Ebooksvpdf854758610 0091 02 Istoria D Dimotikou Tetradio Ergasion

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Θεόδωρος Κατσουλάκος Ιφιγένεια Καρυώτη

Μαρία Λένα Χριστίνα Κατσάρου
Ιστορία
Δ΄ Δημοτικού
Στα αρχαία χρόνια
Τετράδιο Εργασιών
Κωδικός Βιβλίου: 0-10-0091

ISBN 9 -960-06- -
(01) 000000 0 10 0091 7

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»
Ιστορ α Δ′ Δημοτικού
Στα Αρχα α Χρόνια
Τετρ διο Εργασιών

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΚ∆ΟΣΗΣ
ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Θεόδωρος Κατσουλ κος
Εκπαιδευτικός Δ.Ε.
Χριστ να Κατσ ρου
Εκπαιδευτικός Π.Ε.
Μαρ α Λ να
Εκπαιδευτικός Δ.Ε.
Ιφιγ νεια Καρυώτη
ΚΡΙΤΕΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ Δημ τριος Ανωγι της-Πελ

Καθηγητής Ιονίου Πανεπιστημίου
Στ φανος Παπαστεργιόπουλος
Σχολικός Σύμβουλος
Σαρ ντης Χ λμης
ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Βικτώρια Γιουλβαν δου
ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Θεόδωρος Τ σιος

Φιλόλογος
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Γι ννης Παπαγρηγορ ου

ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΥΓΓΡΑΦΗ Σύμβουλος Π.Ι.
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΕΡΓΟΥ Δ μητρα Καυκ

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Δημοσθ νης Κοκκιν δης

Εικαστικός Καλλιτέχνης
ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ “ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ - MULTIMEDIA A.E.”

ΕΡΓΑΣΙΕΣ
Γ ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Εν ργεια 2.2.1 / Κατηγορ α Πρ ξεων 2.2.1.α:

«Αναμόρφωση των προγραμμ των σπουδών και συγγραφ ν ων εκπαιδευτικών πακ των»
ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ
Μιχ λης Αγ. Παπαδόπουλος
Ομότιμος Καθηγητ ς του Α.Π.Θ.
Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Πρ ξη με τ τλο: «Συγγραφ ν ων βιβλ ων και παραγωγ

υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού με β ση
το ΔΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το Δημοτικό και το Νηπιαγωγε ο»
Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου

Γεώργιος Τύπας
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Αναπληρωτ ς Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου

Γεώργιος Οικονόμου
Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Έργο συγχρηματοδοτούμενο 75 από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμε ο και 25 από εθνικούς πόρους.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΑΝΕΚ∆ΟΣΗΣ
Η επανέκδοση του παρόντος βιβλίου πραγματοποιήθηκε
από το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών & Εκδόσεων
«Διόφαντος» μέσω ψηφιακής μακέτας, η οποία δημιουργή-
θηκε με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ / ΕΠ «Εκπαίδευση
& Διά Βίου Μάθηση» / Πράξη «ΣΤΗΡΙΖΩ».
Οι διορθώσεις πραγματοποιήθηκαν κατόπιν έγκρισης του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής
10-0091_ISTORIA_BE_D DHM.indd 2 19/1/2015 12:40:23 µµ

Θεόδωρος Κατσουλ κος Ιφιγ νεια Καρυώτη

Μαρ α Λ να Χριστ να Κατσ ρου
www.patakis.gr
Η συγγραφή και η επιστηµονική επιµέλεια του βιβλίου πραγµατοποιήθηκε

υπό την αιγίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου
Ιστορ α Δ´ Δημοτικού
Στα Αρχα α Χρόνια
ετρ διο Εργασιών

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ:
1. Η κ θοδος των Δωρι ων ...............................................................................................................................5
2. Οι Έλληνες δημιουργούν αποικ ες ................................................................................................................6
3. Η πο ηση και η θρησκε α των Ελλ νων ........................................................................................................7
4. Η τ χνη και η γραφ ......................................................................................................................................8
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ: Επαναληπτικό μ θημα ...............................................................................................9
ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ:
5. Ν ες αποικ ες των Ελλ νων ............................................................................................................. 10
6. Τα πολιτεύματα στην αρχαϊκ Ελλ δα ............................................................................................... 11
7. Οι δεσμο που νωναν τους Έλληνες ................................................................................................ 12
8. Η τ χνη της αρχαϊκ ς εποχ ς .......................................................................................................... 13
9. Τα γρ μματα.................................................................................................................................... 14
10. Σπ ρτη: Η κοινων α και το πολ τευμα............................................................................................... 15
11. Σπ ρτη: Η ζω στην πόλη .............................................................................................................. 16
12. Το παλιό πολ τευμα της Αθ νας ..................................................................................................... 17
13. Οι νόμοι του Σόλωνα. Ο Πεισ στρατος γ νεται τύραννος .................................................................. 18
14. Ο Κλεισθ νης θεμελιώνει τη δημοκρατ α ........................................................................................ 19
ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ: Επαναληπτικό μ θημα ............................................................................................. 20
ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
1. ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ:
15. Το περσικό κρ τος και οι Έλληνες της Μ. Ασ ας .............................................................................. 22
16. Ο περσικός κ νδυνος ..................................................................................................................... 23
17. Η μ χη των Θερμοπυλών ................................................................................................................ 24
18. Η ναυμαχ α της Σαλαμ νας ............................................................................................................. 25
19. Η μ χη των Πλαταιών και η ναυμαχ α της Μυκ λης ......................................................................... 26
2. Ο «ΧΡΥΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ» (5ος ΑΙΩΝΑΣ π.Χ.):
20. Η Αθ να γ νεται η πιο ισχυρ πόλη ................................................................................................. 27
21. Το πολ τευμα και η κοινων α της Αθ νας στα χρόνια του Περικλ ..................................................... 28
22. Η καθημεριν ζω και η εκπα δευση των Αθηνα ων .......................................................................... 29
23. Ο «χρυσός αιώνας» της τ χνης ....................................................................................................... 30
24. Η Αθ να γ νεται «σχολε ο της Ελλ δας» ......................................................................................... 31
3. Ο ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ:
25. Αιτ ες και αφορμ ς του πολ μου .................................................................................................... 32
26. Οι κυριότερες φ σεις του πολ μου ................................................................................................ 33
27. Η ηγεμον α της Σπ ρτης ................................................................................................................. 34
4. Η ΘΗΒΑ:
28. Η Θ βα και η βοιωτικ συμμαχ α .................................................................................................... 35
29. Η ηγεμον α της Θ βας ................................................................................................................... 36
5. Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ:
30. Η Μακεδον α, μια ν α ελληνικ δύναμη ........................................................................................... 37
31. Ο Μ. Αλ ξανδρος καταλαμβ νει τη Μ. Ασ α και την Α γυπτο ............................................................ 38
32. Η πορε α προς την Ινδ α. Το τ λος της εκστρατε ας ........................................................................ 39
33. Ο θ νατος του Μ. Αλεξ νδρου ....................................................................................................... 40
ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ: Επαναληπτικό μ θημα ............................................................................................. 41
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
1. ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
34. Η αυτοκρατορ α του Μ. Αλεξ νδρου χωρ ζεται ................................................................................ 43
35. Ο Πύρρος, ο βασιλι ς της Ηπε ρου ................................................................................................ 44
36. Η καθημεριν ζω στα ελληνιστικ χρόνια .................................................................................................45
37. Οι τ χνες και τα γρ μματα στα ελληνιστικ χρόνια .......................................................................... 46
2. ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ:
38. Το ρωμαϊκό κρ τος ........................................................................................................................ 47
39. Η Καρχηδόνα συγκρούεται με τη Ρώμη .......................................................................................... 48
40 . Η υποταγ του ελληνικού κόσμου ................................................................................................. 49
ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ: Επαναληπτικό μ θημα ..................................................................................... 50
ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ:
41α. Μια παρ σταση αρχα ου θε τρου ................................................................................................. 51
41β. Η γλώσσα που μιλ ω .................................................................................................................... 51
42. Μια μ ρα στην αρχα α Ολυμπ α ...................................................................................................... 52
ΘΕΜΑΤΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ:
43. Η ιστορ α του τόπου μου ................................................................................................................ 53
Ο τόπος που ζω, Από το χθες στο σ μερα, Άκρως οικογενειακόν ......................................................... 53
Το πανηγύρι, Στα χνη ενός μνημε ου ................................................................................................... 54
ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ 5
1η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η Κάθοδος των ∆ωριέων
1. Να β λεις να Σ για το σωστό και να Λ για το λ θος.
Η κ θοδος των Δωρι ων γινε μονομι ς.

Οι Δωριε ς κιν θηκαν από τον βορρ προς τον νότο, γι’ αυτό και η πορε α τους ονομ -
στηκε «κ θοδος».
Όταν φτασαν στην Πελοπόννησο, χωρ στηκαν σε ομ δες που κιν θηκαν σε διαφο-
ρετικ ς κατευθύνσεις.
Οι παλιο κ τοικοι των περιοχών στις οπο ες φτασαν οι Δωριε ς ταν πιο ισχυρο και
γι’ αυτό κατ φεραν να τους νικ σουν.
Ένα από τα αποτελ σματα της καθόδου των Δωρι ων ταν ότι σταμ τησε να ανα-
πτύσσεται ο μυκηναϊκός πολιτισμός.
Μια ισχυρ ομ δα Δωρι ων κατ λαβε τη Σπ ρτη και την πεδιν περιοχ του ποταμού
Ευρώτα.
2. Οι νθρωποι ακόμα και σ μερα εγκαταλε πουν ναν χώρο, όταν κινδυνεύουν όταν
θ λουν να ζ σουν καλύτερα.
Για ποιους λλους λόγους νομ ζεις οι νθρωποι σ μερα αναγκ ζονται να αναζητ σουν
«καινούριες πατρ δες»;
………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
3. Αν συμπληρώσεις σωστ τα τετραγων κια, στη χρωματισμ νη

στ λη θα σχηματιστε το όνομα της περιοχ ς της Στερε ς Ελλ -
δας στην οπο α παρ μειναν οι Δωριε ς.
1. Οι Δωριε ς μ λησαν τη
δωρικ ……..
2. Ποτ μι που βρ σκεται
στη Λακων α.
3. Ε ναι πιθανό να π ρασαν στην
Πελοπόννησο από τον Ισθμό της ……..
4. Ο μυκηναϊκός …………… σταμ τησε να
αναπτύσσεται.
5. Με τη δύναμ τους κυρι ρχησαν.
6. Πόλη στην όχθη του Ευρώτα.
6 ΣΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΧΡΟΝΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Οι Έλληνες δηµιουργούν αποικίες
1. Να συμπληρώσεις στους αντ στοιχους
αριθμούς τα ονόματα των κυριότερων
αποικιών.
Αιολικ ς Ιωνικ ς Δωρικ ς
1. Μυτιλ νη 4. Χ ος 7. Αλικαρνασσός
2. Κύμη 5. Έφεσος 8. Κν δος
3. Σμύρνη 6. Μ λητος 9. Λ νδος
2. Φαντ σου πως ε σαι να παιδ εκε νης της εποχ ς. Μαζ με την οικογ νει σου
και με λλους Ίωνες βρ σκεσαι σ’ να καρ βι που κινε ται προς τα παρ λια
της Μ. Ασ ας, για να βρε τε ναν καινούριο τόπο και να ζ σετε εκε . Προσπ -
θησε να περιγρ ψεις τις σκ ψεις σου χωρ ζοντ ς τες σε δύο κατηγορ ες.
Ευχ ριστες σκ ψεις Δυσ ρεστες σκ ψεις
3. Η ακροστιχ δα της αποικ ας:
Αυτο φυγαν από τη Θεσσαλ α.

Από αυτ φυγαν οι Δωριε ς.
Η μεταν στευση δεν γινε με τ τοιο τρόπο.
Ξεκ νησαν από την Αττικ .
Τ τοια καταγωγ ε χαν οι Έλληνες.
Στις μεγ λες γιορτ ς συγκεντρώνονταν σ’ αυτ .
Έγινε ελληνικ θ λασσα.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ποίηση και η θρησκεία των Ελλήνων

1. Τα ονόματα των θεών του Ολύμπου τα χρησιμοποιούμε ακόμα και σ -
μερα στην καθημεριν μας ζω . Μπορε ς να γρ ψεις μερικ παραδε γ-
ματα (ονόματα εστιατορ ων, ξενοδοχε ων, καταστημ των, δρόμων,
ανθρώπων, αθλητικών ομ δων, προϊόντων);
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
2. Να αντιστοιχ σεις κ θε θεό με αυτό που νομ ζεις ότι θα ταν το σύμβολό του:
Αθην λύρα
Δ ας φτερωτ σαντ λια
Ερμ ς περικεφαλα α, δόρυ
Ποσειδώνας τρ αινα
Απόλλωνας κεραυνός
3. Να τοποθετ σεις στα σχ ματα τις λ ξεις της παρ νθεσης, τσι που να ταιρι ζει η μ α με
την λλη.
(Ιλι δα, Αχιλλ ας, Οδύσσεια, Αγαμ μνονας, Οδυσσ ας, Ιθ κη)
ΜΗ Σ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η τέχνη και η γραφή
1. Να παρατηρ σεις το αγγε ο.

