Max Weber

DZIEŁO
dot. metodologicznego stanowiska, które ulegało zmianom na przestrzeni lat

jego prace dot. metodologii nauk społecznych są ściśle związane z historycznymi

kontekstami powstania - dużą część stanowią krytyczne omówienia prac innych
autorów

KONCEPCJA ,,ROZUMIENIA”
podział dotychczasowych teorii socjologicznych: operujące w makroskali,
operujące w mikroskali, takie, które chcą przezwyciężyć ten podział

koncepcja “rozumiejąca” - koncentruje się na rekonstrukcji struktur sensu

powodującego ludzkie działanie

symboliczny interakcjonizm - skupia się na badaniu interakcji społecznej poprzez

analizę symboli, znaków, oraz subiektywnych znaczeń przypisywanych przez
jednostki. Teoria ta kładzie nacisk na to, jak ludzie nadają znaczenie swoim
doświadczeniom, a także jak komunikują się poprzez symbole w ramach
społeczeństwa.

etnometodologia - skupia się na badaniu, jak ludzie sami tworzą i interpretują

znaczenia w trakcie codziennych interakcji społecznych. Jest to teoria, która bada,
w jaki sposób ludzie używają swojego zdrowego rozsądku i praktycznej wiedzy do
konstruowania rzeczywistości społecznej.

etnosocjologia - badaniem relacji między kulturą a społeczeństwem. Skupia się na

analizie, jak kultura wpływa na struktury społeczne, instytucje, zachowania
jednostek i grup społecznych. Etnosocjologia bada, w jaki sposób społeczeństwo
kształtuje kulturę i w jaki sposób kultura wpływa na społeczeństwo.

fenomenologia - filozoficzna i metodyczna perspektywa badawcza, która skupia się

na badaniu bezpośrednich doświadczeń jednostki oraz na zrozumieniu znaczeń,
jakie są im przypisywane. Fenomenologia analizuje sposób, w jaki ludzie
przeżywają świat wokół siebie, skupiając się na subiektywnym aspekcie
doświadczenia.

Max Weber 1
 socjologia empiryczna - nauka, która dzięki interpretacji dąży do rozumienia
działania społecznego i przez to do przyczynowego wyjaśnienia jego przebiegu i
skutków

nie można rozdzielić metody od analizy przyczyn

sens rozumiany jako pewien określony realny czynnik ludzkiego działania:

‘’działające osoby wiążą jakiś “sens” ze swoim działaniem i że ten “sens”
przynajmniej je współokreśla’’ = każda analiza dążąca do wyjaśnienia zjawisk
społecznych musi zawierać ten sens

rozumienie bezpośrednie -

bezpośrednie rozumienie racjonalnego myślenia

bezpośrednie rozumienie irracjonalnych afektów

bezpośrednie rozumienie racjonalnych działań

rozumienie motywacji - symboliczna jakość obserwowanego działania; przez

rozumienie sensu intencjonalnego dąży do wyjaśnienia uzewnętrznionego w
zachowaniu działania

definicja wyjaśnienia - ujęcie struktury sensu, do której przynależy, wedle swego

subiektywnego sensu intencjonalnego, bezpośrednio zrozumiałe działanie

3 warianty znaczeniowe pojęcia “sensu”

sens jako znaczenie uwarunkowane kulturowo - sens zobiektywizowany w

układzie wyposażonych w sens zależności i powiązań

sens jako sens funkcjonalny, podlegający wpływom obiektywnych struktur

sensu, zapośredniczony intencjonalnie

sens jako sens intencjonalny subiektywnie, który jest zrozumiały

intersubiektywnie i możliwy do zakomunikowania

protestantyzm - badany, całościowy układ sensu, w ramach którego działające

jednostki i grupy wchodząc w interakcje, dążą do realizacji sensownych zamiarów i
projektów działań

religijny sens świata był funkcjonalny dla kapitalistycznego porządku

gospodarczego i odwrotnie

Z internetu:

Max Weber 2
 W skrócie, koncepcja rozumienia Maxa Webera podkreśla potrzebę empatycznego
zrozumienia działań społecznych poprzez uwzględnienie kontekstu kulturowego i
subiektywnej perspektywy jednostki.

EMPATIA I ROZUMIENIE MOTYWACJI - Weber twierdził, że zrozumienie

społeczeństwa wymaga empatycznego zrozumienia motywacji ludzi. Nie można
jedynie opierać się na obserwacjach z zewnątrz, ale trzeba próbować zrozumieć,
jakie są powody i znaczenia działań ludzi.

ZNACZENIE KULTUROWE - Koncepcja rozumienia Webera jest głęboko

zakorzeniona w kontekście kulturowym. Zrozumienie działań ludzi wymaga
uwzględnienia kultury, norm społecznych, wartości i kontekstu społecznego, w
którym się obracają.

