ქართული ჰაგიოგრაფიული ძეგლები სამ ტომად - i-II-III

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 839

qarTuli

hagiografiuli Zeglebi

3 tomad

tomi I

1
mivesalmebiT winamdebare naSromis gamocemas.
migvaCnia, rom es gamocema daaaxloebs saqarTvelos eklesiis
sulier memkvidreobasTan moswavleebs, studentebs, mrevlis
wevrebs da yvela dainteresebul mkiTxvels.

sruliad saqarTvelos kaTolikos patriarqi,


mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposi ilia II
qarTuli
hagiografiuli Zeglebi
originaluri teqstebi
da
axali qarTuli Targmanebi

redaqtori: levan abaSiZe

mxatvruli gaformeba: giorgi peraniZe


tomi I

ISBN 978-99940-755-4-6 (samive tomi)


ISBN 978-99940-755-5-3 ( I tomi)

© bTi
Tbilisi 2008

2 3
We greet the publication of Georgian Hagiographic Literature.
This publication will certainly help students, parishes and wide public
to become closer to the spiritual heritage of the Georgian Church.

I LIA I I
Catholicos-Patriarch of All Georgia,
Archbishop of Mtskheta and Tbilisi

GEORGIAN HAGIOGRAPHIC
LITERATURE
Original texts and translation into modern Georgian

VOLUME I
Redactor: Levan Abashidze

Design: Giorgi Peranidze

ISBN 978-99940-755-4-6 (all three volumes)


ISBN 978-99940-755-5-3 (volume I)

© BTC Tbilisi 2008

4 5
Content sarCevi

Preface ................................................................................... 8 winaTqma ................................................................................ 8

Foreword ..................................................................................... 10 Sesavali ............................................................................ 10

Conversion of Kartli .................................................................. 17 qarTlis moqceva ...............................................................1 7


Translated by Nikoloz Nikolozishvili Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
da Targmna nikoloz nikoloziSvilma
Martyrdom of St. Shushanik.................................................... 161
Translated by Edisher Tchelidze wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa ................161
Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
Martyrdom of St. Evstathe of Mtskhetha .............................. 237 da Targmna ediSer WeliZem
Translated by Edisher Tchelidze
martviloba da moTmineba wminda
Martyrdom of St. Abo of Tbilisi .............................................. 287 evstaTi mcxeTelisa ......................................................237
Translated by Edisher Tchelidze Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
da Targmna ediSer WeliZem

qristes wminda da netari mowamis abos wameba ........287


Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
da Targmna ediSer WeliZem

6 7
winaTqma Zeglebi Targmnes da Zveli qarTuli teqstebi
gamosacemad moamzades Semdegma mecnierebma: ediSer
winamdebare krebuli aris nayofi avtorTa jgufis WeliZem, nikoloz nikoloziSvilma, medea Rlontma,
orwliani muSaobisa. maia kobiaSvilma, eka qoriZem, eTer Sengeliam, nino
umTavresi mizani iyo qarTulenovani mkiTxvelis- xaxiaSvilma, Tamaz koWlamazaSvilma, maia areSiZem,
Tvis migvewodebina qarTuli hagiografiuli lite- levan abaSiZem.
ratura advilad gasagebi formiT. miuxedavad imisa, gamomcemlebi madlobelni iqnebian argumentire-
rom qarTvel mkiTxvels Zveli qarTuli enis specia- buli SeniSvnebis mowodebisTvis, rasac gamoiyeneben
luri Seswavlis gareSe nawilobriv esmis Zveli qar- Semdgom gamocemebSi.
Tuli teqstebi, qristianuli literaturis axal qar-
Tulze Sesrulebuli Targmanebis arseboba aucileb-
lobas warmoadgens. * * *
amis umTavresi mizezi isaa, rom Zveli qarTuli enis
gagebas specialuri swavla sWirdeba. winaaRmdeg Sem-
TxvevaSi, teqstis gageba srulyofili ar iqneba da xSi-
rad, araswori, vinaidan zogierTi sityva da gamoTqma
mniSvnelobas icvlis saukuneTa ganmavlobaSi.
amasTanave, axal qarTul enaze hagiografiuli li-
teraturis arseboba sruliadac ar gulisxmobs ori-
ginaluri teqstisagan mkiTxvelis daSorebas. piri-
qiT, Cveni rwmeniT, Targmani gzas gauxsnis mkiTxvels
originalTan misasvlelad.
amisaTvis Cven gamocemaSi ibeWdeba rogorc Tar-
gmanebi, ise originaluri teqstebi.
imeds gamovTqvamT, rom winamdebare gamocema daex-
mareba mkiTxvels dauaxlovdes Cvens umdidres saun-
jes – hagiografiul literaturas.
8 9
Sesavali ni gamoiyena da swored aRniSnuli mniSvnelobiT: “ma-
Sasadame, saWiroa, rom erTi im kacTagan, romelnic
qristianuli srulyofilebis idea ar icvleboda CvenTan iyvnen mTeli im xnis manZilze, roca ufali ie-
saukuneebis manZilze da Tavisi arsiT marad igive so movida CvenTan da wavida Cvengan, ioane naTlismcem-
rCeba. amis miuxedavad, is gzebi da saSualebebi, rom- lidan moyolebuli, vidre im dRemde, roca is amaR-
lebiTac qristianebi cdilobdnen mieRwiaT am idea- lda Cvengan, - erTi maTgani unda SemogvierTdes Cven
lisTvis, gansxvavebuli iyo sxvadasxva epoqaSi da da CvenTan erTad iyos mowme misi aRdgomisa” (saqm.
sxvadasxva garemoebebSi, romlebSic qristianebs ux- 1:22). Tavis am pirvel sajaro gamosvlaSi petre saub-
debodaT cxovreba. mociqulTa xanaSi da mis Semdgom, robs Tavis Tavze da sxva mociqulebze, rogorc “mowa-
qristianTa didi devnis periodSi, qristianuli meebze” (mowmeebze), romlebmac ixiles mkvdreTiT aR-
srulyoflebis umaRles gamovlinebad miCneuli iyo mdgari qriste. Tavis pirvel epistoleSi, petre aseve
sarwmunoebisTvis sicocxlis gawirva – mowameoba. moixseniebs Tavis Tavs, rogorc “qristes vnebaTa mow-
mes” (1 petr. 5:1).
am adreul magaliTebSi ukve moCans sityva “mowa-
qristiani wmindanebi: mowame da sulieri mowame mis” axleburi, qristianobisTvis damaxasiaTebeli
mniSvneloba. qristes mowafeebi ar iyvnen ubralod
berZnuli sityva “martvili” (martys), iseve, rogorc mowmeebi, romlebic sasamarTloSi iZlevian Cvenebas.
misi Zveli qarTuli Sesatyvisi – “mowame”, aRniSnavda es ukanasknelni Cveulebriv ar igdeben Tavs safrTxe-
sxva arafers, Tu ara mowmes, romelic mowmobs da adas- Si, rodesac isini mowmoben da adastureben imas, rac
turebs imas, rac unaxavs, risi momswrec yofila da ami- ixiles. maTgan gansxvavebiT, qristes mowmeebi yovel-
tom danamdvilebiT icis. Tavdapirvelad, swored am dRiurad idgnen safrTxis winaSe Tavisi mowmobis gamo
mniSvnelobiT Cndeba es sityva qristianul literatu- da es mowmoba dReniadag SeiZleboda gamxdariyo mZime
raSi. mociqulebi iyvnen mowmeebi (mowameebi) yovelive- sasjelis da TviT sikvdiliT dasjis mizezi. wminda
si, rac maT ixiles qristes amqveyniuri cxovrebidan da stefane iyo is mowme, romelmac pirvelma qristiano-
aseve, rac iswavles misi swavlebidan. da isini mzad iy- bis istoriaSi, Tavisi mowmoba Tavisi sisxliT dabeW-
vnen, daemowmebinaT yovelive es “ierusalemSi, mTel iu- da. misi mowameobis ambavs vxvdebiT wignSi “saqme moci-
deaSi da samariaSi da qveynierebis kidemde” (saqm. 1:8). qulTa”, sadac aRwerilia, Tu rogor dasajes is sik-
petre mociqulma, Tavis mimarTvaSi sxva mociqul- vdiliT.
Ta da mowafeTa mimarT, rodesac dadga iudas Sem- mociqulTa saqmianoba did safrTxesTan iyo dakav-
cvleli mociqulis arCevis sakiTxi, swored es termi- Sirebuli da TiToeulma maTganma Tavisi mowmobis-

10 11
Tvis miiRo sasjeli ama Tu im saxiT. maTi umetesobis- aucilebloba, sxvagvarad gamoexataT swrafva qristi-
Tvis es sasjeli sikvdiliT dasja iyo. anuli srulyofilebisken da sxvagvarad miebaZaT qris-
amgvarad, ukve mociqulTa xanaSi, termini “mowame” tesTvis. mravalma qristianma gadawyvita srulad ga-
aRniSnavda im mowmes, romelsac nebismier dros SeiZ- ewyvita Tavisi kavSiri am qveyanasTan da gandegilobis
leba daaZalon sakuTari mowmobis uaryofa da, uaris gza aerCia, raTa zedmiwevniT aResrulebina saxarebi-
SemTxvevaSi, mas mZime sasjeli emuqreba, sikvdilis seuli mowodebebi. asketuri cxovrebisadmi amgvari
CaTvliT. swrafva IV saukunemdec aRiniSneboda eklesiaSi. jer
aqedan gasagebi xdeba, Tu rogor SeiZina termin- kidev II saukuneSi eklesiis mravali maswavlebeli ga-
ebma “mowame” da “wameba” (damowmeba), Tavisi saboloo nixilavda amgvar asketur msaxurebas, rogorc mowame-
mniSvneloba, romliTac is qristianul literatura- obis Tanaswor Rvawls da RvTisadmi siyvarulis umaR-
Si dasabamidanve ixmareba: mowame, anu mowme qristesi les gamovlenas. asketuri msaxureba miiCneoda ro-
aris is, visac SesaZloa, ar unaxavs qriste Tavisi Tva- gorc yoveldRiuri mowameoba (martyrium cotidianum), da am-
liT, magram imdenad mtkiced swams qriste, misi Rmer- gvarad gaCnda sulieri mowameobis idea.
Tkacoba, aRdgoma da qristianobis WeSmariteba, rom es azri marad cocxali iyo eklesiaSi da mas qar-
amjobinebs miiRos sikvdili, vidre uaryos qriste. Tul hagiografiul literaturaSic vxvdebiT.
ukve pirveli saukunis miwuruls, wminda ioane maxa- giorgi merCule wminda grigolis da mis ZmaTa Rvaw-
rebeli swored am mniSvnelobiT iyenebs sityvas mowa- lis Sesaxeb wers:
me (martvili). is saubrobs warmarTobidan moqceul `dRiTi-dRe mravldebodnen Zmebi, radgan ematebo-
antipaze, romelic aris qristes “marTali mowame da ufals meTerTmete saaTis muSebi WeSmariti vena-
(martvili), romelic mokles Tqven Soris, sadac me- xis dasamuSaveblad da isini pirvel marTalTa Tana-
fobs satana” (gamocx. 2:13). igive ioane laparakobs ziarni da wminda mowameTa monawileni xdebodnen, rad-
moklulTa sulebze, “romlebic mokles RvTis sityvi- gan monazvnobis RvawlSi wminda mowameebis msgavsad,
sa da mowmobisaTvis (martyria)” (gamocx. 6:9). — da maTze metad, — mxneobdnen, radgan martvilebi
mowameobis xanam or saukuneze met xans gastana, sa- martooden erT dros ewamnen, eseni ki yovel dros ewa-
nam meoTxe saukunis dasawyisSi imperatorma konstan- mebodnen qristes saxelisTvis, rogorc ambobs daviTi:
tinem ar gamoacxada qristianobis kanoniereba (313 w.). „SenTvis vixocebiT Cven yovel dRe~, da pavle ambobs:
mogvianebiT qristianoba romis imperiis sarwmunoeba „me yoveldRe qristesTvis vkvdebi~.
gaxda.
rodesac dasrulda qristianTa masobrivi devnis,
da Sesabamisad, mowameobis xana, qristianTaTvis dadga

12 13
hagiografia fiul literaturas, romelic msoflio hagiografi-
uli literaturis ganuyofeli nawilia.
amgvarad, eklesiaSi dasabamidanve iyo wmindanTa saWiroa aRiniSnos, rom qarTuli hagiografiuli
ZiriTadad ori tipi: martvili da asketi. orive maT- Zeglebi xasiaTdebian gansakuTrebuli individua-
gani da msgavseba maT Soris bunebrivad momdinareobs lobiT, movlenebis aRqmisa da gadmocemis sicxove-
saxarebidan. liT, mkafioobiT da utyuarobiT. yoveli qarTuli
wmindanTa Tayvaniscema da gandideba dasabamidanve hagiografiuli Zegli marTlac TavisTavadi Rire-
axasiaTebda eklesias rogorc aRmosavleTSi, iseve bulebis naSromia, epoqis pirmetyveli xatia, marad
dasavleTSi. eklesiis uadresi istoriidan Cvenamde gauxunari saunjea.
moaRwia mravalma dokumentma, romlebic asaxaven ama
Tu im adgilobrivi eklesiis mier Sedgenil wmindanTa
siebs maTi dResaswaulis TariRis aRniSvniT. mogvia- amitom migvaCnia mniSvnelovnad Tanamedrove mkiT-
nebiT am siebma dasabami misces saeklesio kalendrebs xvelisTvis srulad miwodeba rogorc Tavdapirveli
da e. w. martirologiebs. adreve Cndeba mowameobis aR- teqstisa, aseve am teqstebis Targmanisa, raTa xsene-
werebi da wmindanTa mokle biografiebi, rac aris ha- buli teqstebi ar darCes mxolod mecnier-mkvlevarTa
giografiuli literaturis dasawyisi. eklesiaSi im- Seswavlis sagnad da gza gaexsnaT maT yoveli mkiTxve-
TaviTve iyo survili da saWiroeba, aReweraT wmindan- lisTvis.
Ta cxovreba da Rvawli, rom is cnobili yofiliyo sxva
qristianTaTvis, romlebic dacilebulni iyvnen am Zveli qarTuli teqstebi momzadebulia ediSer WeliZis
wmindanebisgan sivrceSi da droSi. cxovrebebs xSirad mier ilia abulaZis redaqtorobiT gamocemuli Zveli
qarTuli hagiografiuli literaturis Zeglebis pirveli da
Tanamedrove da TviTmxilveli qmnida, Tumca iyo Sem-
meore tomebis mixedviT.
Txvevebi, rodesac, avtori gasuli Taobis wmindanTa
levan abaSiZe
Sesaxeb Sekrebda mowmobebs da aRwerda mis cxovrebas.
amgvarad Seiqmna vrceli da mdidari hagiografiuli
literatura, romelic qristianTaTvis dausrulebel
wyaros warmoadgenda swavlisTvis da mibaZvisTvis.
saqarTvelos eklesiaSi, rogorc msoflio eklesi-
is ganuyofel nawilSi, aseve arian wmindanebi, rom-
lebsac eklesia ganadidebs. qarTul enaze dawerili
maTi cxovrebis aRwerebi Seadgens qarTul hagiogra-

14 15
qarTlis moqceva

16 17
winaTqma

aRniSnul ZeglSi Tavmoyrilia qarTlis gaqris-


tianebis amsaxveli uZvelesi masalebi, romelTa nawili
arqetipulad, uTuod TviTmxilvelTa Canawerebia da
miekuTvneba IV s-is I naxevars, nawili ki warmoadgens
adrindeli zepiri gadmocemebis gviandel werilobiT
fiqsacias. bolo dromde cnobili iyo `qarTlis moqce-
vis" Semcveli ori nusxa: Satberduli (X s-is 70-iani
wlebisa) da WeliSuri (XIII-XIV ss-isa). amjerad xelmis-
awvdomi gaxda kidev ori, SedarebiT adreuli xelnaw-
eri (savaraudod X s-is I naxevrisa), romlebic sinas
mTaze axladaRmoCenil qarTul xelnawerebSi gamovlin-
da. es xelnawerebi aseve gaTvaliswinebulia winamde-
bare gamocemaSi.
miuxedavad imisa, rom mkvlevarebi daucxromlad
iRvwian, Zegli kvlavac mravalmxrivaa Sesaswavli. eWvi
araa, rom swored am ZegliT unda iwyebodes Zveli
qarTuli saeklesio literaturis istoria (miuxeda-
vad Cvenamde moRweuli teqstis redaqciuli gviande-
lobisa) da igi aucileblad unda iyos Setanili sasko-
lo programaSi.

18 19
mokcevaj kartlisaj qarTlis moqceva1

[tavi a~] Tavi 1

1. åirvel odes Aleksandre mepeman natesavni igi Lotis 1. pirvelad, rodesac aleqsandre mefem2 loTis Svil-
êviltani Âarikcina da êeqadna igini ±edarsa mas kueçanasa, Ta modgma3 gaaqcia da Sereka isini kedar4 qveyanaSi, ixi-
ixilna natesavni sasïiÖni bun-turkni, msxdomareni mdinare- la mdinare mtkvarze miyolebiT mdebare oTx qalaqSi mo-
sa zeda MïÖuarsa mixuevit, otx kalakad, saxle bun-TurqTa5 sastiki modgma.
2. da dabnebi mati: SarÖine-kalaki, ±asåi, Urbnisi da 2. maTi dabebi iyo: sarkine-qalaqi, kaspi, urbnisi da
Oýraqe, da cixeni matni: cixÉ didi SarÖinisay, Uplis-cixÉ oZraxe; da maTi cixeebi iyo: sarkinis didi cixe, kaspis
±asåisa, Urbnisisa da Oýraqisay. uflis-cixe, urbnisisa da oZraxisa.
3. dauÖwrda Aleksandres da cna, rametu ieboselta nate- 3. gaukvirda aleqsandres da Seityo, rom bun-Turqni
savni içvnes, çovelsa qorcielsa Åamdes da samare mati ara ieboselTa6 modgmisani iyvnen, yvelafer xorciels Wamd-
iço, mÖudarsa êeêÅamdes. da ver eýlo brýolay mati mepesa nen da samare maTTvis ar iyo _ mkvdars Wamdnen. ver SeZlo
da Âarvida. maTTan brZola mefem da wavida.
4. maêin movides natesavni mbrýolni, kaldeveltagan ga- 4. maSin movidnen qaldevelebisgan gamoyofili hunTa7
mosxmulni, honni, da itxoves bun-turkta uplisagan kueça- mebrZoli tomebi da iTxoves bun-TurqTa batonisagan miwa
nay xarÖita da dasxdes igini Zanavs. da eåçra igi, romel xarkiT da dasaxldnen zanavSi; da ekavaT zanavi, romelic
xarÖita akunda, hrkwan mas xerÖi. hqondaT xarkiT da amitomac ewodeba mas xerki.
5. da êemdgomad raodenisa-me úamisa movida Aleksandre, 5. ramdenime xnis Semdeg movida aleqsandre, mTeli qvey-
mepÉ çovlisa kueçanisay, da daleÂna samni ese kalakni da cix- nierebis mefe da dalewa es sami qalaqi da cixe da honebs
eni, da honta dasca maxwli. dahkra maxvili.
6. xolo SarÖinesa kalaksa ebrýola atertmeï ttue da 6. xolo qalaq sarkines ebrZola TerTmeti Tve. dadga
dadga SarÖinesa dasavalit Öerýo da daasxa venaqi sarkinedan dasavleTiT da Cayara vazi.
7. da ruy gamoiÌo ksnit, da dasxna Öacni meruveni 7. ru gamoiyvana qsnidan da daayena merue kacebi rus
dasïagita ruysayta; da hrkwan adgilsa mas Nasïagisi. dastagebidan8 da im adgils ewodeba nastagisi.
8. da merme gamoiÌo SarÖine. twt daçares da meoï ikmnnes. 8. Semdeg aiRo sarkine _ TviTon [bun Turqebma] datoves
da gaiqcnen.
9. da tana-hçvanda Aleksandres mepesa Azoy, ýÉ Arian-
9. Tan axlda aleqsandre mefes azo, arian-qarTlis mefis
kartlisa mepisay, da mas miuboýa Mcxetay saþdomad da sazÌ-
Ze. mas uboZa mcxeTa sataxtod, sazRvrad daudo hereTi,
vari daudva mas Hereti, da Egris Âçali, da Somxiti da mtay
egris wyali, somxiTi da crolis mTa da wavida.
crolisa[y] da Âarvida.
20 21
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

10. xolo ese Azoy Âarvida ar[i]an-kartlad, mamisa twsisa da 10. xolo azo wavida arian-qarTlSi9, mamamisTan da wam-
Âarmoiçvana rvay saxli da atni saxlni mama-mýuýetani, da daþda oiyvana rva saxli da mama-mZuZeTa _ aTi saxli. dajda igi
ýuel Mcxetas da tana-hçvandes Öeråni Ìmrtad - Gaci da ga. Zvel mcxeTaSi da hyavda kerpebi RmerTad _ gaci da ga.
11. a~. da ese iço åirveli mepÉ Mcxetas êina Azoy, ýÉ arian- 11. 1. es azo, arian-qarTvelTa mefis Ze, pirveli mefe
kartvelta mepisay, da moÖuda. iyo mcxeTaSi da mokvda.
12. b~. da êemdgomad misa dadga Parnavaz. aman aÌmarta 12. 2. mis Semdeg dadga farnavazi. man aRmarTa didi
Öeråi didi cxw[r]sa zeda, da dasdva saxeli misi Armazi. da kerpi kldis qimze da uwoda mas saxelad armazi. Semoav-
mokmna zÌude Âçlit Öerýo, da hrkwan Armaz. lo zRude wylis mxridan da im adgils armazi ewodeba.
13. g~. da êemdgomad misa dadga meped Saurmag. aman aÌ- 13. 3. mis Semdeg dadga mefed saurmagi. man aRmarTa
marta Öeråi Aynina gzasa zeda. da iÂço Armazs êÉnebad. kerpi ainina gzaze da daiwyo armazSi Seneba.
14. d~. da misa êemdgomad mepobda Mirvan. da aÌmarta 14. 4. mis Semdeg mefobda mirvani. man aRmarTa danina
Danina gzasa zeda Âinare da aÌaêena Armazi. zed gzis win da aaSena armazi.
15. e~. da mepobda Parnaþob da aÌmarta Öeråi Zaden mtasa 15. 5. mefobda farnajobi da aRmarTa kerpi zadenis
zeda. da aÌaêena [cixÉ]. mTaze da aaSena cixe.
16. v~. da mepobda ars(oÖ) [da] kalaksa zÌudeni moakmnna. 16. 6. mefobda arsoki da qalaqs zRudeebi Semoavlo.
17. z~. da mepobda AriÖ, romelman êidacixe aÌaêena Ar- 17. 7. mefobda ariki, romelmac Sida cixe aaSena armazSi.
mazsa. 18. 8. mefobda bratmani, romlis drosac mcxeTaSi
18. É~. da mepobda Braïman, romelsa ze Mcxetas kalaki qalaqis Seneba daiwyo.
daeÂço. 19. 9. mefobda mireani da man aaSena mcxeTa-qalaqi.
19. t~. da mepobda Mirean. da man aÌaêena Mcxetay kalaki. 20. 10. mefobda arsuki, romelmac kaspi daipyro da
20. i~. da mepobda ArsuÖ, romelman ±asåi êeiåçra da Up- uflis-cixe ganago.
lis-cixe ganago. 21. 11. mefobda roki, romelmac mcxeTis Seneba mTli-
21. ia~. da mepobda RoÖ, romelman rayturtit Mcxetay anad daasrula.
gaiêora. 22. da Semdeg mefoba orad gaiyo: ori mefe dajda _
22. da mepobay orad gaiço, orni mepeni dasxdes imier da imier da amier.
amier. 23. 12. da mefobda qarZami armazSi da bratmani _ mcx-
23. ib~. da mepobda Karýam Armazs da Mcxetas - Braïman. da eTaSi. maT dros iudevelebi movidnen mcxeTaSi da dasax-
ldnen.
amatta úamta huriani movides Mcxetas da dasxdes.
24. 13. mefobda imier farsmani da amier _ kaozi.
24. ig~. da mepobda imier Parsman da amier ±aoz.
25. 14. mefobda imier arsoki da amier _ amazaeri.
25. id~. da mepobda imier ArsoÖ da amier - Amazaer.

22 23
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

26. ie~. da mepobda imier Amazaså da amier - DeruÖ. 26. 15. da mefobda imier amazaspi da amier _ deruki.
27. iv~. da mepobda imier Parsman kveli da amier - Pars- 27. 16. da mefobda imier farsman qveli da amier _
man avaz. farsman avazi.
28. iz~. da mepobda imier RoÖ da amier - Mirdaï. da amisa 28. 17. da mefobda imier roki da amier _ mirdati. mis
ze moaÖlda Armazi sameupoy da Mcxetas oden iço mepobay. dros dakninda samefo armazi da mxolod mcxeTaSi iyo mefoba.
29. iÉ~. da mepobda ¬adami da (!) dÌe Ö~. 29. 18. da mefobda Radami da 20 dRe*.
30. it~. da Parsman, 30. 19. da farsmani.
31. Ö~. da Amazaså, 31. 20. da amazaspi.
32. Öa~. da Rev martali. 32. 21. da rev marTali.
33. Öb~. VaÄe. 33. 22. vaCe.
34. Ög~. BaÖur. 34. 23. bakuri.
35. Öd~. Mirdaï. 35. 24. mirdati.
36. Öe~. Aspagur. 36. 25. asfaguri.
37. Öv~. Lev. mamay Mireanisi. 37. 26. levi, mireanis mama.
38. Öz~. [mirean] 38. 27. mireani.
39. ese ocdarvani (!) mepeni Kartls êina Âarmartni. 39. es ocdarva mefe iyo qarTlSi warmarTi.
40. da iço dÌeta ±osïanïine mepisata, Krisïes aÌ- 40. da kostantine mefis10 xanebSi, qristes amaR-
maÌlebitgan samas da meatesa Âelsa, iço ÌuaÂli brýolisay lebidan samas meaTe wels moxda sabrZolo laSqroba
mïertagan da priad ereodes mepesa ±osïanïines, ýesa ±os- mtrebisgan da friad sZlevdnen mefe kostantines, kostas
ïayssa. da gul-gdebul iço urvatagan ±osïanïi Öeisari. Zes11. dardiT sasowarkveTili iyo kostanti keisari.
41. iço vinme Öaci epeseli da Âarmotkua Âinaêe mepisa, 41. iyo vinme efeseli kaci, romelmac uTxra mefes, rom
vitarmed: "krisïeaneni igi hromni da çovelni hindoni da is qristiani romaelebi, yvela hindo da sxvani, visac ki
vis-ca vis akus êþuli igi axali Krisïes Âmidisay, ýelita aqvs wminda qristes axali rjuli, jvris ZeliT12 da misi
þuarisayta da misita sasovebita sýleven mïerta ýlierad". imediT Zlier amarcxeben mtrebs.
42. mas úamsa aÌiýra mepÉ gundebita, da Âaravlina 42. im dros daiZra mefe razmebiTurT, gaagzavna
moçvanebad ebisÖoåosta IerusalÉmit, Anïiokiayt, Hromit da xalxi episkoposebis mosayvanad ierusalemidan, antioqi-
Aleksandriayt da natel-iÌo man tavadman da dedaman misman idan, romidan da aleqsandriidan da naTel-iRo man Ta-
vad da misma dedam13, mxedrobiTurT.
banaÖiturt.
43. im droidan meaTe wels wavida elene ierusalemSi
43. mit úamitgan meatesa Âelsa Âarvida Helene Ierus-
patiosani jvris mosaZieblad. da meToTxmete wels,
alÉmd ýiebad åaïiosnisa þuarisa. da meatotxmeïesa Âelsa
* azri bundovania

24 25
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

ivlïoda dedaÖaci vinme mepeta evadagi, saxelit Ripsime, raRac mizezis gamo deda-mZuZiTurT ltolvilebaSi iyo
romlisa-me mizezisatws deda-mýuýiturt. erTi qali, mefeTa STamomavali14, saxelad rifsime.
44. da iço mis tana ïçue erti dedaÖaci êuenieri, saxelit 44. iyo masTan erTad erTi tyve qali, mSvenieri, saxelad
Nino, romlisa sakmÉ misi gamoiýia Helene dedopalman. da iço nino, romlis ambavic gamoiZia elene dedofalma. da aRmoCn-
igi Hromi mtavari, da twt moevlo gzay twsi da ekmnnes da igi romaeli mTavari, romelsac Tavad moevlo Tavisi
Öurnebani. da moÂevnul iço Saberýneta da hmoýÌurida mta- gza da mkurnalobda, mosuliyo saberZneTSi da moZRvravda
varsa mas Ripsimes. mTavar rifsimes.
45. da vitarca Âarmoivlïoda Ri[p]sime zÌuad, Gay[a]ne 45. roca gamoiqca rifsime zRviT, gaiane, nino da sxve-
da Nino da sxuani vinme mat tana gamovides areta bic maTTan erTad gamovidnen somxeTis mxareSi, Trdat me-
Somxit[i]sata, saçopelsa Trdaï mepisasa. da igini ima- fis15 samyofelSi da iq ewamnen.
rïwlnes mun. 46. xolo nino gadarCa da gamoemarTa CrdiloeTis mTe-
46. xolo Nino daêta da Âarmoemarta mtata Öerýo bisken, movida mdinare mtkvarze, gamohyva mas da movida
Ärdiloysata da movida mdinaresa MïÖuarsa, mohçva da movi- mcxeTaSi, mefeTa sataxto did qalaqSi.
da Mcxetad, kalaksa didsa mepeta saþdomelsa. 47. iyo ase sami weli da loculobda farulad erT,
47. da iço sam Âel egret. ilocvida parulad adgilsa mayvlis ekal-bardiT Seburul adgilas. Seqmna vazis
ertsa êeburvilsa brýamlita maçulisayita. da êekmna saxÉ nasxlevisgan jvris gamosaxuleba da iq dabinavda da
þuarisay, nasx levisay da mun daadgra da ilocvida. da adg- loculobda. is adgili iyo zRudis gareT; da im mayvlo-
ili igi iço zÌudesa garegan. xolo man maçualta adgili ars vanis adgili aris zemo eklesiis16 sakurTxevlis adgili.
zemoysa eÖlesiisa saÖurtxevlisa adgili. 48. meoTxe wels daiwyo ninom qriste RmerTisa da
48. [d]a meotxesa Âelsa iÂço tkumad Krisïe Ìmerti da rjulis qadageba: “da me vipove cdomilebaSi myofi Crdi-
êþuli: "da [me] våove ctomasa êina Ärdiloysa ese kueçanay". loeTis es qveyana”;
49. da meekusesa Âelsa arÂmuna [colsa] mepisasa Nanas 49. meeqvse wels arwmuna qriste mefis dasneulebul
sensa êina missa cols, nanas;
50. da meêwdesa Âelsa mepesa arÂmuna sa[s]Âaulita 50. da meSvide wels arwmuna mefes qristesmieri
Krisïesmierita. da mÂrapl aÌaêena eÖlesiay kuemo[y] saswauliT, saswrafod aaSena qvemo eklesia17 baRSi, sa-
samotxesa êina. da sueïi igi iço ýelisay, romeli twt dac iyo is xis sveti, romelic TavisiT aRemarTa.
aÌemarta. 51. rogorc ki aaSenes eklesia, gaagzavna mirianma mo-
ciquli ninos weriliTurT saberZneTSi, kostantine
51. da vitarca aÌaêenes eÖlesiay, Âaravlina mocikuli da
mefesTan, mRvdlebis saTxovnelad. da isinic swrafad
Âigni Ninoysi Saberýneta, mepisa ±osïanïinesa txovad
mividnen iq.
mÌdelta. xolo igini mÂrapl miiÂines.

26 27
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

52. da mosca mepeman Iovane eåisÖoåosi da orni mÌdelni 52. gamougzavna mefem mirians iovane episkoposi, ori
da erti diaÖoni da Âigni Elene dedoplisay da xaïi macx- mRvdeli da erTi diakvani, aseve elene dedoflis wer-
ovrisay da ýeli cxorebisay Ninoystws. ili, macxovris xati da Zeli cxovrebisa ninosTvis.
53. da vitarca movides, nateli moiÌo Mirean mepeman da 53. rogorc ki movidnen isini, naTeliRo mirian mefem
dedopalman da çovelman saxlman matman. da dedofalma da mTelma maTma saxlma.
54. itxoves xÉ, rayta êekmnan þuari.1 da ýieba çves xuro- 54. moiTxoves maT xe, rom gaekeTebinaT jvari.18 eZebes
ta, da åoves xe erti, mdgomare borc[u]sa zeda Öldisasa, xuroebma da ipoves erTi xe, kldis borcvze mdgomare,
romelsa purceli misi araodes dascwoda. da sulhamoy iço romelsac foToli arasdros scvioda. surnelovani iyo is
xe igi da êuenieri priad, vitarca madlita Krisïe êemosili. xe da friad mSvenieri, rogorc madliT qristeSemosili. da
da adgili igi borcw êeuvali iço Öldisagan. im borcvis adgili kldis gamo Seuvali iyo.
55. da utxres mepesa da eåisÖoåossa. xolo mepeman Âarg- 55. uTxres es mefes da episkoposs da mefem gaagzavna
zavna ýe twsi Rev da mtav[a]r-diaÖ[o]ni [!]. ixiles êuenierad Tavisi Ze revi da mTavardiakvani da naxes im xis mSvenieri
dgomay xisay mis. xolo purclooda úamta arisata. da iïço- dgoma, marto rom iyo gafoTlili gazafxulis Jams. da
da mtavardiaÖoni igi muqlsa Davitissa, vitarmed: "ese xe ars mTavardiakonma warmoTqva daviTnis muxli: `ese xe daner-
danerguli tana Âars[a]v[a]lsa Öldis[a]sa zegardamo[y]ta gili aris wylis19 nakadTan, zemodan gadmosuli cvariT
cuarita morÂçuli da purcelni misni ara dascwven uÖu- morwyuli da misi foTlebi ar dacviva ukunisamde~.
nisamde". (Sdr. fs.1:3).
56. da ubrýana xurota moÖuetay xisay mis. da êekmnes saxe 56. ubrZana mefem xuroebs im xis mokveTa da Seqmnes pa-
åaïiosnisa þuarisa, vitarca asÂava mtav[a]r-diaÖonman, sam tiosani jvris saxe, rogorc aswavla mTavardiakvanma: sam
guamad êekmnnes xisa mis ïanis[a]gan samni þuarni da aÌ- calad Seqmnes im xis tanisagan sami jvari da aRmarTes
martnes Mcxetas, (vitarca sÂeria mciresa mas moÖled mcxeTaSi, rogorc weria es qarTlis moqcevis mokled aR-
aÌÂerilsa mas Âignsa Kartlisa mokcevis[a]sa, grig[o]li weril, mcire wignSi, romelic grigol diakvanma dawera.
diaÖonisa mier aÌÂerilsa. da erti þuari aÌmarta Mirian erTi jvari aRmarTa mirian mefem maRnaris mTaze, romelsac
mepeman mtasa zeda maÌnaris[a]sa, romelsa h[r]kwan Txotisa, TxoTisa hqvia da erTi _ patiosani jvris maxlobladve.
da erti-igi) (!) maxlobelad åaïiosnisa þuarisa-ve. 57. gaagzavna mociqulebi mirian mefem da iTxova sa-
57. da Âaravlinna Mirian mepeman da itxovna Saberýnetit berZneTidan qvis mTlelebi da kiriTxuroebi. gamougzav-
kvisa mtlelni da Öirit xuroni. da moscna mepeman da Âarmo- na konstantine mefem isini, da movidnen eruSeTSi, Ca-
vides Eruêets. da dadves saýirÖueli eÖlesiisa][y]. da yares eklesiis saZirkveli da datoves iq macxovris, Cveni
uflis ieso qristes ferxTa ficari; wamovidnen manglis-
dauïeves perqta picarni macxovrisani uplisa Äuenisa Iesu
Si, Cayares eklesiis saZirkveli da datoves lursmnebi da
Krisïesni da Âarmovides Mangliss da dadves saýirÖueli

28 29
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

eÖlesiisa da dauïevnes samsÅualni da esret movides Mcxe- ase movidnen mcxeTaSi da daiwyo mefem gareubnis eklesiis20
tad. da iÂço mepeman êenebad kvita eÖlesiasa Gareubnisasa. qviT Seneba.
58. da vitarca cna mepeman, rametu dadves saýirÖueli 58. roca Seityo mefem, rom pirvelad eruSeTsa da man-
åirvel Eruêets da Manglissa da dauïivnes mun sasurv[e]lni glisSi Cayares saZirkveli da iq datoves sasurveli ficari
igi pic[a][v]rni da samsÅualni, aÌivso urvita da daaçena da lursmnebi, dardiT aivso da SeaCera mondomebuli
sakme mosÂrapebisa, vidre ara isÂ[a]va mtavar saqme, vidre ar aswavla mTavarepiskoposma, rom: `SenTan
ebisÖoåosisag[a]n, vitarmed: "êen tana ars am[a]s kalaksa êina aris, am qalaqSi, mTlianad zemodan moqsovili qristes
samos[e]li Krisïesi çolad zegard[a]mo ksovili, romeli samoseli, romelic jvarmcmelebma gaiyves da kvarTi amaT
þuaris mcumelta mat ganiçves, da Öuarti igi amat ixuedres, Seixvedres, CrdiloeTis am qalaqSi damales da axla maTi
Ärdilosa am[a]s kalaksa êina dapares, da a êvilni matni Svilebi aq arian, vin icis, iqneb isadgilic ician?! magram
arian, vin uÂçis, tu adgili-ca icoden. xolo úami misi merme amisi dro maSin dadgeba, roca qveyanaze didebiT gamoCn-
ars, odes gamoÄndes didebit kueçanasa zeda. egr[e]tve deba. aseve elias mosasxamic aqvea dafluli~.
xaleni elia[y]si ak-ve damarxul ars. 59. sixaruliT aivso mefe, maSinve dauZaxa yvela iude-
59. da aÌivso sixarulita mepe da mçis moxadn<a> çovel- vels da hkiTxa: `namdvilad asea?~. maT aRiares simarTle,
ta huriata da hÖitxa, tu: "namdwlve?" da mat auares mart[a]li ar uaryves da Tqves, rom `aqedan wavidnen elioz mcxeTeli,
da ara uar-çv[e]s. da tkues, vitarmed: "aket Âarvides Elioz longinoz kaniseli, Talenavi da misaeli~. Tqves, rom kvar-
mcxet[e]li da Longinoz Öaniseli da Talenav da Misael". da Ti amaT xvdaT wilad, magram dafarvis adgili ar Tqves.
Öuartisa mis tkues Âilit xuedrebay amati, xolo adgili 60. maSin gamxiarulda mefe, roca Seityo, rom Tavda-
igi uar-çves. pirvelad mosuliyo kvarTi ierusalemidan mcxeTaSi.
60. maêin ganmxiar[u]lda Mirian mepe, raúams euÂça, vi- madlobda RmerTs da ambobda: `kurTxeuli xar Sen ufalo
tarmed: "åirvel moÂevn[u]l iço Öuarti igi Krisïesi Ierus- ieso qriste, cocxali RvTis Zeo, radgan Sen Tavdapirve-
alÉmit Mcxetad". madlobda Ìmertsa da iïçoda: "Öurtxeul ladve21 gindoda Cveni cxoneba da Cveni xsna eSmakisagan da
xar êen, upalo Iesu Krisïe, ýeo Ìmrtisa cxovelisao, ram- bneli adgilisagan, rodesac Seni samoseli im ebraelebs
etu êen åirvel-ve2 ginda cxorebaj Äueni da qsnaj eêmaÖisa- gamoatane wminda qalaqidan, ierusalemidan am ucxo
gan da adgilisgan misgan bnelisa, odes-igi samoseli êeni modgmis qalaqSi, radgan Seni jvarcmis dros am qalaqSi
ebraelta mat Âarmoec Âmidit kalakit IerusalÉmit ucxota mefobdnen Cveni mamebi~.
amat natesavta kalakad, rametu þuar-cumasa êensa amas ka- 61. da daadga mefe da mTeli qarTli qristianobas didi
gulmodginebiT.
laksa mepobdes mamani Äuenni".
61. da Âaremarta mepÉ da çoveli Kartli krisïeanobasa
moÂrapebita didita.

30 31
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

62. maêin neïarman man dedaÖacman Nino tkua: "Öurtxeul 62. maSin netarma qalma ninom Tqva: `kurTxeulia RmerTi
ars Ìmerti da mamay uplisa Äuenisa Iesu KrisïÉsi, romelman da mama Cveni uflis, ieso qristesi, romelmac moavlina misi
moavlina siïçuay Âmiday misi cata maÌaltayt twt ýlieris- wminda sityva maRal caTagan; TviTon didebuli taxtidan
agan saçdrisa gardamosruli kueçanad mdablad ueÅuelad gadmosuli dabla amqveynad, raTa ueWvelad Sobiliyo xor-
êobad qorcielad teslisagan Davitisa dedaÖacisagan cielad daviTis Teslisagan, mxolodSobili, wminda da ubi-
marïod êobilisa Âmidisagan da ubiÂoysa, romeli satno- wo qalisagan, romelic amoerCia mas.
eço mas 63. da am mizeziT Seqmna Cveni sicocxle da cis qveS
63. da amit mizezita cxorebay Äueni êekmna da çoveli myofi yvela gaanaTla da umetesad misi morwmuneebi ixs-
casa kueêe mçopi gananatla da umeïes misa mimart na, radgan iSva, rogorc kaci, pativi eca, rogorc RmerTs,
morÂmuneni acxovnna, rametu iêva vitarca Öaci, åaïiv-eca naTeliRo, rogorc vinme rjulis msaxurma wylisagan da
vitarca Ìmertsa, natel-iÌo vitarca msaxurman vinme miwisagan22, xolo mamisa da suli wmindis mier zecidan
êþulisaman Âçlisa da miÂisagan, xolo mamit da sulit iqna damowmebuli*; da idida, jvars ecva, daeflo da aRd-
Âmidit zegardamo iÂama da idida, þuars-ecua, daepla da ga, avida imave simaRleebze mamasTan; da mova didebiT,
aÌdga, aqda mat-ve simaÌleta mamisa tana da momaval ars romelsac Svenis galoba ameniT”.
didebita, romelsa êuenis galobay amenita". 64. rogorc ki es Tqva ninom, waiyvana saberZneTidan
64. da vitarca ese tkua, Âariçvana IaÖob mÌdeli, Sab- mosuli iakob mRvdeli da erTi erisTavi da wavida da
erýnetit mosruli, da eris-tavi erti, Âarvida da dadga gaCerda wobenSi. mouwoda mTiulebs, WarTlelebs, fxoelebs
¦obens. da mouÂoda mteulta, Åartalelta da pxoelta, da da wilknelebs da uqadaga qristes sarwmunoeba. xolo maT
ÂilÖanelta da ukadaga sarÂmunovebay KrisïÉsi. xolo mat Tavi gaarides da erisTavma msubuqad mimarTa maxvili da
ganuçares tavi da eris-tavman mcired Âarhmarta maxwli da SiSiT gadmosces maTi kerpebi dasalewad.
êiêit moscnes Öeråni matni daleÂad. 65. gadavida nino erwusken da gaCerda JaleTSi, daba
65. da gardavida ErÂud da dadga ¼alets, dabasa Edems, da edemSi da naTeli miaRebina erwu-Tianelebs. yvarelebma
natel-sca erÂu-tianelta. da çuarelta esma ese da gaiges es da gadaixvewnen ToSeTisken, romlebic bolos
gardaÖrbes Toêeta, romelni uÖuanaysÖnel iåovnes, Trdaï ipoves, Trdat mefem moiyvana da monaTla.
mepeman moiçvanna da monatlna. 66. Cavida nino kxoeTSi23, dadga kawareTSi da monaTla
66. da Nino êtavida ±xoeta (!) da dadga ±aÂarets da kxoelebi da sojebi maTi xalxiTurT.
monatlna Öxoelni (!) da soþni eriturt matit. 67. gadavida kaxeTisken, gaCerda qcel-dabaSi, moiyvana
kaxi mTavrebi da monaTla.
67. da gardavida ±axeta da dadga kcel-dabas. da moiçvan-
na Öaxni mtavarni da monatlna.

* Sdr. mT. 3:16-17

32 33
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

68. da dasneulda da Âarmoemarta Mcxetad. da vitarca 68. dasneulda da gamoemarTa mcxeTisken. da rogorc ki
moiÂia ±xoetas (!), dabasa, romelsa hrkwan Bodini, verÌara moaRwia kxoeTs, dabas, romelsac bodini hqvia, veRar SesZlo
eýlo slvad. da mo-xolo-vides Uúarmit kalakit Rev, ýÉ siaruli. xolo ujarma-qalaqidan movidnen mefis Ze revi,
mepisay, da Salome, coli misi, da asuli misi da zeda-adges salome _ misi coli, da misi asuli; da Tavze adgnen mzrun-
mourned velad.
69. da miuvlines Mcxetit mepeman da colman misman Nana 69. miavlines mcxeTidan mefem da misma colma nanam io-
Iovane mtavarebisÖoåosi xilvad da Âarçvanebad. xolo man ane mTavarepiskoposi ninos sanaxavad da wasayvanad. xolo
ara ineba, aramed dahvedra IaÖob mÌdeli: "rayta êemdgomad man ar ineba wasvla, mxolod iakob mRvdeli Seavedra:
êensa man daiåçras saçdari". `rom Sen Semdeg man daikavos taxti”.
70. da mis Âinaêe misca Âigni igi Elene dedoplisa 70. da mis winaSe misca werili, elene dedoflis mow-
moÂerili, romeli moeÂera Ninoysa, dedoplobit da erili, romelic moewera ninosadmi, sadac igi dedoflad,
mocikulad da maxarebelad êeemÖo da ýeli cxorebisay mociqulad da maxareblad Seemko; da aseve misca Zeli cx-
Âarmoeca dedoplisa Nanaysa. ovrebisa, romelic gamoegzavna nana dedoflisaTvis.
71. da êeÂira úami Iovane, da aziara Nino qorcsa da sisxl- 71. Sewira Jami ioanem da aziara nino qristes xorcs
sa KrisïÉssa. da ÂariÌo ese sagzlad sulisa. da sisxls; da waiRo es sulis sagzlad.
72. da êehvedra suli twsi qelta Ìmrtisata Kartlad 72. Sevedra ninom Tavisi suli RvTis xels qarTlSi
moslvitgan meatxutmeïesa Âelsa da Krisïes aÌmaÌlebit- mosvlidan meTxuTmete wels da qristes amaRlebidan 338
gan ïlÉ~ Âelsa, dasabamitgan ÅçlÉ~ Âelsa. wels, dasabamidan 5838 wels.
73. maêin êeiýrnes orni ese kalakni: Mcxetay da Uúarmay - 73. maSin SeiZra es ori qalaqi _ mcxeTa da ujarma _ da
da çoveli Kartli siÖudilisa misisatws. da movides da dah- mTeli qarTli misi sikvdilis gamo. da movidnen da damarxes
marxes ýlevit êemosili guami misi, adgilsa-ve zeda buds, ZleviT Semosili misi gvami imave adgilze _ budSi, kxoeTis
dabasa ±xoetisasa (!). dabaSi.
74. da Âarvida Mirean mepÉ da çoveli eri, rametu ikmodes 74. wavida mirean mefe da mTeli xalxi, radgan aSenebd-
zemosa eÖlesiasa kvita. da ganiêores meotxesa Âelsa. nen zemo eklesias qviT. da gaasrules meoTxe wels.
75. da moÖuda Mirean mepÉ da daepla saêuvalsa sueïsa 75. mokvda mirean mefe da daimarxa samxreTis Sua sve-
samxritsa Ärdiloyt Öerýo. da mas sueïsa êina ars naÂili tis CrdiloeT mxares. da im svetSi aris cxoveli svetis25
sueïisa mis cxovelisay. nawili.
76. meore wels mokvda misi coli nana da daimarxa imave
76. da meoresa Âelsa moÖuda coli misi Nana da daepla
svetis dasavleT mxares, sadac mirean mefe iyo damarxuli.
dasavalit Öerýo mas-ve sueïsa, sada Mirean mepÉ damarxul
iço.

34 35
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

77. da daþda meped BaÖur, ýÉ Revisi. da moÖuda Iovane 77. dajda mefed bakuri, revis Ze. mokvda saberZneTidan
ebisÖoåosi da daþda IaÖob, mÌdeli igi munit-ve mosruli, mosuli ioane episkoposi da dajda iakobi, isic iqidanve
mtavareåisÖoåosad. mosuli mRvdeli, mTavarepiskoposad.
78. da ocdamesamesa Âelsa aÌmartebitgan åaïiosnisa 78. patiosani jvris aRmarTvidan ocdamesame wels
þuarisa êeukmna Öubay Rev da êeikmna saplavi kuemosa eÖle- revma Seuqmna safarveli jvars; da gaimzada saflavi
siasa. da moÖud[a] Rev da daemarxa coliturt. qvemo eklesiaSi. mokvda revi da daimarxa coliTurT
79. da êemdgomad misa, meatesa Âelsa, aman BaÖur daiÂço iqve.
¦ilÖnisa eÖlesiasa da ganeêora ocdameatxutmeïesa Âelsa. 79. mis Semdeg, meaTe wels, bakurma daiwyo wilknis ek-
da moÖuda da daepla kuemosa eÖlesiasa. lesia da gasrulda ocdameTxutmete wels. mokvda bakuri
80. da daþda meped ýmay misi Trdaï. da mtavarebisÖoåosi da daimarxa qvemo eklesiaSi.
iço Nerse somexta ÖataliÖozisa diaÖoni Iob. da mepeman Ru- 80. dajda mefed misi Zma Trdati da mTavarepiskoposi
ystvisa ruy gamoiÌo da eÖlesiisa sapuýveli dadva. da mis iyo nerse somexTa kaTolikosis diakvani _ iobi. mefem
ze-ve NeÖress ±axetisasa eÖlesiay aÌiêena gansrulebit. rusTavis ru gamoiyvana da eklesiis safuZveli dado. da mis
81. da êemdgomad misa dadga varaz-baÖur meped. da misa drosve kaxeTis nekresSi eklesia aSenda da dasrulda.
zeve såarsta mepisa marzaåanni êemovides sivnieta da igi qi- 81. mis Semdeg dadga varaz-bakuri mefed. mis drosve
dard uÖuþda. da mTavarebisÖoåosi iço igive iob. da maêin sparsTa mefis marzapanebi26 Semovidnen sivnieTSi da igi
movida Kram Xuar-Borzard, såarsta mepisa åiïiaxêi, xidarSi ukan gadajda. mTavarepiskoposi iyo igive iobi.
ºpilisad kalakad, cixed. da Kartli missa xarÖsa êedga, da maSin movida qram xuar-borzardi, sparsTa mefis pitiax-
Somxiti da Sivnieti da Guasåuragani. da misa ze aÌaêenes Si27, tfilis_qalaqSi, cixeSi. da qarTli misi mexarke
aznaurta Âmiday igi eÖlesiay Mcxetas da daamotaules gaxda da somxiTic, sivnieTic da gvaspuraganic28. mis
didsa mas eÖlesiasa soplebita da kardagebita (!) Kartls dros aaSenes aznaurebma wminda eklesia mcxeTaSi da dau-
êina. qvemdebares did eklesias soflebiTa da miwis nakveTebiT
82. da misa êemdgomad mepobda BaÖur, ýÉ Trdaïisi. da qarTlSi.
mtavarebisÖoåosi iço Elia. da aman aÌaêena eÖlesiay 82. mis Semdeg mefobda bakuri, Trdatis Ze da mTavar-
bolnis[s]. da imier ganvida da ganaaxlna Armazni såarsta episkoposi iyo elia. aman aaSena eklesia bolnisSi. da imier
êiêisatws. gavida da ganaaxla armazni sparsTa SiSis gamo;
83. da misa êemdgomad mepobda Parsman, dis-Âuli 83. mis Semdeg mefobda farsmani, Trdatis diswuli da
mTavarepiskoposi iyo svimeoni.
Trdaïisi. da mtavarebisÖoåosi iço Swmeon.
84. mis Semdeg mefobda mirdati. da igi waiyvana varaS
84. da misa êemdgomad mepobda Mirdaï. da ese Âariçvana
pitiaxSma baRdadSi da iq mokvda.
åiïiaxêman Varaê BaÌdads da mun moÖuda.

36 37
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

85. da misa êemdgomad mepobda ArÄil, da mtavarebisÖoåo- 85. mis Semdeg mefobda arCili da mTavarepiskoposi iyo
si iço Iona. da maêin daeca kuemoy eÖlesiay. da Iona moicva- iona. maSin Camoiqca qvemo eklesia da ionam gadmoinacvla
la Gareubnisa eÖlesiasa da sueïi igi cxoveli tana-Âar- gareubnis eklesiaSi da cxoveli sveti Tan wamoiRo. mis
moiÌo. da misa ze aznaurta Sïepane-Âmiday aÌaêenes Aragu- dros aznaurebma stefanewminda aaSenes aragvze. mogvebi
sa zeda. da moguni moguetas mogobdes cecxlisa msaxureba- mogveTSi mogvobdnen cecxlis msaxurebiT. imave arCilis
sa zeda. da mis-ve ArÄilis ze otxni mtavarebisÖoåosni dros oTxi mTavarepikoposi gardaicvala.
gardaicvalnes, 86. mere mefobda mirdati da mTavarepiskoposi iyo
86. da merme mepobda Mirdaï. da mtavarebisÖoåosi iço glonoqori. es mTavarepiskoposi erisTavadac iyo daniS-
Glonokor. da ese mtavarebisÖoåosi eris-tvadca iço Baraz- nuli barazbod pitiaxSisagan qarTlsa da hereTSi.
bod åiïiaxêisagan Kartls da Herets. 87. mis Semdeg mefobda didi vaxtang gorgasali da
87. da misa êemdgomad mepobda didi Vaxïang Golgasari, mTavarepiskoposi iyo ioveli. maSin waiyvanes vaxtangi
da mtavarebisÖoåosi iço Iovel. maêin Âariçvanes Vaxïang sparsebma.
såarsta. 88. ramdenime xnis Semdeg mobrunda da mTavarepiskoposi
88. da êemdgomad raodenisa-me úamisa moikca, da mtavare- iyo miqaeli. man miartya fexi saxeSi mefe vaxtangs.
bisÖoåosi iço Mikael. da man miamtxva perqi åirsa mepisasa 89. xolo mefem gaagzavna mociqulebi saberZneTSi da
Vaxïangs. iTxova mefisagan da patriarqisagan kaTalikosi. man ki petre
89. xolo mepeman Âaravlinna mocikulni Saberýneta da kaTolikosi gamougzavna, romelsac Tan hyavda wminda da
itxova mepisagan da åaïreakisagan ÖataliÖozi. xolo man mo- Rirsi samovel monazoni. aaSena qvemo eklesia29 vaxtang
sca ´eïre ÖataliÖozi. da tana hçvanda mas Samovel monazoni, mefem da dasva petre kaTolikosi.
Âmiday da Ìirsi. da aÌaêena kuemoy eÖlesiay Vaxïang mepeman 90. es iyo qarTlis moqcevidan 170-e wels.30 mefe gar-
da dasua ´eïre ÖataliÖozi. dacvlili iyo aTi, da mTavarepiskoposi _ cameti, xolo
90. da ese iço Kartlis mokcevitgan ro~ Âelsa. mepeni pirveli kaTalikosi iyo petre;
gardacvalebul içvnes atni, da mtavarebisÖoåosni atcameï- 91. mis Semdeg mefobda daCi uJarmeli da kaTalikosi
ni. xolo åirveli ÖataliÖozi iço ´eïre. iyo samoveli. mis dros tfilisSi xalxi dasaxlda da
91. da amisa êemdgomad mepobda DaÄi uúarmeli, da Öatal- mariam-wmindis eklesia aaSenes.31 kaTalikosi iyo petre.
iÖozi iço Samovel da misa ze ºpiliss Öacni dasxdebodes, da 92. mis Semdeg mefobda bakuri, daCis Ze da kaTalikosi
(mariam)-Âmiday eÖlesiay aÌaêenes. da ÖataliÖozi iço ´eïre. iyo samoveli.
92. da amisa êemdgomad mepobda BaÖur, ýÉ DaÄisi, da Öa- 93. mis Semdeg mefobda farsmani da kaTalikosi iyo
taliÖozi iço Samovel. TavfaCagi; mis drosve iyo Cimaga, meeqvse. da mis drosve
93. da misa êemdgomad mepobda Parsman, da ÖataliÖozi
iço TavpaÄag. da misa ze-ve ¨imaga v~. da misa ze-ve såarsta
38 39
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

mepobay Mcxetad movida da êeaêpota Kartli da kalakni da sparsTa mefoba mcxeTaSi movida, SeaSfoTa qarTli da
Âarvida. qalaqebi da wavida.
94. da misa êemdgomad mepobda Parsman sxuay, da Öatal- 94. mis Semdeg mefobda sxva farsmani da kaTalikosi iyo
iÖozi iço Dasabia, mÖwdri mcxeteli. da akaytgan orta saxl- dasabia, mcxeTis mkvidri. da amieridan orma saxlma aiRo
ta aÌiÌes ÖataliÖozobay mcxetelta mÖwdrta. da mis-ve xelSi kaTalikosoba, mcxeTis mkvidrebma. amave mefis dros
mepisa ze ÖataliÖozi iço Evlale. iyo kaTalikosi evlale.
95. maêin movida neïari Iovane zedazadeneli êuvamdi- 95. maSin movida netari ioane zedazadeneli asure-
narit Asuretisayt igi da atormeïni moÂapeni mis tana Tis SuamdinareTidan. movida is da, masTan erTad, Torme-
movides. ti mowafe.
96. da misa êemdgomad mepobda BaÖur, da ÖataliÖozi iço 96. mis Semdeg mefobda bakuri da kaTalikosi iyo makari.
MaÖari. da misa ze-ve Varsken åiïiaxêi iço. da ¸uêaniÖ iÂama mis drosve iyo varsqen pitiaxSi da SuSaniki iwama curtav-
Curïavs. da misa êemdgomad ÖataliÖozi iço Samovel, da Si. mis Semdeg kaTalikosi iyo samoveli da mere _ simon-
merme - Simon-´eïre. da mis BaÖuris ze-ve daesrula mepobay petre. da am bakuris drosve daesrula qarTlis mefoba.
Kartlisay. 97. maSin mcxeTa SeTxeldeboda da tfilisi Sendebo-
97. maêin Mcxetay atxeldeboda da ºpilisi eêeneboda, da, armazi mcirdeboda da kala diddeboda.
Armazni êemcirdebodes da ±alay gandidneboda. 98. sparsni batonobdnen qarTlSi, somxiTSi da
98. såarsni uplebdes Kartls da Somxits da Sivniets da guaspuraganSi. kaTalikosi iyo samoveli. gvian-Ra gaerTian-
Guasåuragans; da ÖataliÖozi iço Samovel da nelad-re da qarTli da daayenes erisTavad guarami32 da mere _
êeÖrba Kartli. da ganaÄines eris-tavad Guaram da merme - kurapalatadac. aman dado patiosani jvris safuZveli da
Öuraåalaïad-ca. aman dadva sapuýveli åaïiosnisa þuarisay amis drosve iyo kaTalikosi samoelive, sxva.
da amas ze-ve iço ÖataliÖozi Samoel-ve sxuay. 99. Tbilisis mkvidrebma didi eklesis33 Seneba daiw-
99. da ºpilisisa mÖwdrta didsa eÖlesiasa daiÂçes: naxe- yes: naxevars aSenebda mTeli eri da naxevars _ erisTavebi
varsa ikmoda çoveli eri da naxevarsa eris-tavni; da Öatal- da kaTalikosi iyo barTlome.
iÖozi iço Bartlome. 100. mis Semdeg erisTavobda stefanozi, misi Ze, deme-
100. da misa êemdgomad eris-tvobda Sïepanoz, ýÉ misi, tres Zma, da aSenebda jvaris eklesias.34
ýmay Demeïresi, da ikmoda eÖlesiasa þuarisasa. 101. maSin Camoiara heraklem35, berZenTa mefem da cix-
101. maêin Äamovlo HeraÖle mepeman berýentaman. da uqmo isTavma tfilisis kaladan mefe herakles vac-boti uwo-
da, xolo man fexi ar moicvala, danielis wigni moitana
cixis-tavman ±alayt ºpilisisayt mepesa HeraÖles vac-
da moiZia es gamonaTqvami: `mova mzis dasavalis vaci da
boïobit. xolo man perqi daaåçra da Danieli moiÌo da moi-
Semusravs mzis aRmosavalis verZis rqebs”*. da mefem
ýia (siïçuay) ese: "movides vaci igi mzis dasavalisay da êe-
* Sdr. dan. 8:5-8

40 41
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

musrnes rkani verýisa mis mzis aÌmosavalisani". da mepeman uTxra cixisTavs: `Tuki Cemzea es naTqvami, me migizRo Seni
hrkua: ,(uÖuetu Äemtws) esret iços siïçuay, me migago mis- samagiero”. sabrZolad datova jibRo erisTavi36 da TviTon
agebeli êeni". da dauïeva ¿ibÌo eris-tavi brýolad. da twt wavida baRdadSi xuasro mefesTan37 sabrZolad.
Âarvida BaÌdads brýolad Xuasro mepisa. 102. xolo am jibRom ramdenime dRis Semdeg kala
102. xolo aman ¿ibÌo mcireta dÌeta êemdgomad ±alay aiRo, is cixisTavi Seipyro da piri drahkniT38 auvso;
gamoiÌo da cixis-tavi igi êeiåçra da åiri drahÖnita aÌuvso. mere cocxals tyavi gaxada da mefes ukan miawia gardban-
da merme mrtelsa ïçavi gahqada da mepesa uÖuana misÂia Si, varaz grigolis saxlSi.
Gardbans Varaz Grigolissa êina. 103. wavida herakle da Semusra baRdadi; Seipyro xuas-
103. Âarvida HeraÖle da êemusra BaÌdadi da êeiåçra Xuas- ro meie da gamostaca Zeli cxovrebisa; RvTis brZanebiT,
ro mepÉ da moÌebad sca ýeli cxorebisay. da iÂço brýanebit ierusalimis Seneba iwyo da modistosi dasva patriarqad.
êÉnebad IerusalÉmsa da Modisïos dasua åaïreakad. 104. wamovida aqeTkenve meSvide wels; da mis mosvlam-
104. da Âarmovida akayt-ve meêwdesa Âelsa. da vidre de Tbilisis mkvidrT TbilisSi sioni gaesrulebinaT,
moslvadmde misa ºpiliss Sioni ganeêora mÖwdrta, xolo xolo jvaris eklesias kidev aklda dasruleba.
þuarisa eÖlesiasa aÖlda-Ìa. 105. heraklem TbilisSi da mcxeTaSi da ujarmaSi mia-
105. aman HeraÖle ºpiliss da Mcxetas da Uúarmas ganav- vlina mqadageblebi, rom qalaqebSi, eklesiebSi Sekre-
linna kadagni, rayta çovelni krisïeaneni kalakta êina eÖle- biliyo yvela qristiani da yvela mogvi da cecxlis msax-
siata êina êemoÖrben da çovelni moguni da cecxlisa msaxu- uri an monaTluliyo, an musri gavlebodaT maT. xolo maT
rni anu moinatlnen anu moisrnen. xolo mat natlis-Ìebay naTlisReba ar inebes, veragobiT TanaSeerivnen qris-
ara inebes, zaÖuvit tana-aÌerines krisïeaneta, vidremdis tianebs iqamdis, rom yvelaze aRmarTa mefem maxvili da
çovelta zeda Âarhmarta maxwli da eÖlesiata êina mdinareni eklesiebSi sisxlis mdinareebi diodnen39.
sisxlisani diodes. 106. gawminda heraklem qristes rjuli da wavida; da
106. xolo HeraÖle ganÂmida êþuli Krisïesi da Âarvida. erisTavobda igive didi stefanozi da kaTalikosi iyo kv-
da eris-tvobda igi-ve didi Sïepanoz, da ÖataliÖozi iço lav barTlome.
Bartlome meored. 107. Semdeg erisTavobda adrnese da mis dros sami
107. da êemdgomad eris-tvobda Adrnese, da misa ze samni kaTalikosi Seicvala: iovane, babila, Tabori.
ÖataliÖozni icvalnes: Iovane, Babila, Tabor. 108. mis Semdeg erisTavobda stefanozi, misi Ze da aman
108. da misa êemdgomad eris-tvobda Sïepanoz, ýÉ misi da gaasrula jvaris eklesia da daawesa Sekreba jvarSi _ jvar-
obaze _ erTi Tve. TbilisSi dajda stefanozi da kaTali-
aman ganiêora þuarisa eÖlesiay da dadva Örebay þuars
kosi iyo samoveli; da mis drosve iyo evnoni.
þuarobasa ert ttue. da ºpiliss daþda Sïepanoz, da Öa-
taliÖozi iço Samovel. da misa ze-ve - Evnon.

42 43
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

109. da hambavi moqda, vitarmed BaÌdadi agareanta 109. ambavi movida, rom baRdadi agareanebma daipyreso da
daiåçres-o da amistws berýenta kueçanay þorsa ahÖides da amisTvis berZnebma qveyana jors ahkides da waiRes saberZ-
ÂariÌes Saberýneta. neTSi.
110. da misa êemdgomad eris-tvobda Guaram Öuraåalaïi 110. mis Semdeg erisTavobda guaram kurapalati _ meeqvse;
v~, 111. da guaram yrma _ meSvide;
111. da Guaram çrmay z~, 112. mere arSuSa kurapalati _ merve;
112. da merme Arêuêa Öuraåalaïi É~, 113. varaz-bakur apa patrikiosi, romelmac gar-
113. da Varaz-BaÖur Aåay ´aïriÖiozi, romelman Garbanel- banelebi moaqcia _ mecxre;
ni moakcina t~, 114. mere nerse _ meaTe da misi Zeni: filipe _ meTerT-
114. da merme Nerse [i~], da ýeni misni: Piliåe ia~, Sïepanoz mete, stefanozi _ meTormete, adrnese _ mecamete, guarami _
ib~, Adrnese ig~, Guaram id~, meToTxmete;
115. da baÖureani ýÉ Baldadisi (!) ie~; 115. bakureani, baldadis Ze _ meTxuTmete;
116. da ýeni Adrnesesni: Sïepanoz iv~, da Aêoï Öuraåalaïi 116. adrneses Zeni: stefanozi _ meTeqvsmete, da aSot
iz~, da Guaram [iÉ~]. didni eris-tavni esten içvnes. kurapalati _ meCvidmete, da guarami _ meTvramete. didi
117. xolo ÖataliÖozni, romel Evnonisitgan momart erisTavi amdeni iyo.
içvnes: TavpaÄag a~, Evlale b~, Iovel g~, Samovel d~, Georgi 117. xolo kaTalikosebi, romlebic evnonidan aqeT
e~, ±wrion v~, izidbozid z~, Teodore É~, ´eïre t~. ese. iyvnen: TavfaCagi _ pirveli, evlale _ meore, ioveli _ me-
cxrani colisanni içvnes. same, samoveli _ meoTxe, georgi _ mexuTe, kvirioni _ me-
118. merme: mama a~, Iovane b~, Grigol g~, ±lemenïos d~, eqvse, izidbozidi _ meSvide, Teodore _ merve, petre _
Sarmean e~, Talele v~, Samovel z~, ±wrile É~, Grigol t~, Sam- mecxre. es cxra colosani iyo.
ovel i~, Georgi ia~, Gabriel ib~, Ilarion ig~, Arseni id~, 118. mere: mama _ pirveli, iovane _ meore, grigoli _
Evsuki ie~, Basili iv~, Mikael iz~, Davit iÉ~, Arseni it~. mesame, klementosi _ meoTxe, sarmeani _ mexuTe, Talele _
meeqvse, samoveli _ meSvide, kvirile _ merve, grigoli _
mecxre, samoveli _ meaTe, georgi _ meTerTmete, gabrieli
_ meTormete, ilarioni _ mecamete, arseni _ meToTxmete,
evsuqi _ meTxuTmete, basili _ meTeqvsmete, miqaeli _
meCvidmete, daviTi _ meTvramete, arseni _ mecxramete.

44 45
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

[tavi b~] Tavi 2

1. xolo [odes daa]srula srbay [twsi] sarÂmunovebasa 1 . xolo rodesac daasrula wminda samebis sarwmu-
zeda Âmidisa samebisasa Âmidaman da sanaïrelman noebaze Tavisi msvleloba wminda da sanatrelma dedo-
dedupalman Nino, romeli guekmna maxarebel gulta Äuenta falma ninom, romelic gveqca Cveni gulebis maxareblad
da mlxinebel sulta da qorcta Äuenta, da Cveni sulebisa da xorcTa malxineblad,
2. vitar ganiêora erti ese sameupoy, kueçanay 2. rom moiTava es erTi CrdiloeTis sameufo qveyana,
Ärdiloysay, Mcxetisa mepeta samepoy, arÂmuna çovelta mcxeTis mefeTa samefo, arwmuna yvelas naTlisRebiT mamisa
aÌsaareba[y] mamisa da ýisa da Âmidisa sulisay, natlis-Ìe- da Zisa da wminda sulis aRsareba:
bita. 3. qristes mosvla da Soba wminda qalwulisagan;
3. moslvay Krisïesi da êobay Âmidisagan kalÂulisa, 4. naTlisReba da qristes sikvdili da mkvdreTiT
4. natlis-Ìebay da siÖudili Krisïesi da aÌdgoma[y] aRdgoma;
mÖudretit, 5. sikvdilis Semdeg ukvdaveba da sicocxle;
5. êemdgomad siÖudilisa uÖudavebay da cxorebay, 6. RvTis Zis qveynad meored mosvla;
6. meored moslvay ýisa Ìmrtisay kueçanad, 7. marTalTa sicocxle da codvilTa Surisgeba;
7. martalta cxovreba[y] da codvilta êuris-gebay, 8. rameTu misi aris sufeva ukuniTi ukunisamde da Sem-
8. rametu misa ars supevay uÖuniti uÖunisamde da merme- degac, amen.
ca, amen.3 9. roca moaRwia kxoeTis qveyanas, daba buds, das-
9. vitar moiÂia kueçanasa ±xoetisasa(!), dabasa buds, das- neulda im seniT, romliTac mokvda.40
neulda sneulebita mit, romlita-ca mo-ca-Öuda. 10.maSin Seikribnen qveynis mefeebi da mTavrebi
10. maêin êeuÖrbes mepeni kueçanisani da mtavarni dedeb- qalebiTurT da mxedar eriskacTa simravle; da radgan xe-
iturt da simravlÉ erta ýliertay, rametu hxedvida çoveli davda yoveli kaci ninos saxes, rogorc zecis angelozi-
Öaci åirsa Ninoyssa vitarca zecisa angelozisasa. dascuet- sas, dascveTdnen mis knin da Zvel samosels sarwmunoe-
des mciresa mas da ýuelsa samoselsa missa mtxuevita sarÂ- brivi mTxveviT da miZalebiT.
munovebit da iýulebit. 11. evedreboda garSemo msxdomi yvela dedofali,
11. evedrebodes çovelni igi dedopalni garemo msx- romelTac cremlis nakadulebi sdiodaT Tvalebidan
moZRvris, moRvawisa da sneulTa xelovani mkurnalis gan-
domareni, romelta damosdiodes naÖadulni cremltani
Sorebis gamo.
tualtagan matta ganêovrebisatws moýÌurisa, moÌu[a]Âisa
da sneulta mÖurnalisa qelovnisa.

46 47
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

12. eïçodes dedopali Salome uúarmeli da ´eroúavri 12. eubnebodnen dedofali salome ujarmeli da peroJav-
sivnieli da mat tana çovelni mtavarni hÖitxvides mas da ri sivnieli da maTTan erTad yoveli mTavari ekiTxeboda
eïçodes: "vinay anu vitar moêuer êen kueçanasa Äuensa macx- mas da eubneboda: “saidan an rogor moaRwie Sen Cvens qveya-
ovrad Äuenda, anu sada-me iço aÌzrday êeni, dedopalo? naSi Cvens mxsnelad, an sad moxda Seni aRzrda, dedofalo?
mauÂçe Äuen sakmÉ êeni! raysa iïçw ïçueobasa, ïçueta mqsne- gvauwye Cven Seni ambavi _ rad ambob Sens tyveobas, tyveTa
lo, sanaïrelo! mxsnelo, sanatrelo!
13. rametu esera gwsÂavies êen mier, vitarmed çopil ar- 1 3 . vinaidan es gviswavlia Sens mier, rom yofilan
ian ÂinaysÂarmeïçuelni åirvel moslvadmde ýisa Ìmrtisa winaswarmetyvelni RmerTis Zis qveynad pirvelad mosvlamde;
kueçanad da merme mocikulni atormeïni, da Öualad same- da mere Tormeti mociquli; Semdeg samocdaTormeti da
ocdaatormeïni da Äuenda aravin moavlina Ìmertman, garna CvenTan aravin moavlina RmerTma, Sens garda. da rogor
êen. da vitar iïçw, vitarmed: "ïçue vari me, anu vitarca Hin- ambob, rom: `tyve var me?”, anu, rogorc hindoeTSi Tu?41
doets tu?". 1 4 . maSin daiwyo laparaki ninom da Tqva: `sarwmunoeb-
14. maêin iÂço siïçuad Nino da tkua: "asulno sarÂmu- is asulno, RvTis maxarebelno,42 Cemo dedoflebo, gic-
novebisano, maxlobelno Ìmrtisano, dedopalno Äemno, qerT Tqven, rogorc im pirvel wminda dedebs, srul sarw-
gxedav tkuen, vitarca åirvelta mat Âmidata dedata munoebaSi da RmerTis siyvarulSi myofebs. da gnebavT
çovelsa mas sarÂmunovebasa da siçuarulsa Ìmrtisasa. da Cemi gavlili gzis Setyoba, Tqveni glaxaki mxevlisa, da
ginebs gzata Äemta cnobay, glaxaÖisa mqevlisa tkuenisata[y] gauwyebT kidec.
da gauÂço-ca. 1 5 . ager mobjenia Cemi suli Cems xorxs da dameZineba
15. esera mosrul-a suli Äemi qorqad Äemda, dameýinebin Cemi dedis ZiliT saukunod, magram aiReT wignis sawer-
ýilita mit dedisa Äemisayta sauÖunod. aramed moixuenit kalami da aRwereT Cemi siglaxake da Cemi uqmi cxovreba,
aÌsaÂerelni Âignisani da daÂeret siglaxaÖÉ Äemi da udebi raTa icodnen Tqvenma Svilebmac Tqveni sarwmunoeba da
cxorebay Äemi, rayta uÂçodian êvilta-ca tkuenta sarÂmu- Cemi Sewynareba; da RvTis saswaulebi, romelTagan ginax-
novebay tkueni da êeÂçnarebay Äemi, da sasÂaulni Ìmrtisani, avT mciredi im mTebze, im mayvlovanSi, svetis aRmarTvisas
romelni gixilvan mciredni mtata mat zeda, maçulovansa mas da gaRma im wyaroze da yvelaferi, vidre aq CemTan mosv-
êina, sueïisa aÌmartebasa, da mier Âçarosa mas zeda, da vidre lamde. TviTon ufalma icis da Cemma sulma, romelic Cems
aka moslvadmde Äemda. twt upalman icis da sulman Äemman, Tvalebs uxilavT zecidan miwaze gadmosuli saswaulebi”.
romeli uxilavs tualta Äemta zecit gardamo kueçanasa zeda". 1 6 . mxolod maSinRa moitanes sawer-kalami salome
uJarmelma da sivnielma peroJavrim. da daiwyo Txroba wmin-
16. maêin mo-xolo-ixunes saÂerelni Salome uúarmelman
da ninom da isini werdnen. Tavisi Sobis win Tavisi
da sivnielman ´eroúavri. da iÂço siïçuad Âmidaman Nino da
mSoblebis ambavi daiwyo.
igini Âerdes. Âina êobisa misisa mêobelta mista sakmed iÂço.

48 49
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

[tavi g~] Tavi 3

1. cxorebay Âmidisa Ninoysi. 1. wminda ninos cxovreba.


2. iço mat úamta oden Georgi ÖabaduÖieli iÂama 2. es iyo im dros, roca georgi kabadukieli iwama
KrisïÉstws, qristesTvis. 43
3. mat dÌeta ±abaduÖiayt kalakit Öaci vinme mtavarta 3. im xanebSi kabadukiis qalaqidan erTi kaci mTavarTa
êesabami, monay Ìmrtisay, Âarvida Hromed mepeta Âinaêe swori, mona RvTisa, wavida romSi mefeTa winaSe samsaxure-
msaxurebad da niÅisa moÌebad. blad da wyalobis mosapoveblad.
4. da mat-ve dÌeta Öaci vinme iço ±olasïas êina da esxnes 4. imave xanebSi erTi kaci iyo kolastaSi44 da hyavda
or êvil: ýÉ da asuli. saxeli ýisa misisay Iobenali, xolo ori Svili: Ze da asuli. saxeli misi Zis iyo iobenali,
asulisay - Susana. da vitar aÌesrulnes mêobelni igi, xolo asulisa _ susana. da roca aResrulnen mSoblebi,
daêtes êvilni matni oblad. aÌdges da Âarvides Âmidad darCnen maTi Svilebi oblad. adgnen da wavidnen wminda
kalakad IerusalÉmd, imed-çves sasovebay igi çovelta qalaq ierusalemisken, daiimedes yvela qristianis sasoe-
krisïeanetay - Âmiday adgomay da mievedrnes mun. ese ýmay ba _ wminda aRdgoma da Tavi Seavedres iq. Zma susanasi
Susanaysi miemtxwa devïalarobasa, xolo Susana hmsaxurebda ewia devtalarobas45, xolo susana msaxurebda miafors46,
miaporsa, Saras betlemelsa. sara beTlemels.
5. xolo ese ÅabuÖi ÖabaduÖieli miiÂia Âinaêe mepisa 5. xolo is kabadukieli Wabuki mivida mefis winaSe
Hromed. da eÂçvnes branþni hromta brýolad velsa zeda romSi. da daewyvnen branjebi47 romaelebTan sabrZolve-
´iïalanisasa. da mosca Ìmertman ÅabuÖsa mas ÖabaduÖielsa lad pitalanis velze. da misca RmerTma kabadukiel Wa-
ýali uýleveli da kmna Âina-aÌdgomay mïertay ýlierad, buks uZleveli Zala da gauwia mtrebs Zlieri winaRmde-
vidremdis Âarikcina sivlïolad. da êeiåçra mepÉ branþtay goba, vidre ar gaaqcia sirbiliT. da Seipyro branjebis
da mis tana mtavarni mravalni. mefe da masTan erTad mravali mTavari.
6. da êeiçvanna Âinaêe mepisa mepÉ branþtay da çovelni 6. Seiyvana mefis winaSe branjebis mefe da yvela mTa-
mtavarni. xolo mepeman ganaÂesa siÖudili mati. maêin iÂçes vari, xolo mefem ganaCina maTi sikvdili. maSin daiwyes
ïirilad branþta mat da evedrebodes Zabilovns: "moguec tirili branjebma da evedrebodnen zabilons: `mogveci
åirvelad êþuli êeni da êegwçvanen Äuen ïaýarsa mas Ìmrti- pirvelad Seni rjuli da Segviyvane Cven Tqveni RvTis
sa tkuenisasa, da maêin içavn siÖudili Äueni, rametu êe-ca- taZarSi da maSin dadges Cveni aRsasruli, radgan Sen
Segvipyar, Senve aRasrule es Cvenze da ubralo iqnebi
êen-ve-gwåçren, da êen-ve çav ese Äuen zeda, da ubralo iço
Cveni sisxlisagan”.
sisxlta Äuentagan".

50 51
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

7. xolo Zabilovns-Ìa esma, mÂrapl auÂça ese mepesa da 7. xolo zabilonma es rom gaigona, swrafad auwya mefes
åaïreaksa siïçuay mati. da mosces mat nateli qelsa kueêe da patriarqs maTi sityva. da naTelsces maT zabilovnis
Zabilovnissa da êeiçvannes ïaýarsa Ìmrtisasa, Âmidasa eÖle- xelqveS, Seiyvanes RvTis taZarSi, wminda eklesiaSi da
siasa, da aziarnes saidumlota krisïesta. da uÄuennes mat aziares qristes saidumloebs da aswavles maT wminda mo-
didebani igi Âmidata mocikultani. ciqulTa didebani48.
8. da dilayt adre aÌdges branþni igi da samoseli 8. diliT adre adgnen branjebi, samkvdro samoseli
samÖudroy êeimoses da ganvides adgilsa mas Öacta saÖlavsa, Seimoses da gavidnen kacTa saklav adgilas, loculobd-
ilocvides da hmadlobdes Ìmertsa natlis-Ìebasa mas zeda nen da madlobdnen RmerTs naTlisRebisa da ziarebi-
da ziarebasa da iïçodes: "Äuen siÖudilsa êina uÖudav vart, saTvis da ambobdnen: `Cven sikvdilSic ukvdavebi varT,
rametu Ìirs-mçvna Äuen Ìmertman esevitarsa didebasa xil- radgan Rirsi gagvxada Cven RmerTma amgvari didebis
vad da sagzalsa mas daulevnelsa, qorcsa da sisxlsa xilvisa da im gamouleveli sagzlisa _ xorcisa da sisx-
KrisïÉs, ýisa Ìmrtisa uÖudavisa mis meupisasa, romeli ars lisa qristesi, RmerTis Zis, im ukvdavi meufis, romelic
uproys umaÌles çovelta maÌalta da ukuesÖneles çovelta yvela maRalze ufro umaRlesia da uqvesknelesia yvela
kuesÖnelta, rametu igi ars Öurtxeul uÖuniti uÖunisamde, qvesknelze, radgan igi aris kurTxeuli ukuniTi uku-
amen. xolo vay naêobta Äuenta, naçopta simÂarisata, mÖwdrta nisamde, amen. magram vai Cvens Svilebs _ simwris nayofT da
bnelisata". sibnelis mkvidrebs”.
9. da qmobdes igini: "movedin meqrmlÉ ege da aÌixuenit 9. da iZaxdnen isini: `movides jalaTi da wagvacaleT
tavni Äuenni Äuengan..." amas ray hxedvida Zabilovn, aÌiýra Tavebi”. ucqerda ra amas zabiloni, aRelda gonebiT da
gonebita da ïiroda, rametu vitarca cxovarta tavni tws- tiroda, radgan rogorc cxvrebs, TavianTi Tavebi dasak-
niÖlvad Âareåçrnes da vitarca Öravta êvilta matta lavad gaewvdinaT da rogorc kravebs, TavianT Svilebs
sÂçalobdes. maêin êevida Zabilovn Âinaêe mepisa da ise ibralebdnen. maSin Sevida zabiloni mefis winaSe, gam-
gamoitxovna, da niÅita ganuïevna. oiTxova branjebi da saCuqrebiT gauSva.
10. xolo igini evedrebodes Zabilovns, rayta Âarhçves 1 0 . xolo isini evedrebodnen zabilons, rom wahyves
kueçanad mata da misces êþuli Krisïesi da natlis-Ìebay maT qveyanaSi da misces qristes rjuli da wyliT naTlis-
Âçlita çovelsa ersa matsa. xolo ismina mati Zabilovn da Reba mTel maT xalxs. xolo zabilonma Seismina maTi da ga-
mostxovna mÌdelni åaïreaksa. da brýanebay moiÌo mepisagan. mosTxova mRvdlebi patriarqs, brZaneba miiRo mefisagan
da Âarvides sixarulit. da wavidnen sixaruliT.
11. rogorc ki miuaxlovdnen, daaxloebiT erTi dRis
11. da vitarca mieaxlnes vitar ert dÌisa savalsa, miqda
savalze, mivida ambavi, rom mefe modis cocxali da yvela
hambavi, vitarmed mepÉ movals cocxali da çovelni mtavarni
mTavari masTan erTadaa. maSin daiZra is aTi saerisTavo:
mis tana. maêin êeiýrnes atni igi saeristvoni: Xolamay da
xolama da xozaba, xlaWa, xeneSagi, timgaragi, zaqa, gza,

52 53
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

Xozabay, XlaÅay, Xeneêagi, ºimgaragi, Zakay, Gzay, Zargay, zarga, zarda, zarma da samefo Tmonigoni da moegebebodnen
Zarday, Zarmay da Tmonigoni sameupoy da moegebvodes did mdinareze, Rdamaraze.
mdinaresa zeda didsa ¬damarasa. 1 2 . gahyo branjTa mefem xalxi da daayena wylis imier
12. da ganço mepeman eri igi da daadgina Âçalsa mas imier da amier. akurTxes mRvdlebma mdinare, Cavida mTeli xalxi
da amier. da aÖurtxes mÌdelta mdinarÉ igi da êtaqda çove- im mdinareSi, ganibanebodnen da amodiodnen erT gamosasv-
li eri mdinaresa mas da ganibanebodes, da aÌmovidodes ga- lelSi. adebda zabiloni xels mTel ers aTi dRe. aR-
mosavalsa ertsa. da dasdebda Zabilovn qelsa çovelsa ersa marTes karvebi, Sewires mRvdlebma Jamiswirva49 da
at dÌe. da aÌhmartnes Öaravni da êeÂires mÌdelta úami, da aziares branjebi qristes saidumloebs.
aziarnes Krisïes saidumlota. 1 3 . zabilonma datova50 mRvdlebi, dauwesa qristiano-
13. da ganuïevna mÌdelni da ganhÖarga çoveli Âesi bis yvela wesi, dautova kurTxeva da wavida didZali
krisïeanobisay. dauïeva Öurtxevay da Âarvida niÅita didi- saCuqrebiT hromisken.
ta Hromed. 14. ganizraxa Tavis gulSi da Tqva: `wavide ierusalim-
14. da ganizraxa gulsa twssa da tkua: "Âarvide Ierus- Si”, da misca glaxakebs mTeli Tavisi monagebi.
alÉmd". da misca glaxaÖta çoveli igi monagebi. 1 5 . amasobaSi devtalari patriarqi gamxdariyo da
15. da devïalari igi åaïreak-kmnul iço. da priad Zalze daumegobrdnen erTmaneTs zabiloni da patriarqi.
daimegobrnes urtiertas Zabilovn da åa[ï]reaki. 1 6 . uTxra sara miaforma patriarqs: `es zabiloni _
16. hrkua Sara miaporman åaïreaksa: "ese Zabilovn - mamay mama da embazi branjTa, aris kaci sruli sibrZniT da
da embazi branþtay, Öaci sruli sibrýnita da Ìmrtis moêiêe- RvTismoSiSebiT. amas mieci Seni da susana colad”. moewo-
bita. amas miec day êeni Susana colad". na wminda patriarqs misi sityva da misces mas susana co-
17. da stnda Âmidasa åaïreaksa siïçuay misi da misces Su- lad.
sana colad misa. da Âarvides twsa kalakad ±olased. da me 1 7 . wavidnen isini Tavisi qalaqisken, kolasaSi. mx-
oden viêev matgan. da igi[ni] arian mêobelni Äemni. da olod me gavCndi maTgan da isini arian Cemi mSoblebi.
aÌmzarda me dedaman Äemman ÂiaÌta êina twsta, msaxurebasa gamzarda me dedaCemma Tavis kalTaSi dRe da Rame Seus-
êina glaxaÖtasa dÌe da Ìame daucadebelad. veneblad glaxakTa msaxurebaSi.
18. da vitarca vikmen me atormeïis Âlis, mêobelta Äemta 1 8 . da roca gavxdi Tormeti wlis51, Cemma mSoblebma
gançides çoveli, ray-ca akunda, da Âarvides IerusalÉmd. gayides yvelaferi, rac hqondaT da wavidnen ierusalem-
maêin mamaman Äemman daiÂera þuari åaïriakisagan da ganiþmna Si. maSin mamaCemma daiwera jvari patriarqisagan da gaim-
ijna dedaCemisagan. Camikra me mkerdSi, damaRvara,
dedisagan Äemisa. da êemiïçbo me mÖerdsa missa da damaÌuar-
rogorc niaRvari, Tavisi cremlebi Cems Tvalebsa da sax-
na, vitarca Ìuarni, crem[l]ni twsni tualta da åirsa Äemsa. da
eze da miTxra:
mrkua:

54 55
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

19. "êen, mxolovo asulo Äemo, esera dagiïeveb êen oblad 19. “Sen, erTaderTo asulo Cemo, ager gtoveb Sen
Äemgan da migitualav êen Ìmertsa catasa, mamasa çovelta oblad Cemgan da migabareb caTa RmerTs, yovelTa mamas,
mzrdelsa da upalsa, rametu igi ars mamay oboltay da gamzrdelsa da ufals, radgan igia oblebis mama da
msaþuli kurivtay. nu geêinin, êvilo Äemo! xolo êen mag- qvrivebis gamkiTxavi. nu geSinia, Svilo Cemo! oRond Sen
danelisa Mariamis êuri aÌiÌe siçuarulisatws Krisïesisa da magdanel mariams da lazares debs mihbaZe qristes siy-
data mat Lazaresta. da tu êen esrÉt geêinodis misa, vi- varulSi da, Tu Sen iseTive SiSi geqneba misi, rogorc
tarca mat, man egrÉt mogces çoveli, ray-ca stxovo mas, odes maT, igi iseve mogcems yvelafers, rasac sTxov, rodesac
ray gindes misgan." raime mogindeba misgan.”
20. da mo-mca amborebay sauÖunoy da Âarvida ÂiaÌ Ior- 20. da meambora samaradisod da wavida gaRma iordanes
danesa Öacta mat tana velurta, romel-ray çopay misi icis im velur xalxTan; sxva ram misi saqmeebi icis misma ufalma
misman upalman Iesu. xolo deday Äemi misca åaïreakman msax- iesom. xolo dedaCemi misca patriarqma msaxurad glaxakebs,
urad glaxaÖta, dedata uýlurta. uZlur qalebs.
21. xolo me vhmsaxurebd miaporsa somexsa dvinelsa or 2 1 . xolo me vemsaxurebodi miafors, dvinel somexs
Âel. da vhÖitxevdi vnebata mattws Krisïesta, þuar-cumisa, ori weli.52 da vekiTxebodi qristes tanjvaTa, jvarcmis,
daplvisa da aÌdgomisatws misisa, da samoslisa misisa da daflvisa da misi aRdgomis Sesaxeb; da misi samoslisa da
þuarta da ïilotasa da sudarisasa çovelsa miÂçebit, ram- jvrebis, tiloebisa da sudaris Sesaxeb _ yvelafers Tan-
etu aravin çopil iço, arca iço êoris IerusalÉmsa zomi mimdevrobiT, radgan aravin yofila, da arc iyo ierusa-
misi mecnierebita êþulisa gzasa ýuelsa da axalsa çovelsa- lemSi misi toli rjulis wesis codniT _ Zvelis da ax-
ve. lis, yovelivesi.
22. iÂço uÂçebad Äemda da tkua: "vxedav, êvilo Äemo, ýal- 22.daiwyo miaforma CemTvis Txroba da Tqva: `vxedav,
sa êensa, vitarca ýalsa lomisa ýuvisasa, romeli izaxebn çov- Svilo Cemo, Sens Zalas, rogorc Zalas Zu lomisa, romelic
elsa-ve zeda otxperqsa, gina vitarca orbi dedali, romeli dahRrialebs yvela oTxfexs; anda, rogorc dedali orbi,
aÌvidis simaÌlesa aertasa uproys mamlisa da çoveli kueça- romelic adis haeris simRleebSi mamalze maRla da mTe-
nay gugasa tualisa misisasa, mciresa margaliïis sÂorsa, li dedamiwa mis, mcire margalitis xela Tvalis gugaSia,
êeaçenis da ganixilis, ganicadis saÅmeli misi, cecxlebr rom SeaCerebs da daakvirdeba, SeniSnavs Tavis saWmels,
dainaxis, mouïevnis prteni êrialebad da miimartis mis cecxliviT dainaxavs, gaSlis frTebs SrialiT da mi-
zeda. egret iços cxorebay êeni ÂinamýÌurebita sulisa emarTeba masze*, _ ase iqneba Seni cxovrebac suliwmindis
winamZRvrobiT”.
Âmidisayta".

* Sdr. iob. 9:26; 15:23; 39:26-30; dan. 7:4.

56 57
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

tavi d Tavi 4

1. aÌÂerili mis[i]ve Salome uúarmelisay. 1 . misive, salome ujarmelis aRwerili.


2. a viÂço da gitxra çoveli, 2. `axla daviwyeb da getyviT yvelafers:
3. odes-igi ixiles Ìmerti uÖudavi Öacta moÖudavta 3. rodesac ixila ukvdavi RmerTi mokvdavma xalxma
kueçanasa zeda, romeli mosrul iço misgan, IsraÉli uÖun- amqveynad, romelic mosuli iyo misgan, israeli gandga da
dga. da moÂodebay çovelta ucxota natesavtay, ucxota mouwoda RmerTma ucxo modgmebs, ucxo RmerTebisadmi
Ìmertta monebultay, vitarca twt unda qsnay soplisay, damonebulT, vinaidan Tavad undoda qveynierebis xsna,
romeli dahbada. iÂço Öetilis-çopad huri[a]ta: mÖudarta romelic gaaCina. daiwyo sikeTis keTeba iudevelTaTvis:
aÌdginebad, brmata aÌxilvad, çovelta sneulta mkvdrebis aRdgena, brmebis Tvalis axela, yvela sneulis
ganÖurnebad. ese êeiêurves, êeizraxnes da Âaravlinnes gankurneba. es SeSurdaT iudevelebs, ibWes da gaagzavnes
sïraïioïni çovelsa kueçanasa sÂrapit moslvad. da mxedrebi yvela qveyanaSi saswrafod mosasvlelad da am-
iïçodes, rametu: aha esera ÂarvÂçmdebit-o. bobdnen, “aha, ager viRupebiT”-o.
4. maêin moiÂines çovlit soplit Öacni huriani, mecnier- 4. maSin movida yvela qveynidan xalxi, iudevelebi,
ni êþulsa Mosessa, romelni anïaÖrad aÌudges sulsa moses rjulis mcodneebi, romlebic winaRudgnen53 wmida
Âmidisasa da ray-igi unda Krisïesa matgan, mat aÌasrules: suls54 da rac TviT undoda qristes maTgan, maTac is aRas-
þuars acues da samoselsa missa zeda Âil-itxines. da Âilit rules: jvars acves da mis samoselze wili iyares. da
hxuda Ärdilota, mcxetelta, Öuarti igi uplisa Iesuysi, da wilxvda Crdiloelebs, mcxeTelebs, ufal iesos kvarTi.
dahples mat dambadebeli twsi da dahÖrýales saplavi. xolo da damarxes maT Tavisi dambadebeli da daxSes saflavi.
igi aÌdga, vitarca tkua åirvel. da ïiloni igi, odes xolo is aRdga, rogorc iTqva dasawyisSi, da rodesac ga-
gantena, isxnes saplavsa êina. Tenda, tiloebi saflavSi ewyo.
5. da ese çoveli Âarmoicada ´ilaïe da movida saplavad 5. es yvelaferi naxa pilatem: movida saflavTan igi
igi da coli misi da ïiloni igi åovnes, da moixuna igini da misi coli da tiloebi ipoves. aiRo isini pilates
colman ´ilaïesman. da Âarvida Ârapita didita ´onïod, colma da wavida didi siswrafiT pontoSi, Tavis saxlSi,
saxed twsa, romeli ikmna morÂmune Krisïesa. xolo da romelic qristes morwmune gaxda55. xolo mravali xnis
êemdgomad úamta mravalta movides igini qelta LuÖa Semdeg moxvdnen es tiloebi luka maxareblis xelSi da
maxarebelisata da dasxna igini man, sada-ca twt icis. daawyo isini, sadac TviTon icis.
6. xolo sudara ar aRmoCnda saflavSi iseve, rogorc
6. xolo sudari ara iåova, vitarca qorcni Krisïesni. tkues
qristes sxeuli. Tqva zogma petreze, rom man moaxerxa
viet-me ´eïrestws, vitarmed qel-iÂipa axumad-o da akundes,
aReba da mas hqondao, magram cxadad veraferi Tqves, iseve
garna gancxadebulad aray miutxres, vitar sxuay çoveli.
rogorc sxva yvelaferze.

58 59
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

7. xolo þuarni amas kalaksa êina damarxul arian, xolo 7. xolo jvrebi am qalaqSia damarxuli, magram maTi
adgili mati vervin icis, odes inebos Ìmertman, gamoÄnden. adgili aravin icis, rodesac inebebs RmerTi _ gamoCndebian.
8. maêin mivec Öurtxevay upalsa Ìmertsa da madli de- 8. maSin miveci kurTxeva ufal RmerTs da madloba _
dopalsa mas Äemsa amas çovelsa zeda tx[r]obasa. da Öualad Cems dedofals am yvelafris moyolisaTvis. da kidev vkiTxe,
vhÖitxe, vitarmed: "sada ars Ärdiloysa igi kueçanay, anu rom: `sad aris is CrdiloeTis qveyana, an sad aris Cveni
sada ars samoseli igi uplisa Äuenisay?" mrkua me: uflis samoseli?”. mipasuxa: `CrdiloeTis qveyana somxiTis
"Ärdiloysa kueçanay Somxitisa mteul ars, saÂarmartoy mTianeTia, warmarTuli qveyanaa _ berZenTa da uJikTa56 sa-
kueçanay, saqelmÂipoy berýentay da uúiÖtay". gamgeblo”.
9. mat dÌeta êina mo-vinme-vida dedaÖaci epeseli 9. im xanebSi movida erTi efeseli qali wminda
tavçuanis-cemad Âmidasa adgomasa da hÖitxvida miapori aRdgomis Tayvanissacemad da ekiTxeboda miafori im
dedaÖacsa mas, tu: "helene dedopali egetsa-ve bnelsa êina qals, rom: `elene dedofali iseTsave bnelSia da maTi me-
ars-a da mepobay mati twnier Ìmrtisa?" xolo man hrkua: "me foba kvlav RvTis gareSea?”. xolo man uTxra: “me var maTi
var mqevali mati da maxlobeli ganzraxvasa matsa çovelsa, da msaxuri da maTi yvela ganzraxvis Tanamdgomi da didi
didi Âadierebay akus hromta KrisïÉs mimart êþulisatws, ltolva aqvT romaelebs qristes rjulis da naTlisReb-
da natlis-Ìebisa". is mimarT”.
10. xolo me varku miaporsa: "Âarmavline da Âarvide Âi- 1 0 . xolo me vuTxari miafors: `gamagzavne da waval
naêe Helene dedoplisa, nuuÖue mimiaxlos siïçws-gebad mis elene dedoflis winaSe, iqneb damiaxlovos Tavis winaSe
Âinaêe KrisïÉstws". da man auÂça åaïreaksa. xolo man miÂoda, qristes Sesaxeb sasaubrod”. da man auwya patriarqs.
Âmidaman mamaman Äemman åaïreakman, ýmaman dedisa Äemisaman, da xolo me57 damiZaxa, Cemma wminda mamam, patriarqma, deda-
damadgina aÌsavalsa saÖurtxevelisasa da damasxna qelni Cemis Zmam da damayena sakurTxevlis aRsavalze da damaw-
misni mqarta Äemta. da sult-itkuna cad mimart da tkua: yo Tavisi xelebi mxrebze da Sestira cas da Tqva:
11. "upalo Ìmerto mamatao da sauÖunetao, qelta êenta 1 1 .`ufalo, RmerTo mamaTao da saukuneTao, Sens xe-
êevhvedreb obolsa amas, êvilsa disa Äemisasa da Âarvavlineb lebs Sevavedreb am obols, Cems diSvils da vagzavni Seni
kadagebad êenisa Ìmrteebisa da rayta axaros aÌdgomay êeni, RvTaebis saqadageblad da imisTvis, rom axaros Seni
sada-ca êen satno-iço srbay misi ekmen Krisïe amas gza, mog- aRdgoma iq, sadac Sen inebo misi svla. Sen eyav, qriste,
zaur, navt-sadgur, moýÌuar, ena mecnierebis, vitarca-igi amas gzad, mogzaurad, navsadgurad, moZRvrad, codnis
Âinata mat moêiêta saxelisa êenisata" enad, rogorc Seni saxelis uwindel moSiSebs”.
12. da gamaSora dedaCems da momca me jvari da kurTxeva
12. da miþmna dedisagan Äemisa da mo-mca me þuari da
sagzlad. da gavemarTe im qalTan erTad. da rodesac
Öurtxevay sagzlad. da Âarvemarte dedaÖacisa mis tana. da
mivediT mis saxlSi, iq vnaxeT erTi dedofali, mefeTa
odes mivedit saxid misa, mun våovet dedupali vinme mepeta

60 61
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

[e]vadagi, saxelit Ripsime, romeli eloda IerusalÉmit STamomavali, saxelad rifsime, romelic eloda ierusalimi-
natlis-Ìebasa da Krisïes aÌsaarebisatws suroda. maêin mi- dan naTlisRebas da qristes aRsarebis survili hqonda. ma-
mca me qelta mista dedaÖacman man, da mivec mas nateli qelsa Sin Camabara mis xelT im qalma da miveci naTeli Cems xe-
kueêe Äemsa, mas da ormeocsa sulsa mis tana saxlisa misisata. lqveS mas da misi saxlis ormoc suls, masTan erTad.
da Âarvedit saxid misa da viçvenit mun or Âel. wavediT mis saxlSi da viyaviT iq ori weli.
13. maêin moxeda upalman Saberýnetsa da hrÂmena mepesa 1 3 . maSin moxeda ufalma saberZneTs da irwmuna mefe
±osïanïines, da Krisïe aÌiara man da dedaman misman da çov- konstantinem. qriste aRiara man da misma dedam da mTelma
elman åalaïman matman dasabamitganta Âelta xut atas otxas maTma sasaxlem dasabamidan xuTi aTas oTxas ormocdaoTx,
ormeocdaotxsa, xolo Krisïes aÌmaÌlebitgan samas da at- xolo qristes amaRlebidan _ samas TerTmet wlebSi. da
ertmeïsa. da Âaremarta çoveli Saberýneti krisïeanobasa. daadga mTeli saberZneTi qristianobas.
14. meêwdesa Âelsa iço Âmiday Örebay NiÖeas, da mervesa 1 4 . meSvide wels iyo wminda kreba nikeaSi. merve wels
Âelsa iço sivlïolay Äueni Saberýnetit. iyo Cveni gaqceva saberZneTidan.
15. Ripsime dedopali da gay[a]ne, dedamýuýÉ, da orme- 1 5 . rifsime dedofali da gaiane dedamZuZe, da or-
ocdaati suli Âarmovemartenit ttuesa åirvelsa mocdaaTi suli gamovemarTeT pirveli Tvis58 TxuTmetSi
atxutmeïsa da gamovedit areta Somxitisata, samotxesa mas da amovediT somxiTis mxareSi, Trdat mefis baRSi. isini
Trdaï mepisasa. igini moiÖlnes mun ttuesa åirvelsa, daxoces iq pirveli Tvis ocdaaTSi, paraskev dRes.
ocdaatsa, dÌesa åarasÖevsa. 1 6 . xolo me davrCi vardis eklebSi, radgan vardi da
16. xolo me davêti eÖalta êina vardisata, rametu vardi nuSi hyvaoda im dros da rodesac amodiodnen im wmidaTa
da nuêi çuavoda mas úamsa. da odes-igi aÌmohvidodes sulni sulebi, vixile zecidan samoslis msgavsad Camomavali
Âmidata mat, vixile zecit samoslis msgavsad Äamomavali di- diakvani59 naTlis olariT. da xelT hqonda sasakmevle,
aÖoni olarita natlisayta. da qelta mista akunda sasaÖumev- romlisganac gamodioda surnelebis kvamli, riTac cani
lÉ, romlisagan gamovidoda Öuamli sulnelebisay, romeli ifareboda; da masTan erTad vixile cis mxedrobis simrav-
cata dahparvida. da mis tana simravlÉ erta cisatay. da êei- le. da SeierTes is wmidaTa sulebi zecaTa mxedrebma da
ertnes Âmidani igi sulni erta mat zecisata da didebit aÌ- didebiT amaRldnen cisken.
maÌldes cad. 17. xolo me SevRaRade: `ufalo, ufalo, rad mtoveb me
17. xolo me vÌaÌadçav: "upalo, upalo, rad damiïeve me aspitTa da iqedneTa Soris?”. xma momesma iqidan, romelic
êoris asåiïta da ikedneta?" qmay mesma me munit, romeli meubneboda me: `aseve moxdeba Seni wayvana, rodesac eg eka-
li, romelic Sens garSemo aris, mTlianad gaxdeba vardi
meïçoda me: "esretve iços Âarçvanebay êeni, odes ege eÖali,
mewamuli da surnelovani, Sens mier. xolo Sen adeqi da
romeli êensa garemoys ars, çoveli-ve ikmnes vard meÂamul,

62 63
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

sulnel êen mier. xolo êen aÌdeg da vidode aÌmosavalit, iare aRmosavleTiT, sadac samkali bevria da muSakni sruli-
sada-igi ars samÖali priad da muêaÖni çovlad-ve ara arian". ad ar arian”.
18. xolo me Âamoved da moved Uloåoreta da davizamtre 1 8 . xolo me wamovedi da movedi uloporeTSi60 da
Åirta êina didta. da ttuesa meotxesa Âarved mtata zeda davizamTre did gaWirvebaSi. da meoTxe Tves wavedi javax-
¿avaxetisata, rayta vcna, tu sadayt ars Mcxetay. da eTis mTebze, rom gamego, Tu saiTken aris mcxeTa. mivaRwie
mivemtxwe mtasa zeda...4. ïbasa didsa gardamdinaresa, mTaze61 gadamdinare did tbas, romelsac erqva faravani.62
romelsa erkua Panavray, davdeg mun or dÌe. vitxove gavCerdi iq ori dRe, viTxove saWmeli meTevzeTagan, gav-
sazrdeli metevzurtagan da ganvýlierdi ýalita mit Zlierdi im saWmlis ZaliT da madli miveci RmerTs.
sazrdelisayta, da madli mivec Ìmertsa. 1 9 .mwyemsebi iyvnen imave adgilas da darajobdnen sa-
19. da mÂçemsni jçunes mas-ve adgilsa da qumilvides darajos TavianT faraSi. mouxmobdnen maT RmerTebs, ar-
quminvasa Ìamisasa samÂçsota êina matta. da hxadodes Ìmert- mazsa da zadens da uTqvamdnen Sesawiravs, roca movalTo.
ta matta Armazss da Zadens da utkumides êesaÂiravsa, odes 20.dilaadrian avdeqi da vkiTxe erT maTgans, Tu:
movidodet-o. `romeli dabidan xarT Tqven?~. da miTxra man: `zogi daba
20. da dilaj adre aÌvdeg da vhÖitxe ertisa matganisa, elirgnidan, zogi safurclidan, zogi qinjareli da
tu: "sadjt soplit xart tkuen?". da mitxra: "zogni dabit zogic rabateli didi qalaqis, mcxeTisa, sadac RmerTebi
elirgnit (?) da zogni sapurclit da zogni kinþarelni da RmerToben da mefeebi mefoben~.
rabaïelni didisa kalakisa Mcxetisani, sada Ìmertni 2 1 .Sevxede CrdiloeTis mTebs, radgan im zafxulis
Ìmertoben da mepeni mepoben". dReebSi Candnen savseni sastiki haeriTa da TovliT. SevZr-
21. da mivhxeden mtata Ärdiloysata, rametu dÌeta zapx- wundi me Zalian da vTqvi: `ufalo, ufalo, waiRe Cemi suli
ulisata savseni Ändes haerita sasïiÖita da tovlita. da Cemgan~.
êevýrÂundi me priad da vtku: "upalo, upalo, mimiÌe suli 22.movitane erTi lodi, davide sasTumlad im tbis
Äemi Äemgan". gasadinarTan da daviZine. movida CvenebaSi erTi kaci si-
22. da moviÌe lodi erti da davdev igi sastunlad Äemda, maRliT zomieri, TmiT naxevrad Tmiani63 da momca beWed-
da gardasadinelsa mis ïbisasa. da daviýine da movida dasmuli wigni da miTxra: `saswrafod miarTvi es mcxeTa-
Äuenebit Öaci erti hasaÖita zomi, (?) tmita naxevar-tmosan. Si warmarTTa mefes~. me daviwye misdami tiriliT vedre-
da mo-mca Âigni dabeÅduli da mrkua me: "sÂrapit miartu ese ba da vuTxari: `batono, qali var ucxo da umecari, rogor
Mcxetad mepesa Âarmarttasa". da me viÂçe ïirilit vedrebad mivide me, arc ena vici, ra vTqva ucxo xalxTan?~. maSin gax-
misa da varku: "upalo, deda Öaci var ucxoy da umecari, sna is wigni da momca wasakiTxad, dawerili iyo romaul-
vitar mivide me, arca enay vici, ray vtkua ucxota natesavta ad* da iesus beWeddasmuli.
tana"? maêin ganqsna Âigni igi da mo-mca me Öitxvad.
daÂerili iço hromaelebr, dabeÅdul iço, iesujsi. * laTinurad

64 65
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

23. daÂeril içunes atni siïçuani, vitarca-igi picarta 23. dawerili iyo aTi sityva, ise, rogoc Tavdapirvelad
kvisata åirvel. qvis ficrebze64:
24. ~a: sada ikadagos saxarebay ese, mun-ca jtkumodis 24. 1: sadac iqadageba es saxareba, iqac iTqmodes es
dedaÖaci ese. qali.
25. ~b: "arca mamaÖacebay da arca dedaÖacebay, aramed 25. 2: `arc mamri da arc mdedri, aramed Tqven yvelani
tkuen çovelni ert xart". erTi xarT~. (gal. 3:28).
26. ~g: "Âarvedit da mojm[o]Âpenit çovelni Âarmartni. 26. 3: `wadiT da moimowafeT yvela xalxi da monaTleT
da natel-scemdit saxelita mamisa da ýisa da sulisa mamisa da Zisa da suliwmidis saxeliT~. (mT. 28:19).
Âmidisayta". 27. 4: `naTeli warmarTTa gasabrwyineblad da dideba
27. ~d: "nateli gamobrÂçinebad Âarmartta zeda da dide- Seni eris, israelisa~. (lk. 2:32).
baj erisa êenisa IsraÉlisaj". 28. 5: `sadac iqadageba sasufevlis es saxareba, iqac
28. ~e: "sadaca ikadagos saxarebay ese sasupevlisaj, iTqmebodes mTel msoflioSi~. (mT. 26:13; mk. 14:9).
munca jtkumodis çovelsa sopelsa". 29. 6: `vinc Tqven migiRebT, me mimiRebs da vinc me mim-
29. ~v: "romelman tkuen êegiÂçnarnes, me êemiÂçnaros, da iRebs, miiRebs Cems momavlinebels~. (mT. 10:40).
romelman me êemiÂçnaros, êejÂçnaros momavlinebeli Äemi". 30. 7: `Zalian uyvarda mariami ufals, radgan
30. ~z: ``priad uçuarda Mariami upalsa, rametu maradis yovelTvis ismenda mis WeSmarit sibrZnes~.
ismenen missa sibrýnesa Åeêmariïsa. 3 1 . 8: `nu geSiniaT maTi, romlebic Tqvens xorcs
31. ~É: "nu geêinin matgan, romelta mosÂçwdnen qorcni klaven, xolo Tqveni sulis mokvla ar ZaluZT~. (mT. 10:28).
tkuenni, xolo sulta tkuenta ver êemýlebel arian moÂçue- 32. 9: uTxra mariam magdanels iesum: “wadi, dedakaco,
dad". axare Cems Zmebs~. (in. 20:17).
32. ~t: hrkua Mariams magdanelsa Iesu: "Âarved, dedaÖaco, 33.: sadac iqadagebT mamisa da Zisa da suliwmidis
axare ýmata Äemta". saxeliT.
33. ~i: `sada-ca hkadagebdet saxelita mamisayta da ýisay- 34.da rogorc ki es wavikiTxe, daviwye vedreba RvTis
ta da sulisa Âmidisayta. mimarT. mivxvdi, rom zecidan iyo es Cveneba da avapyari
34. da vitarca ese ÂaviÖitxe, viÂçe vedrebad Ìmrtisa mi- Tvalebi zecisken da vakurTxe maRali RmerTi da misgan
mart. da gulisqma-vçav, vitarmed zecit iço Äuenebay ese. da viTxove CemTvis daxmareba Cems gzaze. im tbis gasadinars65
aÌvixilen tualni Äemni zecad da maÌali igi vaÖurtxe da gamovyevi da gamovemarTe.
misgan vitxove êeÂevna Äemda gzasa Äemsa. da gardamosadi- 35. miedineboda igi dasavleTisken. Sevudeqi Znel da
nelsa mis ïbisasa movhçev da Âarmovemarte.5 ficxel gzas da vnaxe didi gaWirveba gzebisgan da SiSi _
35. da iço dinebay misi dasavalit Öerýo. da miudeg gzasa
ýnelsa da picxelsa, da vixilen didni Åirni gzatagan da

66 67
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

êiêni mqectagan, vidremde moviÂie aka, vinay-igi Âçalman mxecebisgan, vidre movaRwie aqamde, saidanac wyalma aRmosav-
aÌmosavalit iÂço dinebad. mieritgan iço lxinebay Äemi. leTiT iwyo dineba66. iqedan iyo Cemi Sveba.
36. da våoven mogzaurni da miviÂie sanaxebsa Kartlisasa, 36.vipove mogzaurebi da mivaRwie qarTlis sanaxebs,
kalaksa Urbnisisasa da vixile eri ucxoy, ucxota Ìmertta urbnisis qalaqs da vnaxe ucxo xalxi, ucxo RmerTebis msax-
msaxuri: cecxlsa da kvata da ýelta taçuanis-scemdes. uri: cecxls da qvebs da xeebs scemdnen Tayvans. Sewuxda
êeeurva sulsa Äemsa ÂarÂçmedasa matsa zeda da moved Cemi suli maTi wawymedisaTvis da movedi iudevelTa ba-
baginsa huriatasa enisatws ebraelebrisa da viçav mun ert ginSi ebrauli enis gamo da viyavi iq erTi Tve da vecnobo-
ttue da ganvicdid ýalsa amis kueçanisasa. di am qveynis raobas.
37. da iço, dÌesa ertsa aÌiýrnes erni ýlierni da uricxu- 37. da erT dResac iyo, daiZra didZali da simravliT
ni simravlita mit kalakit Âarmavalni didad kalakad Mcxe- auracxeli xalxi mimavali im qalaqidan did qlaq mcxeTisak-
tad, romeli iço saþdomeli didta mepetay, vaÅrobad da en, romelic didi mefeebis sataxto iyo, savaWrod da maTi
locvad Armaz Ìmrtisa matisa. armaz RmerTis salocavad.
38. xolo me Âarvhçev mat tana da miviÂienit kalakad Mcx- 38.xolo me Tan wavyevi maT da mivaRwieT qalaq mcxeTas
etad, ÂiaÌit mogutas, qidsa zeda davdegit mun da mogvTas, gaRma, iq xidze davdeqiT da vxedavdiT im cecxlis
vxedevdit cecxlis msaxursa mas ersa. da moguebasa da msaxur xalxs. da maT mogvobasa da cdomilebaze vtirodi,
ctomasa matsa zeda vïirode ÂarÂçmedisa matisatws da maTi wawymedis gamo; da Cem ucxoobasac vglovobdi.
ucxovebasa-ca Äemsa veglovdi.

tavi v Tavi 6

1. moÂevnay Âmidisa Ninoysi Mcxetad, aÌÂerili misi-ve 1 . wminda ninos mcxeTaSi mosvla, aRwerili misive,
Salome uúarmelisay. salome ujarmelis mier.
2. xvalisagan iço qmay oxrisay da saçwrisay. da gamovido- 2. meore dRes iyo SeZaxilebisa da sayviris xma. da
da eri uricxw; vitarca çuavilosanni, zarni da saêinelni gamoefineboda uricxvi xalxi; yvavilianebiviT67 saz-
gamovidodes. xolo mepÉ arÌasada êeýrul iço. da vitarca arlebi da saSinelni gamoidodnen. xolo mefe jer ar
úam-sca úamman, sivlïolay da mi-da-mo malvay iço çovlisa daZruliyo. rogorc ki Semohkra Jamma, iyo sirbili da
Öacisay da êeivlïoda çoveli Öaci saparvelsa kueêe, rametu aqeT-iqeT malva yvela adamianis da Serboda yvela sama-
gamo-sadme-vidoda Nana deupali. da vitarca ganvlo Nana lavis qveS, radgan saidanRac gamodioda nana dedofali
da rogorc ki gaiara nana dedofalma, maSinRa nela-nela
dedopalman, maêin-Ìa neliad-neliad gamovidoda çoveli
gamodioda mTeli xalxi. Seamkes mTeli quCa sxvadasxva sa-
eri. da êeamÖves poloci çoveli samoslita titoåirita da
mosliT da foTlebiT da daiwyo mTelma xalxma mefis

68 69
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

purclita. da iÂço çovelman erman kebad mepisa. da maêin gam- qeba-dideba. maSin gamovida mirean mefe TvalismomWreli
ovida Mirean mepÉ tualt-êeudgamita xilvita. SesaxedaobiT.
3. da vhÖitxe huriasa dedaÖacisa, tu: "ray ars ese?" da man 3. vkiTxe iudevel qals, Tu: `ra aris es?” da man
mrkua: "Ìmerti Ìmertta mattay uÂess mas, Armaz, romel ara miTxra: `maTi RmerTebis RmerTi uxmobs mas, armazi,
ars sxuay gareêÉ Öeråi". xolo me Âarved xilvad Armazisa. da romelic araferia sxva, garda kerpisa”. xolo me wavedi
aÌivsnes mtani igi droêayta da erita, vitarca çuavilita. armazis sanaxavad. aivso is mTebi droSebiTa da xalxiT,
xolo me êeusÂrve cixed Armazd da davdeg axlos Öeråisa mis, rogorc yvaviliT. xolo me Sevaswari armazcixeSi da
naåralsa zÌudisasa da vxedevdi saÖwrvelebata da saêinelsa, davdeqi im kerpis axlos, zRudis napralze da vxedavdi
romeli tkumad enita ver egebis, vitar-igi iço zaris sakvirvelebebs da saSinelebas, romelic eniT ver gam-
aÌsaqdeli êiêit da ýrÂolit mepeta mat da çovlisa erisa. oiTqmis, Tu rogori SiSisa da Zrwolis momgvreli iyo,
4. da sazaro dgomay vixile: da aha, dga Öaci erti mefeTa da mTeli xalxisaTvis.
såilenýisay da ïansa missa ecua þaÅw okroysay, da Äapxuïi 4. vnaxe sazareli arseba: aha, idga spilenZis erTi
okroysay, da samqarni esxnes prcxili da bivriïi, da qelsa kaci da mas tanze ecva oqros jaWvi da oqros Cafxuti da
missa akunda qrmali lesuli, romeli brÂçinvida da samxreebi, romlebzec esxa frcxili da bivriti68 da xelT
ikcevoda qelsa êina, reca tu romeli êeexebin, tavi twsi hqonda galesili xmali, romelic brwyinavda da tri-
siÖudid ganiÂiros alebda mis xelSi ise, TiTqos Tu vinme Seexeba, Tavs
5. da iïçwn: "vay tu da-sada-vaÖlo ray didebasa didisa sasikvdilod gawiravs.
Ìmrtisa Armazissa da êe-ras-me-vscte siïçuasa ebraelta 5. da ambobdnen: `vai, Tu odesme rame davaklo didi
tana, gina moguta smenasa oden daxudomil viço mzis msaxur- RmerTis, armazis qeba-didebas da rameSi Sevcde ebraelebT-
ta. da romelni-me iïçwan ucebni didsa vis-me Ìmertsa cata- an saubrisas, gindac mogvebis mosmenisas, Tundac Sexvedrili
sa, da nuuÖue åovos rayme Äem tana biÂi, da mces maxwli igi viyo mzis msaxurebs; da sxva umecrebi hyvebian did viRac
misi, romlisagan eêinis çovelsa kueçanasa". da êiêit caTa RmerTze69; da Tuki ipovis Cems raime biws, damkravs
taçuanis-scemdes çovelni. im Tavis maxvils, romlisac eSinia mTel qveyanas”. da
6. da marþul misa dga Öeråi okroysay da saxeli misi SiSiT Tayvans scemdnen yvelani.
Gaci. da marcxl misa - Öeråi vecxlisay da saxeli misi Ga, 6. mis marjvniv idga oqros kerpi da misi saxeli iyo
romelni-igi Ìmrtad hkondes mamata tkuenta Arian- gaci; da mis marcxniv _ vercxlis kerpi da misi saxeli iyo
kartlit. ga; isini, romlebic RmerTebad hqondaT Tqvens mamebs ari-
an-qarTlidan.
7. maêin vïirode da sult-vitkuemd Ìmrtisa mimart
7. maSin vtirodi da vloculobdi RmerTis mimarT
ctomata mattws kueçanisa Ärdiloysata, daparvasa natlisa-
CrdiloeTis qveynis im cdomilebaTaTvis _ iq naTlis da-
sa da daåçrobasa bnelisasa. vxedevdi mepeta mat ýal-didta
farvas da bnelis gabatonebas. vxedavdi im uZlieres me-

70 71
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

da çovelta mtavarta, rametu cocxliv êtaentknes eêmaÖsa, feebs da yvela mTavars, cocxlad rom STaenTqa eSmaks,
vitarca mÖudarni þoþoxetsa. da iïçodes dambadebelad rogorc mkvdrebi - jojoxeTs. da uwodebdnen dambade-
kvata da ýelta, da såilenýsa da rÖinasa da rvalsa blad qvebsa da xeebs; da spilenZs, rkinasa da gamowrTo-
gamobervit ganÅedilsa, Ìmrtad tavçuanis-scemdes. eseni biT gamoWedil brinjaos RmerTad Tayvans scemdnen. amaT
icodes cisa da kueçanisa êemokmedad. icnobdnen cisa da miwis Semoqmedad.
8. maêin moviqsene siïçuay igi, romeli mamcno Iobenali 8. maSin gavixsene is sityva, romelic mamcno iobena-
åaïreakman, Âmidaman mamaman Äemman, vitarmed: "vitarca li patriarqma, Cemma wminda mamam, rom: `rogorc srulyo-
mamaÖacsa srulsa Âargavlineb da miÂevnad xar kueçanasa fil mamakacs gagzavni, mixval ucxo mxareSi, dgevel,
ucxosa, natesavta Dgevel, Zepel, NarÖadovel, romel ars zefel, narkadovel modgmasTan, rac aris _ xalxi, Rmer-
Öacni Ìmrtis mqdomni, mbrýolni da Âina-aÌmdgomni. Tis mteri, mebrZoli da mowinaaRmdege”.
9. maêin avixilen zecad da vtku: "upalo, upalo, mravl- 9. maSin avixile Tvalebi zecisken da vTqvi: `ufalo,
ita ýalita êenita gecruvnes êen mïerni ese. da ese ars did- ufalo, Seni Zalis simravliT qveS gegebian Seni mtrebi da
ita sulgrýelebita êenita, da ikman, rasa-ca igoneben Seni moTmineba70 Seni didi sulgrZelebiTaa. da rac moe-
mïuerni ese da nacarni kueçanisani, aramed nu ugulebels- gunebebaT, imas akeTeben, es miwis mtverni da nacarni, ma-
hçop, rametu xaïi êeni ars Öaci, romlisatws erti gram Sen nu ugulvebelhyof maT, radgan Seni xatia adami-
samebisagani Öac ikmen da acxovne çoveli sopeli. amat-ca ani, romlisTvisac erTi samebisagani gankacdi da acxone
natesavta moxeden da êehrisxen sulta amat uÄinota, soplis mTeli qveyana. am xalxsac moxede da Serisxe am uCinar
måçrobelta, mtavarta amis bnelisata. sulebs, am bneli qveynis mpyrobel mTavrebs.
10. da miÄuene me, Ìmerto mamisa da dedisa Äemisao, mqeval- 1 0 . da maCvene me, mamaCemis da dedaCemis RmerTo, Seni
sa amas, naêobsa monisa êenisasa, rayta ixilon macxovarebay monis mier naSob mxevals, rom ixilos Seni mxsneloba
êeni çovelta Öideta kueçanisata da rayta Ärdiloy bÌuarsa dedamiwis yvela kuTxem da rom CrdiloeTi samxreTTan er-
tana ixarebdes da çovelman enaman êen mxolosa Ìmertsa Tad xarobdes da yvela xalxma Sen, erTaderT RmerTs gces
tavçuanis-gces Krisïe Iesuys mier uplisa Äuenisa, romelsa Tayvani, Cveni uflis ieso qristes mier. romelsac SeSve-
êuenis madlobit didebisa êeÂirvay a da maradis da merme- nis madlobiT qeba-didebis Sewirva aw da maradis da mer-
ta mat sauÖuneta, amen". meTa maT saukuneTa, amen”.
11. da vitarca Âamis-çopay tualisay iço, dasavalit 11. da TiTqos Tvalis daxamxamebaSi iyo, rom dasav-
haerni da karni êeiýrnes da qma-sces kuxilta qmita leTidan haeri da qari daiZra da xma gamosca quxilma
sazareli xmiT. da gamoCnda saSinelebis momaswavebeli
sazarelita. da aÄnda Ìrubeli moÂrapÉ, niêan-saêineli. da
swrafi Rrubeli. da moitana mzis dasavalis niavma sim-
moiÌo niavman mzis dasavalisaman suli þerÖuali simÂarisay
warisa da simyralis saZageli suni. maSin yvelani sof-
da simçralisay. maêin ivlïoda çoveli Öaci soplad da
lebisa da qalaqebisken garbodnen. da miecaT adamianebs

72 73
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

kalakad. da eca mat droy, rayta êeiÅrnen Öacni saçoplad. dro, rom saxlebSi SeWriliyvnen. da ucbad moaxlovda is
da meçs moiÂia risxvisa igi Ìrubeli da moiÌo seïçuay risxvis Rrubeli da moitana litris71 odena setyva mx-
liïrisa sÂori mas adgilsa oden da daleÂna Öeråni igi, da olod im adgilas da dalewa is kerpebi da dafqva da
dapkvna da daaÂulilna. da daarÌwna zÌudeni igi karman daanawevra. da daarRvia is zRudeebi sastikma qarma da
sasïiÖman da êtaçar[n]a igi[ni] Öldesa, romelsa-igi tkuen- Cayara isini klde-RreSi, rasac Tqvenc xedavdiT, Tu ara?
ca hxedevdit anu ara. 12. da Tqva mefem cremliT: `hei, hei, raiT meboi xojaT
12. da tkua mepeman cremlit: "hÉ, hÉ, rayt-meboy xoþat sTabanub rasul fsarzad”. xolo Targmani es aris: `mar-
stabanub rasul psarzad". xolo targmanebay ese ars: "mar- Tals ambob, bedniero dedofalo da RmerTis Zis mociqu-
talsa iïçw, bedniero dedopalo da mocikulo ýisa Ìmr- lo”.
tisao". 13. da rogorc ki dacxra is risxva, gamovedi kldis
13. da vitarca dascxra risxvay igi, gamoved Öldisa mis- napralidan da vipove Tvali, bivriti72, aviRe da wamovedi
gan naåralisa da våove tuali igi bivriïi, aÌviÌe da Âar- winisken im kldis bolos, sadac Zvelad qalaqi yofiliyo
moved Âina Öerýo dasasrulsa mis Öldisasa, sada ýuel kalaki da im adgilas yofila cixe. idga iq mSvenieri brinjis xe73,
çopil iço, da mas adgilsa çopil ars cixÉ. da mun dga xÉ maRali da rtomravali. movedi im xis qveS, gamovisaxe
êuenieri brinþisay, maÌali da rïo-mravali. moved kueêe qristes jvris niSani da vloculobdi iq eqvsi dRe.
xesa mas da gamoviniêe niêi igi Krisïes þuarisay. da 14. rodesac gamoxvediT mravali xalxi da eZebdiT im
vilocevdi mun ekus dÌe. RmerTebs, romlebmac vneba dabades, da ver ipoveT, maSin
14. odes-igi gamoxuedit simravlÉ erisay da eýiebdit me iq viyavi, radgan meeqvse dRe iyo im Tvis, roca evman-
Ìmertta mat, romelta vnebay dahbades, da ara håovet, maêin uelma Taborze mamis xati aCvena upirvelesT cocxalTa
me mun viçav, rametu dÌÉ iço meekusÉ ttwsay mis, odes-igi Soris da upirvelesT micvalebulTa Soris.74
Evmanuvel Tabors mamisa xaïi aÄuena tavta mat cxovelta da 15. maSin movida es Cemi da SroSana, sefeqali, mnaxa da
tavta mat micvalebulta. moiyvana berZnulad molaparake qali da mkiTxa Cemi
15. maêin movida day ese Äemi êroêana, sepekali, mixila da asaval-dasavali. maSin vxedavdi me misi Tvalebidan crem-
moiçvana berýl-meïçueli dedaÖaci da mÖitxa çoveli gzay lTa denas Cemi ucxoobisTvis. rodesac gaigo mTeli Cemi
Äemi. maêin vxedevd me tualta mista cremlta dinebasa ucx- ambavi, maiZulebda sasaxleSi wasvlas, magram me ar vi-
ovebisa Äemisatws. odes cna çoveli sakmÉ Äemi, maiýula surve da is wavida.
Âarçvanebay Äemi seped, xolo me ara vinebe, da igi Âarvida. 16. da mesame dRes Camovedi qalaq mcxeTaSi da gavemarTe
mefis baRisken. mivedi ra baRis karTan, iq iyo baRis mcvelis
16. da mesamesa dÌesa Äamoved kalakad Mcxetad da mivima-
mcire saxli. SigniT rom Sevedi, ijda es qali, anastosi75 da
rte samotxesa mas mepisasa. da mi-ray-ved Öarsa zeda
roca daminaxa, adga da Camikra, rogorc nacnobma da me-
samotxisasa, iço saxlaÖi mcirÉ samotxis mcvelisay, da êe-
gobarma, dambana fexebi da mcxo zeTi, gamiSala trapezi da

74 75
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

ray-ved êina, þda ese dedaÖaci Anasïos. da vitarca mixila, Rvino da maiZula, rom meWama da mesva. davyavi masTan cxra
aÌdga da êemiïÖbo me vitarca mecnierman da megobarman da Tve.
dambanna perqni Äemni da mcxo zeti da damigo ïraåezi da 1 7 . uSvilo iyo igi da dardobdnen is da misi qmari.
Ìwnoy da maiýula me Åamad da sumad. da davçav mis tana cxra gamocxadebiT vnaxe, movida naTlisferi kaci da miTxra me:
ttue. `baRSi Sedi, naZvebis rtoTa qveS patara adgilia, say-
17. ese iço uêviloy, da zrunvida ege da kmari magisi. varlad morTuli76, miwa aiRe im adgilidan da SeaWame
Äuenebit vxedevd, movida Öaci natlisa peri da mrkua me: mag adamianebs da eyolebaT Svili”. mec gavakeTe ase da
"samotxesa êeved, naýuta kueêe Babilota adgili ars mcirÉ, eyolaT Zeebi da asulebi mravlad, rasac TviTonac xe-
saçuarelad êemzadebuli, miÂay aÌiÌe adgilisa misgan da davT.
êeaÅame Öacta magat, da esuas êvili". xolo me vçav egrÉt. da 1 8 . da imave dReebSi, muxlebze Cemi mcireodeni CaTv-
esxnes ýeeb da asuleb mravlad, romelsa-ese twt hxedavt. lemisas orjer da samjer vnaxe sizmarSi: movidodnen cis
18. da mat-ve dÌeta êina orgzis da samgzis vixile Äuene- frinvelebi, Cavidodnen mdinareSi, daibandnen da movi-
basa êina mciredsa mas mirulebasa Äemsa muqlta zeda: movid- dodnen im baRSi. rtoebs mokenkavdnen, yvavils moZovdnen
ian mprinvelni cisani, êtavidian mdinaresa, daibannian da mo- da sayvarlad meWikWikebodnen, TiTqos Cemi iyo is baRi,
vidian samotxesa mas, da Babilosa mas moistulebdian da garSemo mevlebodnen JRurtuliT da mixmobdnen; mraval-
çuavilsa mas ýovdian, da moÂled Äemdamo ÌaÌadebed, reca feradi da mSvenieri iyo maTi xilva. da mravaljer ganme-
Äemi ars samotxÉ igi, gare momadgian úÌavilit da qmobed orda ase.
Äemda momart; mraval-perad da êuenierad iço xilvay igi 1 9 . vuTxari es Cems das, abiaTaris asuls. momigo da
mati. da mravalgzis iço ese. miTxra man: `ucxoo da aq Sobilo, tyveo da tyveTa mxsnelo,
19. da utxar ese dasa Äemsa, asulsa Abiatarissa. momigo da vici, rom Sen dros dagvidga axali Jami da Sengan gavigeT
mrkua me man: "ucxovo da aka êobilo, ïçueo da ïçueta mqsne- Cveni mamebis namoqmedari, zeciuri kacis ubralo sisxlis
lo, uÂçi, rametu êen ze moiÂia axali igi úami da êen mier usamarTlod daRvris Zveli ambavi, romliTac RmerTma
ismes hambavi igi ýueli, mamata Äuenta nakmari, zecisa mis Öa- iudevelebi Searcxvina; cisqveSeTSi gabneva, mefobis
cisa ubraloysa sisxlisa usamartlod datxevisay, romlita- dacema da wminda taZris warTmeva, ucxo xalxis SeZena,
ca kmna Ìmertman huriata sircxwli, cis Öideta ganbnevay, me- TavisTan mowodeba da didebis maTTvis micema”.
pobisa dacemay da ïaýrisa mis Âmidisa moÌebay, erisa mis
ucxoysa mogebay da twsad Âodebay, da didebay mata mice-
mad".

76 77
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

20. da Öualad tkua: "ierusalÉm, IerusalÉm, vitar 20. da kidev Tqva: `ierusalimo, ierusalimo, rogor
gangimarïvan êvilni êenni! da êeiÖreb çovelta cis Öidisa gagifantavs Seni Svilebi! (Sdr. mT. 23:37; lk.13:34) da Se-
natesavta prteta kueêe êenta". aha esera aka-ca mosrul iço hkreb mTeli cisqveSeTis modgmas Sens frTebs qveS”. (fs.
dedaÖaci ese da êecvalos çoveli Âesi kueçanisay amis". 16:8;35:8). aha, ager aqac mosula es qali da Secvlis am
21. da momekca da mrkua: "Äuenebay êeni ars ese, rametu qveynis yvela wess”.
adgili ese samotxisay êen mier ikmnes samotxÉ sadidebelad 2 1 . momibrunda abiaTaris asuli da miTxra: `Seni siz-
Ìmrtisa, romlisay ars didebay a da maradis da uÖuniti mari is aris, rom baRis es adgili Sens mier gadaiqceva
uÖunisamde, amen". RvTis sadidebel baRad, romlisacaa dideba aw da mara-
dis da ukuniTi ukunisamde, amen”.

tavi z Tavi 7

1. romeli aÌÂera dedaÖacman huriaman, saxelit Sidonia, 1 . romelic aRwera iudevelma qalma, saxelad si-
asulman Abiatar mÌdelisaman. doniam, abiaTar mRvdlis asulma.
2. da iço odes moxeda Ìmertman Âçalobit kueçanasa amas 2. da iyo: rodesac gadmoxeda RmerTma wyalobiT Crdi-
daviÂçebulsa Ärdiloysasa - ÖavÖasiata, Somxitisa mteulsa, loeTis am daviwyebul qveyanas, kavkasias, somxiTis mTiu-
romlisa mtani daeparnes nislsa, da velni - armursa ct- leTs, romlis mTebic daefara nisls da velebi _ cdomileb-
omisa da umecrebisasa, da iço kueçanay ese Ärdilo mzisagan isa da umecrebis almurs; da iyo es qveyana simarTlis mzis-
simartlisa, ýisa Ìmrtisa moslvisatws da cnobisa, vitarca agan miCrdiluli, Ze RvTisas mosvlisa da cnobis gareSe,
saxeli erkua samartlad Ärdiloy. rogorc samarTlianad erqva saxeli _ Crdilo.
3. ara tu amis mzisa natlisagan daÖlebul iço, anu a ars 3. am mzis naTels ki ar iyo moklebuli, an axla aris
daÖlebul misgan, çoveli casa kueêe mçopi ixilavs da çov- moklebuli misgan _ yvela cisqveSeTSi myofi umzers mas
elsa hxedavs igi, da romelsa sicxita mihridis, natlita çov- da yovelives xedavs igi; da Tumc romeliRacas sicxes
elsa adgilsa mixedis. moaridebs, magram naTliT yvela adgils mixedavs.
4. ese ara tu amistws erkua kueçanasa amas Ärdilo, aramed 4. amrigad, ara amisTvis erqva am qveyanas Crdilo,
içvnes esodenni Âelni da estenni natesavni Novesitgan da aramed imitom, rom amdeni weli da amdeni Taoba yofil-
Eberisitgan da Abrahamisitgan. da mun êina iço Iob aznauri, iyo noedan da eberidan da abraamidan; iq iyo iob aznau-
ri, ganmcdelisagan gancdili, iseve rogorc iosebi, mose,
gancdili ganmcdelisagan vitarca Ioseb, Mose, Isu, mÌdelni
isu, mRvdlebi da msajulebi da ase TanmimdevrobiT, rac
da msaþulni da êemdgomiti-êemdgomad, romeli-igi vicit
saRmrTo wignebidan gagonili viciT.
smenili Âigntagan saÌmrtota.

78 79
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

5. gardaqdes KrisïÉs moslvadmde Âelni Åp~, êobitgan 5. gavida qristes mosvlamde xuTiaTas xuTasi weli;
KrisïÉsit vidre þuar-cumamde lg~, da þuar-cumitgan qristes Sobidan vidre jvarcmamde _ ocdacameti; da
KrisïÉsit vidre ±osïanïine berýenta mepesa qristes jvarcmidan vidre kostantine berZenTa mefis
monatlvadmde ïia~. monaTvlamde _ samas TerTmeti;
6. da atotxmeïisa Âlisa êemdgomad moivlina kueçanasa 6. da ToTxmeti wlis Semdeg moevlina Cvens qveyanas
Äuensa kadagi Åeêmariïebisay Nino, dedopali Äueni, vitarca WeSmaritebis qadagi nino, Cveni dedofali, rogorc sibne-
bnelsa êina mtiebi ray aÌmohqdis da cisÖari aÌiÌis, da misa leSi mnaTobi amobrwyindeba ra da gamoiciskrebs, da mis
êemdgomad aÌmovaln didi igi mplobeli dÌisay. Semdeg amova dRis didi mflobeli.
7. egret iço cxorebay Äueni, kartvelno, rametu vikceo- 7. ase iyo Cveni cxovreba, qarTvelebo, vinaidan viare-
det natelsa da mÖwdr viçvenit bnelsa, vixarebdit êuebita da bodiT naTelSi da bnelSi vmkvidrobdiT, vxarobdiT
viunþebdit glovasa, romlisa nugeêinis-mcemeli ara iço. gancxromiT da vimkidiT glovas, romlis nugeSismcemeli
8. vhmsaxurebdit same dabadebulta da ara dambadebelsa, aravin iyo.
kerobinta eïlta zeda mþdomarisa Âil mtata maÌalta 8. vemsaxurebodiT Turme dabadebulebs da ara dam-
tavçuanis-scemdes mamani Äuenni, Gebalsa.da Garizinsa, da mas badebels, qerobinTa etlebze mjdomis magivrad Cveni mamebi
zeda ara iço arca Ìmerti, arca Mose, arca niêi mati, aramed maRal mTebs scemdnen Tayvans, gebals da garizins (Sdr.
Öeråni kvisani usuloni. is. nav. 8:33) da masze ar iyo arc RmerTi, arc mose, arc
9. xolo amas kueçanasa Kartlisasa içvnes orni mtani da maTi saswaulebi, aramed usulo qvis kerpebi.
mat zeda orni Öeråni: Armaz da Zaden, romelni içnosdes 9. xolo qarTlis am qveyanaSi iyo ori mTa da maTze _
sulmçralobit atassa sulsa çrmisa åirmêoysasa. Armaz da ori kerpi, armazi da zadeni; romlebic aTasobiT pirmSo
Zaden, yrmis sunis simyraliT yardnen _ es armazi da zadeni.
10. da êesaÂiravad uÄndes mêobelta matta msxuerålad, 1 0 . da maT mSoblebs isini Sesawirav msxverplad
vitar-mca uÖunisamde ara iço siÖudili. da ese iço moakamde. egulebodaT, rom ukunisamde ar damdgariyo sikvdili.
11. xolo içvnes Öeråni sxuani-ca sameponi: Gaci da ga. da da ase iyo aqamde.
êeiÂirvoda mata erti sepeÂuli cecxlita daÂuvad da 1 1 .iyvnen sxva, samefo kerpebic _ gaci da ga. da Sei-
mïueri gardabnevad tavsa Öeråisasa. wireboda maTTvis erTi sefewuli cecxliT dasawvelad
12. da amis çovlisa êemdgomad txrobasa gitxrob mamisa da kerpis Tavze ferflis gadasabnevad.
Äemisasa, romeli Âigntagan vici Öitxvit, da mamisa Äemisagan 1 2 . da yvelafer amis Semdeg, mogiTxrobT mamaCemis
monaTxrobs, romelic wignebidan viciT kiTxviT, da mamaCe-
txrobilsa
misgan moTxrobils.
13. odes-igi mepobda Herode da moguesma aka, vitarmed
13. rodesac mefobda herode77 da mogvesma aq, rom
såarsta IerusalÉmi daiåçres-o. glovisa Âigni moeÂera çov-
sparsebma ierusalemi daipyreso, glovis werili moewera

80 81
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

elta huriata momart Kartlisata, mcxetelta mÖwdrta, Bod- qarTlis mTel iudevelebs, mcxeTel mkvidrebs, bodel
elta mÌdelta, ±odis-Âçarovelta mÂignobarta, da Sobis- mRvdlebs, kodis-wyaroel mwignobrebs da sobis-kananel
Öananelta targmanta, vitarmed: "atormeïni mepeni movides- mTargmnelebs, rom: `Tormeti mefe movida Cveni qveynis
o daåçrobad kueçanisa Äuenisa". da çovelni êeiýrnes siv- dasapyrobad”. yvela daiZra sirbiliT maT dasaxmare-
lïolit êeÂevnad mata blad. 78
14. xolo êemdgomad mcired-re moiÂia sxuay ÌaÌadisi 1 4 . xolo cota xnis Semdeg moaRwia nugeSiscemis
nugeêinis-cemisay IerusalÉmit çovelsa kueçanasa, vi- cnobam ierusalemidan mTel qveyanaze, rom: `is sparsebi
tarmed: "såarsni igi ara daåçrobad kueçanisa movides, aramed qveynis dasapyrobad ki ar mosulan, aramed abjris,
abþrisa da saÅurvelisa Âil da sagzlisa akunda okroy saWurvlisa da sagzlis nacvlad hqondaT yviTeli oqro,
çwteli, muri mÂrapl mÖurnali Âçlulisay, da gundruÖi wylulis swrafmkurnali muri da surnelovani gundru-
sulhamoy. ki.
15. ese çovelsa mqedarsa matsa da twt mepeta tito 1 5 . maT yvela mxedars da TviT mefeebs TiTo satvirTi
saïwrti akunda, da eýiebdes çrmasa vis-me axlad êobilsa, pirutyvi hyavdaT. da eZebdnen vinme axalSobil yrmas,
ýesa Davitissa, romeli-ca åoves mÂiri erti, mÂirisa daviTis Zes, romelic ipoves _ iyo erTi xizani, xizani qa-
dedaÖacisa ýÉ, uúamod êobili uadgilosa adgilsa, vitarca lis Ze, uadgilo adgilas udrood Sobili, rogorc es
akus Äueulebay gare-mdgomta. sCveviaT saxlis gareT myofebs.
16. eseni mis çrmisa movides da tavçuanis-sces, da ese 16. isini im yrmasTan movidnen da Tayvanisces da es
çoveli ýÌueni misa êeÂires. da mtay gardavles da Âarvides mTeli ZRveni mas Seswires, mTa gadaiares da wavidnen mS-
mêwdobit. vidobiT.
17. a nu geêinin, huriano, me, Herode, veýiebd da ara våove 1 7 . axla nu geSiniaT, iudevelebo, me, herode, veZebdi
çrmay igi da arca deday misi, aramed a Âarvhmarto maxwli da ver vipove is yrma da verc dedamisi, magram axla miv-
çovelsa Âulsa zeda orit Âlitgan da udaressa, da moÂçdes marTav maxvils yvela vaJze _ ori wlidan da umcrosze,
igi-ca mat tana da mokvdeba isic maTTan erTad.
18. a gul-debul içvenit. rametu ucnebit iço ese çove- 1 8 . axla gulmSvidad iyaviT, radgan es yvelaferi
li". glova da SfoTi uvicobiT iyo”.
19. amisa êemdgomad gardaqdes Âelni oc da atni, moÂera 1 9 .amis Semdeg gavida ocdaaTi weli, moswera ana
Ana mÌdelman IerusalÉmit mamis-mamisa Äemisa Oziaysa, vi- mRvdelma79 ierusalemidan Cems mamis mamas, ozias, rom:
`igive yrma, romelTanac sparsTa mefeebi iyvnen mosuli ZR-
tarmed: "igive çrmay, romlisa såarsta mepeni mosrul içvnes
veniT, _ is yrma Turme gazrdila, da srul asakSi Sesula.
ýÌunita, igi çrmay gan-same-zrdil ars, sazomsa hasaÖisasa
moÂevnul ars.

