Fil8 - Summary of Maikling kwento at nobelang pilipino

Komuniksayon sa Akademikong Filipino (Palawan State University)

Studocu is not sponsored or endorsed by any college or university

Downloaded by Lorenz Joy Imperial (lorenzjoy.imperial@deped.gov.ph)
Ano ang Maikling Kwento?
Ang maikling kwento ay naglalaman ng maiksing
salaysay tungkol sa isang mahalagang pangyayari na
kinabibilangan ng isa o ilang mga tauhan. Ito ay
kinapupulutan ng magandang aral at kadalasang
ginagamit bilang kwentong pambata.
Ama ng Maikling Kwento sa Ingles at Tagalog
o Edgar Allan Poe – tinaguriang ama ng
maikling kwento sa buong mundo.
Ayon sa kanya, ang maikling kwento ay isang akdang
pampanitikan, likha ng guniguni at bungang isip o
hango sa isang tunay na pangyayari sa buhay.
o Deogracias A. Rosario – Ama ng maikling
kwento sa Pilipinas.
Magasing Amarant at Forget Me Not – sinasabing
unang sumibol ang isang sangay ng salaysay.
Konsepto ng Maikling Kwento
(Pre-kolonyal)
o Bago pa man dumating ang mga kastila, mayroon na
tayong abilidad sa sining at panitikan.
o Karamihan sa mga panitikan sa panahong ito ay
nagmula lamang sa iisang tao. Gamit ang
pagsasalin- dila, naipasa-pasa ang mga ito sa iba’t
ibsang tao at lugar.
o Kwentong Bitbit – dito nagmula o nag-ugat ang
maikling kwento. Pumapaksa ang mga ito sa mga
anito, lamang-lupa at mga iba’t ibang kababalaghan
at nilalang. Ilan sa mga ito ay nakaukit o nakasulat sa
mga makikinis na bato, o malalaking dahon at
kahoy.
Konsepto ng Maikling Kwento
(Panahon ng Kastila)
Nakasentro sa sumusunod ang Maikling Kwento
noong Panahon ng Kastila:
o Pagpapalaganap ng Kristyanismo
o Kapangyarihan ng Espanya
o Konseptong Indio
o Paggamit ng Wikang Kastila
o Sa panahong ito humina ang pagsulat ng maikling
kwento dahil sa pagpapalaganap ng Kristyanismo
at nagtuturo ng mga aral mula sa Bibliya
nakinapapalooban ng mga aral at utos ng Diyos.
o Dito sumibol ang kakana, isang kwentong
naglalaman ng mga alamat at engkanto na ginagamit
sa pang-aliw sa mga bata, at parabula, isang
kwentong naglalaman ng aral ng Diyos.
o Doktrina Cristiana – Pinaniniwalaang kauna-
unahang aklat na nailathala sa Pilipinas. Tungkol
ito sa Katesismo ng Katoliko na isinulat noong
1593 ni Fray Juan De Plasencia.
Mga Halimbawa ng Maikling Kwento sa Panahong Ito
o “Si Rosa at Si Rogelio” ni Lope K. Santos
o “Makamisa” ni Dr. Jose Rizal
o Taliba at Liwayway – Pilipinong pahayagan at
magasin. Ang Liwayway ay naglalaman ng ng
mga maikling kuwento at sunud-sunod na
mganobela. Dahil dito, naging paraan ito para
mapalago ang kamalayan ng mga Pilipino. Dinala
nito ang
Downloaded by Lorenz Joy Imperial (lorenzjoy.imperial@deped.gov.ph)
panitikan sa mga kabahayan ng mga pamilyang
Pilipino. Bago pa man ang Digmaang Pasipiko, ang
arawng pagrarasyon ng magasin na ito ay talaga
namang inaabangan ng mga miyembro ng pamilya
atnagiging dahilan rin ng kanilang pagtitipon upang
mabasa lamang lalo na ang mga nobela.
Ramon Roces - Taong 1916 nang bilhin niya ang
pang-araw-araw na Espanyol na La Vanguardia at
ang Tagalog na Taliba mula sa may-aring si
Martin
Ocampo.
Ang Liwayway, kung titingnan ang kasaysayan, ay
paglabas lamang muli ng naunang nilimbag
namagasin ni Ramon, ang Photo News, na ang
patnugot ay sina Ramon Roces mismo at ang
Pilipinong nobelistang si Severino Reyes.
o “Bunga ng Kasalanan” ni Cirio Panganiban –
nagkamit ng unang gantimpala noong 1920. Ito ang
unang kwentong tumapat sa pangangailangan ng
