LITERACKA PRACA KLASOWA „W pustyni i w puszczy”

Imię i nazwisko ………………………………………………. kl. …..

Przez jakiś czas ze zmęczenia i wzruszenia nie mógł ani słowa przemówić i stał, dysząc ciężko, przed leżącym
na łóżku człowiekiem, który milczał także i patrzył na niego ze zdumieniem graniczącym niemal z
nieprzytomnością.
Wreszcie zawołał:
– Nasibu, jesteś?
– Jestem, panie – odpowiedział mały Murzynek.
– Czy widzisz kogo i czy kto stoi przede mną?
Lecz zanim malec zdołał odpowiedzieć, Staś odzyskał mowę:
– Panie – rzekł – nazywam się Stanisław Tarkowski. Uciekliśmy z małą miss Rawlison z niewoli derwiszów(1)
i ukrywamy się w dżungli. Ale Nel jest ciężko chora, więc błagam cię dla niej o pomoc. Nieznajomy patrzył
jeszcze przez chwilę, mrugając oczyma, po czym przetarł ręką czoło.
– Słyszę, nie tylko widzę – ozwał się sam do siebie. – To nie złudzenie!... Co? Pomoc? Ja sam potrzebuję
pomocy. Jestem ranny.
Nagle jednak otrząsnął się jakby z sennych przywidzeń lub odrętwienia, spojrzał przytomniej i z błyskiem
radości w oczach rzekł:
– Biały chłopiec!... Jeszcze widzę białego!... Witam cię, ktokolwiek jesteś. Mówiłeś o jakiejś chorej? Czego
ode mnie żądasz?
Staś powtórzył, że chorą jest Nel, córka pana Rawlisona, jednego z dyrektorów Kanału, że miała już dwa ataki
febry i że musi umrzeć, jeśli nie będzie miał chininy, by zapobiec trzeciemu.
– Dwa ataki – to źle! – odpowiedział nieznajomy. – Ale chininy mogę ci dać, ile chcesz. Mam jej kilka słoików,
które nie przydadzą mi się już na nic. Tak mówiąc, kazał małemu Nasibu podać sobie duże blaszane pudło,
które było widocznie apteczką podróżną, wydobył z niego dwa spore słoiki napełnione białym proszkiem i
wręczył je Stasiowi.
– Oto połowa tego, co mam. Wystarczy to choćby na rok...
Staś miał ochotę̨ krzyczeć po prostu z radości, więc począł mu dziękować z takim uniesieniem, jakby mu o
własne życie chodziło.
A nieznajomy skinął kilkakrotnie głową i rzekł:
– Dobrze, dobrze. Nazywam się Linde, jestem Szwajcar z Zurychu... Dwa dni temu miałem wypadek: ranił
mnie ciężko dzik ndiri.
Następnie zwrócił się do czarnego malca:
– Nasibu, nałóż mi fajkę̨ .
Po czym do Stasia:
– W nocy mam zawsze większą̨ gorączkę̨ i trochę̨ mi się troi w głowie. Ale fajka rozjaśnia mi myśli. Wszak
mówiłeś, że uciekliście z niewoli derwiszów i ukrywacie się w dżungli? Czy tak? (…) Jeszcze przed miesiącem
ja mógłbym Wam pomóc. Ale teraz jestem sam, tylko na łasce Bożej i tego czarnego chłopca.
- A ten obóz? A ci Murzyni?
- To obóz śmierci. Ci Murzyni śpią i nie rozbudzą się więcej. Chorzy są na śpiączkę. To są ludzie znad
Wielkich Jezior, gdzie ta straszna choroba panuje i zapadli na nią wszyscy, oprócz tych, którzy przedtem
pomarli na ospę. Został mi tylko ten jeden chłopiec.
Dalsze słowa przerwał im tupot koni, które przestraszyły się czegoś w dżungli.
-To nic, to konie! – odezwał się znów Szwajcar. – Zabrałem je mahdystom, których pobiłem kilka tygodni
temu. Było ich ze trzystu, a może i więcej. Ale oni mieli przeważnie dzidy, a moi ludzie remingtony (2), które
tam stoją teraz bez żadnego pożytku. Jeśli ci brak broni albo nabojów, to bierz, ile chcesz. Weź także i konia –
prędzej nim wrócisz do twojej chorej.

1. członek muzułmańskiego bractwa religijnego

2. karabiny

1. Zaznacz poprawną odpowiedź: (0-4p.)

A. Jakiej narodowości był Linde? B. Co opowiedział Lindemu Staś?

a) Polak a) jedną ze swoich przygód
b) Niemiec b) historię własną i Nel
c) Szwajcar c) opisał burzę na pustyni
d) Anglik d) opisał burzę w puszczy
C. W jaki sposób Linde przyglądał się Stasiowi? D. Czego nie zrobił Linde po wysłuchaniu?
a) ze zgrozą a) rzekł w zamyśleniu
b) z zaciekawieniem b) wstał
c) z sympatia c) zapalił fajkę
d) z ciekawością i podziwem d) obejrzał Stasia

