Imię i nazwisko ……………………………………………………………………… Klasa ……… Grupa A

Sofokles, Antygona
Test ze znajomości lektury
Część I

Zadanie 1. (2 punkty)
Określ relacje rodzinne (np. związki pokrewieństwa) wskazanych par postaci.

 Kreon i Eurydyka ………………………………………...…………………………

 Hajmon i Kreon …………………………………………..…………………………

 Ismena i Edyp ……………………………………………………..………………

 Polinejkes i Antygona …………………………………………………………..…………

Zadanie 2. (1 punkt)
Wyjaśnij, co było przyczyną konfliktu między Antygoną i Kreonem.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. (3 punkty)
a) Przyporządkuj Antygonie i Ismenie te cechy, które najlepiej określają ich charakter. Nad każdą cechą
Antygony napisz literę A, nad każdą cechą Ismeny – literę I.

porywcza skromna dumna rozważna bezwolna bezkompromisowa

b) Dokończ zdanie.
Antygona i Ismena to postaci skonstruowane na zasadzie
A. podobieństwa. B. kontrastu. C. konceptu. D. gradacji.

Zadanie 4. (4 punkty)
Podaj dwa argumenty Antygony oraz dwa argumenty Ismeny, które padają w czasie ich rozmowy.

Argumentacja Antygony Argumentacja Ismeny

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 5. (2 punkty)
Oceń prawdziwość zdań dotyczących utworu Sofoklesa. Zaznacz właściwe rubryki.

Zdanie Prawda Fałsz

Akcja utworu rozgrywa się na dworze królewskim w Koryncie.

Inspirację do powstania utworu stanowił mit o rodzie Labdakidów.

Antygona należy do rodzaju literackiego nazywanego dramatem.

W Antygonie Sofoklesa zachowana została zasada trzech jedności.

Antygona ginie śmiercią samobójczą.

Śmierć brata Antygony pozwala na pokonanie fatum ciążącego nad rodem

bohaterki.

Zadanie 6. (1 punkt)
Omów funkcję Chóru w Antygonie Sofoklesa.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 7. (3 punkty)
Przeczytaj fragment Antygony Sofoklesa, następnie wykonaj polecenia.

[...] najwyższym darem łaski bogów
Jest niewątpliwie u człowieka rozum.
A ja słuszności twoich słów zaprzeczyć
Ani bym umiał, ani chciałbym zdołać.
Ale sąd zdrowy mógłby mieć też inny.
Mam ja tę wyższość nad tobą, że mogę
Poznać, co ludzie mówią, czynią, ganią,
Bo na twój widok zdejmuje ich trwoga,
I słowo, ciebie rażące, zamiera.
A więc cichaczem przyszło mi wysłuchać,
Jak miasto nad tą się żali dziewicą,
Że ze wszech niewiast najmniej ona winna,
Po najzacniejszym czynie marnie kończy.
Czyż bo ta, co w swym nie przeniosła sercu,
By brat jej leżał martwy bez pogrzebu,
Psom na pożarcie i ptactwu dzikiemu,
Raczej nagrody nie godna jest złotej?
Takie się głosy odzywają z cicha.
Ja zaś, […], niczego nie pragnę,
Jak by się tobie dobrze powodziło.

Sofokles, Antygona [w:] Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Antologia tragedii greckiej,

tłum. Kazimierz Morawski, Kraków 1989, s. 329–330.

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

a) Napisz, kto i w jakiej sytuacji wypowiada te słowa.

…………………………………………………………………………………………………………………

b) Podaj dwa argumenty, do których odwołuje się osoba mówiąca, chcąc przekonać swojego oponenta. Nie
cytuj.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

c) Znajdź synonim, którym można zastąpić pojawiające się w piątym wersie słowo sąd tak, aby zachować
pierwotny sens wypowiedzi.

…………………………...……

Zadanie 8. (3 punkty)
Zapoznaj się ze słownikową definicją terminu tragizm. Odnosząc się do konkretnych sytuacji z tekstu, zajmij
stanowisko wobec stwierdzenia, że Kreon to także postać tragiczna. Sformułuj dwa argumenty.

TRAGIZM – w tragedii antycznej konieczność wyboru między

równorzędnymi wartościami.

