GÖRÜŞ UZUNLUĞU

Görüş uzunluğu,direksiyon başındaki bir sürücünün ileri istikamette net olarak görebildiği yol
uzunluğudur. Yol güvenliği ve yolun kapasitesi üzerinde etkili çok önemli bir unsur olan görüş uzunluğu;
sis, yoğun kar ve yağış gibi faktörler dışında, tepe noktalarında, üst geçitlerin bulunduğu yerlerde, ayrıca
yatay kurplarda kurba içindeki yapı , ağaç ya da yarma şevi sebebiyle kısalabilir. Bu gibi yerlerde , normal
olarak sollama ile geçiş yasaklanmış olmakla beraber, sürücülerin kendi seyir şeritleri üzerinde ani olarak
karşılaşabilecekleri beklenmeyen bir engele çarpmadan durabilmeleri için yolun projelendirilmesi
sırasında belirli bir görüş uzunluğun sağlanması gerekir.

Duruş görüş uzunluğu

Taşıt sevk eden kişinin, gidiş şeridi üzerinde bulunan bir engele çarpmadan durabilmesi için önünde
bulunması gereken minimum görüş uzaklığına duruş görüş uzunluğu denir.
Buna kısaca duruş uzunluğu denmektedir.

Duruş uzunluğu L=lr + lf

Reaksiyon uzunluğu Fren uzunluğu

V V2
lr = ------- . t lf = ------------------
3,6 254,2 .(f ± s)

Duruş uzunluğu, iki ayrı uzunluktan oluşur. Birinci uzunluk, sürücünün gördüğü engeli tanıması,
muhakeme etmesi ve alınacak önlemi tasarlaması ile fren tatbik etmesi için gerekli zaman yani
intikal-reaksiyon süresi içinde taşıtın katettiği mesafe olup buna kısaca reaksiyon uzunluğu denir. Bu
uzunluk; l r = v . tr formülü ile hesaplanır ( v = m/sn )

v =V/3,6 (km/h) koyarsak formül lr = (V/3,6) . t yani lr = 0,278 . V . t olur.

İntikal reaksiyon süresi 0,5 – 2,5 sn aralığındaki bir süre olup ülkemizde genellikle 0,75sn veya 1,0 sn
alınmaktadır.

Duruş uzunluğunun ikinci kısmı fren uzunluğudur. Bu uzunluk , intikal reaksiyon süresi sonunda
yapılan fren ile taşıtın tekerleklerinin bloke oluşundan tamamen duruncaya kadar yol üzerinde kayarak
gittiği mesafe olup, yol üzerinde meydana gelen bir fren izi ile belli olur.

v2 1 V
s yolun eğimi % lf = -------- . --------- v = ------ ; g = 9,81 m/s2
v taşıtın hızı (m/sn) 2.g (f ± s) 3,6
f kayma –sürtünme katsayısı yazılır ise;

V2
lf = ------------------
254,2 .(f ± s)
 f değeri yol kaplamasının cinsine , dokusuna, kuru-ıslak oluşuna, lastiğin yeni-eski oluşuna, hız
değerine bağlı olarak değişir. Bu değer ortalama 0,50- 0,60 alınabilir. Islak yollarda katsayı 0,20-0,30
mertebesine buz olma durumunda da 0,10 değerine düşer.

Yukarıda verilen iki bağıntıdan (v) (m/s) hızı ile gitmekte olan bir taşıt için duruş uzunluğu;

v2 1
L = l r + lf değerleri yerine koyarsak L = v.tr + ----- . -------- elde edilir.
2.g (f ± s)

v =V/3,6 (km/h), g =9,81 (m/s²) değerlerini yerine koyarsak; Taşıtın toplam durma mesafesi;

V V2
L = ------- . t + ------------------
3,6 254,2 .(f ± s)

Örn1:İki motorlu taşıttan birincisi, % 6 eğime sahip olan bir yolda, ters şerit üzerinde 50 km/h bir hızla rampa
yukarı seyretmekte, ikincisi de 70 km/h hızla aşağı doğru gitmektedir.Fren yaparak çarpmayı önlemek için iki
şoförün birbirlerini görmeleri gereken minimum uzaklık ne olmalıdır.
(Aralarındaki uzaklık minimum ne kadar m iken birbirlerini görebilmelidirler ki kaza olmasın)
(f = 0,50 ; t =1 sn)

V2=70 km/h
V1= 50 km/h
%6

L2 L1

L min

1. sürücü için fren mesafesi

V V2 50 502
L1 = ------- . t + --------------- L1= --------- x 1 + -------------------------- = 13,89 + 17,56 =31,45 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,50 + 0,06)

2. sürücü için fren mesafesi

V V2 70 702
L2 = ------- . t + --------------- L2= --------- x 1 + -------------------------- = 19,44 + 43,81 =63,25 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,50 − 0,06)

Lmin = L1 + L2 = 31,45 +63,25 = 94,70 m (Yolun bu kısmında 100 m görüş olmalı diyebiliriz)
Örn2: 80 km/h proje hızı olan % 4 çıkış eğimli bir yolda tamirat dolayısıyla vasıtaların hızlarını
sıfırlayıp sonra geçmeleri gerekmektedir. Bu maksatla ikaz işaret levhası konacaktır. Levhanın tamirat
yerinden en az kaç m önce konması gerekir hesaplayınız.(t = 1,5sn f = 0,30)

