Ant!

k Yunan Sanatı

M!ken kültürü Geç Tunç Çağı'nda, M.Ö. yaklaşık 1600 !le 1100 arasında Yunan anakarasında
ortaya çıktı. Bu !s!m, kültürün !lk olarak 1876 yılında He!nr!ch Schl!emann'ın kazılarından
sonra tanındığı Mycenae (M!ken) bölges!nden gelmekted!r.

Daha sonrak! Yunan Tunç Çağı'nın M!ken dönem!, Yunanlar tarafından "kahramanlar çağı" olarak
görülmüştür ve belk! de daha sonrak! Yunan m!toloj!s!nde anlatılan b!rçok h!kayen!n (Homeros'un
destanları da dah!l) tar!hsel arka planını oluşturmaktadır. Bu zamana a!t nesnelere ve sanat
eserler!ne anakara Yunan!stan'da ve bazı Yunan adalarında rastlanmaktadır. Özgün M!ken çanak
çömlekler!, Doğu Akden!z'e gen!ş ölçüde yayılmıştır. Bu eserler, Yunan m!toloj!s!n!n sanat
eserler!n! dekore etmek !ç!n kullanıldığı !lk zamanlara !şaret eder. Aynı zamanda, en esk! Yunan
edeb!yatı olarak Homeros'un destanlarının bugün b!z!m m!ras aldığımız şekl!ne ulaştığı zamanla
yaklaşık aynı zamana a!tt!rler.

M!ken meden!yet!n!n çöküşü (M.Ö. 1100 c!varı) Karanlık Çağ olarak b!l!nen b!r soyutlanma
dönem!n! get!rd!. Ancak M.Ö. 800 c!varında çeş!tl! bölgelerle t!caret!n artmasıyla canlılık başladı
ve sanat, zanaat ve yazı yen!den ortaya çıktı. Ayrıca şeh!r devletler! ("pol!s"ler) gel!şt!.
Arka!k dönem
Yunan sanatının Arka!k dönem!nde (M.Ö. yaklaşık 600-480) ortaya çıkan heykel!n en bel!rg!n
!k! b!ç!m!, genç erkekler!n (kouros) ve kızların (kore) ayakta durur şek!lde bet!mlend!ğ!
heykellerd!.

Kouros , Yunan sanatının Arka!k dönem!nde mermerden üret!len b!r tür erkek f!gürü heykel!n!
tanımlamak !ç!n kullanılan b!r ter!md!r. Bu tür heykeller devasa (gerçek boyutlardan daha büyük)
veya küçük boyutta olab!l!r. Heps!nde ortak görülen geleneksel b!r poz vardır: Merkez! b!r ç!zg!yle
eş!t b!r şek!lde ayrılab!len baş ve gövde, öne ve arkaya eş!t olarak yerleşt!r!lm!ş ağırlıkla bölünen
bacaklar. Çoğunlukla çıplak genç erkekler b!ç!m!ndek! erkek f!gürler, hem mezar taşları olarak
hem de adak olarak görev görürlerd!. Adak oldukları zaman bu heykeller adayan k!ş!y!
bet!mleyecek şek!lde yapılab!l!rd!. Kadın f!gürler de benzer !şlevler yer!ne get!rd!ler, fakat erkek
emsaller!nden farklı olarak üzerler!nde ayrıntısıyla g!ys!lerle ve ayrıntılı b!r b!ç!mde tasv!r
ed!lm!şlerd!r.

Ağız her zaman gülümseyen b!r durumdadır, bu muhtemelen tems!l ed!len k!ş!n!n aretes!n!n
("mükemmell!k, erdem") sembol!k b!r !fades!d!r. Önceden tüm kourosların Tanrı Apollon'un tems!l!
olarak tasarlandığı düşünülüyordu. Ancak bazıları tanrıların veya kahramanların tems!l! olarak
tasarlansa da b!rçoğu yalnızca mezar taşıydı. Kouroslar ölenler!n gerçekç! b!r portres! olarak
tasarlanmamıştı; ölenler!n üzer!nde hak !dd!a ett!ğ! değerler!n ve erdemler!n (örneğ!n gençl!k ve
güzell!k, atlet!kl!k ve ar!stokrat duruş) !dealleşt!r!lm!ş b!r tems!l!yd!.
Klas!k dönem
M.Ö. 500 c!varına gel!nd!ğ!nde At!na şehr!nde "halkın yönet!m!" yan! demokras! ortaya çıkmıştı.
M.Ö. 489-479 yıllarında b!r Pers !st!lasının yen!lg!s!nden sonra, özell!kle Yunan anakarası ve At!na
altın b!r çağa g!rm!şt!r. At!na t!yatro ve felsefede, edeb!yatta, sanatta ve m!marlıkta rak!ps!zd!.
Şehr!n !mparatorluğu Batı Akden!z'den Karaden!z'e uzanarak muazzam b!r zeng!nl!k yarattı. Bu
sayede Parthenon'un da dah!l olduğu, Yunan!stan'da görülen en büyük kamu b!na projeler!n!n
masrafı çıkmış oldu.
Ant!k Yunanlar para basmanın erken tar!h!nde de hayat! b!r rol oynadı. Ant!k Yunanlar dünyanın en
esk! maden! paralarından b!r!n! yapmalarının yanı sıra, onları t!carette yaygın olarak kullanan !lk
k!ş!lerd!

Helen!st!k dönem
İskender'!n ölümü ve !mparatorluğunun bölünmes!n!n ardından gelen Helen!st!k dönem (M.Ö.
323-31), Yunan gücünün ve kültürünün Orta Doğu'ya ve İndus Vad!s!'ne kadar uzandığını gördü.
Roma İmparatorluğu Yunan dünyasını gen!ş !mparatorluğuna soktuğunda, Yunan f!k!rler!, sanatı
ve kültürü Romalıları büyük ölçüde etk!led!.
İskender her zaman s!nekkaydı tıraşla göster!lm!şt!r. Bu aslında büyük b!r yen!l!kt!: Yunan devlet
adamlarının ya da yönet!c!ler!n!n daha öncek! portreler!n!n heps!nde sakal tasv!r! vardı. Bu kral!yet
modası, neredeyse beş yüz yıl boyunca ve Hadr!anus'a kadar neredeyse tüm Helen!st!k krallar ve
Roma !mparatorları sakalsız tasv!r ed!l!nceye kadar sürdü.