Geschiedeniswerkplaats

Hoofdstuk 1 – Paragraaf 1.4: De Nederlandse Opstand

Begrippen
Beeldenstorm: vernielingen in katholieke kerken door protestanten in 1566
Front: plaats waar gevochten wordt tijdens een oorlog
Geus: calvinistische opstandeling in de Nederlanden tegen Filips II
Landvoogd: plaatsvervanger van de Spaanse koning in Nederland
Nederlandse Opstand: opstand van de Nederlanden tegen Spanje vanaf 1568
Republiek: land zonder koning
Soevereiniteit: hoogste macht van een staat
Stadhouder: vertegenwoordiger van de vorst in een gewest en na 1581 opperbevelhebber
van het leger
Watergeuzen: Nederlandse opstandelingen die de Spanjaarden vanaf zee bestreden

Jaartallen
1555 : Filips II volgt Karel V op en wordt koning van Spanje en heer der Nederlanden
1566: Beeldenstorm
1568: Begin van de Nederlandse Opstand / Tachtigjarige Oorlog
1572: Verovering Den Briel door Watergeuzen
1579: Unie van Utrecht
1584: Willem van Oranje wordt vermoord door Balthazar Gerards
1648: Einde van de Nederlandse Opstand / Tachtigjarige Oorlog

Samenvatting
In 1555 trad keizer Karel V af. Zijn zoon Filips II volgde hem op en werd koning van Spanje en
heer der Nederlanden. Filips zette Karels centralisatiepolitiek (streven naar eenheid) en strijd
tijden de protestanten voort  dit was het begin van de Nederlandse Opstand

De Nederlanden waren verdeeld in gewesten  ieder gewest had een vergadering, de

Staten, hier werden beslissingen genomen over gewesten.
 de Staten stuurden vertegenwoordigers naar de Staten-Generaal. Met behulp van
stadhouders werden de Nederlanden bestuurd vanuit Brussel. Als hij er niet was regeerde
een landvoogd namens hem.  de Nederlandse adel had invloed op het bestuur.

Filips II en Willem van Oranje stonden lijnrecht tegenover elkaar.

Filips II  was katholiek en stond voor centralisatie . Zijn vader Karel V had geprobeerd om
van de Nederlandse gewesten een eenheid te maken met een centraal bestuur. Hij wilde de
macht van de adel beperken.

Willem van Oranje  was protestants en streed voor godsdienstvrijheid.

1566  Beeldenstorm. Protestanten komen in opstand en vernielen Katholieke kerken. Dit

maakte Filips II kwaad.
Hij stuurde een leger onder leiding van Alva naar de Nederlanden.  Willem van Oranje
vluchtte naar Duitsland.  Alva zorgde voor een bloedbad onder de opstandelingen.

www.maaikezijm.com
1568  Tegenaanval van Willem van Oranje, begin van de Nederlandse Opstand /
Tachtigjarige Oorlog (1648 vrede). De Nederlanders kwamen in opstand onder leiding van
Willem van Oranje.
De watergeuzen veroverden veel steden op de Spanjaarden 
Vanaf zee vielen ze de Spanjaarden aan.  Eerste overwinning was Den Briel in 1572.

Unie van Utrecht: 1579 , werd opgericht om zich samen te verdedigen tegen de
Spanjaarden.

In 1580 verklaarde Filips Willem van Oranje vogelvrij en werd er een hoge beloning gegeven
aan diegene die Willem van Oranje zou vermoorden.

In 1581 voelden de opstandelingen zich zo sterk dat ze Filips II durfden af te zetten.  begin
van Nederland als onafhankelijke staat.  Het werd een republiek, een land zonder koning.
 De republiek bestond alleen uit de zeven noordelijke gewesten. De Zuidelijke
Nederlanden bleven de Spaanse koning trouw.

Willem van Oranje werd in 1584 vermoord door Balthazar Gerards in Delft.

Pas vanaf 1588 vormden ze de Republiek der Verenigde Nederlanden.

 Het werd geen centraal bestuurde staat. De soevereiniteit (hoogste macht) lag bij de
afzonderlijke gewesten. Gezamenlijke zaten werden geregeld in de Staten-Generaal.
 De gewesten benoemden Maurits tot stadhouder  hij was voortaan geen vervanger
van de landsheer meer, maar militair leider.

www.maaikezijm.com