banghay. Si Cirio H. Panganiban ay
isang manananggol at naging malaking bahagi sa
kasaysayan ng panitikang Pilipino. Isa siyang
makata, kwentista, mandudula, mambabalarila at
guro pa ng wika.
Mga Pinakamahusay na Kwentista na Nagkamit
ng Gintong Medalya
o “Wala nang Lunas” ni Amado V. Hernandez
o “Aloha” ni Deogracias A. Rosario
o “Sugat ng Alaala” ni Fausto Galauran
o “Ay, ay” ni Rosalia A. Aguinaldo
Panahon ng Amerikano
Ayon kay Teodoro Agoncillo ang maikling kwento
noong 1935-1940 ay:
o Gumamit ng unang panauhan - Masasabi natin na ang
isang unang panauhan ay pasalaysay na paraan ng
pagbibigkas o pagsulat ng isang kuwento. Dito, ang
tagapagsalaysay o may akda ay nagbibigay pahayag sa
mga pangyayari mula sa kanyang sariling mga mata.
o Tungkol sa buhay ng lungsod
o Matimpi sa paglalarawan at pagpapahayag ng
damdamin
o Dahop sa malinis na pananagalog
o May iba’t-ibang uri
o Tinagurian ang panahong ito bilang “Mga
Gintong Dahon ng Panitik” (1929-1934) sapagkat
ang binigyang hugis ay ang kaanyuan bukod sa
pagbabago ng kalamnan.
o (1934) Panahon ng Ilaw at Panitik dahil ganap ng
nahasa ang mga manunulat sa sining ng maikling
katha. Nagkaroon ng mga panunuri at pamumuna sa
mga kakulangan at kalabisan sa akda. Nabatid ang
isang mahusay at masining na maikling akda.
o Sa panahong din ito nakilala ang mga Aristokrata at
mga Sakdalista sa pagsulat ng maikling kwento.
Aristokrata – naniniwalang ang pagsulat ay
isang marangal na Gawain kaya ang dapat
na kumatha ay yaong mararangal na tao na
may mararangal at elitistang mga tauhan.
 Kailangan piling-pili ang lenguwahe at
naglalantad ng kagandahan ng buhay.
Sakdalista – Mga kwentistang produkto
ng edukasyon ng kanluranin na tumutuligsa
sa makalumang paraan ng pagsulat.
o Dagli o “Sketches” – pinag-ugatan ng maikling
kwento. Ito’y may mga sitwasyon o mga tauhan
ngunit ang galaw ay di umuunlad o di kapapansinan
ng pag-akyat ng kapakinabangan ng mambabasa at
walang banghay. Ito’y may layuning mangaral at
manuligsa lamang.
o “Sumpain Nawa ang mga Ngiping Ginto”
– Lope K. Santos
o Pasingaw – umuunlad na dagli. Hindi ganap ang
banghay. Naaayon sa dalawang uri (batay sa
nilalaman o layunin) 1) bilang handog sa babaeng
pinaparaluman at 2) mangaral ng diretsahan
Halimbawa:
“Ang Kaliwanagan” ni Lope K. Santos
“Ang Kapatid ng Bayan” ni Pascual H.
Poblete
Mga Uri ng Manunulat sa Panahon ng Amerikano
o Gumagamit ng Wikang Kastila – sumussunod sa
yapak nina Rizal, Del Pilar at Jaena
o Gumagamit ng Wikang Tagalog – nananalig na higit
na mauunawaan ang akda sa wikang kinagisnan
o Gumagamit ng Wikang Ingles – upang subukin ang sarili
sa wikang banyaga na tuluyang gumaya sa mga
modelong kwento ng mga Amerikano at iba pang
Dayuhan
Ang Tagumpay ng Maikling Kwento
o Ang “Elias” ni Rosauro Almario sa pahayagang
“Ang Mithi” ay nagpatunay na ang naging mainipin
ang mga mambabasa sa mga mahahabang akda tulad
ng nobela kung kaya’t kung kaya’t nagustuhan din ng
tao ang Maikling Kwento.
o Kahit na ang mga bagong mananakop ay nagbigay ng
kalayaan sa mga may-akda sa paglikha ng kanilang
mga obra-maestra ay may mga may-akda pa ring
nagnanais ng kalayaan sa Amerikano at makikita sa
kanilang maramdaming akda.
o Dahil sa pagbibigay ng mga Amerikano ng
Kalayaan sa mga Pilipinong Manunulat sa kanilang
paraan ng kanilang paglikha ng akda ay umusbong
at natulungang lumaganap at umunlad ang
Panitikang Pilipino. Isang halimbawa ng pag-unlad
ay ang pagsilang ng maiikling kwento sa ating
panitikan.