α) Ποια γεωμετρικ σχ ματα αναγνωρ ζεις;
...........................................................
...........................................................
...........................................................
β) Σε τι χρησ μευαν τα αγγε α εκε νη την εποχ ;

...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
2. Φαντ σου ότι ε σαι νας αγγειοπλ στης

της γεωμετρικ ς εποχ ς. Διακόσμησε
το αγγε ο σου με τον τρόπο που συνηθ ζε-
ται στην εποχ σου.
3. Στα μουσε α συν θως υπ ρχουν πολλ αγγε α. Πώς νομ ζεις
ότι βρ θηκαν εκε ;
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
Επαναληπτικό µάθηµα
1. Η εικόνα δε χνει τμ μα από αγγε ο του 6ου αι-
ώνα π.Χ. Ποιους θεούς μπορε ς να αναγνωρ -
σεις;
……………………………………………………….....
……………………………………………………….....
……………………………………………………….....
……………………………………………………….....
……………………………………………………….....
……………………………………………………….....
……………………………………………………….....
2. Δι λεξε την απ ντηση που ε ναι σωστ για την κ θε ερώτηση:
1. Το τελευτα ο ελληνικό φύλο που κιν θηκε προς τη νότια Ελλ δα ταν οι ……….
Α. Αιολε ς Β. Ίωνες Γ. Δωριε ς
2. Μετ την κ θοδο των Δωρι ων σταμ τησε να αναπτύσσεται ο ……………. πολιτισμός
Α. μινωικός Β. μυκηναϊκός Γ. κυκλαδικός
3. Η τ χνη που αναπτύχθηκε αυτ την εποχ ονομ στηκε………………………..

Α. γεωμετρικ Β. γραμμικ Γ. κλασικ
4. Οι Έλληνες π ραν το αλφ βητο από τους……….……….……….……….……….……….

Α. Αιγύπτιους Β. Φο νικες Γ. κατο κους των περιοχών τις οπο ες απο κησαν
5. Τα κτ ρια που κατασκευ στηκαν αυτ την εποχ ταν …………………………….

Α. μεγ λα και πολυτελ Β. μεγ λα και απλ Γ. μικρ και απλ
3. Να παρατηρ σεις τις δύο εικόνες. Σε τι νομ ζεις ότι μοι ζουν;
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
……………………...........................…………
2η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Νέες αποικίες των Ελλήνων
1. Νομ ζεις ότι βο θησε το νόμισμα την αν πτυξη του εμπορ ου;
Ποια ε ναι η γνώμη σου;
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
Ασημ νιο νόμισμα από τον Κρότωνα, αποικία στη Μεγ λη Ελλ δα
(Εθνικό Νομισματικό Μουσείο).
2. Να αντιστοιχ σεις στον παρακ τω π νακα αυτ που ταιρι ζουν:
Αιτίες Αποτελ σματα

Οι νθρωποι συγκεντρώθηκαν Οι νθρωποι ρχισαν να
σιγ σιγ σε κ ποιες περιοχ ς. φεύγουν και να κ νουν αποικ ες.
Τα γεωργικ προϊόντα δεν ταν
Αναπτύχθηκε το εμπόριο.
πια αρκετ για όλους.
Οι αποικ ες αντ λλασσαν με

Δημιουργ θηκαν πόλεις-κρ τη.
τις μητροπόλεις εμπορεύματα.
3. Να προσπαθ σεις να περιγρ ψεις τον τρόπο με τον οπο ο

ταν χτισμ νη μια πόλη-κρ τος της εποχ ς εκε νης.
Αν θ λεις, μπορε ς και να τη ζωγραφ σεις.
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Τα πολιτεύµατα στην αρχαϊκή Ελλάδα
1. Στην αρχα α Ελλ δα τύραννος ταν αυτός που κυβερνούσε και δεν δινε
λόγο σε καν ναν για ό,τι κανε.
Τι εννοούμε σ μερα, όταν χρησιμοποιούμε για κ ποιον αυτ τη λ ξη;

…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
2. Να συμπληρώσεις τον π νακα β ζοντας να Χ εκε όπου ταιρι ζει:
Συμμετ χει Το κρ τος Την Το κρ τος

Ο λαός
ο λαός στην διοικούν εξουσ α διοικούν οι
κατα-
εξουσ α του μερικο την χει ευγενε ς
πι ζεται.
κρ τους. πλούσιοι. νας. ( ριστοι).
Βασιλεία
Αριστοκρατία
λιγαρχία
Τυραννίδα
Δημοκρατία
3. Η ακροστιχ δα των πολιτευμ των
Αυτο που κυβερνούσαν στο ολιγαρχικό πολ τευμα ταν οι ………………

Τον παλιό καιρό κυβερνούσε ……………………… (με ρθρο).
Στην Αθ να σιγ σιγ την εξουσ α την παιρνε ο ……………………
Όσοι ε χαν πλουτ σει με το εμπόριο νιωθαν πιο …………………………
Οι ………………… δεν διναν λόγο σε καν ναν για ό,τι καναν.
Με τον καιρό οι …………………………… χασαν τη δύναμ τους.
Παρόλες τις αλλαγ ς στα πολιτεύματα π ντα ………………..προβλ ματα.
Το ………………. όπου ο βασιλι ς ανακο νωνε κ τι σπουδα ο
ταν ευρύχωρο και το ονόμασαν …………………..
Επειδ ο λαός ε χε προβλ ματα, συχν γ νονταν ……………………..
Παραμ ρισαν τον βασιλι και π ραν την εξουσ α.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Οι δεσµοί που ένωναν τους Έλληνες
1. Να παρατηρ σεις τις δύο εικόνες και να απαντ σεις στις ερωτ σεις:
Α) Σε ποιο θλημα αγων ζεται ο καθ νας από τους αθλητ ς;

....................................................................................
....................................................................................
.....................................................................................
Β) Ποιο ταν το παθλο για τον αθλητ της πρώτης εικόνας και
ποιο ε ναι για τον αθλητ της δεύτερης εικόνας;
....................................................................................
....................................................................................
.....................................................................................
Γ) Θα μπορούσε να π ρει μ ρος η αθλ τρια της εικόνας στους
αρχα ους Ολυμπιακούς αγώνες; Να δικαιολογ σεις τη γνώμη σου.
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
2. Να συμπληρώσεις το κε μενο χρησιμοποιώντας κατ λληλα τις λ ξεις της παρ νθεσης:
(μ ντης, μαντεύω, μαντε ο, απόφαση, μ ντεις, χρησμός, Δελφο )
Το πιο γνωστό ……………………………… της αρχα ας Ελλ δας ταν αυτό που υπ ρχε στους
………………………………..
Οι ……………………………….. διναν ……………………… που βοηθούσαν τους ανθρώπους

σε δύσκολες στιγμ ς να π ρουν τις σωστ ς …………………………
Μου αρ σει να προσπαθώ να …………………………… το τ λος μιας ιστορ ας. Νιώθω σαν
νας μικρός …………………………..!
3. Να παρατηρ σεις την εικόνα 2 στο βιβλ ο σου. Στη συν χεια να διαβ -
σεις με προσοχ το 1ο παρ θεμα. Γιατ νομ ζεις ότι απαγορευόταν να
τους παρακολουθούν γυνα κες;
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
…………………………………………………………………………................
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

1. Να παρατηρ σεις τις δύο εικόνες με τα τμ ματα των ναών.
Α) Ποιος από τους δύο ε ναι περισσότερο στολισμ νος;
............................................................................................................................
Β) Με τη βο θεια του δασκ λου σου να σημειώσεις στα αντ στοιχα κεν τα μ ρη του κ ονα.
Κίονας Κίονας
ναού ναού
δωρικού ιωνικού
ρυθμού ρυθμού
2. Το κτ ριο που βλ πεις στην εικόνα ε ναι

το Βρετανικό Μουσε ο και χτ στηκε πολύ
αργότερα από τα αρχαϊκ χρόνια. Τι κοι-
νό χει με τους ναούς της αρχαιότητας;
………………………………………………….....
………………………………………………….....
………………………………………………….....
………………………………………………….....
………………………………………………….....
………………………………………………….....
3. Να παρατηρ σεις τα αγγε α και να

σημειώσεις την εποχ που δημι-
ουργ θηκαν. Ποια στοιχε α σε βο -
θησαν να απαντ σεις;
…………………………………………........
…………………………………………........
…………………………………………........
…………………………………………........
…………………………………………........
…………………………………………........
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Τα γράµµατα
1. Να συμπληρώσεις την ακροστιχ δα του μεγ λου ποιητ που γνωρ σαμε
σ’ αυτ την ενότητα:
Πο ηση που μιλ για τις χαρ ς και τις λύπες των ανθρώπων (αντ στρ.).
Κ ποιοι, αυτ την εποχ , ασχολ θηκαν με ………….. θ ματα.
Όσοι γραψαν για τα περασμ να, ρχισαν να δημιουργούν

την …………..
Μεγ λος ποιητ ς των γεωμετρικών χρόνων.
Κ ποια ποι ματα προσπαθούσαν να ………………… τους ανθρώπους.
Οι φιλόσοφοι ψαχναν να βρουν απαντ σεις για το πώς γινε

………………. (με ρθρο).
Μερικ ποι ματα απαγγ λλονταν με τη συνοδε α της…………….

(αντ στρ.).
2. Να β λεις στον π νακα τα ονόματα των ποιητών στη θ ση που ταιρι ζει:
(Ησ οδος, Σαπφώ, Όμηρος)
Έγραψε ποι ματα που Έγραψε ποι ματα με τα Έγραψε ποι ματα
μιλούσαν για οπο α θελε να διδ ξει που μιλούσαν για
κατορθώματα ηρώων. τους ανθρώπους. τις χαρ ς και τις λύπες
της καθημεριν ς ζω ς.
3. Γ νε κι εσύ ποιητ ς!
Στο βιβλ ο σου δι βασες ποι ματα εκε νης της εποχ ς. Ε ναι εύ-
κολο να διαπιστώσεις ότι ε ναι γραμμ να χωρ ς ομοιοκαταληξ α.
Γρ ψε τώρα κι εσύ, εκφρ ζοντας ελεύθερα τη σκ ψη σου, για τον
καλύτερο φ λο φ λη σου.
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………......
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10: Σπάρτη: Η κοινωνία και το πολίτευµα

1. Να συμπληρώσεις το σχεδι γραμμα σύμφωνα με όσα μαθες για το κρ τος της Σπ ρτης.
Σ Α ΤΗ
κοινων α εξουσ α
2. Να διαγρ ψεις από τις υπογραμμισμ νες φρ σεις το δεν, όπου δε χρει ζεται.
Οι παλιο κ τοικοι που ζούσαν στην περιοχ της Σπ ρτης δεν π ραν δικ τους γη.
Δούλευαν στα κτ ματα και δεν ταν δούλοι.
Η ζω στη Σπ ρτη δεν λλαξε και οι νόμοι δεν γιναν πιο σκληρο .
Οι Σπαρτι τες δεν αισθ νονταν ασφ λεια και δε γυμν ζονταν καθημεριν .
Οι δύο βασιλι δες δεν ε χαν μεγ λη εξουσ α και οι Σπαρτι τες δεν λεγαν τη γνώμη
τους, όταν υπ ρχαν σοβαρ θ ματα.
3. Η λ ξη περ οικος ε ναι σύνθετη (περ + ο κος). Να προσπαθ σεις να βρεις

κι λλες σύνθετες λ ξεις που αν κουν στην δια οικογ νεια.
………..…………………………
………..…………………………
ο κος
………..…………………………
………..…………………………
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Σπάρτη: Η ζωή στην πόλη
1. Να φανταστε ς πως ε σαι να παιδ που ζει στη Σπ ρτη. Να διαλ ξεις να όνομα από αυ-
τ που βρ σκονται στην παρ νθεση και να συμπληρώσεις το παρακ τω κε μενο μιλώντας
για τη ζω σου.
(Κυν σκα, Άγης)
Με λ νε …………………………., ε μαι ………………. χρόνων και ζω στη
………………………. Κ θε μ ρα πηγα νω στο σχολε ο, όπου μαθα νω
……………………………………………………………………………… . Όταν
τελειώσουν τα μαθ ματα, πηγα νω στο …………………………………. .
Εκε γυμν ζομαι …………………… και όταν γυρ ζω στο σπ τι ε μαι πολύ
……………………………….. Όμως δεν παραπονι μαι! Όταν μεγαλώσω
…………………………….…….…….…… ………………………………………………………………....
…………………………….…….…….…… ………………………………………………………………....
………………………………………………………………… Ε μαι ………………………….. που ε μαι
Σπαρτι ………… και …………………….. πολύ την πατρ δα μου.
2. Να ενώσεις τις φρ σεις που ταιρι ζουν μεταξύ τους:

Οι νόμοι στη Σπ ρτη Μπορούσαν να ξεπερνούν
ταν αυστηρο . τις δυσκολ ες.
Οι ν οι συν θιζαν Οι Σπαρτι τες δεν ενδιαφ -

στη σκληρ ζω . ρονταν για την πολυτ λεια.
Οι ν οι ζούσαν όλοι Μ θαιναν να αγαπούν

μαζ σε σκην ς. ο νας τον λλο.
Τα χρ ματα στη Σπ ρτη Η ζω στην πόλη μοιαζε

ε χαν μικρ αξ α. με στρατόπεδο.
3. Να συμπληρώσεις τις παρακ τω προτ σεις, ώστε να εμφανιστε στα χρωματισμ να
κουτ κια το όνομα του νομοθ τη της Σπ ρτης.
1. Οι Δωριε ς εγκαταστ θηκαν στη ……………
2. Επ λεξαν την πεδι δα του ποταμού .......
3. Στη Σπ ρτη γυμν ζονταν και τα ……………
4. Μεγ λη εξουσ α ε χαν οι π ντε ……………..
5. Οι ε λωτες ταν …………………
6. Τα παιδι μ θαιναν αν γνωση και …………
7. Οι περ οικοι καλλιεργούσαν τη ………………
8. Το φαγητό τους ταν ο μ λας ………………
9. Οι Σπαρτι τες δημιούργησαν ισχυρό ……
4. Όταν λ με σ μερα ότι μιλ ει κ ποιος λακωνικ τι εννοούμε;

……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Το παλιό πολίτευµα της Αθήνας
1. Να β λεις να Σ για το σωστό και να Λ για το λ θος:
Ο βασιλι ς Κόδρος νωσε τους κατο κους της Αττικ ς.