82 83
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

20. Âçalsa mas Iordanisasa Zakariays ýisa ganvidodes 20. iordanis wyalze zaqarias ZesTan80 gadioda mTeli
çovelni natesavni IsraÉlisani, da êeni mamis dedis ýmay israelis modgma da mamaSenis dedis Zma eliosic maTTanve
Elios tana-ve iço da aha esera cay kuxda da kueçanay iyo. da aha, ai, ca quxda da miwa iZvroda, mTebi Setokdnen,
iýrvoda, mtani hÖrtebodes, borcuni imÌerdes, zÌuay dga, borcvebi SeTamaSdnen, zRva idga, wyali aRmarTSi
Âçalni aÌmart diodes, Zakariays ýÉ ivlïoda da Äuen miedineboda, zaqarias Ze garboda da Cven yvelas SeZr-
çovelta zari êeýrÂunebisay dagueca. da erisa wunebis zari dagveca. da xalxis simravlis gamo mivaCu-
simravlisatws davidumet sakmÉ ese, romeli iço same cxad maTeT es saqme, romelic Turme RmerTTan saukunod cxadi
sauÖunitgan Ìmrtisa tana". iyo”.
21. da meotxesa Âelsa gamoqda brýanebay IerusalÉmit 2 1 . meoTxe wels gamovida brZaneba ierusalemidan
herode mepisagan, vitarmed: "çovelta ýeta IsraÉlisata, herode mefisagan, rom: `israelis yvela Svilma, gab-
ganbneulta çovelsa kueçanasa ixilet erti Ìmerti da igu- neulebma mTel qveyanaze uyureT erT RmerTs da daicaviT
let da isminet erti êþuli. da SeismineT erTi rjuli.
22. da isÂavet erti siïçuay Mosesi, romeli tkua: 22. geniSnoT moses erTi sityvis, rac Tqva: `vinc miwaze
"romelman kueçanasa zeda tkuas Ìmrtad tavi twsi, ýelsa da- Tavis Tavs RmerTad ityvis, Zelze Camoikidos”. da mere
moeÖiden". da merme tkua: "Âçeul içavn çoveli, romeli da- Tqva: `wyeuli iyos yvela, romelic Zelze Camoikideba”*.
moÖidebul iços ýelsa". 23.axla ai, adga erTi kaci da misi saxelia iesu, Tavad
23. a esera aÌdga Öaci erti, da saxeli misi Iesu, tavit uwodebs RmerTs mamad da TiTqos TviT isic RmerTia. modiT
twsit hxadis Ìmertsa mamad da reca tu ars igi twt vitarca yvela mis sikvdilze da aRvasruloT RmerTis da moses
Ìmerti, movedit çovelni siÖudilsa missa da aÌvasrulot mcneba”.
mcnebay Ìmrtisay da MosÉsi". 24.da wavida aqedan mamaCemis dedis Zma eliosi, uxuc-
24. da Âarvida akayt mamis dedis ýmay Äemi Elios, Öaci esi kaci. da hyavda mas deda eli mRvdlis tomidan** da mx-
moxucebuli. da esua mas deday ïomisagan Eli mÌdelisa, da olod erTi da hyavda eliozs.
esua erti xolo day Eliozs. 25.evedreboda deda Tavis Zes da eubneboda: “wadi,
25. evedreboda deday ýesa twssa da eïçoda: "Âarved, êvi- Svilo, mefis mowodebaze da rjulis wesze, magram rasac
lo, Âodebasa mepisasa da Âessa êþulisasa. xolo romelsa isini ganizraxaven, imas mTlad nu SeuerTdeba Seni gone-
igini ganizraxven, nu êeertvin cnobay êeni mas çovlad-ve, ba, nu, Svilo Cemo, radgan aris winaswarmetyvelTa sity-
nu, êvilo Äemo, rametu siïçuay ars ÂinaysÂarmeïçueltay va da brZenTa igavi, rom saidumlo dafarulia iude-
velTaTvis, xolo warmarTebs naTeli da saukuno cxovre-
da igavi brýentay, saidumloy ars daparuli huriatagan,
ba eliT”.
xolo Âarmartta natel da cxoreba sauÖuno".
* II rj. 21:23; Sdr. gal. 3:13.
** ix. mef. I.

84 85
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

26. da Âarvida Elioz da çovelni huriani Kartlit. da 26. da wavida eliozi da qarTlidan yvela iudeveli. da
aÌesrula çoveli-ve, romeli a vicit Ninoys mier, evange- aRsrulda yvelaferi, romelic axla viciT ninosgan,
letagan KrisïÉs mier. xolo samoseli igi hxuda amas kueça- qristes saxarebebidan. xolo is samoseli xvda am qveyanas
nasa Âilit da ÂarmoiÌo Elioz. wilad da wamoiRo igi eliozma.
27. xolo dedasa missa, vitarca esma qmay, odes åasaniÖman 27.xolo dedamiss, rogorc ki esma xma, rodesac msax-
þuarsa zeda samêÅualsa dasca Öueri mÅedlisay Ierus- urma jvarze lursmans dahkra mWedlis uro ierusalim-
alÉms, aka esma qmay da iÖrÄxialna mÂared dedaÖacman man da Si, aq esma xma da Sehkivla mwared im qalma da Tqva:
tkua: 28.`mSvidobiT, iudevelTa mefobav, radgan mohkaliT
28. "mêwdobit, mepobao huriatao, rametu mohÖalt tavisa sakuTari macxovari da mxsneli da amieridan Semoqmedis
macxovari da mqsneli da ikmnenit amieritgan mïer êemokme- mtrebi gaxdiT. vai, Cems Tavs, rom uwin ar movkvdi, rom es
disa. vay tavsa Äemsa, romel ara Âinare movÖued, romelman- aRar msmeniyo da arc cota kidev vicocxle, rom mexila
mca ese arÌara smenil iço, da arca Önin uÖuanays-re davrÄi, naTeli gamobrwyinebuli warmarTebze da dideba israe-
romel-mca mexilva nateli gamobrÂçinvebuli Âarmartta lis erisa”.*
zeda dadidebay erisa IsraÉlisay". 29. da am sityvaze gardaicvala is qali, eliozis deda.
29. da amas siïçuasa zeda êeisuena dedaÖacman man, deda- 30.xolo eliozma moitana macxovar ieso qristes
man Eliosisman. kvarTi mcxeTaSi, Cvens saxlSi da naxa, rom momkvdariyo
30. xolo aman Elioz moiÌo Öuarti igi macxovrisa Iesu dedamisi am sityvaze.
KrisïÉsi Mcxetad, saxlad Äuenda, da ixila, rametu momÖudar 31. xolo misi da miegebeboda cremliT, rogorc sisx-
iço deday misi amas siïçuasa zeda. liT, Sesvelebuli. moexvia Tavis Zmas yelze, gamoarTva ie-
31. xolo day misi miegebvoda êesuaruli cremlita, vi- sos samoseli, mkerdze miixuta da swrafad amoxda suli
tarca sisxlita, da moexwa çelsa ýmisa twsisasa da mouÌo sa- am sami simwaris gamo: dedis sikvdiliT, ufro metad
moseli igi Iesuysi da êeiïÖbo mÖerdsa twssa zeda. da mÂra- qristes sikvdilze tkiviliT da im samoslis surviliT.
pl sulni Âarhqdes samita amit simÂarita: siÖudilita de- 32.maSin iyo mcxeTaSi mefeebis, mTavrebisa da mTeli
disayta, da umeïÉs ïÖivilita siÖudilsa zeda KrisïÉssa da xalxis didi mRelvareba. naxa amazaer mefem81 iesos sa-
survilita mis samoslisayta. moseli da undoda misi waReba, magram mkvdari qalis mier
32. maêin iço êpoti didi Mcxetas êina mepetay da mta- samoslis xelSi Cagdebis Semzaravi ambis gamo SeSinda da
vartay da çovlisa erisay. da ixila mepeman Amazaer samoseli ver gabeda.
igi Iesuysi da unda ÂarÌebay misi, xolo zarsa mas zeda 33. xolo eliozma damarxa Tavisi da da mas xelebSi
dedaÖacisa mÖudrisa qelt-gdebasa, êeêinda da ver iÖadra. kvlav is samoseli hqonda. da es aris is adgili, romelic
33. xolo Elioz dahmarxa day igi twsi, da qelta mista
akunda samoseli igi. da ars adgili igi, romeli Ìmertman * Sdr. lk. 2:29-32
86 87
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

icis, da icis dedaman Äemman Nino da ara iïçws, rametu ara RmerTma icis da icis Cemma dedam ninom82 da ar ambobs,
þer-ars siïçuad aÂ. radgan axla ar aris saTqmeli.
34. aramed ese xolo Öma-içavn Ninoys moÂapetatws da 34.aramed mxolod es iyos sakmarisi ninos mowafeebis
KrisïÉs morÂmuneta, rametu maxlobel ars adgili igi naý- da qristes morwmuneTaTvis, rom is adgili libanidan
usa mis Libanit mosrulsa da Mcxetas danergulsa. mosuli da mcxeTaSi darguli naZvis axlos aris”.
35. twnier ese mesma mamisa Äemisagan: "ars sxuay-ca ýalita 35.kidev es msmenia mamaCemisagan: `aris sxvac, Zliere-
êemosili, mrÄobli igi-ca, xaleni Eliaysi amas kalaksa êina biT Semosili, isic rCeuli, elias xaleni am qalaqSi,
qelta Äuenta, saÖurtxevelisa simïÖicesa kueêe, kvata êina Cvens xelT, sakurTxevlis safuZvlis qveS, qvebs Soris
ulåolvelad vidre úamadmde misa". ulpobelad inaxeba, Tavis dromde”,
36. rametu mravalgzis mabira me dedaman Äemman Nino mami- 36. radgan mravaljer maTxovnina me dedaCemma ninom
sa Äemisa mimart, rayta gamovsÂulilo adgili igi sa- mamaCemTan, rom gamovkiTxo im samoslis adgili sarwmunod.
moslisay mis gulitad. xolo man esten dadva naÂili Äem xolo man esodeni gamiziara me da miTxra:
tana da mrkua: 37.`aq ariso misi samarxavi adgili, sadac xalxis ena
37. "aka ars-o adgili samarxvoy misi-o, romelsa enani ar dadumdeba RmerTis mimarT sagaloblad, maszea is adg-
Öactani ara dadumnen galobad Ìmrtisa mimart, mas zeda ars ili, rogorc iakobis adgili, kibed xiluli da zecamde
adgili igi, vitarca adgili IaÖobisi, Öibed xiluli da zec- miRweuli (Ses. 28:12-13), amieridan da ukunisamde dideba
ad aÌÂevnuli amieritgan da uÖunisamde, dideba da keba da qeba mouklebeli”.
mouÖlebel".

tavi É Tavi 8

1. tkumuli Sidoniaysi-ve dedaÖacisay. 1 . Tqmuli dedakac sidoniasive.


2. odes vixile asulman Abiatarisman Sidonia Âmiday 2. rodesac vnaxe abiaTaris asulma sidoniam wminda nino
Ninoy tavsa cixisasa åirvel Mcxetisasa, ÖoêÖsa mas maÌalsa pirvelad, mcxeTis cixis Tavze, maRal koSkze, brinjis xis
brinþta mat kueêe, Braïman mepisa sagrilta da qveS, bratman mefis83 sagrilobelSi da mosasvenebelSi ijda.
sasuenebelta þda, 3. rodesac Semusra ufalma armazi da sxva kerpebi
3. odes-igi êemusrna upalman Armaz da sxuani igi Öeråni misi piris sazareli risxviT, romelic win weria mis
sazarelita risxvita åirisa misisayta, romeli-igi Âina Âer- anderZSi,
il ars anderýsa mas missa êina,

88 89
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

4. xolo vidre rÂmunebadmde dedoplisa Nanaysa Krisïe 4. xolo vidre nana dedofali RvTis Zed qriste Rm-
Ìmerti ýed Ìmrtisa. sanaïrelman Âmidaman Nino daço ekusi erTs irwmunebda, sanatrelma wminda ninom dahyo eqvsi
Âeli, vitar-igi twt iïçws çopasa êina missa, weli, rogorc igi TviTon ambobs Tavis `cxovrebaSi~.
5. da odes-me êwdni dedani dagwmoÂapna êþulsa missa, 5. manamde Svidi deda dagvimowafa Tavis rjulze,
rametu hçopda parulad Öurnebata mravalta, vidremdis radgan farulad axdenda mraval kurnebas, vidre Tavisu-
nebsit iÂço Öurnebay gangebita Ìmrtisayta. flad daiwyo kurneba RvTis gangebiT.
6. dedoplisa Nanays zeda aÄuena Ìmertman åirvelad ýali 6. dedofal nanaze aCvena RmerTma pirvelad mis mieri
misi mier maçulovansa mas êina, ganÖurna locvita misita Zala im mayvlovanSi, ninos locviT gankurna im mZime senis-
senisa misgan mýimisa, romlisa qelovnebaman Öactaman ver gan, romlis gankurnebac kacTa ostatobam ver SeZlo.
êeuýlo ganÖurnebay misi. 7. mis Semdeg mogvi, sparsi mTavari xuara iyo sneuli,
7. da êemdgomad misa mogw mtavari såarsi Xuara sneul ukeTuri suliT sastikad igvemeboda, sikvdilamde iyo misu-
iço, sulita uÖeturita picxlad iguemeboda, siÖudid li. da iyo is mTavari nana dedoflis dedis Zma.
miÂevnul iço. da iço mtavari igi dedis ýmay Nanaysi, 8. maSin evedrnen dedaCem ninos nana dedofali da me-
dedoplisay. fec, romelic xedavda cota-cotaobiT im saqmes da orgu-
8. maêin evedrnes dedasa Äemsa Ninos Nana dedopali; da
lobiT eubneboda ninos: `romeli RmerTis ZaliT axden am
mepe-ca ixilvida mcire-mcired sakmesa mas da orgulebit
kurnebis saqmes? Sen an armazis asuli xar, an zadenis
eïçoda Ninos: "romlisa Ìmrtisa ýalita ikm sakmesa amas
Svili, ucxoobidan moxvedi da Seefare,
Öurnebisasa? anu xar êen asuli Armazisi, anu êvili Zadenisi,
9. da magitomac gaqvs wyaloba, da miganiWes kurnebis
ucxovebit moxued da êeu[v]rdi,
Zala, rom amiT icxovro am ucxo qveyanaSi. da didebulnic
9. xolo mas zeda-a moÂçalebay, da miginiÅes ýali
arian ukunisamde!
Öurnebisay, rayta mit scxovndebodi ucxosa amas kueçanasa.
1 0 . xolo Sen mudam Cems winaSe iyav, rogorc erTi
da didebul-mca arian uÖunisamde!
ZiZaTagani, am qveyanaSi pativcemuli, magram im ucxo sityvas
10. xolo êen Âinaêe Äemsa içav maradis, vitarca erti
maÂovnebeltagani, åaïiv-cemul kueçanasa amas, aramed ucxo- nu ityvi, romaelTa im mcdar rjuls da mis Sesaxeb sul
sa mas siïçuasa nu iïçw, hromta mat êectomilta êþulsa, da nu inebeb aq laparaks,
nu gnebavn çovlad-ve aka tkumad, 1 1 .radgan aha, ager RmerTebi _ didi nayofierebis mo-
11. rametu aha esera Ìmertni, didta naçopta momcemelni mcemelni da qveynis mpyrobelni, mzis momfenelni da wvimis
da soplis måçrobelni, mzis mompenelni da Âwmisa mom- momcemelni, miwidan nayofTa gamzrdelni, _ qarTlis Rm-
cemelni. kueçanit naçopta ganmzrdelni, Kartlisani - Armaz erTebi armazi da zadeni, yvela saidumlos gamomeZie-
da Zaden, çovlisa daparulisa gamomeýiebelni. da ýuelni belni; da Cveni mamebis Zveli RmerTebi _ gaci da ga da
Ìmertni mamata Äuentani - Gaci da Ga, da tavi êeni igi içavn Seni TavisTvis isini gaixade xalxis dasarwmuneblad.*
dasarÂmunovebad Öacta mimart. * azri dedanSic bundovania

90 91
moqcevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

12. da aÂ, uÖuetu ganhÖurno mtavari ese, gangamdidro da 12. da axla, Tuki gankurnav am mTavars, gagamdidreb da
gço mÖwdr Mcxetas êina msaxurad Armazisa, gaqcev mcxeTis mkvidrad, armazis msaxurad;
13. daÌacatu haerisa mis sipicxlita êeimusra, aramed 1 3 . da Tumca ki im haeris sisastikiT Seimusra, magram
misi adgili êeuýrav ars. ege Armaz da kaldevelta Ìmerti misi adgili Seuryevelia. eg armazi da qaldevelebis84
Itruêana çovlad-ve mïer arian. man mis zeda zÌuay moadg- RmerTi iTruSana85 yvelanairad mtrebi arian. aman masze
inis da man amis zeda erti nu rayme moaÂiis, vitarca akus zRva moaqcia da man amaze ara erTi ram moawia, rogorc
Äueulebay soplis måçrobelta, da Öma-geçavn Äemgan brý- aqvT Cveuleba samyaros mpyrobelT, da es ikmare Cemgan br-
anebad ese". Zanebad”.
14. miugo neïarman Nino mepesa da hrkua: "mepe, êen uÖu- 1 4 . miugo netarma ninom mefes da uTxra: `mefev, icocx-
nisamde cxovndi saxelita Krisïesita da vedrebita Âmidisa le Sen ukunisamde! qristes saxeliT da misi wminda dedis
dedisa misisayta da mis tana çovelta Âmidatayta. moavlinen da masTan yoveli wmidanis saxeliT moavlinos Senze Rm-
êen zeda Ìmertman, cisa da kueçanisa êemokmedman, dambade- erTma, cisa da qveynis Semoqmedma, yoveli dabadebulis
belman çovlisa dabadebulisaman, didisa didebisa misisagan dambadebelma, misi didi didebisagan da misi auracxeli
da auracxelisa moÂçalebisa misisagan, vitarca saqumilisa- mowyalebisagan, rogorc Rumelidan misi madlis erTi na-
gan naberÂçali er[t]i madlisa misisay, perwkali,
15. rayta scna da gulisxma-hço simartlÉ cisay da si- 1 5 . rom Seicno da gonebiT mixvde cis simarTles da
natlÉ mzisay, siÌrmÉ zÌwsay da saýirÖuelni misni, sivrcÉ mzis sinaTles, zRvis siRrmes da mis saZirkvlebs, qveynis
kueçanisay da sapuývelni misni, sivrces da misi safuZvlebs,
16. da rayta uÂçebul iço êen, mepe, tu vin êemosna cani 1 6 . da rom uwyode Sen, mefev, Tu vin Semosa cani
Ìrublita da kuxilni qmita haerisayta, da iýrvin kueçanay RrubliT da quxili haeris xmiT, da iZvris miwa misi simZaf-
simýaprita misita da rbiodian mexis-ïexani, Öualsa missa riT da rbian mexistexani, mis kvalze gizgizebs cecxli
egzebin cecxli gulis-Âçromita misita, misi guliswyromisgan,
17. anu odes êeiýris veêaåi igi didi, romel ars zÌuasa 1 7 . an rodesac SeiZvreba is didi veSapi, romelic
êina, da êeýris çoveli kueçanay, vidremdis dairÌwan mtani aris zRvaSi, da SeiZvreba mTeli dedamiwa myari mTebisa
mçarni da Öldeni; da kldeebis darRvevamde;86
18. da mecnier gçavn êen amas çovelsa zeda-miÂevnit, ram- 1 8 . da gamcne Sen es yvelaferi zedmiwevniT, radgan
etu Ìmerti ars cata êina da uxilav ars tavadi igi çovlis- RmerTi aris caTa Sina da is TviTon uxilavia yvela da-
agan dabadebulisa, twnier misa, romeli-igi misgan gamovida. badebulisgan, garda imisa, romelic misgan gamovida.
19. ese moivlina kueçanasa zeda vitarca Öaci, romelman 19. igi moivlina qveyanad rogorc kaci, romelmac yve-
çoveli-ve aÌasrula, romlisatws-ca mosrul iço, da aÌqda laferi aRasrula, risTvisac iyo mosuli, da avida imave
simaRleebSi mamasTan. man erTaderTma ixila dausabamo

92 93
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

mat-ve simaÌleta mamisa tana. man mxoloman ixila dausabamoy da igi erTaderTi aris masTan, romelic Tavmdablebs hxe-
igi, da igi mxoloy mis tana ars, romeli-igi mdabalta hxe- davs da qedmaRlebs Soridan cnobs*.
davs da maÌalni igi êorit icnis. 20.xolo axla, mefev, axlos aris RmerTTan Seni miax-
20. xolo aÂ, mepe, axlos ars miaxlebay êeni Ìmrtisa. me leba. me vxedav, rom aris am qalaqSi erTi saswauli, Rmer-
vxedav, rametu ars amas kalaksa sasÂauli erti, samoseli ýisa Tis Zis samoseli da elias mosasxamis yofnac zogma aq Tqva
Ìmrtisay, da xalenisa mis Eliaysisa çopay viet-me aka tkues, da mravali saswaulia aq, romlebic TviT RmerTma gauwy-
da mravalni sasÂaulni arian aka, romelni twt Ìmertman os.
gauÂçnes. 2 1 . xolo me am mTavars ganvkurnav Cemi qristes ZaliT
21. xolo me ese mtavari ganvÖurno ýalita Krisïe[s] da misi vnebis jvriT, rogorc dedofali nana gankurna
Äemisayta da þuarita vnebisa misisayta, vitarca-igi de- RmerTma im sastiki senisagan da rac ki vauwye mas, imas
dopali Nana ganÖurna Ìmertman senisa misgan picxlisa da akeTebs igi, rom Tavisi sulic gaabrwyinos da Tavisi
ray-igi vauÂçe mas, hçops mas igi, rayta suli-ca twsi gana- xalxic aaxlos RmerTs”.
brÂçinvos da eri-ca twsi miaaxlos Ìmertsa". 22.maSin mohgvares is mTavari da waiyvana wminda nin-
22. maêin mohguares mtavari igi, da Âariçvana Âmidaman om, da masTan erTad me da nana dedofali, baRSi, im naZveb-
Nino da me da Nana dedopali samotxesa mas êina, naýuta mat is qveS daayena da aRmosavleTiT aapyrobina xelebi da
kueêe, daadgina igi da aÌmosavalit aÌåçrobad-scna qelni aTqmevina samjer: “vijmni Sengan, eSmako da Sevudgebi
misni. da atkumia samgzis: "viþmni êengan, eêmaÖo, da êeudgebi qristesa, Zesa RmrTisasa”. 87
Krisïesa, ýesa Ìmrtisasa". 23.da tiroda oxvriT Tavisi sulis siRrmidan wminda
23. da ïiroda sultkumita sulisa twsisayta Âmiday nino da iTxovda RvTisagan Sewevnas im kacze, da masTan
Nino da itxovda Ìmrtisagan êeÂevnasa Öacsa mas zeda, da Äuen erTad Cvenc erTi dRe. da swrafad gavida boroti suli
mis tana ert dÌe. da mÂrapl ganvida asuli igi boroïi da da daemowafa wminda ninos is da mTeli misi saxli da
daemoÂapa Âmidasa Ninos igi da çoveli saxli misi, da adidebda RmerTs _ mamas, Zes da wminda suls, romlisac
adidebda Ìmertsa, mamasa da ýesa da Âmidasa sulsa, romlisay aris dideba ukuniTi ukunisamde, amen.
ars didebay uÖuniti uÖunisamde, amen.

* fs. 137:6;fs.112:6

94 95
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

tavi t Tavi 9

1. tkumuli misi-ve. 1. misive Tqmuli.


2. da iço dÌesa ertsa, zapxulis åirsa, tuesa ivlissa 2. da iyo: erT dRes, zafxulis pirze, ivlisis Tvis
ocsa, dÌesa6 êapatsa, aqda mepÉ da ganvida nadirobad ocSi,88 SabaT dRes89, adga mefe da gavida sanadirod mux-
Muxnarit Öerýo, da movlo sanaxebi Muxnarisaj da ganvida naris mxares. Semoiara muxnaris sanaxebi da gavida mTe-
mtata zeda maÌnarta Txotisata, rajta-mca mijxila Asåd da bze, TxoTis maRlar tyeSi, rom Seexeda aspisTvis,
±asåd (!) da Uplis-cixed, da ganvida txemsa mis mtisasa. kaspisTvis da ufliscixisTvis. amisTvis gavida im mTis
3. êova samxars oden dabnelda mas zeda mzÉ, da ikmna Ìame Tavze.
bnel, uÖun priad. da daparna bnelman areni da adgilni igini, 3. swored SuadRisas dabnelda mze masze, dadga bne-
da ganibnivnes urtiertars Åirisa misgan da urvisa çovelni li Rame, friad ukuni da dafara bnelma is are-mare da
erni misni, da darÄa mepÉ marïoy da iareboda mtata mat zeda adgilebi. gaefanta erTmaneTs im gaWirvebisagan misi yve-
mis mtisata maÌnarta êina êeêinebuli da êeýrÂunebuli. la mxedari, darCa mefe marto da dadioda im mTebze, mTis
4. da dadga ertsa adgilsa da ÂareÂia sasoebay cxorebisa tyeebSi SeSinebuli da SeZrwunebuli.
misisaj. xolo Öetilis mçopelman Ìmertman akcia gonebay 4. gaCerda erT adgilze mefe da gadaewura cxovreb-
misi ucnobelobisagan cnobad da umecrebisagan is imedi, magram keTilismyofelma RmerTma moaqcia misi
mecnierebad. da moego tavsa cnobasa da ganizraxvida gulsa goneba ugunurebidan gonierebisken da umecrebidan cod-
twssa: "aha esera, vxedav, rametu vxedevd Ìmertta Armazs da nisken. moego gons da fiqrobda Tavis gulSi: `aha, ai, vxe-
Zadens da araj våove lxinebay Äem zeda. a romelsa-igi Nino dav, rom Sevyurebdi RmerTebs _ armazsa da zadens da ver
kadagebs þuarsa da þuar-cmulsa da hçops Öurnebasa misita vpove Sveba CemTvis. axla, vaxseneb imas, romelsac nino
sasoebita. ara-mca ýal-edvad qsnay Äemi amis Åirisagan, qadagebs _ jvars da jvarcmuls _ da gankurnavs misi imed-
rametu var me cocxliv, vitarca þoþoxets êina, da ver iT. verc SeZles armazma da zadenma Cemi xsna am Wirisagan,
uÂçi ese, tu çovlisa kueçanisatws ikmna dakcevay da nateli radgan var me cocxlad, rogorc jojoxeTSi da esec ar
bnelad gardaikca, a[n]u tu Äemtws oden. a tu Äem-zeda vici, mTeli qveynierebisTvis moxda daqceva da naTeli
oden ars Åiri ese, Ìmerto Ninoyso, ganminatle Ìamej ese da bnelad gadaiqca, Tu CemTvis mxolod. axla, Tu Cemzea mx-
miÄuene saçopeli Äemi, da aviaro (!) saxeli êeni, da aÌvhmarto olod es Wiri, ninos RmerTo, gaminaTe es Rame, maCvene Cemi
ýeli da taçuanis-vsce mas, da aÌvaêÉno saxli saxlad êenda samyofeli da vaRiareb Sens saxels, aRvmarTav Zels90 da
da salocvelad Äemda, da viço morÄil ninoysa da rÄulsa Tayvans vcem mas; avaSeneb saxls Sens saxlad da Cems salo-
cavad da viqnebi morCili ninosi da romaelTa rjulisa~.
zeda hromtasa".

96 97
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

5. da ese ar-Ìa Âarmotkua, gantena da msÂrapl gamo- 5. da es arc ki warmoeTqva, rom gaTenda da swrafadve
brÂçinda mzÉ. da gardamovida mepÉ cxenisagan da dadga mas gamobrwyinda mze. gadmovida mefe cxenidan, dadga im adg-
adgilsa ganiåçrna qelni mqarni (!) aÌmosavalit da tkua: "êen ilze, gaiwvdina xelebi aRmosavleTiT da Tqva: `Sen xar
xar Ìmerti çovelta zeda Ìmertta da upali çovelta zeda RmerTi yvela RmerTze maRla da ufali yvela ufalze
upalta, Ìmerti, romelsa Nino iïçw, da sakebel saxeli êeni maRla (Sdr. II rj. 10:17; dan. 2:47), RmerTi, romelsac nino
çovlisagan dabadebulisa casa kueêe da kueçanasa zeda. ram- qadagebs da saqebelia Seni saxeli cis qveS da qveyanaze
etu êen miqsen Åirisagan amis da msÂrapl saxeldebita êeni- yvela dabadebulisagan; radgan Sen mixseni am Wirisagan
ta msÂrapl ganminatle [bne]li Äemi. aha esera micnobies, ram- da Seni saxelis swrafi xsenebiT swrafadve gaminaTe bne-
etu ginda qsnay Äemi da miaxlebad êenda, Ìmerto Öurtxeu- li (fs. 17:29). aha, ai, mivxvdi, rom gindoda Cemi xsna da
lo. da me amas adgilsa aÌvmarto ýeli þuarisaj, romlitaca SenTan miaxloveba, RmerTo kurTxeulo. me ki am adgilas
ididebodis saxeli êeni da iqsenebodis sakmÉ ese sasÂaultaj aRvmarTav jvris Zels, romliTac ididebs Seni saxeli da
moixseneba am saswaulTa saqme ukunisamde, amin~.
amat uÖunisamde. amen".
6. daixsoma is adgili mefem da gamoemarTa da
6. da dajsÂavla adgili igi, da Âarmoemarta. da vitarca
rogorc ki ixila naTeli misma mxedrobam, gafantulebi
ixila nateli erman misman, gamoerTvoda ganbneuli igi. mepÉ
kvlav SeuerTdnen mas. mefe yviroda da eubneboda mTel
ÌaÌadebda da eïçoda çovelsa mas ersa missa: "miecit dide-
mis mxedrobas: `mieciT dideba ninos RmerTs mTelma erma,
bay Ìmertsa Ninoyssa çovelman erman, rametu igi ars Ìmerti
radgan igia saukuno RmerTi da mxolod mas SeSvenis qeba
sauÖunoy da mas mxolosa hêuenis kebay uÖunisamde, amin".
ukunisamde, amin~.
7. xolo Nana dedupali da çoveli7 igi kalaki ganvido-
7. xolo nana dedofali da mTeli91 qalaqi gadioda
des migebebad mepisa, rametu åirvel esmina ÂarÂçmeday da mefesTan Sesagebeblad, radgan pirvelad gaegoT misi
merme mokcevay mêwdobit. da miegebvodes kinýars da ¬arts. daRupva da mere mSvidobiT mobruneba. da miegebebodnen
da iço sixaruli didi mêwdobit mokcevisatws. qinZarSi da RarTSi. iyo didi sixaruli mefis mSvidobiT
8. xolo neïari Nino dadgromil iço locvasa mÂuxrisasa mobrunebis gamo.
Äueulebisaebr maçlovansa mas êina, da Äuen mis tana ormeoc 8. xolo netari nino idga mwuxris locvaze92
da ati suli. Cveulebisamebr mayvlovanSi da Cvenc masTan erTad _ or-
9. da iço, vitarca êemovida mepÉ, iýrvoda çoveli igi ka- mocdaaTi suli.
laki, da qmita maÌlita ÌaÌadebda mepÉ da iïçoda: "sada uÖue 9. da iyo: rogorc ki Semovida mefe, SeiZra mTeli
ars dedaÖaci igi ucxoy, romel ars deday Äemi, da Ìmerti qalaqi. maRali xmiT RaRadebda mefe da ambobda: `sad aris
igi misi mqsneli Äemi?". axla is ucxo qali, romelic dedaa Cemi da misi RmerTi _
10. da vitarca esma, vitarmed aka maçlovansa êina ars da Cemi mxsneli?”
ilocavs, modrÖa mepÉ da çoveli igi laêkari, movida da gar- 10. da rogorc ki gaigo, rom aq, mayvlovanSia da loc-
ulobs, mobrunda mefe da mTeli is laSqari, movida da
98 99
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

damovarda saqedrisagan da eïçoda Ninos: "a Ìirs var-a xa- Camovida saxedridan da eubneboda ninos: `axla Rirsi var
did saxelsa Ìmrtisa êenisasa da mqsnelisa Äemisasa?" Seni RmerTis da Cemi mxsnelis mowodebisa?”,
11. xolo Âmiday igi asÂavebda da aÂuevda mÂrapl 11. xolo wmindani aswavlida da mouwodebda, rom
tavçuanis-cemasa aÌmosavalit KrisïÉsa, ýisa Ìmrtisa[y]sa. saswrafod Tayvani eca aRmosavleTiT qristesTvis, RvTis
12. maêin igi grgwnvay da ïirili çovlisa mis erisay, ram- ZisTvis.
etu hxedvides mepisa da dedoplisa cremlta dinebasa six- 1 2 . maSin iyo grgvinva da tirili mTeli im xalxis,
arulisa misgan da saÖwrvelebisa didisa, romeli ikmna. radgan hxedavdnen mefisa da dedoflis cremlTa denas
13. da xvalisa dÌe Âaravlinna mocikulni Saberýneta. sixarulisgan da didi sakvirvelebisgan, romelic moxda.
xolo neïari Nino asÂavebda dÌe da Ìame çovelsa Öacsa 1 3 . da meore dRes gaagzavna mefem mociqulebi saberZ-
Åeêmariïsa mas gzasa sarÂmunovebisasa. neTSi, xolo netari nino aswavlida dRe da Rame mTel xalxs
sarwmunoebis WeSmarit gzas.

tavi i Tavi 10

1. misi-ve aÌÂerili aÌêenebisatws eÖlesiataysa. 1 . misive aRwerili eklesiebis aSenebisaTvis.


2. xolo mepÉ eïçoda Ninos aÌêenebisatws eÖlesiisa, 2. xolo mefe elaparakeboda ninos eklesiis aSeneba-
odes-igi Âaremarta mepÉ da çoveli eri moÂrapebit ze, rodesac daadga mefe da mTeli eri gulmodginebiT
krisïeanobasa, vidre mÌdelta mat moslvadmde Saberýnetit. qristianobas, vidre mRvdlebis mosvlamde sa-
3. hrkua mepeman morÂmuneman Âmidasa Ninos: "sada uêeno berZneTidan.
saxli Ìmertsa?" xolo neïarman man hrkua: "sadaca mepeta 3. uTxra morwmune mefem wminda ninos: `sad avuSeno
gonebay mïÖice ars". saxli RmerTs?”, xolo netarma uTxra: “sadac mefeTa azria
4. xolo mepeman hrkua: "miçuaran maçualni ege êenni da mtkice”.
mun minebs gonebita, aramed ara esrÉt, aramed ara vhrido 4. xolo mefem uTxra: `miyvars eg Seni mayvlovani da iq
samotxesa mas sameuposa da naýuta simaÌlesa da Babilota mnebavs gonebiT, magram ar [moxdeba] ase; aramed ar davzogav
mat naçopierebasa da çuavilta mat sulnelebasa, aramed mas samefo baRs da naZvebis simaRles da im rtoebis nayofiere-
êina aÌvaêeno ïaýari salocvelad Äemda, romeli egos uÖu- bas da im yvavilebis surnelebas; aramed masSi avaSeneb
nisamde". taZars Cems salocavad, romelic idgeba ukunisamde”.
5. maSinve moitanes xe da daiwyes Seneba. mokveTes naZ-
5. da meçseulad moiÌes ýeli da iÂçes êenebad. da mo-
vi da Seamzades svetad da mis Zirze dades eklesiis
hÖuetes naýw igi da êemzades sueïad da ýirta mista zeda
safuZveli. SiSis momgvreli iyo im svetis Sesaxedaoba da
dadves sapuýveli eÖlesiisay. da iço sueïisa mis saêinel
saZirkveli, rac zemoTaa aRwerili.
xilvay da saýirÖueli, romeli zemo Âeril ars.
100 101
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

6. xolo odes moiÂia úami aÌmartebad sueïi igi åirvel 6. xolo rodesac movida dro Tavdapirvelad xsenebuli
moqsenebuli, iÂçes xurota mat aÌmartebad da ver uýles. svetis aRsamarTad, daiwyes xuroebma aRmarTva da ver Se-
maêin êeÖrba simravlÉ uricxw da mepÉ mat tana. iÂçes perad- Zles. maSin Seikriba uricxvi simravle da mefec maTTan
peradta Ìoneta da mankanata mzadebad. ara tu aÌmartebad erTad. daiwyes nair-nairi xerxis Zieba da iaraRebis damza-
oden ver êeuýles, aramed êeýrvad-ca. deba. magram araTu mxolod aRmarTva ver SesZles, aramed _
7. da ukm ikmna çoveli sibrýnÉ da Ìonis-ýiebay Öactay, daZvrac ki.
rayt sueïisa mis aÌmartebita saÖwrvelad Ìmerti ididos da 7. da fuWi gamodga kacTa mTeli sibrZne da RonisZieba,
Öacni umeïesad daemïÖicnen sarÂmunovebasa. rom svetis sakvirveli aRmarTviT ididos RmerTi da xalxi
8. da vitar ver êeuýles aÌmartebad da umarþu ikmna sak- ufro metad ganmtkicdes sarwmunoebaSi.
mÉ igi, Âarvida mepÉ da çoveli eri gul-[g]debuli urvisa- 8. da rom ver SesZles aRmarTva da amao gamodga is
gan da mÂuxare içvnes amas, zeda. saqme, wavida mefe da mTeli xalxi guldamZimebuli dardis-
9. xolo neïari Nino daêta adgilsa-ve, da atormeïni agan da mwuxare iyvnen amis gamo.
dedani sxuani. xolo sanaïreli igi godebda da daadenda 9. xolo netari nino darCa adgilzeve da masTan
cremlta sueïsa mas zeda. Tormeti sxva qali. xolo is sanatreli godebda da crem-
10. da vitarca êuvaÌame oden iço, Âarmoikceodes orni lebs adenda im svetze.
ese mtani - Armaz da Zaden, reca tu esrÉt ÄamoirÌuevodes, 1 0 . da roca SuaRame moaxloebuli iyo, Camoiqceoda
da daaçennes orta-ve Âçalni igi. ori es mTa _ armazi da zadeni, ise TiTqos CamoirRvneno
11. da MïÖuarman gardamoxetka da Âarhkonda saêinelad da SeaCeres orive is wyali.
kalaki. da mier êeikmnnes qmani saêinelni da sazarelni ïçeb- 11. da mtkvarma gadmoxeTqa da saSinlad mihqonda
isa da sivlïolisani. egre-ve Aragw gardamoqda cixesa ze- qalaqi. da amisgan Seiqna saSineli da sazareli xmauri
moyt da ikmnebodes saêinelni grgwnvani. moTqmisa da sirbilis. aseve aragvi gadmovida cixis ze-
12. da êeêindes dedani igi da ivlïodes, da meca mat moT da saSineli gvrgvinva atyda.
tana-ve, xolo neïari Âmiday Nino ÌaÌadebda: "nu geêinin, 1 2 . da SeSindnen dedebi da garbodnen da mec _ maTTan
dano Äemno, mtani igi mun-ve hgian da Âçalni igi mun-ve dian erTad, xolo netari wminda nino RaRadebda: `nu geSiniaT,
da ersa çovelsa sýinavs. Cemo debo, is mTebi iqve dganan da is wylebi iqve mo-
13. xolo ese, romel reca mtani dairÌues, samartlad edinebian da mTel xalxs sZinavs.
guaÄuenebs, rametu urÂmunovebisa mtani dairÌues Kartls 1 3 . xolo es, rom TiTqos mTebi dairRvnen, samarTli-
anad gvaCvenebs, rom urwmunoebis mTebi dairRvnen
êina. da Âçalni romel daeçennes, daeçena sisxli igi çrmatay
qarTlSi. da wylebi, romlebic SeCerdnen, gvaCvenebs, rom
eêmaÖta êeÂirvisay.
SeCerda yrmebis eSmakebisadmi Sewirvis sisxli.

102 103
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

14. xolo qmani ese ïçebisani arian eêmaÖta simravlisani, 14. xolo moTqmis es xmebi eSmakTa simravlis xmebi arian,
rametu eglovian tavta matta oqrebasa, rametu arian igini radgan igloven sakuTar TavTa damxobas, vinaidan idevnebian
meoï amit adgilit ýalita maÌlisayta da þuarita isini am adgilidan maRlis ZaliTa da qristes jvriT. mob-
KrisïÉsita. moikecit da ilocevdit Ìmrtisa mimart, rundiT da iloceT RvTis mimarT, Svilebo!”
êvilno!" 1 5 . da maSinve dacxrnen is xmebi da aRaraferi iyo. da
15. da meçseulad dascxres qmani igi, da iço araray. da dadga wminda nino da aRapyro Tavisi xelebi cisken da
dadga Âmiday Nino da ganiåçrna qelni twsni cad mimart, da Tvalebi _ RvTis mimarT, loculobda da evedreboda, rom
tualni Ìmrtisa mimart, ilocvida da evedreboda, rayta ara ar daebrkolebina mters93 sarwmunoebis es saqme, romel-
daabrÖolos sakmÉ ese sarÂmunovebisay mïerman, romelsa sac mowadinebiT daadga mefe da mTeli eri.
Âadierebit Âarmartebul ars mepÉ da çoveli eri. 16. da vidre jer ar eyivla mamals, samive kars94 SiSis
16. da vidre arÌa eçivna katamsa, samta-ve Öarta sca zarsa zari dasca Zlierma laSqarma da dalewes qalaqis karebi.
laêkarman ýlierman da daleÂnes Öarni kalakisani. da aÌivso da aivso qalaqi sparsTa laSqriT da Seiqna Tavzardamce-
kalaki såarsta laêkrita da meçseulad êeikmnnes zaris mi zriali, da yvirili da xalxis kvla iseTi, rom sisxli
aÌsaqdelni zrinvani, da çivilni da Ölvay erisay, vitar-mca moedineboda.
sisxli dioda. 1 7 . da aivso yvela adgili sisxliT. da wamovida Cven-
17. da aÌivso çoveli adgili, da movida Äuen zeda simrav- ze yiJinisa da maxvilTa simravle da dadna Cveni xorci
lÉ zaxiltay da maxwltay, da dadnes qorcni Äuenni da da gailia Cveni suli.
ganilia suli Äueni. 1 8 . xolo me vtirodi mamisaTvis da Cemi naTesavebi-
18. xolo me vïirode mamisatws da natesavta Äemtatws, da sTvis, da uceb momesma, xmamaRla iZaxdnen: `amas brZanebs
mÂrapl mesma, qmobdes ýlierad: "amas brýanebs mepÉ såarstay sparsTa mefe xuara da mefeT-mefe xuaran-xuara, yvela
Xuara da mepet-mepÉ Xuaran Xuara, çoveli huriay ganarinet iudeveli gaarideT maxvilis pirs”.95 rogorc ki es momes-
åirisagan maxwlisa". vitarca ese mesma, movege gonebasa, êe- ma, movege gonebaze, SeveWvdiT rwmenaSi me da is aTic
orguldi me da atni igi Äem tana. CemTan erTad.
19. da moaxlebul içvnes maxwlosanni da Äuensa garemoys 1 9 .da moaxloebuliyvnen maxvilosnebi da Cvens
scemdes da Ölvides. da isma qmay ýlierad, Mirean mepÉ garSemo kafavdnen da klavdnen. da gaisma xma Zlierad,
êeiåçres-o. da gare-moixila mqned moÌuaÂeman man da tkua: mirian mefe Seipyreso. da irgvliv mimoixeda mxned moR-
"Öualad çves-a? vici, rametu didad êÅirs". vawem da Tqva: `kvlav Caidines? vici, rom didad uWirT”.96
20. da madlobda RmerTs, radgan es maTi warwymedis da
20. da hmadlobda Ìmertsa, rametu ese niêani matisa
qarTlis cxonebis da am adgilis didebis niSania. da nugeSs
ÂarÂçmedisay ars, da Kartlisa cxorebisay da amis adgilisa
didebisay. da nugeêinis-gucemda, vitarca moýÌuari

104 105
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

qelovani, nandwl-ve Åeêmariïad moýÌuari da mocikuli gvcemda, rogorc xelovani moZRvari, namdvilad WeSmariti
Krisïesi Âmiday Nino. moZRvari da qristes mociquli _ wminda nino.
21. da moekca ersa mas momavalsa Äuen zeda da hrkua: "sada 21. da moubrunda Cvenze momaval xalxs da uTxra: “sad
arian mepeni såarstani Xuara da Xuan Xuara? Sabasïanit arian sparsTa mefeebi xuara da xuan xuara? sabastanidan
guêin Âarmoxuedita? male moxuedit. da didad same ars guSin wamoxvediT? male moxvediT! da maS ase didia [Tqveni]
laêkari, uzomo vidreme xart, da ýlierad dahleÂet kalaki laSqari? gana ase uzomo xarT?! da Zalian daleweT es
ese, maxwli daecit. [ubrýaneb] karta da niavta: Âarvedit qalaqi?! _ maxvili qarsa da niavs dahkariT! wadiT Crdil-
bnelta Ärdiloysata mtata mat ±edarisata. aka movida igi, oeTis bnelSi, im kedaris mTebSi. aq movida is, romelsac
romelsa tkuen evlïodet". Tqven ufrTxiT”.
22. da ganýra marþuene twsi da dasÂera qelita saxÉ 22. gaiSvira Tavisi marjvena, dawera xeliT jvris gamo-
þuarisay. da meçseulad uÄino ikmna çoveli igi simravlÉ saxuleba, maSinve gauCinarda mTeli xalxis simravle da
erisay, da ikmna daçudeba did. da Äuen vadidebdit Ìmertsa, Seiqmna didi simyudrove. da Cven vadidebdiT RmerTs da
da vhnaïridit Âmidasa da sanaïrelsa Ninos. SevnatrodiT wminda da sanatrel ninos.
23. da vitarca cisÖari aÌeÌeboda mcired, mierula data 23.da roca ciskari ixsneboda, CaeZinaT Cems debs,
mat Äemta, xolo me mÌwýare viçav. da Âmiday Nino dga qel- xolo me mRviZare viyavi. da wminda nino idga xelapyro-
aÌåçrobil. bili.
24. da aha esera zeda-moadga ÅabuÖi erti çovlad-ve 24.da aha, ai, warmoudga erTi Wabuki, mTlianad
natlita êemosili, da moeblardna cecxlis-saxed zeÂari. da naTliT Semosili da Semoegragna cecxlis msgavsad ze-
arkuna samni rayme siïçuani neïarsa Ninos. xolo igi daeca wari. da uTxra sami ram sityva netar ninos. xolo igi
åirsa zeda twssa. daemxo pirqve.
25. xolo ÅabuÖman man miço qeli sueïsa mas da uåçra tavi 25.xolo im Wabukma mohkida xeli svets da auwia Tavi
da aÌamaÌla da ÂariÌo simaÌlesa catasa. da aamaRla da waiRo caTa simaRleSi.
26. da me ganÖwrvebuli miveaxle da varku neïarsa dedo- 26. da me gakvirvebuli mivuaxlovdi da vuTxari ne-
palsa: "ray ars ese?". xolo man momidriÖa tavi Äemi kueçanad. tar dedofals: `ra aris es?”. xolo man momadrekina Tavi
da me ïirild viÂçe zarsa mas zeda. miwaze. da me avtirdi SiSisgan.
27. da mciredisa úamisa êemdgomad aÌdga neïari igi da 27.da mcire drois Semdeg adga is netari da mec amaye-
meca aÌmadgina da ganveêorenit mas, adgilsa mas. xolo ded- na da gavSordiT mas _ im adgils. xolo is qalebi iyvnen
isev ganze.
ani igi içvnes-ve Öide.
28. da aha, vixile is sveti, cecxlis msgavsad Camodioda
28. da aha vixile sueïi igi cecxlis-saxed Äamovidoda da
da mouaxlovda Tavis kvarcxlbeks. da rom daeSva da dadga
moeaxla xarisxsa mas twssa. da vitar daemarta, da dadga zeda

106 107
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

xarisxsa mas kueçanit aÌêorebulad vitar atormeï Âçrta da im kvarcxlbekze miwidan acilebuli, ase Tormeti wyrTa,97
neliad Äamoicvalebda twssa-ve mas zeda naÖuetsa, rametu da nela Camoinacvlebda im Tavissave gadanaWerze, radgan
xarisxad iço ýiri igi misi, romlisagan moÖuetil iço sueïi kvarcxlbekad iyo misi Ziri, romlisganac mokveTili iyo is
igi cxoveli. cxoveli sveti.
29. da vitar riúuraúu oden iço, aÌdgomil iço mepÉ, 29.da roca is-is iyo gariJraJda, amdgariyo mefe,
gul-gdebuli urvatagan, da mixeda samotxesa mas, guldamZimebuli dardisagan, da gaxeda baRs, Tavis daw-
daÂçebulsa mas missa eÖlesiasa, rametu mun mïÖice iço yebul eklesias, radgan iq iyo mtkice misi neba. da ixila
gonebay misi. da ixila mun nateli, vitarca elvay zecadmde iq naTeli, rogorc elva baRSi, zecad aRweuli.
aÌÂevnuli samotxesa mas êina. 30.iwyo sirbili swrafad mosasvlelad da mTeli
30. iÂço srbad, mÖwrcxl moslvad, da çovlisa erisa sim- xalxis simravle iyo masTan erTad. da rogorc ki movid-
ravlÉ mis tana. da vitarca movides da ixiles saÖwrveli igi, nen da ixiles is sakvirveleba _ naTliT brwyinvale sveti
natlita mbrÂçinvalÉ sueïi igi Äamovidoda adgilad twsa, Camodioda Tavis adgilze, TiTqos dadga Tavis kvarcxl-
reca tu dadga xarisxsa twssa zeda da daemçara qelt-êeuxe- bekze da daemyara kacTagan xelSeuxeblad.
belad Öactagan. 31. netavi im dros, es rom xdeboda!
31. neïar mas úamsa, ray igi ikmneboda! 32.SiSiT da sixaruliT aivso mcxeTa_qalaqi da gad-
32. êiêita da sixarulita aÌivso Mcxetay kalaki, da da- mosdiodaT cremlis mdinareebi mefes da mTavrebs da
mosdiodes mdinareni cremltani mepesa da mtavarta da çov- mTel ers oxvriT sulis siRrmidan da adidebdnen RmerTs
elsa ersa sultkumita sulisa matisayta, da adidebdes da Senatrodnen netar ninos.
Ìmertsa da hnaïrides neïarsa Ninos 33.da xdeboda im xanebSi mravali saswauli.
33. da ikmnebodes mas dÌesa êina sasÂaulni mravalni.

tavi ia Tavi 11

1. tkumuli misi-ve. 1 . misive Tqmuli.


2. åirveli sasÂauli. mo-vinme-vida huriay, brmay êobit- 2. pirveli saswauli: movida erTi iudeveli, dabade-
gani da mieaxla sueïsa mas cxovelsa, da munkues-ve ikmna igi bidan brma da Seexo cxovel svets da iqve aexila Tvali da
adidebda RmerTs.
mxedvel da adidebda Ìmertsa.
3. meore: erTi yrma sefewuli98, warmarTi, rva wlis gan-
3. [b~.] çrmay vinme sepeÂuli idva rva Âlisa sneuli, Âar-
mavlobaSi sneuli iwva, moiyvana igi misma dedam sarwmunoebiT,
marti, moiÌo igi dedaman misman sarÂmunovebit, dadva igi
daawvina sakaceze im naTlis svetis da namdvilad naTliT
cxedarsa zeda Âinaêe sueïisa mis natlisaysa da nandwl-ve
108 109
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

natlit êemosilisa. da evedreboda neïarsa Ninos da eïçoda: Semosilis winaSe da evedreboda netar ninos da eubneboda:
"moxede, dedopalo, ýesa amas Äemsa, miaxlebulsa siÖudid, `moxede, dedofalo, sikvdils miwevnul am Cems Zes, radgan
rametu vici, vitarmed igi ars Ìmerti Ìmerttay, romelsa vici, rom is aris RmerTTa RmerTi, romelsac Sen emsaxurebi
êen hmsaxureb da Äuen gwkadageb". da Cven gviqadageb”.
4. maêin êeaxo neïarman Nino qeli twsi sueïsa mas cxov- 4. maSin Seaxo netarma ninom Tavisi xeli cxovel
elsa da dasdva çrmasa mas zeda da hrkua: "grÂamsa Iesu svets da daado yrmas da hkiTxa: `gwams ieso qriste, cocx-
Krisïe, ýe Ìmrtisa cxovelisay, qorcita mosruli ali RmerTis Ze, mTeli qveynierebis sacxoneblad xorciT
cxorebisatws çovlisa soplisa?" da hrkua çrmaman man: "he, mosuli?” da upasuxa im yrmam: `diax, dedofalo, mwams
dedopalo, mrÂams Iesu Krisïe, mqsneli dabadebultay". ieso qriste, dabadebulTa mxsneli”.
5. maêin hrkua mas Âmidaman Nino: "ganiÖurne amieritgan da 5. maSin uTxra mas wmida ninom: `ganikurne amieridan da
adidebdi mas, visman ýalman gangÖurna". da mÂrapl aÌdga çr- adidebde mas, visma Zalamac gangkurna”. da swrafad wamodga
may igi vitarca uïÖivneli. da daeca êiêi didi mepesa da is yrma, rogorc utkivari. da daeca didi SiSi mefes da
çovelsa simravlesa erisasa. xalxis mTel simravles.
6. da titosaxeni sneulni movidodes da ganiÖurnebodes, 6. da sxvadasxvanairi sneulni modiodnen da ikurne-
vidremdis mepeman êekmna saburveli ýelisay garemoys bodnen, vidre mefem ar Seqmna xis saburveli svetis
sueïsa mas da dapara xedvisagan da egret êeexebodes erni garSemo da dafara TvalTaxedvisgan da ase exeboda xalxi
sartulsa mas da ganiÖurnebodes mÂrapl da adidebdes im saxuravs da ganikurnebodnen swrafad da adidebdnen
Ìmertsa saÖwrvelt-mokmedsa. sakvirvelTmoqmed RmerTs.
7. da iÂço mepeman aÌêenebad samotxesa mas êina eÖlesiasa 7. da daiwyo mefem baRSi eklesiis Seneba gulm-
guls-modginebita da sixarulita didita. odgined da didi sixaruliT.
8. maêin movides mocikulni Saberýnetit, mÌdelt- 8. maSin movidnen saberZneTidan mociqulebi,
moýÌuari, mÌdelni da diaÖonni da iÂçes natlis-cemad, vi- mRvdelTmoZRvari, mRvdlebi da diakvnebi da daiwyes
tarca zemo-Âeril ars, çovlisa erisa. naTliscema, rogorc zemoTaa dawerili, mTeli erisa.

110 111
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

tavi ib Tavi 12

1. romeli tkua Abiatar, romeli iço åirvel mÌdeli ba- 1 . romelic Tqva abiaTarma da romelic iyo Tavda-
ginsa êina huriatasa Mcxetas da natel-iÌo qelsa êina pirvelad mRvdeli iudevelTa baginSi mcxeTaSi da naTe-
Ninoyssa. liRo ninos xelSi.
2. me, Abiatar, mÌdeli viçav Âilit xuedrebuli 2. me, abiaTari, viyavi taZarze wilxvedrili mRvde-
samÌdelosa zeda mis ÂeliÂdisasa, odes ese neïari dedaÖaci li im weliwads, rodesac es netari dedakaci nino movida
Nino movida Mcxetad. mcxeTaSi.
3. mas úamsa Äem tana Âignebi mosrul iço Hromit da 3. im dros CemTan mosuli iyo romidan, egviptidan da
Egwåïit da Babilovnit huriatay, mÌdeltay da mÂignobar- babilonidan iudevelTa mRvdlebisa da mwignobrebis
tay, romelsa Âeril iço esret, vitarmed: "ganxetka Ìmertman werilebi, romelSic ase ewera, rom: `gaxliCa RmerTma
mepobay huriatay, aha esera ÂinaysÂarmeïçuelni dascxres, iudevelTa mefoba. aha, ai, winaswarmetyvelni dadumd-
rametu romelsa suli aÂuevda, çoveli aÌesrula, nen99, radgan visac suli iwvevda, yvela aResrula
4. da ganvibnienit Äuen çovelsa kueçanasa, da hromta 4. da gavifanteT Cven mTel qveyanaze da romaelebma
daiåçres mepobit kueçanay Äueni, rametu vcodet çovl- daipyres Cveni qveyana100 da mefoben, radgan SevcodeT yve-
iturt da ganvarisxet êemokmedi Ìmerti. laferSi* da gavarisxeT Semoqmedi RmerTi.
5. a ixilen Âignni Mosesni, romelman damiÂera Äuen ese 5. axla ixileT moses wignebi, romelmac dagviwera Cven
çoveli: "romeli iïçws kueçanasa zeda Ìmrtad tavsa twssa, es yvelaferi: `vinc miwaze Tavis Tavs RmerTad ityvis, Zelze
ýelsa damoeÖidos". Camoikidos”.
6. anu uÖue êe-vidreme-vscetit nazarevelisa mis Iesuys 6. nuTu ase SevcdiT im ieso nazarevelis101 sikvdil-
siÖudilsa, rametu hxedav åirvel, odes mamata Äuenta êesco- Si? radgan ici, rom uwin, rodesac Cveni mamebi Sesco-
dian Ìmertsa da çovlad-ve daiviÂçian igi, miscnis davdnen RmerTs da sruliad daiviwyebdnen mas, miscemda
qelmÂipesa ýliersa da ïçueobasa. RmerTi maT Zlieri xelmwifis xelSi da tyveobaSi.
7. xolo odes moikcian da aÌad-çvian, mÂrapl ganarinnis 7. xolo rodesac moiqceodnen da SehRaRadebdnen,
igini Åirisagan. da ese êwdgzis vicit Âeriltagan. swrafad ixsnida maT Wirisagan. da es Svidgzis viciT wigne-
8. xolo vinaytgan qelni êeasxnes ýesa mas dedaÖacisa bidan.
mÂirisasa da moÖles, aÌiÌo Ìmertman qeli misi Äuen zeda, 8. da radgan xeli SemarTes im mwiri qalis Zeze da
mokles, aiRo RmerTma xeli Cvenze, gaxliCa mefoba da gagva-
ganxetka mepobay da ganguaêorna ïaýarsa Ìmrtisasa, da ug-
Sora RvTis taZars da sruliad ugulebelyo Cveni modg-
ulebels-ço natesavi Äueni sruliad.
ma.
* dan.3:29

112 113
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

9. xolo a ars samasi Âeli, vinaytgan arca-Ìa çovlad-ve 9. da axla samasi welia, rac arc aranairad Seismina
ismina vedrebay Äueni, arca ço lxinebay. sagonebel miÄs, vi- Cveni vedreba, arc dagvalxina. fiqri gvaqvs, rom zecidan
tarmed zecit iço Öaci igi". da ese ganemravla moÂerili. iyo is kaci”. da gaxSirda aseTi werilebi.
10. xolo me, vitarca mesma ese, viÂçe Öitxvad dedaÖacisa 10. xolo me roca gavige es, daviwye gamokiTxva im qal-
mis Ninoysa Krisïestws, tu vinay iço igi, anu romlisa isagan, ninosagan, qristes Sesaxeb, Tu saidan iyo igi, an ra
mizezisatws ikmna Ìmerti Öac. mizeziT iSva RmerTi kacad.
11. maêin neïarman man aÌaÌo åiri twsi, vitarca 1 1 .maSin netarma ninom gaxsna bage, rogorc amom-
þurÌumulman aÌmomdinareman da vitarca Âçaroman dinare Wam da rogorc dauwyvetelma wyarom.
dauÂçuedelman. 1 2 . daiwyo dasabamidan. Cems wignebs102 zepirad war-
12. iÂço sauÖunitganta, Äemta Âignta zeåirit Âar- moTqvamda da ganmimartavda; da rogorc mZinares gamaR-
moiïçoda da ganmimaïebda da vitarca mýinaresa viZebda da rogorc ugnurs ganmanaTlebda; da mabralebda
ganmaÌwýebda da vitarca dasulebulsa ganmanatlebda da Cems winaprebs da rjulis Secvlas Semagonebda.
mamata Äemta êemaÂçalebda da êþulisa cvalebasa 13. vidre ar virwmune misi sityvebiT qriste, RvTis
êemaþerebda, Ze, da misi vneba da didebiT aRdgoma da misi meored mos-
13. vidremdis mrÂmena siïçwta misita Krisïe, ýÉ Ìmrtisay, vla saSinelebiT, da WeSmaritad igia warmarTTa molo-
da vnebay misi da aÌdgomay didebit, da meored moslvay misi d ini.
saêinelebit, da Åeêmariïad igi ars molodebay Âarmarttay. 1 4 . im dros me da Cemi asuli veRirseT sapkurebels da
14. mas úamsa me [da] asuli Äemi Ìirs vikmnenit saåÖurebelsa codvaTa gansawmedels, embazs, wmida wyals, romelsac na-
da gansaÂmedelsa codvatasa, embazsa, Âçalsa mas Âmidasa, trobda daviT winaswarmetyveli da ver ewia.
romelsa-ca inaïrida Davit ÂinaysÂarmeïçueli da ver eÂipa. 15. da kidev mesma me axali rjulis mgalobelTa xma,
15. da Öualad mesma me qmay axlisa êþulisa mgalobeltay, romelsac natrobda igive daviTi da ver moeswro
romelsa inaïrida igi-ve Davit da ver miemtxwa 1 6 . da Rirsi gavxdi, rom vziarebodi qveynierebis
16. da Ìirs vikmen ziarebad Åeêmariïsa qorcsa da codvebisTvis Sewiruli RvTis kravis WeSmarit xorcsa
sisxlsa Öravisa mis Ìmrtisasa soplisa codvatatws da sisxls, romlis gemos xilvac tkbilia da de, amis mere
êeÂirulisa, romlisa ïÖbil ars misi gemoys-xilvay da amas inebos ufalma xorcidan Cemi gasvla, radgan Cems dReebSi
zeda çavn upalman ganslvay Äemi qorctagan, rametu mravali saswauli ixiles Cemma Tvalebma ninosagan mcx-
mravalni sasÂaulni ixilnes tualta Äemta Ninoys mier eTaSi aRsrulebuli.
1 7 . da eliozis saxli iyo qalaqSi dasavleTiT, mogve-
Mcxetas êina dÌeta Äemta.
Tis karTan, mtkvarze.
17. xolo saxli Eliozisi iço kalaksa êina dasavalitsa,
iço Öarsa moguetisasa, MïÖuarsa zeda.

114 115
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

18. da iço mcirÉ bagini, samarxvoy mati, romelsa zeda 18. da iyo mcire bagini, maTi samarxvo, romelzec aRmar-
aÌhmarta Âmidaman Nino þuari Krisïesi. Ta wmida ninom qristes jvari.
19. da erti ertsa natel-scemda mun êina qelita IaÖob 1 9 .da saTiTaod naTelscemda iq, qalaqis wiaRSi iakob
mÌdelisayta da ´rosila mtavardiaÖonisayta, mtavarta mRvdelis da prosila mTavardiakonis xeliT mTavarTa
êvilebsa, ÂiaÌta kalakisata. da erkua adgilsa mas mtavarta Svilebs. da erqva im adgils mTavarTa sanaTlo.
sanatloy. 20. da friad didebuli iyo is adgili Cvens dReebSi,
20. da priad didebul iço adgili igi dÌeta Äuenta, ram- radgan idga is uSenebel velze.
etu dga igi velsa twnier naêenebisa. 2 1 . da im dReebSi Zlier ieWvianes mcxeTelma iude-
21. da mat dÌeta êemeêurvnes priad huriani mcxetelni velebma Cemze da waaqcies is dariCinis xe103, romelic
Äem zeda da dasces xÉ igi Öilamoy, romeli dga Öarsa zeda idga baginis karTan da amSvenebda im adgils, radganac
baginisasa, romeli ganaêuenebda adgilsa mas, rametu gar- gadaefina Tavisi rtoebi baginis mTel stoaze104,
daertxnes rïoni misni çovelsa mas sïovasa baginisasa 22.da daiwyes iudevelebma iqidan wasvla, garda
22. da iÂçes sadayt-ve Âarslvad twnier xolo barabean- barabeanTa105 saxlis ormocdaaTi sulisa, romlebic moin-
tasa, romelni-ca moinatlnes ormeoc da ati suli saxlisa aTlnen da gaxdnen mcxeTis mkvidrni.
matisay. da mÖwdr ikmnes Mcxetas êina. 23. da uboZa mirean mefem erTi daba, romelsac hqvia
23. da miuboýa Mirean mepeman dabay erti, romelsa hrkvan cixedidi da iyvnen gandidebulni mefisa da qristianTa
Cixe-didi, da içvnes did Âinaêe mepisa da krisïeanetasa winaSe netari ninos madliTa da misi moZRvrebiT.
madlita neïarisa Ninoysita da moýÌurebita misita. 24. da im dros movida wmida patriarqis werilebi romi-
24. da mat dÌeta êina moiÂia Âignebi Hromit Âmidisa dan netari ninos, mirian mefisa da mTeli qarTveli erisad-
åaïreakisay neïarisa Ninoysa da Mirean mepisa da çovlisa mi.
erisa kartvelisa. 25.da gamoegzavna branji mTavardiakvani xotbis
25. da moevlina Braþi mtavardiaÖoni kebisa êesxmad da Sesasxmelad da kurTxevis mosacemad da wmida da netari
Öurtxevisa mocemad, da Âmidisa da neïarisa Ninoys locvisa ninos locvis wasaRebad da mis madlTan saziareblad.
ÂarÌebad da madlisa ziarebad. 26.da hqonda branjTa mefis werili netari ninosadmi
26. da hkonda Âigni braþta mepisay neïarisa Ninoysa, mowerili, radgan isini mamamis zabilons moenaTla.
rametu moenatlnes igini mamasa missa Zabilovns. 27.da es yvelaferi smenodaT maT ierusalemidan, ro-
27. da ese çoveli mismenil iço mata IerusalÉmit, Hromit, midan, konstantinepolidan, rom am CrdiloeTis qveyanas
mihfenoda simarTlis mze, naTeli mamisagan mosuli _
±osïanïineåovlit, vitarmed mipenil ars mzÉ igi sima-
qriste
rtlisay, nateli, mamisa mier mosruli - Krisïe
28. da amitomac moewera sanetaro werili, rom gagebuli
28. da amistws sanaïreli Âigni moeÂera, rayta-mca
hqondaT is ambebi da saswaulebi da im svetisa da mayvlova-
euÂçnes sakmeni igi da sasÂaulni da sueïisay mis da maçu-
116 117
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

lovanisay mis saÖwrvelebani da ýali igi Öurnebatay, nis sakvirvelebani da kurnebaTa is Zala, romelic ixila
romeli ixila mtavardiaÖonman da ganÖwrvebit adidebda mTavardiakvanma da gakvirvebiT adidebda RmerTs.
Ìmertsa. 29. da waiRo werilebi da wavida.
29. da ÂariÌo Âignebi da Âarvida.

tavi ig Tavi 13

1. åaïiosnisa þuarisatws, romeli aÌÂera IaÖob 1. patiosani jvris Sesaxeb, romelic aRwera iakobma.
2. da iço raúams moeÖueta xÉ igi åaïiosnisa da ýlevis- 2. da iyo: roca moikveTa patiosani da gammarjvebeli
mçopelisa åaïiosnisa þuarisay. da moakunda igi atsa ateul- patiosani jvris xe, da mohqonda is aT aTeul adamians
sa Öacsa ze-ze rïoyturt, da purclit êemoakunda kalakad. zezeulad, rtoebiT da foTlebiT SemohqondaT qalaqSi.
3. da misïçdeboda eri igi mÂuanis-perobasa mas da pur- 3. da miawydeboda xalxi im simwvanesa da foTlovanebas
clianobasa. dÌeta zapxulis åirisata, odes sxuay çoveli xÉ zafxulis piris Jams, rodesac yvela sxva xe xmeli iyo,
qmel iço, xolo igi çovlad-ve purceldaucwvnebel da xolo is sruliad foToldaucveneli, surnelovani da
sulhamo da xedvad êuenier iço. Sesaxedavad mSvenieri iyo.
4. maêin ýirsa zeda aÌhmartes, Öarsa eÖlesiisasa samxrit- 4. maSin Zirze aRmarTes, eklesiis samxreT karTan. da
sa. kueçanasa mas Ärdiloysasa. da hbervida Âçaltagan niavi da uberavda wylis mxridan niavi da Slida xis foTlebs da
êalvida purcelsa xisa misgan da aýrevda rïota mista. da arxevda mis rtoebs. da iyo misi Sesaxedaoba mSvenieri da
surnelovani, rogorc gvsmenia im alvis xis Sesaxeb106.
iço xilvay misi êuenier da sulhamo, vitarca smenit vicit
movkveTeT is martis Tvis ocdaxuTSi, paraskev dRes107. da
xisa mistws alvisa. da ese movhÖuetet tuesa marïsa Öe~sa,
idga is xe ocdaCvidmeti dRe da ar Seicvala misi foTo-
dÌesa åarasÖevsa. da daadgra xÉ igi oc da atÄwdmeï dÌedmde,
li, rogorc wyarosTavTan Tavis fesvze mdgari, sanam
da ara êeicvala purceli misi, vitarca ýirsa zeda mdgomar-
tyis yvela xe ar Seimosa foTliT da nayofieri xeebi yva-
isay tavsa Âçaroysasa, vidremdis çovelni xeni maÌnarisani
viliT ar Seimknen.
êeimosnes purclita da xeni naçopierni êeimÖvnes çuavili-
5. maSin maisis Tvis pirvelSi damzadda jvrebi da im
ta.
Tvis SvidSi aRimarTa mefis xeldasxmiT, sixaruliT da mTe-
5. maêin ttuesa maissa ertsa êeikmnnes þuarni ese da
li qalaqis didi wadierebiT, iyvnen ra yvelani eklesiaSi.
êwdsa mis twsasa aÌemartnes qelis dadebita mepisayta, six-

118 119
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

arulita da didita Âadierebita çovlisa kalakisayta, içvnes 6. da ixila mravalma qalaqelma im RameTa sibneleSi,
ray çovelni igi eÖlesiasa êina. rom Camodioda cecxlis jvari, varskvlaviT dagvirgvinebu-
6. da ixiles simravleman kalakisaman bnelta mat Ìameta, li da daadgeboda eklesias ganTiadamde, da yvelani
da aha Äamovidis þuari cecxlisay dagwrgwnebuli varsÖu- adidebdnen RmerTs amis gamo.
lavita da daadgris zeda eÖlesiasa vidre gantiadmde, da 7. da ganTiadze, gariJraJisas gamodioda xolme mis-
çovelni adidebdes Ìmertsa amas zeda. gan ori varskvlavi: erTi wavidoda aRmosavleTiT, da
7. da gantiad, riúuraúus oden, gamovidis misgan ori var- erTic dasavleTiT
sÖulavi: erti igi Âarvidis aÌmosavalit, da erti dasavalit. 8. da TviT igi iseve idga brwyinvaled da nel-nela
8. da igi tavadi egre-ve dgan mbrÂçinvaled, da neliad- gadainacvlebda aragvis im mxares da daadgeboda kldis
neliad gandgis mier Öerýo Aragusa da dadgis borcusa zeda borcvze, zemo mxares, im wyaros axlos, romelic aRmoacenes
Öldisasa, zemo Öerýo, axlos Âçarosa mas, romeli-igi aÌ- wmida ninos cremlebma da iqidan amaRldeboda xolme
moadines cremlta Âmidisa Ninoysta, da munit aÌmaÌldis zecad.
zecad. 9. ase mravaljer ixila xalxis mTelma simravlem Cve-
9. ese mravalgzis ixila çovelman simravleman erisaman ni RmerTis macxovareba.
macxovarebay Ìmrtisa Äuenisay. 10. maSinRa daviwyeT netari ninos gamokiTxva, rom:
10. maêin-Ìa viÂçet neïarisa Ninoysa Öitxvad, vitarmed: `ra niSani aris es, rom gamodis naperwkali da midis aR-
"ray-me ars, rametu gamovidis naberÂçali da Âarvidis aÌ- mosavleTiT da dasavleTiT?”
mosavalit da dasavalit?" 1 1 .xolo wmidanma uTxra mefes da mTel ers: `gaagzav-
11. xolo Âmidaman man hrkua mepesa da çovelsa ersa: "ga- neT xalxi maRal mTebze aRmosavleTisken kaxeTis mTamde
navlinenit Öacni mtata zeda maÌalta aÌmosavalad vidre da dasavleTiT, vidremde Seni samefo uwevs.
±axetisa mtadmde, da dasavalit, vidre miaÂevdes sameupoy 1 2 . da rodesac is mnaTobebi gamobrwyindebian, naxaven,
êeni. Tu sad dadgebian da iqve aRmarTeT es ori jvari yvela
12. da odes mtiebni igi gamobrÂçinden, ixilon, tu sada qristianis mcvelad da mtris dasamxobelad”.
dadgen da mun-ca aÌhmartenit orni ese þuarni sacod çov- 1 3 . da mefem gaakeTa ase da moicva mTis Txemebi miy-
elta krisïeaneta da dasamqobelad mïerisa". olebiT; 108
13. xolo mepeman ço egret da êeicvna tavni mtatani 1 4 . es iyo paraskevs, SabaTi Tendeboda da iyo igive
miÂçebit at dÌe,8 saswauli _ moxda iseve, rogorc yovelTvis xdeboda.
15. meore dRes movidnen dasavlelebi, romlebic idgnen
14. ese iço åarasÖevsa, êabatad-Ìa ganteneboda, da iço
mTebze, qvabTa-Tavis mTa rom aris, da uTxres mefes, rom
sasÂauli igi-ve, ikmna egre-ve, vitarca çovlad-ve ikmnis.
15. xvalis dÌe movides dasavalitni igi, romelni-igi
dges mtata zeda, romel ars mtay kuabta-tavisay, da utxres
120 121
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

mepesa, vitarmed daadgra varsÖulavi igi mtata Txotisata dadga is varskvlavi TxoTis mTebze da Cavida kaspis ergvis-
da êtavida Ergws [!] ±asåisasa da daadgra adgilsa ertsa da Si109 da daadga erT adgils da nela gauCinarda.
nelad uÄino ikmna. 16. aseve movidnen aRmosavleTidan da Tqves: `vnaxeT is
16. egre-ve movides aÌmosavalit da tkues: "vixilet var- varskvlavi aqedan momavali da daadga daba bods, kaxeTis
sÖulavi igi akayt momavali da daadgra dabasa Bods ±axetisa qveyanaSi”.
kueçanasa". 1 7 . maSin brZana netarma ninom, rom: `waiRon es ori
17. maêin brýana neïarman Nino, rayta Âarixunen orni ese jvari da aRmarTon erTi TxoTze, sadac uCvena RmerTma
þuarni da aÌhmartnen erti Txots, sada-igi amxila Ìmertman mefes Tavisi Zala
mepesa ýali twsi, 1 8 . da erTi mieci salome ujarmels, qristes WeSmarit
18. "da erti igi miec Salomes uúarmelsa, Åeêmariïsa mxevals, da aRmarTos is qalaq ujarmaSi.
mqevalsa Krisïessa, da aÌhmartos igi Uúarmas kalaksa. 1 9 .da daba bodisi nu Seecileba mefeTa qalaqs, radgan
19. da dabay Bodisi ara Âina-aÌudges kalaksa mepetasa, xalxis simravlea iq. daba bodiss ki, im RvTis saTno adg-
rametu erisa simravlÉ ars mun. dabay Öula Bodisi twt vix- ils, sakuTriv vnaxavT”.
ilot satnoy igi adgili Ìmrtisay". 20. da gavakeTeT ise, rogorc gvibrZana Cven wminda ni-
20. da vçavt egret, vitarca gwbrýana Äuen Âmidaman Nino. nom.
21. xolo ese sasÂaultagan zecisata Äuenebuli åaïiosa- 2 1 . xolo es zecis sawaulebiT gamoCenili mcxeTis pa-
ni þuari Mcxetisay aÌviåçart qelita Öacobrivita da tiosani jvari avwieT kacobrivi xeliT da mivediT im
mivedit borcusa mas kueêe, Âçarosa mas zeda da vatiet ÌamÉ borcvis qveS, wyaroze da vaTieT Rame da vloculobdiT
da vilocevdit Ìmrtisa mimart. RvTis mimarT.
22. xolo neïari Âmiday Nino cremlita ganhzavebda Âça- 22.xolo netari wmida nino cremliT ganazavebda im
rosa mas, da ikmnebodes Öurnebani da sasÂaulni did-didni. wyaros da xdeboda kurnebebi da did-didi saswaulebi.
23. da xvalis dÌe aÌvedit Öldesa mas zeda. da mivida 23.meore dRes avediT im kldeze. da mivida netari
neïari Nino da davarda kvata mat zeda borcwsata, da ïiroda nino da daemxo im borcvis qvebze da tiroda is da mefe da
igi da mepÉ da çovelni mtavarni da çoveli igi simravlÉ yvela mTavarni da mTeli xalxis, qalTa da kacTa simrav-
erisay, mamatay da dedatay, da [iço] çrmata ÄÄwlta úivili, le da idga Cvili bavSvebis Jivili, iqamde, rom mTebic
vidremdis mtanica qma-scemdes. xmas gamoscemdnen.
24. da sasdva qeli Âmidaman nino erTsa Kvasa da mrKua me: 24.da daado xeli wmida ninom erT qvas da miTxra me:
`modi, Sen Segferis, daswere jvari am qvas”. da mec gavakeTe
“moved, êenda þer-ars, dasÂere þuari Kuasa amas”. da me vçav
ase.
egreT.

122 123
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

25. da mun aÌhmartes þuari igi didebuli mepeta. da mo- 25. iq aRmarTes is didebuli jvari mefeebma. moidrika
drÖa mepÉ muqlta twsta zeda da çovelni mtavarni, da çove- muxli mefem, yvela mTavarma da xalxis mTelma simravlem da
li simravlÉ erisay da tavçuanis-sces ýlevit êemosilsa Tayvani sces ZleviT Semosil jvars
þuarsa, 26.da aRiares jvarcmuli qriste WeSmarit RmerTad
26. da aÌiares þuar-cumuli Iesu Krisïe Åeêmariïad da cocxali RvTis Zed; da irwmuna yvelam samebiT didebu-
Ìmrtad da ýed Ìmrtisa cxovelisad da hrÂmena samebit dide- li RmerTi, romelsac Svenis dideba ukuniTi ukunisamde,
buli Ìmerti çovelta, romelsa êuenis didebay uÖuniti amen.
uÖunisamde, amen. 27.xolo is mTavari qalebi ar Sordebodnen wmida ek-
27. xolo dedani igi mtavarni arasada ganeêorebodes lesias da naTlis svets da cocxal jvars, radgan xedavd-
Âmidasa eÖlesiasa da sueïsa natlisasa da þuarsa cxovelsa, nen im uzomo saswaulebs da gamouTqmel kurnebebs.
rametu hxedvides sasÂaulta mat uzomota da Öurnebata 28.maSin datova wmida ninom mcxeTa qalaqi da wavida
miutxrobelta. mTielebis, im pirutyvis msgavsi xalxis saxareblad da
28. maêin dauïeva Âmidaman Nino Mcxetay kalaki da Âarv- maTi kerpebis Sesamusrad.
ida mteulta xarebad åiruïçut-saxeta mat Öacta da êemusr- 29.xolo aq datova abiaTari, iudevelyofili mRvde-
vad Öeråta ma[t]. li, romelic iyo meore pavle; romelic ar cxreboda dRe-
29. xolo aka êina dauïeva Abiatar, huria-çopili igi daRame qristes qadagebaSi, mis didebaSi, vidre iude-
mÌdeli, romeli iço meorÉ ´avle, romeli ara dascxreboda velebma ar daiwyes gaqceva.
Ìame da dÌe kadagebasa Krisïessa, didebasa missa, vidremdis 30.xolo baginisaTvis aiZulebda abiaTari mefes, rom
sivlïolad iÂçes huriata; ki ar daengriaT misi Senoba, aramed rom Seematebina nagebo-
30. xolo baginisatws [a]iýulebda mepesa, rayta ara ba, radgan sanam jer kidev ar iyo gamoCenili axali madli
êeýran naêenebi igi misi, aramed rayta êesýinos aÌêenebay. am qveyanaze, masSi iyo saukuno RmerTis didebuli saxe-
rametu vidre arÌa gamoÄinebul iço axali madli kueçanasa li.
amas, mun êina iço didebuli saxeli sauÖunoysay mis 3 1 . da ujerebda mefe Tavis sicocxleSi da iyvnen iq
Ìmrtisay. eliozis STamomavlebi iudevel mRvdlad.
31. da erÄda mepÉ mista dÌeta, da içvnes mun êina Eliozis
natesavni mÌdelad huriata zeda.

124 125
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva
9
tavi id Tavi 14

1. aÌmartebay åaïiosnisa þuarisay Mcxetisay da merme 1 . mcxeTis patiosani jvris aRmarTva da mere isev
Öualad gamoÄinebay gamocxadeba.
2. da iço raúams moikca çoveli Kartli, zraxva-çves 2. da iyo; roca moiqca mTeli qarTli, im mRvdlebma,
mÌdelta mat, romelni mosrul içvnes Saberýnetit, aÌmarte- romlebic saberZneTidan iyvnen mosulni, jvris niSis aR-
bad niêi þuarisay. marTva ganizraxes.
3. hrkues mÌdelta mat Mirean mepesa: "þer da Âes-ars aÌ- 3. uTxres im mRvdlebma mirian mefes: `wesi da rigia
martebad sauploy niêi þuarisay". sauflo jvris niSis aRmarTva”.
4. da satno uÄnda mepesa da çovelsa ersa. da sixarulit 4. da moiwona mefem da mTelma xalxma da sixaruliT
êeiÂçnares siïçuay igi mÌdeltay mat da sÂavlay. miiRes im mRvdlebis sityva da darigeba.
5. da ubrýana Mirean mepeman ýeli saþuared. Âarvides xu- 5. da ubrZana mirian mefem sajvared Zelis [damzadeba].
roni da mohÖuetes xÉ erti haerovani. wavidnen xuroebi da mokveTes erTi mSvenieri xe.
6. da ubrýana mepeman êesakmed þuari. xolo mÌdelni igi 6. da ubrZana mefem jvris Seqmna. xolo is mRvdlebi
asÂavebdes saxesa mas þuarisasa, da raúams êekmnes þuari igi, aswavlidnen jvris Sesaxedaobas da roca Seqmnes is jvari,
movides da utxres Mirean mepesa xurota mat, vitarmed: movidnen da uTxres mirian mefes xuroebma, rom: `gavakeTeT
"êevkmenit Äuen þuari igi, vitarca mÌdelta mat guasÂaves". Cven jvari, rogorc im mRvdlebma gvaswavles”.
7. da meçs aÌdga mepÉ igi sixarulit da çovelman erman 7. da maSinve adga mefe sixaruliT da mTelma xalxma
ixiles saxÉ igi þuarisay mis. da dauÖwrda priad da adideb- ixila im jvris gamosaxuleba. da gaukvirdaT Zalze da
des Ìmertsa. adidebdnen RmerTs.
8. mas úamsa gulisxma-ço da moeqsena mepesa, odes-igi 8. im dros moigona da gaaxsenda mefes: rodesac dRe
dÌÉ daubnelda mtasa zeda. vitar-igi nateli daubnelda mTaze, rogor ixila jvris msgavsi didi brwyin-
mbrÂçinvalebisa didisay ixila msgavsad þuarisa, da vitar valebis naTeli da rogorc ki naxa, icno.
ixila, icna. 9. maSin uambobda im mRvdlebs da mTel xalxs im xil-
9. maêin utxrobda mÌdelta mat da çovelsa ersa xilvasa vas da Tu rogor gaunaTa jvris niSanma bneli sakuTar
mas da vitar ganunatla bneli igi niêman þuarisaman Âinaêe Tvalwin.
tualta mista. 1 0 . maSin, roca gaigo xalxma mefis es sityvebi, kidev
10. maêin, vitarca esma ersa mas siïçuay igi mepisay, ufro metad irwmuna ieso qriste da misi jvris niSani da
umeïesad-Ìa da uproys hrÂmena Iesu Krisïe da niêi igi yvelam erToblivad sixaruliT Tayvani sca mas da
þuarisa misisay, da çovelta ertobit sixarulit taçuanis- adidebdnen RmerTs.
sces mas da adidebdes Ìmertsa.
126 127
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

11. maêin ganazraxvida mepÉ çovelsa mas ersa, vitarmed 11. maSin eTaTbira mefe mTel xalxs, Tu romel adgilas
romelsa-me adgilsa aÌhmarton saxÉ igi þuarisay. xolo aRemarTaT jvris gamosaxuleba. xolo TiToeuli kaci imas
Öacad-Öacadi iïçoda, sada vis marþue uÄnda, aramed ver sada ambobda, sadac vis marjve eCveneboda, magram vercerTi gamo-
gamoirÄies. arCies.
12. mas úamsa Mirean mepÉ ilocvida da iïçoda: "upalo 1 2 . im dros mirian mefe loculobda da ambobda: `ufa-
Iesu Krisïe, romeli gurÂam ïçwsa amis mier da guasÂaves lo ieso qriste, romelic gvwamxar am tyvis mier da Seni
mÌdelta amat êenta, mRvdlebis swavlebiT110,
13. êen, Iesu Krisïe, romelman tavi twsi daimdable da 1 3 . Sen, ieso qriste, romelmac sakuTari Tavi daimd-
xaïi monebisay êtaicu simdablita êenita, romeli able da Seni simdabliT monebis xati Seimose, romelic
gardamohqed Öurtxeultagan ÂiaÌta mamisata, Camoxvedi mamis kurTxeuli wiaRidan,
14. romelman dauïeven Äuentws saçdarni, uplebani da 1 4 . romelmac Cvens gamo datove saydarni, uflebani da
ýalni da daemÖwdre saêosa Âmidisa kalÂulisasa, Zalni111 da damkvidrdi wminda qalwulis saSoSi
15. da merme þuars-ecu åonïovelisa ´ilaïes ze, daepal 1 5 . da mere jvars ecvi pontoeli pilates dros, dae-
gulsa kueçanisasa da mesamesa dÌesa asdeg da aÌasrule fal miwis gulSi da mesame dRes aRsdeqi da aRasrule
çoveli-ve tkumuli ÂinaysÂarmeïçueltay, winaswarmetyvelTa yvela naTqvami,
16. aÌhmaÌldi zecad da daêþed marþuenit mamisa, da 16. amaRldi zecaSi da dajeqi mamis marjvniv da isev
merme moslvad xar ganêþad cxovelta da mÖudarta, moxval cocxalTa da mkvdarTa gansasjelad
17. da dagwïeve Äuen niêi þuarisa êenisay dasarÌueve- 17. da dagvitove Cven jvris niSani mtris uxilavi
lad uxilavta mankanebata mïerisata; xrikebis gasaqarwyleblad;
18. xolo Äuen, moêiêta êenta, mogwÌebies sasÂaulad, 18. da Cven, Sens moSiSebs, miRebuli gvaqvs niSnad, rom
rayta ganvernet åirsa eêmaÖisasa, romlisagan-ca gaveridoT eSmakis pirs112, romlisganac datyvevebuli
Âarïçuenul viçvenit. viyaviT.
19. xolo a êen, upalo Ìmerto macxovaro Äueno, inebe 19. xolo axla Sen, ufalo, RmerTo Cveno macxovaro,
gamocxadebay adgilisay, romelsa aÌvhmartot niêi þuarisa inebe im adgilis gamocxadeba, romelzec unda aRvmarToT
êenisay, jvris niSani,
20. rayta ixilon moýuleta Äuenta da hrcxuenodis, ram- 20. rom Cvenma moZuleebma ixilon da SercxveT, radgan
etu êen, upali, êemeÂie Äuen da nugeêinis-mec Äuen". Sen, ufali, Segvewie Cven da nugeSi gveci”.
21. da vitarca êemÂuxrda, mas Ìamesa Äuenebit daadgra an- 2 1 . da roca mosaRamovda, im Rames eCvena uflis an-
gelozi uplisay Mirean mepesa da uÄuena mas borcw erti Ara- gelozi mirian mefes da uCvena mas erTi borcvi aragvis
gusa ÂiaÌ Öerýo, maxlobelad Mcxetasa da hrkua mas: "ese adgi- gaRma mxares, mcxeTis maxloblad da uTxra mas: `es adg-
li gamourÄevies Ìmertsa. amas zeda aÌhmarte niêi þuarisay". ili gamourCevia RmerTs. amaze aRmarTe jvris niSani”.

128 129
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

22. da vitarca gantena, utxra Mirean mepeman mÌdelta 22. da roca gaTenda, mouTxro mirian mefem mRvdlebs
mat Äuenebay igi angelozisay da siïçuay-ca igi, romel angelozis Cveneba da is sityvac, rac man uTxra da mianiS-
hrkua. da borcw-ca igi, romeli uÄuena. na is borcvic, romelic angelozma uCvena.
23. vitarca esma Äuenebay igi da adgili-ca igi ixiles, 23.roca moismines is Cveneba da is adgilic naxes, moe-
satno uÄnda çovelsa ersa borcw igi, da sixarulita da ga- wona mTel xalxs is borcvi da didi sixaruliTa da galo-
lobita didita çovelta ertbamad aÌiÌes þuari igi da aÌh- biT yvelam erTbaSad aiRo jvari da aRmarTes im borcvze
martes borcusa mas zeda mýlÉ niêi þuarisay Mcxetasa max- jvris mZle niSani mcxeTis maxloblad, mis mopirdapired
lobelad, martl Âinaêe aÌmosavalit, dÌesa ÖwriaÖesa, aÌvse- aRmosavleTiT, kvira dRes, aRvsebis zatikis zatikze113.
bisa zaïiÖis zaïiÖsa. 24.da rogorc ki aRimarTa jvris niSani qarTlis
24. da vitarca aÌemarta niêi þuarisay kueçanasa mas qveyanaze, maSinve daeca yvela kerpi, romelic qarTlis
Kartlisasa, meçseulad mas úamsa daecnes çovelni Öeråni, sazRvrebSi iyo, Seimusrnen da sakerpoebic daiqcnen.
romelni içvnes sazÌvarta Kartlisata, da êeimusrnes, da 25.roca naxes es sakvirveli saqme da saswauli,
saÖeråoni dairÌues. romelic moawia im gammarjvebeli jvris niSanma kerpe-
25. vitarca ixiles ese saÖwrveli sakmÉ da sasÂauli, bze, ufro metad gaukvirdaT es ambavi da adidebdnen Rm-
romeli kmna ýlevis-mçopelman man niêman þuarisaman Öeråta erTs da sixaruliT Tayvans scemdnen patiosan jvars.
zeda, uproys ganuÖwrdeboda sakmÉ ese da adidebdes 26. da gaiRo mirian mefem da mTelma mcxeTelma xalxma
Ìmertsa da sixarulit tavçuanis-scemdes åaïiosansa didi Sesawiravi im dReebSi patiosani jvrisTvis.
þuarsa. 27. da daawesa mTelma qarTlma ZleviT Semosili
26. da ço Mirean mepeman da çovelman erman Mcxetisaman jvris dResaswauli aRvsebis zatikis zatikze, kvira
êesaÂiravi didi mas dÌesa êina åaïiosnisa þuarisa. dRes, vidre dRevandel dRemde da vidre ukunisamde.
27. da daaÂeses dÌesasÂauli ýlevit êemosilisa 28. da iyo ramdenime xnis Semdeg, martviliis114 mere,
þuarisay aÌvsebisa zaïiÖis zaïiÖsa, dÌesa ÖwriaÖesa, ixiles didi da saSineli saswauli oTxSabaT dRes.
çovelman Kartlman, vidre dÌendelad dÌedmde da vidre 29. aha, ai, jvris msgavsi naTlis sveti zed daadga im
uÖunisamde. jvars da Tormeti angelozi dagvirgvinebuli iyo mis
28. da iço raodenisa-me úamisa êemdgomad, marïwliisa garSemo, amgvaradve iyo dagvirgvinebuli Tormeti var-
uÖuana, ixiles sasÂauli didi da saêineli dÌesa otxêabatsa. skvlavi.
29. aha esera sueïi natlisay saxed þuarisa dga zeda
þuarsa mas da atormeïni angelozni dagwrgwnebul içvnes
garemoys misa, egre-ve saxed atormeïni varsÖulavni dag-
wrgwnebul içvnes.

130 131
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

30. xolo borcw igi þuarisay ert-saxed Öumoda sulne- 30. xolo jvris is borcvi erTianad surnelad ikmeoda.
lad. 31. da roca xedavdnen am saswauls, uRmerToTagan mrava-
31. da vitar hxedvides sasÂaulsa mas, mravalni uÌmrto- li moiqceoda da naTels iRebda da aSenebdnen eklesiebs.
taganni moikcevodes da natels-iÌebdes da aÌaêenebdes xolo morwmuneebi kidev ufro ganmtkicdebodnen da
eÖlesiata. xolo morÂmuneni uproys ganmïÖicnebodes da adidebdnen RmerTs.
adidebdes Ìmertsa. 32.da mere kvlav ixiles patiosani jvris sxva saswau-
32. da merme Öualad ixiles sxuay sasÂauli åaïiosnisa li: TiTqos cecxli adga da TiTqos mzeze samjer ubrwyin-
þuarisay: vitarca cecxli dga da vitarca ali egzeboda valesi ali gizgizebda jvris Tavze,
zeda tavsa þuarisasa samgzis mzisa ubrÂçinvalesi, 33.da rogorc Rumelis naperwklebi aedinebian Zli-
33. da vitarca saqumilisa ray naberÂçali aÌvaln ýlier- erad zemoT, amgvaradve iyo: adiodnen angelozebi da
ad, egre saxed iço: aÌvidodes angelozni da gardamovido- Camodiodnen patiosan jvarze.
des zeda åaïiosansa þuarsa. 34.xolo jvris borcvi Zlier xarobda da mTeli qveya-
34. xolo borcw igi þuarisay ixarebda ýlierad da çove- na iZvroda, mTaTa da borcvTa da ReleTa surnelebis kvam-
li kueçanay iýrvoda, da mtata da borcuta da Ìeleta armuri li camde adioda, kldeebi irRveodnen da didZali sur-
sulnelebisay aÌvidoda camde, da Öldeni êeimusrvodes, da neli miefineboda mTel qveyanas.
sulnelebay didýali miepineboda çovelsa kueçanasa. 35.da es iyo ara ucabedi dacxromiT da ucabedi Cav-
35. da ese ara zeda-moyt iço da arca tana-Âarslvit, ar- liT, aramed xangrZlivad.
amed mçovar úam. 36. da Zlieri xmebi gaismoda da mTeli is xalxi xedav-
36. da qmani didni ismodes da çoveli igi eri hxedvida mas da amas da esmoda galobis xma.
da esmoda oxray igi galobisay; 37.SeSindnen da Zlier ukvirdaT, SiSiT da ZrwoliT
37. êeêindes da dauÖwrda priad, êiêit da ýrÂolit Tayvans scemdnen patiosan jvars da didi sixaruliT
tavçuanis-scemdes åaïiosansa þuarsa da sixarulita didita adidebdnen RmerTs.
adidebdes Ìmertsa. 38.da iyo: ramdenime xnis Semdeg, roca saswaulebi da
38. da iço raodenisa-me úamisa êemdgomad, vitarca sas- xilvebi dacxrnen, is did-didi da saSineli Zvrebic aseve
Âaulni da xilvani dascxrebodes, egre-ve ýrvani igi did- dacxrnen.
didni da saêinelni da-ve-scxres. 39.da amis Semdegac sxva mravali saswauli da niSani
39. da êemdgomad amisa sxuani mravalni sasÂaulni da niê- xdeboda patiosan jvarze zecidan.
ni ikmnebodes zeda åaïiosansa þuarsa zecit gardamo. 40.da xedavda mTeli xalxi da SiSiT da ZrwoliT mid-
40. da hxedvida çoveli eri da êiêit da ýrÂolit miv- iodnen patiosani jvris gulmodgined Tayvanis sacemad da
lened tavçuanis-cemad guls-modgined åaïiosansa þuarsa sixaruliT adidebdnen RmerTs.
da sixarulit adidebed Ìmertsa.

132 133
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

41. mas úamsa iço vinme Öaci erti moêiêi Ìmrtisay, romel- 41. im dros iyo erTi vinme kaci, RvTis moSiSi, romel-
sa erkua Rev, ýÉ mepisay. sac erqva revi, mefis Ze.
42. da iço ýÉ Revisi sneul da miÂevnul siÖudid. 42.da iyo revis Ze sneuli da sikvdilamde misuli.
43. rametu igi xolo marïoy esua, moiÌo igi da daagdo 43.radgan mxolod is erTi hyavda, moiyvana igi da
Âinaêe åaïiosnisa þuarisa da cremlit itxovda misgan: daawvina patiosani jvris winaSe da cremliT iTxovda
"uÖuetu momiboýo çrmay ese, gumbadi aÌvaêeno saçoplad misgan: `Tuki damibruneb am yrmas, gumbads115 avaSeneb Sens
êenda". saxlad”.
44. da vitarca igi mÂared da uÂçinod ïiroda Âinaêe 44.da radganac mwared da mouwyenlad tiroda pa-
åaïiosnisa þuarisa, munkues-ve ganiÖurna çrmay igi, da six- tiosani jvris winaSe, iqve ganikurna is yrma da didi six-
arulita didita Âariçvana da adidebda Ìmertsa da aruliT waiyvana da adidebda RmerTs da patiosan jvars.
åaïiosansa þuarsa. 45.mere movida aRTqmulis Sesasruleblad da gadaix-
45. merme movida aÌnatkuemisa aÌsrulebad da ço madlisa ada madloba da didi lxini; da gulmodgined aaSena mcxe-
micemay da didi sixaruli, da guls-modgined gumbadi Tis gumbadi revis Zem
aÌaêena Mcxetisay Revis ýeman, 46. da yovelwliurad modioda da aRasrulebda im pa-
46. da Âliti-Âlad movidis da aÌasrulis msaxurebay igi tiosani jvris msaxurebas.
åaïiosnisa þuarisay. 47. da mas Semdeg da kidev ufro mravali sneuli da
47. da mieritgan uproys-Ìa da umeïes movidodes uZluri modioda da ganikurneboda da sixaruliT adidebd-
sneulni mravalni da uýlurni da ganiÖurnebodes da nen RmerTs da patiosan jvars.
sixarulit adidebdes Ìmertsa da åaïiosansa þuarsa. 48. iyo erTi viRac Wabuki da orive Tvali brma hqonda.
48. iço vinme ÅabuÖi erti da orni-ve tualni dadgomil movida da Tayvani sca patiosan jvars da evedreboda igi
içvnes. movida da êeuvrda åaïiosansa þuarsa da evedreboda gulmodgined. da Svidi dRis Semdeg Tvali aexila da six-
igi guls-modgined. da êemdgomad êwdisa dÌisa aÌexilnes aruliT adidebda RmerTs da patiosan jvars.
tualni misni da sixarulit adidebda Ìmertsa da åaïiosansa 49.iyo viRac qali ukeTuri sulis mier mudmivad
þuarsa. nagvemi, da imdenad igvemeboda, rom roca patiosan jvarze
49. dedaÖaci vinme iço maradis guemuli sulita uÖetu- amTxvevdnen, jvris samosels Semoaxevda xolme.
rita, da egoden guemay moiÌo, raúams åaïiosansa þuarsa 50.da meToTxmete dRis Semdeg ganikurna is qali da
êeamtxueved, samoselsa þuarisasa moaåebn. wavida igi Tavisi fexiT, sixaruliT adidebda RmerTs da
50. da iço meatotxmeïisa dÌisa êemdgomad ganiÖurna patiosan jvars.
dedaÖaci igi da Âarvida igi perqita twsita sixarulit,
adidebda Ìmertsa da åaïiosansa þuarsa.

134 135
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

51. Öualad iço vinme dedaÖaci sxuay, da esua mas ýÉ da 51. kidev iyo sxva qali da hyavda mas Ze da uecrad
meçseulad dasÂçwdna çrmasa mas; da aÌikua igi dedaman daenarcxa is yrma da aiRo misma dedam da moiyvana igi da
misman, moiÌo igi da daagdo Âinaêe åaïiosansa þuarsa, daawvina patiosani jvris winaSe
52. da idva çrmay igi mÂçdari Âinaêe Âmidasa þuarsa 52.da iwva is yrma cocxal-mkvdari wmida jvris
dileulitgan vidre mÂuxradmde, xolo deday çrmisay mis winaSe dilidan saRamomde, xolo im yrmis deda tiriliT
ïirilit ilocvida Âinaêe åaïiosnisa þuarisa. loculobda patiosani jvris winaSe.
53. da eïçodes mas mun mdgomareni: "momÖudar ars ege. 53.da eubnebodnen mas iq mdgomni: `mkvdaria es. waiRe
ÂariÌe da dahmarxe da nuÌara aÂçineb!" da damarxe da nuRar awuxeb”.
54. xolo man ara ÂariÖueta sasovebay, aramed uproysad- 54.xolo man ar dakarga imedi, aramed kidev ufro saw-
Ìa saÂçalobelad cremlooda da itxovda êeÂevnasa. yaloblad icremleboda da iTxovda Sewevnas.
55. da mÂuxrisa oden úamsa sulni uÖun-ixuna çrmaman man 55.da roca mosaRamovda, suli moibruna im yrmam da
da tualni aÌixilna da êemdgomad samisa dÌisa ganÖurnebu- Tvalebi aaxila da sami dRis Semdeg gankurnebuli waiy-
li Âariçvana igi dedaman twsman da adidebda Ìmertsa da vana igi dedamisma da adidebda RmerTs da patiosan
åaïiosansa þuarsa. jvars.
56. da vitarca ixil[n]es çovelta sasÂaulni ese dide- 56. da roca naxa yvelam didebuli da patiosani jvris es
bulni åaïiosnisa þuarisani, mravalni uêviloni movlened saswaulebi, mravali uSvilo modioda da evedreboda mas
da ilocved misgan êvilierebasa da êvilita ganmaýÌarni Svilierebas da SvilebiT avsebulni adidebdnen RmerTs da
adidebed Ìmertsa da êesaÂiravta da madlta miscemed Sesawiravebs da madlobas swiravdnen patiosan jvars.
åaïiosansa þuarsa. 57. romlebic iq midiodnen, ara mxolod maT mianiWebda
57. ara xolo tu romelni mun mivlened da mat oden mih- saTxovars, aramed maTac, romlebic Sors iyvnen,
madlebn satxovelsa, aramed mat-ca, romelni êors aried, 58. gindac brZolisas, laSqrobaSi rom mouxmobdnen mcx-
58. ginatu brýolasa, ÌuaÂlsa êina xadied åaïiosansa eTis patiosan jvars, maSinve sZlevdnen mtrebs patiosani
þuarsa Mcxetisasa, mu[n]tkuesve mýle-ekmn[n]ian mïerta, jvris SewevniT da didi sixaruliT modiodnen patiosani
êeÂevnita åaïiosnisa þuarisayta, da didita sixarulita mo- jvrisTvis madlobis Sesawirad.
vidian madlisa micemad åaïiosnisa þuarisa. 59.mravali uRmerToc gasaWirSi Cacvivda da raw-
59. mravalni uÌmrtoni-ca Åirsa êecwves, xolo raúams amsac sarwmunoebiT mouxmobdnen mcxeTis patiosan jvars,
sarÂmunovebit hxadodes åaïiosansa þuarsa Mcxetisasa, maSinve gadarCebodnen da didi sixaruliT modiodnen pa-
munkues-ve ganernian, da sixarulita didita movidian tiosani jvris Tayvanis sacemad, naTels iRebdnen da six-
tavçuanis-cemad åaïiosansa þuarsa, da nateli moiÌian, da aruliT adidebdnen RmerTs da patiosan jvars.
sixarulit adidebed Ìmertsa da åaïiosansa þuarsa.

136 137
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

60. xolo sxuani mravalni mravalsa Åirsa êecwves da ve- 60. da sxva mravalic mraval gasaWirSi Cacvivda da pa-
drebita åaïiosnisa þuarisayta ganernian, da mravalni tiosani jvris vedrebiT gadarCa. da mravali sneuli, nair-
sneulni åirad-åiradita senita mavlened vedrebad nairi seniT modis patiosan jvarTan savedreblad da
åaïiosnisa þuarisa da ganiÖurnebied vidre dÌendelad ikurnebian dRevandel dRemde.
dÌedmde. 6 1 .da sxva saswaulebic xdeboda patiosani jvris
61. da sxuani-ca sasÂaulni ikmnebodes Âinaêe åaïiosnisa winaSe zecidan RvTis mier, rac ar dawerila am wignSi.
þuarisa zecit gardamo Ìmrtisa mier, romelni ara daÂeril 62. mxolod esodeni daiwera RvTis saqeblad da pa-
arian Âignsa amas. tiosani jvris sadideblad, raTa Cven yvela vadidebdeT
62. xolo ese oden daiÂernes sakebelad Ìmrtisa da mamas da Zes da wmida suls, romlisac aris dideba aw da
sadidebelad åaïiosnisa þuarisa da rayta Äuen çovelni va- maradis da ukuniTi ukunisamde, amen.
didebdet mamasa da ýesa da Âmidasa sulsa, romlisay ars
didebay a da maradis da uÖuniti uÖunisamde, amen.
Tavi 15
tavi ie
1. wigni, romelic dawera mirean qarTlis mefem
1. Âigni, romeli daÂera Mirean mepeman Kartlisaman úamsa sikvdilis Jams, aRwera iakob mTavarepiskoposis xeliT da
siÖudilisasa, aÌÂera qelita IaÖob mtavarebisÖoåosisayta misca salome ujarmels, Tavis Zis cols, romelic WeSmar-
da misca Salomes uúarmelsa, ýis colsa twssa, romeli itad yovelives mcodne iyo.
mecnier iço çovelsa-ve Åeêmariïad. 2. da iyo: im dros, roca gaixsena ufalma CrdiloeT-
2. da iço úamsa mas, romelsa moiqsena upalman kueçanay
is es qveyana, codviT dabnelebuli da eSmakis cdomilebe-
ese Ärdiloysay, dabnelebuli codvita da savse ctomita eê-
biT savse, viyaviT Cven, rogorc dasaklavi cxvrebi*,
maÖisayta, viçvenit Äuen vitarca cxovarni Ölvadni, 3. vinaidan me var ocdameTeqvsmete116 mefe, ra
3. rametu var me oc da meatekusmeïÉ mepÉ, vinaytgan mam-
droidanac Cveni mamebi gamoCndnen Cemamde
ani Äuenni moivlinnes vidre dÌeta Äemtamde
4. da SeWames TavianTi Svilebi saZagel kerpTa msx-
4. da êeÅamnes êvilni matni msxuerålad Öeråtatws saý- verplad** da am qveynis ubralo xalxic;
agelta da ubraloy igi eri kueçanisay mis, 5. da Cveni mamebi, romlebic rogorc Tivas, ise
5. da romelni êvilta matta, vitarca tivasa, tibdes mama- Tibavdnen Tavis Svilebs, rom kerpebis mosawonni gamx-
ni Äuenni, rayta satno-eçvnen Öeråta, da uproys xolo orta dariyvnen da ufro metad ki im ori mTis, armazisa da
mat mtata, Armazisa da Zadenisa, romelta kvani-ca matni zadenis, romelTa qvebic ki daultviaT CvilTa sisxliT.
daulïvan sisxlita ÄÄwltayta.
* fs. 43:23; rom. 8:36
** Sdr. fs. 105:37

138 139
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

6. da Ìirs-ca arian mtani igi asåolvad cecxlita, risxvi- 6. da Rirsni arian es mTebi RvTismieri risxvis cecx-
ta Ìmrtisamierita. liT mosaspobad.
7. xolo odes moiÂia úami da movida neïari ese dedaÖaci, 7. xolo rodesac dro dadga da movida es netari qali,
mocikuli da maxarebeli ýisa Ìmrtisay, Âmiday Nino, åirvel Ze RvTisas mociquli da maxarebeli, wmida nino, pirvelad
vitarca ïçue, vitarca ucxoy da vitarca mÂiri, vitarca rogorc tyve, rogorc ucxo da rogorc xizani, rogorc
êeuÂevneli, vitarca usmi da uïçw, umweo, rogorc usmeno da utyvi,
8. romeli-ca a mekmna Äuen ïçue igi dedopal, ucxoy 8. romelic axla gadagveqca Cven tyve dedoflad,
igi - deda, êeuÂevneli - êesavedrebel çovelta, da uïçw ucxo _ dedad, umweo _ yvelas Sesavedreblad da utyvi _
igi - kadag ýlier da mecnier daparulta Äemta gulis- Zlier qadagad da Cemi dafaruli gulisTqmebis mcodned,
siïçuata, 9. am wmidanma aanTo Cems gulSi naTlis sanTeli. da
9. aman Âmidaman aÌanto gulsa Äemsa santeli natlisay da SuaRamisas meCvena me brwyinvale mze, qriste RmerTi Cveni,
êuvaÌames oden meÄuena me mzÉ mbrÂçinvalÉ, Krisïe Ìmerti romelsac naTeli ar moakldeba ukunisamde.
Äueni, romlisa nateli misi ara moaÖldes uÖunisamde. 10. da gadagveqca Cven moZRvrad da SegvaerTa Cven
10. da mekmna Äuen moýÌuar da êemrtna Äuen ersa Krisïes- qristes mxedrobas wmida naTlisRebiTa da patiosani Ze-
sa natlis-Ìebita Âmidita da åaïiosnisa ýelisa tavçuanis- lis TayvaniscemiT.
cemita. 1 1 .da mogvca Cven sicocxlisa da sixarulis axali
11. da mo-mca Äuen êþuli axali cxorebisay da six- rjuli. da Rirsi gagvxada zecis uxrwnel saidumloTa
arulisay da Ìirs-mçvna gemoys-xilvad saidumlota gemos xilvisa117.
uxrÂnelta zecisata. 12. me gavxdi misi brZanebebis morCili, rogorc mas-
12. me vikmen morÄil brýanebata mista, romeli-ca masÂava da wavla da Cemi mamebis baRSi avaSene eklesia salocavad
aÌvaêene eÖlesiay salocvelad samotxesa mas mamata Äemtasa, 1 3 . da masSi aRimarTa es naTlis sveti, rac me veraf-
13. da mas êina sueïi ese natlisay, romeli-ca me çovlad riT SevZeli veraviTari ZaliT da kacobrivi codniT,
ver êeuýle çovlita ýalita da cnobita Öacobrivita, xolo xolo maRalma RmerTma moavlina Tavisi erTi msaxurTa-
Ìmertman maÌalman moavlina erti msaxurta mistagani da gani da is sveti Tvalis daxamxamebaSi miwidan zecisken
Âamis-çopita misita kueçanit cad aÌiÂia. aiwia.
14. da twt tualni tkuenni xedven saêinelebasa da 1 4 . da TviT Tqveni Tvalebi xedaven mis saSinelebas da
saÖwrvelebasa missa da merme Öurnebata mat mista. sakvirvelebas da mere mis kurnebebs.
15. da odes mauÂça aÌmartebay, Âarvavlinen xuroni ýiebad 1 5 . da rodesac miTxra jvris aRmarTvis Sesaxeb, gavag-
xesa. zavne xuroebi xis mosaZieblad.

140 141
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

16. da vitar åoves [!] xÉ erti marïoy, mdgomarÉ Öldesa 16. da ipovnes erTi xe, kldeze marto mdgomi, romelsac
zeda, romlisada ara mixebul iço qeli Öacisay, kacis xeli ar Sexeboda,
17. aramed monadiretagan smenit guesmina sasÂauli xisay 1 7 . magram monadireebisagan gvsmenoda im xis saswau-
mis, rametu odes iremsa-Ìa ecis isari, miivlïin borcusa mas li, rom rodesac irems isari daWrida, miirbenda im
kueêe, romelsa zeda dga xÉ igi, da sÂrapit Åamn teslsa mas borcvis qveS, romelzedac idga xe da swrafad SeWamda im
mis xisasa Äamocwvnebulsa da siÖudilisagan ganeris. xis Camocvenil marcvals da sikvdils gadarCeboda.
18. ese mitxrian da viçav daÖwrvebul amistws. movhÖuete 1 8 . ase miyvebodnen da amis gamo gakvirvebuli viyavi.
me xÉ igi da êevkmnen misgan samni þuarni: movkveTe is xe da gavakeTe misgan sami jvari:
19. erti ese, romel zecit iço sasÂauli misi; 1 9 .erTi es, romlis saswaulic zecidan iyo;
20. da erti aÌvhmarte adgilsa mas, sada-igi mxilebay 20. da erTi aRvmarTe im adgilas, sadac uflismieri
uplisamieri vixile, mtasa zeda Txotisasa, gamocxadeba vixile, TxoTis mTaze;
21. xolo erti igi kalaksa Uúarmas, romeli ÂariÌo 2 1 . xolo erTi _ qalaq ujarmaSi, romelic waiRo
Salome. da aÌvaêene eÖlesiay maçulovansa mas êina Ninoyssa, salomem.
22. da vkmen mas êina sakmÉ, kmnuli uÄinoy da cxadi, dide- 22.da avaSene eklesia ninos im mayvlovanSi da gava-
bay maçulovanta mat, keTe masSi saqme, gakeTebuli uCinari da cxadi, im mayvlo-
23. rametu ara gamovaqu purceli erti-ca matgan, ar- vanis dideba,118
amed xarisxita gare-êevicven, rametu mexilvnes mravalni 23.radgan erTi foTolic ki ar gamovacale mas,
sasÂaulni mas êina da Öurnebani didni. aramed safexuri SemovuSene, radgan menaxa mravali
24. da aÌvaêene zemoy eÖlesiay tavisa Äemisatws kvita da saswauli masSi da didi kurnebebi.
erisa simravlita, 24. da avaSene CemTvis zemo eklesia qviT da mravali
25. rametu kuemosa eÖlesiasa erkua "Âmiday Âmidatay" da xalxis meSveobiT,
çovlad-ve ver viÖadrebdi Öarta mista ganxumad twnier 25.radgan qvemo eklesias erqva `wmidaTa wmida” da me
xolo dÌesa ÖwriaÖesa, sruliad ver vbedavdi misi karebis gaRebas, garda mx-
26. arca êeslvad vin iÖadrebda twnier mÌdeltasa, olod kvira dRisa,
romelni galobed mas êina, rametu êiêi didi dacemul iço 26.verc vinme gabedavda Sesvlas mRvdlebis gareSe,
çovelsa zeda Öacsa sueïisa misgan cxovelisa. romlebic galobdnen masSi, radgan didi SiSi iyo
27. da hxedvida çoveli Öaci sueïsa mas vitarca ýalsa Ìm- dacemuli yvela adamianze cxoveli svetisagan.
27.da ucqerda yvela adamiani im svets, rogorc RvTis
rtisasa. da mixedvad-ca ver eýlo Öacta sartulsa missa,
Zalas. da misi saxuravis119 Sexedvac ki ar SeeZloT adami-
romelsa twt vxedavt.
anebs, romlis TviTmxilvelni Cvenc varT.

142 143
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

28. da ver viÖadre Âinaêe missa aÌmoÖuetad miÂay sa- 28. da ver gavbede mis winaSe Cemi samarisTvis miwis
mared Äemda, rayta-mca davsxen qorcni Äemni mis Âinaêe, amokveTa, rom mis winaSe damesvenebina Cemi Zvlebi, radgan
rametu meêinoda misgan codvisa oden mokmedsa. meSinoda misi me, oden codvis moqmeds.
29. da êevimzade zemo saplavi Äemi, rayta tualsa missa 29.da gavimzade Cemi saflavi zemoT, rom mis Tvals
mivhrido da Âçalobasa missa mivemtxwo aÌdgomasa. moverido da mis wyalobas vewio aRdgomisas.
30. da vitarca êevimzade Öetilta Ìmrtisata gansrule- 30.da roca gavemzade Cemze RvTis sikeTeTa aRsas-
basa Äem zeda da viïçode, vitarmed: "êevhvedro suli Äemi ruleblad da vambobdi, rom: “Sevvedreb suls dedaCems,
dedasa Äemsa Âmidasa Ninos". wminda ninos”,
31. xolo Âmidaman man êehvedra suli twsi ubiÂoy qelta 31. swored maSin Sevedra wmidanma Tavisi ubiwo suli
dambadebelisa twsisata, sakuTar dambadebels,
32. rametu aÌasrula çoveli-ve mcnebay Ìmrtisay da 32. radgan aRasrula RvTis yvela mcneba da dedamisis
sÂavlay Âmidisa mis dedis ýmisa misisa, mamisa Äuenisa Zmis, Cveni wmida mamis, patriarqis moZRvreba
åaïriakisay 33. da dagvaobla Cven, axladSobili umecari Cvilni.
33. da daguaoblna Äuen axlad-êobilni ÄÄwlni umecarni. 34. da Zalze SevZrwundi suliT da CrdiloeTis mTeli
34. da priad êevýrÂundi sulita Äemita da çoveli nate- modgma mwuxarebiT aRivso, radgan mze simarTlisa odnav
savi Ärdiloysay aÌivso mÂuxarebita, rametu aÌmo-oden- iyo amosuli da WeSmariteba odnav iyo mofenili.
srul iço mzÉ simartlisay da mo-oden-penil iço Åeêmar- 35.da dafara Rrubelma wmida nino*.
iïi. 36.xolo is wmindani mudam naTelSia da yvelas gag-
35. da dapara Ìrubelman Âmiday Nino. vanaTlebs.
36. xolo Âmiday igi çovlad-ve natelsa êina ars da çov- 37. xolo me ganvizraxe, rom misi wmida gvami didi
elta ganguanatlebs. gulmodginebiT wamomeRo aq, naTliT Semosili svetis winaSe
37. xolo me ganvizraxe Âmiday igi guami misi rayta-mca 38.da veraviTari Rone ver viZie, radgan orasma kac-
Âarmovide guls-modginebita didita aka, Âinaêe sueïsa mac ki ver dasZra misi mcire sakace, romelzedac aResru-
natlit êemosilsa la wmida da sanatreli nino.
38. da ara våove Ìone çovlad-ve, rametu ver ganýres 39.maSin davmarxeT im yovladdidebulis wmida gvami
orasta Öacta mcire igi cxedari, romelsa zeda êeisuena bodSi, kaxeTis dabaSi.
Âmidaman da sanaïrelman Nino.
39. maêin davhmarxet Âmiday igi guami misi çovlad-ve
didebulisay Bods, dabasa ±axetisasa.

* Sdr. saqm. 1:9

144 145
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

40. da veglovdit sioblesa Äuensa oc da at dÌe çovl- 40. da vglovobdiT Cvens siobles ocdaaTi dRe mTeli
iturt sameupoyt Äemit. Cemi samefoTi.120
41. da aÌvaêene mas zeda eÖlesiay da ganvadide priad, 4 1 . da avaSene im adgilze eklesia da friad ganvadide
42. da misita meoxebita makus sasovebay ýisa Ìmrtisagan 42.da misi meoxebiT maqvs imedi RvTis Zisa da dausaba-
da sarÂmunovebasa zeda dausabamoysa Ìmrtisa mamisasa da mo mama RmerTis, yovladZlieri Zisa da ukvdavi, cx-
çovlad ýlierisa ýisasa da cxovels-mçopelisa sulisa ovelmyofeli wmida sulis sarwmunoebisa.
Âmidisa uÖudavisasa. 43.da veZieb da moveli aRdgomas mkvdreTiT,121
43. da veýieb da moveli aÌdgomasa mÖudretit 44.da Sevvedreb Cems suls qriste meufes, romlisac
44. da êevhvedreb sulsa Äemsa Krisïes meupisada, rom- aris dideba, simtkice da Zliereba aw da maradis da ukuni-
lisay ars didebay, simïÖice da ýlierebay a da maradis da Ti ukunisamde, amen”.
uÖuniti uÖunisamde, amen".

anderýi Mirean mepisay ýisa twsisa mimart Revisa mirian mefis anderZi misi Zis revisa da Tavisi
da colisa twsisa Nanaysa. colis nanas mimarT

1. aha esera me Âarval, vinay-ca moved, 1. aha, ai, me mivdivar, saidanac movedi,
2. xolo êen, Nana, uÖuetu geces mocalebay cxorebisay 2. xolo Sen, nana, Tuki dagcaldeba cxovreba Cems Sem-
êemdgomad Äemsa, gançav sameupoy Äemi orad da miiÌe sa- deg, gayavi Cemi samefo orad da uboZe erTi nawili wmida
marxvosa Âmidisa Ninoyssa úamta êecvalebisatws, rayta ara ninos saflavs JamTa cvalebadobis gamo, rom ar Seiryes
êeirçios uÖunisamde adgili igi, rametu ara mepeta ukunisamde is adgili, radgan ar aris mefeTa sataxto,
saþdomi ars, mÂir ars adgili igi. mwiria is adgili.
3. egre-ve vhvedreb mtavarebisÖoåossa, rayta dadvas 3. aseve vevedrebi mTavarepiskoposs, rom daawesos im
didebay mis adgilisay, rametu Ìirs ars åaïivis-cemisa. adgilis dideba, radgan pativiscemis Rirsia.
4. xolo ýesa twssa asÂavebda: "aha esera êeicvala bneli 4. xolo Tavis Zes aswavlida: aha, ai, Seicvala Cveni
Äueni natlad da siÖudili Äueni - cxorebad. sibnele sinaTled da Cveni sikvdili _ sicocxled.
5. a sada-ca håovne kueçanasa êina êensa vneba(ni) igi 5. axla sadac ipovi Sens qveyanaSi qarTlis mtanjvel
Kartlisani, macturni Öeråni, cecxlita daÂuen da nacari macdur kerpebs, cecxliT dawvi da maTi nacari Seasvi maT,
mati êeasu mat, vin mat eglovdes! vinc glovas daiwyebs. (Sdr. gamosvl. 32,20).

146 147
moqvevaj qarTlisaj qarTlis moqveva

6. da ese amcen êvilta êenta, rametu me vici igi, mÂrapl 6. da es amcne Sens Svilebs, radgan vici me es, kavkasiaSi
ÖavÖasiata êina ver dailevian. isini swrafad ar dailevian.
7. xolo êen esre hçopd: tavi êeni êehvedre sueïsa mas 7. da Sen ase moiqeci: Seni Tavi Seavedre zecisgan gan-
zegardamo-didebulsa da åaïiosansa þuarsa cata êina didebul svets da zecidan gamoCenil jvars da miebare miwas
Äinebulsa da içavn êeni mislvay miÂad ýilad sauÖunod saukuno ZilisTvis wmida samebis sarwmunoebaze, amen.
sarÂmunovebasa zeda Âmidisa samebisasa, amen. wigni qarTlis moqcevisa, romliTac RmerTma gamo-
Âigni Kartlisa mokcevisay, romlita Ìmertman abrwyina naTeli, wmida eklesiaTa gamobrwyinebis dasa-
nateli gamoabrÂçinva, dasabami Âmidata eÖlesiata bami; zecis ZalTa mga. . . . ayvavda ubiwo sarwmunoeba,
gamobrÂçinvebisay; ýalta zecisa mga....: [aÌç]uavilda SeuZravi ked . . . . . qristes. es Cveni . . . . sulisa, rogorc
ubiÂoy sarÂmunovebay êeuýravi Öed ..... Krisïessa. winamZRvarTagan dafaruli talanti, mravali xnisa da
ese Äuenisa ... sulisay, vitarca ïalanïi ÂinamýÌuar- wlis Semdeg vipoveT.
tagan daparuli, êemdgomad mravalta úamta da Âelta
våovet.

* * * * * *

148 149
qarTlis moqveva

SeniSvnebi (teqstisTvis) SeniSvnebi (TargmanisaTvis)

1 aq xelnawers furceli aklia. Sevsebulia WeliSuris 1 Targmani mihyveba “moqcevai qarTlisais” Satber-
mixedviT. dul redaqcias (Satberdis krebuli, Tb., 1979). nakluli
yvela Sevsebuli teqsti aqac da qvemoTac warmodgenilia adgilebi Sevsebulia WeliSuri (Zveli qarTuli ag-
kursiviT. iografiuli literaturis Zeglebi (ZqalZ), I, Tbilisi,
2 aqedan grZeldeba Satberduli. 1963) da sinuri (Le neuveau manuscrit Georgien Sinaitique
3 WeliSuri da sinuri redaqciebis Semdegi Tavi soji NSIN50, Louvanii, 2001) redaqciebidan.
dedoflisa da mravalTa mTavarTa monaTvlis Sesaxeb bodSi, 2 aleqsandre makedoneli (Zv. w. 334-323).
SatberdulSi ar Sesula. SatberdulSi ar Sesula. 3 igulisxmeba abraamis Zmis Svilis, loTis, loTis
4 aq xelnawers aklia erTi furceli. Sevsebulia sinuri- ori Zis, moabisa da amonis STamomavlebis – moabelebi da
dan. amonelebi (Sdr. dab. 19,1-38).
5 aqedan grZeldeba Satberduli. 4 kedari - ebraulSi “kdr” Ziri aRniSnavs “Savs”,
6 aq xelnawers aklia erTi furceli. Sevsebulia sinu- “muqs”, “mwuxares”, sityva “kedaroT” – “bnels”, “wyvdi-
ridan. ads”. kavkasias Zvel mwerlobaSi icnobdnen, rogorc
7 aqedan grZeldeba Satberduli. bnel da umweo CrdiloeTis mxared.
8 `aT dRe~ SatberdulSi gadamweris Secdomaa. swori 5 “bun” sparsuli sityvaa da niSnavs “Zirs”, “fesvs”,
unda iyos WeliSuri _ `da dRe igi iyo paraskevi~ da sinuri “ZiriTads”.
wakiTxva _ `da dReÁ ese iyo paraskevi~. amas eTanxmeba leon- 6 ieboselni - qamis SviliSvilis, qanaanis Zis STamo-
tiseuli redaqciac _ `xolo dRe ese iyo paraskevi~ (q. c. I, mavlebi (dab. 10,16).
gv. 120). 7 hunebi – kavkasiis CrdiloeT mosaxle momTabare
9 WeliSur da sinur redaqciebSi aRniSnuli Tavi ar tomi.
aris. 8 dastagi – sparsuli sityvaa da niSnavs saxelurs.
9 zogi mecnieri arian-qarTlSi xedavs sparseTis
qarTls, ufro konkretulad ki istoriul samxreT-
dasavleT saqarTvelos. Cemi azriT, es aris sparsulidan
naTargmni “arian vrkan” (qarTls sparsulad “vrkan”
ewodeboda) da gulisxmobs istoriul baqtrias.
10 konstantine didi (306-337ww.).
11 konstantine qlorosi (292-305ww.).

150 151
qarTlis moqveva qarTlis moqveva

12 savaraudoa, rom Tavdapirvel teqstSi yofiliyo 25 “cxoveli” niSnavs cocxals. vtoveb uTargmnelad
„ZaliTa juarisaiTa” da „ZeliTa” gadamweris Secdoma raTa naTlad gamoCndes, Tu romel svetzea saubari.
iyos. 26 marzapani - sasanuri iranis moxele, romelic in-
13 elene dedofali. iSneboda dapyrobili qveynis mmarTvelad.
14 SatberdulSi sxva adgilas gvaqvs „vadagi”. Weli- 27 pitiaxSi - sasanuri iranis didi moxele, daaxloe-
SurSi gvxvdeba „avadagi” da „avadgi”, sinurSi - „evada- biT qarTuli erisTavis Sesatyvisi.
gi”. Zveli qarTuli literaturis sxva ZeglebSi es sity- 28 sivnieTi da vaspurakani istoriuli somxeTis pro-
va ar gvxvdeba. m. andronikaSvils igi gamohyavs saSualo vinciebia.
sparsuli sityvidan „abadahak” = danatovari, naSTi, 29 vaxtangis dros aSenda sveticxovlis qvis eklesia.
naSieri, STamomavali. 30 e. i. 496 wels (326w+170w=496w)
15 Trdat IV (298-330ww.). 31 igulisxmeba dRevandeli anCisxatis eklesia.
16 igulisxmeba dRevandeli samTavros dedaTa monas- 32 „qarTlis cxovrebis” mixedviT, es guarami aris
teri mcxeTaSi. bagrationTa mama.
17 igulisxmeba sveticxovlis eklesia. 33 igulisxmeba sionis eklesia.
18 aq xelnawers furceli aklia, amitom Sevsebulia 34 igulisxmeba mcxeTis jvris eklesia.
WeliSuris mixedviT. 35 herakle keisari (610-641ww.).
yvela Sevsebuli teqsti aqac da qvemoTac warmodge- 36 xazanTa xakani jibRu.
nilia kursiviT. 37 iranis sasanianTa mefe xosro V (632-633ww.).
19 teqstSi aris “kldisasa”, rac savaraudod gadamw- 38 fulis erTeuli.
eris Secdomaa. unda yofiliyo „wylisasa”. 39 Sdr. fs. 77:44; 104:29.
20 igulisxmeba zemo, anu samTavros eklesia. 40 sinuri redaqciis mixedviT wm. nino „iyo sneul
21 aqedan grZeldeba Satberduli. sicxisa da xurvebisagan, romelica eqmna mas salmoba
22 miwisgan naTlisRebaSi igulisxmeba macxovris sasikudine”, rac malariaze (cieb-cxelebaze) mianiSnebs.
daflva da mesame dRes aRdgoma. 41 konteqstidan amovardnili es fraza gviandeli
23 igulisxmeba kuxeTi, daaxloebiT udris gare kax- Canamati unda iyos.
eTs. 42 SatberdulSia “maxlobelno RmrTisano~, rac gad-
24 teqstSi gvaqvs formebi: „bodini”, „bodisi”, amweris mier daSvebuli gaugebrobaa; WeliSurSia: “max-
„bodi”, „budi”. yvelgan vtoveb ucvlelad. bolo gamokv- arebelno RmrTisano~, xolo sinurSi: “maxarebelno sar-
levebis mixedviT, es unda iyos sofeli ninowminda, sa- wmunoebisa RmrTisano~. ase, rom aq aRvadgineT “maxare-
garejos raionSi. belno~.
43 giorgi kabadokieli ewama 303 wels.

152 153
qarTlis moqveva qarTlis moqveva

44 kolasta - unda iyos frigiis qalaqi kolasa. prokla wmindanadaa Seracxili saberZneTis eklesiis
45 devtalari - es iSviaTi termini savaraudod niS- mier (xseneba 27 oqtombers).
navs moadgileobas, TanaSemweobas. 56 uJiki - aq niSnavs sparsels.
46 „moqcevai qarTlisai”-Si yvelgan gvaqvs forma „mi- 57 SatberdulSi gadamwers aqac dauweria ‘man~;
afori”. mxolod „qarTlis cxovreba”-Si moTavsebul wm. WeliSursa da sinurSi aris ‘me~.
ninos cxovrebaSi gvxvdeba „niafori”. Cemi azriT, swori 58 igulisxmeba martis Tve, wlis pirveli Tve romis
unda iyos pirveli forma, romelic unda momdinareob- imperiaSi.
des berZnuli sityvidan maphorion, rac niSnavs qalis 59 igulisxmeba stefane diakvani, pirvelmowame.
zeda samoss, romelic sxeuls faravda Tavidan fexamde. 60 amgvari adgili ar arsebobda. sityva unda
rogorc wesi, es samosi ecvaT dedaTdiakvnebs da aqedan modiodes berZnuli sityvidan „hyloforos“, rac niSnavs
gamomdinare, sityva „miafori” dedaTdiakons unda niS- tyiT dafaruls, tyians.
navdes. 61 aq Satberdul xelnawers aklia erTi furceli. na-
47 branjebi - savaraudod frankTa tomi – dasavleT klul adgils vavsebT sinuri xelnaweris mixedviT, rad-
da centralur evropaSi mcxovrebi germanuli tomi an gan is ufro Zvelia, vidre WeliSuri da, Sesabamisad, na-
tomTa gaerTianeba. klebad Seryvnili, gadamweris mier.
48 igulisxmeba qristianobis simbolo, mrwamsi. 62 WeliSurSia: ‘faravnai~.
49 wirva SeiZleba Catardes Riacis qveS an sagange- 63 anu naxevrad meloti.
bod dadgmul karavSi. 64 igulisxmeba sjulis ficrebi.
50 SatberdulSi gadamweris Secdomaa “ganutevna~; 65 igulisxmeba mdinare faravani, anu javaxeTis mtk-
WeliSurSica da sinurSic ikiTxeba “dautevna~. vari.
51 romis imperiis kanonmdeblobiT 12 weli iTvlebo- 66 mtkvari aRmosavleTiT iwyebs dinebas qalaq axal-
da srulwlovanebis asakad. cixesTan.
52 romis imperiis kanonmdeblobiT 12 dan 14 wlamde 67 igulisxmeba seni, romelsac erqva „yvavili”.
axalgazrda saWiroebda meurves. 68 frcxili da bivriti – naxevradZvirfasi qvebi.
53 dedanSia „antakrad aRudges”. “antakrad” Sesa- 69 igulisxmebian qristianebi da maTi RmerTi.
Zloa modiodes berZnuli zmnidan antakouo, antakroaomai = 70 SatberdulSi es sityva ar aris, aRdgenilia
Tavis mxriv mosmena. WeliSurisa da sinuris mixedviT, sadac gvaqvs “daT-
54 SatberdulSi gadamweris Secdomaa: “sulsa wmid- mena Á ~.
isasa~; WeliSursa da sinurSi gvaqvs: “sulsa wmidasa~. 71 sawyao erTeuli.
55 pilates colis (prokla an klavdia prokula) 72 igive bivrili – berilus.
Sesaxeb arsebul am moTxrobas apokrifuli xasiaTi aqvs. 73 sulxan-sabas ganmartebiT - “akakis xe~.

154 155
qarTlis moqveva qarTlis moqveva

74 igulisxmeba fericvalebis dResaswauli, romelic 87 formula naTlisRebis wesidan.


aRiniSneba 6 agvistos. cocxalTa Soris upirvelesSi ig- 8 8 aq xelnawers aklia erTi furceli; naklul adg-
ulisxmeba ilia winaswarmetyveli, romelsac sikvdili ils vavsebT sinuri xelnaweris mixedviT.
jer ar uxilavs, vinaidan is cocxali waiyvana RmerTma 89 ivlisis 20 SabaTi dRe iyo 323 wels.
zecad. xolo micvalebulTa Soris upirvelesSi ig- 90 igulisxmeba jvris Zeli, jvari.
ulisxmeba mose winaswarmetyveli (Sdr. mT. 17:1-8). 91 aqedan grZeldeba Satberduli.
75 Satberdul xelnawerSi aSiaze minaweria: “ese 92 mwuxris locvis Sesrulebis dro iTvleba mzis
dedakaci iyo sidonia, mowafei wmidisa ninoisi, romel- amosvlidan me-9 saaTi, anu daaxloebiT 3 saaTze, roca
man ese yoveli aRwera~ iwyeba mzis daisi.
76 baRisa da naZvis Sesaxeb ambis aRweriloba Sdr. 93 igulisxmeba eSmaki.
ezek. 31:3-9. 94 igulisxmeba qalaq mcxeTis sami kari.
77 herode I didi, iudeas mefe (Zv.w. 37 – ax.w. 4ww.). 95 sparseTSi am dros mefobda Sabur II, romelic
78 mefeTa Tu mogvTa ricxvi, romlebmac Tayvani sces iudevelTa mimarT Semwynarebeli iyo.
axalSobil macxovars, sxvadasxva dros, sxvadasxva av- 96 azri dedanSi bundovania.
torebTan meryeobs: 2,3,4,6,8. ricxv 12-s, Cvwni teqstis 97 sigrZis erTeuli.
garda, vxvdebiT mxolod siriis eklesiaSi SemorCenil 98 sinurSi vkiTxulobT: ‘sefewuli vinme yrmai amaza-
gadmocemaSi (pravoslavnaia enciklopedia, IX, 2005, gv. 280). speani”. ‘qarTlis cxovrebaSi”: ‘sefewuli movida yrmai,
79 ana - iudevelTa mRvdelmTavari. amazaspani”.
80 igulisxmeba ioane naTlismcemeli. 99 Zveli aRTqmis bolo winaswarmetyvelebi – zaqaria
81 am saxeliT mefeTa siaSi mxolod erTi mefe ixse- da malaqia cxovrobdnen daaxloebiT Zv.w. 400 wels.
nieba, ormefobis xanis arsokis mewyvile. 100 romma iudea daipyro Zv. w. 63 wels.
82 WeliSursa da sinurSi nino ar ixsenieba. 101 macxovarma Tavisi bavSvoba gaatara qalaq naza-
83 mefeTa siaSi ixsenieba ori bratmani, erTi, reTSi, ris gamoc mas ewoda nazareveli.
“romelsa ze mcxeTas qalaqi daewyo~ da meore, romlis 102 igulisxmeba Zveli aRTqmis wignebi.
drosac “huriani movides mcxeTas da dasxdes~. 103 Zvel qarTul teqstSi aris ‘kilamoi”, rac mom-
gaurkvevelia, romeli igulisxmeba am SemTxvevaSi. dinareobs berZnuli sityvidan kinnamon = ‘dariCini~.
84 qaldevelebi - igulisxmebian sparselebi. 104 gadaxuruli kolonada.
85 iTruSana - igulisxmeba sparsuli “aturSan~ = 105 igulisxmeba avazaki baraba, romelic iesos san-
cecxli, cecxlTayvanismcemlobis kultis mTavari obieq- acvlod gaTavisuflda sasjelisagan. Sdr. mT. 27:15-
ti. 26;mk. 15:7-11.
86 Sdr. locvas naTlobis RvTismsaxurebidan. 106 igulisxmeba samoTxis sicocxlis xe.

156 157
qarTlis moqceva qarTlis moqceva

107 qarTlSi qristianobis saxelmwifo religiad


gamocxadeba moxda savaraudod 326 wels. am wels 25 mar-
ti paraskevi iyo.
108 aq SatberdulSi gvaqvs damatebuli ‘aT dRe”, rac
sxva xelnawerebiT ar dasturdeba da gadamweris Secdo-
ma unda iyos. amitom, am adgilis Targmani WeliSurs mis-
devs.
109 mniSvneloba gaugebaria.
110 Semdegi oTxi muxli qristianobis sarwmunoebis
simbolos, mrwamsis perifrazia, kerZod, nikea-konstan-
tinepolis simbolosi.
111 saydarni, uflebani da Zalni – angelosTa dase-
bia.
112 Sdr. gamoTqma: “RvTis piridan gadavardnili~.
113 aRvsebis zatiki niSnavs aRdgomis dResaswaulis-
cikls sulTmofenobamde, Sesabamisad, saubaria am 50
dRiani Sualedis erT-erT kvira dReze.
114 martvilia – sulTmofenobis dResaswauli.
115 am gumbads qronikis nawilSi “kubai” ewodeba,
rac safarvelad vTargmne.
116 mefeTa siaSi CamoTvlilia 33 mefe (21 + 6
wyvili). unda vifiqroT, rom nusxa naklulia.
117 igulisxmeba ziarebis saidumlo.
118 frazis bundovaneba gamomdinareobs dednidan.
119 igulisxmeba, rom svets zemodan exura raRac
saburveli.
120 ocdaaTi dRe glovobda israeli aaronis
sikvdils (ricxv. 20:29) da moses sikvdils (IIrj. 34:8).
Sdr. aseve Ses. 50:3.
121 mrwamsis erTi muxlis perifrazi.

158 159
wminda SuSanik
dedoflis wameba

160 161
winaTqma rilobiTi `mosaxseneblis~ Camoyalibebisa, rac xsenebis
dRes mrevlis winaSe iqneboda wakiTxuli. Tu mainc
dedofal SuSanikis martviluri aRsasruli, rac qronologiur mimarTebaze gavamaxvilebdiT yuradRe-
aRwera misma moZRvarma iakobma, didmniSvnelovani mov- bas, qarTul-somxur `martvilobaTa~ Soris droiT uwi-
lenaa saqarTvelos eklesiis istoriaSi. teqsti `wa- naresi uTuod unda iyos qarTuli teqsti, radgan sru-
mebisa~, romlis Semcveli uZvelesi nusxa XI s-is dam- liad aSkaraa, rom upirvelesad swored im eklesiaSi
degs ekuTvnis (danarCeni nusxebi XVIII s-isaa), unda Ta- dawesdeboda wminda SuSanikis xsenebis dRe da im ek-
riRdebodes 475 wlis miwuruliT, rodesac aResrula lesiaSi daideboda misi Rvawlis amsaxveli werilo-
SuSaniki, radgan aSkaraa, rom iakobi netari mowamis biTi mosaxsenebeli, romelsac aRmsareblobiTad ekuT-
moRvaweobis aRweras mis sicocxleSive Sesdgomia da, vnoda igi. amasTan, naTelia isic, rom didad arc som-
cxadia, martvilobis axlo xanebSive daasrulebda xuri eklesia daaxanebda da, Sesabamisad, somxur ena-
(amasve moiTxovda liturgikuli saWiroebac). cnobi- zec maleve (imave V s-is 70-ian wlebSi) aRiwereboda de-
lia `SuSanikis wamebis~ somxuri teqstic. qarTveli doflis martviloba. anonimi somexi avtori, safiqre-
mkvlevarebi miiCneven, rom somxuri teqsti qarTulis belia, icnobda iakobis Sromas (amas cxadyofs qarTul-
safuZvelzea Seqmnili, Tumca somexi mkvlevrebi piri- somxuri Zeglebis zogierTi sagulisxmo teqstobrivi
qiT Tvlian. sinamdvileSi aSkaraa, rom qarTul-somxu- damTxveva), magram aSkaraa, rom igi wers damoukidebel
ri teqstebi damoukidebeli Zeglebia da erTmaneTis- `mosaxsenebels~, romelsac aseve unarCundeba istori-
gan damoukideblad Seqmnili, gamomdinare istoriuli uli dokumentis Rirebuleba. davZenT, rom qarTuli
aucileblobidan. saqme isaa, rom wminda SuSaniki dau- teqstis Seswavlisas aSkarad ikveTeba ara mxolod ze-
yovnebliv iqna wmindanad Seracxili ara mxolod qar- momiTiTebuli adreuli (XI s-is damdegis) nusxis, ara-
Tlis eklesiis mier, romelsac sarwmunoebrivad ekuT- med gviandeli nusxebis (gansakuTrebiT BD literebiT
vnoda igi (amgvar kuTvnilebas uTuod cxadyofs Tun- aRniSnulTa) mniSvnelobac, risi gacnobierebac axal
dac is faqti, rom misi moZRvari iyo swored qarTlis SesaZleblobebs qmnis gamocemebSi damkvidrebuli teq-
eklesiis mRvdeli iakobi da rom mas `ganamtkicebda~ stis arsebiTi SesworebisTvis.
swored qarTlis eklesiis episkoposTa `Tavi~ samoe-
li), aramed - somxeTis eklesiis mierac, romelTanac ge-
netikurad da mamapapeulad hqonda mas kavSiri. aRniS-
nulidan gamomdinare, orive eklesiaSi Tavidanve Se-
iqmneboda liturgikuli aucilebloba martvilis xse-
nebis dRis dawesebisa da martvilobis amsaxveli we-

162 163
wm. SuSanikis martviloba SuSanikis wameba

TTuesa okdonbersa: i~z: oqtombris Tvis 17-Si

wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ 1 wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

da axla damtkicebiT 1 getyviT Tqven wminda da sanatre-


da aw damtkicebulad giTxra Tquen aRsasruli wmidisa da san-
li SuSanikis aRsasrulis Sesaxeb.
atrelisa SuSanikisi.

1. sparselTa mefis merve wels samefo karisken


I. iyo mervesa welsa sparsTa mefisasa karad sameufod gaemarTa vasqen2 pitiaxSi, arSuSas Ze; Tavdapirvelad
waremarTa vasqen pitiaxSi, ZÀ arSuSaÁsi, rameTu pirvel igica isic qristiani iyo da qristiani mamisa da dedis naSo-
qristiane iyo da naSobi mamisa da dedisa qristianeTaÁ. da co- bi, da mis colad iyo somexTa spaspetis, vardanis asu-
lad misa iyo asuli vardanisi, somexTa spaÁpetisaÁ, romli- li, romlis Sesaxebac mogwereT Tqven 3. mamisgan saxeli
saTÂsca-ese mivwere Tquenda, mamisagan saxeliT vardan, da hqonda vardani, siyvaruliT ki misi saxeli iyo SuSani-
siyuaruliT saxeli misi SuSanik, moSiSi RmrTisaÁ, viTarca- ki, moSiSi RvTisa, rogorc vTqviT 4, Tavisi siyrmidan;
igi vTquT, siyrmiTgan TÂsiT; da ukeTurebisa mis saxisa qmrisa xolo Tavisi qmris ukeTuri bunebis gamo igi mudamJams
misisaÁsa maradis guls-etyÂn da evedrebin yovelTave fiqrebSi iyo5 da yvelas evedreboda misTvis locvis
locvisyofad misTÂs, raÁTamca cvala igi RmerTman saxisa aRvlenas, rom RmerTs Seecvala igi ugunurebis bunebi-
sgan6 da miaxleboda qristes gonierebas
misgan ugunurebisa da iqmnamca gonierebasa qristÀssa.
xolo ubadruki da samgzis Sesabralisi vasqenis, am
xolo amis ubadrukisa da samgzis sawyalobelisa vasqeni-
yovlad ganwirulis, Sesaxeb rogorRa Tqvas vinmem, Tu
si viTar-me vin Tquas yovlad ganwirulisaÁ, viTar-igi ga- rogor ukuagdo man sanatreli imedi qristesi? anda vin
nagdo sanatreli sasoebaÁ qristÀsi? anu vin ara stirodis ar itirebs mas, romelsac arc Wiri enaxa, arc SiSi, arc
mas, romelsa arca Wiri exilva, arca SiSi, arca maxÂli, arca maxvili, arc pyrobileba qristesTvis?
pyrobilebaÁ qristÀsTÂs?! radgan rodesac mivida da wardga igi sparselTa
rameTu raJams mivida da wardga igi winaSe sparsTa mefisa, mefis winaSe, wardga araTu pativis misaRebad, aramed
ara Tu pativisa moRebisaTÂs, aramed ZRunad Tavsa TÂssa ZRvnad swiravda Tavis Tavs am mefes WeSmariti RvTis
Seswirvida mefisa mis mimarT uvarisyofiTa WeSmaritisa Rm- uaryofiT da Tayvans scemda cecxls, rom yovelmxriv
gaeSorebina Tavisi Tavi qristesgan. amasTan, es sabralo,
1
xelnawerebis nusxa: A: A _ 95, B: A 130, C: A 170, D: A 176, E: H 2977, F: H 1672, cols iTxovda sparselTa mefisgan, rom moswoneboda igi
G: S 3637, H: H 1370, I: H 2121, K: Q 300, L: M _ 21.