V V2 80 802
Lçıkış = ----- . t + --------------- L = ------- x 1,5 + ------------------------- = 33,33 + 74,05 =107,38 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,30 + 0,04)

Yolun ters istikametine de konacak ise;(iniş olan bölüme)

V V2 80 802
Lçıkış = ----- . t + --------------- L = ------- x 1,5 + ------------------------- = 33,33 + 96,83 =130,16 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,30 - 0,04)

L çıkış = 107,38 m (çıkış)

L iniş =130,16 m (iniş)

Örn3: 50 km/h proje hızı olan % 6 çıkış eğimli bir yolda; araç fren tatbikine rağmen bir yayaya
çarpmıştır. Aracın yol şeridinde bıraktığı fren izi 34,40 m ve yayaya çarpma noktası ise fren izi
başlangıcından itibaren 20,0m dir. ( f = 0,50 t = 1,5 sn)
- Araç hız sınırlamasına uymuş mudur ?
- Sürücü yayayı kaza noktasına kaç m var iken görmüştür.?
- Araç hız sınırına uyması durumunda kazayı önleyebilir miydi? Gösteriniz.
- Aracın yaya’ya vurduğu andaki hızı kaç km/h ?
Öncelikle Araç hız sınırlamasına uymuş mudur ?

V2
lf = ------------------ lf = 34,40 m
254,2 .(f ± s)

V2 V2
34,40 = ------------------ 34,40 = ---------------------------
254,2 .(f ± s) 254,2 x (0,50 + 0,06)

V= 34, 40 x254, 2 x(0,50  0,06) = 69,98 km/h

(hız sınırına uymamış çünkü proje hızı 50 km/h)

- Sürücü yayayı kaza noktasına kaç m var iken görmüştür.?

Sürücünün frene başladığı nokta ile kaza noktası arasında 20,00 m olduğunu biliyoruz.
Sürücü frene başlamadan önce , yaya’yı görüp frene basıncaya kadar geçen sürede de bir miktar yol almıştır.
(İntikal reaksiyon süresince alınan yol)
Biz sürücünün bu esnada aldığı yolu hesaplayıp , frene başladığı nokta ile kaza noktası arasındaki
(bu soruda ) 20,00 m ile topladığımızda sürücünün yayayı kaza noktasına kaç m var iken gördüğünü
hesaplamış oluruz. Görüş Mesafesi = lr + 20 m

V 69,98
lr = ----------- . t = --------------- x 1,5 =29,16 m Görüş Mesafesi = 29,16 + 20 = 49,16 m
3,6 3,6
(Kaza noktasından 49,16 m önce görebilmiş)
 - Araç hız sınırına uyması durumunda kazayı önleyebilir miydi? Gösteriniz.

Sürücü 49,16 m var iken gördüne göre ; bu esnada hızı 69,98 yaklaşık 70 km/h olmasa ,bunun yerine
Proje hızı olan 50 km/h hızla gitmesi durumunda bu kaza teknik olarak önlenebilir mi ?

Bu kazanın önlenebilmesi için ; sürücü yayayı gördüğü an başlatacağı toplam frenleme mesafesinin ,
Görüş mesafesinden küçük olması gerekir.

V = 50 km/h için; L ≤ 49,16 m olması gerekir.

V V2 50 502
L = ------- . t + --------------- L = --------- x 1,5 + -------------------------- = 20,83 + 17,56 =38,39 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,50 + 0,06)

38,39 ≤ 49,16 m kaza önlenir. (Araç kaza noktasından 10,77 m önce durabilir.)

- Aracın yaya’ya vurduğu andaki hızı kaç km/h ?

V=69,98 V=? V=0

20 m 14,40 m

Arac yaya’ya vurmasından sonra 14,40 m de durmuş olduğundan ; Aranan hız değeri
14,40 metrelik fren mesafesine karşılık gelen hızdır.

V2 V2
14,40 = ------------------ 14,40 = ---------------------------
254,2 .(f ± s) 254,2 x (0,50 + 0,06)

14, 40 x 254, 2 x(0,50  0, 06)

V= = 45,28 km/h

II. çözüm: (Karayolu İnşaatı-I dersinde ) İkinci hıza sahip aracın fren mesafesi;

V2 – U2 69,982 – U2
d = --------------------- 20 = ------------------------ U = 45,28 km/h
254,2 x ( f ± G) 254,2 x (0,50+0,06)
Örn4: Hız sınırı 70 km/h ve %5 iniş eğimli olan bir yolda ; Sürücü fren tatbik etmesine rağmen bir
yaya’ya çarpmış ve çarptıktan sonra da 18,50 m daha yol aldıktan sonra ancak durabilmiştir.
Olay yeri incelemesinde, Aracın yerde bıraktığı fren izi 48,50 m olarak tespit edilmiştir.(f=0,60 t=0,75 s)

- Araç hız sınırlamasına uymuş mudur ?

- Sürücü yayayı kaza noktasına kaç m var iken görmüştür.?
- Araç hız sınırına uyması durumunda kazayı önleyebilir miydi? Gösteriniz.

Öncelikle Araç hız sınırlamasına uymuş mudur ?