Ο βασιλι ς Θησ ας θυσι στηκε για να σωθε η Αθ να.
Μετ τον Κόδρο οι Αθηνα οι δεν καναν λλο βασιλι .
Την εξουσ α της Αθ νας αν λαβε νας τύραννος.
Το πολ τευμα, μετ τον Κόδρο, ονομ στηκε αριστοκρατικό.
Ο λαός ταν ευχαριστημ νος.
Ο Δρ κοντας γραψε αυστηρούς νόμους.
2. Φαντ σου ότι ε σαι ο πιστός υπηρ της του Κόδρου. Να γρ ψεις ναν δι λογο που
μπορε να ε χες κ νει με τον βασιλι το πρω της μ ρας που αποφ σισε να π ει στο
στρατόπεδο των Δωρι ων.
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………..
3. Για την προστασ α των φιλ θλων και των παικτών στη δι ρκεια
ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, η αστυνομ α πα ρνει «δρακόντεια μ τρα».
- Μπορε ς να εξηγ σεις πότε χρησιμοποιούμε τη φρ ση «πα ρνω

δρακόντεια μ τρα» σ μερα;
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………...
- Χρησιμοπο ησε την παραπ νω φρ ση σε μια δικ σου πρόταση.
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………...
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13: Οι νόµοι του Σόλωνα. Ο Πεισίστρατος γίνεται τύραννος
1. Να σημειώσεις με ✓ τις εν ργειες του Σόλωνα.
Κατ ργησε τα χρ η των φτωχών.

Ξαναμο ρασε τη γη.
Εν σχυσε τη δύναμη των ευγενών.
Χώρισε τους πολ τες σε τ σσερις τ ξεις.
Έδωσε πολλ δικαιώματα και στους φτωχούς.
2. Να συμπληρώσεις το σταυρόλεξο:
Οριζόντια
1. Ο Σόλωνας χώρισε τους
3.
Αθηνα ους πολ τες σε τ σ-
1.
σερις ..................
2. 4. 2. Το όνομα του πρώτου τυ-
2. ρ ννου της Αθ νας.
3. Οι ………………………. του
Σόλωνα δεν λυσαν τα προ-
1. 3. βλ ματα.
4. 4. Το μεγαλύτερο β ρος το
ε χαν στους ώμους τους οι
………………
5.
5. Ο πιο σπουδα ος νόμος
του Σόλωνα.
Κ θετα
1. Ο Σόλωνας κατ ργησε τα………........των αγροτών.
2. Κυβ ρνησε τυραννικ μετ τον θ νατο του πατ ρα του.
3. Λ γεται ακόμα και σ μερα κ ποιος που συμπεριφ ρεται σκληρ .
4. Οι ευγενε ς τού ζ τησαν να λ βει κ ποια μ τρα.
3. Ο Πεισ στρατος, παρόλο που ταν τύραννος, ταν αγαπητός στον λαό. Μπορε ς να
συμπερ νεις γιατ ;
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14: Ο Κλεισθένης θεµελιώνει τη ∆ηµοκρατία
1. Ο Κλεισθ νης χώρισε την Αττικ σε 100 δ μους. Και η χώρα μας σ μερα ε ναι χωρι-
σμ νη σε 52 νομούς και ο κ θε νομός σε δ μους.
- Πώς ονομ ζεται ο δ μος όπου κατοικε ς;

...........................................................................................................................................
- Μπορε ς να αναφ ρεις δύο δ μους που γειτονεύουν με τον δικό σου;
...........................................................................................................................................
2. Να επιλ ξεις τη σωστ απ ντηση:
- Ο Κλεισθ νης χώρισε την Αττικ σε φυλ ς και δ μους για να

Α. αποκτ σουν οι ευγενε ς δύναμη.
Β. μην υπ ρχουν διαφορ ς αν μεσα σε φτωχούς και πλούσιους.
Γ. διοικ σει καλύτερα.
- Η κ θε φυλ εξ λεγε ναν στρατηγό και 50 βουλευτ ς

Α. για να μην χει παρ πονο καν νας πολ της.
Β. για να υπ ρχουν πολλο βουλευτ ς και στρατηγο .
Γ. για να υπ ρχουν εκπρόσωποι απ’ όλες τις φυλ ς.
- Τη μεγαλύτερη δύναμη στην Αθ να την εποχ του Κλεισθ νη την ε χε / ε χαν:
Α. Η Bουλ των πεντακοσ ων

Β. H Eκκλησ α του δ μου
Γ. Οι δ κα στρατηγο
3. Στην αρχα α Αθ να στην Eκκλησ α του δ μου ψηφ ζονταν οι νόμοι και πα ρνονταν
οι αποφ σεις για τα σοβαρ θ ματα. Το διο γ νεται και σ μερα στη Βουλ . Τι λλο
γνωρ ζεις για τη Βουλ ;
……………………………………………………………………………………………………………….....
……………………………………………………………………………………………………………….....
……………………………………………………………………………………………………………….....
……………………………………………………………………………………………………………….....
……………………………………………………………………………………………………………….....
4. Να γρ ψεις τα δικ σου στοιχε α τσι όπως θα τα γραφε:

νας αρχα ος Αθηνα ος, π.χ. Γεώργιος Δημητρ ου Γιαννιώτης
…………………………………………………………………………………………
νας νεο λληνας: Επώνυμο: ......................................

Όνομα: …………………………………………
Όνομα πατ ρα: …………………………………..
Όνομα μητ ρας:………………………………………
ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
1. Να παρατηρ σεις τον χ ρτη με τις αποικ ες των Ελλ νων.
Αν ζούσες στην Ελλ δα την εποχ εκε νη και σουν οικιστ ς
(ο αρχηγός των απο κων) πού θα δι λεγες να δημιουργ -
σεις αποικ α; Πώς θα ονόμαζες τη ν α πόλη;
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
2. Στον παρακ τω π νακα οι λ ξεις μπερδεύτηκαν. Να τις ξεχωρ σεις και να τις γρ ψεις
δ πλα σωστ .
Σπάρτη Αθήνα
εκκλησ α
του δ μου Πεισ στρατος
δύο βασιλι δες Λυκούργος

Κλεισθ νης 10 φυλ ς
Απ λλα Ιππ ας
Σόλωνας Ευρώτας
ε λωτες 5 φοροι
περ οικοι Δρ κοντας
3. Οι σύγχρονοι Ολυμπιακο αγώνες γιναν για πρώτη φορ

στην Ελλ δα το 1896.
Πόσα χρόνια μεσολαβούν αν μεσα στην πρώτη και τη δεύ-
τερη φορ που γ νονται στη χώρα απ’ όπου ξεκ νησαν;
………...........................................................................................
……………………………………………………………….......................
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
………………………………………………………………..
4. Να συμπληρώσεις τις παρακ τω προτ σεις επιλ γοντας την κατ λληλη
λ ξη φρ ση από την παρ νθεση.
Στα …………………….. χρόνια (γεωμετρικ , μυκηναϊκ , αρχαϊκ ) οι Έλληνες δρυ-

σαν πολλ ς ………………… (πόλεις, αποικ ες, κατοικ ες).
Κ ποιοι που ε χαν πολλ κτ ματα παραμ ρισαν τον βασιλι και τότε το πολ τευ-
μα γινε ………………………………….……. (ολιγαρχικό, αριστοκρατικό, τυραννικό).
Οι νθρωποι π γαιναν στ……………………για να βρούνε απαντ σεις στα προβλ -
ματ τους (ναούς, μαντε α, αμφικτιον ες).
Οι γλύπτες φτιαχναν αγ λματα από μ ρμαρο που ονομ ζονταν ……………….
(ξόανα, κούροι, ερυθρόμορφα).
Την εποχ αυτ αναπτύχθηκε η ………………… πο ηση (επικ , διδακτικ , δραματικ ).
Στη Σπ ρτη τη μεγαλύτερη δύναμη ε χαν ………………………… (οι δύο βασιλι δες, οι 5
φοροι, οι περ οικοι). Οι Σπαρτι τες ταν ξακουστο για την ………………………………..
τους (πολυτ λεια, ανδρε α, καταγωγ ).
Ο τελευτα ος βασιλι ς της Αττικ ς ταν ο …………………………. (Θησ ας, Κόδρος,

Δρ κοντας). Ο Σόλωνας χώρισε τους κατο κους της Αττικ ς σε τ ξεις αν λογα με
………………………………….. τους (την καταγωγ , τα εισοδ ματα, τον τόπο κατοικ ας).
5. Τι ταν ο καθ νας;
Λυκούργος: ----------------------
Ησ οδος: ----------------------
Κόδρος: ----------------------
Σόλωνας: ----------------------
Σαπφώ: ----------------------
Κλεισθ νης: ----------------------
Πεισ στρατος: ----------------------
Δρ κοντας: ----------------------
Ιππ ας: ----------------------
6. Να χρησιμοποι σεις τη λ ξη «δ μος» ως πρώτο συνθετικό και να προσπαθ σεις να φτι -

ξεις σύνθετες λ ξεις όπως στο παρ δειγμα:
δημοκρατ α
δήμος
3η ΕΝΟΤΗΤΑ ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

1 ΠΕΡΣΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15: Το περσικό κράτος και οι Έλληνες της Μ. Ασίας
1. Να συμπληρώσεις την ακροστιχ δα του μεγ λου βασιλι .

Η πόλη που καταστρ φηκε τελε ως από τους Π ρσες.
Βο θησαν τους Έλληνες της Μ. Ασ ας να επαναστατ σουν.
Η κατ σταση για τις πόλεις της Μ. Ασ ας ……………. πολύ δύσκολη.
Μ χρι εκε φτανε το περσικό κρ τος.
Το νησ κι όπου νικ θηκε ο ελληνικός στόλος.
Και αυτός αναγκ στηκε να υποχωρ σει (με ρθρο).
Το περσικό κρ τος ταν χωρισμ νο σε ………………………
Μετ την αποτυχημ νη επαν σταση, οι Έλληνες γνώρισαν …….. ζυγό.

Και αυτο βο θησαν στην επαν σταση.
Διοικητ ς του περσικού κρ τους.
Και οι Αθηνα οι ταν ………………….
Προκ λεσε στην Ελλ δα η καταστροφ της Μιλ του.
Η Μ λητος ταν αποικ α των ………………..
Ο μεγ λος βασιλι ς ταν ο ……………. των Περσών.
Η πρωτεύουσα του κρ τους των Λυδών.
2. Να συμπληρώσεις τις προτ σεις χρησιμοποιώντας τις λ ξεις που βρ σκονται μ σα

στην παρ νθεση:
(σατρ πες, επαν σταση, ανεξ ρτητες, ελευθερ α, λεηλ τησαν, σατραπε ες, Μ. Ασ ας)
α) Ο Δαρε ος χώρισε το περσικό κρ τος σε 20 περιφ ρειες, τις ………………….. που τις
διοικούσαν οι …………………………
β) Η ιωνικ ……………………… απ τυχε και οι Π ρσες ……………………… τη Μ λητο.
γ) Οι ελληνικ ς πόλεις της ……………………………. χασαν την …………………….. τους και
παψαν να ε ναι ………………………………
3. Θυμ σαι πώς μεγ λωναν τα παιδι στη Σπ ρτη; Να διαβ σεις το παρ -
θεμα 3 στο βιβλ ο σου και να βρεις όμοια στοιχε α στην ανατροφ των
παιδιών στη Σπ ρτη και την Περσ α.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….…
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16: Ο Περσικός κίνδυνος
1. Να β λεις τις παρακ τω προτ σεις στη σωστ σειρ :
Οι Αθηνα οι και οι Πλαταιε ς εφ ρμοσαν το σχ διο του Μιλτι δη και ν κησαν.
Ο Δαρε ος στειλε στην Ελλ δα τον Δ τη και τον Αρταφ ρνη.
Αρχηγός της εκστρατε ας των Περσών ορ στηκε ο Μαρδόνιος.
Οι Αθηνα οι αποφ σισαν να αντιμετωπ σουν τους Π ρσες στον Μαραθώνα.
Ο στόλος των Περσών καταστρ φεται κοντ στα παρ λια του Άθω.
Ο βασιλι ς των Περσών αποφασ ζει να επιτεθε στις ελληνικ ς πόλεις-κρ τη.
Οι Π ρσες κατ στρεψαν την Ερ τρια.
2. Ο Μιλτι δης εφ ρμοσε να

ξυπνο σχ διο επ θεσης των
Ελλ νων κατ των Περσών,
γνωστό ως «λαβ δα». Θα μπο-
ρούσες, με τη βο θεια του δα-
σκ λου σου, στις παρακ τω
εικόνες να τοποθετ σεις τους
δύο στρατούς και να εξηγ σεις
πώς εξελ χθηκε η μ χη;
3. Ο αγγελιαφόρος που φερε το μ νυμα της ν κης στην Αθ να από τον Μαραθώνα
τρεξε 42 χιλιόμετρα και 195 μ τρα. Υπ ρχει κ ποιο αγώνισμα σ μερα που να χει
σχ ση με αυτό το γεγονός;
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………………………...
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17: Η µάχη των Θερµοπυλών