SUBIEKTYWNA PERSPEKTYWA - Weber akcentuje subiektywną perspektywę

przy badaniu działań społecznych. Ważne jest, aby brać pod uwagę punkt widzenia
jednostki, jej uczucia, przekonania i intencje.

INTERPRETACJA SYMBOLICZNA - Koncepcja rozumienia Webera jest blisko

związana z interpretacją symboliczną, co oznacza analizowanie działań
społecznych poprzez zrozumienie symboli, znaków i ich znaczeń w danym
kontekście.

RÓŻNORODNOŚĆ DZIAŁAŃ SPOŁECZNYCH -Weber rozróżniał różne typy

działań społecznych, takie jak działań celowych (racjonalnych), działań tradycyjnych
i działań afektywnych. Każdy z tych rodzajów działań wymagał innej formy
zrozumienia.

KONCEPCJA TYPÓW IDEALNYCH

typ idealny:

jest pojęciem genetycznym - z wiązki cech wydobywa te, które uważa za

przyczynowe i istotne dla kształtowania się znaczeń kulturowych (konstrukcja
czysto abstrakcyjna)

nie jest hipotezą, ale ma wskazywać kierunek jej budowania = nie można go
falsyfikować, porównując do rzeczywistości historycznej

instrument heurystyczny badań empirycznych - formułuje możliwe punkty widzenia

obcych i własnych interpretacji działania społecznego → miarą przydatności jest

Max Weber 3
 rezultat poznawczy

wyjaśnienia i rozumienie zjawisk historycznych podlegają nie kończącemu się

procesowi reinterpretacji

Koncepcja typów idealnych według Maxa Webera to narzędzie analityczne używane w

socjologii. Typ idealny to abstrakcyjny model społecznego zjawiska lub instytucji,
konstruowany w celu zrozumienia rzeczywistości społecznej. Tworzenie typów
idealnych pomaga Weberowi analizować społeczeństwo, identyfikować wzorce i
zrozumieć działanie instytucji. Nie jest to opis rzeczywistości, ale idealizowana
konstrukcja, która pomaga zrozumieć jej złożoność.

POSTULAT NAUKI WOLNEJ OD WARTOŚCIOWANIA

tło filozoficzne

głęboki kryzys historycznej i społecznej świadomości Europy przed IWŚ

krytyka pozytywizmu - M. Weber, H. Cohen, W. Dilthey, W. Windelband

pod wpływem np. Dostojewskiego, Bergsona czy Freuda, poddających

destrukcji pozytywistyczny obraz człowieka i świata - zaczęto kwestionować
fikcje świata racjonalnego → krytyka kultury, pesymizm

tło retoryczne

całokształt argumentacji → określenie stanowiska i dorobku ekonomii

niemieckiej

W. Roscher, B. Hildebrand, K. Knies →przeciwdziałanie wpływom

naturalistycznym i pozytywistycznym

G. Schmoller → potrzeba uwzględnienia historycznego wymiaru procesów

ekonomicznych

spór o metodę - G. Schmoller i C. Menger

tło organizacyjne

dyskusje - spór o wartościowanie

Verein

Max Weber 4
 “lewe skrzydło” “socjaliści z katedry” - Max i Alfred Weberowie, Harms,
Naumann → domagało się dyskusji na dteorią i metodami

“centrum” - Schmoller, Nasse, Gneist

“prawe skrzydło” - Wagner, von Philippovich → przeciwne dyskusjom lewego

skrzydła

obrady w Mannheim - stosunek karteli do państw

Postulat nauki wolnej od wartościowania stanowił fundamentalną zasadę jego

metodologii naukowej. Weber uważał, że nauka społeczna powinna być wolna od
wartościowania, co oznacza, że badacze powinni dążyć do obiektywizmu i
powstrzymać się od wprowadzania własnych wartości, norm czy ocen moralnych do
swoich analiz.

Rozróżnienie między faktami a wartościami - Fakty są opisowymi,

obiektywnymi elementami rzeczywistości społecznej, podczas gdy wartości
odnoszą się do ocen, norm czy przekonań subiektywnych.

Nauka a postawy wartościujące badacza - badacze nie mogą całkowicie

pozbyć się swoich własnych wartości czy postaw wartościujących. Niemniej
jednak postulował, aby starali się utrzymać dystans między swoimi osobistymi
przekonaniami a badaną rzeczywistością społeczną.

Rola subiektywności w badaniach - subiektywność badacza nie jest

unikniona, ale powinna być świadomie kontrolowana. Badacze powinni być
świadomi swoich własnych przekonań i unikać, o ile to możliwe, wprowadzania
ich do analiz naukowych.

Opisowość i wyjaśnianie - nauka społeczna była zarówno opisowa,

prezentująca fakty, jak i wyjaśniająca, analizująca związki przyczynowo -
skutkowe, ale bez ingerencji wartościowania.

Realizm wartościowania w życiu codziennym - w kontekście nauki

społecznej, postulat ten zakładał oddzielenie sfery osobistych wartości od
analizy naukowej.

Max Weber 5