Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • 52 views

    Pedagogika Społeczna Ryszard Wroczyński Str. 76-99

    Uploaded by

    paulina.popielas102

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content

    You might also like

    Pedagogika Społeczna Ryszard Wroczyński Str. 76-99

    Uploaded by

    paulina.popielas102
    52 views15 pages

    Original Title

    Pedagogika Społeczna Ryszard Wroczyński str. 76-99

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    52 views15 pages

    Pedagogika Społeczna Ryszard Wroczyński Str. 76-99

    Uploaded by

    paulina.popielas102

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 15
    RYSZARD WROCZYNSKI PEDAGOGIKA SPOLECZNA fq) Paoroanss | eazy MoDAZEWsx, POZAN = UNIVERSITY POLAND Warszawa ira Qy PANSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE Srodowisko i wychowanie 1, POJRCIB SRODOWISKA I TYPOLOGIA SRODOWISK W jezyieu potoeznym mianem Srodowiska okreslamy krag os6b i stosunké6w otaczajgcych osobnika. OkreSlenie to moze stanowié punkt wyjgcia analizy sktadnikéw Srodowiska, mie wyjasnia jed- nak mechanizméw wspélzalemosei miedzy psychofizyczna natura Slovidee t akinbiea! troanaats Soeteaege Cine cate eel eerie at eee: Jednostki Iudzkie} i dia jej rozwoju filo- i ontogenetyeanego, Dla wyjasnienia zlozonych. relacji_miedzy. natura, cztowiekaa_ze- ‘Wngirmymi warunkami jego tozwoju niezbedne jest rozgrani= Turze pedagogicene] spotykamy proby SeSIejsze} definic}i obu tych pojeé. Wedlug H. Radlitiskte}, Srodowisko_jest_zespolem warunk6w inie stalych ¥ iS gay otoczenie jest amien= ne, podlegajace flulstuacji, Definicja ta wprowadea niewatpliwie ‘Jasnogé terminologiczna, jednakze 2 punktu widzenia roli czyn- nikéw Srodowiskowych w procesach wychowawezych wymaga dalszego rozwiniecia. Przy definiowaniu pojeé ,,srodowisko” i ,,otoczenie” dla po- ‘trzeb teorii pedagogicene} nelety wzigé pod uwage dwa fakty: 1_Nie_ws dadniki_Srodowiska oddziatujg na mas w_ ~) Wplyw Srodowiska na rozw6j eztowieka dostrzegano od dawna, carz i fillozof grecki Hij rates (VII_wiek p.n.e.) ~Wysuwal teze, te nie moina ,,pojaé” ciala bez pocnania otacza- acych go_wszechrzeczy, Wyrazil w ten spostb pogiad o Ssiyin awiqzku migdzy rozwojem czlowieka a jego otoczeniem. W pogla- dzie tym zawarty jest postulat metodologiceny, i badaé orga- nizm Zyjacy i jego rozw6j moina tylko na tle otaczajgce| go struktury. Ten postulat metodglogicany rozwinglo dopiero now tytne jomnawstwo, Lamai istawowy ezynnik zmien- nosei gatunkbw uznal przystosowywanie sig organiamow Uo Wa- runkw Zycia, Teza ta stala sie Trunki yea Tes istawa darwinowskie} tori ewoRiG]i, przypisujace| wplywom Srodowiska decydujace zacze- nie dla ,,wyksztaltowania” sie calej réznorodnogei Swiata orga- nicmego, _Rozwatania_dotyezace_w; Srodowiska na roaw6j psy- _cileanytzlavioka-odialveuy oF SESE Seoe te iywaly_w_spos0b ogroninie fworezy Th —howoczesna_mysl_pedagogiczna, Rzecz charakterystyema, ge to ede wszystkim prayrodnicy twora§ pierwave traktaty pedago- geme, podkelajace role warukw iypaowyeh w lesclore sic rchofi 1¢j_struktury icka, Dost wspomnieé Johna Cakes yar wychowaniu,)w Ktérych akeentuje on decydu- Jacy wplyw doswiadczenia zewnetrenego na proces ksztaltowa- nia sig ,zasobu umystowego” { sch psychicanych eclowieka, czy tet antropologiqJedrzeja Sniadeckiego>oparta ma tezie, iz na- uka 0 ezlowieku nie bedzie 2upelna, jezeli nie ‘bedziemy go uwa- 2ali we wszystkich stosunkach i we wszystkich widokach” (Te- oria jestestw organicenych), Na tej antropologiczne} tecie opar! J. Sniadecki znalromity traktat 0 wychowaniu dzieci, ktérego de- 84 Been wizq jest koniecznos¢ poznania natury dziecka i jej