Chương 4
I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
VÀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN
DÂN, DO NHÂN DÂN, VÌ
NHÂN DÂN 1 2
1. Tính tất yếu và vai trò lãnh đạo của ĐCSVN:
CM trước hết phải có “Đảng CM, để trong thì
vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với
DT bị áp bức và vô sản giai cấp ở mọi nơi. Đảng có
vững, cách mệnh mới thành công, cũng như người
cầm lái có vững thuyền mới chạy”
Hồ Chí Minh Khẳng định:
- Vai trò lãnh đạo của ĐCSVN trong suốt cả quá trình cách
mạng (CMDTDCND và trong CMXHCN)
- Sự lãnh đạo của ĐCSVN là một tất yếu, vai trò lãnh đạo
của Đảng cũng là một tất yếu - điều đó xuất phát từ yêu cầu phát
triển của dân tộc Việt Nam.
- ĐCSVN là một đảng chính trị tồn tại và phát triển theo
những quan điểm của V.I.Lênin về đảng kiểu mới của GCVS
5 ĐCSVN LÀ SỰ KẾT HỢP : CNMLN + PTCN + PTYN
2. Đảng phải trong sạch, vững mạnh
a. Đảng là đạo đức, là văn minh
Hồ Chí Minh cho rằng:
“Đảng ta là đạo đức, là văn minh” 9 dân, của nước
VỀ ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM
HCM trung thành với học thuyết M-L về đảng kiểu
mới của GCVS, đồng thời vận dụng sáng tạo và phát triển lý
luận đó vào điều kiện cụ thể của Việt Nam.
ĐẢNG CỘNG SẢN
QUY LUẬT CHUNG
PHONG TRÀO
CHỦ NGHĨA
CÔNG NHÂN
PHONG TRÀO
MÁC- LÊNIN YÊU NƯỚC
Mục đích hoạt động: l.đạo đ.tranh GPDT,
GPXH, GPGC, GPCN. Sự nghiệp CM theo
CNM-L, làm cho DT được ĐL, n.dân có
c.sống ấm no, tự do, hạnh phúc thực sự, đoàn
kết hữu nghị với các dân tộc trên thế giới
Cương lĩnh, đường lối, chủ trương và hoạt
động thực tiễn của Đảng đều phải nhằm mục
đích đó. Đảng phải luôn luôn trung thành với
Đạo đức lợi ích toàn DT vì Đảng không có mục đích
riêng; sự ra đời và phát triển của Đảng đều vì
mục đích làm cho đất nước hùng cường đi
lên CNXH, đưa lại quyền lợi cho dân.
Đội ngũ đảng viên phải luôn luôn thấm
nhuần đạo đức cách mạng, ra sức tu dưỡng,
rèn luyện, suốt đời phấn đấu cho lợi ích của
1
 Đảng tiêu biểu cho lương tâm, trí tuệ và danh
dự của dân tộc
Đảng ra đời là tất yếu, phù hợp với q.luật
p.triển v.minh tiến bộ của DT, của nhân loại.
Đảng phải luôn luôn trong sạch, vững mạnh,
làm tròn sứ mệnh lịch sử do ND, DT giao phó
Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp
Văn minh và pháp luật
Đội ngũ đảng viên là những chiến sĩ tiên
phong gương mẫu trong c.tác và cuộc sống
Đảng có quan hệ QT trong sáng, hoạt động vì
lợi ích DTVN, vì ĐL, CQ, TN, toàn vẹn lãnh
thổ của các quốc gia khác; vì HB, hữu nghị,
hợp tác cùng PT của các DT trên thế giới
b. Những vấn đề nguyên tắc trong hoạt
động của Đảng
Năm 1927, HCM khẳng định: “Đảng muốn
vững thì phải có chủ nghĩa làm cốt, trong
đảng ai cũng phải hiểu, ai cũng phải theo chủ
nghĩa ấy. Đảng mà không có chủ nghĩa cũng
như người không có trí khôn, tàu không có
bàn chỉ nam. Bây giờ học thuyết nhiều, chủ
nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính
nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất; là chủ
nghĩa Lênin”.
13

Tập trung dân chủ

Tập trung dân chủ
ý chí thống nhất, d.chủ cơ sở t.trung đảng viên bày tỏ
Tự phê bình và phê bình
hành động thống TT trên cơ sở DC hết ý kiến của
Nguyên tắc Kỷ luật nghiêm minh, tự giác
nhất mình trong Đảng
Điều kiện thực hiện
trong hoạt tổ chức Đảng phải
Thường xuyên tự chỉnh đốn có sức mạnh, lúc
động của ấy quyền tự do của trong sạch, vững
mạnh khơi dậy tinh
Đảng Đoàn kết, thống nhất trong Đảng đảng viên trở
thần trách nhiệm
thành quyền phục
và tính tích cực
Liên hệ mật thiết với nhân dân tùng chân lý, mà Tránh: độc đoán,
chủ động
chân lý là những chuyên quyền, coi
Đoàn kết quốc tế điều có lợi cho dân, thường tập thể; dựa
cho nước. dẫm tập thể, không
dám quyết đoán