Panahon ng Hapon
Mga Nangyari
o Binomba ang Pearl Harbor
o Nasakop ang Pilipinas mula 1941-1945
o Ipinagbabawal ang mga magasin na Ingles (Manila
Shibun-sha)
o Nabuksan ang lingguhang “Liwayway”
Pagbomba sa Pearl Harbor
o Sumibol ng lubos ang panitika ng bansa sa panahong
ito dahil ipinagbabawal ng namumunong Hapon ang
paggamit wikang Ingles at itinaguyod ang
Downloaded by Lorenz Joy Imperial (lorenzjoy.imperial@deped.gov.ph)
pagpapayaman ng panitikan gamit ang mga
katutubong wika sa bansa.
o Sinunog ang mga aklat na nasusulat sa wikang Ingles
upang masigurong hindi mababahiran ng kanluraning
ideya ang panitikang nilikha
o Naging maunlad ang larangan ng maikling kwento
o Tinaguriang “Gintong Pahina ng Panitikang Pilipino”
dahil pinairal ng mga Hapon ang paggamit ng wikang
Pambansa sa pagsulat.
o Pinili ang mga pangunahing kuwento sa isang aklat –
“Ang 25 Pinakamabubuting Maikling Kathang
Pilipino” noong 1943
Mga Kinilalang Manunulat
o Liwayway A. Arceo at Genoveva-Edroza Matute
dahil sa mga makintal na maka-feministang
maikling kwento.
o “Lupang Tinubuan” ni Narciso Reyes
o “Uhaw ang Tigang na Lupa” ni Liwayway Arceo
o “Lunsod, Nayon at Dagat-Dagatan” NVM Gonzales
o Brigido Batungbakal
o Macario Pineda
o Serifin Guiniguindo
o Narciso Ramos
o Alicia Lopez Lim
o Ligaya Perez
o Gloria Guzman
Tema ng Mga Akda
o Pag-ibig sa bayan
o Kagandahan ng buhay sa lalawigan
o Relasyon ng magulang sa anak
o Pagmamahal sa kapwa
Pamumuhay na dinaranas ng tao sa lungsod:
kasalatan ng damit, hanapbuhay, paglalakbay
at pakikisama sa kapwa.
Dahil sa kakapusan ng papel lumabas ang “haiku at
tanaga”
Panahon ng Kalayaan
Suliranin ng Iniwang Digmaan
o Ang ekonomiya ng bansa ay humantong sa kababaan
o Mas binigyang pansin ang mga gerilya kaysa
kabuhayang Pambansa (HUKBALAHAP – grupo ng
mga magsasaka laban sa mga Hapon, Luis Taruc)
Kalagayan ng Panitikan sa Panahong Ito
o Mapanghangad sa makukuhang gantimpala ang mga
manunulat sa panahong ito sapagkat bago pa
sumukat ng ano mang akda ay inaalam muna nila
kung aling pahayagan kaya ang magbabayad dito ng
malaking
halaga.
o Pagsulpot ng mga kabataang mag-aaral sa larangan
ng pagsusulat.
o Panahon ng pag-usbong ng panitikan pati na rin ng
lietraturang Ingles (Liberasyon mula sa Hapon)
 makalikha ng mgaikling kuwento hindi masasamang
maimulat pagkatapos itabi ang magasing
Mga Ulirang Manunulat na Amerikano sa Mahusay na kinababasahan niyaon.
Teknisismo
o Nasa antas pa lamang ng panibagong pagpapakilala
o Ernest Hemingway at pagpapaunlad ang wikang Filipino noong mga
o William Saroyan unang taon ng dekada ’80. Kaakibat ng
pagpapayaman at pagpapalawak ng talasalitaan ng
o John Steinbeck ngayo’y isinabatas na wikang pambansa ang pag-
aangkat ng salitang bayaga bagamat ipinananatili ang
Katangian ng Panitikan – sosyal-realisa (social tradisyunal na pagbaybay. Mula noon hanggang sa
realist: sumasalamin sa lipunan) kasalukuyan, Malaya ang daloy ng wika sa mga
kuwento at walang mariing pagtutol sa mga akdang
Ang kanilang estilo sa pagsusulat ang nagbigay ng diwang nasusulat sa Taglish (Tagalog-English).
mapanghimagsik at kapangahasan sa panitikang Tagalog
at Ingles. o Setyembre 21,1972 – idineklara ang Martial
Law.
Paksa ng mga Akda
o Bagong Lipunan-pagbabagong tatag
o Kalupitan ng Hapones
o Naging makatotohanan ang paksa ng mga
o Kahirapan ng pamumuhay
ito at natuon sa tema ng Bagong Lipunan.
o Kabayanihan ng gerilya
o Temang makabansa at paglaban sa mga
o Kalayaan naaapi.

