาน แต่ ถ ้ า เป็ น ถ้ อ ยคำอื ่ น จะรั บ ฟั ง เป็ น
พยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของผู้ถูกจับได้ต่อเมื่อ
ได้มีการแจ้งสิทธิตามวรรคหนึ่ง หรือตามมาตรา 83 วรรค
สอง แก่ผู้ถูกจับแล้วแต่กรณี
มาตรา 92 ห้ามมิให้ค้นในที่รโหฐานโดยไม่มีหมายค้ นหรือ
คำสั่งของศาล เว้นแต่พนักงานฝ่ายปกครองหรือตำรวจเป็นผู้
ค้น และในกรณีต่อไปนี้
(1) เมื่อมีเสียงร้องให้ช่วยมาจากข้างในที่รโหฐาน
หรื อ มีเ สีย งหรือ พฤติก ารณ์ อื ่น ใดอัน แสดงได้ ว่ ามีเหตุร้าย
เกิดขึ้นในที่รโหฐานนั้น
(2) เมื่อปรากฎความผิดซึ่งหน้ากำลังกระทำ มาตรา 66 เหตุที่จะออกหมายจับได้มีดังต่อไปนี้
ลง ในทีร่ โหฐาน
(1) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรว่ าบุคคลใด
(3) เมื่อบุคคลที่ได้กระทำความผิดซึ่งหน้าขณะที่ น่าจะได้กระทำความผิดอาญาซึ่งมีอัตราโทษจำคุกอย่าง
ถูกไล่จับหนีเข้าไป หรือมีเหตุอันแน่นแฟ้นควรสงสัยว่าได้เข้า สูงเกินสามปี หรือ
ไปซุกซ่อนตัวอยู่ในที่รโหฐานนั้น
(2) เมื่อมีหลักฐานตามสมควรว่าบุคคลใด
(4) เมื่อมีพยานหลักฐานตามสมควรว่าสิ่งของที่มี น่าจะได้กระทำความผิดอาญาและมีเหตุอันควรเชื่อว่า
ไว้เป็นความผิดหรือได้มาโดยการกระทำความผิดหรือได้ใช้ จะหลบหนี หรือจะไปยุ่งเหยิงกับพยานหลักฐาน หรือ
หรื อ มี ไว้ เ พื ่ อ จะใช้ ใ นการกระทำความผิ ด หรื อ อาจเป็ น ก่อเหตุอันตรายประการอื่น
พยานหลักฐานพิสูจน์การกระทำความผิ ดได้ซ่อนหรืออยู่ใน
ถ้าบุคคลนั้นไม่มีที่อยู่เป็นหลักแหล่ง หรือไม่
นั้น ประกอบทั้งต้องมีเหตุอันควรเชื่อว่าเนื่องจากการเนิ่นช้า
มาตามหมายเรียกหรือตามนัดโดยไม่มีข้อแก้ตัวอันควร
กว่าจะเอาหมายค้นมาได้สิ่งของนั้นจะถูกโยกย้ายหรือทำลาย
ให้สันนิษฐานว่าบุคคลนั้นจะหลบหนี
เสียก่อน
(5) เมื่อที่รโหฐานนั้นผู้จะต้องถูกจับเป็นเจ้าบ้าน
และการจับนั้นมีหมายจับหรือจับตามมาตรา 78
การใช้อำนาจตาม (4) ให้พนักงานฝ่ายปกครอง
หรือตำรวจผู้ค้ นส่งมอบสำเนาบันทึกการตรวจค้นและบัญชี
ทรัพย์ที่ใด้จากการตรวจค้น รวมทั้งจัดทำบันทึกแสดงเหตุผล
ที่ทำให้สามารถเข้าคันได้เป็นหนังสือให้ไว้แก่ผู้ครอบครอง
สถานที่ที่ถูกตรวจค้น แต่ถ้าไม่มีผู้ครอบครองอยู่ ณ ที่นั้นให้
ส่งมอบหนังสือดังกล่าวแก่บุคคลเช่นว่านั้นในทันทีที่กระทำได้
และรีบรายงานเหตุผลและผลการตรวจค้นเป็นหนังสือต่อ
ผู้บังคับบัญชาเหนือขึ้นไป
สอบสวนสามัญ