14 cá nhân phụ trách luôn đi đôi với nhau tập thể lãnh đạo

NT2. Tự phê bình và phê bình – nguyên tắc

sinh hoạt đảng, luật phát triển Đảng NT3. Kỷ luật nghiêm minh, tự giác:
Tự phê bình “thang thuốc”
Ưu điểm Phát huy
tốt nhất để làm
Kỷ luật nghiêm
cho phần tốt
Khuyết điểm Sửa chữa trong mỗi tổ minh, tự giác
Phê bình
Tư tưởng, hành động đúng công việc chức và mỗi con
hiệu quả Đoàn kết thống nhất người nẩy nở
như hoa mùa Đảng ta là một tổ
xuân và phần chức gồm những
Tự phê bình và phê bình là vũ khí rènxấu luyện đảng Mọi người đều người tự nguyện
bị mất dần
viên, nâng cao trình độ lãnh đạo của đi Đảng bình đẳng trước phấn đấu cho lý
củng cố sự đoàn kết và thống nhất trong Đảng Điều lệ Đảng, tưởng cộng sản nên
pháp luật của tự giác là yêu cầu
Tự phê bình và phê bình là việc làm thường xuyên, Nhà nước bắt buộc đối với
“như mỗi ngày phải rửa mặt” mọi đảng viên