V2
lf = ------------------ lf = 48,50 m
254,2 .(f ± s)

V2 V2
48,50 = ------------------ 48,50 = ---------------------------
254,2 .(f ± s) 254,2 x (0,60 − 0,05)

V= 48,50 x254, 2 x(0,60  0,05) = 82,35 km/h

(hız sınırına uymamış çünkü hız sınırı 70 km/h)

- Sürücü yayayı kaza noktasına kaç m var iken görmüştür.?

Sürücünün frene başladığı nokta ile kaza noktası arasında 30,00 m olduğunu biliyoruz.
Sürücü frene başlamadan önce , yaya’yı görüp frene basıncaya kadar geçen sürede de bir miktar yol almıştır.
(İntikal reaksiyon süresince alınan yol)
Biz sürücünün bu esnada aldığı yolu hesaplayıp , frene başladığı nokta ile kaza noktası arasındaki
(bu soruda ) 30,00 m ile topladığımızda sürücünün yayayı kaza noktasına kaç m var iken gördüğünü
hesaplamış oluruz.
Görüş Mesafesi = lr + 30 m

V 82,35
lr = ----------- . t = --------------- x 0,75 =17,16 m
3,6 3,6

Görüş Mesafesi = 17,16 + 30 = 47,16 m (Kaza noktasından 47,16 m önce görebilmiş)

- Araç hız sınırına uyması durumunda kazayı önleyebilir miydi? Gösteriniz.

Sürücü 47,16 m var iken gördüne göre ; bu esnada hızı 82,35 km/h olmasa ,bunun yerine
Hız sınırı olan 70 km/h hızla gitmesi durumunda bu kaza teknik olarak önlenebilirmi ?
Bu kazanın önlenebilmesi için ; sürücü yayayı gördüğü an başlatacağı toplam frenleme mesafesinin ,
Görüş mesafesinden küçük olması gerekir.

V = 70 km/h için; L ≤ 47,16 m olması gerekir.

V V2 70 702
L = ------- . t + --------------- L = --------- x 0,75 + -------------------------- = 14,58 + 35,05 =49,63 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,60 - 0,05)

49,63 > 47,16 m kaza önlenemez. (Araç kaza noktasından 2,47 m sonra ancak durabilir.)

Örn5:Bir otobüs %7 eğimli bir yolda yokuş çıkarken , karşı yönden 90 km/h hızla gelen bir otomobil ile
aynı şeritte karşılaşmıştır. Otobüs 8,30m fren izi sonunda durabildiğine göre; çarpışma olmaması için iki taşıt
şoförünün birbirlerini kaç m uzaklıktan görmeleri gerekmektedir. ( f = 0,60 t = 1 sn )

Soru hemen hemen örnek1 deki soru ile aynıdır. O sorudan farklı olan tarafı;
Bu soruda otobüsün hızı verilmemiş, ancak fren izi ile lfotobüs =8,30 m olarak verilmiştir.
Bu eşitlikten otobüs hızı bulunur ve hız değeri yerine konarak otobüsün reaksiyon süresince aldığı
(ya da alacağı ) mesafe hesaplanır.

V2=90 km/h
V1= ? km/h
%7

L2 (otomobil) L1 (otobüs)

L min

Otobüs hızı için;

V2
lfotobüs = ------------------ lfotobüs = 8,30 m
254,2 .(f ± s)

V2 V2
8,30 = ------------------ 8,30 = ---------------------------
254,2 .(f ± s) 254,2 x (0,60 + 0,07)

8,30 x254, 2 x(0, 60  0, 07)

V= = 37,60 km/h (otobüs hızı)
 37,60
L otobüs = ------------- x 1 + 8,30 = 18,74 m
3,6

Otomobil için fren mesafesi:

V V2 90 902
Lotomobil= ------- . t + --------------- L2= --------- x 1 + -------------------------- = 25 + 60,12 =85,12 m
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 x(0,60 − 0,07)

Lmin = L otobüs + L otomobil =103,86m var iken birbirilerini görmeli, yani yaklaşık 105 m görüş olmalı
(kala görmelidir)

Örn 6: % 6 rampa aşağı eğimli bir yolda, 70 km/h hızla seyreden bir otomobil, önü sıra aynı yönde 40
km/h hızla giden bir kamyona yaklaşmaktadır.Kamyon yola çıkan hayvanlar nedeniyle ani frenlemeye
geçmiş ve durmuştur. Arkadan yaklaşan otomobilin kamyona vurmaması için , kamyonun frenlemesinden
önce arasında bulundurması gereken mesafeyi hesaplayın . ( f= 0,50 t = 1 sn)

V1= 70 km/h

V2=40 km/h

%6
Engel(Hayvan)

Lmin lf2

Lf1
Lf1= Otomobilin toplam durma mesafesi
lf2 = kamyonun fren mesafesi
Lmin = Arada kalması gereken mesafe

Otomobilin fren uzunluğu = Aranan L min + Kamyonun frenleme mesafesi

L f1 = L min + lf 2 L min = Lf1 − lf 2

70 702
Lf1 =--------- x 1 + ------------------------- = 19,44 + 43,81= 63,25 m (Otomobilin durması için gerekli
3,6 254,2 x (0,50 – 0,06) mesafe)

402
lf 2 = ---------------------------- = 14,31m (Kamyonun fren mesafesi)
254,2 x (0,50 – 0,06)

L min = Lf1 − lf 2 Lmin = 63,25 – 14,31 = 48,94 (yaklaşık 50 m) olmalıdır.