มาตรา 131/1 ในกรณีที่จำเป็นต้องใช้พยานหลักฐาน
ทางวิทยาศาสตร์เพื่อพิสูจน์ข้อเท็จจริงตามมาตรา 131
ให้พนักงานสอบสวนมีอำนาจให้ ทำการตรวจพิ ส ู จ น์
บุ ค คลวั ต ถุ หรื อ เอกสารใด ๆ โดยวิ ธ ี ก ารทาง
วิทยาศาสตร์ได้
ในกรณีความผิดอาญาที่มีอัตราโทษจำคุก
อย่างสูงเกินสามปี หากการตรวจพิสูจน์ตามวรรคหนึ่ง
จำเป็นต้องตรวจเก็บตัวอย่างเลือด เนื้อเยื่อ ผิวหนัง
เส้นผมหรือขน น้ำลาย ปัสสาวะอุจจาระ สารคัดหลั่ง
สารพั น ธุ ก รรมหรื อ ส่ ว นประกอบของร่ า งกายจาก
ผู้ต้องหา ผู้เสียหายหรือบุคคลที่เกี่ยวข้อง ให้พนักงาน
สอบสวนผู้รับผิดชอบมีอำนาจให้แพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ
ดำเนินการตรวจดั่งกล่าวได้ แต่ต้องกระทำเพียงเท่าที่
จำเป็ น และสมควรโดยใช้ ว ิ ธ ี ก ารที ่ ก ่ อ ให้ เ กิ ด ความ
เจ็บปวดน้อยที่สุดเท่าที่จะกระทำได้ ทั้งจะต้องไม่เป็น
อันตรายต่อร่างกายหรื ออนามัย ของบุค คลนั้ น และ
ผู้ต้องหา ผู้เสียหายหรือบุคคลที่เกี่ยวข้องต้องให้ความ
ยินยอม หากผู้ต้องหาหรือผู้เสียหายไม่ยินยอมโดยไม่มี
เหตุอันสมควรหรือผู้ต้องหาหรือผู้เสียหายกระทำการ
ป้องปัดขัดขวางมิให้บุคคลที่เกี่ยวข้องให้ความยินยอม
โดยไม่ม ีเ หตุ อ ั นสมควร ให้ ส ั น นิ ษ ฐานไว้ เบื ้อ งต้ นว่า
ข้อเท็จจริงเป็นไปตามผลการตรวจพิสูจน์ที่หากได้ตรวจ
พิสูจน์แล้วจะเป็นผลเสียต่อผู้ต้องหาหรื อผู้เสียหายนั้น
แล้วแต่กรณี
มาตรา 132 เพื่อประโยชน์แห่งการรวบรวมหลัก ฐาน ให้
พนักงานสอบสวนมีอำนาจดังต่อไปนี้
(1) ตรวจตัวผู้เสียหายเมื่อผู้นั้นยินยอม หรือตรวจตัวผู้ต้องหา
หรื อ ตรวจสิ ่ ง ของหรื อ ที ่ ท างอั น สามารถอาจใช้ เ ป็ น
พยานหลักฐานได้ ให้รวมทั้งทำภาพถ่าย แผนที่ หรือภาพวาด
จำลองหรือพิมพ์ลายนิ้วมือ ลายมือหรือลายเท้า กับให้บันทึก
รายละเอียดทั้งหลายซึ่งน่าจะกระทำให้คดีแจ่มกระจ่างขึ้น
ในการตรวจตัวผู้เสียหายหรือผู้ต้องหาตามวรรค
หนึ ่ ง หากผู ้ เ สี ย หายหรื อ ผู ้ ต ้ อ งหาเป็ น หญิ ง ให้ จ ั ด ให้ เจ้ า
พนักงานซึ่งเป็นหญิงหรือหญิงอื่นเป็นผู้ตรวจ ทั้งนี้ ในกรณีที่มี
เหตุอันสมควร ผู้เสียหายหรือผู้ต้องหาจะขอนำบุคคลใดมาอยู่
ร่วมในการตรวจนั้นด้วยก็ได้
(2) ค้นเพื่อพบสิ่งของ ซึ่งมีไว้เป็นความผิด หรือได้มาโดยการ
กระทำผิด หรือได้ใช้หรือสงสัยว่าได้ใช้ในการกระทำผิด หรือ
ซึ่งอาจใช้เป็นพยานหลักฐานได้ แต่ต้องปฏิบัติตามบทบัญญัติ