164 165
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

rTisaÁTa da Tayuanis-scemda cecxlsa, raÁTa yovliTkerZove mefes, da ase eubneboda: `romlebic Tavdapirveli7 colia
Tavi TÂsi qristÀsgan ganagdos. xolo sawyalobeli ese colsa da Svilebi, imaTac iseve movaqcev Sens msaxurebaze, rogorc
iTxovda sparsTa mefisagan, raÁTamca saTno-eyo mefesa, da es- - me~ (imas hpirdeboda igi, rac SuSanikisgan xelT ar
reT etyoda, viTarmed: `romeli-igi bunebiTi coli ars da hqonda). maSin gaixara mefem da brZana mis colad asuli
Svilni, iginica, viTarca-ese me, Sensave magas msaxurebasa mefisa.
movaqcine~. amas uqadebda, romeli-igi ara aqunda ÃelTa SuS-
anikisgan. maSin ganixara mefeman da brZana colad misa asuli
mefisaÁ.

II. da ijmna mefisa misgan sparsTaÁsa pitiaxSman. da viTarca 2. da wamovida sparselTa mefisgan pitiaxSi, xolo
moiwia igi sazRvarTa qarTlisaTa, queyanasa mas hereTisasa, rodesac moaRwia man qarTlis sazRvrebs, hereTis mxares,
zraxva-yo, raÁTa auwyos da winamiegebnen mas aznaurni da misni ganizraxa, rom Seetyobinebina da win mihgebebodnen mas
Zeni da msaxurni misni, raÁTa maT gamo, viTarca gueli, soflad aznaurebi, Tavisi Zeebi da Tavisi msaxurebi, rom maT mier
Semovides. da warmohmarTa sadiaspanoÁTa cxeniTa monaÁ, da vi- qveyanaSi gveliviT Semosuliyo8. warmogzavna man mona
Tarca moiwia dabasa, romelsa saxeli hrqÂan curtaeT, da vi- malemsrbolis9 cxeniT; da rodesac es mona movida im dabasTan,
Tarca Sevida winaSe wmidisa SuSanikisa, dedoflisa Cuenisa, da romelsac saxelad erqva curtavi, da raJams Sevida igi
kiTxvaÁ hrqua, xolo sanatrelman SuSanik viTarca wminda SuSanikTan10, Cvens dedofalTan, mokiTxva uTxra11 mas,
xolo sanatrelma SuSanikma, rogorc winaswarmetyvelma,
winawarmetyuelman Tqua: `ukueTu suliTa cxovel ars igi,
Tqva: `Tuki suliT cocxalia igi, simrTeliT iyaviT12 isic
cocxalmca xarT igica da Senca. ukueTu suliTa momkudar
da Senc, xolo Tu suliT momkvdari xarT, eg Seni mokiTxva
xarT, mokiTxvaÁ ege Seni Sendave moiqecin~. xolo kacman man
Senve mogibrundes~. im kacmac ver gabeda sityvis Tqma, wminda
ver ikadra sityuad. xolo wmidaÁ SuSanik afucebda da hkiTx- SuSaniki ki aficebda da ekiTxeboda mas daWeSmaritebiT,
vida mas damtkicebulad. xolo kacman man uTxra marTali da xolo im kacma uTxra marTali da auwya, rom `vasqenma uaryo
hrqua, viTarmed: `vasqen uvar-yo WeSmariti RmerTi~. WeSmariti RmerTi~.
viTarca esma netarsa SuSaniks, davarda igi queyanasa rogorc ki gaigona es netarma SuSanikma, daeca igi mi-
zeda da Tavsa damarT scemda da cremliTa mwariTa ityoda: waze, Tavs qveviT urtyamda da mware cremliT ambobda: `sa-
`sawyalobel iqmna ubadruki vasqen, rameTu uvar-yo WeSmar- codavi gaxda ubadruki vasqeni, radgan uaryo man WeSmar-
iti RmerTi da aRiara atroSani da SeerTo igi uRmrToTa. iti RmerTi, aRiara atroSani da SeerTo igi uRmrToebs~.
da aRdga da dauteva taZari TÂsi da RmrTismoSiSebiT ekle- adga SuSaniki, datova Tavisi sasaxle da RvTismoSiSebiT
siad Sevida, da Tanamiiyvanna samni igi Zeni misni da erTi asu- Sevida eklesiaSi. Tan miiyvana man Tavisi sami Ze da erTi

166 167
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

li da warudginna igini winaSe sakurTxevelsa, da esreT il- asuli, warudgina13 isini RmerTs sakurTxevlis win da ase
ocvida da ityoda: `ufalo RmerTo, Senni mocemulni arian loculobda da ambobda: `ufalo RmerTo, Seni mocemule-
da Sen daicven eseni, ganaTlebulni wmidisagan embazisa bi arian da Sen daicavi eseni, suliwmindis madliT wmin-
madliTa sulisa wmidisaÁTa, yofad erT samwyso erTisa mw- da embazisgan ganaTlebulni, rom iyvnen erTi samwyso erTi
yemsisa, uflisa Cuenisa iesu qristÀsa~. mwyemsisa, Cveni uflis ieso qristesi~.
da rodesac mwuxris msaxureba14 aRasrules, naxa man
da viTarca mwuxrisa Jami aRasrules, saxlaki erTi mcire
erTi patara saxlaki eklesiis axlos, Sevida iq, SigniT,
pova maxlobelad eklesiasa da mun Sevida Sina simwariTa savsÀ
simwariT savse, mieyrdno erT kuTxes da mware cremliT
da mieyrdna yuresa erTsa da mwariTa cremliTa tiroda.
tiroda 15.

III. xolo episkoposi igi saxlisaÁ mis pitiaxSisaÁ, romelsa 3. xolo pitiaxSis saxlis episkoposi, romelsac
saxeli erqua afoc, ara mun iyo, aramed vanad kacisa visame saxelad erqva afoci, ar imyofeboda iq, aramed viRac
wmidisa misrul iyo kiTxvad. da meca, xucesi dedoflisaÁ, mis wminda kacis saxlSi16 iyo misuli mosakiTxad17 da mec,
Tanave viyav vansa mas. da myis diakoni moiwia SinaÁT da uTxra dedoflis xucesi, masTan erTad viyavi im saxlSi18. da
ese yoveli: moslvaÁ pitiaxSisaÁ da saqmeni dedoflisani. da myisve movida Sinidan diakoni da uTxra mas es yovelive:
Cuen aRvivseniT mwuxarebiTa da didiTa tiriliTa vtirodeT pitiaxSis mosvla da dedoflis saqmeebi, xolo Cven avivseT
mwuxarebiT da gamwarebulni vtirodiT didi tiriliT
ganmwarebulni codvaTa CuenTa warmoCinebisaTÂs.
Cveni codvebis warmoCenisTvis.
da me vijmen adre-adre da moviwie dabasa mas, romelsaca
xolo me adre wamovedi da movedi im dabaSi, sadac iyo
netari SuSanik iyo. da viTarca vixile igi friad ganmware-
netari SuSaniki. rodesac vnaxe igi metad gamwarebuli,
buli, meca vtirode mis Tana. da varqu netarsa SuSaniks: mec vtirodi masTan erTad. amasTan, vuTxari netar
`Ruawlsa didsa Seslvad xar, dedofalo Cemo, ekrZale sarw- SuSaniks: `did brZolaSi Sedixar 19, Cemo dedofalo.
munoebasa mas qristÀssa, nuukue mterman viTarca srsÂlman gaufrTxildi20 qristes sarwmunoebas, rom ar naxos
saZovari poos Sen Tana~, xolo wmidaman SuSanik mrqua me: saZovari SenTan mterma, rogorc gangrenam~. xolo wminda
`xuces, da meca didsa Ruawlsa ganmzadebul var~. da me var- SuSanikma miTxra me: `xuceso, mec didi brZolisTvis
qu mas: `egrÀT ars: mÃne iyav ege, moTmine da sulgrZel~. gamzadebuli var~. da me vuTxari mas: `eg egrea. mxne iyavi
xolo man mrqua me: `Cemda martoÁsa arian Wirni ese~! xolo me Sen, momTmeni da sulgrZeli~. man ki miTxra me: `marto
varqu mas: `Wiri Seni Wiri Cueni ars da sixaruli Seni sixaru- CemTvisaa es Wiri~. da me vuTxari mas: `Seni Wiri Cveni Wiria
da Seni sixaruli Cveni sixaruli. Cveni ara mxolod

168 169
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

li Cueni ars. Cueni ara xolo Tu dedofali oden iyav, aramed dedofali iyavi, aramed Cven yvelas rogorc Svilebs ise
Cuen yovelTa viTarca SvilTa guxedevd~. gvxedavdi~.
da varqu me sanatrelsa mas: `xuaSiadad raÁ viTar geg- da me vuTxari am sanatrels: `CanafiqriT ra rogor
ulebis, miTxar me, raÁTa uwyodi da aRvwero SromaÁ Seni~. gaqvs ganzraxuli, miTxari me21, rom vicode da aRvwero
xolo man mrqua me: `raÁsa mkiTxav amas~? da me miuge da varqu Seni Rvawli~, man ki miTxra me: `risTvis mekiTxebi amas?~
mec mivuge da vuTxari: `mtkiced dgaxar?22~ da man miTxra
mas: `mtkiced sdgaa?~ da man mrqua me: `nu iyofin Cemda, Tum-
me: `nu moxdeba Cemze, rom veziaro me vasqenis saqmeebsa da
ca veziare me saqmeTa da codvaTa vasqenisTa~. me miuge da
codvebs~. me mivuge da vuTxari: `mware ganzraxva aqvs mas,
varqu mas: `mware gonebaÁ aqus mas, guemasa da tanjvasa didsa
did gvemasa da tanjvaSi Cagagdebs Sen~; xolo man miTxra
Segagdos Sen~. xolo man mrqua me: `umjobÀs iyavn ÃelTa me: `umjobesi iqneba misi xeliT Cemi sikvdili, vidre misi
misTagan sikudili Cemi, vidre misi da Cemi SekrebaÁ da warw- da Cemi Seyra da Cemi sulis warwymeda, radgan msmenia
ymedaÁ sulisa CemisaÁ, rameTu masmies me pavlÀs mociqulis- pavle mociqulisgan: `ar aris damonebuli Zma anda da,
agan: `ara damonebul ars ZmaÁ gina daÁ, aramed ganeyenen~. da aramed gaimijnos~23. da me vTqvi: `asea~.
me vTqu: `egreT ars~.

IV. da vidre Cuen amas sityuasa Sina viyveniT, kaci erTi 4. da sanam Cven am saubarSi viyaviT, erTi sparseli kaci
sparsi movida da Sevida igi winaSe netarisa SuSanikisa da movida, Sevida igi netar SuSanikTan da tiriliT ambobda:
tiriliT ityoda: `eseviTari saxli mSÂdobisaÁ viTar sawy- `mSvidobis aseTi saxli rogor Sesabralisi gaxda da
rogor gadaiqca sixaruli mwuxarebad?~ magram vasqenisgan
alobel iqmna da sixaruli mwuxarebad gardaiqca?~ xolo
hqonda mas darigeba da mzakvrulad ambobda amas, radgan
zraxviTa iyo igi vasqenisiTa da zakuviT ityoda amas da unda
undoda monadireba am netarisa, wmindanma ki Seicno misi
monadirebaÁ netarisaÁ mis, xolo wmidaman man cna zakuviT
mzakvruli Canafiqri da Semoimijna Tavisi Tavi mtkiced24.
zraxvaÁ misi da moizRuda Tavi misi mtkiced. da sami dRis Semdeg movida vasqen pitiaxSi. uTxra mas
da Semdgomad samisa dRisa movida vasqen pitiaxSi. da im sparselma farulad: `me rogorc Semicvnia, Seni coli
miuTxra sparsman man farulad: `me viTar micnobies, coli gamdgaria Sengan, da me geubnebi Sen: raime mkacr sityvas
Seni gandgomil ars Sengan. da gety Sen, nuras ficxelsa nu eubnebi mas, radgan qalTa buneba viwroa25~.
sityuasa ety mas, rameTu dedaTa bunebaÁ iwro ars~. meore dRes, rodesac adga pitiaxSi, gvixmo Cven,
da xvalisa dRÀ viTar aRdga pitiaxSi, gÂwoda Cuen xuces- xucesebs, da mivediT. siyvaruliT migviRo man da Tqva:
Ta da mivediT. da siyuaruliT SegÂmTxÂvna da Tqua: `aw nu `axla nurafrisTvis meridebiT me, nurc gZulvarT~. Cven
rad meridebiT me, nucaRa gZag~. da Cuen miugeT da varquT: ki mivugeT da vuTxariT: `daRupe Seni Tavi da Cvenc
`wariwymide Tavi Seni da Cuenca warguwymiden.~ maSin-Ra dagvRupe~. maSinRa daiwyo man laparaki da Tqva: `ratom
iufla Cemze Cemma colma amgvaris Casadenad? axla midiT
170 171
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

iwyo sityuad da Tqua: `raÁsa Ãel-iwifa Cem zeda colman da uTxariT: Sen Cemi xatic daamxe da Cems sawols nacari
Cemman eseviTarisa saqmed? aw mivediT da arquT, viTarmed: gadaayare, Seni adgili dagitovebia da sxvagan wasulxar~.
“Sen Cemica xati daamÃu, da sagebelsa Cemsa nacari gardaasx, xolo wminda SuSanikma Tqva: `araTu me aRmemarTa is
Seni adgili dagitevebies da sxuad warsrul xar~. xati, rom me damemxo 26, magram Senma mamam aRmarTa
xolo wmidaman SuSanik Tqua: `araTu me aRmemarTa xati samartvileebi27 da eklesiebi aaSena, Sen ki Seni mamis
saqmeebi Sebilwe da gaaukuRmarTe misi sikeTeebi28. Senma
igi da memca davamÃu, xolo mamaman Senman aRhmarTna sa-
mamam wmindanebi Semoiyvana Tavis saxlSi, xolo Sen devebi29
martÂleni da eklesiani aRaSÀnna da Sen mamisa Senisa saqmeni
Semoiyvane. man aRiara da irwmuna cisa da miwis Semqmneli
ganhryunen da sxuad gardaaqcien keTilni misni; mamaman Sen-
RmerTi, Sen ki WeSmariti RmerTi uaryavi da cecxls
man wmidani Semoixuna saxid TÂsa, xolo Sen devni Semoixuen; eTayvane. amitom, rogorc Sen Seuracxyavi Seni Semoqmedi,
man RmerTi, Semoqmedi caTaÁ da queyanisaÁ, aRiara da hrwme- aseve me Sen Seuracxgyof, da Tundac bevri tanjva momayeno
na, xolo Sen RmerTi WeSmariti uar-yav da cecxlsa Tayua- me, ar veziarebi Sens saqmeebs~. Cvenc es yovelive vauwyeT
nis-ec. da viTarca Sen Semoqmedi Seni Seuracx-yav, egreca pitiaxSs, is ki ganrisxda da brdRvinavda mis gamo.
me Sen Seuracx-gyof da Tu mravali tanjvaÁ moawio Cem
zeda, me ara veziaro saqmeTa SenTa~. da Cuen ese yoveli
miuTxarT pitiaxSsa. xolo man guli-ganiwyo da ibrdRuenda
misTÂs.

5. Semdeg miagzavna man jojiki, Tavisi Zma, da jojikis


V. merme miavlina jojik, ZmaÁ TÂsi, da coli jojikisi, Zmis-
coli, Tavisi Zmiscoli, agreTve Tavisi saxlis episkoposi,
coli TÂsi, da episkoposi saxlisa TÂsisaÁ, da hrqua maT: `esreT
da uTxra maT: `ase uTxariT: adeqi, Sens adgilas modi da
arquT: adeg, adgilsa TÂssa moved da nu egeviTari gonebaÁ gipy-
magnairi ganzraxva nu gaqvs, Torem TreviT mogaTrevT aq
ries! ukueTu ara, TreviT mogiTrioT aqa uwyalod~. umowyalod~.
da viTarca miiwines da Sevides dabasa mas da Svvides winaSe rodesac eseni mividnen da Sevidnen dedofalTan,
dedoflisa, mravalsa dasajerebelsa sityuasa etyodes mas. mraval damarwmunebel sityvas eubnebodnen mas; maSin ki
maSinRa wmidaman SuSanik hrqua maT: `kacno brZenno, Tquen ke- wminda SuSanikma uTxra maT: `brZeno adamianebo30, Tqven
Tilad ityÂT, garna nu dagijerebies, Tumca misda colad viq- kargad ambobT, magram nu dagijerebiaT, rom misi coli
men-Ra. megona me, viTarmed igi Cemda moaqcioT da RmerTi WeS- viyavi. megona me, rom mas Cemken moaqcevdiT da aRiarebda
mariti aRiaros, da aw me maiZulebT amas yofad? nu iyofin ese WeSmarit RmerTs, da axla me maiZulebT amis gakeTebas? nu
Cemda! da Sen, jojik, arRara Cemi mazli xar, da arcaRa me Seni moxdeba es Cemze! Sen ki, jojik, aRar xar Cemi mazli da
Zmiscoli, arca coli Seni daÁ Cemi ars, romelni mis-kerZo da arc me var Seni Zmiscoli, arcTu Seni colia Cemi da,

172 173
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

misTa saqmeTa ziar xarT~. jojik Tqua: `uwyi me, aw moavlinnes romlebic mis mxares da misi saqmeebis moziareebi xarT~.
msaxurni da TreviT wargiyvanos Sen~. xolo wmidaman SuSanik uTxra mas jojikma: `vici me, axla gamogzavnis msaxurebs
hqrua: `ukueTu Semkras da miTrios me, mixaris, rameTu miT sax- da TreviT wagiyvans Sen~. wminda SuSanikma uTxra: `Tuki
iTa iyos ganrinebaÁ Cemi misgan~. da viTarca esma ese misgan, Semkravs me da maTrevs, gamixardeba, radgan am saxiT iqneba
cremloodes yovelni. da jojik aRdga da creliT gare gamov- Cemi gadarCena misgan 31~. rodesac es gaigones misgan,
acremlda yvela, jojiki ki adga da cremliT gareT
ida. xolo wmidaman SuSanik hrqua episkopossa: `viTar mety Sen
gamovida32. wminda SuSanikma uTxra episkoposs: `rogor
dajerebad Cemi misda, rameTu man RmerTi uvar-yo?!~ da jojik
meubnebi Sen, rom davujero me mas, radgan man RmerTi
evedreboda da etyoda: `daÁ Cueni xar, nu warswymed saxlsa amas
uaryo?~ magram jojiki evedreboda: `Cveni da xar, nu
sameufosa~. hrqua mas wmidaman SuSanik: `uwyi, viTarmed daÁ daRupav am samefo saxls~. uTxra mas wminda SuSanikma:
var, erTad ganzrdilni, xolo magas ver vhyof, viTarmed sisxli `vici, rom da var, erTad gazrdilebi, magram ver vizam
iqmnes, da Tquen yovelni Tanamdeb iqmnneT~, da viTarca friad magas, rom sisxli daiqces da Tqven yvelani pasuxismgeblebi
aiZules mas, aRdga netari SuSanik da Tanawaritana evangelÀ gaxdeT~, da rodesac Zalian aiZules, adga netari SuSaniki,
TÂsi da tiriliT esrÀT ityoda: `ufalo RmerTo, Sen uwyi, vi- Tan waiRo Tavisi saxareba da tiriliT ase ambobda: `ufalo
Tarmed me guliTad sikudid mival~. RmerTo, Sen ici, rom me mTeli guliT sikvdilisken
da ese Tqua da warvida maT Tana da Tanawaritanna evangelÀ mivdivar~.
da wmidani igi wignni mowameTani. da raJams Sevida igi taZar- es Tqva da wavida maTTan erTad. Tan waiRo man Tavisi
Ta maT, ara TÂssa mas gavalaksa dajda, aramed senaksa mciresa saxareba da mowameTa wminda wignebi. rodesac Sevida igi
Sina, da aRipyrna Ãelni TÂsni zecad wmidaman SuSanik da Tqua: sasaxleSi, dajda ara Tavis taxtze, aramed - patara
senakSi. aRipyro Tavisi xelebi zecad wminda SuSanikma da
`ufalo RmerTo, arca mRdelTagani vin ipova mowyalÀ da arca
Tqva: `ufalo RmerTo, arc romelime mRvdelTagani
erisagani vin gamoCnda Soris ersa amas, aramed yovelTa me
aRmoCnda mowyale, arcTu saeroTagani vinme gamoCnda am
sikudid mimiTuales mtersa RmrTisasa vasqens~. xalxSi, aramed yvelam mimgvara me sasikvdilod RvTis
mters vasqens~.

VI. da Semdgomad orisa dRisa movida mgeli igi taZrad da


6. ori dRis Semdeg movida is mgeli sasaxleSi da uTxra
hrqua msaxurTa TÂsTa: `dRes me da jojik da colman misman erTad
Tavis msaxurebs: `dRes me, jojiki da misi coli erTad
puri vWamoT, xolo sxuasa nu vis uflied Cuen Tana Semoslvad~.
purs SevWamT33, sxvas ki nuravis eqneba CvenTan Semosvlis
da raJams Semwuxrda, mouwodes colsa jojikissa da in- neba~.
ebes erTad purisa WamaÁ, raÁTamca moiyvanes wmidaÁ SuSani- rodesac SeRamda, mouxmes jojikis cols da inebes
kca. da viTarca moiwia Jami purisaÁ, Sevides jojik da coli ganmartoebiT purisWama, rom moeyvanaT wminda SuSanikic.

174 175
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

misi winaSe wmidisa SuSanikisa, raÁTamca masca aWames puri, rogorc ki dadga purobis dro, Sevidnen jojiki da misi
rameTu yovelni igi dReni uzmasa gardaevlnes. da viTarca coli wminda SuSanikTan, rom misTvisac eWmiaT puri,
jekma aiZulebdes-, ZliT wariyvanes taZrad. xolo gemoÁ radgan mTeli is dReebi uzmod gadaevlo. rodesac
araraÁsaÁ ixila. xolo colman jojikisman miarTua RÂnoÁ metismetad aiZules, ZaliT waiyvanes sasaxleSi, magram man
WiqiTa da aiZulebda mas, raÁTamca igi xolo Sesua. hrqua mas arafris gemo ar gasinja, jojikis colma ki miarTva WiqiT
Rvino da aiZulebda mas, rom mxolod igi Seesva. uTxra mas
wmidaman SuSanik risxviT: `odes yofil ars aqamomde, Tumca
wminda SuSanikma risxviT: `rodis yofila aqamde, rom
mamaTa da dedaTa erTad eWama puri?!~ da ganyara Ãeli da
kacebsa da qalebs erTad eWamoT puri?~ gaiqnia man xeli,
WiqaÁ igi pirsa Sealewa da RÂnoÁ igi daiTxia. Wiqa saxeSi Sealewa da Rvino daiqca.
maSin iwyo ujerosa ginebad vasqen da ferÃiTa TÂsiTa maSin daiwyo uwesod gineba vasqenma da Tavisi fexiT
dasTrgunvida mas; da aRiRo astami, da uxeTqna mas Tavsa, da wixlavda mas; aiRo aqandazi34, dahkra Tavze35 da Camarxa36.
Cahfla, da Tuali erTi daubuSta; da mjiRiTa scemda pirsa dausiva37 mas erTi Tvali, Tanac saxeSi mjiRiT scemda
missa uwyalod da TmiTa mimoiTrevda, viTarca mÃeci mZÂn- umowyalod da TmiT mimoaTrevda38; rogorc mZvinvare
varÀ yioda da izaxda viTarca cofi. maSin Suelad aRdga mxeci, gahkioda da yviroda igi, rogorc giJi. maSin
jojik, ZmaÁ misi, da ibrZodes, vidremdis guema igica, da saSvelad adga jojiki, vasqenis Zma, da ibrZodnen, sanam
kubastica Tavsa missa moxeTqa da WiriT, viTarca kravi mgel- ar gvema isic. da kubastic39 mohglija mis Tavs, da
sa, gamouRo ÃelTa misTa. da viTarca mkudari idva wmidaÁ gaWirvebiT, rogorc mgels - kravi, gamoacala mas xelebidan
SuSanik queyanasa zeda, da aginebda vasqen Tesl-tomsa missa igi. da ido miwaze wminda SuSaniki, rogorc mkvdari,
da saxleulisa maoÃrebelad saxel-sdebda mas. da ubrZana vasqeni ki aginebda mis Tesl-toms40 da ojaxis maoxrebels
uwodebda mas. Semdeg brZana misi Sekvra, da mis fexebze
SekrvaÁ misi da borkilTa SesxmaÁ ferÃTa misTa.
borkilebis dadeba.
da viTarca mcired da-re-scxra guliswyromisagan, mov-
rodesac vasqeni cotaTi dacxra guliswyromisgan,
ida sparsi igi da mÃurvaled evedreboda mas, raÁTamca
movida is sparseli da mxurvaled evedreboda mas, rom
sakrvelTa maTgan ganeteva wmidaÁ SuSanik. da viTar friad borkilebisgan gaeTavisuflebina wminda SuSaniki, da
evedreboda, brZana gantevebaÁ misi, da senaksa erTsa Seyv- radgan Zalian evedreboda, brZana gaeSvaT da erT senakSi
anebaÁ. da krZalulad daicvis igi erTiTa msaxuriTa da sxu- SeeyvanaT, amasTan, saimedod icavda mas erTi msaxuris mier
aÁ aravin Sevidis xilvad misa, - gina mamakaci, gina dedakac- da sxva aravin Sedioda mis sanaxavad, gind kaci yofiliyo,
Tagani. gind qalTagani.

176 177
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

VII. da viTarca ciskar oden iyo, ikiTxa da Tqua msaxurisa 7. da rodesac jer kidev ciskari iyo, ikiTxa man da
mimarT misisa, viTarmed `wylulebisa misgan viTar ars?~ uTxra Tavis msaxurs: `rogor aris Wrilobisgan?~ man ki
xolo man hrqua mas, viTarmed: `ver gansarinebel ars igi~. ma- uTxra mas: `ver gadarCeba igi~. maSin TviTon Sevida, naxa
Sin TÂT Sevida da ixila da daukÂrda simsivnÀ misi. da amc- igi da gaukvirda misi simsivne. Semdeg amcno msaxurs da
no msaxursa mas da hrqua: `numca vin Sevals xilvad misa~. da uTxra: `nuravin Seva mis sanaxavad~, da TviT sanadirod
TÂT nadirobad warvida. wavida.
xolo me aRvdeg da mived da varqu mcvelsa mas: `me xolo xolo me avdeqi, mivedi da vuTxari im mcvels: `mxolod
martoÁ Semiteve da vixilo wylulebaÁ igi misi~. xolo man me marto SemiSvi da vnaxav mis Wrilobas~. man ki miTxra me:
`iqneb gaigos da momklas me~. da me vuTxari mas: `hoi
mrqua me: `nuukue cnas da momklas me~. da me varqu mas: `ubadru-
ubadruko, misi gazrdili ar xar Sen? mis gamo romc
ko, ara misi ganzrdili xara Sen? da Tuca mogklas Sen misTÂs,
mogklas, ra aris?~ maSin SemiSva me farulad.
raÁ ars?!~ maSin Semiteva me farulad. da viTar Seved Sina, vix-
rodesac SigniT Sevedi, vnaxe misi sxeuli41 damskdari
ile xati misi dabZaruli da gansivebuli da ÃmaÁ ganmera ti-
da gasiebuli. xma gamiqra tirilisgan, wminda SuSanikma
riliT. xolo wmidaman SuSanik mrqua me: `nu stir CemTÂs, ki miTxra me: `nu tiri CemTvis, radgan sixarulis saTave
rameTu dasabam sixarulisa iqmna Cemda RamÀ ese~. da me varqu gaxda CemTvis es Rame~. vuTxari me wminda SuSaniks:
wmidasa SuSaniks: `mibrZane da mogbano sisxli ege pirsa Sensa da `mibrZane da mogban mag sisxls saxeze da nacars, rac Sens
nacari, romeli TualTa SenTa STamTxueul ars, da salbuni da TvalebSia Cacvenili. salbunsa da wamals dagadeb, rom
wamali dagdva, raÁTa, he, Rame Tu ganikurno!~ xolo wmidaman iqneb, maS, RamiT ganikurno~. magram wminda SuSanikma
SuSanik mrqua me: `xuces, magas nu ityÂ, rameTu sisxli ese gan- miTxra me: `xuceso, nu ambob magas, radgan eg sisxli Cemi
mwmedeli ars codvaTa CemTaÁ~. xolo me mcired vaiZule miRe- codvebis gamwmendia~. xolo me davaZale cotaTi saWmlis
bad Wamadi, romeli moeZRuana samoels episkopossa da iovanes, miReba, rac moerTmiaT samoel episkoposs da ioanes, radgan
rameTu farulad iRuwides da nugeSinis-scemdes. maSin mrqua farulad zrunavdnen masze da anugeSebdnen. maSin miTxra
me wmidaman SuSanik: `xuces, ver Zalmic gemoÁsxilvad, rameTu me wminda SuSanikma: `xuceso, ar SemiZlia gemos gasinjva,
ybani da zogni kbilni STamusrvil arian~. maSin moviRe mcired radgan ybebi da zogi kbili Camtvreulia~. maSin aviRe
RÂnoÁ da puri, davalbe da mcired gemoÁ ixila. cotaTi Rvino da puri, davalbe da cotaTi gemo gasinja.
da me viswrafdi gamoslvad. maSin mrqua me wmidaman SuS- me ki vCqarobdi gamosvlas. maSin miTxra me wminda
anik: `xuces, miuZRuanoa samkauli ese misi? nuukue iTx- SuSanikma: `xuceso, gavugzavni am samkauls, iqneb
ovdes, rameTu me amas cxorebasa arRarad meÃmarebis~. xolo Txoulobs, radgan me am cxovrebaSi aRarafrad mWirdeba~.
me varqu: `nu ras iswrafi, iyos Sen Tana~. magram me vuTxari: `nuras Cqarob, iyos SenTan~.
da rodesac Cven am bWobaSi viyaviT, movida erTi Wabuki
da Cuen-Ra amas ganvizraxevdiT, movida yrmaÁ erTi da
da Tqva: `iakobi mand aris?~ me vuTxari: `ra gnebavs?~ man
Tqua: `iakob manda arsa?!~ da me varqu, viTarmed: `raÁ
Tqva: `uxmobs pitiaxSi~. me gamikvirda, Tu ratom mixmobs

178 179
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

ginebs?~ da man Tqua: `uwess pitiaxSi~. da me damikÂrda, Tu am dros. miviCqare da mivedi, man ki miTxra me: `ici, xuceso,
raÁsa-me miwess amas Jamsa? da miviswrafe da mived. da man me hunebze sabrZolvelad mivdivar da Cems samkauls mas
mrqua me: `uwyia, xuces, me brZolad warval honTa zeda. da ar davutoveb. radgan igi Cemi coli ar aris, moinaxeba is,
Cemi samkauli mas ara dauteo, odes igi ara Cemi coli ars, - vinc gacveTs mas. wadi da momarTvi me aq is yovelive, rac
ipoos vinme, romelman gankafos igi. mived da momarTu igi ki ram aris~. mec mivedi da vuTxari wminda SuSaniks, man
yovelive, raÁca raÁ ars~. xolo me mived da uTxar wmidasa ki metad gaixara da madloba uZRvna RmerTs, Semdeg
SuSaniks. xolo man ganixara friad da madli misca RmerTsa momitana yovelive da mivarTvi pitiaxSs, man ki miiRo
da yovelive momiZRuana da mivarTu igi pitiaxSsa. da man mi- Cemgan, daaTvaliera da naxa yvelaferi daculad42 da kvlav
Tqva: `Semdegac moinaxeba vinme, vinc amas daimSvenebs~.
iRo Cemgan, aRixila, da pova yoveli gebulad. da kualad
Tqua: `mermeca ipoos vinme, romelman ese Seimkos~.

VIII. da viTarca moiwines didni igi marxvani, mivida netari 8. da rodesac dadga didmarxva43, mivida netari SuS-
igi SuSanik maxlobelad wmidasa eklesiasa da iZia mcirÀ aniki eklesiis maxloblad, moZebna patara senaki da masSi
senaki da mun Sina daeyuda. da iyo senaksa mas mcirÀ sarkume- ganmartovda. iyo im senakSi patara sarkmeli da isic Cake-
li da dayo igica. da iyo igi bnelsa mas Sina marxviTa da ta. da imyofeboda igi im sibneleSi marxviT, locviTa da
locviTa da tiriliTa. tiriliT.
da hrqua vinme pitiaxSsa sakuTarman misman, viTarmed: uTxra ki pitiaxSs viRacam, misma axlobelma: `am wmin-
`amaT wmidaTa marxvaTa nuras ety mas~. da marxvebSi nurafers etyvi mas~.
da viTar moiwia aRvsebisa orSabaTi da movida pitiaxSi da rodesac dadga aRvsebis orSabaTi 44 da dabrunda
brZolisa misgan honTaÁsa, eSmaki Txrida gulsa missa. da pitiaxSi honebis winaaRmdeg brZolisgan, mis guls eS-
aRdga da mivida eklesiad da etyoda epikopossa mas afocs: maki Txrida45. adga igi, mivida eklesiaSi da eubneboda
`gamomec coli Cemi, rad ganmaSoreb Cemgan?~ da iwyo gine- episkopos afocs: momeci maqedan 46 Cemi coli, rad gama-
bad da gmobad RmrTisa sastikad. xolo xucesman erTman Soreb me?” da daiwyo man gineba da sastikad RvTis gmo-
hrqua mas: `ufalo, raÁsa egre hzam da ity egreT borotsa ba, erTma xucesma ki uTxra mas: `batono, risTvis akeTeb
da agineb episkopossa da wmidasa SuSaniks risxviT etyÂ?~ ase, rom amgvarad ukeTurs ambob, agineb episkoposs da
xolo man uxeTqna kuerTxiTa xucessa mas zurgsa, da man ver- wminda SuSaniks risxviT eubnebi?” magram man dahkra
Rara ikadra sityuad. kverTxi im xucess zurgze da iman veRar gabeda sityvis
Tqma.

180 181
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

da egreT wmidaÁ SuSanik TreviT moiTria TiÃaTa Sigan da ase, TreviT wamoaTria47 wminda SuSaniki talax-
da ekalTa zeda eklesiiT vidre taZradmde, viTarca mkudari Si48 da eklebze. da eklesiidan sasaxlemde miaTria igi
mieTria. da adgild-adgild que ZeZÂ daefina da TÂT ferÃni rogorc mkvdari, Tan adgil-adgil qveS ZeZvi 49 daefina,
daidgnis ZeZusa mas zeda, da kubastni SuSanikisni da Ãorcni TviTon mas fexebi daedga ZeZvebze, xolo SuSanikis
wulil-wulilad daebZarnes ZeZusa mas. da egreT moiyvanes kalTebi da sxeuli wvril-wvrilad daeglija am ZeZvs.
igi taZrad. da ubrZana SekrvaÁ misi da cemaÁ; xistooda da ase moiyvanes igi sasaxleSi. vasqenma brZana misi Sekvra
ityoda: `aha egera ara gergo Sen eklesiaÁ Seni da arca da cema, Tan ficxobda50 da ambobda: `ai, ar gargo Sen Sen-
zurgni ege Senni qristianeni da ufali igi maTi. da viTarca ma eklesiam, arc mag Senma zurgma - qristianebma da maT-
sces kuerTxiTa samas oden, araraÁ aRmoÃda pirsa missa vaÁe- ma ufalma”. rodesac dahkres mas kverTxi TiTqmis sa-
baÁ, arca kunesaÁ. maSin-Ra hrqua wmidaman SuSanik urCu- masjer, aranairi vaeba ar aRmoxdomia mis pirs, arcTu
losa vasqens: `ubadoo, Sen-Ra Tavi TÂsi ara Seiwyale da gan- kvnesa. maSin ki uTxra wminda SuSanikma usjulo vasqens:
sdeg RmrTisagan, Sen memca Semiwyalea?~ `ubadruko, Sen Seni Tavic ki ar Seiwyale da RvTisgan
da viTarca ixila didZali igi sisxli, romel damosdioda gandeqi da me Semiwyaleb?”
CCÂlTa maT ÃorcTa misTa, maSin ubrZana dadebad jaWÂ qedsa da rodesac vasqenma dainaxa didZali sisxli, rac
missa. da ubrZana senakapansa erTsa, raÁTa wariyvanon wmidaÁ Camosdioda SuSanikis rbil sxeuls, maSin brZana man,
SuSanik cixed, da sapyrobilesa bnelsa Seayenon igi da jaWvi daedoT mis kiserze 51, da ubrZana erT mesenakes,
mokudes mun Sina. waeyvana wminda SuSaniki cixeSi da bnel sapyrobileSi
Caeketa, rom momkvdariyo iq, SigniT.

IX. da diakoni vinme erTi mis eklesiisaÁ dga wmidisa SuS-


9. da im eklesiis erTi daikoni idga SuSanikTan im
anikis Tana mas Jamsa, romelsa gamo-Ra-hyvanda igi taZriT, da
dros, rodesac gamohyavdaT igi sasaxlidan da undoda,
unda, raÁTamca hrqua, Tu `mtkiced deg!~ da Tuali hkida
rom eTqva: `mtkiced dadeqi!” magram Tvali hkida 53
pitiaxSman, sxuaÁ verRaraÁ scalda sityuad, esTen oden
pitiaxSma da radgan sxva veRarafris Tqma veRar das-
hrqua: `mtki~... da dadumna xolo da sivltolad iwyo
calda, ase uTxra mxolod: `mtki...” da dadumda kidec
swrafiT.
da gasaqcevad mibrunda swrafad 54.
maSin warmoiyvanes da mohyvanda wmidaÁ SuSanik uÃamuri
maSin wamoiyvanes da mohyavdaT netari SuSaniki fex-
da Tmagardatevebuli, viTarca erTi vinme SeuracxTagani da
SiSveli da TmagadaSvebuli rogorc erTi vinme mda-
vervin ikadra Tavsa missa daburvad, rameTu pitiaxSi igi
bioTagani da veravin gabeda dafareba mis Tavze, radgan
mÃedr Seudga ukuana kualsa missa da aginebda mas mravliTa
pitiaxSi amxedrebuli mihyva ukan mis kvals da aginebda
ginebiTa.
mas mravali ginebiT.

182 183
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

da mividoda wmidisa mis Tana amboxi mravali dedebisa da da midioda wmidanTan erTad didZali xalxi 55 kace-
mamebisaÁ, simravlÀ uricxÂ, rameTu ukuana Seudges, ÃmaÁ bisa da qalebisa, - uricxvi simravle, radgan ukan mi-
aRemaRla da tirodes da icemdes mkerdsa da iÃaÃdes RawuTa hyvnen mas, xma aemaRlebinaT, tirodnen, icemdnen mker-
maTTa da sawyalobelad dasTxevdes cremlTa maTTa wmidisa dze, ikawravdnen TavianT Rawvebs, da Sesabralisad
SuSanikisTÂs. xolo wmidaman SuSanik ukmohxedna ersa mas da Rvridnen TavianT cremlebs wminda SuSanikisTvis, wmin-
hrqua maT: `nu stirT, Zmano Cemno da dano Cemno da Svilno Cem- da SuSanikma ki ukan mohxeda xalxs da uTxra maT: `nu
no, aramed locvasa momiÃseneT. da jmnulmca var me Tquengan tiriT, Cemo Zmebo da debo, da Cemo Svilebo, aramed
amieriTgan, rameTu arRara mixiloT cocxali gamosruli cix- locvaSi momixseneT, xolo me amieridan ganSorebuli viyo
iT~. da viTarca ixila pitiaxSman amboxi igi da tirili mamaTaÁ Tqvengan56, radgan veRar mnaxoT gamosuli cixidan cocxa-
da dedaTaÁ, moxucebulTa da yrmaTaÁ, mÃedr mimodasdevnin li”. rodesac dainaxa pitiaxSma es xalxi da tirili kace-
da meot hyofn maT yovelTa. da viTarca miiwines Ãidsa mas bisa da qalebisa, moxucebulebisa da axalgazrdebisa, amxe-
cixisasa, hrqua pitiaxSman wmidasa SuSaniks: `Senda egden yo- drebuli aqeT-iqiT dasdevda da devnida maT yvelas. rode-
fad ars ferÃiTa SeniTa slvaÁ, rameTu cocxali arRara ga- sac miaRwies cixis xids, uTxra pitiaxSma wminda SuSan-
moslvad xar, garna Tu oTxTa gamogiRon~. iks: `SenTvis magdenad ikmarebs Seni fexiT svla, radgan
da viTarca Sevides cixed, poves saxlaki erTi Crdil- cocxali veRar gamoxval, aramed oTxi Tu gamogitans”.
oÁT-kerZo, mcirÀ da bneli, da mun Seayenes wmidaÁ igi. da da rodesac Sevidnen cixeSi, naxes erTi patara oTaxi
jaWÂ igi, romel edva qedsa missa zeda, egreTve edva, da dah- CrdiloeT mxares, mcire da bneli, da iq Caketes57 wmind-
beWda urCuloman vasqen beWdiTa TÂsiTa. xolo wmidaman Su- ani, jaWvi ki, rac kiserze hqonda mas dadebuli, iseve edo;
usjulo vasqenma dabeWda igi Tavisi beWdiT, xolo wminda
Sanik Tqua: `me amas mxiarul var, raÁTa aqa vitanjo da mun
SuSanikma Tqva: `me amiT var gaxarebuli, rom aq davitan-
ganvisueno~. xolo pitiaxSman hrqua mas: `he, he, ganisuene!~.
jebi da iq movisveneb”. pitiaxSma ki uTxra mas: `ho, ho,
maSin daadginna mcvelni mas zeda da amcno maT, raÁTa
moisvene!”
siymiliTa moklan igi. da esreT etyoda maT: `gety Tquen,
maSin dauyena mas mcvelebi da amcno maT, rom SimSil-
ukueTu Se-vinme-vides misa, anu mamakaci, gina dedakaci,
iT moeklaT igi, eubneboda ra ase: `geubnebiT Tqven, Tu vinme
ganixileniT Tavni Tquenni da colni da Svilni da saxlni
Seva masTan an kaci anda qali, mere naxeT Tqveni Tavi58, Tqve-
Tquenni, ubralomca var, raÁ giyo Tquen~.
ni colebi, Svilebi da saxlebi. udanaSaulo viqnebi, rasac
gagikeTebT Tqven”.

184 185
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

X. maSin gamovida cixiT. da mesamesa kÂriakesa mouwoda 10. maSin gamovida igi cixidan. da mesame kviras moux-
mcvelsa erTsa, hkiTxa mas da hrqua: `aqamomde cocxal-Ra arsa mo man erT mcvels, hkiTxa mas da uTxra: `aqamde kidev
sawyalobeli igi?~ xolo man hrqua: `ufalo, sikudid-kerZo cocxalia is sawyali?” man ki uTxra: `batono, sikvdil-
ufro sagonebel ars vidre sicocxliT, rameTu SimSiliTa isken ufroa safiqrebeli vidre sicocxlisken, xolo
ufroÁs xolo mokudebis, rameTu araras miiRebs sazrdelsa~. SimSiliT ufro metad kvdeba, radgan arafers iRebs saW-
xolo man hrqua: `nuraraÁ gglian, ute, - mokudes~. mels”. man ki uTxra: `nuraferi gawuxebs, dae mokvdes”.
xolo me mravliTa vedrebiTa varqu mcvelsa mas da uqade me ki didi xvewniT vuTxari59 im mcvels da davpirdi mis-
WurWeri erTi samisoÁ. da Zniad Tavs-idva SetevebaÁ Cemi da Tvis raRac nivTs60. Znelad aiRo man Tavis Tavze Cemi SeSveba
mrqua me: `raJams daRamnes, moved Sen xolo martoÁ~. da miTxra me: `rodesac daRamdeba, modi mxolod Sen marto”.
da viTar Semiyvana mcvelman man, da vixile tarigi igi da rodesac Semiyvana im mcvelma, vnaxe qristes tarigi61, sas-
qristÀsi Suenierad, viTarca sZali, Semkuli sakrvelTa maT- Zlosebr lamazad Semkuli62 im borkilebiT63. mec, radgan ver
gan, da me, viTar ver damiTmo gulman Cemman, vtirode friad. momiTmina Cemma gulma64, vtirodi Zalian, wminda SuSanikma
xolo wmidaman SuSanik mrqua me: `keTilisa amisTÂs stir-a, ki miTxra me: `am sikeTeebisTvis tiri, xuceso?” mcvelma ki
miTxra me: `es rom mcodnoda, ar SemogiSvebdi Sen”65. daviw-
xuces?~ xolo mcvelman man mrqua me: `ese-Ra Tumca mecna,
ye laparaki da misi ganmtkiceba, ramdenadac momca me RmerT-
aramca Semogiteve Sen~. xolo me viwye sityuad da ganmtki-
ma saTqmelad; Semdeg gavcildi mas da wavedi swrafad Cems
cebad misa, ravdeni RmerTman momca me sityuad. da vijmen
saxlSi.
misgan da warved swrafiT vanad Cemda.
pitiaxSi ki CorSi66 wavida. jojiki, misi Zma, ar Seeswro,
xolo pitiaxSi Cord waremarTa. da jojik, ZmaÁ misi, ara
rodesac es ambavi moxda wminda SuSanikze. rodesac movida
daxuda, odes saqmÀ ese iqmna wmidisa SuSanikis zeda. da viTar
jojiki, ukan misdia pitiaxSs, daewia hereTis sazRvrebTan
moiwia jojik, ukuana sdevda pitiaxSsa. da miewia mas sazRvar-
da Zalian evedreboda mas, rom ebrZanebina im borkilebisgan
Ta hereTisaTa da evedreboda mas friad, raÁTamca brZana misi ganTavisufleba, da radgan Zalian Seawuxa, ubrZana man,
sakrvelTa maTgan gantevebaÁ misi. da viTar friad awyina, br- mxolod borkilebisgan gaeTavisuflebinaT igi. rodesac
Zana gantevebaÁ sakrvelTagan oden. da viTar movida jojik, movida jojiki, moacila jaWvi mis kisers, borkilebisa ki
aRhÃada jaWÂ igi qedsa missa, xolo borkilTaÁ ara Tavs-idva ar ganikuTvna67 wminda SuSanikma, vidre ar aResrula igi am
wmidaman SuSanik vidre aRsasruladmde miTurTiT. rameTu borkilebTan erTad68, radgan eqvsi weli cixeSi daasrula
equsi igi weli cixesa mas Sina aRasrula da wesierebiTa saRm- man da yvaoda igi saRvTo wesierebiT69: marxviT, maradis
rToÁTa yuaoda: marxviTa, maradis mRÂZarebiTa, locviTa da mRviZarebiT, locva-vedrebiT, zedgomiT, TayvaniscemiTa da
vedrebiTa, zedgomiTa, TayuaniscemiTa da cremliTa uwyinod cremliT mouwyenlad da wignTa kiTxviT dauzareblad . ga-
da kiTxviTa wignTaÁTa mouwyinebelad. ganabrwyina da gana- nabrwyina da ganamSvena man mTeli is cixe sulieri qnariT70.
Suena yoveli igi cixe sulieriTa miT qnariTa.

186 187
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

XI. da mieriTgan ganiTqua yovelsa qarTlsa saqmÀ misi. da 11. da amis Semdeg gaiTqva mTel qarTlSi misi ambavi.
movidodes mamani da dedani aRnaTquemTa Sewirvad da, raÁ vis modiodnen mamebi da dedebi aRTqmulTa 71 Sesawirad da
uÃmda, miemadleboda wmidiTa locviTa netarisa SuSanikisi- visac ra sWirdeboda, miemadleboda netari SuSanikis
Ta, romelsa moscemda mas kacTmoyuare RmerTi: uSviloTa wminda locviT (rasac aZlevda mas kacTmoyvare ufali):
Svili, sneulTa kurnebaÁ, brmaTa TualTa axilvaÁ. uSviloebs Svili, sneulebs gankurneba, brmebs Tvalis
iyo vinme dedakaci erTi sparsi mogÂ, romelsa ganborebisa axela.
salmobaÁ aqunda. da movida igi wmidisa SuSanikisa. xolo igi iyo erTi viRac sparseli qali mogvi, romelsac keT-
aswavebda mas, raÁTamca dauteva moguebaÁ igi da iqmna igi rovnebis tkivili72 hqonda. movida igi sanatrel SuSan-
qristiane. xolo dedakacman man Tavs-idva adre-adre. da igi ikTan, is ki aswavlida mas, rom daetovebina mogvoba da
aswavebda dedakacsa mas da etyoda, viTarmed: `mived ierus- gamxdariyo qristiani; im qalmac maleve ganikuTvna es,
alÀmd da ganswmidne ganborebisa magisgan Senisa~. da man SuSaniki ki aswavlida am qals da eubneboda: `midi ieru-
gulsmodgined Seiwynara da waremarTa gzasa mas saxeliTa salimSi 73 da ganiwmindebi mag Seni keTrovnebisgan”.
RmrTisa Cuenisa iesu qristÀsiTa, da ganikurna igi salmobisa imanac gulmodgined Seismina 74, gaemarTa im gzaze Cveni
misgan. da viTar garemoiqca igi sixaruliTa didiTa da moiwia uflis ieso qristes saxeliT da ganikurna tkivilisgan.
munve, movida igi wmidisa SuSanikisa madlisa gardaÃdad da rodesac Semobrunda igi didi sixaruliT da moaR-
warvida saxid TÂsa sixaruliTa ganmrTelebuli. wia iqve, movida wminda SuSanikTan madlobis gada-
saxdelad da sixaruliT wavida Tavis saxlSi gamojanm-
rTelebuli.

XII. xolo wmidaman SuSanik nacvalad WiWnauxtisa saqmisa


12. wminda SuSanikma ki Zvirfas samoselze zrunvis
didiTa gulsmodginebiTa ÃelTa aRixuna daviTni da mcireTa
sa-nacvlod 75 didi gulmodginebiT aiRo xelSi `daviT-
dReTa Semdgomad asergasisni igi fsalmunni daiswavna, rom-
ni”76 da cota dRis Semdeg daiswavla asormocdaaTi
liTa-igi dRÀ da RamÀ zesknelisa mis meufisa mimarT saTnosa
fsalmuni, riTac dRe da Rame zena meufis mimarT saTno
mas galobasa Seswiravn cremliT.
galobas swiravda cremliT. da uTxres netar SuSaniks:
da uTxres netarsa SuSaniks, viTarmed: `Svilni igi Senni
`Seni Svilebi mogvobaze miaqcia vasqenma”. maSin daiwyo
miaqcina moguebasa~. maSin iwyo Tayuanis-cemad RmrTisa mima-
man RvTisadmi didi tiriliT Tayvaniscema da, Tavis Tavs
rT tiriliTa didiTa da Tavsa TÂssa que-damarT scemda, sulT-
qveviTken urtyamda ra, amoioxra da Tqva: `gmadlob Sen,
iTquna da Tqua: `gmadlob Sen, ufalo RmerTo Cemo, rameTu
ufalo Cemo, radgan iyvnen-ki ara Cemni, aramed Seni
iyvnes-ve ara Cemni, aramed Senni mocemulni iyvnes. viTarca mocemulni. rogorc gnebavs, iyos Seni neba, ufalo, da
gnebavs, iyavn nebaÁ Seni, ufalo, da me damicev saqmeTagan me damicavi mtris saqmeTagan”.
mterisaTa~.
188 189
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

da me mived da vixile wmidaÁ SuSanik damSrSali da da me mivedi da vnaxe wminda SuSaniki tirilisgan
dabuSebuli tiriliTa. da rameTu moeZRuana wmidasa mas mowyluli da gaxevebuli77, da rom misTvis saWmeli mo-
epikopossa sazrdeli, da viTar friad vaiZule, mcired oden etana wminda episkoposs. rodesac Zalian vaiZule, mx-
gemoÁ-ixila da vhmadlobdiT RmerTsa. da vidre mun Jamadm- olod cotaTi gasinja, da vmadlobdiT RmerTs. am drom-
de movidian Svilni igi misni xilvad dedisa TÂsisa; xolo de modiodnen misi Svilebi TavianTi dedis sanaxavad,
raJams miaqcines da uvar-yves RmerTi, verRara ikadres xil- magram rodesac gadaibires isini da RmerTi uaryves maT,
vad misa, aramed saxelica maTi sZagda smenad. veRar gabedes misi naxva. piriqiT, maTi saxelis mosmen-
ac ki sZagda mas.

XIII. da merme mociqulni moavlinna pitiaxSman da hrqua: 13. Semdeg Suamavlebi gaugzavna mas pitiaxSma da
`anu nebaÁ Cemi yav da moved taZrad; ukueTu ara moxÂde Sina, uTxra: `an Cems nebas dahyevi da modi sasaxleSi, anda,
Cord wargce Sen anu karad karauliTa~. xolo wmidaman SuS- Tuki ar moxval Sin, saxedriT gaggzavni Sen CorSi an
anik mihrqua esreT: `ubadoo da ugulisxmoo, xolo me Tu kidev karSi”78. wminda SuSanikma ase SeuTvala 79: `uba-
karad anu Cord warmce, vin uwyis, Tu mun keTilsa rasme druko da ugunuro, me Tu karSi an CorSi gamgzavni, vin
SevemTxÂo da borotsa amas ganvere~. da gulsa-etyoda icis, iqneb iq raime kargs Seveyaro da am borots gan-
pitiaxSi igi sityuaTa maTTÂs (viTar-igi hrqua mas, vi- verido”. fiqrebSi iyo pitiaxSi am sityvebis gamo (mas
Tarmed: `vin uwyis, Tu keTilsa rasme mivemTxÂo~), viTarmed: rom uTxra: `vin icis, iqneb raime kargs Seveyaroo”), rom:
`iqneb vinme mTavarTagans ecolos”, da amis Semdeg
`nuukue mTavarTagansa visme ecolos~. da mieriTgan ar-
aRaravin miagzavna masTan, Tumca wminda SuSaniki am
Raravin miavlina misa. xolo wmidaÁ SuSanik borotTa maT
borot gvemulebaTa moTmenis gamo ambobda, rom saTno
guemaTa daTmenaTaTÂs ityoda, raÁTamca saTno-eyo RmerTsa.
gamxdariyo RvTisTvis.
xolo pitiaxSman gamoarCia ZuZuÁsmtÀ misi sakuTari,
xolo pitiaxSma gamoarCia Tavisi sakuTari ZuZumte,
raÁTa moiyvanos igi taZrad. da viTarca hrqua kacman man:
rom mas moeyvana SuSaniki sasaxleSi. da rodesac uTxra
`ismine Cemi da Camoved taZrad, da nu aoÃreb saxlsa mas
mas am kacma: `ismine Cemi, Camodi sasaxleSi da nu aoxreb
Tquensa~, hrqua mas wmidaman SuSanik: `arqu mas uRmrTosa,
Tqvens saxls”, wminda SuSanikma ase miugo: `uTxari im
viTarmed: Sen momkal da marqu me: cocxaliTa ferÃiTa ara
uRvTos: Sen momkali da miTxari me: janmrTeli fexiT
gamoxÂde Sen magier cixiT. xolo aw, ukueTu SemZlebel
ver gamoxval Sen mag cixidan; axla ki, Tu SegiZlia
xar mkudarsa aRdginebad, pirvelad dedaÁ Seni aRadgine,
mkvdris aRdgineba, pirvelad Seni deda aRadgine,
romeli urds damarxul ars, garna Tu misa ver SemZlebel
romelic urdSia damarxuli, magram Tu misi aRdgineba
xar aRdginebad, verca Cemda SemZlebel xar ganyvanebad, gar-
ar ZalgiZs, verc Cemi aqedan gayvana SegiZlia, mxolod

190 191
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

na TreviT ganmiTrio~. da viTarca miuTxres pitiaxSsa si- TreviT Tu gamaTrev”. rodesac es sityva uTxres pitiax-
tyuaÁ igi, da man Tqua: `nandÂlve vTqu ege!~ Ss, man Tqva: `namdvilad vTqvi eg”.
da meoresa dResa Semo-vinme-vida da hrqua wmidasa SuSan- meore dRes Semovida viRac da uTxra wminda SuSan-
iks: `keTilad miuge mas sityuaÁ igi, rameTu magiT saxiT iks: `kargad miuge mas is sityva, radgan mag gziT hqonda
eguleboda Setyuvili Seni da mas sxuaÁ zraxvaÁ gulsa moeÃa- mas ganzraxuli Seni motyueba da sxva Canafiqri edo
da siborotisaÁ SenTÂs~. wmidaman SuSanik hrqua mas: `da Sen Rm- gulSi siborotisa Sens mimarT”. wminda SuSanikma uTxra
erTi Zilsa Sina nu ggonies, romelman ganumzadnis sityuani mas: `da Sen RmerTi ZilSi nu ggonia, romelic ganumza-
pirsa kacisasa, rameTu ityÂs TÂT ufali: `me miugo sityuaÁ debs sityvebs adamianis pirs, radgan TviT ufali ambobs:
Tquen wil~. `me mivugeb sityvas Tqvens nacvlad”.

XIV. da viTarca aRivseboda meequsÀ igi weli sapyrobile- 14. da rodesac sruldeboda meeqvse weli sapyrobile-
sa mas Sina, jekma damaSuralobiTa SromaTa maT Sina simÃnisa Si, Tavisi mxneobis RvawlSi didi Sromis Sedegad avadmy-
misisaÁTa seni sneulebisaÁ moiwia mis zeda, romelsa-igi ofobis sneuleba moiwia masze, rasac winaswarve vucxadeb-
winaÁswar uRaRadebdi da vetyode, viTarmed: `nu - jekma, di da veubnebodi: `Zalian nu, radgan daumZimeb mag sxeuls,
rameTu daumZimeb ÃorcTa magaT zeda, rameTu ver dagiTmon ver dagiTmobs ra, da Semdeg veRarafers SesZleb, rom raime
da merme verRaras SemZlebel iyo yofad raÁsme saqmed kargis gamkeTebeli iyo, mag zomis mkacri marxviT, mudam-
keTilsa egodeniTa magiT ficxlad marxviTa da maradis Jams zedgomiT da mTeli Rame garjiT, fsalmunebiTa da ga-
lobiT”. da mcirediTac ki ar misca mosveneba Tavis sxeuls,
zedgomiTa da Rame yovel daSuromiTa, fsalmunebiTa da ga-
da imgvari gaxda da ise dadna rogorc ferfli.
lobiTa~. da arcaRa mcired sada sca ÃorcTa misTa gan-
xolo aRvsebis did marxvaSi, im ormocdaaT dRes, eqv-
suenebaÁ, da Seiqmna da dadna viTarca avli.
si wlis ganmavlobaSi arc dRisiT da arc RamiT ar damj-
xolo didTa maT marxvaTa aRvsebisaTa, ergasisTa maT dReTa,
dara igi qveviT, arc dauZinia, arc ram saWmeli miuRia,
equsTa welTa Sina arca dRisi, arca RamÀ ara dajdis que, arca
Tu ara is, rom kviradRes eziareboda Cveni RvTis, qristes,
daiZinis, arca saWmeli raÁ miiRis, garna dResa xolo kÂriakesa
xorcsa da sisxls da mxolod cotaTi bostneulisgan ga-
eziaris Ãorcsa da sisxlsa qristÀs RmrTisa Cuenisasa; da mcir-
keTebul wvens, imasac cotaTi, iRebda, xolo puris gemos
ed oden wuenaki mxlisa Seqmnuli - igica mcired - miiRis,
ar sinjavda vidre aRdgomamade.
xolo purisa gemoÁ ara ixilis vidre aRvsebadmde.
da im dRidan, rac daatyveves igi cixeSi, sasTumalze
da mier dRiTgan, vinaÁTgan pyrobil-yves igi cixesa mas
Tavi ar daudia, aramed erTi aguri hqonda dadebuli sas-
Sina, sasTaulsa zeda Tavi ara midvis, garna alizaki erTi
Tumlad, qveSsagebad ki iyo nagleji erTi Zveli, adamianTa
daidvis sasTunal. da quesagebelad iyo girjaki erTi Zueli
TvalisTvis ki tyavis erTi baliSi hqonda sasTumlad da
da kacTa Tualsa sasTaulaki erTi xalenisaÁ ucn sasTun-
192 193
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

liT-kerZo. da Tayuanissacemelad kiliki erTi mcirÀ que Tayvaniscemis aRsavlenad tyavis erTi patara naWeri waeg-
warugdebied, da grwyili da tili mougonebeli adgilsa mas do qveviT, da warmoudgeneli rwyili da tili iyo modebu-
dasxmul iyo. Jamsa zafxulisasa cecxlebr Semwueli igi li im adgilas. iq zafxulis dros iyo cecxliviT damwveli
mÃurvalebaÁ mzisaÁ, qarni xorSakni da wyalni mavnebelni, mzis mxurvaleba, cxeli qarebi da mavnebeli wylebi, da am
romlisa mkÂdrnica mis adgilisani savseni seniTa, wyliTa adgilis mkvidrni sneulebiT iyvnen savseni, wyliT dasie-
gansivebulni da ganyÂTlebulni, dawertilni da damSr- bulebi, gayviTlebulebi, dasvretilebi, mowylulebi, da-
Salni da damRierebulni, Caradovanni, pirmsivanni da munianebulebi, saxedaavadebulebi, pirisaxedasiebulebi da
dRemokled cxorebulni; da moxucebuli aravin ars maT qu- dRemokled mcxovrebni; im mxareebSi aravin aris moxucebu-
eyanaTa. da eseTsa mas cixesa Sina equs wel pyrobil iyo da li. ai, amgvar cixeSi eqvsi weli iyo igi datyvevebuli da
mZimeTa maT sakrvelTa Sina adidebda RmerTsa. mZime borkilebSi myofi adidebda RmerTs.

XV. da viTarca meSÂde weli dadgeboda, moiwia wmidisa da 15. da rodesac dgeboda meSvide weli, moiwia wmin-
samgzis sanatrelisa SuSanikis zeda wylulebaÁca ÃorcTa da da sanatrel SuSanikze misi sxeulis dawyluleba.
misTaÁ da daucxromelad SromaTa maT gamo dausivdes ferÃni daucxromel RvawlTa gamo dausivda mas Tavisi fexebi
misni da Txramli aRmosdioda adgild-adgild. da wylule- da Cirqi amosdioda adgil-adgil. did-didi wylule-
bani did-didni iyvnes da matlica dasxmul iyo wylulTa maT, bi iyo da matlic mosdeboda wylulebs, rac aiRo man
romel-igi aRiRo ÃeliTa TÂsiTa da miCuenebda me da hmad- Tavisi xeliT, miCvenebda me da, madlobda ra RmerTs,
lobda RmerTsa. da Tqua: `xuces, nu mZime giCn ese, rameTu muni Tqva: `xuceso, samZimod nu giCans es, radgan iqauri mat-
igi matli udidÀs ars da ara mokudebis~. da me, viTarca vix- li ufro didia da ar kvdeba”. me ki, rodesac vnaxe is
ile matli igi, mougonebelad didad mwuxare viyav da matli, warmoudgenlad didad davmwuxrdi da Zalian
vtirode friad. kualad mrqua me risxviT: `xuces, rad mwux- vtirodi. kvlav miTxra man me mrisxaned: `xuceso, mwux-
are xar? vidre ukudavTa maT matlTa SeWmasa, umjobÀs iyavn are rad xar? im ukvdav matlTagan SeWmas am mokvdavTa-
amaT mokudavTa SeWmaÁ aqave amas cxorebasa~. da me miuge da gan SeWma unda gvijobdes am saaqao cxovrebaSive”. me ki
varqu: `ZaZisa samoseli mcired-Ra Segeracxaa saguemelad, da mivuge da vuTxari: `nuTu ZaZis samosi cota geCvena sagve-
aw matlTa magaTTÂs mxiarul xar?~ da man mrqua me qenebiT: `nu mad da axla mag matlTa gamo xar mxiaruli?” man ki Tx-
vis Tana ity ZaZisa samoslisaTÂs cxorebasa Cemsa, rameTu ovniT miTxra me: `nuravisTan ityvi ZaZis samosis Sesaxeb
adre yofad ars datevebaÁ ubadrukTa amaT ÃorcTa CemTaÁ~. Cems sicocxleSi, radgan male moxdeba am Cemi ubadruki
rameTu Sinagan ZaZaÁ emosa da aravin icoda Cemsa gareSe, sxeulis datoveba”. es miTxra, radgan SigniT ZaZa ecva
xolo garegan kacTa Tualsa antioqisa palekarti emosa. da aravin icoda Cems garda, xolo garedan adamianTa
TvalisTvis antoqiis perangi 80 hqonda Semosili.
194 195
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

XVI. da viTarca esma jojiks, viTarmed miaxlebul ars ne- 16. da rodesac Seityo jojikma, rom miaxloebulia
tari dedofali wmidaÁ SuSanik sikudid, warvida da sikvdils netari dedofali wminda SuSaniki, wavida da
Tanawariyvanna coli da Svilni da mona-mÃevalni misni. da Tan waiyvana Tavisi col-Svili da mona-mxevlebi, da mivi-
mivida cixed xilvad sanatrelisa SuSanik martÂlisa. da vi- da cixeSi sanatreli SuSanik martvilis sanaxavad.
Tarca miiwia, mZlavr Se-xolo-vida da Tayuanis-sca pa- rodesac miaRwia, ZalisZaladRa Sevida, Tayvani sca pa-
tiosansa juarsa da moikiTxa wmidaÁ SuSanik. Tanadaujda da tiosan jvars, moikiTxa wminda SuSaniki, gverdiT dauj-
hkiTxvida salmobaTa maTTÂs. xolo wmidaman man hrqua: da da ekiTxeboda mis tkivilebze, wminda SuSanikma ki
`keTil var, viTar RmerTsa unebs, aramed yovelTa warsaval- uTxra: “kargad var, rogorc RmerTs unda, magram yve-
sa mas gzasa meca warval~. xolo jojik mswrafl aRdga ze, las wasasvlel gzaze mec mivdivar”, xolo jojiki
pirvelTa maT uwesoTa saqmeTa aRuarebda da evedreboda swrafad adga, pirvandel uweso saqmeebs aRiarebda da
wmidasa SuSaniks da etyoda: `sZalo da mÃevalo qristÀso, evedreboda wminda SuSaniks da eubneboda: `qristes sZa-
iTxove RmrTisagan, raÁTa momitevnes me mravalni Secode- lo da mxevalo, iTxove RvTisgan, rom momitevos me Cemi
bani Cemni~. xolo wmidaman SuSanik hrqua mas: `Tu Sen sxuad mravali Secodeba”, wminda SuSanikma ki uTxra mas: `Tu
saxed yrmebr araraÁ hqmen, RmerTman mogitevnes Sen~. da Sen sxvagvarad araferi Cagidenia axalgazrdulad, Rm-
jojik hrqua: `magis saxisaTÂs moved me Senda, raÁTa, rome- erTma mogitevos Sen”. da jojikma uTxra: `mag mizniT
li-igi ara raÁme saTno iyos RmrTisa, ara vqmne~. wmidaman movedi me SenTan, rom rac ki ram saTno ar iqneba
SuSanik hrqua: `ukueTu ege egreT hyo Sen, ukudav meqmne me RvTisTvis, ar gavakeTo”. wminda SuSanikma uTxra: `Tuki
magiT sityÂTa da RmerTman SesZinen dReTa cxorebisa Senisa- amas amgvarad izam Sen, ukvdavi gamixdebi me mag sityviT
Ta~. da RmerTi Sehmatebs Seni cxovrebis dReebs”.
da merme, viTar Seatyua jojik, viTarmed mas dResa ganvals Semdeg ki, rodesac Seatyo jojikma, rom im dRes gavi-
wmidaÁ igi ÃorcTa amaTgan, hrqua: `makurTxe me da coli Cemi, doda wmindani am sxeulidan, uTxra mas: `makurTxe me, Cemi
mÃevali Seni, da Svilni Cemni da mona-mÃevalni Cemni, da Tu raÁme coli, - Seni mxevali, - da Cemi Svilebi da Cemi mona-mxev-
SegcodeT, viTarca kacTa sawuTroÁsaTa da soflismoyuareTa, lebi, da Tu ram SegcodeT, rogorc sawuTros adamianeb-
mogÂteven da nu moiÃseneb medgrobaTa CemTa~. xolo wmidaman ma da soflismoyvareebma, mogviteve da nu gaixseneb Cems
SuSanik hrqua jojiks da colsa missa: `hyavT warmdebad saqmÀ ukeTurebebs”. xolo wminda SuSanikma uTxra jojiks da
ese Cemi, rameTu aravin ipova kacTagani, romelsamca aqunda wy- mis cols: `ugulisyurod moeqeciT Cems saqmes, radgan
alobaÁ da tkivili CemTÂs, romelmanmca Seajera uRmrTosa mas aravin aRmoCnda adamianTagani, romelsac eqneboda sibra-
sawuTrosa meuRlesa~. xolo maT hrques: `Cuen TÂnier Sensa luli da TanagrZnoba Cemdami, vinc Seajerebda am wuTi-
friad davSueriT, garna ara iyo smenaÁ, arca sityuaÁ~. maSin er uRvTo meuRles”, maT ki miuges: `Cven Sens gareSe Zalian
hrqua wmidaman SuSanik: `ganvisajneT me da vasqen pitiaxSi mun, gavisarjeT, magram ar iyo arc gagoneba, arc pasuxi”. ma-

196 197
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

sada-igi ara ars TualRebaÁ winaSe msajulisa mis msajulTaÁsa Sin wminda SuSanikma uTxra: `ganvisjebiT me da vasqen
da meufisa mis meufeTaÁsa, sada ara ars rCevaÁ mamakacisa da pitiaxSi iq, sadac ar aris pirmoTneoba msajulTa msa-
dedakacisaÁ, sada me da man swori sityuaÁ vTquaT winaSe uflisa julisa da meufeTa meufis winaSe, sadac ar aris garCeva
Cuenisa iesu qristÀsa. miagos mas ufalman, viTar man uJamod nay- mamakacisa da qalisa, sadac me da is Tanaswor sityvas vi-
ofni Cemni moisTulna da sanTeli Cemi daSrita da yuavili Cemi tyviT Cveni uflis ieso qristes winaSe. miagebs mas ufa-
daaWno, da SuenierebaÁ sikeTisa CemisaÁ daabnela da didebaÁ li, rogorc man udrood momka Cemi nayofi, Cemi sanTeli
Cemi daamdabla. da RmerTman sajos mis Soris da Cem Soris. xolo Caaqro, Cemi yvavili daaWkno, Cemi silamazis mSveniere-
me aw amas vhmadlob RmerTsa, rameTu tanjviTa misiTa me lx- ba81 daabnela da Cemi dideba daamdabla. amitom, RmerTma
inebaÁ vpoo, da guemaTa da TrevaTa misTaTÂs me gansuenebasa sajos mas da Cems Soris, me ki axla amas vmadlob RmerTs,
mivemTxÂo, da ugulisxmoebisa da uwyaloebisa misisaTÂs me wy- rom misgan tanjviT me Sewyalebas vpoveb, da misgan gvema-
alobasa moveli iesu qristÀs mier uflisa Cemisa~. Ta da TrevaTa gamo me mosvenebas mivaRwev, da misi ug-
xolo igini amas yovelsa sityuasa missa zeda tirodes ulisxmoebisa da Seubraleblobis sanacvlod me wyalo-
mwared da hrques: `mogÂteven bralni Cuenni da guakurTxen, bas moveli Cemi uflis ieso qristes mier”.
wmidao mowameo da martÂlo sanatreo qristÀs RmrTisao~. xolo isini mis yvela am sityvaze tirodnen mwared;
xolo wmidaman SuSanik hrqua: `RmerTman migitevenin, da uTxres mas: `mogviteve Cveni danaSauli da gvakurTxe,
romel-raÁ-igi hyavT~. maSinRa akurTxna jojik da coli qriste RmerTis wminda mowameo da sanatrelo martvi-
misi da Svilni misni da mona-mÃevalni misni da yoveli ezo da lo”. wminda SuSanikma ki uTxra: `RmerTma mogitevoT,
palati misi. da amcnebda slvad gzaTa RmrTisaTa da etyoda, rac ki ram CaidineT”. maSinRa akurTxa man jojiki da misi
viTarmed: `ese yoveli cxorebaÁ, viTarca yuavili velTaÁ, coli, misi Svilebi, mona-mxevlebi misi da yoveli ezo
warmaval ars da daudgromel, da vin sTesa, moimko da vin ga- da sasaxle misi. da amcnebda maT RvTis gzebiT siaruls
nabnia glaxakTaTÂs, - Seikriba, da romelman wariwymidos da eubneboda: `mTeli es cxovreba, rogorc velTa
Tavi TÂsi, man poos igi, romelman adida igi~. da ujmnna da yvavili, warmavalia da aramdgradi. vinc daTesa, moim-
gamogzavnna igini mSÂdobiT. ko, xolo vinc mimofanta glaxakTaTvis, Sekriba, da vinc
daRupavs Tavis Tavs, igi ipovis imas, vinc adida igi”.
da ganiSora da gamouSva isini mSvidobiT.

XVII. merme, Semdgomad jojikisa, moiwia Tavi igi episko- 17. Semdeg, jojikis momdevnod, movidnen episkopos-
posTaÁ samoel da iovane epikoposi, misive moyuasi, romeli- Ta Tavi samoeli da iovane episkoposi, misive samRvde-
igi iyvnes ganmamtkicebel da didad damaSural, saxleuli- loebis wevri, romlebic iyvnen misi ganmamtkiceblebi

198 199
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

TurT TanayofiT iyvnes mona da monawile iyvnes da Tanaziar da didad damaSvralebi, saxleuliTurT Tanamyofobd-
SromaTa misTa; madlobiT warhgzavnides navTsadgurisa mis nen masTan momsaxured da miseul RvawlTa monawile da
mimarT qristÀsisa. msgavsad misve saxisa aznaurni did-did- Tanaziarni iyvnen da mad lierebiT g zavnidnen mas
ni da zepurni dedani, aznaurni da uaznoni soflisa qristes navsadgurisken. amgvarive saxiT movidnen qarT-
qarTlisani movides. egreTve, romelni-igi guls- lis qveynis didi aznaurebi da didgvarovani qalebi,
modginebiT monawile yofil iyvnes SromaTa maT misTa san- aznaurebi da mdabioebi. aseve, romlebic mis RvawlTa
atrelobiT, viTarca axovansa mÃnesa mihvedrides qristesa. gulmodgine monawileni iyvnen, netaryofdnen mas da,
da Txovasa erTsa iTxovdes misgan yovelni igi episkopos- rogorc axovansa da mxnes, qristes abarebdnen.
ni da aznaurni erTbamad, raÁTa borkili igi ferÃTaÁ brZa- da saTxovars erTs iTxovda misgan yvela is episkoposi
nos sacod da nakurTxevad yovelTaTÂs, romlisaTÂsca hrqua da aznauri erToblivad, rom mis fexTa borkili yvelasTvis
wmidaman SuSanik, viTarmed: `me raÁ var, araRirsi ese? xolo ganeCina damcvelad da nakurTxevad, razec wminda SuSanikma
RmrTis-moyuarebisa TquenisaTÂs xucesman aRavsen wadili uTxra maT: `me ra var, es uRirsi, Tumca Tqveni RvTismoy-
Tqueni magis saxisaTÂs. xolo me raÁme raÁ SemZlebel var, varebis gamo xucesma SegisruloT Tqveni wadili mag mizniT,
aramed yovlad savseman qristeman aRgavsenin Tquen yovliTa me ki risiRa SemZle var, magram yovladsavse qristem agav-
keTiliTa, romelni-ese CemTÂs moSueriT da eziareniT vneba- soT Tqven yvela sikeTiT, romlebic ki Cems gamo aq mox-
Ta amaT CemTa da WirTa da tanjvaTa. xolo me, sayuarelno, aha vediT da eziareT Cems am vnebulebebs, Wirsa da tanjvas,
esera winaganmzadebulsa mas gzasa warval saukunesa.Wirisa xolo me, sayvarelno, winaswar gamzadebul saukuno gzaze
amis wil Cemisa qristeman mommadlos me sixaruli, satan- mivdivar. am Cemi Wiris sanacvlod qriste mommadlebs me
jvelTa amaT wil gansuenebaÁ, guemaTa amaT CemTa da TrevaTa sixaruls, am satanjvelTa sanacvlod - mosvenebas, am Cems
da SeuracxebaTa - mivemTxÂo me didebasa da pativsa caTa gvemaTa, TrevaTa da SeuracxyofaTa nacvlad miveaxlebi me
Sina dausrulebelsa~. da igini jmnulni, cremliTa savseni, caTa Sina dausrulebel didebasa da pativs”. da isini,
Zlevisa misTÂs didebasa RmrTisa mimarT Seswirvides. ganSorebulni da cremliT savseni, am mZleobisTvis dide-
da gamovides cixiT da warvides. bas swiravdnen RmerTs.
da gamovidnen isini cixidan da wavidnen.

XVIII. da moiwia dRÀ igi wodebisa misisaÁ. da mouwoda 18. da dadga misi xmobis dRe. da mouxmo man Tavisi
episkopossa misisa saxlisasa afocs da madlsa miscemda misa saxlis episkoposs afocs da madlobas uZRvnida misdami
mimarT mowlebisa misisaTÂs, viTarca mamasa da mamamZuZesa TanalmobisaTvis. mas, rogorc mamasa da gamzrdels, Ca-
Semvedra me, kaci codvili da glaxaki ese. da Sehvedrebda mabara me, kaci codvili da glaxaki.
neStTa maT ZualTa misTasa da ubrZanebda dasxmad adgilsa

200 201
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

mas, vinaÁca-igi pirvelad gamoiTries, da etyoda: `ukueTu abarebda mas agreTve Tavisi Zvlebis neSts da ubrZa-
Rirs raÁme var ukuanaÁskneli ese meaTerTmetÀ moqmedi ve- nebda, rom daekrZala isini im adgilas, saidanac pirve-
naÃisaÁ, iyveniT yovelni kurTxeul ukunisamde JamTa~. lad gamoaTries, da eubneboda: `Tuki raimeTi Rirsi var
da hmadlobda RmerTsa da Tqua: `kurTxeul ars ufali me, es ukanaskneli, - meTerTmete, - mSromeli venaxisa,
RmerTi Cemi, rameTu mSÂdobiT mas zeda davwev da daviZine. kurTxeuli iqnebiT yvelani ukunisamde droTa”.
da Sehvedra suli TÂsi ufalsa yovelTa Semwynarebelsa. da hmadlobda ra RmerTs, Tqva: `kurTxeulia Cemi
ufali RmerTi, radgan mSvidobiT davweqi da daviZine
masze”, da miabara Tavisi suli yovelTa Semwynarebel
ufals.

XIX. da maSin-Ra adre-adre moiRo sanatrelman man episko- 19. da maSin ki swrafad moitana sanatrelma episko-
posman iovane Sesagragnelad mCuari wmidaÁ wmidaTa maT da pa- posma ioanem wminda tilo mis wminda da patiosan naw-
tiosanTa nawilTa misTaÁ, da egreT sxuaTa maT aRviReT guami ilTa Sesaxvevad, da aseve sxvebmac aviReT is sxeuli,
igi friad damaSurali da daWmuli matlTa, da ganvbaneT igi metad damaSvrali da matlebiT daWmuli, da gavbaneT igi
matlisa misgan miwovanisa da Txramlisagan, da SevmoseT mCu- miwiani matlisa da Cirqisagan, da SevmoseT im tiloTi.
riTa miT. da maSin-Ra episkoposTa maT orTave, iovane da afoc, maSin ki im orTave episkoposma, ioanem da afocma, rogorc
viTarca ÃarTa mÃneTa dauRlvilTa zesknelisa mis fasisaTa, zena saunjisTvis dauRlvilma mxne xarebma, mTeli kre-
yovliT krebuliTurT fsalmuniTa sulieriTa da kerovniTa buliTurT, sulieri fsalmunebiT, anTebuli kandliT
aRnTebuliTa da sakumeveliTa sulneliTa aRvixueniT pa- da surnelovani sakmevliT aviReT patiosani Zvlebi da
tiosanni Zualni da gamovixueniT wmidasa mas eklesiasa. da gamovitaneT wminda eklesiaSi. da davkraZaleT wminda
davkrZaleniT wmidani igi da didebulni da pativcemulni naw- SuSanikis wminda, didebuli da pativmigebuli nawile-
ilni wmidisa SuSanikisni ganmzadebulsa mas adgilsa. da mas bi [maTTvis] gamzadebul adgilas, da im Rames, angeloz-
Ramesa angelozTa saxed RamÀ igi ganvaTieT da daviTis qnari- Ta msgavsad, is Rame gavaTeneT da daviTis qnariT yov-
Ta miT yovladZliersa RmerTsa da Zesa missa ufalsa Cuensa ladZlier RmerTs da mis Zes, Cvens ufal ieso qristes
iesu qristesa vadidebdiT, romeli yovliTa yovelTa mimarT vadidebdiT, romelic yvelafriT yvelas mimarT SemZlea,
SemZlebel ars da ganamÃnnis mamanica da dedanica da TÂsTa ganamxnevebs ra kacebsac da qalebsac, da Tavisianebs
maT TÂsi igi Zlierebisa ZlevaÁ mihmadlis yovelTa, romelni Tavis mZleobas mihmadlebs Zlierebisas, - yvelas, vinc
eZieben mas erTiTa guliTa. eZiebs mas erTi guliT.

202 203
wamebaÁ wmidisa mowamisa SuSanik dedoflisaÁ wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

XX. da ars dasabami tanjvaTa maT wmidisa SuSanikisTaÁ 20. da aris wminda SuSanikis tanjvaTa dasawyisi ian-
TTuesa apnissa, mervesa TTÂsasa da dResa orSabaTsa, da meo- vris TveSi, Tvis rvaSi da orSabaT dRes, da meored misi
red guemaÁ misi Semdgomad aRvsebisa zatiksa, dResa orSa- gvema Semdeg, aRvsebis SvideulSi 82, orSabaT dRes, da
baTsa, da kualad tanjvaÁ vardobisa TTuesa aTcxrametsa, da kidev, tanjva maisis Tvis cxrametSi, da misi aRsasru-
aRsrulebaÁ misi TTuesa okdonbersa aTSÂdmetsa, li oqtombris Tvis CvidmetSi, wminda da sanatreli
saÃsenebelsa wmidaTa maT da sanatrelTa mowameTa kozman da mowameebis kozman da damianes xsenebisas, da dRe xuTSa-
damianeTa, da dRe xuTSabaTi iyo, romelsa ganvaweseT baTi iyo, romel [dResac] davaweseT wminda SuSanikis
saÃsenebeli wmidisa SuSanikisi sadidebelad da saqebelad xseneba RvTis sadideblad da saqebrad, - mamis, Zisa da
RmrTisa, mamisa da Zisa da sulisa wmidisa, romlisa Suenis suliwmindisa, - romelsac Sehferis dideba ukuniTi-
didebaÁ ukuniTi ukunisamde, amÀn. ukunisamde. amin.

* * * * * *

204 205
wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

SeniSvnebi toria, I, Tb., 1980, gv. 115), Tumca TviT Sesabamisi cnoba,
rom SuSaniki iyo `moSiSi RmrTisai ... siyrmiTgan TÂsiT~
imdenad zogadi, imdenad sayovelTao xasiaTis miTiTebaa
1 `damtkicebiT~ - dedniseuli `damtkicebulad~ niSnavs:
nebismier wmindanTan dakavSirebiT, rom saubari iakobis
`danamdvilebiT~, `dabejiTebiT~, `safuZvlianad~, `das-
mier SuSanikis yrmobis sagangebod aRweris Sesaxeb uSedego
abuTebulad~, rasac kargad itevs termini `damtkicebiT~. Cans, radgan yvelaze mokle SetyobinebaSic ki hagiografs
sagulisxmoa, rom aRniSnuli termini kidev iCens Tavs `mar- SeeZlo (da SeiZleba iTqvas, evaleboda kidec), xazi gaesva
tvilobaSi~: `xolo wmidaÁ SuSanik afucebda da hkiTxvida SuSanikis RvTismoSiSebaze adreuli asakidanve (amgvari
damtkicebulad~. xazgasma xSirad iCens Tavs wmindanTa Sesaxeb daweril yve-
2 Zvel teqstSic da, Sesabamisad, axalSic nacvlad damkvi- laze mokle hagiografiul, Tundac sakuTriv svinaqsarul,
drebuli formisa `varsqen~ upiratesobas vaniWebT BD nusx- sakiTxavebS i).
aTa wakiTxvas: `vasqen~, radgan eWvgareSea, rom swored es 5 `fiqrebSi iyo~ - hagiografi iyenebs rTul zmnas `guls-
forma iqneboda am sakuTari saxelisTvis iakobiseul te- etyÂn~, rac gagebuli unda iqnes ara `survilis~, `wadil-
qstSi, rogorc amas gvidasturebs (garda xsenebuli nusxe- is~, `ndomis~, aramed `wuxilis~, `dardis~, `Sefiqrianebis~
bisa) `moqcevaÁ qarTlisaÁ~-s axlad aRmoCenili uZvelesi mniSvnelobiT. amasve ueWvod gvidasturebs aRniSnuli si-
xelnaweri (SemorCenilia saxelis mxolod pirveli nawili: tyvis xelmeore damowmeba hagiografis mier: `da gulsa-
`vasq~). etyoda pitiaxSi igi sityuaTa maTTÂs, viTar-igi hrqua mas,
3 `romlis Sesaxebac mogwereT Tqven~ - Cven vemxrobiT im viTarmed: `vin uwyis, Tu keTilsa rasme mivemTxvo~, vi-
azrs, rom `martvilobas~ hqonda hagiografiuli Srom- Tarmed: `nuukue mTavarTagansa visme ecolos~. aSkaraa, rom
motanil adgilas `gulsa-etyoda~ niSnavs: `fiqrebSi iyo~,
isTvis sakmaod niSandoblivi mcire zomis Sesavali, sadac
`SfoTavda~, `wuxda~ (vrclad aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb
iqneboda mokle mimarTva mrevlisadmi (rogorc adresati-
ix. WeliZe, literatura , gv.45-47).
sadmi) momxdarTan dakavSirebiT da, cxadia, sakuTriv wm.
SuSanikis Sesaxeb (vrclad aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. 6 `ugunurebis bunebisgan~ - dedniseuli fraza `saxisa mis-
Zveli qarTuli saeklesio literatura, gamosca da sqo- gan ugunurebisa~ (iseve rogorc winmswrebi `ukeTurebisa mis
lioebi daurTo e. WeliZem, Tb. 2005, gv. 42-45. qvemoT aRniS- saxisa~), vfiqrobT, naTlad gvikarnaxebs, rom termin `saxeSi~
nul naSroms vuTiTebT SemoklebiT: WeliZe, literatura ). CavdoT ara sakuTriv `saxis~, aramed `bunebis~, `Tvisebis~,
`naturis~ Sinaarsi. rogorc sxvagan vrclad gvaqvs saubari,
4 `rogorc vTqviT~ - es monacemic (Sdr. `viTarca-igi
uZveles epoqaSi, vidre qarTul saeklesio mwerlobaSi gaba-
vTquT~) araerTi mkvlevris mier samarTlianad miiCneva Su-
tondeboda falauridan momdinare `bunebaÁ~ (berZnuli fy-
Sanikis Sesaxeb sxva werilobiTi Txrobis arsebobis sab-
sis, laTinuri natura), qarTulad terminologiurad gad-
uTad (Sdr. k. kekeliZe, Zveli qarTuli literaturis is-
moicemoda ori umTavresi SesatyvisiT: `saxe~ da `wesi~ (ix.

206 207
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

e. WeliZe, `terminologia~, I, gv. 146-216). `SuSanikis wame- ga m oc em a s v uT i T eb T , rogo rc `sa sko lo gam oc e m as ~)
ba~, rogorc uadresi Zegli, cxadia, jer kidev aireklav- davZenT, rom motanil frazaSi ismis gamoZaxili `miqeas
da uSualod misi winare epoqis (V s-is I naxevari da Sua winaswarmetyvelebis~ sityvebisa: `loSden miwasa viTarca
wlebi) terminologias. guelni da Zurebodian queyanasa~ (7.17, OJ; Sdr. GSB; `loS-
niden mtuersa, viTarca gueli, mTrevni queyanad~). aseve
7 `Tavdapirveli~ - dedniseuli `bunebiTi~ (Sdr.: `rome-
ufro marTebuli gveCveneba BCDEFGHIKL nusxebis `Semov-
li-igi bunebiTi coli ars da Svilni~) motanil adgilas
ides~ vidre A nusxis `Sevides~, radgan avtori vasqenis im
naklebad i tevs `bunebi s~ saRvTismetyvelo azrs d a,
`sofelSi~ Sesvlaze saubrobs, romelSic TviT imyofeba.
rogorc sxvaganac gvaqvs aRniSnuli, ar gamovricxavT av-
Sdr. winmswrebi da momdevno zmnebi: `moiwia~ ... `warmohm-
toriseul teqstSi `bunebiTis~ nacvlad `buniTis~ arse-
arTa~.
bobas, rac swored `Tavdapirvelis~, `pirvandelis~ mniS-
vnelobis Semcvelia (iseve rogorc zedsarTavi `buni~; ix. 9 `malemsrbolis~ - dedniseuli `sadiaspanoÁ~ (Sdr.: `sadi-
e. WeliZe, terminologia, I, Tb. 1996, gv. 160, Sen. 1). aspanoÁTa cxeniTa~) niSnavs `malemsrbolisas~. marTlac, erT-
gan sinonimurad enacvlebian erTimeores `diaspani~ da `male-
8 `rom maT mier qveyanaSi gveliviT Semosuliyo~ - Sdr. `vi-
msrboli~. mxedvelobaSi gvaqvs `esTeris wignis~ Semdegi adg-
Tarca gueli, soflad Semovides~. teqstis mecnierul pub-
ili: `iwrafa da mimogansca diaspanebiTa, romel daewera
likaciebSi damkvidrebuli `viTarca erTguli, soflad Sev-
wignebi igi~. esaa oSkis bibliis redaqcia (esT. 3.13), rasac
ides~ mcdaria, radgan amgvari wakiTxva dasturdeba gac-
sabaseul bibliaSi enacvleba Semdegi teqsti: `waruZRuanes
ilebiT naklebRirebul CEFGHIKL nusxebSi, maSin roca, erTi
wignebi igi ÃeliTa maledmsrbolTagan~ (damowmebulia i. abu-
mxriv, uZveles A nusxaSi nacvlad `erTgulisa~ garkveviT
laZis mier, ix. Zv. qarT. enis leqs., Tb. 1976, gv. 140). zemoaRniS-
ikiTxeba `gueli~, meore mxriv ki arsebiTad amave wakiTx-
nuli gvikarnaxebs, rom termini `sadiaspanoÁ~ SeiZleba gad-
vas uWers mxars gviandel nusxaTagan yvelaze mniSvnelo-
movitanoT rogorc `samalemsrbolo~ anu `malemsrbolisa~.
vani BD manuskriptebi, sadac igive `gueli~ gvaqvs (gvian-
d eli d aweri lobi T ), rac m kvlevarT agan waki Txuli a 10 `warmogzavna man mona malemsrbolis cxeniT; da rode-
rogorc `guli~. Tundac es wakiTxva gaviziaroT, aSkaraa, sac es mona movida im dabasTan, romelsac saxelad erqva
rom igi swored `guelis~ damaxinjebaa da ara `erTgulisa~. curtaeTi, da raJams Sevida igi wminda SuSanikTan~ - mot-
gard a aRni Snulisa, Zeglis saxismet yvelebiTi plasti anil sityvebTan dakavSirebiT, upirvelesad, imas gavus-
swored amgvari wakiTxviT ikveTeba, radgan mkafio miniS- vamT xazs, rom Cven vamjobinebT BD-s wakiTxvas `curtaeT~,
neba eZleva moRalate vasqenis gvelisebr SemoZromas qarT- radgan iakobis naSromis mixedviT xsenebuli daba aSkarad
lis qveyanaSi. amitom, marTebuli gveCveneba z. sarjvelaZis, qarTuli realiaa da misi saxelwodebac qarTulisaTvis
k. daneliasa da e. giunaSvilis koniuqtura (ix. maT mier mo- niSandoblivi wesiT unda yofiliyo sufiqsirebuli (`-eT~
mzadebuli saskolo gamocema, Tb. 1999, gv. gv. 6; qvemoT am sufiqsi, rogorc cnobilia, mraval qarTul toponims awar-

208 209
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

moebs). ase rom, `curtavi~ migvaCnia aRniSnuli dabis gvian- 11 `mokiTxva uTxra~ - Sdr. `kiTxvaÁ hrqua~ (paralel-
del saxelwodebad, rodesac iq somxuri elementi dominan- isTvis Sdr. `kiTxvaÁ arquT priskilas ... kiTxvaÁ arquT
turi gaxda. marTlac, gacilebiT Znelad sarwmunoa, rom gvi- marias... kiTxvaÁ arquT andronikes...~, rom. 16. 3. 6. 7).
andel skriptors ararsebuli qarTuli formiT Seecvala
12 `simrTeliT iyaviT~ - Sdr. `cocxalmca xarT~ - esec
aRniSnuli dabis pirveladi saxelwodeba, vidre is, rom, piri-
misalmebis formaa.
qiT, Zveli, magram ukve araarsebuli toponimisTvis mas Tavi-
si drois (e. i. gviandeli) saxeli Seenacvlebina. rac Seexeba 13 `warudgina~ - A-Si gvaqvs `waradginna~, Tumca
mTlianobaSi zemodamowmebul teqsts, aRvniSnavT, rom es vfiqrobT, rom ufro marTebulia BD-s `warudginna~, rad-
teqsti publikaciebSi, sazogadod, Semdegi saxiTaa warmod- gan aRniSnuli sityva gulisxmobs `ufals~, anu mTel teqsts
genili: `warmohmarTa sadiaspanoÁTa cxeniTa monaÁ TÂsi, aseTi gaazreba aqvs: `warudginna igini [ufalsa] winaSe
viTar[m]ca movida dabasa, romelsa xaxeli hrqÂan curtav. da sakurTxevelisa~. sampiriani `wardgineba~, sadac iribi
viTarca moiwia da Sevida winaSe SuSanikisa~. esaa mxolod A- obieqti cxadad ar Cans, araiSviaTia Zvel qarTul teqsteb-
s monacemi, rac xarveziani Cans. amas adasturebs Tundac is, Si: `yovelsa Sina warudgineniT Tavni Tquenni, viTarca Rm-
rom i. abulaZes ugrZvnia aucilebloba misi Sesworebisa da rTismsaxurTa, moTminebiTa mravliTa, WirTa Sina da urva-
A-s `viTarca~ (v~a) Seucvlia rogorc `viTarmca~, rac Txro- Ta, iwroebaTa Sina~; `romelsa-ese Cuen vqadagebT, vaswavebT
biT kilos kavSirebiTad gardaqmnis da am gziT TiTqosda yovelsa kacsa da vhmoZRuriT yovelsa kacsa yovliTa si-
gadailaxeba A-s teqstis didi uxerxuloba, erTi mxriv, wi- brZniTa, raÁTa warudginoT yoveli kaci sruli qriste
nadadebaTa ukavSirod gadabmisa (` ... cxeniTa monaÁ TÂsi, iesuÁs mier~ da a. S. amrigad, vfiqrobT, ufro mosalodne-
viTarca movida dabasa ... ~), meore mxriv ki aSkarad miuRe- lia, rom `warudginna~ Seecvala gadamwers misTvis erTi
beli tavtologiisa (`viTarca movida dabasa, romelsa sax- SexedviT ufro marTebuli formiT `waradginna~ (rasac
eli hrqÂan curtav. da viTarca moiwia ~), Tumca unda aRvniS- TiTqosda iTxovs momdevno sityvebi ` ... winaSe sakurTx-
noT, rom i. abulaZiseuli Sesworeba A-s monacems aranak- evelisa~), vidre piriqiT.
leb bundovans xdis, radgan viRebT TxrobisTvis Seusaba- 14 `mwuxris msaxureba~ - e. i. saRamos locva.
mo kavSirebiT kilos anu teqsts, rac axal qarTulad ase
15 `mware cremliT tiroda~ - aq frazeologiurad ueWve-
unda gadmoices: `gamogzavna malemsrbolis cxeniT Tavisi
lad igrZnoba petres tirilis gamoZaxili: `da ganvida gare
mona, raTa mosuliyo im dabaSi, rasac saxelad hqvia curtavi~.
da tiroda mwared~ (m. 26, 75; Sdr. l. 22.62).
aRniSnulis gamo, vfiqrobT, marTebuli teqsti daculia BC-
DEFGHIL nusxebSi: ` `da warmohmarTa sadiaspanoÁTa cxeni- 16 `saxli~ - Sdr. `vani~. aRniSnuli termini Zvel qarTul-
Ta monaÁ, da viTarca moiwia dabasa, romelsa saxeli hrqÂan Si ZiriTadad sinonimuri iyo `saxlisa~. Sdr.: `ukueTu ga-
curtaeT, da viTarca Sevida winaSe wmidisa SuSanikisa~. nutevne vanad maTa~, mr. 8.3, jruW-parxlisa; adiSuri: `war-
Tu-utevne igini ... saxid TÂsa~.

210 211
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

17 `viRac wminda kacis saxlSi iyo misuli mosakiTxad~ - CemiTa, pavlesiTa~. sazogadod, gacilebiT sarwmunoa, rom
A-Si damatebuli `raÁsme sityÂsa~ gadamweriseulad migvaC- gviandel gadamwers, romlisTvisac `kiTxvaÁ~ ukve arsebi-
nia Semdegi mizezis gamo: iakobisgan xsenebuli `kaci vinme Tad niSnavda ara `mokiTxvas~, aramed – `SekiTxvas~, daemate-
wmidaÁ~, cxadia, ar aris saeklesio xarisxis mqone, Torem bina sityvebi `raÁsame sityvisa~, vidre, piriqiT, moeklo isi-
avtori sxva SemTxvevaTa msgavsad amjeradac gvauwyebda ni.
amis Sesaxeb. igi ar unda iyos arc beri, rogorc es zogjer
18 `masTan erTad viyavi im saxlSi~ - Sdr. `mis Tanave viyav
ivaraudeba, radgan SeuZlebelia, rom iakobs amis Sesaxeb
vansa mas~. amjeradac ufro Sesaferisi gveCveneba BCDEF-
ar aReniSna. Tundac rom xsenebuli pirovneba raime xarisx-
GHIKL-is teqsti vidre A-si (`Tanavhyvandi episkopossa mas~),
isa an beruli aRTqmisa yofiliyo, arasarwmuno Cans, rom
radgan am ukanasknelis mixedviT afoci da iakobi erTad
episkoposi piradad xleboda mas raRacis SesakiTxad, nacv-
wasulan zemore pi rovnebasT an, Tum ca amas naklebad
lad imisa, rom TavisTan exmo. miTumetes eriskacs, Tundac
gulisxmobs winamorbedi sityvebi: `xolo episkoposi igi
Rirseul qristians, episkoposi zemore mizandasaxulobiT
saxlisaÁ mis pitiaxSisaÁ, romelsa saxeli erqua afoc, ara
saxlSi ar miakiTxavda. sagulisxmoa, rom episkoposis maspin-
mun iyo, aramed vanad kacisa visame wmidisa misrul iyo kiTx-
Zeli raime mniSvnelovani pirovneba ar Cans, radgan iakobi
vad~. Sesabamisad, vfiqrobT, rom afoci da ioane erTad ar
misi saxelis aRniSvnasac ki ar Tvlis saWirod. eWvi araa, rom
misulan `wminda kacTan~ (arc erTad modian ukan), rac upi-
es adamiani aris mrevlis wevri, romelic episkoposma moinax-
ratesobas BCDEFGHIKL nusxaTa teqstisTvis gvaniWebinebs.
ula, Tanac iakobTan erTad. Tu avtori mas axsenebs, mxolod
imitom, rom zedmiwevniTi realisturobiT aRwers movlenebs 19 `did brZolaSi Sedixar~ - uZveles nusxaSi teqsti amg-
da dawvrilebiT gvauwyebs imis Sesaxeb, Tu rogor da sad varia: `Ruawlsa didsa Seslvad xar~. Zalian mniSvnelovan
Seityo man vasqenis ambebi. magram mainc ris gamo iyvnen sasax- B nusxaSi (A 130), romlis wakiTxvebi araiSviaTad ufro
lis episkoposi da xucesi zemoxsenebul wminda kacTan? marTebulia, vidre zemoxsenebuli uZvelesi xelnawerisa,
vfiqrobT, maTi vizitis mizans gvimxels winadadebis bolo gvaqvs: `Ruawlsa didsa Sexual~. asea Tu ise, Tundac rom A
sityva `kiTxvad~, rac aq uTuod unda niSnavdes ara `SekiTx- xelnaweris teqsti redaqtoriseuli iyos, masSi cxadad
vas~, aramed `mokiTxvas~ (`kiTxvaÁ~ `mokiTxvis~ mniSvnelobiT, ismis pavle mociqulis sityvebi: `Wirsa Seslvad varT~ (I
rogorc Sesabamis komentarSic gvaqvs aRniSnuli, sxva uadres Tes. 3, 4); frazeologiurad sainteresoa `ormoci sebastie-
ZeglebTan erTad damowmebulia TviT `SuSanikis wamebaSic~) lis martvilobis~ redaqciebi: `SeverieniT didsa mas Ru-
anu es niSnavs, rom episkoposma da mRvdelma moinaxules, moi- awlsa~ (B); `brZolasa SevediT didsa~ (A) (ix. i. abulaZe,
kiTxes maTi mrevlis Rirseuli wevri, romelsac aqeT mosvla Sromebi, I, Tb. 1975, gv. 109; Sdr. i. ab. leqs. gv. 464).
ar SeeZlo anu romelic sneulebaSi, uZlurebaSi iyo 20 `gaufrTxildi~ - Zveli qarTuli termini `ekrZale~
(paralelisTvis Sdr. `gikiTxven Tquen Zmani yovelni. moikiTx- Zalian xSirad ver aris marTebulad gagebuli. es termini,
evdiT urTierTas amboris-yofiTa wmidiTa. kiTxvaÁ ÃeliTa Cveulebriv, niSnavs: `gaufrTxildi~ (`gafrTxildi~), `yura-

212 213
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

dReba miaqcie~, `daukvirdi~, `daicavi~ (SeiZleba Sesa- 23 Sdr. I kor. 7.15 [es muxli ganxilulia k. danelias mier.
tyvisad movixmoT `eride~, magram mas aucileblad unda ix. misi dasax. monografia, gv. 107-198. mkvlevari ratom-
mosdevdes `rom ar...~). Rac uyoymanod Tvlis, rom SuSaniki arazustad imowmebs
pavle mociqulis sityvebs da, Sesabamisad, pavles swavlebis
21 `da me vuTxari am sanatrels: `CanafiqriT ra rogor
sawinaaRmdegod iqceva. mogvaqvs citata: `am adgilis ganx-
gaqvs ganzraxuli, miTxari me~ - Sdr. `da varqu me sanatrelsa
ilva cxadyofs, rom aq araTu zusti citacia ara gvaqvs,
mas: `xuaSiadad raÁ viTar gegulebis, miTxar me ... ~. gamoce-
aramed TviT pavle mociquliseuli azric ki konteqsti-
mebSi, A-s kvalobaze, sityvas `xuaSiadad~ emateba odnao-
saTvis Seufereblad aris moyvanili. SuSaniki pavles azrs
biTis nawilaki `-re~ da igi, gagebuli `saidumlos~, `da-
imowmebs imis dasturad (sabuTad), rom mas, qristian morw-
farulis~ mniSvnelobiT, mikuTvnebulia zmnisadmi `varqu~
munes, cxovreba ar SeuZlia qristes rjulis uarmyofel
(`varqu ... xuaSiadad-re~ anu `vuTxari cota ufro saidum-
urwmuno qmarTan. pavle mociquli aseT rames dasaSvebad
lod~). pirvelad mxolod zemoxsenebul `saskolo gamoce-
mxolod maSin Tvlis, Tu TviT urwmuno (araqristiani)
maSi~ vpoulobT am sityvas marTebulad dakavSirebuls
meuRle isurvebs morwmune (qristiani) meuRlisgan ganqor-
zmnasTan `miTxar~, rac sarwmunoa. marTlac, iakobi isedac
winebas (`ukueTu urwmunoi igi ganeyenebodis, ganeyenen~).
marto iyo SuSanikTan da kidev raRa saidumlo saubari es-
maSasadame, pavles moZRvrebis mixedviT, urwmuno varsqens
aWiroeboda? amasTan, niSnavda ki Zvel qarTulSi `xuaSiadi~
hqonda ufleba ganSoreboda morwmune SuSaniks, magram piri-
`saidumlod saubars~? dResac xom es sityva `gulismieri
qiT - ara~ (gv. 107). Semdeg mkvlevari ufro Sors midis da
safiqralis~, `Canafiqris~, `ganazraxis~ aRmniSvnelia? mi-
sakuTriv hagiografs, iakob curtavels, pavle mociqulisa
TiTebuli leqsikuri erTeuli, magaliTad, damowmebulia
d a m a rT l m a d i d eb lo bi s s aw i n a aR m d eg o T va l sa zr i s s
`igavTa~ wignis uZveles oSkur (agreTve mcxeTur) redaqcia-
ganukuTvnebs, rac gamarTlebuli yofila erovnuli inter-
Si: `kaci orena ganacxadebs moyusisa xuaSiadsa~ (igav. 11.13.
esebiT (Sdr. ` ... es, rogorc vTqviT, pavles moZRvrebas
motanil adgilas `xuaSiadi~ niSnavs swored `Canafiqrs~, `ga-
ewinaaRmdegeba. aq kargad Cans, Tu rogor aris avtoris
nazraxs~. vfiqrobT, naTelia, rom iakobi SuSaniks sTxovs misi
m so flga gebaS i wi n wam oweul i er ovnul i i nt eres ebi
Canafiqris Setyobinebas. zemore winadadeba axal qarTulad
orTodoqsaluri sarwmunoebis normebis dacvasTan Sedar-
ase iTargmneba: `ganzraxviTad (e.i. CanafiqrSi) ras rogor
ebiT~, gv. 108). aq gamoTqmuli Sexeduleba arsebiT dazuste-
apireb, miTxari me~. ar gamovricxavT, rom ufro arqauli iyos
bas moiTxovs. marTalia, pavle mociquli miuTiTebs, rom
D-s `xuÀSiad~, rac B-Sic dasturdeba mciredi damaxinjebiT:
morwmune meuRle urwmunos ar unda gaSordes, magram es
`xuÀSad~.
unda moxdes mxolod im SemTxvevaSi, Tu mas urwmuno meuR-
22 `mtkiced dgaxar?~ - dedniseuli `mtkiced dgaa?~ lis moqcevis imedi aqvs da, amasTan, ar xdeba Zaladoba mis
gamoZaxilia pavle mociqulis sityvebisa: ~... mtkiced sarwmunoebasa da simSvideze. winaaRmdeg SemTxvevaSi mor-
sdgeT uflisa mier~ (I Tes. 3.8). wmune meuRle uflebamosilia gaSordes urwmunos. mar-

214 215
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

Tlac, rodesac pavle mociquli ambobs, rom `ar aris da- `moizRudavn Tavsa TÂssa~ (ix. udabn. mrav., Tb. 1994, gv. 78;
monebuli arc is (morwmune) Zma, arc is (morwmune da) amg- Sdr. i. ab. leqs., gv. 263).
varTadmi (e.i. amgvari movlenebiT)~, sakuTriv `amgvarni~ 25 aRniSnuli gamoTqmis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura,
(e.i. imgvari SemTxvevebi, rodesac SeuZlia morwmunes urw- gv. 54-56.
munosgan gaSoreba) Semdegnairad ganimarteba marTlmadide-
26 “Sen Cemi xati daamxe ...” ... “araTu me aRmemarTa is xati,
blobaSi: `romelsa ityvs `egeviTarad~? - garna amas, vi-
rom me damemxo” Sdr:`Sen Cemica xati daamÃu ...~ ... `ara Tu me
Tarmed: ukueTu anu sarwmunoebisagan Senisa migdrekdes,
aRmemarTa xati igi da memca davamÃu~; varsqenis sityvebi adas-
anu meSfoTe iyos, anu TÂT ganSorebaÁ enebos, arRara Tana-
turebs, rom motanil konteqstSi termin `xats~ eklesi-
gac, raiTamca itÂrTevdi meSfoTeobasa missa, viTarca mor-
ologiur-ikonologiuri Sinaarsi ara aqvs. eWvi ar aris, rom
wmunis meuRlisasa, aramed ganeSore~ (ix. pavles episto-
`xatis aRmarTva~ da `xatis damxoba~ mianiSnebs warmarTul
leTa ganmarteba, gamosca e. koWlamazaSvilma, Tb. 2003, gv.
sakerpoTa da kerpTa `aRmarTva-damxobaze~. `xati~ motanil
211). aq CamoTvlili sami mizezidan samive mkveTrad niSan-
konteqstSi niSnavs swored `kerps~. amis nimuSebi wminda wer-
doblivia varsqenisTvis. marTlac, mas upirvelesad SuS-
ilis Zvel qarTul versiebSi sakmaoa. magaliTad:
anikis sparsTa rjulze gadayvana aqvs ganzraxuli (Sdr.
misi dapireba: `romeli-igi bunebiT coli ars da Svilni, `kerpsa mas oqroÁsasa, romeli Sen ahmarTe, ara Tayua-
iginica, viTarca-ese me, Sensave magas msaxurebasa movaq- nis-vscemT~ (dan. 3.15-18 – OJ; Sdr. BS: `xatsa oqroÁsasa,
cine~); (2). igi aris saSineli `meSfoTe~ da mtarvali; (3) igi romeli aRsdgi, ar Tayuanis-vscemT" (mravali sxva nimu-
TviT ganeSoreba SuSaniks, rodesac sxva cols irTavs. Sesa- Sis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv. 57-62). sruliad
Zloa, sparsTa rjuli mas aZlevda uflebas, rom ori coli naTelia, rom iakobis Sromis zemoaRniSnuli koteqsti `xa-
hyolod a, m agram qri st ianuli m oZRvrebiT WeS mari ti tis~ rogorc `kerpis~ simbolur aRmarTvas mianiSnebs. aqve
meuRle mxolod erTi SeiZleba iyos da varsqenic, irTavs imasac davZenT, rom wm. SuSanikis sityvebis marTebulad
ra sparsTa mefis asuls, amiT, erTi mxriv, mruSobs (rac wvdomisTvis aucilebelia sworad gvesmodes `da~ kavSiris
TavisTavad aZlevs uflebas SuSaniks, rom gaSordes mas), mniSvnelobac, romelic motanil adgilas aris ara majgufe-
meore mxriv ki, Seuracxyofs kanonikur qorwinebas da am beli, aramed maqvemdebarebeli Sinaarsisa da uigivdeba
qorwinebaSi myofad aRar moiazreba. amrigad, SuSanikis, miznis gamomxatvel maqvemdebareel kavSirs `raÁTa~ (Tan-
amedrove `raTa~, `rom~). amrigad, varsqeni SuSaniks usayve-
rogorc qristiani meuRlis, qmedeba absoluturad ekle-
durebs qmris Seuvali avtoritetis anu misi rogorc qmris
siuria].
`kerpis~, rogorc colisgan Tayvansacemi bomonis damxobas.
24 `Semoimijna Tavisi Tavi mtkiced~ - dedniseuli sityve- rac Seexeba wmindanis pasuxs, masSi aSkarad SeigrZnoba ze-
bi: `moizRuda Tavi TÂsi mtkiced~ frazeologiurad exmi- modamowmebuli citatebis ganwyoba Tayvansacemad aRmarTu-
aneba `antoni didis cxovrebis~ uZveles qarTul Targmans: li xat-kerpis ugulebelyofis Sesaxeb. amasTan, saxeobri-

216 217
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

vad uaRresad metyvelia SuSanikis sityvebSi gamomkrTali 29 `devi~ aq `drakons~ niSnavs, rac xsenebuli `martvilo-
miniSneba, rom mas varsqenis xat-kerpi Tayvansacemad ara- bis~ terminologiuri arqaulobis niSania (vrclad ix. Wel-
sodes hqonia aRmarTuli Tavis gulSi, radgan yovelTvis iZe, literatura, gv. 67-69).
martooden WeSmarit RmerTs eTayvaneboda. kidev, wminda-
30 `brZeno adamianebo~ - Sdr. `kacno brZenno~. amgvari
nis pasuxi esaa misdami wamoyenebuli braldebis metad max-
m im arT va T avisi t onalobiT em sgavseba m ociqulT a
vilgonivruli gabaTileba: is, rac arasodes aRmimarTavs,
analogiur mimarTvebs: `kacno Zmano~ (saq. 1.16; 2.29; 13.15;
rogor davamxobdio. dReisaTvis, cxadia, Znelia gan-
13.26; 13.38; 23.1; 23.6; 28.17), `kacno Zmano da mamano~ (saq.
vsazRvroT, Cawvda Tu ara varsqeni misi meuRlis sityvaTa
22.1), `kacno israitelno~ (saq. 2.22; 3.12; 5.35), `kacno efe-
qveteqsts, magram erTi ram aSkaraa: aRniSnuli sityvebi
selno~ (saq. 19.35) da misT.
uTuod SuSanikiseulia da maTi zedmiwevniTi SenarCunebiT
iakobma kidev erTxel warmoaCina Tavisi Tavi rogorc gan- 31 `am saxiT iqneba Cemi gadarCena misgan~ - nusxebSi gva-
sacvifrebeli marTlmetyvelebisa da movlenaTa uaRresi qvs Semdegi teqsti: `miT saxiTa iyos ganCinebaÁ Cemi misgan~,
sicxoveliT gadmocemis xelovanmesityvem. sadac sityva `ganCinebaÁ~ koteqstis azrs sakmaod gauge-
bars xdis. marTlac, aRniSnul termins i. abulaZe ganmartavs
27 wmindanTa saflavebze agebuli maTi saxelobis sam-
rogorc `gankiTxvas~ anu, rac igivea, `gansjas~. TavisTavad
locveloebi (aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb vrclad ix. Wel-
`ganCinebis~ amgvarad gageba mTlad miuRebeli ar aris [Sdr.
iZe, literatura, gv. 64-66)
mag. kor. 1.9, sadac swored `ganCinebad~ aris Targmnili
28 Sdr.: `da sxuad gardaaqcien keTilni misni~. am SemTxveva- berZnuli `apokrima~, rac `msjavrs~, `ganaCens~, `sasjels~ ni-
Si varsqenis saxeSi SeiZleba hagiografs nagulisxmevi hyavdes Snavs: `ganCinebaÁ (`apokrima~) igi sikudilisaÁ mogueRo~;
saxarebiseuli ukeTuri mona, romelmac gaaukuRmarTa uflis Sdr. agreTve gamosl. 9.5: `awve angelozsa RmrTisasa mouRe-
(sulieri mamis) keTili mcnebebi (Sdr. m. 25.24-30). motanil bies saSjelisa ganCinebaÁ (berZn. `fasis~) da gangapos Sen
adgilas gvesmis, agreTve, gamoZaxili evsuqi xucesis qadage- organ~, Tumca qarTuli `ganCinebaÁ~, Cveulebriv, niSnavs
bisa `mkudarTa aRdgomisaTÂs~, rac uadres epoqaSi iTargm- `ganwesebas~, `gangebas~, `gansazRvrebas~ (berZn. `aforis-
na qarTulad. qadagebaSi ukeTuri monis Sesaxeb vkiTxu- ma~, `horos~), anu imaves, rasac dResac], magram amgvari Si-
lobT: `mas keTilni igi brZanebani erwmunnes, xolo man naarsiTac ki winadadebis azri ukiduresad bundovania,
gardaaqcina borotad~ (`udabnos mravalTavi~, gv. 174). radgan gamodis, rom kvlav vasqeni ganikiTxavs SuSaniks
sakuTriv gamoTqma `sxuad gardaqceva~ gvxvdeba `sinur (`miT saxiTa iyos ganCinebaÁ Cemi misgan~). Cven rom aRniS-
mravalTavSi~: `piri daeyavn mwvalebelTa, romelni mrudad nul winadadebaSi gvqonoda ara `Cemi misgan~, aramed `Cem-
ityvan, keTiladwerilsa sxuadsaxed da sxuad gan misi~, raRacnairi axsna SeiZleboda mogveZebna, Tumca
gardaaqceven~ (epifane kvipreli, qalwulisa mariamisTÂs, mainc gaugebari darCeboda, Tu rogor unda ganekiTxa SuS-
sin. mr. gv. 51.30-31; Sdr. i. imnaiSvilis leqs. gv. 150). aniks vasqeni `miT saxiTa~, anu imave `SekvriTa da Trevi-

218 219
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

Ta~. gacilebiT marTebuli ganmartebaaa mocemuli `sasko- alebad aRiqmeba. mravalTagan davimowmebT erT nimuSs:
lo gamocemaSi~, sadac `ganCinebaÁ~ gagebulia rogorc rodesac sebastieli martvilebi ukiduresad itanjnen, am
`aSkarad daSoreba~ (vfiqrobT, ufro marTebuli iqneboda gziT maT Tavi daaRwies mtarvalebs (`monadireebs~) da suli
`gamijvna~), ra Sinaarsic Zvel qarTul `gan-Cinebas~, ase Tu gadairCines. Sesabamis teqstSi, kerZod, vkiTxulobT: `da
ise, moepoveba. magaliTad: `ganaCinne levitelni Soris ZeTa- wmidani igi, dalewilni waTiTa, aRmoutevebdes sulsa da
gan israelisaTa~ (ricxv. 8.14, AKSB; Sdr. G: `ganaTÂsne (berZn. ityodes: suli Cueni viTarca siri ganera maxesa mas mona-
`diasteleis~) levitelni Soris ZeTagan israelisaTa~). direTasa. nandÂlve safrÃÀ Seimusra da Cuen ganvereniT~
mainc, `ganCinebaÁ~ TviT uZvelesi droisTvisac (rogorc (`wamebaÁ wmidaTa ormeocTaa~, i. abulaZis gamoc. ix. i. ab-
amas erTsulovnad swamebs uadresi tesqtebi) niSnavs `gan- ulaze, Sromebi, I, gv. 141). Sdr. agreTve: `da petre moego
wesebas~, `gangebas~, `gansazRvrebas~, mkvelvarTagan xaz- gonebasa TÂssa da Tqua: aw uwyi WeSmaritad, rameTu moav-
gasmuli zemore mniSvnelobebi ki mxolod uiSviaTesi lina RmerTman angelozi TÂsi da ganmarina me ÃelTagan
gamonaklisebia da ganpirobebuli Cans saTargmni teqstis herodesTa da yovlisagan molodebisa erisa mis huri-
gavleniT, rac xelovnurobis da semantikuri bundovanebis aTaÁsa~ (saq. moc. 123.11); ix. agerTve, `wamebaÁ wmidaTa me-
kvals mniSvnelovanwilad inarCunebs (swored es unda yo- sukaveTaÁ~: `... ganrinebulni sabrÃisagan eSmakisa~, 51.6, i.
filiyo erT-erTi mizezi imisa, rom oSkis bibliis `gana- abulaZe, `Zveli qarTuli enis leqs.~, gv. 66). STambeWdavi
Cinne~ gelaTur TargmanSi Secvlilia konteqstTan gac- dadastureba imisa, rom `ganrinebaÁ~ da `ganCinebaÁ~ Sesa-
ilebiT misadagebuli da gasagebi terminiT `ganaTÂsne~). am- Zlebeli a gad amwerT agan erT i m eoreS i ai ri os, gvaqvs
itom, gamomdinare iqidan, rom iakobis Sroma sityvaTa gavr- swored oSkur bibliaSi, sadac erTgan vkiTxulobT: `gam-
celebul da sasaubro mniSvnelobebs mouxmobs da arsad ovides mose da ahron faraoÁsgan da RaRad-yo mose uflisa
avlens swrafvas rTuli da iSviaTi semantikis aqcentireb- mimarT ganrinebisa misTÂs droÁsa myurisa, viTarca-igi
isken, mocemul SemTxvevaSi ar gamovricxavT gadamweriseul Tqua farao” (gamosl. 8.12). berZnuli originali da sxvaen-
cTomilebas da SesaZleblad miviCnevT, rom iakobiseul ovani versiebi gvi d asturebs, rom m ot ani l ad gi las
teqstSi yofiliyo ara `ganCinebaÁ~, aramed - `ganrinebaÁ~. qarTul teqstSi Tavdapirvelad unda yofiliyo ara `gan-
amgvari daSveba asomTavruli teqstisTvis savsebiT misaRe- rinebisa~, aramed `ganCinebisa~ (Sdr. berZn. osrismous,
bia, radgan asomaTavruli `r~ (-) da `C~ (C) arsebiTad mx- slav. определении). amasve cxadyofs B redaqcia, rac
olod `r~-s wina fexiT gansxvavdeba erTimeorisgan da gad- mocemul adgilas Tumca oSkuri redaqciisaa, magram zemoc-
amwerisgan maTi erTimeoreSi aRreva aranairad ar unda itirebul teqstSi marTebul formas icavs, radgan masSi
iyos moulodneli. Tu miviRebT, rom marTebuli wakiTxva swored `ganCinebisa~ gvaqvs da ara `ganrinebisa~: `gamovi-
aris `ganrinebaÁ~, konteqstis azri zedmiwevniT naTeli da mose da haron faraoÁsgan da RaRad-yo mose uflisa mi-
gaxdeba, radgan fizikuri tanjva-wameba martvilTaTvis marT ganCinebisa mis droÁsa myurisa, viTarca igi Tqua
sulis gadarCenisa da mtarvalTagan Tavis daRwevis saSu- farao~ (ix. wignni Zuelisa aRTqumisani, SesaqmisaÁ, ga-

220 221
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

moslvaTaÁ, gamosces b. gigineiSvilma da c. kikviZem, Tb. iRo Zeli (Sdr. `SuSanikis martviloba~: `aRiRo astami...~)...
1989, gv.342). da uxeTqna Tavsa mis marTlisasa~ (sin. mr. 56.34)

32 `adga da cremliT gareT gamovida~ - Sdr. xanmeti oTx- 36 `Camarxa~ - dedniseuli `Cahfla~ rTulad gansamar-
Tavi: `da gamovida gare [da tiroda mwared]~ (l 22.62; Sdr. tavi leqsikuri erTeulia. upirvelesad, aRvniSnavT, rom
yvela sxva: `da ganvida gare da tirode mwared~). Sdr. Tavdapirvel teqstSi iqneboda `STahfla~, rac pirdapiri
agreTve: `aRdga da gamovida~ (m. 1.35). Sdr. agreTve m. 26.75: gagebiT igivea, rac `Caflo~, `Camarxa~ (ix. z. sarj. leqs.
`da ganvida (adiSuri: `gamovida~) gare da tiroda mwared~. gv. 249). rogorc Cans, igulisxmeba, rom varsqenma astamis
dakvriT, uxeSad rom vTqvaT, iqve `Cawixla~, `usulod das-
33 cxadia, rom aq `puri~ gamoiyeneba zogadad `purobis~,
ca~, `miwas daasrisa~ kacTagan Semweobas moklebuli qali.
`sadiloba-vaxSmobis~, `nadimobis~ mniSvnelobiT, rac
sakuTriv qarTuli fenomeni Cans (vrclad ix. WeliZe, lit- 37 `dausiva~ - dedniseuli `daubuSta~ (Tu es wakiTxva
eratura, gv. 71-80). pi rvand eli a) und a ni S navd es: ` buS ti sebr dausi va ~,
`amouburca~ (ara gamoricxuli, rom Tavdapirvel teqstSi
34 `aqandazi~ - dedniseuli `astami~ sabas mier ganmarte-
yofiliyo ara `daubuSta~, `aramed `daubuSa~, rac niSnavs:
bulia rogorc `comis mosafxeki~, anton I-is mier - rogorc
`grZnoba daukarga~ (aq: `mxedvelobis unari gauqro~).
`WurWeli raime rkinisa anu rvalisa~, xolo ioane batoniS-
vilis mier - rogorc `cecxlis sarevi maSa rkinisa~. am gan- 38 `saxeSi mjiRiT scemda umowyalod da TmiT mimoaTrev-
martebaTagan i. abulaZes, savsebiT dasabuTebulad, mesame da~ - tanjva-wamebis amgvari aRwerilobani martvilolo-
miaCnia konteqstisTvis Sesaferisad (ix. `SuSanikis martvi- giaSi araiSviaTia. ai, ori paraleli: `ubrZana uwyalod
cemad (filektimonisa)~ (kimeni I, 138.14; i. ab. leqs. gv. 441);
lobis~ i. abulaZiseuli gamoc. gv. 163). misi TqmiT, `astami
`iTrevda da swixnida (filipe mociquls)~ (ix. qarTuli ver-
cecxlis asaRebi rkinis iaraRia~ (iqve). mkvlevari, Zalian max-
siebi apokrifebisa mociqulTa Sesaxeb, gamosca c. qur-
vilgonivrulad, yuradRebas aqcevs astamiT nacem SuSanik-
cikiZem, Tb. 1959, gv. 4.7; ix. i. ab. leqs. gv. 182); `mohyvanda
Tan misuli iakobis sityvebs: `mibrZane da mogbano sisxli ege
rifsime mtarvalTa mZlavr TreviT~, i. abulaZe, Sromebi,
pirsa Sensa da nacari, romeli TualTa SenTa STacueul
IV, 99.3; i. ab. leqs. gv. 182).
(resp. STamTxueul) ars~. cxadia, es nacari astamisgan
Caucvivdeboda TvalebSi wminda SuSaniks. amitom ganmar- 39 `kubasti~ - Tavsaxvevi; kalTa, kabis bolo (`kubastis~
tavs i. abulaZe Tavis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~: mniSvnelobis Sesaxeb vrclad ix. WeliZe, literatura, gv.
`astami~ - `cecxlis asaReb-dasaRebi, aqandazi~ (gv. 11). 82-87).

35 `dahkra Tavze~ - dedniseuli gamonaTqvami `uxeTqna 40 termini `Tesl-tomi~ Zveladac imaves niSnavda, rasac
Tavsa~ SesaZloa iyos gamoZaxili `iakobis wamebis~ erTi ad- dRes, e.i. `Camomavlobas, modgmas, naTesaobas, warmomavlo-
gilisa, sadac vkiTxulobT: `da aRdga erTi maTgani ... aR- bas~. magaliTad: `Tesl-tomi misi vin uZlos miTxrobad?~

222 223
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

(saq. moc. 8.33); `aRdgomil ars yoveli Tesl-tomi misi erT- `bzobamde~ (Sdr. `da mividis igi mun Semdgomad gancxadeb-
bamad Cem zeda~ (II mef. 14.7). isa zatikisa da daeyudis mun vidre dRedmde bzobisa~, mama-
Ta cxorebani, gv. 168). ase rom, radgan evTvimi aRsasrulis
41 `vnaxe misi sxeuli~. Sdr. `vixile xati misi~. termini
Jams swored `mcire monasterSi~ imyofeboda, cxadia, rom
`xati~ aRniSnul adgilas `sxeuls~ niSnavs.
bzoba jerac ar dandgariyo. Sesabamisad, mis Sesaxeb uwye-
42 `daculad~ - Sdr. `gebulad~, rac niSnavs: `dauziane- buli, - rom igi `didTa marxvaTa~ aResrula, - gulisxmobs
blad~, `udanakargod~, `daculad~, `daukleblad~, `unak- bzobamdel monakveTs winasaaRdgomo periodisas (vnebis Svi-
lod~. aRniSnuli termini gvxvdeba `adrianes da anatoles deulis winmswrebs), rac niSnavs, rom termini `didni marx-
martvilobis~ uZveles qarTul TargmanSi (miTiTebulia i. vani~ uigivdeba sakuTriv `did ormoceuls~. amasve gvidas-
ab., leqs.-Si, gv. 92): `da iyvnes Ãorcni maTni gebul, rameTu turebs berZnuli originalic, sadac `didTa marxvaTa" Sesa-
TmaÁ erTisa maTganisaÁ ara Setusvil iyo~ (i. abulaZe, tyvisad gvxvdeba termini `wminda ormoceuli~ (`hagia tes-
Sromebi, I, gv. 200). amave termins vxvdebiT ioane mosxis sarakoste~). amave `didTa marxvaTa~ meore mniSvneloba anu
`limonarSi~: `poves senaki misi gebulad da beri igi mSÂ- am terminSi mTeli winasaaRdgomo marxviTi ciklis (vnebis
dobiT~ (ioane mosxi, limonari, gamosc. i. abulaZem, Tb. 1960, Svideulis CaTvliT) moazreba gamokveTilia sakuTriv
gv. 33.9; Sdr. i. ab. leqs. gv. 92), da a. S. winamdebare `martvilobaSi~, romlis meToTxmete TavSi
43 `didmarxva~ _ Sdr. dedani: `didni igi marxvani~. es ter- pirdapir vkiTxulobT: ` xolo didTa maT marxvaTa aRvseb-
mini gulisxmobs an sakuTriv `did ormoceuls~, rac Tavdeba isaTa, ergasisTa maT dReTa, equsTa welTa Sina arca dRi-
bzobis paraskevs da rasac mosdevs `vnebis Svideuli~, anda - si, arca RamÀ ara dajdis que...". '
mTel winasaaRdgomo marxvas vnebis Svideulis CaTvliT. pirve- 44 safiqrebelia, rom `aRvsebis orSabaTi~ iakob xuce-
li mniSvnelobiT (e. i. mxolod `didi ormoceulis~ aRmniS- sis droisTvis aRmniSvneli yofiliyo ara brwyinvale Svi-
vnelad) termini `didni marxvani~ damowmebulia kirile skvi- deulis orSabaTisa, ra Sinaarsic aqvs mas mogvianebiT,
Topolelis `evTvimi didis cxovrebis~ ZvelqarTul Targ- aramed - vnebis Svideulis orSabaTisa (aRniSnuli sakiTx-
manSi: `amisa Semdgomad gardaicvala mas Sina (mcire monas- is Sesaxeb vrclad ix. WeliZe, literatura, gv. 215-272)
terSi, e. W.) didTa marxvaTa" (mamaTa cxorebani, gv. 168).
45 `mis guls eSmaki Txrida~ - esaa sakmaod warmatebuli
erTi mxriv, konteqstiTac naTelia, rom motanil teqstSi
saxeobrivi gamonaTqvami, romlis paralels sxva saeklesio
`didni marxvani" aRniSnavs ara mTel winasaaRdgomo peri-
ZeglebSi (maT Soris, wminda werilSi) ver vpoulobT.
ods, aramed - sakuTriv `did ormoceuls~ (bzobis winm-
swrebs), radgan cota zemoT xazgasmulia, rom evTvimi didi 46 `momeci maqedan~ - Zveli qarTuli `gamomec~, rac Zalian
xsenebul mcire monasterSi, sadac aResrula igi, yovelw- gamomsaxvelia, erTi sityviT ver gadmoicema. `gamocema~ ar
liurad midioda `gancxadebis zatikis~ (`naTlisRebis sa- udris arc `mocemas~, arc `gamoyvanebas~ (es leqsikuri er-
dResaswaulo Svideulis~) Semdeg da rCeboda iq vidre Teulebi TavisTavad arsebobs Zvel qarTulSi). igi Seesa-

224 225
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

bameba berZnul `ekdidomi~-s(mag. `gamogucen qalaqi maTi~, Taa rogorc qarTulSi (`ambox~) da niSnavs, i. abulaZis gan-
ivd. 7.9, oSkuri). martebiT, `CoCqols, masas, xalxs~ (i. abul., leqs. gv. 5; am ter-
minis Sesaxeb ix. agreTve i. abulaZe, Sromebi, I, gv. 34).
47 `TreviT wamoaTria~ - Sdr. `TreviT moiTria~.
frazeologiuri TanxvedrisTvis Sdr. `TreviT moiTries 56 `me amieridan ganSorebuli viyo Tqvengan~ - Sdr. `jm-
igi~ (`martÂlobaÁ TeklaÁsi~, i. abul. Sr. 1, gv. 56). nulmca var Tquengan me amieriTgan~. es gamonaTqvami,
rogorc Cans, frazeologiurad momdinareobs zemoT ukve
48 `talaxSi~ - Sdr. `TiÃaTa Sina~. Zveli qarTuli `TiÃaÁ~,
miTiTebuli `andrianes da anatoles wamebis~ uZvelesi
iseve rogorc misi berZnuli ekvivalenti `pelos~, niSnavs
qarTuli Targmanidan. SevadaroT: `...jmnul var amier sof-
rogorc `Tixas~, `Tixnar miwas~, `miwas~, aseve `talaxs~. cx-
liT~ (`martvilobis~ teqsti ix. i. abul., Sr. I, gv. 182).
adia, xsenebul konteqstSi swored es ukanaskneli mniS-
vneloba aqvs `TiÃas~. 57 `Caketes~ - Sdr. `Seayenes~. leqsikuri erTeuli `Sey-
eneba~ terminologiuri Sesatyvisi Cans berZnuli se-
49 `ZeZvi~ - e.i. `ekliani buCqi~, `kvrinCxi~ (SedarebiT vr-
mantemisa `sinkleio~ (iSviaTad `katakleio~), rac niSnavs
clad ix. WeliZe, literatura, gv. 94)
`Caketvas~, `Seketvas~, `daxSvas~ (aRniSnuli sakiTxis Sesax-
50 `ficxobda~ - Sdr. Zv. qarT. `xistooda~ (am terminis eb vrclad ix. WeliZe, literatura, gv. 97-99)
Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv. 302-304).
58 `naxeT Tqveni Tavi...~ - Sdr. `ganixileniT Tavni Tquen-
51 `jaWvi daedoT mis kiserze~ - Sdr. `...dadebad jaWÂ qed- ni...~. paralelisTvis Sdr. `mamaTa cxorebani~: `ganixilen-
sa missa~. aq ismis gamoZaxili wminda werilisa. magaliTad: iT Tavni Tquenni~ (A 1105, 430 r; ix. i. abul. leqs. gv. 81).
`dadvas man jaWÂ rkinisaÁ qedsa Sensa~ (BS; Sdr. gelaTuri:
59 `vuTxari~ - aq: ‘Sevexvewe” (es mniSvneloba aqvs am adg-
`dadvas saÃivi rkinisaÁ qedsa zeda Sensa~, II sj. 28).
ilas Zv. teqstis sityvas: `varqu~.
52 `mesenake~ - Sdr. Zv. `senakapani~, rac niSnavs `mesa-
60 `nivTs~ - Sdr. `WurWeri~, rac terminologiurad gad-
woles~ (saba), oTaxis mcvels.
moscems berZnul `skeuon~-s.
53 `Tvali hkida~ - es gamonaTqvami, rac dRemde sametyve-
61 `qristes tarigi~ - e. i. `qristes kravi~. gamoTqma
lo g am oy en eba S i a, r og orc v xe d a vT , uZv el es i wa r-
`tarigi qristesi~, Seqmnilia im cnobili Sesityvebis
moSobi saa.
analogiiT, rac ioane RvTismetyvelis mier macxovrisadmi
54 aRniSnuli epizodi unaTlesi dadasturebaa imisa, rom aris Tqmuli: `tarigi RmrTisaÁ~. magaliTad: `aha qriste,
nawarmoebis avtori ueWvelad TviTmxilvelia. tarigi RmrTisaÁ~ (i. 1.36; Sdr. hadiSuri: `aha esera qriste,
55 `xalxis~ Sesatyvisi Zvel qarTul teqstSi aris `amboxi~, kravi RmrTisaÁ~; Sdr. iqve 1.29). `tarigi qristesi~ araiS-
sparsuli warmomavlobis sityva, rac somxurSi imave formi- viaTad ewodebaT yovladwminda RvTismSobels da qalwul-

226 227
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

mowameebs (aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb vrclad ix. WeliZe, (`sakrvelebs~) `sulier margalitebs~ uwodebs. movitanT
literatura, gv. 99-105) wm. giorgi mTawmindelis Targmans: `sakrvelni ese asurast-
62 `sasZlosebr lamazad Semkuli~ - Sdr. `Suenierad vi- aniTgan da vidre hromadmde mimomqonan - sulierni ese mar-
Tarca sZali Semkuli~. i. abulaZes wyarod miTiTebuli aqvs galitni~ (saq. ekl. kalend. 1988, gv. 613).
gamocx. 21.2, sadac, eqvTimeseuli TargmaniT vkiTxulobT: 64 `ver momiTmina Cemma gulma~ - Sdr. `ver damiTmo gulman
`ierusalÀmi axali... viTarca sZali Semkuli qmrisa mimarT Cemman~. aRniSnuli gamonaTqvami, rac itevs figuralurobas,
TÂsisa~. es paraleli TavisTavad sagulisxmoa (yuradRebas rogorc Cans, sasaubro enidan aris iakobisgan Semotanili.
mivaqcevT aRniSnuli muxlis andria kesaria-kapadokieli- sagulisxmoa, rom es gamonaTqvami dRemde metyvelebaSia.
seul ganmartebaze, sadac axsnilia epiTeti `sZali~ da
65 `mcvelma ki miTxra me: es rom mcodnoda, ar SemogiS-
Tqmulia, rom `axal ierusalims~ apokalifsis avtori
vebdi Sen~ - es frazac imdenad gansacvifreblad realis-
uwodebs sZlad, `rameTu SeerTebul ars igi uflisa samkau-
liTa saRmrToÁTa~, i. imnaiSvilis gamoc., Zv. qarT. enis turia, rom kvlavac ueWvels xdis mTxrobelisgan ambis
kaTedris Sromebi, 7, Tb. 1961, gv. 106; sagulisxmoa, rom TviT mxi lvelobas.
xsenebuli `sZali~ iqve, - 21.9-Si, - saxeldebulia rogorc 66 `Cori~, i. abulaZis SeniSvniT, igivea, rac somxuri
`sZali kravisaÁ~, sadac `kravi~ Seesatyviseba berZnul `Wor~ da am toponimiT darubandi unda aRiniSnebodes
`arnion~-s da somxur `garn~-s), Tumca TviT `gamocxadebis~ (dasax. gamoc. gv. 058).
aRniSnuli gamoTqma, Tavis mxriv efuZneba esaias Semdeg
67 `borkilebisa ki - ar ganikuTvna~ - Sdr. `xolo
sityvebs: `ixarebs suli Cemi uflisa mimarT, rameTu ... vi-
borkilTaÁ ara Tavs-idva~, e.i. borkilebis moxsna ar
Tarca sZali, Semamko me samkauliTa~ (61.10). Zneli saTqme-
ivaldebula SuSanikma. aq termini `Tavs-idva~, rac sazoga-
lia, arsebobda Tu ara `apokalifsis~ qarTuli Targmani
dod `valdebulebis aRebas~, `pasuxismgeblobis tvirTvas~
iakob xucesis dros (sadReisod miiCneva, rom eqvTimem
pirvelma Targmna qarTulad es Zegli), magram `esaias niSnavs, rogorc Cans, mianiSnebs imaze, rom xsenebuli wmin-
winaswarmetyveleba~ rom uTuod arsebobda V s-Si qarTu- dani jaWvsac da borkilebsac RvTis gangebad anu RvTis
lad, es ueWvelia, Tanac esaias sityvebi gacilebiT axlos gangebiT masze dakisrebul sam oRvaweo valdebulebad
dgas Sinaarsobrivad `martvilobis~ zemore adgilTan, vi- racxda (rac bunebrivia). jaWvs, iZulebis Sedegad, igi
dre - `apokalifsisa~. Tmobs, magram borkilebis moxsnis uflebas (rac RvTivdade-
buli samoRvaweo movaleobisgan Tavis aridebad warmoCn-
63 borkilebiT samkaulebisebr Semkobiloba ucxo ar
deba) Tavis Tavs ver aZlevs da sikvdilamde inarCunebs maT.
aris saeklesio mwerlobisTvis. am mxriv SeiZleboda migve-
TiTebina wm. egnati antioqielis epistoleze efeselTa mi- 68 `am borkilebTan erTad~ - amas niSnavs motanil adgil-
marT, sadac xsenebuli mRvdelmowame Tavis borkilebs as iakobiseuli `miTurTiT~.