Η φρ ση «ε δα ναν εφι λτη» σημα νει:
Α) ε δα να υπ ροχο όνειρο.
Β) ε δα να περ εργο όνειρο.
Γ) ε δα να τρομακτικό όνειρο και φοβ θηκα.
Η φρ ση «φυλ ω Θερμοπύλες» σημα νει:
Α) μ νω στην περιοχ των Θερμοπυλών.
Β) προστατεύω κ τι θυσι ζοντας ακόμα και τον εαυτό μου.
Γ) ε μαι φύλακας.
2. Να συμπληρώσεις το κε μενο με τις λ ξεις που λε πουν:

Οι Π ρσες με αρχηγό τον ν ο βασιλι τους, τον …………………………. , ξεκ νησαν καινού-
ρια ………………………. με σκοπό να κατακτ σουν την ………………………..
Με τη …………………. τους στρατι σκορπούσαν παντού τον ……………………… Οι Έλληνες
καναν σύσκεψη στον …………………………………………… και αποφ σισαν να τους αντιμε-
τωπ σουν ενωμ νοι δ νοντας την αρχηγ α στους …………………………
Ο αρχηγός του ελληνικού στρατού, ο …………………………….. , δι λεξε να στρατοπεδεύσει
στις ………………………………. ενώ ο στόλος αγκυροβόλησε στο …………………. Οι Έλληνες
θελαν να αντιμετωπ σουν τους Π ρσες εκε , γιατ το μ ρος ταν …………………. Το σχ διο
ε χε επιτυχ α και στην αρχ οι ……………………… δεν ξεραν τι να κ νουν. Από τη δύσκολη
θ ση τούς βγαλε νας ντόπιος, ο …………………. , που τους δειξε να μυστικό μονοπ τι για
να μπορ σουν να περικυκλώσουν τους ………………………… Ο Λεων δας μαζ με
………………………………… και …………………………… μειναν εκε και πολ μησαν μ χρι που
σκοτώθηκαν όλοι. Ο θ νατός τους γινε παρ δειγμα ……………………………. για όλους
τους λαούς που αγων ζονται για την
……………………………….. 1 4 3 2
3. Σταυρόλεξο
Οριζόντια 4
1. Πολ μησαν μαζ με τους 300 Σπαρτι -
τες. 2
2. Ο ελληνικός στόλος ταν στο …………..
3. Πρόδωσε τους Έλληνες. 5
4. Ε χαν μεγ λο στρατό. 5
5. Ο Λεων δας απ ντησε στους Π ρσες 3
«………… λαβ ».
Κ θετα
1. Οι Έλληνες πολ μησαν τους Π ρσες στις …………..
2. Ο Σπαρτι της βασιλι ς αρχηγός του ελληνικού στρατού.
3. Ο Λεων δας μεινε με 300 πολεμιστ ς από τη …….
4. Η περιοχ που γινε η μ χη ε ναι γνωστ ως …………. των Θερμοπυλών.
5. Οι Π ρσες απε λησαν την …………….
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18: Η ναυµαχία της Σαλαµίνας
1. Η ακροστιχ δα του Αθηνα ου στρατηγού.

Οι Έλληνες ηττ θηκαν στις ………………..
Ο δεύτερος Έλληνας στρατηγός.
Οι Έλληνες δωσαν τη ……………. σε χώρο που ξεραν καλ .
Εκε ύψωσαν τε χος οι Πελοπονν σιοι.
Ο Ευρυβι δης ταν …………………
Ο ελληνικός στόλος ε χε ………………..
Ο Π ρσης βασιλι ς (με ρθρο).
Λ γονται αλλιώς τα πλο α.
Θα ταν ………. να αντιμετωπ σουν οι Έλληνες τους Π ρσες
στην ανοιχτ θ λασσα.
Η σύγκρουση των δύο στόλων ονομ ζεται ………………..
(με ρθρο)
Οι Έλληνες πολ μησαν στο στενό της …………………..
2. Στην αρχα α Ελλ δα χρησιμοποιούσαν τη λ ξη «η ναυς» για τα πολεμικ πλο α. Σ -

μερα χρησιμοποιούμε πολλ ς λ ξεις που αν κουν στην δια οικογ νεια (απλ ς και
σύνθετες), όπως ναυμαχ α. Μπορε ς να σκεφτε ς και να σημειώσεις και λλες λ ξεις;
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
3. α) Να σημειώσεις στον χ ρτη της Ελλ δας το χωριό την πόλη όπου κατοικε ς.
β) Να βρεις και να σημειώσεις τη Σαλαμ να.
γ) Πού βρ σκεται η Σαλαμ να σε σχ ση με το χωριό την πόλη σου; (βόρεια, νότια, ανα-
τολικ , δυτικ )
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....
……………………………………………………....

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19: Η µάχη των Πλαταιών και η ναυµαχία της Μυκάλης
1. Να συμπληρώσεις το κε μενο επιλ γοντας την κατ λληλη λ ξη μ σα από την παρ νθεση:
(πατρ δα, Ελλ νων, Π ρσες, ττα, Μαρδόνιο, υποχωρ σουν, Παυσαν α, Πλαται ς,
Σπαρτι της)
Ο Ξ ρξης μετ την ……………………….. στη Σαλαμ να φυγε βιαστικ για την ………………..
του. Άφησε όμως π σω τον γαμπρό του ……………………… με στρατό. Ο πελοποννησιακός
στρατός με αρχηγό τον …………………… φτασε στην Αττικ . Ο Μαρδόνιος κιν θηκε προς
τις ……………………………….. όπου και στρατοπ δευσε. Οι ………………………….. επιτ θη-
καν πρώτοι. Συν ντησαν την αντ σταση των ενωμ νων ……………………….. και αναγκ στη-
καν να ………………………. Ένας …………………… σκότωσε τον Μαρδόνιο.
2. Αν β λεις σε σωστ σειρ τα γρ μματα που μπερδεύτηκαν, τότε θα

δεις να σχηματ ζονται μερικ από τα κύρια ονόματα του κεφαλα ου.
ΔΟΜΑΡΟΣΝΙ
ΣΞΗΡΞΕ
ΤΚΗΤΙΑ
ΑΙΝΣΥΠΑΣΑ
ΕΣΙΤΑΛΑΠ
ΑΚΗΛΥΜ
3. Να συμπληρώσεις στην ιστορικ γραμμ τη χρονολογ α της κ θε μ -

χης-ναυμαχ ας και να τη συνδ σεις με τον αντ στοιχο τόπο που γινε.
500 470
π.Χ. π.Χ.
…..…......……. …..…......……. .......………….

…..…......……. .......………….
Θερμοπύλες Πλαται ς Μαραθώνας Σαλαμ να Μυκ λη

2 Ο «ΧΡΥΣΟΣ ΑΙΩΝΑΣ» (5ος ΑΙΩΝΑΣ π. Χ.)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20: Η Αθήνα γίνεται η πιο ισχυρή πόλη
1. Να αντιστοιχ σεις:
Οι Έλληνες πολ μησαν αρχικ

τους Π ρσες για να επιθετικός πόλεμος
υπερασπ σουν την πατρ δα τους.
Οι Έλληνες πολ μησαν

εναντ ον των Περσών για
αμυντικός πόλεμος
να τους απομακρύνουν από
τον ελλαδικό χώρο.
2. Πολλ ς πόλεις της Ελλ δας δρυσαν την Αθηναϊκ συμμαχ α. Τι θελαν να καταφ -
ρουν με αυτόν τον τρόπο; Ποιοι ε ναι οι λόγοι που τα κρ τη σ μερα συνεργ ζονται
στεν μεταξύ τους;
3. Να συμπληρώσεις τον π νακα, β ζοντας να Χ όπου ταιρι ζει. Στη συν χεια να γρ -
ψεις μια πρόταση που να εξηγε τι ε ναι η κ θε ννοια.
Έχουν όλα Συμμετ χουν

Αποφασ ζει
Συμμετ χουν τα μ λη σα όλοι στις απο-
να κρ τος,
πολλ ς πό- δικαιώματα φ σεις που
επειδ ε ναι
λεις-κρ τη. και πα ρνονται με
πιο ισχυρό.
υποχρεώσεις. ψηφοφορ α.
Συμμαχ α
Ηγεμον α
Στη συμμαχ α………………………………………………………………………………………..

……………………………………………………………………………………………………………..
Στην ηγεμον α ………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21: Το πολίτευµα και η κοινωνία της Αθήνας
στα χρόνια του Περικλή
1. Να τοποθετ σεις τις κατηγορ ες των
κατο κων της Αττικ ς στην πυραμ δα,
β ζοντας στην κορυφ αυτούς που ε χαν τα
περισσότερα δικαιώματα.
2. Η εικόνα δε χνει μια κλεψύδρα που λει-

τουργε με νερό. Τη χρησιμοποιούσαν οι
αρχα οι Αθηνα οι για να μετρ νε τον χρό-
νο αυτών που μιλούσαν.
Έχεις δει κλεψύδρα; Με ποια λλα υλικ
μπορε να λειτουργε ;
Σ μερα πώς μετρούν τον χρόνο αυτών
που μιλούν (π.χ. στη Βουλ );
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
3. Οι ξ νοι στην αρχα α Αθ να ονομ ζονταν μ τοικοι. Σ μερα στην Ελλ δα

ζουν πολλο ξ νοι (μεταν στες). Να διαβ σεις το παρ θεμα 2 από το
βιβλ ο σου. Σε τι νομ ζεις ότι διαφ ρουν οι σημερινο μεταν στες από
τους μ τοικους;
……………………………………………………………………………………
……….................………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22: Η καθηµερινή ζωή και η εκπαίδευση των Αθηναίων
1. Να παρατηρ σεις τις παραστ σεις των αγγε ων και να γρ ψεις ποια ε ναι τα επαγ-
γ λματα των ανθρώπων που φα νονται σ’ αυτ ς.
2. Κ νε τη σωστ αντιστο χηση. Π γαιναν στα γυμναστ ρια για

να φτι ξουν γερό και δυνατό κορμ .
Ντύνονταν απλ και ζούσαν λιτ , χωρ ς

πολυτ λειες και απολαύσεις.
Σπάρτη
Ασχολούνταν μόνο με τις δουλει ς του σπιτιού.
Οι ντρες τούς δειχναν πολύ μεγ λο σεβασμό.
Ήταν πιο ελεύθερες από τις γυνα κες

Αθήνα που ζούσαν σε λλα μ ρη της Ελλ δας.
Β φονταν, στολ ζονταν και καναν

ωρα α χτεν σματα.
Δεν βγαιναν συχν ξω από το σπ τι.
Η σημεριν γυνα κα με ποια από τις δύο μοι ζει;
3. Στην αγορ της Αρχα ας Αθ νας υπ ρχαν τα καταστ ματα και τα δημόσια κτ ρια.
Εκε σύχναζαν οι Αθηνα οι πολ τες τόσο για να ψων σουν όσο και για να συζητ -
σουν. Στην αγορ πηγα νουμε κι εμε ς σ μερα. Ποιο μ ρος του τόπου που ζούμε
ονομ ζεται τσι; Για ποιους λόγους το επισκεπτόμαστε;
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23: Ο «χρυσός αιώνας» της τέχνης
1. Στην πρώτη εικόνα βλ πουμε τον μεγ λο
κούρο της Αναβύσσου, γαλμα της αρχαϊ-
κ ς εποχ ς, και στη δεύτερη τον Δορυφόρο
του Πολύκλειτου, γαλμα της κλασικ ς επο-
χ ς. Να τα παρατηρ σεις με προσοχ και να
σημειώσεις ομοιότητες και διαφορ ς.
μοιότητες:
..........................................
.....................................................................
.....................................................................
Διαφορές:
..........................................
.....................................................................
.....................................................................
.....................................................................
2. Για την κατασκευ των λαμπρών μνημε ων στην Ακρόπολη της Αθ νας
χρησιμοποι θηκαν πολλ υλικ και εργ στηκαν δι φοροι τεχν τες.
Δι βασε προσεκτικ το κε μενο και προσπ θησε να βρεις τα επαγγ λματα που υπ ρχαν
στην Αρχα α Αθ να. Στη συν χεια να γρ ψεις ποια από αυτ υπ ρχουν και σ μερα.
Όταν τα υλικ που χρησιμοποιούσαν ταν π τρα, χαλκός, ελεφαντόδοντο, βενος κυπαρισσό-
ξυλο, οι τεχν τες που τα κατεργ ζονταν ταν οικοδόμοι, πλ στες, χαλκουργο , πετρ δες, βα-
φε ς, χρυσοχόοι, τεχν τες ελεφαντόδοντων, ζωγρ φοι, τεχνουργο τορναδόροι. Αυτο π λι
που φερναν και προμ θευαν τα υλικ ταν μποροι, ναύτες και καραβοκύρηδες για τα υλικ
που ρχονταν από τη θ λασσα, ενώ για τα υλικ που ρχονταν από τη στερι ταν αμαξοποιο ,
ζευγολ τες, αμαξ δες, σχοινοποιο , λινουργο , βυρσοδ ψες, οδοποιο και μεταλλουργο . Κ θε
τ χνη, σαν στρατηγός συγκ ντρωνε γύρω της τον εργατόκοσμο και μο ραζε σε κ θε νθρωπο
κ θε ηλικ ας χρ ματα, που ταν απαρα τητα για τη ζω του.
Πλούταρχος Περικλής κε . διασκευή
Επαγγέλματα στην Αρχαία Αθήνα Σημερινά επαγγέλματα
Αν ζούσες στην Αθ να την εποχ που χτ ζονταν τα μεγ λα ργα, σε ποιο απ’ όλα θα θελες
να συμμετ χεις ( π.χ. να εργαστε ς ως γλύπτης); Φαντ σου τι θα κανες και προσπ θησε να
το περιγρ ψεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24: Η Αθήνα γίνεται «σχολείο της Ελλάδας»
1. Οι αρχα οι φιλόσοφοι (φ λοι της σοφ ας) ταν νθρωποι που ψαχναν να βρουν απα-
ντ σεις στα μεγ λα προβλ ματα που απασχολούσαν τους ανθρώπους.
Να γρ ψεις λλες σύνθετες λ ξεις με πρώτο συνθετικό τη λ ξη φ λος.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………........................................
2. Να τοποθετ σεις στον π νακα τα ονόματα, αν λογα με το ε δος με το οπο ο ασχο-