แห่งประมวลกฎหมายนี้ว่าด้วยค้น
(3) หมายเรียกบุคคลซึ่งครอบครองสิ่ งของ ซึ่งอาจใช้ เ ป็ น
พยานหลักฐานได้ แต่บุคคลที่ถูกหมายเรียกไม่จำต้องมาเอง
เมื่อจัดส่งสิ่งของมาตามหมายแล้ว ให้ถือเสมือนว่าได้ปฏิบัติ
ตามหมาย
(4) ยึ ด ไว้ ซ ึ ่ ง สิ ่ ง ของที ่ ค้ น พบหรื อ ส่ ง มาดั ง กล่ า วไว้ ใ น
อนุมาตรา (2) และ (3)
มาตรา 133 พนั ก งานสอบสวนมี อ ำนาจออกหมายเรี ย ก
ผู้เสียหาย หรือบุคคลใดซึ่งมีเหตุอันควรเชื่อว่าถ้อยคำของเขา
อาจเป็นประโยชน์แก่คดีให้มาตามเวลาและสถานที่ในหมาย
แล้วให้ถามปากคำบุคคลนั้นไว้
การถามปากคำนั้น พนักงานสอบสวนจะให้ผู้ให้
ถ้อยคำสาบานหรือปฏิญาณตัวเสียก่อนก็ได้และต้องปฏิบัติ
ตามบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมายนี้ว่าด้วยพยานบุคคล
ห้ามมิให้พนักงานสอบสวนตักเตือนพูดให้ท้อใจ
หรือใช้กลอุบายอื่นเพื่อป้องกันมิให้บุคคลใดให้ถ้อยคำ ซึ่ง
อยากจะให้ด้วยความเต็มใจ
ในคดี ค วามผิ ด เกี ่ ย วกั บ เพศ การถามปากคำ
ผู้เสียหายซึ่งเป็นหญิง ให้พนักงานสอบสวนซึ่งเป็นหญิงเป็นผู้
สอบสวน เว้นแต่ผู้เสียหายนั้นยินยอมหรือมีเหตุจำเป็นอย่าง
อื่น และให้บันทึกความยินยอมหรือเหตุจำเป็นนั้นไว้ ทั้งนี้
ผู้เสียหายจะขอให้บุคคลใดอยู่ร่วมในการถามปากคำนั้นด้วยก็
ได้
มาตรา 133 ทวิ ในคดีความผิดเกี่ยวกับเพศความผิดเกี่ยวกับ
ชีวิตและร่างกายอันมิใช่ความผิดที่เกิดจากการชุลมุนต่อสู้
ความผิดเกี่ยวกับเสรีภาพความผิดฐานกรรโชก ชิงทรัพย์และ
ปล้ น ทรั พ ย์ ต ามประมวลกฎหมายอาญา ความผิ ด ตาม
กฎหมายว่าด้วยการป้องกันและปราบปรามการค้าประเวณี
ความผิดตามกฎหมายว่าด้วยมาตรการในการป้องกันและ
ปราบปรามการค้าหญิงและเด็กความผิดตามกฎหมายว่าด้วย
สถานบริ ก าร หรื อ คดี ความผิ ดอื ่น ที ่ม ี อั ตราโทษจำคุ ก ซึ่ ง
ผู้เสียหายหรือพยานที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปี ร้องขอ
การถามปากคำผู้เสียหายหรือพยานที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบ
แปดปีให้พนักงานสอบสวนแยกกระทำเป็นส่วนสัดในสถานที่
ที่เหมาะสมสำหรับเด็ก และให้มีนั กจิตวิทยาหรือนักสังคม
สงเคราะห์ บุคคลที่เด็กร้องขอ และพนักงานอัยการร่วมอยู่
ด้วยในการถามปากคำเด็กนั้นและในกรณีที่นักจิตวิทยาหรือ
นั ก สั งคมสงเคราะห์ เ ห็ น ว่ า การถามปากคำเด็ ก คนใดหรือ
คำถามใด อาจจะมีผลกระทบกระเทือนต่อจิตใจเด็กอย่าง