Örn7: 90 km/h hızla seyreden otomobil şoförü, düz sayılabilen bir yolda bir tehlike görerek fren yapmış ve
tamamen durmadan tehlikenin geçtiğini görerek ayağını frenden çekmiştir. Araç yolda 22,80 m fren izi
bıraktığına göre, Aracın frenlemeyi bıraktığı andaki hızı kaçtır. ( f = 0,60 )

90 km/h ? km/h 0 km/h

22,80 m 30,31 m

53,11 m
Sürücü frene devam etseydi;

V2 902
l f = ------------------- = ------------------ = 53,11 m sonra duracaktı.
254,2 x (f±s) 254,2 x 0,60
Sürücü , 53,11-22,80 = 30,31 m daha frenleme yapacakken freni bırakmıştır. 30,31 m sonunda sıfır olacak
hız değeri aranan değerdir.

V2
30,31 = ----------------- V = 67,99 km/h
254,2 x 0,60

II. çözüm: (Karayolu İnşaatı-I dersinde ) İkinci hıza sahip aracın fren mesafesi;

V2 – U2 902 – U2
d = --------------------- 22,80 = ------------------- U = 67,99 km/h
254,2 x ( f ± G) 254,2 x 0,60

Taşıt takip aralığı:

Bir taşıtın ani bir frenleme ile duruş yapması halinde, arkasındaki serbest uzaklığın; gelen taşıtın
hızına göre frenleme ile duruş yani fren güven uzunluğuna eşit olması gerekir. Öndeki taşıtın frenlemesi
ile arkadakinin hiç vakit kaybetmeden frenlemesi durumunda her iki taşıt aynı lf sonunda
durabilecektir. Ancak öndeki taşıtın fren lambaları yanmasından itibaren arkadaki sürücü frene
basamayacak belli bir intikal-reaksiyon süresi sonunda harekete geçebileceğinden iki taşıt arasındaki
aralığın sıfırdan farklı ve en az lr ye eşit olması istenir.
O halde bu aralık ;

d = v . tr + a
a: m cinsinden araç boyu
d: iki taşıt arasındaki m cinsinden uzaklık
v: (m/sn ) arkadaki taşıt hızı
tr: arkadaki sürücünün int-reak süresi

Taşıt takip aralığı için değişik bağıntılar verilmiştir.Ülkemizde;

d= 8 +0,3 . V + 0,0065 .V² d : (m) ; 8 : taşıt boyu V : km/h

Örn: V=70 km/h hızla seyreden bir taşıtın , düz yolda önde,daha düşük hızda seyreden diğer bir taşıta
yaklaşabileceği minimum uzaklık ne olmalıdır?

d= 8 + 0,3 x 70 + 0,0065 x 70² = 60,85 m dir.

Geçiş görüş uzunluğu:

Bir sürücünün önünde daha yavaş giden bir taşıtı güvenle sollayıp gitmesine yeterli mesafeye geçiş
uzunluğu denir. Proje hızına göre bulunacak geçiş uzunluğu yolda sağlanması gereken minumum görüş
uzunluğu olarak kabul edilir.
İki şeritli yolda v1 (m/sn) hızı ile giden bir A taşıtı, önünde aynı şeritte v2 (m/sn) lik hız ile giden
bir B taşıtını geçmek isterse ;
Karşı yönden gelen taşıt olup - olmamasına göre iki hal söz konusudur. Her iki halde gerekli olan
güvenli sollama uzunlukları aşağıdaki gibi hesaplanır.

Gs

lk= v3 .ts

C’ C

A B B’ A’

d1 v2.ts d2

ls = v1 . ts

1. Karşı yönden gelen taşıt yok:

A taşıtının sürücüsü B taşıtına ( d1) mesafesi kadar yaklaştıktan sonra , yolun sol şeridinden yararlanarak
hızlanıp B taşıtını geçecek (B taşıtı da bu esnada yola devam ediyor) ve B taşıtı ile arasında güvenli bir
(d2) mesafesi bırakacak şekilde tekrar sağ şeride dönecektir.

A taşıtı sürücüsünün bu manevrayı tamamlayabilmesi için gereken uzunluk (ls); zaman da (ts) ise bu
değerler şekilden şöylece hesaplanabilir.

A taşıtı için ls = v1 . ts olup bu sırada B taşıtının katettiği mesafe de; v2.ts dir.

Buna göre; d1 + d2
ls = v1 . ts = d1 + v2.ts + d2 ts = ------------
v1 – v2

v1 . (d1 + d2)
ls = ----------------- ***
v1 – v2

d1 ve d2 , sollama manevrası başlangıcı ve sonundaki taşıt aralıklarıdır. Bu mesafelerin bulunmasında ;

d = 8 + 0,2 . V formulü kullanılır, Buradan d1 ve d2 için ;

d1 = 8 + 0,2 . V1 d2= 8 + 0,2 . V2 eşitlikleri yazılır.