λ θηκε ο καθ νας.
Ηρόδοτος, Αισχύλος, Σωκρ της, Αριστοφ νης,

Σοφοκλ ς, Θουκυδ δης, Ευριπ δης.
Φιλοσοφία Ιστορία Θέατρο
3. Η πόλη της Αθ νας, στα χρόνια του Περικλ ,

πλ ρωνε τα εισιτ ρια των φτωχών πολιτών.
Έτσι όλοι οι Αθηνα οι μπορούσαν να παρα-
κολουθούν τις θεατρικ ς παραστ σεις.
Γιατ το κανε αυτό; Συμβα νει κ τι παρό-
μοιο σ μερα;
4. Με τις παρακ τω λ ξεις να συνθ σεις να δικό σου μικρό κε μενο που να χει σχ ση με
το θ ατρο: λόφος, π τρινα καθ σματα, θεατρικ ς παραστ σεις, τραγωδ α, κωμωδ α.
………………………………………………………………………………………………….......
……………………………………………………………………………………………………......
………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………...........................................................................................
3 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25: Αιτίες και αφορµές του πολέµου
1. Η ακροστιχ δα της συμμαχ ας που ταν αντ παλη με την Αθηναϊκ .
Ο αρχηγός των Αθηνα ων

Ήταν αυτός ο πόλεμος.
Τα ………… του Μελ σιππου ταν προφητικ .
Ενδιαφ ρονταν πολύ γι’ αυτό οι Αθηνα οι (αντι-
στρ.).
Ήταν με το μ ρος της Σπ ρτης οι περισσότερες
πόλεις της ………………………………
Το π λαγος στο οπο ο βρ σκεται η Κ ρκυρα (αντι-
στρ.).
Οι Αθηνα οι ε χαν πολύ ισχυρό ………………………..
Οι δύο αντ παλοι ταν ισοδύναμοι και κανε ς δεν
μπορούσε να προβλ ψει τον …………………..
Ζ τησε τη βο θεια των Αθηνα ων (με ρθρο).
Οι Σπαρτι τες ταν πιο δυνατο στη ………………
Και οι δύο αντ παλες πόλεις ταν εξ σου ...............
……………….
Ο βασιλι ς της Σπ ρτης.
Πόλη που ταν φ λη των Σπαρτιατών.
Ο πόλεμος ξ σπασε όταν βρ θηκε η κατ λληλη
…………(αντιστ.).
2. Ποια κατ τη γνώμη σου μπορε να ε ναι τα αποτελ σματα ενός εμφυλ ου πολ μου;
Μπορε ς να αναφ ρεις τουλ χιστον τρ α;
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….....
3. Να χρωματ σεις με κόκκινο χρώμα την πρόταση που φανερώνει την αιτ α του Πελο-
ποννησιακού πολ μου και με πρ σινο την αφορμ .
Η Σπ ρτη και η Κόρινθος ανησυχούν γιατ η Αθ να αποκτ μεγ λη δύναμη.
Οι Αθηνα οι βοηθούν τους Κερκυρα ους που ε χαν διαφορ ς με τους Κορινθ ους.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26: Oι κυριότερες φάσεις του πολέµου
1. Να β λεις τις προτ σεις στη σωστ σειρ . Ύστερα να διηγηθε ς τα γε-
γονότα που γιναν στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολ μου.
Στην Αθ να πεσε μεγ λη αρρώστια από την οπο α π θανε και ο Περικλ ς.
Ο στρατός των Πελοποννησ ων μπ κε στην Αττικ και ρχισε να προ-

καλε καταστροφ ς.
Μετ τη ν κη των Σπαρτιατών στους Αιγός ποταμούς, ο πόλεμος τελειώνει.
Οι Αθηνα οι εκστρατεύουν στις Συρακούσες.
Υπογρ φηκε η Νικ εια ειρ νη.
2. Πόσα χρόνια κρ τησε ο Πελοποννησιακός πόλεμος; Γιατ κρ τησε τόσο πολύ;

…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
3. Να β λεις να Σ για το σωστό και να Λ για το λ θος.
Τόσο οι Αθηνα οι όσο και οι Πελοπονν σιοι θελαν να συ-

νεχιστε ο πόλεμος.
Την πρωτοβουλ α για να υπογραφε ειρ νη την π ρε ο στρατηγός Νικ ας.
Η εκστρατε α των Αθηνα ων στη Σικελ α κατ ληξε σε μια μεγ λη ν κη για την Αθ να.
Οι Σπαρτι τες αποφ σισαν να φτι ξουν και αυτο ισχυρό στόλο ζητώντας τη βο-
θεια των Περσών.
Στη ναυμαχ α, που γινε στις Αργινούσες, οι Σπαρτι τες ν κησαν τους Αθηνα ους.
Η αποφασιστικ μ χη δόθηκε στους Αιγός ποταμούς, όπου οι Σπαρτι τες παθαν

μεγ λη καταστροφ .
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27: Η ηγεµονία της Σπάρτης
1. Να γρ ψεις κ θε όνομα στη στ λη που πρ πει:
Αγησ λαος, Ξ ρξης, Κύρος, Ανταλκ δας, Αρταξ ρξης, Λεων δας.
έρσες Σπαρτιάτες
2. Να συμπληρώσεις το κε μενο χρησιμοποιώντας τις λ ξεις από την πα-

ρ νθεση.
(ταπεινωτικός, Σπ ρτη, Π ρσες, δύσκολος, εμφύλιος, χωρισμ νος,
καταπ εση, κορινθιακός, ειρ νη, Πελοποννησιακός)
Μετ τον ………………………………… πόλεμο η ………………………. γινε η πιο δυνατ πό-

λη της Ελλ δας. Οι ελληνικ ς πόλεις νιωσαν αυτ τη φορ την …………………… των
Σπαρτιατών. Οι ……………………………… πα ζουν σημαντικό ρόλο στα ελληνικ πρ γμα-
τα. Έχουν σημαντικό κ ρδος να ε ναι οι Έλληνες ………………… ………………. .
Έτσι ξεκ νησε ακόμα νας ……………………………. πόλεμος στην Ελλ δα που ονομ στη-
κε ………………………….. . Οι Σπαρτι τες στη δι ρκεια αυτού του πολ μου βρ θηκαν σε
……………………………….. θ ση. Γι’ αυτό αναγκ στηκαν να υπογρ ψουν …………
………………. που οι όροι της ταν ιδια τερα …………………………………
3. Τα γεγονότα που συν βησαν αυτ την περ οδο ταν πολύ σχημα
για τους Έλληνες. Να διαλ ξεις τις σωστ ς απαντ σεις που το δι-
καιολογούν.
Οι Π ρσες νικούν τους Έλληνες σε μ χη.
Οι πόλεις της Μ. Ασ ας και η Κύπρος χ νουν την ελευθερ α τους και περνούν στην
κυριαρχ α των Περσών.
Οι Π ρσες βρ καν την ευκαιρ α να ανακατεύονται στα εσωτερικ ζητ ματα των
Ελλ νων.
Η Ανταλκ δεια ειρ νη κρ τησε πολλ χρόνια.

4 Η ΘΗΒΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28: Η Θήβα και η βοιωτική συµµαχία
Η Θ βα ε χε τις περισσότερες φορ ς την αρχηγ α της βοιω-

τικ ς συμμαχ ας.
Το πολ τευμα της Θ βας ταν από την αρχ της ιστορ ας της
ολιγαρχικό.
Η βοιωτικ συμμαχ α δεν ε χε δικό της νόμισμα.
Οι Πλαταιε ς ε χαν φιλικ ς σχ σεις με τους Θηβα ους.
Οι Θηβα οι συμφωνούσαν με τους όρους της Ανταλκ δειας ειρ νης.
Οι βοιωτικ ς πόλεις θελαν να παραμε νουν ενωμ νες όλες μαζ διατηρώντας τη
συμμαχ α τους.
2. Να διαβ σεις το παρ θεμα 3 από το βιβλ ο

σου. Στη συν χεια, αφού παρατηρ σεις τις
εικόνες, να σημειώσεις ομοιότητες και δια-
φορ ς που υπ ρχουν στα δύο αγ λματα.
Ταναγραία
Κόρη κόρη
μοιότητες Διαφορές
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29: Η ηγεµονία της Θήβας
1. Να σημειώσεις να
Χ εκε που ταιρι ζει: Αθηναϊκ Σπαρτιατικ Θηβαϊκ
ηγεμον α ηγεμον α ηγεμον α
Δημιουργ θηκε μετ τον

Πελοποννησιακό πόλεμο.
Δημιουργ θηκε μετ τους

Περσικούς πολ μους.
Ο σημαντικότερος ηγ της της
ταν ο Περικλ ς.
Δε συμφωνούσε με τους όρους
της Ανταλκ δειας ειρ νης.
Ο σημαντικότερος ηγ της της
ταν ο Αγησ λαος.
Οι σημαντικότεροι ηγ τες της ταν
ο Πελοπ δας και ο Επαμεινώνδας.
2. Να ενώσεις τις αιτ ες με τα αποτελ σματα:

ΑΙΤΙΕΣ Α ΤΕΛΕΣΜΑΤΑ
Οι Σπαρτι τες υπογρ φουν Οι Σπαρτι τες ξεκινούν

ταπεινωτικ ειρ νη με τους Π ρσες. πόλεμο με τους Θηβα ους.
Οι Θηβα οι δε δ χονται τους Οι Θηβα οι νικούν τους
όρους της ειρ νης. Σπαρτι τες στα Λεύκτρα.
Ο Επαμεινώνδας χρησιμοποιε στη Η θηβαϊκ κυριαρχ α απλώνεται από
μ χη την τεχνικ της λοξ ς φ λαγγας. τη Μακεδον α μ χρι τη Μεσσην α.
Οι Θηβα οι μετ την πρώτη Οι συμμαχ ες στην Ελλ δα

ν κη τους νιωσαν ισχυρο . πρ πει να διαλυθούν.
Ο Πελοπ δας και ο Οι ελληνικ ς πόλεις η μ α μετ

Επαμεινώνδας σκοτώνονται. την λλη χ νουν τη δύναμ τους.
Στην Ελλ δα οι εμφύλιοι

Η Θ βα χ νει τη δύναμ της.
πόλεμοι συνεχ ζονται.
3. Να διαβ σεις τα παραθ ματα 3 και 4 από το βιβλ ο σου. Γιατ νομ ζεις ότι τα
στρατιωτικ σώματα του 1821 και του 1942 ονομ στηκαν τσι;
………………………………………………….....................................................
…………………………………………………................................................
…………………………………………………...............................................
…………………………………………………................................................
5 Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30: Η Μακεδονία, µια νέα ελληνική δύναµη
1. Να χρωματ σεις
στον χ ρτη το κρ -
τος της Μακεδο-
ν ας και να σημει-
ώσεις τα ονόματα
των κυριότερων
πόλεων.
2. Να συμπληρώσεις την ακροστιχ δα του Μακεδόνα βασιλι :
Γνωστ ταν και η μακεδονικ .

Ήταν ο στρατός του μακεδονικού κρ τους.
Το μνημε ο που στ θηκε στη Χαιρώνεια.
Ο Φ λιππος οργ νωσε και το ……………….
Εκε βρ σκονταν τα χρυσωρυχε α.
Πρωτεύουσα του κρ τους της Μακεδον ας.
Στην ……….. γινε το συν δριο των ελληνικών πόλεων (αντ.).
Δε συμφώνησαν να συμμετ χουν στην εκστρατε α εναντ ον
των Περσών.
3. Να διαβ σεις τα παραθ ματα 1 και 2 και να γρ ψεις ποιες κατ τη γνώμη
σου ταν οι ικανότητες του βασιλι Φ λιππου.
…………….........…………………………………………………………………………
…………….........…………………………………………………………………………
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31: Ο Μ. Αλέξανδρος καταλαµβάνει
τη Μ. Ασία και την Αίγυπτο
1. Να αντιστοιχ σεις:
Ισσός Ορ στηκε αρχηγός των Ελλ νων ο Αλ ξανδρος.
Γρανικός ποταμός Τ μησε τον Αχιλλ α.
Αλεξ νδρεια Πόλη που δρυσε ο Μ. Αλ ξανδρος.
Δαρε ος Η πρώτη μ χη εναντ ον των Περσών.
Τρο α Τον ν κησε ο Μ. Αλ ξανδρος.
Κόρινθος Η δεύτερη μ χη εναντ ον των Περσών.
2. Να β λεις να Χ στην πρόταση που δ νει τη σημεριν σημασ α της φρ σης

«γόρδιος δεσμός»:
Μια πολύ στεν σχ ση αν μεσα σε δύο ανθρώπους.

