MAPANAHONG

PANANALIKSIK NG T’ BOLI

Submitted to: MARK ANTHONY JULIUS EDROSO

Submitted by: JAY PEE G GALLATO

JOHN LOYLD DELACRUZ
DIANA ROSE YERE ORTEGA
JAMAICA FAYE STEPHANIE
BALBIN
GLEN MARK RODRIGUEZ
 YEBAN NORTE INTEGRATED SCHOOL
Yeban Norte, Benito Soliven, Isabela

Panimula

Ang mga ti boli ay kilala bilang isa sa mga etnolingwistikong grupo sa

pilipinas (Cuderar,Razon & Millondaga 2020) sila ay naninirahan sa timog

Kanlurang Mindanao,partikular sa kabundukan ng katimugang Cotabato. Ang

Tribong T’boli ay kabilang sa mga katutubong tao ng rehiyong SOCCSKSARGEN

(Hilagang Cotabato, Saranggani, Sultan Kudarat at Timog Cotabato). Nasa

Pangalawang distrito ang tribo, at ito ay may kabuuan na 345.88 milyong

kuwadrado. Ang karamihan sa tribong T’boli ay matatagpuan sa Lawa Sebu.

Kilala sila sa tatlong lawa na may malaking kultural na impluwensiya sa Tribo at ito

ay ang mga sumunod; Lawa ng Sebu, Lawa ng Siluton at Lawa ng Lahit. Sila ay

isang artistiko at musical na tribo na namumukod tangi sa kanilang makukulay na

beaded na damit at tansong mga instrumentong pangmusika. Ang kultura ng

T’boli ay mayaman na konektado at inspirasyon ang kalikasan sa kanilang mga

sayaw tulad isang panggagaya mula sa aksyon ng mga hayop tulad ng unggoy at

ibon. Ang mga T’boli ay may mayaman din musikal na kultura na may iba’t ibang

instrumentong pangmusika, ngunit ang T’boli na musika at mga kanta ay hindi

para sa libangan lamang. Sa paniniwala ng mga T’boli, isang espirito o pwersa

ang naninirahan sa lahat ng bagay, may buhay man o wala. Ang t’boli ay nag-

aalay (kabilang ang mga purselas) sa mga Espirito ng mga ilog at kagubatan. Ang

magulang ay maglalagay ng espada sa pamamagitan ng pagtulog sa mga bata

upang maprotektahan sila. Ang mga T’boli kasama ang kanilang mga burdado na

kasuotan at mga palamuting may Beaded, bangles, pulseras, at brass link belt ay
 YEBAN NORTE INTEGRATED SCHOOL
Yeban Norte, Benito Soliven, Isabela

isa sa pinakamakulay sa lahat ng grupong Pilipino. Kilala sila sa kanilang tie-dyed

na abaka na tela at industriya ng metal.

Ang mga tungkulin pang kasarian ng pangkat etnikong t’boli ay

mahalagang aspeto ng kanilang kultura at tradisyon. Ang mga t’boli ay isang

lumang etniko ng sibilisasyon sa mindanao, pilipinas. Ang kanilang pangkat etniko

ay mayroong isang malawak na hanay ng mga tradisyon at kaugalian na

tumutukoy sa mga responsibilidad at tungkuling pangkasarian ng bawat

indibidwal.