รุนแรง ให้พนักงานสอบสวนถามผ่านนักจิตวิ ทยาหรื อ นั ก
สั ง คมสงเคราะห์ เ ป็ น การเฉพาะตามประเด็ น คำถามของ
พนั ก งานสอบสวนโดยมิ ใ ห้เ ด็ ก ได้ ย ิน คำถามของพนั ก งาน
สอบสวนและห้ามมิให้ถามเด็กซ้ำซ้อนหลายครั้งโดยไม่มีเหตุ
อันสมควร
ให้เป็นหน้าที่ของพนักงานสอบสวนที่จะต้องแจ้ง
ให้นักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห์บุคคลที่เด็กร้องขอ
และพนักงานอัยการทราบรวมทั้งแจ้งให้ผู้เสียหายหรือพยาน
ที่เป็นเด็กทราบถึงสิทธิตามวรรคหนึ่งด้วย
นั ก จิ ต วิ ท ยาหรื อ นั ก สั ง คมสงเคราะห์ หรื อ
พนักงานอัยการที่เข้าร่วมในการถามปากคำอาจถูกผู้เสียหาย
หรือพยานซึ่งเป็นเด็กตั้งรังเกียจได้หากมีกรณีดังกล่ า วให้
เปลี่ยนตัวผู้นั้น
ภายใต้บังคับแห่งมาตรา 139 การถามปากคำเด็ก
ตามวรรคหนึ่ง ให้พนักงานสอบสวนจัดให้มีการบังทึ กภาพ
และเสียงการถามปากคำดังกล่าวซึ่งสามารถนำออกถ่ายทอด
ได้อย่างต่อเนื่องไว้เป็นพยาน
ในกรณีจำเป็นเร่งด่วนอย่างยิ่งซึ่งมีเหตุอันควรไม่
อาจรอนักจิตวิทยาหรือนักสังคมสงเคราะห์บุคคลที่เด็กร้องขอ
และพนักงานอัยการเข้าร่วมในการถามปากคำพร้อมกันได้ ให้
พนักงานสอบสวนถามปากคำเด็กโดยมีบุคคลใดบุคคลหนึ่ง
ตามวรรคหนึ่งอยู่ร่วมด้วยก็ได้ แต่ต้องบันทึกเหตุที่ไม่อาจรอ
บุคคลอื่นไว้ในสำนวนการสอบสวน และมิให้ถือว่าการถาม
ปากคำผู้เสียหายหรือพยานซึ่งเป็นเด็กในกรณีดังกล่าวที่ได้
กระทำไปแล้วไม่ชอบด้วยกฎหมาย
มาตรา 133ตรี ในกรณีที่พนักงานสอบสวนมีความจำเป็นต้อง
จัดให้ผู้เสียหายหรือพยานที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบแปดปีชี้ตัว
บุ ค คลใด ให้ พ นั ก งานสอบสวนจั ด ให้ ม ี ก ารชี ้ ต ั ว บุ ค คลใน
สถานที่ที่เหมาะสมสำหรับเด็กและสามารถป้องกันมิให้บุคคล
ซึ่งจะถูกชี้ตัวนั้นเห็นตัวเด็ก โดยให้มีนักจิตวิทยาหรือนักสังคม
สงเคราะห์ บุคคลที่เด็กร้องขอ และพนักงานอัยการร่วมอยู่
ด้วยในการชี้ตัว บุคคลนั้น เว้นแต่มีเหตุจำเป็นไม่อาจหาหรือ
รอบุคคลใดบุคคลหนึ่งได้และเด็กไม่ประสงค์จะให้มีหรือ รอ
บุคคลดังกล่าวต่อไป ทั้งนี้ ให้พนักงานสอบสวนบันทึกเหตุ
ดังกล่าวไว้ในสำนวนการสอบสวนด้วย
ในกรณีการชี้ตัวผู้ต้องหาที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบ
แปดปี ให้ พ นั ก งานสอบสวนจั ด ให้ มี ก ารชี ้ ต ั ว ในสถานที่
ที่เหมาะสมสำหรับเด็กและสามารถป้องกันมิให้ผู้ต้องหาที่เป็น