Stanowisko:

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Argumenty:

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

 Model odpowiedzi
Sofokles, Antygona. Test ze znajomości lektury. Grupa A. Część I

Nr Odpowiedzi Punktacja

1. Kreon i Eurydyka – mąż i żona 0–2 punkty

Hajmon i Kreon – syn i ojciec 2 pkt za 4 poprawne odpowiedzi
Ismena i Edyp – córka i ojciec 1 pkt za 2–3 poprawne odpowiedzi
Polinejkes i Antygona – brat i siostra / rodzeństwo

2. np. Antygona chciała pochować brata, który został uznany za 0–1 punkt
zdrajcę ojczyzny. / Antygona, chcąc pochować brata, stanęła
po stronie praw boskich, Kreon reprezentował władzę
państwową – nie mógł się zgodzić na pochówek krewnego
uznanego za zdrajcę.

3. a) Antygona – dumna, porywcza, bezkompromisowa 0–2 punkty

Ismena – rozważna, skromna, bezwolna 2 pkt za poprawne dopasowanie
6 cech do postaci
1 pkt w razie popełnienia
maksymalnie 1 błędu

b) B 0–1 punkt

4. Argumenty Antygony, np. 0–4 punkty

 pochowanie obu braci to powinność sióstr wynikająca po 1 pkt za każdy poprawny
z godności rodu; argument
 niepochowane zwłoki zostaną pozostawione na pastwę
dzikich zwierząt i ptaków;
 brak pochówku to pogwałcenie praw boskich.
Argumenty Ismeny, np.
 rozkaz Kreona zabrania chowania zdrajcy – jego
pogwałcenie skończy się dla sióstr tragicznie;
 kobiety są słabe i powinny podporządkować się prawom
ustalonym przez silniejszych;
 opór urąga rozwadze.

5. F, P, P, P, P, F 0–2 punkty
2 pkt za 6 poprawnych odpowiedzi
1 pkt za 4–5 poprawnych
odpowiedzi

6. np. Chór podaje informacje o wydarzeniach przed 0–1 punkt

rozpoczęciem akcji / komentuje wydarzenia / wyraża opinię 1 pkt za podanie przynajmniej
w sprawie Antygony. jednej poprawnej funkcji

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

7. a) Hajmon w czasie rozmowy z Kreonem (ojcem) 0–1 punkt

b) Hajmon działa w dobrej wierze, dla dobra ojca; 0–1 punkt

wie, co mówią ludzie w mieście (poddani); 1 pkt za podanie dwóch
wie, że poddani opowiadają się za Antygoną, stoją po jej poprawnych argumentów
stronie.

np. osąd, opinia, zdanie 0–1 punkt

8. Stanowisko: np. Kreon to także postać tragiczna, ponieważ 0–1 punkt

musi wybierać między uczuciami rodzinnymi czy sumieniem a
racjonalną decyzją konieczną do utrzymania autorytetu
władzy (konflikt uczucie – rozum).

Argumenty: np. Wybiera dobro państwa – gdyby cofnął 0–2 punkty

rozkaz, nadszarpnęłoby to jego autorytet, poddani mogliby po 1 pkt za każdy poprawny
oskarżyć go o kumoterstwo i stronniczość, mogłoby to też argumentu
doprowadzić do anarchii w kraju. Działa kosztem dobra
własnego i dobra własnej rodziny – wydaje na śmierć własną
siostrzenicę, narzeczoną własnego syna; jest to konflikt dobro
państwa – dobro własne / rodziny.

RAZEM 19 punktów

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Imię i nazwisko ……………………………………………………………………… Klasa ……… Grupa A

Sofokles, Antygona
Test ze znajomości lektury
Część II

Rozmowa z Kreonem (fragment)