wiezi ze sro- dowiskiem. Oto podstawowe wskazanie wychowaweze Sniadec- ison, Abie... prvi ee suena seemed ben. serene ee See ne Sie ‘prawiat, tale joke enycerz — mertwy glaz, ktéry ma obrobie” ® —Eickotwick sate tems o avladen miedzy rozwojem ezlowieka a Srodowiskiem nie byla przez nilkogo kwestionowana, jednakie byla réinie interpretowana przez badaczy. W seczegélnosci na przelomie XIX i XX wieku psychologowie sklonni byli doszuli- waé sig uwarunkowania rozwoju psychicmego przede wszystkim Gd wypmedain daictieng: 1 catniht wroinach. Wotrey zewnetrme, srodowiskowe, mialy zapewnié jedynie sprzyjajace lub niesprzyjajace warunki dla ujawnienia sie immanentnych zadatkéw, mogly w pewnym stopniu je korygowaé, w zasadzie jednak rozw6} osobnika mial byé altuelizacjq istniejqcych za- datkéw. Typowym preedstawicielem tego Iierunku by? zany povcholog | pedegog St. Grenville Stanley Hall, dla ktérego kie- rownicza ideq w intepretacji proceséw zycia i rozwoju stala sie przvrodnioea teoria ewoluefi. Praonoszge zasadg ewolveli w dzie= dzing stosunk6w ludzkich, Stanley Hall glosit prawo rekapitula- cji filogenezy w rozwoju osobniczym. W myél tego prawa, jed- nostka w ontogenezie preechodzi poszezegéine stadia historyce- nego rozwoj ezlowieka, Narzady ezlowieka i jego wlaSciwoéei psychiczne maja rozwijaé sie do pewnych granic, po ezym beda zanikaé ub przeksztalcaé sie w formy jakosciowo wyasze. W ne- tectagym wrypunaincd ecbowicka dryiv oq wine Jokby dobwiad- czenie catego historyeznego rozwoju (udzkosci, tote: podstawo- wym zadaniem wychowanta miato byé — w konsekweneji takich zaloie — stwarzanie najbardzie) sprzyjajacych warunkow dla deteneange veuwofa antaiia, T Selatan Gildatnalt wpcho- wawera, i wplywy srodowiskowe mialy byé temu celowi podpo- cetera Zupelnie odmiennie interpretowala zagadnienia relacji migdzy rozwojem osobniezym a srodowiskiem psychologia indywiduslna. % J, Sniadeck! O fizyeenym wychowanin dzieci. Opracowal 1 wsteper opatrzyl W, Okos, Wroclaw 1958, s. 8 Gléwny rzecznik tego kierunku psychologii Alfred Adler upa- trywal podstawowe érédlo preezyé psychicnych czlowieka i roe woju psychiki w Srodowisku spolecznym, glownfe za& w najbliz- szym Srodowisku ycia — rodzinie. Przeiycia i reakeje drieciea Ksctaltuja sie pod wplywem bodéebw pochodzacych ze swiata zewnetranego: Swiat zewnetrmy wplywa na przeiycia dziecka, jest rédlem trudnosci w przystosowaniu, kktére wyrazajq sie Preede wezystkim w kompleksach nizszosci, stanowigcych — we- dug Adlera — gléwna prayezyne zaburzeni w zachowaniu sie. Preeciwdzialaé tym zaburzeniom, nadawaé whasciwy kierunek Tozwojowi psychicmemu moina tylko przez stwarzanie odpo- wiednich warunkéw Srodowiskowych (w rodzinie, sckole), przez wprowadzenie dziecka w szerszy Swiat spoteczny. Bidlogicana teoria rozwoju psychiki w ujeciu Stanley Halla i teoria indywidualna Adlera reprezentujg dwa praceiwstawne Kierunksi intenpretacji zagadnienia relaci miedzy rozwojem czlo- wieka a Srodowiskiem. Podobnie przeciwstawne interpretacje tego zagadnienia znajdujemy w rétnorodnych kierunkach mysli peda Bogiczne}, iktore sq zreszta czesto refleksem psychologiemogo uj- mowania rozwoju osobniczego. Na podlozu biclogicanej teorii Tozwoju psychiki ksztaltowaly sig Iderunki tzw. swobodnego wy- chowania, ktére okreslamy mianem naturalizmu pedagogicznego. Zedania wychowaweze upatrywaly one w tworzeniu warunkow dla _najpetniejszego rozwoju naturalnego wyposazenia dziecka, Glowng emanacjq tego kierunku w pedagogice byly prace Bllen Key, 2 ktérych Swiatowy rozglos adobyto Stulecie dziecka, Prae- ciwstawne naturalizmowi Kierunki socjologicme podicreslaly — jak juz wskazywalligmy — spolecane fumkeje wychowania, trak- tujae