เด็กนั้นเห็นตัวบุคคลที่จะทำการชี้ตัว
มาตรา 134 เมื่อผู้ต้องหาถูกเรียก หรือส่งตัวมาหรือเข้าหา
พนักงานสอบสวนเอง หรือปรากฎว่าผู้ใดซึ่งมาอยู่ต่อหน้าเจ้า
พนักงานเป็นผู้ต้องหา ให้ถาม ชื่อตัว นามสกุล สัญชาติ บิดา
มารดา อายุ อ าชี พ ที ่ อ ยู่ ที ่ เ กิ ด และแจ้ งข้ อ หาให้ ท ราบถึง
ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับการกระทำที่กล่าวหาว่าผู้ต้องหาได้กระทำ
ผิด แล้วจึงแจ้งข้อหาให้ทราบ
การแจ้งข้อหาตามวรรคหนึ่ง จะต้องมีหลักฐาน
ตามสมควรว่าผู้นั้นน่าจะได้กระทำผิดตามข้อหานั้น
ผู ้ ต ้ อ งหามี ส ิ ท ธิ ไ ด้ ร ั บ การสอบสวนด้ ว ยความ
รวดเร็ว ต่อเนื่อง และเป็นธรรม
พนักงานสอบสวนต้องให้โอกาสผู้ต้องหาที่จะแก้
ข้อหาและที่จะแสดงข้อเท็จจริงอันเป็นประโยชน์แก่ตนได้
มาตรา 134/1 ในคดีที่มีอัตราโทษประหารชีวิตหรือในคดีที่
ผู้ต้องหามีอายุไม่เกินสิบแปดปีในวันที่พนักงานสอบสวนแจ้ง
ข้ อ หา ก่ อ นเริ ่ ม ถามคำให้ ก ารให้ พ นั ก งานสอบสวนถาม
ผู้ต้องหาว่ามีทนายความหรือไม่ ถ้าไม่มีให้รัฐหาทนายความให้
ในคดีที่มีอัตราโทษจำคุก ก่อนเริ่มถามคำให้การ
ให้พนักงานสอบสวนถามผู้ต้องหาว่ามีทนายความหรือไม่ ถ้า
ไม่มีและผู้ต้องหาต้องการทนายความ ให้รัฐหาทนายความให้
มาตรา 134/2 ให้นำบทบัญญัติในมาตรา 133 ทวิมาใช้บังคับ “ มันอาจดูเหมือนว่าเป็นไปไม่ได้เสมอ
โดยอนุโลมแก่การสอบสวนผู้ต้องหาที่เป็นเด็กอายุไม่เกินสิบ
แปดปี จนกระทั่งมันสำเร็จ”
มาตรา 134/3 ผู้ต้องหามีสิทธิให้ทนายความหรือผู้ซึ่ งตน
ไว้วางใจเข้าฟังการสอบปากคำตนได้
มาตรา 134/4 ในการถามคำให้การผู้ต้องหา ให้พนักงาน
สอบสวนแจ้งให้ผู้ต้องหาทราบก่อนว่า
(1) ผู ้ ต ้ อ งหามีสิ ท ธิ ที ่ จะให้ ก ารหรื อ ไม่ ก ็ ได้ ถ้ า
ผู ้ ต ้ อ งหาให้ ก าร ถ้ อ ยคำที ่ ผ ู ้ ต ้ อ งหาให้ ก ารนั ้ น อาจใช้ เ ป็ น By ลีโอ & บิ๊ก
พยานหลักฐานในการพิจารณาคดีได้
(2) ผู ้ ต ้ องหามีสิ ท ธิ ใ ห้ท นายความหรื อผู ้ซ ึ่งตน
ไว้วางใจเข้าฟังการสอบปากคำตนได้
เมื ่ อ ผู ้ ต ้ อ งหาเต็ ม ใจให้ ก ารอย่ า งใดก็ ใ ห้ จ ด
คำให้การไว้ ถ้าผู้ต้องหาไม่เต็มใจให้การเลยก็ให้บันทึกไว้
ถ้อยคำใดๆ ที่ผู้ต้องหาให้ไว้ต่อพนักงานสอบสวน
ก่อนมีการแจ้งสิทธิตามวรรคหนึ่ง หรือก่อนที่จะดำเนินการ
ตามมาตรา 134/1 มาตรา134/2 และมาตรา 134/3 จะรับ
ฟังเป็น พยานหลักฐานในการพิสูจน์ความผิดของผู้นั้นไม่ได้