Podziwiam cię, Kreonie. Och, oczywiście wiem, że nie ja jeden. Powiedziano ci to już setki razy. Bez ciebie
nie moglibyśmy funkcjonować. Ty gotów jesteś wziąć na siebie w najtrudniejszych momentach
odpowiedzialność. Można na tobie polegać. Jesteś mądry. Stoisz zawsze po stronie słuszności. Jesteś
człowiekiem. I jesteś prawdziwym przywódcą: nie wierzysz w klęskę. Nie przyjmujesz jej do wiadomości.
Dlatego zawsze wygrywasz. A przecież tym razem przegrałeś.
Nie rozumiesz? Więc powiem ci. Pamiętasz twoją ostatnią rozmowę z Antygoną, prawda? Już
wszystko miałeś w ręku. Już ci się ta buntownicza dziewczyna podporządkowała. Wiem, wiele cię to
kosztowało. Użyłeś wszelkich dostępnych argumentów – chciałeś przecież ją ocalić. Trudna była ta
Antygona. Cóż, głupia dziewczyna, zapewne. Podziwiałeś mądrość i dojrzałość, z jaką wytaczałeś wszelkie
możliwe racje. Każdą z nich przekonujesz co dzień tysiące ludzi. A tu były bezskuteczne. Głupia, uparta
dziewczyna. Nie potrafiła ci przytoczyć żadnego przekonującego kontrargumentu. Po co to zrobiła? Po co
poszła pogrzebać brata? Wbrew urzędowemu zakazowi? Nie robiła tego w imię żadnej racji, żadnej
słuszności. Ostatecznie przyznała się do jednego: zrobiła to dla samej siebie. W imię czego? W imię
Antygony. [...]
Pamiętasz? Chciałeś udzielić jej cząstki tego, co cenisz najwyżej: mądrości życia. Powiedziałeś jej
prawdę: czym jest życie. Powiedziałeś jej, że sensem życia każdego człowieka jest zdobycie szczęścia –
małego, twardego kawałeczka szczęścia, który ma się tylko dla siebie, strzeże się przed całym światem i po
trochu, dla siebie, smakuje. Pamiętasz? Antygona wtedy na ciebie spojrzała. A ty przestraszyłeś się. Zanim
jeszcze otworzyła usta, wiedziałeś, że coś ci się wymknęło z rąk. Nie widziałeś – dlaczego. Nie wiesz do tej
chwili. Wiesz tyle, że cierpisz, że w tej jednej sekundzie straciłeś syna, żonę, synową – zostałeś sam. Nie
wiesz dlaczego. Jako mądry człowiek szukasz przyczyn. Sądzisz, że je znalazłeś. Powiedziałeś: „Antygona
była stworzona dla śmierci”. Ukułeś nawet nowe pojęcie: „kompleks Antygony”. Kompleks – umierania dla
gestu. Omyłka, Kreonie. Twoja największa omyłka. Antygona była stworzona dla życia. Kochała życie tak
bardzo, jak ty sobie nawet wyobrazić nie potrafisz. I nigdy nie potrafisz tak pokochać życia jak ona. Bała się
śmierci. Bała się bólu i umierania. [...]
Powstrzymaj gest niecierpliwości, Kreonie. Widzę, że to jest dla ciebie niezrozumiałe. Powiem ci
więc prościej. Antygona umarła z miłości do życia. Dlatego, że kochała je ponad siebie samą. Dlatego, że
kochała je czyste. Wiem, Kreonie, i ty masz swoje ideały. Zawsze urzekała mnie konsekwencja twojego
ideału życia. Życie, w którym wszystko jest na właściwym miejscu, w którym wszystkie racjonalne potrzeby
są racjonalnie zaspokajane, wielkie. Zorganizowane życie, z małym, własnym kawałeczkiem szczęścia dla
każdego. Gdzie każdy chwyci zębami ten mały, twardy kawałeczek, wywalczy go, wydrapie, wykłamie –
i będzie miał!
To twój ideał, Kreonie. Ideał władców. Takim życiem władasz i takimi ludźmi. I ty ciągle się pytasz:
za co zginęła Antygona? Nie zginęła za nic. Zginęła przeciw. Przeciw twemu światu. Wiesz, dlaczego
najpierw odstąpiła od zamiaru, czemu była gotowa skapitulować, pójść do swego pokoju i na zawsze milczeć
o tym, że pogrzebała brata? Bo ujawniłeś jej, że sprawa brata była brudna. Nie przed tobą skapitulowała
Antygona. Odeszła od brudu. A ty wtedy zaproponowałeś jej brudny świat. Brudne szczęście w brudnym
świecie, który zamknąłeś tak szczelnie, który tak obstawiłeś wartami, że nie ma z niego ucieczki. Jedynym
aktem walki, jedynym protestem i jedynym aktem wolności, jaki pozostał ludziom przeciw twojemu światu,
jest – umrzeć. A ty pozostaniesz niewolnikiem. Nawet nie niewolnikiem. Niewolnik nie jest winien: jemu

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

wolność odebrano. Ty się jej zrzekłeś. Dlatego nie mogłeś stanąć między Antygoną i śmiercią. Dlatego nie
mogłeś Antygonie niczego rozkazać. To ona ci rozkazywała. To ona zmusiła cię, byś ją zabił. Zabiłeś ją.
I pozostała wolna. Nie, nie jesteś niewolnikiem. Pytasz, kim jesteś? Przypomnij sobie, Kreonie. Już ci to
kiedyś powiedziano: tylko lokajem.
Juliusz Garztecki, Rozmowa z Kreonem, „Nowa Kultura”, nr 1, Warszawa 1957, s. 12–13.