Nabuksan muli ang mga palimbagan ng mga pahayagan Mga Paksain ng Maiikling Kwento
at mga magasin tulad ng: o Pagbibigay ng lupa sa mga magsasaka.
o Liwayway
o Pagbabalik-bukid ng mga tauhang nasasakal na
o Bulaklak sa magugol at mausok na lunsod.

o Ilang-ilang o Kahirapan ng pagkakaroon ng maraming anak.

o Sinag-tala o Mga pang-araw-araw na pangyayaring

kapupulutan ng aral.
Mga Aklat
1972 nalimbag ang Himagsik: Katipunan ng
o Mga Piling Akda (1947-1948) at Mga mga Nagkagantimpalang Kuwento ni
Piling Sanaysay (1952) ni Alejandro G. Domingo G. Landicho.
Abadilla
1974 nalimbag ang Manwal sa Pagsulat ng
o Mga Maiikling Kwentong Tagalog (1886-1948) Maikling kwento sa Pilipino ni Domingo G.
ni Teodoro Agononcillo Landicho.

o Ako’y Isang Tinig (1952) Katipunan ng mga tula 1976 ay nalimbag ang Ang Mangwawasak at
at sanaysay ni Genoveva Endoreze-Matute iba pang Maikling Kathasa pagmamalasakit ni
Epifanio San Juan.
o Pitong Dula (1968) ni Dionisio Salazat
Nasa antas pa lamang ng panibagong
Ang Timpalak Palanca pagpapakilala at pagpapaunlad ang wikang
Filipino noong mga taon ng dekada 80.
o Ang “Palanca Memorial Awards for Literature”
ay pinamunuan ni Ginoong Carlos Palanca Sr. Syeyring ni Juan Cruz Reyes – nagwagi ng
noong 1950 unang gantimpala sa Palanca taong 1986.