2
NT4. Đảng phải thường xuyên tự chỉnh đốn
Chỉnh đốn là quy luật tồn tại và phát triển của
Đảng, là một yêu cầu của chính sự nghiệp cách mạng
trong tất cả các thời kỳ.
Quyền lực của Đảng là do GCCN, NDLĐ, DT giao
phó. Đảng phải không ngừng tự chỉnh đốn bản thân mình.
HCM cho rằng, Đảng không có mục đích tự thân
Đảng không phải là tổ chức để làm quan phát tài mà Đảng
từ trong XH mà ra hoạt động vì Tổ quốc giàu mạnh, đồng
bào sung sướng.
Thường xuyên tự chỉnh đốn, do đó, trở thành một
nhiệm vụ cực kỳ quan trọng trong xây dựng Đảng. Điều
này càng đặc biệt quan trọng hơn khi Đảng đứng trước
những thử thách lớn trong quá trình hoạt động 22
Tính tất yếu khách quan:
- Xây dựng chỉnh đốn Đảng bị chế định bởi quá trình
phát triển liên tục của sự nghiệp CM do Đảng lãnh đạo.
Sự nghiệp CM do Đảng lãnh đạo là một quá trình, bao
gồm nhiều thời kỳ, nhiều giai đoạn; mỗi thời kỳ, giai đoạn có
mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể và những yêu cầu riêng. Trước diễn
biến của điều kiện khách quan, bản thân Đảng phải tự chỉnh
đốn, tự đổi mới để vươn lên làm tròn trọng trách trước giai cấp
và DT
- Đảng là 1 bộ phận hợp thành cơ cấu XH; mỗi cán
bộ, đảng viên chịu ảnh hưởng, tác động của mội trường XH,
các quan hệ XH.
Khả năng tiếp nhận nguồn sinh lực tiềm tàng và đề
kháng các căn bệnh XH thẩm thấu vào Đảng là phụ thuộc vào
hiệu quả công tác xây dựng Đảng
NT5. Đoàn kết thống nhất trong Đảng:
Vì có đoàn kết tốt thì mới
tạo ra cơ sở vững chắc để
“phải giữ gìn thống nhất ý chí và hành
sự đoàn kết động; đề ra chủ trương,
thống nhất đường lối đúng đắn; tạo ra cơ
trong Đảng
sở vững chắc để thống nhất ý
như giữ gìn chí và hành động, làm cho
con ngươi “Đảng ta tuy đông người
của mắt nhưng khi tiến đánh chỉ như
mình” một người”
Mục đích
- Để Đảng hoàn thành vai trò chiến sĩ tiên phong
- Để cán bộ, đảng viên củng cố lập trường, quan
điểm, bình tĩnh, sáng suốt, không tỏ ra lúng túng, bi quan
khi cách mạng gặp khó khăn.
- Để xây dựng những quan điểm, tư tưởng cách mạng
khoa học, ngăn ngừa chủ quan, tự mãn, lạc quan tếu và rơi
vào căn bệnh “ kiêu ngạo cộng sản”.
23
- Là cơ hội để mỗi đảng viên tự rèn luyện, giáo dục và
tu dưỡng tốt hơn, hoàn thành các nhiệm vụ, đặc biệt là giữ
được các phẩm chất cách mạng tiêu biểu. Xây dựng Đảng trở
thành nhu cầu tự hoàn thiện, nhu cầu tự làm trong sạch nhân
cách của mỗi cán bộ, đảng viên.
- Trong điều kiện Đảng cầm quyền, việc xây dựng,
chỉnh đốn Đảng phải tiến hành thường xuyên, để hạn chế,
ngăn chặn, đẩy lùi và tẩy trừ mọi nạn do thoái hóa, biến chất
gây nên. vì: tính 2 mặt của quyền lực:
1) nó có sức mạnh to lớn để cải tạo XH cũ, xây dựng XH
mới nếu biết sử dụng đúng
2) nó có sức phá hoại ghê gớm nếu người nắm quyền lực
bị thoái hóa, biến chất, đi vào con đường tham muốn quyền lực,
chạy theo quyền lực, tranh giành quyền lực; lợi dụng quyền lực
để lạm quyền, lộng quyền, đặc quyền, đặc lợi biến quyền lực của
24 nhân dân thành đặc quyền của cá nhân 25
NT6. Đảng phải liên hệ mật thiết với nhân
dân
ĐCSVN là một bộ phận của toàn thể DTVN, mối
quan hệ giữa Đảng Cộng sản - Giai cấp công nhân - Nhân
dân Việt Nam là mối quan hệ khăng khít, máu thịt.
GIAI CẤP ĐẢNG
NHÂN DÂN
CÔNG CỘNG SẢN
NHÂN VN
VN
Độc lập dân tộc và với chủ nghĩa xã hội, là
xây dựng một nước Việt Nam dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh
3
 NT7. Đoàn kết quốc tế
Đảng phải chú trọng giữ vững và tăng cường mối
quan hệ quốc tế trong sáng. Vì:
- Xuất phát từ tính chất quốc tế của giai cấp công
nhân mà C.Mac, Ph. Angghen, V.I.Lênin đã nhiều lần đề
cập.
- Cách mạng Việt Nam là một bộ phận khắng khít
của cách mạng thế giới
Trong Di chúc, Người mong Đảng “sẽ ra sức hoạt
động, góp phần đắc lực vào việc khôi phục lại khối đoàn
kết giữa các đảng anh em trên nền tảng chủ nghĩa Mac -
Lênin và chủ nghĩa quốc tế vô sản, có lý có tình”
34
Phòng và chống các tiêu cực
* HCM chỉ ra những tiêu cực:
- Tham ô, lãng phí, quan liêu là giặc nội xâm, là những
kẻ địch bên trong, “mỗi kẻ địch bên trong là một bạn Đảng
minh của kẻ địch bên ngoài. Địch bên ngoài không đáng sợ.
Địch bên trong đáng sợ hơn, vì nó phá hoại từ trong phá ra”.
- Tiêu cực của cán bộ, đảng viên: sự thoái hoá, biến chất
trên nhiều mặt: về tư tưởng chính trị, về đạo đức, lối sống, v.v.
thường thấy nhất và trực tiếp nhất là về đạo đức, lối sống, về
tinh thần trách nhiệm trong công việc.
37
Cách xử lý các mối quan hệ với những đức tính:
- Nghiêm khắc và độ lượng
- Kỷ luật và khoan hòa
- Phòng đi trước và đi liền với chống
- Xử lý ba mối quan hệ đối với người, đối với việc và
đối với mình đều trên cơ sở vừa có lý vừa có tình, có tấm lòng
bao dung đi liền với xử lý một cách đúng người, đúng kỷ luật
của Đảng và pháp luật của Nhà nước, bất kể người đó là ai,
đảng viên thường hay là đảng viên là cán bộ giữ những chức vụ
nào trong bộ máy Đảng, Nhà nước cũng như trong bộ máy của
hộ thống chính trị nói chung.
40
c. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên
* Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vừa có đức vừa có
tài, trong sạch, vững mạnh. Yêu cầu chủ yếu:
- Phải tuyệt đối trung thành với Đảng.
- Phải là nhũng người nghiêm chính thực hiện cương lĩnh,
đường lối quan điểm, chủ trương, nghị quyết của Đảng và các
nguyên tắc xây dựng Đảng.
- Phải luôn luôn tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức CM
- Phải luôn luôn học tập nâng cao trình độ về mọi mặt
- Phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân
- Phải luôn luôn chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo.
- Phải là người luôn luôn phòng và chống các tiêu cực
36
* Biện pháp để phòng chống:
Đối với cán bộ, đảng viên HCM nghiêm khắc chỉ rõ:
"Chúng ta không sợ sai lầm, nhưng đã nhận biết sai lầm thì phải
ra sức sửa chữa. Vậy nên, ai không phạm những lầm lỗi... thì
nên chú ý tránh đi, và gắng sức cho thêm tiến bộ. Ai đã phạm
những lầm lỗi... thì phải hết sức sửa chữa... Chúng ta phải ghi
sâu những chữ "công bình, chính trực" vào lòng".
Đối với Đảng, HCM cho rằng, một đảng giấu giếm
khuyết điểm của mình là một đảng hỏng, “Đảng không che giấu
những khuyết điểm của mình, không sợ phê bình. Đảng phải
nhận khuyết điểm của mình mà tự sửa chữa, để tiến bộ, và để
dạy bảo cán bộ và đảng viên”.
39
* Coi trọng công tác cán bộ
- Vì:
+ “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của
Chính phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng
thời đem tình hình của dân chúng báo cáo cho Đảng, cho chính
phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng”
+ Cán bộ là gốc của mọi công việc, “muôn việc thành
công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”.
42
4
 1. Nhà nước dân chủ