Zadanie 1. (1 punkt)
Określ problem, który podejmuje w swoim tekście Juliusz Garztecki. Nie cytuj.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 2. (2 punkty)
Wymień wszystkie cechy, za które osoba mówiąca podziwia Kreona. Nie cytuj.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 3. (1 punkt)
Zaznacz właściwą odpowiedź.

Autor monologu skierowanego do Kreona to

A. Hajmon. C. autor tekstu.

B. służący. D. nie można tego jednoznacznie określić.

Zadanie 4. (1 punkt)
Wyjaśnij, na czym zdaniem autora miałby polegać ,,kompleks Antygony”. Nie cytuj.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 5. (4 punkty)
Wymień na podstawie tekstu Juliusza Garzteckiego po dwie wartości (po dwa ideały), którymi kierowali się
w życiu Kreon oraz Antygona.

Kreon Antygona

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

Zadanie 6. (1 punkt)
Zaznacz właściwą odpowiedź.

W tekście dominuje funkcja

A. impresywna. B. ekspresywna. C. informatywna. D. poetycka.

Zadanie 7. (2 punkty)
Nazwij dwa chwyty retoryczne, które zastosował w swoim monologu autor, oraz określ ich funkcję.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Zadanie 8. (2 punkty)
Zdecyduj, które z informacji umieszczonych w tabeli to fakty, a które należy uznać za opinie. Zaznacz
właściwe rubryki.

Zdanie Fakt Opinia

Podziwiam cię, Kreonie. Och, oczywiście wiem, że nie ja jeden.

Jedynym aktem walki, jedynym protestem i jedynym aktem wolności,

jaki pozostał ludziom przeciw twojemu światu, jest – umrzeć.

Nie potrafiła ci przytoczyć żadnego przekonującego kontrargumentu.

Ostatecznie przyznała się do jednego: zrobiła to dla samej siebie.

Zawsze urzekała mnie konsekwencja twojego ideału życia.

Sensem życia każdego człowieka jest zdobycie szczęścia – małego

twardego kawałeczka szczęścia, który ma się tylko dla siebie, strzeże
się przed całym światem i po trochu, dla siebie, smakuje.

Zadanie 9. (1 punkt)
Wyjaśnij, jakie znaczenie miała zdaniem autora monologu śmierć Antygony.

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl

 Model odpowiedzi
Sofokles, Antygona. Test ze znajomości lektury. Grupa A. Część II

Nr Odpowiedzi Punktacja

1. np. Tekst dotyczy sporu pomiędzy Kreonem oraz Antygoną, autor 0–1 punkt
odnosi się do wartości, którymi kierowali się w swoim życiu ci
bohaterowie.

2. odpowiedzialność, mądrość, skłonność do udzielania pomocy, 0–2 punkty

cechy prawdziwego przywódcy, waleczność 2 pkt za podanie 5 cech
1 pkt za podanie 3–4 cech

3. D 0–1 punkt

4. np. „Kompleks Antygony” to umieranie jako forma 0–1 punkt

zamanifestowania określonej postawy (wierności idei itp.).

5. Kreon – np. porządek, życie maksymalnie zorganizowane, 0–4 punkty

uporządkowane, zaspokajanie racjonalnych potrzeb po 1 pkt za podanie każdej
Antygona – np. prawda, czystość, wierność ideałom, wolność właściwej wartości

6. B 0–1 punkt

7. np. zwroty w 2. os. (do Kreona) – sprawiają wrażenie, że mamy do 0–2 punkty
czynienia z przemówieniem; po 1 pkt za podanie każdego
zdania wykrzyknikowe – zdradzają emocjonalne nastawienie osoby chwytu i jego funkcji
mówiącej;
pytania retoryczne – skłaniają do przemyśleń.

9. opinia 0–2 punkty

opinia 2 pkt za 6 poprawnych
fakt odpowiedzi
fakt
1 pkt za 4–5 poprawnych
opinia
odpowiedzi
opinia

10. np. Ta śmierć była ostatnim aktem wolności, gestem, który 0–1 punkt
przypomina Kreonowi, że jego zwycięstwo jest pyrrusowe.

RAZEM 15 punktów

Materiały do serii „Sztuka wyrazu” pobrane ze strony www.gwo.pl