o Ang larangang pinagkakalooban dito ay ang Mikling Talinghaga ng Talahib ng Los Indios bravos
Kwento, tula at dula. ni Fidel Rillo Jr. – Pangatlong gantimpala sa
Palanca,1987
Mga Nagwagi sa Unang taon ng Timpalak
Sugat sa Dagat ni Cyrus Borja – unang
o “Kwento ni Mabuti” ni Genoveva Edreza (Unang gantimpala sa Palanca, 1988
gantimpala)
Minero ni Noel Salongga – unang gantimpala sa
o “Mabangis na Kamay…Maamong Kamay” ni Pedro Palanca, 1989
S. Dandan (Pangalawang gantimpala)
Isang Hindi Malilimutang Tanghali Sa Buhay
o “Planeta, Buwan at Mga Bituin” ni Elpidio P. ng mga Ginoo’t Ginang Ng Bitukang Manok
Kapulong (Pangatlong gantimpala) ni Fernando Cao – inihalal na mahusay na
kwento, 1991. (Edsa, rehiyon at pulitika)
Panahon ng Bagong Lipunan (1972-1986)
o Naging paksain ang mga simulain ng Bagong Mga Kilalang Kwentista sa Panahon ng
Lipunan, gaya ng mga tauhang nasasakal na sa Bagong Lipunan
magugol at mausok na lungsod, kahirapan ng
pagkakatoon ng maraming anak, mga pang-araw- • Lualhati Bautista – Ipinanganak sa
araw na pangyayaring kapupulutan ng aral. Tondo Manila noong Disyembre 2,1945
Nagpatuloy ito sa pagyabong bagamat marahil ay
mangangailangan pa ng panibagong pagbibigay- sigla • Pedro S. Dandan - Ipinanganak sa
upang an gating mga manunulat ay magsikap Baliwag Bulacan noong Hunyo 30, 1916

Downloaded by Lorenz Joy Imperial (lorenzjoy.imperial@deped.gov.ph)

 • Fidel Rillo Jr. – Ipinanganak noong Hunyo 4,
1955
• Bienvenido Ramos – dating ulong patnugot ng
magasing Liwayway
• Jose F. Lacaba - Ipinanganak sa Cagayan
de Oro noong Agosto 20, 1945
• Jun Cruz Reyes – natatanging nuron ng wikang
Filipino at kamalayang Bukaleryo ng ating
panahon
• Lamberto E. Antonio – Isinilang noong
Nobyembre 9, 1946 sa Palasinan Cabiao, Nueva
Ecija
• Patrocinio Villafuerte – isang guro at
manunulat sa Filipino sa kasalukuyan. Siya
ang tagapangulo ng departamento ng Filipino
sa Philippine National University
• Fanny A. Garcia – Kauna-unahang
nakapagtapos sa programang Malikhaing
Pagsulat sa antas masterado at doktorado sa
Unibersidad ng Pilipinas- Diliman
• Benjamin Pascual – ipinanganak sa lungsod ng
Laog, Ilocos Norte. Isang kwentista at nobelista
Panahong Kontemporaryo
o Paglalantad ng totoong pangayayari upang mamayani
ang realismo
o Nagpatuloy ang Liwayway, ang mga komiks at
magasin ay nagbago ayon sa Bagong Republika
o Impluwensiya ng mass media at internet sa
kamalayan ng Pilipino sa sining
o Pagsilang ng iba’t-ibang parangal na iginagawad sa
mga natatanging manunulat ng ating panahon, tulad
ng Don Carlos Palanca Awards for Literature,
Philippine Free Press, Philippine Graphic at Home
Life at Literary Panorama Award.
o Nagbigay pag-asa sa mga Pilipino na magkaroon ng
sariling pwesto sa Pandaigdigang Literatura.
Katangian ng Maikling Kwento
o Masigasig ang mga manunulat sa kanilang katha

o Nagkaroon ng iba’t-ibang paraan ng pagkukwento

o Ang mga paksang dati ay hindi nasusulat ay nabigyang

pansin
o Naging matimpi ang pagtalakay sa paksa

o Madula ngunit maligoy (biglaan at kakaibang

pagbabago sa kapalaran ng mga tauhang nasasangkot,
maraming pasikot sikot)
Halimbawa: Noli Me Tangere at El Filibusterismo
Kasaysayan at Panitikan
Dahil sa kasaysayan, makikita natin kung ano ang buhay
ng mga tao sa sinaunang mga panahon, ang kanilang mga
datos, impormasyon, at iba pang mahahalagang
impormasyon.

Downloaded by Lorenz Joy Imperial (lorenzjoy.imperial@deped.gov.ph)