2. Napisz, w jaki sposób Linde pomógł dzieciom?(0-2p.)

…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

3. Przeczytaj zdania. Zaznacz czy są prawdziwe, czy fałszywe.(0-10p.)

1. W przytoczonym fragmencie występuje narrator pierwszoosobowy. P F

2. W pustyni i w puszczy to utwór pisany prozą. P F
3. Linde siedział na miękkim fotelu. P F
4. Linde co chwila zapadał w odrętwienie. P F
5. Linde umierał, ponieważ został zraniony w walce z mahdystami. P F
6. Mahdystów, których pokonał Linde było około trzydziestu. P F
7. W obozie Lindego pozostał zdrowy tylko jeden chłopiec. P F
8. Wszyscy Murzyni towarzyszący Lindemu zmarli na ospę. P F
9. Część Murzynów towarzyszących Lindemu zachorowała na śpiączkę. P F
10. Drugi atak febry jest już śmiertelny. P F

4. O jakich dwóch egzotycznych chorobach jest mowa w przeczytanym fragmencie? (0-1 p.)

………………………………………………………………………………………………………

5. Jakie twoim zdaniem uczucie malowało się na twarzy Stasia, kiedy stanął przed Lindem?
Uzasadnij swój wybór, dopisując dlaczego. (0-2p.)

…..…………………………………………………………………………………………………
………..……………………………………………………………………………………………
………….…………………………………………………………………………………………

6. Staś, po powrocie do domu, opisał w swoim pamiętniku przygody. Uzupełnij dwa zdania z
jego wspomnień. Wpisz wyrazy pochodzące od słowa Afryka. Pamiętaj o odpowiedniej formie i
poprawności ortograficznej wyrazów. (0–2 p.)

Po ucieczce, bez pomocy Kalego i Mei, rodowitych…………………………………. (nazwa

mieszkańców Afryki), nie przeżylibyśmy na Czarnym Lądzie pewnie jednego dnia.
O przygodach, które przeżyłem na ………………………………………. (przymiotnik od wyrazu
Afryka)
ziemi, z pewnością będę pamiętał do końca życia.
2
7. Zapoznaj się z informacjami w tabeli. Na ich podstawie uzupełnij wniosek. (0–1 p.)

Podział powieści ze względu na temat (kryterium tematyczne)

podróżniczo-
obyczajowe (społeczne) psychologiczne kryminalne
przygodowe
Opisują̨ przygody
Przedstawiają̨ obraz Ukazują̨ życie wewnętrzne Tematem jest zbrodnia i
w czasie podroży,
środowiska społecznego, jego postaci, ich myśli i poszukiwanie jej
najczęściej do krajów
cechy i przemiany. uczucia. sprawcy.
egzotycznych.

Wniosek: Utwór Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy według kryterium tematycznego jest
przykładem powieści …………………………………

8. Zapoznaj się z podanymi informacjami. Na ich podstawie uzupełnij wniosek. (0–1 p.)

Czas akcji utworu: lata 1884–1885 (powstanie Mahdiego).

Henryk Sienkiewicz: ur. 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej, zm. 15 listopada 1916 w Vevey.
Podział powieści ze względu na stosunek czasu przedstawionego w utworze do czasu powstania utworu
(kryterium czasowe)
historyczne współczesne fantastycznonaukowe
Świat przedstawiony utworu Świat przedstawiony utworu Świat przedstawiony jest umiejscowiony
sytuuje się w od- ległych sytuuje się w tym samym czasie, najczęściej w wyobrażonej przyszłości i
czasach, znanych pisarzowi w którym żyje autor, i jest mu oparty na przewidywaniach dotyczących
jedynie ze źródeł pisanych. znany z doświadczenia. rozwoju nauki i techniki.

Wniosek: Utwór Henryka Sienkiewicza W pustyni i w puszczy według kryterium czasowego jest
przykładem powieści………………………..

9. Na jednym z portali internetowych toczy się dyskusja o tym, czy warto przeczytać książkę̨
W pustyni i w puszczy. Zapisz swój głos w dyskusji. Zachęć do przeczytania powieści. Użyj
dwóch argumentów, aby uzasadnić swoje stanowisko. (0–3 p.)

…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………….………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………

10. Wymień trzy przygody, które przeżyli Staś i Nel:(0-3p.)

1. ………………………………………………………………………………..
2. ………………………………………………………………………………..
3. ………………………………………………………………………………..

3
11. Kim byli bohaterowie powieści: Chamis, Gebhr, Idrys i jakie mieli zadanie ? (0-1p.)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………

12. Wymień 3 czyny Stasia świadczące o jego odwadze. (0-3p.)

1. ………………………………………………………………………………..
2. ………………………………………………………………………………..
3. ………………………………………………………………………………..

13. Jakimi cechami odznaczał się Staś. Wymień trzy różne cechy tego bohatera i napisz,
w jakiej sytuacji się ujawniły. (0-3p.)

1. ………………………… - ……………………………………………………..
2. ………………………… - ……………………………………………………..
3. ………………………… - ……………………………………………………..

14. W odpowiednie rubryki tabeli wpisz po jednym synonimie i wyrazie pokrewnym wyrazów:
las, gorączka (0-2p.)

synonimy wyrazy pokrewne

las

gorączka

15. Napisz, z czym z powieści kojarzą Ci się podane przedmioty (np. kto ich używał, kiedy
i po co lub co się wtedy wydarzyło) (0- 5p.)

4
5