a. Bản chất giai cấp của nhà nước

II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

VỀ NHÀ NƯỚC CỦA NHÂN DÂN,
Nhà nước là một phạm trù lịch sử, nó chỉ ra đời và
DO NHÂN DÂN, VÌ NHÂN DÂN tồn tại khi giai cấp và đấu tranh giai cấp xuất hiện->
Nhà nước là sản phẩm của xã hội có giai cấp, mang
bản chất giai cấp nhất định, không có một nhà nước
nào phi giai cấp, đứng trên giai cấp

44

Nhà nước Việt Nam mang bản chất GCCN vì: Nhà nước Việt Nam mang bản chất GCCN vì:

i.
1 1
Nhà nước do ĐCS lãnh đạo Nhà nước do ĐCS lãnh đạo

 Đảng CSVN lãnh đạo Nhà nước giữ vững và
tăng cường bản chất GCCN
Hiến pháp 1959: “Nhà nước của ta là Nhà
nước dân chủ nhân dân, dựa trên nền tảng liên
minh công nông, do giai cấp công nhân lãnh
đạo”
 Đảng lãnh đạo Nhà nước bằng phương thức
thích hợp:
• Bằng đường lối, quan điểm, chủ trương để Nhà
nước thể chế hóa thành pháp luật, chính sách, kế
hoạch
• Bằng hoạt động của các tổ chức đảng và đảng viên
của mình trong bộ máy, cơ quan nhà nước
• Bằng công tác kiểm tra

b. Nhà nước của nhân dân

Nhà nước Việt Nam mang bản chất GCCN vì:
3
2 3 2
1 Nhân dân có Nhà nước của
quyền kiểm soát dân: Dân là chủ-
Bản chất GCCN của Xác lập tất cả Nhà nước, cử tri xác định tư cách,
Bản chất GCCN của
Nhà nước ta thể mọi quyền lực bầu ra các đại vị thế của dân;
Nhà nước ta thể trong Nhà nước
hiện ở nguyên tắc tổ biểu, ủy quyền Dân làm chủ-
hiện ở tính định và trong xã hội cho các đại biểu xác định quyền,
hướng XHCN của sự chức và hoạt động cơ
đều thuộc về đó bàn và quyết nghĩa vụ của dân
phát triển đất nước bản của nó là nguyên nhân dân. (Hiến định những vấn
tắc tập trung dân chủ pháp 1946, đề quốc kế dân
1959) sinh

5
 c. Nhà nước do nhân dân Nhà nước do dân

1 2 3 4

Dân làm chủ: tổ chức nên các cơ quan Nhà

nước; thực hiện chế độ bãi miễn; tham gia Chính phủ là
Toàn bộ công QH bầu ra Mọi công
công việc quản lý Nhà nước; phê bình, kiểm dân bầu ra cơ quan hành
Chủ tịch việc của bộ
tra, kiểm soát, giám sát hoạt động của các cơ Quốc hội – cơ chính cao
máy nhà
quan nhà nước và các đại biểu do mình cử ra; quan quyền nước, nhất của Nhà
nước trong
có trách nhiệm xây dựng, bảo vệ Nhà nước. lực cao nhất UBTV nước, thực
của Nhà nước, hiện các nghị
việc quản lý
Quốc hội xã hội đều
cơ quan duy quyết của QH
nhất có quyền
và Chính thực hiện ý
và chấp hành
lập pháp phủ chí của dân
pháp luật