Ang mga lalaki ay ng t’boli ay mayroon ng maraming responsibilidad sa

pamamahala at pagpapanatili nfgf seguridad sa kanilang pamayanan ang mga

lalaki ay mayroon din silang responsibilidad na mamuno at magtaguyod ng

kasarinlan ng pamayanan. Ang mga lalaki ay may responsibilidad na mag alaga at

pangalagaan ang kanilang pamilya. Ang mga babae ng t’boli ay mayroon din

maraming responsibilidad sa kanilang pamayanan. Ang mga babae ay mayroon

din maraming responsibilidad na maging kasama sa pamamahala at pagpapanatili

ng pagkakaisa sa kanilang pamayanan. Ang mga babae ay mayroon din

responsibilidad na mag alaga ng at pangalagaan ang kanilang mga anak. Ang

mga babae ay mayroon din responsibilidad na mag alaga ng kanilang tahanan at

mag bigay ng pagkain sa kanilang pamilya Sa pangkalahatan, ang mga tungkulin

pang kasarian ng pangkat etnikong t’boli ay isang mahalagang aspeto ng kanilang

kultura at tradisyon. Ang responsibilidad at tungkulin ng pangkasarian ng bawat

indibidwal ay mahalaga sa pagpapanatili ng pagkakaisa at kasarinlan ng kanilang

pamayanan. Dahil dito, ang pag unawa sa mga t’boli at sa kung paano sila
 YEBAN NORTE INTEGRATED SCHOOL
Yeban Norte, Benito Soliven, Isabela

sarili. Ang kanyang pinaka panganay na anak dagdag pa rito ay pamilya ng t’boli

ay mas gustong magkaroon ng lalaking anak sa pagkat para sa kanila ang

babaeng anak ay isang pananagutan, kapag lalaki naman, nagpapahiwatig ito ng

kapangyarihan at lakas at katatagan ng pamilya. Ang mga tradisyong nabanggit

sa itaas ay patuloy pa ding binubuhay ng mga t’boli dahil ang mga ito ay nag

bibigay kahulugan sa kanilang pagiging isang grupo. Relihiyon ng mga t’boli ay

naniniwala at nanampalataya sa mga espirito ng kanilang kalikasan kagaya na

lamang ng kanilang Diyos ng paglikha na si D’wata at si fun koyu na espiritu ng

kagubatan. Sa paniniwala ng mga t’boli, ang lahat ng bagay sa paligid, buhay

man o hindi ay meron itong espiritu o lakas. Sa tuwing namumutol sila ng puno at

kumukuha ng tubig sa lawa ay nanghihingi muna sila ng pahintulot at nagbibigay

handog upang maging mapayapa ang mga espiritu. Nag dadasal din sila sa

kanilang mga diyos ng buwan, araw, at bituin para sa mariwasang pamumuhay at

ligtas na paglalakbay. Ngunit sa panahon ng pananakop ng espanyol sa ating

bansa, ang mga dominikong pari ay pinapakilala ang kristiyanismo sa tribo ng

T’boli kung kayat sila din ay naimpluwensiyahan. Naniniwala ang mga T’boli sa

kanilang mga diyos diyosan na din sila sa diyos at kay hesus sa kadahilanang

iyon. Isa pa, nang ipinakilala ang Kristiyanong tradisyon ng baptismo, binigyan ng

mga t’boli ang kanilang mga anak ng pang T’boli at pang kristiyanong mga

pangalan.

Pagdidisiplina, pag aalaga, sa anak ang responsibilidad ng mga magulang

na maturuan ang kanilang mga ng wastong gawain. Hindi lamang ito ngunit pati

ang pagmamahal at pagkalinga ay nararapat nilang iparamdam at ipakita sa

 YEBAN NORTE INTEGRATED SCHOOL
Yeban Norte, Benito Soliven, Isabela

Sa mga t’boli, ang kanilang pamamaraan ng pagdidisiplina , pag aalaga, at

pagpapalaki ng anak ay karaniwang nakatuon sa mga ibat ibang paniniwala ukol

pagkain. Una kinakailangan nilang bantayan ang kanilang mga anak na makaiwas

sa pagkain ng badak/barak(jack fruit) na tumutubo na tila ba nakahiga sa sanga

dahil kung sakali man na magiging suwayin ito sa kanyang mga magulang.

Dagdag pa rito, hindi maaring kumain ng ulo ng baboy ang bata kung hindi

ay lalaki itong matigas ang ulo ang pagkain naman ng ulo ng palaka ay higpit na

binabantayan ng mga magulang dahil kapag ang bata ay nakakain nito ay

magiging walang galang at madaldal siya. Isa pa ay ang tutong na nakadikit sa

ilalim ng pinaglutuan ay hindi nararapat na ipakain sa bata dahil magiging tamad

at hindi mapigilan ito.