rozwéj jednostiki jako proces bad praystosowania, badé edlowego praygotowania do zycia. SzezegéIny wlad do analizowanego przez nas zagadnienia wniosta socjologia. Jej punkt widzenia problemu czlowiek i gro- dowisko jest odmienny nit punkt widzenia psychologii i pedago- giki, Socjologie mianowicie interesuje glownie zagadnienie rela- ¢ji migdzy rozwojem spoteczetistwa i kultury a Srodowisiiem. Wazania i stanowiska w tej dziedzinie byly rozlicene, przy czym moana w nich wyromitdwa glowne kierunkT W Ujmowaniu— “Hapaalednedel SIedSy vere olsaas ee TWspél Ey Foawolem spol a6 Pierwszy mona by nazwaé ujgciem statyconym, traktowal 1 Tsien feaowsho ke sons eorrldy cami staleh terminuj rozw6j spoleczny i zycie ezlowieka. Drugi Tek zwraca) muageni fczne clementy ukladu czlowiek — _“Srodowisko, uwydatniat role eziowieka w_ varzaniu i keztal~ towaniu srodowiska. W_ujeciu statycenym podkredlano nadrzed- na funkeje Srodowiska w ukladzie cclowiek — Srodawisk0, w''uje- “cu dynamieanym rola czlowieka akcentowana jest jako podsta= wowa. Ujecie statyeme (deterministyczne) dominowalo przez dlugi czas w nauce, przy czym istota nadragdne} funke}i grodowiska w procesie rozwoju osobmiczego i spolecznego uzasadniana byta w réimorodny sposdb. Sposréd Iicznych teorii nafbardziej repre- zenjgtywne sq nastepujqce: rganicystyczna teoria spoteczenstwa, glo- szqca, RNS T hatury swe} 3q procesaml Bidlogice nymi, podporzgdkowenymi ogéInym prawom rozwoju natury. Wepanialy rozw6j biologii w XIX wieku pobudzal do wyjaéniania wszelitich zjawisk dzialaniem praw natury, a podstawowe zaloze- nia tej interpretacji w dziedzinie wychowania odpowiadaly po- traebom rozwijajacego sie ulladu Kapitalistycznego. Podkreélaly mianowicie, i proces wychowania polega na przystosowaniu (edaptacfi) do istniejacych warunkéw, ksztaltowaniu umiejetno- Sci wspéltycia i wspéldziatania i ze wplywy (kontrola) srodowi- ska w zakresie praygotowania mlodej generecji do tycia ida wiagnie w tym kierunku, To deterministyeme stanowisko wyra- zilo sie w sposéb najpelniejszy w onganicystycznej teorii rozwo- ju Herberta Spencera Spencer upatruje podstewowg andlogie miedzy spoleczet- stwem a 2ywym organizmem iz poznania procesSw zachodzacych w Zywym organiamie usiluje wysnué wnioski 0 istocie i struktu- r2e proceséw spolecznych. Cechy wspéine upodobwiajgce spole- czefistwo do organiamu sq nastepujace: warost, zwigkszajaca sie Hlotomosé budowy, postepujace réinicowanie sie ezynnoSei, po- dziat pracy i wspblzdleimosé funkeji poszccegélnych narzadow. Podobnie jak #ywy organizm sltada sig 2 komérek, spoleczeti- stwo sklada sie z jednostek — ludzi, onganicznie ze soba 2wig- zanych. a7 Podstawowe znaczenie dla pojmowania przez Spencera struk- fury otoczenia ezlowicka (érodowiska) maja jego rommdavia ea femat nczynmikéw zjawisk spolecenych”, kiére dziclt na wee Gzynnikéw wewngtrmych i zewngtrmych oraz przystosowanis Caowieka do otacrajace} go struktury, w ixtére] Spencer wrod, Tebnia try elementy: strukture fizyeana (dimet, gleba), cnga, hie ce {taune: flora) i supraorganiczna, cayli spotecana, Woxyet. Ike trzy elementy tej struktury sq ze soba integrainie zwigzane * pedegaia jednemu prawu rozwoju — prawu ewolueji, Antropologiczna teoria rozwoiu, trakiujaca_ culture, Wychowanie, Tyele spolecane jako Tinkele ‘sech_biopsy. shicenyeh, wlaicivych dane} grupie —einicmej, Ton deienece Sjeny at os a ee eae leczeiistwach prymitywnych czesto poglad ten stanowit podstawe Stanowe} struktury spolecene}, uzasadniano nim podziat spots Zeistwa na stany 0 réinym zakresie uprawnies. Grupy aryeten Kratyezne usitowaly uzasadnié swoje praywileje miter! o mechs azeniu lub sankeji nadprzyrodzone}, o specjalnych