 Gs

lk= v3 .ts

C’ C

A B B’ A’

d1 v2.ts d2

ls = v1 . ts

2. Karşı yönden gelen taşıt var:

Bu durumda A taşıtının sürücüsünün güvenli bir sollama yapabilmesi için gerekli olan serbest görüş
mesafesi ; (ls) sollama uzunluğuna karşı yönden gelen C taşıtının v3 (m/sn) hızı ile (ts) sollama
süresinde katettiği ( lk) uzunluğunun eklenmesi ile bulunan ( G s) uzunluğudur.Bu uzunluk;

Gs= ls + lk lk = v3 .ts

v1 . (d1 + d2) v3 . (d1 + d2) (d1 + d2)

Gs = ------------------ + -------------------- Gs = ------------- . ( v1 +v3) ***
v1 – v2 v1 – v2 v1 – v2

*** İşareti bulunan yukarıdaki iki formulde de ; hız değerleri formulün hem pay hemde payda
kısmında olduğundan dolayı v1,v2,v3 (m/s) yerine V1, V2, V3 (km/h) kullanılabilir.

A taşıtı ile karşıdan v3 hızı ile gelen C taşıtı arasında Gs kadar bir mesafe ve buna yetecek bir Q zaman
süresi var ise , A taşıtı B taşıtını sollayarak geçebilir.

Gs d1 + d2 v1 +v3
Q = -------- eşitliğinde değerler yerine konursa; Q = ----------- . -------------- elde edilir.
v3 v1 – v2 v3
Örn8: İki şeritli bir karayolunda 90 km/h hızla seyreden otobüs şoförü, 65 km/h hızla giden bir kamyonu
geçmek istemektedir. Bu manevranın güvenlik içinde gerçekleşmesi için komşu şeritte kaç m boyunda
boşluk gerekmektedir? (Bu sollama kaç metre mesafede gerçekleşir) ve
Geçiş manevrası ne kadar sürede gerçekleşir? (Kaç saniye sürer)
Ve son olarak bu işlem sürerken, kamyon kaç metre yol almış olur.

Hikayeden anlaşıldığına göre;Karşıdan gelen araç yok,

d1 = 8 + 0,2 . V1 d2= 8 + 0,2 . V2

d1 = 8 + 0,2 x 90 = 26,00 m d2 = 8 + 0,2 x 65 = 21,00 m

v1 . (d1 + d2) 90 . (26+21)

ls = ----------------- = ----------------- = 169,20 m de sollama gerçekleşir.
v1 – v2 90 – 65

Geçiş manevrası ne kadar sürede gerçekleşir? (Kaç saniye sürer)

d1 + d2
ts = ------------ Bu formulde *** işareti yok ! hız değerleri v (m/s) alınmalı;
v1 – v2 V
v = --------- olduğundan,
3,6

v1 = 90/3,6 = 25 m/sn v2 = 65/3,6 = 18,056 m/sn olarak hesaplanır. Formulde değerleri

yerine yazar isek;

26 + 21
ts = ------------------ = 6,77 sn olarak hesaplanır.
(25 – 18,056)

kamyon kaç metre yol almış ?

B taşıtı olan (bu örnekte) kamyon v2 . ts kadar yol alır.

Bu formulde de *** işareti yok ! hız değerleri v (m/s) alınmalı;

v2 = 65/3,6 = 18,056 m/sn ts = 6,77 saniye hesaplanmış idi, yerine yazarsak;

Kamyon = 18,056 . 6,77 = 122,24 m yol almıştır.

Şekile baktığımızda bu mesafenin ls (169,20 m) den (d1+d2) kadar eksik olması gerektiğini görüyoruz.

Kamyon = 169,20 – 47 = 169,20 olur. (Aradaki fark 18,055555556 değerini 18,056 aldığımız için)
Örn9:İki şeritli bir yolda, saatte V=90 km/h hız ile seyretmekte olan bir otomobil, önünde aynı hızla
seyreden bir treyleri , hızını 20 km/h daha arttırarak sollamak istiyor.
(Bu durumda otomobil V1= 110 km/h , treyler V2 = 90 km/h hız değerleri ile hesap yapılacaktır)

a.) Karşı şeritten gelen yok ise otomobilin geçiş yapması için minimum sollama uzunluğu nedir.

b.) Sollama yapan otomobil karşı yönden 80 km/h hızla gelen bir otobüsle karşılaştığına göre iki taşıt
arasında bir çarpışma olmaması için sollama başlangıcında aralarında bulunması gereken minimum uzunluğu
hesaplayınız.

a.) d1 = 8 + 0,2 x 110 = 30,00 m d2 = 8 + 0,2 x 90 = 26,00 m (d=8+0,2 . V)

v1 . (d1 + d2) 110 . (30+26)

ls = ----------------- = ------------------------- = 308,00 m sollama mesafesi bulunur.
v1 – v2 110 – 90

b.) Çarpışma olmaması için geçiş manevra sonunda , otomobil ve otobüsün aynı hizada ve kendi
şeritlerinde olacağı varsayılırsa;
(d1 + d2) 30 +26
G s = ----------------x ( v1 +v3) = ----------------- . (110 + 80 ) = 532,00 m
v1 – v2 20

Örn10:Bir karayolunda 90 km/h giden otomobil sürücüsü , önünde 60 km/h ile giden kamyonu sollamak
istediği sırada karşıdan 70 km/h hızla gelen otobüs ile arasında 300 m kaldığını tahmin etmiştir.
a.) Otomobil öndeki kamyonu tehlikesizce geçebilir mi?
b.) Bu sollama ile geçiş hareketi kaç sn sürer ?