228 229
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

69 `saRvTo wesierebiT~ - Sdr. `wesierebiTa saRmrToÁ- da `locvisa~, niSnavs agreTve `aRTqmas~. amave termins gad-
Ta~. aRniSnuli Sesityveba, rogorc Cans, gulisxmobs samoR- moscems agreTve `epangelia~-s (iSviaTad `epangelma~-s), rac
vaweo gangebas, rac `dayudebuli~, ~Seyenebuli~ anu aske- `Zvel aRTqmaSi~ Zalian iSviaTad gvxvdeba da arsebiTad
tur RvawlSi myofi SuSanikisgan faqtobrivad samonazvno `axali aRTqmis~ kuTvnilebaa. kidev erTi termini, romel-
reglamentis zedmiwevniT dacvas moaswavebs (`wesiereba~ aq, ic Tumca aRTqmiTi SinaarsiT zemoganxilulebze ufro mniS-
safiqrebelia, Seesabamebodes berZnul `evtaqsia~-s). Sesa- vnelovania, magram Cvens mier amjerad mesame rigSia moqceu-
bamisad, aRniSnuli gamonaTqvamis Semdeg gamocemebSi mar- li da, Sesabamisad, naklebad vexebiT, radgan iakob xucesis
Tebuladaa dasmuli orwertili. `aRnaTquemTan~ terminologiuri kavSiri ara aqvs, gaxlavT
kargad cnobili da saRvTo werilSi mravalgzis damowmebu-
70 iakob xucesis gamonaTqvami `sulieri qnari~, vfiqrobT,
li `diaTeke~, rac `rjuldebiTi anderZis~, `brZanebulebiTi
sxvas arafers niSnavs, Tu ara saRvTo Rvawlis Jams moR-
danapirebis~ Sinaarss atarebs da, aqedan gamomdinare, Zvel
vawis mier fsalmunTa galobis aRvlenas saeklesio wesiT.
qarTulad iTargmneboda ara mxolod rogorc `aRTqumaÁ~ an
sakuTriv `qnari~ uTuod fsalmunebs niSnavs, `sulieri~ ki
`aRnaTquemi~, aramed agreTve – rogorc: `Sjuli~, `mcnebaÁ~,
imas gulisxmobs, rom Tumca, rogorc wm. ioane oqropiri
`mcnebaÁ aRTqumisaÁ~. rac Seexeb `evxe~-s da `epangelia~-s,
aRniSnavs, daviTis fsalmunebs galobs, cxadia, eklesiac,
damowmebulma nimuSebma aSkarad warmoaCina am ori `aRTqu-
magram galobs ara, daviTisebr, nivTieri qnariT 2, aramed -
mis~ garkveulwilad gansxvavebuli Sinaarsi. kerZod, pirve-
sulieriT anu saeklesio galobis wesiT, rac ganuyrelia
li maTgani ufro gulisxmobs msxverplSewirviTi daniSnuleb-
Rvawlisgan, askezisisgan, rasac `Seazavebs suliwminda~ da
is aRTqmas anu aRTqmas rogorc valdebulebas, rac unda Ses-
rac aris `sulismieri harmonia~, da `goniTi qnari~, rogorc
ruldes, maSin, roca meore xazgasmaa imgvar aRTqmaze, rasac
uwodebs mas wm. aTanase, anu esaa, origenesebr, igive, `qnari
samaxaroblo daniSnuleba aqvs. amgvarad, `diaTeke~ esaa
sulisa (suliwmindisa)~, riTac aRevlineba `yovelgvari
ufro rjuldebiTi aRTqma, `evxe~ - valdebulebiTi aRTqma,
tkbili musikis yovladmwyobri melodia~ (wm. ioane oqropi-
`epangelia~ - samaxaroblo aRTqma. axla gavixsenoT `mar-
ri). amasve niSnavs gamonaTqvami `daviTis qnari~, rogorc
tvilobis~ Sesabamisi adgili: `movidodes mamani da dedani
Tavad iakob xucesi uwodebs mas `martvilobis~ dasasruls:
aRnaTquemTa Sewirvad~. radgan termini `aRnaTquemi~ mkaf-
`daviTis qnariTa miT yovladZliersa RmerTsa da Zesa mis-
iod ukavSirdeba `Sewirvas~, ueWveli xdeba, rom masSi ig-
sa ufalsa Cuensa iesu qristesa vadidebdiT~ (aRniSnuli
ulisxmeba `valdebulebiTi anu msxverplSewirviTi aRTqma~,
sakiTxis Sesaxeb vrclad ix. WeliZe, literatura, gv. 107-
rac sakuTriv berZnuli `evxe~-s Sinaarss Seadgens. magali-
116).
Tad: `aRnaTquemad Senda ara Seiwiros~ (lev. 22.23);
71 `aRTqmulTa~ - Sdr. `aRnaTquemTa~. termini `aR- `SewireT ... aRnaTquemi Tqueni~ (II sj. 12.6); `aRnaTquemi...
naTquemi~ araiSviaTadaa damowmebuli saRvTo werilSi. Seswiro~ (II sj. 12.27); `Sevswiro aRnaTquami, romel
berZnulSi, upirvelesad, misi Sesatyvisia `evxe~, rac, gar- aRmeTqua~ (II mf. 15.7); `Seiwire aRnaTquemi Cemi (fs. 55.13)

230 231
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

da a.S. amrigad, aSkaraa, rom `martvilobis~ zemore Sesi- 75 `Zvirfas samoselze zrunvis sanacvlod~ - iakobis si-
tyveba `aRnaTquemTa Sewirva~ Zveli aRTqmis teqstidan mo- tyvebi `nacvalad WiWnauxtisa saqmisa~, Cveulebriv gaige-
mdinareobs, sadac `aRnaTquemi~ berZnuli `evxe~–s Sinaarss ba ase: `abreSumis xelsaqmis nacvlad~. termin `WiWnauxti-
atarebs (aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb vrclad ix. WeliZe, sa~ da mTeli konteqstis wyaroTmcodneobiTi Seswavla cx-
literatura, gv. 116-125) ads xdis, rom zemore gageba sruliad arazustia. Sesabam-
isi masalebi aaSkaravebs, rom `WiWnauxtisa saqme~ niS-
72 `keTrovnebis tkivili~ - Sdr. `ganborebisa salmobaÁ~.
navs iakinTis qsovilze, zogadad Zvirfas samoselze
termini `ganborebaÁ~ i. abulaZis mier dakavSirebulia somx-
mofiqralobas, amaze mzrunvelobas, amiT dakavebulobas,
ur `bor~-Tan, rac `keTrs~ niSnavs. sabac ganmartavs: `ganbore-
rac sakuTriv mdidar qalTa cxovrebis wesia, maTi intere-
ba - keTris sneuleba~ (ix. i. abul. dasax. gamoc., gv. 92). dRei-
sis sagania. swored es zizil-pipilebiT gataceba, farCa-
saTvis ar Cans damarwmunebeli argumenti zemore ganmarte-
atlasisa da oqroqsovilisken swrafva, Zvirfas Sesa-
baSi eWvis Setanisa, ris gamoc `ganborebas~ Cvenc `keTrovne-
moselze zrunva uaryo SuSanikma anu man mTlianad datova
bad~ vTargmniT, Tumca auxsnelia keTrovani qalis esoden
amgvari yofiTi siamovnebiT tkboba da mTeli yuradReba
Tavisufali misvla-mosvla. iqneb yuradReba migveqcia imaze,
macxovnebeli moRvaweobisken mimarTa (aRniSnuli sakiTxis
rom termini `bor~ somxurSi niSnavs ara mxolod `keTrs~,
Sesaxeb vrclad ix. WeliZe, literatura, gv. 129-177).
aramed `munsac~, rac, ar aris gamoricxuli, zemore `ganbore-
baSic~ igulisxmebodes. Tu `ganborebas~ mainc keTrovnebad 76 `daviTni~ - `martviloba~ adasturebs, rom `fsalmun-
gavigebdiT, mizanSewonilad warmoCndeboda misi dakavSire- Ta~ wigns qarTulSi uZvelesi droidanve `daviTni~ / `davi-
ba macxovris mier keTrovanTa gankurnebis epizodebTan (mr. Ti~ ewodeboda.
1.40-42; l. 17.12-13), Tumca Zvel qarTul redaqciebSi `keTro-
77 `gaxevebuli~ - Sdr. `dabuSebuli~ (i. abulaZe ganmar-
vans~ aRniSnavs, erTi mxriv, TviT `keTrovani~, meore mxriv ki
tavs: `dabuSeba, dabuSuveba: `daÃsna:, moduneba; gaSeSeba;
`ganboklebuli~ (da ara `ganborebuli~; somxurSia `borot~).
dabuJeba~, `Zv. qarT. leqs.~, gv. 106)).
73 `midi ierusalimSi~ - Sdr. `mived ierusalÀmd~. es si-
78 rogorc miuTiTebs i. abulaZe, `kari~ aq ktezifons
tyvebi da momdevno uwyeba mogvi qalis ierusalimSi mogza-
gulisxmobs.
urobis Sesaxeb TvalnaTlivi dadasturebaa ierusalimTan
qarTlis qristianTa piligrimuli (momlocvelobiTi) kav- 79 `SeuTvala~ - es gaazreba aqvs motanil adgilas iakob-
Sirisa uadresi epoqidanve. iseul sityvas `mihrqua~ (Sdr. i. abulaZis ganmarteba:
`mirquma - SeTvla~, `leqs~, gv. 249).
74 `Seismina~ - Sdr. iakobiseruli `Seiwynara~, rac
swored imas niSnavs, rom mogvyofilma qalma `miiRo~ anu 80 `perangi~ - Sdr. Zv. `palekarti~. i. abulaZe ganmar-
`Seismina~ SuSanikisgan namcnebi da imoqmeda kidec Sesabam- tavs: `palekarti~ - `kvarTi, grZeli samoseli~. sabas mi-
isad. TiTebiT `palekarti~ (`palegavti~, palikarti~) igivea,

232 233
SeniSvnebi wameba wminda mowame SuSanik dedoflisa

rac `podiri~, xolo es ukanaskneli misgan asea ganmarte- Cvens mier ukve gamoTqmuli azrisa, rom `andrianes da ana-
buli: `samoseli, Semcveli sxeulisa mklavTagan ferÃTam- toles martviloba~ qarTulad Targmnili iyo, rodesac ia-
de, msgavsi kvarTisa (perangisa)~. d. CubinaSvili aseT gan- kobi Tavis naSroms werda. xsenebuli Targmani gansakuTre-
martebas gvawvdis: `podiri, varmandi, monazonT wamosasx- buli arqaulobis gamo mravalmxriv Sesaswavli Zeglia.
ami~. termini `palegavti// paregavati~ vlindeba gamosl. pirveli sagulisxmo gamokvleva da TviT publikaciac
36.34 muxlSi: `qmnes paregavati zezisa qmnulqsoili ahr- (paralelur somxur teqstTan erTad) i. abulaZes ekuTvnis,
onisTÂs da ZeTa misTa” (B da, albaT, O; Sdr. S: `da uqmnes magram Sesaswavli kvlavac bevria da sasurveli iqneboda
kuarTebi igi zezisa saqme qselisaÁ ahrons da ZeTa misTa”). teqstis xelaxali publikaciac bodleanuri nusxis gaTval-
igive muxli AK nusxebSi aseTi saxisaa: `da uqmnes kuarTebi iswinebiT, romelic sayuradRebo variantul sxvaobebs Se-
igi zeezisa saqme qslisaÁ ahrons da ZeTa misTa~. egeve ter- icavs (magaliTad sayuradRebo leqsikuri erTeuli `avJan-
mini damowmebulia `jerasimes cxovrebaSi~: `erTi palegav- da~, razec sagangebod msjelobs i. abulaZe, xsenebul nusx-
ti da fiCÂ erTi da kukuli~ (`mamaTa cxorebani~, gv. 313.22; aSi warmodgenilia ufro arqauli formiT `avJandak~).
Sdr. berZn. `kolobion~, rasac ase ganmartavs lempi: `mok-
82 `aRvsebis SvideulSi~ - Sdr. Zv. `aRvsebisa zatiksa~.
lesaxeloebiani samosi, gansakuTrebiT monazvnebisaTvis~).
termini `zatiki~ zemore SesityvebaSi unda niSnavdes ara
81 `Cemi silamazis mSveniereba~ – Sdr. `SuenierebaÁ sike- `dResaswauls~, aramed zogadad `Svideuls~, xolo `aRvse-
Tisa CemisaÁ~. Sesityveba `SuenierebaÁ sikeTisaÁ~ sakmaod bis~ anu `pasqalur~ `Svideulad~ iakobis dros marTlma-
uCveulo gamonaTqvamia, radgan Zvel qarTulSi `sikeTec~ didebeli eklesia `vnebis kviriakes~ saxeldebda da ara
`Suenierebas~ niSnavs. xsenebul sityvebSi gvesmis gamoZax- `brwyinvale Svideuls~ (aRniSnuli terminebis Sesaxeb vr-
ili zemoT ramdenimegzis miTiTebuli Zeglisa `martÂlo- clad ix. WeliZe, literatura, gv. 215-272).
baÁ andrianÀsi da anatolÀsi~. mxedvelobaSi gvaqvs, ker-
Zod, Semdegi adgili: `nu mixedav Suenierebasa sikeTisa
Senisasa ~ (ix. `wamebaÁ wmidaTa mowameTaÁ andrianÀsi da
colisa misisa anatolÀsi da maT Tana mowameTaÁ, romelni
nikomidia qalaqsa iwamnes~, gamosca i. abulaZem, Sromebi, I,
1975, gv.205). sagulisxmoa, rom aRniSnul adgilas xsenebu-
li `martvilobis~ qarTuli teqsti sxvaobs berZnul-somx-
urisgan. es momenti mniSvnelovania, radgan gvidasturebs,
rom iakobi mis mier gamoyenebul sintagmas `SuenierebaÁ
sikeTisaÁ~ iRebs `andrianes da anatoles martvilobis~
sakuTriv qarTuli Targmanidan, rac kidev erTi mowmobaa

234 235
evstaTi mcxeTelis
martviloba

236 237
winaTqma

yofili mogvi gvirobandaki, romelsac naTlisRe-


bisas berZnuli saxeli `evstaTi" anu, qarTuli Targ-
maniT, `keTiladmdgomi~ ewoda, marTlac `keTilad~ anu
mxned daudga sulier mters da xorciel tanjva-wame-
baTa Rirseuli daTmeniT martviluri gvirgvinis mim-
Rebi gaxda. misi Rvawlis amsaxveli Zegli, romlis av-
toric samwuxarod ucnobia, ara mxolod uadres
qarTul martvilologiur, aramed VI s-is Sua wlebis
qarTlis utyuar saistorio dokumentsac warmoad-
gens da Tavisi gansakuTrebuli sulier-faqtobrivi
Rirebulebis gamo, vfiqrobT, gacilebiT met yura-
dRebas unda iqcevdes. kerZod, es Zegli `wminda SuSan-
ikis martvilobasTan~ erTad uTuod unda iyos Seta-
nili saskolo programaSi. `evstaTis martviloba~
gamorCeulad faseulia wminda werilis, kerZod ki sax-
areba-oTxTavis uadresi qarTuli redaqciebis (saxel-
dobr, e. w. `hadiSuri redaqciis~) teqstobrivi Seswav-
lis aspeqtiT. am ZeglSi mokled gadmocemuli bibli-
uri istoria, gansakuTrebiT ki macxovris gamomxs-
nelobiTi moRvaweoba, uaRresad sayuradRebo wyaroa
bibliis mkvlevarTaTvis.

238 239
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

TTuesa ivlissa kT ivlisis Tvis 29-Si

martÂlobaÁ da moTminebaÁ wmidisa martviloba da moTmineba wminda


evstaTi mcxeTelisaÁ 1 evstaTi mcxeTelisa

I. welsa meaTesa xuasros mefisasa da arvand guSnaspisa 1. xuasros mefis meaTe wels da qarTlSi arvand guS-
marzapnobasa qarTlisasa movida kaci erTi sparseTiT, soflisa naspis marzapnobisas1 movida sparseTidan, sofel arSa-
arSakeTisaÁ, ZÀ mogÂsaÁ. da warmarT iyo igi, da saxeli erqua keTidan, erTi kaci, mogvis Ze. warmarTi iyo igi da mas sax-
mas gÂrobandak, da dRiTa yrma iyo igi viTar ocdaaT wlis. elad erqva gvirobandaki. asakiT2 Wabuki3 iyo igi, daaxloe-
da movida igi qalaqad mcxeTad da iswavleboda Ãelsa biT 30 wlis.
meÃamleobisasa. da xedvida igi rCulsa qristeaneTasa da msax- movida igi qalaq mcxeTaSi da ganiswavleboda mewaRe-
urebasa qristÀssa da wmidisa juarisa Zalisa Cinebasa. obis xelobaSi. xedavda igi qristianebis sjuls, qristes
Seiyuara man rCuli qristeanobisaÁ da hrwmena qriste. da vi- msaxurebas da wminda jvris Zalis gamoCinebas. Seiyvara
Tar iswava meÃamleobaÁ, iTxova man coli qristeanÀ da TÂT man qristianebis sjuli da iwama qriste, xolo rodesac
qristeane iqmna da naTeli moiRo. xolo naTliscemasa missa iswavla mewaReoba, iTxova man qristiani coli, Tavadac
uwodes saxeli evstaTi. da cxovndeboda wmidaÁ evstaTi qristiani gaxda da naTeliRo, xolo naTliscemisas uwodes
qristeanobasa Sina da saTnoebasa qristÀssa. mas saxeli evstaTi. da cxovrobda wminda evstaTi qris-
II. mas Jamsa Sekrbes sparsni, romelni mcxeTad iyvnes, me- tianobiT da qristes saTnoebiT.
jadageni da meÃamleni, tozikobdes, da miavlines netarisa 2. im dros Seikribnen sparselebi, romlebic mcxeTaSi
evstaTisa da hrques: `moved da guerTe Suebasa amas Cuensa". iyvnen, mejRaneebi4 da mewaReebi, da, tozikobdnen ra,
xolo netarman evstaTi ganicinna da hrqua maT: `Tqueni SeuTvales netar evstaTis da uTxres: `modi da Semogvi-
tozikica bnel ars, da Tquen, metozikenica, bnel xarT. xolo erTdi Cvens gancxromaSi”. magram netarma evstaTim gaici-
me qristÀs beWedi momiRebies da qristÀs toziksa vtozikob, na da uTxra maT: `Tqveni tozikic5 bnelia da Tqven, metozi-
rameTu qristÀs beWdiTa aRbeWdul var da bnelsa magas gan- keebic6, bnelni xarT. xolo me qristes beWedi mimiRia da
Sorebul var". qristes toziks vtozikob7, radgan qristes beWdiT var
aRbeWdili da mag sibneles ganveSore”.
1
xelnawerebis nusxa: A: H 341, B: A 130, C: A 170, D: A 176, E: H 2977,
F: H 1672, G: S 3637, H: M 21, I: H 2121.

240 241
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

da viTar toziki igi gardaiÃades, Sekrbes iginive mejad- rodesac toziki gadaixades, Seikribnen igive mejRa-
ageni da meÃamleni da zraxva-yves winaSe ustamissa, mcxeTel neebi da mexamleebi, moiTaTbires mcxeTeli erisTavis us-
cixisTavisasa, da Tques: `aqa kaci erTi ars Cuenisa rCulisa- tamis winaSe da Tqves: `aq aris erTi kaci Cveni sjulisa,
gani da Cuen Tana toziksa ara movidis da cecxli ara gamos- CvenTan tozikze ar modis, cecxls ar gamoscems da Cvens
cis da Cuensa rCulsaca hgmobs da Cuen guaginebs da ityÂs, sjulsac gmobs, Tanac gvaginebs Cven da ambobs, rom me qris-
viTarmed me qristeane varo. xolo aw Sen mouwode da hkiTxe, tiani varo. axla ki Sen mouxme da gamohkiTxe, radgan am
rameTu amas qalaqsa Sina Ãelmwife xar". qalaqSi xelisufali xar”.
da ustam, cixisTavman mcxeTisaman, ismina maTi ustamma, mcxeTis cixisTavma, moismina maTi [naTqvami]
evstaTisTÂs da miavlina erTi mÃedarTagani mowodebad ne- evstaTis Sesaxeb da gaagzavna erT-erTi mxedari netari
tarisa evstaTisa, da mrisxaned hrqua: `giwess Sen cixisTavi". evstaTis mosaxmobad, romelmac mrisxaned uTxra mas: `gix-
xolo wmidaÁ evstaTi mcired Sebrkolda da unda moride- mobs Sen cixisTavi”.
baÁ. da merme ganizraxa da Tqua: `ese moyuasni Cemni arian, xolo wminda evstaTi odnav Seferxda da undoda
amaTgan\Ra SeviSino, merme didTa mTavarTa winaSe viTar garideba, magram Semdeg gaifiqra da Tqva: `eseni Cemi ax-
warvdge?! aramed mivide misa da cxadad aRviaro qriste, loblebi arian. Tu amaTganac SevSindebi, Semdeg did mTa-
rameTu masmies wmidisa evangelesagan, viTar-igi Tqua: varTa winaSe rogor warvdge?! piriqiT, mival masTan da
`romelman aRmiaros me winaSe kacTa, aRviaro meca igi winaSe cxadad vaRiareb qristes, radgan msmenia wminda saxarebi-
mamisa Cemisa zecaTaÁsa, da romelman uvar-myos me winaSe kac- sgan, uTqvams ra ase: `vinc maRiarebs me adamianebis winaSe,
Ta, uvar-vyo igi meca winaSe mamisa Cemisa, romel ars caTa mec vaRiareb mas Cemi zecieri mamis winaSe, da vinc uarmy-
Sina". da daiwera juari Sublsa da gulsa da Tqua: `ufali ofs me adamianebis winaSe, mec uarvyof mas Cemi mamis winaSe,
Cem Tana". romelic aris caTa Sina”8, gadaiwera man jvari Sublze
da gulze da Tqva: `ufali CemTanaa”9.
da movida igi netari evstaTi da warmodga winaSe ustam
da movida netari evstaTi da warmodga igi mcxeTeli
cixisTavisa mcxeTelisa. da mwodebelman man hrqua ustams: `ese
cixisTavis ustamis winaSe. wargzavnilma uTxra ustams: `esaa
ars Cuenisa rCulisa momaginebeli". da mixeda cixisTavman man
Cveni sjulis maginebeli”. mixeda cixisTavma netar evstaTis
netarsa evstaTis da hrqua: `Sen getyÂ, kaco, miTxar me, rom-
da uTxra: `Sen geubnebi, adamiano, miTxari me, romeli qvey-
lisa soflisaÁ xar, anu romlisa qalaqisaÁ, anu romeli rCu-
nisa xar an romeli qalaqisa anda romeli sjuli gaqvs”?
li gipyries"?
wminda evstaTim uTxra mas: `me sparseTis qveynisa
xolo wmidaman estaTi hrqua mas: `me soflisa sparseTi-
viyavi, arSakeTis xevidan. qalaq ganZakisa viyavi. Cemi mama
saÁ viyav, Ãevisa arSakeTisaÁ, qalaqisa ganZakisaÁ viyav. mamaÁ
mogvi iyo da mec mogvobas maswavlida, magram me mogvoba
Cemi mog iyo da meca moguebasa maswavebda, da me moguebaÁ
ar vindome, radgan qalaq ganZakSi qristianebi ufro met-
ara Tavs-videv, rameTu ganZaks qalaqsa qristeaneni ufroÁs
ni arian da [hyavT maT] episkoposi da mRvdlebi. swored

242 243
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

arian da ebiskoposi da mRdelni, da maTgan-Ra yovelsa maTgan yvelafers Cavwvdi, radgan yvela sjulze aRmate-
zedamiviwie, rameTu ufroÁs ars yovelsa rCulsa qriste- bulia qristianoba ... vidre uRvToeba10. da axla me qriste
anobaÁ, vidre ... uRmrToebaÁ. da aw me qriste mrwams da mwams da qristes msaxurebaSi var”.
qristÀs msaxurebasa Sina var". xolo ustam cixisTavma uTxra mas: `aravin daganebebs
xolo ustam cixisTavman hrqua mas: `aravin giteos qristÀs qristes msaxurad yofnas da Tu mSvidobianad ar datoveb
msaxuryofad da Tu mSÂdobiT ara ganuteo sicofÀ ege, tan- mag sicofes, didi tanjva moiweva Senze”. xolo wminda
jvaÁ didi moiwios Sen zeda". xolo wmidaman evstaTi hrqua: evstaTim uTxra: `araTu marto tanjvisTvis var gamzade-
`ara xolo Tu tanjvad ganmzadebul var qristÀs siyuaruli- buli qristes siyvarulis gamo, aramed sikvdilisTvisac
saTÂs, aramed sikudidca Tavi Cemi ara mewyalis". Cemi Tavi ar mebraleba”.
viTar ixila ustam gulsmodgined damtkicebaÁ netarisa rodesac naxa ustamma gadawyvetilad SeuZravoba ne-
evstaTisi, ganizraxa da Tqua: `amis kacisa patiJi me araraÁ tari evstaTisa, awon-dawona da Tqva: `am adamianis aranai-
Ãel\mewifebis, arca aRbmaÁ Zelsa, arca pyrobilebaÁ, aramed ri dasjis uflebamosili me ar var, arc Zelze gasmis, arc
waruZRuano ege tfiliss qalaqsa arvand guSnasps, qarTlisa Sepyrobisa, aramed wavuyvan mas qalaq TbilisSi arvand
marzapansa, da raÁ-igi Sehgvandes, man uyos, rameTu yovlisa guSnasps, qarTlis marzapans, da rac Sesaferisi iqneba, igi
kacisa qarTlisa mas Ãel-ewifebis sikudili da cxorebaÁ". uzams, radgan qarTlis yvela adamianis sikvdili da sic-
da ubrZana ustam, cixisTavman mcxeTisaman, orTa mÃedar- ocxle mis uflebamosilebaSia”.
Ta waryvanebaÁ netarisa evstaTisi tfiliss. da Sekrbes igive da ubrZana ustamma, mcxeTis cixisTavma, or mxedars
mejadageni da meÃamleni da movides ustamisa da hrques: `arian netari evstaTis TbilisSi wayvana. maSin Seikribnen igive
mejRaneebi da mewaReebi, mividnen ustamTan da uTxres:
aqa sxuanica Cuenisa rCulisani da iginica qristeane arian, da
`arian aq sxvebic Cveni sjulisa da isinic qristianebi ari-
maTica brZane mowodebaÁ da tfiliss maTica waryvanebaÁ".
an. brZane imaTi xmobac da maTi wayvanac TbilisSi”.
xolo ustam hrqua maT: `vin arian igini"? da maT uTxres
ustamma uTxra maT: `vin arian isini?” maT auwyes imaTi
saxelebi maTi da hrques: `erTsa guSnak hrqÂan da erTsa bax-
saxelebi da uTxres: `erTs guSnaki hqvia, meores baxdia-
diad, erTsa burzo, erTsa panaguSnasp, erTsa perozak, erTsa
di, mesames burzo, meoTxes panaguSnaspi, mexuTes peroza-
zarmil, erTsa stefane".
ki, meeqvses zarmili, meSvides stefane”.
da ubrZana ustam mowodebaÁ maTi, xolo gankiTxvaÁ maTi
brZana ustamma maTi xmoba, magram aranairi maTi gansja
araraÁ yo, garna amaT rvaTaÁve SekrvaÁ brZana da warcemaÁ
ar mouxdenia, mxolod am rvaves Sekvra da TbilisSi arvand
tfiliss arvand guSnasps, marzapansa qarTlisasa, da esreT
guSnaspTan, qarTlis marzapanTan, gagzavna brZana, Tan ase
mihrqua: `ese kacni Cuenisa rCulisani iyvnes da qristeaneTa
SeuTvala mas: `es adamianebi Cveni sjulisa iyvnen da qris-
rCuli upyries, xolo me Sevipyren da Sen, ufalsa, migiZRu-
tianTa sjuli aqvT, me ki Sevipyari isini da Sen, batons, ga-
anen, rameTu Sen Ãel\gewifebis magaTi gankiTxvaÁ".
mogigzavne, radgan Sens uflebamosilebaSia maTi gansja”.

244 245
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

III. da warudginnes ese rvanive winaSe marzapansa, xolo man 3. da warudgines es rvave marzapans, man ki uTxra maT:
hrqua maT: `vinani xarT, anu romeli rCuli gipyries"? da maT `vinani xarT, an romeli sjuli gaqvT?” yovelma maTganma
uTxres kacad-kacadman sofeli TÂsi da dabaÁ TiToeulisaÁ saTiTaod auwya Tavisi qveyana da daba, da yvelam uTxra:
da hrques yovelTa: `mamulsa-Ra zeda rCulsa viyveniT, spars- `mamiseul sjulze rodesac viyaviT, sparselebis sjuli
Ta rCuli vicodeT, xolo raJams qarTlad SemovediT da vicodiT, magram rodesac qarTlSi SemovediT da qris-
qristeaneTa rCuli vixileT, qristeane viqmeniT da aw qriste- tianebis sjuli vnaxeT, qristianebi gavxdiT da axla qris-
ane varT, rameTu qristeaneTa rCuli wmida da sulnel arn da tianebi varT, radgan qristianTa sjuli wmindaa da sur-
friad keTil da Suenier ars, xolo sxuaÁ rCuli ver eswore- nelovani. metad kargia igi da mSvenieri, xolo sxva sju-
bis rCulsa qristeaneTasa". li ver gauTanabrdeba qristianTa sjuls”.
xolo sityÂsmimgebel iyo maT Soris msajulisa mimarT xolo amaT Soris msajulisadmi pasuxis gamcemi netari
netari evstaTi. da viTar esmnes eseviTarni sityuani maTgan, evstaTi iyo. rodesac [msajuls] amgvari sityvebi moesma
guli ganuwyra da ubrZana msaxurTa TÂsTa pirsa cemaÁ netar- maTgan, guli ganurisxda da ubrZana Tavis msaxurebs, rom
TaÁ maT da gare ganyvanebaÁ maT yovelTaÁ da ubrZana: `dahyÂ- saxeSi ecemaT am netarebisTvis da gareT gaeyvanaT yvela-
neT magaT Tavi da wueri da ganuÃuriteniT magaT cxÂrni da ni, Tanac brZana: `moparseT magaT Tma da wveri, gauxvriteT
jaWÂ dasdeviT qedsa magaTsa da borkilni SeusxeniT ferÃ- magaT cxvirebi, jaWvi daadeT magaT kiserze, borkilebi
Ta, da SesxeniT egeni sapyrobilesa da, Tu vinme aRiaros ma- SeasxiT fexebze da SesviT egeni sapyrobileSi, xolo Tu
gaTganman mamuli rCuli, ganuteveT da Cemda moawieT, da me vinme maTgani aRiarebs mamiseul sjuls, gauSviT da CemTan
ganvamdidro igi boZiTa didiTa; xolo romelman mamuli rCu- moiyvaneT, me ki gavamdidreb mas didi saboZvariT, magram
vinc mamiseul sjuls ar aRiarebs, igi sapyrobileSi
li ara aRiaros, igi sapyrobilesa Sina mokuedin".
mokvdes”.
da viTar esma marzapnisa sityuaÁ igi: `romelman aRiaros,
rodesac gaigones marzapnis sityva, rom `vinc aRiarebs.
igi vacxovno, da romelman ara aRiaros mamuli rCuli, sapy-
imas vacocxlebo, da vinc ar aRiarebs mamiseul sjuls,
robilesa Sina mokuedino", mas Jamsa eSmaki mouÃda gulsa bax-
sapyrobileSi mokvdeso”, maSin eSmaki Seuvida11 baxdiadisa
diadissa da panaguSnaspissa da uvar-yves qristÀ da uRmrToe-
da panaguSnaspis guls, uaryves qriste da uRvToeba aRi-
baÁ aRiares. xolo maT nawili juarismcumelTa Tana miiRes.
ares, ris gamoc maT jvarmcmelebTan miiRes nawili, xolo
xolo netari evstaTi da guSnak da burzo da perozak da
netari evstaTi, guSnaki, burzo, perozaki, zarmili da
zarmil da stefane gulsmodgined da mtkiced dges sarwmu-
stefane gadawyvetilad da mtkiced idgnen qristes sarw-
noebasa zeda qristÀssa. da viTar uTxres marzapansa mas, vi-
munoebaze. rodesac uTxres marzapans, rom orma maTganma
Tarmed orTa maTganTa aRiares mamuli rCuli, ganixara marza-
aRiara mamiseuli sjuli, gaixara marzapanma, brZana maTi
panman da brZana SeyvanebaÁ maTi da inaÃiT daisxna igini da
Semoyvana, gverdiT daisva isini da hpirdeboda maT did
uqadebda maT safasesa didsa da keTilad pyrobasa. xolo ne-
simdidres da kargad mopyrobas, xolo netari evstaTisa

246 247
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

tarisa evstaTisi da sxuaTa moyuasTa misTaÁ brZana Tavisa da da misi sxva megobrebisTvis brZana Tavisa da wveris mo-
wuerisa dayuenaÁ da jaWÂsa qedsa dadebaÁ da borkiliTa sapy- parsva, kiserze jaWvis dadeba da borkilebiT Casma maTi
robilesa SesxmaÁ maTi. xolo msaxurTa maT aRasrules brZa- sapyrobileSi. msaxurebma aRasrules marzapnis brZaneba,
nebaÁ marzapnisaÁ mis; da dayÂnnes igini TmiTa da wueriTa, da moparses maT Tma da wveri da jaWviTa da borkiliT sapy-
jaWÂTa da borkiliTa sapyrobiled Seayennes. xolo baxdiads robileSi Caagdes, xolo baxdiadsa da panaguSnasps [marza-
da panaguSnasps nugeSinis-sca da ganutevna igini, xolo safa- panma] nugeSi sca da gauSva, is simdidre da sikeTe ki, rasac
sesa da keTilsa, romelsa uqadebda maT, arca fsiridi erTi hpirdeboda maT, araferi misca, erTi kalaTic12 ki.
misca maT. wminda evstaTi da misi sxva megobrebi Sepyrobilebi
xolo wmidaÁ evstaTi da sxuani igi moyuasni misni pyro- iyvnen TiTqmis eqvsi Tve. da eqvsi Tvis Semdeg sparselTa
bil yvnes viTar equs TTue oden. da Semdgomad equsisa TTÂsa mefis wargzavnili13 movida arvand guSnaspTan. rodesac
mwodebeli sparsTa mefisaÁ moiwia arvand guSnaspisa. da vi- mefisken miemarTeboda marzapani, Seikribnen qarTlis
Tar waremarTeboda marzapani igi mefisa mis, Sekrbes qarTlisa mTavrebi da marzapnis gasacileblad movidnen.
mTavarni, marzapnisa mis jmnad movides. rodesac unda amxedrebuliyo marzapani, adgnen qarT-
raJams amÃedrdeboda marzapani igi, aRdges mTavarni lis mTavrebi, samoel qarTlis kaTalikosi, grigol qarT-
qarTlisani da samoel qarTlisa kaTalikozi da grigol lis mamasaxlisi, arSuSa qarTlis pitiaxSi da sxva sefew-
qarTlisa mamasaxlisi da arSuSa qarTlisa pitiaxSi da sxuani ulebi14, da uTxres marzapans: `vevedrebiT mag Sens ufle-
sefewulni da marzapansa hrques: `vevedrebiT Sensa magas ufle- bamosilebas, erT saTxovars gTxovT”. man ki uTxra maT:
basa, saTxovelsa erTsa gTxovT". xolo man hrqua maT: `TquT, `TqviT, rac gnebavT. ra unda iyos, rasac Tqven ar mogma-
dlebT?” yvelam uTxra: `gevedrebiT Sen, rom inebo Sen, ba-
raÁca gnebavs. raÁmca iyo, romeli Tquen ara migmadle"? xolo
tono, im mcxeTeli adamianebis gaSveba, romlebic qris-
maT yovelTa hrques: `gevedrebiT Sen, jer-giCndin Sen, ufa-
tianobisTvis sapyrobiles arian gadacemulebi”. uTxra maT
lo, gantevebaÁ kacTaÁ maT, romelni-igi mcxeTelni qriste-
marzapanma: `is adamianebi mosaklavebi Candnen, magram Tqve-
anobisaTÂs sapyrobiled micemul arian". hrqua maT marzapanman
ni SuamdgomlobiT gavuSveb maT”. gadauxades madloba da
man: `igi kacni mosaklavad Sehgvandes, xolo TqueniTa oxiTa
manac brZana imaTi gaSveba. gamoiyvanes isini sapyrobil-
ganutevne egeni". xolo maT madli misces mas. da ubrZana
idan da movidnen TavianT saxlebSi qristianobiT. da
gantevebaÁ maTi. da gamoiyvannes igini mier sapyrobiliT da
RvTissaTnod cxovrobden es netarebi. zogma maTganma dro-
movides igini vanad TÂsa qristeanebiT. da saTnod RmrTisa
Ta ganmavlobaSi Seisvena15, RvTis nebiT, zogi ki cocxalia.
cxondebodes netarni igi. da romelmanme maTganman nebiTa Rm-
xolo imaTgan, romlebmac uaryves qriste, baxdiadi
rTisaÁTa Seisuena Jamad-Jamad da romelnime cocxal arian.
eSmakeuli gaxda da mZimed mokvda, xolo ubadrukma pana-
xolo romelTa-igi uvar-yves qristÀ, baxdiad eSmakeul-
guSnaspma glaxakobiT gardavlo dReni, romelsac puri ar
iqmna da Znelad mokuda, xolo ubadrukman panaguSnasp glax-
hqonda saWmelad da sxeulis safarveli ar moepoveboda

248 249
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

akobiTa agna dReni, romelsa puri saWmlad ara aqunda da samoslad. sanam cocxali iyo, mwuxarebiT da gaWirvebiT
ÃorcTa safarveli samoslad ara epoveboda, da vidre-igi iyo misi dReebi.
cocxal iyo, urviT da WiriT iyvnes dReni misni.

IV. da Semdgomad samisa wlisa Semovida veJan buzmir 4. sami wlis Semdeg Semovida veJan buzmiri qarTlis
qarTlsa marzapnad. da warvides sparsni mcxeTiT, Semasmenelni marzapnad. da wavidnen sparselebi, netari evstaTis dam-
netarisa evstaTisni, tfiliss da wardges winaSe veJan buzmir bezReblebi, mcxeTidan TbilisSi, wardgnen isini marza-
marzapnisa da hrques: `kacni arian mcxeTas Cuenisa rCulisani pan veJan buzmiris winaSe da uTxres: `arian Cveni sjulis
da gandgomil arian igini Cuengan da qristeanoben. aw gan- adamianebi mcxeTaSi, romlebic gandgomilebi arian Cven-
kiTxvaÁ maTi Tquen Ãel-gewifebis". da ubrZana veJan buzmir gan da qristianoben16. axla maTi gansja Tqvens uflebam-
orTa mÃedarTa warslvaÁ da mowodebaÁ wmidisa evstaTisi da osilebaSia”. ubrZana veJan buzmirma or mxedars wasvla
stefanÀsi. da viTarca mivides mÃedarni igi, hrques evstaTis da moxmoba wminda evstaTisa da stefanesi. rodesac mivid-
da stefanes: `giwess Tquen marzapani". da hrques: `movalT nen mxedrebi, uTxres evstaTis da stefanes: `gixmobs Tqven
Tquen Tana, aras viurviT, arca gueSinis". marzapani”. maT uTxres: `movdivarT TqvenTan erTad, aras
da viTar waremarTebodes evstaTi da stefane tfiliss, vwuxvarT, arc gveSinia”.
hrqua evstaTi sidedrsa TÂssa da colsa da SvilTa TÂsTa da da roca unda wasuliyvnen evstaTi da stefane Tbilis-
mona\mÃevalTa TÂsTa: `jmnulmca var me Tquengan, rameTu me Si, uTxra evstaTim Tavis sidedrs, cols, Tavis Svilebs
da Tavis mona-mxevlebs: `gSordebiT Tqven, radgan me aq aRar
aqa arRara moqcevad var, da qristÀ me ara uvar-vyo, da maT me
Semovbrundebi. qristes me ar uarvyof da isini me aRar
arRara ganmiteon cocxlebiT,
gamiSveben cocxals. xolo Cemi sikvdili TbilisSi moxde-
xolo sikudili Cemi tfiliss yofad ars sapyrobilesa da
ba sapyrobileSi da Tavi momekveTeba me, Cemi sxeuli ki aqve
Tavi mokueTad ars Cemda, xolo guami Cemi moiwios aqave nebiTa
mova RvTis nebiT”.
RmrTisaÁTa".
uTxra ra es, yvelas ganeSora, maT ki, yvelam, gadaiw-
da viTarca ese hrqua, ijmna yovelTagan. da maT yovelTa
eres jvari. da gaemarTnen Tbilisisken is da stefane mxe-
daiweres juari da waremarTnes tfiliss igi da stefane mÃe-
drebTan erTad, xolo ojaxis wevrebi, naTesavebi da ax-
darTa maT Tana, xolo saxleulni, naTesavni da TÂsni
loblebi mistirodnen ukan. rodesac mdinaris gaRma velze
mostirodes ukuana. da viTar wiaRÃdes velad da miiwines
gadavidnen da miaRwies mcxeTis wminda jvars, aRapyro
winaSe juarsa mcxeTisasa, aRipyrna Ãelni wmidaman evstaTi
Tavisi xelebi wminda evstaTim da Tqva: `ufalo RmerTo
da Tqua: `ufalo RmerTo, iesu qriste, ukueTu Rirs-myo me
ieso qriste, Tuki Seni saxelisaTvis sikvdilis Rirsad
sikudilsa saxelisa SenisaTÂs qristeanebiT, ÃorcTa CemTaÁ
gamxdi qristianobiT, nu inebeb Cemi sxeulis gareT gagde-

250 251
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

nu jer-giCns gangdebaÁ garÀ da SeWmaÁ ZaRlTaÁ da mfrin- bas da ZaRlebisa da cis frinvelebisgan SeWmas, aramed
velTa cisaTaÁ, aramed ÃorcTa CemTaÁ brZane aqave moqcevaÁ brZane Cemi sxeulis aqve mobruneba da mcxeTaSi damarxva,
da damarxvaÁ mcxeTas, sadaca naTel-miRebies". sadac var naTelRebuli".
viTarca ese sityuaÁ Tqua netarman evstaTi, juarsa rodesac es sityvebi Tqva netarma evstaTim, Tayvani sca
Tayuanis-sca da ijmna krebulisa misgan, da waremarTnes jvars, ganeSora iqaur krebuls da gaemarTnen Tbili-
tfiliss. da viTarca mivides mÃedarni igi, warudgines sisken. rodesac mividnen is mxedrebi, waradgines evstaTi
evstaTi da stefane winaSe veJan buzmir marzapnisa da Tques: da stefane marzpan veJan buzmiris winaSe da Tqves: `eseni
`ese arian axalqristeaneni igi mcxeTelni". xolo veJan buzmir arian is mcxeTeli axalqristianebi". veJan buzmirma uTxra
hrqua evstaTis da stefanes: `vinani xarT, anu romeli rCuli evstaTis da stefanes: `vin xarT an ra sjuli gaqvT?" maSin
gipyries"? da aRdges asurni mTavarni kacni stefanÀsTÂs da wamodgnen sirieli Tavkacebi17 stefanes gamo da uTxres:
hrques: `ese kaci Cuen viciT, Cueni mdaburi ars, mamaÁ da dedaÁ `es kaci Cven viciT, Cveni Tanamemamulea. magisi mama, deda,
da Zmani da dani magisni qristeane arian da egeca qristeane Zmebi da debi qristianebi arian da egec qristiania". da
ars". xolo stefane maTiTa miT sityÂTa ganuteves, xolo wmi- maTi sityvebiT stefane gauSves, xolo wminda evstaTis
dasa evstaTis hrqua: `Sen vinaÁ xar, anu romliTa rCuliTa [marzpanma] uTxra: `Sen saidan xar, an kidev romeli sju-
scxondebi?" liT cxovrob?"
wmidaman evstaTi Tqua: `ukueTu mkiTxav, ismine guls- wminda evstaTim Tqva: `Tu mekiTxebi, ismine gulm-
modgined da giTxra Sen yoveli. me viyav queyanisa sparseTi- odgined da getyvi Sen yvelafers. me viyavi sparseTis qvey-
saÁ, Ãevisa arSakeTisaÁ, qalaqisa ganZakisaÁ. da mamaÁ Cemi mog nidan, arSakeTis xevidan, qalaq ganZakidan. Cemi mama mogvi
iyo da Cemi Zmebic mogvebi iyvnen. mama mec mogvobas maswav-
iyo da Zmani Cemni moguni iyvnes, da meca mamaÁ moguebasa mas-
lida, magram me mamiseuli sjuli ar miyvarda da vTqvi
wavebda. xolo me mamuli rCuli ara miyuarda da vTqu gonebasa:
gonebaSi: `es sjuli ar miyvars, axla ebraelebisasac mov-
ese rCuli ara miyuars, aw huriaTaÁca vismino da qristeane-
ismen da qristianebisasac da romelic ukeTesi iqneba, im
TaÁca, da romeli ukeTÀs iyos, igi rCuli Seviyuaro. da dRisi
sjuls Seviyvareb". dRisiT mamaCemi mogvobas maswavlida,
mamaÁ Cemi moguebasa maswavebn da RameRa qristeaneTa dahr-
RamiT ki, rodesac qristianebi darekavdnen, movdiodi
ekian, eklesiad mividi da vismendi Jamobasa mas maTsa da vxedev-
eklesiaSi da vismendi maT Jamobas18 da vuyurebdi qris-
di msaxurebasa mas qristeaneTasa, romelsa hyofdes RmrTi-
tianTa msaxurebas, rasac aRasrulebdnen RvTisTvis.
saTÂs. da huriaTa Tanaca baginad Sevidi da maTsaca mas msax-
ebraelebTanac Sevdiodi baginSi 19 da maT msaxurebasac
urebasa vxedevdi, xolo qristeaneTa locvasa ÃmaÁ maTi, vi-
vucqerdi, magram qristianebis locvisas maTi xma mesmoda
Tarca ÃmaÁ angelozisaÁ, mesmin da friad sulnel ars da hamo
rogorc angelozis xma (metad surnelovania da saamo maTi
JamobaÁ maTi. xolo baginad Rame Sevidi huriaTasa, veraÁ vcni,
Jamoba), baginSi ki Rame Sevdiodi ebraelebTan da ver vigeb-
rasa ityÂed. da merme kualad Seved da momeaxla me samoel
di, ras ambobdnen; Semdeg ki, rodesac kvlav Sevedi [ekle-

252 253
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

arqediakoni da rCulis mecnieri da mrqua me: `raÁsa Semox- siaSi], momegeba me samoel mTavardiakoni, sjulis mcodne,
uedi Sen eklesiad esre gulsmodgined?" xolo me varqu mas: da miTxra me: `rad Semoxvedi Sen eklesiaSi ase gulm-
`ufalo, Senca mici, vin var me, aramed ara miyuars me rCuli odgined?" me ki vuTxari mas: `batono, Senc micnob, vin var
ese mamuli Cemi da minebs, vinmca macno rCuli huriaTaÁca da me, magram me ar miyvars Cemi es mamiseuli sjuli, minda
qristeaneTaÁca, da romelimca rCuli uwmide iyo, igimca vinmem gamacnos sjuli ebraelebisa da qristianebisa, da
Seviyuare". romeli sjulic ufro wminda iqneba, is rom Seviyvaro".
`maSin samoel arqediakonman mrqua me: `ukueTu ginebs WeS- `maSin samoel mTavardiakonma miTxra me `Tu ginda WeS-
maritad cnobaÁ, orive rCuli me giTxra Sen keTilad. xolo maritad Secnoba maTi, orsave sjuls me gauwyeb Sen saTana-
gamorCevaÁ ara Seni ars, aramed viTarca ufalman gibrZanos. dod, xolo gamorCeva araTu Senia, aramed rogorc ufali
xolo me friad vevedre da varqu mas: `romliTa RmrTisa saTno gibrZanebs", me ki metad vevedre da vuTxari mas: `riTac
viyo, igi minebs rCuli pyrobad da igica mibrZane". xolo samoel RvTisTvis saTno gavxdebi, is sjuli minda mqondes da Senc
arqediakonman iwyo Txrobad da mrqua me: `gulsmodgined is mamcne". daiwyo samoel mTavardiakonma Txroba da miTxra
ismine, Zmao! winaÁT sparsTa rCuli iyo, viTarca Sen TÂT ici, me: `gulmodgined ismine Zmao! adre sparselebis sjuli iyo,
xolo RmerTsa sZagda rCuli igi sparsTaÁ da ara sTnda. da merme rogorc Sen TviT ici, magram RmerTs sZagda sparselTa sju-
huriani gamoirCina RmerTman da saTno iyvna da misca maT rCu- li da ar esaTnoeboda. Semdeg ebraelebi gamoirCia RmerT-
li da mcnebaÁ damarxvad. maSin-Ra qristeaneni saTno iyvna Rm- ma, isaTnova isini da misca maT sjuli da mcneba dasacavad.
erTman ufroÁs huriaTasa". da merme vevedre samoels arqedi- SemdegRa qristianebi isaTnova RmerTma ebraelebze metad".
akonsada varqu: `ufalo, nu gewyinebin da keTilad macnobe. kvlav vevedre samoel mTavardiakons da vuTxari: `ufalo,
nu dagezareba da kargad macnobe", Semdeg ki vkiTxe: `batono,
da merme vhkiTxe: ufalo, huriani vieTni iyvnes, vinaÁ movides
ebraelebi romlebic iyvnen, saidan movidnen da [rad] Seiy-
da Seiyuarna igini RmerTman? maSin mrqua me samoel arqedia-
vara isini RmerTma?" maSin miTxra samoel mTavardiakonma:
konman: TxrobaÁ ege huriaTaÁ did ars, Zmao, xolo Tu ganhmart-
`ebraelebis ambavi grZelia, Zmao, magram Tu Sens smenas gax-
ne sasmenelni Senni da gulsmodgined ismende, meca uwyinod
sni da gulmodgined moismen, mec dauzareblad getyvi da
yoveli giTxra da gacnobo Sen.
gacnobeb Sen yvelafers".

V. `kaci iyo erTi ubiwoÁ da RmrTismoyuare sofelsa


5. erTi ubiwo da RvTismoyvare kaci iyo sparselebis
sparsTasa da qalaqsa babilonelTasa da saxeli erqua mas abra-
qveyanaSi da babilonelTa qalaqSi, romelsac erqva sax-
ham. da eCuena mas RmerTi Cuenebasa Ramisasa da hrqua abrahams:
elad abrahami. da eCvena mas RmerTi Ramis CvenebaSi da
gamoved Sen magier queyaniT da wargiyvano Sen sxuad queya-
uTxra abrahams: `gamodi Sen mag qveynidan, wagiyvan Sen
nad da gangamravlo Sen da aRgaorZino Sen didad friad da
sxva qveyanaSi, gagamravleb Sen, metad didad agaRorZineb

254 255
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

gyo Sen mamad naTesavTa mravalTa da erTa uricxuTa. xolo Sen, da gagxdi Sen mravali tomisa da uricxvi xalxis ma-
abrahams hrwmena sityuaÁ igi RmrTisaÁ da Tqua abraham: iyavn, mad". abrahamma irwmuna RvTis sityva. da Tqva abrahamma:
ufalo, Cem zeda sityuaÁ ege Seni! da gamovida abraham quey- `iyos, ufalo, Cemze eg Seni sityva!" da gamovida abrahami
anisa misgan qaldevelTaÁsa da movida queyanad Suvamdinared, qaldevelTa qveynidan da movida SuamdinareTis qveyana-
qalaqad qanand, maxlobelad evfratsa. movida igi winamZRu- S i, q al aq q a na an Si , ev f ra t i s ax lo s . an g e lo zi s
rebiTa angelozisaÁTa da daeSena igi qanans Sina. da merme winamZRvromiT movida igi da dasaxlda qanaanSi, Semdeg
cvala igi muniT da moiyvana igi queyanad qananisad da daeSe- ki [angelozma] gadaanacvla iqidan da moiyvana igi qanaa-
na igi qebrons Sina. da esua abrahams isaki da isaks iakobi. da nis (?) qveyanaSi20. da dasaxlda igi qebronSi. hyavda abra-
iakobs esxnes aTormetni Zeni. da ubrZana RmerTman abrahams hams isaki, isaks iakobi, iakobs ki hyavda Tormeti Ze. da
da hrqua: winadascÂTe isaks da iakobs da yovelTa ZeTa iako- ubrZana RmerTma abrahams da uTxra: `winadascviTe isaks,
bisTa, da iyavn igi Tquenda rCulad saukunod. iakobs da iakobis yvela Zes da es iyos TqvenTvis saukuno
`da abraham yo egreT, viTarca ubrZana mas RmerTman. da sjulad".
aRorZndes da ganmravldes naTesavni abrahamisni didad fri- `abrahammac gaakeTa ise, rogorc ubrZana mas RmerTma.
ad. ese arian huriani. da uyuardes RmerTsa huriani didad gaizardnen da gamravldnen abrahamis naSierebi metad
friad, viTarca uyuarn mamasa sayuareli Svili. da uwoda didad. eseni arian ebraelebi. uyvarda RmerTs ebraelebi
huriaTa saxeli israÀl. xolo israÀli gamoiTargmanebis: eri metad didad, rogorc uyvars mamas sayvareli Svili, da
RmrTisaÁ. da gandidna da ganvrcna eri igi RmrTisaÁ israÀ- uwoda man ebraelebs saxeli `israel" (xolo `israeli” gan-
li. da gardamoÃda RmerTi zeciT queyanad da movida Txemsa imarteba rogorc `RvTis xalxi"). gandidda da ganivrco
RvTis xalxi israeli; da gadmovida RmerTi zecidan mi-
zeda mTisa sinaÁsasa, da dawerna RmerTman ÃeliTa TÂsiTa fi-
waze da movida sinas mTis Txemze. dawera RmerTma Tavisi
carTa qvisaTa rCuli da mcnebaÁ esreT:
xeliT qvis ficrebze sjuli da mcneba ase:
`pirveli mcnebaÁ esreT: SeiyuaroT ufali RmerTi Tque-
pirveli mcneba ase: `SeiyvareT ufali RmerTi Tqveni
ni yovliTa guliTa TqueniTa da yovliTa suliTa TqueniTa
mTeli Tqveni guliT, mTeli Tqveni suliT da mTeli Tqve-
da yovliTa gonebiTa TqueniTa. da merme ese: nu kac-hklav, nu
ni gonebiT". da Semdeg es: `nu klav adamians, nu iparav, nu
iparav, nu isiZav, nu guli-giTquams colsa moyusisa Senisasa,
isiZveb, nu gwadia Seni axloblis coli, crud nu ificeb,
nu cilsa hfucav, nu cilsa swameb, nu orsa sityuasa ityÂ, Tav-
nu swameb cils, or sityvas nu ityvi, pativi miage Sens ma-
uyav mamasa Sensa da dedasa Sensa, Seiyuare moyuasi Seni vi-
mas da Sens dedas, Seiyvare Seni moyvasi rogorc sakuTari
Tarca Tavi TÂsi, SabaTni Cemni daimarxneT, dResaswauli da
Tavi, Cemi SabaTebi daicaviT, dResaswaulebi, Sesawirave-
Sesawiravni da uqmnelebani aRasrulneT. ese rCuli da mcnebaÁ
bi, uqmobebi aRasruleT". es sjuli da mcneba dawera Rm-
dawera RmerTman, da mosca moses, monasa TÂssa. da mose moix-
erTma da misca moses, Tavis monas. mosem miiRo es ficebi
una ficarni igi da aRmoukiTxna yovelsa israÀlsa. da ganix-
da amoukiTxa mTel israels. da gaixara mTelma israelma

256 257
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

ara yovelman israÀlman da Tqua: yoveli, raÁca gÂbrZana da Tqva: `yvelaferi, rac gvibrZana ufalma, gavakeToT da
ufalman, vyoT da aRvasruloT, garna ufali iyavn Cuen Tana. aRvasruloT, mxolod ufali iyos CvenTan". da amaRlda
da amaRlda ufali zecad. da viTarca ese rCuli ismines hu- ufali zecad. rodesac es sjuli Seismines ebraelebma,
riaTa, Seswirvides SesawiravTa da sakumevelsa da msxuer- swiravdnen isini Sesawiravebs, sakmevelsa da msxverpls,
plsa da SabaTTa imarxvides da RmerTi iyo maT Tana. da mas SabaTebs icavdnen da RmerTi iyo maTTan. am dros ucxo-
Jamsa ucxoTeslni Sekrbes da zedamouÃdes israÀlsa. xolo tomelebi Seikribnen da Tavs daesxnen israels, magram
RmerTman ÃeliTa erTisa kacisaÁTa wardevnna igini. romelime RmerTma erTi adamianis xeliT gandevna isini; zogi mok-
mokles da romelime tyued ukmoiyvanes da romelime meotad les, zogi tyved wamoiyvanes, zogi ki aiZules gaqceuliyo;
wariqcies; da esreT mterTagan uSiS-iqmnnes, rameTu Rmer- da ase gaxdnen mtrebisgan uSiSarni, radgan RmerTi iyo
Ti iyo maT Tana. maTTan.
`da merme ravdenTame JamTa mefÀ iTxoes yovelman israÀl- droTa ganmavlobaSi mefe iTxova mTelma israelma
man RmrTisagan, raÁTa hbrZodis igi mterTa maTTa. da ubrZana RvTisgan, rom SebrZoleboda igi maT mtrebs. da dauyena
maT RmerTman mefÀ, da ganago RmerTman wesi Saravande- maT RmerTma mefe da ganago RmerTma Saravandedobis wesi.
dobisaÁ. da Semdgomad ravdenTame dReTa moikla mefÀ igi droTa ganmavlobaSi mokles mefe omSi21, radgan aeRira
Ruawlsa Sina, rameTu aReRo Tavi TÂsi da esvida igi Zalsa mas Tavi da dandobili iyo Tavis Tavze da ara Tavis Rm-
TÂssa da ara RmerTsa missa. erTze.
`Semdgomad daviT mefobda. xolo daviT iyove sayuare- `Semdeg daviTi mefobda; xolo daviTic RvTisTvis say-
li RmrTisaÁ da RmerTi daviTs uyuarda da daviT aRasrulna vareli iyo da daviTsac RmerTi uyvarda. aRasrula dav-
iTma sakurTxebi, Sesawiravebi, msxverplSewirvebi; da
sakuerTxni da Sesawiravni da msxuerplni; da dResaswaulni
dResaswaulebi da SabaTebi kargad aRasrula . mis Semdeg
da SabaTni keTilad aRasrulna. Semdgomad misa ZÀ misi so-
mefobda misi Ze solomoni, romelic gandga RvTisgan. gand-
lomon mefobda da gandga igi RmrTisagan, da gandga eri igi
ga da RvTisgan gandrika xalxi. msaxurebdnen isini yru,
da gandrka RmrTisagan; da hmsaxurebdes kerpTa yruTa, Ãel-
xeliT gakeTebul kerpebs, usulo qvebs, xeebs, maRal ser-
iTqmnulTa, da qvaTa usuloTa, xeTa da maRalTa sertyTa da
tyebs 22 da xeebis kenweroebs. RmerTi uaryves maT.
mwuervalTa xeTasa, da RmerTi uvar-yves. da
winaswarmetyvelebi RaRadebdnen, da ambobdnen: `ar Sei-
winawarmetyuelni RaRadebdes da etyodes: ara jer-ars Rm-
Zleba cxoveli RvTis datoveba da qvebis anda sxva rameTa
rTisa cxovelisa datevebaÁ da qvaTa, gina sxuaTa raTme msax-
msaxureba. aha ukve moavlens RmerTi Tqvenze sikvdils,
urebaÁ. aw esera moavlinos RmerTman Tquen zeda sikudili
SimSils, maxvils, tyveobas da ase mogspobT Tqven". imaT
da siymili da maxÂli da tyueobaÁ da egreT aRgÃocnes Tquen.
ar undodaT winaswarmetyvelTa xmis smena, radgan israe-
da maT ara unda smenad ÃmaÁ igi winawarmetyuelTaÁ maT,
lis xalxi gaSlegebuli iyo. brZanes maT winaswarmetyvel-
rameTu ganborgebul iyo eri igi israÀlisaÁ. da brZanes mow-
Ta daxocva, zogisa maxviliT, zogisa cecxliT; zogi xerx-

258 259
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

yuedaÁ maT winawarmetyuelTaÁ, romelnime maxÂliTa, iT gaxerxes, zogi mxecebs misces, zogi mRvimeSi Caagdes,
romelnime cecxliTa, romelnime xerxiTa ganxerxnes, romeln- zogi qviT Caqoles.
ime mÃecTa miscnes da romelime mRÂmesa STaagdes, romeln-
ime qviTa gantÂnnes.

VI. `xolo RmerTi tkbil ars da kacTmoyuare, ara unda 6. magram RmerTi tkbilia da kacTmoyvare, ar undoda
warwymedaÁ israÀlisaÁ da unda moqcevaÁ maTi. moavlina Rm- israelis daRupva da undoda misi moqceva. moavlina Rm-
erTman ZÀ TÂsi qristÀ soflad. da Sevida mucelsa wmidisa erTma Tavisi Ze qriste qveynad, romelic Sevida wminda qal-
qalwulisasa da Ãorcni Seisxna da gankacna wmidisa mariamis- wulis mucelSi, xorci Seisxa da gankacda wminda mariamis-
gan, da saSoÁsagan wmidisa gamovida da RmrTeebaÁ ÃorciTa gan, wminda saSodan gamovida da RmrTeeba xorciT daifara.
daifara. ukueTumca RmrTeebaÁ ÃorciTa ara daefara, kacim- RmrTeeba rom xorciT ar daefara, adamiani verc mieaxle-
ca ver mieaxla RmerTsa, rameTu mzÀ qmnuli RmrTisaÁ ars da boda RmerTs, radgan mze RvTis qmnilebaa da veravin us-
Tualni vervin Seudgnis da simrgulÀ mzisaÁ vervin ganica- worebs Tvals da sferos mzisas veravin uyurebs. RmrTee-
dis. RmrTeebasamca kaci ver mieaxla. amisTÂs Ãorcni Seisxna, bas adamiani ver mieaxleboda. amitom, xorci Seisxa man, rom
raÁTamca israÀli mo-viTar-aqcia RmrTisa cxovelisa. da israeli rogorme moeqcia cxoveli RvTisken. Tavisi ganka-
gankacebasa missa naTel-iRo iordanesa mdinaresa ÃeliTa io- cebisas naTeliRo man mdinare iordaneSi ioanes xeliT da
vaneÀsiTa. da viTar aRmovidoda mier wyliT, aha cani ganex- rodesac amovida wylidan, aha, cani gaixsna da suliwmin-
da, rogorc spetaki mtredi, gadmovida da daivana masze.
unes da suli wmidaÁ, viTarca tredi gardamoÃda spetaki da
xma iyo zecidan, romelmac Tqva: `es aris Cemi sayvareli Ze,
daadgra mas zeda, da ÃmaÁ iyo zeciT gardamo da Tqua: ese ars
romelic me visaTnove. magisi ismineT da cxondebiT"23.
ZÀ Cemi sayuareli, romeli me saTno-viyav, magisi ismineT da
`da rodesac Sevida ierusalimSi, daiwyo man saswaul-
scxondeT.
Ta moxdena, niSebi da kurnebani [aRasrula]. ocdaTvrame-
`da viTar Sevida ierusalÀmd, iwyo saswaulTa saqmed da
ti wlis sneuli ido loginze, man ki naxa da sityviT ubr-
niSebi da kurnebani. ocdaaTurametisa wlisa sneuli idva
Zana: `adeqi, aiRe Seni logini da iare!" myisierad adga isic,
cxedarsa zeda, ixila da sityÂT ubrZana: aRdeg da aRiRe cxe-
dadioda janmrTeli da adidebda RmerTs.
dari Seni da vidode! da munquesve aRdga da vidoda cocxali
Semdeg dabadebidan brma naxa, Tixa Seqmna nerwyviT, mis
da adidebda RmerTsa.
Tvalebs daaglisa da ubrZana mas wyliT mobana. aexila
`merme SobiTgan brmaÁ pova da TiÃaÁ Seqmna nerwyÂTa da
Tvalebi brmas. mkvdrebi aRadgina man, koWlebs siaruli
TualTa misTa dahgoza da ubrZana mas mobanaÁ wyliTa, da aRex-
daawyebina, keTrovnebi ganwminda. mravali kurneba moax-
unes Tualni brmasa mas. da mkudarni aRadginna da mkelobelni
dina qristem maT Soris, rom erwmunaT ebraelebs da moq-

260 261
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

avlinna da keTroanni ganwmidna, da mravalni kurnebani yvna ceuliyvnen cxoveli RvTisken. undoda mas, rom ar gagde-
qristeman maT Soris, raÁTamca hrwmena huriaTa da moiqces Rm- buliyvnen RvTisgan.
rTisa cxovelisa da unda, raÁTamca ara ganiTxines RmrTisagan. `magram ebraelebi kidev ufro gaSlegdnen, didi Rvar-
`xolo huriani igi ufroÁs xolo aRborgdes da Suri ZliT ganimsWvalnen qristesadmi da undodaT misi mokv-
didi aRiRes qristÀsTÂs da unda moklvaÁ misi. xolo qriste- la. qriste ganerida maT gare soflebsa da dabebSi, da iq
man mihrida maT gare soflebsa da dabnebsa; iqceoda mun, da mimodioda. isini, romlebmac iwames qriste, ukan gahyvnen
romelTa hrwmena qristÀsi, ukuana Seudges mas. mas.
da ganvidoda dabasa erTsa, da gamoaqunda mkudari iamavri, da midioda igi erT dabaSi, sadac gamohqondaT dedis-
ZÀ qurivisaÁ. da viTarca ixila igi, ubrZana da dadges cxedari erTa mkvdari, qvrivis Ze. rodesac dainaxa man igi, brZana
igi. da upyra Ãeli yrmasa mas da misca dedasa TÂssa cocxali. da dadges sacxedre, man ki mohkida yrmas xeli da misca
`merme ganvidoda dabasa erTsa. Seudga mas eri mravali igi Tavis dedas janmrTeli.
da simravliTa miT erisaÁTa winaukun ver SeuZles miRebad `Semdeg midioda erT dabaSi. gahyva mas mravali xalxi
ganrRueulisa, da sarTuli saxlisaÁ aRsZarcues da mier da radgan xalxis simravlis gamo ver moaxerxes dambla-
cxedriTa STauteves. da aRadgina igi da TÂsiTa ferÃiTa dacemulis pirdapir miyvana masTan, saxuravi gadaaZres
warvida saxid TÂsa. da eri mravali Seudga mas da adidebdes [saxls] da iqidan loginiT CauSves igi, man ki aRadgina, da
RmerTsa. xolo erisa misganni aTormetni gamoirCina kacni da isic Tavisi fexiT wavida Tavis saxlSi. didZali xalxi
uwoda maT mowafe, da rasaca ubrZanebda maT, masca iqmodes. gahyva ufals da adidebdnen RmerTs, man ki am xalxisgan
`da Sevida dabasa erTsa. iyo mun qorwili. da Sevida iesu gamoarCia Tormeti adamiani, uwoda maT mowafe da rasac
ubrZanebda, imas akeTebdnen.
saqorwinesa mas, da RÂnoÁ ara iyo mun, rameTu moleul iyo,
`Sevida igi erT dabaSi. iq qorwili iyo. da Sevida ieso
da takukni calierni dges mun. maSin ubrZana iesu mowafeTa
sefaSi24. Rvino ar iyo iq, radgan gamoleuliyo da carie-
maT wyali moRebad, da takukni aRavsnes wyliTa, da akurTxa
li sarwyulebi idga iq. maSin ubrZana iesom mowafeebs mo-
wyali igi qristeman. da iqmna RÂno uhamovnes pirvelisa mis
etanaT wyali, da aavses sarwyulebi wyliT. akurTxa
RÂnisa, da mravalTa ukÂrda, da hrwmena misi da Seudges mas.
qristem es wyali da gaxda igi Rvino, pirvel Rvinoze
`da merme dedakaci aTormet wel widovnebasa Sina iyo da
ufro saamuri. bevrs ukvirda. irwmunes misi da gahyvnen
movida idumal zurgiT-kerZo iesuÁsa da upyra fesusa sa-
mas.
moslisa misisasa, da ganwmdna igi.
`da Semdeg, qali, romelsac Tormeti weli hqonda sisx-
`da merme movidoda qristÀ adgilsa erTsa, da iyo mun veli
ldena, movida SeumCnevlad iesos zurgidan, xeli mohki-
Suenieri, da moxeda ersa mas, romeli igi ukuana Seudga mas,
da misi samoslis kides da ganiwminda igi.
da hrqua mowafeTa maT: eri ese, esodeni dRÀ ars, vinaÁTgan
`Semdeg ki, modioda qriste erT adgilas da iyo iq mS-
uzma arian, da mewyalis; warvediT qalaqad da iyideT puri da
venieri veli. man moxeda xalxs, romelic ukan gahyva mas, da

262 263
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

eciT ersa mas. xolo qristeman hrqua mowafeTa: Tquengansa uTxra mowafeebs: `es xalxi, amdeni dRea, rac uWmelia, da
aravis gaqus puri aqa? da hrqua erTman mowafeTaganman: me mebraleba. wadiT qalaqSi, iyideT puri da mieciT am xalxs”.
maqus xuTi puri da ori Tevzi. hrqua qristeman: momarTuT amasTan, qristem uTxra mowafeebs: `aravis gaqvT puri aq?”
igi aqa. da viTarca moarTunes xuTni igi purni da orni Tevz- uTxra erTma mowafeTaganma: `me maqvs xuTi puri da ori
ni, ubrZana qristeman erisa mis dasxmaÁ queyanasa zeda da Tevzi”. uTxra qristem: `momitaneT is aq”. rodesac moutanes
aRipyrna zecad xuTni igi purni da orni Tevzni, akurTxna da xuTi puri da ori Tevzi, brZana qristem xalxis dasxma mi-
gantexna da miscemda mowafeTa TÂsTa, da mowafeni igi mis- waze, aamaRla zecisken is xuTi puri da ori Tevzi, akurTxa,
cemdes ersa mas. da erman man Wama da ganZRa, da aTormeti datexa da awvdida Tavis mowafeebs, mowafeebi ki awvdid-
godori savsÀ aRiRes neSti. xolo eri igi, ravdenTa Wames, nen xalxs. xalxma Wama da danayrda. Tormeti savse godori
iyvnes viTar xuT aTas, garna yrmebisa da dedebisa. aiRes narCeni, xolo is xalxi, ramdenmac Wama, iyo daaxloe-
`maSin ubrZana qristeman ersa mas ÃmeliT queyaniT biT xuTiaTasi, garda bavSvebisa da dedebisa.
moslvaÁ. xolo qristÀ da mowafeni misni ganvidodes zRuasa `maSin ubrZana qristem im xalxs xmeleTis miwiT mosv-
mas, viTarca Ãmelsa, da ferÃni maTni ara dailtvnes. da vi- la, xolo qriste da misi mowafeebi gadiodnen zRvas
Tarca ganÃdes Ãmelad, da moemTxÂa kaci erTi, romlisa Tana rogorc xmeleTs da maTi fexebi ar sveldeboda 25; da
iyo legeoni eSmaki. RaRat-yo da Tqua: qriste, Semewie me, rodesac gavidnen xmeleTze, Sexvda maT erTi kaci,
rameTu borotad viguemebi, xolo qristeman Sehrisxna romelTanac iyo legeoni eSmaki. RaRadyo man da Tqva:
legeonsa mas eSmaksa da ganvida misgan da adidebda RmerTsa. `qriste, Semewie me, radgan borotad vigvemebi”. qristem
xolo eSmaki igi RaRadebda da Tqua: qriste, gici Sen, vin xar, Serisxa legeoni eSmaki da rodesac gavida [im kacisgan],
wmidaÁ ege RmrTisaÁ, Cemda xolo moxued warwymedad. xolo [es kaci] adidebda RmerTs, eSmaki ki RaRadebda da ambob-
qristeman ubrZana queyanasa da ganeRo da danTqa eSmaki igi da: `qriste, gicnob Sen, vinc xar, wminda RmrTisa. mxolod
da STa da jojoxeTad quesknelad. Cems dasaRupad moxvedi.” xolo qristem ubrZana miwas,
`da merme movida dabasa mas, romelsa saxeli erqua beTa- gaiRo igi da danTqa eSmaki, romelic Cavarda jojoxeT-
nia, sada lazare momkudar iyo oTxiT dRiT wina misa, da idva Si, qvesknelSi26.
igi samaresa Sina. da mivida qristÀ karsa mis samarisasa, Ãma- `da Semdeg movida igi im dabaSi, romelsac saxelad
yo da Tqua: lazare, gamoguale! da erTiTa miT ÃmiTa qristÀsi- erqva beTania, sadac mis [misvlamde] oTxi dRiT adre momkv-
Ta igi samarisagan gamovida mxiaruli. da ukÂrda ersa mas da dariyo lazare da ido igi samareSi. mivida qriste samaris
ufroÁs ganmravlda eri igi sarwmunoebiTa didiTa. karTan, daiZaxa da Tqva: `lazare, gamodi”, da qristes erTi
`amisa Semdgomad aRvida qristÀ ierusalÀmd da Sevida daZaxebiT samaridan gamovida igi mxiaruli, xalxs ki ukvir-
taZarsa RmrTisasa da ixila mun Sina savaWroÁ dagebuli da da da es xalxi ufro gamravlda didi sarwmunoebiT.
hyiddes. da aRiRo qristeman Solti da gamoasxa kacebi igi amis Semdeg avida qriste ierusalimSi, Sevida RvTis
da gamoubnia savaWroÁ igi da daamÃua tablebi igi da Tqua: taZarSi da naxa iq SigniT gaSlili daxli, sadac yiddnen.

264 265
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

esre weril ars: saxlsa mamisa Cemisasa saxl salocvel ewo- aiRo qristem Solti, gamoyara is adamianebi, mimoubnia
dos, xolo Tquen viTarca quabi avazakTaÁ giyofies. da mer- daxli, gadaabruna magidebi da Tqva: `asea dawerili: `Cemi
me Tqua: davarRÂo taZari ese da mesamesa dResa aRvaSeno ege. mamis saxls ewodeba salocavi saxli”, Tqven ki gagixdiaT
da viTarca esma ese huriaTa maT, ganrisxnes friad da Tques: igi rogorc avazakTa gamoqvabuli”. Semdeg Tqva: `davSli
Cuen viciT mamaÁ misi iosebi da dedaÁ misi mariam, da Zmanica am taZars da mesame dRes avaSeneb magas”. rodesac ebraelebma
usxen, xolo Tavsa TÂssa Zed RmrTisad gamoaCinebs da taZar- gaigones es, Zalian ganrisxdnen da Tqves: `Cven viciT misi
sa RmrTisasa mamulad iCemebs. da merme Tques: solomon mama iosebi da misi deda mariami, da Zmebic hyavs mas, Tavis
ormeocsa welsa aRaSena, da igi ityÂs darRuevad da mesamesa Tavs ki RvTis Zed warmoaCens da RvTis taZars mamiseulad
dResa aRSenebad. amis sityÂsaTÂs guli ganiwyes huriaTa maT iCemebs”. da Semdeg Tqves: `solomonma ormoc weliwadSi
da Suri gulsa daidves da izraxes SepyrobaÁ misi da moklvaÁ. aaSena igi, es ki ambobs, rom daSlis mas da mesame dRes
`da Seipyres qristÀ da moiyvanes winaSe mRdelTmoZRu- aaSenebs”. am sityvis gamo gawyrnen ebraelebi, Suri Caides
arTa maT da moxucebulTa. da qristes hrques mRdelT moZRu- gulSi da ganizraxes misi Sepyroba da mokvla.
arTa maT da moxucebulTa: Sen viTar Tavsa Sensa Zed RmrTi- `Seipyres maT qriste da moiyvanes igi mRvdelmoZRvre-
sad gamoaCineb, ZÀ RmrTisaÁ xara Sen? xolo qristeman hrqua bisa da moxucebulebis winaSe. uTxres qristes mRvdelT-
maT: ege Tquen sTquT. moZRvrebma da moxucebulebma: `Sen rogor warmoaCen Sens
`da merme hrques qristesa: solomonman ormeocsa welsa Tavs RvTis Zed? RvTis Ze xar Sen?” qristem ki uTxra maT:
aRaSena taZari ese da Sen sTqu: davarRÂo da samsa dResa aR- `eg Tqven TqviT”.
vaSeno egeo! maSin qristeman hrqua: me Ãel-mewifebis dar- `Semdeg uTxres qristes: `solomonma ormoc weliwad-
Si aaSena es taZari da Sen Tqvi: `davSli da mesame dRes
Ruevad da mesamesa dResa aRSenebad. maSin-Ra ganrisxnes hu-
avaSeneb magaso”. maSin qristem uTxra maT: `me Zalmosili
riani igi da aRtexes da aRaSfoTes eri igi huriaTaÁ da Tques:
var davSalo da mesame dRes avaSeno igi”. maSin ki ganrisxd-
mosaklavad Sehgavs kaci ese. da mouÃdes qristesa zeda da
nen ebraelebi, atexes da aaforiaqes ebraelTa xalxi da
iwyes cemad da kicxevad misa, da romelime scemda ÃÂrTiTa
Tqves: `mosaklavad Cans es kaci”, da miscvivdnen qristes
Tavsa missa da romelime lerwmiTa scemda Tavsa missa wmi-
da daiwyes misi cema da dacinva. zogi scemda mis Tavs
dasa da romelime scemda yurimalsa da romelnime hnerwyu-
maTraxis tariT, zogi ki lerwmiT scemda mis wminda Tavs.
vides pirsa missa naTelsa. da aRhmarTes Zeli da juars-acues
zogi yvrimalSi scemda mas, zogi ki anerwyvebda mis naTel
qristÀ da Zmari da navReli Sezavebuli asues juarsa zeda.
pirisaxes. aRmarTes Zeli, jvars acves qriste da Seasves
`maSin Tualni aRixilna zecad mamisa mimarT da Tqua: mamao
mas jvarze Sezavebuli Zmari da naRveli.
Cemo, yovelive aRvasrule da israÀlman ara ismina Cemi da es-
`maSin aaxila man Tvalebi zecisken mamisadmi da Tqva:
eviTari tanjvaÁ moawies Cem zeda. da miidrika Tavi da aR-
`mamao Cemo! yovelive aRvasrule, israelma ki ar ismina
mouteva suli. da mwrafl gardamoiRes mier juariT. xolo
Cemi da amgvari tanjva moawies Cemze”. da moxara man Tavi

266 267
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

kaci erTi iyo Ãelmwife da mowafe yofil iyo qristÀsa. ma- da amouSva suli. swrafad gadmoiyvanes igi jvridan. erTi
naRiRo guami qristÀsi da dadva axalsa samaresa da lodi didi kaci iyo xelmwife da qristes mowafed myofi. man aiRo
miagorva karsa zeda samarisasa. da mesamesa dResa msTuad qristes sxeuli27, dado igi axal samareSi da didi lodi
ciskarsa oden angelozi gardamoÃda zeciT da gardaagorva miagora samaris karze. mesame dRes gaTenebisas, swored
lodi igi mis saflavisagan. da qristÀ aRdga da gamovida mier ciskarze, angelozi gadmovida zecidan da gadaagora is
samariT da eCuena orTa mowafeTa da mariams magdanelsa da lodi im saflavidan. qriste aRdga, gamovida samaridan,
sxuaTa dedaTa. da hrqua maT qristeman: arquT mowafeTa Cem- eCvena or mowafes, agreTve mariam magdanels da sxva dedebs,
Ta: warvediT galileas, Tabord, da mun mixiloT me. da uTxra maT qristem: `uTxariT Cems mowafeebs: wadiT ga-
da aTormetni igi mowafeni warvides sixaruliTa didiTa lileaSi, Taborisken da iq mnaxavT me”.
mTasa Taborsa da ixiles qristÀ da Tayuanis\sces da ambors- da is Tormeti mowafe wavida didi sixaruliT
uyves ferÃTa misTa wmidaTa. xolo qristeman hrqua mowafe- Taboris mTaze, naxes qriste, Tayvani sces mas da eambornen
Ta TÂsTa: aw arRara gerquas Tquen mowafe, aramed mociqul mis wminda fexebs, xolo qristem uTxra Tavis mowafeebs:
gerquas Tquen. xolo me aw aRval mamisa Cemisa da mamisa `axla aRar gerqmevaT Tqven mowafe, aramed mociquli ger-
Tquenisa, RmrTisa Cemisa da RmrTisa Tquenisa. xolo mo- qmevaT Tqven, me ki axla avdivar Cems mamasTan da Tqvens ma-
ciqulTa maT STahbera suli cxoveli da hrqua maT: miiReT masTan, Cems RmerTTan da Tqvens RmerTTan”, xolo mo-
Tquen suli cxovrebisaÁ da warvediT Tquen qalaqebsa da sof- ciqulebs STahbera cxoveli suli da uTxra maT: `miiReT
lebsa da dabnebsa kidiTgan vidre kidedmde queyanisa da hy- Tqven sicocxlis suli; wadiT Tqven qalaqebSi, soflebsa
ofdiT niSebsa da saswaulebsa da kurnebasa da moaqcevdiT da dabebSi qveynierebis kidiT-kidemde, moaxdineT niSe-
bi, saswaulebi da kurnebani, moaqcieT warmarTebi, monaT-
warmarTTa da naTel-scemdiT saxeliTa mamisaÁTa da ZisaÁTa
leT isini mamis, Zisa da suliwmindis saxeliT da aswav-
da sulisa wmidisaÁTa. da aswavebdiT maT, yovelive ravdeni
leT maT yovelive, ramdenic gamcneT Tqven, me ki aha, Tqven-
gamcen Tquen, da me esera Tquen Tana var yovelTa dReTa cx-
Tan var Tqveni cxovrebis yvela dRes da vidre soflis
orebisa TquenisaTa da vidre aRsasrulamde soflisa. usasy-
aRsasrulamde. usasyidlod migiRiaT da usasyidlodve
idlod mogiRebies da usasyidlodca miscemdiT maT.
mieciT maT”.
da qristÀ amaRlda zecad angelozTa Tana, xolo
da qriste amaRlda zecad angelozebTan erTad, xolo
aTormetni igi mociqulni warvides da mimovles garemo sof-
is Tormeti mociquli wavida da mimovlo maxlobeli qvey-
lebsa da qalaqebsa da dabnebsa da axarebdes da qadagebdes
nebi, qalaqebi, dabebi. isini axarebdnen da qadagebdnen
qristesa, aRdgomilsa mkudreTiT, da hyofdes niSebsa da
qristes, aRdg omils mkvdreTiT, axdendnen niSebs,
saswaulebsa da kurnebaTa, da moiqceodes da naTels-iReb-
saswaulebs da kurnebebs, [warmarTebi ki] moiqceodnen da
des saxeliTa mamisaÁTa da ZisaÁTa da sulisa wmidisaÁTa.
naTels-iRebdnen mamis, Zisa da suliwmindis saxeliT.

268 269
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

`da esreT ganmravlda da ganefina qristeanobaÁ da gan- `ai, ase gamravlda da moefina qristianoba. ganivrco
vrcna kidiT queyanisaÁT vidre kidemde queyanisa. da ebisko- igi qveynis kididan qveynis kidemde. ganaCines episkopose-
posni da mRdelni ganaCinnes da eklesiani aRaSennes. da mas bi da mRvdlebi, eklesiebi aaSenes da masSi jvari aRimar-
Sina juari aRemarTa, da yovelsa sofelsa hrwmena qristÀ da Ta. mTelma qveynierebam irwmuna qriste da mTeli qvey-
aRivso yoveli sofeli qristeanebiTa, da yovelsa queyanasa niereba aivso qristianebiT. yvela qveyanaSi qadagebul iqna
iqadaga qristÀ. huriaTa maT viTarca winawarmetyuelni igi qriste . rogorc winaswarmetyvelebi auwyebdnen
uTxrobdes, egreTca moiwia maT zeda: romelnime maxÂliTa, ebraelebs, ise moiwia maTze: zogni maxviliT amowydnen da
romelnime siymiliTa, romelnime sikudiliTa moswydes da moispnen, zogni SimSiliT, zogni sikvdiliT, sxvebi ki ty-
ganilines da sxuani tyueobiTa ganibnines, rameTu ara daima- veobis Sedegad mimoifantnen, radgan ar daicves maT cx-
rxes rCuli RmrTisa cxovelisaÁ. xolo aw qristeaneTa uwo- oveli RvTis sjuli, amJamad ki qristianebs uwoda man is-
da israÀl, rameTu israÀli iTargmanebis `er RmrTisa da mona raeli, radgan `israeli” ganimarteba rogorc `eri RvTi-
qristÀsa", romlisaÁ ars didebaÁ ukuniTi ukunisamde, amen. sa da mona qristesi”, romlisac aris dideba ukuniTi-uku-
nisamde, amin.

VII. `maSin viTarca gulisÃma-vyav da vcan yoveli samoel 7. `maSin, rogorc ki gavige da Sevicani yovelive
arqediakonisagan dasabamiTgani yoveli vidre aqamomde da samoel mTavardiakonisgan, - yovelive dasabamidan vidre
miviwie yovelsa zeda rCulsa huriaTasa da qristeaneTasa, aqamde, - da Cavswvdi ebraelebisa da qristianebis mTel
mrwmena me RmerTi dausabamoÁ da ZÀ misi iesu qristÀ da suli sjuls, virwmune me dausabamo RmerTi, misi Ze ieso qriste
wmidaÁ misi. da amiT naTel-miRebies da vervin ganmaSoros me da misi wminda suli. amiT movnaTlulvar da veravin gama-
qristÀsgan vidre sulisa Cemisa aRmoslvamde, xolo mamulisa Sorebs me qristesgan vidre Cemi sulis amosvlamde; xolo
Cemisa rCulisaTÂs sityuadve zarmac da mrcxuenisca. rameTu Cemi mamiseuli sjulis gamo sityvis Tqmac ki mzaravs da
RmerTman, romelman qmna caÁ da queyanaÁ, mzÀ da mTovarÀ da mrcxvenia kidec, radgan RmerTma Seqmna ca, miwa, mze, mT-
varskulavni, zRuaÁ da Ãmeli, mdinareni da Sesakrebelni wy- vare, varskvlavebi, zRva, xmeleTi, mdinareebi, wyalsat-
alTani, mTani da borcuni, velni da tyeni, SeSaÁ da cecxli, evebi, mTebi, borcvebi, velebi, tyeebi, SeSa, cecxli,
oTxferÃni pirutyuni da mÃecni, quewarmavalni da mfrinvelni oTxfexi pirutyvi, mxecebi, qvewarmavlebi da cis frin-
cisani, da merme kacni Seqmnna RmerTman da mas yovelsa zeda velebi. Semdeg adamianebi Seqmna RmerTma da am yoveliv-
ufal yo igi. yoveli ese daamorCila kacsa mas, da Cuen amis eze gaabatona igi. yovelive es am adamians daumorCila man
yovlisa Semoqmedi RmerTi dauteoT da amas RmrTisa dabade- da nuTu Cven am yovelives Semqmneli RmerTi unda davto-
bulsa RmrTad vxadodiTa? nu iyofin ese! mzÀ da mTovarÀ da voT da am RmerTis dabadebuls RmerTad vuxmobdeT? nu
varskulavni ara RmerT arian, aramed RmerTman mzesa ganaTle- moxdeba es! mze, mTvare da varskvlavebi ar arian RmerTe-

270 271
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

baÁ dRisaÁ ubrZana da mTovaresa da varskulavTa ganaTlebaÁ bi, aramed RmerTma mzes dRis ganaTeba ubrZana, mTvares
RamisaÁ ubrZana, rameTu RmerT ara arian. RmerTman-Ra da varskvlavebs ki ubrZana ganaTeba Ramisa, magram isini
Rrubelsa ubrZanis, da moefinis, brwyinvalebaÁ mzisaÁ da RmerTebi ar arian. RmerTive ubrZanebs Rrubels da moe-
mTovarisaÁ daabnelis. mzÀ da mTovarÀ amisTÂs ara RmerT arian. fineba da abnelebs brwyinvalebas mzisas da mTvarisas. am-
merme kualad cecxli ara RmerT ars amiT, rameTu cecxli itom ar arian isini RmerTebi. Semdeg, kidev, cecxli ar
kacman aRagznis da kacmanve daSritis, rameTu kaci ufal ars aris RmerTi imis gamo, rom cecxls adamiani anTebs da ad-
cecxlisa, amisTÂs ara RmerT ars cecxli. Tu visme ganeris amianive aqrobs, radgan adamiania cecxlis batoni. amitom
da warvidis, rasaca mihmarTis, gina tyesa, gina velsa, gina ar aris RmerTi cecxli, romelic Tu vinmes gaeqceva da
saxlsa, Tu kaci daxudis, da-ve-wÂs. xolo cecxlsa-Ra wyali wava, rasac miadgeba, Tundac tyes, an Tundac vels, anTu
mieaxlis, egodeni igi Zali cecxlisaÁ daSritis da uCino- saxls (Tugind adamiani daxvdes mas), dawvavs kidec, magram
iqmnis cecxli igi; amiT ara RmerT ars, xolo Cuen RmerTad Tu cecxls wyali moxvdeba, Caaqrobs igi cecxlis esoden
gurwams. Zalas da es cecxli gaqreba. amis gamo, araa igi RmerTi,
`xolo Cuen RmerTman cecxli samsaxurebelad moguca, Tumca Cven RmerTad gvwams,
yinelsa gansatfobelad da yovlisa sanovagisa saqmarad; da `magram Cven RmerTma cecxli mosaxmarad mogvca, yinu-
odes gÂnebn, aRvagzniT, da odes gÂnebn, davSritiT. da esreT lis gasaTbobad da yovelgvari sanovagis gasakeTeblad.
ara RmerT ars cecxli igi. rodesac mogvindeba, vanTebT mas, da rodesac mogvindeba,
`merme RmrTisa Seqmnulni kacni sacxovarTa pirutyuTa vaqrobT. amitomac ar aris RmerTi cecxli.
msgavs viyveniT. da esresaxed, viTarca pirutyuTa mamlobasa `Semdeg, RvTisgan Seqmnili adamianebi pirutyvi cx-
ovelebis msgavsni viyaviT da iseve, rogorc pirutyvebma,
da dedlobasa ara ician mSobeli, arca Sobili maTgani, da
mamloba-dedlobis dros ar ician arc mSobeli, arc maT-
egreT aRreulad gardaiÃadian mamlobaÁ da dedlobaÁ maTi,
gan Sobili da ase aRreulad ikmayofileben TavianT mam-
da egreca Cuen kacni pirmetyuelni maT pirutyuTa msgavs
loba-dedlobas, amgvaradve Cvenc, gonieri adamianebi,
viyveniT, romelTa ara vicodeT mSobeli TÂsi, gina Sobili,
pirutyvebis msgavsni viyaviT, romlebmac ar vicodiT arc
da aRreulad gardaviÃadiT bunebaÁ igi Cueni. xolo aw madl-
mSobeli Cveni, arcTu Sobili da aRreulad vikmay-
iTa RmrTisaÁTa, vinaÁTgan iqmna naTlisRebaÁ da rCuli
ofilebdiT Cvens bunebas, magram axla, RvTis madliT, mas
qristeanobisaÁ icied kacTa, mieriTgan daiÃsna da ganqarda
Semdeg, rac dawesda naTlisReba da qristianobis sjuli
uwesoÁ igi saqmÀ. xolo amas gevedrebi, ufalo Cueno, iesu
ician adamianebma, amieridan moispo da aRmoifxvra es uwe-
qriste, raÁTa guami Cemi daemarxos mcxeTasa, sadaca-igi naTe-
so saqme... xolo amas gevedrebi, Cveno ufalo ieso qriste,
li moviRe samoel kaTalikozisa ÃeliTa da Rirs viqmen rCulsa
rom Cemi sxeuli daimarxos mcxeTaSi, sadac naTelviRe
qristeaneTasa. amieriTgan vervin ganmaSoros me siyuarulsa
samoel kaTalikosis xeliT da Rirsi gavxdi qristianTa
Sensa da sarwmunoebasa da survilsa. viTarca weril ars: arca
sjulisa. amieridan veravin gamaSorebs me Sens siyvaruls,

272 273
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

tanjvaTa, arca guemaTa, arca siymilman sapyrobilesa Sina, sarwmunoebasa da survils, rogorc dawerilia: `verc
arca maxÂlman, arca sikudilman amaT ÃorcTa CemTaman SemiZ- tanjva, verc gvema, verc sapyrobileSi SimSili, verc max-
los me ganyenebad Senda, ufalo iesu qriste". vili, verc am Cemi xorcis sikvdili ver SeZlebs Cvens gam-
maSin hrqua mas buzmir marzapanman: `Svilo Cemo evstaTi, ijvnas Sengan, ufalo ieso qriste”.
ismine Cemi da nu daimcireb dReTa cxorebisa SenisaTa qriste- maSin uTxra mas buzmir marzapanma: `Cemo Svilo
anebisaTÂs da nu quriv zam colsa Sensa da obol SvilTa Sen- evstaTi, ismine Cemi da nu Seamcireb Seni cxovrebis dReebs
Ta da nu moswydebi moyuasTa SenTa amas cxorebasa”. qristianobis gamo, nu daaqvriveb Sens cols, nu daaobleb
hrqua mas wmidaman evstaTi: `uwinarÀs Sensa sxuaTa Ãelm- Sens Svilebs, nu moswydebi Sens megobrebs am cxovrebaSi”.
wifeTa mtanjes me friad da mguemes da ara davemorCile maT, uTxra mas wminda evstaTim: `Senze adre sxva mTavrebma
aw Seni virwmuno? nu iyofin ege Cemda"! mtanjes me Zalian da mgvemes, magram ar davemorCile maT
da axla Sensas davijereb? nu moxdeba es Cemze”.

VIII. maSin viTarca cna buzmir marzapanman damtkicebuli 8. maSin, rodesac Seicno marzapanma netari evstaTis
da SeuZrveli guli da gonebaÁ netarisa evstaTisi da ver mtkice da SeuZravi guli da goneba, romelsac verc
SinebiTa da tanjviTa da verca keTilisa qadebiTa arwmuna daSinebiTa da tanjviT, verc kargi ramis dapirebiT ver
mamuli rCuli pyrobad, ubrZana msaxurTa: `wariyvaneT ege daajera mamiseuli sjulis dacva, ubrZana msaxurebs:
sapyrobiled da idumal RamiT Tavi warhkueTeT, raÁTa aravin `waiyvaneT eg sapyrobileSi da RamiT Cumad wahkveTeT Tavi,
qristeaneTa cnan da pativ-scen guamsa missa, da warixueniT rom arc erTma qristianma ar gaigos da ar miagos pativi
Ãorcni misni qalaqsa gare, ganabnieniT SesaWmelad mÃecTa da mis sxeuls. waiReT misi neSti qalaqgareT da mimoabnieT
mfrinvelTa". mxecebisa da frinvelebis SesaWmelad”.
xolo msaxurTa maT wariyvanes netari evstaTi sapyro- msaxurebma ki waiyvanes netari evstaTi sapyrobileSi,
biled, raÁTamca aRasrules brZanebuli igi marzapnisaÁ mis. rom SeesrulebinaT marzapanis nabrZanebi.
hrqua maT wmidaman evstaTi: `mcired mgebdiT me, Zmano Cem- uTxra maT wminda evstaTim: `cota xniT madroveT me,
no, rameTu ÃelTa Sina TquenTa var, raÁTa viloco me Rmr- Cemo Zmebo (radgan Tqvens xelT var), rom viloco me Cemi
Tisa Cemisa mimarT". xolo maT mcired daiTmines da acales da RvTis mimarT”. maTac cota xniT moiTmines, acales mas da
hrques: `egre vyoT". maSin moidrikna muÃlni da aRixilna uTxres: `ase vizamT”. maSin moidrika muxlebi evstaTim,
Tualni TÂsni zecad da Tqua: `ufalo RmerTo, yovlisa mpy- Tavisi Tvalebi zecisken aaxila da Tqva: `ufalo RmerTo
robelo, romelsa yovelTa kacTaÁ gnebavs cxorebaÁ, romelni yovlismpyrobelo, romelsac yvela adamianis cxoneba
esven sarwmunoebiT saxelsa wmidasa Sensa, romelman ismine gnebavs, vinc ki sarwmunoebiT sasoebs Sens wminda saxels;
locvaÁ pirvelTa maT mowameTaÁ, romelni piriTa maxÂlisaÁ- Sen, romelmac Seismine im pirvelmowameTa locva, zogi

274 275
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

Ta moswydes, romelnime tbasa Sina yineliTa, romelnime zRu- rom maxvilis piriT daixoca, zogi - tbis yinuliT, zogi
asa Sina STayriTa moswydes, romelnime cecxliTa da romeln- zRvaSi CayriT moisra, zogi - cecxliT, zogi ki mxecebi-
ime mÃecTa mier SeiWamnes saxelisa SenisaTÂs da moiRes Sen- sgan SeiWama Seni saxelis gamo da miiRo is Senmieri dana-
mieri igi aRTqumuli, romeli Tualman ara ixila da yursa pirebi, `rac Tvals ar unaxavs, yurs ar smenia, adamianis
ara esma da gulsa kacisasa ara mouÃda, romeli-igi ganumza- gulamde ar mosula, rac gaumzade Sens wminda mowameebs”;
de wmidaTa maT mowameTa SenTa, meca, ufalo, Rirs-myav monaw- mec, ufalo, Rirsi gamxade maTTan monawileobisa, maTeu-
ile maT Tana da samkÂdrebelsa maT Tana, sixarulsa maT Tana, li samkvidreblisa, maTTan sixarulisa, maTTan dausrule-
uoxWnosa Suebasa maT Tana, miukuanaÁsTa JamTa narCevi beli Svebisa, me - mowameTagan ukninesi bolo droisa,
mowameTaÁ, viTarca ityÂs pavle mociquli: me varo narCevi rogorc ambobs pavle mociquli: `me varo ukninesi mo-
mocuqulTaÁ. Sen ici, ufalo Cemo iesu qriste, rameTu aravin ciqulTagan”. Sen ici, ufalo Cemo iesu qriste, rom aravin
virCie Sensa, arca mamaÁ, arca dedaÁ, arca Zmani, arca naTesav- virCie Senze metad, arc mama, arc deda, arc Zmebi, arc naTe-
ni, garna Sen mxoloÁ ufali Segiyuare da saxelisa SenisaTÂs savebi, aramed erTaderTi Sen Segiyvare, ufalo, da Seni
esera Tavi warmekueTebis dRes. da amas vilocav da gevedre- saxelis gamo aha, Tavi wamekveTeba dRes. amas vloculob,
bi da viTxov Sen saxierisagan, raÁTa ara daeteos guami Cemi gevedrebi da viTxov Sengan, keTilisgan, rom ar darCes Cemi
aqa tfiliss Sina, aramed raÁTa daemarxos igi mcxeTas wmi- sxeuli aq, TbilisSi, aramed daimarxos igi wminda mcxeTa-
dasa, sada-igi Sen gamomiCndi, da raÁTa aqundes madli da Si, sadac Sen gamomiCndi, da hqondeT Cems Zvlebs madli da
kurnebaÁ ZualTa CemTa, viTarca-igi pirvelTa maT". kurneba, rogorc im pirvelT”.
da esma ÃmaÁ, romeli etyoda evstaTis da hrqua: `ara un- da moesma xma, romelic eubneboda evstaTis, uTxra ra
ase: `ar iqnebi Sen kurnebis madliT ufro naklebi im
aklulÀs iyo Sen pirvelTa maT madliTa kurnebisaÁTa, romel-
pirvelebze, romlebmac mirwmunes me, xolo Seni sx-
Ta vhrwmene me. xolo guamisa SenisaTÂs nu hzrunav, egre iyos
eulisTvis nu zrunav; ise iqneba, rogorc Sen Tqvi, rom
viTarca Sen sTqu yofad". da ganmxiarulda netari evstaTi
momxdariyo”. gamxiarulda netari evstaTi da hmadlobda
da hmadlobda RmerTsa. xolo wmidasa evstaTis pirvelve em-
RmerTs. amasTan, wminda evstaTis adreve Seetyobinebina
cno netarisa stefanÀsda, raÁTa raJams geuwyos sikudili
netari stefanesTvis: `rodesac geuwyeba Cemi sikvdili,
Cemi, mwrafl wariReT guami Cemi mcxeTas da mun dahmarxeT,
swrafad waiRe Cemi sxeuli mcxeTaSi da damarxeT iq, sa-
sada naTel-viRe.
dac movinaTle”.
da viTarca daasrula locvaÁ da vedrebaÁ da TxovaÁ
da rodesac daasrula man locva-vedreba da Txovna
uflisa mimarT, hrqua msaxurTa maT marzapnisaTa: `aw aRasru-
uflis mimarT, uTxra marzapnis msaxurebs: `axla Seasru-
leT ganCinebuli igi brZanebaÁ Cem zeda". xolo maT ara unda
leT Cemze ganCinebuli brZaneba”. maT ar undodaT misi mokv-
moklvis. xolo erTman maTganman hrqua: `Cuen movswydebiT,
la, magram erTma maTganma uTxra maT: `Cven davixocebiT, Tu
ukueTu ege egos cocxali". maSin miyvnes Ãelni maTni mis zeda
eg cocxali darCeba”. maSin gaiwvdines misken TavianTi xe-

276 277
wm. evstaTis martviloba evstaTi mcxeTelis martviloba

da sces maxÂliTa patiosansa qedsa missa da warhkueTes Tavi lebi, daartyes maxvili mis patiosan kisers da wakveTes misi
misi, da Sehvedrna sulni TÂsni qristesa meufesa. Tavi; da miabara man Tavisi suli meufe qristes.
xolo guami misi Rame ganiRes gareSe da daagdes mun. xolo xolo misi sxeuli Rame gareT gaitanes da iq daagdes,
cnes vieTme qristeaneTa da wariRes igi mcxeTas, rameTu ste- magram gaiges es viRac qristianebma da waiRes igi mcxeTa-
fanes emcno mun myofTa qristeaneTada. viTarca miiwines Si, radgan stefanes euwyebina [amis Sesaxeb] iq myofi qris-
mcxeTas, uTxres stefanes, da stefane auwya samoels kaTa- tianebisTvis. rodesac mividnen mcxeTaSi, Seatyobines ste-
likozsa, xolo man friad ganixara da dahmarxa igi didiTa fanes, stefanem ki auwya samoel kaTalikoss, xolo man metad
didebiTa da pativiTa wmidasa eklesiasa mcxeTisasa da vidre gaixara da damarxa igi didi didebiTa da pativiT mcxeTis
aqamomdis iqmnebian kurnebani sneulTani madliTa uflisa wminda eklesiaSi. vidre aqamde xdeba iq sneulTa kurnebani
Cuenisa iesu qristÀsiTa, romlisaÁ ars sufevaÁ da Zliere- Cveni uflis ieso qristes madliT, romlisac aris sufeva,
baÁ, pativi da simtkicÀ da didebaÁ mouklebeli suliT wmid- Zliereba, pativi, simtkice da mouklebeli dideba suliw-
iTurT aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde. amen. mindiTurT aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde. amin.

* * * * * *

278 279
evstaTi mcxeTelis martviloba

SeniSvnebi plze, miwaze daRvras kerpebisadmi Sewirvis niSnad,


zogadad ki, kerpebisadmi msxverplSewirvas). somxurSi
1
`marzapnoba” - gamgebloba, ipatosoba, satrapoba. gvaqvs 'spand" (`msxverplSewirva”), laTinurSi 'libamen"
2
dedniseuli `dRiTa” niSnavs: `asakiT”, `wlovanebiT”. ( `R v i ni s Se w i rv a ”) . ze m o re t er m in T S es i t yv o b an i
3
dedniseuli `yrma” aq `Wabuks” niSnavs (es mniSvnelo- gviCvenebs, rom `tozikobaÁ” uigivdeba `nazorevs” anu
ba `yrmas” aqvs. Sdr. i. 21.18 jruW-parxlis redaqciaSi berZnul 'sponde"-s. sakuTriv `nazorevi”, iseve rogorc
`Wabuki”, hadiSurSi `yrma”). masTan Sinaarsobrivad igiveobrivi `nagebi”, Zvel qarTul-
4
dedniseuli `mejadage” sabas ganmartebiT `mejRanea” Si ZiriTadad gadmoscemda berZnul `TÂsia”-s (vrclad
(Tumca Zvel qarTulSi `jadagi”//’jadago” niSnavda `mW- aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv.
evrmetyvels”, `orators”. ix. saq. moc. 24.1, sadac berZn. 347-3).
8
'retor" uZveles versiebSi gadmocemulia rogorc m. 10.32-33.
9
`jadagoÁ”, rasac giorgi mTawmindeli cvlis terminiT Sdr. l. 1.28.
10
`metyueli”) `vidre uRvToeba” - es sityvebi dedanSi uSualod
5
`toziki” - dResaswauli, lxini, gancxroma (nusxaTa ebmis winare winadadebas, magram aSkaraa, rom an TviT es
nawilSi: `zatiki”). sityvebia damaxinjebuli, anda maT win aklia teqsts raRac.
6 11
`metozike” - medResaswaule (nusxaTa nawilSi `meza- `eSmaki Seuvida” – Sdr. `eSmaki SeuÃda”; analogiuri
tike”). gamonaTqvamebi wminda werilis Zvel qarTul versiebSi
7
`tozikoba” - `gancxroma”, `dResaswauloba”, `msxver- araiSviaTia. magaliTad: ` áãÚØ ãäÚØáÐò ÒÐÜÔèÝàÐ
plSewirva” (`zorva”). xelnawerTa nawilSi: `zatikoba”. áÐãÚØáÒÐÜ ÓÐ èÔãôÓÐ ÛÐá áãÚØ ãÙÔ×ãàØ ÑàëÐÜÔÑØ×Ð
sagulisxmoa, rom `tozikobaÁ” gvxvdeba `Zveli aRTqmis” ãäÚØáÐò×Ð ÓÐ ÐíØàÕÔÑÓÐ ÛÐá” (I mf. 16.14 – OFS; Sdr. JA:
uZveles qarTul redaqciaSi (ix. i. ab. leqs., gv. 413). ma- ` ÐÛØÔàØ×ÒÐÜ áãÚØ ãäÚØáÐò ÒÐÜÔèÝàÐ áÐãÚØáÒÐÜ ÓÐ
galiTad: `saxlisa tozikobisa (J: tozikebisa) maTisasa ÐàÐ áãÚÛÐÜ ãÙÔ×ãàÛÐÜ èÔØÞçàÐ ÓÐ ÐíØàÔÑÓa”; B: `áãÚØ
èÔîóÓÔ ÓÐïÓÝÛÐÓ ÛÐ× ×ÐÜÐ íÐÛÐÓ ÓÐ áãÛÐÓ” (OJ, ier. ãäÚØáÐ ÒÐÜÔèÝàÐ áÐãÚØáÒÐÜ ÓÐ èÔÐè×Ý ØÒØ áãÚÛÐÜ
16.8). sxva redaqciaSi `tozikobas” cvlis `gancxroma” ÑÝ àÝ âÛÐÜ ãäÚØáÐÒÐÜ”); `ðãàØÐ×Ð ãæÛà×ÝÔÑØáÐ×óá
(`saxid gancxromisa maTisa ...”, baqaris biblia). kidev: ìØÜÐòáìÐà áØâçãÐò èÔÛÓÒÝÛÐÓ åàØáâñá ÛÝáÚÕØáÐ, àÝÛÔÚ
`ÐàêÐæÐæÐ ×ã ÕØÓØÓÔÑÝÓÔ èãÔÑÐáÐ ÛÐá ÛÔäØáÐáÐ ×ÐÜÐ ÓÐ èÔãôÓÔá ÛÐ× ëóàØ” (O, sqolio ier. 16.18-ze). kidev ufro
ÐàêÐæÐ áÐÓÐ Õáã æóÜÝò âÝÖØÙÝÑØ×” (esT. 14.17, O baqar- xelSesaxebia lk. 22.3, rac Cans swored gamoyenebuli `mar-
iseulSi gvaqvs: `arca vsu Rvno nazorevisagan”). ase rom, tvilobis” avtoris mier: `da SeuÃda eSmaki iudas” (jruW-
oSkiseuli `tozikoba” Seesabameba baqariseul `nazorevs”. parxlisa da giorgiseuli; hadiSurs aklia; Sdr. agreTve:
berZnulSia 'sponde", rac, kerZoobiTad, niSnavda `Rvinis `zrunvani amis soflisani da sacTuri simdidrisaÁ SeuÃ-
Sewirvas” anu Sesawiravi Rvinis samsxverploze, msxver- dis”, mr. 4.19 – DE da giorgiseuli; Sdr. hhadiS: `zrunva-

280 281
SeniSvnebi evstaTi mcxeTelis martviloba

Ta amis soflisaTa da sacTurman simdidrisaman, romel damdegs (romlis zmnuri formacaa zemore sityva), Seqm-
Seerinian”). nili pavle mociqulisgan gamoyenebuli `huriaebis” ('iu-
12
`kalaTi” - uZveles xelnawerSi (H 341) gvaqvs `fsiri- daismos") (Sdr. galat. 2.14) analogiiT. zmna 'xristiani-
di” (= `kalaTi”), sxva nusxebSi ki `fsiadi”, rac Zvel Zo" gvxvdeba origenesTan, wm. grigol RvTismetyvelTan,
qarTulSi, erTi mxriv, niSnavs `fialas” (ix. gamosl. .29 - kirile skviTopolelTan, V s-is saeklesio istorikosebT-
oSkuri: `fsiadebi”, sabaseuli: `fialebi"), meore mxriv ki an da sxv.
17
- `Wils”, `Wilofs”, `sagebs” (berZn. 'fsiaTos"). ase rom, kon- Sdr. `mTavarni igi kacni" - e. i. warCinebulebi.
18
teqstis mixedviT arc `fsiadia” SeuZlebeli (cxadia, sx- `Jamnoba" - aRniSnuli termini (Sdr. `JamnobaÁ”)
vaa is saweri `Wili”, rac berZnul 'papiros"-s gadmoscems; mocemul adgilas (da ara uklebliv yvela SemTxvevaSi)
Sdr. iob. 40.16/21). uigivdeba `Jamobas”, romelic Cveulebriv, gadmoscems
13
`sparsTa mefis wargzavnili” - dedani: `mwodebeli berZnul 'fsallo"-s da, Sesabamisad, erTi mxriv niSnavs
sparsTa mefisaÁ”. aRniSnuli adgili adasturebs, rom sakuTriv fsalmunTa galobas saTanado JamTa anu saaTTa
`mwodebeli” specialuri terminia da ara ubralod mim- mixedviT (Sdr. kimeni II, gv. 223), meore mxriv ki, gacilebiT
Reoburi forma zmnisa `wodeba”. marTlac, aq rom `mwode- xSirad, zogadad saeklesio locvasa da galobas (vrclad
beli” Cveulebriv `mxmobels” niSnavdes, maSin `mwodebeli aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv.
sparsTa mefisaÁ” `sparseTis mefis mxmobelad” unda gagvea- 360-361).
19
zrebina, rac nonsensia. ase rom, `mwodebeli” garkveuli `bagini” arsebiTad igivea, rac berZnuli 'bomos"
funqciis mqone ndobiT aRWurvili piris aRmniSvnelia da (`bomoni”). igi agreTve uigivdeba araeklesiuri Sinaar-
konkretulad `mivlinebuls”, `wargzavnils”, `warmomad- siT gamoyenebul 'hieron"-s (`taZari”), iseve rogorc Sei-
genels” unda niSnavdes. amitom vTargmneT zemoTac `mwode- Zleba gadmoscemdes analogiuri Sinaarsis sxva terminebs
beli” `wargzavnilad” (vrclad aRniSnuli sakiTxis Sesax- (vrclad aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, liter-
eb ix. WeliZe, literatura, gv. 8-9). atura, gv. 361-367).
14
`sefewuli” - mefuri Camomavlobis didgvarovani, 20
aq teqsti damaxinjebulia, radgan meordeba abraa-
berZn. 'basilikos" (vrclad aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb mis qanaanSi damkvidreba.
ix. WeliZe, literatura, gv. 9). 21
Sdr. `Ruawlsa Sina”. termini `Ruawli", erTi mxriv,
15
e. i. aResrula. gadmoscemda `asparezobis" aRmniSvnel 'aTlesis"-s. meore
16
`qristianoben” – Sdr. `qristeanoben”. es rTuli ter- mxriv, sakuTriv `omis" aRmniSvnel 'polemos"-s.
mini damadasturebelia qarTuli saeklesio termi- 22
`maRali sertyebi" - `sertyi" Zvel qarTulSi niSnav-
nologiis mniSvnelovani dawinaurebulobisa aRniSnul da rogorc Cveulebriv `tyes", aseve warmarTuli kultm-
epoqaSi. cnobilia, rom termini `qristianizmi” ('qristian- saxurebis adgils, e. w. `wminda tyes" (berZn. 'alsos")
ismos") wm. egnati antioqielma gamoiyena pirvelad II s-is

282 283
SeniSvnebi evstaTi mcxeTelis martviloba

23
es abzaci `martvilobis” yvelaze ufro Teologiuri legeoni qvesknelSi ki ar dainTqmeba, aramed Rorebis
nawilia, sadac lakonuradaa gadmocemuli, erTi mxriv, koltSi Seva da es kolti CaixrCoba zRvaSi.
27
wminda moZRvreba macxovris gankacebis soteriologiuri `martvilobis” teqstidan ise Cans, TiTqos ioseb ari-
arsis Sesaxeb, meore mxriv ki, amave soteriologiuri maTielamde sxvas gadmoexsnas ufali jvridan (Sdr. `da
daniSnulebiT, aRdgomis winmswrebi ori epoqaluri mov- mwrafl gardamoiRes mier juariT. xolo kaci erTi iyo
lenis, Sobisa da naTlisRebis eklesiologia (vrclad Ãelmwife da mowafe yofil iyo qristÀsa. man aRiRo guami
aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv. qristÀsi da dadva axalsa samaresa da lodi didi miagor-
368-392). va karsa zeda samarisasa”). sinamdvileSi, uflis sxeulis
24
`sefa” - dedniseuli `saqorwine” Zvel qarTulSi sami gardamoxsna swored iosebs da nikodemoss ukavSirdeba.
mniSvnelobiT dasturdeba: 1. saqorwilo, qorwilisa m. magaliTad: `ioseb... gardamohÃsna igi” (l. 23.53. Sdr. had-
22.12 - `samoseli saqorwine” (jruW-parxlisa; hadiSurSi iSuri: `ioseb... gardamoixuna”); `ioseb... nikodemosca...
`qorwilisaÁ”); 2. saqorwilo saZinebeli, axaldaqorwineb- moiRes (hadiSuri: `gardamoixunes”) guami iesuÁsi (hadi-
ulTa oTaxi (berZn. 'nimfon"): `nuTu egebis SvilTa saqor- Suri: `Ãorcni igi iesuÁsni”)” (i. 19.40).
winisaTa glovaÁ?” (m. 9. - hadiSuri; jruW-parxlis redaq-
ciaSi gvaqvs `siZisaTa”, rac berZnul Sesatyvisad gulisx-
mobs 'nimfios"-s); `daSTes gareSe saqorwinesa mas”, mamaTa
swavlani, Tb. 15, gv. 49.20 (qarTuli nimuSebisTvis ix. i.
ab., leqs., gv. 3); 3. saqorwilo saxli, sefa (Sdr. i.ab. leqs.,
gv. 3; i. imnaiSvili, sin. mrav., gv. 218). `evstaTis martvi-
lobis” teqstSi, konteqstis mixedviT, `saqorwine” mesame
mniSvnelobisaa.
25
es Txroba didadaa daSorebuli saxarebaTa teqsts.
Tumca macxovris mier wyalze fexiT msvlelobis Sesaxeb
maTes saxarebaSi marTlac xalxis saswaulebrivi dapure-
bis Semdegaa nauwyebi (m. 14.-26), magram is, rom mowafeebic
misebr dadiodnen zRvaze, arsadaa uwyebuli, Tu ar CavTv-
liT petres cnobil ambavs (m. 14.28-31).
26
es Txrobac didad sxvaobs saxarebiseuli teqstis-
gan. mimdevrobiTac, legeoniT Sepyrobili adamianis am-
bavi win uswrebs xalxis dapurebisa da macxovris zRvaze
svlis ambebs (i. mr. 5.2-17; l. 8. 27-37), Tan aRniSnuli

284 285
abo Tbilelis martviloba

286 287
winaTqma

arabi menelsacxeblis abos moRvaweoba, rogorc misi


`martvilobidan" vigebT, qarTvel qristianTa sulieri
gamofxizlebisa da sarwmuneobaSi maTi ganmtkicebis saw-
indrad iqca. TviT kaTalikosisgan gaica brZaneba am mov-
lenis Rirseuli aRwerilobis Sesaqmnelad, rac damate-
biT usvams xazs momxdaris gansakuTrebulobas. didad ga-
naTlebuli (am sityvis orive mniSvnelobiT) ioane saban-
isZe morCilebiT aRasrulebs kaTalikosisgan nabrZanebs
da gauxunar ganZad utovebs Taobebs vrcel Txrobas abos
martviluri xvedris Sesaxeb. didi sikeTea, rom VIII s-is
80-ian wlebSi dawerili naSromi uZvelesi (IX-X ss-is)
nusxebiTve SemorCa Cvenamde, Tumca ver vityviT, rom `mar-
tvilobis~ teqsti ucdomlad iyos dadgenili da ar
saWiroebdes mniSvnelovan dazustebebs. marTalia,
Tavis droze profesorma korneli kekeliZem mecnieru-
lad Seiswavla misTvis xelmisawvdomi nusxebi da Sede-
gad mogvca mecnierulad dadgenili teqsti, magram mis-
eul gamocemaSi ver aisaxa aTonis mTaze daculi xelnaw-
eris monacemebi, radgan maSin am nusxis mikrofiris mop-
oveba sruliad SeuZlebeli iyo. aseve ucnobi darCa k.
kekeliZisTvis uaRresad mniSvnelovani sinuri nusxac.
am nusxaTa mikrofirebi Tumca SemdgomSi xelmisawvdomi
gaxda, magram maT mainc ver hpoves asaxva `martvilobis~
gviandeli gamocemebis ZiriTad teqstSi, maSin roca ar-
sebul xelnawerTa kolacia ueWvels xdis, rom swored
aTonuri (da araiSviaTad masTan Tanmxvdomi sinuri) nusxa
inarCunebs mniSvnelovanwilad Tavdapirveli teqstis
viTarebas, rac sxva nusxebSi nawilobriv warxocilia.
winamdebare gamocemaSi, bunebrivia, swored am nusxis mo-
nacemebia pirvel rigSi yuradRebuli da gaTvaliswineb-
uli.

288 289
wigni samoel kaTalikosisaA samoel kaTalikosis epistole
iovanes mimarT sabanis Zisa1 ioane sabanisZis mimarT

me, samoel qristÀs mier qarTlisa kaTalikozi, ufalsa me, samoel qristesmier qarTlis kaTalikosi, ufal
iovanes sabanisZesa, sulierad Svilsa wmidisa kaTolike ek- ioane sabanisZes, wminda kaTolike eklesiis sulier
lesiisasa da sayuarelsa Cuensa, locviT uflisa mier mogi- Svils da CvenTvis sayvarels, locviT uflis mier mogi-
kiTxav! mSÂdobaÁ iyavn Sen zeda da yovelTa saxlisa Senisa kiTxav. mSvidoba iyos Senze da Seni saxlis mTel kre-
krebulTa qristÀs mier! Cuen TÂT uwyiT wadierebaÁ Seni Rm- bulze qristes mier. Cven Tavad viciT Seni wadiereba
rTismsaxurebisaTÂs da RmrTivmimadlebuli Seni mecniere- RvTismsaxurebisTvis, Seni RvTivmimadlebuli codna
baÁ saRmrToTa wignTaÁ da gulsmodginebaÁ Seni keTilTa saRvTo wignebisa da Seni gulmodgineba kargi saqmeebis
saqmeTa moRuawebisaTÂs. Sen TÂT uwyi sanatrelisa amis ax- samoRvaweod. Sen TviT ici am sanatreli axali mowamis
lisa mowamisa haboÁsi, romeli dReTa amaT Sina imartÂla abos Sesaxeb, romelic am dReebSi ewama Cvens da mTeli
meoxad qristÀs mimarT Cuenda da yovlisa amis soflisa Cveni qveynis, qarTlis, meoxad qristes mimarT.
Cuenisa qarTlisaTÂs. mnebavs, rom daiweros am sanatrelis `martvilobac”
mnebavs, raÁTa daiweros sanatrelisa amisca martÂrobaÁ, (rogorc im pirveli qristesmowameebisa) da daidos esec
viTarca pirvelTa maT qristÀs mowameTaÁ, da daidvas igica wminda kaTolike eklesiaSi yvelasTvis gasaxseneblad,
wmidasa kaTolike eklesiasa Sina mosaÃsenebelad yovelTa, vinc ki Cvens Semdeg iqneba. amis gamo vgzavni SenTan am
vin iyvnen Semdgomad Cuensa. amisTÂsca movavlino wigni ese werils Cemi mRvdlis xsarTanis xeliT. axla miiRe es wer-
Cemi ÃeliTa xsarTan mRdelisa CemisaÁTa,.aw miiRe wigni ese ili, Cemi dalocva da jvris dawera Cemi xelisgan, da
Cemi da locvaÁ Cemi da juarisa daweraÁ ÃeliTa CemiTa da Senc RvTis – mamis, Zisa da suliwmindis – SewevniT,
agreTve RvTismSoblis, wminda mociqulebisa da mowameeb-
SewevniTa RmrTisa mamisa da Zisa da sulisa wmidisaÁTada
is meoxebiT Seudeqi sruli WeSmaritebiT gadmocemas,
meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaÁTa da wmidaTa mo-
rogorc iyo da rogorc Sen TviTve ici, da aRwere wminda
ciqulTa da mowameTaÁTa Ãel-yav gamoTqumad sruliad WeS-
mowame abos martviloba, aRwerili ki Cven mogvitane, rom
maritad, viTar iyo da viTar Sen TÂT uwyi, da aRwere mar-
ufro metad vilocoT SenTvis. madli uflisa iyos Senze.
tÂrobaÁ wmidisa mowamisa haboÁsi da aRwerili Cuen
amin.
mogÂZRuane, raÁTa umetÀs locva-vyoT SenTÂs. madli
uflisaÁ iyavn Sen zeda, amÀn!

1
dasaTaureba pirobiTia
290 291
pasuxi wignisaÁ iovanÀs mier werilze pasuxi ioanes mier

maradissawadeli da Tavyuanissacemeli brZanebaÁ Rmr- Cemi RmrTivpatiosani patronisa da batonis marad-


Tivpatiosnisa mamflisa da uflisa CemisaÁ moviRe ÃeliTa si- sawadeli da Tayvansacemi brZaneba miviRe siwmindismoy-
wmidismoyuarisa xsarTan mRdelisaÁTa, romlisaTÂsca aRpy- vare xsarTan mRvdlis xeliT, ris gamoc Cemi xelebis
robiTa ÃelTa CemTaÁTa madli Sewira uRirsebaman Cemman zeapyrobiT Cemma uRirsebam madloba Seswira yovlad-
yovlad Zlierisa da qvelismoqmedisa qristÀs RmrTisa Zliersa da qvelmoqmed qristes, Cvens RmerTs, romelmac
Cuenisa, romelman ara daviwyebul-yo simdablÀ ese Cemi Rmr- ar gaxada daviwyebuli Cemi simdable Tqvens RvTisSemwy-
Tisa SemwynarebelTa wmidaTa locvaTa TquenTa, romelTa- narebel wminda locvebSi, romelTa miRebis Rirsic gavx-
ca-ese Rirs-viqmen me mimTxuevad; da ufroÁsRa vaqeb da di me; amasTan, ufro metad vaqeb da vakurTxeb me RvTis
vakurTxev me mowyalebasa RmrTisasa, romelman dahnerga mowyalebas, romelmac STanerga patronis gulSi amgvari
gulsa mamflisasa eseviTarisa amis brZanebad, romeli [saqmis] gamo brZanebis [gacema], rac CemTvis gaxdeba sarge-
sargebel da nayof sulisa da siqadul da sixarul ÃorcTa beli da nayofi sulisa da siamaye da sixaruli xorcisa
meqmnebis me saukunod mimarT da sofelsa amasca. saukunodac da am sofelSic.
aw raÁ-me movaÃseno uflebasa Tquensa? mZime ars Cem- axla raRa movaxseno Tqvens uflebamosilebas? mZimea
daorkerZove. ukueTu urC veqmne brZanebasa Tquensa, weril CemTvis orive mxriv. Tuki veurCebi Tqvens brZanebas, daw-
ars: `Svili urCi warsawymedelsa mieceso~, da Tu viswrafo erilia, rom `urCi Svili warsawymedels mieceso” (igav.
morCilebad, misTÂsca ityÂs: `uRrmÀssa Sensa nu gamoeZieb 13.1), xolo Tu morCilebas movindomeb, amisTvisac ambobs
igi, rom `Senze Rrmas nu gamoeZieb da Senze Zliers nu gam-
da uZlierÀssa Sensa nu gamoikiTxavo~. amisTÂs SiSman da 1
oikvlevo” (zir. 3.22). amis gamo SiSma da wuxilma Semipy-
zrunvaman Semipyra me, da SeSfoTna gonebaÁ Cemi da daveci
ro me, SeSfoTda Cemi goneba, daveci da movakldi codnas,
da movakldi mecnierebisagan. aramed umjobÀsad Sevhracxe
magram umjobesad miviCnie Cemi batonis brZanebisadmi
morCilyofad Tavi Cemi brZanebasa uflisa Cemisasa, romliTa
Cemi Tavis damorCileba, riTac kvlav gavZlierdi da
kualad ganvZlierdi da aRvimarTe RmrTissaTnoÁTa wmidiTa
aRvemarTe Tqveni RvTissaTno wminda locviTa da RvTi-
locviTa TqueniTa da maradis ZRunismimpyrobelisa RmrTisa
sadmi maradis ZRvnis mimwodebeli Tqveni marjvenis mier
marjuenisa Tquenisa juarisa daweriTa Cem uRirssa zeda, da
Cemze, uRirsze, jvris gadaweriT. amasTan, viswavle
rameTu viswaveca brZenTmTavrisa mis solomonis mier Tqu-
brZenTmTavari solomonis mier naTqvamic: `mihbaZe Wian-
muli, viTarmed: hbaZevd jinWvelsa, medgaro, da iqmen muSak
Wvelas, zarmaco, da gaxdi misebr mSromeli” (igav. 6.6-9),
msgavs misa. viTarca-igi man TÂssa udidÀssa marcualsa mas
radgan iseve, rogorc igi Seebmeba gulmodgined masze
ifqlisasa Sebma-uyvis gulsmodgined, vidremdis aRiRis da
ufro did xorblis marcvals, manam, sanam ar aiRebs mas da
wariRis sazrdelad TÂsa, meca gulsmodgine viqmen uZli-
ar waiRebs Tavis sazrdod, aseve mec gulmodgineba maqvs

292 293
erÀssa Cemsa aRebad da wadierebaÁ gulisa CemisaÁ aRavso imisa, rom `aviRo” Cemze ufro `Zlieri” da ufalma aRav-
ufalman. sos Cemi gulis wadiereba.
da aRvwere uRirsisagan gonebisa Cemisa Semoklebuli da Cemi uRirsi gonebis mier aRvwere Semoklebuli
martÂrobaÁ, WeSmariti da utyueli, wmidisa mowamisaÁ, martviloba, WeSmariti da utyuari, wminda mowamisa, mi-
madliTa da meoxebiTa misiTa, da mogiZRuane ufalsa Cemsa, sive madliTa da meoxebiT, da mogarTvi Cems batons,
romlisaTÂs kualad viTxov vedrebiT: saTno-yavn ufalman risTvisac kvlav viTxov vedrebiT: mosawoni gaxados
gulsa Tquensa da gulsa yovlisa qristÀsmoyuarisa erisa ufalma [es aRweriloba] Tqvens gulSi da mTeli qristes-
morwmunisasa, romelni aRmoikiTxviden, raÁTa ziar locvaTa moyvare xalxis gulSi, vinc ki aRmoikiTxavs mas, rom kv-
TquenTa iqmnes kualad da mermeca uRirsebaÁ Cemi. lav da kvlav Tqveni locvebis moziare gaxdes Cemi uR-
irseba.

294 295
TTuesa ianvarsa: z: ianvris Tvis 7-Si

wamebaÁ wmidisa da netarisa qristes wminda da netari mowamis


mowamisa qristÀsisa haboÁsi abos wameba

romeli iwama qarTls Sina, qalaqsa tfiliss, ÃeliTa romelic ewama qarTlSi, qalaq TbilisSi, sarkinoz-
sarkinozTaÁTa, gamoTqumuli iovane Zisa sabanisi brZanebi- Ta xeliT, gamoTqmuli sabanis Zis ioanes mier samoelis,
Ta qristÀs mier samoel qarTlisa kaTalikozisaÁTa qristesmier qarTlis kaTalikosis, brZanebiT

pirveli Tavi: RmrTismsaxurTa da martÂrTmoyuareTa pirveli Tavi: RvTismsaxuri da martvilTmoyvare


krebulisaTÂs TxrobaÁ da uwyebaA [da] moZRurebaÁ da axlisa krebulisTvis Txroba, uwyeba da swavleba, da am axali
amis mowamisa haboÁs ÃsenebaÁ. mowamis abos xseneba.
meorÀ Tavi: qarTlad SemoslvaÁ da naTlisRebaÁ wmidisa meore Tavi: netari abos qarTlSi Semosvla da
da netarisa haboÁsi. naTlisReba.
mesamÀ Tavi: martÂrobaÁ wmidisa haboÁsi. mesame Tavi: wminda abos martviloba.
meoTxÀ Tavi: qebaÁ sanatrelisa mowamisa haboÁsi. meoTxe Tavi: sanatreli wminda mowame abos qeba.

pirveli Tavi pirveli Tavi

Sekrebil RvTismsaxurTa mimarT uwyeba, martvilT-


RmrTismsaxurTa SekrebulTa maT uwyebaÁ da martÂrT-
moyvareTaTvis swavleba da am axali mowamis, wminda abos
moyuareTa maT swavlaÁ da axlisa amis mowamisa moÃsenebaÁ
xseneba.
wmidisa haboÁsi

mamisTvis sayvarelno, da qristes megobarno da mo-


sayuarelno mamisano da megobarno da monano qristÀs,
nano, da suliwmindis samkvidrebelno, gxedavT Tqven,
Zisa RmrTisano, da samkÂdrebelno sulisa wmidisano! gxedav
rogorc RvTisgan SecnobilT da RvTis SemcnobelT. amit-
Tquen, viTarca RmrTivcnobilTa da RmrTismcnobelTa,
omac giwodeT Tqven qristes monebad da megobrebad; `mon-
amisTÂsca garqu Tquen monad da megobrad qristÀsa, aramed
ebad” imis gamo, rom `misi patiosani sisxliT xarT Tqven
monad amisT s, rameTu `patiosniTa sisxliTa” misiTa `syid-
nayidi” (Ikor. 6.20), xolo `megobrebad” imitom, rom misi
ul xarT~ Tquen, xolo megobrad amisTÂs, rameTu misni Seqm-

296 297
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

nulni varT da misni dabadebulni da siyuaruliTa misiTa na- Seqmnilebi da dabadebulebi varT da misi siyvaruliT
Tel-gÂRebies. movnaTlulvarT.
aw glocav Tquen qristÀs mimarT, survieliTa guliTa axla, gevedrebiT Tqven qristes mimarT, rom
momipyreniT saCinoni ege sasmenelni Tquenni da ufroÁsRa wadieri guliT momapyroT Tqveni eg xiluli yurTasme-
sacnobelni ege yurni gulisa da gonebisa Tquenisani gan- na, ufro ki Tqveni gulisa da gonebis eg grZnobadi yurni
hmarteniT smenad da maspinZel-eqmneniT sityuaTa amaT CemTa, gaxsnaT mosasmenad da umaspinZloT am Cems sityvebs, rad-
rameTu qristÀsTÂs arian da sanatrelTa amisTa mowameTaTÂs. gan [es sityvebi] qristesTvis aris da misi sanatreli
2
SeiwynareT karavsa guamisa Tquenisasa da savanÀ ganumzadeT, mowameebisTvis, rom miiRoT isini Tqveni sxeulis karavSi
rameTu ufalsa hnebavs damkÂdrebad asoTa Sina TquenTa, vi- da samyofeli moumzadoT maT, radgan ufals nebavs damkvi-
Tarca Tqua wmidaman mociqulman pavle, moZRuarman eklesi- dreba Tqveni [sxeulis] nawilebSi, rogorc Tqva es wminda
aTaman, viTarmed: `taZarni xarT RmrTisani da suli wmidaÁ pavle mociqulma, eklesiaTa moZRvarma: `taZrebi xarT Rv-
damkÂdrebul ars Tquen Soris~; da ufali ityÂs Tisa da suliwmindaa damkvidrebuli TqvenSi” (I kor. 3.16).
winawarmetyuelisa mier: `me movide da davemkÂdro Tquen ufalic ambobs winaswarmetyvelis mier: `me moval da
Soris~, da wmidasa saxarebasa ityÂs, viTarmed: `sasufeveli davmkvidrdebi TqvenSi” (zaqar. 2.10), da wminda saxarebaSi
RmrTisaÁ gulTa Sina TquenTa ars~. ki ambobs: `RvTis sasufeveli Tqvens gulebSia” (lk. 17.21).
amisTÂs, sayuarelno, nu gewyinebin smenad sityuaTa amaT, amitom, sayvarelno, nu mogewyinebaT am sityvaTa smena,
raÁTa ara cudad davSureT: me sityÂTa da Tquen smeniTa, – raÁTa rom fuWad ar davSvreT, - me sityviT, Tqven ki smeniT, -
erTobiT moguces Cuen ufalman sasyideli SromaTa CuenTaÁ. raTa erTad mogvces Cven ufalma Cveni garjis sazRauri.
amasTan, araTu martooden CemTvis aris saSuri wminda
da araTu Cemda xolo martoÁsa saZiebel ars smenad sawade-
mowamis am sawadeli martvilobis smena, aramed, aseve,
li ese martÂrobaÁ wmidisa amis mowamisaÁ, aramed yovelTaÁ 3
marTebs yvela Tqvengans, rom gakvirvebaSi iyos CemTan
jer-arsTquenda dakÂrvebad Cem Tana, romelni-ese Semokre-
erTad, romlebic ki `meSvide aTaswleulSi”, - am `Semok-
bulsa amas Jamsa meSÂdesa darsa zeda hsdgaT, romlisa JamisaTÂs
lebul droSi”, - vdgavarT, ra droisTvisac ufali am-
ufali ityÂs, viTarmed: `mravalni hscTebodian da mravalTa
bobs: `bevri Secdeba da bevrs Seacdenen” (mT. 24.5.11), da
acTunebden~, da mociquli pavle mihswers timoTesa, viTarmed:
mociquli pavle miswers timoTes: `mova dro, rodesac am
`movals Jami, odes sicocxlisa amis moZRurebasa ara Tavs-
macxovnebel moZRvrebas aRar ganikuTvneben, aramed saku-
idebden, aramed gulisTqumisaebr TÂsisa TaviT TÂsiT Seikreb-
Tari survilisamebr TviTonve Seikreben moZRvrebas yur-
den moZRurebasa qaviliTa yurTaÁTa da WeSmaritebisagan sas-
Ta qaviliT da WeSmaritebisgan miabruneben yurTasmenas
menelni maTni garemiaqcinen da zRaprebsa mieqcen~, romelica-
da zRaprebs miubrundebian” (II tim. 4.3-4), rac xdeba
ese aw Jamsa amas aResrulebis Cuen Soris. rameTu romelni-ese
kidec axla am dros Cvens Soris, radgan mravali Cvengani,
varT yuresa amas queyanisasa, sastikebisagan da siveragisa, man-
vinc miwis am kideSi varT, am Cvenma zedamxedvelebma, amJa-

298 299
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

qanebiTa miT sacTurebisaÁTa zedamdgomelTa amaT CuenTa, mindelma baton-patronebma, TavianTi TviTrjulobiTi
mflobelTa amis JamisaTa, zakulebiTa moZRurebisaÁTa TÂT moZRvrebis mzakvrobiT qristesgan gandgomilebma, sas-
TaviT TÂsiT SjulisdebisaÁTa, gandgomilTa qristÀsgan tikisa da siveragis gziT da sacTurebis xrikiT
mravalni SeacTunnes da gardadriknes gzisagan simarTlisa, da Seacdines da gadadrikes WeSmaritebis gzisgan, da isini,
WeSmaritebasa qristÀs saxarebisasa Seecodnes, romelni xuTa- romlebic xuTasi wlis ganmavlobaSi da ufro adrec
sis wlisa JamTa da uwinarÀsRa Sjuldebul yofil arian wmid- naTlisRebis wminda madliT arian rjuldebulni,
iTa madliTa naTlisRebisaÁTa. mieriTgan da vidre aqamomde na- qristes saxarebis WeSmaritebas ascdnen. im droidan
4
Sobni qristeaneTani gardagularZnnes, romelnime mZlavrebiT, dRemde qristianTa Svilebi gadaagvares, nawili – Zala-
romelnime SetyuviliT, romelnime siyrmesa Sina umecrebiT da dobiT, nawili – motyuebiT, nawili – axalgazrduli
romelnime mzakuvarebiT. da sxuani, romelni-ese varT-Ramor- umecrebiT, nawili – mzakvrobiT, sxvebi ki, romlebic
wmuneni, mZlavrebasa queSe damonebul[ni] da naklulevanebiTa varT-Ra morwmuneebi, Zaladobis qveS damonebulni da si-
da siglaxakiTa Sekrulni, viTarca rkiniTa, xarksa queSe maTsa nakluliTa da siglaxakiT, rogorc rkiniT, Sekrulebi,
guemulni da qenjnilni, ZÂr-ZÂrad zRveulni, SiSiTa ganile- maTi xarkis qveS gvemulebi, datanjulebi da metad mZ-
vian da iryevian, viTarca lerwamni, qarisagan Zlierisa imed vnebulni, SiSiT ilevian da irxevian, rogorc lerw-
aRZrulni. aramed qristÀs siyuaruliTa da SiSiTa, Cueulebi- mebi - Zlieri qarisgan, magram, Cveulebisamebr mamapapeu-
5
saebr mamulisa slvisa, WirTa moTminebiTa ara ganeSovrebian li msvlelobisa, qristes siyvaruliTa da SiSiT, da Wir-
mxolodSobilsa Zesa RmrTisasa. Ta moTmeniT, ar Sordebian RvTis mxolodSobil Zes.
eseviTarsa Sina Jamsa gamoCnda axovnad wmidaÁ ese mowamÀ; aseT dros gamoCnda axovnad es wminda mowame,
romelic araTu Tavidanve Cvengani iyo, aramed movida
araTu pirveliTganve Cuengani iyo, aramed umecari sarwmu-
igi, ucxo rjuliT, umecari Cveni sarwmunoebisa, da
novebisagan Cuenisa, ucxoÁ ucxoÁTa SjuliTa movida da 6
qristes, Cvens RmerTs, Seemecna , ris gamoc dRes wminda
qristesa, RmerTsa Cuensa, Seemecna, romlisaTÂs dRes kualad
da axali mowamis am axalma dResaswaulma da zeimma kv-
axalman aman dResaswaulman da krebaman wmidisa da axlisa mowa-
lav gvirgvini daadga eklesias da qristianTa mTeli
misaman gÂrgÂnosan-yo eklesiaÁ, da yoveli krebuli qristeane-
krebuli erTbaSad gaanaTa. yvela pirovneba Rirsi gax-
TaÁ erTbamad gananaTla; yovelnive pirni Rirs-iqmnnes amas
da am dRes qristes, Cveni WeSmariti RvTis, mimarT me-
dResa gardamatebulisa madlisa Sewirvad qristÀs mimarT,
tismeti madlierebis Sewirvisa, radgan gaormagda
WeSmaritisa RmrTisa Cuenisa. rameTu mrCobl-iqmna 7
RvTisgamocxadebis es dResaswauli da mamaRmerTis
dResaswauli ese RmrTisgamocxadebisaÁ da madlman RmrTisa
madlma Tavisi sayvareli Zis Cvendami gamoCinebiT da
mamisaman gamoCinebiTa miT Cuenda sayuarelisa Zisa TÂsisaÁTa
misi wminda sulis gadmosvliT sarwmunoebisgan dawnu-
da gardamoslviTa sulisa wmidisa misisaÁTa sarwmunovebiTa
li gvirgvini Tavis martvilebs daadga eklesiis Tavze,
SeTxzuli igi gÂrgÂni martÂrTa TÂsTaÁ dadga Tavsa ekle-
ris gamoc dResaswaulTa es simravle, rogorc gvirgvi-

300 301
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

siaÁsasa, romlisaganca simravlÀ igi dResaswaulTaÁ, viTarca ni, garSemo adgas mas da RvTismoyvareebs Cveuleba aqvT
gÂrgÂni, garemoadgs, da RmrTismoyuareTa maT CueulebaÁ aqus yovelJams masSi Sekrebisa saRvTo didebisaTvis, rad-
maradis Semokrebad mas Sina saRmrToÁsaTÂs didebisa. rameTu gan TavianTi erTad SekrebiT mraval RvTismsaxurebas
erTad SekrebiTa miT maTiTa mravali RmrTismsaxurebaÁ aCue- aCveneben, Tumca araTu fuW gancxromaTa da saWmelTa
nian, araTu cudTa gancxromaTa da WamadTa nayrovnebisa nayrovanebis ganuZRomloba iCens Tavs maTSi, aramed
uZRebebaÁ Soris maTsa ipovis aramed yovelTa wil saWmelTa yvela gemrieli saWmlis sanacvlod saRvTo sityvaTa
gemovanTa Zali igi saRmrToTa sityuaTaÁ tkbilad gamovaln Zala tkbilad gamodis maTi piridan, vinaidan
piriT, rameTu sityuaÁ igi winawarmetyuelisaÁ oxrin Soris winaswarmetyvelis sityva xmovanebs maTSi: `tkbilia
maTsa, viTarmed: `tkbil arian sasasa Cemsa sityuani Senni, ufa- Cems sasaSi Seni sityvebi, ufalo, Taflze metad – Cems
lo, ufroÁs Taflisa pirsa Cemsa~, rameTu Sekrebasa mas Wamad- pirSi” (fs. 118.103). marTlac, saWmelTa Sekrebas gan-
Tasa ganZRebaÁca aqus, xolo RmrTisa sityuaTa Ãsenebasa ara ZRomac axlavs, xolo RvTis sityvaTa gaxsenebas ar ax-
aqus ganZRebaÁ RmrTismoyuareTa sulTa da kualad `wmidaTa lavs ganZRoma RvTismoyvare sulebisTvis, da kidev,
maT martÂrTa ÃsenebiTa vinmemca ganZRa martÂrTmoyuarÀ~? da `mis wminda martvilTa xsenebiT vin ganZReba martvilT-
erTgulebaÁca aqus uflisa mimarT, rameTu etyÂs ufali wmi- moyvare?”. amasTan, maT erTgulebac aqvT uflisadmi,
daTa misTa: `romelman Tquen Segiwynarnes, me Semiwynara~. radgan ase eubneba ufali Tavis wmindanebs: `vinc Tqven
amisTÂs ufroÁs gulsmodgined saRmrToTa maTTÂs arn Sekre- migiRebs, me mimiRebs” (mT. 10.40). amitom, ufro gulm-
baÁ igi maTi: mun Suva-warmoixunian sityuani igi cxovrebisani, odgined im saRvTo [saqmeebisTvis] xdeba maTi Sekreba: iq
mun samebisa wmidisa igi sarwmunovebaÁ aRorZndebin, mun swav- warmoadgenen isini cxonebis sityvebs, iq izrdeba wminda
samebis sarwmunoeba, iqaa sitkboebis swavlebani, madlis
lani igi sitkboebisani, moZRurebani igi madlisani, mamaTmTa-
moZRvrebani, mamaTmTavarTa mSveniereba, winaswarmet-
varTa igi SuenierebaÁ, winawarmetyuelTa igi didebaÁ, mo-
yvelTa dideba, mociqulTa qadagebani, mowameTa moR-
ciqulTa qadagebani, mowameTa maT moRuawebaÁ, qristÀsi igi
vaweoba, qristes Tavdeboba CvenTvis – vneba, radgan simt-
TavsdebaÁ CuenTÂs - vnebaÁ, rameTu simtkice da sixarul eqmnis
kice da sixaruli xdeba WabukebisTvis Txroba qristes
WapukTa moTxrobiTa miT simÃnÀ igi qristÀs moRuaweTaÁ da siq-
moRvaweTa simxnis Sesaxeb, siamaye da mxiaruleba moxuce-
adul da mxiarulebamoxucebulTa ÃsenebaÁ igi Ruawlisa mis
bulTaTvis – xseneba martvilTa Rvawlisa, sawadeli da
martÂrTaÁsaÁ, da sawadel da sasurvel mRdelTa da yrmaTa maT,
sasurveli mRvdelTaTvis da eklesiis yrmaTa, mowafeTa
mowafeTa da SvilTa eklesiaÁsaTa krebaÁ igi dResaswaulisa
da SvilTaTvis – wmindanTa dResaswaulis zeimi, da ems-
mis wmidaTaÁsaÁ da emsgavsnian Soris eklesiasa Ãmani igi maTni 8
gavseba maTi xmebi eklesiis SigniT galobisSemsxmel an-
angelozTa maT galobisa SemsxmelTa da suli wmidaÁ ixarebn
gelozebs, da suliwminda, Tayvancemuli, xarobs maT
Soris maTsa Tavyuaniscemuli, da mamaÁ ididebin da kacT-
Soris, da mama idideba, da Zis qvelmoqmedeba da kacTmoy-
moyuarebaÁ igi da qvelismoqmedebaÁ ZisaÁ iqadagebin. rameTu
vareoba iqadageba, radgan yovlismpyrobelma RmerTma da

302 303
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

yovlisa-mpyrobelman RmerTman da didad-uxuman ufalman, metad uxvma ufalma, romelmac ar ugulebelyo adamianTa
romelman ara ugulebels-yo urvaÁ kacTaÁ da siyuarulisaTÂs urva da kacTa siyvarulis gamo wminda qalwulisgan xor-
kacTaÁsa qalwulisagan wmidisa Ãorcni Seimosnada wmidiTa ci Seimosa, Tavisi wminda xorciT samoTxidan gamovard-
miT ÃorciTa misiTa samoTxiT gamovrdomilsa mas kacsa, nili adamiani, dacemuli, zecisken aixmo, da aRirsa mas
dacemulsa, zecad aRuwoda da miuwdomelsa mas saidumlosa miuwvdomeli saidumlo, - ieso qristes qvedadableba
Rirs-yo (romeli-igi ara iyo, da daadgra, romeli-igi iyo, - CvenTvis, is, rac [aqamde] ar arsebobda, da SenarCunda is,
didebaÁ macxovrisa CuenisaÁ) \ iesu qristÀssa mas damdablebasa rac arsebobda – Cveni macxovris, ieso qristes dideba,
CuenTÂs, rameTu damdablda da miÃsnna Cuen, aRmaRlda zecad, radgan qvedadablda igi, gvixsna Cven, amaRlda zecad,
9
vinaÁca gardamoÃda, da miwisagani ese kacebaÁ TanaaRiyvana da saidanac gadmovida, Tan aiyvana Cveni es miwisagani kaceba
marjueniT mamisa mjdomare ars, romeli-igi sakÂrvelad da [es kaceba] mjdomarea mamis marjvniv, rac sakvirvelad
gangebulebiT SeierTa RmrTeebaman, romelica-igi oriTave SeierTa [misma] RmrTeebam gangebulebiT, romelic am
miT saxiTa, erTi ZÀ, RmrTad da kacad TÂnier ganyofaTa, iqad- orive bunebiT iqadageba erT Zed, RmerTad da adamianad
agebis igive `saxeliT enmanuel Cuen Tana RmerTi~ da kaci, raÁ- ganyofis gareSe, igive aris ra saxeliT `emmanueli – Rm-
Ta `saxelisa mimarT misisa yoveli muÃli modrkes, zecisaTani erTi da adamiani CvenTan” (Sdr. mT. 1.23), `raTa misi sax-
da queyanisaTani da quesknelTani, da yovelman enaman man aRu- elis mimarT modrkes yvela muxli zecisaTa, amqveynisa-
aros~ saxelsa missa, rameTu saSinel da wmida da yovladZlier Ta da qvesknelis [mkvidrTa] da yvela enam aRiaros” misi
da sakÂrvel da ufal da yovlisa-mpyrobel ars saxeli misi; ver saxeli (Sdr. filip. 2.10-11), radgan saSinelia, wmindaa,
SemZlebel varT Cuen miwdomad simdidresa mas saxelisa misi- yovladZlieria, sakvirvelia, ufalia da yovlismpyrobe-
lia misi saxeli. ar ZalgviZs Cven mivswvdeT misi saxelis
sasa, aramed uZlurebisaebr Cemisa da gulsmodginebisa
simdidres, magram, Cemi uZlurebisa da Tqveni gulm-
Tquenisa viwyo Txrobad Tquenda, sayuarelno: kar, gza, tarig,
odginebis Sesabamisad, Sevudgebi imis uwyebas TqvenTvis,
mwyems, lod, margalit, yuavil, angeloz, kac, RmerT, naTel,
sayvarelno, rom aris igi kari, gza, tarigi, mwyemsi,
queyana, maril, matl, marcual mdogÂs, mze simarTlis, Ze mamis
lodi, margaliti, yvavili, angelozi, kaci, RmerTi, naTe-
ukudavis da erT RmerT gardauqcevel da ganuqarvebel da
li, miwa, marili, matli, mdogvis marcvali, simarTlis
ucvalebel, rameTu uqcevel da ganuqarvebel ars Se[m]dgomad
mze, ukvdavi mamis Ze, erTi RmerTi – gardauqmneli, ganu-
ÃorcTSesxmisa da SeerTebisa RmrTeebisa igi bunebaÁ, romli-
qarvebeli, Seucvleli, radgan gardauqmneli da ganu-
saTÂs ukueTu SemZlebel-viqmne TiToeulisa amis saxelisdebi- 10
qarvebelia RmrTeebis buneba [misi ] xorcSesxmisa da [ad-
saTÂs WeSmariti uwyebad Tquenda, garna madliTave misiTa
amianur bunebasTan] SeerTebis Semdeg, romlis Sesaxebac,
gauwyo Tquen, qristÀsmoyuareTa.
Tuki SevZleb, TiToeul am saxeldebasTan dakavSirebiT
WeSmarits gauwyebT Tqven, Tumca ki gauwyebT misive
madliT Tqven, qristesmoyvareebs:

304 305
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

`kar” ewoda rameTu Tqua: `me var kari cxovarTaÁ~, `kari” ewoda, radgan Tqva: `me var kari cxvrebisa” (i.
rameTu WeSmaritad morwmuneni misni mis gamo, viTarca kars 10.7), vinaidan WeSmaritad mis mier, rogorc sasufevlis
amas sasufevlisasa, SevalT. karSi SevdivarT misdami morwmuneebi.
`gza” ewoda, rameTu Tqua, viTarmed: `me var gzaÁ da `gza” ewoda, radgan Tqva: `me var gza, WeSmariteba da
WeSmaritebaÁ da cxovrebaÁ~, rameTu zecad aRmavalTa cxovreba” (i. 14.6), vinaidan gza xdeba igi CvenTvis, zecad
gueqmnebis Cuen gza. amsvlelTaTvis.
`tarig” ewoda, `rameTu CuenTÂs daikla~, da maradis `tarigi ” ewoda, `radgan CvenTvis daikla” (I kor. 5.7)
cxovel ars da ÃorcTa da sisxlTa misTa Cuenda ganyofiTa da maradis cocxalia da saukuno cxovrebas gvaniWebs
cxovrebasa saukunesa moguaniWebs. Tavisi xorcisa da sisxlis Cvendami ganawilebiT.
`mwyems” ewoda, rameTu Tqua: `me var mwyemsi keTili~. `mwyemsi” ewoda, radgan Tqva: `me var kargi mwyemsi” (i.
WeSmaritad, rameTu cxovarni SecTomilni moguaqcina da 10.14). WeSmaritad asea, radgan mogvaqcia man gzasacdeni-
mteri igi Cueni lomi argniTa miT juarisaÁTa mokla da mis- li cxvrebi, amasTan, lomi, Cveni mteri, jvris kverTxiT
gan daÃsnili igi guami pirvelSeqmnulisaÁ mis ZaliTa Rmr- mokla, xolo am lomisgan ganadgurebuli sxeuli
Teebisa TÂsisaÁTa kualad ganacocxla da nakbeni gesleanisa pirvelqmnili [adamianisa] Tavisi RmrTeebis ZaliT kvlav
mis mglisaÁ wylulebiTa TÂsiTa gankurna da gesli igi mo- gaacocxla da Sxamiani mglis nakbeni Tavisi WrilobiT
makudinebeli wamliTa miT RmrTeebisa TÂsisaÁTa ganaqarva gankurna, momakvdinebeli Sxami ki Tavisi RmrTeebis
da aRasrula sityuaÁ igi winawarmetyuelisa mier Tqumuli, wamliT gaaqarwyla, aRasrula ra winaswarmetyvelis
viTarmed: `iwyla igi codvaTa CuenTaTÂs da wylulebiTa mier naTqvami sityva: `daiWra igi Cveni codvebis gamo da
misi WrilobiT Cven ganvikurneT” (es. 53.5).
misiTa Cuen ganvikurneniT~.
`Tavsakiduri lodi” ewoda winaswarmetyvelis mier
`lod sakidur” ewoda winawarmetyuelisa mier, rameTu
(fs. 117.22), radgan igia, romelic Seuracxyofili da
ese ars, romeli-igi Seuracx da gangdebul iqmna mRdelT-
ukugdebuli gaxda , mRvdelTmoZRvarTa da mwignobarTa
moZRuarTa maTgan da mwignobarTa, naTesavisagan huriaTaÁsa
mier, ebraelTa tomisgan ierusalimSi, Tumca mTeli
ierusalÀms, aramed ese Tav yovelTa ciskideTa iqmna.
cisqveSeTis Tavi gaxda igi.
`margalit” ewoda, rameTu igi, viTarca margaliti
`margaliti” ewoda (Sdr. mT. 13.45-46), radgan igi,
Soris orTa maT ficarTa, sulisa da ÃorcTa, RmrTeebiT
rogorc margaliti, RmrTeebiT brwyindeba or ficars –
gamobrwyindebis, romelsa RmrTismoyuareni igi vaWarni sa-
sulsa da xorcs – Soris, romelsac sasufevlis RvTismoy-
sufevelisani, viTarca RmerTsa ara SiSuelsa da kacsa ara
vare vaWrebi sarwmunoebiT eZieben ara rogorc RmerTs -
litonsa, aramed viTarca RmerTsa da kacsa, sarwmunovebiTa
SiSvels da rogorc martooden adamians, aramed rogorc
eZieben da moiyidian mxolosa mas mravalsasyidlisasa yov-
RmerTsa da adamians, da isini mTeli saunjis daxarjviT
lisa safasisa wargebiTa da sisxlTa TÂsTaca daTxeviTa.