uzdolnieniach f Wlasciwosciach oraz uprawnieniach awigzanych 2 preynalet. noscig do 2amimigtego anu. WhaSciwosci 1 zwigzane nimi ceemienia mialy sie przenosié 2 generacji ma generacle droga Griedziczenia. Z pogladem tym wigzato sie ted ostre podiveslanc Tomic miedzy poscezegéInymi grupami etnicanymi o réine} war. tosei fizyeznej, umystowej, moraine}. ‘Ten prymityway mitclogieey podzia? na grupy, wyradajacy sig w stanowe} strukturze spotecznej, przybral nowg posta’ zalozeniach t2w. naukowego antropologizmu, ktéry uksrtaltowat czy grupami antropologicanymi (rasami). Jako teoria naukows Zestala ona sformulowana preez Artura Gobineau (1816 ~ 1882) W dziele pt. Essai sur Vinégalité des races humaines. Glowne za. Jotenia Gobineau staly sie podstawg dyskryminacji rasowych ab dio naszych ezaséw. 88 warunkéw_geograticanych, Srodowiske geogtaticme —adariom przedstawicieli tego Iserunku detenminizm Srodowiskowe; tviko czlowieka, ale rowni ry Punktem wyjscia teorii dysicryminac}i rasowych sq réénice wystepujace w strukturze somatycene} wielkich grup etniemych zamieszkujacych poszczegéine terytoria. Wediug zatoteri ant logizmu, réinym cechom tfizyemym towarzyseq okredione ‘cechy v0 i_trwale. Sq_one jakoéciowo niejeahoiite, jSlnych grup antropologicznych jest grup antropologicznych wyrata sie wiee nie tylko w strukturze fizycznej, ale takée w iyciu spolecznym, ustroju polityeznym; nauce, kulturze. Wyznacanikiem owiem ayciaspoleczno-Kulturowego jest struktura biopsychicena ‘po- szezegélnych grup antropologicznych. Teoria antropologizmu wycisnela ponure pigtno na Tozwoju spoleczno-polityeznym w ostatnich ezasach. Rownie zlowrogo za- Pisala sie w rozwoju poszczegélnych nauk, zwlaszcza spotecz- nych. Mozemy tu wymienié antropologicang szkole prawa, Ktora Ppowstala we Wloszech w koncu XIX wielcu (C. Lombrogo, E. Fer- vi, R. Garofalo) i glosita, ie istniejg ludzie posiadajacy wrodzone skdomnosei do popetniania przestepstw 2 racji swe} struktury biggsychicane} iat ograticzny, w odréimieniu od kierun- ‘ku antropologicznego, ustalajqcego zaleiosé icultury, Zycia spo- Jecznego, wychowania od cech biopsychicenych, upatruje w_Sro- dowisku_geograticenym caynniki_determinujgoe_rozw6{ i hstwa.Rzecenicy tego Kieruniku Mla rchiczne ludzi jest wytworem r¢ yenych i i cowanie_soi uksztaltowalo_nie_t e_wytwory jégo —alalalnoSe! “kulture, ust-5}-spolecany..obyczaie, vivehowanie itp. Literatura poswiecona wplywom érodowiska geograficznego na rozw6j ezlowieka i wytwory jego dzialania jest bardzo obszerna. Poglady takie istnialy juz w starotytnosei (Hipokrates, Herodot). W ezasach nowotytnych gtosil je Charles Montesquieu, ktéry w studiach nad przyezynami upadiu patstwe rzymskiego, a awh. szcza w dziele O duchu praw (Esprit des lois), érodowisko geogra- ficzne uznal za giéwny czynnik rozwoju spolecznego. Tezy te byly nastepnie rozwijane przez wielu uczonych, min. przez To- 89 masea Buckle’a w jego znanym studium 0 rozwoju gospodarki i kultury w Anglii®, Poglady Buckde'a wywarly silny wplyw na kierunek reform oswiatowy¢h, propagowanych przez pedagogike pozytywiomu i utylitaryzmu *, Proby ustalenia zaleznosei mi sojem ezlowieka a Srodowiskowymi spowodowaly w. izowanie-sie_spe— jerunicu badari nad procesamni i, okreslanega_. asia logicme! %. Podstawowe jej pojecia oparte sq na zalozeniach ekologii przyrodniczej, iktéra zajmuje sie analiza zaletmosei tywego onganizmu od srodowiska organicznego i nie- organicenego (E. Haeckel), Kierunek ekologiczny w_fbadaniach spglecznych rozwinalsie_w latach dwudziestych Biezqcego stu- Tecin glowenie-n-Chicagor(R E Pate EW BURR R-D~ Me Kenzie), Dorobkiem tej szkoly sq liczne_monogratie poswigcone

    You might also like