a.) d1 = 8 + 0,2 x 90 = 26,00 m d2 = 8 + 0,2 x 60 = 20,00 m

(d1 + d2) 46
G s = -------------- x ( v1 +v3) = --------------- .(90+70) = 245,33 m Eğer 300 m tahmin doğru ise ok.
v1 – v2 30

b.) Q formulü mü yoksa ts formulü mü kullanılamalı?

v1 = 90/3,6 = 25 m/sn v2 = 60/3,6 = 16,67 m/sn

26 + 20
ts = ------------------ = 5,52 sn olarak hesaplanır.
(25 – 16,67)
Yatay kurplarda görüş

Yatay kurbalarda güvenli ve konforlu bir geçiş için kurba yarıçapı ile deverin ve genişletmenin başta
proje hızı olmak üzere, çeşitli parametrelere bağlı olarak doğru şekilde hesaplanıp uygulanması zorunlu
fakat yeterli değildir.
Güvenli bir geçiş için bunların yanında kurbada yeterli bir görüş uzunluğunun sağlanması da gereklidir.

Hesaplanan minimum duruş ve geçiş uzunluklarının temini bazı durumlarda kurba içine düşen bir
bina, yarma şevi veya benzeri bir engel sebebiyle mümkün olmayabilir.
Engelin geriye çekilmesi mümkün değilse yapılacak iş geçkiyi bu kesimde kaydırıp kurba yarıçapını
büyütmektir. Kurbanın yarma şevi içinde kalması durumunda ise yarma şevinin kazılıp şev eğiminin
düşürülmesi mümkün olur.
Yatay kurbada öngörülen görüş uzunluğunun sağlanabilmesi için görüşe mani engel ile yol ekseni
arasında bulunması gereken serbest yanal açıklık (X) şekilden kolaylıkla hesaplanır.

Bu hesaplama sırasında kurba uzunluğunun , sağlanması istenen görüş uzunluğundan büyük ve küçük
olmasına göre iki farklı durum söz konusu olabilir.

1.Durum: S D ( Gerekli görüş uzunluğunun (S) , kurb uzunluğundan (D) küçük olması )
(Kurb yayının tamamını görmemiz gerekmediği durum)

C
Yol ekseni

D B
A

R R-X R

S D

ACB eksende gerekli görüş uzunluğu ( S ) ve X’ de R yarıçaplı kurbada eksen ile engel arasındaki
yanal açıklık ise,
ACB yayı yerine AC ve CB doğruları boyunca hareket ettiği kabul edilir.

ACD üçgeninde; AC2 = AD2 + X2 X2 = AC2 – AD2

ADO üçgeninden de ; R2 = AD2 + (R-X)2 AD2= R2 – (R-X)2 AD2= R2 – (R2-2RX+X2)

AD2= 2 RX – X2
X yerine eşitini yazalım;

AD2= 2RX – AC2 + AD2 buradan AC2= 2RX olur.

AC (1/2) . S kabul edilir.

S2 S2
------- = 2RX X = --------- (S<D)
4 8.R

2.Durum: S D ( Gerekli görüş uzunluğunun (S) , kurb uzunluğundan (D) büyük olması )
(Kurb yayının tamamını görmemiz gerektiği durum)

C Yol ekseni

F
E l
l X

D B
A

R R-X R

S D

D.(2.S – D)
X = ------------------- elde edilir.
8.R

Formüllerdeki S görüş uzunluğu için ; daha önce hesaplanmış olan Duruş görüş uzunluğu veya
Geçiş görüş uzunluğu formüllerinden elde edilen mesafe hesaplanarak S değeri olarak alınır.

Ancak , söz konusu yol bölünmemiş tipte ise güvenlik açısından Geçiş görüş uzunluğu’nun alınması
uygun olur.

Bu durumda hesap yapabilmemiz için , yolumuzun Bölünmüş karayolu mu ? veya Bölünmemiş

karayolu mu ? olduğunun net bir şekilde belirlenmesi gerekmektedir.
Bölünmüş karayolu: Gidiş ve Geliş şeritlerinin arasının suni veya tabii bir ayırıcı ile ayrılması
durumudur. Yani giden araç ile gelen araç normal şartlarda bir birinin şeridine geçmesi söz konusu değildir
ara yer bariyer , beton blok veya orta refüj teki bitki örtüsü gibi bir ayırıcı ile ayrılmıştır.

Giden Araçlar

Bariyer

Gelen Araçlar

Bu şekildeki yola Bölünmüş karayolu denir. Örnek: Kırklareli – Babaeski yolu

Böyle bir yolda S (Görüş mesafesi) hesaplanacak ise; S değeri Duruş görüş uzunluğu
formüllerinden hesaplanan değerdir.
Çünkü böyle bir yolda sollama için karşı şeride ihtiyaç yoktur. Bölünmüş yollarda giden ve gelen araçlar
için en az ikişer şerit mevcuttur. Bu tip yollarda önemli olan öndeki araç fren yaptığında durmaktır.