306 307
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

`maril” ewoda, rameTu codviTa ganryunilTa amaT da TavianTi sisxlis danTxeviTac ki sarwmunoebiT yidu-
ÃorcTa CuenTa mogueaxla da simyralÀ igi kerpTmsaxurebi- loben mxolod mas, didfasians.
saÁ ganguaSovra da sulni Cuenni sarwmunovebiTa RmrTism- `marili” ewoda, radgan Cvens am codviT Seryvnil
saxurebisaÁTa sulnelad Sehzavna. xorcs mieaxla, kerpTmsaxurebis simyrale gagvaSora da
`yuavil” ewoda, rameTu Zirisagan iesÀsisa yuavilad Cveni sulebi RmrTismsaxurebis sarwmunoebiT sur-
aRmohscenda eklesiasa wmidisa qalwulisa mariamisgan Ãor- nelovnad Seazava.
cielad, xolo sulnelebiTa miT RmrTeebisaÁTa suli igi `yvavili” ewoda, radgan ieses Ziridan yvavilad aR-
madlisaÁ mohfina Cuen zeda. mocenda (es. 11.1) eklesiaSi wminda qalwul mariamisgan
`angeloz” ewoda, rameTu erqumis mas xorcielad, xolo RmrTeebis surnelebiT madlis suli
winawarmetyuelisa mier `didisa zraxvisa angelozi, mohfina Cvenze.
sakÂrveli~, romeli mamisa mier Cuenda mÃsnelad moivlina. `angelozi” ewoda, radgan winaswarmetyvelis mier
`kac” ewoda, rameTu Tqua winawarmetyuelman: `kac ars saxelad aqvs mas `didi ganzraxvis angelozi, sakvirveli”
da vin icnas igi~. WeSmaritad sruli kacebaÁ Seimosa, TÂnier (fs. 9.6), romelic mamis mier mxsnelad movida CvenTan.
codvisa, da RmrTeebaÁ TÂsi Cuen gamogÂcxada. `adamiani” ewoda, radgan winaswarmetyvelma Tqva:
`RmerT” ewoda, viTarca Tqua netarman iovane maxare- `adamiania da vis ecodineba igi” (ier. 17.9). WeSmaritad
belman, viTarmed: `RmerT iyo sityuaÁ igi da yovelive mis sruli adamianoba Seimosa man codvis gareSe da Tavisi
mier Seiqmna, romeli raÁ iqmna~. RmrTeeba Cven gamogvicxada.
`naTel” ewoda mis mierve, rameTu Tqua: `iyo naTeli `RmerTi” ewoda, rogorc Tqva netarma ioane maxare-
WeSmariti, romeli gananaTlebs yovelsa kacsa, momavalsa belma: `RmerTi iyo is sityva da yvelaferi mis mier Seiqm-
soflad~. na, ramdenic ki Seiqmna” (i. 1.3).
`queyana” ewoda, viTarca Tqua daviT: `queyanaman ga- `sinaTle” ewoda mis mierve, radgan Tqva: `iyo WeSmar-
iti sinaTle, romelic anaTebs yvela adamians, amqveynad
mosca nayofi TÂsi, makurTxen Cuen, RmerTo, RmerTo Cueno!~
momsvlels” (i.1.9).
WeSmaritad queyanisa dambadebeli igi queyanad movida da
`miwa” ewoda, rogorc Tqva daviTma: `miwam gamoiRo Tavi-
queyaniT miwisagan SeqmnulTa maTgan miwisa bunebisa igi
si nayofi. gvakurTxe Cven, RmerTo, RmerTo Cveno” (fs. 66.7).
Ãorci, viTarca Suenieri jejili, aRmohscenda queyaniT da
WeSmaritad, miwis dambadebeli miwaze movida da miwis
nayofad gamoixuna wmidani TÂsni mociqulni da mowameni da
mtvriT SeqmnilTagan aRmocenda miwidan miwamtvris bunebis
marTalni, da dawyeuli igi queyanaÁ nayofiTa kurTxevisaÁ-
mqone xorci, rogorc mSvenieri jejili, da nayofad gam-
Ta aRavso.
oiRo Tavisi wmindanebi: mociqulebi, mowameebi, marTalni,
`marcual mdogÂsa“ ewoda, rameTu daikninebs Tavsa
da es dawyevlili miwa kurTxevis nayofiT aavso.
TÂssa da moguemsgavsebis hasaksa Cuensa, raÁTa urnatsa

308 309
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

sulisa Cuenisasa daenergos da Rrmad Zirni daibnes da rto- `mdogvis marcvali” ewoda, radgan imcirebs igi Tavis
Ta maT zeda juarisa misisaTa Segukribnes da aRmaRldes da Tavs da miemsgavseba Cvens aRnagobas, rom Cveni sulis
Cuen aRguamaRlnes misTana. xnulSi dairgos, Rrmad gaibas Ziri, Tavisi jvris rtoe-
`matl” ewoda, rameTu Tqua: `matl var da ara kac~ bze Segvkribos, amaRldes da Tavis TavTan erTad Cvenc ag-
gamobrwyinvebiTa RmrTeebisaÁTa, viTarca samWeduri matl- vamaRlos.
sa Sina, egrÀT ÃorcTa Sina TÂsTa dafara RmrTeebaÁ igi TÂsi `matli” ewoda, radgan Tqva: `matli var da ara adamiani”
da ufskrulTa amis soflisaTa STaagdo da aRmoiqua, vi- (fs. 21.7), vinaidan RmrTeebis gamobrwyinebiT Tavisi es Rmr-
Tarca keTilman meTevzurman, romlisaTÂsca ityÂs: Teeba rogorc ankesi Tavis sxeulSi dafara ise, rogorc
11
`Seipyras veSapi igi samWeduriTa da ganiRo dandali ybasa matlSi, Caagdo igi am soflis zRvaSi da amoiRo, rogorc
missa da xratuki cxÂrsa missa~, ese igi ars eSmaki, romel keTilma meTevzem, ris Sesaxebac ambobs: `Seipyrob did veSaps
Seipyra, da Semusrna manqanebani misni, romlisaTÂs wamebs ankesiT da gaacvam mas ybebze aRvirs da kauWs mis cxvirSi”
12
mefsalmunÀ daviT: `Sen Sehmusre Tavebi veSapisaÁ mis~. (Sdr. iob. 40.20-21) . es aris eSmaki, romelic Seipyro man da
`mze simarTlis” ewoda, rameTu Tqua Semusra misi mzakvrobebi, ris Sesaxebac mowmobs daviT mef-
winawarmetyuelman: `da gamogibrwyindes Tquen, moSiSTa salmune: `Sen Semusre im veSapis Tavebi” (fs. 73.13-14).
saxelisa misisaTa, mzÀ igi simarTlisaÁ, romelsa aqus `simarTlis mze” ewoda, radgan Tqva
kurnebaÁ queSefrTeTa misTa~, rameTu igi ars, romeli winaswarmetyvelma: `da gamogibrwyindebaT Tqven, misi
hfaravs da ganatfobs da `araraÁ ars, romeli daefaros saxelis moSiST, simarTlis mze, romelsac aqvs kurneba
sicxesa missa”. Tavisi frTebis qveS” (malaq. 4.2), vinaidan swored igia,
xolo ese araTu raÁme TaviT TÂsiT gangimarte Tquen, romelic ifaravs da aTbobs, da `araferia, rac daefareba
13
sayuarelno da qristÀsmoyuareno da swavlismoRuaweno, mis sicxes” .
aramed wamebiTa wignTagan sawinawarmetyueloTa da mo- xolo araTu me TviTon gangimarteT Tqven amaTgan
ciqulTa qadagebisaebr da wmidaTa saxarebaTa werilni da ne- raime, sayvarelno, qristesmoyvareno da swavlismoRva-
14
tarTa mamaTa moZRuarTa mier gansazRvrebuli sarwmunove- weno, aramed amas mowmoben sawinaswarmetyvelo wignebi,
baÁ. rameTu ueWueli sarwmunovebaÁ saunje did ars morwmu- mociqulTa qadageba, wminda saxarebaTa nawerebi da ne-
neTaTÂs, ese, mamao zecaTao, RmerTo da ufalo cxovrebismom- tar mamaTa da moZRvarTa mier dadgenili sarwmunoeba,
cemelo, Sen mier moRebiTa madlisaÁTa, rameTu qristeaneTa radgan ueWveli sarwmunoeba didi saunjea morwmuneebi-
sarwmunovebaÁ did moZRureba ars, amiT madliTa Tavyuanis- sTvis, romlebic madls iReben Sengan, zecaTa mamao, Rmer-
gcemen Sen marTalni, gakurTxeven Sen wmidani, aRgiareben To da ufalo cxovrebismomcemelo, vinaidan qristianTa
Sen martÂlni da SenTÂs devnulebad Rirs-iqmnebian, romel- sarwmunoeba didi moZRvrebaa. am madliT geTayvanebian
Sen marTalni, gakurTxeven Sen wmindanni, gaRiareben Sen
man ivne CuenTÂs, qriste RmerTo, mowame arian Senda da Sen
martvilni, Rirsni xdebian ra devnulebisa Sens gamo,

310 311
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

gevedrebian da cTomasa mas eSmakisasa da msaxurTa misTa romelic evne CvenTvis, qriste RmerTo. isini mowmoben
mZlavrebasa Seuracx-hyofen, rameTu ara xolo Tu berZenTa Sens mimarT, Sen gafareben Tavs da arafrad agdeben eSmakis
sarwmunovebaÁ ese RmrTisamieri moipoves, aramed – Cuenca, macTuneblobasa da mis msaxurTa Zaladobas, radgan araTu
SorielTa amaT mkÂdrTa, viTarca wamebs ufali da ityÂs: `mov- martooden berZnebma moipoves es RvTismieri sarwmunoeba,
15
idodian aRmosavaliT da dasavaliT da inaÃ-idgmiden wiaRTa aramed - Cvenc, am Soreulma mosaxleebma, rogorc mowmobs
abrahamisTa, isakisTa da iakobisTa~. aha esera qarTlisaca ufali da ambobs: `movlen aRmosavleTidan da dasav-
mkÂdrTa aqus sarwmunovebaÁ da wodebul ars dedadwmidaTa, leTidan da dasxdebian abraamis, isaakisa da iakobis wiaR-
romelTame TÂT aqa mkÂdrTa da romelTame ucxoTa da sxÂT Si” (Sdr. mT. 8.11). aha, qarTlis mosaxleebsac aqvT sarwmu-
mosrulTa Cuen Soris Jamad-Jamad, mowamed gamoCinebiTa noeba da wodebulia [qarTli] wmindanTa dedad, romelTa-
qriste iesuÁs mier, uflisa Cuenisa, romlisaÁ ars didebaÁ gan erTni sakuTriv aqauri mcxovrebni iyvnen, meoreni ki –
ukuniTi ukunisamde, amÀn. ucxoni da sxva adgilidan mosulni dro da dro, mowameebad
rom Cndebodnen qriste iesos, Cveni uflis mier, romlisac
aris dideba ukuniTi-ukunisamde. amin.

meorÀ Tavi meore Tavi

qarTlad SemoslvaÁ da naTlisRebaÁ wmidisa mowamisa wminda mowame abos qarTlSi Semosvla da naTlisReba
haboÁsi
radgan iyo dro, rodesac qarTlis erisTavi, saxeliT
rameTu iyo Jami, odes erismTavari igi qarTlisaÁ, saxeliT nerse, adarnese kurapalatisa da erisTavis Ze, xmobil
nerse, ZÀ adrnese kurapalatisa da erismTavrisaÁ, mowodebul iqna babilonis qveyanaSi sarkinozTa imJamindeli xe-
iqmna queyanad babilovnisa mflobelisa misgan mis Jamisa lisuflis, amira mumni abdilas mier, romelic iyo did
sarkinozTaÁsa amira mumnisa abdilaÁsgan, romeli iyo qalaqsa qalaq baRdadSi, man rom aaSena; xolo boroti adamianeb-
mas didsa baRdads, romelica-igi man aRaSÀna. xolo SesmeniTa is dabezRebiT sapyrobileSi Caagdo man nerse, qarTlis
borotTa kacTaÁTa sapyrobilesa Seagdo man nersÀ, erisTavi qveynis erisTavi, da Sepyrobili iyo igi iq sami wlis gan-
queyanisa amis qarTlisaÁ, da pyrobil iyo igi mun Jamadmde mavlobaSi, sanam, RvTis brZanebiT, ar mokvda abdila
samisa wlisa, vidremdis nebiTa RmrTisaÁTa mokuda abdila amira mumni da ar dajda mis nacvlad misi Ze mahdi, qvel-
amira mumni da dajda mis wil ZÀ misi mahdi. xolo qvelismo- moqmedma RmerTma ki daajera mahdi amira mumnis guls
qmedman RmerTman arwmuna gulsa mahdi amira mumnisasa

312 313
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

gantevebaÁ nersÀsi. da gamoiyvana igi mwarisa misgan sapyro- nerses gaSveba, gamoiyvana igi im mware sapyrobilisgan da
bilisa da ganuteva igi kualad erismTavrobiT aqa, queyanadve kvlav erisTavad gamouSva aq, mis qveyanaSi.
TÂsa. axla msurs, qristesmoyvareno, rom amieridan am wmin-
mnebavs aw, qristÀsmoyuareno, amieriTgan wmidisa da san- da da sanatreli mowamis abos Sesaxeb gauwyoT, rogor an
atrelisa amis mowamisa haboÁsTÂs, raÁTa gauwyo, viTar anu ragvarad moxda, an saidan moaRwia man aq.
rabam iyo, anu vinaÁ moiwia aqa. igi iyo abraamis STamomavali, ismaelis ZeTagan,
ese naSobi iyo abrameani ZeTagan ismaelisTa, tomisagan sarkinozTa tomidan, da araTu ucxo modgmisa, anda xar-
sarkinozTaÁsa, da araTu ucxoÁsagan Teslisa, arca xarWisa- Wis naSobi, aramed yovliTurT arabTa modgmisa mamiT da
gan Sobili, aramed yoladve arabielTa Tesli, mamulad da dediT, romlis mama da deda, Zmebi da debi imave babilo-
deduladca, romlisaÁ mamaÁ misi da dedaÁ misi da Zmani da nis qalaq baRdadSi iyvnen. da iyo igi axlgazrda Wabuki,
dani misniiyvnes munve qalaqsa mas Sina baRdads TiTqmis Tvrameti wlisa anda ufro mciredis, Cvidmeti
babilovnisasa. da ese iyo yrma Wapuk, viTar aTrvametis wlis, wlisa. man isurva nerse erisTavTan erTad aq wamosvla
gina ukninÀs aCÂdmetis wlis. aman ineba warmoslvaÁ TÂsi aqa da msaxurad gauxda mas. iyo igi ostati, surnelovani
erismTavrisa mis nersÀs Tana da Seeyo igi msaxurad misa, sacxeblebis kargad Semzavebeli; amasTan, ganswavluli
rameTu iyo igi Ãelovan, keTiladSemzavebel sulnelTa maT iyo abraamis Zis ismaelis ZeTa, agaris STamomaval sarki-
sacxebelTa, da swavlul iyo mwignobrebiTa sarkinozTaÁTa, nozTa mwignobrobaSi.
ZeTa ismaelisTa, ZeTa abrahamisTa, naSobTa agarisTa. xolo aqedan Cveni qveynisken wamosvla araTu TviTon
xolo amier Cuenda soflad gamoslvaÁ igi misi araTu gadawyvita Tavisi TaviT, aramed iseve, rogorc netar
TÂT TaviT TÂsiT ganizraxa, aramed viTarca-igi ufalman abraams uTxra ufalma imave qaldevelTa qveyanaSi: `gamo-
hrqua netarsa mas abrahams masve queyanasa Sina qaldevel- di Seni qveynidan, Seni modgmisgan da Seni mamis saxlidan
Tasa, viTarmed: `gamoved queyanisagan Senisa da naTesavisa- da modi im qveyanaSi, romelsac giCveneb me Sen” (Sesaq.
gan Senisa da saxlisagan mamisa Senisa da moved queyanasa mas, 12.1), amgvaradve esec aseve, STamomavali abraamisa, araTu
romeli me giCueno Sen~. egrÀTve ese kualad, naSobi abraha- Tavisi gonebiT, aramed RvTismieri niSancemiT iqna xmo-
misi, araTu TÂsiT gonebiT, aramed wamisyofiTa RmrTisam- bili. amitom datova man mama, deda, Zmebi, debi, naTesave-
ieriTa iwÂa eseca da dauteva mamaÁ da dedaÁ da Zmani da dani bi, saqoneli, yanebi, rogorc ufali ityvis wminda saxare-
da naTesavni da monagebni da agarakebi, viTarca-igi ufali baSi (mT. 19.29), da wamovida aq, nerses damgzavrebuli
ityÂs wmidasa saxarebasa Sina, da warmovida aqa nersÀs Tana qristes siyvarulisTvis. rodesac movida igi qarTlSi,
mgzavr qristÀs siyuarulisaTÂs. da raJams movida igi qarT- cxovrobda igi nerse erisTavTan, Tavisi saTnoebiT say-
lad, cxondeboda igi nerse erisTvisa Tana. da TÂsiTa saT- vareli gaxda mTeli xalxisTvis da amas daumata isic, rom
iswavla qarTuli wera-kiTxva da Tavisuflad laparaki.

314 315
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

novebiTa iqmna igi sayuarel yovlisa erisa da SesZina swav- maSin Seudga igi Zveli da axali rjulis wminda
lad qarTulisa mwignobrebisa da zraxvisa Ãsnilad. saRvTo wignebis wvdomasa da Seswavlas, radgan ufali
maSin iwyo zedamiwevnad da swavlad wmidaTa saRmrToTa mcodned xdida mas. da modioda igi wminda eklesiaSi da
wignTa Zuelisa da axlisa SjulisaTa, rameTu ufali mecni- mudamJams ismenda wminda saxarebisas, sawi-
er-hyofda mas, da movidis igi wmidad eklesiad da maradis naswarmetyveloTa da mociqulTa sakiTxavebs, da mravali
ismenn wmidaTa saxarebaTagan da sakiTxavTa maT sawi- rjulismecnierisgan gamoikiTxavda da swavlobda, xolo
nawarmetyueloTa da mociqulTa. da mravalTagan Sjulis- zogierTs TiTqosda SepaeqrebiTad ewinaaRmdegeboda, ma-
mecnierTa ikiTxavn da iswavebn, xolo romelTame reca-Tu gram swavlis mizezad uxdeboda mas es.
cilobiT winaaRudgebin, aramed mizez swavlisa eqmnebin mas. ai, ase gaxda igi srulqmnili mTeli im moZRvrebiT,
da esrÀT srul-iqmna igi yovliTa moZRurebiTa, romeli rac aqvs wminda kaTolike eklesias qristes mier.
aqus wmidasa kaTolike eklesiasa qristÀs mier. maSin ugulebelyo man muhamedis rjuli, miatova mam-
maSin udeb-yo Sjuli igi mahmedisi da wesi igi mamulisa iseuli locvis wesi, Seiyvara qriste mTeli guliT da
mis locvisaÁ dauteva da Seiyuara qristÀ yovliTa guliTa gamoirCia igi am sityviT: `miTxres me urjuloebma
16
da gamoirCia igi sityÂTa amiT, viTarmed: `miTxres me uSju- moZRvreba , magram ar iyo ise, rogorc Seni rjuli” (fs.
loTa zraxvaÁ, xolo ara egre iyo, viTar Sjuli Seni~. 118.85), Tumca ver acxadebda Tavis Tavs srul qristi-
aramed ver ganicxadebda Tavsa TÂssa srulad qristeaned, anad, farulad ki marxulobda da loculobda qristes
xolo farulad ilocavn da imarxavn qristÀs mimarT da eZie- mimarT da eZebda dacul adgils, sadac miiRebda qristes
bda adgilsa krZalulsa, sadamca moiRo naTeli qristÀsi, naTels, radgan eSinoda mas qveynierebis dampyrobi Cveni
zedamxedveli sarkinozebis.
rameTu eSinoda soflismpyrobelTa amaT zedamdgomelTa
da moxda im dReebSi sarkinoz xelmwifeTa xelaxali
CuenTa sarkinozTagan.
ganrisxeba nerse erisTavis mimarT, da ganerideboda igi,
da iyo, maT dReTa Sina kualad iyo ganrisxebaÁ Ãelm-
radgan sastikad ebrZoda mas sarkinozebis jari, ufalma
wifeTa maTgan sarkinozTa nerse erisTvisa zeda da ivltoda
ki daifara igi maTgan; da gaiara man oseTis kari, romel-
igi, rameTu sastikad hbrZoda mas sarkinozTa eri; da ufal-
sac darialani ewodeba, xolo gavida ra, iyo masTan er-
man daicva igi ÃelTagan maTTa, da ganvlo man kari igi ovse-
Tad misi jarisgan martooden daaxloebiT samasi mamakaci
TisaÁ, romelsa darialan erqumis. da raJams ganvida igi, iyo
da maTTan erTad iyo qristes es sanatreli mona aboc.
mis Tana erisagan misisa viTar samas oden mamakac. da maT
nerse ki, devnili Tavisi qveynidan, Sevida CrdiloeTis
Tanave iyo sanatrelica ese monaÁ qristÀsi habo. xolo nerse,
qveyanaSi, sadac aris samkvidrebeli da samyofeli mago-
vltolvili queyaniT TÂsiT, Sevida queyanasa mas Crdil-
gis Zeebisa, romlebic arian xazarebi – adamianebi ve-
oÁsasa, sada-igi ars sadguri da sabanakÀ ZeTa magogisTaÁ,
lurebi, saSineli SesaxedaobiT, mxecis bunebisani, sisx-
romel arian xazarni - kac velur, saSinel piriTa, mÃecis

316 317
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

buneba, sisxlismWamel, romelTa Sjuli ara aqus, garna Rm- lianis mWamelni, romlebsac rjuli ara aqvT, aramed mar-
erTi xolo Semoqmedi ician. tooden Semoqmedi RmerTi ician.
da raJams mivida nerse erisTavi mefisa mis xazarTaÁsa, da rodesac mivida nerse erisTavi xazarTa mefesTan,
Seiwynara igi ucxoebisa da sivltolisaTÂs mterTa misTaÁsa miiRo man igi ucxoobisa da Tavisi mtrebisgan devnulebi-
da hsca mas da yovelsa ersa missa sazrdeli da samoseli. saTvis da misca mas da mTel mis xalxs saWmeli da samosi.
maSin, viTarca ixila netarman habo, rameTu ganSovre- maSin, rodesac naxa netarma abom, rom gaSorebulia
bul ars SiSisagan da mZlavrebisa sarkinozTaÁsa, iwrafa man igi sarkinozebis saSiSroebasa da Zaladobas, iCqara mis-
miaxlebad qristesa da naTel-iRo saxeliTa mamisaÁTa da uliyo qristesTan da moinaTla mamis, Zisa da suliwmind-
ZisaÁTa da sulisa wmidisaÁTa ÃeliTa patiosanTa mRdelTaÁ- is saxeliT patiosani mRvdlebis xeliT, radgan suliw-
Ta, rameTu madliTa sulisa wmidisaÁTa mraval ars qalaqebi mindis madliT mravlad aris CrdiloeTis qveyanaSi
da soflebi queyanasa mas CrdiloÁsasa, romelni sarwmu- qalaqebi da soflebi, romlebic qristes sarwmunoebiT
novebiTa qristÀsiTa cxondebian uzrunvelad. cxovroben uSfoTvelad.
mieriTgan ufroÁsRa savsÀ madliTa qristÀsiTa netari amis Semdeg qristes madliT ufro metad avsebuli ne-
habo Seeyo marxvasa da locvasa daubrkolebelad. tari abo mieca marxvasa da locvas daubrkoleblad.
maSin, Semdgomad ravdenisame Jamisa, evedra nerse mefesa maSin, garkveuli drois Semdeg, Seevedra nerse
mas CrdiloÁsasa, raÁTa ganutevos igi mier queyanad afx- CrdiloeTis mefes, rom gaeSva igi iqidan afxazeTis
azeTisa, rameTu pirveladve waregzavnnes dedaÁ da coli da qveyanaSi, radgan Tavidanve hyavda mas gagzavnili iq
17
Svilni da monagebni da yovelni saxlisa misisani, rameTu deda, coli, Svilebi, SenaZenni da misi saxlisgan yvel-
ani, vinaidan daculi iyo es qveyana sarkinozTa saSiS-
krZalul iyo queyanaÁ igi SiSisagan sarkinozTaÁsa. xolo
roebisgan. amasTan, RmerTma moalbo CrdiloeTis mefis
RmerTman moamSÂda piri mefisa mis CrdiloÁsaÁ da ganuteva
pirovneba da gauSva man nerse mravali saboZvariT. da
nerse mravliTa niWiTa. da waremarTnes igini sixaruliTa da
gaemarTnen isini sixaruliTa da RvTisadmi madliere-
madlobiTa RmrTisaÁTa da ganvles queyanaÁ igi warmarTTaÁ,
biT, gaiares qveyana warmarTebisa, romlebmac saerTod
romelTa yoladve ara icianRmerTi, da uSiSad vidodes dRÀ
ar ician RmerTi, da saSiSroebis gareSe midiodnen dRe
da RamÀ samisa TTÂsa gzasa xolo netari habo egodenTa maT
da Rame sami Tvis gzaze, xolo netari abo amdeni dRis
gzaTa mgzavr ilocvida da imarxvida da ara dascxreboda
ganmavlobaSi loculobda gzaze, marxulobda da ar
igi fsalmunebiTa.
wyvetda fsalmunebas.
da viTarca miiwines igini queyanad afxazeTisa, mTavar-
da rodesac miaRwies maT afxazeTis qveyanas, am qveynis
man mis queyanisaman Seiwynara nerse yovliT eriT misiTurT.
mTavarma miiRi nerse mTeli misi xalxiT. rodesac naxa
da viTarca ixila nersÀ dedofali, dedaÁ TÂsi, da coli da
nersem dedofali - Tavisi deda, coli da Tavisi Zeebi, yve-

318 319
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

Zeni TÂsni, sixaruliTa yovelnive akurTxevdes RmerTsa lani sixaruliT akurTxebdnen RmerTs maTi janmrTelad
cocxlebiT da mSÂdobiT Sekrebisa maTisaTÂs. da mSvidobianad Sexvedris gamo.
maSin, viTarca euwya mTavarsa mas afxazeTisasa netarisa maSin, rodesac euwya afxazeTis mTavars netari abos
haboÁsTÂs, rameTu axalnaTelRebul ars, ganixara friad Sesaxeb, rom axali monaTlulia igi, gaixara metad mTeli
yovliT eriT misiTurT; da mouwodes mas mTavarman man da Tavisi xalxiT; da mouxmes mas mTavarma, episkoposma da
episkoposman da mRdelTa da akurTxevdes da nugeSinis- mRvdlebma da akurTxevdnen, anugeSebdnen, amcnobdnen cx-
hscemdes da uTxrobdes mas sityuaTa maT cxovrebisaTa da onebis sityvebs, axarebdnen qristes gamo da saukuno cx-
axarebdes mas qristÀsTÂs da saukunoÁsa mis cxovrebisaTÂs. ovrebisTvis, is ki Tavis mxriv madlierebiT miugebda maT
xolo igi TaviT TÂsiT miugebda maT madlobiT sityuaTa maT WeSmariti sarwmunoebis sityvebs, imgvarad, rom ukvir-
WeSmaritisa sarwmunovebisaTa, vidremdis ukÂrdaca maT da daT kidec maT da adidebdnen RmerTs. netari aboc ufro
adidebdes RmerTsa. da netari habo ufroÁsRa hmadlobda Rm- metad hmadlobda RmerTs, naxa ra is qveyana qristes sarw-
erTsa, rameTu ixila man queyanaÁ igi savsÀ qristÀs sarwmu- munoebiT savse, radgan urwmunoTagani aravin aris maT
novebiTa da aravin urwmunoTagani mkÂdrad ipovebis sazR- sazRvrebSi, vinaidan maT sazRvrad aris pontos zRva,
varTa maTTa. rameTu sazRvar maTda ars zRuaÁ igi pon- yovliTurT qristianTa samkvidrebeli vidre sazRvram-
toÁsaÁ, samkÂdrebeli yoladve qristeaneTaÁ, misazRvradm- de qaldeisa, da trapezunti iq aris, samyofeli afsari-
de qaldiaÁsa; trapezuntiaÁ, mun ars, sayofeli igi afsar- isa, da nafsis navsadguri, da aris es qalaqebi da adgile-
eaÁsaÁ da nafsaÁs navTsadguri. da ars qalaqebi igi da adg- bi qristesmsaxuri ionTa mefis sabrZanebeli, romelic
ilebi sabrZanebelad qristÀsmsaxurisa ionTamefisa, romeli saydrobs did qalaq konstantinopolSi.
xolo wminda da netarma abom, rodesac naxa im adgi-
mosaydre ars didsa mas qalaqsa kostantinepovlisasa.
lis adamianTa metismeti RvTismoyvareoba da Seuwyvet-
xolo wmidaman da netarman habo, viTarca ixila kacTa 18
eli locva mTeli xalxisa, saRvTo Suri aiRo , radgan
maT mis adgilisaTa gardamatebuli RmrTismoyuarebaÁ da
gaixsena man wminda mociqulis sityva: `kargia maradis
locvaÁ yovlisa mis erisaÁ daucadebeli, Suri saRmrToÁ
kargis gamo baZva” (gal. 4.18). daiwyo manac ianvris Tvis
aRiRo, rameTu moiÃsena man sityuaÁ igi wmidisa mo-
zamTris dReebSi, am Tvis CvidmetSi, wminda mamis anto-
ciqulisaÁ, viTarmed: `keTil ars baZvaÁ keTilisaTÂs mara-
nis xsenebisas, da itvirTa manac mkacri moRvaweoba,
dis~, iwyo manca dReTa maT zamTrisaTa TTuesa mas ian-
qalaqis SigniT, rogorc udabnoSi, Seebmoda mters – eS-
varisasa aTCÂdmetsa mis TTÂsasa, Ãsenebasa wmidisa mamisa an-
maks da dumiliTa da marxviT auZlurebda Tavisi siWa-
tonissa, aRiRo manca ficxeli igi SromaÁ da Soris qalaqsa,
bukis sxeuls’ `rom SesZleboda eSmakis yvela gaxurebu-
viTarca udabnosa zeda, ewyveboda mtersa mas eSmaksa; da
li isris Caqroba” (efes. 6.16). gaixsena man Cveni macx-
dumiliTa da marxviTa moauZlurebda igi ÃorcTa maT si-
ovris Sesaxeb, Tu rogor dasZlia man, wminda naTlisReb-
Wapukisa TÂsisaTa, `raÁTa SeuZlos yovelTa maT isarTa eS- 19
is Semdeg udabnoSi gasulma, is mzakvari ganmcdeli ,

320 321
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

makisaTa ganÃurvebulTa daSretad~. moiÃsena man macxovrisa eSmaki, ormocdRiani wminda locviTa da marxviT. amg-
CuenisaÁ, viTar-igi Semdgomad wmidisa mis naTlisRebisa varadve, es netari abo erT sityvasac ki aRar ambobda
udabnod gansrulman, mzakuvarsa mas ganmcdelsa hsZlo eS- adamianTa Soris, aramed mxolod RmerTs esaubreboda
maksa locviTa miT da marxviTa miT wmidiTa ormeoc dRe. Tavis wminda locvaSi. ase ganvlo man sami Tve da imyofe-
egrÀTve netari ese habo arcaRa erTsa ras sityuasa ityoda boda marxviTa da dumiliT, xolo didi marxvis wminda
kacTa Soris, garna RmerTsa xolo hzraxavn wmidasa Sina dReebSi, Svid SvideulSi, mxolod kvirasa da SabaT
locvasa TÂssa. esrÀT ganvlo sam TTue da daadgra marxviT dRes, mas Semdeg, rac miiRebda igi wminda saidumlos,
da dumiliT. xolo wmidaTa maT dReTa didisa mis marxvisaTa, qristes da xorcsa da sisxls, maSinRa sinakluliT iReb-
SÂdTa maT SÂdeulTa, kÂriakesa da dResa SafaTsa xolo mi- da saWmels, sanam ar dadga is wminda dRe, didi
raÁ-iRis wmidaÁ igi saidumloÁ, Ãorci da sisxli qristÀsi, dResaswauli aRvseba, Cveni RvTis qristes aRdgoma. mx-
maSinRa naklulevanad miiRis sazrdeli, vidremdis miiwia olod maSin Sewyvita man mkacri marxva, Tavisi enac gaxs-
igi wmidasa mas dResa, didsa dResaswaulsa aRvsebasa, aRdgo- na usityvobisgan da adidebda RmerTs.
masa qristÀs RmrTisa Cuenisasa. maSinRa daacada ficxeli igi xolo qarTlidan nerses devnulebis Semdeg gamogzav-
marxvaÁ da ganhÃsna enaÁca TÂsi utyuebisagan da adidebda na mahdi amira mumnma, RvTis brZanebiT, nerses diswuli,
RmerTsa. gurgen erisTavis Ze stefanozi qarTlis qveynis erisTa-
xolo iyo Semdgomad sivltolisa mis nersÀsisa qarTliT, vad misi dedis Zmis nerses nacvlad. maSin gaixara nersem,
warmoavlina mahdi amira mumnman brZanebiTa RmrTisaÁTa ste- rom ar gaaSora ufalma uflebamosileba misi saxlidan.
fanos, ZÀ gurgen erisTvisaÁ, diswuli nersÀsi, nacvalad de- amitom, isic ufro gulmodgined mowadinebuli gaxda,
gamogzavna Suamavlebi da iTxova xelisufalTagan, am
disa Zmisa TÂsisa nersÀsa, erismTavrad queyanasa amas
qveynis amirebisgan, rom usafrTxo gaexadaT igi borotis-
qarTlisasa. maSin mxiarul-iqmna nerse, rameTu uflebaÁ igi
gan da mTeli misi saxliT Tavisuflad Semosuliyo
saxlisa misisaÁ ara ganiSovra ufalman. eseca wadier iqmna
[qarTlSi]. da rodesac wamovidnen isini afxazeTis qvey-
ufroÁsRa gulsmodgined da warmoavlinna mociqulni da
nidan, maSin netar abos mouxmo afxazeTis mTavarma da
iTxova ÃelmwifeTagan amiraTa amis queyanisaTa, raÁTa uSiS-
uTxra: `nu gaxval Sen am qveynidan, radgan qarTlis
yon igi borotisagan da gamovides Ãsnilad yovliT eriTurT
qveyana sarkinozebs ukaviaT, Sen ki warmoSobiT sarki-
misiT. da viTarca warmoemarTnes igini queyaniT afxazeTiT,
nozi xar da ar daganebeben Sen, rom qristianad iyo maT
maSin netarsa habos miuwoda mTavarman man afxazeTisaman da
Soris. amitom, meSinia me Sens gamo, rom ar gagaSoron Sen
hrqua mas: `nu ganxual Sen amier queyaniT, rameTu queyanaÁ
kvlav qristes sarwmunoebisgan nebsiT, anda uneblieT da
igi qarTlisaÁ sarkinozTa upyries da Sen xar bunebiT sarki-
ar daRupo Seni amdeni Sroma”. magram netarma abom
noz, da ara giteon Sen qristeanebiT maT Soris; da meSinis me
uTxra: `mas Semdeg, rac Semiwynara me qristem, Cemi Tavda-
SenTÂs, nuukue kualad gardagdrikon Sen sarwmuno[v]ebisa-

322 323
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

gan qristÀsisa nefsiT, gina uneblebiT, da esodeni SromaÁ pirveli umecrebis sibnele gamaSora me da Tavisi sinaT-
Seni warhswymido. xolo netarman man habo hrqua mas: `sadaRa lis Rirsi gamxada, arasodes uarvyof mis saxels; Tundac
Semiwynara me qristeman da ganmaSovra Cemgan bneli igi rom oqrosa da vercxlis simravle momcen me, anda tanjvi-
pirvelisa mis umecrebisa CemisaÁ da Rirs-myo me naTelsa mas Ta da gvemiT ganmsajon me, ver ganmaSoreben Cemi uflis
missa, arasada uvar-vyo me saxeli misi; daRacaTu bevreuli siyvaruls, axla ki Sen nu SemaCereb me, RvTismsaxuro,
oqroÁsaÁ da vecxlisaÁ momcen me, gina Tu tanjviTa da radgan ra madli iqneba Cemi aq yofna, sadac ar aris arc
guemiTa ganmikiTxon me, ver ganmaSovron me siyuarulsa SiSi, arc sikvdili qristesTvis? axla gevedrebi, gamiS-
qristÀs uflisa Cemisasa. da aw Sen nu damayeneb me, RmrTism- vi me, rom cxadad euwyoT qristesmoZuleebs Cemi qris-
saxuro, rameTu raÁ madl ars Cemi aqa yofaÁ, sada ara ars SiSi, tianoba, vinaidan msmenia me wminda saxarebisgan Cveni
arca sikudili qristÀsTÂs? aw gevedrebi, ganmiteve me, raÁTa macxovris mier naTqvami: `aravin aanTebs sanTels da ar
euwyos gancxadebulad qristeanobaÁ Cemi qristÀsmbrZolTa Sedgams mas sawyaos qveS, aramed sasanTleze gadgams, rom
maT, rameTu mesma me wmidisagan saxarebisa Tqumuli igi macx- unaTebdes yvelas; ase brwyinavdes Tqveni sinaTle adami-
ovrisa Cuenisa mier, viTarmed: `aravin aRanTis sanTeli da anTa winaSe” (mT. 5.15-16), da axla me ratom davfaro es
Sedgis igi queSe ÃÂmirsa, aramed zeda sasanTlesa dadgian, WeSmariti sinaTle, riTac gamanaTla me qristem? ara-
raÁTa hnaTobdes yovelTa; egre brwyinevdin naTeli Tqueni sodes davimalebi me sikvdilis SiSiT, radgan viswavle me
winaSe kacTa~. da aw me raÁsaTÂs davfaro WeSmariti ese naTe- wminda mociqulisgan: `verc mxdalni daimkvidreben Rv-
li, romliTa ganmanaTla me qristeman? arasada davemalo me Tis sasufevels” (Ikor. 6.9-10). amitom, ar meSinia me
SiSisaTÂs sikudilisa, rameTu viswave wmidisa misgan mo- sikvdilisa, radgan me sasufevels veZieb qristesgan”
da ase daajera man mTavari da [manac] gauSva.
ciqulisa, viTarmed: `arca CukenTa sasufeveli RmrTisaÁ ver
da wamovida igi nersesTan erTad qarTlis qveyanaSi, Se-
daimkÂdron~; amisTÂs ara meSinis me sikudilisagan, rameTu me
movida qalaq TbilisSi da mimodioda gacxadebul qristi-
sasufevelsa veZieb qristÀsgan~.
anad. xolo rodesac naxes igi qristianad iq myofma sarki-
da esrÀT arwmuna mTavarsa mas da ganuteva.
nozebma, romlebic Tavidanve icnobdnen mas, maTgan nawili
da gamovida igi nersÀs Tana queyanad qarTlad da Semov-
usayvedurebda, nawili aginebda, nawili aSinebda, nawili
ida qalaqsa tfiliss da iqceoda igi gancxadebulad qriste-
devnida, nawili mSvidobiani sityviT arwmunebda, magram
aned. da viTarca ixiles igi qristeaned mun myofTa maT
igi gamyarebuli iyo qristes mimarT da aravisgan Zrwunde-
sarkinozTa, romelTa icodes igi pirvelad, romelnime
boda, aramed sami wlis ganmavlobaSi mimodioda qalaqSi da
hyuedrides, romelnime aginebdes, romelnime aSinebdes,
garSemo yvela sofelSi gacxadebul qristianad, Tumca `ve-
romelnime hsdevnides, romelnime mSÂdobisa sityÂTa
ravin gaiwoda misken xeli ukeTurad, radgan jer ar mo-
Seajerebdes, xolo igi ganmtkicebul iyo qristÀs mimarT
suliyo misi dro” (i. 7.10), qristesmoyvare adamianebi ki,
da aravisgan SeZrwundeboda, aramed samisa wlisa JamTa iq-

324 325
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

ceoda qalaqsa mas Sina da garemoÁs yovelsa soflebsa romlebmac icodnen RvTis mimarT misi saTnoeba, pa-
gancxadebulad qristeaned, aramed `vervin miyvna Ãelni mis tronobdnen mas saWmliTa da samosiT.
zeda borotebiT, rameTu arRa mowevnul iyo Jami misi, xolo
kacTa qristÀsmoyuareTa, romelTa icodes RmrTisa mimarT
keTili saTnovebaÁ misi, iRuwides mas sazrdeliTa da sa-
mosliTa.

mesamÀ Tavi mesame Tavi

wamebaÁ wmidisa haboÁsi wminda abos wameba

romelni xarT qristÀsmoyuareni da martÂrTmoyuareni, romlebic xarT qristesmoyvareebi da martvilTmoy-


miiReT Cemgan sanatreli ese smenaÁ wmidisa mowamisaÁ da vareebi, miiReT Cemgan es sanatreli ambavi wminda mowa-
qristÀsmoRuawisaÁ, romliTa simÃniTa da didebiTa misa da qristesmoRvawisa, Tu rogori simxniTa da dideb-
gÂrgÂnosan iqmna qristÀs mier! iT gaxda igi gvirgvinosani qristes mier.
sufevasa uflisa Cuenisa iesu qristÀssa, weliwadsa Cveni uflis ieso qristes meufebis Jams, vnebidan da
mkvdreTiT aRdgomidan rvaasoTxmocdameaTe wels, kon-
vnebiTgan da mkudreTiT aRdgomiTgan rvaas oTxmeocdameaTe-
stantinopolSi, am did qalaqSi, leonis Zis konstan-
sa, mefobasa kostantinepoles, qalaqsa mas didsa, qristeaneTa
tines mefobisas, sarkinozTa Soris mahdis Zis mose
zeda kostantinÀssa, Zisa leonissa, da sarkinozTa Soris me-
amira mumnis mefobisas, qarTlSi samoelis kaTalikoso-
fobasa mose amira mumnisasa, Zisa mahdissa, qarTls Sina kaTa-
bisas da gurgenis Zis stefanozis erisTavobisas dasaba-
likozobasa samoelissa, erisTvobasa stefanozissa, Zisa gur-
midan gasul eqvsiaTassamasoTxmocdacxra wels, ianvris
genissa, dasabamiTgan gardasrulTawelTa equs aTas oTxas oc-
Tvis eqvsSi, paraskev dRes, gancxadebas, SevimecneT am
dameoTxesa welsa, TTuesa ianvarisasa equssa; dResa paraskevsa,
wminda da netari mowamis, keTiladmoRvawe abos mar-
gancxadebasa, SeviswaveT martÂrobaÁ wmidisa da netarisa amis
tviloba qalaq TbilisSi.
mowamisa da keTiladmoRuawisa haboÁsi qalaqsa tfiliss.
xolo iyo amgvarad:
xolo iyo esre saxed :
rameTu am dReebze cota xniT adre Seipyres qristes
rameTu mcired uwinarÀsre dReTa amaT Seipyres netari
es netari mowame, miiyvanes msajulTan, romelic iyo
ese mowamÀ qristÀsi da miiyvanes igi msajulisa mis, romeli
qalaq TbilisSi, da daatyveves sapyrobileSi, ramden-

326 327
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

iyo amirad qalaqsa tfiliss, da qristÀs aRsaarebisaTÂs ime dRis Semdeg ki gamoiTxova igi stefanoz qarTlis
Seayenes igi sapyrobilesa. xolo Semdgomad raodenTame erisTavma, gamoiyvana sapyrobilidan da gauSva, magram
dReTa gamoiTxova igi stefanoz erisTavman qarTlisaman, da ramdenime dRis Semdgom kvlav amoqmeddnen am wminda
gamoiyvana sapyrobiliT da ganuteva. da Semdgomad mciredTa mowamis dambezReblebi, ganrisxebulni da aRborge-
dReTa kualad aRiZrnes Semasmenelni wmidisa amis mowamis- bulni, SuriT savseni qristianTa mimarT, SeTanxmebulad
20
ani, ganrisxebulni da aRborgebulni, savseni SuriTa qriste- piri Sekres maT erTmaneTSi wmindanis winaaRmdeg, Sev-
aneTaÁTa; Seizraxnes SeTqumiT urTierTas wmidasa mas zeda idnen msajulTan, radgan sxva msajuli amira iyo Semosu-
da Sevides winaSe msajulisa, rameTu sxuaÁ msajuli amiraÁ li qalaq TbilisSi, da uTxres mas: `aris am qalaqSi erTi
Semosrul iyo qalaqsa tfiliss, da hrques mas: `ars qalaqsa Wabuki, romelic iyo warmoSobiT sarkinozi, gazrdili
amas Sina Wapuki erTi, romeli iyo bunebiT sarkinoz da gan- da mcxovrebi im rjuliT, romelic mogvca Cven muhamedma,
zrdil da cxovrebul SjuliTa miT, romeli moguca Cuen Cvenma mociqulma, da axla miutovebia mas es Cveni rjuli,
mahmed, mociqulman Cuenman; da aw dautevebies Sjuli ese Tavis Tavs qristianad ambobs, uSiSrad dadis qalaqSi da
Cueni da ityÂs Tavsa TÂssa qristeaned da uSiSad vals bevr Cvengans aswavlis qristianad gaxdomas. axla brZane
qalaqsa Sina da mravalTa aswavebs CuenganTa qristeane yo- misi Sepyroba da Caagde igi satanjvelsa da gvemaSi, sanam
fad. aw brZane SepyrobaÁ misi da Seagde igi tanjvasa da gue- ar aRiarebs Cveni mociqulis muhamedis rjuls, xolo Tu
masa, vidremdis ara aRiaros Sjuli mahmed mociqulisa ara, mokvdes igi, rom misi qadagebiT ar gauxdes mas mbaZve-
CuenisaÁ; ukueTu ara, mokuedin igi, raÁTa ara mobaZav iqmnen lad bevri”.
misa mravalni sityÂTa misiTa~. rodesac isini amas abezRebdnen, gaigones es viRac
qristianma adamianebma, swrafad mividnen da uTxres ne-
da amas raÁ Seasmendes, esma vieTme qristeaneTa kacTa da
tar abos: `axla ukve geZeben Sen, rom Segipyron, gtanjon
mivides mwrafl da uTxres netarsa habos, viTarmed: `aw es-
da ggvemon”, da arwmunebdnen mas, rom garidebuliyo da
era geZieben Sen Sepyrobad da tanjvad da guemad~. da
damaluliyo. magram man uTxra maT: `me ara martooden
Seajerebdes mas, raÁTamca mihrida da daemala. xolo man
tanjvisTvis var gamzadebuli qristes gamo, aramed
hrqua maT: `me ara xolo Tu tanjvad ganmzadebul var
sikvdilisTvisac”, da gamovida igi sixaruliT da mimo-
qristÀsTÂs, aramed sikudidca~. da gamovida igi sixaruliT
dioda quCebSi gacxadebulad.
da iqceoda Soris ubanTa gancxadebulad.
maSin waawydnen netar abos msajulis msaxurebi,
maSin msaxurni igi mis msajulisani SeemTxÂnes da
Seipyres igi da Seiyvanes igi msajulTan.
Seipyres netari habo da Seiyvanes igi winaSe msajulisa mis.
da uTxra msajulma: `ra aris, rac mesmis Sens Sesaxeb,
da hrqua mas msajulman man: `raÁ ars romeli-ese mesmis
radgan xar Sen modgmiT da tomiT sarkinozi, magram migi-
SenTÂs, rameTu xar Sen naTesaviT da tomiT sarkinoz da dag-
tovebia mamiseuli rjuli da qristianebTan erTad Semc-
itevebies mamuli Sjuli da qristeaneTa Tana SecTomil xar?
darxar? axla gaemzade da iloce im rjuliT, romliTac

328 329
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

aw ganemzade da iloce SjuliTa miT, romliTa gangzardes gagzardes Sen Senma mSoblebma”. magram netari abo ga-
mSobelTa SenTa~. xolo netari habo ganZlierda qristÀs mier Zlierda qristes mier, aivso sarwmunoebis suliT da
da aRivso suliTa sarwmunovebisaÁTa da hrqua msajulsa mas uTxra msajul amiras: `eg kargad Tqvi, rom var me war-
amirasa: `ege keTilad sTqu, rameTu var me bunebiT sarkinoz, moSobiT sarkinozi, sarkinozobaSive Sobili mamis mxri-
Sobilve mas Sina mamulad da dedulad; ganswavlul viyav vac da dedis mxrivac. ganswavluli viyavi muhamedis
SjuliTa miT mahmedisiTa da vcxondebode mas Sina, vidre rjulSi da vcxovrobdi masSi, sanam umecrebaSi viyavi,
umecrebasa Sina viyav, xolo odes saTno-iyo RmerTman, magram rodesac isaTnova RmerTma, romelmac gamomirCia
romelman gamomirCia me ZmaTa da naTesavTa Soris CemTa da miÃ- me Cems naTesavTa da ZmaTa Soris, mixsna me Tavisi Zisa da
sna me iesu qristÀs mier, Zisa misisa da RmrTisa Cemisa, da Cemi RvTis ieso qristes mier da Semacnobina me ufro kar-
gulisxma-miyo me umjobÀsi igi keTili, maSin dauteve me gi sikeTe, maSin davtove me kacTa ostatobiT Sewmasnili
pirveli igi kacTa ÃelovnebiTa SeTxzuli Sjuli da zRapro- is pirveli rjuli da zRaprobis sibrZniT naxelovnebi
bisa sibrZniTa RonisZiebuli rwmunebaÁ, da aw Seudeg me WeS- rwmunebuloba da axla Sevudeqi me wminda samebis – mamis,
maritsa qristÀs mier momadlebulsa sarwmunovebasa samebisa Zisa da suliwmindis - WeSmarit sarwmunoebas, momadle-
wmidisasa, \ mamisa da Zisa da sulisa wmidisasa, \ da me amiT na- buls qristes mier; amiT movnaTlulvar da amasve vcem
Tel-miRebies da amasca Tavyuanis-vscem, rameTu ese ars Rm- Tayvans, radgan es aris WeSmariti RmerTi, da axla yov-
erTi WeSmariti, da aw qristeane var TÂnier yovlisa cilo- lad uciloblad qristiani var.
bisa~. uTxra mas msajulma: `miatove siSlegis eg ganazraxi
hrqua mas msajulman man: `dauteve sicofisa ege gan- da Tuki Seni sinaklulis gamo xar qristesadmi Sedgom-
ili, me ufro metad mogcem Sen saboZvarsa da pativs ax-
zraxvaÁ Seni da ukueTu naklulevanebisa SenisaTÂs Sedgom-
lave”. uTxra mas netarma abom: `Seni oqro da vercxli Sen-
il xar Sen qristeaneTa, me ufroÁsRa niWi da pativi awve
Tanve iyos Seni Tavis dasaRupad. me pativs adamianebisgan
migce Sen~. hrqua mas netarman habo: `oqroÁ da vecxli Seni
ar veZieb, radgan maqvs me saboZvari qristesmieri, cx-
Sen Tanave iyavn warsawymedelad Senda; me pativsa kacTagan
ovrebisa da uxrwnelebis gvirgvini da saukuno pativi
ara veZieb, rameTu maqus me niWi qristÀsmieri, gÂrgÂni cx-
caTa Sina”.
ovrebisaÁ da uxrwnelebisaÁ da pativi saukunoÁ caTa Sina~.
maSin brZana msajulma, rom SeekraT igi rkinis
maSin ubrZana msajulman man ÃeliT da ferÃiT SekrvaÁ
borkiliT xelze da fexze, da ase Caagdes igi sapyrobile-
misi borkiliTa rkinisaÁTa da egrÀT STaagdes igi sapyro-
Si, am netars ki uxaroda, hmadlobda ufals da ambobda:
bilesa. xolo netarsa mas uxaroda da hmadlobda RmerTsa da
`gmadlob Sen, ufalo da macxovaro, RmerTo Cveno ieso
ityoda: `gmadlob Sen, ufalo RmerTo da macxovaro Cemo,
qriste, radgan Seni wminda saxelisaTvis gansjisa da py-
iesu qriste, rameTu Rirs-myav me gansakiTxavsa da pyrobi-
robilebis Rirsi gamxade me” (da moxda es dekembris Tvis
lobasa saxelisa SenisaTÂs wmidisa~. da iyo ese TTuesa deken-
ocdaSvidSi, samSabaT dRes, qristes mociqulis, pirvel-

330 331
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

bersa ocdaSÂdsa, dResa samSabaTsa, Ãsenebasa wmidisa diakonisa da pirvelmowamis, yvela mowamis mxedarT-
qristÀs mociqulisa da pirveldiakonisa da pirvelmowamisa, mTavris wminda stefanes xsenebisas. marTebuli da Sesaf-
erismTavrisa mis yovelTa mowameTaÁsa, wmidisa stefanÀssa. erisic ase iyo, rom eRvawa misTvis yvela martvilis mxe-
wesve da Suenier esrÀT iyo, raÁTa iRuwides misTÂs erisTavi darTmTavars Tavis yvela mowamesTan erTad, rom ar dab-
igi yovelTa martÂ[r]TaÁ misTanaTa maT Tana yovelTa rkolebuliyo es ukanaskneli mowame qristesi da Ta-
mowameTa, raÁTa ara dabrkoldes ukuanaÁsknelica ese naSeracxvoda igi maTeul axovanebas).
mowamÀ qristÀsi TanaSeracxad axovnebasa mas maTsa. da imyofeboda netari abo sapyrobileSi marxviT,
da iyofoda netari habo sapyrobilesa Sina marxviTa da locviTa da fsalmunebiT dRe da Rame Seusveneblad da
locviTa da fsalmunebiTa dRÀ da RamÀ ganusuenebelad da aRasrulebda igi qvelmoqmedebas, radgan gayida man yve-
hyofda igi qvelissaqmesa, rameTu ganyida man yoveli, raÁca laferi, rac hqonda, da asazrdoebda masTan erTad patim-
aqunda mas, da hzrdida igi mSierTa da naklulevanTa mis Tana robaSi myof mSivrebsa da gaWirvebulebs, xolo cru-
pyrobilTa maT. xolo crumoZRuarni igi da Semasmenelni Se- moZRvrebi da dambezReblebi Sediodnen masTan da eubne-
vidian misa da etyÂed romelnime reca sityÂTa liqnisaÁTa: bodnen mas, erTni, TiTqosda momferebluri sityviT: `Svi-
`Svilo, nu ganiwirav Tavsa Sensa, nuca siWapukesa Sensa ganh- lo, nu gaiwirav Sens Tavs, nurc Sens siWabukes gayidi
vaWri qristeanebad da nuca ZmaTa da naTesavTa SenTa ganeS- qristianobaze da nurc Sens Zmebsa da naTesavebs gaSorde-
ovrebi, raÁTa ara SeamTxÂo ZÂri Tavsa Sensa da Seguawuxne bi, rom ar SeamTxvio cudi ram Sens Tavs da Segvawuxo
Cuen yovelni~. da romelnime maTganni aSinebed mas da Cven yvelani”, sxvani ki aSinebdnen mas da eubnebodnen:
etyÂed: `raÁ sargebel geyos Sen qristÀ igi Seni, anu vin `ra sargebeli iqneba SenTvis Seni qriste anda vin gixs-
nis Sen Cveni xelisgan, radgan cecxli da satanjveli ukve
giÃsnes Sen ÃelTagan CuenTa, rameTu cecxli da satanjveli
gagvimzadebia SenTvis, Tuki ar moiqcevi Cvenkenve”. magram
awve gangÂmzadebies SenTÂs, araTu moiqce Cuendave~. xolo
is netari ar ismenda maTsas, aramed loculobda da mouwy-
netari igi ara ismenn maTsa, aramed ilocavn da uRarRilod
ineblad fsalmunebda Tavisi gonebiT, da maTi mravali si-
fsalmunebn gonebiTa TÂsiTa. da Semdgomad-Ra mravlisa si-
tyvis Semdeg uTxra maT : `Cems mimarT nurafers ityviT,
tyÂsa maTisa hrqua maT: _`Cemdamo rasa ityodeT, rameTu me,
radgan “me rogorc yrus, ar mesmoda da rogorc munji ar
viTarca yrusa, ara mesmoda da viTarca utyuman raÁ ara
gaxsnis Tavis pirs; viyavi me rogorc smenis armqone adami-
aRaRis piri TÂsi, viyav me, viTarca kaci usmi, romlisa Tana
ani, romlis pirSic ar aris sityva, radgan me ufals vsa-
ara ars pirsa missa sityuaÁ, rameTu me ufalsa vesav. `ganmeS-
soeb” (fs. 37.14-16). “gamSordiT me, ukeTurno, da gamovi-
ovreniT me, ukeTurno, da gamoviZine me mcnebani RmrTisa Ce-
Zieb me Cemi RvTis mcnebebs” (fs. 118.115). da radgan ver Sea-
misani~. da viTarca ver SeZres marTali igi, gamovides mier
ryies es marTali, gamovidnen iqidan Sercxvenilebi.
sircxÂleulni.
da iyo es netari sapyrobileSi cxra dRe. yoveldRe
marxulobda igi da RamisTeviT rCeboda ganTiadamde,

332 333
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

da iyo netari ese sapyrobilesa Sina cxra dRÀ, da dRe yov- mecxre dRes ki uTxra masTan erTad sapyrobileSi myof
el imarxavn da RamisTeviT daadgris ganTiadmde. xolo dResa yvela qristians da sxvebsac: `xval aris Cemi gasvla
mas mecxresa hrqua yovelTa maT mis Tana pyrobilTa qristean- xorcTagan da misvla Cems ufalTan da RmerTTan ieso
eTa da sxuaTaca, viTarmed: `xvale ganslvaÁ ars Cemi ÃorcTa- qristesTan”, radgan ufalma gamoucxada es Tavis mowames.
gan da mislvaÁ uflisa Cemisa da RmrTisa iesu qristÀs Tana~. maSin gaixada man Tavisi samosi da gasca igi gasayidad,
21
rameTu ese ufalman gamoucxada TÂssa mas mowamesa. da maSin rom eyidaT misTvis sanTlad kereonebi da sakmeveli, da
ganiZarcua mansamoseli TÂsi da gansca igi savaWrod, raÁTa daagzavna isini qalaqis yvela eklesiaSi, rom aenToT.
uyidon mas sanTelad kereonebi da sakumeveli, da warhsca amasTan, vedrebiT SeuTvala yvela mRvdels, rom elocaT
yovelTa maT eklesiaTa qalaqisaTa, raÁTa aRanTon; da miavlina misTvis, raTa ar dabrkolebuliyo igi qristes sarwmu-
yovelTa mRdelTa vedrebiT, raÁTa locva-yon misTÂs, roml- noebaSi da Rirsi gamxdariyo qristesmowameTa moRvaweo-
iTa ara dabrkoldes sarwmunovebisagan qristÀsisa da Rirs- bisa, man ki im dResaswaulis wminda Rames, RamisTevisas,
iqmnes moRuawebasa mas qristÀsmowameTasa. xolo man Ramesa aiRo Tavisi xelebiT ori didi sanTeli, dadga sapyrobi-
mas wmidisa mis dResaswaulisasa, RamisTevasa moixuna orni lis SuaSi da fexze mdgomare darCa vidre ganTiadamde
sanTelni didni ÃeliTa TÂsiTa da dadga igi Soris sapyro- sruliad daujdomlad, vidre ar daasrula fsalmunni
bilesa mas Sina, da daadgra mdgomarÀ zeda ferÃTa TÂsTa, vi- da ar daiwva sanTlebi mis xelebSi, missave kiserze
dre ganTiadmde, yoladve daujdomelad, vidremdis aRas- rkiniT SeWedilebSi; da ambobda igi, Seuryevlad fexze
rulna fsalmunni da sanTelni igi daiwunes ÃelTa misTa, mdgomi: `winaswar vxedavdi ufals, Cems winaSea maradis,
rkiniTa SeWedilTa zeda qedsa missa, ramTu ityoda mdgomarÀ radgan Cems marjvnivaa, rom ar Seviryio” (fs. 15.8), da
Semdgomi sityvebi.
igiSeuZrvelad, viTarmed: `winaÁswar vxedevd ufalsa, winaSe
da rodesac gaTenda meaTe dRe, [dRe] macxovris
Cemsa ars maradis, rameTu marjul Cemsa ars, raÁTa ara
naTlisRebis dResaswaulisa, rac aris ianvris Tvis
SeviZra~, da Semdgomni sityuani.
eqvsSi, iyo is dRe paraskevi, da Tqva am netarma: `didia
da raJams ganTena meaTÀ igi dRÀ dResaswaulisa mis macx-
CemTvis es dRe, radgan vxedav orive mxriv Cemi uflis
ovrisa naTlisRebisaÁ, romel ars TTuesa ianvarsa equssa, iyo
ieso qristes mZleobas, vinaidan am dResaswaulis Jams
dRÀ igi paraskevi. da Tqua netarman man: `did ars Cemda dRÀ ese,
Cavida igi mosanaTlad iordanis mdinareSi gaSiSvlebu-
rameTu vxedav orkerZove Zlevasa uflisa Cemisa iesu qristÀs-
li da wyalTa siRrmeSi damaluli veSapis Tavebi Semusra
sa, rameTu dResaswaulsa amas STaÃda mdinaresa mas iordanisasa
RmrTeebis ZaliT. mmarTebs mec am dRes, rom ganviSoro
ganSiSulebuli naTlisRebad da siRrmesa mas Sina wyalTasa
Cemi sxeulis SiSi, rac samoselia Cemi sulisa, Cavide,
damalulisa mis veSapisa Tavebi ZaliTa RmrTeebisaÁTa Semusra.
rogorc wyalTa siRrmeSi, am qalaqSi da movinaTlo Cemi
jer-ars Cemdaca dResa amas, raÁTa ganviZarco SiSi ÃorcTa
sisxliT, cecxliTa da suliT, rogorc iqadaga es ioane
amaT CemTaÁ, romelni samosel arian sulisa Cemisa da STavÃde,
winamorbedma, Semdeg ki, kidev Cavide wyalSi da kidev

334 335
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

viTarca siRrmesa wyalTasa, Soris qalaqsa amas da naTel-viRo gavnaTlde (radgan dRes aris suliwmindis gadmosvla
sisxliTa CemiTa da cecxliTa da suliTa, viTarca qadaga yvela wyalze, riTac inaTlebian qristes morwmuneebi
winamorbedman iovane, da merme kualad STavÃde wyalTaca da iordanis nakadulTa msgavsad), da Cemi sxeulis gaSiSv-
kualad ganvnaTlde (rameTu dRes gardamoslvaÁ ars sulisa lebiT mzakvari mtris xrikebi, rac Caifiqra Cemze,
wmidisaÁ yovelTa zeda wyalTa, romliTa naTel- iReben sasacilo gavxado da gavTelo Cemi fexiT am qalaqSi, da
qristÀsmorwmuneni saxed iordanisaTa maT mdinareTa), da gan- kidev, am paraskev dRes Cemma ufalma ieso qristem Tavisi
SiSulebiTa ÃorcTa CemTaÁTa mterisa mis mzakuvarisa man- vnebiT da jvarze Tavisi xelebis gaSliT Searcxvina da
qanebani, romelni izraxna CemTÂs, ganvbasrne da davtkebnne qveynierebis yvela mxarisTvis dasacini gaxada mTeli
ferÃiTa CemiTa Soris qalaqsa amas. da kualad dResa amas soflis mteri. axla mec mmarTebs, rom gavide sabrZolve-
paraskevsa vnebiTa miT TÂsiTa ufalman Cemman iesu qristeman lad qristianTa mterTan da qristes gamo Cemi sisxlis
juarsa mas zeda ganpyrobiTa ÃelTa TÂsTaÁTa ganaqiqa da danTxeviT sacinlad avigdo igi da yvela qristianisTvis
TiTissaCuenebel yo yovelTa kideTa queyanisaTa mteri igi mosaZagebeli gavxado, radgan egona mas, rom sikvdilis
yovlisa soflisaÁ. aw meca Tana-mac, raÁTa ganuÃde brZolad SiSiT gamaSorebda me Cemi uflis ieso qristes siy-
mtersa mas qristeaneTasa da qristÀsTÂs daTxeviTa sisxlTa varuls, magram me Sevarcxven mis ganazraxs, davZlev mas
CemTaÁTa sacinel da sakicxel vyo igi yovelTa qristeaneTa, qristesmieri SewevniT da gadavixdi Cemi uflis ormxriv
rameTu hgonebda igi, viTarmca SiSiTa sikudilisaÁTa ganmaS- vals.
ovra me siyuarulsa uflisa Cemisa iesu qristÀssa, xolo me maSin moiTxova man wyali, daibana piri, icxo zeTi
sayuedrel-vyo ganzraxvaÁ igi misi da vhsZlo mas Tavis Tavze da Tqva: `im dros, odesRac viyavi me menel-
sacxeble, surnelovani sacxeblebis kargad Semzavebeli,
qristÀsmieriTa SewevniTa da orkerZoÁve igi Tananadebi
magram es sacxebeli Cemi dasaflavebis dRed aris. amieri-
uflisa CemisaÁ gardaviÃado~.
dan aRar vicxeb me Cemi mwirobis am gaqarwylebad zeTs,
maSin moiTxova wyali da ganibana piri TÂsi da icxo zeTi
aramed rogorc `qeba qebaTaSi” maswavla me brZenma so-
Tavsa TÂssa da Tqua: `maSin sadame viyav TÂT menelsacxeble,
lomonma, `Seni nelsacxeblebis surnelebisken vrbodi”
keTiladSemzavebel sulnelTa maT nelsacxebelTa, xolo
(qeb. 1.3), qriste, romelmac amavse me Seni sarwmunoebisa
ese sacxebeli dRed daflvisa Cemisa ars, amieriTgan arRara
da siyvarulis ganuqarvebeli surnelebiT. ici Sen, ufa-
vicxo ganqarvebadi ese mwirobisa Cemisa zeTi, aramed vi-
lo, rom Segiyvare Sen Cems Tavze metad”.
Tarca `qebasa Sina qebaTasa~ brZenman solomon maswava me:
da Tqva ra es, gagzavna [viRac] wminda eklesiaSi da
`sulnelebasa nelsacxebelTa SenTasa vrbiodi~, qriste,
mohgvares mas wminda saidumlo, qristes xorci da sisx-
romelman aRmavse me ganuqarvebeliTa miT sulnelebiTa sar-
li. es iyo im didi dResaswaulis dRis mesame saaTi, da
wmunovebisa da siyuarulisa SenisaÁTa. ici Sen, ufalo Cemo,
rodesac miiRo man WeSmariti da cxovelmyofeli saidum-
rameTu Segiyuare Sen ufroÁs Tavisa Cemisa!~
lo, Tqva: `gmadlob Sen, ufalo Cemo da RmerTo ieso

336 337
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

da ese raÁ Tqua, waravlina wmidad eklesiad da mohguares qriste, romelmac momeci me Cems sagzlad Seni cxovrebis-
mas wmidaÁ saidumloÁ, Ãorci da sisxli qristÀsi. iyo Jami igi momniWebeli xorci da Cems sixarulad da ganmamtkicblad
mesamÀ dRisaÁ mis didisadResaswaulisaÁ, da viTarca miiRo man - Seni patiosani sisxli. axla vici, rom ar damtoveb me,
WeSmariti igi da ganmacxovelebeli saidumloÁ, Tqua: `gmad- aramed CemTan xar [Sen] damkvidrebuli da me – SenTan. am-
lob Sen, ufalo Cemo da RmerTo, iesu qriste, romelman momec ieridan aRar miviReb sxva saWmels, riTac kvlav meSieba,
me sagzlad Cemda cxovrebismomniWebeli Ãorci Seni da sixaru- da arc sxva sasmels, riTac kvlav mewyureba, aramed sakma-
lad da ganmamtkicebelad Cemda patiosani sisxli Seni! aw uwyi, risia es CemTvis saukuno sicocxled. axla, `Tundac rom
rameTu ara damitevo me, aramed Cem Tana dadgromil xar da me mivdiode me sikvdilis aCrdilTa Soris, ar SemeSindeba
Sen Tana. amieriTgan arRara moviRo me sxuaÁ sazrdeli, roml- me borotisgan, radgan Sen, ufali, CemTan xar” (fs. 22.4).
iTa kualad mSiodis, da arca sxuaÁ sasumeli, romliTa kualad da rodesac Tqva es, myisve movidnen msajulis msax-
mwyurodis, aramed kma ars ese Cemda cxorebad saukunod. aw urebi, da gaSorda igi yvela patimar qristians da uTxra
`daRacaTu vidodi me Soris aCrdilTa sikudilsaTa, ara Se- maT: `locvaSi momixseneT me, radgan veRar mnaxavT me am
meSinos me borotisagan, rameTu Sen, ufali Cem Tana xar~. sawuTro sofelSi”. da gamoiyvanes igi aseve xelebze da
da ese viTarca Tqua, myis moiwines msaxurni igi msa- fexebze borkiliT da mihyavdaT Sua qalaqSi, xolo rom-
julisani da ijmna man yovelTa maTgan pyrobilTa qristean- lebic ki xedavdnen mas, qristianebi da misi nacnobebi,
eTa da hrquamaT: `locvasa momiÃseneT me, rameTu arRara mix- cremls Rvridnen misTvis, magram wminda abom uTxra maT:
iloT me sawuTrosa amas sofelsa!~ da gamoiyvanes igi `nu tiriT CemTvis, aramed gixarodeT, radgan me Cems
egrÀTve borkiliTa ferÃTa da ÃelTaÁTa; da mihyvandaigi ufalTan mivdivar. locviT gamistumreT da uflis mSvi-
dobam dagifaroT Tqven,” xolo TviTon midioda ise,
Soris qalaqsa, da romelni hxedvides mas qristeaneni da mec-
rogorc mkvdars gahyveba vinme; amgvarad xedavda Tavis
nierni misni, cremloodes misTÂs, xolo wmidaman habo hrqua
sxeuls da Tavisi suliT gamyolad qceuli, TviT ambobda
maT: `nu stirT Cem zeda, aramed gixaroden, rameTu me
am asmeTvramete fsalmuns: `netar arian ubiwoni gzasa,
uflisa Cemisa mival; locviT warmgzavneT da mSÂdobaman 22
romelni vlenan Sjulsa uflisasa” (fs. 118.1) , da Sem-
uflisaman dagicvenin Tquen!~ xolo igi mividoda, viTarca
deg, am muxlis sagaloblad, warmoTqvamda netari avaza-
vin mogzaur-eqmnis mkudarsa, egre hxedvida TÂssa mas guam-
kis sityvebs: `momixsene me, ufalo, odes moxvide sufeviTa
sa. da suliTa TÂsiTa mogzaurqmnuli TÂT ityoda fsalmunsa 23
SeniTa” (lk. 23.42).
amas as da meaTrvametesa: `netar arian ubiwoni gzasa,
da ase miaRwia man msajuli amiras kars, da roca mi-
romelni vlenan Sjulsa uflisasa~, da sagalobelad
aRwia, im kars gabedulad gadaswera jvari da TviTonac
muÃlisa mis TqÂs Semdgomad sityuaÁ igi netarisa mis avaza-
jvari aRibeWda. da waradgines igi msajulis winaSe.
kisaÁ: `momiÃsene me, ufalo, odes moxÂde sufeviTa SeniTa~.
uTxra mas msajulma: `ra aris Wabuko, ra gadawyvite
Seni TavisTvis?” xolo wminda mowame aRivso suliwmin-

338 339
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

da esrÀT miiwia igi winaSe karsa mas msajulisa amirisasa; diT da uTxra mas: `me gadavwyvite da qristiani var”.
da raJams mivida, kadnierad juari daswera karsa mas da TÂTca uTxra mas msajulma: `ar dagitovebia Seni es sigiJe da
daibeWda, da waradgines igi winaSe amirisa mis, da hrqua mas ugunureba?” uTxra mas netarma abom: `umecrebasa da
msajulman: `raÁ ars Wapuko, raÁ ganizraxe Tavisa SenisaÁ, ugunurebaSi rom vyofiliyavi, ar gavxdebodi imis Rir-
keTli anu boroti?~ xolo wmidaÁ mowamÀ aRivso suliTa si, rom Sevdgomodi qristes”. uTxra mas msajulma: `ver
wmidiTa da hrqua mas: `me ganvizraxe da qristeane var!~ hrqua xvdebi, rom eg Seni sityvebi sikvdilis SemZenad gixdeba
mas msajulman man: `arRara dagitevebiesa sicofÀ igi da Sen?” uTxra mas wminda abom: `Tuki movkvdebi, mwams me, rom
ugunurebaÁ Seni?~ hrqua mas netarman habo: `ukueTumca qristesTan erTad vicocxleb, Sen ki rad agrZeleb? rac
umecrebasa da ugunurebasa Sina viyav, aramca Rirs-viqmen Cemze gaqvs ganzraxuli, gaakeTe, radgan me, iseve rogorc
Semdgomad qristÀsa!~ hrqua mas msajulman man: `ara gicnobie- mag kedels, romelsac miyrdnobili xar, ar mesmis eg Seni
sa, rameTu sityuani ege Senni momatyuebel sikudilisa geqm- fuWi sityvebi, vinaidan Cemi goneba qristesTan erTad
nebian Sen?~ hrqua mas wmidaman habo: `ukueTu movkude, mrwams aris zecaSi”. uTxra mas msajulma: `amdeni ra sitkboeba
me, rameTu qristÀs Tana vcxonde, xolo Sen raÁsa ganagrZob? gaqvs Seni qristesgan, rom sikvdilisTvisac ar gebraleba
raÁ gegulebis Cem zeda, iqmode, rameTu me viTarca kedelsa Seni Tavi?” uTxra mas wminda abom: `Tuki ginda Seicno
magas, romelsa miyrdnobil xar, egrÀT ara mesmian cudni ege sitkboeba misi, Senc iwame qriste, moinaTle misdami da
sityuani Senni, xolo gonebaÁ Cemi qristÀs Tana ars zecas!~ maSinRa gaxdebi misi sitkboebis Secnobis Rirsi”.
hrqua mas msajulman man: `raÁ egodeni sitkboebaÁ gaqus maSin garisxda amira da brZana, rom gaeyvanaT igi ga-
qristÀs Senisagan, romliTa sikudiladca ara gewyalis Tavi reT da moekveTaT misi Tavi. msaxurebmac gamoiyvanes
karis gareT, taZris ezoSi, da gaxsnes igi rkinis
Seni?~ xolo hrqua mas wmidaman habo: `ukueTu gnebavs cnobad
borkilebisgan xelze da fexze. xolo netarma TviTonve
sitkboebaÁ misi, Senca grwmenin qristÀ da naTel-iRe misa mi-
dauyovnebliv gaxia is samosi, rac emosa, gaSiSvlebulma
marTda maSinRa Rirs-iqmne sitkboebasa missa cnobad~.
jvriT aRibeWda Tavisi saxe da sxeuli da Tqva: `gmadlob
maSin ganrisxna amiraÁ igi da ubrZana ganyvanebaÁ misi
da gakurTxeb Sen, wmindao samebao, radgan Rirsi gamxade
karTa da Tavisa mokueTaÁ. xolo msaxurTa maT gamoiyvanes
me, rom mimeRwia Sens wminda mowameTa morkinalobamde”.
gareSe karTa, ezosa mas taZrisasa. da ganhÃsnes igi ÃeliTa da
da Tqva ra es, ukan, Tavis zurgze, jvrisebr daiwyo xe-
ferÃiTa sakrvelTa maTgan rkinisaTa. xolo netarman man
lebi, mxiaruli saxiTa da gabeduli suliT RaRadisi
mwrafl TaviT TÂsiT ganxeTqasamoseli igi, romeli emosa
aRavlina qristes mimarT da moudrika Tavisi kiseri
mas, da ganSiSulebulman daibeWda juariTa piri da guami
maxvils. da mouqnies mas maxvili samgzis, egonaT ra, rom
TÂsi da Tqua: `gmadlob da gakurTxev Sen, samebao wmidao,
sikvdilis SiSiT gaaSorebdnen mas qristesgan, magram
rameTu Rirs-myav me mimTxuevad Ruawlsa mas wmidaTa
wminda martvili dumiliT mxned ganikuTvnebda maxvils,
mowameTa SenTasa!~ da ese raÁ Tqua, ukun-isxna Ãelni TÂsni
sanam ar Seavedra Tavisi suli ufals.

340 341
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

juarissaxed zeda zurgsa TÂssa da mxiaruliTa piriTa da da rodesac naxes im qristesmbrZolebma, romlebic
kadnieriTa suliTa RaRad-yo qristÀs mimarT da moudrika abezRebdnen wminda mowames, rom aResrula es netari
24
qedi TÂsi maxÂlsa. da hsces mas maxÂliTa samgzis, rameTuh- qristes mimarT, rom `iaspareza man kargi asparezoba” da
gonebdes, viTarmed SiSiTa maxÂlisaÁTa ganaSovron igi rom sarwmunoebiTa da moTminebiT dasZlia maTi siSlege,
qristesa. xolo wmidaÁ igi martÂri dumiliT mÃned miiTu- ufro metad aivsnen SuriT, Sevidnen amirasTan da
alvida maxÂlsa, vidremdis Sehvedra suli TÂsi ufalsa. uTxres: `Cven viciT, rom Cveuleba aris qristianebisa am
25
da viTarca ixiles qristÀsmbrZolTa maT SemasmenelTa saxiT: Tu vinme Tavs moiklavs maTi qristesTvis,
wmidisa mis mowamisaTa, rameTu srul iqmna netari igi qrisÀs moiparaven mis sxeuls, dasaflavebiT pativs miageben mas,
mimarT da Ruawli keTili moiRuawa da sarwmunovebiTa da sicruiT gaavrceleben xalxSi masze raRac saswaulsa Tu
moTminebiTa [h]sZlo maTsa mas siborgilsa, ufroÁsRa makurneblobas, amasTan, samosels, misi Tavis Tmas da mis
aRivsnes SuriTa da Sevides winaSe amirisa mis da hrques: Zvlebs gaiyofen TiTqosda, dasacavad sneulTaTvis da am
`Cuen viciT, rameTu CueulebaÁ ars qristeaneTaÁ esresaxed: saxiT mraval umecars Seityueben. axla brZane, rom Cven
Tu vinme Tavi TÂsi moiklis qristÀs maTisaTÂs, moiparian mogveces misi sxeuli, raTa gavitanoT igi, davwvaT cecx-
guami misi da pativ-scian mas daflviTa, da tyuviliT reca- liT, gavaqroT da [am gziT] aRmovfxvraT qristianTa sac-
Tu saswaulsa da kurnebasa rasme ganhsTqumidian ersa Soris, Turi, rom yvelam naxos es da SeSindes, da zogi maTgani
da samoselsa da Tmasa Tavisa misisasa da ZualTa misTa ganiy- Cvenken moiqces, Cvenianebs ki eSinodeT da aRar mihyvnen
ofed reca sacod sneulTaTÂs da amiT saxiTa mravalni qristianTa moZRvrebas” (amas isini TumcaRa qristianebis
ucebni Seityuvnian. aw brZane guami misi mocemad Cuenda, SuriT ambobdnen, magram amowmebdnen ki imas, rac WeSmari-
raÁTa ganviRoT da davwuaT igi cecxliTa da ganvaqarvoT tia da marTali, imdenad, ramdenadac qristesmowameebi
igi da aRvÃocoT sacTuri qristeaneTaÁ, raÁTa ixilon mkurnalni da meoxni arian yvela imaTTvis, romlebic ki
yovelTa da SeeSinos da romelnime maTganni moiqcen Cuenda qristesmieri siyvaruliTa da sarwmunoebiT mieaxlebian
da CuenganTa eSinodis da arRara Seudgen swavlasa qriste- maT). uTxra maT msajulma: `waiReT, saiTac gindaT, da gaa-
aneTasa~. amas daRacaTu SurisaTÂs qristeaneTaÂsa ityodes, keTeT, rogorc Tqven TviTon iciT”.
aramed WeSmaritsa da marTalsa wamebdes, viTarca-igi arian maSin movidnen isini, aiRes miwidan misi patiosani
qristÀsmowameni mkurnal da meox yovelTa, romelni mieaxl- sxeuli, Cades igi asakidebel kidobanSi misive samosli-
nen maT qristÀsmieriTa siyuaruliTa da sarwmunovebiTa. ma- TurT, amoTxares am marTlis danTxeuli sisxli miwidan,
Sin hrqua maT msajulman man: `wariReT, vidreca gnebavs da (ise rom, saerTod araferi datoves miwaze), Cades isic
yavT, viTarca TÂT iciT!~ WurWelSi da dades wmindani uremze, im mxne ormoci
xolo igini movides da aRiRes queyaniT patiosani igi wmindanis msgavsad, radgan iq, sadac Tavi mohkveTes wmin-
guami qristÀs mowamisaÁ mis da STadves igi gualagsa mas da mowames, im wminda eklesiis karTan iyo, romelic
aRsakidebelsa samosliT misiTurT, da sisxli igi daTxeuli
342 343
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

marTlisaÁ mis aRmoTxares queyaniT da raÁTurTiT ara dau- wminda ormoci mowamis saxelze iyo dafuZnebuli. amit-
teves queyanasa da igica STadves WurWersa Sida. da dadves om, marTebuli iyo, rom am axovan ormoc wmindans mims-
wmidaÁ igi uremsa zeda, msgavsad mÃneTa maT wmidaTa gavseboda igi.
ormeocTa, rameTu sadaca mohkueTes Tavi wmidasa mas da rodesac qalaqis gareT gamoitanes wmindanis
mowamesa, karTa zeda iyo wmidisa eklesiisaTa, romeli sax- wminda sxeuli, aitanes im adgilas, romelsac `sagodebe-
elad wmidaTa maT ormeocTa dafuZnebul iyo, wesve egre li” ewodeba, radgan iq aris qalaqis adamianTa saflave-
iyo, raÁTa emsgavsos igi axovanTa maT wmidaTa ormeocTa. bi. iq gadmoiRes igi urmidan da dades miwaze. Semdeg
da viTarca gamoiRes wmidaÁ igi guami misi gareSe moitanes SeSa, Tiva da navTi, rac daasxes wminda sx-
qalaqsa da aRiRes adgilsa, romelsa saRodebel ewodebis, euls, da daanTes cecxli, sanam ar dawves wminda mowa-
rameTu mun ars saflavebi kacTa mis qalaqisaTaÁ, da mun gar- mis xorci im adgilas, romelic aris qalaqis cixis aR-
damoiRes urmisa misgan da dadves igi queyanasa. da moiRes mosavleTiT (da romelsac hqvia `dilegi”), kldis
SeSaÁ da TivaÁ da navTi da daasxes guamsa mas zeda wmidasa pirze, rac aris pitalo klde im didi mdinarisa, aRmo-
da aRagznes cecxli, vidremdis dawunes Ãorcni wmidisa savleTiT rom Caudis qalaqs (misi saxelia mtkvari).
mowamisani adgilsa mas, romeli ars aRmosavaliT-kerZo cix- xolo qristianTagan aravis misces ufleba im adgilas
esa mas qalaqisasa (romelsa `dilegi” hrqÂan), pirsa zeda misvlisa, sanam ar daasrules wminda mowamis xorcTa
kldisasa, romel ars kbodÀmdinarisa mis didisaÁ, romeli dawva, xolo wminda mowamis Zvlebi, romelTa dawvac ve-
ganhvlis aRmosavaliT qalaqsa, ese ars saxeliT mtkuari. Rar SeZles, mokrifes cxvris tyavSi, magrad Sekres da
xolo adgilsa mas maT Tana aravin aufles mislvad qristean- Cayares im did mdinareSi, qalaqis xidis qveviT,
eTagani, vidremdis aRasrules dawuvaÁ igi ÃorcTa maT romelzec aRmarTuli iyo xidis patiosani jvari. da
mowamisaTaÁ, xolo ZualTa maT wmidisaTa, romelTa ver- gaxda wyali mdinarisa am wminda Zvlebis samoseli, gars
RarauZles dawuvad, STakribnes tyavsa cxovrisasa da Semoexvia ra maT, siRrme wylisa ki – wminda martvilis
Sekrnes mtkiced da moixunes da STayarnes didsa mas saflavi, daudevrad rom aravin Sexeboda mas.
mdinaresa, ÃidTaqueSe qalaqisaTa, romelTa zeda aRmarTe- amgvarad imoqmedes qristesmbrZolebma, da ase ias-
26
bul iyo patiosani juari ÃidisaÁ. da iqmna wyali igi mdinar- pareza kargi asparezoba am netarma.
isaÁ mis wmidaTa maT ZualTa samosel gareSexueviTa miT da maSin daiZra qalaqis qristianTa simravle, ganiSores
siRrmÀ igi wyalTaÁ saflav wmidisa mis martÂrisa, raÁTa maT tiranTa SiSi da yvelani gadiodnen im adgilas, sa-
aravin udebad mieaxlos mas. dac dawves wminda mowamis xorci; moxucebi morbodnen Ta-
qristÀsmbrZolTa maT esrÀT yves da esrÀT Ruawli vianTi joxebiT, koWlebi – xtomiT, rogorc irmebi, Wa-
keTili moiRuawa netarman man. bukebi – sirbiliT, bavSvebi erTimeoreze SejaxebiT,
maSin iwyo simravleman man qalaqisa qristeaneTaman da qalebi ki msgavsni iyvnen im wminda menelsacxebleebisa,
27
ganagdes SiSi mZlavrTaÁ maT da ganvides yovelni adgilsa romlebsac sirbiliT mihqondaT surnelebani Cveni Rv-

344 345
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

mas, sada dawunes Ãorcni wmidisa mowamisani; moxucebulni Tis qristes wminda saflavTan. namdvilad iyvnen esenic
morbiodes kuerTxebiTa TÂsiTa, mkelobelni vldomiT, vi- maTi msgavsni, radgan mirbodnen cremliT da Tan mihqon-
Tarca iremni, Wapukni srbiT, yrmani ÃdomiT urTierTas, daT TavianTi xeliT sanaTebi da sakmeveli. yvelani six-
dedani msgavs iyvnes wmidaTa maT dedaTa menelsacxebleTa, aruliTa da qristesadmi madlobiT midiodnen, iRebdnen
romelTa srbiT miaqunda sulneli igi wmidasa mas qristÀs im adgilis miwas, mihyavdaT bevri senTagan Sepyrobili ,
RmrTisa Cuenisa saflavsa; nandÂlve iyvnes esenica msgavs romlebic imave dRes ikurnebodnen, yovladZlierma Rm-
maTa, rameTu rbiodes cremliTa da miaqunda maT Tana erTma ki ufro metad gamoavlina Tavisi Zala, pativi mia-
sanTlebi da sakumeveli ÃeliTa TÂsiTa. yovelnive sixaruli- go Tavis wmindans da aCvena sakvirveli niSani, raTa yve-
Ta da madlobiTa qristÀsiTa mividodes da aRiRebdes miwasa- las scodnoda, rom qristesmowamea igi.
ca mis adgilisasa, da mravalni senTagan Sepyrobilni mihy- rodesac SeRamda is dRe da iyo pirveli saaTi Ramisa,
vandes da masve dResa Sina ganikurnebodes. xolo yovlad- gadmoavlina ufalma im adgilas moelvare varskvlavi,
Zlierman RmerTman ufroÁs gamoaCina Zali TÂsi da pativ- rogorc cecxlis CiraRdani, romelic xangrZlivad idga
hsca TÂssa mas martÂrsa da aCuena saswauli sakÂrveli, raÁTa im adgilas, sadac dawves qristes netari mowame, da idga
uwyodian yovelTa, rameTu qristÀsmowamÀ ars. igi haerTa zeviT, vidre im Ramis sam saaTamde, anda ufro
viTarca Semwuxrda dRÀ igi da iyo Jami pirveli RamisaÁ met xans, gamoscemda ra brwyinvalebas, Tumca araTu am-
mis, gardamoavlina ufalman adgilsa mas zeda varskulavi qveyniuri cacxlis msgavsad, aramed rogorc saSineleba
motyinarÀ, viTarca lampari cecxlisaÁ, romeli myovarJam elvisa, rasac xedavda yvela moqalaqe, maT Soris is msa-
dga adgilsa mas, sada dawuves netari igi mowamÀ qristÀsi. julic, mTeli xalxi, qalaqis mkvidri qristianebi, yvela
da dga igi ze haerTa vidre sam Jamadmde, gina umetÀs, Ramesa sarkinozi da sxva mxridan mosuli mwirebi. xangrZlivad
mas, romeli gamoutevebda brwyinvalebasa, araTu viTarca xedavdnen isini Tvalis gugebiT, sanam ar SercxvaT moZa-
cecxli ese queyanisaÁ, aramed viTarca saSinelebaÁ elvisaÁ, ladeebsac da mividnen msajul amiras msaxurTaganni
romelsa hxedvides yovelni moqalaqeni, msajulica igi da vinme im adgilis sanaxavad, radgan ifiqres, iqneb qris-
yovelieri da mkÂdrni igi qalaqisani qristeaneTani da tianebma aanTes im adgilas sanaTio. da rodesac uax-
yovelni sarkinozni da mwirni, sxÂT mosrulni; myovarJam- lovdebodnen im adgils, naxes, rom haerTa zeviT maRlde-
hxedvides gugaÁTa TualisaÁTa, vidremdis hkdemebodaca boda varskvlavi da ver midiodnen im adgilTan, radgan
mZlavrTa maT da mi-vinme-vides xilvad adgilsa mas msax- saRvTo SiSma Seipyro isini.
urTaganni msajulisa mis amirisani, rameTu hgonebdes, nu- da kidev, meore Rames ufro metadac gamosca wyalma
ukue qristeaneTa aRanTes sanTeli adgilsa mas. da viTarca gasakvirveli sinaTle da moCveneba egonaT ra maT miwaze
mieaxlebodes adgilsa mas, ixiles, rameTu aRmaRldeboda da haeris qveS [gamomkrTali] zeciuri cecxli, undodaT
varskulavi igi ze haerTa, da ver mieaxlnes adgilsa mas, am sakvirvelebaTa dafarva, Tumca wylebma ver Seakaves
rameTu SiSman Seipyrna igini saRmrToman. igi da ver Caaqres verc mRelvare talRebma, da im siR-

346 347
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

kualad meoresa Ramesa umetÀsRa wyalTa gamosces gan- rmeebSi, sadac Cayares sanatreli mowamis RvTivpa-
sakÂrvebeli naTeli; romelTa-igi saucar egona queyanasa zeda tivcemuli Zvlebi, xidis qveS, amobrwyinda sinaTleebi
da haersa queSe cecxli igi zecisaÁ, unda dafarvad svetebis msgavsad, rogorc elvani, romlebic aseve xangr-
sakÂrvelebaTa maT, kualad wyalTa verve daayenes da verca Zlivad idgnen da ganaTebuli iyo mdinaris kideebis ir-
daSrites ficxelTa maT RelvaTa da mfofinareTa siRrmeTa, gvliv klde, kbode da xidi, zemodan vidre qvemomde,
sada-igi STayarnes RmrTivpativcemulni igi Zualni san- rasac kvlavac qalaqis mTeli simravle xedavda, raTa yve-
atrelisa mis mowamisani, ÃidTa maT queSe, aRmobrwyindes las erwmuna, rom WeSmaritad ieso qristes, RvTis Zis
naTelni suetisa msgavsad, viTarca elvani, romelni kualad my- martvili iyo igi, da Seecno yvelas, qristes morwmune-
ovarJam dges da ganaTlebul iyo garemoÁs kidesa mis mdinar- sac da urwmunosac, rom WeSmaritia uflis sityva, rac
isasa kldÀ igi da kbodeni da Ãidni igi, zÀTgan vidre quedmde, Tqva man: `me Tu vinme msaxurebas gamiwevs,pativs miagebs
romelsa egr Tve yoveli simravlÀ qalaqisaÁ mis hxedvida, mas Cemi mama, romelic aris caTa Sina” (i. 12.26), da Tu xr-
raÁTa yovelTa hrwmenes, rameTu WeSmaritad iesu qristÀs, Zisa wnad xorcze amdeni pativi ukve aCvena man, ramdenad
RmrTisa, martÂr ars da gulisxma-yon yovelTa qristÀsmorw- ufro metad ixilaven mas, marTalTa uxrwnelad aRdgomi-
muneTa da urwmunoTa, rameTuWeSmarit ars sityuaÁ igi sas, didebiTa da pativiT gvirgvinosans angelozTa
uflisaÁ, romel Tqua, viTarmed `me Tu vinme mmsaxurebdes, pa- Soris da [raoden] SercxvebaT TavianTi ugunuri
tiv-hsces mas mamaman Cemman, romel ars caTa Sina~. ukueTu siSlegis gamo imaT, romlebmac qriste uaryves da mis
ÃorcTa maT ganÃrwnadTa esodeni pativi awve aCuena, ravden wmindanebs gvemdnen, devnidnen da spobdnen (xolo ufali
ufroÁs uÃrwnelad aRdgomasa mas marTalTasa didebiTa da pa- caTa Sina Seiwynarebda).
axla ki, sayvarelno, gvmarTebs Cvenc, rom amieridan
tiviTa gÂrgÂnosani ixilon Soris angelozTa da hrcxuenodis
kidev ufro metad ganvikuTvnebdeT sanatrel pirvel-
ugunurad siborgilisa maTisaTÂs, romelTa qristÀ uvar-yves
mowameebs, rom am xiluli axalmowamis kvalobaze im
da wmidaTa misTa hguemdes da sdevnides da mosrvides, xolo
pirvelebisac virwmunoT da vTqvaT netari daviTis sity-
ufali Seiwynarebda caTa Sina!
va: `Zvirfasia uflis winaSe misi wmindanebis sikvdili”
xolo aw, sayuarelno, jer-ars Cuendaca amieriTgan
(fs. 115.6), radgan mas Sehferis dideba aw da maradis da
umetÀsad-Ra Sewynarebad pirvelTa maT sanatrelTa mowame-
ukuniTi-ukunisamde. amin.
Ta, raÁTa xilulisa amisgan axlisa mowamisa pirvelTaÁca
maTi gurwmenes da vTquaT sityuaÁ igi netarisa daviTisi:
`patiosan ars winaSe uflisa sikudili wmidaTa misTaÁ~,
rameTu misa Suenis didebaÁ aw da maradis da ukuniTi uku-
nisamde, amÀn!

348 349
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

meoTxÀ Tavi meoTxe Tavi

qebaÁ wmidisa mowamisa haboÁsi wminda mowame abos qeba

aw movediT, qristÀsmorwmuneno, da vdResaswaulobdeT axla modiT, qristesmorwmuneno, da vidResaswau-


Ãsenebasa axlisa amis wmidisa mowamisasa, romeli yovelsa loT am axali wminda mowamis xseneba, romelic Cvenda
amas sofelsa Cuensa qarTlisasa meoxad Cuenda qristeman meoxad mogvaniWa qristem mTel am Cvens qarTlis qvey-
moguaniWa, da sixaruliTa mravliTa ganvaxuneT saunjeni anas, didi sixaruliT gavxsnaT Cveni gulisa da goneba-
gulisa da gonebaTa CuenTani da mxiaruliTa piriTa da gan- Ta saunjeni, mxiaruli saxiTa da wrfeli eniT vaqoT
martebuliTa eniTa vaqebdeT keTiladmoRuawebasa missa da misi keTilmoRvaweoba da vTqvaT:
vityodiT: gixarodes, sanatrelo mowameo, uflis mier, radgan
`gixaroden, sanatrelo mowameo, uflisa mier! rameTu Sen, Cveni macxovris ukanaskneli mSromeli meTerTmete
Sen, ukuanaÁskneli ese muSaki macxovrisa CuenisaÁ meaTerT- saaTisa, dRis mSromelebTan erTad adre amdgarT Sees-
metisa amis JamisaÁ mdRevrTa maT Tana aRmsTobilTa miewife wore da maTTan erTad maT sazRaurs ar daakldi.
da maT Tana sasyidelsa maTsa ara daakldi!. gixarodes, mowameo, uflis mier, radgan Sen miems-
`gixaroden uflisa mier, mowameo, rameTu Sen miemsgavse gavse ukanasknel mociqul pavles mamiseul rjulTa da
ukuanaÁsknelsa mas mociqulsa pavles mamulTa maT SjulTa moZRvrebaTa ukugdebiT da, mis msgavsadve, qristes, Rv-
da moZRurebaTa gangdebiTa, da qristÀs, Zisa RmrTisa, aR- Tis Zis aRsarebis gamo Tavi mogekveTa.
axla ki Rirseulad vin Segaqebs Sen, WeSmaritad
saarebisaT s msgavsadve misa Tavi mogekueTa.
saqebs? msurs, rom gaqo Sen, yovledqebulo qristes-
`aw vin-me Rirsad gaqebdes Sen, WeSmaritad saqebelsa?
mowameo, magram ver vbedav, radgan Cems gonebaze metad
mnebavs qebad Senda, yovladqebulo qristÀsmowameo, aramed
amaRlda Seni saTnoebebis qeba. amasTan, meSinia me dad-
ver vikadreb, rameTu ufroÁs gonebisa Cemisa aRmaRlda qe-
umebisa, radgan sanatreli qristesmieri siyvaruliT
baÁ saTnovebisa SenisaÁ, da kualad meSinis me dadumebad,
Semiyvare me, sanam jer kidev iyavi am Cvens sofelSi, axla
rameTu sanatreliTa miT qristÀsmieriTa siyuaruliTa Semi-
ki, Sens saqebad Cemi enis SeCerebiT iqneb SeCerdes Seni
yuare me, vidre iyav-Ra sofelsa amas Soris Cuensa. aw nu-
Cems gamo meoxebiTi moRvaweoba qristes mimarT. axla,
ukue dayenebiTa enisa CemisaÁTa qebasa Sensa daeyenos
Senganve qristesmieri madlis miRebiT, Cemi Zalisamebr
CemTÂsca moRuawebaÁ meoxebisa SenisaÁ qristÀs mimarT,
Segaqeb Sen, mSvenierebiT Semkulo qristes mier.
aramed Sen mierve moRebiTa madlisa mis qristÀsisaÁTa, ms-
gixarodes, gixarodes, sanatrelo mowameo, uflis
gavsad Zalisa Cemisa, gaqebde Sen, SuenierebiTa Semkulo
mier, radgan Sen qristes TviTmxilveli da xeliTmsaxuri
uflisa mier!

350 351
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

`gixaroden,mowameo, uflisa mier sanatrelo! rameTu wminda mociqulebis netareba sarwmunoebiTa da simx-
28
Sen TualiTmxilvelTa maT da ÃeliTmsaxurTa wmidaTa mo- nismieri aRsarebiT unaxavad moipove.
ciqulTa qristÀsTa uxilvelad sarwmunovebiTa da simÃniTa radgan Sen zecaTa mamam Tavisi mxolodSobili Zis
aRsaarebiTa netarebaÁ moige. mier gvirgvini dagadga da suliwmindis madliT agavso.
`rameTu Sen mamaman zecaTaman mxolodSobilisa Zisa TÂsi- Sen Zem mamis mier Segiwynara da suliwmindam gadida.
sa mier gÂrgÂnosan-gyo da sulisa wmidisa madliTa aRgavso! Sen suliwmindam Segiyvara da mamasTan da ZesTan Tavi-
`Sen Zeman mamisa mier Segiwynara da sulman wmidaman ga- si erTobiT pativi mogago da brZolaSi gamarjvebulad
dida! gamogaCina.
`Sen sulman wmidaman Segiwynara da mamisa da Zisa Tana SenTvis gaukvirda angelozTa mwyobrs, radgan
erTobiTa TÂsTa pativ-gca da RuawlisamZled gamogaCina! rogorc uxorcom, daiTmine qristesTvis sikvdili.
`Sen zeda ganukÂrda angelozTa wessa, rameTu viTarca SenTvis xaroben mamaTmTavarni, radgan netarma
uÃorcoman daiTmine sikudili qristÀsTÂs. abraamma qristes gamo Tavis wiaRSi miiRo Tavisi STamo-
29 30
`SenTÂs mamaTmTavarni ixareben, rameTu netarman abraham mavali , romelic miiRo man Tavis karavSi da misgan
31
TÂsTa naSobTagani Seiwynara wiaRTa TÂsTa qristÀsTÂs, mravali eris mamad gamoCnda .
romeli-igi karavsa TÂssa Seiwynara da misgan mravalTa Sen qristes mowafeebs nayofad gauxdi da mociqulebs
naTesavTa gamoCnda mamad. – mowafed.
`Sen qristÀsmowafeTa maT nayof-eqmen da mociqulTa Sen zecis meufis wignSi mowameTa Soris saxeliT dai-
mowafe! were da martvilebTan erTad gvirgvinosani gaxdi.
Sen aRmsareblebTan erTad ganwesdi da marTlebTan
`Sen mowameTa maT Tana zecisa meufisa mas matiansa sax-
erTad ididebi.
eliT daiwere da martÂ[r]Ta Tana gÂrgÂnosan-iqmen!
SenTvis didad gvikvirs Cven, wmindao mowameo, radgan
`Sen aRmsaarebelTa Tana ganewese da marTalTa Tana
mefobis am droSi ismaitelTa gandidebisas Sen nebsiT
didebul xar!
airCie simdable qristesTvis, maxviliT SenarCunebuli
`SenTÂs friad damikÂrdebis Cuen, wmidao mowameo,
rjuli uaryavi, WeSmariti aRiare da jvarcmuls eci
rameTu Jamsa amas mefobisa ismaitelTa didebasa Sen nefsiT
Tayvani uflad da RmerTad.
simdablÀ qristÀsTÂs aRirCie da maxÂliTa pyrobili igi
saidan an visgan iswavle qristesTvis esodeni Semmec-
Sjuli ganagde da WeSmariti igi aRiare da juarcumulsa
nebloba? romelma sakvirvelebam agiyvana Sen sasufevlis
mas Tavyuanis-ec uflad da RmrTad!
didebamde?
`vinaÁ anu visgan iswave qristÀsTÂs esTeni ese cnobaÁ?
Sen WeSmaritad miemsgavse marjvena avazaks, radgan
romelman sakÂrvelebaman aRgiyvana Sen didebasa mas sasufe-
gyavda Senc erTi vinme, SenTan erTad SepyrobilTagani,
velisasa?

352 353
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

`Sen WeSmaritad marjueniTsa mas avazaksa miemsgavse, qristianTa Svili, romelic gaSorebuli iyo qristesgan
rameTu gaqunda Senca erTi SenTana pyrobilTagani, naSobi da midevnebuli ucxo rjuls, magram kvlav qristes aR-
qristeaneTaÁ, romeli gandrekil iyo qristÀsgan da midevneb- sarebis gamo SenTan erTad ganisjeboda, Tumca sabralo
ul Sjulsa ucxosa, xolo kualad qristÀs aRsaarebisaTÂs Sen kvlav dabrkolda da daeca, radgan sikvdilis SiSiT es
Tana ganikiTxvoda, aramed sawyalobelsa mas kualadca ubrkuma sawuTro Seiyvara da is saukuno daRupa; aitaca igi
dadaeca, rameTu SiSisagan sikudilisa sawuTroÁ ese Seiyuara borotma mterma da qristes cxvari namglevi gaxda, vi-
da saukunoÁ igi warwymida, mterman borotman aRitaca da cx- naidan gaSorda igi karg mwyemss da qristes Zlierebis
ovari igi qristÀsi namglev-iqmna, rameTu mwyemssa mas keTilsa kverTxi Tavis xelTagan gaagdo; amitomac damarcxda igi
ganeSovra da argani igi qristÀs ZlierebisaÁ ganagdo ÃelTa- da ganidevna gonieri cxvrebis samwysosgan, Sen ki san-
gan TÂsTa; amisTÂsca iZlia da ganvarda samwysoÁsagan atrelo mowameo, im kverTxiT – Tavisi jvriT dagifara
pirmetyuelTa maT cxovarTaÁsa. xolo Sen, sanatrelo mowameo, qristem Seni misdami Zlieri sarwmunoebis gamo.
32
kuerTxiTa miT juarisa TÂsisaÁTa dagicva qristeman msgavsad Sen im avazaks Seeswore sarwmunoebiT da samoTxeSi
Zlierisa mis sarwmunovebisa Senisa misa mimarT. ganwesdi.
`Sen avazaksa mas eswore sarwmunovebiTa da samoTxesa Sen qristes jvriT samoTxis kari gaaRe da mcvelma
ganewese! qerubimebma, cecxlis msgavsebma, ver gamogkiTxes, Tu vin
`Sen kari igi samoTxisaÁ ganaRe juariTa qristÀsiTa da xaro.
mcvelTa maT qerabinTa cecxlismsgavsTa ver gangikiTxes da raRa vTqva ufro metad, radgan `ufalma ivno
Sen, viTarmed: `vin xar?” CvenTvis; udanaSaulom damnaSaveTaTvis” (I petre 3.18)
daRvara Tavisi ubiwo sisxli, xolo Sen gadaixade vali,
`da raÁRame ufroÁs vTqua, rameTu `ufalman ivno
radgan Senc daRvare Seni sisxli misi siyvarulisTvis.
CuenTÂs, ubraloman braleulTaTÂs~ dasTxia ubiwoÁ sisxli
amitomac gamarjvebis gvirgviniT Segamko Sen da Tavisi
TÂsi, xolo Sen gardaiÃade Tananadebi igi, rameTu Senca
mamis sasufevlSi damkvidrebulad gamogaCina.
dasTxie sisxli siyuarulisaTÂsmisisa. amisTÂsca Zlevisa
Sen gamo, wmindao mowameo, qristes siyvaruli Cven-
gÂrgÂniTa Segamko Sen da sasufevelsa mas mamisa misisasa
dami da Cveni misdami sarwmunoeba kvlav ganaxlda, rad-
mkÂdrad gamogaCina.
gan SeverieT ucxo xalxs, qristesgan gandgomils rju-
`Sen gamo, wmidao mowameo, siyuaruli igi qristÀsi
liT, am sawuTros moyvare ers, RvTis Zisadmi urwmuno
Cuendamo da sarwmunovebaÁ igi Cueni misa mimarT kualad ga-
modgmas, Cveni sarwmunoebis maginebelT, romlebisganac
naxlda, rameTu aRverieniT ersa ucxosa, Sjulisa gandgom-
viswavleT maTi saqmeni da maTdami baZviT Cvens gulTa
ilsa qristÀsgan, naTesavsa sawuTroÁsa amis moyuaresa.
wadils vemonebodiT, rogorc TiTqosda qristesagan
Teslsa urwmunosa ZisaRmrTisasa, sarwmunovebisa Cuenisa
uimedoni da saukuno cxovrebis damviwyeblebi, xolo
maginebelTa, romelTagan viswaveniT saqmeni maTni da vh-
axla Sen mier kvlav mogveaxla qriste da kvlav Sevimec-

354 355
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

monebdiT gulisTqumasa gulTa CuenTasa mibaZvebiTa maTiTa neT Cven misi SiSi da siyvaruli misi, da Rirsni gavxdiT
viTarca usasoni qristÀsgan da damviwyebelni saukunoÁsa misi madlisa, misi [Cvendami] siyvarulisa da wyalobisa
cxovrebisani, xolo aw Sen mier mogueaxla qristÀ da Cuen yoveldRiurad mravali niSnisa da kurnebis Cven Soris
gulisxma-vyavT kualad SiSi misi da siyuaruli misi da gamovlinebiT.
madlsa missa Rirs-viqmneniT da da wyalobasa, dRiTi-dRed Sen maxviliTa da cecxliT Senma ugunurma Sem-
mravalTa saswaulTa da kurnebaTa Cuen Soris gamoCinebiTa. wirvelebma alze metad gagabrwyines, radgan ver Seicnes
`Sen ugunurTa maT SemwirvelTa SenTa maxÂliTa da ucnoboebma uflis sityva: `iyos ise, rom yvelas, vinc
cecxliTa, umetÀs alisa, gangabrwyinves. ver gulisxma-yves dagxocavT Tqven, egonos, TiTqos msxverpli Seswira Rm-
ugulisxmoTa maT sityuaÁ igi uflisaÁ, viTarmed: `iyos erTs” (i. 16,2). hoi, ugunureba da umetesi ugunureba maTi,
yovelman, romelman mogwyÂdnes Tquen, hgonebdes, viTarmed radgan Sen, romelsac Tavdapirvelad aravin gicnobda,
msxuerpli Sewira RmrTisa~. Ä ugunurebaÁ da umetÀs Tu vin iyavi anda romeli erisgan an romeli xalxisgan, an
ugunurebaÁ igi maTi, rameTu romeli-igi pirvelad aravin Tu romeli rjuliT cxovrobdi, axla ukve maTda uneb-
33
gicoda, viTarmed vin xar, anu romlisa naTesavisagan, anu urad warmogaCines qristes gacxadebul aRmsareblad
romlisa erisagan, anu romliTa SjuliTa hscxondebode, aw da yvelam martvilad Segicno.
esera uneblebiT warmogaCines sacnaurad qristÀs aRmsaare- Sen pativi mogago yvela qmnilebam, radgan mowamea ca
belad, da martÂrad yovelTa Segiswaves. Seni simarTlisa ucxo cecxlis gadmovlinebiT im adg-
`Sen yovelTa dabadebulTa pativ-gces, rameTu caÁ ilze, sadac Sen, cecxliT damwvari, Seiwire, rogorc
mowame ars simarTlesa Sensa ucxoÁsa cecxlisa gardamov- ubiwo kravi.
Sen miwam wminda da saTno msxverplad migZRvna Rm-
linebiTa adgilsa mas zeda, romelsa, viTarca kravi umankoÁ,
erTs Seni patiosani sxeulis dawviT, radgan gagixda igi
Seiwire, Semwuari cecxliTa.
Sen rogorc abelis, enuqis, abraamis da elias sakurTxeve-
`Sen queyanaman msxuerplad wmidad da saTnod migipyraRm-
li, romlebic sruladdasawvel kravebs swiravdnen Rm-
erTsa mas zeda dawuviTa patiosnisa guamisa SenisaÁTa, rameTu 34
erTs, da kidev, adgili Seni samsxverplosi miemsgavsa
geqmna Sen, viTarca sakurTxeveli igi abelisi, enuqisi, abraha- 35
aaron da zaqaria mRvdlebis sasakmevles, radgan cecx-
misi da eliaÁsi, romelni-igi mrguliaddasawuvelTa maT tari-
lis nakvercxlebze sakmevelTa surnelebisebr adioda
gTa SeswirvidesRmrTisa, da kualad adgili igi samsxuer-
uflisadmi wmidaTa wmidaSi, zecis sakurTxevlisken mag
ploÁsa SenisaÁ emsgavsa bervarsa ahronissa da zaqariaÁssa
Sens xorcTa [surneleba].
mRdelTaÁsa, rameTu nakuercxalsa mas zeda cecxlisasa aRvi-
Sen migiRes mag nakadulebma, rogorc qristes mar-
doda, viTarca sulnelebaÁ sakumevelTaÁ ÃorcTa magaT Sen-
tvili, xolo qriste RmerTma siRrmeTa sibnele zecis si-
TaÁ winaSe uflisa, wmidasa mas wmidaTasa, zecisa sakurTxev-
naTliT gaabrwyina.
elsa!

356 357
wamebaÁ wmidisa da netarisa mowamisa qristÀsisa haboÁsi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

`Sen mdinareTa magaT Segiwynares, viTarca qristÀs- Sen Senma naTesavebma gagiucxoves da gagagdes, xolo
martÂri, xolo qristeman RmerTman siRrmeTa maT sibnelÀ qristem ismaitelTa Soris, rogorc vardi ekalTagan, ga-
zecisa naTliTa ganabrwyinva. mogarCia da migZRvna Tavis eklesias.
`Sen naTesavTa SenTa ucxo da gangdebul gyves, xolo Sen, eg veluri zeTisxili, agiRo qristem da Tavis
qristeman ismaitelTa Soris, viTarca vardi ekalTagan, ga- samkvidrebel yvavilnarSi kurTxevis nayofad dagrgo da
mogirCia da migipyra TÂssa mas eklesiasa! Seni sarwmunoebis nayofiT axara eklesias, romelSic iS-
`Sen veluri ege zeTisxili mogiRo qristeman da mtilsa veben qristes morwmuneebi da netaryofen Sens didebule-
mas Sina, TÂssa samkÂdrebelsa, nayofad kurTxevisad dagner- bas, Sens moRvaweobas, Sens simxnes, Sens martvilobas, Sens
ga, da nayofiTa miT sarwmunovebisa SenisaÁTa axara ekle- gvirgvinosnobas.
siasa, romelsa Sina iSueben qristÀsmorwmuneni da hnatrian rogor gaqebde Sen, brZolismZlevelo wminda mowameo,
Sensa mas didebulebasa, Sensa mas moRuawebasa, Sensa mas radgan Sen, eg axali qristesmorwmune, Cvens moZRvrad gax-
simÃnesa, Sensa mas martÂrobasa, Sensa mas gÂrgÂnosnebasa! di; swavlulni ufro metad cnobierhyav, Seryeulni
`viTar-me gaqebde Sen, RuawlisamZleo wmidao mowameo? ufro metad ganamtkice, ganmtkicebulni ganamxiarule,
rameTu Sen, axali ege qristÀsmorwmunÀ, moZRuar Cuenda iq- warmarTni wadierhyav qristesadmi dasamoneblad, Seni
men; swavlulni ufroÁs gulisxmier-hyven, Seryeulni martvilobis saxsenebeli Cven dagvitove, Seni saxelis
ufroÁs ganamtkicen, ganmtkicebulni ganamxiarulen, war- yvelasaTvis sauwyeblad mqadagebelni gavxdiT.
marTni wadier-hyven qristÀs monebad, saÃsenebeli martÂro- axla vevedrebiT yvelani Sens qristesmowameobas:
bisa SenisaÁ Cuen dagÂteve, saxelisa Senisa miTxrobad meoxad iyav winaSe yovelTa macxovrisa yvela Cvengani-
saTvis, romlebic aRvasrulebT Sens saxsenebels da va-
yovelTa qadag-viqmneniT!
didebT mamas, Zes da suliwmindas aw da maradis da ukuni-
`aw vevedrebiT yovelni Sensa qristÀsmowamebasa, meoxm-
Ti-ukunisamde. amin.
ca xar winaSe macxovrisa yovelTaÁsa Cuen yovelTaTÂs,
romelni aRvasrulebT saÃsenebelsa Sensa da vadidebT mamasa
da Zesa da w~sa sulsa aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde,
amÀn!

* * * * * *

358 359
qristes wminda da netari mowamis abos wameba

SeniSvnebi uZlierÀssa Sensa nu gamoikiTxav ”. SevadaroT am teqsts


`oSkis bibliis” teqsti: `uRrmÀssa mas Sensa nu gamoeZieb
da uZlierÀssa mas Sensa nu gamoikiTxav ”. zemore SemTx-
1. `Senze Rrmas nu gamoeZieb da Senze Zliers nu veva, sxva mraval analogiur monacemTan erTad, STambe-
gamoikvlev” – `ziraqis sibrZnidan” motanili es sityvebi Wdavad adasturebs, rom E-Si daculi teqsti Cvenamde
gamocemebSi asea warmodgenili: “udarÀssa Sensa nu moRweul nusxaTa Soris yvelaze angariSgasawevia, A
gamoeZieb da uZlieressa mas Sensa nu ganikiTxav”. saqme 1109-is anu `udabnos mravalTavis” teqstTan erTad (rac,
isaa, rom teqstis mecnieruli gamocemis dros k. kekel- E-sgan gansxvavebiT, samwuxarod xSirad aris naklule-
iZes xeli ar miuwvdeboda Ath. 57-sa (literi E) da Sin. 11- vani). Rirsebis niSniT, am nusxaTa momdevnod unda mieCi-
ze (literi C), sxva nusxebi ki zemomotanil teqsts Sei- nos adgili C-s.
caven, rac k. kekeliZis gamocemidan meqanikurad gadavi- 2. e. i. sityvebi.
da momdevno publikaciebSi. rac Seexeba xsenebul Ath. 57- 3. gakvirvebaSi iyos imitom, rom sayovelTao
sa (literi E) da Sin. 11-s (literi C), maTSi nacvlad gandgomilebisa da cTomilebis epoqaSi, rogoradac io-
sityvisa `udarÀssa”, rac konteqstiTac aSkarad mcdaria. ane sabanisZe warmogvidgens Tavis Jams, marTlac
saxezea `uRrmÀssa” (C: `uRrmÀisa”). wakiTxva `udaressa” gakvirvebis Rirsia abos Tavdadeba.
konteqstis mixedviTac imitomaa mcdari, rom ioane sa- 4. `im droidan dRemde qristianTa” - e. i. `am xnis qris-
banisZe saubrobs misdami dakisrebuli valdebulebis tianTa”
gansakuTrebul sirTulesa da aRmatebulebaze, rac 5. `Cveulebisamebr mamapapeuli msvlelobisa” – Sdr.
gamoricxavs `udaresobas”. uaRresad sagulisxmoa isic, `Cveulebisaebr mamulisa slvisa”; e. i. mamapapeuli cx-
rom nacvlad damaboloebeli sityvisa `ganikiTxav”, rac ovrebis wesis Sesabamisad.
damowmebulia C-Sic, E-Si dasturdeba `gamoikiTxav”, rac 6. e. i. cnobierad SeeTvisa, gonebiT SeesakuTra.
aseve ueWvelad marTebuli wakiTxvaa, radgan, erTi mxriv, 7. e. i. 6 ianvris (axali stiliT 19 ianvris) naTlis-
berZnulisa da sxvaenovani versiebis kvalobaze, Sesaba- Rebis dResaswauli.
mis muxlSi saubari exeba ara `gankiTxvas” anu `gansjas”, 8. `galobisSemsxmeli” – e. i. `galobiTmaqebeli”, `ga-
aramed – `gamokvlevas”, `gamoZiebas” anu Zveli qarTuliT lobismimZRvneli”.
`gamokiTxvas” (Sdr. berZn. 'eqsetaZo"), meore mxriv ki 9. `miwisagani kaceba” – e. i. miwisgan Seqmnili adami-
aRniSnuli monacemi zedmiwevniT Tanxvdeba `ziraqis si- anuri buneba.
brZnis” uZveles qarTul Targmans, daculs `oSkis bib- 1 0 . ZeRmerTis
liaSi” (cxadia, swored ese uZvelesi Targmani eqneboda 11. Zveli qarTuli `ufskruli”, `ufskrulni” Zalian
xelT ioane sabanisZes). ase rom, E-Si (da nawilobriv C- xSirad gadmoscemda `zRvas”. movitanT erT nimuSs: `ma-
Si) aseTi teqstia: ` uRrmÀssa Sensa nu gamoeZieb da

360 361
SeniSvnebi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

Sin ufskruli igi kilikiisaÁ da pamfiliisaÁ ganvleT da Tas” Zvel qarTul TargmanSi: `xolo Suri aRiRes, romelni-
STavediT mÂra qalaqad lukiisa”. igi urwmunoni huriani iyvnes” ( saq. moc. 17.5; sagulisx-
12. “Zveli qarTuli agiografiuli literaturis Ze- moa, rom sxva enebze am adgilas orsityvedi frazis
glebSi” (ZqalZ. red. ilia abulaZe ) wyarod miTiTebu- nacvlad erTi sityva gvaqvs). dadebiTi mniSvnelobiT es
lia ezek. 29.4, rac mcdaria, radgan Sesabamis adgilas gamoTqma niSnavs `Rirseulad baZvas,” `Rirseul mimbaZ-
sul sxva teqsti gvaqvs. motanil adgilas, rogorc Cans, velobas,” anu mocemul sintagmaSi `Suri” uigivdeba `baZ-
saqme gvaqvs iobis wignis citirebasTan. Sdr.: `mo-me-iTri- vas” (Sdr. mag. `moqcevaÁ qarTlisaÁ”, sadac erTgan wm.
osa veSapi samWeduriTa da ganiRo xratuki niRrssa mis- ninos ase Seagonebs Tavisi mama: `nu geSinin, Svilo Cemo!
sa?” (iob. 40.20, S). xolo Sen magdanelisa mariamis Suri aRiRe siyuaruli-
1 3 . Sdr. fs. 18.7: `ara ars, vin daefaros sicxesa missa”. saTÂs qristesisa da daTa maT lazaresTaÁ”, ZqalZ, I, gv.
1 4 . `swavlismoRvaweno” – es SesaniSnavi kompoziti, 110). amrigad, gamoTqma `saRvTo Suri aiRo” niSnavs: `saRvTo
rasac ucvlelad vtovebT, niSnavs swavlisTvis, codnis baZvis surviliT aRiZra”. mocemul konteqstSi aRniSnuli
mopovebisTvis gulmodgine adamians. `baZva” gulisxmobs afxazeTis gulmxurvale qristianebi-
1 5 . `am Soreulma mosaxleeebma” – Sdr. `SorielTa amaT sadmi abos mbaZvelobas uwyvet marxva-locvasa da RvTis-
mkÂdrTa”. termin `mkvidrs” Zvel qarTulSi arsebiTad moyvareobaSi (aq rom `Suri” swored `baZvas” niSnavs, amas
sami mniSvneloba hqonda: (I) mosaxle, mcxovrebi (`damkÂ- adasturebs Tundac mociqulis is sityvebi, rasac ixsenebs
drebuli”); (II) adgilobrivi mcxovrebi; (III) memkvidre. abo: `keTil ars baZvaÁ keTilisaTÂs maradis”).
zemore konteqstSi, vfiqrobT, termini `mkÂdri” uTuod 19. e. i. macTuri, Semacdeneli.
pirveli mniSvnelobiT aris gamoyenebuli. 20. `SeTanxmebulad piri Sekres erTmaneTSi” – xelnaw-
1 6 . `moZRvreba” – Zveli qarTuli `zraxvaÁ”, rac, Cveu- erebSi gvaqvs: `Seizraxnes SeTqumiT”, Tumca yvelaze mniS-
lebriv, `azrs,” `fiqrs” aRniSnavs, mocemul konteqstSi vnelovan E nusxaSi saxezea `Seizraxes urTierTas”.
`swavlebas,” `moZRvrebas” gulisxmobs. vfiqrobT, Tavdapirvel teqstSi iyo rogorc `SeTqumiT,”
1 7 . `SenaZenni” – Sdr. `monagebni”. marTalia, aRniSnu- aseve `urTierTas”, radgan aRniSnuli winadadeba exmi-
li termini, sazogadod, monapovars anu qonebas, avla- aneba Semdeg fsalmunur muxls: `rameTu zraxes SeTqumiT
didebas, saqonels, pirutyvs aRniSnavs, Tumca ar gam- urTierTas” (fs. 82.6; Sdr. agreTve l. 20.5: `Seizraxnes
ovricxavT, rom motanil konteqstSi igi niSnavden ojax- urTierTas da ityodes”; i. 11.53: `mier dRiTgan Seizrax-
is SeZenil wevrebs (miT umetes, rom iqve mosdevs: nes huriani, raÁTa moklan igi”).
`yovelni saxlisa misisani”). 21. sayuradReboa, rom `kereoni” anu cvilis didi san-
1 8 . `saRvTo Suri aiRo” – Sdr. `Suri saRmrToÁ aR- Teli Zvel qarTul teqstebSi, winamdebare `martvilo-
iRo”. gamoTqma `Suris aReba”, garda zemore teqstisa, bis” msgavsad, xSirad ixsenieba `sakumevelTan” erTad (ma-
damowmebulia sxva ZeglebSic, Tundac `saqme mociqul- galiTad: `warmgzavnes ... kereonebiTa da sakumevliTa”,

362 363
SeniSvnebi qristes wminda da netari mowamis abos wameba

A1105, 410; ix. i. abulaZis `leqsikoni”, gv. 196; Sdr. `wm. ri” Zvel qarTul saeklesio literaturaSi berZnuli
SuSanikis martviloba”: `kerovniTa aRnTebuliTa da sa- `noeros-noetos"-is ekvivalentia da aRniSnavs `suliers”,
kumeveliTa sulneliTa aRvixueniT patiosanni Zualni”, `aramaterialurs”, `noeturs”, `goniTs”, zemore konte-
T.19; ix. iqve, gv. 196). qstSi aRniSnuli semantema uTuod etimologiuri mniS-
22. aRniSnuli muxli uTargmnelad mogvaqvs, radgan vnelobis kvalobaze aris moxmobili da aRniSnavs `cxads”,
igi liturgikuli datvirTvisaa, saxeldobr, warmoad- `aSkaras”, `gacxadebuls”, `cxadlivs” (sdr. gamoTqma `sac-
gens `wesis agebis” gangebis nawils. naur ars" – `cxadia”, `aSkaraa”).
23. am muxlsac, wina komentarSi aRniSnuli mizezis 34. `samsxverplo” – msxverplSesawiri t rapezi,
gamo, uTargmenlad vtovebT. sakurTxeveli, altari.
24. `iaspareza man kargi asparezoba” – Sdr. `Ruawli 35. am adgilas E nusxaSi gvaqvs `sacecxuri”, rac
keTili moiRuawa” (II tim. 4.7: `Ruawli keTili momiRu- sinonimia sxva nusxebSi erTsulovnad dadasturebuli iS-
awebies"). viaTi leqsikuri erTeulisa `bervari”. sityva `bervari”,
25. `Tavs moiklavs maTi qristesTvis” – igulisxmeba, rac ar aris Setanili arc i. abulaZis, arc z. sarjve-
cxadia, ara Tavis mokvla pirdapiri mniSvnelobiT, rac laZis `leqsikonebSi”, damowmebulia bibliis AK nusxeb-
mZime codvaa, aramed nebayoflobiT Tavis gawirva macx- Si swored aaronis sacecxluris aRsaniSnad, rac mxed-
ovris gamo. velobaSi aqvs ioane sabanisZes. ai, saTanado teqsti: `da
26. Sdr. zemoT sqolio 24. Sewiron ahron zuaraki igi codvaTaTÂs Tavisa TÂsisa da
27. `surnelebani” – Sdr. `sulnelebi”, e. i. surnelo- saxlisa TÂsisa da lxinebaÁ iTxoos Tavisa TÂsisa da sax-
vani nivTierebebi, nelsacxeblebi. lisa TÂsisa da daklas zuaraki igi codvaTa TÂsTaTÂs.
28. igulisxmeba: `macxovris unaxavad (xorcieli da aRiRis bervari igi savse nakuercxali igi cecxlisa-
TvaliT)”. gan sakurTxevel[isa] ” (levit. 16.11-12; Sdr. SBG: `... da
29. e. i. wm. abo. moiRos savse sacecxuri nakuercxali ceclisagan
30. e. i. wm. abosgan. sakurTxevelisa”). `sacecxluris” damowmebis zemore da
3 1 . igulisxmeba, rom abraamis mier Tavisi Svilis is- sxva nimuSebi cxadyofs, rom `sacecxuri” da `bervari”
mailis STamomavlis, abos Tavisve wiaRSi miRebiT (am niSnavs `sasakmevles”. Sesabamisad, sakuTriv `sacecxur-
ukanasknelis gaqristianebis Sedegad) igi (abraami) sxva Tan” dakavSirebiT dasazustebelia i. abulaZis gan-
qristian erebTan erTad arabTa mamadac gamoCnda. marteba: `sacecxuri - cecxlCasayreli WurWeli, cecxl-
32. e. i. macxovris marjvniv jvarcmul keTilgonier Si sadgmeli WurWeli” (iqve damowmebuli uklebliv yve-
avazaks, romelic wina muxlSi iyo xsenebuli. la nimuSi mxolod `sasakmevles” gagebas Seicavs.
33. `qristes gacxadebul aRmsareblad” – Sdr. `sacnau- sagulisxmoa, rom sakuTriv `sasakumevles” ganmartebisas
rad qristHs aRmsaareblad”. marTalia, termini `sacnau- mkvlevari savsebiT marTebulad SeniSnavs; `sasakumevle -

364 365
SeniSvnebi

sacecxuri”). rac Seexeba hagiografis mier zaqarias mRvd-


lobaze miTiTebas, safiqrebelia aq igulisxmebodes l.
1.9-11: `msgavsad Cueulebisa mRdelobisa hxuda mas sakumevelisa
kumevaÁ da Sevida taZarsa uflisasa. da yoveli simravle
erisaÁ ilocvida gareSe Jamsa mas sakumevelisa kumevisasa.
da eCuena mas angelozi uflisaÁ, mdgomare marjueniT
sakurTxevelisa mis sakumevelTaÂsa”.

* * *

366 367
368
qarTuli
hagiografiuli Zeglebi

3 tomad

tomi II

1
mivesalmebiT winamdebare naSromis gamocemas.
migvaCnia, rom es gamocema daaaxloebs saqarTvelos eklesiis
sulier memkvidreobasTan moswavleebs, studentebs, mrevlis
wevrebs da yvela dainteresebul mkiTxvels.

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi,


mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposi ilia II
qarTuli
hagiografiuli Zeglebi
originaluri teqstebi
da
axali qarTuli Targmanebi

redaqtori: levan abaSiZe

mxatvruli gaformeba: giorgi peraniZe


tomi II

ISBN 978-99940-755-4-6 (samive tomi)


ISBN 978-99940-755-6-0 ( II tomi)

© bTi
Tbilisi 2007

2 3
We greet the publication of Georgian Hagiographic Literature.
This publication will certainly help students, parishes and wide public
to become closer to the spiritual heritage of the Georgian Church.

I LIA I I
Catholicos-Patriarch of All Georgia,
Archbishop of Mtskheta and Tbilisi

GEORGIAN HAGIOGRAPHIC
LITERATURE
Original texts and translations into modern Georgian

VOLUME II
Redactor: Levan Abashidze

Design: Giorgi Peranidze

ISBN 978-99940-755-4-6 (all three volumes)


ISBN 978-99940-755-6-0 (volume II)

© BTI Tbilisi 2007

4 5
Content sarCevi

Foreword ........................................................................................... 8 Sesavali .................................................................................8

Wisdom of Varlaam (Balahvar) .................................................... 15 sibrZne balavarisa ........................................................... 1 5


Old Georgian Text edited by Edisher Tchelidze Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
Translated by Eka Koridze da winaTqma daurTo ediSer WeliZem
Targmna eka qoriZem

Live of St. Grigol of Khanzta ..................................................... 369 wminda grigol xancTelis cxovreba .......................... 369
Old Georgian Text edited and translated by Edisher Tchelidze Zveli qarTuli teqsti gamosacemad moamzada
da Targmna ediSer WeliZem

6 7
Sesavali da swored aRniSnuli mniSvnelobiT: “maSasadame, saWi-
roa, rom erTi im kacTagan, romelnic CvenTan iyvnen mTe-
qristianuli srulyofilebis idea ar icvleboda sa- li im xnis manZilze, roca ufali ieso movida CvenTan da
ukuneebis manZilze da Tavisi arsiT marad igive rCeba. wavida Cvengan, ioane naTlismcemlidan moyolebuli,
amis miuxedavad, is gzebi da saSualebebi, romlebiTac vidre im dRemde, roca is amaRlda Cvengan, - erTi maTga-
qristianebi cdilobdnen mieRwiaT am idealisTvis, gan- ni unda SemogvierTdes Cven da CvenTan erTad iyos mowme
sxvavebuli iyo sxvadasxva epoqaSi da sxvadasxva garemo- misi aRdgomisa” (saqm. 1:22). Tavis am pirvel sajaro ga-
ebebSi, romlebSic qristianebs uxdebodaT cxovreba. mosvlaSi petre saubrobs Tavis Tavze da sxva mociqu-
mociqulTa xanaSi da mis Semdgom, qristianTa didi dev- lebze, rogorc “mowameebze” (mowmeebze), romlebmac
nis periodSi, qristianuli srulyoflebis umaRles ga- ixiles mkvdreTiT aRmdgari qriste. Tavis pirvel epis-
movlinebad miCneuli iyo sarwmunoebisTvis sicocxlis toleSi, petre aseve moixseniebs Tavis Tavs, rogorc
gawirva – mowameoba. “qristes vnebaTa mowmes” (1 petr. 5:1).
am adreul magaliTebSi ukve moCans sityva “mowamis”
axleburi, qristianobisTvis damaxasiaTebeli mniSvne-
qristiani wmindanebi: mowame da sulieri mowame loba. qristes mowafeebi ar iyvnen ubralod mowmeebi,
romlebic sasamarTloSi iZlevian Cvenebas. es ukanas-
berZnuli sityva “martvili” (martys), iseve, rogorc knelni Cveulebriv ar igdeben Tavs safrTxeSi, rodesac
misi Zveli qarTuli Sesatyvisi – “mowame”, aRniSnavda isini mowmoben da adastureben imas, rac ixiles. maTgan
sxva arafers, Tu ara mowmes, romelic mowmobs da adas- gansxvavebiT, qristes mowmeebi yoveldRiurad idgnen
turebs imas, rac unaxavs, risi momswrec yofila da ami- safrTxis winaSe Tavisi mowmobis gamo da es mowmoba
tom danamdvilebiT icis. Tavdapirvelad, swored am dReniadag SeiZleboda gamxdariyo mZime sasjelis da
mniSvnelobiT Cndeba es sityva qristianul literatu- TviT sikvdiliT dasjis mizezi. wminda stefane iyo is
raSi. mociqulebi iyvnen mowmeebi (mowameebi) yovelive- mowme, romelmac pirvelma qristianobis istoriaSi, Ta-
si, rac maT ixiles qristes amqveyniuri cxovrebidan da visi mowmoba Tavisi sisxliT dabeWda. misi mowameobis
aseve, rac iswavles misi swavlebidan. da isini mzad iy- ambavs vxvdebiT wignSi “saqme mociqulTa”, sadac aRwe-
vnen, daemowmebinaT yovelive es “ierusalemSi, mTel iu- rilia, Tu rogor dasajes is sikvdiliT.
deaSi da samariaSi da qveynierebis kidemde” (saqm. 1:8). mociqulTa saqmianoba did safrTxesTan iyo dakavSi-
petre mociqulma, mis mimarTvaSi sxva mociqulTa da rebuli da TiToeulma maTganma Tavisi mowmobisTvis mi-
mowafeTa mimarT, rodesac dadga iudas Semcvleli mo- iRo sasjeli ama Tu im saxiT. maTi umetesobisTvis es
ciqulis arCevis sakiTxi, swored es termini gamoiyena sasjeli sikvdiliT dasja iyo.

8 9
amgvarad, ukve mociqulTa xanaSi, termini “mowame” Cia, raTa zedmiwevniT aResrulebina saxarebiseuli mo-
aRniSnavda im mowmes, visac nebismier dros SeiZleba da- wodebebi. asketuri cxovrebisadmi amgvari swrafva IV sa-
aZalon sakuTari mowmobis uaryofa da uaris SemTxveva- ukunemdec aRiniSneboda eklesiaSi. jer kidev II saukune-
Si, mas mZime sasjeli emuqreba, sikvdilis CaTvliT. Si eklesiis mravali maswavlebeli ganixilavda amgvar
aqedan gasagebi xdeba, Tu rogor SeiZina terminebma asketur msaxurebas, rogorc mowameobis Tanaswor
“mowame” da “wameba” (damowmeba), misi saboloo mniSvne- Rvawls da RvTisadmi siyvarulis umaRles gamovlenas.
loba, romliTac is qristianul literaturaSi dasaba- asketuri msaxureba miiCneoda rogorc yoveldRiuri mo-
midanve ixmareba: mowame, anu mowme qristesi aris is, vi- wameoba (martyrium cotidianum), da amgvarad gaCnda sulieri
sac SesaZloa, ar unaxavs qriste Tavisi TvaliT, magram mowameobis idea.
imdenad mtkiced swams qriste, misi RmerTkacoba, aR- es azri marad cocxali iyo eklesiaSi da mas qarTul
dgoma da qristianobis WeSmariteba, rom amjobinebs mi- hagiografiul literaturaSic vxvdebiT. giorgi mer-
iRos sikvdili, vidre uaryos qriste. ukve pirveli sau- Cule wminda grigolis da mis ZmaTa Rvawlis Sesaxeb
kunis miwuruls, wminda ioane maxarebeli swored am wers:
mniSvnelobiT iyenebs sityvas mowame (martvili). is sa- `dRiTi-dRe mravldebodnen Zmebi, radgan ematebo-
ubrobs warmarTobidan moqceul antipaze, romelic da ufals meTerTmete saaTis muSebi WeSmariti vena-
aris qristes “marTali mowame (martvili), romelic xis dasamuSaveblad da isini pirvel marTalTa Tana-
mokles Tqven Soris, sadac mefobs satana” (gamocx. 2:13). ziarni da wminda mowameTa monawileni xdebodnen, rad-
igive ioane laparakobs moklulTa sulebze, “romlebic gan monazvnobis RvawlSi wminda mowameebis msgavsad,
mokles RvTis sityvisa da mowmobisaTvis (martyria)” (ga- — da maTze metad, — mxneobdnen, radgan martvilebi
mocx. 6:9). martooden erT dros ewamnen, eseni ki yovel dros ewa-
mowameobis xanam or saukuneze met xans gastana, sanam mebodnen qristes saxelisTvis, rogorc ambobs daviTi:
meoTxe saukunis dasawyisSi imperatorma konstantinem „SenTvis vixocebiT Cven yovel dRe~, da pavle ambobs:
ar gamoacxada qristianobis kanoniereba (313 w.). mogvi- „me yoveldRe qristesTvis vkvdebi~.
anebiT qristianoba romis imperiis sarwmunoeba gaxda.
rodesac dasrulda qristianTa masobrivi devnis, da hagiografia
Sesabamisad, mowameobis xana, qristianTaTvis dadga au-
cilebloba sxvagvarad gamoexataT swrafva qristianu- amgvarad, eklesiaSi dasabamidanve iyo wmindanTa
li srulyofilebisken da sxvagvarad miebaZaT qristes- ZiriTadad ori tipi: martvili da asketi. orive maT-
Tvis. mravalma qristianma gadawyvita srulad gaewyvita gani da msgavseba maT Soris bunebrivad momdinareobs
Tavisi kavSiri am qveyanasTan da gandegilobis gza aer- saxarebidan.

10 11
wmindanTa Tayvaniscema da gandideba dasabamidanve uli Zegli marTlac TavisTavadi Rirebulebis naSro-
axasiaTebda eklesias rogorc aRmosavleTSi, iseve mia, epoqis pirmetyveli xatia, marad gauxunari saun-
dasavleTSi. eklesiis uadresi istoriidan Cvenamde jea.
moaRwia mravalma dokumentma, romlebic asaxaven ama amitom migvaCnia mniSvnelovnad Tanamedrove mkiT-
Tu im adgilobrivi eklesiis mier Sedgenil wmindanTa xvelisTvis srulad miwodeba rogorc Tavdapirveli
siebs maTi dResaswaulis TariRis aRniSvniT. mogvia- teqstisa, aseve am teqstebis Targmanisa, raTa xsenebuli
nebiT am siebma dasabami misces saeklesio kalendrebs teqstebi ar darCes mxolod mecnier-mkvlevarTa Seswav-
da e. w. martirlologiebs. adreve Cndeba mowameobis lis sagnad da gza gaexsnaT maT yoveli mkiTxvelisTvis.
aRwerebi da wmindanTa mokle biografiebi, rac aris
hagiografiuli literaturis dasawyisi. eklesiaSi
imTaviTve iyo survili da saWiroeba, aReweraT wmin- levan abaSiZe
danTa cxovreba da Rvawli, rom is cnobili yofiliyo
sxva qristianTaTvis, romlebic dacilebulni iyvnen
am wmindanebisgan sivrceSi da droSi. cxovrebebs xSi-
rad Tanamedrove da TviTmxilveli qmnida, Tumca iyo
SemTxvevebi, rodesac, avtori gasuli Taobis wmindan-
Ta Sesaxeb Sekrebda mowmobebs da aRwerda mis cxovre-
bas.
amgvarad Seiqmna vrceli da mdidari hagiografiu-
li literatura, romelic qristianTaTvis dausrule-
bel wyaros warmoadgenda swavlisTvis da mibaZvisTvis.
saqarTvelos eklesiaSi, rogorc msoflio eklesiis
ganuyofel nawilSi, aseve arian wmindanebi, romlebsac
eklesia ganadidebs. qarTul enaze dawerili maTi cxov-
rebis aRwerebi Seadgens qarTul hagiografiul lite-
raturas, romelic msoflio hagiografiuli litera-
turis ganuyofeli nawilia.
saWiroa aRiniSnos, rom qarTuli hagiografiuli
Zeglebi xasiaTdebian gansakuTrebuli individualo-
biT, movlenebis aRqmisa da gadmocemis sicxoveliT, mka-
fioobiT da utyuarobiT. yoveli qarTuli hagiografi-

12 13
sibrZne balavarisa

14 15
winaTqma

`balavarianis~ saxeliT cnobili vrceli aRweri-


loba indoeTSi qristianobis gavrcelebisa sruliad
gansakuTrebuli movlenaa saeklesio mwerlobis is-
toriaSi. dReisaTvis garkveulad SeiZleba CaiTva-
los, rom am Zeglis pirvelsaxe siriul-arabul
enebze damuSavda, saidanac IX s-Si iTargmna qarTu-
lad, qarTulidan ki X s-is miwuruls (an XI s-is dam-
degs) es udidesi sulieri Rirebulebis Zegli
berZnulad Targmna wminda eqvTime mTawmindelma.
berZnulidan SemdegSi Sesrulda laTinuri Targ-
mani, laTinuridan ki (nawilobriv, berZnulidanac)
Tanamedrove enebzec ametyvelda igi. amrigad, naTe-
lia, rom am Zeglis namdvili pirvelsaTave mTeli
qristianuli samyarosTvis arsebiTad Zveli qarTu-
li teqstia. miuxedavad imisa, rom am ueWvel faqts
sruliad ugulebelyofdnen evropelTagan zogni,
romlebic wm. ioane damaskels miiCnevdnen `balavari-
anis~ berZnuli teqstis avtorad, dReisaTvis simar-
Tle gacxadebulia da wm. giorgi mTawmidlis cnoba
imis Sesaxeb, rom eqvTime mTawmindelma qarTulidan
berZnulad Targmna `balahvario~, miukerZoebel mkv-
levarTa Soris araviTar eWvs ar iwvevs. gacilebiT
meti sirTule vlindeba sakuTriv Zeglis raobasTan
dakavSirebiT. mecnierul kvlevaSi faqtobrivad
erTsulovnad aris miRebuli, rom `balavarianSi~
gadmocemuli ambavi sxva araferia, Tu ara budasTan
dakavSirebuli legendis qristianuli perifrazi,
rac abenes mefes, iodasafs da balahvars mogonil

16 17
personaJebad warmogviCens. sazogadod, mkvlevarTa ricxovanma indoelma qristianebma farulad Semogv-
Soris domonirebda da dominirebs erTi miRebuli inaxes, egeve movlena, Tumca damaxinjebuli saxiT,
wesi: Tu sadme gamovlindeba msgavseba qristianul airekla TviT budisturi indoeTis Semdgomdroin-
da araqristianul Zeglebs Soris, upiratesoba ap- del cxovrebaSic. rac Seexeba Zeglis gansakuTre-
riori eniWeba araqristianuls, qristianuli ki mis bul sulier Rirsebebs, es udavo WeSmaritebaa da
mibaZvad cxaddeba. ase iyo, sxvaTa Soris, filosofi- amaze aravin daobs. marTlac, naSromSi gamJRavnebu-
is kuTxiTac, rodesac udidesi qristiani filoso- li igaviTi forma WeSmariti moZRvrebis gadmocemisa
fosebis Sromebi, maTi yovelgvari siRrmiseuli Ses- imdenad STambeWdavia, rom saeWvoa am mxriv `balavar-
wavlis gareSe, antikurobis uRimRamo mibaZvad cxad- iani~ romelime sxva hagiografiulma aRwerilobam
deboda. egeve viTareba iyo wina planze, rodesac daCrdilos. SeiZleboda misTvis Segvedarebina II s-is
didi qristiani Teologis, wminda dionise areopage- Zegli, ermis naSromi `mwyemsi~, sadac aseve igavebiTa
lis Sromebi nayalbevad da warmarTi prokle dia- da simboloebiT meytvelebaa wina planze, Tumca
doxosis qristianul safarvelSi gaxveul swavlebe- xsenebul `mwyemsSi~ alegorizmi zogjer metismetia,
bad ganimarteboda. asevea `balavarianTan~ dakav- rac movlenis istoriulobasa da namdvilobas
SirebiTac. amitom, ismis kiTxva: romelia ufro akninebs, maSin, roca `balavarianSi~ mTeli Txroba
metad sarwmuno, is, rom indoeTSi budisturi legen- savsebiT realisturia da mkiTxelze swored Tabisi
dis qristianizeba moxda (ra saWiroebis gamo?) da namdvilobiT axdens gansakuTrebul zemoqmedebas.
Tan im masStabiT, rom budizmis amRiarebel indoeTSi ama soflis warmavloba, yofiTi cxovrebis ubadru-
am `siyalbem~ srulad SeinarCuna qristianuli saxe, keoba da moCvenebiTi sikeTeni, ra Tqma unda, zogadi
Tu is, rom indoeTSi garkveul Jams kidev erTxel Temaa, magram `balavarianSi~ es yovelive iseTi yofi-
moxda WeSmariti sarwmunoebis gamonaTeba (iseve Ti utyuaobiTaa gadmocemuli, rom nebismier mkiTxv-
rogorc mociqulTa dros), rac SemdegSi xelaxla els afiqrebs Tavis cxovrebaze, sakuTari da sxvaTa
daCrdila adgilobrivma budisturma sarwmunoebam, gardacvalebis garduvalobaze, WeSmariti moZRvre-
Tumca momxdari ukvalod ar gamqrala da igi, budis- bis gadamrCenel daniSnulebaze. amitom ewodeboda
tur safarvelSi gaxveuli, budizmisken ukumiqceu- da ewodeba aRniSnul Zegls `sulismargebeli ro-
li indoelebis cxovrebaSic Semoinaxa? es niSnavs: mani~. igi marTlac im naSromTagania, romelic sulis
gacilebiT sarwmunoa vifiqroT, rom udidesi suli- sazrdod uxdeba yovel adamians da maradiuli cx-
eri movlenis, indoeTis mefiswulisa da mefis ga- ovrebis mopovebisTvis Rvwisken mimarTavs mas.
qristianebis, rezonansi Semdgom epoqebsac gaswvda
da Tu am movlenis Sesaxeb utyuari Txroba mcire-

18 19
cxorebaA netar
cxorebaA isa iodasaf
netarisa is
iodasafis i,
isi, cxovreba netari iodasafisa,
Zisa abenes hindoTa mef isaA,
mefisaA, abenes, indoelTa mefis Zisa,
romelii moaqc
romel ia netarman mamaman
moaqcia romelic moaqcia netarma mamam
balahvar moZRuarman balavar moZRvarma
guakurTxen, mamao!
1. indoeTis qveyanaSi, Solaitis samefo qalaqSi,
1. iyo vinme mefe erTi queyanasa hindoeTisasa, adgilsa,
mefobda erTi xelmwife, saxelad abenesi. warmarTi da
romelsa hrqYan Solaiti, da saxeli mefisa[A] mis abenes. da
kerpTmTsaxuri mefe did samefos flobda, eric
iyo igi warmarTi friad da didi sameufoA[Ta] da auracxel
auracxeli hyavda da SiSis zars scemda yvelas. mtrebis
simravliTa erisaATa, zar (da saSi)nel yovelTa zeda kacTa,
mZleveli, laRi da ampartavani abenesi garegnuladac
mZle mterTa mimarT; laR, ampartavan da Suenier xilviTa;
mSvenieri saxilveli iyo, sibrZniTa da
Rrma sibrZniTa da gange[bu]lebiTa, mdevar (sityuaTa)...
keTilgonierebiT ganagebda qveyanas. mas gansakuTrebiT
(moZ)ule qristesmsaxurTaA, saxeli misi abenes. (iyo igi)
qristianebi sZulda, radgan Tavad wuTisoflis
Seyofili gonebiTa ne[baTa] da saSuebelTa amis soflisaTa
siamovnebebisa da sakuTari nebis monad iyo qceuli.
da damonebul nebasa Tavisa TYsisasa, da yovladve ver
gulisTqmebs ayolili xelmwife gancxromiT cxovrobda
winaaRmdgomel SuebaTa mimarT, ganmxrwnelTa sulisaTa.
da amiT warwymediT emuqreboda Tavis suls. nebieri
araras gulman-uTqua sofelsa Sina, romelimca ara moeca,
mbrZaneblisTvis am wuTisoflad araferi iyo
garna amas xolo Kuebul iyo, rameTu ara esua mas wuli
SeuZlebeli, rasac isurvebda, isrulebda kidec,
Svili.
mxolod erTi sadardebeli hqonda yovlisSemZle abeness
_ mas memkvidre ar hyavda.