Μια κατ σταση πολύ μπερδεμ νη που δεν ε ναι εύκολο να την καταλ βουμε.
Ένας πολύ χαλαρός κόμπος που γ νεται σ’ να σκοιν .
Οριζόντια 3
1. Αν βηκε στον θρόνο της Μακεδο- 1 2 4
ν ας μετ τον θ νατο του πατ ρα του.
2. Ήθελε να φτ σει με τον στρατό
του μ χρι τα β θη της ……… 1
3. Στην ………… δωσε μια πολύ απο- 5
φασιστικ μ χη.
4. Ήταν αγαπημ νος ρωας του Μ.
2
Αλεξ νδρου.
5. Δ σκαλός του στον οπο ο ε χε πο- 3
λύ μεγ λη αδυναμ α. 4
Κ θετα
1. Μεγ λη εντύπωση του κανε η
χώρα των ………… 5
2. Ο σημαντικότερος ποταμός στην
Α γυπτο.
3. Η πρώτη μ χη που δωσε ο Μ. Αλ ξανδρος με τους Π ρσες γινε στον ……………………
4. Στην αρχ της εκστρατε ας ο Μ. Αλ ξανδρος π ρασε από την ……………………..
5. Το όνομα του βασιλι των Περσών.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32: Η πορεία προς την Ινδία. Το τέλος της εκστρατείας

1. Να παρατηρ σεις τον χ ρτη. Να σημειώσεις με κόκκινα β λη την πορε α
του Μ. Αλεξ νδρου μ χρι και την επιστροφ του στα Σούσα.
2. Τώρα να συμπληρώσεις την ιστορικ γραμμ με τη χρονολογ α της κ θε μ χης και

τον τόπο όπου γινε:
........………………………………………………………………..
334 π.Χ. ………………………………………………………………………. 324 π.Χ.
3. Φαντ σου πως ε σαι νας δημοσιογρ φος της εποχ ς και πα ρνεις μια
συν ντευξη από τον Μ. Αλ ξανδρο. Να γρ ψεις τις ερωτ σεις που θα
θελες να του κ νεις.
…………………………………………………………………………………………........
…………………………………………………………………………………………........
…………………………………………………………………………………………..................................
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 33: Ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου
1. Να β λεις μπροστ από κ θε πρόταση Σ για το σωστό και Λ για το λ θος:
Ο Μ. Αλ ξανδρος αποφ σισε να κ νει πρωτεύουσα του τερ στιου κρ τους του
τα Σούσα.
Πολλ κρ τη στειλαν αντιπροσώπους για να τον τιμ σουν.
Ο Μ. Αλ ξανδρος θελε μόνο να κατακτ ν ες χώρες, χωρ ς να ενδιαφ ρεται για
τον πολιτισμό τους.
Οι στρατιώτες του χ ρηκαν όταν αρρώστησε βαρι , γιατ όλα αυτ τα χρόνια ε -
χαν κουραστε από τους συνεχόμενους πολ μους.
Πολλο κ τοικοι ρθαν από την Ελλ δα για να ζ σουν στα ν α μ ρη που κατ κτη-
σε ο Μ. Αλ ξανδρος.
Π ρα πολλ ς ιστορ ες γρ φτηκαν που μιλούσαν για τα κατορθώματα του μεγ -
λου βασιλι .
2. Να β λεις μ σα στους κ τρινους κύκλους τα αποτελ σματα της εκστρατε ας του Μ. Αλε-
ξ νδρου που νομ ζεις ότι ε ναι θετικ και στους μπλε τα αρνητικ .
(μακροχρόνιος πόλεμος, επαφ με πολιτισμούς λλων λαών, γνωριμ α ν ων χωρών, θ να-
τος πολλών στρατιωτών, πρόοδος στις επιστ μες, με ωση του πληθυσμού στην Ελλ δα)
ΕΚΣΤ ΑΤΕΙΑ
3. Φαντ σου ότι ε σαι νας από αυτούς που ακολουθούσαν τον Μ. Αλ ξανδρο (ιστορικός,
γεωγρ φος, μηχανικός, καλλιτ χνης) και κρατ ς ημερολόγιο. Να παρουσι σεις γρα-
πτ τις εντυπώσεις σου από μια σημαντικ μ ρα της εκστρατε ας.
Σ μερα............. ...... π.Χ.

ΚΛΑΣΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ
1. Να συμπληρώσεις την ακροστιχ δα των .......................... πολ μων.
Οι Έλληνες της Μ. Ασ ας καταπι ζονταν από το …………… κρ τος.

Στη Μ. Ασ α στειλαν βο θεια από την Ελλ δα μόνο οι Αθηνα οι
και οι …………………………………
Πόλη της Ιταλ ας που στο Αρχαιολογικό της Μουσε ο βρ σκεται
μαρμ ρινη προτομ του Μιλτι δη.
Στη ναυμαχ α της ………………………… οι Έλληνες π τυχαν μια
μεγ λη ν κη.
Μπροστ στον κ νδυνο των Περσών οι Έλληνες καναν σύσκεψη
στον ………………
Όταν οι Π ρσες φτασαν στην Αθ να, όλοι οι …………………
της ε χαν φύγει.
Αρχηγός των Ελλ νων στη μ χη του Μαραθώνα (με ρθρο).
Οι Αθηνα οι και οι ………………… καψαν τις Σ ρδεις.
2. Φαντ σου ότι ζεις στην Αθ να τη Σπ ρτη την εποχ που ξ σπασε ο Πελοποννησιακός
πόλεμος. Τι θα λεγες στους συμπολ τες σου, προκειμ νου να τους πε σεις να μην ξεκι-
ν σουν τον πόλεμο;
3. Αφού διαβ σεις τα παραθ ματα 1 και 2 από το κεφ λαιο 29 του βι-
βλ ου σου, να καταγρ ψεις κ ποια στοιχε α σχετικ με την προσω-
πικότητα του Πελοπ δα και του Επαμεινώνδα.
ΕΛ ΙΔΑΣ Ε ΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ
4. Να συμπληρώσεις το σταυρόλεξο:
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ 1 2
1. Η πρωτεύουσα του κρ -
1
τους της Μακεδον ας.
3
2. Εκε το 331 π.Χ. ο στρα-
τός του Δαρε ου νικ θηκε. 4
3. Ο πατ ρας του Μ. Αλε-
ξ νδρου. 2
4. Εκε θ βονταν οι Μακε-
δόνες βασιλι δες. 5 4
5. Πολύ ισχυρό όπλο του
Φιλ ππου ταν η μακεδονι-
6
κ …..
6. Το όνομα του δεσμού 3 7
που κοψε ο Μ. Αλ ξαν-
δρος με το ξ φος του. 5
7. Ο βασιλι ς Δαρε ος ο Γ~
παρατ χθηκε και περ με- 6
νε τον Μ. Αλ ξανδρο
στην ……….
ΚΑΘΕΤΑ
1. Αν λαβε το βασ λειο της Μακεδον ας σε πολύ νεαρ ηλικ α.
2. Το αγαπημ νο λογο του Αλ ξανδρου.
3. Παραπόταμος του Ινδού ποταμού.
4. Στη μ χη που γινε στη ………………. ν κησε ο στρατός του Φιλ ππου Β~.
5. Ο Αλ ξανδρος γοητεύτηκε από τις ομορφι ς της χώρας του ποταμού ……………..
6. Ποταμός όπου δόθηκε αποφασιστικ μ χη.
7. Εκε π θανε ο Αλ ξανδρος το 323 π.Χ.
5. Να συμπληρώσεις τα κεν με τις λ ξεις που ταιρι ζουν.
Μετ τους ………………… πολ μους η Αθ να γ νεται το κ ντρο μιας σημαντικ ς πανελ-
λ νιας συμμαχ ας, που τελικ γινε……………………………. Αυτός ταν νας σημαντικός
λόγος για να ………………………………. τη δύναμ της. Άλλοι παρ γοντες που τη βο θη-
σαν να γ νει η ……………………………… πόλη της Ελλ δας ταν ο ισχυρός αθηναϊκός
………………., το ……………………………….. πολ τευμα, η σημαντικ προσωπικότητα του
……………………….., η αγ πη των Αθηνα ων για τα γρ μματα, και όλα τα σπουδα α
…………………. που γιναν αυτ την εποχ . Γι' αυτό και αυτός ο αιώνας, για την πόλη της
Αθ νας, δ καια ονομ στηκε…………………………….
4η ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

1 ΟΙ ΔΙΑΔΟΧΟΙ ΤΟΥ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34: Η αυτοκρατορία του Μ. Αλεξάνδρου χωρίζεται
1. Η ακροστιχ δα ενός βασιλε ου.
Έτσι ονόμασαν οι ιστορικο τον Αλ ξανδρο.

Η πρωτεύουσα του βασιλε ου της Συρ ας.
Οι στρατηγο δεν μπορούσαν να βρουν λύση
για τη διο κηση του τερ στιου …………
Έτσι ονομ στηκε η εποχ μετ τον θ νατο
του Μ. Αλεξ νδρου.
Ο Μ. Αλ ξανδρος π θανε χωρ ς να αφ σει ………….
Το μεγαλύτερο βασ λειο ιδρύθηκε από τον ………………… (αντ.).
Στον ελλαδικό χώρο το βασ λειο της Μακεδον ας ερχόταν
συχν σε συγκρούσεις με τις πόλεις της ……….. Ελλ δας.
Ο Πτολεμα ος ……………………. το κρ τος της Αιγύπτου.
Πόλη που γνώρισε μεγ λη αν πτυξη στις επιστ μες και στις
τ χνες.

- Το κρ τος του Μ. Αλεξ νδρου διασπ στηκε και χωρ στηκε, γιατ :
Α) το κατ κτησαν οι Ρωμα οι. Β) δεν συμφωνούσαν οι στρατηγο του.
Γ) δεν το διο κησε σωστ ο δι δοχός του.
- Το κρ τος της Αιγύπτου ε χε πρωτεύουσα:
Α) τα Σούσα. Β) την Π ργαμο. Γ) την Αλεξ νδρεια.
- Το κρ τος της Συρ ας ταν δύσκολο να διοικηθε , γιατ :
Α) δεν κυβερνούσε καλ ο Σ λευκος. Β) ζούσαν πολλο και διαφορετικο λαο .
Γ) χωρ στηκε σε μικρότερα κρ τη.
3. Κ νοντας να φανταστικό ταξ δι μ σα στον χρόνο βρ σκεσαι στην Αλεξ ν-

δρεια την ελληνιστικ εποχ . Να γρ ψεις ναν δι λογο αν μεσα σ’ εσ να
και ναν κ τοικο της πόλης ο οπο ος θ λει να σε πληροφορ σει για τα
αξιοθ ατα και την ιστορ α της.
…………………………….................................…………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………...
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35: Ο Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου
1. Να β λεις τις προτ σεις στη σωστ σειρ :
Ο Πύρρος δ χεται να βοηθ σει τον Κλεώνυμο να γ νει βασιλι ς στη Σπ ρτη.
Μετ τον θ νατο του Πύρρου το κρ τος της Ηπε ρου θα περ σει στα χ ρια των
Μακεδόνων.
Ο βασιλι ς της Ηπε ρου, για να μεγαλώσει το κρ τος του, σχεδι ζει εκστρατε α
στη Δύση.
Στην ελληνιστικ εποχ το κρ τος της Ηπε ρου γ νεται ισχυρό.
Στην Ιταλ α ο Πύρρος καταφ ρνει να νικ σει δύο φορ ς τους Ρωμα ους χ νοντας
όμως πολλούς στρατιώτες.
Οι Σπαρτι τες αντιστ κονται γεννα α κι τσι το σχ διο του Πύρρου ματαιώνεται.
Πολλ ς ν ες πόλεις ιδρύονται στην Ήπειρο, οι οπο ες στολ ζονται με όμορφα οικο-
δομ ματα.
2. Ο Πύρρος στη δι ρκεια της βασιλε ας του επηρε στηκε από την προσωπικότητα
του Μ. Αλεξ νδρου. Να διακρ νεις κ ποιες ομοιότητες αν μεσα στους δύο νδρες.
Μ Ι ΤΗΤΕΣ
3. Ο προπονητ ς της εθνικ ς ομ δας ποδοσφα ρου μετ τον αγώνα ε πε στους δημοσιο-
γρ φους: «Νικ σαμε, αλλ η ν κη μας ταν πύρρεια». Τι μπορε να γινε κατ τη δι ρκεια
του αγώνα; Δώσε τη δικ σου εξ γηση.
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………….
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36: Η καθηµερινή ζωή στα ελληνιστικά χρόνια

1. Η ακροστιχ δα της γλώσσας που μιλι ται αυτ την εποχ :
Στις ν ες πόλεις π γαν και πολλο κ τοικοι από την ………..