V V2
L = ------- . t + ------------------ L = S olur.
3,6 254,2 .(f ± s)

Bölünmemiş karayolu: Gidiş ve Geliş şeritlerinin arasının suni veya tabii bir ayırıcı ile ayrılmadığı
durumdur. Yani giden araç ile gelen araç bir birinin şeridine geçmesi mümkündür, ara yerde sadece çizgi
vardır ve sollama yapılacak ise mutlaka karşı şeride geçmek gerekecektir.
Sollama uzunluğu ( Geçiş görüş uzunluğu) da kesinlikle Duruş görüş uzunluğundan fazladır. Bu nedenle
bu tip yollarda S Görüş mesafesi, Geçiş görüş uzunluğu formüllerinden hesaplanan değer olarak alınır.

Giden araçlar

Gelen araçlar

Bu şekildeki yola Bölünmemiş karayolu denir. Örnek: Kırklareli – Edirne yolu (Yapılmamış hali)

Böyle bir yolda S (Görüş mesafesi) hesaplanacak ise; S değeri Geçiş görüş uzunluğu formüllerinden
hesaplanan değerdir. (Karşıdan araç gelip –gelmeme durmuna göre iki formülden uygun olan kullanılır.)

v1 . (d1 + d2) (d1 + d2)

ls = ----------------- ls = S olur. G s = ----------------x ( v1 +v3) Gs =S olur
v1 – v2 v1 – v2

Dikkat:Yolun bölünmüş veya bölünmemiş olduğu net belli değil ise zor olan seçenek Bölünmemiş tip kabul edilir.
Örnek 11: Proje hızı Vp= 100 km/h olan Çift platformlu bir karayolunda, iç platform eksen yarıçapı
R= 300 m ve kesişme açısı da Δ°= 85 derece olarak verilmektedir.Yolda kayma sürtünme katsayısı
f = 0,30 , tr= 1 saniye ve eğim değeri 0 alınarak, söz konusu eksenden itibaren 8,00 metre uzaklıkta
bulunan düşey kaya kütlesinin yola engel olup olmayacağını belirleyiniz. Eğer engel ise kaya kaç metre
daha kırılmaya devam edilmelidir.

Çözüm:
1. Görüş uzunluğu tayin edilir.

Soruda Çift platformlu ifadesi geçtiği için yolumuz bölünmüş bir yoldur ve S Görüş uzunluğu
Duruş görüş uzunluğu’ndan alınır.

S = L=lr+lf L = S olur.

V V2 100 1002
L = ------- . t + ---------------- L = ----------- . 1 + -------------------
3,6 254,2 .(f ± s) 3,6 254,2 . (0,30± 0)

L= 27,78 + 131,13 =158,91 m

Görüş uzunluğu S= 158,91 m

2. Developman mesafesi yani Kurb boyu hesaplanır.

Developman formülümüz daha önceki konularımızda anlatıldığı üzere;

Δ°.2.π.R Δg .2.π.R
D= --------------- Derece için D= --------------- Grad için
360 400

Bu soruda verilen açı değeri Derece olduğundan

85.2.π.300
D= ----------------- = 445,06 m
360

3.Serbest yanal uzaklık ( X ) hesaplanır

Serbest yanal açıklık için hangi durum geçerli olduğu belirlenir ve ilgili formülden olması gereken
Yanal uzaklık mesafesi belirlenir.

S D durumu sözkonusudur ( 158,91 < 445,06 )

S2 (158,91)2
X = -------- = ------------- = 10,52 m (olması gereken serbest yanal uzaklık)
8.R 8.300

4.Sonuç: 8 metre olan uzaklık yeterli değildir. 10,52 – 8 = 2,52 m kaya kütlesi daha kırılmalıdır.
Örnek 12: Proje hızı 80 km/h olan tek platformlu yolda mevcut 100 m yarıçaplı ve
Δg= 100,1500 (Grad) açılı bir yatay kurb’da sabit engelin platform eksenine yanal uzaklığı ne olmalıdır?

Çözüm:
1. Görüş uzunluğu tayin edilir.

Soruda Tek platformlu ifadesi geçtiği için yolumuz bölünmemiş bir yoldur ve S Görüş uzunluğu
Geçiş görüş uzunluğu’ndan alınır.

Karşıdan araba geldiği ile ilgili bir ifade yoktur. ls formülü kullanılır.

Formülde v1 ; v2 terimleri var , oysa soruda ikinci bir araç hızı yoktur. Bu durumda ;

V1 = Vp V2 = Vp – 15 alınır.

V1 = 80 km/h ; V2 = 65 km/h d1 = 8 + 0,2 x V1 = 24 m d2= 8 + 0,2 x V2 = 21 m

V1 . (d1 + d2) 80. (24+21)

ls = ----------------- ls = ----------------- = 240 m
V1 – V2 15

ls = S olur
Görüş uzunluğu S= 240 m

2. Developman mesafesi yani Kurb boyu hesaplanır.

Developman formülümüz daha önceki konularımızda anlatıldığı üzere;

Δ°.2.π.R Δg .2.π.R
D= --------------- Derece için D= --------------- Grad için
360 400

Bu soruda verilen açı değeri Grad olduğundan ;

100g,15x2x π x100
D= ------------------------- = 157,32 m
400

3.Serbest yanal uzaklık ( X ) hesaplanır

Serbest yanal açıklık için hangi durum geçerli olduğu belirlenir ve ilgili formülden olması gereken
Yanal uzaklık mesafesi hesaplanır.

S>D durumu sözkonusudur ( 240 > 157,32 )

D.(2.S – D) 157,32 .(2 . 240 – 157,32)

X = ------------------ = ---------------------------------- = 63,46 m
8.R 8.100

4.Sonuç: Olması gereken serbest yanal uzaklık 63,46 metredir.