2. xolo morwmuneni qristesni da monazonni kacni wmi-


2. qristianebi da RvTivsaTno berebi ki dRiTidRe
dani ganmravldes queyanasa missa da romelTame maTganTa
mravldebodnen abenesis samflobeloSi. maT sruliad
yovladve daeteva zrunva[A] amis soflisaA. da eseni friad
uaryofili hqondaT amsofliuri sazrunavi da
gankYrvebul iyvnes mefisaTYs, Tu viTar egoden misca Tavi
aocebdaT mefis TviTneburi da Tavdajerebuli cxovre-
nebasa TYssa da daamona igi qebaTa am[ao]Ta. da iwyes Zagebad
ba, rameTu xelmwife amsofliur pativsa da didebas
sawuTrosa da yovelTa saqmeTa misTa. (war)moityodes
mieltvoda, qristianebi ki gmobdnen amgvar cxovrebas,
20 21
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

dafarulTa vnebaTa da sacTurTa da siboroteTa maT sZuldaT warmavali wuTisofeli da misi saqmeebi,
aRsasrulisa mis(isa)Ta da viTarmed, adre warmaval ars mourideblad amxeldnen wuTisoflis dafarul sacTur-
xati amis soflisaA. sa da vnebebs da droebiTi cxovrebis amaoebasa da wraf-
da miiwia sityuaA maTi abenese mefisa da friad damZimda warmavlobas aaSkaravebdnen.
ese mis zeda, rameTu esre Tqua gulsa Sina TYssa, viTarmed RvTismosavTa sityvebma abenesis yuramdec miaRwia.
winaaRdgomaA ese amaTi mizez raAsame eqmnas saqmeTa misTa Zlier ganrisxda mefe, _ vaiTu, qristianoba daRupvas
daKsnisaTYs sufevisa misisa da gansaryunelad gangebisa uqaddeso Cems Zalauflebas,_ radgan fiqrobda, rom
misisa. maSin aRiZra igi guliswyromiTa yovelTa zeda maTi (qristianebis) aseTi winaaRmdegoba samefos
qristeaneTa da iwyo ZYrisCuenebad kacTa maT RmrTisaTa da ngrevisa da wesrigis darRvevis mizezi gaxdeboda.
yovelTa mimarT, romelni erCdes sityuaTa maTTa. maSin amitom guliswyromiT aRivso yvela qristianis mimarT
TanaSewevniTa eSmaki[saATa] ganizraxvida borotsa maTTYs. da kidev ufro SeiZula isini. mefe arc imaT indobda,
[da] daamZima Keli misi maT zeda, vidremdis ganmarta Keli vinc qristianebs mousmenda. eSmakisagan gamZvin-
misi maT zeda guemiTa da tanjviTa, da akueTna maT kacni varebulma abenesma boroti ganizraxa qristianTaTvis,
ugunurni. da iwyo moyvanebad kerpTmsaxurTa pativiTa risxviT aRmarTa xeli morwmuneebze da ufro metad
didiTa da adidna kerpni maTni da Tayuanis-sca winaSe maTsa; gamkacrda maT mimarT, tanjva da gvema mouvlina
da uzora da eziareboda dResaswaulTa maTTa. da Keli morwmuneebs da umecarni da ugunurni daupirispira
Seyves yovelTa ugunurTa da umecarTa kerpTmsaxurebasa maT, didi pativiT moiwvia kerpTmsaxurebi, adida
mefisa Tana. kerpebi da Tayvani sca cru RmerTebs, uxvad Seswira
maSin ganZlierda sacTuri igi kerpTmsaxurebisaA, da msxverpli da monawileoba miiRo warmarTul dResas-
didi Wiri da iwroebaA moiwia yovelTa eklesiaTa da kacTa waulebSi. SeuerTdnen umecarni da ugunurni mefes
zeda morwmuneTa, da vervin daiTmina, garna srulTa xolo kerpTmsaxurebaSi.
da WeSmaritTa qristesaRmsaarebelTa. amis gamo kerpTmsaxurebam da crurwmenam imZlavra
qveyanaSi, WeSmarit morwmuneebs ki Wiri da Seviwroeba
daatydaT Tavs. gansacdeli moevlina qristes eklesias.
veravin SeZlo, win aRdgomoda cru RmerTTa Tayvanis-
cemas. mxolod rwmenaSi srulyofilni da qristes WeSma-
riti aRmsareblebi ar Sedrknen gansacdelis winaSe,
mxolod maT SeZles daeTminaT Tavs damtydari
SeWirveba.

22 23
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

3. [d]a Semdgomad amisa ikiTxa mefeman kaci erTi 3. erTxelac abenes mefem erT-erTi qveSevrdomi
axovanTa misTagan(i), romeli friad didebul iyo da moikiTxa. es kaci garegnuli mSvenierebis, axovanebisa da
war[mate]bul winaSe missa axovnebisa da sibrZnisa misisaTYs. sibrZnis gamo metad dafasebuli da pativdebuli iyo
xolo kacsa mas daeteva sawuTroA ese da Seudga sruliad mefis winaSe, magram mas daetovebina wuTisofeli,
qristesa da iqceoda udabnos sxuaTa Tana yovelTa mamaTa. sruliad mindoboda qristes da udabnoSi cxovrobda
da mefesa ara ecna saqme ese. sxva mamebTan erTad. mefem ki amis Sesaxeb karga xans
maSin uTxres mefesa saqme mis[i], da friad Sewuxna araferi icoda.
misTYs, da brZana moyvanebaA misi. da viTarca moiyvanes igi roca Seityo, Zlier Sewuxda abenesi da saswrafod
da ixila igi xatiTa monazonTaATa da samosliTa msaxuris moyvana brZana. monazonTa msgavsad, upatio,
SeuracxiTa, msgavsad kacTa maT RmrTisaTa, aRivso gulis- mdabiuri samosliT Semosili ixila igi mbrZanebelma.
wyromiTa da iwyo ginebad misa risxviT, da hrqua mas: wyromiT aRivso mefis guli da dauwyo mas ganrisxe-
`N ugunuro, Sen iyav pativcemul da warCinebul bulma lanZRva-gineba:
winaSe Cemsa da aw giyofies Tavi Seni ugunurTa Tana _ hoi, ugunuro, Sen samefo karze pativcemuli,
s(ac)inel, da daamKY didebaA Seni, romeli gaqunda winaSe dafasebuli da warCinebuli kaci iyavi, axla ki
Cemsa, da warswymide didebaA Seni, da iqmen sakicxel da sasacilod gagixdia Tavi ugunurTa msgavsad. dideba,
saqiqel ersa Soris, da Seudeg Sen gzasa mas ugunurTa da romelic Cems winaSe gqonda, Seuracxyavi da pativi,
warwymedulTasa. da merme raA-igi SeamTxYe saxlsa da romelsac flobdi, fexqveS gaTele. salanZRavi da
SvilTa SenTa?!~ masxrad asagdebi gamxdarxar, umecarTa da daRupulTa
miugo kacman man RmrTisaman da hrqua: `daRacaTu ara gzas Sesdgomixar, migitovebia saxl-kari da ar
Zes samarTali Cemi winaSe Sensa, Tanagac pativi Tavisa gafiqrebs Sen SvilTa bedi.
SenisaA da dacvaA gonebisa magis SenisaA mterTagan misTa~. miugo RvTis kacma:
hrqua mas mefeman: `da vin ars mter gonebisa Cemisa?~ _ Tumca Cem simarTles Sen ar iReb, mainc gmarTebs,
hrqua mas kacman man: `mter gonebisa Senisa ars mefeo, Seni Tavis pativiscema da gonebis dacva mterTa-
guliswyromaA Seni, romeli aRsZravs da SeaSfoTebs mas da gan.
winaaRudgebis keTilTa mimarT. [a]w ismine sityuaA Cemi da _ vin aris Cemi gonebis mteri? - ikiTxa mefem.
Semdgomad cnobisa aRasrule, raA-igi gnebavs~. _ Seni gonebis mteri Senive risxvaa. is aRZravs da
hrqua mas mefeman: `aha esera aRviReb risxvasa Cemsa giSfoTebs gonebas, raTa ver Seicno umjobesi. daicxre
Sengan. aw miTxar, Tu: gaqus raA ganmarTlebaA Tavisa risxva, mec momismine da Semdeg, rogorc genebos, ise
SenisaA?~ moiqeci, _ miugo msaxurma.
maSin uTxra mefem:

24 25
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas kacman: `aw mibrZane, mefe, romlisa saqmisaTYs _ kargi, davicxrob risxvas. Sen ki imarTle Tavi, Tu
aRiZrvi Cem zeda, Tavsa Cemsa raAme Sevscodea anu Sen SegiZlia.
mefesa?~ kvlav uTxra kacma:
hrqua mas mefeman: `ara uwyia, ukueTu Sescodo Tavsa _ mibrZane, mefev, ratom mrisxaneb Cemze. Sens winaSe
Sensa, Cemda momarT scodav? rameTu me Tana-mac gangebaA vcode Tu sakuTar TavTan var damnaSave?
cTomilTaA samarTaliTa CemiTa, sarCeliTa da swavliTa miugo mefem:
CemiTa da raATa Seviwynaro yoveli [si]marTle erisa CemisaA _ nuTu ar ici, rom roca sakuTar TavTan scodav, Cems
da davsajo Tanamdebi bralisaA maT Soris; da ukueTu gan- winaSec scodav? me maqvs xelmwifeba, Cemi nebisa da
raAme-hryuna Tavisa SenisaA, romelsa ara moaqcevdes, samarTlisaebr ganvsajo yoveli kaci, keTilismyofeli
TYnier SjaA Cemi, ara uwyia, viTarmed Sromasa SemamTxuev Seviwynaro, xolo damnaSave davsajo. da roca ryvni Sens
mas Sina? da aw Sen esreT xar Cem Tana, viTarca sxuani erisa sakuTar Tavs da imgvarad gadaigvareb, rom sasjelis
Cemisani, rameTu ukueTu vinme boroti raAme giyos, Tana- garda arafers imsaxureb Cemgan, nuTu ver xvdebi, rom
mac, raATa gisajo misgan; da egreTve Sen, ukueTu sxuasa amiT did jafas SemamTxvev?! me iseve gepyrobi, rogorc
visme uyo, Tana-mac, raATa gisajo Tavisa Senisagan da sxvas moveqceodi Cems xelqveiTTagan, _ Tuki borots
usajo Tavsa Cemsa Sengan da merme saxlsa Sensa da SvilTa SegamTxvevda vinme, _ pasuxs movsTxovdi mas, da Tu Sen
SenTa, rameTu warswymiden~. SeamTxvev sxvas sacTurs, mmarTebs, pasuxi mogTxovo Sen,
hrqua mas wmidaman kacman: `Tavi samarTlisaA ars mizezi movkiTxo sakuTar Tavsac da samarTali vyo Seni
raAme sit[y]YsgebisaA urTierTas, da aravin moiRis sityuaA ojaxisTvisac, radgan Seni Svilebis daRupvis mizezi
saSjelisaA TYnier ganmarTlebisa cxadad, da ara aqus Senve iqnebi.
ZlevaA saSjelsa Sina TYnier msajulisa; aramed, mefe, Sen miugo mas wmida kacma:
Tana orni msajulni arian, erTi maTgani sarwmuno ars Cem _ utyuar samarTals sityvisgeba warmoaCens kacTa
Tana, xolo erTi igi saeWuel ars. aw ukueTu dasua Cuen Soris. veravin SeZlebs marTlad da Seumcdarad gansa-
Soris, romeli-igi sarwmuno ars, samarTali sajos, xolo jos, Tu damnaSavesac ar mousmens igi. arc ganaCens eqneba
ukueTu dasua, romeli-igi saeWuel ars Cem Tana, ara Zala msajulis gareSe. magram SenSi, mefev, ori msaju-
mergos mis Tana simarTle Cemi~. lia, erTi maTgani sarwmunoa CemTvis, meore ki - saeWvo.
hrqua mefeman: `da vin arian orni igi msajulni, anu vin Tu Cvens Soris mas dasvam, romelic miukerZoebelia da
ars maTgani sarwmunoA anu saeWueli?~ sarwmuno, simarTliT gansjis, xolo Tu mas, romelic
saeWvoa, ar eqneba Cems simarTles Sewevna misgan.
hkiTxa mefem:
_ vin aris is ori msajuli an romelia maT Soris
sarwmuno da romeli saeWvo?

26 27
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo kacman man da hrqua: `sarwmuno ars Cem Tana miugo kacma:
sibrZne da gonebaA Seni, xolo saeWuel Cemda ars gulis- _ sarwmuno da sando CemTvis Seni sibrZne da goniere-
wyromaA da nebaA Seni~. baa, xolo mrisxaneba da gulisTqmaTa morCileba Seni
hrqua mas mefeman: `aha esera aRviReb Sengan guliswyro- eWvs badebs CemSi.
masa da nebasa Cemsa, da SemoviRo Soris Sensa da Cemsa uTxra mas mefem:
sibrZne da samarTali Cemi, daRacaTu Cans gonebawarwyme- _ aha, daviokeb risxvas da Cems gulisTqmebsac
dulebaA Seni, aw miTxar yoveli saqme Seni da vin gacTuna~. davacxrob, raTa iyos Cvens Soris upiratesi sibrZne da
hrqua kacman man qristesmoyuareman: `dasabami saqmisa samarTali Cemi. TumcaRa ukve Cans Seni goneba-
CemisaA ese iyo, rameTu mesma sityuaA erTi dReTa oden si- warwymedileba, mainc daufaravad miambe yovelive da
Wabukisa CemisaTa da CaswuTa nawueTi misi Cem Tana, da miTxari, vin gacduna.
yovladve KsenebaA misi maqunda gulsa Sina Cemsa, rasaca RvTismosavma kacma mefis winaSe Tavisi ambis Txroba
viqmode, da aRorZndeboda dRiTi-dRe, viTarca nergi raA daiwyo:
aRorZndebin, vidremdis gansrulda nergi igi da eseviTari _ erTxel, Cems siWabukeSi, RvTis Sesaxeb movismine
nayofi gamoiRo, romelsa-ese hxedav Cem Tana. xolo sityva. es sityva Rrmad CaewveTa da Caimarxa Cems gulSi.
sityuaA, romeli mesma, ese ars: hgonebn ugunuri arssa mas yovelTvis maxsovda igi, gamudmebiT magondeboda yovel
araarsad da araarssa mas – arsad, romelman ver gulisKma- Cems saqmianobaSi. dRiTidRe Rvivdeboda es Tesli Cems
yos arsi igi, ver Tana-warhKdes araarssa mas. xolo arsi igi gulSi. xolo sityva, romelic siWabukeSi movismine da
merme igi sofeli ars da araarsi – sofeli ese, romliTa davimarxe, esaa: ugunuri arss ara-arsad miiCnevs, da
Sen Sepyrobil xar. da sityuaA ese yovladve meKsena gulsa ara-arss _ arsad. is, vinc ver gulisxmayofs arss, ver
Sina Cemsa, JamiTi-Jamad ganvixilevdi mas, da viTar-igi moiZagebs ara-ars. xolo arsi maradiuli samyofelia,
amxilebn, sulsa Cemsa ganakrZalebda da ganwmdeboda ara-arsi ki _ droebiTi wuTisofeli, romliTac Sen xar
gonebaA Semwed sulisa. da merme aRmidgis nebaA midrekad datyvevebuli, mefev...
SuebaTa mimarT da ganmaSorebn Cemgan, romeli-igi micno- ganuwyvetliv maxsendeboda es sityvebi, drodadro
bied, vidremdis SeiTqunes suli da gonebaA. maSin ganqarda Rrmad mafiqrebda da maTgan mxilebuli Cemi suli
sacTuri vnebaTaA da davinaxe sofeli ese, viTar-igi yovl- frTxilobda, goneba iwmideboda da suls Seeweoda.
iTkerZo cecxl ars. da miCuenna me yovelni sacTurni da Semdgom kvlav vnebebma da survilebma iZala, gancxro-
sabrKeni misni, romliTa moinadirnes yovelni moyuareni misaken miidrika Cemi neba, raTa ganveSorebine misgan,
misni. rac ukve Semecno, magram win aRudga suli gonebas. maSin
vnebaTa sacTuri ganqarda da cxadad davinaxe, rom
yovelmxriv mtanjveli cecexlia wuTisofeli, sacTursa
da maxes ugebs kacs da yovel mis moyvaruls atyvevebs...

28 29
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin davayene nebaA Cemi da aRmovhfxuren mizezni maSin sruliad uarvyavi Cemi survilebi da
gulisTqumisani da movacale gonebasa Cemsa cnobad keTi- gulisTqmani, uari vTqvi keTilisa da borotis gonebiT
lisa da borotis, maSin aRmeZarcua saburveli mwuxarebisaA garCevaze da momcilda mwuxarebis saburveli, gaqra
da momqarda simTrvale gulisTqumisaA da gamoCnda sarc- vnebebi da survilebi da cxadad davinaxe wuTisoflis
xYneli sawuTroAsaA, da ganvicdidi momavalsa da ganvi- dafaruli sibilweni. imediT Sevyurebdi momavals,
xilevdi warmavalsa, da gamo(v)scdidi aRsasrulsa, vidrem- viZiebdi warmavals, vfiqrobdi aRsasrulze da am
dis kma-vyav mecnierebaA Cemi mas Sina. yvelafers varkvevdi da Seviswavlidi manam, sanam ar
daRacaTu me ara ganvicdidi, igi gamomecxadebin, da me veziare WeSmaritebas.
ara vhkiTxevdi da igi miTxrobn vnebaTa misTa, romelni sruli Seiqna Cemi codna sawuTros Sesaxeb.
hqonan ara mterTaTYs, aramed moyuareTa da megobarTa amsofliur gulisTqmebs ar gamoviZiebdi, magram
misTa mimarT. da maSin davinaxe, rameTu siwmide misi meZalebodnen, ar vinteresdebodi warmavali didebiT,
simrRYe ars, da sixaruli misi mwuxarebad, da simdidre misi magram momeltvodnen. davinaxe isic, rom wuTisofels
siglaxaked, da simaRle misi simdabled da SuebaA misi Tavisi simdidre mxolod mis moyvarulTa da
sinanul. ara vinaA vpove simdidrisagan misisa, Tumca ara megobarTaTvis aqvs gamzadebuli, rom misi siwmide
hqonda mis Tana mizezi urvisaA, rameTu ver ganegeboda sim- sibilwe da uwmidurebaa, misi sixaruli _ mwuxareba,
didre igi, garna urviTa miT, romeli Seudgs, viTarca simdidre _ siglaxake, simaRle _ simdable, mxiaruleba
glaxakman vinme pova cxeni, aw hxedava, viTar Se-xolo-udgs da silaRe ki _ sinanuli. versad vnaxe misgan
urvaA? rameTu uKms misTYs saWmeli da saKmari misi da adg- gamdidrebulTagan iseTi kaci, romelsac amqveyniur
ilica da msgavsni maTni. da aw odesme dailinen yvela siamovnebasTan erTad ar hqonoda glovis mizezi,
gulisTqumani ese, romel erTierTsa Se-xolo-udgs? da radgan simdidris moxveWas aTasvgari sazrunavi sdevs
viTar ara mwuxareba ars da tkivil sofeli ese, rameTu Tan. es imas hgavs, Raribma cxeni rom ipova, Semdgom ki
aravin ars, romelmanca ganixara maT Sina SvilTagan, uamravi sazrunavi gauCnda, radgan cxens saWmelic
ginaTu monagebTa, ukueTumca ara ewines xolo mizezni esaWiroeboda da mosarTavic, TavSesafaric da bevri
tkivilisa da gulisklebisani molodebiTa miT mowevnadTa sxvac. gana ki daileva gulisTqmebi, romlebic erTmane-
borotTaATa, gina SemTxueviTa senTaATa, gina mowevniTa Tisagan iSvebian?! da gana sofeli savse ar aris WiriTa
vnebaTaATa, ginaTu moslviTa sikudilisaATa TYT mis da ubedurebiT, uamravi tkiviliT?! radgan vin moeswro
mis Semdgom Taobebs, vin moixmara dagrovili simdidre
ise, rom ar gamoevlo mas uamravi tkivili da
guliswuxili, borotis SemTxveva da dasneuleba,
gauTvaliswinebeli ubedurebani an TviT sicocxlis
aRsasruli. maSin gancxroma da vnebaTa siame simwared

30 31
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tavadisa zeda. maSin sitkboebaA igi vnebaTaA ganumwardis. iqceva, ukvalod qreba, fufunebiT cxovrebas swrafad
aw ukue SuebaTa maT mswrafl Se-xolo-udgs mwuxarebaA, cvlis mwuxareba, aRar Cans gamosavali. es yvelaferi
TYnier Ronisa ganSorebaA maTgan. Cans, rameTu yovladve cxadyofs, rom umjobesia saerTod gaSorde wuTisofels
ara jer-ars Serevad sofelsa amas da ufroAsRa maT, da mis sibilweebs, miT ufro, Tuki dainaxav, rom yvela
romelTa ucnobian sacTurni misni, da umetes jer-ars misi saTnoeba mxolod eSmakis maxea da cduneba. kidev
maTda moZulebad da sivltolad misgan, romelTa misca ufro metad hmarTebs kacs amsofliur didebasa da
Tavi TYsi uxuebiT sofelman aman, rameTu moelian dRiTi- pativze uaris Tqma, radgan es sofeli uSurvelad da
dRe da JamiTi-Jamad daklebasa JamTa daklebisagan, da uxvad iZleva Tavis sacTurs. dRiTidRe da wuTiwuT
eSinis monagebTaTYs, ginaTu wartacebisaTYs sikudilisa, akldeba adamians xani. moxveWili simdidrec sazrunavs
odes-igi ara moelodis. maSin arRara nefsiT dauteos uCens da adardebs mas, radgan moelis sikvdils, Tumca
sofeli, romlisagan-igi Sepyrobil iyo. ar icis, rodis daatydeba Tavs yvelafris gan-
aw vsZageb, mefe, Sendami sofelsa amas da gangakrZaleb maqarvebeli sikvdili. da datovebs kaci sofels, romel-
misgan, rameTu mouRis, romeli miscis, da Seinanis, romeli sac mijaWvuli iyo, magram ukve ara sakuTari nebiT...
mianiWis, da merme tYrTmZime ganutevis. amitomac vaZageb wuTisofels Sens winaSe, mefev.
codviTa gansZarcYs, romeli Seumosied, vidremdis ga- Tavadac morideba gmarTebs misgan, rasac iZleva, kvlav
naSiSulis sarcxYnelica misi da Sehmosis mas sircxYli da ukan miaqvs, radgan dananebiT iZleva, kacs ki codvebiT
yuedrebaA; daamdablis, romeli aRamaRlis, vidremdis damZimebuls uSvebs...
ferKissacemel yvis mterTa misTa. macTuri ars morCilTa codvebis CadeniT es sofeli nel-nela samosels hxdis
misTaA, moZule moyuareTa misTaA, mcbier erTgulTa misTaA, da manam Zarcvavs kacs, vidre sruliad ar gaaSiSvlebs
daamKYs, vin mieyrdnis, da warukueTis sasoebaA mosavTa samarcxvinod. Semdeg abuCad agdebiTa da yvedrebiT
misTa, ganumwaris sixaruli moxarulTaA da vervin ganeris Semosavs, Seuracxyofs, Zirs dascems da daamdablebs mis
mSYdobiT, romeli hyuarobdis mas. rameTu dadvis sityuaA mierve aRzevebuls, gaaTelinebs fexqveS mtrebs.
misi da SeikueTnis ugunurni. maT aRusrulian, xolo man wuTisofeli mis morCilTa macdunebelia, moyvareTa
utyuvis. dRes ganumzadis Wamadi novagTmoyuaresa da moZule da erTgulTaTvis mzakvari, dascems da da-
xvale SesaWmelad matlTa miscis igi. dRes hmsaxurebdian Rupavs, sasowarkveTilebaSi Caagdebs mis moimedes, mware
naRveliT cvlis sixaruls, bednierebas ubedurebad
aqcevs, mis moyvarulTagan aravin rCeba dausjeli,
ugunurebs ki dapirebebiT moinadirebs; dRes uxv sufras
sTavazobs Wama-smis moyvaruls, xval ki Tavad mas aqcevs
matlebis SesaWmelad; dRes yvelas moamsaxurebs kacs da
xval TviT mas gaxdis sxvebis msaxurad, dRes moqiSpes

32 33
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mas da xvale daamsaxuris igi sxuaTa. dRes axaris moSur- gaamarjvebinebs mis mterze da xval TviTon iqneba mtri-
neTa mterTa mimarT da xvale axaris mterTa mis zeda. dRes sagan Zleuli; dRes samefo pativiT Semosavs kacs da
mefed gamoaCinis da xvale daamonis igi sxuasa Tana. dRes xval sxvisi mona iqneba igi; dRes wyalobis uxvad gamcems
ganhmartis Keli misi micemad da xvale ganhmartis Keli xval maTxovrad aqcevs; dRes Zvirfasi qvebiT mooWvil
misi Txovad. dRes daadgis gYrgYni Semkobili qvaTagan gvirgvins daadgams Tavze wuTisoflis moyvaruls da
patiosanTa Tavsa missa da xvale daucis RawY misi samaresa xval samare daxedavs mis piri-saxes zevidan! dRes
Sina. dRes Seamkvis maniakiTa qedi misi da xvale Kel- yelsabamiT Seumkobs kisers, xval ki rkinis borkilebs
borkiliTa rkinisaATa daamdablis igi. dRes sayuarel arn daadebs xelebze; dRes megobarTaTvis sayvareli iqneba
igi megobarTa da xvale saZulel maTda. dRes aRudginnis kaci da xval saZulveli gaxdeba maTTvis, dRes qeba-
maqebelni SesxmiT da xvale aRudginnis mgurinavni tyebiT. didebas uZRvnian mexotbeni da xval ki moTqma-vaebiT da-
dRes sayuarel arn maxlobelobaA misi da xvale sawadel arn itireben mgodebelni Tav-pirSi cemiT; dRes yvelas
ganSorebaA misi, da amisa Semdgomad daumkYdris geheniaA masTan siaxlove surs, xval mis moSorebas ganizraxaven.
igi gareskneli da cecxli. sabolood ki cecxlovan ufskruls _ jojoxeTs amzadebs
arca stirn warmavalTa, arca swyalobs darComilTa. misTvis...
yoveli sTnavs nacvalad yovlisa da upyries darComili wuTisofeli arc imqveynad mimavalT naRvlobs da
nacvalad warsrulisa, dasxnis ukeTurni adgilsa saxier- arc aq darCenilebs wyalobs. warmavloba cvlis yove-
Tasa da Cukenni adgilsa axovanTasa, da urwmunoni adgilsa lives. ukeTurni ikaveben keTilismyofelTa adgils,
morwmuneTasa. da yovelnive Sekribna gzasa dalevnisasa, jabani mamacs cvlis, urwmuno _ morwmunes. ician wuTi-
vidre moRebadmde sawadelisa maTisa, rameTu sawuTroAsani soflis moyvarulebma, rom xanmoklea maTi cxovreba,
amisTYs mKdom arian urTierTas da SeiWamebian da swrafwarmavali, mainc erTmaneTs ecilebian, qiSpoben da
ikbinebian viTarca ZaRlni, rameTu ician simokle da iwroe- mtroben urTierTs, ZaRlebiviT ikbinebian. sabolood ki
baA droAsaA da viTarmed mswrafl-warmaval ars maTgan. kvdebian da toveben wuTisofels, Tanac imgvarad, rom
amisTYs erTierTsa uswrobs da moyuasi moyuassa survilTa Sesrulebasac ver aswreben. erTi cdilobs
hmZlavrobs, raATa mo-raAme-itacos vidre ganslvamde misa. meores daaswros rogorme, megobari Zalmomreobs
amisTYs gardareuli KdomaA da Suri aqus. megobarze, raTa moaswros da sikvdilamde miitacos
xolo (sauk)unoAsani [igi] cn(o)bil arian mis mier, raime misgan, amitomac usazRvro mtroba da Suri aqvT
romelmanca-igi iCinna, rameTu aqus sasoebaA erTmaneTis mimarT...
waruvalobisaA mermeTa maT keTilTaA, romelTa xolo isini, romelTac irwmunes saukuno cxovreba da
miemTxuevian wmidani. amisTYsca ara aqus KdomaA da Suri Seicnes WeSmariteba, imediT Sehyureben momavals da el-
ian maradiul sicocxles, romelic wmindanTa xvedria.
arc erTmaneTis Suri da mtroba aqvT, fiqradac ar

34 35
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

urTierTas da arcaRa gonebasa mouvals, rameTu mosdiT amgvari ram, aramed mTeli arsebiT eswrafvian
mravalsavanesa1 mas surviel arian, romeli aRuTqua mx- sasufevlis moqalaqeobas, romelic mxolodSobilma Ze
olodSobilman Zeman RmrTisaman mamisa mier TYsisa, romel RmerTma aRuTqva maT mamis saxeliT...
ars caTa Sina. da ese arian Zmani da moyuasni Cemni, romelTa swored es xalxi, romelTaganac movismine da
Seveyav da Seviwynare. xolo romelTa vhgonebdi moyuared SeviTvise es yovelive, aris Cemi Zma da moyvasi. xolo
da Zmad, igini umteres arian yovelTa mterTa CemTa. vinc aqamde Zma da moyvare megona, yovelgvar mterze
amisTYsca ganveSore maTgan da moviZie mSYdobaA da uaresi aRmoCnda. amitomac movSordi maT, gamoviZie
mivsdevdi mas. mSvidoba da mivsdev mas.
ese ars xati soflisa amis araa(rs)isaA, xolo ukueTu aseTia saxe da xati wuTisoflis, mefeo, romelic
gnebavs xati saukunoAsaA mis, me migce igi, viTarca moviRe, crua da sinamdvileSi ararsebuli. xolo Tu arsebuli _
aramed vervis Kel-ewifebis gulisKmisyofad niWTa maT saukuno cxovrebis Sesaxeb gsurs raime moismino,
qristesTa waruvalTa, ukueTu visme ara aqundes flobaA SemiZlia gadmogce is, rac Tavad SemiZenia; Tumca
nebasa da gonebasa TYssa zeda~. qristes mier boZebuli waruvali niWis Secnobas ver
miugo mefeman da hrqua mas: `warw[y]medulo, ver SeZlebs is, vinc ar flobs sakuTar nebas da gonebas.
dainaxe da verca raA moipove, garna warwymedaA Tavisa
dainaxe miugo mefem:
TYsisaA, rameTu aRilese enaA Seni gardaqcevad erisa, da _ warwymedilo, arc araferi ginaxavs da arc
ukueTumca ara damedva aRTqumaA Cemi Sen Tana, aRebasave araferi SegiZenia sakuTari Tavis daRupvis garda,
sityYsa Senisasa mi-mca-vscen Korcni Senni dasawuvelad. amgvari azrebiT mxolod da mxolod ryvni ers, da
da aw aRdeg da ivltode amier samefoAsagan Cemisa~. piroba rom ar momeca SenTvis, vidre laparaks daiwyeb-
da warvida kaci igi munve udabnosa gare wmidaTa mamaTa di, vbrZanebdi Sens cecexlSi Cagdebas. axla ki wadi da
Tana. gamecale, raTa aRar gixilon Cemma Tvalebma.
maSin aRiZra mefe yovelTa zeda qristeaneTa da umetes aRar dauyovnebia wmida kacs, saswrafod gaecala
monazonTa zeda meudabnoeTa, rameTu Tqua: `ese arian mefes da udabnoSi dabrunda wmida mamebTan.
mavnebelni da winaaRmdgomni nebisa Cemisani SuebaTa da am ambis Semdeg kidev ufro gamZvinvarda da risxviT
gancxromaTa mimarT~. da SesZina amis gamo devnulebaA aRivso abenesi qristianebis mimarT, gansakuTrebiT
yovelTa qristeaneTaA da umata didebasa kerpTasa da meudabnoe mamebi da monazvnebi SeiZula, radgan
warCinebul yvna msaxurni maTni. gancxromiTa da gulisTqmebiT mcxovrebma mefem swored
isini miiCnia yvelaze did mtrebad. amis gamo
qristianebis devna gaaZliera, TviTon ki cru RmerTTa
Tayvniscemas umata, kerpTmsaxurni ki didebiTa da
pativiT Semosa.

36 37
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

4. da vidre-igi cTomasa mas Sina iyo mefe igi, esua mas 4. sanam mefe am cdomilebaSi iyo, SeeZina mas vaJi, ro-
yrmaA wuli, romel ara Sobil iyo yrmaA egeviTari Suenieri melic iseTi mSvenieri iyo, rogorc aravin, im dromde
maT JamTa Sina. Sobili.
da aRivso mefe igi sixaruliTa didiTa da uwoda saxeli Zlier gaixara mefem, axalSobils iodasafi daarqva
misi iodasaf, da Tqua: `ese miyves kerpTa CemTa, rameTu da Tqva: _ Cemma RmerTebma Seismines Cemi vedreba, radgan
vadiden igini~. da warhmata SuebaA warwymedulebasa missa, vadide isini.
da Sekriba simravle varskulavTmracxuvelTaA, raATa amieridan abenesi kidev ufro metad mieca
ixilos saqme yrmisaA mis. xolo maT yovelTa Tques warwymedilebas, umata kerpTmsaxurebas, Semdeg varskv-
erTbamad, viTarmed: `miiwevis yrmaA ese didebasa lavTmricxvelebi daibara, raTa memkvidris momavali
mefobisasa, romel aravin miwevnul ars egeviTarsa bedi ecnobebinaT misTvis. yvelam erTxmad uwinaswar-
mefobasa da simaRlesa queyanasa hindoeTisasa~. metyvela yrmas imgvari dideba da pativi, romlis
xolo iyo kaci erTi maT Soris uf ro sarwmunoA
ufro msgavsic jer aravis rgeboda indoeTSi.
yovliTa mecnierebiTa. aman Tqua: `me esre vhgoneb, viTarmed magram varskvlavTmricxvelTa Soris iyo sibrZniTa
didebaA ese, romelsa miemTxuevis yrmaA ese, ara ars amis da gonierebiT gamorCeuli kaci, romelmac, maTgan
soflisa didebaA, aramed esreT vhgoneb, viTarmed didi gansxvavebiT, sxva ram auwya mefes:
winamZRuari iyos gzasa mas WeSmaritebisasa~. _ me ase vfiqrob, mefeo, rom dideba, romelic yrmas
da viTarca esmnes sityuani ese mefesa, aRivso mwuxare- moelis, ar aris amsofliuri, armed WeSmaritebis didi
biTa da zogad ganeyo sixaruli igi misi. da merme brZana aR- msaxuri iqneba igi.
Senebad qalaqi TYsagan yrmisa misTYs. da iyo yrmaA igi mun brZenis sityvebma mefis sixaruli mwuxarebiT Secva-
Sina. da miavlinna romelni-igi sarwmuno iyvnes mis Tana, la. yrmisaTvis calke qalaqis aSeneba brZana da yrma iq
msaxurebad yrmisa misTYs da fufunebad. da viTar dasaxlda. mcvelebad da mosamsaxureebad erTguli
aRizarda yrmaA igi hasakiTa da cnobiTa, merme brZana msaxurebi daayena. roca memkvidre wamoizarda da
ganyenebaA kacTaA misgan. da amcno msaxurTa raATa ara cnobiereba da asaki moemata, mefem mcvelebic daiTxova.
warmoiRon winaSe misa KsenebaA sikudilisaA da salmobisaA, Svils axali msaxurebi miuCina da mkacrad gaafrTxila
arca saukunoAsaA, da arca simarTlisaA da arca codvisaA, da isini, raTa iodasafis winaSe ar exsenebinaT arc sikvdi-
arca siberisaA da arca siWabukisaA, da arca siglaxakisaA da li da avadmyofoba, arc saukuno cxovreba da WeSmari-
arca simdidrisaA, da raATa yovelsa, romelsa salmobaA teba, arc codva, arc sibere da arc siWabuke, arc
raAme SeemTxYos maTgansa, ganiyvanon mier, raATa ara siRaribe da arc simdidre, xolo Tu vinme dasneul-
ixilos yrmaman man. ese amisTYs yo mefeman, raATa ara xilvaA deboda, saswrafod gaeyvanaT qalaqidan, memkvidres rom
amisi mizez raAsame eqmnes gamoZiebisa da mis gamo ar daenaxa.
Sjulisaca mkiTxvel-iqmnes qristeaneTaAsa.

38 39
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mefem yvela Rone ixmara, raTa yrmas maTi xilviT


WeSmaritebis gamoZiebis survili ar gasCenoda da amiT
qristianTa sarwmunoebis Sesaxeb ar Seetyo raime.

5. da merme brZana gansxmaA yovelTa qristeaneTaA, 5. Semdeg yvela qristianis, RvTismsaxurisa Tu


mRdelTa da yovelTa morwmuneTaA sameufoAsagan TYsisa. da yoveli morwmunis misi samefodan gaZeveba brZana. macne
qadagi waravlina da Kmobda igi Zlierad: `amas ityYs abenes gagzavna da isic yvelas gasagonad gahyviroda abenes
mefe: ukueTu vinme vpoo Tquengani Semdgomad samisa dRisa, mefis sityvebs: _ `sami dRis Semdeg Tu kvlav aRmoCndeba
dasawuvelad mivscne igini~. da arRaravin darCa qristeane- qristiani Cems samflobeloSi, vbrZaneb mis dawvas.~ arc
Tagani queyanasa mas, vidremdis KsenebaAca maTi aswyYda2. erTi qristiani aRar darCa abenesis samflobeloSi,
da esua mefesa mas kaci erTi Tanamzraxvali. da friad mefem maTi saxelis xsenebac ki akrZala.
sarwmuno iyo winaSe missa da warCinebul. da iyo kaci igi erTi veziri hyavda abeness, romelsac Zlier endoboda
saxier da keTilismyofel da sayuarel yovelTa Soris da afasebda. es veziri yvelas mimarT keTili iyo, TviTonac
kacTa, aramed megobarni vinme mefisani eSurebodes mas da yvelasaTvis sayvareli da yvelasagan dafasebuli. magram
mZime uCnda uaRresobaA igi misi maTgan, da eZiebdes misTYs zogierTs Zlier Surda misi, samefo karze mis
Jamsa marjuesa, raATamca STaagdes igi borotsa. warCinebulobas ver urigdebodnen, amitom marjve dros
da ganvida odesme mefe moxilvad gareSe qalaqsa da eZebdnen, raTa rogorme boroti SeemTxviaT misTvis.
(iyo) mzraxvalica igi misi mis Tana, da miiwia adgilsa erTxel am veziris TanxlebiT mefe qalaqgareT
romelsame. da ixila Tanamzraxvalman man kaci erTi mdebare gavida. erT adgilas vezirma xis qveS dagdebuli kaci
xesa queSe, romlisa Tana iyo vnebaA ferKsa da ver eZlo dainaxa. ucnobs fexebi tkioda da ver dgeboda. veziri
aRdgomad. da hkiTxa sefekacman man saqme misi. xolo man miuaxlovda mas da ambavi gamohkiTxa. miugo ucnobma:
hrqua mas: `mKecisagan SememTxYa ese, aramed war-Tu- _ mxecisgan davSavdi. magram Tu Tan wamiyvan da
miyvano Sen Tana, hpoo Cem Tana sargebeli, ufalsa Tu ufali inebebs, sargebels hpoveb Cemgan.
undes!~ hrqua kacman man sameufoman: `me vyo ese, daRacaTu _ ase moviqcevi, Tundac veranairi sargebloba ver
ara vpoo Sen Tana sargebeli. aramed miTxar, raA ars Sen vnaxo, magram mainc ra sargeblobis motana SegiZlia Sen?
Tana sargebeli igi, romelsa Sen ityY?~ hrqua vnebulman upasuxa mas vnebulma:
man: `me kaci var sityYsa mkervali~. hrqua mas sefekacman man: _ me sityvis mkurnali var.
`viTar Sehkerav sityuaTa?~ hrqua vnebulman man: `ukueTu _ rogor kurnav sityvebs?-kvlav ikiTxa vezirma.
iyos sityuaTa Sina wylulebaA, Sevkero, raATa ara moiwios _ Tu sityvaTa Soris vnebis momtani seni iCens Tavs, me
ganvkurnav mas da aRar SeeZleba zianis moyeneba.

40 41
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mis mier vnebaA~. xolo sefekacman man arad Sehracxa sityuaA vezirma arafrad Caagdo vnebulis sityvebi, magram
igi, aramed brZana [waryva]nebaA misi moRuawebisaTYs. Seebrala igi, amitom brZana, Tan waeyvanaT da zrunva da
xolo megobarTa maT mefisaTa dauges sabrKe sefekacsa patronoba ar daekloT misTvis.
mas da hrques mefesa: `ara uwyia, mefe, viTarmed sayuarelsa erTxel mefesTan daaxloebulma pirebma cili
amas Sensa hnebavs dapyrobad mefobaA Seni da raATa daswames vezirs da mbrZanebels moaxsenes:
daimkYdros saydari sufevisa SenisaA, rameTu _ mefeo, nuTu ar ici, rom Sens sayvarel vezirs
daucxromelad gardaaqcevs ersa? aw, ukueTu gnebavs, raATa Ralati udevs gulSi?! TviTon surs mefoba da
uwyodi WeSmaritad, arqu mas, viTarmed: aha esera dauteob gvirgvinis mitaceba, Sens winaaRmdeg ganawyobs da
sofelsa, rameTu cru ars, da mnebavs SerTvad monaTa maT Tavisken ibirebs xalxs. Tu Cvens sityvebSi eWvi gepareba
RmrTisaTa, romelni ganvabnien. maSin icna sityuaA Cueni da simarTlis dadgenas moisurveb, uTxari mas: _ vTmob
gamocdasa mas Sina, da viTar gazraxos saqme, romliTa scna da vtoveb wuTisofels, radgan crua igi da im xalxs
orgulebaA misi~. rameTu kacTa maT icodes sefekacisaA mis msurs SevuerTde, Cemi samefodan rom gavaZeveT. amgva
gulCYlobaA egeviTarTaTYs sityuaTa saukunoAsa cxorebi- rad gamoscade igi da Tavad darwmundebi mis
saTYs, da amiT eseviTariTa hgonebdes warwymedasa missa orgulobaSi.
mterobiT. mtrebma icodnen, rom roca saukuno cxovrebis
hrqua maT mefeman: `u[kueTu ara v]poo ese msgavsad sit- Sesaxeb ismenda xolme sityvas, vezirs guli uCuydeboda
yYsa [Tquenisa], arRara ganvikiTxo igi~. da ase mzakvrulad ganizraxes misi daRupva.
da mouwoda mefeman sayuarelsa mas missa da gamoscdida Tqva mefem:
mas da hrqua: `Sen uwyi, viTar Seyofil ars gonebaA Cemi _ Tu udanaSaulo aRmoCndeba, ar davsji mas.
sofelsa amas da viTar aRvasrulen dReni Cemni, da aw Semdeg ki gamosacdelad TavisTan daibara veziri da
vhxedav, viTar cudad davSurebi da meSinis, nuukue uTxra: _ Sen uwyi, rogor CaiTria Cemi goneba
moiwios aRsasruli da carieli vipoo yovlisa misgan. aw wuTisofelma da rogor vicxovre dRemde. axla vxvdebi,
mnebavs, raATa viRuawo saukunoAsa misTYs Zlierad, rom amaod davSveri da meSinia, sikvdilma rom
viTarca-ese moRuawe var sofelsa amas Sina, aramed araraA momiswros, carieli aRmovCndebi yovelgvari sikeTi-
ars sxuaA Cemda, garna SerTvad monaTa maT qristesTa, sagan. axla msurs imaze metad viRvawo saukuno cxovre-
romelTa-igi mravali Wiri SevamTxYe. aw rasa ityY, erTgu- bisaTvis, vidre aqamde am soflisaTvis vzrunavdi.
lo Tanamzraxvalo Cemo?~ aRaraferi damrCenia, garda imisa, rom SevuerTde
da viTarca esmnes kacsa mas sityuani igi mefisani, qristianebs, romelTac ase vdevnidi da vaviwrovebdi.
aRiZra surviliTa qristesiTa, sityuaTa maT zeda da amaze ras ityvi, Cemo erTgulo mrCevelo?
cremlooda. da hrqua mas: `cxondin mefe, cxondin mefis sityvebi rom moismina, vezirs Tvalebi
aucremlianda da amgvarad mimarTa mbrZanebels:

42 43
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ukunisamde!3 daRacaTu waruvali igi ZniadSesapyrobel ars, _ icocxle, mefeo! icocxle ukunisamde! Tumca
aramed jer-ars ZiebaA misi, da warmavali ese, daRacaTu saukuno cxovreba Znelad miiRweva, mainc aucilebelia
raAme tkbil ars, aramed umjobes ars datevebaA misi, misi Zieba. warmavali sofeli ki, Tumca tkbilia, sjobs
rameTu ars da viTarca ara ars, da romelTa uxaris, viTarca uaryo, radgan ra aris igi: aris da TiTqos arc aris,
ara uxaris, da romelni iSueben, viTarca ara iSueben, da xaroben misiT da arc xaroben, ilxenen misiT da arc
romelTa SWirs, viTarca araraA SWirs, rameTu erTi igi ilxenen, ubedureba sWirT, magram hgoniaT, TiTqos
warmavalsa Sina mokle da waruvalsa Sina araA, xolo Wiri araferi sWirT. wuTisofelSi yvelaferi dRemoklea da
igi RmrTisaTYs moklesa Sina mokle da srulsa mas Sina swrafwarmavali, maradiulobis winaSe ki _ araraoba.
saukuno. aw warhmarTe gulissityuaA ege Seni, rameTu RvTis gulisaTvis WirTa Tmena am sofelSi xanmoklea da
keTil ars, raATa warmavalisa amis datevebiTa waruvali igi saukuno cxovreba ki _ dausrulebeli. daujere gulidan
sufevaA moiyido~. amosul (momaval) sityvas, romelic sasargebloa da
da damZimdes sityuani ese winaSe mefisa da aRivso manki- sisruleSi moiyvane Seni Canafiqri, raTa warmavali
erebiTa misTYs, aramed ara gamoucxada mas. soflis moZulebiT saukuno cxovreba daimkvidro.
maSin kacman man gulisKma-yo, viTarmed sacTuri dage- daumZimda mefes veziris naTqvami. risxviT aRivso
bul ars misTYs, raJams ixila cvalebulad feri pirisa mis mimarT, magram aRaraferi uTxra.
misisaA. da miiqca saxed TYsa didiTa mwuxarebiTa da ara saxeSecvlili mefe rom ixila, mixvda veziri, _ maxe
uwyoda, Tu vinaA ars sacTuri ese, romel STavarda, anu vin iyo dagebuli misTvis. damwuxrebuli dabrunda Sin da
gankurnos gonebaA mefisaA misTYs. da daadgra uZilad ver mimxvdariyo, saidan modioda es sacTuri, romelSic
Ramesa mas. da moeKsena kaci igi sityuaTa mkeravi. mouwoda aRmoCnda, an viRas SeeZlo mefis darwmuneba mis
da hrqua mas: `Sen metyode odesme, viTarmed: ganvhkurneb erTgulebaSi.
sityuaTa wylulTa~. mTeli Rame TeTrad gaaTena. Semdeg sityvebis
hrqua mas kacman: `da arsca egreT, nuukue giKmsa raA mkurnali kaci gaaxsenda, TavisTan moixmo da uTxra:
aw?~ _ erTxel Sen miTxari, dawylulebul sityvebs
xolo man hrqua mas: `eseodenTa JamTa vhmsaxurebd vkurnavo.
mefesa amas da arasada vixile mksinvarebaA misi Cemdamo, _ swored asea, _ miugo sityvebis mkurnalma, raime
rameTu erTgulebiT vidode mis winaSe, xolo dRes mZimed xom ar gagWirvebia?
vixile igi Cemdamo da esreT vhgoneb, viTarmed ara maqus vezirma daufaravad uambo yvelaferi:
mSYdobaA mis Tana~. _ amdeni xania, mefes vemsaxurebi da arasodes
hrqua mas vnebulman man: `da raA mizezi iyo Soris Sensa ganrisxebula Cemze, radgan misi erTguli viyavi. magram
da missa?~ dRes imgvarad ganwyobili vixile Cems momarT, rom,
vfiqrob, sikeTes ar unda velode misgan.

44 45
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo man hrqua: `araraA uwyi, TYnier sityuaA erTi mr- _ moxda rame Tqven Soris? _ hkiTxa sityvebis
qua me da me vauwye umjobesi, da me vhgoneb, viTarmed cdiT mkurnalma.
gamomcada me sityYTa miT~. _ ar vici, rCeva mkiTxa da mec TiTqos ukeTesi vurCie.
da uTxra yoveli igi sityYsgebaA, romeli yofil iyo axla vxvdebi, rom am sityvebiT mxolod gamomcada. _ da
Soris maTsa. vezirma dawvrilebiT uambo mefesTan misi saubari.
hrqua mas vnebulman man: `aw ukue amis gamo wylul ari- uTxra mas mkurnalma:
ana sityuani Senni?! xolo me ganvkurnne SewevniTa RmrTisa _ nuTu aman daawylula Tqveni sityvebi?
maRlisaATa. ese uwyode, rameTu boroti iWY aqus mefesa yovladZlieri RmerTis SewevniT ganvkurnav maT. es
Sendami da hgonebs, viTarmed eZieb dapyrobad mefobasa icode: mefe eWvianobs Senze, TiTqos Zalauflebis
missa, da zakuviT azraxes mas sityuaA ege. aw aRdeg xvale warTmeva gsurs, mzakvrobiT Caasmines mas es sityvebi.
da da(iyYne Ta)vi Seni da ganiZarcue samoseli Seni da adeqi xvalve, Tavi gadaiparse, ZaZa Seimose da midi
Seimose ZaZaA da mived mefisa. da ukueTu gkiTxos mefeman, mefesTan. Tu gkiTxavs, ras niSnavso es, upauxe: _ `me mzad
Tu raA ars ese, arqu mas: romlisaTYsca Sen miwode, aha var, mefeo, risTvisac Sen mogiwode guSin. marTalia,
esera me ganmzadebul var, daRacaTu sikudili uadviles gancxromiT mcxovrebi kacisTvis sikvdili ufro advi-
ars kacsa zeda fufuneulsa, vidreRa Tavsdebad cxorebaA lia, vidre amgvari cxovrebis datoveba, magram Sens
ese, aramed ara mnebavs TYnier Sensa cxorebaA. rameTu gareSe arc es cxovreba msurs, radgan Tu samefo pativSi
miziare keTilTa maT sameufoTa, meca Tana-mac, raATa Seni moziare viyavi, amsofliuri Wiric SenTan erTad
geziaro WirTa Sina amis soflisaTa, da viTarca vin ukue msurs gaviziaro; rogorc fufunebiT nebierad macxovre
Sen mier, aw vitanjo Sen Tana, raATa Sen Tanaca Rirs viqmne Sens gverdiT, axlac SenTan erTad vitanjebi, raTa
sasurvelsa. aw aRdeg, mefe, rameTu keTilsa gulman- SenTan erTadve mivaRwio sasurvels. maS, nuRar ayovneb,
giTqua~. mefeo, radgan umjobesi girCia gulma~.
da yo kacman man, viTarca aswava vnebulman man. da aR- swored ise moiqca veziri, rogorc sityvebis
movida iWY igi gulisagan mefisa misTYs da ganborotna mkurnalma urCia. mefis guli eWvebisagan gaTavisuflda,
monaTa maT zeda RmrTisaTa da aRivso guliswyromiTa da mabezRarTa mimarT ki risxviTa da wyromiT aRivso igi.4
SuriTa4.
isev aRiZrnen vezirebi borotebiT balavaris* mimarT
da kualad SeuKda Suri mTavarTa maT balahvarisTYs da da uTxres mefes:
hrques mefesa: mefeo, ukueTu ganixilo yeli balahvarisi,
ixilo mis Tana juari, romelsa Tayuanis-scems igi. da * daxrili SriftiT gamoyofili teqsti mxolod b xelnawerSi
RmerTni Cuenni sabasrobel arian mis winaSe. xolo mefe gvxvdeba. aq veziri pirdapir `balavarad~ aris moxseniebuli,
ris gamoc Txroba araTanmimdevruli Cans. Cven mainc vamjobi-
hgonebda, Tu tyuvilsa ityYan misTYs. da miyo Keli da neT am mniSvnelovani epizodis teqstSi CarTva.
46 47
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ixila juari oqroAsaA mkerdsa zeda missa da hrqua: `raA - mefeo, balavari rom gasinjoT, is yelze jvars
ars, balahvar, cTomilebaA Seni?~ atarebs, romelsac Tayvans scems, da Cvens RmerTebs ki
xolo balahvar hrqua: `N mefeo, ara var me cTomil, dascinis.
rameTu siyrmiT CemiTgan vhmoneb qristesa da Tayuanis- mefem ifiqra, tyuils eubnebodnen balavaris Sesaxeb,
vscem juarsa, romelsa zeda Kelni ganipyrna KsnisaTYs magram rodesac Seamowma, naxa oqros jvari mis mkerdze
Cuenisa, xolo msaxurebaA Seni araraA odes damiklia. da aw da Tqva:
vinaATgan gancxadna saxeli qristes RmrTisaA Cem zeda, me - riT axsni am Sen cdomilebas?
arRara uvar-vyo RmrTeebaA misi, ukueTu Korcni Cemni balavarma upasuxa:
daiWrnen, gina cecxliTa daiwunen, garna sulsa Cemsa KelTa - mefeo, me ar var Secdomili, radgan bavSvobidan
misTa Sevhvereb~. qristes vemsaxurebi da Tayvans vcem jvars, romelzec man
hrqua mas mefeman: `nu egre ityY, sayuarelo Cemo balah- xelebi ganapyro Cveni xsnisaTvis. Sen ki erTgulad gem-
var, rameTu kaci xar didebuli da upiratesi winaSe Cemsa, da saxurebodi. vinaidan axla ukve gamJRavnda Cemi qris-
ukueTu Tayuanis-sce RmerTTa CemTa, mogcne Sen sxuanica tianoba, me ar uarvyof qristes RmrTeebas, Tundac Cemi
qalaqni da saWurWleni Cemni Sen zeda davacalierne, sxeuli akuwon an cecxlSi dawvan. da mas Sevavedreb Cem
rameTu friad sayuarel xar winaSe Cemsa. da ukueTu ese ara suls.
hyo, satanjveliTa sastikiTa ganvlivne Korcni Senni da mefem miugo:
arRara moviKseno me siyuaruli Seni~. - nu metyvi amas, Cemo sayvarelo balavar, radgan Sen
maSin ganiKsna sartyeli oqroAsaA kacman man xar kaci didebuli, da Cem winaSe upiratesi da Tu Sen
RmrTisaman, Semkuli TualebiTa patiosniTa, dadva winaSe Tayvans scem Cem RmerTebs, maSin me kidev gaCuqeb qalaqebs
mefisa da hrqua: `ukueTu damarqua Tavsa Cemsa gYrgYni da uxvad mogcem Cemi saganZuridan, radgan friad miy-
mefobisa SenisaA, pativisa misTYs ver Searyio qristes varxar. da Tu ase ar moiqcevi, Sen sxeuls saSinel tanj-
mimarT sarwmunoebaA Cemi. da ukueTu tanjviTa ganhlivne vas SeamTxveven da me aRar vaxseneb Sen siyvaruls.
Korcni Cemni, verave SemaZrwuno, rameTu zecisa keTilni maSin moixsna RvTis kacma oqros qamari, Semkuli pa-
uzeSTaes arian queyanierTa, romelTa Sina viSuebT tiosani TvlebiT, dado mefis win da Tqva:
samaradisod, da jojoxeTisa satanjvelni umwares arian, - Seni samefo gvirgvinic rom damadga Tavze, mainc ver
romelTa Sina dasjad arian winaaRmdgomni RmrTisani da Searyev Cem rwmenas qristesadmi; da ra satanjvelic ar
u[v]arismyofelni. xolo me, mefeo, mza var tanjvad da Sen unda mouvlino Cem sxeuls, amiT ver SemaSineb, radgan
nu sdroeb, raATa adre warvide winaSe meufisa Cemisa, raATa yvela amqveyniur sikeTeze bevrad metia is zeciuri
ganvisuenebde mun ukunisamde~. sikeTe, romelic maradiulia; xolo amqveyniur satan-
jvelebze bevrad mwareni arian jojoxeTis satanjvelni,
sadac RvTis mowinaaRmdegeebi da uarismyofelni isje-

48 49
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo sityuaTa amaT zeda mefe lmobier-iqmna da hrqua: bian. me mzad var satanjvelad, meufeo, da nu daayovneb,
`N-me, sayuarelo balahvar, viTarRa warmikueTe sasoebaA da rom ufro adre warvsdge Cemi meufis winaSe da uku-
urC-eqmen brZanebasa Cemsa. aw warved queyanisagan Cemisa da nisamde masTan viyo.
numca mesmis hambavi Seni yurTa momarT CemTa. da ukueTu am sityvebis Semdeg molba mefe da uTxra balavars:
gpooRa, ubralomca var sisxlisagan Senisa~. - vai me, sayvarelo balavar, uimedod damtove da Cemi
xolo man dauteva didebaA ese warmavali da mZovarTa brZaneba ar Seasrule. axla ki wadi am qveynidan da
Tana warvida monebad iesu qristesa, RmrTisa Cuenisa. sjobs Sen Sesaxeb araferi gavigo. Tu gipove, icode, Sen
sisxlze me brali ar mimiZRvis.
balavarma datova warmavali dideba da wavida
mZovrebTan erTad, qristes, Cveni RmerTis msaxurebi-
saTvis.

6. da dResa erTsa ganvidoda mefe movlad garemo qala- 6. erTxel qalaqgareT iyo gasuli mefe. uecrad
qisa da ixilna orni kacni, gamomavalni qalaqiT, qristeane- dainaxa ori qristiani, romlebic qalaqs tovebdnen.
Taganni. mouwoda da hrqua: `vinaA kadnier-iqmneniT ara TavisTan ixmo isini da hkiTxa:
ganslvad queyaniT CemiT, anu ara gesma[a], viTar Kmobda _ rogor gabedeT, rom aqamde ar dagitovebiaT Cemi
qadagi igi Cemi Tquenda mimarT?~ samefo, an iqneb ar gagigiaT, ras xmobda Tqvens Sesaxeb
hrques maT: `aha esera ganslvasa zeda vipoeniT queyaniT Cemi macne?!
SeniT~. maT ki upasuxes:
hrqua maT mefeman: `da raman dagayenna aqamomde?~ _ swored axla vtovebT Sens qveyanas.
hrques maT: `upoarebaman sagzlisaman, rameTu did ars hkiTxa mefem qristianebs:
Cuen zeda gzaA ese~. _ aqamde ratom SemorCiT?!
hrqua maT mefeman: `vis eSinin sikudilisagan, igi arRara maT ki miuges:
droebn sagzlisaTYs~. _ sagzali ar gvqonda. win ki didi gza gveloda.
hrques wmidaTa maT kacTa: `ukueTumca gueSinoda Sen- kvlav miugo mefem:
gan, Se-mca-gueswrafa ganslvaA, rameTu sikudili ara _ visac sikvdilis SiSi aqvs, sagzlis gamo ar
saZnau[r] ars Cuen Tana, aramed sawadel ars, romlisa mier yovndeba.
gansuenebasa moveliT urvaTagan amis soflisaTa, xolo uTxres pasuxad wmida kacebma:
_ Seni rom gvSineboda, viCqarebdiT kidec wasvlas,
magram sikvdili araTu ar gvimZims, sasurvelicaa

50 51
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

SiSi, romeli aqus moyuareTa amis soflisaTa, romelTa CvenTvis, radgan amsofliur WmunvaTagan gaTavisuf-
gamoirCies igi saukunesa mas zeda cxorebasa, igi ara SiS lebas moveliT misgan. xolo is SiSi, rac wuTisoflis
ars Cuenda, arca sixaruli maTi sixarul ars Cuenda~. moyvarulT aqvT da rasac saukuno cxovrebas amjobineben
miugo mefeman da hrqua maT: `viTar ityYT amas? da isini, ucxoa CvenTvis, arc maTi sixaruli migvaCnia
Tquen sTquT, viTarmed brZanebisa Cemisagan ganxualT sixarulad.
queyaniT CemiT, amas ara SiSisaTYs sikudilisa hzamTa?~ gaocda mefe:
hrques mowafeTa maT qristesTa: `Cuen ara SiSisaTYs _ Tqvenve sTqviT, rom Cemi brZanebis gamo tovebT
sikudilisa vivltiT, aramed raATa ara Semwe geqmneT boro- qveyanas, da gana sikvdilis SiSi ar gaiZulebT amas?!
tisyofasa Cuen zeda da mizez-geqmneT uRmrToebasa Sensa, miuges qristianebma:
romeli gegulebis mowevnad Cuen zeda, xolo SiSi Seni _ sikvdilis SiSis gamo ar vtovebT qveyanas, aramed
araodes mosrul ars gulsa Cuensa~. ar gvsurs Semwe geqmneT Sens borot ganzraxvaSi,
maSin aRivso mefe igi guliswyromiTa didiTa da brZana romelic gadagiwyvetia CvenTvis, ar gvsurs, Cven
dawuvaA maTi cecxliTa. da srul-iqmna wamebaA maTi qrist- gavxdeT Seni uRmerTobis mizezi. xolo Seni SiSi
esTYs, WeSmaritisa RmrTisa, da brZanebaA daidva Soris arasodes gahkarebia Cvens guls.
yovelsa ersa, raATa, visca mohxudes qristeaneTagani, ganrisxda mefe. morwmuneTa dawva brZana. WeSmariti
moklan. RmerTis _ qristes _ gulisaTvis tanjva-wameba itvirTes
maSin aRiZrnes yovelni kerpTmsaxurni da ganZlierde- RvTis erTgulma monebma. samefoSi ki brZaneba gaica, Tu
bodes saqmeni maTni borotni, da iwyes miaxlebad mefisa qristians waawydeboda vinme, dauyonebliv moeklaT igi.
sikudiliTa da borotisyofiTa maTiTa. da ganamravles gaZlierda qveyanaSi cru RmerTTa Tayvaniscema da
queyanasa mas mowyuedaA yovelTa qristeaneTaA, da mravalni
gamravlda kerpTmsaxurTa boroti saqmeni, sikvdilma da
mRdelni da udabnosmyofni monazonni dawunes cecxliTa.
borotebam moicva qveyana. imata qristianTa xocva-
da mieriTgan daidva wesad queyanasa hindoeTisasa
Jletam. mravali mRvdeli da udabnoSi mcxovrebi
dawuvaA cecxliTa mkudarTa maTTaA warmarTTa Soris da
monazoni cecxlSi dawves.
arRaravin darCa sufevasa missa queSe erTica
am droidan SemoiRes indoeTSi wesad warmarT
morwmuneTagani, romelimca sacnaur-iyo qristeaned, garna
mkvdarTa cecxlSi dawva. arc erTi morwmune, romelic
romelTa wariwirnes Tavni maTni aRsaarebisaTYs samebisa
gancxadebulad qristiani iyo, aRar darCa qveyanaSi.
wmidisa da sasoebisaTYs aRTqumisa mis utyuvelisa, raATa
mxolod isini, romelTac wmida samebas Seswires
sakuTari Tavi da sasoebiT moelodnen RvTisgan maTTvis
aRTqmuls, darCnen qveyanaSi, raTa rogorme qristes
gulisTvis wamebis Rirsni gamxdariyvnen; darCnen

52 53
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Rirs-iqmnen madlsa martYlobisasa qristesTYs, [ma]lviT isinic, romelTac saimedod Seafares Tavi miwisqveSa
napralTa Sina queyanisaTa iyvnes. gamoqvabulebs.
da (i)yvnes mravalni, romelTa aqunda sarwmunoebaA iesu iseTebic mravlad iyvnen, mowameebisa da
qristesi farulad da ver SeuZlebdes gamocxadebad, vi- aRmsareblebis msgavsad aSkarad rom ver acxadebdnen
Tarca-igi sxuani mowameni da aRmsaarebelni samebisani. TavianTi rwmenis Sesaxeb, magram farulad ki qristes
da ese borotisCuenebani mravalni da satanjvelni fri- mimarT hqondaT sasoeba.
adni aRasrulnes monaTa maT zeda macxovrisa Cuenisa iesu amgvarad, mravali cili daswames da uricxvi tanjva
qristesTa WeSmaritTa. miayenes kerpTmsaxurebma Cveni uflis, ieso qristes
WeSmarit msaxurebs.

7. xolo Ze igi mefisaA aRizarda keTiliTa siWabukiTa 7. amasobaSi mefis Zec wamoizarda. mSvenieri gareg-
sisrulesa Sina hasakisasa da iyo Suenier xilviTa da aqunda nobis ufliswuls gonebac naTeli da mtkice dahyva.
mas gonebaA mtkice da sruli. friad cdilobda misi mama, mefeTa Sesaferisi ganaT-
da iRuwida mamaA misi, raATa ara akldes wurTilebaA leba, sibrZne da goniereba ar dahkleboda mis Svils.
sibrZnisaA da swavlulebisaA, romeli jer-arn mefeTaTYs, mxolod wuTisoflis amaoebis, sikvdilisa da kacTa
aramed ese - xolo, raATa araraA uTxran amis sawuTroAsa cxovrebis aRsasrulis, amqveyniuri arsebobis warmav-
amaoebaA da arca sikudilisa SemTxuevaA da aRsasrulisa lobis Sesaxeb sityva ar unda dascdenodaT iodasafTan.
qonebaA cxorebasa kacTasa. da ese amisTYs qmna, rameTu mefem yvelaferi gaakeTa imisaTvis, rom memkvidres
hgonebda mefe, nuukue mizez-eqmnes yrmasa mas sa(ukunoAsa) maradiulobisaken mimavali gzisa da rwmenis sakiTxebis
gzisa ZiebisaTYs da rCulisa saqmeTa gamokiTxvisaTYs. garkvevis survili ar gasCenoda.
xolo yrmaA igi friad mimRebel iyo sibrZnisa da gone- ufliswuli metad sibrZnismoyvare aRmoCnda,
baSemwynarebel swavlulebisa da gamomeZiebel yovelTa si- imgvarad midrekili swavlisa da gonierebisaken, rom
tyuaTa gonierebisaTa, romel arasada yofil iyo naTesavsa misi msgavsi indoeTSi jer aravin dabadebuliyo. mefes
mas Soris egeviTari. xolo mefe igi gankYrvebul iyo acvifrebda ufliswulis sibejiTe da aRar icoda,
saqmeTa mis yrmisaTa da ara icoda, Tu raA jer-ars misTYs - gaxarebuliyo misi amgvari sibrZniTa da gonierebiT Tu
sixaruli mecnierebasa da sisrulesa mas missa, anu urvaA da damwuxrebuliyo da danaRvlianebuliyo varskvlavT-
mwuxarebaA sityYsa misTYs varskulavTmracxuvelTaAsa, mricxvelTa im sityvebis gamo, axalSobils rom uwinas-
romeli Tques Sobasa missa. warmetyveles.

54 55
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo yrmaman man gulisKma-yo iWYT SewyudevaA misi ufliswulma ieWviana, rom mamas gamomwyvdeuli
qalaqsa mas Sina da viTar aravis Seuteobda mamaA misi mis hyavda sasaxleSi, da rom arc masTan Sesvlis uflebas
zeda da arca vidre mas floba-scemda ganslvad. da guls- aZlevda vinmes da arc TviT mas rTavda qalaqidan
etyoda amis jerisaTYs. da merme moiqca da Tqua: `mamaA Cemi gasvlis nebas. didxans fiqrobda amis Sesaxeb iodasafi,
ufroAs ars Cemsa da yovelive icis, raA jer-ars Cemda, da me bolos sakuTar Tavs mimarTa: “mamaCemi Cemze ufrosia da
ara miRirs, raATamca iWY maqunda misa mimarT umjobesisa ukeT icis, rac mWirdeba. amitom usafuZvloa Cemi eWvebi
CemisaTYs~. mis mimarT, TiTqos umjobesi ar surdes CemTvis”.
da iyo esreT, vidremdis SeeZina sisrulesa sibrZnisa mi- amgvarad cxovrobda yrma, vidre ar moemata sibrZne
sisasa, da Tqua gulsa Sina TYssa: `daRacaTu mamaA ars Cemi, da goniereba. maSin kvlav dafiqrda ufliswuli:
aramed arave ujero ars, Tu meca vixilo Tavisa CemisaTYs _ Tumca mamaa, magram urigo ar iqneba, Tu mec
umjobesi, rameTu TYT hasaki maqus da araras umetesobasa gamoviZieb Cemi TavisTvis ukeTess, radgan Tavadac
vhxedav maT Tana, aramed miRirs-ve, araraATa umjobes[s]a srulwlovani var da veranair upiratesobas ver vxedav
Tavisa Cemisasa maTgan velodi, da ara TYT gamoviZio, raA- sxvebSi. amitom maTgan ki ar unda velode CemTvis
igi jer-ars, viTarca yoveli kaci hyofs~. sasikeTos, aramed Tavad unda vizruno sakuTar Tavze da
xolo mamaA misi friad hyofda nebasa missa da ara ganam- imgvarad moviqce, rogorc sxvebi iqcevian.
ravlebda mislvasa mi[s]sa yovelsa Jamsa. da daidva yrmaman mama Svils yvela survils usrulebda, Tumca
man gonebasa TYssa amis jerisaTYs, raATa hkiTxos mamasa iSviaTad naxulobda mas. iodasafma gadawyvita, roca
TYssa. da mer(me Tqua): `ara ars SewyudeulebaA Cemi, garna mefe moinaxulebda, yvelaferi dawvrilebiT gamoekiTxa.
mamisa Cemisa mier; Tu vhkiTxo, ara miTxras WeSmariti, da magram maleve gadaifiqra: “Cemi gamomwyvdeva mamaCemis
SfoTsaca Sevagdo gonebaA misi gamoZiebiTa CemiTa, aramed neba-surviliT moxda. mas rom vkiTxo kidec raime,
sxYT viRuawo zedamiwevnad saqmisa amisTYs~. simarTles ar metyvis da gonebasac avuforiaqeb
da iyo msaxurTa Soris mis yrmisaTa kaci erTi, romlisaA interesiT. iqneb sxva gziT vcado am saqmis gamorkveva”.
umetesi siyuaruli aqunda yrmasa mas umetesisa nukevisa mi- ufliswulis msaxurebs Soris iyo erTi kaci,
sisaTYs da mis mier hgonebda cnobasa saqmisa misisasa. da romelic mefis Svils sxvebze metad uyvarda misdami
iwyo misa mimarT ganmravlebaA siyuarulisaA da mometebuli mzrunvelobis gamo. swored misgan
pativiscemisaA, da wina-uyofda yovelTa keTilTa da ganizraxa yrmam Tavis Tavze simarTlis Setyoba.
SemdgomTaca uqadebda. da daijera ese mzardulman man da moumata mis mimarT pativiscemasa da siyvaruls,
icoda simarTle en isa misisisaA. (da viTarca) cna yrmaman
enisa gansakuTrebulad swyalobda da momavalSic amasve
hpirdeboda. gamzrdelic erwmuna ufliswuls, radgan
endoboda mis sityvebs. iodasafic male darwmunda, rom

56 57
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

man, viTarmed upovn ia adgili kacisa mis Tana, da hkiTxa


povnia gulSi Cauvarda gamzrdels misi siyvaruli da
idumal da hrqua: `gkiTxav Sen saqmesa erTsa. ukueTu miTxra erTxelac saidumlod hkiTxa:
igi WeSmaritad, uwyi, viTarmed megobari Cemi xar da _ erTi ram minda gkiTxo. icode, megobrad gTvli da
sayuareli umetes yovelTa kacTa da Senca sadguri hpoo yvelaze metad miyvarxar. da kvlavac hpoveb pativs Cems
Cem Tana, xolo ukueTu damimalo, dasasruli hyo siy- winaSe, magram Tu simarTles damimalav da momatyueb,
uarulisa CemisaA da ganwyuedaA imedisa SenisaA dRes da amiT Cems siyvarulsac gaaneleb Sens mimarT da aRarc
Semdgomadca JamTa, romel moveli mefobasa mamisa Cemisasa~. araferSi iqonio Cemi imedi arc amJamad da arc maSin,
xolo mzarduli igi gulpyrobil iyo misa mimarT sima- roca me miviReb mamaCemis Semdgom mefobas.
rTlisa misisaTYs da damalvisa sityuaTa misTaTYs, Tu raA- gamzrdeli Rrmad iyo darwmunebuli ufliswulis
me uTxras, da hrqua mas: `mkiTxe, raAca gnebavs, rameTu ara gulwrfelobaSi, rom saidumlos Seunaxavda da
dagifaros sulman Cemman~. dasTanxmda:
hrqua mas yrmaman man: `miTxar me, raA ars saqme Cemi da _ mkiTxe, rac genebos da arafers dagimalav.
mamisa CemisaA, romel esreT Seuwyudevivar (esreT)sa uTxra mas Wabukma:
adgilsa da gauyenebivar kacTagan da kacni Cemgan?~ _ amixseni, ras niSnavs, an riTia gamowveuli mamaCemis
miugo mzardulman man da hrqua: `me giTxra saqme ese da mier Cemi am qalaqSi damwyvdeva, rom arc aravis uSvebs
zeda-migawio WeSmaritad, rameTu varskulavTmracxuve- CemTan da arc me mrTavs sxvebTan Sexvedris nebas?
lTa arwmunes saqme ese mamasa Sensa amis jerisaTYs, raJams upasuxa gamzrdelma:
mosrna mamaman Senman kacni igi RmrTismsaxurni da ganabnina _ simarTles getyvi: varskvlavTmricxvelTa
queyaniT misiT. hrques mas winaAswarmcnobelTa maT, CagonebiT moiqca amgvarad mamaSeni, maSin man qristes
viTarmed Sen maT yovelTasa umetes yofad xar RmrTisa msaxurni samefodan gaaZeva, nawili ki gaanadgura,
msaxurebisa gzasa maval. amisTYs SeeSina mamasa Sensa, radgan winaswarmetyvelebma acnobes, rom yovel maTganze
nuukue misdrke nebasa maTsa da erCde sityuaTa maTTa, da win Sen iqnebodi RvTis msaxurebis gzaze. swored amisi
gangayena kacTagan, raATa ara mizez-eqmne ucxoAsa rCulisa SeeSinda mamaSens, _ ar surda, qristianTa nebisaken
SemoRebad~. midrekiliyavi da maTi sityvebisTvis dagejerebina da
miugo yrmaman man da hrqua mas: `da (rani kac)ni arian Rm- mogaSora adamianTagan, rom mis samefoSi ucxo rjulis
rTismsaxurni ese, romelTa eseviTar[i] boroti SeamTxYa SemoRebis mizezi Sen ar gamxdariyavi .
mamaman Cemman?~ hkiTxa mefis Svilma:
_ vin arian is RvTismsaxurebi, romelTac amdeni
boroteba SeamTxvia mamaCemma?

58 59
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo mzardulman man ganumarta yoveli saqme qriste- gamzrdelma dawvrilebiT uambo ufliswuls qris-
aneTaA da miawia yovelTa saTnoebaTa maTTa zeda. xolo yr- tianTa cxovrebis Sesaxeb. Wabuki usityvod usmenda
maman man, viTarca cna ese yoveli, arRaraA miugo mas. gamzrdels da aRaraferi ukiTxavs misTvis.

8. da viTarca movida mamaA misi, hrqua mas: `minebs saqmisa 8. magram roca mefem moinaxula Svili, ufliswulma
raAsame cnobaA Sengan, romlisa mier didsa urvasa da mwux- uTxra mamas:
arebasa Sina var~. _ erTi ram madardebs da mawuxebs, mamav batono.
hrqua mas mamaman misman: `mkiTxe, Svilo, raica gnebavs~. _ rac gsurs, mkiTxe, Svilo!
hrqua yrmaman man: `miTxar-Ra me, mamao da ufalo Cemo, -- miTxari, mefev, risTvis var gamomwyvdeuli
romlisa saqmisaTYs giyofia SewyudevaA Cemi adgilsa amas adamianebisagan gamocalkevebulad, an ratom aravis
da raAsaTYs kacTa ayeneb Semoslvad Cemda?~ rTavT CemTan Semosvlis nebas?
hrqua mas mamaman misman: `minebs, Svilo, raATa araraA ix- upasuxa mefem:
ilo, romliTa zrunvides guli Seni da kide-vyvne ganmry- _ minda, rom araferze izruno da arferi ixilo
unelni SuebaTani vnebani Sengan~. imgvari, rac Sens guls sazrunavs gauCens, Svebas ki
hrqua mas yrmaman man: `uwyode, mefe, rameTu saqmiTa mwuxarebiT Segicvlis.
amiT, romeli giyofia Cemda, [yovel]ni saSuebelni Cemni miugo mas memkvidrem:
simware arian Cemda, vidreRa Wamadica Cemi ugemuri ars _ amgvari Sveba da fufuneba, mefev, simware ufroa
sasasa Cemsa, da didi urvaA moawie Cem zeda amiT jeriTa, CemTvis, vidre gancxroma. saWmelic ki ugemuri gaxda.
rameTu suli Cemi surviel ars yovlisa mimarT, romeli ars aseTi zrunviT mxolod mwuxareba momimate, radgan Cems
gareSe karTa amaT CemTa, didiTa wadiliTa. xolo aw suls is ufro izidavs, rac am kars miRmaa.
glocav, mamao, da vevedrebi meufebasa Sensa, raATa aw vevedrebi Tqvens meufebasa da mowyalebas, damrTe
ganmiteo da ganvide, da vixilo queyanaA, arasada raA neba, vixilo qveyana da Tqveni nebis sawinaaRmdegos
gardavhKde mcnebaTa SenTa~. arafers gavakeTeb.
da viTarca esmnes sityuani ese mefesa, SeuZnda friad, Svilis sityvebma Zlier SeaSfoTa mefe. mixvda, Tuki
viTarmed Seiwrda mis zeda gonebaAca misi misgan5 da survils ar Seusrulebda ufliswuls, mwuxarebas mou-
gulisKma-yo, ukueTu daayenos nebaA misi misgan, da matebda mas da simSvidesa da mosvenebas daakargvinebda.
ganamravlnes urvani misni, ganumwardes yoveli saSuebeli amitom uTxra mas:
misi.

60 61
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin hrqua mas: `Svilo, ukueTu gnebavs raAdRe6 _ Svilo, Tuki ase gsurs, iyos Seni neba, SegiZlia
ajdomaA da ganslvaA kacTa Tana, iyavn nebisaebr Senisa~. yoveldRe gaxvide adamianebTan.
da amcno mefeman, romelni-igi ganhyvebied yrmasa mas, Semdeg ki msaxurebs, romlebic iodasafs unda
raATa avlinebden adgilTa SuenierTa da ak rZalebden
akrZalebden xlebodnen, farulad ubrZana, mSvenieri sanaxaobebi
yovel
yovelii, romeli uSuer ars winaSe TualTa kacTaAsa, da eCvenebinaT ufliswulisaTvis, xolo im adgilebisaTvis,
raATa aRudginnen gzaTa zeda saxiobani, memRerni, raATa romlebic kacis guls daamwuxrebdnen, gverdi aevloT.
amiT gancxromiTa Seaqcios gonebaA misi gamoZiebisagan amasTan, masxarebsa da momRerlebs gzaze TamaSiT,
saqmeTa amis soflisaTa. xolo igini hyofdes brZanebisaebr cekviTa da simReriT unda SeeqciaT da gaerToT
mefisa. da ganmravlda ganslvaA yrmisaA mis, viTarca unda, ufliswuli, raTa mis gonebas safiqrali ar gasCenoda
garemo qalaqsa, sadaca hnebavn. da wuTisoflis saqmeebiT ar dainteresebuliyo.
da dResa erTsa, vidoda raA yrmaA igi, ixilna orni vinme meore dRes msaxurebi mefis brZanebisamebr
kacni: erTi maTgani friad vnebuli sigonjiTa da erTi – iqceodnen. am dRidan moyolebuli mefis Svilma nel-
mwuxare7, romeli mihyvanda sxuaTa. udeb-iqmnes moyuasni nela mouxSira qalaqgareT seirnobas.
misni da ara raAme ganaSornes vnebulni igi gzisa misgan erT dRes, roca kvlav seirnobda ufliswuli, gzaze
misisa m[s]gavsad Cueulebisa maTisa. da viTarca ixilna ori kaci dainaxa, erTi saSinlad maxinji iyo, meore ki _
igini yrmaman man, zarganKdil iqmna xilvisagan maTisa, da brma... amJamad msaxurebma mefis brZaneba ar Seasrules,
hkiTxvida maTTYs moyuasTa TYsTa. xolo maT hrques: `eseni maT araferi iRones, raTa uZlurni gzidan
kacni arian, romelTaTYs vnebaA SemTxueul ars, viTarca CamoeSorebinaT. am sanaxaobam Tavzari dasca
kacTa SeemTxYis vnebaA, da darRueulobaA ese Sinaganisa ufliswuls. miubrunda msaxurebs da maT Sesaxeb hkiTxa.
senisagan ars, xolo mwuxarebaA ese SemTxuevaAve ars msaxurebma ki miuges:
vnebisaA~. _ es is xalxia, romlebsac ubedureba ewiaT, rogorc
hrqua maT yrmaman man: `da eseviTari yovelTa kacTa es saerTod adamianebs emarTebaT. avadmyofoba iwvevs
SeemTxuvevisa?~ davrdomilobas da mwuxarebas.
hrques mas: `ara yovelTa, aramed zogTa~. _ yvela adamians ase emarTeba? _ hkiTxa ufliswulma.
hrqua maT yrmaman man: `ukueTu sacnaur ariana kacTa So- _ yvelas ara, zogierTs.
ris, romelTa ese SeemTxuevis da romelTa ara?~ _ xvdebian adamianebi, vis Seeyreba seni da vis ara?-
hrques mas: `zogTa SeemTxuevis da romelnime dauSTe- kvlav ikiTxa ufliswulma.
bian, aramed gamorCeviT ara iqmnebis~. _ zogs Seeyreba da zogi ki gadaurCeba mas, _
hrqua maT yrmaman man: `da aravin ars, romelmanca icoda SerCeviT araferi xdeba.
gamorCeviT WeSmaritad, viTarmed ese ara SeemTxuevis?~ _ nuTu ar arsebobs iseTi kaci, romelmac
hrques maT: `aravin ars~. danamdvilebiT icis, rom araferi SeemTxveva?

62 63
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin iwyo ganzraxvad da gulissityuad, da ganhkrTa _ aseTi ar arsebobs.


gonebaA misi da icvala feri misi, da miiqca damZimebuli ufliswuls elda eca. Cafiqrda. goneba auforiaqda
urviTa. da feri dakarga. im dRes metad damwuxrebuli
da Semdgomad amisa ganvida kualad da ixila beri vinme dabrunda Sin.
erTi friad moxucebuli, daRonebuli queyanad, romlisa gamoxda xani. saseirnod kvlav qalaqgareT gavida
feri pirisa misisaA daSavebul iyo da TmaA Tavisa misisaA ufliswuli. amjerad Rrmad moxucebuli da
spetak, da Korcni misni SemWnar da pirsa missa arRara iyo dauZlurebuli berikaci dainaxa, pirisaxiT gaSavebuli,
kbili da sityuaA misi uSuer, da viTarca bRunviT iyo slvaA TmagaTeTrebuli, xorcdamWknari da ukbilo, CifCifiT
misi. da viTarca beri igi ixila, kualad Sehmzada xilvaA laparakobda da welSi Rrmad mokakvuli, TiTqmis
misi da iwyo kiTxvad moyuasTa TYsTa misTYs. xolo maT daRoRavda.
hrques: `ese daZuelebuli ars dReTaA, romeli miwevnul ars moxucis danaxvam kvlav Sezara ufliswuli da
SematebiTa dReTaATa moklebasa Zalisasa, vidremdis msaxurebs mis Sesaxeb hkiTxa. miuges ufliswuls:
sazomsa amas moiwia, romelsa hxedav, da yovelTa dReTa _ es kaci xandazmulia. JamTa svlam daabera. yoveli
moakldebis~. dRe Rones arTmevda mas da aqamde miiyvana. magram droTa
hrqua yrmaman man: `da yovelTa zeda moiwevisa ese?~ ganmavlobaSi kidev ufro dauZlurdeba.
hrques: `he, moiwevis, ukueTu dauSTes sikudilsa~. _ yvelas es bedi moelis? - SekrTa ufliswuli.
hrqua yrmaman man: `da Semdgomad amisa raARa-me iyos?~ _ yvelas! Tuki sikvdilma ar mouswro.
hrques maT: `Semdgomad amisa wariyvanis igi sikudil- _ amis mere raRa iqneba?
man~. _ amis Semdeg sikvdili waiyvans kacs.
hrqua yrmaman man: `da odes moiwevis kaci sazomsa amas?~ _ rodis aRwevs kaci am asaks?
hrques maT: `Semdgomad oTxmeocisa wlisa, gina-me um- _ oTxmoci an Tundac asi wlis Semdgom.
ravles asisa~. _ weli ra aris?
hrqua maT yrmaman man: `raA ars weliwadi?~ _ Tormeti Tve.
hrques maT: `aTormeti Tue~. _ Tve raRaa?
hrqua maT yrmaman man: `da raA ars Tue?~ _ ocdaaTi dRe.
hrques maT: `ocdaaTi dRe~. _ nuTu arafriT SeiZleba sikvdilisagan Tavis
hrqua maT yrmaman man: `da Semdgomad amisa Rone ara arsa daRweva, romelic siberes aucileblad mosdevs?
sikudilisagan anu eseviTarisa siberisagan da maSinRa _ SeuZlebelia amisgan Tavis daRweva.
sikudili?~ _ da manamde is ubedurebani, me rom vixile _
hrques mas: `ara ars amisgan Rone~. simaxinje da sibrmavec Seeyreba kacs? da uSiSaric rom
iyos, ver gaTavisufldeba maTgan?

64 65
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua yrmaman man: `amaT Suva vnebani igi, romel vixilen, _ swored asea.
sigonje igi da mwuxarebaA Se-ve-emTxueviana kacTa, da _ yvelgan?
vervin gulpyrobil iqmnebis misgan, Tumca uSiS iyo?” _ yvelgan!8
hrques: `egreT ars ese, viTarca sTqu~.
hrqua yrmaman man: `ese yovelsa queyanasa esreT arsa?”
hrques: `he, esreT ars”.8
maSin Wabukma Tqva:
maSin Tqua yrmaman man: `arRara hamo ars cxorebaA _ imis Semdeg, rac Cemi TvaliT vixile da movismine,
sawuTroTaAA amaT Tana, romelni vixilen, da aravis aqus cxovreba aRar aris saamuri. veravin gadaurCeba
mSYdobaA sikudilisagan adre ginaTu neliad, da axlos ars sikvdils, adre Tu gvian yvela misi msxvrpli gaxdeba.
neladi igi adrisagan, da axlos ars dRe Semdgomad dRisa Tanac sikvdilamde cota droa, radgan swrafad cvlis
TYsa Sina, da mswrafl Seudgs Tuesa weliwadi da adre dRe dRes, Tve Tves misdevs da weliwadi weliwads. ase
warmaval arian weliwadni dalevnad cxorebasa kacisasa, rom, mainc male eweva kacs sikvdili, Tundac siberis
daRacaTu sazomsa da dasasrulsa cxorebisasa miiwios. asaksac miaRwios, _ ase fiqrobda ufliswuli. msgavsi
da warvida yrmaA igi. da ese iyo gulissityuaA misi, azrebi mieZala. ufro da ufro xSirad axsendeboda
zedaAszeda mouklebelad aqcevn sityuaTa amaT zepiriT da gamzrdelis sityvebi da xSiradve fiqrobda maTze.
gulsa Sina TYssa. da mieriTgan iwyo urvad da gulCaTxrobili gaxda, dadardianda. aRarafrad
gulissityuad, da arRarad Sehracxa saSuebeli amis uRirda amsofliuri siamovnebani. dRiTidRe emateboda
soflisaA. da ganumravldebodes urvani dRiTi-dRe. [d]a SfoTi da mwuxareba, magram mamis winaSe arafers
(ama)s yovelsa Tana esaTnoeboda mamasa TYssa; da raJams imCnevda, _ roca mas xvdeboda, uwindeburad ilxenda da
SeemTxYis, iwyis gancxromad da mxiarulebad, nuukue cnas mxiarulobda, Tavs aCvenebda, raTa mSobels misi
mamaman misman, raA-igi ars gulissityuaA misi da daayenos daRoneba ar SeeniSna da qalaqgareT gasvla ar aekrZala.
igi mieriTgan ganslvad qalaqiT. da raJams ixilis vinme xolo Tu brZnad moubars Sexvdeboda vinmes,
metyueli mecnierad, yurad-iRebn gulsmodgined sityuaTa gulmodgined ismenda mis yovel sityvas im imediT, iqneb
misTa, raATamca esma visganme WeSmariti raAme, romliTa gulis fiqrTa da wuxilTa ganmaqarvebeli sityvebi
ganuqarda mwuxarebaA gulisa misisaA. movisminoo.
da mouwoda dResa erTsa mzardulsa mas da hrqua mas: erT dResac ixmo iodasafma Tavisi gamzrdeli da
`aravin icia aqa kaci, romeli ara wessa zeda Cuensa hgies?~ hkiTxa:
_ xom ar geguleba iseTi kaci, Cvens rwmenas rom ar
misdevdes?
miugo gamzrdelma:

66 67
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo man hrqua mas: `iyvnes aqa kacni, romelni mogaK- _ Cvens qveyanaSi cxovrobdnen aseTi adamianebi. maT
senen Sen uwinares amissa, romelTa qristeane da RmrTis- Sesaxeb uwinac miTqvams SenTvis. maT sZuldaT es sofeli
msaxur saxel-edeboda, romelni eZulebodes sofelsa amas da misi siamovnebebic, da rogorc TviTon ambobdnen,
da saSuebelTa misTa da eZiebdes, viTar-igi ityodes, saukuno cxovrebas eZiebdnen. maTi sarwmunoeba ar hgavs
sufevasa saukunesa. da wesi maTi ara msgavs ars wes[s]a Cvensas, arc maTi saqmenia Cven saqmeTa msgavsi. magram
Cuensa, da arca saqmeni maTni – saqm[esa Cuensa]. aramed mefe mefe maT gadaemtera da Cveni qveynidan gaaZeva isini,
Seemtera da ganasxna queyaniT CueniT da mravalni maTganni bevric daxoca, aTasgvari tanjva moawia maTze, cecxlSi
mosrna pirad-piradiTa tanjviTa da cecxliTa, viTarca-igi dawva mravali, rogorc adrec miTqvams SenTvis. amJamad
gauwye Sen, da aw arRaravin vici maTgani queyanasa Cuensa~. erTi maTganic aRar meguleba Cvens qveyanaSi.
da viTarca warmouTxrna mzardulman man saqmeni maTni, da roca gamzrdelma qristianebis Sesaxeb mouTxro
aRiZra gonebaA mis yrmisaA maTTYs da swadoda xilvaA maTi. iodasafs, yrmas guliT mounda maTi gacnoba. im kacs
da iyo viTarca kaci, romeli eZieb[s] warwymedulsa daemsgavsa, romelic mTeli arsebiT cdilobs
rasame TYnier yovlisa Ronisa. da ganacxada siZulili dakargulis moZiebas. amieridan daufaravad
sawuTroAsaA da ZagebaA misi, viTarmed Seuracx ars gamoxatavda wuTisoflis siZulvils da gmobas, amqvey-
saSuebeli amis soflisaA winaSe mis[s]a. da sZagebda niuri siamovnebebis amaoebasa da ufasurebas, aZagebda
yovelTa gzaTa da moyuareTa misTa, vidremdis ganKda maT da yovel maT moyvaruls, ise rom, yvelam gaigo amis
hambavi misi yovelTa adgilTa, da romelTa esma, adidebdes Sesaxeb. xolo qristianebi am ambis gamo adidebdnen
RmerTsa samebiT cnobilsa da erTarsebiT didebulsa, RmerTs, samebiT cnobilsa da erTarsebiT didebuls,
romlisa hSuenis didebaA - mamasa da Zesa da wmidasa sulsa - romelsac WeSmaritad Svenis dideba _ mamas, Zesa da
aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde, amen9. wmida suls, aw da maradis da ukuniTi ukunisamde. amin.

*** ***

68 69
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

balavaris mosvla da ufliswulis


qristes sarwmunoebaze moqceva
9. esma visme kacsa RmrTismoyuaresa, romeli gan-
9. iodasafis ambavma sarnadibis qveyanamdec miaRwia.
Suenebul iyo wesiTa monazonTaATa da savse iyo igi suliTa
aq cxovrobda erTi metad RvTismoyvare da suliwmidis
wmidiTa da yovliTa sibrZniTa, romlisa saxeli balahvar,
niWiT dajildoebuli monazoni kaci, saxelad balavari,
queyanasa sarnadibisasa, euwya ZisaTYs mefisa, viTarmed
ganTqmuli sibrZniTa da gonierebiT. Turme manac Seityo
swadis da surviel ars Sjulsa iesu qristes RmrTisa
ufliswulis qristianTa sarwmunoebiT dainteresebis
Cuenisasa. da movida sameufod naviTa da ganiZarcua
Sesaxeb, naviT miadga samefo qalaq Solaits, beris
samoseli monazonTa wesisaA da Seimosa samoseli vaWarTaA.
samosi gaixada, vaWris tanisamosi gadaicva da amgvarad
da iwyo aRrevad [Tana] kacTa. da ganamravla mislvaA karad
gamowyobili Seeria xalxs. gansakuTrebiT samefo karze
mefisa, viTarca sxuani kacni, vidremdis Seiswavlna kacni da
siaruls mouxSira, iq myofTa Soris gaeria, dawv-
cna kacad-kacadisa maTisa sadguri winaSe mefisa da Zisa
rilebiT Seityo TiToeuli maTganis ufleba-mova-
misisa.
leobani mefisa da misi Zis winaSe.
da cna sadguri mzardulisaA mis winaSe Zisa mefisa. da
ufliswulis gamzrdelis adgilsamyofelic
daixuedra dResa erTsa sityYsyofad mis Tana idumal da
daadgina, erT dRes daimartoxela da uTxra:
hrqua: `me kaci var erTi u[c]xoA da SoriT mosrul var, da
_ me ucxo qveynidan var, SoriT mosuli. Tan metad
Cem Tana WurWeli ars didisa sasyidlisaA da damifaravs igi
Zvirad Rirebuli ganZi maqvs. adamianebs vumalav mas.
kacTagan, da vervisa gulpyrobil viqmen gamocxadebad
dRemde aravisTvis miTqvams es, Sen ki gimxel, radgan
TYnier Sensa, rameTu vesav sikeTesa Sensa da gonierebasa
imedi maqvs Seni keTilgonierebis, rom mierTguleb da
Sensa, raATa saTno-meyo da damifaro saqme misi visganve~.
arvisTan gaamJRavneb Cems saidumlos.
hrqua mas mzardulman man: `gulpyrobil iqmen Cemda,
_ SiSi nurafrisa geqneba, yvelanairad vecdebi Seni
rameTu me viRuawo nebaA Seni yovliTa ZaliTa Cem(i)Ta erT-
neba-survilis erTgulad Sesrulebas, da Tu Seni
gulebiT, da aravis gamoucxado igi, garnaTu visi Sen
Tanxmoba ar iqneba, aravis gavumxel saidumlos, _ Tqva
genebos~.
gamzrdelma.
hrqua mas balahvar: `WurWeli ese, romeli me maqus, um-
uTxra balavarma:
jobes ars wunwubasa wiTelsa, rameTu brmaTa aRuxilavs
_ Zvirfasi nivTi, romelic me maqvs, wiTel
TualTa da yruTa asmens da utyuTa atyuebs da keTroanTa
gogirdsac sjobia, radgan brmas Tvals uxels, yrus
ganswmeds, mkelobelTa avlinebs da uZlurTa ganaZlierebs
smenas ubrunebs da munjs ametyvelebs, keTrovans
da naklulevanTa ganamdidrebs da yovelsa sneulebasa

70 71
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hkurnebs, da mterTa zeda mZle-hyofs da eSmakTa aotebs ganwmeds da koWls ganmarTavs, uZlurni misiT
axl is ppiirovanTagan
axlis rovanTagan, da yovelsa sawadelsa gulisasa Zlierdebian da arasmqoneni mdidrdebian, yovelgvari
moatyuebs kacsa. senisagan kurnavs kacs, mterze amarjvebinebs da
hrqua mas mzardulman man: `araras vhxedav Sen Tana, kaco SepyrobilTagan eSmakebs gandevnis, kacis yvela
vinme, saxesa ugunurebisasa, garna sityuani Senni msgavs guliswadils asrulebs.
arian sityuaTa metnobisaTa gardareulad metyuelTasa, daeWvda gamzrdeli:
rameTu ityY rasame, romeli arasada masmies eseviTari, da _ marTalia, ugnuri kacis STabeWdilebas ar toveb,
ganmtyuvnebasa Sensa verve davideb gulsa Cemsa magram Seni naTqvami metismetad gazviadebuli mgonia,
sibrZnisaTYs, romelsa-ese vhxedav Sen Tana. aramed aw radgan rac Sengan movismine, msgavsi arasodes msmenia
miTxar, raA ars WurWeli ese, romelsa Sen ityY? miCuene me, kacTagan. Tumca arc eWvis Setana SemiZlia Sens
raATa vixilo! ukueTu jer-iyos sameufod, vauwyo misTYs naTqvamSi, radgan sibrZnesa da gonierebas vxedav SenSi.
Zesa mefisasa, rameTu ara jer-ars Cemda, Tumca uqe raAme mainc ra ganZia, romelic Tan gaqvs? miCvene, rom Cemi
ufroAs zomisa da Semdgomad xilvisa misisa ara egreT pova, TvaliT davinaxo. Tu mefeTa sakadrisi iqneba igi,
viTar-igi vauwye misTYs~. vauwyeb mis Sesaxeb ufliswuls, sxvagvarad ki, ver
hrqua mas balahvar brZenman: `Sen iTxov, raATa giCueno vikadreb, rom zomaze metad vuqo raime da Semdeg ki
igi, da WurWelsa mas vervin SemZlebel ars xilvad, sicrue aRmoCndes igi.
garnaTu vis Tana-me orni saqmeni iyvnen: sifrTxile uTxra mas brZenma:
TualTaA da siwmide codvaTagan, xolo ukueTu ixilos igi _ Sen mTxov im nivTis Cvenebas, romlis danaxva aravis
mrumedmxedvelman da codvaTa zeda dadgromilman, miuRos ZaluZs jansaRi TvalTaxedvisa da ucodveli cxovrebis
naTeli TualTaA da ganuryunas sacnobeli gonebisaA. da me gareSe, radgan Tu mruded mxedveli da codvebSi myofi
kaci var mkurnali da vhxedav mrumedmxedvelobasa Sensa da Sexedavs mas, Tvalis Cinsa da cnobierebas dakargavs. me
meSinis, nuukue sibrwyinvaleman misman mistacos naTeli mkurnali var, vxedav, rom TvalTaxedva daqveiTebuli
TualTa SenTa, aramed masmies Zisa mefisa rCulierad qcevaA gaqvs, amitom meSinia, misma brwyinvalebam Tvali ar
da siwmidiT cxorebaA yovelTagan saqmeTa ukeTurTa, da, mas mogWras da saerTod ar dakargo mxedveloba. mefis
Tana, yrmaRa ars da maxYl TualiTa, da me vesav RmerTsa, Svilis Sesaxeb ki msmenia, rom wmidad da ubiwod
raATa SemZlebel iyos WurWlisa mis xilvad~. cxovrobs, borot saqmeebs ganSorebulia, amasTan, jer
hrqua mas mzardulman man: `gulisKma-miyofian yovelni norCia, mzerac maxvili aqvs, da me vesav RmerTs, rom is
sityuani Senni da me kaci var ganfrdili codvaTa Sina da SeZlebs Cemi ganZis danaxvas.
_ mivxvdi Sens naTqvams, _ uTxra gamzrdelma. me
marTla codvili kaci var, amitom aRar msurs Seni

72 73
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

arRara mnebavs xilvad WurWeli igi, da amas Tana ityY, nivTis danaxva. Tanac Senve Tqvi, rom Tvalic ar miWris
viTarmed ara maxYlad mxedvel var da ara mnebavs da arc Semcdarxar.
sawuTrosa zeda xilvaA misi, da me vhgone[b], WeSmaritsa uTxra balavarma:
ityY da ara styuvi~. _ simarTles geubnebi da mende, nu geSinia, mefis Zes
hrqua mas balahvar: `WeSmaritsa getyY, grwmenin Cemi da gaumxilo es yvelaferi, radgan swored misi sakadrisia
nu geSinin mefisa Zisa Txrobad, rameTu igi Rirs-ve ara es- es nivTi. amasTan, Seni mxriv, dasanani ugunureba iqneba
eviTari WurWeli dafarvad misgan sadgureobasa zeda Sensa amgvari ganZis ufliswulisagan dafarva, radgan Tu
winaSe missa, da ukueTu miawio ese misa, Seimato pativsa da
Seimato yvelafers gaumxel, garSemomyofTa Soris yvelaze met
didebasa winaSe missa umetes yovelTa moyuasTa SenTa~. pativsa da didebas miiReb misgan.
maSin Sevida mzarduli igi winaSe mefisa Zisa da uTxra maSin ufliswulTan Sevida gamzrdeli da yvela-
mas yoveli, romeli esma balahvarisgan brZnisa. xolo sulsa feri uambo, rac balavar brZenisgan moismina. uflis-
amis yrmisasa swadoda xilvaA kacisaA, raATa esmes nu raA wulis suli iseTi kacis naxvas iyo mowyurebuli,
visganme sityuaA sargebelisaA. da viTarca esmnes sityuani visganac sasargeblo saubars moismenda da rogorc ki
mzardulisani, da viTar igi sakYrvelsa rasame uTxrobda gamzrdelisagan sakvirveli da ucnauri ram Seityo
WurWlisa misTYs, ig rZna viTarmca suliTa da hgonebda,
igrZna raRac Zvirfasi nivTis Sesaxeb, suliT igrZno, rom
viTarmed poos sawadeli misi balahvaris Tana. maSin brZana balavaris saxiT swored sasurvel kacs unda Sexvedro-
SemoyvanebaA misi da WurWlisaA mis Tana farulad. da. amitom brZana masTan stumris saidumlod SeSveba mis
saganZurTan erTad.

10. da Seiyvana balahvar da aqunda Tana moTxe mcire da 10. gamzrdelma ufliswulTan Seiyvana stumari,
aCuenebda miT, viTarmca Tuali raAme edva mas Sina. romelsac mis dasanaxad patara yuTi mihqonda Tan,
viTarca dadga igi winaSe Zisa mefisa, misca mas TiTqos raime Zvirfasi nivTi edo masSi.
mSYdobaA da iwyo locvad misTYs, viTarca-igi jer-ars stumarma mSvidoba usurva ufliswuls da daloca
winaSe mefeTa. da egreve saxed pativ-uyo Zeman mefisaman, da igi, rogorc mefeTa winaSe iyo es miRebuli.
moikiTxa igi sixaruliT da ubrZana mzardulsa, raATa ufliswulmac Rirseuli pativi miago stumars.
adgil-sces da ganvides maTgan. da viTarca ganvida igi, sixaruliT moikiTxa ucnobi, Semdeg ki gamzrdels maTi
ubrZana balahvars dajdomaA da hrqua: `miCuene WurWeli martod datoveba ubrZana.
igi, romel mogiRebies~. rogorc ki gamzrdeli gavida, ufliswulma bala-
vars dajdoma SesTavaza da uTxra:
_ maCvene, ra ganZi gaqvs Tan.

74 75
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo balahvar da hrqua: `ara jer-ars Cemda, Tumca balavarma ki miugo:


udbad raAme SegamTxYe da WurWeli ese egre(T) ars, _ ar mepatieba, Cemi daudevrobiT rom raime
[viTarca]-igi gauwya mzardulman Senman, da vervin SegamTxvio, ufliswulo, ganZi ki swored iseTia,
SemZlebel ars xilvad misa, garna wmidaA da ubiwoA, romeli rogorc gamzrdelma gauwya, _ mas veravin dainaxavs, Tu
srul ars gonebiTa, xolo ixilos Tu igi uZlurman wmida da ubiwo ar aris da gonebiT srulyofili. xolo
gonebiTa, igica moakldes da saxedvelnica. xolo mnebavs Tu gonaebasusti Sexedavs mas, gonebasac dakargavs da
gamocdaA Seni sityYTa da sityYsyofaA Sen Tana, da ukueTu TvalisCinic waerTmeva. amitom msurs gamogcado
SemZlebelad gixilo xilvasa miss[a], giCueno igi, rameTu sityviT da gagesaubro, da Tu davrwmundebi, rom
SenTYs momiRebies da ara sxYsa visTYsme, da me vesav SesZleb mis danaxvas, gaCveneb, radgan swored SenTvis
RmerTsa, viTarmed miwuTomil xar sazomsa xilvisa misisasa, maqvs is motanili. da me vimedovneb, rom ZalgiZs misi
da miswuTeca, Tu ufalsa undes. rameTu gixile, Zeo me- danaxva da SeZleb kidec, Tu ufali inebebs, radgan Senve
fisao, da momiTuale da wina-miyav pativi Seuswavlelad, damrTe neba Segxvedrodi da imgvari pativiT mimiRe,
viTarca igi pativ-sci didebulTa palatisa SenisaTa~. rogorsac samefo karis didebulebs miageb.
miugo iodasaf, Zeman mefisaman: `amisTYs, rameTu friad amaze mefis Svilma miugo:
maqus sasoebaA sargebelisaTYs Sen [mier] da moRebad _ es imitom, rom mec vimedovneb, sargebels vnaxav
sawadeli sulisa CemisaA Sengan~. SenSi da vpoveb imas, rac Cems suls swyuria.

11. hrqua mas balahvar: `daRacaTu hyav ese, arave 11. uTxra balavarma:
sakYrvel ars, rameTu yofil ars mefe vinme morwmune, _ Tumca ki amgvarad moiqeci, magram sakvirveli da
romeli iyo saxier da meZiebel simarTlisa. da viTar igi ucnauri amaSi araferia. radgan yofila erTi morwmune
vidoda dResa erTsa simravliTa erisaATa, ixilna vinme mefe, keTili da simarTlis mZebneli. erTxel msaxurebis
kacni orni undoATa samosliTa, romeli SeZerwul iyo TanxlebiT midioda Turme da dainaxa ZonZebiTa da
sanagviT povniliTa. da siyYTle pirTa maTTaA auwyebda nafleTebiT uxeirod Semosili ori kaci. pirisaxis
siglaxakesa maTsa da Wirveulobasa. xolo mefeman icodna siyviTle maT siRaribeze da avamyofobaze miuTiTebda.
igini, da viTarca ixilna igini, mswrafl Camovarda winaSe mefes maT Sesaxeb smenoda da roca dainaxa, icno isini,
maTsa da moexYa qedTa maTTa da pativ-sca didiTa pativiTa. saswrafod cxenidan Camoxta, mxarze eambora maT da
da raJams ixiles ese moyuasTa misTa, ganrisxnes gonebaTa didi pativiT moikiTxa. Tanmxlebma pirebma gonebaSi
Sina maTTa saqmisa misTYs, romeli yo mefeman, da siCqured dagmes mefis saqcieli, siregvened CaTvales maTTvis
Sehracxes saqme igi misgan, rameTu eseviTari CueulebaA gaugebari moqmedeba, radgan amgvari Cveuleba ucxo iyo
[a]ra aqunda mefeTa maTTa. da ver ikadres mxilebaA mefisaA, mefeTaTvis. aSkarad ver Sehkadres mxileba mbrZanebels,

76 77
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da mivides Zmisa misisa, romeli kadnier iyo winaSe missa da magram mis Zmas ki, romelsac hqonda mefis winaSe
uTxres, raA-igi yo mefeman da hrques, raATa amcnos mefesa kadniereba, daufaravad uambes yvelaferi da mas sTxo-
eseviTarisaTYs arRara yofad. da mivida mefisa ZmaA igi ves, gaefrTxilebina mefe, amgvarad aRar moqceuliyo.
misi da uTxra, raA-igi hrques mas. da viTarca daasrulna mivida Zma mefesTan da moaxsena rac mas uTxres.
sityuani misni, misca pasuxi mefeman, romeli ver cna, Tu laparaki rom daasrula, pasuxi gasca mas mefem, magram
miiTuala mefeman sityuaA igi misi, anu ganurisxna mas. ver mixvda Zma, yurad iRo mbrZanebelma misi sityvebi, Tu
xolo iyo CueulebaA sameufoAsaA mis esreT, raJams ganrisxda masze.
ganrisxnis vis zedame mefe da unebn moklvaA misi, warav- im samefoSi aseTi Cveuleba hqondaT: Tu vinmeze gan-
linis qadagi, romelsa erqua qadagi sikudilisaA, da Kma- risxdeboda mefe da mis sikvdiliT dasjas ganizraxavda,
yvis karTa zeda mis risxveulisaTa da dascis sayYrsa, da Tavis macnes, romelsac `sikvdilis macne” Searqva
raJams esmis saxlisa-ufalsa, cnis WeSmaritad, rameTu xalxma, gagzavnida darisxebulis karze. sayviris xma
mosikudid ars mswrafl da yovelman erman cn(i)s. saxlis ufross auwyebda, rom sasikvdilo ganaCeni iyo
da Semdgomad mciredTa dReTa ubrZana mefeman qadagsa mefisgan masze gamotanili. mTeli qalaqi igebda amis
sikudilisasa, raATa warvides da Kma-yos karTa zeda Zmisa Sesaxeb.
misisaTa. da warvida qadagi igi, da Kma-yo da dasca sayYrsa da ai, ramdenime dRis Semdeg `sikvdilis macnes~
sikudilisasa karTa Tana misTa. da viTarca esma KmaA igi ubrZana mefem misi Zmis karze daeyvirebina sayviri.
Zmasa mefisasa, sasowarkueTil iqmna cxorebisagan da yo an- macnem mefis brZaneba Seasrula da sasikvdilo ganaCeni
derZi, da iwyes tirilad da tyebad saxleulTa misTa. xolo auwya Zmas. sayviris xma rom gaigo, sasowarkveTilebas
man Seimosa sagragneli TYsi, da warvides igi da coli misi mieca ojaxis ufrosi. sikvdilis siaxlove igrZno da
da Svilni misni karad mefisa sasowarkueTilni tiriliTa da anderZi daibara. Tav-pirSi cemiTa da godebiT
godebiTa mravliTa, da isxmides nacarsa pirTa maTTa. mosTqvamdnen ojaxis wevrebi. ZaZiT Seimosa Zma da col-
maSin brZana mefeman SeyvanebaA maTi winaSe missa. xolo Svilianad mefisken gaemarTa, umates tirilsa da vaebas,
igi tiroda da evedreboda mas. da hrqua mas mefeman: `N Tavze nacars iyridnen.
ubadruko da undoo cnob(iTa), viTar esre SeZrwunebul mefem maTi TavisTan SeSveba brZana. Zma tiroda da
xar qadagisagan Zmisa Senisa [...] niSani sikudilisaA karTa Sewyalebas iTxovda. maSin miubrunda mas mefe da uTxra:
zeda SenTa da Sen uwyi, viTarmed ZmaA Seni da qadagi misi _ hoi, ubadruko da gonebadabnelebulo! Tu Sen ase
dabadebulni arian RmrTisa maRlisani, romelni ver Sem- SegZra Seni Zmis macnem da misma sikvdilis mauwyebelma
Zlebel arian warmatebad nebisa maTisa da verca sayvirma, roca ici, rom Seni Zmaca da misi macnec maRali
garemiqcevad mowevnulsa maT zeda. da Sen uwyi, viTarmed RmerTis Seqmnilebi arian da misi nebis gareSe verafers
Seucodebel xar winaSe Zmisa Senisa, romliTamca Tanamdeb gavneben, radgan RvTis neba warmarTavs yvelafers, Tan
iyav sikudilsa. maSin viTar gangikYrda gardaslvaA Cemi da isic ici, rom ucodveli xar Zmis winaSe da araferi

78 79
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

TayuaniscemaA winaSe maTsa, romelni-igi qadagni arian dagiSavebia iseTi, sikvdils rom imsaxurebde, da mainc
uflisa RmrTisa da macxovrisa Cuenisa iesu qristesni, SeSfoTdi, maS, ratomRa gakvirvebs Cemi qceva, cxenidan
romelni momaKseneben SemTxuevasa missa da mauwyeben Camoxtoma da maT winaSe qedis modreka, romlebic
sityuasa saxarebisa misisasa. da mas Tana uwyni mravalni Se- uflisa da macxovris ieso qristes macneebi arian da
codebani Cemni, N Senda da romelTa Segimk[...me] ese, romlebic ufalTan Sexvedrisa da misi saxarebis Sesaxeb
romeli m...me da aw m[iT]a euwyos ugunurebaA maTi, mauwyeben?! Tanac me, Sengan gansxvavebiT, danaSaulic
(viTarca-ese) Sen geuwya~. da Seundo mefeman Zmasa TYssa, bevri maqvs, ase rom, Wkuis saswavlebeli iyos es
da friad sargebel eyo mxilebaA misi. SenTvisac da maTTvisac, raTa isinic mixvdnen TavianT
ugunurebas, rogorc Sen mixvdi dRes.
mefem yvelaferi apatia Zmas da misTvisac metad
sasargeblo aRmoCnda amgvari mxileba.

12. maSin ubrZana oTxTa kidobanTa SeqmnaA, da orni maT- 12. Semdeg mefem oTxi kidobnis Sekvra brZana. ori
ganni – SeZerwulni oqroATa da vecxliTa da anTrakiTa da maTgani oqro-vercxliTa da Zvirfasi TvlebiT unda
TualiTa patiosniTa. da ubrZana STadebad Zualebi yofiliyo mooWvili, SigniT ki unda CaewyoT
mkudarTaA da yoveli arawmidaA simyrale, romeli uSuer micvalebulTa Zvlebi, yovelgvari simyrale da
ars winaSe kacTa. da dahkrZalna igini klitiTa oqroAsaATa. uwmidureba, yvelaferi, rac saZagelia kacTa winaSe,
da merme ubrZana orTa maT kidobanTa sxuaTa SegozaA xolo garedan oqros saketiT SeekraT. ori kidobnis ki
fisiTa da navTiTa. da aRavsna igini Sinagan anTrakiTa da garedan fisiTa da navTiT Segozva brZana, maTSi
TualiTa patiosniTa da yovliTa surnelebiTa, romliTa Zvirfasi da patiosani Tvlebi unda CaewyoT, yovelive
aRiZrvis gulisTqumaA kacTaA. da da(hkr)Zalna sabl[i]Ta is, rac kacis guls axarebs. xolo saketis nacvlad
(romli)Tame ZueliTa. da merme ubrZana SemoyvanebaA TokebiT SeekraT. Semdeg mefem imaTi moyvana brZana,
mo(yuasTa) maT misTaA, romelTa ganukYrda pativiscemaA romlebmac daZonZilsamosiani wmida berebis
mefisaA glaxakTa maT mimarT wmidaTa. da viTar dasxdes pativiscemisaTvis ganikiTxes igi. roca mefis winaSe
winaSe missa, brZana SemoRebaA orTa maT kidobanTaA mogrovda yvela, xelmwifis brZanebiT Semoitanes ori
oqroganrCulvilTaA da sxuaTaAca maT. da iwyo kiTxvad, oqroTi gawyobili da ori sxva kidobani. mefem maTi
raATa fas-yvnen igini. Sefaseba sTxova qveSevrdomebs.
xolo maT hrques orTa maT kidobanTaTYs oqrogan- oqro-vercxliT moWedili kidobnebis Sesaxeb
rCulvilTaA: `ver SemZlebel ars gonebaA Cueni miwuTomad hkadres mefes: _ Cveni goneba ver Seswvdeba maT namdvil
sazomsa maTsa, rameTu Rirs arian STasadebelad yovlisa pa- Rirebulebas, fasdaudebelni arian isini. am kidobnebSi

80 81
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

tiosnisa WurWlisa, xolo orni ese navTiTa Segozilni yvelaze Zvirfasi ganZi unda iqnas Senaxuli. xolo
uSuer arian gonebaTa Sina CuenTa undoAsaca fasisa~. gakupruli kidobnebi imdenad uSno da uvargisia, rom,
maSin hrqua mefeman: `uwyi, rameTu esTen ars vfiqrobT, aranairi Rirebuleba maT ar gaaCniaT, _
gamocdilebaA Tqueni da SetyuebaA, – gareSiTa kacisaATa daasrules qveSevrdomebma.
(hxe)davT~. maSin miugo maT mefem:
maSin brZana orTa maT kidobanTa oqroSeZerwulTa _ swored amgvaria Tqveni gamocdilebaca da gone-
ganxumaA. da ganhkrTes yovelni uSuerebisa misgan, romeli bamixvedrilobac, garegnobis mixedviT afasebT kacsac.
maT Sina idva, da saynoselnica maTni aRavsna simyraleman da brZana oqro-vercxliT mooWvili kidobnebis
maTman. da hrqua mefeman: `ese saxe ars yovelTa, romelni gaxsna. yvela SeaZrwuna im sibilwem da uwmidurebam, rac
imkvebian samosliTa da oqroATa, da Sinagani maTi savse ars kidobnebSi ixiles. iqidan amovardnilma saZagelma
ugunurebiTa, mwuxarebiTa da tyuviliTa, sibilwiTa da simyralem ki sunTqva Seukra maT.
yovliTa arawmidebiTa, romelni umyrales arian amis sof- ganumarta maT mefem:
lisa, romel gecemian~. da merme brZana ganxumaA orTa maT _ es imaTi saxea, romlebic samosliTa da oqro-
kidobanTaA monafTulTaA, da ganaTlda saxli igi brwyinva- vercxliT garegnulad imkoben Tavs, Signidan ki savse
lebiTa miT TualebisaATa. da aRivsnes yovelni igi sur- arian umecrebiT, ugunurebiTa da sicruiT, sibilwiTa
nelebiTa miT gulissaTqumeliTa. da hrqua mefeman: `ese saxe da yvela im uwmidurebiT, rac amqveyniur saZaglobaze,
ars kacTa maT wmidaTaA, romelTa Tquen gangikYrda romlis sunic axla gcemT, ufro umyralesia.
pativiscemaA Cemi maTda mimarT, odes ixileT siZuele Semdeg Sekupruli kidobnebis gaxsna brZana mefem.
samoselisa maTisaA gareSiTa TualiTa. xolo me S(ina)gansa darbazi gaanaTa maTgan amomavalma naTelma, Zvirfasma
maTsa vhxedevd gonebiTa CemiTa~. Tvlebma irgvliv yvelaferi gaabrwyina, kidobnidan
maSin Tques kacTa maT, viTarmed: `friad sargebel amovardnilma surnelebam ki yvela daatyveva.
gueyo saxe ese da aw uwyiT, viTarmed WeSmariti hqmen~. maSin Tqva mefem:
_ es im kacTa saxea, romlebic siwmidiT cxovroben da
romelTa mimarTac Cemma pativiscemam Tqven agrerigad
SegaSfoTaT, radgan Tqven garegani, xorcieli TvaliT
dainaxeT maTi upatio da daZonZili tanisamosi, gareg-
nobiT SeafaseT isini, me ki Sinagans, maT dafarul
saunjes vxedav.
aRiares qveSevrdomebma, rom friad sasargeblo iyo
maTTvis es magaliTi da darwmundnen, rom sworad moiqca
im dRes mefe.

82 83
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da Tqua balahvar: `ese saxe ars Seni, Zeo mefisao, balavarma Tqva:
romeli pativ-mec mxiarulebisa sasoebisaTYs, romelsa _ ufliswulo, Seni qcevac im mefis qcevas hgavs, Senc
hgoneb Cem Tana~. im sixarulis imediT momage pativi, romelsac Cemgan
moeli, _ daasrula saubari balavarma.

13. maSin aRdga Ze igi mefisaA inaKiT-jdomisagan da 13. ufliswuli wamodga da gaifiqra: “es yvelaferi
Tqua gulsa Sina TYssa: `hgavs Tu, ese ars sawadeli sulisa swored imas hgavs, rasac Cemi suli eZebs”; Semdeg
CemisaA, romelsa veZiebd~. balavarisaken mibrunda da uTxra:
da mieqca balahvars da hrqua: `friad keTil ars sityuaA _ metad madliania Seni sityvebi da cxadad Cans maTi
Seni da cxad ars WeSmaritebaA misi. me vhgoneb Tu, ese ars WeSmaritebac. vfiqrob, swored es unda iyos is Zvirfasi
WurWeli Seni, romel[sa] hfarav, rameTu ganamtkicebs saunje, rasac Sen farav, radgan guls ganamtkicebs,
gulsa da gananaTlebs TualTa da ganaZlierebs gonebasa. aw TvalTaxedvas hmatebs da gonebasac gananaTlebs igi. da
ukueTu esreT ars, viTar vhgoneb, miTxar, da ukueTu sxuaA Tu marTlac isea, rogorc me vfiqrob, miTxari, magram Tu
raAme gaqus gareSe amisa, romeli mesmis, kma ars sityuaA mis garda, rasac Sengan vismen, sxva ram kidev gaqvs,
Seni nacvalad missa, rameTu friad gananaTle gonebaA Cemi maCvene TviT igi, radgan Senma sityvebma sakmaod gaminaTa
sityYTa SeniTa da aRmZarcue saburveli mwuxarebisaA goneba da mwuxarebac ganaSora Cems suls. maCvene me
gulisagan Cem[i]sa. aw mec me saxe keTilisaA~. sikeTis nimuSi.
da Tqua balahvar: `gamovida mTesvari vinme da gamoiRo uTxra balavarma:
Tesli keTili da iwyo Tesvad. da romelime davarda gz- _ gamovida mTesveli keTili Teslis dasaTesad.
iskidesa da munTquesve aRitaces mfrinvelTa. da romelime Tesvisas zogi marcvali gzis piras davarda. mofrindnen
davarda kldesa zeda, romelsa zeda iyo miwaA da notie frinvelebi da akenkes. zogi kldeze dacvivda, sadac
mcired, da aRmoscenda, da viTar miiwines Zirni misni miwa bevri ar iyo; aRmocenda da maleve gaxma, radgan
siKmelesa kldisasa, ganKma. da romelime STavarda ekalTa Rrmad ver gaidga fesvi kldeze. zogi ekal-bardebSi
Sina, da viTar aRmoscenda, SeaSTves igi ekalTa da Cavarda; gaizarda ekali da moaSTo isini. xolo is
moakudines. xolo romeli davarda queyanasa keTilsa da marcvlebi, romlebic nayofier niadagSi Cacvivda,
wmidasa vnebaTagan, daRacaTu mcired iyo, aRmoscenda da Tumca ki mcire iyo, magram aRmocenda da mravali nayofi
mr(ava)li nayofi gamoiRo. gamoiRo. (mT. 13:3; mk. 4:3; l. 8:5).
aw mTesvari igi mimcemeli ars sibrZnisaA, qriste mTesveli, wyaro sibrZnis, ufali ieso qristea.
RmerTi Cueni, xolo Tesli igi keTili, sityuani wmidisa Tesli keTili _ RvTis piridan gamomavali WeSmaritebis
pirisa misisani WeSmaritni, da romeli davarda gziskidesa sityva. gzis piras naTesi, romlebic frinvelebma

84 85
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da mfrinvelTa waritaces, ese igi ars, romeli esmis yursa akenkes, niSnavs yvela imaT, visac esmis sityva, magram
da TanawarhKdis gulsa. da romeli-igi davarda notiasa da gonebiT ar Caswvdeba mas da boroti mostacebs gulSi
aRmoscenda da ganKma siKmeliTa kldisaATa, igi ars, romeli CaTesils; kldovanze daTesili, sadac miwa bevri ar iyo
esmis kacsa da ehamis, da cnis WeSmaritebaA misi wuTJam da da aRmocenda da gaxma, is aris, vinc sityvas moismens da
merme ara daamtkicis gonebaA misi mas zeda. xolo romeli- maSinve aitacebs mas sixaruliT, magram sityva Rrmad
igi aRmoscenda, nayofi gamoaqunda da merme ekalTa ver idgams fesvs mis gulSi; is, romelic aRmocenda da
SeaSTves, ese igi ars, romeli Seiwynaris kac[man], da odes nayofic unda hqonoda, magram ekalma moaSTo, im kacze
saqmiT aRasrulebn Sewynarebulsa mas, daan(Tqis) da mianiSnebs, vinc sityvas ismens, magram wuTisoflis
SeaSTvis igi gulisTqumaman. xolo romeli-igi aRmoscenda sazrunavi da gulisTqmebi aSToben sityvas da igic
da nayofi gamoiRo mravali, igi ars, romeli moisTulo[s] [s] unayofo xdeba; xolo is, romelic aRmocenda da mravali
Tualman da Seikribos gulman da warimarTos gonebaman, da nayofi gamoiRo, is kacia, romelmac dainaxa TvaliT,
daamKunes gulisTqumani da ganiwmidos guli vnebaTagan~. miiRo guliT da Caswvda gonebiT, daTrguna
hrqua mas Zeman mefisaman: `me vesav qristesa, raATa gulisTqmebi da ganiSora vnebebi.
romeli dasTeso Cem Tana, aRmoscendes da mravali nayofi uTxra mas ufliswulma:
gamoiRos. aw mec me saxe sawuTroAsaA da viTar acTunebs _ maqvs RvTis imedi, rom rasac CemSi CaTesav,
moyuareTa misTa~. aRmocendeba da mraval nayofs gamoiRebs. axla ki
wuTisoflis saxe maCvene da miTxari, rogor acdunebs
mis moyvarulebs?

14. hrqua mas balahvar: `msgavs ars sawuTroA ese da yo- 14. miugo balavarma:
velni moyuareni misni kacsa, romelsa sdevda piloA amrize- _ wuTisofeli da yvela misi moyvaruli hgavs kacs,
buli da miawyudia jurRmulsa saSinelsa. da STavrdomasa romelsac gamZvinvarebuli spilo gamoekida da saSineli
mas missa ma[s] Sina povna orni rtoni aRmocenebulni mas ufskrulis piras miimwyvdia igi. kaci ufskrulSi
zeda, da moekida da pova raAme, romels[a] zeda daidgna Cavardnisas or tots gamoedo. es totebi ufskruls
ferKni TYsni. da viTar (mi)hxedna, ixilna orni Taguni: gadahyurebda. moeWida maT da fexic moimagra. mimoixeda
erTi TeTri da erTi Savi, romelni daucxromelad SWrides da ori Tagvi dainaxa, erTi TeTri da erTi Savi. isini
ZirTa maT xeTasa. da STahxed(na jur)Rmulsa mas Sina da daucxromlad Rrnidnen im xis fesvebs, romelzec Tavad
ixila veSapi, romelsa aRemtkmo piri da eguleboda ekida. Caixeda ufskrulSi da pirdaRebuli urCxuli
STanTqmaA misi. xolo romelsa-igi zeda ferKni edgnes, SeniSna. urCxuli mis Cavardnas eloda da Casaylapad
oTxni Tavni iyvnes aspitisani gamosrulni KureliT. da gamzadebuliyo. xolo im rtoebis xvrelebidan, romleb-

86 87
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

aRixuna Tualni TYsni da ixila rtoTa maT zeda mciredi zec fexi edga, oTx aspits gamoeyo Tavi. Semdeg totebs
raAme Tafli da iwyo Wamad. da Seaqcia gemovnebaman da Seavlo Tvali. mciredi Tafli SeniSna da mas Seeqca.
sitkboebaman misman da ara gulisKma-yo ganzraxvad moixibla misi gemoTi da gaitaca misma sitkboebam.
gansacdelTa maTTYs, romelTaA ara uwyis, odes ukbinon, daiviwya gansacdeli, romelic aspitTa kbeniT moeloda,
arca rtoTa maTTYs, romelTa mokidebul ars. da hxedavs arc rtoTa gadatydoma awuxebda. Tagvebi ki
SeWrasa ZirTa misTasa TaguTa maTgan da ufroAsRa veSapisa SeuCerebliv xravdnen xis Zirebs. pirdaRebuli veSapic
misTYs, da arca ganizraxa, romelsa (hxe)da(vs) gadaaviwyda, mouTmenlad rom eloda mis Caylapvas.
ganmzadebulsa STanTqmad misa. misi azri esaa: spilo sikvdilis saxea, romelic
aw piloA igi saxe ars sikudilisaA, romeli (sdevnis ZeTa yovel adamians sdevs. jurRmuli anu ufskruli
a)damisTa, da jurRmuli ars sofeli ese, savse yovliTa borotebiTa da uamravi gansacdeliT aRsavse wuTiso-
borotiTa da sabrKiTa mavnebeliTa, xolo orni igi rtoni felia. ori toti adamianis sasicocxlo dReebia, TeTri
arian dReni kacisani da orni igi Taguni – erTi TeTri da da Savi Tagvi _ dRe da Rame, romlebic SeuCerebliv da
erTi Savi – arian Rame da dRe, daucxromelni maT zeda, swrafad leven kacis cxovrebas, oTxi aspiti is oTxi
romelni mswrafl dahleven cxorebasa kacisasa. da oTxni nivTierebaa, romliTac kacis sxeulia Senawevrebuli, da
igi aspitni msgavs arian oTxTa maT nivTTa, romelTa zeda erTma maTganmac rom Semoutios, sicocxlec dasrulde-
aRgebul ars guami kacisaA, da odesca erTi maTgani ba. veSapi ki, pirdaRebuli rom moelis kacis Caylapvas,
aRiZras
aRiZras, warvals sicocxle. xolo veSapi igi, romelsa jojoxeTis saxea, raSic wuTisiflis moyvarulni
aReRo piri da eguleboda STanTqmaA misi, saxe ars Cacvivdebian sikvdilis Semdgom, xolo mciredi Tafli,
jojoxeTisaA, romelsa Sevlenan an moyuareni amis soflisani amsofliuri wuTieri siamovnebebia, riTac Seiqcevs da
Semdgomad sikudilisa. da mciredi igi Tafli wuT [e]se Seiryuebs xolme es sofeli kacs da acdunebs-xolme
saSuebeli ars amis soflisaA, romliTa Seityue(bs) SecTo- xrwnadi sitkboebiT.
milTa mcirediTa miT sitkboebiTa g(an)xrw(n)a(di)T(a).

15. da Tqua Zeman mefisaman, rameTu: `msgavsebaA ese 15. uTxra iodasafma:
WeSmarit ars da saxe ese sakYrvel, da aha esera _ WeSmaritia amgvari Sedareba da gasaocaria aseTi
ganacxovele suli Cemi sit(yYTa Seni)Ta. aw mec-Ra saxe msgavseba. Cemi suli gaacocxla Senma sityvebma. axla
s(ofl)isa amisTYs amaoAsa da moyuareTa misTa, rameTu wuTisoflis amaoebasa da mis moyvarulTa Sesaxeb miambe
SescTes siyuarulsa missa da Seuracx-yves umjobesi rame, rogor cdundebian soflis siyvaruliT da rogor
cxorebaA~. uaryofen ukeTes cxovrebas.
miugo balavarma:

88 89
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `saxe ars soflisaA da moyuareTa misTaA, _ wuTisofeli da misi moyvarulni emsgavsebian maT,
romelni trfial-iqmnes ekalTa maT TaflcxebulTa da romlebic Taflwasmul ekalnars etrfian da
Seuracx-yvnes yuavilni igi sulnelni mas Sina, romel ars keTilsurnelovan yvavilebs ki Seuracxyofen. es hgavs
mterobaA amis soflisaA, msgavs ars kacsa visme, romelsa
kacs, romelsac sami megobari hyavda. erTi maTgani
esxnes samni megobarni. erTi igi usayuareles iyo misa
gansakuTrebulad uyvarda,10 meorec uyvarda, magram
ufroAs yovelTasa10 da meore igi megobari uyuarda-ve,
SedarebiT naklebad, xolo mesames arafrad agdebda. ase
xolo mesame igi megobari Seuracx iyo mis winaSe. da
SemdgomTa dReTa moiwivnes misa Surtani11 mefisani da rom, Seuracxyofili iyo mesame misgan. erT dResac mefis
wariyvandes gansakiTxavad. risxva daatyda kacs Tavs, _ unda gaesamarTlebinaT.
da mivida sayuarelisa mis megobrisa da hrqua: “Sen uwyi, mivida kaci usayvarles megobarTan da uTxra: Sen
sayuarelo Cemo, viTar miyuar. aw esera warmiyvan[eb]en ici, Zvirfaso, rogor miyvarxar, axla miWirs, unda
gansakiTxavad, Semewie Wirsa Cemsa”. miugo man da hrqua: “ara gamasamarTlon, Semewie gasaWirSi da damexmare.
var me aw megobar Senda da arca gici Sen, me sxuani misxenan miugo usayvarlesma megobarma:
megobarni, romelTa Tana viSuebde, aramed mogcne orni _ me ukve aRara var Seni megobari. arc ki gicnob, ukve
samoselni da igica arave gergnen”.
sxva megobrebi myavs. maTTan erTad vimxiaruleb. Tumca,
da mivida meorisa mis megobrisa da hrqua: aw vcna
siyuaruli Cemi Senda mimarT, romel maqunda. aw esera mogcem or Sesamosels, magram veWvob, rom raimeSi
warvhyav me gansakiTxavad da Semewie Wirsa Cemsa. miugo man: gamogadges.
ara mcals dRes Senda, rameTu kma ars Cemda Wiri Tavisa mivida kaci meore megobarTan da uTxra:
CemisaA. warved gzasa Sensa, amieriTgan arRara var megobari _ gaixsene Cveni Zveli siyvaruli. ai, me wamiyvanen da
Seni, aramed mcired gza-gyve da merme miviqce zrunvad gamasamarTleben, Semewie gasaWirSi.
Tavisa Cemisa. miugo megobarma:
da warvida mesamisa megobrisa, romelsa-igi sZulobda _ dRes SenTvis ar mcalia, Cemi gasaWiric meyofa.
da [si]rcxYleul-[iyo] da etyoda mas: ara mqonan bageni wadi Sens gzaze, amieridan aRar var Seni megobari,
vedrebad Senda, aramed Wirisagan didisa movivlti Senda,
Tumca cotaze gagacileb, magram maleve ukan unda
(aw) r[...aAa] malxinebeli Cemi Sen Tana. miugo man
mxiarulebiT da hrqua: me var megobari Seni, romelman davi- davbrunde, rom Tavs mivxedo.
kaci mesame megobarTan wavida, imasTan, Zalian rom
sZulda da Zlivs Sehkadra:
_ Sercxvenili var SenTan. piri ara maqvs, rom raime
gTxovo, magram didi Wiri maiZulebs, daxmarebisaTvis
mogmarTo.
man ki mxiarulad miugo:

90 91
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

marxe keTili Seni mciredi da a(w aR)nadginebiTurT migago _ me Seni megobari var, maxsovs Sengan gakeTebuli
Sen. nu [geSi]nin, rameTu me mogzaur-geqmne (da meox Wi)rsa mciredi sikeTec CemTvis da msurs metnawilad mogago
Sina, ara migce KelTa mterTa SenTasa12, arca gangwiro. aw sanacvlod. nu geSinia, Tan gamogyvebi da gasaWirSi
mxiarul-iqmen, rameTu iqmnes Wirsa amas Sina dagexmarebi, Sens mtrebs ar migcem dasaRupavad, arc
gamoyvanebaAca”. gagwirav, gamxiaruldi, radgan nebismier gasaWirSi
maSin ityoda kaci igi, Tu: `romelsa-me amaT orTagansa
moiZebneba gamosavali.
zeda vinande: gardareulsa mas Cemsa siZulilsa
maSin Tqva kacma:
megobrisaTYs simarTlisa anu gardamatebulisa misTYs
siyuarulisaTYs Cemisa megobrisa misTYs sicruAsa?”. _ aRar vici, ra Sevinano: cru-megobrebis usazRvro
hrqua mas Zeman mefisaman: “keTil ars saxe ese da friad siyvaruli, Tu WeSmariti megobris usazRvro
sawadel, aramed mauwye SetyuebaAca misi”. siZulvili?!
hrqua mas balahvar: `megobari igi pirveli angahreba ars, uTxra ufliswulma balavars:
romelsa Seikrebs kaci da siyuarulisaTYs monagebTaA(sa _ kargi magaliTia da metad sasargeblo, oRond misi
ara hridebs siku)dilsa, da yovelive Wiri da Ruawli ara Sefaruli azric miTxari.
Sehracxis siyuarulisaTYs misisa, da Jamsa ganslvisa miugo balavarma:
misisasa sikudilad (araraA) argis, garna orni xolo mCuarni _ pirveli megobari vercxlismoyvareobaa, romelsac
[...](s) sagragnelad misa, da (mi)agebs. amaT sxuaA megobari yvelaze metad mieltvis kaci. qonebis siyvaruliT
povian, romli(sa) Tana ganisuenebed. dabrmavebuls, arc sikvdili axsendeba, arc Wiri da
da meore igi megobari ars coli da Svilni, romliTa Sroma miaCnia ramed, magram sikvdilis Jams am
Sepyrobil-iqmn(is) gonebaA kacisaA da yovelsave maT(TYs) megobrisgan aranairi sargebeli ar rCeba kacs, mxolod
iRuwin, da sulni da Korcni misni gankafnis nebisaTYs ori tilo, romelSic gaaxveven mis sxeuls, _ es aris am
maTisa, da eseca aradve sargebel eyvis dResa mas megobris saboZvari, romelic Semdeg sxva megobrebs iZens
sikudilisasa, aramed mcired oden mogzaur eqmnian guamsa da maTTan atarebs dros.
mas vidre saflavadmde misa da merme iqci[an] zrunvasa meore megobari col-Svilia. sanam cocxlobs, maTiTaa
Tavisa TYsisasa da araraA SWirn warsrulisa misTYs. xolo dakavebuli kacis goneba, yvelefers maTTvis cdilobs,
mesame igi megobari, romeli yovliTurT Seuracx (iyo), maT neba-survils swiravs sulsa da da guls, magram esec
amaoa, radgan sikvdilis Jams verc maTgan naxulobs
raime sargebels, mxolod samaremde miacileben mis gvams
da maleve miubrundebian sakuTar Tavze zrunvas,
mkvdars aRarc ki gaixseneben.
mesame megobari ki, romelic yvelaze metad iyo
Seuracxyofili da daviwyebuli mis mier, keTili

92 93
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

arian saqmeni keTilni: siyuaruli, mowyalebaA, saqmeebia: siyvaruli, mowyaleba, rwmena, sasoeba, siwmide
sarwmunoebaA, sasoebaA, siwmide da msgavsni amaTni, romelni da sxva saTnoebebi, romelTac ZaluZT Tan wahyvnen kacs,
SemZlebel arian Tanam(ogzau)ryofad da Ksnad dResa mas Seewion gankiTxvis dRes da mciredi keTilic metwilad
gankiTxvisasa da mciredi igi aRnadgineb(iTurT) daumarx- miagon.
avn. ese ars saxe amis soflisaA da moyuareTa misTaA~. aseTia wuTisoflisa da mis moyvarulTa saxe.