Ο απλός ……………. δούλευε όλη την ημ ρα σκληρ .
Οι κ τοικοι των ν ων πόλεων …………… δι φορους θεούς.
Οι νθρωποι συγκεντρώθηκαν στις πόλεις και ………………….
(με ρθρο) ερ μωσε.
Χτ στηκαν πολλ όμορφα κτ ρια και μεγ λοι …………..
Μια από τις καινούριες θε ς.
Όνομα θεού της Ανατολ ς.
Έργα που πα ζονταν στο θ ατρο με σοβαρό περιεχόμενο.
Στα μ ρη που κατ κτησε ο Αλ ξανδρος ………………. πολλ ς πόλεις.
Θεατρικ ργα με αστε ο περιεχόμενο.
Πολύ σπουδα α ταν αυτ που υπ ρχε στην Αλεξ νδρεια (αντιστρ.).
2. Να β λεις την κ θε φρ ση της παρ νθεσης στη στ λη που ταιρι ζει:
(λατρε α δι φορων θεών, πολυ ριθμες πόλεις, μικρ αν πτυξη,

αν πτυξη στην οικονομ α, λατρε α των θεών του Ολύμπου, μικρ ς πόλεις)
Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Η ΖΩΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤ ΛΗ
3. Στην εικόνα βλ πεις τη σύγχρονη βι-

βλιοθ κη της Αλεξ νδρειας. Να δια-
β σεις το παρ θεμα 3 από το κε-
φ λαιο 34 και να δικαιολογ σεις
την απόφαση του αιγυπτιακού
κρ τους να δημιουργ σει μια
καινούρια βιβλιοθ κη.
……………………………………………………………………………………………………………………..
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 37: Οι τέχνες και τα γράµµατα στα ελληνιστικά χρόνια
1. Να αντιστοιχ σεις αυτ που ταιρι ζουν:
Αρ σταρχος ιστορικός
Ευκλε δης γλύπτης
Λύσιππος μαθηματικός
Αρχιμ δης αστρονόμος
Πολύβιος μηχανικός
2. Να διακρ νεις μ σα στο τετρ γωνο (οριζόντια, κ θετα διαγώνια) τα τρ α από τα επτ
θαύματα του κόσμου.
Φ Τ Ε Κ Φ Δ Α Σ Τ Υ Θ Ο Π Α Σ Δ Φ
Α Α Χ Ο Υ Θ Η Ξ Ι Κ Π Λ Μ Ε Τ Α Δ
Ε Ρ Ρ Λ Α Ε Ω Ψ Χ Υ Η Ν Μ Κ Λ Θ Ι
Β Ω Μ Ο Σ Π Ε Ρ Γ Α Μ Ο Υ Ε Δ Ρ Φ
Δ Θ Ε Σ Σ Α Ε Π Π Ο Ι Ι Α Θ Υ Τ Ρ
Ρ Ρ Η Σ Λ Α Ι Λ Η Δ Σ Α Ρ Ρ Ζ Χ Η
Α Ε Τ Ο Ν Λ Λ Ρ Π Υ Μ Π Τ Ζ Ν Ο Υ
Σ Ρ Υ Σ Φ Α Π Ε Ρ Ι Π Ν Ω Δ Κ Υ Μ
Ν Ε Ρ Ρ Ρ Ε Δ Τ Ξ Α Σ Δ Ζ Ε Ρ Τ Α
Κ Ι Ρ Ο Υ Τ Ρ Π Ε Α Ε Υ Τ Ε Ε Ρ Τ
Ξ Η Δ Δ Η Α Φ Λ Δ Θ Ν Η Α Δ Σ Δ Φ
Η Π Ψ Ο Ν Ε Ψ Μ Τ Ξ Δ Δ Ο Φ Γ Β Ω
Ι Ξ Ω Υ Θ Ο Χ Θ Σ Μ Σ Ι Ρ Γ Α Σ Χ
Π Η Ρ Ρ Ξ Λ Δ Ξ Α Ο Α Κ Η Ε Υ Θ Ι
Υ Ν Τ Φ Μ Κ Ε Η Ζ Π Ζ Μ Ν Τ Ι Π Ο
Ξ Π Ε Δ Ι Μ Τ Υ Υ Η Β Ν Μ Φ Α Α Ρ
Π Ι Α Β Ο Η Ν Ο Η Υ Τ Υ Π Ζ Ζ Θ Σ
3. Να συμπληρώσεις το κε μενο χρησιμοποιώντας τις φρ σεις της παρ νθεσης.
(ελληνιστικός, τερ στια, Μ. Αλεξ νδρου, ακμ , οι επιστ μες)
Μετ τον θ νατο του …………………………. οι πρωτεύουσες των βασιλε ων της Ανατολ ς
γνώρισαν μεγ λη …………………………… Τα κτ ρια και τα γλυπτ της εποχ ς ταν…………...
Ιδια τερη αν πτυξη ε χαν ……………………………..
Ο πολιτισμός αυτ ς της περιόδου ονομ στηκε …………………………………………….. και δια-
δόθηκε σε όλα τα σημε α του τότε γνωστού κόσμου.
2 ΡΩΜΗ ΚΑΙ ΕΛΛΑΔΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38: Το ρωµαϊκό κράτος
1. Να αντιστοιχ σεις αυτ που ταιρι ζουν:
βασιλε α οι φτωχο Ρωμα οι
πατρ κιοι η θητε α τους κρατούσε ναν χρόνο
πελ τες την αποτελούσαν μόνο πατρ κιοι
πληβε οι το πρώτο πολ τευμα της Ρώμης
ύπατοι οι Ρωμα οι ευγενε ς
σύγκλητος η μεσα α τ ξη στη Ρώμη
2. Να ενώσεις με βελ κια τις λ ξεις από την κ θε στ λη που ταιρι ζουν μεταξύ τους
περισσότερο:
αρχαία Σπάρτη αρχαία ώμη αρχαία Αθήνα
ε λωτες πελ τες Αθηνα οι πολ τες

περ οικοι πατρ κιοι δούλοι
Σπαρτι τες πολ τες πληβε οι μ τοικοι
3. Στην εικόνα βλ πεις μια πόλη-κρ τος όπως ταν και η Ρώμη.
α) Θυμ σαι τι ταν η πόλη-κρ τος;

…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
β) Ποιες λλες πόλεις-κρ τη ξ ρεις;
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39: Η Καρχηδόνα συγκρούεται µε τη Ρώµη
1. Να σημειώσεις να Χ εκε που ταιρι ζει:
Μ. Αλέξανδρος Αννίβας
Ήταν ικανός στρατηγός.
Εκστρ τευσε σε λλη πειρο.
Ε χε μεγ λο στρατό.
Γνώρισε ττα.
Ίδρυσε ν ες πόλεις.
Αντιμετώπισε πολλ ς δυσκολ ες.
Δι δωσε τον πολιτισμό.
2. Αν ζούσες στην Καρχηδόνα κι βλεπες την πόλη σου να καταστρ -

φεται από τους Ρωμα ους, πώς θα αισθανόσουν; Να περιγρ ψεις
τα συναισθ ματ σου.
……………………………………………………………………………………................
……………………………………………………………………………………….…..…..
…………………………………………………………………………………………........
………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
3. Η κφραση «ο Ανν βας προ των πυλών» μεινε στην ιστορ α, όταν ο Ανν βας φτασε απει-
λητικός ξω από τη Ρώμη. Να σημειώσεις πώς χρησιμοποιούμε σ μερα αυτ τη φρ ση:
Όταν περιμ νει κ ποιος να συμβε να σημαντικό γεγονός.

Όταν ξαφνικ παρουσι ζεται μεγ λος κ νδυνος.
Όταν κ ποιος χτ ζει τις πύλες μιας πόλης.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40: Η υποταγή του ελληνικού κόσµου

1. Να β λεις στη σωστ σειρ τα γεγονότα.
Οι Ρωμα οι υποτ σσουν τη Μακεδον α.

Οι Ρωμα οι, αφού ν κησαν τον Ανν βα, επιθυμούν να κατακτ σουν την Ελλ δα.
Οι Έλληνες νικ θηκαν στην περιοχ της Λευκόπετρας.
Ο ελληνικός κόσμος υποτ σσεται στους Ρωμα ους.
Καταστρ φεται η πόλη της Κορ νθου.
2. Με ποιον τρόπο, κατ τη γνώμη σου, θα μπορούσαν οι Έλληνες να

αντιμετωπ σουν τους Ρωμα ους και να μη χ σουν την ελευθερ α τους;
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
Οριζόντια
5
1. Εκε δόθηκε η τε-
λικ μ χη με τους 2 4
Ρωμα ους. 3 5
2. Ήθελαν να κατα-
κτ σουν και την Ελ-
λ δα. 1
3. Οι Μακεδόνες
ηττ θηκαν στις
………… Κεφαλ ς.
4. Μια συμπολιτε α. 3 4
5. Η Μακεδον α γι-
νε ρωμαϊκ
2
…………………
Κ θετα
1. Τον 2ο αιώνα π.Χ. το πιο ……………… κρ τος στην Ελλ δα ταν η Μακεδον α.
2. Όλες οι πόλεις της συμπολιτε ας ταν μεταξύ τους ……………….
3. Καταστρ φηκε ολοκληρωτικ από τους Ρωμα ους.
4. Ο τελευτα ος Μακεδόνας βασιλι ς.
5. Η συμπολιτε α που το νόμισμ της παρουσι ζεται στην εικόνα 3.
Ε Λ Λ Η Ν Ι Σ Τ Ι Κ Α Χ Ρ Ο Ν Ι Α Επαναληπτικό µάθηµα
Ο Μ. Αλ ξανδρος π θανε χωρ ς να χει ορ σει δι δοχό του.

Το κρ τος του χωρ στηκε στο κρ τος της Αιγύπτου και της Μακεδον ας.
Το κρ τος της Αιγύπτου ε χε πρωτεύουσα τα Σούσα.
Μετ τον θ νατο του Μ. Αλεξ νδρου το κρ τος της Μακεδον ας ρχιζει να
χ νει σιγ σιγ τη δύναμ του.
Ο Πύρρος θ λησε να μεγαλώσει το κρ τος του εκστρατεύοντας στη Δύση, όπως
ο Αλ ξανδρος στην Ανατολ .
Ο Πύρρος εκστρ τευσε στη Μικρ Ασ α και την Κρ τη, όπου σκοτώθηκε.
2. Σημειώνω να Χ εκε που ταιρι ζει:
Ελλάδα Καρχηδόνα ώμη

Ανν βας
Τ βερης
Περσ ας
Αχαϊκ συμπολιτε α
Σκιπ ωνας
φοινικικ αποικ α
3. Να διαβ σεις το παρ θεμα 1 από το κεφ λαιο 39 και να ζωγραφ σεις, όπως φαντ ζεσαι,
το π ρασμα των Άλπεων από τον στρατό του Ανν βα.
4. Να συμπληρώσεις το κε μενο χρησιμοποιώντας τις λ ξεις της παρ νθεσης:

(Σύγκλητος, Έλληνες, Λευκόπετρα, Καρχηδόνα, πληβε οι, 1ος αιώνας,
ρωμαϊκό κρ τος, ύπατοι, Σκιπ ωνας, Αχαϊκ συμπολιτε α)
Το ……………………. αναπτύχθηκε γρ γορα. Για πολλ χρόνια υπ ρχαν αναταραχ ς εξαι-

τ ας της σύγκρουσης των πατρικ ων με τους …………….. Στη διακυβ ρνηση του κρ τους με-
γ λη δύναμη ε χαν οι ………………., ενώ η ……………………. ε χε ργο κυρ ως συμβουλευτικό.
Η Ρώμη ανησύχησε πολύ από την αν πτυξη της ………………………. Έγιναν μεταξύ τους μα-
κροχρόνιοι πόλεμοι. Τελικ ο στρατηγός …………………………. την κατ στρεψε ολοκληρω-
τικ . Στη συν χεια οι Ρωμα οι συγκρούστηκαν και με τους ………………. Η τελευτα α μ χη
γινε στη …………………………........................................... όπου ο ρωμαϊκός στρατός ν κησε
τον στρατό της …… ………………………….........……… Στο τ λος του …....…………… όλος ο
ελληνικός κόσμος ε χε υποταχθε στους Ρωμα ους.
5η ΕΝΟΤΗΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 41
α. Μια παράσταση αρχαίου θεάτρου
1. Μπορε ς να ψ ξεις σε δι φορα περιοδικ και εφημερ δες να
βρεις τ τλους από παραστ σεις αρχα ου θε τρου; Να τις κό-
ψεις και να φτι ξεις να κολ ζ το οπο ο θα β λεις στην τ ξη σου.
2. Στο βιβλ ο σου γνώρισες ποιητ ς της τραγωδ ας, όπως ο Αισχύλος, ο Σοφοκλ ς και ο
Ευριπ δης και της κωμωδ ας, όπως ο Αριστοφ νης. Πολλ ς φορ ς τα ργα τους ε χαν
θ ματα από τη μυθολογ α, την ιστορ α και από την καθημεριν τους ζω .
Γρ ψε κι εσύ μια θεατρικ σκην για να γεγονός που θεωρε ς σημαντικό.
β. Η γλώσσα που µιλάω

1. «Ομιλε τε Ελληνικ !»
Καθημεριν χρησιμοποιούμε για ευκολ α λ ξεις που προ ρχονται
από λλες γλώσσες. Κι όμως για κ θε μ α από αυτ ς υπ ρχει η αντ -
στοιχη στην ελληνικ . Θα μπορούσες να ψ ξεις στο λεξικό σου και
να βρεις ποιες ε ναι οι αντ στοιχες ελληνικ ς λ ξεις;
ασανσ ρ (γαλλικ ) = μπόι (τουρκικ ) =
τρ νο (γαλλικ ) = σινεμ (γαλλικ ) =
γκαρσόνι (γαλλικ ) = σπ τι (ιταλικ ) =
μουσαφ ρης (τουρκικ ) = β λτος (σλαβικ ) =
σωφ ρ (γαλλικ ) = κομπιούτερ (αγγλικ ) =
ντερνετ (αγγλικ ) = τ ντζερης (τουρκικ ) =
πόρτα (λατινικ ) = μπ σκετ (αγγλικ ) =
μαχαλ ς (τουρκικ ) =
2. Να αντιστοιχ σεις τις λ ξεις που ταιρι ζουν.