Örnek 13: Δ = 65° (Derece) , R = 150 m değerlerine sahip yatay kurb’da Vp= 80 km/h hızla giden sürücü,
Önünde 60 km/h hızla giden bir kamyonu sollamak istemektedir. Geçme hareketi başında karşıdan
90 km/h hızla bir araç gelmekte olduğuna göre, güvenli bir sollama için kurb içinde bulunan binanın yol
eksenine olan serbest yanal uzaklığı kaç metre olmalıdır.(Kaç metre uzakta olan bina bu harekete engel
olmaz)
Çözüm:
1. Görüş uzunluğu tayin edilir.
Soruda Tek platformlu veya Çift platform ifadesi geçmiyor, ancak hikayeden bu yolun
bölünmemiş bir yol olduğu anlaşılmaktadır. S Görüş uzunluğu Geçiş görüş uzunluğu’ndan alınır.

Karşıdan araba geldiği ile ilgili bir ifade olduğundan; Gs formülü kullanılır.

V1 = 80 km/h ; V2 = 60 km/h d1 = 8 + 0,2 x V1 = 24 m d2= 8 + 0,2 x V2 = 20 m

(d1 + d2) (24+20)

Gs = --------------- .( V1 + V3) Gs = ------------- (80 +90) = 374 m
V1 – V2 20

Gs = S olur
Görüş uzunluğu S= 374 m

2. Developman mesafesi yani Kurb boyu hesaplanır.

Developman formülümüz daha önceki konularımızda anlatıldığı üzere;

Δ°.2.π.R Δg .2.π.R
D= --------------- Derece için D= --------------- Grad için
360 400

Bu soruda verilen açı değeri Derece olduğundan ;

65x2x π x150
D= ------------------------- = 170,17 m
360

3.Serbest yanal uzaklık ( X ) hesaplanır

Serbest yanal açıklık için hangi durum geçerli olduğu belirlenir ve ilgili formülden olması gereken
Yanal uzaklık mesafesi hesaplanır.

S>D durumu sözkonusudur ( 374 > 170,17 )

D.(2.S – D) 170,17 .(2 . 374 – 170,17)

X = ------------------ = ---------------------------------- = 81,94 m
8.R 8.150

4.Sonuç: Olması gereken serbest yanal uzaklık 81,94 metredir. bu mesafeden daha uzak olan bina
Görüşe engel olmaz.
Örnek 14:
Kayma sürtünme katsayısı 0,30 , İntikal reaksiyon süresi 0,75 saniye , maksimum boyuna eğim
değeri %7 olan tek platformlu bir yolda proje hızı olarak seçilen 80 km/h hızla seyretmekte olan bir
sürücü önünde 60 km/h hızla seyreden kamyonu , sapma açısı 52,50 (Grad) ve yarıçapı 250 m olan bir
yatay kurb’da sollamak isterken maddi hasarlı bir kazaya sebebiyet vermiştir.
Sürücü mahkemede kaza nedeni olarak kurb içinde yol eksenine serbest yanal uzaklığı 10 m olan bir
binanın görüşünü engellediğini öne sürerek projeyi dolaylı olarak da karayollarını ve Belediyeyi suçlamış
ve temyize başvurmuştur.
Kişinin iddiası doğrumudur? Gerekli hesaplamaları yaparak araştırınız. Eğer sürücü haklı ise bu bölgede
ümar durumunda nasıl bir düzenleme yapılması gerektiğini açıklayınız.
1. Görüş uzunluğu tayin edilir.

Soruda Tek platformlu ifadesi geçtiği için yolumuz bölünmemiş bir yoldur ve S Görüş uzunluğu
Geçiş görüş uzunluğu’ndan alınır.

Karşıdan araba geldiği ile ilgili bir ifade yoktur. ls formülü kullanılır.

V1 = 80 km/h ; V2 = 60 km/h d1 = 8 + 0,2 x V1 = 24 m d2= 8 + 0,2 x V2 = 20 m

V1 . (d1 + d2) 80. (24+20)

ls = ----------------- ls = ----------------- = 176 m
V1 – V2 20

ls = S olur , Görüş uzunluğu S= 176 m

2. Developman mesafesi yani Kurb boyu hesaplanır.

Developman formülümüz daha önceki konularımızda anlatıldığı üzere;

Δ°.2.π.R Δg .2.π.R
D= --------------- Derece için D= --------------- Grad için
360 400

Bu soruda verilen açı değeri Grad olduğundan ;

52g,50x2x π x250
D= ------------------------- = 206,17 m
400

3.Serbest yanal uzaklık ( X ) hesaplanır

Serbest yanal açıklık için hangi durum geçerli olduğu belirlenir ve ilgili formülden olması gereken
Yanal uzaklık mesafesi hesaplanır.

S<D durumu sözkonusudur ( 176 < 206,17 )

S2 (176)2
X = -------- = ------------- = 15,49 m (olması gereken serbest yanal uzaklık)
8.R 8.250

4.Sonuç: Olması gereken serbest yanal uzaklık 15,49 metredir. Oysa binalar yola 10 metre
uzaklıktadır.Sürücü davasında haklıdır. Belediye imar planlarında binaların yola uzaklığını 15,49 m
yapmalıdır.