16. hrqua Zeman mefisaman: `uwyi, rameTu yovelsa WeSmar- 16. uTxra ufliswulma:
itsa ityY da cxad ars ese winaSe sulisa Cemisa. aw miTxar, _ vxedav, WeSmaritebas ambob, geTanxmeba Cemi suli.
viTar acTunebs sofeli ese da romliTa RoniTa SesaZlebel axla isic miTxari, rogor acTunebs wuTisofeli kacs da
ars ganrinebad misgan~. rogor SeiZleba am gansacdelisgan Tavis daRweva?
hrqua mas balahvar: `me gauwyo Sen, Zeo mefisao, Tu vi- miugo balavarma:
TariTa RoniTa SesaZlebel ars ganrinebad misgan. rameTu _ getyvi, ufliswulo, ra RoniTaa SesaZlebeli
msgavs ars ese saxe kacTa vieTme moqalaqeTa, romelTaA iyo misgan Tavdaxsna. misi saxe amgvaria: erTi qalaqis
CueulebaA maTi esreT, rameTu raAweliwad13 moiyvanian kaci mcxovreblebs aseTi Cveuleba hqondaT: miiyvandnen
ucxoA, umecari saqmeTa maTTaA, da dasYan [igi] mefed saidanme ucxo kacs, romelmac maTi yofa-cxovrebisa da
qalaqsa maTsa. da esr(eT h)gonebn umecari igi, viTarmed wes-Cveulebebis Sesaxeb araferi icoda da erTi wliT
mefobaA misi mtkice ars maT zeda ukunisamde. da iwyis maT qalaqSi gaamefebdnen. stumars Tavisi umecrebiT
udebebiT Wamad da sumad da gancxromad, rameTu nebier- dausrulebeli egona SeTavazebuli mefoba, daudevrad
yvian igi weliwadsa mas Sina da ara gulisKma-yvis iwyebda sma-Wamas da gancxromas eZleoda, radgan
ganzraxvad [...rC]ulisaT[Ys]. da viTar gardaKdis weliwadi anebivrebdnen da arc ki cdilobda qalaqis mkvidrTa
igi erTi, Sevidian moqalaqeni igi da ganZarcYan igi da wes-Cveulebebis garkvevas.
SiSueli ganagdian gare ganqiqebuli da ganaZian queyanasa erTi wlis Semdeg qalaqis mkvidrni Seipyrobdnen
ucxosa, da araraA aqun, raAmca Wama da sua, ginamca Seimosa, mefes, tanT gaxdidnen, gaaSiSvlebdnen da Sercxvenilsa
anu argo raAme Tavsa TYssa. da pirveli igi SuebaA da da Seuracxyofils qalaqidan gaaZevebdnen. gagdebuls
sixaruli sinanulad da mwuxarebad gardaeqcis. da esreT aRaraferi gaaCnda, arc saWmel-sasmeli da arc
iyo CueulebaA maTi. Sesamoseli, verc verafriT veRar Svelida Tavs,
da kaci vinme erTi daadgines odesme mefed maT zeda gancxroma da sixaruli ki sinanuliTa da mwuxarebiT
msgavsad Cueulebisa, da kaci igi iyo brZen. da viTar daadg- ecvleboda... aseTi iyo am qalaqis Cveuleba.
ines igi mefed maT zeda, ixila ucxoebaA Tavisa TYsisaA maT da ai, erTxel, qalaqis mcxovreblebma, maTi Cveule-
bisamebr, qalaqSi axali mefe dasves. es kaci brZeni

94 95
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Soris, ara gulpyrobil-iqmna maTda mimarT da eZiebda aRmoCnda. rogorc ki gaamefes, dainaxa Tavisi ucxooba,
kacsa, romelmanca azraxa, Tu viTar jer-ars yofaA misi maT dainaxa, rom ar icnobda qalaqis mkvidrTa wes-
Soris. da pova vinme kaci erTi sarwmunoA, romelman icoda Cveulebebs da rom ver iqneboda maTze daimedebuli,
CueulebaA moqalaqeTaA maT, da uTxra mas saqme misi da auwya amitom iseTi kacis Zebna daiwyo, vinc am qalaqis
(ucxo)ebaA misi maT Soris, da viTar ver gulpyrobil ars CveulebebSi gaarkvevda. male ipova erTi sando kaci da
maTda mimarT. mas gaando Tavisi gasaWiri, _ rom ar hqonda qalaqis
maSin hrqua mas kacman man: “me gauwyo, raA-igi jer-ars mkvidrTa mimarT ndoba.
Senda yofad: iwye, romel ars KelTa queSe Sensa, am kacma qalaqis mcxovrebTa Cveuleba icoda da
saganZurTagan ganparvad, romeli xolo SeuZlo: oqroA da farulad gaumxila mefes, Tu ra eloda erTi wlis
Tualebi patiosani da anTraki rCeuli da yoveli WurWeli Semdeg:
patiosani, da warec igi queyanasa mas ucxosa, romelsa-igi - me getyvi, rogor unda moiqce. axlave daiwye Sens
miiyvannian mefeni maTni Semdgomad ganZarcuvisa da xelT arsebuli xazinidan yvelafris gatana, risi
ganZebisa maTisa, raATa mun gemarxvodis yoveli; da odes- waRebac SesaZlebelia: oqrosi, vecxlis, Zvirfasi
igi ganiZo maTgan, msgavsad Cueulebisa maTisa, hpovo igi, Tvlebisa da rCeuli WurWlis, da es yvelaferi iq
romeli wariZRuane winaSe Sensa, raATa mun umetes iSuebde Seanaxine, sadac erTi wlis Semdeg mefeebs aZeveben xolme
ueWuelad, da sinanuli da mwuxarebaA arRara iyos Sen zeda, am qalaqis mcxovrebni, raTa gagdebis Semdeg yvelaferi
viTarca-igi sxuaTa maT mefeTa zeda, pirvel Sensa iq dagxvdes gadanaxuli. Tuki ase moiqcevi, momavalSic
yofilTa”. uWirvelad da udrtvinvelad icxovreb da arc im
da yo mefeman man zraxebisaebr kacisa mis gonierisa da mefeebiviT damwuxrdebi, romlebic Senamde mefobdnen am
brZnisa. da viTarca gardaKda weliwadi misi, daesxnes mo- qalaqSi.
qalaqeni igi da ganZarcues da ganagdes igi queyanasa mas mefe swored ise moiqca, rogorc brZenma da gonierma
ucxosa, msgavsad Cueulebisa maTisa, da mun pova yoveli, kacma urCia. erTi wlis Semdeg qalaqis mcxovreblebma,
romeli wareZRuana winaSe missa. da iqceoda mun SuebiT da maTi Cveulebisamebr, qalaqidan gaaZeves mefe da im
gansuenebiT mouklebelad, da arRara aqunda SiSi da qveyanaSi gaagdes, sadac saidumlod gagzavnili qoneba
zrunvaA amaoTa maT moqalaqeTaA, da Tavisufal-iqmna igi inaxeboda. mefes yvelaferi gadanaxuli daxvda da
sinanul isa misTYs saukunoAsa urgeb
inanulisa isa
urgebisa amieridan SvebiTa da gancxromiT ilxenda dausruleb-
rameTu qalaqi igi sofeli ese ars amaoA, da moqalaqeni lad, aRarc moqalaqeTa SiSi hqonda da arc raimeze
igi eSmakni arian (soflisa m)pyrobelni amis bnelisani, zrunavda, usargeblo da mudmivi sinanulisganac
romelni winadaudeben saSuebelTa mravalTa sacTurisaTa gaTavisuflda.
is qalaqi amao wuTisoflis saxea, qalaqis mkvidrni
ki _ ama soflis mpyrobeli boroti sulebi _ eSmakebi,

96 97
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da ugunurni (hgone)ben, viTarmed dausrulebelad yofad romlebic uamrav macTunebel siamovnebebs sTavazoben
ars SuebaA maTi. da me vesav qristesa, viTarmed msgavs viyo ugunurebs. maTac maradiuli, dausrulebeli hgoniaT
kacisa mis mazraxebelisa da Sen msgavsi iyo mefisaA mis maTi gancxroma. da me vesav qristes, rom im mrCevels
brZnisaA da gonierisaA, romeli ara esvida ucxoTa maT vemsgavsebi, mefes rom daexmara, Sen ki im brZen da gonier
moqalaqeTa da verca Seityuva mefobaman maTman. aw Senca mefes, romelic ar endoboda ucxo qalaqis mcxovreblebs
iRuawe, raATa ganere egeviTarTagan sabrKeTa saSinelTa, da arc maTgan SeTavazebulma mefobam moinadira.
rameTu gzaA giCuene da arRara giRirs udebebad~. dReidan Senc iRvawe, raTa Tavidan aiSoro imgvarive
saSineli gansacdeli. gza miCvenebia da nuRar daayovneb.

17. hrqua iodasaf: `me vesav qristesa, Zesa RmrTisasa, da 17. uTxra iodasafma:
wmidasa locvasa Tquensa, raATa viyo, viTarca-ege Sen _ maqvs ieso qristesa da Tqveni locvis imedi, rom ar
hgoneb CemTYs. da WeSmaritad miCuenen augni amis gimtyunebT da swored iseTi gavxdebi, rogorc Tqven
soflisani. da aw uwyi, viTarmed warmaval ars xati amis fiqrobT Cemze. daufaravad maCvene am soflis
soflisaA, da yovladve Seuracx iyo saqme misi Cem Tana, sisaZagleni. axla ukve vici, rom warmavalia
aramed ufroAsRa Sehmate siZulilsa missa Cem Tana sityYTa wuTisofeli, aqamdec vxedavdi mis amaoebas da arafrad
SeniTa. xolo aw miTxar: yovelman kacman queyanisa Senisaman mimaCnda igi, magram Senma sityvebma kidev ufro
esreT uwynisa saqmeni amis soflisani, viTar-ese Sen, da gaamZafra Cemi misdami siZulvili. axla erTi ram
masve ityYana, rasa-ese Sen ityY?~ mainteresebs: Sens qveyanaSi yoveli kaci SensaviT
miugo balahvar: `ara, aramed me maT kacTagani var, fiqrobs da laparakobs?
romelni Seewynarnes qristesa, RmerTsa yovelTasa da miugo balavarma:
dauteves sofeli ese moyuareTa misTa, xolo Cuen _ ara. me imaTgani var, romlebic qristes miendvnen
ganSorebul varT gare udabnoTa, mTaTa, RuawliTa da da es sofeli ki mis moyvarulebs dautoves. Cven
moqalaqobiTa monazonebisaATa, romeli-igi ars msgavsebaA ganSorebulni varT wuTisofels, da udabnoebsa da
da xati angelozTaA. xolo pirvel viyveniT sameufoAsagan mTebSi monazvnur cxovrebas veweviT. aseTi cxovreba
mamisa Senisa da viTar esma saqme Cueni da SekrebaA Cueni angelozTa cxovrebis msgavsia. adre mamaSenis samflobe-
urTierTas, ganhkrTa da SeSinda SeSinda, rameTu hgonebda, loSi vcxovrobdiT, magram mefem Cveni saqmeebisa da
viTarmed sawuTroAsa raAsame saqmisa vacilob(T da) ga- Sekrebebis Sesaxeb rom Seityo, SeZrwunda da Zlier
naazraxa Cuen(TYs), romelni-igi iziarna Suebasa da SeSinda, radgan egona, rom amsofliur raime didebaSi
didebasa missa, rasa-igi hgonebda CuenTYs, xolo maT vecilebodiT, amitom gaborotda Cvenze. imaT daekiTxa
azraxes gan(sxmaA) Cueni, moklvaA da dawuvaA cecxliTa. da rCevas, romlebic misi Tanaziarni iyvnen Svebasa da

98 99
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

yo egreT mamaman Senman, rameTu igi Seuracx-vyavT da gancxromaSi, Tu rogor mogvpyroboda. maT ki Cveni
udidesi meufe, iesu qriste, gamovirCieT~. daxocva, dawva da qalaqidan gaZeveba urCies. swored ase
hrqua iodasaf: `raAsaTYs ukue yoveli eri mter-geqmna mogveqca mefe. Seuracxyofilad grZnobda Tavs, radgan
da ZYrismetyuel moyuasTa SenTa?~ WeSmariti meufe, ieso qriste vamjobineT mas.
hrqua balahvar: `mterobaA maTi iyo, viTar-ese gesma, hkiTxa iodasafma:
xolo ZYrismetyuelebaA maTi vinaA ewios kacT Ta, romelni _ ratom ambobs mTeli eri Tqvenze cuds? yvelani
ityYan da ara tyuvian, ilocven da uZil arian, imarxven da ratom gadagemternen?
ara ganZRebian, Wirsa Sina arian da moiTmenen, da keTilTa miugo balavarma:
zeda hmadloben da uSurvel [ar ar ian
arian Ta zeda kacni
ian], romelT _ maTi mtrobis mizezze ukve giTxari. magram
moSurne arian~. ciliswameba da Zageba verafers daaklebs im xalxs,
hrqua iodasaf: `romelsa zeda uSurvel arian?~ romlebic simarTles amboben da ar cruoben, loculoben
hrqua balahvar: `uSurvel arian monagebTa zeda, colTa da mRviZareben, marxuloben da simaZRremde ar Wamen,
da SvilTa, da aravis eSinian maTgansa. arca monagebTa zeda uWirT da iTmenen, madlierni arian yvelafrisaTvis da
da arca dedaTa zeda, rameTu mterobaA kacTaA ara ars garna ar SurT is, rac sxvebSi Surs aRZravs.
monagebTaTYs, raATa friad Seikribon~. hkiTxa iodasafma:
_ mainc ra ar SurT maT?
miugo balavarma:
_ ar SurT simdidre, arc maTi, visac col-Svili
hyavs. amitom arc qorwinebis SiSi aqvT, arc dedakacis.
adamianebi erTmaneTs mxolod simdidris gamo mtroben,
rom ufro meti moixveWon.

18. hrqua iodasaf: `maSin viTar SeiTqunes mterobasa 18. hkiTxa iodasafma:
maTsa zeda kacni da eseviTarni saqmeni hqonan maT, da _ rogorRa gmtroben Tqven, an rodisRa iclian
kacnica dawvalebul arian saqmeTa Sina maTTa?~ amisTvis, Tuki amdeni sazrunavi aqvT?
hrqua balahvar: `rameTu meZiebelni soflisani miugo balavarma:
daRacaTu moSurne da mter arian urTierTas, sawuTrosa _ Tumca wuTisoflis siamovnebaTa mZebnelebs
zeda mter arian, xolo morwmuneTa zeda, romelni urTierTSuri aqvT da erTmaneTs ebrZvian, magram
hmsaxureben qristesa RmerTsa Cuensa, esresaxe arian maTda amgvarive mtroba aqvT Cvens mimarTac. qristianebTan
mimarT. rameTu msgavs arian ZaRlTa TiToferTa da damokidebulebaSi isini im ZaRlebs emsgavsebian,

100 101
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

TiToeulTa adgilTagan SekrebulTa, romelni Sekrbian romlebmac mZori ipoves, sxvadasxva kuTxidan Seikribnen
mZorsa zeda da ikbinebied urTierTas, da ixilian raA kaci da am mZors Tavs dastrialeben, erTmaneTs uRrenen,
mogzauri, gani[Sue]lnian urTierTas da yovelTave kbenen, magram sakmarisia maT axlos gamvlels mohkran
erTbamad mihmarTian da Semwe eqmnian urTierTas mas zeda, Tvali, rom erTmaneTs Tavs daanebeben da erTbaSad
rameTu hgonebed, viTarmed mZorsa maTsa movals kaci igi. mgzavrisken gaeqanebian, urTierTs kidec daexmarebian,
uZRebebisa da sixarbisa maTisagan hgonebed amas, ucxoA raA radgan hgoniaT, rom mZoris wasarTmevad modis igi.
ixilian kaci igi maT Soris, daRacaTu mter iyvnian, aramed maTive gaumaZRrobisa da sixarbis gamo fiqroben
mis zeda daignian14 da ver cnian, rameTu ararad uKmn kacsa amgvarad da ver xvdebian, rom kacs arc ki ainteresebs
mas mZori igi maTi. maTi sakbilo.
egreca moyuareni amis soflisani, romelTa gamoirCies aseve arian wuTisoflis moyvarulni, romelTac
igi sasufevelisa wil, rameTu SeiWamebian urTierTas da sasufevels es cxovreba amjobines. urTierTs Wamen da
dasTxeven misTYs sisxlTa maTTa da mas Sina dahleven dReTa erTmaneTis sisxls Rvrian. miwieri pativisa da didebis
maTTa ZiebisaTYs pativisa da didebisaTYs misisa, da Suri ZiebaSi ganleven dReebs, momakvdinebeli Suria maT
igi makudinebeli maradis damkYdrebul ars gulTa Sina gulebSi damkvidrebuli. wuTisoflis moZuleni,
maTTa, (aramed) raJams ixilnian mterni igi amis sofl[is]ani, romelTac araferi aqvT maTTan saerTo da romlebic
romelTa araraA zrunvaA aqus, garna raATa ganTavisuflden mxolod amsofliur sazrunavTagan gaTavisuflebas
misgan da araraAT z(iar)-iyvnen maT Tana sofelsa amas Sina, lamoben, mtrebi hgoniaT, fiqroben, rom morwmuneebi
hgonebed maTTYs, viTarmed sacTur[sa] ra(s)ame ug[eb]en sacdurs ugeben maT. maTi azriT, qristes mosavni iseTive
amiT jeriTa, rameTu masve sulsa zakulebisasa hgoneben mzakvarni arian suliT, rogorc Tavad isini. CvenTan
morwmuneTa Tana qristesTa. da amisTYs SeiTqunes mtrobam gaaerTiana yvelani. umecrebis gamo fiqroben
urTierTas mterobad Cuen zeda. ese ganizraxes mciredmec- ase da mamaSens igive Caagones, daarwmunes, TiTqos Cveni
nierebiTa maTiTa da arwmunes mamasa Sensa, viTarmed erTobiT mis Zalauflebas vemuqrebodiT. simarTle ver
SekrebaA ese Cueni ara ars, garna winaaRdgomisa raAsaTYsme dainaxa mamaSenma, _ qristianTaTvis misi simaRle da
mefobisa misisa. da WeSmariti igi ver gulisKma-yo mamaman samefo pativi simdable da araraobaa, miT ufro,
Senman, viTarmed simaRle igi misi da didebaA mefobisa WeSmarit monazonTaTvis, romelTaTvisac saZaglobaa
misi(saA) mdabal da Seuracx ars winaSe morwmu[ne]Ta macx- amsofliuri siamovnebebi. maT, piriqiT, aocebT kidec,
ovrisa Cuenisa iesu qristesTa da umetes xolo monazonTa rogor daimona mefis goneba wuTisoflis sitkboebam.
WeSmaritTa, romelni mebr saZageladca hxedvides
saSuebelTa misTa, da maradis ukYrn, Tu viTar egoden
Seapyra gonebaA misi saSuebelTa amis soflisaTa~.

102 103
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

19. hrqua iodasaf balahvars: `daacade sityuaA da iwy(e) 19. sityva gaawyvetina ufliswulma:
moTxrobad sargebelisa~. _ nuRar ganagrZob; umjobesia, sulisTvis sasargeb-
Tqua balahvar, rameTu: `mkurnalman Kelovanman raJams lo ram miambo.
ixilis guami aRSfoTebuli ZnelTagan mavnebelTa da unebn miugo balavarma:
kualadgebaA misi simrTeled, ara iwyis misa fufunebad _ gamocdili mkurnali Tuki mZime seniT Sepyrobils
saWmliTa da sasumliTa, romliTa aRorZinebaA KorcTaA Sexvdeba, mis gansakurneblad ar daiwyebs saWmel-
iqmnebis, rameTu uwyin, ukueTu Seeyvnen saWmelni da sasmeliT xorcis gazuluqebas, radgan amiT mxolod
sasumelni nivTsa, ganmryunel da mavnebel arian guamisa da nebivrdeba xorci, es ki umetesad sazianoa sxeulisaTvis.
ara margebel; aramed iRuw in dayenebiTa da wamliTa
iRuwin gamocdilma eqimma icis, rom umjobesia sakvebis
(romelTa mier RmerTman yvis otebaA vnebaTaA) gangebiT. SezRudviTa da wamlebiT umkurnalos sneuls, da Tu
xolo raJams ganeSoris seni da nivTi ganmryuneli RmrTisa RmerTi inebebs, Zleuli iqneba avadmyofoba. amis Semdeg
mier, mermeRa hfufunebn saWmliTa da sasumliTa, maSinRa aRarc saWmel-sasmels daukaveben avadmyofs, ufro
cnis sasaman gemoA WamadTaA da Zal-eqmnis igi, romlisaA ara gemrielic gaxdeba igi misTvis da sxeulic moZlierebas
hnebavn sikudili~. daiwyebs, Tuki RmerTs misi sikvdili ar ganuzraxavs.

20. hrqua iodasaf: `miTxar, wmidao mamao balahvar, 20. uTxra iodasafma:
viTar iyo dasabami miwevnisa SenisaA sazomsa amas, anu viTar _ wmidao mamao balavar, miTxari, Sen rogorRa
miemTxYe saqmesa amas monazonebisasa?~ daiwye da miaRwie monazvnur srulyofilebas?
miugo wmidaman balahvar: `raJams Seveyav sofelsa amas, miugo wmida balavarma:
vixile, scvalebda raA kacTa saqmiTi-saqmed da naTesaviTi- _ roca SevuerTdi sofels, davinaxe, yovel saqmesa da
naTesavad da vhxedevd kacTa amas Sina, viTarca saSrialsa15 TaobebSi icvlebodnen admianebi, ufskrulSi
zeda, winaSe mowevnadTa borotTa, da vhxedevd gancxromasa mimwyvdeulebiviT Zrwodnen mosalodneli ubedurebis
Sina mokled da Sromasa mosagebelisa misisasa friad, winaSe, davinaxe isic, rom maTi bedniereba xanmokle iyo,
Sevinane winaA[s]wari ugunurebaA Cemi da gardamatebuli Sroma ki mis mosapoveblad _ Zalian mZime da xangrZlivi.
cTomaA Cemi da viwye bunebisagan mwuxarebisa saqmed Sevinane Cemi uwindeli ugunureba da zRvargadasuli
simarTlisa, da viwye mwysad gonebisa Cemisa da aRvixilen Secdomebi. uneburad damwuxrda Cemi guli
Tualni Cemni da davawulilade gankiTxvaA Tavisa CemisaA, WeSmaritebisaTvis, daviwye gonebis srulyofa, mzera
raATa aRvaSeno darRueuli igi pirveli Cem Soris da raATa mivapyari sakuTar Tavs da zedmiwevniT ganvsaje igi,
miviwio sazomsa wmidaTa mamaTasa. da [v]hKednidi gulsa raTa kvlav aRmedgina is, rac CemSi uwin iyo da amgvarad,
Cemsa dRiTi-dRed, vidremdis moiqca siyuarulad qristesa wmida mamebs mivmsgavsebodi. yoveldRiurad vwvrTnidi

104 105
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da wadierebad keTilTa mimarT. da merme viwye Senebad Cems guls, vidre qristes siyvaruliT ar aRivso igi da
nebisa da gulisTqumisa Cemisa Cueulebisagan maTisa, da umjobesi ar moisurva, sakuTari neba da gulisTqmebi
davadgine flobasa queSe Cemsa da vaiZulebd tYrTvad gadavaCvie maT Cveulebebs da davimorCile isini;
kanonTa SjulisaTa da sixarulsa moTminebisasa, vidremdis vaiZule, rjulis mcnebebi daecvaT da moTminebis
aRmeZarcua wyudiadi sibnelisaA da momqarda simTrvale sixaruli ganecadaT, vidre sruliad ar ganmSorda
udebebisaA, da kadnier veeqmen SuebaTa da gulisTqumaTa. da wyvdiadi da sizarmacis daudevroba ar ganqarda.
davinaxe augi saqmeTa CemTaA, romelTa ganveSore. da magram, erTxelac, kvlav Seveyav gancxromas da avyevi
gamomecxada umetesobaA misi, romelsa mivicvale. da gulisTqmebs. maSin ufro metad davinaxe saZageleba im
gandidna amas Sina wadierebaA Cemi. da vaZoebdi Tavsa Cemsa, saqmeebisa, rac moZulebuli da mitovebuli mqonda, da
viTarca aZoebn winamZRuari samwysoTa TYsTa, romeli ufro meti sidiadiTve gamoCnda upiratesoba RvTis
miagebn morCilTa da urCTa saqmeTa maTTaebr. es(reT gzisa, romelsac vuRalate; kvlav daucxromeli survi-
vi)Ruwid Tavsa Cemsa, odesme pativ-[v]sci moTminebisaTYs liT aRvinTe, wadiereba momemata, survili gamimZafrda,
da odesme vtanji uTminoebisaTYs, vidremdis SevikrZale, amitom ufro meti gulmodginebiT daviwye sulisaTvis
romeli Seviyuare, da ganviSore, romeli moviZule~. zrunva, _ imgvarad veqceodi Cems Tavs, rogorc mwyemsi _
hrqua iodasaf: `saqme ese, romelsa ityY da hqadageb Sen Tavis faras, romelic damsaxurebisamebr miagebs mis
da moyuasni Senni, TYT raAme gamohnaxeTa sibrZniTa da mec- morCilsa Tu urCs. msgvsadve, pativs mivagebdi Cems Tavs
nierebiTa TqueniTa da hpoeT mas Sina WeSmaritebaA da moTminebisaTvis, mouTmenlobisaTvis ki vsjidi, amgva-
gamoirCieT sxuaTagan wesTa, anu RmerTman giKmo da Kma- rad vwvrTnidi, vide ar ganvimtkice is, rac Seviyvare
eciT?~ da ar ganvaSore is, rac moviZule.
hrqua balahvar: `umaRles da udidebules ars sibrZnesa hkiTxa iodasafma:
amis soflisasa saqme ese, da ukueTumca queyanisa sibrZniTa _ is, rasac Sen da Seni moyvasni hqadagebT, Tqven
dadves Suenieri ese moqalaqobaA monazonebisaA, advilmca TviTon moiZieT Tqveni sibrZniT, Tu RmerTma
da farTo iyo gzaA misi. da ukueTumca kacobriviTa saqmiTa gamogicxadaT da ismineT misi?
Seqmnul iyo ese, soflisamca siyuarulsa awuevda da miugo balavarma:
yovelTa saSuebelTa da gansacxromelTa misTa, aramed saqme _ rasac Sen ismen, yovelgvar sibrZneze uaRmatebu-
ars ucxoA, qadagebuli RmrTisa mier WeSmaritisa lesia. monazvnuri, RvTivsaTno cxovreba rom kacobrivi
gancxadebulad, damKsneli saqmeTa winaaRmdgomTa gonebiT iyos SesaZlebeli, advili iqneboda igi, misi gza
ki _ farTo. adamianTa neba-surviliTa da mowadinebiT
rom iyos amgvari yofa mofiqrebuli, wuTisoflis
siyvarulsac iqadagebda igi da amsofliur Svebasa da
gancxromasac iTvisebda. magram monazvnoba ucxoa am

106 107
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

RmrTisaTa, nebaTa ganmkueTeli, mizezTa gulisTqumisaTa soflisTvis, da WeSmariti RvTis mier aris cxadad
moZule, gancxromisa da saSuebelTa misTa ganmaqarvebeli qadagebuli, nebas daimorCilebs, gulisTqmas moiZulebs,
da mwodebeli nebisa RmrTisa Cuenisa iesuAs qristHsa. da miwier siamovnebebs uaryofs da Cveni RmerTis, ieso
ese cxad ars, viTarmed brZanebaA ars caTa da queyanisa qristes nebas eZiebs. cxadia, rom esaa neba cisa da qveynis
meufisaA, romeli-igi Tanamosaydre ars mamisa da yovladw- meufis, romelic Tanamosaydrea mamisa da yovlad-
midisa sulisaA, rameTu uzeSTaes ars gamoTqumisa da uzeS- wmindisa sulisa. winaswarmetyvelTa da mociqulTa
Taes bunebisa da xilvisa. da romelTame uCuena RmerTman piriT gaacxada RmerTma monazvnobis wesi; da romelTac
wesi ese wmidaA piriTa wmidaTa mociqulTa da winaAswarme- irwmunes, cxondnen. ase rom, WeSmaritad wminda
tyuelTaATa, hrwmena da cxondes, da rameTu WeSmaritad mociqulTa mier damtkicda (gavrcelda) sakvirveli
wmidaTa mociqulTa mier daemtkica sakYrveli ese angelozebrivi cxovreba.
angelozTami mimsgavsebuli cxorebaA~.

21. hrqua iodasaf: `raA ars sibrZne ese qebuli, 21. hkiTxa iodasafma:
metnobiTa da sisruliTa da yovliTa ZaliTa patiosniTa _ ra sibrZnea es, romelic cnobilia Tavisi
savse, da viTar ara yovelni kacni irgeben?~ uzeSTaesobiTa da srulyofilebiT da romelic
hrqua wmidaman balahvar: `msgavs ars saxe sibrZnisa misi- yovelgvari keTilismoqmedi ZaliTaa savse? an yvela
saA mzesa, romeli miefinebis yovelTa zeda kacTa, didTa da adamiani ratom ar eswrafvis mas?
mcireTaca, da aravis daayenebs, romelni irgebden misgan, da miugo wmida balavarma:
arca gantfobad, vis undes misgan, da arcaRa axloAT Kel- _ es sibrZne msgavsia mzis, romelic, Tanasworad
ismiyofad ru pesa16 missa. xolo ukueTu visme ara undes
rupesa efineba yvelas _ didsac da mciresac. aravis ukrZalavs
17
rgomis , ara braleul ars mze. egreca ars saqme sibrZnisaA misiT sargeblobas, aravis ganiSorebs misgan, arc mas,
kacTa Soris dRedmde aRdgomisa, rameTu naTeli misi vinc Tbeba da arc mas, visac mis sxivebze xelis Sevleba
yovelTa zeda miefinebis, viTarca naTeli mzisaA, da axloAT surs, xolo Tuki vinmes ar surs misiT sargebloba, mzis
Sesapyrobel ars. xolo kacni hmatan mas Sina urTierTas, ra bralia?! amgvarivea urTierToba adamianebsa da
viTarca raA margaliti, romelime Rirn asis bevris da sibrZnes Soris, mkvdreTiT aRdgomamde, radgan sibrZnis
romelime oris dangis. xolo romeli eZiebn sibrZnesa da naTeli yvelas Tanasworad efineba, iseve, rogoc mzis
moipoon da SeikrZalon sibrZne igi sulieri ara naTeli. magram adamianebi sibrZnis SeZenaSic
saxelisdebiT xolo, aramed saqmiT aRasrulon, iyos igi vi- gansxvavdebian erTmaneTisagan, radgan erTni meores
Tarca margaliti mravalsasyidlisaA18. da ukueTu vinme metoben sibrZnismoyvareobaSi; asevea margalitebic,
zogi asi aTasi dangi Rirs, zogi _ ki ori dangi. Tu kaci

108 109
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

didi igi margaliti ver moipoos, mciredica igi, daRacaTu mxolod sityviT ar eZebs sibrZnes, aramed saqmiTac
undoA ars, keTilve ars~. Seitkbobs da aRasrulebs mas, ZviradRirebul margali-
hrqua iodasaf: `ars-mea sibrZne, romelsamca ver mis- tis mompovebels hgavs; xolo vinc did margalits ver
wuTes meZiebelni misni mravalJam da merme moiqca da miswvdeba da mcires moipovebs, esec kargia misTvis.
poamca?~ hkiTxa iodasafma:
hrqua balahvar: `esreT ars umravlesTa kacTa saqme _ SeiZleba, rom mTeli cxovreba eZios kacma sibrZne
sibrZnesa Sina, rameTu sibrZne mravladferad ganiyofvis: da ver SeiZinos igi, Semdeg ki moulodnelad
romelime axloA ars da ganmartebuli, da romelime Sori aRmoaCinos?
ars da Zniadmisawdomeli, da romelime cxadi da romelime miugo balavarma:
dafaruli, da romelime saCinoA da romelime RrmaA. da _ swored amgvarad emarTeba bevrs, radgan TviT
msgavs ar[s] saxe amisi saxesa wyalTasa, romelni sibrZnec mravalgvaria: zogi axloa da martivi, zogi
aRmoscendian siRrmisagan queyanisa: romelime maTgani Soreulia da Znelad misawvdomi, zogi cxadia da zogic
axloA, viTarca wyaroni aRmomduRareni, da romelime kac dafaruli, zogi xilvadia, zogi ki uxilavi da
erT gina erT horol aRmoecemis, da romelime guamTagan siRrmiseuli. es yvelaferi hgavs wyals, romelic
RrmaTa aRmoecenebis, da romelime urwyulTa, romlisa dedamiwis siRrmidan amoedineba: zogi axloa zedapir-
siRrmesa Sina ara Cans wyali. da merme wyalnica mraval saxe Tan da wyarod amoCuxCuxebs, zogi kacis an Subis
arian; da romelime zeze ars da tkbil da hamo ars, da simaRlezea miwidan, zogi nayofier niadagSi moedineba,
romelsame zeda Sekrbis siSore da simrRYe da simcire, da zogi ki urwyul da udabno adgilebSic gvxvdeba, Tumca
romelsame zeda Sekrbian sihamoe da siaxloe da simZafre~. ki miwis wiaRSia Rrmad Camaluli. da Tanac, wyalic
mravalgvaria: zogi miwidan amoedineba da sasiamovno da
tkbilia sasmelad, zogi Soridan iRebs saTaves, mRvriea
da Zlivs mowanwkarebs, sxvani ki gemosac, siaxlovesac da
simZafresac erTbaSad floben.

22. hrqua iodasaf: `uwyi vina[A] Tquensa gareSe, rome- 22. hkiTxa iodasafma:
limca qadagebda sawuTroAsa datevebasa da saSuebelTa _ Tqvens garda Tu icnobT iseT xalxs, wuTisoflis
misTa Seuracxyofasa?~ siZulvilsa da amsofliur siamovnebaTa uaryofas rom
aswavlides?
miugo balavarma:

110 111
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `queyanasa amas aw Cuen varT da sxuaA ar- _ am mxareSi aseTebi mxolod Cven varT. sxva
avin ars, xolo sxuaTa queyanaTa arian kacni marTalni, qveynebSic imyofeba marTlad mcxovrebi xalxi,
romelni Sjulierad ityYan TavTa TYsTa eniTa maTiTa da romlebic morwmuneebs uwodeben Tavs da romlebic
qadageben wesierebasa, da mravalni saqmeni warwymdebian maT TavianT mSobliur enaze qadageben RvTivsaTno
Soris; da romelnime maTganni saqmiT sityuasa aRasruleben cxovrebas, magram bevr rameSic cdebian. erTni saqmiT
da romelime winaaRudgebis sityuasa TYssa saqmiTa TYsiTa. aRasruleben imas, rasac sityviT amboben, meoreni
da umravlesni maTganni SecTomil arian saqmiTa da sityYTa TavianTsave naTqvam sityvas saqmiT ewinaaRmdegebian,
misTYs. da iwvalnes saqmeni maTni saqmeTagan CuenTa”19. sxvani saqmiTac da sityviTac cdebian, amitom wvalebaSi
hrqua iodasaf: `raATa sacnaur ars, viTarmed Tquen arian da ganxeTqilebaa Cvensa da maT Soris.
uWeSmaritessa hqadagebT maTsa, da saqme vinaAca moiwia hkiTxa iodasafma:
Tquenda, egreca maTda?~ _ riT gamoicnoba, rom Tqven maTze sworad qadagebT
hrqua balahvar: `yoveli WeSmaritebaA iesuAs qristes WeSmaritebas, da saqmeebi, romelsac Tqven akeTebT,
mier moecemis kacsa, rameTu yovelTa kacTa uwoda misa. ukeTesia maT saqmeebze?
romelTame ismines da Seiwynares KmaA igi yovliTa wesiTa miugo balavarma:
da samarTaliTa misiTa, da nayofi misi gansrulebuli _ yovelgvari WeSmariteba ieso qristes mier eZleva
RmerTsa miupyres, viTar-igi jer-iyo, da romelTame ara kacs, radgan RvTisgan yvelaa mowodebuli, magram zogma
aqunda gonebasa maTsa simtkice da moTminebaA, daimZimes, ismina da Seiwynara misi xma, gulisxmayo igi mis
moiwyines da warwymdes. aw raA sworebaA ars dammarxvelisaA sibrZnesa da WeSmaritebaSi da miitana RvTis winaSe
warmwymedelisa Tana, gina aRmaSenebelisaA damarRuevelisa morCilebis nayofi. xolo maT, romelTac ar gamoiCines
Tana, da moTminisaA uTminoAsa Tana? rameTu aravin gonebis simtkice da moTmineba, ganuwyvetliv swrafva
aRmoTquas sityuaA SjulisaA, garna Zirisagan WeSmaritisa WeSmaritebisaken, damZimdnen, saso warikveTes da
qadagebulisa. aramed ganwvala Soris Cuensa da maTsa warwymdnen. ra saerTo aqvs Semkrebs gamflangvelTan,
axalsaxiobaman maTman, da gamoirCies saukunesa zeda. xolo aRmaSenebels damaqcevelTan an damTmens mouTmenelTan?!
qadagebaA ese moiRes winaAswarmetyuelTa da mociqulTa veravin SesZlebs rwmenaze saubars, Tu igi WeSmaritebis
pirvelTa maT mimarT, da romelni samarTliT Seiwynarebdes Ziridan ar aris amozrdili. Cvens Soris ganyofa ki iman
da ucvalebel iyvnes, da erTobiT mohqonda qadagebuli igi. gamoiwvia, rom maT Sescvales WeSmariteba da sxva ram
xolo winaAswarmetyuelman, raJams aRasrulis qadagebaA airCies, Tumca ki winawarmetyvelTa da pirvel-
TYsi da ganacxadis mxilebaA saRmrToA winaSe kacTa da mociqulTa swavlebas qadageben. mas Semdeg, rac
arRaravis aqun sityYsgebaA winaSe RmrTisa mimarT aRsruldeba winaswarmetyvelis movaleoba, iqadageba
WeSmariteba da RvTis mier mxilebul iqnebian adamia-
nebi, veRaravin SeZlebs RvTis winaSe Tavis marTlebas

112 113
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

umecrebisaTYs, Sewiris RmrTisa da darCis eri da mravalTa umecrebisa da ucodinrobis momizezebiT. winaswar-
welTa upyried wesi da samarTali da mSjavri misi. da amisa metyveli msxverplad ewireba ufals, eri ki rCeba da
Semdgomad aRadginnes kacTa SfoTni da borotni, mraval wels icavs winaswarmetyvelisagan gadmocemul
warwymides locvaA da Seudges nebaTa da moaklda wes-Cveulebebs, mcnebebsa da kanonebs. magram raki
swavlulebaA da wariRes mecnierTa mecnierebaA maTi da adamianebma kvlav ganaaxles SfoTi da ganamravles
aravin daSTa maTgani, garna mciredni; da iginica Seuracx- boroteba, moiZules locva, daiwyes TviTneboba, iklo
iqmnnes ugunurTagan. da daSrta sibrZne da aRegzna Seuryvnelma swavlebam, gonierTa sibrZne moispo da
ugunurebaA. aRaravin darCa morwmune, mciredis garda. isinic
da amas Sina warKda naTesavi igi da aRdga sxuaA ugunurTa mier iqnnen Seuracxyofilni, daiSrita
naTesavi, romelTa esminave ara saqme swavlulebisaA. da sibrZne da aRzevda umecreba.
iwyo ugunurebaman aRgzebad da ganmravlebad, da gadavida es Taoba. movida sxva Taoba, romelsac
mecnierebaman moklebad da daSretad, da gardacvalnes aranairi swavleba ar smenoda. kidev ufro gamravlda da
sityuani wignTani ucxopirad da sxuad Zalad Zalisagan imZlavra umecrebam da ugunurebam, Sesustda da dailia
TYsisa, da dauteves gzaA simarTlisaA. da amas Tana codna, gaqrobis piras mivida igi. winaswarmetyvelTa da
aRiarebdes sityuasa wignTasa da gamosTargmanebdes mociqulTagan danatovari swavleba TviTneburad
msgavsad nebisa maTisa, Seiwynarebdes gamoTqumulsa da Secvales da Seryvnes da gadascdnen WeSmaritebis
dauteobdes samarTalsa. da [iyo] sityuaA samarTlisaA, gzidan. Tumca kvlav aRiarebdnen wignebSi dawerils,
romeli aqus-Ra winaaRmdgomTa CuenTa Zirisagan, romeli magram TviTneburad, sakuTari gonebiT ganmartavdnen
qadages mociqulTa. aw Cuenca aRviarebT wignTa maT da mas, ucdomelad miiCnevdnen sakuTar naazrevs da,
winaaRudgebiT Setyuebasa maTsa, rameTu gamoxatulsa amgvarad, ufro da ufro Sordebodnen WeSmaritebas. ase
xolo scnoben wignTagan, da WeSmaritebasa missa ver Rirs- rom, mwvalebelTa swavlebac mociqulTa naqadagaridan
iqmn[n]es damtkicebad~. aris amozrdili, radgan maszea dafuZnebuli;
mociqulTa wignebs Cvenc vaRiarebT, magram mwvalebelTa
swavlebas ki vewinaaRmdegebiT, radgan isini mxolod
sityviT aRiareben am wignebSi dawerils, maTi
WeSmariti azrSemcveloba ki miuwvdomelia maTTvis.

23. kualad Tqua balahvar: `me vhgoneb, viTarmed arasada 23. ganagrZo balavarma:
asmies mamasa Sensa cocxlebiT da arca vin sada zraxul ars _ me vfiqrob, rom am yvelafris Sesaxeb warmodgenac
misda erTgulebiT, da arca mas gulisKma-uyofies ara aqvs mamaSens. arvis usaubria masTan gulwrfelad da
moRuawebiT~. arc Tavad cdila WeSmaritebis moZiebas.

114 115
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `romlisa jerisaTYs ara iRuawes hkiTxa iodasafma:


brZenTa misa mimarT esodenTa JamTa?~ _ dRemde brZenTagan ratom aravin esaubra mamaCems?
hrqua balahvar: `amisTYs, rameTu icodes adgili sityY- miugo balavarma:
sa maTisaA, da odesme daacadian mxilebaA maTdaca mimarT, _ imitom, rom maT ician Tqmis dro da adgili. isini
romelni udaSnes da ufroAs samarTlis da sityYs ar Cqarobdnen, emxilebinaT mamaSenis Tanamoazreni.
Semwynarebel iyvnian mamisa Senisasa. rameTu Se-ca-eyvis xdeba, rom dauaxlovdeba da daumegobrdeba kaci kacs.
kaci kacsa mravalTa JamTa da megobar aried urTierTas, da da araferi yofs maT, rwmenis garda. brZens Tumc Zlier
araraA ganhyofn maT Soris, garna Sjuli da sibrZne. da ecodeba megobari, magram mainc ar umxels misi sibrZnis
daRacaTu friad ewyalin, aramed arave gamoacxadis saidumloebas.
saidumloA igi sibrZnisaA~. _ es rogor?! _ ikiTxa iodasafma.
Tqua iodasaf: `viTar egebis ese yofad?~ miugo balavarma:
hrqua balahvar: `ese saxe ars mefisaA mis, romeli gan- _ es hgavs am ambavs: iyo erTi mefe. es mefe sibrZniTa
agebda sameufosa TYssa sibrZniTa da mecnierebiTa, da da gonierebiT ganagebda samefos da didi gulmodgi-
iRuwida mSYdobisa maTisaTYs mravliTa gulsmodginebiTa nebiT icavda qveynis mSvidobianobas, _ imgvarad
da gangebiTa saqmeTa sawu[T]roAsaTa, viTar-igi jer-arn warmarTavda saqveyno saqmeebs, rogorc es Tavisi xalxis
mefeTa, romelTa aqun siyuaruli erisa TYsisaA. da esua mosiyvarule mefeebs sCveviaT. mefes erTi keTili da
Tanamzraxvali kaci saxieri da sarwmunoA, ganyenebuli erTguli mrCeveli hyavda, yovelgvari borotebisagan
yovlisagan saqmisa borotisa, romeli yovladve saxierebasa ganSorebuli. veziri dReniadag xalxisTvis
da keTilsa azraxebn mefesa kacTa mimarT. da kaci ese sakeTildReo da sasargeblo rCevebs aZlevda mefes. es
miwevnul iyo saqmesa Sjulisasa da mravalgzis SemTxueul kaci ganswavluli iyo rjulis mcnebebSic. mravaljer
iyo kacTa mecnierTa da ganyenebulTa soflisagan. da masca Sexvedroda morwmuneebs da maT, romelTac datovebuli
eseviTari gonebaA aqunda frTxili da marTali, da friad hqondaT wuTisofeli da TviTonac maTnairad fiqrobda,
kadnierebaA aqunda winaSe mefisa, aramed ara gamoucxadeb- frTxili da wrfeli goneba hqonda da didi
da dafarulsa TYssa. da farulad epyra RmrTismsaxurebaA uflebebiTac sargeblobda mefis winaSe, magram gulis
keTili. da raJams ixilis mefe kerpTa Tayuaniscemad da saidumlos ki ar umxelda mbrZanebels, _ farulad
adidebn raA dResaswaulsa maTsa, friad Seelmis, viTarca emsaxureboda RmerTs. da roca xedavda, Tu rogor
elmin raA kacsa Svilisa TYsisaTYs, raJams SeaSTobn mas emoneboda mefe kerpebs da rogor iRebda minawileobas
eSmaki. da mravalgzis unebn mas mis Tana sityYsa-yofaA maT ritualebSi, mwared ganicdida, guli Sestkioda
masze imgvarad, rogorc mama swuxs xolme Svilze,
romelsac eSmaki tanjavs. bevrjer surda vezirs

116 117
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

SjulisaTYs, da hkiTxis moyuasTa TYsTa amis jerisaTYs. rwmenaze esaubra mefesTan, daekiTxa kidec amis Sesaxeb
xolo maT hrques: “Sen umecnieres xar Sinagansa missa morwmune megobrebs, maT ki urCies:
gonebasa, da ukueTu hpovo adgili, yav sityuaA mis Tana, _ Sen ukeT icnob mefes. ici misi gonebis faruli
aramed krZalvaAca jer-ars, rameTu dauZinebel ars eSmaki azrebic. da Tuki Sesaferis dros SearCev, esaubre mas,
borotisaTYs, nuukue ganakrTos gonebaA misi Sengan da magram sifrTxilec gmarTebs, radgan eSmaks ar sZinavs,
borotisyofadca aRsZra moyuasTa SenTa zeda”. daZrwis, rom vinme moinadiros da boroti SeamTxvios,
da friad iurvin kaci igi mefisaTYs da eZiebda Jamsa, amitom yovelnairad ecdeba Sens winaaRmdeg ganawyos
raATamca pova adgili mxilebisaA. da warKdes amas Sina mefe da Sens megobrebsac gadaamteros igio.
dReni mravalni, da hrqua mefeman kacsa mas Ramesa erTsa: wuxda veziri mefis gamo, magram verafers Sveloda.
“moguale da mividodiT qalaqsa Sina, raATa vixiloT saqme xelsayrel SemTxvevasRa eloda, raTa uadgilo ar
kacTaA”. da iyo slvasa mas maTsa qalaqsa Sina, da yofiliyo misi saubari. ase gadioda dReebi.
miemTxYvnes sanagvesa rasame didsa. da ixila mefeman si- erT saRamos mefem SesTavaza vezirs, qalaqi
naTle raAme viTarca cecxlisaA muniT gamo. da warvida SemoevloT da gaegoT, rogor cxovrobda xalxi.
mefe da Tanamzraxvali misi xilvad misa. siarulisas nagvis did grovas waawydnen. mefem nagvidan
da viTarca mieaxlnes, poves kaci vinme, romelsa gamomavali sinaTle SeniSna. cecxliviT brialebda
gamoeTxara sanagvesa mas Sina msgavsi quabisaA da sxdes mas raRac.
Sina igi da coli misi. da iyo maT zeda samoseli undoA mefe da veziri ufro axlos mividnen da dainaxes
msgavsad glaxakTa. da hxedvides raA amas, esma muniT gamo kaci. mas nagvis grovaSi gamoqvabulis msgavsi ram
KmaA simRerisaA. da viTar ganicdides KureliT SeRmarT, gamoeTxara da colTan erTad ijda. tanT daZonZili
ixiles kaci igi, rameTu inaKiT-jda skoreTa maT zeda, da samosi ecvaT. uceb `gamoqvabulidan~ simReris xma moisma.
dedakaci igi, rameTu uwdevda da rokvida winaSe misa, da mefem da vezirma xvrelis siRrmes miapyres mzera da
Seasxamn qebasa, viTarca jer-arn mefeTaTYs da ufliT nagvis grovaze mjdomi kaci SeniSnes, mis win dedakaci
hxadin mas da igi – dedofliT. da ornive aqebdes TavTa cekvavda da mReroda, kacs jamSi Rvinos usxamda da Tan
maTTa, ixarebdes da ganscxrebodes trfialebiTa urTi- qeba-didebas asxamda mefeTa msgavsad. qali ufals
erTas. xolo mefe igi da Tanamzraxvali misi myoarJam hxed- uwodebda kacs, kaci ki dedoflad saxeldebda mas.
vides da ganicdides saqmesa maTasa, viTar-igi mxiarul oriveni erTmaneTs aqebdnen, ilxendnen da tkbebodnen
iyvnes egeviTarsa cxorebasa maTsa. da warvida mefe igi da urTierTsiyvaruliT. mefe da veziri didxans umzerd-
nen am sanaxaobas, acvifrebdaT col-qmris qceva da
ukvirdaT maTi amgvari yofiT kmayofileba.
gaognebuli mefe vezirs miubrunda da uTxra:

118 119
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tanamzraxvali misi gankYrvebulni maTgan. da hrqua mefeman _ arasodes yofila CvenTvis cxovreba imgvarad
moyuassa TYssa: “arasada gYnda cxorebaA Cueni me da Sen da sawadeli da sasurveli, rogorc amaTTvis. arasodes
arca esreT mxiarulebiT SeviwynareT, viTar-ese glaxaki, gagvixaria misiT imgvarad, rogorc nagavSi msxdom am
romeli vixileT skoreTa maT Sina colisa TYsisa Tana. da me glaxakebs. vfiqrob, yoveli dRe aseTi unda iyos maTTvis.
esre vhgoneb, viTarmed amas Sina arian yovelni dReni swored droulad CaTvala vezirma, ramdenime sityva
maTni”. eTqva mefisTvis.
maSin pova Tanamzraxvalman adgili sityYsaA mefesa Tana _ mefeo, nu ggonia, rom dideba da pativi, romliTac
da hrqua mas: “nu hgoneb, mefe, viTarmed didebaA ese da vnetarebT Cven amJamad, iseTive sasurveli da mosawonia
sufevaA romelsa Sina viSuebT, ara esreve saxed Seracxil qristianebisTvis, rogorc CvenTvis, radgan isini
ars da sawunel winaSe maTsa, romelTa ician didebaA da RvTisgan mis moyvarulTaTvis gamzadebul saukuno
sufevaA saukunoA, romeli ganumzados RmerTman moyuareTa sufevasa da didebas elian, sxva yvelaferi ki
TYsTa. da saxlebi ese oqroqandakebulni, romelni saZulvelia maTTvis. Cven maT metismet araraobas
vaSen[e]niT, da siSueniere xatisaA da brwyinvalebaA sa- vxedavT, imaTTvis ki is oqro-qandakebuli sasaxleebi da
moselTa CuenTa[A] esreve saxed Seracxil ars winaSe maTsa, Zvirfasi TvlebiT mooWvili samoselia araraoba,
romelni hxedven mermeTa maT KeliTuqmnelTa taZarTa da romelsac Cven miveltviT. maTTvis garegnuli, xiluli
TualTSeudgamsa samoselsa, viTarca-ese Cuen vhxedavT pativi da dideba araferia imasTan SedarebiT, romelic
imaT Tana gardareulsa Seuracxebasa. da Tavm[oT]ne[o]baA uxilavia da romelsac Semdgom cxovrebaSi elian isini _
ese didebisa CuenisaA msga[vs] iyos TavmoTneobasa imaTsa, xelTuqmnel taZarsa da TvalSeudgam samosels. Cven
r[omelsa] ganvikiTxavT da gYkYrs”. gvikvirs maTi, maTTvis ki Cveni Tavmomwoneoba da
hrqua mas mefeman: “da icni vina eseviTar[i]sa saxisa TviTkmayofilebaa is nagavi, risi Semxedvarenic, maT
mecnierni kacni?” hrqua kacman man: “arian kacni, romelni ganvikiTxavT.
hmsaxureben RmerTsa da dauteobia sofeli ese da yoveli hkiTxa mas mefem:
xati eriskacobisaA Seuracxuyofie[s] da arian aw udabnoTa, _ Sen icnob aseT xalxs?
mTaTa da quabTa Sina qristes siyuarulisaTYs da saukunoA _ eseni is adamianebi arian, romlebic WeSmarit
igi uxilavs da Seuyuarebia, gamocades sofeli ese da pov- RmerTs emsaxurebian. maT datoves wuTisofeli, uaryves
es yoveli didebaA misi warmavali”. amqveyniuri cxovreba da udabnoSi, mTebsa da gamoqvabu-
lebSi cxovroben, qristes siyvaruliT gulanTebulni.
maT swamT saukuno cxovrebis da mas eswrafvian. xolo es
sofeli ki moiZules, radgan gamoscades igi da Seicnes
misi didebis warmavloba.

120 121
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas mefeman: da “raA ars sufevaA saukunoA?” hrqua hkiTxa mefem:
Tanamzraxvalman man: “sufevaA saukunoA SuebaA ars, _ ra aris saukuno cxovreba?
romelsa ara Seudgs siglaxak[e]; da sixaruli ars, romelsa miugo vezirma:
ara Seudgs urvaA; da simrTele ars, romelsa ara Seudgs _ saukuno cxovreba netarebaa, romelsac ar axlavs
salmobaA; da mefobaA ars, romelsa ara aqus aRsasruli; da siglaxake, dausrulebeli sixarulia, romelsac ar
mSYdobaA ars, romelsa ara Seudgs [Si]Si; da cxorebaA ars, sdevs mwuxareba, simrTelea, romelsac ar sdevs salmoba,
romelsa ara SeamrRuevs sikudili, da igi ars sofeli uxr- maradiuli myofobaa, romelsac ara aqvs dasasruli,
wnelebisaA da miiReben sawadelsa maTsa TYnier Sromisa da mSvidobaa, romelsac ar sdevs SiSi, maradiuli
rudunebisa”. hrqua mefeman: ars-me vina amis adgilisa Rirs, cxovrebaa, romelsac ar emuqreba sikvdili. es aris
anu viTar SesaZlebel ars Seslvad adgilsa mas?”20 hrqua uxrwnelebis samyofeli, sadac yovelgvari Sromisa da
Tanamzraxvalman man mefesa: “aravis zeda daKSul ars kari garjis gareSe miiRweva sasurveli.
qristesi, romelni eZieben Seslvad kariT”. hrqua mefeman: hkiTxa mefem:
“da raA ars gzaA igi?” hrqua Tanamzraxvalman: “msaxurebaA _ aris vinme im adgilis Rirsi? an rogor SeiZleba iq
samebis[a] wmidisaA, romelman dahbadna yovelni dabade- Sesvla?
bulni, da datevebad yoveli samsaxurebeli TYnier misa”. miugo vezirma:
hrqua mefeman: “da raA yeneba-geyo Sen Txrobad Cemda esevi- _ arc erTi iq Sesvlis msurvelisTvis ar aris dax-
Tari gzaA vidre aqamomde?” hrqua Tanamzraxvalman man: “ara Suli `kari qristesi~, Tuki am kariT ecdebian Sesvlas.
orgulebiTa CemiTa davacade ese aqamomde, arca vhride hkiTxa mefem:
gonebauqmoebasa Sensa, rameTu srul xar yovliT-kerZo, ar- _ ra gziT aris es SesaZlebeli?
amed mayenebda zari mefobisa SenisaA”. hrqua mefeman: miugo vezirma:
“ukueTu saqme ese WeSmarit ars, ara gYRirs, raATa udeb- _ wmida samebis msaxurebiT. unda uaryo sxva yovelive
vyoT ZiebaA misi yovliTa moswrafebiTa da SromiTa. da da mxolod mas emsaxuro, romlis mieracaa yovelive
Seqmnili _ cocxali da aracocxali.
_ aqamde ratom araferi miTxari am gzis Seasaxeb? -
hkiTxa mefem.
miugo vezirma:
_ Cems erTgulebaSi eWvs nu Seitan, mefev. orgulobis
gamo ar movqceulvar amgvarad. arc Sens gonierebaSi
Semparvia eWvi, radgan vici, rom saRad msjelob da
srulyofili xar yovelmxriv, aramed damabrkola
samefo pativma, romelsac Sen flob.

122 123
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ukueTu saeWuel ars, Tanaguac, raATa vyoT yoveli SromaA uTxra mefem:
C[emi], vidremdis miviwineT, WeSmarit Tu ars saqme ese, _ Tu es yvelaferi, rac Sengan movismine, WeSmari-
xolo dafarvaA ese amis saqmisaA Cuengan did Secodeba ars tebaa, raRad vayovnebT, SeviZinoT igi yovelgvari
winaSe Cemsa, daRacaTu gulpyrobil var Sendami”. hrqua SromiTa da gulmxurvalebiT, da Tu kidevaa saeWvo rame,
Tanamzraxvalman man: aw ukue mibrZaneb-a, raATa maradis gvmarTebs, rom sruliad gamoviZioT da gaverkveT
gauwyebde saqmesa amas da mogaKsenebde JamiTi-Jamad? hrqua WeSmaritebaSi. xolo is, rom dRemde mimalavdi amas,
mefeman: “ara Tu JamiTi-Jamad, aramed daucxromelad. dRe didi codvaa Seni mxriv, radgan sruliad gendobodi.
da Rame ganusuenebelad iyavn zraxvaA ese Senda da Cemda, _ aw rogor brZanebT, mefev, gauwyoT drodadro am
rameTu saqme ese sakYrvel ars da ara jer-ars udebebiT gzis Sesaxeb?
warwymedad eseviTari SesaZineli, aramed Ziebad miugo mefem:
moswrafed”. _ ara Tu drodadro, ganuwyvetiv, dRiTa da RamiT,
da Tqua wmidaman balahvar: `Semdgomad amisa guesma, vi- daucxromlad unda viRvawoT misTvis. ar gvepatieba,
Tarmed mefe igi da Tanamzraxvali misi mSYdobiT Tana- sizarmacisa da daudevrobis gamo rom ar SeviZinoT
warhKdes sofelsa amas~. umjobesi, aramed mTeli mondomebiT gvmarTebs misi
mopoveba.
_ mogvianebiT SevityveT, rom mefemac da misma
mrCevelmac mSvidobiT dauteves es sofeli, _ daasrula
ambis Txroba wmida balavarma.

24. hrqua iodasaf: `arRara aqus yovliT-kerZove siy- 24. uTxra iodasafma balavars:
uaruli amis soflisaA gonebasa da arRara Sevaqcev Tavsa _ aRar maqvs wuTisoflis siyvaruli da aRar mxib-
Cemsa mizezTa mier misTa, aramed msuris cxorebisa misTY[s] lavs igi. saukuno cxovreba mwadia da msurs, SenTan
saukunoAsa, da aw ganmizraxavs, raATa davadgre Sen Tana, erTad mec vitvirTo Seni cxovrebis simZime.
sadaca iyo, da moviTmino simZime cxorebisa SenisaA^. miugo wmida balavarma:
hrqua wmidaman balahvar: ukueTu h[yo] ese, emsgavso _ Tuki amgvarad moiqcevi, daemsgavsebi im mdidars,
mdidarsa mas, romeli emzaxa21 glaxaksa mas, rameTu guesma, romelic erT Rataks daumoyvrda. es ki ase iyo: erTma
viTarmed: iyo vinme Wabuki mdidrisa Svili, da uTxova mdidarma kacma SvilisTvis sacoled mdidari naTesavis
mamaman misman colad misa qali erTi Suenieri da mdidari asulis Txova ganizraxa, magram vaJiSvilma uari
naTesavTagan TYsTa. da ara ineba Wabukman man SerTvaA misi. ganacxada mis SerTvaze, adga da gaecala mamas, miatova
da aRdga da ivltoda pirisagan mamisa TYsisa. da slvasa mas saxli da gadaixvewa. erTxelac, gzad, erTi Raribi kacis

124 125
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

missa Sina ixila asuli vinme glaxakisa(A) samosliTa asuli dainaxa. gogona daZonZil samosSi iyo `gamowyo-
SeuracxiTa mjdomare karTa zeda saxlisa TYsisaTa, iqmoda bili~, saxlis zRurblTan ijda, xelsaqmianobda da Tan
raA KelTsaqmarsa TYssa, da mas Sina hmadlobda da adidebda madlobda da adidebda RmerTs.
RmerTsa. hrqua mas Wabukman man: “vinaA xar, dedakaco, anu Wabuki SeekiTxa:
romelTa keTilTa zeda hmadlob RmerTsa?” xolo man hrqua: _ vin xar, asulo, an ra sikeTisaTvis madlob
“ara uwyia, rameTu mcireman wamalman mravalTagan senTa RmerTs?
iKsnis kaci, egreca mciredsa zeda madlobaman mohmadlis man ki upasuxa:
udidesi? xolo me asuli var berisa erTisa glaxakisaA”. da _ gana ar ici, rom mcired wamals mravali senisgan
Kma-uyo Wabukman man bersa mas. da viTar ganvida misa, hrqua ZaluZs kacis gankurneba?! aseve metobs mciredisaTvis
mas: “ukueTu gnebavs asuli ese Seni mocemad colad Cemda?” RvTis madliereba. xolo me Raribi kacis Svili varo.
hrqua mas berman man: “ara jer-ars colad Senda asuli maSin Wabukma gverdze gaixmo misi moxuci mama:
glaxakisaA, rameTu Sen Svili mdidrisaA xar”. hrqua Wabuk- _ ar gsurs, rom Seni asuli colad gamomayolo?
man man: “vixile sibrZne da gonierebaA asulisa SenisaA, da me _ ar SegSvenis, rom mdidris Svilma Raribi asuli
mTnavs igi colad Cemda, da aha esera mdidarTa Svili moiyvano colad, _ upasuxa moxucma.
dawindebul iyo CemTYs, da me ara vinebe. aw winamiyav Wabukma ki miugo:
TxovaA Cemi, rameTu keTilad mpoo, ufalsa Tu undes”. _ me davrwmundi Tqveni asulis sibrZnesa da
hrqua mas berman man: “daRacaTu Sen gTnavs asuli Cemi, gonierebaSi da gulwrfelad msurs misi coloba.
aramed ver Zal-gic miyvanebaA misi saxlad mamisa Senisa”. mdidari mSoblebis asuli iyo daniSnuli Cemze, magram
hrqua mas Wabukman man: “me aqa davadgre Tquen Soris da ar visurve misi moyvana. damde pativi, amisrule saTxo-
Tavs-vidva cxorebaA Tqueni”. vari, da Tu RmerTi inebebs, hpoveb sikeTes CemSi.
xolo beri igi iyo mdidar friad farulad. da Sevida22 uTxra moxucma:
saxlsa mis berisasa da ganiZarcua saxe da [Seimosa] samoseli _ marTalia, Sen mogwons Cemi asuli, magram mamaSenis
maT glaxakTaA. da iwyo berman gamocdad misa da aRwonad saxlSi mis moyvanas xom ver gabedav?!
gonebisa misisasa. da viTar pova igi yovliT-kerZo brZen da _ me TviTon davrCebi TqvenTan da vitvirTav Tqveni
gonier da cna, viTarmed ara trfialebiTa ugunurebisaATa cxovrebis simZimes, _ upasuxa Wabukma.
es moxuci Zalian mdidari iyo, magram aravin icoda
amis Sesaxeb. Wabuki Sevida moxucis saxlSi, gaixada
Zvirfasi Sesamoseli da maT msgavsad, daZonZili
samoseli Caicva. moxucma ki misi gamocda ganizraxa. da
raki dainaxa, rom yovelmxriv brZeni da gonieri iyo igi,
raki darwmunda, rom sibriyviTa da ugunurebiT ar

126 127
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mivida siglaxaked, maSin upyra Keli misi da Seiyvana daTanxmebula siRaribeze, maSinRa gaumJRavna Tavisi
saunjesa TYssa. da ganaxuna saunjeni TYsni da uCuena mas saidumlo: mohkida xeli, miiyvana Tavis saunjesTan da
yoveli simdidre TYsi da SuenierebaA adgilisaA mis, romel aCvena mTeli misi simdidre. Wabukis Tvalwin imgvari
arasada exilva egeviTari cxorebasa missa, da hrqua mas: didebuleba gadaiSala, rogoric arasodes enaxa
`Svilo, ese yoveli Seni ars~. da mieriTgan iSuebda Wabuki cxovrebaSi.
igi maradis mas Sina sixaruliT da mxiarulebiT. da uTxra mas moxucma:
_ es yvelaferi Senia, Svilo.
im dRidan dausruleblad iSvebda Wabuki
sixaruliTa da gulmxiarulebiT.

25. hrqua iodasaf: `me vesav qristesa Zesa RmrTisasa, vi- 25. uTxra iodasafma balavars:
Tarmed CemTYs iyos saxe ese, aramed mesma Sengan, ityode _ vesav qristes, Ze RvTisas, rom Tu inebebs, Cemzedac
raA, viTarmed berman gamocada gonebaA mis WabukisaAo. aw aRsruldeba Seni monayoli. Sen Tqvi, rom moxucma
Sen viTar gnebavs gamocdaA gonebisa CemisaA?~ Wabukis goneba gamoscada, Sen rogorRa gnebavs Cemi
hrqua balahvar: `raATa geSinodis RmrTisa da Seeyo ne- gonebis gamocda?
basa missa yovelTa dReTa SenTa da ganeSoro yovelTa miugo balavarma:
vnebaTa soflisaTa, rameTu ara warswymeds RmerTi _ RvTis SiSi iqonie Seni cxovrebis manZilze, misi
sasyidelsa Sromisasa da arca warumarTebs saqmesa iWYsasa, nebis morCili iyavi da ganiSore amsofliuri vnebebi,
da ganZlierdi, rameTu ara ganmcdel ars ufroAs Zalisa. maSin RmerTi ar dagikargavs Seni Sromis sazRaurs da
dRiTi-dRed geKsened da iwurTidi gonebasa Sensa, eWvebisganac dagicavs. gaZlierdi, radgan ufali ar
Seipyrobd saqmesa gancdiT da nu sitkboebisaTYs mogivlens imaze met gansacdels, ris atanasac ver
Sescxardebi pirvel gamocxadebisa, da nuca simwarisaTYs SesZleb. ganuwyvetliv gaixsene RmerTi da srulyavi
ganagdeb; ukueTu keTil iyos, ganikiTxevd gulsa Sensa, Seni goneba. Seudeqi saqmes, magram awon-dawone igi
raATa ara SegiKdes iWY, da nu mswrafl daamtkiceb mow- windawin, erTi SexedviT nurc sitkboebisaTvis
evnulTa gulissityuaTa, vidremdis ara gamoscado dawyn- moiZuleb da nurc simwarisaTvis ganiSoreb. gulSi
arebulebiT da krZalviT, raATa ara midrkes gonebaA Seni gamoiZie misi sargeblianoba, raTa eWvebiT ar iZlio
nebasa da gulisTqumasa, SegaeWos keTilsa da mogatyuas Semdeg, magram nurc gulisTqmebs miendobi sruliad,
boroti. aw me vevedrebi SenTYs mamasa uflisa Cuenisa iesu dawynarebiTa da simSvidiT gamoscade yvelaferi,
qristesa, RmerTsa dambadebelsa caTa da queyanisasa, gonebiT survilebisa da vnebebisaken nu miidrikebi,
mtkicesa da Seuryevelsa, da sulsa wmidasa Tanaarssa, raTa borotma ar dagaeWvos keTilSi da ar Segatyuos

128 129
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

romelsa ara aqus aRsasruli, saSinelsa da saxiersa, sicrue. da me vevedrebi SenTvis Cveni uflis, ieso
Zliersa da mowyalesa, uxilavsa da gamouTqumelsa, meufesa qristes mamas, cisa da qveynis dambadebel RmerTs,
kacTmoyuaresa, mecniersa da ara udebmyofelsa, romeli mtkicesa da Seuryevels, Zliersa da mowyales, uxilavsa
yovladZlier ars da ara ars uZlurebaA mis Tana, romelman da gamouTqmels, da kacTmoyvare ufals, yovladbrZensa
aRuTqYs da ara ecruvis, Seiwynaris da ara ganwiris, da yovladZliers, romlisTvisac SeuZlebeli araferia,
romlisagan Zrwian yovelni dabadebulni da qeddadrekil romelic aRgviTqvams da ar gvecrueba, Semwynarebelia
arian winaSe saSinelebasa RmrTeebisa misisasa, raATa wmida- da ar gvwiravs, saSinelia xilvad da Tavmodrekilia mis
gyos WeSmarit winamZRuar keTilisa, TiTissaCuenebel winaSe yoveli, mas vevedrebi, raTa iyo misabaZi sxvaTa-
moSiSebiTa, amxilvel brmaTa, masmenel yruTa, mamxilebel Tvis, mogmadlos niWi brmaTaTvis xedvis miniWebis,
udebTa da mter soflisa, moyuare wmidaTa da moZule yruTaTvis smenis aRdgenis, ugulisxmoTa mxilebis, iyo
vnebaTa, vidremdis migawios CueniTurT adgilsa mas, wuTisoflis moZule, siwmidis moyvaruli da vnebaTa
romeli aRuTqua qristeman piriTa miT utyuveliTa uarmyofeli, da moganiWos CvenTan erTad samkvidrebeli,
mougonebelsa, usmenelsa da uxilavsa sasufevelsa missa, romelic kacis yurs ar smenia, Tvals ar unaxavs da enas
rameTu sasoebaA Cueni friad ars mowyalebaTa mimarT ver gamouTqvams, _ sasufeveli caTa, romelic aRgviTqva
qristesTa, egreca SiSi Cueni satanjvelTagan misTa. qristem mis morwmuneebs, romelTac misi mowyalebis
Tualni Cuenni ganmartebul arian da qedni Cuenni dadrekil imedi gvaqvs da Tavmodrekilni varT misi didebis
arian winaSe missa~. winaSe.
viTarca esma ese yoveli, ganKurda iodasaf sityuaTa balavaris sityvebiT aRinTo iodasafi, guli auCuy-
maT zeda wmidisa mamisa balahvarisTa da aRiCCua guli da da da atirda. Semdeg ki wmida mamas hkiTxa:
iwyo tirilad, da hrqua balahvars: `ravdenisa JamisaA xar, _ ramdeni wlisa xar, mamao?
wmidao mamao?~ _ Tormetis.
xolo man hrqua: `aTormetisa wlisaA~. _ rogor meubnebi amas, roca gxedav, rom xanSi
hrqua mas iodasaf: `viTar metyY amas, rameTu gxedav Sesulic xar da samoci wlisas hgavxar?
moxucebulad da sameocis wlis sagonebel xar~. maSin miugo mas balavarma:
hrqua balahvar: `vinaATgan viSev, var sameocis wlis, _ mas Semdeg, rac davibade, marTlac samoci weli
xolo Sen mkiTxen Jamni cxorebisa Cemisani; da cxorebaA gavida, magram Sen xom is gainteresebs, ramdeni weli
sicocxlesa hrqYan, da sicocxle araraA ars TYnier vicxovre?! cxovreba sicocxles hqvia, sicocxle ki
Sjulisa qristesisa da saqmeTa misTa, da ese ara iyo Cem qristes rwmenisa da saqmeebis gareSe araraobaa. me ki
Tana, garna aTormetiT wliTgan~. swored maT gareSe vcxovrobdi bolo Tormet wlamde.
hrqua iodasaf: `viTar ukue hyof kacsa, romeli Wams da uTxra iodasafma:
suams da mimoval[s] mkudrad?~

130 131
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `amisTYs, rameTu eziara mkudarTa _ rogor SegiZlia mkvdrad CaTvalo kaci, romelic
mwuxarebiTa da sixaruliTa da uRonoebiTa, da ver rgomiTa Wams, svams da dadis?!
Tavsa TYssa da ver gulisKmisyofiTa keTilTa RmrTisaTa, _ ase iTqmis imaze, romelic mkvdars emsgavseba Tavisi
romel arian mis Tana simrTele da flobaA keTilTa mimarT.. sixaruliT, mwuxarebiTa da uRonobiT, sakuTari Tavis
ukueTu undes
undes, viTarca aw eziara mkudarTa sa[q]miTa, gamousadegarobiTa da RvTisagan boZebuli sikeTis ver-
egreca emsgavsa Kel iTa
iTa~.
KeliTa SecnobiT. aseTi kaci moklebulia keTilis wvdomis
hrqua iodasaf: `ukueTu cxorebaA igi pirveli ara Segi- unars da ver afasebs RvTisgan misTvis boZebul uxv
racxia cxorebad, Tana-gac, raATa sikudilica igi momavali wyalobas. magram Tu moisurvebs, ZaluZs, madli hpovos
ara Sehracxo sikudilad da arca borotad giCndes~. RvTis winaSe.
hrqua balahvar: `anu ara gauwyebsa ganwirvaA Tavisa uTxra iodasafma:
CemisaA Semoslvad Senda, rameTu me uwyi siborote mamisa _ Tuki wina cxovrebas ar Tvli cxovrebad, arc
SenisaA Cemda momarT, rameTu arad Semiracxies borotad, mowevnadi sikvdili unda migaCndes sikvdilad da ar
aramed cxorebad saukunod~. unda Tvlide mas borotebad.
miugo balavarma.
_ nuTu Cemi SenTan Semosvla ar metyvelebs
sikvdilis arad Cagdebaze da Cems Tavganwirvaze?! me
vici mamaSenis mtruli damokidebuleba Cemdami, magram
sikvdili, romelic memuqreba, araTu borotebaa CemTvis,
aramed saukuno cxovreba.

26. hrqua iodasaf: `miTxar me saxe naTesavisa amis 26. uTxra iodasafma:
CuenisaA da gulsmodginebaA maTi kerpTa mimarT~. _ miambe im xalxis Sesaxeb, romlebic gulmodgined
hrqua balahvar: `msgavs arian, romelTa hrwams kerpTaA, emsaxurebian kerpebs.
kacsa visme, romelman Seipyra mWurinavi, viTarca ityYs miugo balavarma:
igaviTmetyueli Cueni, da unda daklvaA misi. da moeca _ isini, vinc kerpebs emsaxurebian, emsgavsebian kacs,
sityuaA mWurinavsa mas da hrqua: raAsaTYs gnebavs daklvaA romelmac Citi daiWira. kacma Citis dakvla gadawyvita,
Cemi, rameTu ara ars Cem Tana gansaZRebeli Seni? xolo magram Citma uecrad ena amoidga da uTxra:
ukueTu ganmiteo me, migcne samni mcnebani da umjobes _ ratom gsurs Cemi mokvla? me xom lukmadac ar
iyvnen Senda yovelTa monagebTa, da-xolo-[Tu]-imarxne geyofi?! magram Tu gamaTavisufleb, sam rCevas mogcem da
igini^. da arwmuna kacsa mas, raATa ganuteos, uTxrnes xolo

132 133
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tu sityuani igi. xolo mWurinavman man hrqua, raJams yovelgvar SenaZenze meti iqneba isini SenTvis, Tuki
ganuteva: “ese arian mcnebani Cemni: nu eZieb miuwdomelsa, Seasruleb kidec.
da nu inani gardasrulsa, da nu grwamn, romeli ara iyos”. dasTanxmda kaci da gaaTavisufla igi.
da viTar ganuteva igi, unda mWurinavsa mas gamocdaA ka- maSin uTxra mas Citma:
cisaA mis, irgna-Zi-a mcnebani misni, da hrqua mas: _ esenia Cemi mcnebebi: SeuZlebels nu ecdebi, wars-
“ukueTumca icode, Tu raA safase gangera KelTagan SenTa, uls nu inaneb da daujerebels nu irwmuneb.
rameTu ars iKuanCsa Sina Cemsa margaliti viTarca kuercxi Semdeg Citma kacis gamocda ganizraxa, raTa gaego,
siraqlemisaA”. da viTarca esma kacsa mas sityuaA ese, daiTxia SeiTvisa Tu ara man misi mcnebebi da uTxra:
sinanuliTa gantevebisa misisaTYs, da unda kualad _ Sen arc ki ici, ra simdidre gauSvi xelidan!
SepyrobaA misi, da hrqua mas: “moguale saxlad Cemda da me CiCaxvSi siraqlemas kvercxisodena margaliti maqvso.
keTilad giRuawo da pativiT gangiteo”. hrqua mas kacma es sityvebi rom moismina, Zlier inana Citis
mWurinavman man: “N ugunuro, Semipyar da ver dammarxe, gaSveba da kvlav moindoma misi Sepyroba.
gamcen da ver daimarxe, romliTa viKsen Tavi Cemi Sengan. _ mestumre saxlSi, minda, rom raimeTi gasiamovno da
anu ara gamcena, da aha esera Sen inani gantevebasa Cemsa pativiscemiT gagistumro, _ uTxra man Cits.
gardasrulsa, da eZieb, romelsa ver miswuTebi – Sepyrobasa maSin miugo mas frinvelma:
Cemsa, da grwmena ara yofili, viTarmed maqus iKuanCsa Cemsa _ ugnuro, damiWire da ar momifrTxildi, mcnebebi
margaliti ufroAsi Cemsa. Sen ara uwyia, viTarmed yoveli gaswavle da ver SeiTvise, arada, swored axla gamcne
guami Cemi ara sworavs kuercxsa siraqlemisasa”. da isini. Sen nanob Cems gaSvebas, rac ukve moxda da
mieriTgan sargebel-eyvnes kacsa mas sityuani igi. warsulia, cdilob imas, rasac ver Seswvdebi, _ radgan
egreTve ars sasoebaA kacTaA kerpTa mimarT, rameTu veRar SeZleb Cems kvlav daWeras, da irwmune
dahbadnes igini KeliTa maTiTa da Tques: “ese arian daujerebeli, TiTqos me marTlac SemeZlos mqondes
dambadebelni Cuennio”, rameTu scven maT mparavTagan da CiCaxvSi TviT Cemze didi margaliti, radgan TviTon
ityYan, viTarmed: “eseni arian saconi Cuenni borotisagan”. xedav, rom mTeli sxeuliTac ki siraqlemas kvercxze
warageben maT zeda monagebTa maTTa da ityYan, viTarmed: patara var.
“eseni arian mzrdelni Cuenni”. eZieben maT Tana, romelsa ara am dRidan sasargeblo Seiqna kacisTvis Citis
hpoeben, da hrwams (yovlisa)gan, romeli ara ars maT Tana~. darigebebi.
msgavsadve, ugunurad iqcevian is adamianebi,
romlebsac kerpebis mimarT aqvT sasoeba. isini sakuTari
xeliT qmnian kerpebs da amboben, maT mier varTo
Seqmnilni, TviTonve icaven maT mZarcvelebisagan da
amboben, maT mier varTo borotisagan daculni, kerpebs

134 135
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `WeSmaritad ese saxe ars maTi da yov- swiraven TavianT qonebas da amboben, isini
ladve saZagel arian winaSe Cemsa da ara ars sasoebaA Cemi gvasazrdoebeno Cven. maTSi eZeben imas, rac kerpebs ar
maTda mimarT, da sityuamanca Senman ufroAsad aRmZra gaaCniaT da ijereben daujerebels.
siZulilad maTda, aramed aw miTxar me: visda miKmob, anu raA uTxra iodasafma:
ars Sjuli ese, romeli gamoirCie Tavisa SenisaTYs?~ _ simarTles ambob. me mZuls kerpebi, arc maTi ndoba
hrqua mas balahvar: `ese ars gamorCeuli, rameTu erTi da imedi maqvs. magram Seni sityvebis Semdeg kidev ufro
ars mamaA, Ze da suli wmidaA, samebaA, samguamovnebaA da erTi SemZulda isini.
RmrTeebaA, da ara mravalni ufalni, igi xolo meufe da axla im sarwmunoebis Sesaxeb miambe, romelsac
TYnier misa yovelni – sameufo; igi xolo dambadebel da miqadageb da romelsac Sen TviTon misdev.
yovelni dabadebul; igi xolo uJamo da yovelni Jamier, igi miugo mas balavarma:
xolo Zlier da yovelni uZlur; igi xolo maRal da _ sarwmunoeba, romelsac me mivsdev, aRiarebs samebas
yovelni mdabal; dauZinebel, Ronier yovlisagan, yovelive _ mamas, Zesa da suliwmidas, samgvamovansa da erTarsebas,
raAca undes, da iqms da yovelsave miswuTebis. `yovelive erT RmerTs da ara mravals. isaa erTaderTi WeSmariti
mis mier Seiqmna da TYnier misa araraA iqmna~23. meufe, RmerTi yovlisampyrobeli, dambadebeli yoveli-
Seucvalebeli JamTagan da miucvalebeli adgiliTi- vesi da Tavad daubadebeli, igia mxolod uJamo da sxva
adgilad, da yovelnive adgilni savse arian misgan, saxier, yvelaferi Jamieri, mxolod isaa Zlieri da sxva yvela
mowyale, kacTmoyuare da ma[r]Tlmsajul. da ganumzadebian uZluri, isaa maRali da sxva yvela dabali, marad
morCilTaTYs saSuebelni da urCTaTYs satanjvelni. aman, fxizeli, yovladZlieri, yovlisSemZle, mis mier Seiqmna
samebiT cnobilman da erTarsebiT aRsaarebulman, gyavn yovelive da ar arsebobs raime mis gareSe, marad
meZiebel nebasa missa, raATa scxonde ZaliTa erTarsebisa mi- ucvlelia da yvelganmyofi, yovelives aRavsebs misi
sisaATa. xolo ukueTu daimarxne mcnebani misni, merme icna, didebiT. igia RmerTi saxieri, mowyale da kacTmoyvare,
viTar jer-ars mecnierebaA misi. msajuli samarTliani da miukerZoebuli, romelmac
yovelgvari sikeTe gaumzada mis moyvarulebs, urCebs ki
eliT bneli ukuni da saSineli satanjveli.
ufalma RmerTma, samgvamovanma da erTarsebiT
aRiarebulma, mogmadlos survili, rom eZebde mis nebas
da gacxovnos misi ZlierebiT, am swavlebas ki maSin
Seicnob, Tuki mis mcnebebs daicav.

136 137
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

27. hrqua iodasaf: `raA ars saqme, romeli hnebavs 27. hkiTxa iodasafma:
RmerTsa?~ _ ra saqmeebia RvTisTvis mosawoni?
hrqua mas balahvar: `ese ars nebaA RmrTisaA, raATa rome- upasuxa mas balavarma:
li gindes Tavisa SenisaTYs, uyo igi moyuassa Sensa, da _ RmerTs nebavs, rom rasac sakuTari TavisTvis
romeli SenTYs ara gindes, igi sxuasa ara uyo, da raATa isurveb, igive uyo moyvass da ar gaukeTo sxvas is, rac
daimarxne mcnebani qristesni da loc[vasa]24 hyofde Seni TavisTvis ar ginda; RvTisTvis saTnoa, roca
RmrTisa mimarT da vedrebasa dRe da Rame. da gaqundes ganuwyvetliv mis mimarT loculobs kaci,24 dRe da Rame
juari misi saZlevelad mterTa, rameTu miT miKsnna mas SeRaRadebs da Tayvans scems mis jvars, romlis
vnebaTagan da KelTagan sikudilisaTa~. ZaliTac iZleva mters, radgan RmerTma jvriT gagvaTavi-
hrqua balahvars iodas[a]f: `damarxviTa mcnebaTaATa sufla.
miemTxuevis kaci nebasa RmrTisasa?~ hkiTxa iodasafma:
hrqua balahvar: `he, WeSmaritad miemTxuevis~. _ mcnebebis dacviT Seasrulebs kaci RvTis nebas?
– `da ukueTu egreT ars keTilni ese, romel arian _ WeSmraitad.
sofelsa amas Sina, raAsaTYs moiZuleniT?~ _ da mainc, ratom moiZuleT is sikeTeebi, rac
hrqua balahvar: `orni saqmeni mawueven Cuen amas: pirve- wuTisofelSia? _ kvlav hkiTxa ufliswulma.
lad ese, rameTu gardamatebulni ese keTilni RmrTisani ara miugo balavarma:
esworebian mciredsa mun saSuebelsa sasufevelisasa da _ orma ramem ganapiroba es. pirvel rigSi iman, rom
viTaca vin iRuawos, umetesTa pativTa miemTxuevis da wuTisoflis yvelaze didi sikeTec ki ver Seedreba
aramciredi Suri iyos moyusisaA moyusisa mimarT, rameTu Tundac umcires zeciur sikeTes. vinc metad gairjeba,
ara swor iyvnen xarkisa gardamKdelni ZRuenisa ufro met madls miiRebs. aramciredi Suri aReZvreba
SemwirvelTa, xolo meore: nuukue ese Kel-yav mocemulTa moyvass moyvasis mimarT, radgan sxva iqneba sazRauri
amaT saSuebelTa da maT mier CaviWreT uwesoTa saqmeTa da nebayoflobiT ZRvnis Semwirvelisa da sxva _ iZulebiT
mizez-meqmne warwymedisa. xolo ukueTu ganveSorneT, xarkis gamRebisa. meore mxriv, vSiSobT, vaiTu, CagviT-
umetesi mSYdobaA da dawynarebaA gaqus. rameTu ukueTu rios wuTisofelma da binZur saqmeebSi gareulni
vinme da[a]axlnes sacxovarni TYsni yanobirsa, ver gulpyro- aRmovCndebiT, es ki mizezi iqneba Cveni daRupvisa. xolo
bil ars, rameTu ukueTu mierulos, anu udeb-iqmnes, ganrh- Tu saqveyno saqmeebs ganveSorebiT, ufro metad viqnebiT
yunian sacxovarni, xolo odes ganaSornis yanisagan, damSvidebulni da dawynarebulni, radgan Tuki vinme
daiZinis da ganisuenis uzrunvelad~. faras yanaSi Serekavs, ver iqneba guldamSvidebuli,
radgan rom CaeZinos an izarmacos, fara yanas Seeseva da
ganadgurdeba, xolo Tu yanas moaSorebs Tavis faras,

138 139
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `yovelsa WeSmaritad metyuel xar, ar- mwyemss guldamSvidebiT SeuZlia dasvenebaca da
amed Se-Ra-sZine sityuad, raATa meca SevsZino mterobad da daZinebac.
moZulebad soflisa~. uTxra iodasafma:
hrqua balahvar: `ese cxad iyavn winaSe Sensa, rameTu _ rasac ambob, sruli simarTlea. magram kidev
mterobaA soflisaA daagebs RmerTsa, da rameTu mokle ars miTxari rame, rom ufro metad moviZulo da gulidan
cxorebaA ese da adre dahleven dReni da Rameni. aw moviwyvito es sofeli.
viRuawoT ganslvad soflisagan nefsiT, rameTu unebliv uTxra balavarma:
ganslvad varT, daRacaTu gangrZeldes cxorebaA Cueni, _ maS es icode! wuTisoflis moZulebiT RmerTs
sikudili egreca Tanaguac. maSin yovelni monagebni urigdeba kaci. es sofeli xanmoklea, swrafwarmavalia
ganibnivnen da Senebulni maRalni mooKrden, da ucnaur- misi dReebi. sjobs, Cveni nebiT davtovoT igi, radgan
iqmnes saxeli misi, da aRiKocos KsenebaA misi, da ganilios mainc yvelani davtovebT mas, Cveni survilis miuxedavad
guami misi, rameTu SiSueli ganiRon sofliT misiT da mainc yvelani wamsvlelni varT am qveynidan. ase rom,
STaagdon mRYmesa bnelsa da daagdon martoA ucxoebasa ragind xangrZlivadac ar unda vicxovroT am wuTiso-
Sina da siglaxakesa, datevebuli moZuleTagan, da ganwiron felSi, sikvdili mainc valad gvadevs. maSin yoveli
da moiZagon yovelTa: meuRleman, ZmaTa da SvilTa. Cveni monagebi ganibneva da yoveli Cveni naSenebi
daiqceva da mooxrdeba, saxeli daviwyebas miecema da
xseneba warixoceba, sxeuli ki gaixrwneba, radgan
SiSvels gaitanen am soflidan, bnel ormoSi Caagdeben
da datoveben iq marto ucxoobasa da siglaxakeSi,
mitovebuls yvelasagan, moZulebuls maWirveblebisagan
da zurgSeqceuls col-Svilisa da Zmebisagan.

28. xolo iodasaf cremlooda da etyoda: sityuani 28. iodasafi tiroda:


Senni ganmewonnes gulsa, aw mec sityuaA cxorebisaA~. _ Cemi guli ganmsWvala Senma sityvebma. miTxari rame
da hrqua balahvar: `me, Zeo mefisao, friad miyuarda sulis saxsnelad.
sofeli ese da Seyofil viyav SuebaTa misTa, da viTarca miugo balavarma:
ganvicade da vixile SecvalebaA mkYdrTa misTaA da _ ufliswulo, mec Zalian miyvarda es sofeli,
ganslvaA maTi misgan da rameTu aravin daadgreboda mas vilxendi da viSvebdi misiT. magram roca kargad
Sina, arca didi didebiTa TYsTa, da arca Zlieri ZaliTa davukvirdi, davinaxe, rom Taobebi icvleba da veravin
TYsiTa, da arca Ronieri RonisZiebiTa TYsiTa, da arca axerxebs aq darCenas samudamod, verc didebuli Tavisi

140 141
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

brZeni sibrZniTa TYsiTa, gulisKma-vyav, rameTu var me, didebiT da verc Zlieri Tavisi ZlierebiT, verc
viTarca erTi maTgani, da ganmaval var, viTarca ganvides Ronieri Tavisi RoniT da verc brZeni Tavisi sibrZniT,
igini, da Secvalebad var, viTarca Seicvalnes igini. da mivxvdi, rom mec erT-erTi imaTgani var da maTsaviT
rameTu ara var udides didTa maT da uZlieres ZlierTa maT, aqedan wamsvleli; rom mec maTsaviT sxva Semcvlis,
da romeli-igi moiwia maT zeda, moiwevis Cem zedaca. da miTumetes, rom me arc im didebulebze meti var raimeTi
vcan, viTarmed yoveli Sekrebuli ganibnevis da yoveli da arc im Zlierebs vjobivar ZaliT. mec zustad igive
monagebi waregebis, garna SiSi RmrTisaA da swavlaA nebaTa melis, rac maT ewiaT. gavige, rom yoveli Sekrebili
misTaA iKsnis saSjelisa misgan saukunoAsa25, rameTu ese ars ganibneva, yoveli monagebi ganqardeba, RvTis moSiSi da
saqme, romelsa ara aqus sinanuli aRsasrulsa. xolo raJams misi nebis aRmsrulebeli ki rCeba ukunisamde. mxolod
ese gulisKma-vyav, Zieba-vyav Tavisa Cemisa umjobesi da RvTis nebis morCileba ixsnis kacs saukuno satanjve-
vaiZule gardaslvad nebasa TYssa, daRacaTu mZime uCnda. da lisgan, mxolod uflis moSiSi ar inanebs ukanasknel
davayene gulisTqumaTagan, da aRYr-vasxen aRYriTa SiSisa Jams. rogorc ki es yvelaferi gavige, Cemi sulisTvis
RmrTisaATa, raATa ara warmitacos da STamagdos SfoTTa ukeTesi movisurve da sakuTari nebis uaryofa da
amaoAsa soflisaTa. da merme mesma sityuaA uflisa daTrgunva daviwye, Tumca Zneli iyo Zalian. gulisTqm-
RmrTisaA, romeli mogueswava wignTagan zegardamoTa, ebi moviZule da RvTis SiSis aRviriT movToke sakuTari
viTarmed: vyav sofeli ese da yoveli xati misi warmaval, aw neba, raTa maT mier mitacebuli, amsofliur SfoTSi ar
aRiReT sagzali, rameTu warxualT queyanad ucxod. ekr- Cavvardniliyavi. Semdeg saRvTo werilidan movismine
ZaleniT, rameTu ueWuelad ganxualT amier sofliT, RvTis sityva: `me Sevqmen es sofeli da warmavalia igi.
nuraras iKmarebT misgan, garna romeli kma-geyos gzisa mis droulad aiReT sagzali, radgan sxva qveyanaSi geliT
mowevnamde, rameTu me ganmimzadebies adgili saukunoA, gamgzavreba. gafrTxildiT, radgan ueWvelad datovebT
romelsa Sina arian or savane: erTi igi savane ars yovliTa am sofels da zedmets nurafers moixmarT misgan.
keTiliTa gamouTqumeliTa da yovliTa saSuebeliTa, dakmayofldiT im mcirediT, rac mxolod mgzavrobi-
aRsavse mowyalebiTa, kacTmoyuare[biTa] CemiTa, iyos igi saTvis gesaWiroebaT. gamzdebuli maqvs TqvenTvis
misagebelad romelTa Semiyuares me da hrwmena KmaA saukuno gansasvenebeli, sadac ori samyofelia: erTi
mociqulTa CemTaA da daimarxnes mcnebani Cemni, mas Sina samyofeli _ savane yovelgvar sikeTeTa da siamovnebaTa _
sufevden uxrwnelebiT da maT zeda sikudili ara sufevdes, aRsavsea Cemmieri mowyalebiTa da kacTmoyvarebiT.
sada-igi ara ars SiSi da zrunvaA amis soflisaA. xolo daimkvidreben mas isini, vinc me Semiyvara da Cemi
meore igi savane savse ars satanjveliTa, WiriTa da iwroe- mociqulebis xareba irwuna; vinc daicavs Cems mcnebebs,
ganisvenebs uxrwnelad da ver iuflebs maTze sikvdili,
ucxo iqneba maTTvis SiSi da amsofliuri sazrunavi.
xolo meore samyofeli savsea satanjveliT, WiriTa da

142 143
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

biTa, sircxYliTa da SuriTa, aRgzebuli risxYTa da mwuxarebiT, sircxviliTa da SuriT, risxviTa da


guliswyromiTa, romelman Sur-magos yovelTa moZuleTa guliswyromiT. is Cems moZuleebs moeliT, maT,
CemTagan, romelTa Seuracx-yvnes mociqulni Cemni da romelTac Seuracxyves Cemi mociqulebi da
daiviwynes mcnebani Cemni, da garemiiqcines sasmenelni maTni ugulebelyves Cemi mcnebebi, gaiqvaves gulebi da
Kmisagan mamxilebelisa”. xolo raJams mesma KmaA ese, vcan, daixSves maTi sasmeneli mxilebisagan.~
rameTu samarTliT arian sityuani misni da WeSmaritebiT rogorc ki es yvelaferi movismine, mivxvdi, rom
mcnebani misni. da aRviRe sagzali, raATa miviwio savanesa mas marTali iyo yvela sityva da WeSmariti _ uflis yvela
mSYdobisa da mowyalebisasa saqmiTa keTiliTa da mcneba. da aviRe sagzali, raTa keTili saqmeebiTa da
damarxviTa mcnebaTaATa. da vivlti savanisa misgan mcnebebis SesrulebiT mivaRwio mSvidobisa da mowyale-
saSinelisa datevebiTa urCebisaATa, daRacaTu ver bis samyofels; Tumca CemTvisac da Cemze aRmatebulTa-
miwuTomil var me da verca vin sxuaA didebulTagani, raA- Tvisac miuwvdomelia is, rac Tavs ido qristem Cveni
igi qristeman Tavs-idva CuenTYs juarsa zeda da raA-igi gulisTvis Tavisi jvarcmiT da rac Cven unda gvezRo. da
Tanaguac nacvalad misa, rameTu mraval arian codvani Cemni Zalian vSiSob, codvaTa simravlis gamo, vaiTu, wminda
da friad meSinis, ukueTu ara meox meyos wmidaA qalwuli qalwuli mariami da wmidanebi ar Semewion me.
mariam da yovelni wmidani misni26~. uTxra iodasafma:
hrqua iodasaf: `da viTar SesaZlebel ars miwuTomad _ rogor SeiZleba im sikeTeTa mopoveba, romlis
keTilTa maT, romelTa ityY?~ Sesaxebac Sen meubnebi?
da hrqua balahvar: `raATa dauteos kacman sofeli ese da miugo balavarma:
yoveli zrunvaA misi, garna saKmari xolo ipyras. SeikrZale _ adamianma unda daTmos es sofeli da yoveli misi
gankiTxvaA da daadger swavlulebasa da nuraras sazrunavi da mxolod aucilebeli mcirediT dakma-
daamtkiceb pirvel gamocdisa, rameTu umjobes ars mciredi yofildes. moeride gankiTxvas, miiRe SeniSvnebi da
simarTle, romelsa ara erTos codvaA, vidre mravalTa nurafers daiCemeb da amtkiceb dabejiTebiT, sanam Tavad
saTnoebaTa Sina aRreul iyos codvaA. da umjobes ars ar gaerkvevi masSi, radgan umjobesia mcire simarTle,
mciredmetyuelebaA, vidreRa-[a]ra mravalmetyuelebasa, romelsac ar axlavs codva, vidre mravali saTnoeba,
romelsa epyras tyuvili, rameTu Tana-ac kacsa brZensa, magram Tundac erTi codviT gasvrili da Sebilwuli;
raATa wurTides Tavsa TYssa, viTarca wurTin keTili umjobesia mciredmetyveleba, vidre mravalmetyveleba,
winamZRuari ersa TYssa da ganagebn moRuawebiT saqmeTa romelsac Tan axlavs tyuili. brZens evaleba, rom
maTTa da ayenebn savnebelTagan maTTa, da merme pativ-scis gaiwvrTnas Tavi iseve, rogorc keTili winamZRvari
morCilTa. egreTve Tana-ac kacsa brZensa, raATa ganikiTx- wvrTnis Tavis ers da gulmodgined ganagebs maT saqmeebs,
borotisagan icavs maT da keTils miagebs morCilT. aseve
evaleba gonier kacs, yovel saqmeSi ganikiTxos Tavi da

144 145
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

vides Tavsa TYssa yovelTa Sina saqmeTa misTa, da nebaTa umjobesi airCios sulisaTvis. amgvarad, droulad da
misTa da maSin miagos gonebiTa TYsiTa Tavsa TYssa samarTlinad miagos keTili Tavis Tavs, Tuki pativis
samarTali, misagebeli keTili, gina jer jerii Jamsa TYssa. Rirsi aRmoCndeba igi, an sinanulisaken mouwodos.
ukueTu keTil iyos, pativ-sces sixaruliTa, da ukueTu gonier kacs aseve, hmarTebs, ganuwyvetliv gamoiZiebdes
uKmarRa iyos, swavlos igi sinanuliTa. da rameTu sakuTar gulisTqmebs, droulad ganiSorebdes borot
daesajebis kacsa goniersa, raATa ganikiTxvides gulissity- survilebs, imdablebdes Tavs da Tavadve uaryofdes
uaTa TYsTa da mecnierebiT Seiwynar[o]s, da egreTve Tavisi gonebis sibrZnes, raTa Tavmomwoneobis sulma ar
mecnierebiT ganagdos boroti, da raATa swunobdes Tavsa moinadiros, radgan sZags ufals Tavmomwone da
TYssa da Seuracx-hyofdes sibrZnesa TYssa gonebaAve TYsi, ampartavani, xolo mdabali da sibrZnis moyvare ki
raATa ara SeuKdes suli TavmoTnebisaA, rameTu RmerTsa saTnoa misTvis. radgan sibrZniT miemTxveva kaci keTils
sZuls TavmoTnebaA da uyuars sibrZne da simdable, rameTu uflis gangebiT, ugunurebiT ki mravali iRupavs suls.
sibrZniTa miemTxuevis kaci keTilsa brZanebiTa RmrTisaATa yovelgvari simtkicis sawyisi uflis moSiSeba da misi
da ugunurebiTa warwymdebian sulni mravalni, rameTu gziT siarulia, xolo yovelgvari borotebis saTave _
yovlisa simtkicisa Tavi ars SiSi uflisaA da slvaA gzaTa gulisTqmaTa morCileba da sakuTari nebiT siarulia.
misTa. egreTve Tavi yovlisa borotisaA midevnebaA roca imgvari azrebi mogeZaleba, romelTac Seni goneba
gulisTqumaTaA da damonebaA nebaTaA. xolo raJams moiwinen ver ganmartavs, daJinebiT nu Seecdebi maTSi garkvevas,
Sen zeda gulissityuani, romelTa gonebaA Seni ver radgan swored isini aSfoTeben gonebas da abneleben
SemZlebel iyos gankiTxvad. nu dahbrkoldebi gamocdad cnobierebas. SeinarCune simSvide, umetesad dawynardi,
misa, rameTu egeviTarman SeaSfoT[is] gonebaA da daubne- radgan mxolod ase moipovebs Seni goneba saRi gansjis,
los sacnobeli. xolo Sen ufroAsRa dawynarebul iqmen, suli ki umjobesis Secnobis unars. nu ecdebi, uimedo
rameTu mas Sina SemZlebel iqmnis gonebaA gankiTxvad da ganwyobilebiT saqmeSi garkvevas, sasowarkveTilebis
suli cnobad umjobesisa. da nu ityY suliTa suliT nu ityvi, SeuZlebeliao amis gakeTeba, radgan
mowyinebisaATa saqmisaTYs, Tu ver SesaZlebel ars ese amgvarad myofi ver SesZleb masSi sargeblis danaxvas.
yofado, da ara gamoiZio umjobesi mas Sina. aseve icode, rom erTi kaci ver daitevs srul
da ese uwyode, rameTu ver Seikribos kacman erTman codnas. amitom ar Sehferis goniers mcire sibrZnis
yoveli swavlulebaA. amisTYs ara Seugavs brZensa, ukue- arad miCneva, roca sruli codnisTvis Tavadac ver
Tumca mciredi igi swavlaA Seuracx-yo, odesRa didsa mas miuRwevia. Tvalsac uWirs mzis sinaTles srulad
sisrulesa ver miswuTa, rameTu eseviTarisa Tualnica ver gausworos mzera, mcire sinaTle ki srulebiT ar uSlis
SemZlebel arian yovelsa sinaTlesa mzisasa tYrTvad. da xels saqmianobaSi. mzis sinaTlis sruli savseba,
merme arave ayenebs mciredi igi sinaTle slvad saqmesa romelic ver daitia mxedvelobam, verafriT naklul-
missa, da arca kualad umravlesi igi, romelsa ver SeuZlo yofs mciredi sinaTlis sargeblianobas. an vis SeuZlia

146 147
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

tYrTvad, ganuryunis mciredisa mis xilvisa sargebelsa. erTbaSad SeWamos an Sesvas yvelaferi, rasac guli
anu vin kacTagani SemZlebel ars yovelTa saWmelTa da uTqvams da TvaliT xedavs?! _ mciredis miRebas Tu
sasumelTa, romelni ixilnes da guli-uTqumides, erTbamad SeZlebs mxolod. saWmlis siuxve sulac ar aris
miRebad?! rameTu vervin SemZlebel ars miRebad, garna xelSemSleli mcirediT gaigos sazrdelis gemo da
mciredisa misganisa, aramed arave daabrkolebs daklebaA mcirediT daikmayofilos SimSili...
umravlesTa maT WamadTaA cnobad gemosa da gansaZRebelad xolo swavluleba da saTnoeba am yvelaferze
sulisa mis WamadiTa miT mcirediTa. xolo swavlulebaA da umTavresi, udidesi da uwmidesia. erTbaSad arc Tvals
saTnoebaA umravles da udides da upatiosnes misa ars, Tuca ZaluZs misi Wvreta, arc guls SeuZlia misi dateva da
SeuZlo Tualman erTisaman warmarTebad da gulman arc gonebas _ misi Sewynareba. igi ufro Znelad
datevnad da gonebaman Sewynarebad. rameTu ese ufroAsRa misawvdomia, vidre is, rac Tvalisa da gonebis Sesaxeb
ZniadmisawuTomel ars, vidreRa romeli-igi saxed vaKseneT vTqviT, Tanac, RvTis gangebiT, erTi aRemateba codniT
mzisaTYs da WamadTaTYs, rameTu hmats mecnieri mecniersa meores, magram sulac ar aris SeuZlebeli TiToeulma
RmrTisa mier, aramed arave dabrkoleba ars, raATa iKumios kacma im codniT ixelmZRvanelos, rac SeuZenia da
kacad-kacadman, raAca-igi cna da mecnierebiTa miT mcirediT Seicnos is, rac misTvis jerac ucnobia.
mcirediTa moipovos, romelsa-igi ver mecnier ars~.

29. hrqua iodasaf: `viTar ukue jer-ars CemebrisaTYs, 29. hkiTxa iodasafma balavars:
raATa uWeSmaritesi gamoiZios dawvalebulTa Sjulsa _ rogor unda moiqces Cemnairi kaci, rom
Sina?~ sarwmunoebaSi ganyofilTa Soris gaarCios marTali?
hrqua balahvar: `raATa daimarxnes yovelni, romelsa miugo balabarma:
zeda Sekrbes damwvalebelni Sjulsa Sina, romelTa hrwams _ unda daicvas yvelaferi, raSic Tanxmoba aqvT
ufali iesu da SeikrZalnes saqmeni, romelsa zeda ara ganyofilT, romelTac swamT ufali ieso qriste da
dawvalebul iyvnen, da merme iRuawos gamorCevaA umjobe- aRasrulos is saqmeebi, romlebSic ar arian ganyofilni
sisaA esreT: pirvelad gamoZiebiTa wignTagan da SetyuebiTa da mxolod amis Semdeg iRvawos umjobesis gamosarCevad
saxeTaATa da TanamowamebiTa gonebisa[A]Ta da wamebiTa Semdegnairad: jer wignebidan (saRmrTo werilidan)
saqmeTa cxadTaATa da araSewynarebiTa iWYsaATa da gamoZiebiTa da Sedareba-SepirispirebiT, da saRi
aragangebiTa kacobriviTa, rameTu mdgoma[re] saqmesa zeda msjelobiTa da cxadi saqmeebis aRiarebiT ecados
TYssa, sadaca miiwios,
miiwios, umolxine ars CaWrisagan
CaWrisagan SesaZlebels da ara eWvebiTa da kacobrivi, TviTneburi
msgavsTa Sina, vinaAca moiw ines, vidre dadg
moiwines, romil
romilii
dadgromil msjelobiT, radgan Tavisi saqmis mcodne ufro
mas zeda TYn ier mowamisa da mecn
TYnier iereb
mecnierebisa
ierebisa
isa, rameTu dazRveulia Secdomisagan, rodesac mis gverdiT misi
mdgomare igi simtkicesa zeda dgas simarTlisasa da msgavsni arian da aqvs Sedarebisa da Tavisi saqmis

148 149
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganiSorebs cTomasa, xolo warmdebi saqmesa zeda TYnier Semowmebis saSualeba, vidre is, vinc mowmisa da saqmis
mecnierebisa da mowamisa scTebis TYnier yovlisa iWYsa. codnis gareSe iRwvis, radgan pirveli simarTlis
egreTve arian saqmeni amis soflisani, rameTu SekrebaA saZirkvelze dgas da Secdomas ganiSorebs, codnisa da
sacnaursa zeda mis[s]a kma ars ucnaursa zeda missa, mowmis gareSe saqmis moqmedi ki ueWvelad cdeba. asevea
romeli iqmodis keTilsa, raA-igi cna, da dauteos boroti, wuTisoflis saqmeebi: Seucnobis Sesacnobad keTilis-
raA-igi cnas, da moswrafe iyos RmrTisa mimarT moqmedTaTvis sakmarisia erTgulebiT moRvaweoba imaSi,
erTgulebiT saqmeTa Sina dafarulTa da cxadTa. xolo ra- rac icis da borotebis mitoveba, rodesac Seicnobs.
Jams yos ese, ganuRos RmerTman kari mecnierebisaA da amgvarad, erTnairad moswrafe unda iyos keTilis
auwyos nebaA TYsi da advilad daarRuevdes ZnelovanTa msaxurebaSic da borotis moZulebaSic, da Tuki amgva-
sacTurTa eSmakisaTa~. rad moiqceva, ufali gauRebs mas sibrZnis kars da
hrqua iodasaf: `viTar iyos mowrafebaA kacisaA erT- auwyebs mis nebas da kacic advilad daZlevs eSmakisagan
gulebiT Sjulsa Sina?~ dagebul Znel gansacdelebs.
hrqua balahvar: `esreT iyos, raATa ganiSornes gulsa hkiTxa iodasafma:
TYssa mawuevelni nebisani da mazrzenelni gulisTqumisani, _ rogor SeiZleba kacma erTgulad, gulmodgined
da miaaxlnes asoTa misTa pirvelTa saqmeni Sjulisani da daicvas rjulis mcnebebi?
WeSmariti moTminebaA da sarwmunoebaA. da odes yos ese, miugo balavarma:
moipoos nayofi mecnierebisaA da aRsZarcos RmerTman _ es maSinaa SesaZlebeli, Tu kaci gulidan gaagdebs
mwuxarebaA da iWY~. mis nebaze moZaladesa da gulisTqmebis aRmZvrels; Tuki
hrqua iodasaf: `yovelsave msgavssa Sina jer-arsa daicavs mcnebebs da SeiZens WeSmarit moTminebasa da
lodebaA?~ sasoebas. da Tu amgvarad moiqceva, SeiZens codnis nayofs
hrqua mas balahvar: `egreT ars, aramed ara jer-ars iWY da RmerTi gaaTavisuflebs mas mwuxarebisa da
pirvelisa misTYs, romeli eswaos kacsa, aramed iRuawos eWvebisagan.
aRebad msgavsisaA mis pirveliTa miT swavlulebiTa, saxiTa hkiTxa iodasafma:
da SetyuebiTa gonebisaATa~. _ yovel msgavs SemTxvevaSi adamians lodini
hmarTebs?
upasuxa mas balavarma:
_ ra Tqma unda. kacma eWvi ar unda Seitanos imaSi,
rac pirvelad ecnobeba, magram arc Zalisxmeva unda
daiSuros, rom kidev ufro gaiRrmaos codna
pirvelboZebuli swavlebiT, igavebiTa da gansjis gziT.
hkiTxa iodasafma:

150 151
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua iodasaf: `viTar ityY, ukueTu vinme _ Tuki vinme mTeli gulmodginebiT ecdeba msgavsTa*
ganikiTxvides msgavsTa maT yovliTa SromiTa da gonebiTa Soris WeSmaritebis siyalbisagan gamorCevas, magram ver
TYsiTa da ver gamocnas WeSmariti amaoAsagan, kma eyo SeZlebs, rogor unda moiqces? Sewyvitos mcdeloba da
dadg romaA da arRara gamoZiebaA, romlisaTYs egoden
dadgromaA mxolod im msgavsebiT (rac ganyofilTaTvis saerToa)
mihKdis RmerTi msgavsTaTYs?~ dakmayofildes?!
hrqua mas balahvar: `keTil ars yovlisa saqmisaTYs gank- upasuxa mas balavarma:
iTxvaA, da gardasruli Tu raAme ver cnas, Tana-ac keTilad _ gamoZieba-garkveva yovel saqmeSi sasargebloa,
ganzraxvaA da gulsmodgined Ziebad winamdebarisa saqmi- magram Tu warsulSi ver gaerkveva adamiani, evaleba,
saTYs, vidremdis ganuqardes msgavsi igi wamebiTa kargad gansajos da gulmodgined gamoiZios winamdebare
WeSmaritiTa, anu mas Sina JamTaca gardaslviTa saqme, vidre utyuarad ar gaefanteba eWvebi an vidre
gamoecxados. xolo numca sasowarkueTil ars mas Sina droTa ganmavlobaSi Tavad ar gaecxadeba WeSmariteba.
RmrTisa mimarT da mismiersamca moelis gamocxadebasa, da mTavaria, RvTis rwmena da imedi ar dakargos kacma,
numca dahbrkoldebis Ziebasa missa gulsmodgined, rameTu sasowarkveTilebaSi ar Cavardes, RvTisgan moelodes
odesme gonebaA dabrkoldis pirvel SemTxuevasa saqmisasa. Semweobas, amitom WeSmaritebis gulmodgine Zieba ar
xolo odes moTminebiT moiqcis, kualad gulsmodgined unda Sewyvitos da daizaros, radgan pirvel xanebSi
ganikiTxavn keTilTa sasoebiTa da gamocdilebiTa gonebas bevri winaaRmdegoba SeiZleba Sexvdes, daeWvdes
gardasrulTa saqmeTa maT, winamdebaresa mas iWusa mouKdis. kidec, magram moTminebisa da imedis gulmodgine da
maSin Rirs-iqmnis aRebad iWY msgavsisaA mis, vidremdis dauzareli mcdelobis gamo misive gamocdilebiT gau-
dainaxis kari Sesavali da ara SescTis ugzosa. da merme ara fantavs eWvebs ufali. kacs eWvebi manam tanjavs, sanam Se-
Seugavs brZensa, ukueTu erTi raAme kari ver cnas swav- sasvlel kars dainaxavs. maSin am eWvTagan gaTavisufl-
lulebisaA, Tumca mis gamo usaso-iqmna cnobasa meorisasa. deba kaci, raki Sesasvlel kars ipovis da gzas ar asc-
da arca umecrebisaTYs erTisa raAsame saqmisa Seugavs deba. gonier kacs ar Sehferis, rom Tuki sibrZnis erT
gantevebaA cnobilisaA mis saqmisaA, rameTu ara yovelsa, kars ver SeaRebs, amis gamo meore karis gaRebis imedic
romelsa eZiebn kaci, miswuTis mecnierebasa, da arca dakargos; arc romelime sakiTxis vergagebis gamo unda
yoveli, romeli cnis, irgis, da arca yoveli umecrebaA uaryos is codna, rac manamde SeuZenia, radgan is, ris
mavnebel ars. xolo umtkicesni sabrKeni eSmakisani orni Seswavlasac eswrafvis adamiani, yovelTvis rodi eqvem-
arian: pirveli ese, raATa Seugdos gulsa kacisa brZenisasa, debareba srul Secnobas! xSirad arc ukve dagrovili
codna argia kacs da arc yovelgvari ucodinrobaa dam-
Rupveli. eSmaki umetesad or umTavres sacdurs ugebs
adamians. pirveli esaa: brZen kacs Caagonebs, rom
* igulisxmeba ganyofilTa sarwmunoebrivi msgavseba, e.q.

152 153
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

rameTu viTarmed ara ars Sen Tana sibrZne da arca goniere- gamousadegaria misi sibrZne da goniereba, da rom
baA, da araraA sargebeli ars swavlulebasa Sina da arca sinamdvileSi arc erTi gaaCnia da arc meore, rom
umecrobaA daabrkolebs ras kacsa. da uCuenis vinme kaci ugunureba da uswavleloba sulac ar aris damabrko-
miSuebuli sofelsa Sina da etyYn: “aha egera esodenTa lebeli kacisTvis; imavdroulad, aCvenebs mas wuTi-
pativTa miemTxYa isi da didebaA moigo TYnier soflis dinebas miSvebul kacs da etyvis: ai, ucodi-
swavlulebisa. da Sen raAsaTYs daSji Tavsa Sensa da aSTob nrobiTa da uswvlelobiT miaRwia man pativsa da
WiriTa? aramed su da Wame da iSuebd, rameTu xvale didebas, Sen ki ras isji da itanjav Tavs? svi, Wame,
mohkudebi, da nu moixdi nefsiT sikudilsa pirvel moilxine, radgan xval isedac mokvdebi, Senive xeliT ki
mowevnamde misa Sen zeda Jamsa TYssa”. da amiT da droze adre nu moiklav Tavs. am da msgavsi maxviliT
eseviTariTa maxYliTa ganswon[n] gulsa missa da amiT daa- gmiravs kacis guls boroti da guls ucruebs swavlaze,
brkolebn Ziebisagan swavlisa, da farToebasa Seaxedvebn, Semdeg simdidres Seaxedebs, raTa misiT moinadiros,
raATa mis ZliT moinadiros CueulebiTa saSuebelTaATa da gancxromisaken modrikos da gulisTqmebi aRuZras. Tuki
zrzeniTa gulisTqumaTaATa. da ukueTu amiT ver sZlis da amiTac ver Zlevs da mis moTminebas dainaxavs, maSin
ixilis, rameTu moTmine iqmna, miivltin meorisa mis isrisa meore iaraRs _ cecxlovan isars mimarTavs. rogorc ki
[ganKurve]bulisa. odes cnis, viTarmed marcxeniT-kerZoni darwmundeba, rom mis mier aqamde dagebul yvela
igi sabrKeni Seuswavlian, mouKdis marjueniT-kerZosa mas sacTurSi gaerkva kaci, mswrafl meore mxridan Semo-
abjarsa missa da msgavsiTa iwyis brZolad misa, romeli mas ubrunebs, raTa axali, misTvis ucnobi xerxebiTa da
ara Seuswavlied. da dascis mi[s] zeda suli mowyinebisaA, saSualebebiT SeebrZolos. eSmaki sasowarkveTilebis
vidremdis moaZulvis yoveli igi, romeli uqmnied suls daatexs kacs Tavs, aiZulebs, mTeli misi warsuli
moRuawebaA, da sawunelad aRuCnn Tavsa TYssa da Seuracxad moRvaweoba sisuleled miiCnios da uaryos, gamousa-
da ugunurad, da aCuenebn cnobasa missa da siZulili degrad, Seuracxad da ugunurad daanaxos Tavi. maSin
STaugdis moyusisa da maswavlelisaA da etyYn: “ver Kel- saR gansjas dagmobs kaci, moyvasis mimarT siZulviliT
gewifebis gansrulebad saqmesa amas Sina da ver Tav-adgam aRevseba guli, SeiZulebs gzis mimTiTebelsac da
da verca giZlavs tYrTvad kanonTa. aw raAsaTYs aWirveb Caagonebs mas eSmaki: SeuZlebelia Tavi gadairCino, Sen
Tavsa Sensa da daaSro[b], romelsa ver miswuTebi?” da amas ver SeZleb amas, Sen ar SegiZlia itvirTo kanonis*
Tana etyYn: “ukueTu keTilad gnebavs srulyofaA da ara simZime, ratomRa itanjav Tavs da cdilob imis miRwevas,
utyuvi RmerTsa, imarxe ormeociT da nacriTa da ZaZiTa da rasac ver SeZleb? imavdroulad, etyvis: Tuki marTla
tiriliTa maradis iqceode”. eseviTarTa ZneloanTa awuevn, gsurs srulyofilebas miaRwio da erTguleba uCveno
anumca moawyina da Seaurva da miT CaWra, anu metad RmerTs, imarxule ormoci dRe, nacari daiyare Tavze,
aRamaRla da merme queyanad daakueTa. da amiT urviTa ZaZa Seimose da ganuwyvetiv iglove da ivaglaxe. amgvari
daabnelis gonebaA misi da verRara uZlavn gankiTxvaA *igulisxmeba rjulis mcnebebi, e. q.

154 155
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

saqmeTa wuliladTaA. da ver dauTmenn egeviTarTa mZime Rvawlisaken ubiZgebs kacs, raTa misi CagonebiT
gulissityuaTa. da amaT orTa isarTagan mravalni wylulni aRtyinebuls, Semdeg an moabezros yovelive, moawyinos
da momwydarni arian kacTa Soris, amisTYs rameTu suli da imeddakarguli sasowarkveTilebaSi Caagdos, an,
male ars Sewynarebad winaaRmdgomTa nayofTa gonebisaTa, piriqiT, didi warmodgena Seuqmnas sakuTar Tavze, raTa
rameTu gonebaA da nebaA mKdom arian urTierTas da maradis usazRvrod maRla aswios da Semdeg ufro Zlierad
brZolaA damkYdrebul ars Soris maTsa sulsa zeda, da nebaA daakveTos miwaze. aseTi gansacdeliT boroti kacs
megobar ars sulisa, xolo gonebaA maWirvebel, rameTu gonebas imgvarad ubnelebs, rom mas aRarc saRi gansjis
nebaman [ai]xuna sulisagan yovelni simZimeni da winauyvna unari Seswevs da veRarc am gamocdas uZlebs.
yovelni sawadelni gulissaTqumelni da aras moiKsenebn am ori isriT bevria daWrili kacTa Soris da bevric
zrunvasa da SiSsa, xolo gonebaman Seayena iwroebasa da mokvdinebuli, radgan goneba male iTvisebs sulis
WiriT aswava cxorebaA da miuxuna gulisTqumani da amxila sawinaaRmdego nayofs. goneba da neba (keTilnebeloba)
vnebaA da tanjvaA momavali sifarTiT da SuebiT cxorebaTa erTmaneTs ewinaaRmdegeba ganuwyvetliv. mudmivi
zeda, da Seanana udebebaA [p]irveli da amxila mowevnadi. mtrobaa maT Soris sulisaTvis. neba sulis Semwe da
xolo suli midevnebasa nebisasa umoswrafe ars, aramed megobaria, goneba ki misi mowinaaRmdegea, neba
Sekrebuli sacTurTave amaT nebaTaA arian orni saqmeni. yovelgvari simZimisagan aTavisuflebs suls da Tavad
pirvelad ese, raATa daiWiros Tavi TYsi yovl isagan
yovlisagan tvirTulobs maT, arc sazrunavs gaurbis da arc SiSi
urgebTa
urgebTa, xolo meore ese, raATa friad gwadodis da awuxebs, xolo goneba suls aviwroebs da aWirvebs, Tavs
moswrafe iyo mciredisa misTYs keTilisa, romel moige, axvevs gulisTqmebs, axSobs sasargeblo survilebs da
gulsmodgined eZiebde, romelsa ver miswueT. ese uzrunvel da fufunebiT cxovrebas sTavazobs. suli
SeikrZale da ese Seiswave, da amiT SeiWure da ufali nebas ufro emorCileba, vidre gonebas, magram vnebaTa
RmerTi mamaA uflisa Cuenisa iesu qristesi iyavn Semwed sacTuridan da gulisTqmaTa tyveobidan Tavdaxsna
Senda yovelTa Sina saqmeTa SenTa, rameTu ara ars Zali da sulis saxsnelad ori gziT aris SesaZlebeli: pirveli _
Rone, garna iesu qristes mier, romelsa hSuenis didebaA unda moiZulo yvelaferi, rac usargebloa da meore _
Tana mamiT da suliT wmidiTurT aw da maradis da ukuniTi- daucxromlad da gulmodgined eZio is, rasac jer kidev
ukunisamde, amen~. ver miwvdomilxar da mTeli arsebiT gsurdes Tundac
mciredi madlis mopoveba.
es gaiTavise da daixsome, am azriT aRiWurve da
ufali Segeweva yovel keTil saqmeSi, radgan ar
arsebobs sxva Semwe, garda ieso qristesi, romelsac
Svenis dideba mamiT da suliwmidiTurT aw da maradis
da ukuniTi ukunisamde. amin.

156 157
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

30. hrua iodasaf: `mesma Sengan sityuaA, da gamoTqumaA 30. uTxra iodasafma balavars:
RmrTisa didebisaTYs. aw SesZine kualad ugancxadebule- _ movismine Sengan RvTis qeba da dideba, ufro metad
sadre, romel viTamca TualiTa miCueneb~. gacxadda CemTvis misi aRmatebuleba, TiTqos sakuTari
hrqua balahvar: `gamouTqumel ars xati RmrTeebisaA da TvaliT mexilos.
gonebaA ver miswuTebis gamoZiebad, viTar igi ars, da verca balavarma ki ganagrZo:
yovelni enani SemZlebel arian RirsebiT qebad misa, da miu- _ gamouTqmelia RvTis dideba da miuwvdomelia igi
wdomel ars dabadebul[Ta]gan mecnierebaA misi, garna gonebisaTvis, gamoukvlevelia misi gzebi da enas ar
romeli man gamoucxada maT piriTa winaAswarmetyuelTaATa, ZaluZs misi Rirsad qeba. qmnileba uZluria Seicnos da
rameTu vervin uTxras misTYs kacTa, garna romeli uwinare adidos RmerTi. mxolod RvTis Zes, vis Sesaxebac
saukuneTa iSva misgan ufali iesu qriste, romeli gamovida winaswarmetyvelTa piriT winaswar ganucxada RmerTma
misgan, man gamoTqua igi, rameTu TualTSeudgam ars xati kacobriobas da romelic mamisagan iSva saukuneTa
misi, da winaAswarmetyuelTa wames misTYs da arwmunes uwinares, ZaluZs auwyos adamianebs mamis Sesaxeb, radgan
kacTa uflebaA misi niSebiTa da saswaulebiTa, romeli TvalSeudgamia xati RmrTeebisa. winaswarmetyvelebma
mosca maT, romeli vervis sxuasa Zal-uc Cuenebad daamowmes uflis Sesaxeb da mis ZalmosilebaSi
egeviTarisa Zalisa, rameTu yovelsave nebasa missa iqms caTa daarwmunes adamianebi im niSnebiTa da saswaulebiT,
Sina da queyanasa zeda, zRuaTa da yovelTa ufskrulTa~. romelTac misi saxeliT aRasrulebdnen. ufalma uboZa
hrqua iodasaf: `raA daamtkicebs cnobasa RmrTisasa?~ maT es niWi, rameTu yovelive mis nebas emorCileba caSi
hrqua balahvar: `caA da queyanaA da yoveli, romeli damkY- da qveyanaze, zRvebsa da ufskrulebSi.
drebul ars Soris maTsa, sulierni da guamni. da ukueTumca uTxra iodasafma:
ixile WurWeli raAme Seqmnuli, daRacaTumca moqmedi misi _ ra amtkicebs RvTis arsebobas?
ara hnaxe, swamemca, viTarmed uvis Semoqmedi. egreTve miugo balavarma:
naSenebi, daRacaTumca maSenebeli misi ver ixile, aramed _ ca da qveyana, da yovelive, rac maT Sorisaa _
gonebaA wamebs, viTarmed uvis maSenebeli. xolo me, raJams cocxali da aracocxali. Tu xedav raime qmnilebas _
vixile Tavi Cemi da ganvicade sakYrvelad agebulebaA Cemi, vTqvaT, gakeTebul WurWels, magram ver xedav mis
daRacaTu ver vixile Semoqmedi Cemi, uwyi, rameTu man gamkeTebels, darwmunebuli iyavi, rom mas hyavs
dambada, viTarca unda, da gamomsaxa, viTarca ineba, TYnier Semoqmedi. aseve, Tuki xedav Senobas, magram ver xedav
amSenebels, goneba dagidasturebs, rom masac hyavs
maSenebeli. mec, roca vixile sakuTari Tavi da Cemi
sxeulis gansacvifrebeli agebuleba, ver davinaxe Cemi
Semqmneli, magram mivxvdi, rom myavs Semoqmedi,
romelmac imgvari dambada, rogoradac Tavad surda, da

158 159
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

kiTxvisa Cemisa. da ukueTumca me viyav dambadebeli Tavisa imgvarad gamosaxa Cemi garegnoba, rogoradac Tavad
CemisaA, umetesmca vyav [yovelTa] dabadebulTa nebavda, da araferi ukiTxavs CemTvis amis Sesaxeb. xolo
siSuenieriTa tanisaATa da sisruliTa hasakisaATa, aramed man me rom TviTon vyofiliyavi Cemi Tavis dambadebeli,
dambada, viTarca ineba, umetes myo mravalTa dabadebulTa Sevqmnidi mas yvela qmnilebaze ufro lamazsa da
misTa da unaklules zogTa. da merme gulisKma-vyav amiTca, warmosadegs, magram man, vinc me Semqmna, imgvarad ineba,
rameTu ganmiyvanebs amis cxorebisagan TYnier kiTxvisa rom zog qmnilebaze ukeTesi vyofiliyavi da zogierT
Cemisa. da vxedav saqmeTa momavalTa Cem zeda, sadaAT ara maTganze umdaresi. mere isic Sevityve, rom CemTan
uwy[i], da ver vici sazomi cxorebisa CemisaA da raA SeTanxmebis gareSe wamiyvans am cxovrebidanac. vxedav,
SememTxuevis boroti mas Sina. da vhxedav yovelsave kacsa rom raRac unda vakeTo, magram ra da rogor, Tavad ar
esre saxed, viTarca Tavsa Cemsa, rameTu vervin [SemZlebel vici, arc is vici, ramden xans vicxovreb da arc is, ra
ars] Sematebad gina moklebad hasaksa TYssa27, arca gansacdeli an ubedureba melis win. sxva adamianebic me
micvalebad daZuelebulisa da verca kualad Sedgmad, Tu mgvanan, aravis SeuZlia Tavis simaRles Sehmatos an
raAme mohvardes misgani. ver SeuZles amas mefeTa mefobiTa daaklos erTi misxali, arc Tavis axlad Soba SeuZliaT,
maTiTa da verca brZenTa sibrZniTa maTiTa, da verca arc daberebul-daCaCanakebuli sxeulis ganaxleba da
marjueTa simarjYTa TYsiTa da verca ZlierTa ZaliTa arc daklebuli sxeulis nawilis aRdgena. es arc mefeebs
TYsiTa. da merme vhxedavT Semoslvasa Ramisasa Semdgomad SeuZliaT TavianTi xelmwifebiT da arc brZenT TavianTi
dRisa da mowevnasa dRisasa Semdgomad Ramisa da qcevasa sibrZniT, arc xelmarjve ostatebs TavianTi simarjviT
samyaroAsasa. amis gamo vcanT, rameTu dabadebulTa amaT da arc ZlierT TavianTi ZaliT.
uvis dambadebeli, rameTu ara msgavs ars maTa. da aseve vxedavT, rom dRes Rame cvlis da Rames - dRe,
ukueTumca msgavsi maTi iyo, iyomca viTarca erTi maTgani vxedavT samyaros wre-brunvasac da es yvelaferi
da mis zedacamca moiweodes mowevnad, romelni TiToeulsa gvafiqrebinebs, rom samyaros hyavs Semoqmedi, Tumca ki
maTgansa zeda moiwevian. da yovelsa romelsa vhxedavT, Tavad Tavis qmnilebebs ar emsgavseba, radgan maT rom
Seqmnuli ars, da qmnulebaA maTi wamebs, rameTu romelime msgavseboda, Tavadac erTi qmnilebaTagani iqneboda da
ars SedgmulebiT da romelime gamoxatviT, da romelime maszec igive moiweoda, rac qmnilebebze.
Senawevrebuli da romelime JamTa Sina sazomiT, moklebiT yvelaferi, rasac vxedavT, qmnilebaa. da maT
da aRorZinebiT, ZrviT da dayudebiT. araraAsagan dahbadna Seqmnilobas adasturebs is, rom zogi SenawevrebiT aris
da TYnier magaliTisa gamosaxna. Tqua: “iyavn”, da iyvnes. da Seqmnili, zogi - dayofiT, zogi - SeerTebiT da zogic -
drois sazomiT, zogi dRemoklea da zogi - dRegrZeli,
zogi moZravia da zogic - uZravi. arafrisagan Seqmna
yovelive da nimuSTa gareSe gamosaxa; Tqva: `iyavn~ da
iqmna. Tuki inebebs _ yvelafers bolos mouRebs da Tu

160 161
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

odes undes, aRasrulnes yovelni. da merme kualad- moisurvebs, kvlav aRadgens pirvandeli saxiT. orpir
aRadginnes, viTarca pirvel iyvnes. brZanebaA misi uganm- maxvilze ufro basri da gaelvebaze uswrafesia misi
kueTeles ars ufroAs maxYlisa orpirisa da umales ars kam- gangeba, brZanebs moyvanebas da movlen, brZanebs gaqrobas
kamebasa elvisasa, moiyvannis da movidian, da ganaqarvnes da da gaqrdebian, brZanebs ganaxlebas da ganaxldebian.
ganqarden, da kualad-moagnes da moegnen, [da] kurTxeul kurTxeulia da didebuli, umetesad amaRlebuli wminda
ars da didebul, da ufroAsad amaRlebul saxeli samebisa samebis saxeli ukunisamde. amin.
wmidisaA ukunisamde~.

31. Tqua iodasaf: `yoveli, romeli sTqu gangebisaTYs 31. uTxra iodasafma balavars:
dabadebulTaAsa, viTarmed TYnier misa araraA iqmna, _ sarwmunoa, rac dabadebulTa gangebulebisaTvis
Seviwynare, rameTu damasaje WeSmaritiTa wamebiTa da Tqvi, Senma saubarma mtkiced damajera, rom yvelaferi
gancxadebuliTa saxiTa, aramed vinaA scan, viTarmed RmerTma Seqmna da misi nebis gareSe araferi xdeba.
aRdgomaA ars Semdgomad sikudilisa da migebaA keTilisa da magram saidan ici, rom mkvdreTiT aRdgoma iqneba da
borotisaA?~ keTilsa da borots maTi saqmeebis mixedviT miezRveba?
hrqua balahvar: `orTagan saqmeTa sacnaur ars, rameTu miugo balavarma:
ganwvalebul ars cxorebaA morCilTa da urCTaA sofelsa _ ori ram cxadyofs amas: wuTisofelSi
amas Sina, da rameTu vhxedavT mravalTa urCTa, SuebiT da sxvadasxvagvarad cxovrobs RvTis urCi da RvTis
didebiT da gansuenebiT ganhvlian sofelsa amas, da morCili. gansxvavebulia maTi yofa. vxedavT, rom
mravalni morCilni siglaxakiT da SeuracxebiT da WiriT mravali urCi SvebaSi, gancxromasa da fufunebaSi
ganvlenan amier sofliT, uwyi, rameTu marTlmsajulman man ganlevs wuTisofels, xolo RvTis mravali morCili
odes ara adidna morCilni misni sofelsa amas SuebiTa da siglaxakiT, SeuracxyofiTa da gaWirvebiT tovebs
pativiTa, mermesa mas sasufevelsa ganumzadebies maTTYs wuTisofels. marTlmsajulma ufalma miwier pativsa da
pativi waruvali, ukueTu ara urCebaAmca ara vnebaA iyo da didebas ganaSora Tavisi morCilebi, radgan TavianT
arca morCilebaA sargebel moqmedTa maTTaYs. xolo meored sasufevelSi hqonda gamzadebuli maTTvis waruvali
amiT sacnaur ars qadagebiTa mociqulTaATa, rameTu pativi, Tumca ki wuTisoflisTvis maTi morCileba ar
axarebdes kacTa misagebelsa saukunesa morCilTaTYs da iyo sasargeblo, iseve, rogorc urCTa TviTneboba ar iyo
ganakrZalebdes satanjvelisaTYs saukunoAsa urCTa. da me zianis momtani. meore mxriv, CvenTvis sarwmunoa
Seviwynare wamebaA maTi dafarulsa zeda amisTYs, rameTu mociqulTa qadagebebi. isini auwyeben RvTis morCilebs,
aCuenes niSebi da saswaulebi, romeli vervis kacTagansa saukuno gansasveneblis Sesaxeb, RvTis urCebs ki
afrTxileben, rom maTnairTaTvis saukuno satanjvelia

162 163
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Kel-ewifebis egeviTarisa Zalisa Cuenebad garna ZaliTa mx- gamzadebuli. da me davijere mociqulTa mowmoba am
oloAsa RmrTisaATa~. saidumlos Sesaxeb, virwmune maTi, radgan isini imgvar
niSebsa da saswaulebs aRasrulebdnen, romelTa qmnac,
RvTis nebis gareSe, kacTagan aravis xelewifeba.

32. hrqua iodasaf: `miTxar-Ra, odes mociqulni ese kac- 32. Tuki mociqulebi agebulebiTac da garegnobiTac
nive arian maTisave nivTisagan da maTiTave saxiTa, viTar Cveulebrivi adamianebi arian, rogor asxvaveben maT sxva
ganhyof kacTagan, da vinaAT uwyi, Tu WeSmaritsa ityYan?~ adamianebisagan da saidan iciT, rom WeSmaritebas
hrqua balahvar: `amiT uwyi WeSmaritebaA sityYsa maT- qadageben?
isaA, rameTu ganeyvnes sofelsa amas da myofTa soflisaTa, miugo balavarma:
da winaaRudgebodes nebaTa misTa, da uKmobdes simarTlisa _ maTi sityvebis WeSmaritebas imiT vxvdebiT, rom
damorCilebad yovelsa Sina saqmesa: guliswyromasa da isini ganSorebuli arian wuTisofels da masSi mcxov-
mSYdobasa, da siglaxakesa da simdidresa, simdablesa da reblebsac. sakuTar nebas uaryofen da yovel saqmeSi _
simaRlesa, da momdovrebasa gzaTagan mZlavrTaAsa, da guliswyromasa da simSvideSi, siglaxakesa da
sasworad simarTlisad Soris patiosanTa da upatioTa, da simdidreSi, simdablesa da pativSi _ WeSmaritebisadmi
moTmenad Surisgebisa, da datevebad nebisa da daTmenad msaxurebasa da morCilebas moiTxoven, gvirCeven, ar
Wirisa, da tYrTvad mcnebaTa da Tavsdebad saSjeli veziaroT ama soflis ZlierTa saqmeebs, piruTvnelni
samarTali, vidre miedgas kacsa. da mas Sina arian simZimeni viyoT mdidarTanac da RaribTanac, SurisZiebis wadili
tYrTisani gardareulni, da uReli maWirvebeli da iwroA davTrgunoT CvenSi, sakuTari neba moviZuloT, Wiri
winaSe maTsa. xolo ukueTumca iyvnes crumowameni daviTminoT, vitvirToT RvTis mcnebebi da Tavs vidoT
RmrTisani da mtyuvarni, aramca eseviTarTa saWiroTa da samarTliani sasjeli, roca gveweva igi. amgvari iyo
iwroTa gzaTa avlinebdes kacTa, aramed ufroAsmca wina- Tavad mociqulTa xvedric, mZime iyo maTi tvirTi,
uyofdes maT, romeli-igi SeaSus bunebasa kacTasa, da vrc- uReli ki _ viwro da mtanjveli. xolo sicruis
eli igi gzaA da farToA karimca uCuenes, romel ars mqadageblebi rom yofiliyvnen isini, RvTis cru mowmeni
sawadeli TualTaA da sanebeli gulTaA, da mi-mca-uSues da matyuarebi, amgvar viwro da gansacdelebiT savse
SuebaTa da gulisTqumaTa mimarT da farToebiT cxorebad, gzaze ki ar waruZRvebodnen xalxs, aramed imas
SesTavazebdnen, rac kacTa bunebas moswons, _ vrcel
gzasa da farTo karibWes uCvenebdnen maT, TvalisTvis
sawadelsa da gulisTvis sasurvels, xels ar

164 165
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da eseviTariTamca moimZevlnes gulni kacTani, aramca SeuSlidnen Svebasa da gulisTqmaTa dakmayofilebaSi,


locviTa da marxviTa da moTminebiTa Wirsa Sina da Tavadve urCevdnen fufunebiT cxovrebas da amgvarad
gansworebiTa mdidarTa da glaxakTaATa ganakrTvnes gulni moigebdnen adamianTa gulebs. magram isini, amis
kacTani. amis gamo vcanT, rameTu WeSmaritsa ityYan da saq- sawinaaRmdegod, locvasa da marxvas, gansacdelTa
menica maTni wameben, rameTu dabadebulTa ver Kel- daTmenas aswavlian adamianebs. amiT gamovicnobT, rom
ewifebis Cuenebad egeviTarTa saswaulTa da niSebTa~. WeSmaritebas qadageben, da Tanac, maT mier Cadenili
hrqua iodasaf: `ukueTumca aR-vinme-dga kaci da niSebiTa da saswaulebiTac dasturdeba, rom RvTis nebis
sicruviT ityoda Tavsa TYssa mociqulad RmrTisa da Semsrulebelni arian, radgan qmnilebas ar ZaluZs
esesaxesave saqmesa qadagebda, viTarmca sacnaur iyo, amgvari saswaulebis aRsruleba.
WeSmaritsa ityYs anu crusa?~ hkiTxa iodasafma:
hrqua balahvar: `dafarulTa misTamca gamoacxadnes saq- _ Tuki vinme sicruiT RvTis mociqulad gaasaRebs
meni misni da saqmiTavemca misiTa dahKsna qadagebaA TYsi, Tavs da Tan imas ilaparakebs, rasac mociqulebi
rameTu moTminebasa aswaveben da TYT ver moTmine arian, qadageben, rogor mixvdebi, simarTles ambobs Tu cruobs
saxierebasa aswaveben da TYT mankierebasa aRasruleben da igi?
ver SemZlebel ar(ia)n yofad saswaulisa, romelimca miugo balavarma:
kacTagan ver SemZlebel iyo yofad, rameTu ukueTu _ maT dafarul guliszraxvebs maTi saqmeebi
winaAswarmetyuelTaganman vinme Seisuenis, ipovis wignTa gamoaaSkaravebs, maTive saqcieli gaaqarwylebs maT
Sina misTa uwyebaA, Tu vinme momaval arn Semdgomad missa~. naqadagars. cru mociqulebi moTminebas aswavlian da
hrqua iodasaf: `maSa, ukueTumca ipova vinme kaci, Tavad mouTmenelni arian, sikeTis keTebas aswavlian da
romelman icnodna wignni pirvelni da saqmeni gardasrulni TviTon ukeTurebas sCadian, Tan arc saswaulebis qmna
da maT miermca mecnierqmnul iyo momavalsaca, da icodamca SeuZliaT, radgan Cveulebriv kacTaTvis es SeuZlebelia.
saxeli winaAswarmetyuelisa warsrulisaAca da amasTan, roca RvTis romelime winaswarmetyveli
momavalisaAca, da momavalimca aCema Tavsa TYssa, raA ars aResruleba, mis nawerebSi SeiZleba vipovoT uwyeba, Tu
SetyuebaA misi da sicruvisa misisaA?~ mis Semdgom vin mova.
hkiTxa iodasafma:
_ Tuki gamoCndeba kaci, romelmac icis wmida
werili, erkveva warsulSi da werilidanve aqvs codna
momavlis Sesaxeb, aseve icis yofil da momaval
winaswarmetyvelTa saxelebi da Tavs momaval
winaswarmetyvelad warmoadgens, rogor darwmundebi
mis TviTmarqviobasa da sicrueSi?

166 167
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua wmidaman balahvar: `sityuaA RmrTisaA uZleveli upasuxa mas balavarma:


da naTeli misi dauSreteli da WeSmaritebaA misi ganu- _ RvTis sityva uZlevelia, misi naTeli _
qarvebeli, rameTu RmerTman ara moavlinis dauSreteli, WeSmariteba ki _ ganuqarvebeli. RmerTi
winaAswarmetyueli naTesavsa Soris, garna sacnauri vinme Tavis winaswarmetyvels erT romelime ers ki ar
ersa Soris, da kaci igi pirvel movlinebisa sacnaur arn mouvlens, aramed mTels qveyanas, da es kaci gamoCenis-
siwmidiT, WeSmaritebiT, simSYdiT, ubiwoebiT KorciTa, Tanave gamoirCeva siwmidiT, samarTlianobiT, simSvi-
mSYdobismoyuarebiTa. ara arn igi gulmwyral, arca angahr, diT, xorcis ubiwoebiT, mSvidobismoyvareobiT, aseTi
arca ampartavan, arcaRa yovliTurT saeWuel arn ujerosa kaci ar aris gulficxi, arc angari, arc ampartavani da
gzasa. xolo raJams waravlinis RmerTman qadagebad, ueWvelia, rom arc farTo gziT mavali. roca ufali
ganaZlieris saqmiTa da sityYTa. ukueTu pirvel brku arn wargzavnis mas saqadageblad, gaaZlierebs saqmiTa da
eniTa, miecis madli aRebasa pirisasa da SemZlebel iqmnis sityviT. Tuki enabrgvilia, mihmadlebs enamWevrobas da
xarebad, mxilebad da cnobad, romelsa ver miswuTes kacni. SeaZlebinebs axaros, amxilos da gulisxmaayofios xalxs
yovelsave saxierebiT aRas rulebn da dafarulica misi
aRasrulebn is, rac maTTvis miuwvdomelia. winaswarmetyveli
wamebn misTYs. da aravin waremarTis winaaRdgomad sicruiT yovelives pirnaTlad asrulebs da misi dafarulic ki
WeSmaritisa, ukueTumca sicruve misi winaATve ara sacnaur mis saqmeebze RaRadebs. veravin SeZlebs sicruiT win
iyo ersa Soris. da saqmemca raAme ara amxilebda tyuvilsa aRudges WeSmaritebas, Tundac es sicrue jer ar iyos
missa, da merme ver damtkicnebis tyuviliTa simarTle da gamoaSkaravebuli xalxisaTvis da saqmeebiTac ar iyos
verca sicruve mizez da momyvanebel eqmnebis keTilisa mxilebuli es siyalbe. ver iqadageba tyuiliT WeSmari-
saqmisa~. teba, radgan sicruis mizani arasodes yofila keTili
saqmeebis keTeba.

