FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH

HASI ESKEMA INTERNET

Sistema periodikoa eta lotura

8 HASTEKO

ESKEMA

INTERNET

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

Edukien eskema

Atomoa Elektroien kokapena, atomoan

Atomoaren osaera Konfigurazio elektronikoa

Bohr-en eredu atomikoa Orbitalen energia

Gaur egungo eredu atomikoa

Elementuen sistema periodikoa
Orbital motak
Taula periodikoa Elementuen propietate
periodikoak
Atomoen batasuna
Atomoen neurria
Atomoen arteko lotura motak
Metalak eta ez-metalak
Lotura ionikoak

Lotura kobalenteak

Lotura metalikoak

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Hasteko, behatu eta erantzun

Bunsen metxeroa piztutakoan, urdin bizi-

Sugarra aztertzea biziko sugarra lortu behar dugu.
Eta garra osagai ezberdinez eginiko
disoluzio
batekin zipriztintzen badugu?

Sugar berdea Sugar laranja Sugar gorria

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Atomoaren osaera

POTASIOA
kristala

Zenbaki masikoa

39
K
Atomoa

19 Nukleoa

Z zenbaki atomikoa

Protoi kopurua 19
Quarkak
Elektroi kopurua 19
Neutroi kopurua A - Z= 39 - 19 =20
AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Bohr-en eredu atomikoa

Bohr-en eredu atomikoan elektroiak energia maila zehatz

batzuetan biratuz soilik aurki daitezke.

Niels Bohr

Energia lehen mailan bi elektroi

egon daitezke gehienez

Energia bigarren mailan

8 elektroi egon daitezke
gehienez.

Energia hirugarren mailan

16 elektroi topatu
ditzakegu gehienez.

Energia laugarren mailan

32 elektroi aurkitu
daitezke gehienez, etab.

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Gaur egungo eredu atomikoa

Eredu mekaniko-kuantikoak elektroiak kokapen probable bat

hartuz nukleoaren inguruan daudela ezartzen du.

Edwin Schrödinger Bohr-en eredua Eredu

mekaniko-kuantikoa

1s
Probabilitatea

2s

3s
r → Nukleora distantzia
Orbital bat elektroia aurkitzeko
probabilitate handia (%90etik gorakoa)
dagoen espazioaren zati bat da.

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Orbital motak

LEHEN MAILA 1s

BIGARREN MAILA 2s 2p

px py pz

HIRUGARREN MAILA 3s 3p

px py pz

3d

dxy dxz dyz dx2-y2 dz 2

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Konfigurazio elektronikoa

Atomo baten konfigurazio elektronikoa arau batzuk jarraituz lortzen da:

1
Orbital bakoitzean gehienez 2 elektroi egon daitezke.

2
Elektroiak energia gutxien duen orbital librea okupatzen doaz.

3 Energia bereko orbitalak (p o d) betetzen direnean lehenik elektroi bat kokatzen da

oerbital bakoitzean eta gero osatzen doa.

13
Al
1s 2s 2p 3s 3p

14
Si
1s 2s 2p 3s 3p

15
P
1s 2s 2p 3s 3p

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Orbitalen energia

Orbitalak osatzeko ordena:

Moeller-en diagrama

1s

2s 2p

Energia
3s 3p 3d

4s 4p 4d 4f

5s 5p 5d 5f

6s 6p 6d 6f

7s 7p 7d 7f

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Taula periodikoa

Alkalinoak

Lurralkalin
oak

Trantsizio-
metalak

Halogenoak

Anfigenoak

Gas geldoak

Lantanidoak

Aktinidoak

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Atomoen neurria
Erradio atomikoa: txikitik handira

1 2 13 14 15 16 17 18

H He

Li Be B C N O F Ne
Erradio atomiko

Na Mg Al Si P S Cl Ar
gorakorra

K Ca Ga Ge As Se Br Kr

Rb Sr In Sn Sb Te I Xe

Cs Ba Tl Pb Bi Po At Rn

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Metalak eta ez-metalak

Metalak Metaloideak Ez metalak Gas geldoak

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Atomoen arteko lotura motak

LOTURA IONIKOA LOTURA KOBALENTEA LOTURA METALIKOA

Na Cl
Elektroia

Nukleoa Nukleoa

Na+ Cl- Elektroia

Gatza Kloro Gasa Urrea

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Lotura ionikoak

Katioiak

Galena: Berun sulfuroa (II). PbS

Anioiak

Kolpea kristal ionikoan Ioiak lekualdatu egiten dira Mota bereko ioiak urrundu
egiten dira elkarrengandik

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Lotura kobalenteak

Diamantea Grafitoa

Atomoak

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

IKUSI
Lotura metalikoak
Katioiak

Elektroiak
Niobioa (Nb)

Kolpea kristal metalikoan Elektroi lainoak haustura ekiditen du

AURREKOA IRTEN
 FISIKA ETA KIMIKA 4 DBH
HASI ESKEMA INTERNET
Sistema periodikoa eta lotura

Lotura interesgarriak

Elementu kimikoak Eredu atomikoak

SARTU WEB SARTU WEB

ORRI HONETARA ORRI HONETARA

AURREKOA IRTEN