Mahigit sa 40 magkakaibang mga pangkat etniko ang matatagpuan sa

Pilipinas. Mayroong 18 mga pangkat ng tribo sa isla ng Mindanao. Ang

pinakatanyag ay ang tribo ng T’boli, na nakatira sa lalawigan ng south Cotabato,

paligid ng Lawa ng Sebu. Mula nala ng dumating ang mga naninirahan na

nagmula sa iba pang mga Isla ng Pilipinas, unti unting lumipat sila sa mga dalisdis

ng bundok upang manirahan sa mga nakakalat sa pamayanan sa mataas na

kabundukan. Ang grupong tribal na ito ay naninirahan pa rin sa isang tradisyunal

na paraan, maihahalintulad sa kung paano namuhay ang kanilang mga ninuno

siglo na ang nakakaraan. Ang T’boli ay nakilala ang sarili ay mula sa iba pang

mga grupo ng mga grupo ng mga tribo na ito ay sikat sa kanilang kumplikadong

gawa sa abaka. Kamangha manghang mga telang hinabi at magagandang

burloloy na tanso. Ang kulturang T’boli ay mayaman na konektado at inspirasyon

ng kalikasan,
 YEBAN NORTE INTEGRATED SCHOOL
Yeban Norte, Benito Soliven, Isabela

ang kanilang mga sayaw ay isang gayahin mula sa pagkilos ng mga hayop tulad

ng mga unggoy at mga ibon. Ang t’boli ay mayamang kulturang musikal na may

ibat ibang mga instrumentong pang musika, ngunit ang T’boli na musika at mga

kanta ay hindi para sa libangan lamang. Ang mga awiting tribal ay isang buhay na

pakikipag ugnayan sa kanilang mga ninuno at sinaunang karunungan. Naniniwala

ang T’boli na ang lahat ay ay may Espiritu na dapat igalang para sa magandang

kapalaran. Ang masasamang Espiritu ay maaring maging sanhi ng karamdaman

at kasawian. Ang tinalak, ang sagradong tela ng T’boli na gawa sa Abaka ay ang

kilalang bapor ng T’boli at isa sa mga tribo tradisyunal na tela. Ang telang ito ay

ipagpapalit sa panahon ng pagaasawa at ginamit bilang takip sa panahon

kapanganakan. Ang mga kababaihan ng T’boli ay pinangalanan ng mga

dreamweaver.

Isa pang alamat ang nagsabi sa atin na ang paghabi ng T’nalak ay tinuturo

ng isang Dyosa na nagngangalan fu dalu sa isang panaginip at natutunan ng mga

kababaihan. Ang etniko at sagradong ritwal na ito, batay sa mga disenyo ng tribo

at mga pattern ng tela sa pamamagitan ng kanilang mga pangarap. Ang mga

natatangging Pattern na ito ay ginawa ng daang daan gawi at ipinasa mula sa

bawat henerasyon.

Ang tipikal na tela ng T’boli ay kasaysayan na hawak sa kamay ng kanilang

mga gumagawa at ang mayamang pamana sa kultura ay makikita sa

pamamagitan ng kanilang mga nilikha, ipinapakita nito ang kolektibong

imahinasyon ng tribo at kahulugan ng kultura kapag bumisita ka sa kaibig ibig na

tribo ng T’boli sa South Cotabato

 YEBAN NORTE INTEGRATED SCHOOL
Yeban Norte, Benito Soliven, Isabela

Cotabato ikaw ay nasa gitna ng isang natatanging at napakapangalagaan kultura

na napapanatili ng kanilang katangian, mga sinaunang tradisyon na buhay. Isang

pagbisita na magiging isang hindi malilimutan at nakakasiglang karanasan.