2. Nhà nước pháp quyền

d. Nhà nước vì nhân dân a. Nhà nước hợp hiến, hợp pháp
• Yêu sách của nhân dân An nam (1919):

Phục vụ nhân dân: cải thiện, nâng cao đời
sống nhân dân; chăm lo mọi mặt đời sống nhân
dân; kết hợp các loại lợi ích khác nhau trong
nhân dân; Nhà nước phải trong sạch liêm khiết.
“Cải cách nền pháp lý ở Đông Dương bằng cách
cho người bản xứ cũng được quyền hưởng những
bảo đảm về mặt pháp luật như người Âu châu; xóa
bỏ hoàn toàn các tòa án đặc biệt dùng làm công cụ
để khủng bố và áp bức bộ phận trung thực nhất
trong nhân dân An nam”; “Thay chế độ ra các sắc
lệnh bằng chế độ ra các đạo luật”

b. Nhà nước thượng tôn pháp luật

3/9/1945 6/1/1946 2/3/1946
Đề nghị tổ chức QH khóa I họp
Tổng tuyển cử phiên đầu tiên đã
càng sớm càng Tổng tuyển cử lập ra các tổ Quản lý NN là quản lý
tốt để lập Quốc thành công chức, bộ máy và bằng bộ máy và bằng có Hiến pháp và
hội, rồi từ đó với chế độ phổ các chức vụ nhiều biện pháp khác pháp luật rồi nhưng
lập ra Chính thông đầu chính thức của nhưng quan trọng nhất không đưa được vào
phủ và các cơ phiếu, trực Nhà nước. Hồ là q.lý bằng hệ thống trong cuộc sống thì
quan, bộ máy tiếp và bỏ Chí Minh được luật, trong đó quan xã hội cũng sẽ bị rối
chính thức khác phiếu kín bầu làm Chủ tịch trọng nhất là Hiến loạn
của NN nước pháp – đạo luật cơ bản
của nước nhà

6
 b. Nhà nước thượng tôn pháp luật c. Pháp quyền nhân nghĩa

1 2
Việc thực thi p.luật có
Trong việc thực thi
q.hệ rất lớn đến trình độ
dân trí của n.dân nên phải Hiến pháp và pháp
luật, Hồ Chí Minh NN phải tôn trọng,
chú trọng đến việc nâng Pháp luật có tính
cao dân trí, phát huy tính bao giờ cũng chú ý bảo đảm thực hiện,
tích cực chính trị của nhân bảo đảm tính nghiêm đầy đủ các quyền nhân văn, khuyến
dân, làm cho nhân dân có minh và hiệu lực của con người, chăm lo thiện
ý thức chính trị trong việc
chúng đến lợi ích của mọi
tham gia công việc của
chính quyền các cấp người

3. Nhà nước trong sạch, vững mạnh III. VẬN DỤNG TT HCM VÀO CÔNG TÁC XÂY
a. Kiểm soát quyền lực nhà nước DỰNG ĐẢNG VÀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC
* Kiểm soát quyền lực nhà nước là tất yếu. Vì: cơ
1. Xây dựng Đảng thật sự trong sạch, vững mạnh
quan NN hay cán bộ NN đều có thể trở nên lạm quyền. Vì
thế để đảm bảo tất cả mọi quyền lực thuộc về nhân dân,
cần kiểm soát quyền lực nhà nước. Phải đề ra đường lối,
* Về hình thức kiếm soát quyền lực Nhà nước: chủ trương đúng đắn
- Cần phát huy vai trò, trách nhiệm của ĐCSVN:
quyền và trách nhiệm kiểm soát quyền lực NN. việc kiểm
soát phải có hệ thống và người đi kiểm soát phải là những Phải tổ chức
người rất có uy tín. Có hai cách kiểm soát là từ trên xuống Phải chú trọng thực hiện thật
và từ dưới lên. Người nhấn mạnh, phải “khéo kiểm soát”. hơn nữa công tốt đường lối,
- Nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực NN, vì tác chỉnh đốn chủ trương
thế, nhân dân có quyền kiểm soát quyền lực NN. 66
Đảng của Đảng

2. Xây dựng Nhà nước

Phải xây dựng Đổi mới, tăng

Nhà nước thật cường sự lãnh
sự trong sạch, đạo của Đảng
vững mạnh đối với Nhà
nước

ThS. Hoàng Xuân Sơn