Το ύδωρ το παιδ
Η ξυμφορ το κουδούνι
Ο κώδων η συμφορ
Ο παις το νερό
Η γυν ο νδρας
Ο αν ρ εμε ς
Ημε ς η γυνα κα
Ούτοι η αλεπού
Ειμ αυτο
Η αλώπηξ ε μαι
Ο ο νος το μ τι
Ο ρτος το κρασ
Ο οφθαλμός το ψωμ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 42: Μια µέρα στην αρχαία Ολυµπία
Η επ σκεψη που καναν τα παιδι στην αρχα α Ολυμπ α ταν ιδια τερα ενδιαφ ρουσα.
Η μ ρα π ρασε όμορφα. τα πρ γματα που μαθαν από την περι γησ τους στον αρ-
χαιολογικό χώρο και το μουσε ο ταν συναρπαστικ .
Καιρός λοιπόν να οργανώσεις τη δικ σου επ σκεψη!
1. Να επιλ ξεις ναν αρχαιολογικό χώρο να μουσε ο της περιοχ ς σου που θα θε-
λες να επισκεφτε ς. Να μεταφ ρεις την ονομασ α στον χ ρτη της Ελλ δας.
Θα επισκεφτώ ………………………………………………………………………………..
2. Να καταγρ ψεις τα κτ ρια που βρ σκονται στον χώρο τον οπο ο επισκ φτηκες και, αξι-
οποιώντας τις πληροφορ ες που συγκ ντρωσες σχετικ με αυτ , να αναφ ρεις σε ποια
ιστορικ περ οδο αν κουν.
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………
3. Να χρησιμοποι σεις δι φορα μ σα συγκ ντρωσης πληροφοριών: τη

φωτογραφικ σου μηχαν , το σημειωματ ριό σου, ενημερωτικό υλικό
που προσφ ρεται στον χώρο που επισκ φτηκες. Να ζωγραφ σεις στη
συν χεια κ τι από αυτ που ε δες και σου κανε ιδια τερη εντύπωση.
4. Να φτι ξεις, αξιοποιώντας όλο το σχετικό υλικό που χεις συγκεντρώσει,

ναν μικρό τουριστικό οδηγό που θα εξηγε τα βασικότερα στοιχε α από
τον τόπο που επισκ φτηκες.
6η ΕΝΟΤΗΤΑ Θ Ε Μ ΑΤΑ Τ Ο ΠΙ Κ Η Σ Ι Σ Τ Ο ΡΙΑ Σ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 43: Η ιστορία του τόπου µου
➧Ο τόπος που ζω
1. α) Πώς λ γεται ο νομός που βρ -
σκεται ο τόπος όπου κατοικε ς;
…………………………………………………..
Να τον χρωματ σεις στον χ ρτη.
β) Ποια ε ναι η πόλη το χωριό σου;

…………………………………………………………
Να σημειώσεις τη θ ση της / του στον χ ρτη.
γ) Ποιες λλες πόλεις του νομού γνωρ ζεις;

……………………………………………………………………….
2. Να φτι ξεις να ενημερωτικό φυλλ διο με βασικ ς πληροφορ ες και φωτογραφ ες

του τόπου σου και να το παρουσι σεις στην τ ξη.
➧Από το χθες στο σήµερα

1. Γνωρ ζεις αν ο τόπος σου ονομαζόταν διαφορετικ στο παρελθόν; Να γρ ψεις και
τις δύο ονομασ ες.
…………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………….
2. Φτι ξε με χαρτόνι μια ιστορικ γραμμ και χώρισ τη σε ιστορικ ς πε-

ριόδους. Προσπ θησε να σκεφτε ς κ τι που βρ θηκε χτ στηκε στην
περιοχ σου σε κ θε περ οδο. Ζωγρ φισ το κόλλησε μια μικρ φω-
τογραφ α του π νω στη γραμμ . Με τη βο θεια του δασκ λου σου να
επιλ ξεις σωστ την αντ στοιχη περ οδο.
➧Άκρως οικογενειακόν
1. Να φτι ξεις κι εσύ το δικό σου οικογενειακό δ ντρο σ’ να μεγ λο χαρτ
και να το παρουσι σεις στην τ ξη.
2. Να γρ ψεις την ιστορ α της οικογ νει ς σου και να την παρουσι σεις στην
τ ξη. Αν θες, μπορε ς να αναφ ρεις και κ ποια ξεχωριστ περιστατικ ,
όπως π.χ. πώς γνώρισε ο παππούς σου τη γιαγι σου.
3. Να ψ ξεις να βρεις πληροφορ ες για το επ θετό σου, ρωτώ-
ντας τους μεγαλύτερους. Χρησιμοποιώντας τες προσπ θησε
να εξηγ σεις τι σημα νει και πώς προ λθε.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………….....
…………………………………………………………………………………………………………………
➧Το πανηγύρι
1. Να βρεις φωτογραφ ες με παραδοσιακ ς φορεσι ς του τόπου σου να τις ζωγραφ σεις.
2. Έχεις π ει σε πανηγύρι που γ νεται στην περιοχ σου για τη γιορτ κ ποιου
αγ ου; Να περιγρ ψεις τις εκδηλώσεις που χουν σχ ση με την παραδοσια-
κ μουσικ , τους χορούς και τα φαγητ εκε νης της ημ ρας.
3. Ο Μανόλης χει μ θει πολλ πρ γματα από τον παππού του. Να π ρεις κι εσύ
μια συν ντευξη από τον παππού τη γιαγι σου από να λλο ηλικιωμ νο πρόσωπο. Να
προσπαθ σεις να καταγρ ψεις παραμύθια, τραγούδια, παροιμ ες και τοπικ θιμα από το
παρελθόν. Στη συν χεια να παρουσι σεις το υλικό που συγκ ντρωσες στην τ ξη.
➧Στα ίχνη ενός µνηµείου

1. Να σχεδι σεις ναν απλό πολεοδομικό χ ρτη του τόπου σου.
Να σημειώσεις με απλ σύμβολα - σκ τσα τα πιο γνωστ μνημε α.
2. Να διαλ ξεις το αγαπημ νο σου μνημε ο. Να το φωτογραφ σεις να το ζωγραφ σεις.

Στη συν χεια να συγκεντρώσεις πληροφορ ες για την ιστορ α του και να παρουσι -
σεις την εργασ α σου στην τ ξη.
3. α) Ποια μ ρη προτιμούν όσοι επισκ πτονται τον τόπο σου;
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………........................
β) Τι νομ ζεις ότι θα μπορούσαν να κ νουν οι υπεύθυνοι της περιοχ ς ώστε να αυξηθε
ο τουρισμός;
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………..
Βάσει του ν. 3966/2011 τα διδακτικά βιβλία του Δημοτικού,
του Γυμνασίου, του υκείου, των ΕΠΑ. . και των ΕΠΑ.Σ.
τυπώνονται από το ΤΥΕ - Δ ΟΦΑ ΤΟΣ και διανέμονται
δωρεάν στα Δημόσια Σχολεία. Τα βιβλία μπορεί να
διατίθενται προς πώληση, όταν φέρουν στη δεξιά κάτω
γωνία του εμπροσθόφυλλου ένδειξη «ΔIΑΤ ΘΕΤΑ Ε
Τ Η ΠΩ ΗΣΗΣ». άθε αντίτυπο που διατίθεται προς
πώληση και δεν φέρει την παραπάνω ένδειξη θεωρείται
κλεψίτυπο και ο παραβάτης διώκεται σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 7 του νόμου 1129 της 15/21 αρτίου
1946 (ΦΕ 1946,108, Α').
Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος

αυτού του βιβλίου, που καλύπτεται από δικαιώματα
(copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε μορφή, χωρίς
τη γραπτή άδεια του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και
Θρησκευμάτων / IΤΥΕ - ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ.

Θεόδωρος Κατσουλάκος Ιφιγένεια Καρυώτη

Μαρία Λένα Χριστίνα Κατσάρου
Ιστορία
Δ΄ Δημοτικού
Στα αρχαία χρόνια
Τετράδιο Εργασιών
Κωδικός Βιβλίου: 0-10-0091

ISBN 9 -960-06- -
(01) 000000 0 10 0091 7


Ebooksvpdf854758610 0091 02 Istoria D Dimotikou Tetradio Ergasion

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ebooksvpdf854758610 0091 02 Istoria D Dimotikou Tetradio Ergasion

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Θεόδωρος Κατσουλάκος Ιφιγένεια Καρυώτη

Κωδικός Βιβλίου: 0-10-0091

(01) 000000 0 10 0091 7

Τετρ διο Εργασιών

ΚΡΙΤΕΣ-ΑΞΙΟΛΟΓΗΤΕΣ Δημ τριος Ανωγι της-Πελ

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ Βικτώρια Γιουλβαν δου

ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Θεόδωρος Τ σιος

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Γι ννης Παπαγρηγορ ου

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΥΠΟΕΡΓΟΥ Δ μητρα Καυκ

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Δημοσθ νης Κοκκιν δης

ΠΡΟΕΚΤΥΠΩΤΙΚΕΣ “ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ - MULTIMEDIA A.E.”

Γ ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Εν ργεια 2.2.1 / Κατηγορ α Πρ ξεων 2.2.1.α:

Πρ ξη με τ τλο: «Συγγραφ ν ων βιβλ ων και παραγωγ

Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου

Αναπληρωτ ς Επιστημονικός Υπεύθυνος Έργου

10-0091_ISTORIA_BE_D DHM.indd 2 19/1/2015 12:40:23 µµ

Θεόδωρος Κατσουλ κος Ιφιγ νεια Καρυώτη

Η συγγραφή και η επιστηµονική επιµέλεια του βιβλίου πραγµατοποιήθηκε

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ»

10-0091_ISTORIA_BE_D DHM.indd 3 29/1/2016 4:15:45 µµ

1η ΕΝΟΤΗΤΑ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

1. Να β λεις να Σ για το σωστό και να Λ για το λ θος.

Η κ θοδος των Δωρι ων γινε μονομι ς.

3. Αν συμπληρώσεις σωστ τα τετραγων κια, στη χρωματισμ νη

Αιολικ ς Ιωνικ ς Δωρικ ς

Ευχ ριστες σκ ψεις Δυσ ρεστες σκ ψεις

3. Η ακροστιχ δα της αποικ ας:

Αυτο φυγαν από τη Θεσσαλ α.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η ποίηση και η θρησκεία των Ελλήνων

Δ ας φτερωτ σαντ λια

Ερμ ς περικεφαλα α, δόρυ

10-0091_ISTORIA_BE_D DHM.indd 7 19/1/2015 12:03:38 µµ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Η τέχνη και η γραφή

1. Να παρατηρ σεις το αγγε ο.

β) Σε τι χρησ μευαν τα αγγε α εκε νη την εποχ ;

2. Φαντ σου ότι ε σαι νας αγγειοπλ στης

2. Δι λεξε την απ ντηση που ε ναι σωστ για την κ θε ερώτηση:

3. Η τ χνη που αναπτύχθηκε αυτ την εποχ ονομ στηκε………………………..

4. Οι Έλληνες π ραν το αλφ βητο από τους……….……….……….……….……….……….

5. Τα κτ ρια που κατασκευ στηκαν αυτ την εποχ ταν …………………………….

2η ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΧΑΪΚΑ ΧΡΟΝΙΑ

2. Να αντιστοιχ σεις στον παρακ τω π νακα αυτ που ταιρι ζουν:

Αιτίες Αποτελ σματα

Οι αποικ ες αντ λλασσαν με

3. Να προσπαθ σεις να περιγρ ψεις τον τρόπο με τον οπο ο

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Τα πολιτεύµατα στην αρχαϊκή Ελλάδα

Τι εννοούμε σ μερα, όταν χρησιμοποιούμε για κ ποιον αυτ τη λ ξη;

2. Να συμπληρώσεις τον π νακα β ζοντας να Χ εκε όπου ταιρι ζει:

Συμμετ χει Το κρ τος Την Το κρ τος

3. Η ακροστιχ δα των πολιτευμ των

Αυτο που κυβερνούσαν στο ολιγαρχικό πολ τευμα ταν οι ………………

10-0091_ISTORIA_BE_D DHM.indd 11 19/1/2015 12:35:56 µµ

Α) Σε ποιο θλημα αγων ζεται ο καθ νας από τους αθλητ ς;

Οι ……………………………….. διναν ……………………… που βοηθούσαν τους ανθρώπους

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Η τέχνη της αρχαϊκής εποχής

2. Το κτ ριο που βλ πεις στην εικόνα ε ναι

3. Να παρατηρ σεις τα αγγε α και να

Κ ποιοι, αυτ την εποχ , ασχολ θηκαν με ………….. θ ματα.

Όσοι γραψαν για τα περασμ να, ρχισαν να δημιουργούν

Μεγ λος ποιητ ς των γεωμετρικών χρόνων.

Κ ποια ποι ματα προσπαθούσαν να ………………… τους ανθρώπους.