33. da ganmravlda SeslvaA balahvarisi Zesa Tana 33. balavarma ufliswulTan siaruls mouxSira.
mefisasa. aswavebda da amxilebda mas, vidremdis dahkYrdes aswavlida da wvrTnida mas, vidre misma mometebulma da
msaxurni misni da ganhkrTes Seslvisa misisaTYs uJamod mis xSirad udroo stumrobam msaxurTa yuradReba miipyro
zeda. xolo mefesa eCina msaxurad Zisa TYsisa da mzrdelad da SeaSfoTa isini.
kaci vinme er[T]guli da dasturi winaSe missa, romelsa abenes mefes ufliswulisTvis erTguli da sando
saxeli erqua zadan. da viTarca cna zadan saqme igi veziri hyavda msaxurad da aRmzrdelad miCenili,
balahvarisi, etyoda Zesa mefisasa farulad: `Sen uwyi saxelad zadani. rogorc ki zadanma balavaris Sesaxeb
sadguri Cemi winaSe mefisa da adgili Cemi mis Tana, da ara Seityo, saidumlod hkiTxa iodasafs:
damadgina msaxurebasa Sensa zeda, garna dasturobisa da

168 169
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

erTgulobisa CemisaTYs winaSe misa, da friad gankYrvebul _ ufliswulo, Sen ici mamaSenis damokidebuleba Cems
var saqmesa zeda amis kacisasa, romeli Semovals Senda momarT. Senze zrunvas ar momandobda, Cems erTgulebasa
yovelsa Jamsa, da meSinis, Tu maTgani iyos, romelTaA umZims da sandoobaSi rom ar yofiliyo darwmunebuli. me
mamasa Sensa da ayenebs moslvasa maTsa. aw ukueTu keTilisa Zalian makvirvebs im kacis qceva, nebismier dros rom
raAsame saqmisaTYs gzraxavs da ara gimZims cnobebaA mamisa SeuZlia SenTan Semosvla da meSinia, erTi imaTgani ar
SenisaA, vacnobo, rameTu friad ganmkrTal varT da mraval- iyos, mamaSens rom mouZulebia da Tavis samflobeloSi
fersa vagonebT misTYs. xolo ukueTu saidumlosa rasame yofna aukrZalavs maTTvis. Tuki sasargeblo da keTil
getyYs da ara gnebavs miwevnaA misi mefisa, m[a]Sa samTagani saqmeebze gesaubreba igi da mamis winaSe ar gimZims maTi
erTi yav Cem Tana: anu daacade amieriTgan da davfaro gamxela, vacnobeb mefes mis Sesaxeb, radgan Zalian
aqamomdisi, anu aguKade risxvaA Seni da nu guabraleb Cuen mafiqrebs es ambavi. xolo Tu saidumlos geubneba rames
da mivawioT mefisa, da Sen ganemzade sityYsgebad misa da da ar gsurs amis Sesaxeb Seityos mamaSenma, maSin am sami
gamoRebad Tavisa Senisa, anu kualad ganguayenen risxviTa saTxovaridan erT-erTi mainc Semisrule: an dReidanve
gancxadebulad da iTxove mamisa Senisagan, raATa nacvalad Sewyvite masTan urTierToba da rac dRemde moxda, ar
Cuensa mogcnes msaxurni sxuani~. gavamxel; an nu ganrisxdebi da nuraferSi damadanaSau-
miugo Zeman mefisaman da hrqua zadans: `yovlisa pirve- leb, Tuki mefes vacnobeb yvelafers, Sen ki sapasuxod
lad ese vyo Sen Tana, zadan, dagsua Cuen Soris farulad da moemzade da Tavad imarTle Tavi mis winaSe; an me
gesmodis sityuaA Cueni, rasa-igi vzraxavT, da merme damiTxove da sxva msaxuri gamoiTxove mamisagan.
gibrZano, raA mTndes yofad~. uTxra ufliswulma gamzrdels:
da dasua igi Sinagan kretsabmelsa Jamsa mas, romelsa _ pirvel rigSi ase moviqceT, fardis ukan
movidoda balahvar misa. da iwyes sityuad urTierTas. da dagmalav, raTa Tavad moismino, ris Sesaxebac Cven
hkiTxvida iodasaf sawuTroAsa saqmeTa. xolo man msgavsad vsaubrobT da Semdeg gauwyeb, rac mnebavs.
Cueulebisa iwyo gamoTqumad amaoebasa soflisasa da marTlac, balavaris mosvlis Jams, iodasafma
didebasa saukunoAsasa, da Tqua: `Seugavs meZiebelTa fardis ukan damala zadan mzrdeli, Semdeg ki,
saSuebelisaTa, raATa aRirCion saukune wuTsa amas Cveulebisamebr, saubari gamarTa brZenTan. ufliswulma
naswrafevsa cxorebasa. da viTar ara gulisKma-hyofen, sawuTros Sesaxeb hkiTxa balavars, manac Cveuli
romelni Seyofil arian saSuebelTa amis soflisaTa, vi- damajereblobiT auwya wuTisoflis amaoebisa da
Tarmed araraA aqus, odes ara ars mas Sina simtkice. anu saukuno netarebis Sesaxeb:
viTar umecar arian metnobasa waruvalTa maT keTilTasa _ gancxromis motrfialeTaTvis umjobesi iyo,
vidre mciredi ese da Seuracxi da mswraflwarmavali, ram- aerCiaT maradiuli da uari eTqvaT amao, swrafwarmaval
eTu aravin irCveb is siyuaruliTa soflisaATa, garna
rCvebis wuTisofelze, magram amsofliuri siamovnebebiT
datyvevebulni, ver gulisxmayofen, rom araraobaa

170 171
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ugunuri, da aravin Tanawarhvals mas saukunesa, garna yvelaferi, rom maradiuli, dausrulebeli netareba
SecTomili da daWirvebuli. da viTar ara daWirvebul iyos, xanmokle, warmaval siamovnebebze umetesia. aravin
romeli-igi Seikrebs, rameTu hKdebian urTierTas safaseTa tyvevdeba wuTisoflis siyvaruliT, garda ugnurisa, da
zeda sawuTroAsaTa, romelsa ueWuelad hxedven, rameTu aravin wava saukuno warsawymedelSi, garda
ganmaval ars KelTagan maTTa, da ician, viTarmed yoveli gzaabneulisa. gana gzaabneulni ar arian isini,
mswrafli saSuebeli mswraflve miicvalebis siaxlisagan romelnic amsofliur simdidreTaTvis daoben da
siZueled da ara dadeben safaseTa maTTa saukunesa, sada- amgvarad agroveben qonebas, Tumca darwmunebulni arian,
igi daadgrebis ganuryunelad. aw romeli-me saqme rom maleve gaeflangebaT igi?! gzas acdenilebma kargad
sawuTroAsaA saqebel ars, ginaTu romelnime safaseni misni ician, rom yoveli axali gansacxromeli xanmoklea,
hgian uxrwnelad, anu vin kacTagani usawyalobeles ars radgan swrafad cvalebadia yovelgvari siaxle da
maTsa, romelni eZieben simdidresa da mTrval arian gu- maleve Zveldeba. TavianT saunjes versad Seinaxaven
lisTqumiTa safaseTaATa? rameTu viTarca gardaerios aqa saukunod ise, rom ar gaixrwnas igi. romeli saqmea
simdidre, egreca mun gardaematos siglaxake. da viTarca wuTisofelSi mosawoni? gana rCeba masSi raime
moigon aqa pativi, egreca mun - SeuracxebaA da RmrTisagan gauxrwneli?! an vin aris im kacze ufro sawyali, vinc am
ganSorebaA. da sxuasaca mravalsa zraxvides amas da sofelSi simdidres eswrafvis da ugunurebamdea gata-
eseviTarsa sityuasa. cebuli qonebis dagrovebiT?! vinaidan ramdenadac
ukiduresad mosWarbdeba aq SenaZeni, imdenad ukiduresi
siglaxake moelis Semdgom cxovrebaSi saukunod, rac met
pativs moipovebs aq, miT meti Seuracxyofa da RvTisgan
ganSoreba moelis iq. kargi iqneboda, rom dafiqrebu-
liyvnen amaze. es da kidev mravali sxvac aswavla
balavarma ufliswuls.

34. da viTarca ganvida balahvar, unda iodasafs 34.balavari rom wavida, iodasafma zadanis gamocda
gamocdaA zadanisi, ukueTu sargebel-eyvnesa sityuani moisurva, raTa gaego, sasargelo iyo Tu ara misTvis
balahvarisni. da hrqua mas: `ara gesmisa, rasa metyYs brZenis sityvebi da uTxra:
mtyuvari ese da grZneuli, romelsa egulebis SecTunebaA - moismine, ras meubneba es matyuara da grZneuli
Cemi da ganryunad saSuebelni ese sawuTroAsani Cem zeda, da kaci? rogor cdilobs Cems Secdenas? mas surs, rom
mawuevs winaaRdgomasa mefisasa?~ amsofliur siamovnebebs ganmaSoros da mefis winaaRmdeg
maqezebs.

172 173
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas zadan:` ara giKms, Zeo mefisao, zakulebaA Cem miugo mas zadanma:
Tana da arca ars Sen zeda sirc[x]Yli, rameTu zraxvaA ese _ CemTan TvalTmaqcoba ar gWirdeba, ufliswulo.
ucxo da naTel ars, da Cuen guasmies da viciT sitk[b]oebaA Tqvens saubarSi araferi yofila miuRebeli, piriqiT,
da umetesobaA myofelTa misTaA. xolo odes SeaCuena saucxood naTeli iyo yvelaferi. adrec gvsmenia da
mefeman da daacada qristeanobaA, mieriTgan arRara gvigrZnia amgvari saubrebis sitkbo da davrwmunebul-
guasmies, da rameTu gulnica Cuenni ganexumian da varT imaT upiratesobaSi, vinc mas misdevs da ise cxov-
Seiwynareben sityuasa amas da uwyiT rameTu siucbiT robs. magram mas Semdeg, rac mefem qristianoba moiZula
dauteveT da gamovirCieT wuTerTi cxorebaA. xolo Sen, Zeo da akrZala, msgavsi saubrebic aikrZala, raTa guli ar
mefisao, ukueTu gTnavs da gamogirCevies rCuli qriste- gagvexsna da ar Segvewynarebina es sityvebi. viciT, rom
anobisaA da Seiwynareb da Tavs-ideb simZimesa missa risxvasa Cveni umecrebiT ganveSoreT umjobess da xanmokle
Tana mefisasa da winaaRdgomasa erisasa da iwroebasa moRu- wuTisofeli avirCieT. xolo Sen, ufliswulo, Tuki
aweTasa, gixaroden qristes mier pativsa Sina zecisasa da mogwons da mtkiced gadagiwyvetia qristianoba, Tuki
cxorebasa saukunesa, xolo me miudrekivar siyuarulsa itvirTav da Seiwynareb mis simZimes moRvaweTa magavsad
sawuTroAsasa da SiSsaca mamisa Senisasa, aramed ara uvar- da ar SegaSinebs mefis risxva da xalxisgan moZuleba,
vhyof sididesa amis saqmisasa da vercaRa winaaRudgebi gaixareb, radgan SeiZen qristesmier pativs zecaSi da
amisTYs kacTa. aramed aw mibrZane, romliTa jeriTa Sehgavs saukuno cxovrebas! xolo me damimorCila wuTisoflis
gamoyvanebaA Cemi risxvisagan mamisa Senisa, rameTu davfare siyvarulma da mamaSenis winaSe SiSma, Tumca ar uarvyof
aqamomde saqme ese misgan~. qristianobis sidiadesa da upiratesobas da arc
hrqua iodasaf zadans, rameTu: `me ara gasmine morwmuneTa mteri var. axla ki mibrZane, mamaSenis
si[t]yYsgebaA ese Cueni, garna sargebelisa SenisaTYs, risxvas rogor gadavurCe imis gamo, rom am yvelafers
raATamca SegaKsene sityuaA cxorebisaA, romeli-igi ars vumalavdi mas.
sicocxle gonebisaA, da erTgulebisa da siyuarulisa miugo iodasafma zadans:
SenisaTYs veraraA movigone udidesi misagebeli amissa, _Cveni saubari imisTvis mogasmenine, rom raime
raATa SegaKseno, romlisaTYs dabadebul xar da gauwyo sargebloba moetana SenTvis, msurda, Semexsenebina
umjobesi Tavisa SenisaA; da Sen momige aramsgavsi sasoebisa cxovrebis sityva, romelic gonebas cxovelyofs. Seni
CemisaA Senda mimarT, xolo saqmisa amis dafarvisaTYs, erTgulebisa da siyvarulis sanacvlod sxva veraferi
movifiqre ufro didi mosagebeli, vidre is, rom
Semexsenebina SenTvis, Tu risTvis xar dabadebuli da
Seni sulisTvis umjobesi merCia. magram Sen ar
gamimarTle molodini, radgan ise ar Sexvdi am
yvelafers, rogoradac msurda, rom Sexvedrodi. rac

174 175
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

viTarca gnebavs, rameTu ara Tavisa Cemisasa vzrunav Seexeba saidumlos Senaxvas, rogorc isurveb, ise
risxvisaTYs mefisa, aramed mefisaTYs, rameTu didad mZime moiqeci. me saidumlos dafarviT sakuTar Tavze ki ar
ars saqme ese winaSe misa da Sromasa SeamTxuev da vzrunav, rom rogorme mefis risxva avicilo, aramed
borotisyofad aRsZrav marTalTa zeda. dafarvaA saqmisa Tavad mefeze, radgan misTvis amis Setyoba metad mZime
amis mebrve erTgulebaAve ars Sengan mefisa mimarT, rameTu iqneba, sazrunavs Sehmateb da udanaSauloTa winaaRmdeg
mocale-hyo gonebaA misi urvisagan da ara ZYrismaxarebel gaaboroteb. xolo am saqmis mefisagan dafarva mis
iqmne da sasowarkueTil-hyo Svilisagan TYsisa, da amas mimarT erTguleba iqneboda, radgan mwuxarebas gana-
Tana ubralo xar Cemgan~. Soreb mis gonebas, raki borotis mauwyebeli ar iqnebi
da sasowarkveTilebaSi ar Caagdeb Svilis gamo. amasTan,
arc Cems winaSe geqneba brali.

35. xolo balahvars unda warslvis sayoflad TYsa da 35. amasobaSi balavarma udabnoSi dabruneba
ijmnida Zisagan mefisa, xolo igi friad Sewuxna da ver gadawyvita da ufliswuls gamosamSvidobeblad ewvia.
daiTmenda ganSorebasa missa. da hrqua mas: `ver Tavs-videb iodasafs masTan ganSoreba emZimeboda da Zlier
TYnier Sensa yofasa da verca gangiteob, aramed warmovide Sewuxebulma uTxra mas: _ ar SemiZlia Sens gareSe
Sen Tana da erTbamad viyofodiT moyuasTa SenTa Tana~. cxovreba, arc Seni gaSveba, mec Tan gamogyvebi da erTad
hrqua mas balahvar: `ismine aw, Zeo mefisao, saxe, romeli vicxovroT Sens megobrebTano.
megulebis Txrobad Senda, rameTu masmies: iyo vinme kaci miugo balavarma:
erTi mdidarTa warCinebulTagani da esua mas yrmaA mcire. _ moismine, ufliswulo, rasac mogiyvebi: msmenia, rom
da yrmasa mas ganezarda nukri qurcikisaA, da friad iyo erTi mdidarTa Soris warCinebuli kaci da hyavda
SekueTebul iyo yrmaA igi nukrsa mas, viTarmed ver mas mcirewlovani Svili. yrmas qurcikis nukri
sTmobda TYnier misa JamerTca. xolo nukri igi viTar gaezarda da imdenad SesCveoda, rom wuTiTac ver
gansrulda, swadoda velad ganslvaA, rameTu aiZulebda Zlebda mis gareSe. xolo roca nukri wamoizarda, velad
bunebaA TYsisa velurobisaA. da viTar ganvida dResa erTsa, gaWra moisurva, radagan amisken ubiZgebda mas misi
ixila kolti qurcikTaA da mivida maT Tana. xolo igini veluri buneba. erTxelac nukrma qurcikTa jogi dainaxa
hfrTxebodes Sinazrdilobisa misisaTYs da merme Seisunes da maTTan mivida. isini ki dafrTxnen, radgan nukri
urTierTas. da ganslvasa hyofda JamiTi-Jamad, raJams udeb- Sinaur cxovelTa msgavsd iyo aRzrdili. bolos
iqmnian misgan. daeCYa mas zeda da da-ca-gYandis maT Tana daynoses erTmaneTs. am dRidan moyolebuli, qurciki,
rogorc ki umeTvalyurod datovebdnen, saxls tovebda
da jogs ereoda xolme. bolos gaeCvia moSinaurebuli

176 177
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mravalgzis. da igrZnes SinaTa misTa ganvelurebaA misi. qurciki gareul qurcikebSi da didxansac rCeboda
hgonebdes, nuukue miizidn[es] bunebaman velurobisaman da maTTan. Sin SeniSnes misi gavelureba da SeSindnen, misi
arRara moiqces maTda. xolo qurcikTa maT icvales veluri bunebis gamo iqneb aRarc dabrundeso saxlSi.
uSoresad adgili, da igica ganhyvis maT Tana da ufroAs qurcikebma ki ufro Sors gadainacvles. moSinaurebu-
dagYandis pirvelisa. maSin SinaTa misTa miudgines kaci, lic maT dahyveboda da uwindelze ufro gvian brunde-
raATa cnan saqme misi da vidre vides. da moiqca kaci igi da boda Sin. patronebi SeSfoTdnen, meTvalyure miuCines,
uTxra saqme misi da SeyofaA velurTa Tana. xolo igini raTa gaegoT, Tu ras akeTebda da sad dadioda maTi
asxdes da ganvides kualsa missa. da viTar ixiles igi qurciki . dabrunda es kaci da Tqva, rom qurciki velur
SoriT, maSin velurTa maT devna-uyves, da moinadirnes da qurcikebs Sereuliyo. meTvalyureebi mis kvals mihyvnen
moswyYdnes igini, da maT igi Seipyres da wariyvanes da da roca maTi qurciki jogSi gaeria, daedevnen gareul
Seagdes saxlsa Sina, da verRara Kel-ewifeboda gamoslvaA qurcikebs da mravali maTgani daxoces. bolos
mier. moSinaurebuli qurcikic daiWires, saxlSi waiyvanes da
egreca, Zeo mefisao, ukueTu gamoxYde Cuen Tana, imgvarad daamwyvdies, rom gareT gasvlac aRar
meSinis, nuukue egre saxed Seguxudes me da moyuasTa SeZleboda.
CemTa. verca ganvixaroT Cuen Sen Tana da verca sasoebaA da me meSinia, ufliswulo, rom Cvenc ase ar
Cueni srul-iqmnes gancocxlebisaTYs Sjulisa, da nuukue dagvemarTos. Tuki CemTan da Cems megobrebTan cxovrebas
ZYrica SeamTxYos moyuasTa SenTa da ver aRasrulo nebaA moisurveb, verc Seni siaxloviT gavixarebT da verc
Seni, romlisa SemZlebel xar misa farulad da RonisZiebiT, qristianuli rjulis gancocxlebisaTvis Cveni sasoeba
vidremdis hpoo adgili, ufalsa Tu undes. rameTu daTmenaA sruliqmneba da aResruleba, verc wadils aisruleb da
Seni amas Sina umaxlobeles ars RmrTisa, vidreRa-[a]ra Sens axloblebsac tanjvas SeamTxvev. axla ki SegiZlia
aRagzna guliswyromaA mefisaA neStTa maT zeda, romel farulad da saidumlod iRvawo manam, vidre, RvTis
daSTomil arian mowyuedad maTda gamoslviTa SeniTa, da gangebiT, Sens adgils ipovi. amJamad Seni moTmineba
ara Tu borotisyofasa missa vevltiT da sikudilsa, aramed ufro saTnoa RvTisTvis, vidre is, rom danarCeni
ara gunebavs, Tu mizez-veqmneT borotsa missa moyuasTa morwmuneebis mimarT guliswyromiTa da risxviT
CemTa zeda ganyvanebiTa SeniTa da arca Semwe vipovneT aRagzno mefe, radgan maT Seni wamosvlis SemTxvevaSi,
uS[j]uloebasa missa zeda~. ganadgureba moeliT. Cven sikvdils an mefis risxvas ki
ar gavurbivarT, aramed ar gvsurs Cven gavxdeT misi
daRupvis mizezi. amasTan, Seni Tan wayvaniT davkargavT
mis usamarTlobasTan mebrZol saimedo TanaSemwes.

178 179
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

36. hrqua iodasaf: `raA ars sazrdeli Tqueni, romliTa 36. hkiTxa iodasafma:
izrdebiT udabnosa mas Sina?~ _ riTi ikvebebian udabnoSi?
hrqua balahvar: `mwuanvili queyanisaA aRmocenebuli _ miugo balavarma:
cuariTa, romelsa zeda aravis vhxedavT macilobelsa da _ balaxiT, miwa rom aRmoacenebs cvariT. mas aravin
arca visgan moveliT SfoTsa. xolo ukueTu moguakldis, gvecileba da arc aravisgan moveliT usiamovnebas. xolo
igica mogucis vinme ZmaTa CuenTaganman morwmuneTaganman, roca es sazrdelic gvakldeba, romelime Cveni morwmune
romelni arian sofelsa Sina. da uRonoebasa Sina Cuensa ZmaTagani, romelic sofelSi cxovrobs, gvexmareba da
jer-gYCn moRebaA maTgan~. Cveni uZlurebis gamo arc amaze vambobT uars.
hrqua iodasaf: `wariRe safase, romliTa ganernen maSin uTxra mas iodasafma:
moyuasni Senni~. _ waiRe Cemgan ganZi da Seewevi Sens megobrebs.
hrqua balahvar: `viTar miscem moyuasTa CemTa safasesa miugo mas balavarma:
da Sen umkodves xar maTsa, rameTu aravin miscis glaxakman _ rogor SegiZlia Cems megobrebs misce ganZi, roca
mdidarsa, aramed mdidarman glaxaksa, rameTu uglaxakesi Sen maTze ufro Rataki xar? glaxaks araferi gaaCnia,
moyuasTa CemTaA umdidres ars Sensa, xolo me vesav, Tu mdidars rom misces, mdidars ki SeuZlia glaxakis
ufalsa undes, raATa ganmsdidrde da ganmravlden nayofni daxmareba... xolo Cemi uRatakesi megobrebic ki Senze
Senni da safaseni Senni, da dasZYrde da ver Tavs-idebde umdidresni arian. da me vesav ufals, Tuki inebebs, Senc
micemad misgansa visame~. gagamdidrebs da gagimravlebs nayofs, maSin momWirne
hrqua iodasaf: `viTar iyos uglaxakesi moyuasTa SenTaA gaxdebi da vinc ar unda gTxovos, advilad veravisTvis
umdidres Cemsa da Sen friadsa upoarebasa maTsa ityode, gaimeteb am ganZs.
anu viTar davZYrde, raJams ganmravlden safaseni Cemni, da hkiTxa iodasafma:
me dRes uxu var?~ _ rogor SeiZleba Seni uRatakesi megobari Cemze
hrqua balahvar: `ara siglaxake maTi giTxar, aramed sim- mdidari iyos? maS, rogorRa saubrob maT siRatakeze?!
didre, da Zmani igi Senni dajerebul arian, romliTa an rogor gavZunwdebi maSin, roca simdidre momemateba,
ganerebian, da zomi igi kma-uyofia TavTa maTTaTYs da mas Tuki axlac ki guluxvi var?!
Sina didi SuebaA da sixaruli aqus datevebiTa SuebaTaATa miugo balavarma:
ufroAs yovelsa simdidresa soflisasa. da Senca gsuroden _ me maT siglaxakeze ki ara, maT simdidreze giTxri,
egeviTarisa cxorebisaTYs, rameTu mdidari igi ars, da Cems Zmebs swamT, rom swored misiT gadarCebian. isini
romelsa ara uKms safase. xolo romelni eZieben safasesa da kmayofilni arian imiT, rac gaaCniaT da yovelgvar
simdidresa, mdidar-Ra Tu arian, aramed glaxakve arian miwier simdidreze metad axarebT amsofliur saSve-
belTa datoveba. Senc, ufliswulo, guliT eswrafe am-
gvar cxorebas, radgan mdidari is aris, vinc simdidres

180 181
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

gonebiTa. xolo maT metnobaA aqus sixarulisaA, rameTu ara ar saWiroebs, xolo isini, vinc simdidres eZeben, rom
arian amis soflisaganni. da safaseni keTilTa saqmeTani gamdidrdnen kidec, uRatakesni rCebian gonebiT.
dausxman caTa Sina, romelsa Sen ver miwudomil xar, xolo Cemi megobrebis sixaruli gacilebiT didia, radgan
maT nugeSiniscemaA aqus da sixaruli sofelsa amas da isini wuTisoflisani ar arian, maT keTil saqmeTa
sa[s]oebaA keTilisaA SesuenebulTa amaTTaTYs, romelTa saganZuri daiunjes zecaSi, romelsac Sen jer ar
marTlmadideblobiT warimarTes sityuaA igi miswvdomixar; isini nugeScemulni da daimedebulni
WeSmaritebisaA. xolo Senca miswuTe, enebos Tu qristesa, arian, da am sofelSi is axarebT, rom isini, vinc
da ganmravldes nayofi Seni da ixilne Zmani Senni, Seuryvnelad daicaven marTlmadideblur sarwmunoebas,
romelTaTYs gsuris, da ixarebdeT urTierTas. da arRara sikvdilis Semdeg keTils miemTxvevian. Senc amasve
gaqundes siuxue safaseTa maT zeda, romelni moigne mun. miaRwev, Tu ufali inebebs da gamravldeba Seni nayofi,
maSin Rirs-iqmne simdidresa da SekrZalvasa monagebTasa.~28 ixilav Sens Zmebs, viskenac guliT iswrafvi da gaixarebT
erTmaneTiT. maSin aseTi siuxviT da uSurvelad aRar
xolo safase ese, romel gegulebis micemad moyuasTa gaimeteb im simdidres, romelsac SeiZen, aramed
CemTa, romel ars aRsaSfoTebeli gonebisaA, ara var me mo- momWirne gaxdebi da moufrTxildebi mas.28
ciqul, Tumca mivarTY kualad gesli amis soflisaA,
romelsa brZola-uyves da sZles ZaliTa da sasoebiTa xolo me im simdidrisTvis ar var gamogzavnili,
uflisa Cuenisa iesu qristesiTa, da kualad ganucocxle- romlis mocemac gsurs Cemi megobrebisTvis. es simdidre
mca mteri, romeli moakudines, da gulisTqumaA, romeli gonebis amaforiaqebelia. misiT xom Cems Zmebs kvlav
daTrgunes, rameTu ara keTil ars STagdebad mteri Soris mivutan im gesls, romelsac ebrZodnen da romelsac
maTsa, romeli aRazrzendes da moagonebdes saSuebelTa sZlies Cveni uflis ieso qristes ZaliTa da sasoebiT;
amaoAsa amis soflisaTa, nuukue miiqcen da miaqcion kvlav gavucocxleb mters, romelic moakvdines da
sig[l]axaked da warwymedad. anu oqroA ege da vecxli da aRvuZrav gulisTqmebs, romlebic daTrgunes?! didi
anTraki da margaliti ars-me raAa, garna tomi maTve qvaTaA, borotebaa maTze im mtris miSveba, romelic gaafTrebiT
romelni udabnosa Cuensa sxenan?~ aRiZvris, rom amsofliuri siamovnebani moagonos maT,
hrqua iodasaf: `vinaAT ars [s]amoseli Tqueni?~ radgan vai Tu acTunos da miabrunos isini wuTisofli-
saken da daRupos. CvenTvis oqro-vercxli, anTraki da
margaliti arafriT gansxvavdeba im qvebisagan,
romlebic mravlad yria udabnoSi.
hkiTxa iodasafma:
_ saidan gaqvT Tqven tanisamosi?
miugo mas wmida balavarma:

182 183
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua wmidaman balahvar: `ege umZimes ars Cuen zeda yo- _ amsofliur tvirTTagan yvelaze mZime swored igia,
velsa tYrTsa soflisasa, aramed kma-viyviT samoslad Cuen- amitomac sxvaTa mier gadayrili ZvelmanebiT vkmayofil-
da naZuelavi igi nakrebi sanagveTagan da odesme SeTxzuli debiT, zogjer Wilisa da mcenareTa foTlebisagan
Wilisagan da furcelTa, da kma-viyviT samoseli erTi vqsovT da erT xel Sesamosels didi xnis manZilze
mravalTa JamTa. da odes vicvalebdiT, vhgonebdiT, vxmarobT, xolo roca tanisamosi gamosacvleli xdeba,
viTarmed dasasruli iyos Wirisa CuenisaA sofelsa amas vfiqrobT, Cveni tanjvac dasasruls uaxlovdeba am
Sina. xolo ukueTu moiwiis sikudili mas Sina, vidre sofelSi. Tuki sikvdili tanisamosis ganlevamde
ganlevamde misa, ganisuenis warsrulman man da gveweva, ganvisvenebT, radgan dadgeba nanatri dRe,
mosalodebeli igi dRe moiwiis, romelsa Sina aqun sasoebaA. romelsac sasoebiT veliT. xolo Tu tanisamosi
xolo ukueTu samoseli igi ganiliis da kaci daSTis, egreve SemogveZarcveba, kaci ki kvlav cocxali iqneba, imgvarad
saxed hyofn, viTar-igi pirvel vTqu. xolo ukueTu sanagve- moiqceva, rogorc giTxari; da Tu nagvis grovaSic ver
Taganca arRara vpoiT da SeTxzulica daguakldis, uRo- movZebniT rames da Wilis samosic Semogvakldeba, Cveni
noebiT dabaTagan, da vinaAca mogucis RmerTman, moviRiT, uZlurebis gamo dabaTa mcxovrebTagan da maTgan,
gina m[arT]lisa mier gina cruAsa~. visganac RmerTi mogvcems, viRebT tanisamoss, gind
hrqua iodasaf: `miiRe Cemgan samoseli moyuasTa marTali iyos is kaci da gind cru.
SenTaTYs da ganuyav maT~. uTxra iodasafma:
hrqua balahvar: `ese winamdebarisa JamisaTYs unjebaA _ waiRe Cemgan samoseli da daurige Sens megobrebs.
ars, da ara jer-ars, viTarca weril ars wmidasa Sina miugo balavarma:
saxarebasa: `nu hzrunavT xvalisa, rameTu xvaleman izrunos _ es ukve momavalze zrunvaa da miuRebelia, radgan
Tavisa TYsisaA~29 da rameTu aravin Cuenganman icvalis wmida saxarebaSi amis Sesaxeb weria: `nu izrunebT
samoseli, garna odes arRara arn mas Sina sargebeli, da xvalindel dReze, vinaidan xvalindeli dRe TviTon
vercaRa ifaravn KorcTa. da ara jer-ars, Tu zrunvides izrunebs Tavis Tavze~ (mT. 6:34). amasTan, arc erTi
dRisa misTYs, romeli ara icis, Tu miiwevis mun dRemde anu CvenTagani ar Seicvlis samoss, vidre imdenad usar-
ara~. geblo ar gaxdeba, rom veRar SeeZleba xorcis dafarva.
ar Rirs im dRisTvis zrunva, romelsac, ar ici, miaRwev
Tu ara.

37. hrqua iodasaf: `da vinaA ars Senda samoseli ege, 37._ Sen rom gacvia, eg samoseli saidan gaqvs? _
romel gmosia?~ hkiTxa iodasafma.

184 185
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua balahvar: `ese samoseli Sua vyav


vyav, raATa moviwio miugo balavarma:
Senda, raATa aravin ganikYrvos saxe Cueni sameufosa Sina _ es samoseli Senamde mosaRwev saSualebad
mamisa Senisasa, rameTu msgavs ars saxe [ese] kacsa, romelsa gamoviyene, raTa Cemi garegnobiT aravin dainteresebu-
uvin TYsi tyueobasa Sina da unebn gamoyvanebaA misi liyo mamaSenis samflobeloSi, da mivbaZe kacs, romelsac
mterTagan da ver Kel-ewifis SeslvaA queyanasa mterTasa, tyveobaSi myofi axloblis gamoxsna undoda, magram
garna SecvalebiTa saxisa da samoslisaATa, da egreT mxolod samoslisa da garegnobis Secvlis Semdeg SeZlo
RonisZiebiT gamoitacis TYsi igi mterTagan. amiT RoniTa mtris qveyanaSi Sesvla da axloblis daxsna. mec,
ufro SemZlebel-iqmnis miwuTomad saZiebelsa TYssa. xolo rogorc ki gavige, rom gnebavda WeSmariteba Segecno da
me raJams mesma SenTYs, viTarmed gnebavs simarTle da eZieb Cvens macxovars, ufal ieso qristes eZebdi da wmida
WeSmaritsa, – iesus, macxovarsa qristesa, – da gwadis saxarebis mosmena gsurda, aseve moviqeci. Tanac davinaxe,
smenad KmaA wmidisa saxarebisaA da davinaxe sargebeli rom Cemi sulisTvisac sasargeblo iqneboda, radgan
sulisa CemisaA da vpove adgili sanayofe. da ese gzaA ars adgilic nayofieri vpove. amgvarivea gza yvela
yovelTa mimarT msgavsTa SenTa, maRalTa, ginaTu mdabalTa. SennairisaTvis _ maRalTa Tu mdabalTaTvis. axla ki
xolo aw miKsnixar mterTagan ZaliTa da SewevniTa uflisa gixseni Cveni uflis ieso qristes ZaliTa da SewevniT da
Cuenisa iesu[A]s qristesiTa da gamogitace Soris maTsa, gamogitace mtrisgan, radgan RvTis mcnebebi da
rameTu gauwye mecnierebaA RmrTisaA da mociqulTaA da mociqulTa da wmida mamaTa swavleba gaxare. sruli
wmidaTa mamaTa mcnebaA. da yoveli Sjuli qristeanobisaA qristianoba gamcne da wuTisoflis yvela sacTuric
gaswave da gagacade sofeli ese da sabrKeni misni, da viTar giCvene, daganaxe, Tu rogor ityuebs Tavisken kacs
Seityuebs saSuebelTa da gulisTqumaTa misTa mier, da wuTisofeli siamovnebebiTa da gulisTqmebiT, mis
gangakrZale manqanebaTa misTagan da giCuenen augni misni, xrikebs gangaSore da mis nakls Segaxede, rom mruSia da
rameTu meZav ars da siyuarulsa erTisa Tana ara erTs ar sjerdeba siyvarulSi misi guli. axla ki Cemi
daadgrebis. xolo me warval adgilsa mSYdobisa Cemisasa da simSvidis adgilas davbrundebi, am samoss gavixdi da
mun aRviZarco saxe mterTaA da kualad Sevimoso saxe da Cemi Zmebisa da megobrebis msgavsad Sevimosebi. vfiqrob,
xati ZmaTa da moyuasTa CemTaA, romel ukueTumca mixile rom dagenaxe, Cemi megobrebis msgavsad Semosili aRar
saxiTa da samosliTa moyuasTa CemTaATa, vhgoneb Tu, arRar- moisurvebdi maTTan Sexvedras.
amca gwadoda mislvad maT Tana~. iodasafma balavars sTxova Tavisi namdvili saxiT
maSin hlocvida iodasaf, raATa eCuenos saxiTa maTiTa. Cveneboda, Tavis megobarTa msgavsad Semosili. maSin
xolo balahvar ganiZarcua samoseli igi, da iyo yoveli balavarma vaWris tanisamosi gaixada. tyavgadakruli
tyavi misi ZualTa misTa zeda, viTarca tyavi mkudrisaA ZvlebiRa iyo, lerwamze gadaWimul mkvdris tyavs hgavda
gardarTxmuli lerwamTa zeda wulilTa friadisa misgan ma marxvisgan Zlier mouZlurebuli sxeuli, dafleTili
marxvisa, da araraA emosa, garna kotori ZaZisaA sabliTa ZaZis garda tanze araferi emosa, isic welsqvemoT TokiT

186 187
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Semoedva, upiTgan vidre muKlTamdis miswuTeboda, viTarca ekida da muxlamdis swvdeboda mZovarTa wesisamebr.
ars wesi mZovarTaA, da kotori naZuelavTagan dakeruli Zvelmanebgadakerebuli naxevebiT iyo Semosili balava-
eblardna mas zeda. da viTarca ixila igi iodasaf, aRCCua ri. iodasafma Sexeda da guli auCuyda. man wminda sqemiT
mas zeda friad, rameTu ixila didi saxe RmrTismsaxurebisaA Semosil berSi RvTisadmi udidesi msaxurebis saxe
mas zeda da saWurveli igi wmidisa sqemisaA, romel emosa ixila...
wmidasa balahvars. da iwyo tirilad da sulTqumad. da iodasafs mTeli sxeuli ucaxcaxebda. ufliswuli
aRiZrnes yovelni nawlevni misni mis[TYs], viTarca vin balavarTan ganSorebas tiroda da imgvarad moTqvamda,
hgodebn sikudilsa TYsisasa, egreT mKurvaled tiroda rogorc gardacvlil naTesavs datirian xolme.
ganSorebisaTYs balahvarisa.

38. da m[an] hrqua mas: `odesRa ara inebe ganyvanebaA Cemi 38. uTxra iodasafma balavars:
Sen Tana da arca moyuasTa SenTaTYs miiRe samoseli ginaTu _ raki arc Cemi wayvana isurve da arc Seni
safase, bare miiRe samoseli Tavisa SenisaTYs~. megobrebisTvis aiRe tanisamosi da safase, SenTvis mainc
hrqua balahvar: `Sen mawuevd, Zeo mefisao, moyuasTa aiRe raime Sesamoseli.
CemTaTYs, da me ara mTnda maTTYs, da arca igini eZieben miugo balavarma:
egeviTarsa, viTar ukue miviRo Tavisa CemisaTYs? da maT _ ufliswulo, Cemi megobrebisTvis raimes aRebaze
ganvakrZaleb da Tavsa Cemsa araa? da ukueTumca keTil iyo, imitom ar dagTanxmdi, rom isini amas ar eZeben. da maS,
virCiemca maTTYs pirvel Cemsa~. CemTvis rogorRa aviRo raime?! isini gavarido safrTxes
hrqua iodasaf: `miiRe ukue sablardneli axali da dau- da sakuTari Tavi ki ar davicva?! es yvelaferi
teve sablardneli ege Seni Cem Tana, rameTu mnebavs, raATa sasargeblo rom yofiliyo, umal maTTvis vizrunebdi,
saKsenebelad Senda iyos ege Cem Tana~. vidre sakuTari TavisTvis.
hrqua balahvar: `vicvalo axali ZueliTa, nuukue egeve uTxra iodasafma:
zomi sasoebaA iyos Cemi, raA-igi ars Soris siZuelesa da _ Seni samoseli mainc damitove samaxsovrod, Sen ki
siaxlesa [maTsa, aramed] romelsa-igi momcem, iyavn msgavs axali mosasxami aiRe.
[Cemisa amis]~. uTxra balavarma:
- Tanaxma var, magram vimedovneb, rom maT Soris ar
iqneba imgvari gansxvaveba, rogoric arsebobs axalsa da
Zvels Soris. momeci naxmari samosi, iseTi, rom Cemsas
hgavdes, _ uTxra man ufliswuls.

188 189
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin moiRo iodasaf sablardneli msaxurebuli da Seh- maSin misca iodasafma balavars gaxunebuli tansacme-
mosa balahvars, da warmoiRo misi igi da hrqua mas: `uwyode, li, misi ki samaxsovrod gamoarTva da uTxra:
rameTu ganSorebaA Seni did zrunva da tkivil ars Cemda~. _ SenTan ganSoreba, icode, rom metad mZime da
mtkivneulia CemTvis.

39. hrqua balahvar: `Zeo mefisao, me monaA vari da ara 39. uTxra balavarma:
Tavisufali meufisa qristesi, romlisa keTilni friad _ ufliswulo, me ufal ieso qristes mona var da
arian [Cem] Tana da sasoebaA Cemi did ars misa mimarT. sakuTar Tavs ar vekuTvni. uxvia RvTis wyaloba Cems
egreTve SiSi misi ganuqarvebel ars Cemgan. da brZanebaA momarT. mec didad vesav ufals da ganuqarvebelia misi
momiRebies misgan saqmisaTYs, romelsa Sina viswrafi, da SiSi CemSi. uflisagan rac maqvs nabrZanebi, imis
ukueTu aRvasrulo raAme misgani, da miZndes ganSorebisa Sesrulebas veswrafvi. da Tu mis nebas vasruleb, magram
Jamsa, daRacaTu mZime iyos Cem zeda, ara erTgulebiT val ganSoreba gamiZneldeba da mis nebas SevewinaaRmdegebi,
winaSe misa. xolo me aRmisrulebies srbaA Cemi Sendami, ragind mtkivneulic unda iyos CemTvis amis mosmena,
rameTu Seiwynare WeSmariti, romeli gauwye da yoveli, RvTis orguli aRmovCndebi. ai, me aRvasrule Cemi
romeli gauwye erTgulebisa [...], da aw gareSe miyofia Tavi movaleoba Sens winaSe, da Sen Seiwynare WeSmariteba,
Cemi brZanebisagan SenTYs da Senda mimiTualavs romelic gauwye, SeiTvise is, rac gamcne erTgulebi-
sityYsgebaA[...] Tavisa SenisaTYs, rameTu samarTalni misni saTvis. axla ki valmoxdilad vTvli Tavs Sens winaSe da
yovelni dagisxen winaSe Sensa. xolo aw mnebavs srbaA ese SenTvisve momondvia Sens Tavze pasuxismgebloba, radgan
sxuaTaca mimarT da (Ziebad ad)gilsa (y)anisaTYs RvTis yvela mcneba gauwye. me ki viswrafvi sxvebis
(sa)nayofoAsa da Teslisa mimRebelisa. da aw ganval me da mimarT, vinZlo, kvlav vipovo nayofieri adgili
gamcneb: daumarxe qristesa RmerTsa Sjuli misi, romeli dasaTesad! mivdivar da mcnebad gitoveb: daimarxe
mogca da ganemzade moRuawed, [raATa gamogando
gamogando] saqme rjuli, romelic qristem mogvca da samoRvaweod
misi, da gauwyna samarTalni misni. nu did giCns [morCilebaA] ganemzade, radgan misi saqme mogando da gauwya misi
misTYs da nu daSjerdebi Tavsa Sensa da nuca kacTa samarTali. RvTisadmi morCilebas Sens did damsaxurebd
misTYs
misTYs, garna [romeli] Rirs ars misTYs. da yovladve nu miiTvli, Tavdajerebuli nu iqnebi, nurc Tavs endobi
[eWud] da ganikiTxe[vd] nebasa Sensa da daamKobd da nurc sxvebs, garda maTisa, romlebic imsaxureben amas.
gulisTqumasa Sensa. aRasrulen dReni cxorebisa Senisani yvelaferi Seamowme, yovliTurT gamoiZie sakuTari neba
esreT, raATa yovelsa dResa morCilebasa Sina ipoo RmrTisa da gulisTqmebi daTrgune, imgvarad ganvle Seni
da macxovrisa iesu qristesa, [...] ganemzadebode SemTxuevad cxovreba, rom yoveldRe ganuwyvetliv hmorCilebde
[sikudilisa]. ekrZalebode saqmesa, romlisa dasasruli RmerTsa da macxovars ieso qristes. emzade sikvdilTan

190 191
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

borotsa mogatyuebdes da urviTa dagibeWdvides saqmeTa Sesaxvedrad, iseT saqmes eride, romlis dasasrulic
SenTa. isargeble moRuawebaA da SromaA dReTa siWabukisa boroti iqneba, Segityuebs da sazrunavs gagiCens.
SenisaTa da JamTa simrTelisa guamisa SenisaTa, raATa ar[a] isargeble Seni siymawviliTa da tanis simrTeliT,
dagakldes Sromisa madli SemoklebiTa dReTaATa gina iSrome da iRvawe, raTa dReTa SemoklebiT an senis
SemTxueviTa senTaATa, romelTa dagabrkolon Sromisagan SeyriT ar dagakldes Sromis madli. sworad daicavi
yovelTa saqmeTa SenTa. sasworiTa aRasrulebdi da simdable mcnebebi da simdable SeiZine. Seewie glaxakebsa da
moipove mas Sina, da dadev Tavi Seni adgilsa SeuracxTasa uZlurebs, ganeSore gulisTqmaTa borot Cveulebebs, nu
da saqmesa zeda ususurTasa. ekrZale Cueulebasa borotsa uaryof mcire keTil saqmes yovelTa mosagebeli dRis
gulisTqumisasa, nu dauteob mciresa keTilisa saqmesa dRi- molodinSi. yoveldRe igulmodgine saTnoebebSi, yovel-
sa molodebisaTYs udidesisa. xvalisa dRe Seayav guli Seni gvari ujero qcevis gamo sinanulad miaqcie Seni guli.
zrunvasa saTnoeba[Ta] SenTasa da sinanulsa ujeroAsaTYs, visime uRirsebis mizeziT nu Sewyvet qvelmoqmedebas da
romel hqmen. nu daacadeb qvelissaqmesa uRirsebisa visi- nu emsgavsebi borotismyofelebs, romlebic mravlad
saTYsme da nu kadnier [...]ams ujerosa zeda baZvaA arian, radgan brZeni mxolod keTil saqmeTa mimbaZvelia.
mravalTaA, romelni iqmodian mas. rameTu ara jer-ars eride Tavmomwoneobas, da Tu raime gesaTnoeba Seni
brZenTaTYs baZvaA, garna keTilisa saqmeTaA. ekrZale saqmeebidan, mainc nu irwmuneb. icode, rom Tavmomwo-
TavmoTnebasa da nu miendvebi, Tu raAme gTndes saqmeTa neobas sikeTis qmnaSi ori mxare aqvs: erTi madlis
SenTagani. anu ara uwyia, viTarmed TavmoTnebaA [or]sa pirsa momniWebelia, meore ki _ borotis SemZinebeli. madli
zeda ars keTilTa saqmeTa: erTi moatyuebs yovelsa maSin moaqvs, Tu kacs axarebs mis mier gakeTebuli
keTilsa da meore STaagdebs yovelsa borotsa, rameTu ke- saqmeebidan keTili nayofis gamravleba, Tu mZime Sroma
Tilisa momatyuebeli igi ese ars, ukueTu uxarodis kacsa uioldeba wadiliT, romelic masSi vlindeba da rome-
ganmravlebaA nayofTa keTilTaA mis zeda da didi igi lic kvlavac ubiZgebs morigi saqmeebisaken. xolo is, vinc
SromaA misi daumcirdes wadierebiTa, romeli uqmnied da `fuWad ampartavnebs~, hgavs kacs, romelic Tavis saqmeebs
moswrafe arn winamdebareTa (saqmeTa) . xolo romeli iwonebs, did warmodgenas iqmnis sakuTar Tavze,
moatyuebs yovelsa borotsa, ese ars, ukueTu sTnden kacsa xorcieli gonebiT ampartavnebs, kacTmoTneobs da ambobs:
saqmeni TYsni da gonebaA aumaRldes mas Sina da `rac gavakeTe, sakmarisia Cemgan,~ da aRar fiqrobs
kacTmoTnebasa awuevdes da Tques: kma ars, romeli winamdebare saqmeze. xolo Sen dauRalavad iRvawe, raTa
miqmnieso, da arRara iRuwin winamdebareTa saqmeTa. xolo Seicno sakuTari Tavi da saSineli sacdurisagan
aw ganamravle zrunvaA Tavisa SenisaTYs gulisKmisyofad, dausxlte wuTisofels, moipovo Tavisufleba da Seudge
raATa ganere sabrKeTa soflisaTa saSinelTa da moipovo im viwro gzas, romelic saukuno gansasvenebelSi
ganTavisuflebaA, da Seudeg gzasa mas iwrosa, romeli mii- migiyvans.
yvanebs gansuenebad saukunod.

192 193
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

40. ese arian mcnebani Cemni Sendami da erTgulebaA Cemi 40. - es aris Cemi darigebebi Sendami, erTguleba Sens
SenTYs da RmrTisa mimarT Sen zeda. da me viTxov RmrTi- mimarT da RvTis winaSe SenTvis, da me vevedrebi ufals,
sagan, raATa srul-yos madli misi Sen zeda da mogecin raTa srulyos misi madli Senze, mogmadlos keTil-
keTili saTnoebaA morCilTa misTaA da dagbeWden cxorebasa saTnoebani, romlebic mis morCilTa wilxvedria, aRbeW-
da saqmeTa SenTa yovliTa keTiliTa da gauflen nebasa dos RmerTma Seni cxovreba da yoveli Seni saqme
Sensa ara midrekad siboroted da aRiRen nebaA Seni yovli- yovelgvari sikeTiT, gauflos Sens nebas, raTa borote-
sagan sacTurisa da dagifaren safa[r]velsa queSe juarisa bisken ar miidriko da daicva igi yovelgvari sacduri-
misisasa, Seuvalsa da sacosa uZlevelsa, romliTa dagicvas sagan, dagifaros uZleveli da cxovelsmyofeli misi
ucnebaTagan kacTaAsa da saeSmakoTaAsa, da moecin gulsa jvris safarveliT, dagicvas misiT kacTa da eSmakTa
Sensa siZulili soflisaA da mogmadlen cxorebaA krZalu- mzakvrobisagan. momadlos Sens guls wuTisoflis
lebiT sufevasa Sina da KsnilebiT mermesa mas cxorebasa, siZulvili, cxovreba urcxveneli da moganiWos xsna
mSYdobiT da myudroebiT iyvnen dReni Senni da numca Semdgomi cxovrebis Jams. mSvidobiT da myudroebiT
migandobs ganzraxvasa Tavisa Senisasa, vidremdis migawios iyvnen Seni dReebi! ar migatovebs ufali, vidre ar
umetessa sadgursa marTalTasa da uaRressa adgilsa migiyvans Tavis rCeulebTan erTad sayofelSi, sadac
rCeulTa Tana CueniTurT, amen~. marTalni ganisveneben, amin!
miugo iodasaf da hrqua: `Sen mxadi Zed mefisad da me miugo iodasafma:
ara var Ze mefisaA, aramed monaA da Ze monisa ukeTurisaA, _ Sen mefis Zes miwodeb, me ki Ze da mona var ukeTuri
xolo RmerTman ganadida keTili misi Sen mier Cem Tana da monisa, magram RmerTma mainc gaamravla Tavisi wyaloba
egreTve sargebeli Seni Cem mier, rameTu mizez-meqmen Sens mier CemSi da sargebeli Cems mier SenTvis, radgan
mecnierebasa uflisa iesu qristesa, romeli iSva uTeslod Seni movaleoba aRasrule da ufali ieso qriste
qalwulisa mariamisgan, da maswave Sjuli wmidaA misi da Semamecnebine, romelic ubiwod iSva qalwul mariami-
damadgine gzasa WeSmaritebisasa da aRmZarcue saburveli sagan, misi wmida rjuli maswavle da WeSmaritebis
mwuxarebisaA da ganmarine sabrKeTagan sikudilisaTa. did gzaze damadgine, mwuxarebis saburveli gamZarcve da
ars Cem zeda misagebeli keTilTa SenTaA Cemdamo, da ver sikvdilis maxes gamaride. valdebuli var, sikeTiTve
SemZlebel var Rirsad madlisa micemad, viTar-igi jer-ars gadagixado im sikeTisTvis, rac CemTvis hyavi, magram ver
Senda, aramed mogagos Cem wil RmerTman, rameTu mis Tana SevZleb imgvari madliereba gamovxato, rogorsac
ars sisrule misagebelTaA. xolo RmerTman srul-yavn saqme imsaxureb. dae, ufalma mogagos samagiero Cems nacvlad,
keTilisaA Sen Tana, vidremdis daSjerdes. ukueTu daadgre radgan mxolod masSia misagebelis sisrule. RmerTma
Cem Tana, saSuebeli xar sulisa CemisaA, da ukueTu warxYde, warmarTos da srulyos Seni keTili saqmeebi; Tuki Cems
nu ganaSornes RmerTman slvani Senni nebaTagan misTa, xolo gverdiT darCebodi, imedi iqnebodi CemTvis, magram Tu
waxval Cemgan, RvTis nebiT iyos Seni warmarTeba-svla.

194 195
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

naklulevani igi madlobisa CemisaA Sendami aRavsen rac me dagakeli, ufalma savse- yos da moixsenos isini,
qristeman RmerTman, sada-igi iyos qebaA kacad-kacadisaA, da sadc yoveli kacis saqmeni ixsenieba. Cveni uflis, ieso
RmerTi da mamaA uflisa Cuenisa iesu qristesi Tanamaval qristes mama iyos Seni mfarveli yovel Sens gzaze.
geyavn yovelTa gzaTa SenTa. oriveni wamodgnen, tirodnen da erTmaneTs
da aRdges mSYdobisa datevebad da moikiTxnes, da ti- exveodnen gamosamSvidobeblad.
riliT ambors-uyofdes urTierTars. da warvida balahvar sulieri sixaruliT aRsavse wavida balavari Tavis
gzasa TYssa savse sixaruliTa sulieriTa aRsrulebisaTYs gzaze, radgan aisrula sawadeli da madlobda ufal
sawadelisa TYsisa da hmadlobda ufalsa Cuensa iesu ieso qristes, romelsac WeSmaritad Svenis dideba da
qristesa, romelsa hSuenis didebaA da pativi, madlobaA da pativi, madloba da Tayvaniscema mamiT da yovlad-
TayuaniscemaA Tana mamiT da yovladwmidiT cxovelsmyo- wmidiT, cxovelsmyofeliT suliTurT aw da maradis da
feliT suliTurT aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde, ukuniTi ukunisamde. amin.
amin 30.

*** ***

196 197
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

II nawili II
cxo rebaA da moRuawebaA netar
cxorebaA isa iodasaf
netarisa is
iodasafis i,
isi, netari iodasafis cxovreba da moRvaweoba,
Zisa mef isaA, romel
mefisaA, romelii moaqc ia wmidaman mamaman
moaqcia romelic balavarma moaqcia da romelmac moaqcia
balahvar, da man moaqc ia mamaA TYs
moaqcia TYsii abenes mefe da Tavisi mama abenesi da indoeTis qveyana
queyanaA hindoeTisaA monebad qr istesa31
qristesa qristes sarwmunoebaze

41. da iwyo mieriTgan iodasaf marxvad da locvad da 41. mas Semdeg daiwyo iodasafma marxva, locva da
RmrTismsaxurebad idumal. raJams kacni dawvian, man iwyis RvTis msaxureba farulad. yovel Rame, rodesac yvelas
RamisTevad vidre ganTiadadmde, tiriliTa da sulTqumiTa eZina, ufliswuli fxizlobda da gaTenebamde tiriliTa
aRasrulebda SYdTave locvaTa misTa Rame yovel. da sulTqmiT kiTxulobda Tavis Svidive locvas.
xolo zadan, msaxuri igi, romeli eCina mefesa Zisa misi- xolo iodasafisagan Seurvebulma zadanma, romelic
saTYs, warvida saxed TYsa Seurvebuli saqmisa misTYs da mefisagan hyavda miCenili ufliswuls, Tavi
daisneula Tavi TYsi. da uTxres mefesa misTYs, da Sewuxna moiavadmyofa da saxlSi dabrunda. roca amis Sesaxeb
sneulebisa misisaTYs. xolo adgilsa missa daadgina moaxsenes mefes, Zlier Sewuxda abenesi, mis nacvlad
dasturTa misTagani. da miuvlina zadans mku[r]nali TYsi, sarwmuno vezirTagani daniSna, zadans ki Tavisi
raATa hkurnos seni misi. xolo mkurnalman man viTarca mkurnali gaugzavna. mkurnalma avadmyofi moinaxula da
ixila igi, miiqca mefisa da hrqua mas: `me araras davhkYrdi mefes moaxsena:
sensa kacisa mis Tana, rameTu yovliT-kerZo ganvixile da _ veraviTari avadmyofoba ver aRmovaCine am kacSi,
araraA vpove sneulebaA mis Tana, aramed vhgoneb, Tu urvisa Tumca saguldagulod gavsinje. vfiqrob, misi amgvari
raAsaganme SeemTxYa esodeni ganlevaA guamisa misisaA, dasusteba da xorcis mouZlureba raime didi
rameTu friad sust ars Zali misi~. mwuxarebiT unda iyos gamowveuli.
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani misni, Se[e]eWuna mkurnalis sityvebma mefe daaeWves da maleve
da igrZna mizezi misi, da hgonebda, viTarmed Zesa missa miaxvedres zadanis damwuxrebis mizezs, _ abenesma
daumZimda mis Tana yofaA da aCuena siksuve da siZulili, da gadawyvita, rom msaxurs ufliswulTan urTierToba
amis mizezisaTYs mohrida mas. xolo mefeman miuvlina gaurTulda, wyena da siZulvili igrZno misgan da
amitom gaerida mas.
mefem zadans msaxuri gaugzavna da SeuTvala:

198 199
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

zadans esreT: `mesma sneulebaA Seni da Sevwuxen da dRes _ Seni avadmyofobis Sesaxeb Sevityve da Zlier
moval xilvad Senda. aw ganemzade moslvisa CemisaTYs~. Sevwuxdi. dResve moval sanaxavad da Sesaxvedrad
xolo zadans viTarca esma ese, aRdga munTquesve da Se- gaemzadeo.
imosa samoseli TYsi da warvida mefisa. da viTar mividoda, rogorc ki zadanma SenaTvali moismina, saswrafod
emTxYa mefe mimavali misa da hrqua: `raAsTYs ara daadger adga, samoseli Caicva da mefisaken gaswia. gzad misken
saxlsa Sina vidre moslvad Cemdamde, raATamca srul-meyo mimaval xelmwifes Sexvda. abenesma zadani rom dainaxa,
pativi Cemi Sendamo?~ gaukvirda da hkiTxa:
miugo zadan da hrqua mefesa: `sneulebaA Cemi, mefe, ara _ ratom ar gaCerdi saxlSi Cems mosvlamde, rom
senisagan ars, aramed urvisagan gulisa Cemisa. amisTYs ara aRmesrulebina Cemi pativiscema Sendami?
vinebe moSromaA mefisaA TYnier sneulobisa, raATa ara miugo zadanma:
ugunureba iyos Cemgan winaSe mefisa~. _ Cemi sneulebis mizezi avadmyofoba ar aris, mefeo.
hrqua mefeman: `da raA ars urvaA ege Seni?~ did mwuxarebas Sevupyrivar. amitom ar visurve Tqveni
hrqua zadan: `urvaman didman Semipyra da Zrwolaman amao garja, raTa ugunurad ar movqceuliyavi Tqvens
saqmisa saSinelisa da Sesawuxebelisaman~. winaSe.
hrqua mefeman: `moguale palatad, raATa dawynarebulad hkiTxa mefem:
vismino saqme ege Sengan~. _ riT aris gamowveuli Seni mwuxareba?
da viTarca miiwia mefe palatad da zadan mis Tana, upasuxa zadanma:
uTxra, raA-igi ixila da esma balahvar moRuawisagan, viTar- _ didma dardma Semipyro da saSinelma da sawuxaro
igi aswavebda Zesa mefisasa maradis da amxilebda saqmeTa ambavma SemaZrwuna.
soflisaTa, da viTar-igi Seiwynarebda Ze mefisaA sityuaTa _ wavideT sasaxleSi, raTa dawynarebiT mogismino, _
misTa, vidremdis ganswavla igi da miawia sisrulesa uTxra mefem.
mecnierebisasa, da aswava sityYsgebaA da ganwuarTa da rogorc ki sasaxleSi dabrundnen, zadanma
mecnierebiTa, vidremdis miawia sazomsa TYssa. dawvrilebiT mouTxro mefes, rac ixila da rac balavar
berisagan moismina; Tu rogor aswavlida igi
sistematurad ufliswuls, rogor amxilebda
wuTisoflis saqmeebs, rogor wvrTnida yrmas, vidre
sruliad ar ganswavla da safuZvlianad ar Seaswavla
sityva-pasuxi ise, rom Tavis msgavsad srulyo igi, isic
auwya, Tu rogor SeiTvisa ufliswulma yvelaferi.

200 201
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

42. maSin aRivso mefe igi guliswyromiTa da tkiviliTa 42. maSin guliswyromiTa da didi mwuxarebiT aRivso
didiTa. da kualad moiqca sulgrZelebad, rameTu miT mefe, magram maleve sulgrZeloba gamoiCina, radgan sxva
hgonebda moqcevasa Zisa TYsisasa nebasa TYssa RonisZiebiT, RonisZiebiT ganizraxa Svilis Tavis nebaze dayolieba.
da mouwoda kacsa erTsa, romeli Tanamzraxvali iyo misi, Semdeg mouwoda erT metad sando vezirs, saxelad
romlisa saxeli raqis, rameTu raJams moiwiis mefisa zeda raqiss. roca ki rameTi SeSfoTdeboda, an guli daumZim-
saqme raAme Seurvebuli da mZime, igi iyo nugeSinismcemeli deboda mefes, is iyo misi erTguli nugeSismcemeli. swo-
mefisaA. da uTxra saqme Zisa TYsisaA da hkiTxvida red mas gaumxila mefem Tavisi sadardebeli da rCeva
gulsmodgined misTYs. hkiTxa:
xolo raqis hrqua mefesa: `yovlisa pirvelad ese jer- raqisma ki Semdegi urCia mefes:
ars, raATa guls-idgino SepyrobaA balahvarisi yovliTa _ pirvel yovlisa, yvelanairad ecade, balavari
RoniTa. da ukueTu gaemarjos mefesa SepyrobaA misi, vyoT Seipyro rogorme. da Tu amas movaxerxebT, sityvis-gebas
sityYsgebaA mis Tana da uCuenoT Zesa mefisasa movuwyobT mas da vuCvenebT ufliswuls, rom is cdeba,
SecTomilebaA misi da ZagebaA misi keTilTa amaT, romelni roca Cvens RmerTebs aZagebs, romlebic uamrav
mogucnes RmerTTa CuenTa saSuebelad Cuenda, da viTar-igi siamovnebebs gvaniWeben, davanaxebT Tqvens Zes, rom is im
ganayenebs kacTa saSuebelTagan, romel TYnier maTsa arad siamovnebaTagan ganaSorebs adamianebs, romlis gareSec
Kams sofeli ese. da viTar-ese davanaxvoT da Se-raAT- azri ara aqvs amqveyniur cxovrebas. da roca am yvela-
uZloT, moiqces Ze mefisaA sacTurisa misisagan, da ese iyos ferSi gavarkvevT ufliswuls, balavaris sacdurisagan
Zlevad Cuenda. xolo ukueTu amas ver mivswuTeT, me mog- Cvenken Semobrundeba da es iqneba Cveni gamarjveba. xolo
guaro, mefe, kaci erTi, romeli aravin icis queyanasa amas, Tu im bers ver SevipyrobT, maSin me moggvri, mefev, erT
wesisa CuenisaA, romlisa gamorCevaA ver egebis kacs, romelic Cvens rwmenas aRiarebs da romelsac
balahvarisgan xatiTa da feriTa da hasakiTa da KmiTa da aravin icnobs Cvens samefoSi. igi saocrad hgavs
sityYTa, romeli iqcevis gare udabnos, romlisa saxeli balavars, ise, rom verc garegnobiT da verc ieriT, verc
naqor; da ese moZRuari iyo Cemi~. simaRliT, verc xmiTa da verc saubriT ver ganansxvaveb
da hrqua mefeman: `viTar iyos ese?~ misgan. misi saxelia naqori, Cemi moZRvari iyo, amJamad
hrqua raqis: `me ganvide RamiT ucnaurad da ganvacado udabnoSi cxovrobs.
yoveli ese saqme Cueni da vaswao, raA-igi gYxms, – esreT, hkiTxa mefem:
raATa gzad gamovides samosliTa da saxiTa monazonTaATa, _ rogor movaxerxebT amas?
da odes sit[y]ua-ugoT, mogYgos pasuxi maTi da miugo raqisma:
winaaRgYdgebodis Sjulsa Cuensa. da odes saxeli _ RamiT sxvaTagan SeumCnevlad vestumrebi mas, Cvens
vhkiTxoT, Tquas: me var balahvar^. da raJams davsxdeT saidumlos gavandob da avuxsni, rasac vapirebT. diliT
saSjelsa winaSe Zisa mefisa, mas egonos, viTarmed balahvar monazvnurad Semosili gamova gzaze, roca raimes

202 203
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ars, rameTu veraras daakYrebs yovliTurT. da merme iwyos SevekiTxebiT, monazvnis msgavsad gvipasuxebs da Cvens
Sewevnad Sjulsa maTsa da Zagebad Cuensa. xolo raJams rwmenas SeewinaaRmdegeba, roca vinaobas vkiTxavT, Tavs
miviwineT dasasrulad, iwyos mouZlurebad sityuaTa da balavarad gaasaRebs. Semdeg ki ufliswulis winaSe
Seiwamos cTomilebaA misi da daasajos ZlevaA Cueni Tavsa davsxdebiT sakamaTod. ufliswuls igi balavari
TYssa. merme igive mawuevel-eqmnas Zesa mefisasa moqcevad egoneba, radgan verafriT ganasxvavebs misgan. is ki maTi
saqmeTagan misTa da arwmunos, viTarmed keTil ars SenebaA sarwmunoebis dacvasa da Cveni rwmenis uaryofas ecdeba,
qalaqisaA da queyanaTaA da moRebaA saSuebelTa misTaA, da xolo roca kamaTi dasasruls miuaxlovdeba, mis
macTur ars ganSorebaA soflisaA da nebsiT mokudinebaA mtkicebebs Seasustebs da TandaTan simtkices dakargavs.
Tavisa TYsisaA da uZirod awyuedaA kacisaA, da viTar: bolos ki Tavs Cvengan Zleulad aRiarebs. Semdeg TviT
ukueTu yovelTa kacTaTYs umjobesi ars datevebaA ufliswuls aiZulebs qristianTa cTomilebis datovebas
sruliad soflisaA da cxorebaA monazonebiT, maSa mciredTa da amsofliur siamovnebaTa sargeblianobasa da
same Sina welTa mooKrdes queyanaA. amiT RoniTa vesav, aucileblobaSi daarwmunebs, etyvis, rom kargia da
raATa ganqarden urvani mefisani~. saWiro qalaqebisa da samefoebis Seneba, amqveyniuri
viTarca esmnes mefesa sityuani raqisisni, ganixara sikeTeebiT tkboba, xolo wuTisoflis moZuleba da
friad, rameTu esvida povnad nebasa TYssa zraxviTa sakuTari nebiT Tavis mokvdineba, STamomavlobis gareSe
raqisisiTa. maSin iwyo mefeman Ziebad balahvarisa.32 kacis gadageba ki siSlegea, radgan Tuki yvelasTvis
aucilebelia da umjobesi wuTisoflis srulad
datoveba da monazvnur cxovrebas Sedgoma, maSin sul
mcire xanSi mooxrdeba da dacarieldeba qveyana.
amgvarad, vfiqrob, rom yoveli Tqveni sadardebeli
ganqardeba, mefeo.
raqisis sityvebma abenesi Zlier gaaxara. mefes imedi
mieca, rom sawadels aisrulebda da balavaris moZebna
brZana.32

204 205
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

43. da waravlinna dasturni TYsni mravalTa gzaTa da 43. abenesma sxvadasxva mxares dagzavna vezirebi,
TYT waremarTa gzasa erTsa, romel ufroAs sagonebel iyo TviTon ki raqisTan erTad im gzas daadga, romlis
wevnad balahvarisa. da vlna dReni mravalni da aravin pova, wyalobiTac sxvebze metad fiqrobda balavarTan
da friad daSura da SeSfoTna, da unda gareSeqcevaA. maSin Sexvedras. mravali dRe iares, magram veravin ipoves.
iwyo raqis maragebad winaAswarcnobisaTYs, Tu amaod daSvra mefe da Sewuxebulma ukan dabruneba
ganemarjuebisa, rasa-igi eZieben, da hrqua mefesa: `aha esera ganizraxa. maSin raqisma mkiTxaoba daiwyo, raTa
saTualavi guauwyebs, viTarmed ara viq[c]eT TYnier winaswar Seetyo warmatebiT dasruldeboda Tu ara maT
ganmarjuebisa, da pyrobilTaca vhxedav, romelni moiwevian mier balavaris Zebna da mefes uTxra:
Cuenda, da axlos ars ese. xolo ukueTu inebos mefobaman _ Cemi gamoTvla gvauwyebs, mefeo, rom warmatebis
Senman, raATa daadgre dRes aqa, da me warmavlino~. gareSe ar davbrundebiT, Sepyrobilebsac ki vxedavT maT,
xolo mefe erCda mas da waravlina igi mciriTa spiTa. romlebic ukve gviaxlovdebian da es sul male moxdeba.
da iyo mimwuxri. da ixilna groni mZo[v]arTani mimavalni. Tuki Tqveni meufeba inebebs, aq SeCerdiT, me ki neba
da viTar mieaxla, kacni vinme iyvnes RmrTismsaxurni meud- momeciT maT Sevxvde.
abnoeni, romelTa qristesTYs sruliad daeteva sawuTroA mefe raqiss dasTanxmda da mcire jaric gaayola.
ese, da iyo Soris maTsa kaci erTi, romelsa ekida Zualebi mosaRamoebuli iyo, rom raqisma maTken mimavali
mkudarTaA sabliTa raATame ZueliTa, da winauZRoda groTa mZovarTa jgufi SeniSna. roca maT miuaxlovda, mixvda,
maT. xolo balahvar ara iyo maT Tana, rameTu raqis icoda rom isini meudabnoeebi iyvnen, RvTis erTguli
igi. hrqua maT raqis: `sada ars igi, romelman acTuna da msaxurebi, romlebsac qristes gulisTvis sruliad
warwymida Ze mefisaA?~ daetovebinaT wuTisofeli. erT-erTs, romelic maT win
hrqua mas kacman man, romelsa ekida Zualebi: `igi ara ars uZRoda, sxeulze mkvdris Zvlebi ekida Zveli TokiT.
Cuen Tana da verca Zal-uc daTmenaA Cuen Soris, aramed raqisi cnobda balavars, magram igi maT Soris ar iyo.
Tquenda umaxlobeles ars igi~. maSin raqisma maT hkiTxa:
da Tqua wmidaman man kacman: `vici igi, romelsa hrqYan _ sad aris is, romelmac ufliswuli acduna da
raqis, eSmaki ars igi. esre vhgoneb, Tu Tquen Soris ars warwymida?
igi~. upasuxa mas kacma, Zvlebi rom ekida:
hrqua raqis: `me balahvarisTYs gkiTxe~. _ aseTi Cvens Soris aravinaa, da arc ZaluZs CvenTan
yofna, aramed Tqvens Sorisaa igi _ ufliswulis
damRupveli. vicnob mas, _ ganagrZo wmida kacma, _ raqisi
hqvia, eSmakia igi. vfiqrob, Tqvens Soris unda iyos is.
_me balavaris Sesaxeb gkiTxe! _ Seawyvetina raqisma.
miugo wmida kacma:

206 207
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua wmidaman man kacman: `raAsaTYs ukue sTqu, vi- _ maS, ratom Tqvi acduna da warwymidao? ufro
Tarmed acTuna da warwymidao?” esreT jer-iyo misTYs swori iqneboda gekiTxa, sad aris is, romelmac aswavla
kiTxvad: “sada ars, romelman aswava da acxovnao”. xolo igi da acxonao. is Cveni Zma da axlobelia, magram didi xania
ZmaA da moyuasi ars Cueni da ara gYnaxavs mravliT JamiTgan~. aRar gvinaxavs.
hrqua raqis: `gYTxar ukue adgili misi, sada iyofin?~ uTxra raqisma:
hrqua kacman man [wmidaman]: `ukueTumca unda SemTxuevaA _ maSin miTxari, sad SeiZleba misi naxva?!
Tqueni, mo-mca-giZivna, xolo Cuen ara movatyuebT, romeli upasuxa mas wmida kacma:
ara hnebavs mas~. _ Tqveni naxva rom ndomeboda, TviTon mogZebnidaT.
hrqua raqis: `sikudiliT mo[gak]udinnes mefeman~. Cven ki ar SevaxvedrebT mas imaT, visTan Sexvedrac ar
hrqua kacman man qristesmoyuareman: `rasa ukue hxedav surs.
Cuen Tana saSuebelsa, romlisaTYsmca gueyuareboda yofaA uTxra raqisma:
sofelsa amas Sina da gYZndamca sikudili qristesTYs, _ sikvdiliT dagsjiT mefe amis gamo.
romliTa guaSineb Cuen?~ miugo RvTismoyvare kacma:
maSin wariqcina wmidani igi raqis da mihguarna mefesa. _ ra gansacxromels xedav am wuTisofelSi CvenTvis,
da viTarca ixilna igini mefeman, SeuZnda, rameTu esreT rom SeviyvaroT igi, xolo qristesTvis sikvdili ki,
hgonebda, viTarmed auwyuedian queyaniT sruliad. hrqua romliTac gvemuqrebi, gagviZneldes?!
mefeman wmidaTa maT: `ukueTu gitYrTavs Zuelebi ese maSin raqisma win waireka wmida berebi da mefes
siyuarulisa da tkivilisa misTYs ufalTa maTTaAsa, dRes mihgvara.
ukue Tavebica da Zualebi Tquenebi SeerTos ricxusa mefem RvTismsaxuri kacebi rom dainaxa, friad
maTsa~. daumZimda, radgan egona, rom amgvari xalxi mis qveyanaSi
hrqua kacman man wmidaman, romelsa ekida Zualebi: `Cuen aRar arsebobda da uTxra maT:
TavTa CuenTa ufro vswyalobT da vstirT, vidre ufalTa _ Tuki es Zvlebi maTi patronebis siyvarulisa da
amis ZualebisaTa, rameTu igini gansuenebasa arian da Cuen maTze gulistkivilis niSnad gkidiaT, dRes maT ricxvs
sofelsaRa Sina wuT vtyuviT, xolo surviliTa maTiTa Tqveni Tavebica da Zvlebic Seemateba.
gYtYrTvan Zualni maTni, rameTu dRiTi-dRe sikudilsaca upasuxa mas wminda kacma, romelsac Zvlebi ekida:
moguaKseneben~. _ Cven Cvens Tavebs ufro vicodebT da davtiriT,
vidre am Zvlebis patronebs, radgan maT ukve ganisvenes
da Cven ki jerac wuTisofelSi vimyofebiT. maTi Zvlebi
ki im erTaderTi mizniT gvkidia, rom yoveldRiurad
sikvdili gagvaxsenos.
uTxra mefem:

208 209
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mefeman: `raATa ukue Zualebi ese damdnarebi _ Tqven, brZen xalxs, eg gaxrwnili Zvlebi ufro
ufroAs mogaKsenebs sikudilsa brZenTa, vidre Zualebsa metad rogor gagonebT sikvdils, vidre Tqvensave
amas, romeli KorcTa Sina gitYrTavs?~ xorcSi myofi Tqvenive sakuTari Zvlebi?!
hrqua kacman man wmidaman: `amisTYs ufro mamxilebel upasuxa wminda kacma:
arian, rameTu Zualni mkudarTani arian, xolo Zualni Cuenni _ isini swored imitom arian ufro mamxilebelni,
cocxal arian, da ukueTu Zualebi mkudarTaA da cocxalTaA rom micvalebulTa Zvlebia, Cveni Zvlebi ki cocxali
swor arian, viTar-ese Sen ityY, raAsa ukue ara moiKseneb sxeulisaa, da Tu mkvdrebisa da cocxlebis Zvlebi
sikudlsa, rameTu KorcTaca Sina SenTa arian Zualni, anu urTierTmsgavsia, rogorc Sen ambob, ratom Tavad ar
Cuen raAsa mabraleb? da merme miTxarRa, raAsa sdevni gaxsovs sikvdili, radgan Zvlebi xom Sens sxeulSicaa?!
wmidaTa, romelTa sawuTroA ese dagigdes da aras anu Cven ratom gvedavebi? is mainc gviTxari, ratom
geziarebian mas Sina, da ara ufroAs sdevni maT, romelni devni im xalxs, romlebmac es wuTisofeli Segatoves da
gaciloben da geziarebian saSuebelTa soflisaTa?~ ar gecilebian masSi, da ar devni maT, romlebic gecile-
hrqua mefeman: `amisTYs, rameTu SecTomil arian TaviT bian da gemetoqebian amqveyniur didebaSi?
TYsiT da acTuneben mravalTa da ayeneben keTilTa da saS- uTxra mefem:
uebelTagan, romelni daebadnes kacTaTYs. da guliswyromaA _imitom, rom wuTisofels ganSorebulni da
ese swavlaA ars maTTYs da erisa, raATa ara aoKrdes queya- cdomilebaSi myofni sxvebsac acTuneben da kacTaTvis
naA, da amisTYs, rameTu ara Seiwynares keTili queyanisaA~. Seqmnil siamovnebebsa da miwier sikeTeebs ganaSoreben
hrqua kacman man wmidaman: `ukueTu nandYlve amisTYs maT, raTa qveyana mooxrdes. Cemi risxva maTTvisac Wkuis
guswavl
guswavlii, rameTu dauteveT saSuebeli amis soflisaA da saswavlebelia da xalxisTvisac, vdevni maT, radgan ar
gnebavs yovlisa kacisaA saSuebelsa Sina cxorebaA, raAsaTYs iTvises amqveyniuri pativi da ar Seiwynares amqveyniuri
ukue ara iziaren yovelni kacni saSuebelTa, romliTa Sen sikeTeebi.
iSueb? aramed miuSu kacTa saSuebelTa zeda, romelni Sen uTxra wminda kacma:
ara giKmdes~. _Tu marTlac imitom gvemterebi, rom wuTisoflis
siamovnebebi davtoveT da Sen ki yoveli kacis SvebiT
cxovreba gnebavs, ratom ar amyofeb maT im gancxroma-
Svebis Tanamonawiled, romliTac Sen iSveb, da mxolod
imgvari gancxromisaken ubiZgeb, romliTac Tavad ar
ilxen?
upasuxa mefem:

210 211
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mefeman: `amisTYs, rameTu ara swor arian mefe da _ imitom, rom Tanaswori ar aris mefe da mona,
monani, da erisTavi da eri, rameTu kacad-kacadman sazomi- mxedarTmTavari da meomari, TiToeulma kacma kuTvnili
saebr TYsisa miiRos SuebaA da pativi~. wilisamebr unda miiRos Sveba da pativi.
hrqua kacman man wmidaman: `awve dahKsni sityYTave Seni- uTxra wminda kacma:
Ta sityuaTa SenTa da Cans, rameTu Tavisasa eZieb da ara _Senve ewinaaRmdegebi Sensave sityvebs. aqedan Cans,
kacTasa. da Tu gnebav[s], gauwyo, Tu romlisa jerisaTYs rom sakuTari TavisTvis zrunav da ara kacTaTvis. Tu
Seiwuebi SuriTa viTarca cecxliTa da borotisCuenebad gnebavs, gauwyeb, ratom iwvi SuriT, rogorc cecxliT da
ganmzadebul xar wmidaTa mimarT, romelTa ganiZarcues ratom xar mzad boroti miago wmindanebs, romelTac
samoseli ese saeriskacoA: amisTYs, viTarmed agioKrdes ganiZarcves saeriskaco samoseli. imitom, rom geSinia,
queyanaA ganmravlebiTa monazonTaATa, rameTu gnebavs samefo ar dageqces monazonTa gamravlebiT, monobis
dadgromaA kacTaA uRelsa queSe monebisasa, raATa egos uRelSi gsurs kacTa Sebma, raTa ZalmomreobiT
mefobaA Seni maT zeda, da gnebavs damdablebaA maTi, raATa SeinarCuno maTze mefoba. gsurs maTi damdableba, raTa
egos simaRle Seni, da gnebavs siglaxake maTi, raATa egos Sen amaRlde, gnebavs maTi siglaxake, raTa Tavad
simdidre Seni msgavsad nebisa Senisa. da miuSY maT sofelsa gamdidrde survilisaebr, da Tu raimes nebas rTav kidec
amas Sina didebisaTYs Senisa, viTarca ginda, da daakle maT maT wuTisofelSi, mxolod imisaTvis, rom gadidon,
nebaA Seni da Suvamdgomel hyav Soris Sensa da Soris kacTa rogorc Sen mogwons; Tavisufleba waarTvi maT da Senive
nebaA Seni. da giKman kacni monadired saqmeTa zeda sofli- neba hyav maTsa da Sens Soris Suamdgomelad, amqveyniur
saTa, viTarca raA moidgnis kacman qorni gina ZaRlni, da saqmeebze sanadirod gWirdeba admianebi da im kaciviT
daabnis da amSiis, raATa umetes ganZYnden nadirTa zeda, eqcevi maT, romelic gverdiT iyoliebs ZaRls an qors,
xolo raJams ganemarjYs SepyrobaA nadirisaA, gamostacis abams da aSimSilebs maT, raTa umetesad ganmZvinvardnen
igi pirisagan misisa da sabliTa da jaWYTa que daabis. maSin nadirTa mimarT, xolo rogorc ki warmatebiT moinadi-
ZlevaA igi misi sinanulad gardaeqcis da sixaruli misi reben da Seipyroben msxverpls, piridan gamostacebs
glovad, da nacvalad yuavil isa mis da qebisa pirvelisa,
yuavilisa nadavls, TviTon imaT ki kvlav TokiTa da jaWviT daabams.
damKobaA da gareganZebaA miagian. esre saxed SeakueTen maSin maT gamarjveba sinanulad eqcevaT, sixaruli ki _
kacni sofelsa amas, raAzom ginda, da daayenen misgan, glovad da umetesi qebis nacvlad damcirebasa da
viTarca gTnda, da araras miuSY mas Sina, garna romeli-igi gaZevebas moiwveven Tavs. msgavsadve aaxloeb kacs sofels,
Zal ars Senda saqmeTa Sina soflisaTa. amis gamo Cans, ram- rogorc gnebavs da aSoreb, roca gnebavs, da arc arafris
eTu eZieb Tavisasa da ara moyusisasa. da amis [piri]saTYs uflebas aZlev maT wuTisofelSi, imis garda, rac Sens
gnebavs miqcevaA Cueni soflad~. interesebSia. aqedan Cans, rom Seni TavisTvis zrunav da
ara moyvasisTvis. amave mizniT gsurs Cveni amqveynad
dabrunebac.

212 213
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mefeman: `miTxarRa, arisa moyuasTa SenTa Soris hkiTxa mefem:


uaRresi Sensa?~ _ miTxari, Sens megobrebs Soris aris vinme Senze
hrqua kacman man wmidaman: `aravin ars uaRresi Cemsa maT umetesi?
Soris da arca vin udaresi Cemsa maTgani, rameTu Cuen upasuxa kacma:
yovelni qristes mier erT varT. xolo metnobaA sofelsa _ arc Cemze umetesia vinme da arc Cemze umciresi,
amas aqus, viTarca Sen da moyuasTa SenTa, rameTu Cuen radgan yvelani erTni varT qristes mier. erTmaneTze
Soris aravin ars uaRres moyusisa TYsisa pativiTa da aRmatebuloba amsofliuri saqmea, rogorc es Sensa da
simdidriTa da siaznauriTa, da arca vin udares ars Cuen Sens axloblebs Sorisaa miRebuli, xolo Cvens Soris ki
Soris moyuassa TYssa siglaxakiTa da naklulevanebiTa da aravin aris pativiT, simdidriTa da wodebiT moyvasze
SeuracxebiTa~. umetesi da arc aravin aris siglaxakiT, siRatakiTa da
maSin brZana mefeman daWraA KelTa da fe[r]KTa maTTaA upatiobiT vinmeze umciresi.
da aRmoKdaA TualTa maTTaA da dayraA gzasa zeda arca maSin mefem brZana xel-fexi moekveTaT maTTvis,
mkudrad da cocxlad. da ubrZana mefeman raqiss moyvanebaA Tvalebi daeTxaraT da cocxal-mkvdrebi gzaze daeyaraT.
naqorisi, romeli-igi iyo msgavsi balahvarisi. raqiss ki naqoris _ balavaris oreulis moyvana daavala.

44. da ganvida ra[qis] martoA RamiT, da pova naqor da 44. raqisi RamiT marto wavida naqoris mosaZebnad,
uTxra yoveli ganzraxvaA mefisaA da misi. da aRsua igi ipova igi da mefis ganzraxva amcno. Semdeg saxedarze
saKedarsa zeda. da viTar daeaxlnes palatsa mefisasa, Sesva da sasaxleSi waiyvana. sasaxles rom miuaxlovdnen,
dauteva igi da warvida raqis mefisa, da aswava, raA-igi ukan Camoitova, Tan daariga, rogor moqceuliyo mefis
Kmda, da amcno, viTar-igi ganezraxa, raATa eCuenos gzasa winaSe. TviTon ki xelmwifisaken gaswia.
zeda slvasa mefisasa. diliT, mefem, Cveulebisamebr, qalaqis Semogarenis
da viTar ganTena, ganvida mefe garemo qalaqsa slvad daTvaliereba moisurva vezirebis TanxlebiT. im saqmis
msgavsad Cueulebisa misisa da saqme igi aravin icoda, garna Sesaxeb ki raqisisa da mis garda aravin icoda raime.
mefeman da raqis. da slvasa maTsa Sina ixiles, viTar erT seirnobisas gzad momavali kaci SeniSna, erT utevanze
utevan, kaci vinme mimavali. xolo igi naqor iyo, rameTu iyo maTgan daSorebuli. es kaci naqori iyo, igi raqisis
eCuena, viTarca moeRo mcnebaA raqisisgan. darigebisamebr iqceoda da amitom Segnebulad daenaxa
da brZana mefeman: `vin ars kaci isi mimavali?~ maT.
_ vin aris is momavali kaci? _ dainteresda mefe.

214 215
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da viTar mohguares mas, iyo kaci igi xatiTa meudab- ucnobi mbrZaneblis winaSe moiyvanes, romelic
noeTaATa da wesiTa monazonTaATa. meudabnoe mamaTa msgavsad monazonTa wesisaebr iyo
hrqua mefeman: `romeli pahrakTagani33 eSmakTaA xari Semosili.
Sen?~ hrqua kacman man: me ara var pahraki34 eSmakisaA, xolo hkiTxa mefem:
ukueTu mkiTxo, Tu romelTa kacTagani var, giTxra Sen~. _ romel eSmakebs emsaxurebi Sen?
hrqua mefeman: `me vhgoneb, viTarmed balahvar xar Sen~. miugo kacma:
hrqua kacman man: `ukueTu igi var, ara ukue mcire arian _ me eSmakis msaxuri ara var. magram rom gekiTxa. vin
keTilni Cemni Sen Tana. var da saidan, gipasuxebdi.
hrqua mefeman: `romelsa keTilsa mayuedreb?~ uTxra mefem:
xolo man hrqua: mas gayuedreb, rameTu ginda ganswav- _me vfiqrob, rom Sen balavari xar.
[Ta]
laA Zisa SenisaA warsawymedeliTa Tavisa TYsisaA[Ta]
[Ta], xolo miugo kacma:
me viRuawe swavliTa WeSmaritebisaATa, vidremdis icna _ Tu me isa var, vinc Sen ggonivar, arcTu mcire
qriste RmerTi macxovari yovelTaA da Semoqmedi TYsi, da sikeTiT xar Cemgan davalebuli.
rameTu hrwmena, romeli mogYTxres winaAswarmetyuelTa da hkiTxa mefem:
mociqulTa da wmidaTa mamaTa, da raA-igi ganumzada _ romel sikeTes mayvedri?
RmerTman moyuareTa TYsTa, da mterTaca, rameTu mter iyo man ki miugo:
igi, da davage RmerTsa da mamasa uflisa Cuenisa iesu _gayvedri imas, rom dasaRupad gsurda Seni Svilis
qristessa da man Seiwynara swavlaA Cemi da gamoirCia igi ganswavla, me ki WeSmaritebas vaziare. manac Seicno
yovelsa zeda uRmrToebasa Tquensa~. qriste RmerTi, yovelTa macxovari da Semoqmedi,
xolo mefeman ganacxada mxiarulebaA TYsi winaSe kacTa, irwmuna is, rac winaswarmetyvelTa, mociqulTa da
rameTu pova balahvar. da hrqua mas: `ara mnebavs moklvaA wmida mamaTa mier gveuwya is, rac RmerTma ganumzada mis
Seni, vidremdis sityYsgebaA vyo Sen Tana, da ukueTu moyvarulebsa da mtrebsac ki, radgan Tavadac mteri iyo
moiqce, Segindo pirveli cTomaA Seni, xolo ukueTu da RmerTTan Sevarige. manac Seiwynara Cemi swavleba da
daadgre ugunurebasave Sensa, ganvacxado ugunurebaA Seni Tqvens yovelgvar uRmerTobaze upiratesad Seracxa igi.
winaSe kacTa da uSueriTa ganqiqebiTa da borotiTa balavaris povnis gamo mefem TanmxlebTa winaSe
sikudiliTa mogakudino Sen~. kmayofileba gamoxata da uTxra mas:
_ ar mnebavs Seni sikvdili, vidre sityvisgebas ar
gagimarTav. Tu kvlav Cvens rjulze moiqcevi, pirvandel
Secdomebsac gapatieb, magram Tu kvlav Sens cdomilebas
daicav, naTels movfen Sens ugunurebas kacTa winaSe,
Sens upatiobas gavamJRavneb da sasikvdilod gadagcem.

216 217
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da brZana aRsumaA misi saKedarsa zeda, da warvides. da misi kvlav saxedarze Sesma brZana mefem da yvelani
Sevida mefe palatad TYsa. sasaxlisaken gabrundnen.
da ganiTqua, viTarmed Seipyra mefeman balahvar. da mii- xma gavrcelda, TiTqos mefem balavari Seipyro. am
wia saqme ese Zisa mefisa. xolo igi Sewuxna mwuxarebiTa ambavma ufliswulis yuramdec miaRwia. Zlier
didiTa friad. xolo kaci vinme erTi warCinebulTagani, damwuxrda, magram gamoCnda erTi warCinebuli kaci,
romeli farulad hmonebda ufalsa Cuensa iesu qristesa da romelic farulad aRiarebda qristes da romelmac
icoda WeSmariti, da saxeli misi baraqia. da iyo tomi Zisa icoda sinamdvile, saxelad baraqia.
mefisaA. ese zeda-miiwia manqanebaTa maTTa, rameTu Se- baraqia samefo gvaris Camomavali iyo. man icoda
odesme-mTxueul iyo naqorisda da sityuaA eyo mis Tana abenesisa da veziris mzakvruli Canafiqris Sesaxeb,
cilobisaTYs Sjulisa. ese kaci Rame movida Zisa mefisa da piradadac icnobda raqiss, radgan adre rjulis
hrqua mas: `ara balahvar ars kaci ese Sepyrobili, aramed sakiTxebze kidec upaeqria masTan.
msgavsi ars misi, romlisaA ver SesaZlebel ars gamocnobaA RamiT ufliswulTan mivida baraqia da auwya:
misi misgan xatiTa da feriTa da KmiTa da sityYTa, da _ mefis mier Sepyrobili kaci balavari araa, magram
saxeli h[r]qYan naqor. da kaci es[e] uRmrToA ars da ars igi Zlier hgavs mas, ara marto garegnobiTa da feriT,
Sjulsa zeda mefisasa~. da ganumarta yoveli ganzraxvaA aramed xmiTa da saubriTac. misi saxelia naqori. igi
mefisaA da viTar sacTur- ugeben mas amiT jeriTa. maSin uRmerToa da mamaSenis rjulis maRiarebeli.
ganixara iodasaf sixaruliTa didiTa da ganiSora tkivili da gaando mefis faruli ganzraxva, Tu rogor
igi, romeli aqunda wmidisa balahvarisTYs. da ganZlierda sacdurs ugebda igi ufliswuls. maSin friad gaixara
Zlevad sacTurisa mis, romeli daurwyes mas, da ubrZana, iodasafma, ganiSora tkivili, romelsac balavaris
raATa aravis uTxras baraqia saqme ese. Sepyrobis gamo ganicdida, da ufro metad ganmtkicda
sulierad im sacduris saZlevelad, romelsac
umzadebdnen. xolo baraqias sTxova, aravisTan araferi
ar wamocdenoda.

45. [d]a xvalisagan aRdga mefe da warvida Zisa TYsisa da 45. meore diliT mefe Svils estumra da uTxra:
hrqua mas: `Svilo Cemo, aravis zeda moiwia esodeni _ Svilo Cemo, arasodes aravis ise ar gauxardeboda
sixaruli, viTar Cemda moiwia SenTYs, da arca vis esoden rame, rogorc me gamixarda Seni dabadeba, arc aravis
gardaeqca sixaruli mwuxarebad da tkivilad, viTarca me gadaqcevia sixaruli mwuxarebad da tkivilad imgvarad,
Sen mier, rameTu warmikueTe imedi Cemi Sendami da dahKsen rogorc me Sens mier, radgan Sens mimarT rwmena da
simtkice zurgisa CemisaA da daabnele sinaTle TualTa imedi damikarge, sayrdeni momispe, TvalisCini

218 219
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

CemTaA da moawie, rasa-igi vekrZalebode SenTYs. da damibnele da swored is moawie Cems Tavs, rasac yvelaze
Seuracx-meyo cxorebaA da kadnierqmnil viyav sikudilsa metad veridebodi. dRemde arafrad mimaCnda sicocxle
zeda, rameTu vhgonebdi, viTarmed nacvali Cemi xar Sen da arc sikvdilis meSinoda, radgan vfiqrobdi, rom Cemi
Semdgomad sikudilisa Cemisa, xolo amieriTgan miyuars sikvdilis Semdeg Rirseulad Semcvlidi, magram axla
sicocxle da miZnavs sikudili, rameTu ganacruve imedi Cemi kvlav veWidebi sicocxles, da sikvdili meZneleba,
da ganamtyuvne sasoebaA Cemi da maxare siurvile Tavisa radgan imedi gamicrue, mimtyune da simSvide damikarge
SenisaA smeniTa SeniTa qadagTagan sicruisaTa, rameTu STah- imis gamo, rom sicruis mqadageblebs usmen. gaebi maT
vardi sabrKesa mas, romelsaca meSinoda SenTYs, da maxeSi, risic yvelaze metad meSinoda, - swored amitom
gakrZalebdi yovliTa ZaliTa CemiTa da gangaSorebd misgan. garidebdi maT yovelnairad, Sen ki gamoucdelobis,
xolo Sen siucbiTa SeniTa da siyrmiTa da umecrebiTa sa- siymawvilisa da umecrebis gamo samefo pativis nacvlad
marTalTa wil mefobisaTa moixade warsawymedeli Tavisa daRupva moiwie Tavs. nuTu me mama da mSobeli ara var
SenisaA. anu ara mamaA da mSobeli Seni vara? da Sen dauteve Seni? Sen ki Cemi rjuli uaryavi da TviTkmayofilebiT
Sjuli Cemi da winaaRudeg nebasa Cemsa TavmoTnebiT da eWu aRudeqi win Cems nebas, eWvi Seitane winaparTa rwmenaSi
Sjulsa mamul[sa] Sensa da STausxen winamon inamonii Senni da macdur da cru kacebs miande sakuTari bedi,
[KelTa] kacTa cruTa da macTurTasa, romelni migiyvaneben romlebic daRupviT gemuqrebian. nuTu ara grcxvenia,
mwuxarebad da STagagdeben warsawymedelsa. ara Seikdimea rom sixaruls mimwareb?! ar mibraleb, Sens gamo rom
ganmwarebaA sixarulisa CemisaA SenTYs, da arca Tual- vitanjebi, im RmerTebis umaduric xar, uxvad rom
maxuen aRZrvad nawlevTa CemTa tkiviliT Sen zeda? da amas giwyalobes keTili saboZvari, isini Seuracxyavi da
Tana Seuracx-hyav madlobaA RmerTTaA moniWebulTa sakuTari mSobelic daamcire, missave sicocxleSi mis
keTilTa maTTa zeda, rameTu ara Seiwynaren igini da swavlebas ar ismen da arc misi sikvdilis Semdeg iqnebi
daamrweme mamaA Seni, rameTu ara Seiwynare swavlaA misi cx- misi nacvali. Tumca sakvirveli aRaraferia JamTa
orebasa missa da arca nacval eqmen mas Semdgomad cvalebisa da eSmakisagan Zlevis Semotevis gamo, magram
sikudilisa misisa. da ara ucxo ars ese mowevnadTagan ar iqneba urigo da ucnauri, Tu kvlav mamis nebas
JamTaAsa da Zlevisagan eSmakisa, da arca kualad sakYrvel daemorCilebi.
ars moqcevaA Seni nebasa mamisa Senisasa~. miugo iodasafma:
miugo da hrqua iodasaf: `Sen, mefeo, gamoacxade saqme _ mefeo, Tavad gamoaaSkarave is, risi gamomJRavnebac
Cemi, romlisaA ar[Ra] minda gamocxadebaA misi winaSe Sensa, me ar mindoda, raTa uwyinarad, Seni neba-survilisamebr
raATamca mxiarulad Segenela saqme Sen Senii. gamoirCie gecxovra. msurda, garegnulad yovliTurT keTilad
Tavisa SenisaTYs da Seiyuare igi da minda, raATamca gCvenebodi Sen, iseTad, rogoradac ocnebobdi CemTvis,
keTilad geCuene yovliTa saxiTa gareSiTa, romeli Sen raTa Cemi sikvdilis SemTxvevaSi guldamwuxrebuli ar
giyuars CemTYs, raATamca Jamsa ganslvisa Cemisasa ara dametovebine, da Tu Sen datovebdi Cemze adre

220 221
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganmwarebiT dauteve guli Seni Cem zeda. xolo ukueTumca wuTisofels, uimedod ar yofiliyavi memkvidrisaTvis
ganxuedi uwinares Cemsa, aramca TYnier sasoebisa ganxued da mwuxare ar wasuliyo Seni suli am qveynidan Cemi
nacvalebisagan Cemisa Semdgomad Sensa, raATamca ara Sendami winaaRmdegobis gamo. Sens mier vnebebis uzomo
mwuxarebiT warvgzavne suli Seni. da araraman damabrkola siyvarulma damabrkola. mxolod da mxolod RvTis
wuevaA Seni RmrTismsaxurebad da uwyebad Senda Sjuli mcnebebiT cxovreba SemomeTavazebina da qristes rjuli
qristesi, garna uzomoman Senman siyuarulman vnebaTa meuwyebina SenTvis. macocxlebeli mcnebebis Sengan
mimarT da moZnaurobaman Senman mcnebaTa mimarT TYsisa moZulebam damarwmuna, rom WeSmaritebisken ar gsurs
cxovelisaTa, romlisaTYsca ver SevatyY moqcevad Senda moqceva; piriqiT, friad saZulvelia is SenTvis. swored
WeSmaritebad, rameTu friad saZulel ars igi winaSe Sensa. amitom gadavwyvite, Seni pativiscemisaTvis damefara
da amisTYs davidev gonebasa Cemsa, raATa pativ-gce Cemi gaqristianeba da amgvarad, vneba da tkivili ar
dafarviTa amis saqmisaATa Sengan, romelsa-ese Sjulsa momeyenebina SenTvis im dromde mainc, sanam Tavad ar
zeda qristessa vdga me sarwmunoebiT Seuryevelad da gamoaSkaravdeboda yvelaferi. axla ki iZulebuli var
raATa ara SegamTxYo tkivili da vnebaA, garna saqmisa gavamJRavno WeSmariteba, radgan ukve SeuZlebelia misi
mowevnamde, romeli maiZulebs gamocxadebad WeSmaritebisa, dafarva, amitomac vZlev Sens winaSe SiSsa da rids da
romlisa Tana arRara jer-iyos dafarvaA, aramed gangdebaA mzad var SegewinaaRmdego. vfiqrobdi, rom sakmarisi
SiS[i]sa da sircxYlisa SenisaA da ganmzadebad winaaRdgo- iqneboda Cemi garegnuli morCileba Sendami da im
mad Senda. da me meguleboda aRsrulebaA nebisa SenisaA darigebebis Sewynareba, romlebic tanisamoss, sazrdel-
gareSiTa CemiTa da smenad Sengan saKedarTa da samoselTa sa da mgzavrobas Seexeboda, raTa ukmayofilo ar
da WamadTaTYs, romeli kma iyo Senda gankiTxvisagan yofiliyavi CemiT da ar gangekiTxa Cemi Sinagani kaci.
Sinaganisa Cemisa. icode mefeo, rom Cemi saqmis gamoZieba amJamad
da ese uwyode, mefe, viTarmed gamoZiebaA saqmisa CemisaA mtanjveli iqneba SenTvis, magram momavalSi - umetesad
Semawuxebel ars Senda aw, xolo Semdgomad iyos igi sasixarulo da saukuno netarebis momniWebeli. amitom
umetes sixarul da mxiaruleba Senda saukunod. da aw ese umjobesia damexsna da xeli ar SemiSalo Cems moRvaweo-
jer-ars Senda, raATa macado amas saqmesa zeda, romelsa baSi, vidre SiSi da ridi kidev gamaCnia da Seni nebis
vdga, vidre zari da sircxYli ars-Ra qedsa Cemsa zeda, da morCilebad CaTvale Cemi saqmianoba, raTa yvelas winaSe
miiTuale Cemgan yofaA nebisa SenisaA cxadsa zeda, raATa ara ar ganvacxado Cemi winaaRmdegoba da Seni rjulis uar-
ganvacxado winaaRdgomaA Seni arcara gebaA Sjulisa yofa Cemgan. nuRar iZieb Cemi gulis dafaruls, romelic
SenisaA da nuRaras gamoikiTxav dafarulTa CemTa, romeli arc am cxovrebaSia SenTvis saziano da arc Seni sikvdi-
ara savno ars cxorebasa Sensa da arca Semdgomad lis Semdgom.
sikudilisa Senisa~. mefem Svilis sityvebi rom moismina, aginebda, gmobda
da emuqreboda mas da uTxra:

222 223
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo mefesa raJams esmnes sityuani Zisa misisani, agina _ Sen jer yrma xar _ amayi da Tavdajerebuli. me
da iwyo gmobad da siqadulad misa, da hrqua mas: `Sen yrma gifaravdi borot kacTagan da yvelafrisagan, rac zians
xar da TavmoTne, da [m]e gfarevdi Sen kacTagan da miayenebda Sens didebas, gicavdi maxeTagan da eSmakis
gangaSorebd vnebaTagan didebisa da nukevisa SenisaTYs, da mier gaxelebisagan. fufunebaSi gamyofebdi da
gcevdi maxeTagan da grgenaTagan eSmakisaTa, da ganvpoxe mxiarulebiT Semogifargle TvalTaxedva, da Sensave
guami Seni siCCoebiTa da Tualni da sasmenelni Senni sasargeblod davfare Sengan yoveli mwuxarebis momgv-
sixaruliTa, da dagifaren yovelni saqmeni Semawuxebelni, reli, magram aRtacebulma Senive silaRiT, Sveba da
raATamca sargebel-geyo, xolo Sen aRgitaca silaReman gansveneba SeiZule da Seni umecrebiT Wirsa da
Senman, moiwyine SuebaA da gansuenebaA da miivlti Wirad da Seviwroebas eswrafvi. gwadia cxovreba, romlisganac,
iwroebad siucbiTa SeniTa da eZieb cxorebasa, romel rom gamogecada misi Wiri da Seviwroeba, uzomo
ukueTumca ixile gemoA misi da gamoscaden Wirni da mowyineba da sulis mwuxareba, ufro metad gaiqceodi,
iwroebani misni da mravalferni igi sulni momawyinebelni vidre Svebisa da gancxromisagan. varskvlavTmricx-
misni, scanmca zomi Tavisa SenisaA da WeSmaritad amisgan velebma simarTle miwinaswarmetyveles Seni Sobis dRes,
(umetesmca) ivltode, vidre SuebaTa da gansuenebaTagan. roca miTxres, rom iqnebodi kaci ukeTuri da ubadruki,
amisTYsca samarTlad miTxres SenTYs varskulavTmracxu- sawyali da Tavgzaabneuli, meryevi da qveyniur sikeTeTa
velTa dResa Sobisa Senisasa, viTarmed yofad xar kaci uarmyofeli. Cemi mxriv vecade saukeTeso cxovreba
ukeTuri da ubadruki da mowyine da mravalferi, da ara Semeqmna SenTvis, raTa silaRiT cxovreba Cveulebad
mimRebeli keTilTa queyanisaTaA. xolo me viRuawe gqceoda, yoveli macduri da cbieri warvdevne Sengan da
umjobesi cxorebaA SenTYs, raATa Seg rCes CueulebaA misi
SegrCes qveyana gavwminde maTgan, sicruis qadageba avukrZale da
da warvdevnen Sengan yovelni macTurni da mcbierni da kacTa winaSe gamovaaSkarave maTi boroteba da siyalbe,
wmida-vyav maTgan queyanaA Cemi da davacxrven enani kacTani ris gamoc siZulviliT ganidevnen da WeSmaritebiT
sityYsagan sacTurebisa maTisa, da gamoucxade kacTa uke- ganadgurdnen. maSin eSmaki aRdga Cvenze, magram
TurebaA da sicruve [maTi], romlisaTYsca ganisxnes siZu- radganac Cvens Soris veravin naxa misi nebis
liliT da moisrnes WeSmaritebiT. merme SeiWura CuenTYs aRmsrulebeli da verc veravin ipova SensaviT advilad
[eSma]ki, rameTu ver SemZlebel iyo povnad nebasa miss[a] dasaZleveli, amitom. boroti zraxvebi Cagagona da
Cuen Tana, garna Sen mier, da aravin pova Cuen Soris ufro gangamtkica masSi. saubedurod, rac ufro metad
adviladsaZleveli Sensa. amisTYsca dagamtkica borotsa gicavdi da gevlebodi Tavs, miT ufro dagaaxlove
zeda gulissityuasa. xolo cviTa miT da nukeviTa CemiTa swored imas, risi yvelaze metad meSinoda. xolo, rom
Sendami ufroAs vinaA-me dagaaxle, romelsa-igi meSinoda mimeSvi da Tavad genaxa gaWirveba, tkbilTan erTad,
SenTYs? da ukueTumca mimeSua gansacdelTa da geWamamca mwarec gesinja, ukeT gecodineboda gaWirvebis simwarec
tkbilsa mas Tana mware, aramca umecar iyav simwaresa da gancxromis sitkboebac. axla ki am cxovrebis

224 225
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Wirisasa da sitkboebasa SuebaTasa. xolo aw umecar xar sitkboebis umecari xar, radgan ar gamogicdia simware
sitkboebasa amis cxorebisasa, rameTu arRa gixilavs cxovrebisa, romelsac eswrafvi.
simware cxorebisaA mis, romelsa Sen eZieb~. miugo iodasafma:
miugo da hrqua iodasaf: `ara uwyi, mefe, Tu romlisa _ ver gamigia, mefev, ris gamo xar Sewuxebuli, -
saqmisaTYs Sewuxebul xar: keTilisaTYs, romel moviRe, sikeTisaTvis, romelic momipovebia, Tu imis gamo rom
anu winaaRdgomisaTYs nebisa Senisa. ukueTu aRvudeqi Sens nebas?! Tu keTilis mopovebisTvis mrisxav,
mopovnebisaTYs keTilisa mrisxav, Tana-mac sivltolaA isRa damrCenia, gageqce da Tavi davaRwio Sens
Sengan da ganTavisuflebaA uflebisagan Senisa, xolo Zalmomreobas Cemze, xolo Tu Sens winaSe urCobaSi
ukueTu mabraleb winaaRdgomisaTYs nebisa Senisa da madanaSauleb, Cans, Cemi daRupva gsurs, da ara saukuno
gnebavs warwmedaA Cemi (romeli SeaSus nebasa Sensa) da ara cxovreba, romelic Seni neba-survilis sawinaaRmdegoa.
cxorebaA Cemi, romeli winaaRudgebis nebasa Sensa. amis gamo amiT mJRavndeba Seni uzrunveloba da gulgrili
Cans uzrunvelobaA Seni CemTYs da meca Tana-mac, damokidebuleba Cemdami da raki asea, iZulebuli var,
odesc[a]Ra ese esreT ars, raATa maqundes iWY [S]endami, eWvi Sevitano SenSi, amasTan, mefev, im sikeTis gamo,
rameTu, N mefe, ara ufroAs ars mwuxarebaA Seni Cemdamo romelic ase gaWirvebiT SeviZine, ar xar Sewuxebuli,
keTilTa amaTTYs, romelni movipoven mwuxarebisa mis vidre me vwuxvar Senze imis gamo, rom saukuno netarebas
Cemisa, romeli maqus daklebisaTYs Senisa keTilTa maTTYs akldebi. me ufro metad maqvs SesaSfoTebeli da
saukuneTa, rameTu me ufroAsRa Tana-mac tkivili da sadardebeli Sens bedze, vidre Sen Cemze. xolo rom
mwuxarebaA saqmisaTYs Senisa, vidre-Ra Sen CemTYs. xolo Tqvi, yrma xaro, neta marTlac SemZlebeli iyos Cemi
romel-ese sTqu, viTarmed yrma var, netar-Tumca siryme siymawvile gankiTxvis dRes pasuxismgebloba amaridos.
ese sityYsmimgebel meqmneboda dResa mas saSjelisasa, rac Seexeba Sens mier Cems Seuracxyofas, wyaloba
xolo ginebaA, romel sTqu Cemdamo, netar-Tumca yovelTa- iqneboda, yvela sxva sibilwes ganSorebuli rom
gan sibilweTa ganveri, garna ginebisa Cemisa. xolo vyofiliyavi, da mxolod Seuracxyofa SemrCenoda. xolo
siqaduli Seni ukueTu saqmiT aRasrulo Cemdamo, vesav muqarac rom sisruleSi mogeyvana da saqmiT aRgesrule-
RmerTsa, raATa SeverTo ricxusa mas wmidaTa mowameTasa, bia igi, netari viqnebodi, da RvTis wyaloba iqneboda
[romelni]ca acxovnen borotisyofiTa SeniTa35. Cemze, radgan im wmida mowameebis ricxvs SevuerTdebo-
di, romlebic Sengan tanjva-wamebis Sedegad cxondnen.35
aramed raA sargebel ars Cemda, rameTu yrmiT mxadi, da
me miwevnul var Jamsa, romelsa arRara maqus sityYsgebaA ra SeRavaTia, rom yrmad mTvli, radgan ukve
siyrmisaTYs Cemisa. anu raA mwuxarebaA ars Cemda gmobisaTYs mivaRwie asaks, roca aRar SeiZleba amgvarad viwode-
da Zagebisa Sen mier, romelni ufroAs saxarul arian da bode da vimedovnebde yrmobiT. aseve, arc is aris
saqadul Cemda, romlisaTYs mgmob da mabraleb. anu viTar samwuxaro, rom mgmob da maZageb,piriqiT, sasixarulo da

226 227
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maqadeb satanjvelTa, da Ziri risxvisa SenisaA ese ars Cem sasurvelicaa CemTvis. rogorRa maSineb tanjvis muqa-
zeda, rameTu Tavs-midebies raAme mciredi satanjveli amis riT an mrisxanebiT, roca sakuTarive nebiT vitvirTe
soflisaA ginebiTa CemiTa. xolo romel-ese ityY tanjva am sofelSi. xolo is, rac CemTvis sikeTe ggonia,
keTilisyofaTa SenTa Cemdamo, uwyode, mefe, rameTu uwyode mefev, rom swored Sengan Tavsmoxveulma am
keTilTa maT SenTa warmavalTa aRmZres survilad keTilTa warmavalma sikeTeebma aRmiZres ukvdavi meufis
mimarT ukudavisa meufisaTa waruvalTa. xolo ukueTu waruvali sikeTeebis moZiebis survili. Sen xrwnadi
maiZuleb keTilTa amaT SenTa ganxrwnadTaTYs datevebasa sikeTeebisaTvis gamouTqmeli, saukuno sufevis uaryofas
saSuebelTa maT saukunoAsaTa gamouTqumelTa, uwyode, maiZuleb, magram icode, rom xrwnads araviTari
rameTu ara swor arian ganxrwnadni uxrwnelTa, rameTu Seni msgavseba ara aqvs uxrwnelTan. miwier saSvebels an
ese anu miiRo Senve mciredisa raAsame risxvisaTYs, anu Tavad ganiSoreb Senive risxvis gamo, an JamTa svla mainc
JamTa qcevaman migYRos Senca da meca, xolo sixarulisa gangvaSorebs maT. saukuno sixarulze ki amgvarad ambobs
misTYs esre ityYs ufali Cueni iesu qriste: “da sixaruli ufali Cveni ieso qriste: `Tqven sixaruls veRaravin
Tqueni aravin migiRos Tquengano”, rameTu saqme ese da wagarTmevT~ (ioane 16:22 ). ase, rom cxovrebis wesi da
cxorebaA, romeli Sen gamoirCie CemTYs, trfiali da rigi, romelic Sen arCie CemTvis, sawadeli da mSvenieri
Suenieri ars, ukueTumca ara adrewarmaval iyo, xolo iqneboda, swrafwarmavali rom ar yofiliyo igi. Tu Sen
ukueTu gaqus simtkice dadgromisa misisaTYs, keTil da sa- mtkice darwmuneba gaqvs maT waruvalobaSi, keTili da
wadel ars friad, aramed ukueTu ver gulpy[r]obil xar, sasurveli yofila igi, magram Tu amaSi darwmunebuli
raAsaTYs ara Semindob datevebasa missa, raATa miT movi- ara xar, ratom ar mpatiob maT moZulebas da maT nacvlad
povo usawadelesi cxorebaA? anu viTar gikYrs, mefe, usawadelesi cxovrebis mopovebisaken swrafvas? an
survili Cemi keTilTa maTTYs waruvalTa da ara gikYrs ratom gikvirs, mefeo, Cemgan waruval sikeTeTa survili,
SekueTebaA Tavisa SenisaA saSuebelTa amis soflisa da ar gikvirs Sens mier amsofliur, warmaval sikeTeTa
warmavalTa. xolo romel-igi sTqu, viTarmed aoten Cemgan dawafeba da Setkboba?! ambob, TiTqos cbieri da
mcbierni da macTurni da grZeulni da daacxrven enani grZneulni ganmaSore da kacTa enebi maT Sesaxeb lapa-
kacTani sityuaTa mimarT maTTa, ese udidesi yovelTa rakisagan daadume da amas miiCnev CemTvis gakeTebul
keTilTa SenTasa ars Cem Tana, ukueTu oden saxelisdebaA yvelaze did sikeTed, magram marTlac rom grZneulni da
saqmeTaA miaxuedre
miaxuedre, aramed ara ganmaSoren Cemgan, garna macdurni gangeSorebia Cemgan saqmiT, qristes mRvdlebs,
wmidani mRdelni qristesni da netarni mamani da wina- netar mamebsa da Cemi cxovrebis megzur winamZRvrebs ar
mZRuarni cxorebisa Cemisani, da STamagde adgilsa udabnosa ganmaSorebdi da udabno da urwyul adgilas gvelTa da
da urwyulsa TYnier winamZRurisa da Sesavedrebelisa morielTa, mxecTa da eSmakTa Soris, da winamZRvrisa da
sulierisa, Soris guelTa da RriakalTa, mKecTa da eSmakTa, sulieri moZRvris gareSe ar damagdebdi. TiTqos
rameTu winaaRudeg WeSmaritsa qristesa RmerTsa da CemTvis SiSobdi da WeSmarit RmerTs _ ufal ieso

228 229
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

moswyYden wmidani misni marTalni da rCeulni winamZRuarni qristes aRudeqi win. mospe da gaanadgure udanaSaulo
cxorebisani (romelTa daTrgunes sofeli ese) SiSisa wmidanebi da rCeuli Zmebi; isini, romelTac uaryofili
maTisaTYs Cem zeda, da martod damagde Sen mcbierTa da hqondaT es sofeli, da marto damagde macdurTa Soris.
macTurTa da mtyuvarTa. xolo RmerTman da mamaman uflisa magram yovladZlierma RmerTma da Cemi uflis ieso
da macxovrisa Cemisa iesu qristesman, yovladZlierman, qristes mamam suliwmidis mier mommadla mecno wmida
suliTa wmidiTa TYsiTa momca me mecnierebaA cnobad sameba.
samwmidaarsebisa misisa. aseve, Sen Tqvi Cems ganwirulobasa da ubadrukobaze,
da merme sTqu ganwirulebaA da ubadrukebaA da wuTisoflis moZulebasa da misi sikeTeebis miuReblo-
mravalferobaA CemTYs da mowyinebaA soflisaA da aradaje- baze. rogor ar moviZulo wuTisofeli, roca swored
rebaA keTilTa misTa zeda, viTar ara ganwirul viyo, misi moZulebaa is winapiroba, ris Sedegadac mSvidobas,
rameTu ganwirulebaA amis soflisaA moatyuebs mSYdobasa, nugeSiscemasa da gansvenebas movipovebT?! umjobesia aq
nugeSiniscemasa da gansuenebasa. da keTil ars Cemda ubadrukoba, oRond waruvali, saukuno cxovreba
ubadrukebaA aqa, raATa mizez-meqmnes cxorebisa mis sauku- davimkvidro. an rogor ar moviZulo es sofeli,
noAsa waruvalisa. anu viTar ara moviwyino sofeli ese, romelic Tavad moiZulebs mis moyvarulebs?! an rogor
rameTu igi moiwyinebs moyuareTa misTa. anu viTar ara ar moveqce misi mravalferovnebis qveS, roca is
viqce mravalferad, rameTu igi mravalferad eqcevis kacTa mravalferovnebiT acTunebs adamianebs da Senzec
da TYT Sen zedaca mowevnad ars mravalferobaA misi. anu mZlavrobs misi mravalferovneba?! rogor davsjerde mis
viTar davSjerde keTilTa misTa, rameTu keTilni misni sikeTeebs, roca misi sikeTe borotebaa, dRes uxvad
borot arian: dRes miscems da xvale mouRebs da merme gascems mas, xval ki kvlav ukan miitacebs da vnebas
izRvevs. aw, mefe, keTilad ganizraxe SenTYs. did ars keTi- miayenebs kacs?! amitom, mefeo, umjobesia, ukeTesi
li misi Sen zeda da sulgrZelebaA misi sinanulad mogelis. airCio SenTvis. uxvia yovladZlieris wyaloba Senze da
xolo Sen mas uKdebi da winaaRudgebi Sjulsa missa da ara misi sulgrZeleba sinanulisaken mogiwodebs. magram
ineben keTilisyofani misni, rameTu hnebavs moqcevaA eurCebi mas da mis mcnebebs ewinaaRmdegebi, ar gsurs
yovelTaA sinanulsa zeda WeSmaritsa. amisTYs miuSua misi sikeTeebi, mas ki yoveli kacis WeSmarit sinanulze
ampartavanebasa Sensa da ara migca, romelsa miec Tavi Seni, moqceva nebavs, amitomac gapatia Seni ampartavneba da ar
udebebasa da borotsa, da ara mogago, romeli-igi Sen uyav migca sizarmacesa da borotebas, romelsac Tavad mieci
msaxurTa misTa wmidaTa36. Tavi, da ar mogizRo imgvarad, rogorc Sen moepyari mis
wmida msaxurebs.
maSin gulisKma-yo mefeman, viTarmed guliswyromaA mefe mixvda, rom mrisxanebiT kidev ufro aRagznebda
misi ufroAs aRagznebs guliswyromasa missa. da Se-ca- ufliswulis guliswyromas, Tanac SeeSinda, vaiTu, Cemi
eSina, nuukue ver daiTminos simqise sityuaTa misTaA. da sityvebis simkacre ver gadaitanoso. swrafad wamodga

230 231
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mswrafl aRdga da warvida palatad TYsa damZimebuli da mwuxarebiT guldamZimebulma, Tavgzaabneulma da


urviTa da Sesulebuli tkiviliTa da gancYbrebuli tkiviliT gaognebulma, sasaxlisaken gaswia.
gonebiTa.

46. da xvalisa dRe kualad movida mefe Zisa TYsisa, da 46. meore dRes kvlav moinaxula mefem ufliswuli,
Seitkbo igi mkerdsa TYssa da moexYa qedsa missa, da xeli mohxvia, gulSi Caikra igi da uTxra:
etyoda: `nu, Svilo Cemo, da nawleo muclisa Cemisao, _ nu, Svilo, nu, Cemo sisxlo da xorco, nu
rameTu ara giRirs yovelsa Sina Set[y]uebasa, Tumca Seorguldebi da nu daeWvdebi CemSi, nu ambob, rom Seni
meWudi Tavsa zeda Cemsa da sTqumca, viTarmed nefsiT nebiT uaryof umjobess da sacdursa da warsawymedels
dauteob umjobessa da moviReb warsawymedelsa da irCev. mende, radgan ici Cemi simtkice da Seuryeveloba,
aRvirCev sacTursa, rameTu Sen uwyi simtkice da Tu fiqrob, rom WeSmaritebis msaxureba memZima da
SeuryevelobaA gonebisa CemisaA. da ukueTu sTqua, vi- amitom gamitaca gulisTqmebma da vnebebma, cdebi, radgan
Tarmed damZimdes Cem zeda wesni WeSmaritebisani da Sen xom ici da sxvebmac, rogori mtkice da Seuryeveli
amisTYs mimizidnes nebasa da gulisTqumasa, Sen uwyi da var rjulis kanonebSi. mravalgzis damicarielebia
yovelman kacman moTminebaA Cemi [sa]marTalsa zeda Sjulisa saganZurebi kerpTaTvis taZrebis asagebad da mis
Cemisasa da mravalgzis davacarielen saganZurni Cemni msaxurTaTvisac araerTgzis miboZebia simdidre, yovel-
taZarTaTYs kerpTaAsa da msaxurTa misTa, da winauyav Tvis pativs vscemdi boganosa da Rarib-Rataks, Tuki
yoveli monagebi Cemi, da mravalgzis pativ-[v]sci kacsa Sevityobdi, rom Cveni rjulis erTguli iyo. samefo
Seuracxsa naTesaviTi, raJams vcni keTiladslvaA misi taxts mjdomi win vegebebodi, mSvidobas vusurvebdi da
Sjulsa Sina Cemsa, vidremdis aRudgi sajdomiTgan CemTa imgvarad videqi mis winaSe, rogorc mona batonis win. da
da winamivegebi mSYdobisa micemad misa da davdgi winaSe Tu mxolod CemTvis veZebdi Svebasa da gancxromas,
missa, viTarca monaA raA dgann winaSe uflisa TYsisa. da rogorc es Sen ggonia, ratomRa amovwyvetdi im xalxs,
ukueTu saSuebelTa ZiebisaTYs iyo ganzraxvaA ese Cemi, vi- romlebmac es sofeli datoves da arc arafers mecile-
Tar-ese Sen hgoneb CemTYs, raAsaTYsmca movwyYden monan- bodnen masSi?
ulni kacni, romelTa dauteves sofeli ese KelTa Sina guliswyroma da mrisxaneba mkvlelobas da tanjvas
CemTa da araras meziarebodes da a[r]ca macilobdes rasame Sobs, swored mrisxaneba aSfoTebs guls, azianebs suls
mas Sina yovladve?! rameTu moklvaA da tanjvaA ara da abnelebs gonebas. nuTu Cavardnila vinme imgvar
iqmnebis, garna guliswyromisa mier da gaKurveb isa
gaKurvebisa ugunurebaSi, rasac mamaSens abraleb, - TiTqos imgvarad
gulisa. da gaKurvebasa Sina SfoTi SeamTxYes gulsa da davemorCile vnebebsa da gulisTqmebs, rom rjuladac ki
vnebaA sulsa, da mwuxarebaA aRiZrvis gonebasa Sina Jamsa gavixade isini da mTeli simdidre davaxarje maT,

232 233
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

guliswyromisasa. anu vin ubadrukTagani STavarda romlebic gamomyvnen, xolo maxvili aRvmarTe maTze,
eseviTarsa sacTursa, romelsa Sen hgoneb mamisa SenisaTYs, romlebic SemewinaaRmdegnen? Sen ici Cemi samarTlia-
raATamca esoden midrikes vnebaTa da gulisTqumaTa, vid- noba ganaCenis gamotanisas, qvrivTa Semwe da obolTa
remdis Sjuladmca daawesna igini da waragna monagebni nugeSismcemeli var, vwyalob gkaxakebsa da davrdomi-
misni maT zeda, romelni Seudges mas, da aRlesa maxYli misi lebs, Tavad vtvirTulob maT uZlurebasa da simdidres
maT zeda, romelni winaaRudges mas. da merme ici samarTali vurigeb maT. isic vici, rom yovelTvis, roca glaxaks,
mSjavrisa CemisaA da SjaA qurivTaA da nugeSiniscemaA davrdomils, obols an qvrivs vxvdebi, ar SemiZlia
obolTaA d[a] wyalobaA glaxakTaA da xaSmTaA da tYrTvaA gverdi avuqcio an Cavuaro, vidre yovelgvar saTxovars
uZlurebisa maTisaA da ganyofaA safaseTa CemTaA maT Soris, ar Sevusruleb maT. maS, raRa gaiZulebs, Svilo, Cemi
rameTu Sen (uw)yi, [viTarmed] mravalgzis odesme mivemTxYi rjulis Zagebas an CemSi daeWvebas?! nuTu ityvi, rom
glaxakTa da vnebulTa, ginaTu obolTa da qurivTa, da ver WeSmaritebis gzas avcdi, ukeTureba gamovirCie da
SeuZli TanawarslvaA maTgan, viTarmed aRvasruli sawadeli araswor gzas vadgavar? ratom eWvdebi Cems mier
maTi yoveli. aw raARa Zal-gic, Svilo Cemo, Zagebad arCeuli da mravalgzis Semowmebuli gzis sisworeSi?!
Sjulisa Cemisa da iWYsaA magis SenisaA Cemda momarT? anu eWvi Segaqvs Cems keTilmsaxurebaSi, dafarul saqmeTa
ityYa, viTarmed SevsceT gzisagan marTlisa da gamovirCie sworad gamokvlevasa da saeWvo saqmeTa moZulebaSi.
aragamosarCeveli da vdga ara saTnosa zeda? viTar ukue Senma naCqarevma moqmedebebma da Cvevebma, romlebic win
eWu ganzraxvasa Cemsa gamocdilsa da gangebasa Cemsa giswreben, imgvarad daimona Seni goneba, rom brmad
sacnaursa da keTilad gamonaxvasa [Cem]sa saqmeTa dafarul- endobi, ise, rom rCevas ar ekiTxebi arc brZen
Ta da Setyuebasa Cemsa saqmeTa saeWuelTa da ara ufroAs winamZRvars, arc mcodne moZRvars, arc erTgul
eWu ganzraxvaTa SenTa, rameTu mswrafl midrika gonebaA gulSematkivars da arc gamocdil an gonier kacs. an ki
Seni winamsrbolman [C]uevaman da ara gamoicade igi da arca saidan xar darwmunebuli, rom eSmakma ar isargebla
uCuene saqme Seni winamZRuarsa brZensa da arca moZRuarsa Seni umecrebiTa da sisustiT? man aRgamaRla da
mecniersa da arca erTgulsa mtk ivansa da gina[Tu]
mtkivansa STagagona, TiTqos sulier simaRleebsa da RvTis
goniersa gamocdilsa. anu vinaA nugeSiniscemul xar, Tu Semecnebas miaRwie da misi erTguli msaxuris -
ara ixila eSmakman Sen Tana siCqure da sisuste, da balavaris meSveobiT kidev ufro gangamtkica am
aRgamaRla, viTarmca mecnierebasa RmrTisasa migawia da sacdurSi. sxvagvarad riT aixsneba is, rom Tavisken
Segimko sacTuri amis gamo eniTa birebulisa mis gadagibira eSmakma?! rogor SegeZlo samarTliani
balahvarisiTa. anu viTar ityY saqmesa amas, romelsa Segiy- msajulis, sarwmuno mowmisa, an gansjis gareSe gefiqra,
vana Sen ucbebiT. da ganhbWe Sen[TYs] WeSmaritebaA da rom yvelaferSi marTali Sen xar, me ki yvelaferSi
CemTYs sicruve TYnier gamorCevisa marTlisa msajulisaATa vcdebi? ise iqcevi, Svilo, rogorc erTi vinme rjulis-
da sarwmunoAsa mowamisaATa da sacnaurisa Setyuebisa, mcodneTagani, romlis gonebac cru swavlebiTaa

234 235
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

rameTu Senca, Svilo Cemo, esreve xar, viTarca erTi vinme dabinduli da raime siaxliT gatacebuli. aseTma kacma
romlisaca Sjulisa mpyrobelTagani, romelTa sicruveman WeSmaritebis Sesaxeb romc Seityos rame, eucxoeba,
mius[...] [sa]smenelTa maTTa da SescTes axalsaxiobiTa miT, da radgan ukve SeTvisebuli aqvs sicrue, mas miiCnevs
merme emxila WeSmariti, aramed miswrobili igi sicruve WeSmaritebad, WeSmaritebas ki _ sicrued. amitom
danergul iyo gulTa Sina maTTa da sworebiTa miT gafrTxildi, Svilo. me vici, rom guli ukeTess gTxovs,
uWeSmaritesad hxedvides sicruvesa vidreRa maTisa es udidesi madlia, RmerTebisagan SenTvis moniWebuli
simarTlisa. aw Senca ekrZale, Svilo Cemo, rameTu me uwyi, da Sens mier CvenTvisac, radgan winaparTa fesvebi
viTarmed keTilsa guli-giTquams, da ese umetesi madli Tavisken gizidavs.
ars, moniWebuli RmerTTa mier Send da da Sen mier Cuenda, da mefem mama-papaTa Rvawlis moyola dauwyo uflis-
rameTu Zirman mamaTa SenTaman migizida~, da yovelTa wuls, ixsenebda winaparTa saxelebs da maT saqmeebze
saxeliT moaKsenebda da naTesavTa moaswavebda da cxorebasa mouTxrobda ufliswuls.
maTsa uTxrobda. mefis sityvebi rom moismina iodasafma, cxadi gaxda,
xolo iodasafs viTarca esmnes si[t]yuani mefisani, rom eSmakma axali sacduri gaumzada da rom brZola
gulisKma-yo, viTarmed eSmaksa sabrKe daurwyams misTYs da gardauvali iqneboda. miubrunda mamas da uTxra:
viTarmed TYnier yovlisa Ronisa uKms ganmzadebad _ CemTvis imaze metad sawadeli araferia, rom Cems
brZolisa misisa, da hrqua mefesa: `mefe, araraA usawadeles mier mopovebuli saunjis WeSmaritebaSi dagarwmuno, da
ars Cemda, viTar saqme ese, raATamca Semik ribes umjobesi
Semikr Tu Cemi uZlurebis gamo ver SevZleb amas, movale var,
Cemi da dajerebaA Seni, xolo ukueTu damakldes dajerebaA Segaxvedro Cemze srulyofils, Tundac ar iwonebde
Seni TYnier Ronisa Tana-mac umjobessa Cemsa, daRacaTu ara amas. Tumca saqmiT cdomilebaSi xar, mainc vimedovneb,
gTndes Sen, rameTu me vhgonebd, mefe, viTarmed cocxlad rom SegiZlia saRad msjeloba, Tumca ki saqmiT
ganmzraxi xar TYnier yovlisa cTomisa, daRacaTu saqmiT cdomilebaSi xar, radgan gansakuTrebiT da umetesad
aRasruleb sacTursa. xolo aw salmobaA gonebisaA da saSinelia gonebis avadmyofoba da Seni zraxvebis
ganzraxvisa SenisaA uborotesad da uZYresad sakYrvel ars usastikesoba. Cemdauneburad, me mxvda wilad mefev,
vidre sensa saqmeTa SenTasa. da aw me Tana-mac, mefe, TYnier Sevejaxo im gonebas, romelmac gadagibira Tavisi
Ronisa, raATa SevemTxYo gonebasa magas, romelsa ~sibrZniT~. Tavs movaled vTvli vizruno masze da
miudrekixar Sen sibrZniTa, romeli maxlobeli ars misi, gamovunaxo wamali gansakurneblad. Cemi simkacriTa da
rameTu Tana-mac zrunvaA misTYs da ZiebaA wamlisaA misTYs. SeuvalobiT mxolod sikeTe msurs SenTvis, radgan is,
da me ara mnebavs, mefe, simqisiTa miT, romelsa gaCueneb, vinc gepirfereba, arasodes yofila Seni erTguli. aw,
TYn ier pativi Seni, rameTu romeli zakuviT getyodis, igi
TYnier daicxre aRSfoTeba, risxva da dainaxav imas, rac Seni
ara erTguli ars Seni. aw daacxrve aRSfoTebaA Seni da sulisaTvis umjobesia. gaxsovdes, rom male mokvdebi da
dainaxe umjobesi Seni da uwyode, rameTu adre mosikudid
dainaxe sxvebs darCebaT Seni amqveyniuri dideba, iseve, rogorc

236 237
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xar da yovelsa didebasa soflisasa dauteob sxuaTa, sxvebic kvdebian da sxvebs utoveben TavianT qonebas.
viTarca-igi, romelni warvides da dauteves sxuaTa, da Semdeg mkvdreTiT aRdgoma mogelis da pasuxs ageb
merme kualad aRdgomad xar da gankiTxvad sityYsaTYs da yoveli Seni namoqmedarisa da naTqvamisaTvis. amitom
saqmisa, rameTu arRavin daSTomil ars sofelsa amas Sina, momismine da guliT gamoiZie umjobesi. am wuTisofelSi
romelmanca Tqua da aswava keTili da saqmiTa aRasrula, aRaravin darCa iseTi, vinc, sityviTac aswavlis da
garna kacni ese monani qristes RmrTisani, romel arian saqmiTac aRasrulebs keTil saqmeebs ieso qristes
meudabnoeni, romelTa hrwams wmidaA samebaA da Sjuli misi monebis garda. eseni arian meudabnoe berebi, romelTac
wmidaA, da misagebeli uwyian kacad-kacadisaA: saSuebeli da swamT wminda sameba da misi wminda mcnebebi, maT ician,
satanjveli. aw moiyvane, vin gnebavs Sjulisa-mecnieri rom TiToeul kacs maTi saqmeebis mixedviT moeliT
Seni, da vyoT sityuaA urTierTas SjulisaTYs simarTlisa RvTisagan misagebeli _ maradiuli netareba an saukuno
saSjeliTa, vidremdis gamoCndes WeSmariti cruAsagan~. satanjveli.vinc gsurs, moiyvane Seni rjulis mecnier-
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani Zisa TYsisani, da- Tagan, raTa sityvier paeqrobaSi gairkves WeSmariteba
dumna gancYbrebuli. da viTar moego cnobasa TYssa, iwyo da sicrue.
gulissityuad da ganzraxvad da winaaRdgomad nebasa Svilis sityvebiT gaognebuli mefe didxans dumda.
TYssa. xolo nebaA misi acilobda da ebrZoda da moaKsenebda gons rom moego, dafiqrda - SeZlebda ki sakuTar neba-
saSuebelTa da gansuenebaTa, romelTa TanadaCueul survilTa daTmobas?! Sinagani xma ewinaaRmdegeboda,
(iyo). da etyYn gulissityuaA misi, viTarmed ver Zal-gic ecileboda da im gancxromasa da fufunebas axsenebda,
cxorebaA dRe erTca TYnier Cueulebisa Senisa da viTarmed romelTac dasCveoda. igive xma Caagonebda, rom erTi
SewamebaA cTomilebisaA da jobnaA sxuaTaA [...]rweme da dRec ver SeZlebda CveulebaTa gareSe cxovrebas,
sayuedrel ars Senda. da yovladve sasoebaA warikueTis cdomilebis aRiarebaca da sxvaTagan Zlevac damamcireb-
ganSorebisagan Cueulebisa misisa da veraraA Rone moigo- lad miaCnda. cxovrebis wesis, CveulebaTa Secvlis
nis, garna msaxurebaAve da didebaA kerpTaA. yovelgvari imedi dakarga da sxva rom veraferi moi-
maSin hrqua mefeman Zesa TYssa: `Svilo Cemo, SemacTuna fiqra, gadawyvita, kvlav kerpTa Tayvaniscema da maTi
sityuaman Senman da movaqcio Senda. da aw arRara davacado msaxureba ganegrZo.
gamoZiebaA sityuaTa SenTaA da gamonaxvaA maTi dawynarebiT. Semdeg Svils miubrunda da uTxra:
da ukueTu WeSmarit iyvnen, ufroAs ganaTlden gamoZiebasa _ Svilo, Senma saubarma macduna da gadamibira. aRar
Sina Cemsa, xolo ukueTu cru iyvnen, gamoCndes mas Sina davayovneb, msurs, Seni sityvebis WeSmariteba gamoviZio
cTomilebaA maTi. da me megulebis krebaA da sityYsa-yofaA da yvelaferSi dawynarebiT gaverkve. Tuki WeSmariteba
simarTliT da arRara mZlavrebiT, da vbrZano, raATa Kmobdes aRmoCndeba, rasac Sen ambob, ufro metad gavacxadeb mas,
qadagi micemad mSYdobisa yovelTa zeda qristeaneTa, xolo Tu sicrue, amiT Seni gzaabneulobac dadastur-
deba. amitom msurs Sekreba movawyo, gulwrfel dialog-

238 239
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

romelni arian Sjulsa zeda Sensa, raATa moviden krebasa Si gairkves yovelive, Zalis gamouyeneblad. vubrZaneb
amas Cemsa, raATa samarTali saSjeli aResrulos mun cxadad macnes, yvelas auwyos, rom nebas vrTav yovel qristians _
winaSe yovlisa erisa, raATa aravis aqundes mizezi raAme da maT, romlebic Sen rjulze imyofebian, daubrkolebliv
hgonebdes, viTarmed mo-raAme-vimZlavreT, da Tquas vinme, da mSvidad movidnen am Sekrebaze; rom simarTle
viTarmed: ukueTumca me mun yofil viyav krebasa mas, dadgindes mTeli krebis winaSe; rom aravis hqondes
maqunda sityuaA ZlevisaAo”, romliTa ufro dajerebul mizezi ifiqros, rom Cven Zala gamoviyeneT, da aravin
iqmnes yoveli eri, romelsaca zeda ganwydes saqme Cueni. Tqvas, me rom im Sekrebaze vyofiliyavi, Cemi sityviT yve-
las vajobebdio; da vinc metad daajerebs Sekrebas Tavis
simarTleSi, mis sasargeblod gadawydes Cveni dava.

47. da dajerebul iqmna iodasaf sityuaTa mefisaTa da 47. iodasafi mefes dasTanxmda da Sexvedris droc
yves paemani SekrebisaA. da iyo mas dRes S[ina] krebaA didi. da daTqves. daniSnul dRes didi Sekreba moewyo. mravali
gamovides kerpTmsaxurni igi, raATa sityua-ugon naqor[s], kerpTmsaxuri rjulis mecnieri movida, raTa naqors _
romeli sagonebel iyo, viTarmed balahvar ars, romeli-igi cru-balavars Sedavebodnen da SekamaTebodnen,
zemo vaKseneT, romeli-igi moebira raqiss. xolo krebasa romelic, rogorc zeviT vTqviT, raqisis mier iyo
mas aravin dahxuda qristeaneTa morwmuneTagani, garna kaci mosyiduli. am paeqrobas erTi kacis garda morwmune
vinme, romelsa farulad aqunda sarwmunoebaA uflisa qristianTagan aravin eswreboda, isic farulad
Cuenisa iesu qristes[i], romlisa saxeli baraqia, misdevda ieso qristes rjuls. es iyo Cvens mier
zemoKsenebuli igi, romelman uTxra iodasafs birebulobaA zemoxsenebuli baraqia. swored is, romelmac iodasafs
naqorisi, odes-igi udabnoAT moeyvana saxed balahvarisa; da naqoris raqisisagan gadabirebuloba da misi balavaris
ese ganmzadebul iyo Sewevnad balahvarisa, ukueTu nacvlad udabnodan moyvana Seatyobina. Tuki sityvis-
sityuasa rasame zeda Sebrkoldes. gebisas ufliswuls raime gauWirdeboda, baraqia mzad
da dajda mefe saydarTa TYsTa, xolo iodasaf iyo mis dasaxmareblad.
queyanasa, rameTu ara ineba dajdomaA saydarTa zeda. da samefo taxtze dabrZanda mefe, xolo iodasafma
iwyo mefeman sityuad kerpTmsaxurTa mimarT da Tqua: `aha taxtze dabrZaneba ar isurva da miwaze dajda.
esera Tquen xarT Tavni amis wesisani da Cuen Tquengan
mefem kerpTmsaxurebs mimarTa:
moviReT da Tquen Kma-geciT. aw iRuaweT damtkicebad
_ ai, Tqven xarT umaRlesi warmomagdenlebi im rju-
dRes, da ukueTu gamoCndes da damtkicnes ZlevaA Tqueni,
lisa, romelic Tqvengan migviRia. aha, iRvaweT dRevan-
del dRes da daamtkiceT Tqveni ucdomeloba. Tu dRevan-
deli paeqroba Tqveni gamarjvebiT dasruldeba, uxvad

240 241
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

iyos keTili misagebeli Tqueni Cem mier Rirsad da giwyalobebT saboZvars, ucdomelobisa da damsaxurebis
ucTomelobisa Tquenisa, xolo ukueTu gamoCndes Kmasa amas Sesabamisad, magram Tu Tqveni sityvebi cru da yalbi
Tquen[sa] sicruve da tyuvili, aravin ars ukadnieres Cemsa aRmoCndeba, aravin gamoCndeba ufro codvilad da
Tquen zeda da arca vin ufro Secodebul winaSe Cemsa da
damnaSaved Cemsa da mTeli eris TvalSi, vidre Tqven,
winaSe yovlisa erisa, viTar Tquen, winaSemdgomelno
kerpTa winaSe mdgomelni. da maSin, Tuki crudmetyvelni
kerpTano. da me aRTqumaA mimicemia RmerTTada, ukueTu
gamoCndes dRes sicruve sityuaTa Sina TquenTa da iZlineT aRmoCndebiT da samarTliani gansjis Sedegad sxva Zalis
sxYsa raAsame Zalisagan saSjeliTa simarTlisaATa, davlewo mier daiZleviT, aRTqma maqvs micemuli RmerTebisaTvis,
gYrgYni Cemi da davsce saydari Cemi da daviyYno Tavi Cemi rom davamsxvrev Cems gvirgvins, davaqcev samefo taxts,
da SeverTo ricxusa monazonTasa, da davwune cecxliTa moviparsav Tavs da monazonTa ricxvs SevuerTdebi,
RmerTni ege Tquenni, da mogwyYdne Tquen, magram manamde Tqven amogwyvetT, kerpTa winaSe mdgome-
winaSemdgomelni maTni, da iavar-iqmnen saxlni Tquenni da lebs, gavacamtvereb Tqvens samosaxloebs, tyved mivcem
tyued miecnen Svilni Tquenni da [Zel]sa damovhkidne Tqvens Svilebs, Tqvens gvamebs ki Zelze davkideb. xolo
guamni Tquenni, xolo ukueTu Se icvalos Zlevaman,
Seicvalos
Tu dRevandeli Sexvedra Tqveni gamarjvebiT dasrul-
Se icvalos
Seicvalos patiJmanca
patiJmanca
iJmanca~.
deba, sasjelic wyalobiT Seicvleba.
miugo da hrqua iodasaf: “WeSmaritad saSjeli
mimarTa mefes iodasafma:
samarTali ganawese, mefe, da aravisa jer-ars aRsrulebaA
WeSmaritad, samarTliani gadawyvetileba miiRe,
simarTlisaA, garna mefisa. xolo me jer-miCns, raATa saxe
mefev, radgan swored mefeebs hmarTebT simarTlis dacva.
viyo mefisaA, rameTu WeSmariti ganhbWe”.
amitom gadavwyvite, Sen mogbaZo da gemsgavso, rogorc
da hrqua iodasaf naqors, romeli-igi sagonebel iyo,
mefes. amis Semdeg ki naqors _ cru-balavars miubrunda
viTarmed balahvar ars: “aha esera, Sen uwyi, balahvar, viTar
ufliswuli da mimarTa:
siCCoebasa da Suebasa Sina mpove da mawYe aRebad wesi Seni
_ Sen ici, balavar, fufunebasa da SvebaSi vcxov-
da sTqu, viTarmed: gaqus simtkice mas Sina”. da me dauteve
robdi, roca Seni rwmenisaken momiwode da miTxari, rom
sircxYli mefisaA da winaaRudeg SiSsa missa, da Tavs-
mtkice dasayrdens vpovebdi masSi. mec ar SevuSindi
[vv]idev iwroebaA cxorebisaA da Kma-gec survilisaTYs
damcirebas, mamis winaSe SiSs, Tavs vide cxovrebis
sasufevelisa caTaAsa, romel maxare da aRmiTqu
simZime da codvilTaTvis mosalodneli dausrulebeli
waruvalobaA misi, da kualad SiSisaTYs dausrulebelTa
satanjveliT SeSinebulma, caTa sasufevlis survili
satanjvelTaAsa, romel maaqade. da aw esera Semokrebul ars
gagimxile, romelic, rogorc mauwye, waruvalia. dRes
simravle winaaRmdgomTaA da aravin ars mowame Cemda maT
mravlad arian Semokrebili Cveni mowinaaRmdegeni da
Soris da gesmis samarTalisa yofaA da meca Tavs-videb
ici, rom rjulis simarTleSi gvedavebian, mec vitvirTe
samarTalsa. xolo ukueTu sacTur[i] raAme mige da kide-
misi dacva, magram vai Sen, Tu macdune da motyuebiT
myav saSuebelTagan soflisaTa, romelni moecnes kacTa
ganmaSore miwir sitkboebebs, gancxromisaTvis rom mieca

242 243
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

gansasuenebelad, da Sen KelovnebiTa SeniTa STamagde war- kacs, vai Sen, Tu Seni boroti xelovnebiT daRupvisaken
sawymedelsa mermesa, da aw ukueTu iZlio samarTliT mibiZge, da Tu dRevandel paeqrobaSi sxvebisgan
ginaTu uZlurebisagan saqmisa Senisa, mswrafl Sur-viZio daiZlevi, an ususuri iqneba Seni mtkicebani, imav wuTs
gulisa da enisa Senisagan, rameTu aRmogKadne igini KeliTa Surs viZieb Senze, Cemive xeliT amogglej gulsa da enas
CemiTa da miuyarne ZaRlTa, romelni-igi ufroAs Tavsmde- da mivuyri ZaRlebs, romlebic ufro metad Semwynareb-
bel arian tyuvilsa da kicxevasa, vidre Svilni mefeTani. da lebi arian motyuebisa da Seuracxyofisas, vidre mefeTa
amas aRTqumasa davsdeb winaSe RmrTisa da winaSe Svilebi. am aRTqmas vdeb RvTisa da misi angelozebis
angelozTa misTa, da ver ganere WeSmaritad Kelsa Cemsa~37. winaSe da garwmuneb, rom xelidan ver damisxltebi.
xolo naqors raJams esmnes sityuani ese iodasafisgan, ufliswulis sityvebi rom moismina, mixvda naqori,
gulisKma-yo, rameTu STavarda mTxreblsa mas, romelca rom Tavissave amoTxril ormoSi Cavarda, - ubedureba da
qmna, da ixila boroti da warwymedaA Tavisa TYsisaA da daRupva daitexa Tavs, radgan orive mxridan -
mowevnaA sikudilisaA mis zeda orkerZoATve, da cna, rameTu mefisganac da ufliswulisganac _ sikvdili moeloda.
veraraAT ganeres saSjelsa, garna SueliTa da SewevniTa misTvis gasagebi gaxda, rom verafriT gadaurCeboda
Sjulsa balahvarissa yovliTa guliTa da ZaliTa misiTa, sikvdils, Tuki iodasafis guls ar moigebda, uflis-
raATa daamSYdos Ze mefisaA misgan, xolo mefisagan wulis damSvideba ki misi TanadgomiTa da mTeli Zal-
hgonebda Sendobasa SeTqumulebisa maTisaTYs. RoniT balavaris rjulis dacviT iyo SesaZlebeli.
da aRaRo piri TYsi naqo[r] da iwyo Zagebad kerpTa mi- mefis risxvisgan Tavis daRwevas ki im SeTanxmebiT
marT da msaxurTa maTTa, da merme qebad Sjulsa imedovnebda, romliTac SeiTqvnen.
qristeaneTasa da wesTa maT wmidaTa, romelsa verca naqorma sityva iTxova da kerpebisa da misi
balahvar miswuTeboda egoden ganmkueTelTa sityuaTa da msaxurebis Zageba daiwyo, Semdeg ki qristianuli
wuliladTa pasuxTa, rameTu vervis Kel-ewifeboda sarwmunoebisa da wes-Cveulebebis qebas mohyva. naqoris
winaaRdgomad misa mzorvelTagansa kerpTasa erTsaca zeda msgavsad, TviT balavaric ver SeZlebda amgvari
sityuasa missa. orlesuli da gamsWvalavi sityvebis moZiebas, da imgvari
xolo iodasaf netari ixarebda suliTa da ganbrwyinda zedmiwevniTi pasuxebis gacemas. ase rom, verc erTi
piri misi madliTa sulisa wmidisaATa da hmadlobda da kerpTmsaxuri ver axerxebda mis Tund erT sityvas
adidebda RmerTsa da mamasa uflisa Cuenisa iesu qristessa, SewinaaRmdegeboda.
romelman ganaZliera Sjuli wmidaA misi piriTa winaaRmd- suliT xarobda iodasafi. suliwmidis madliT saxe
gomTa misTaATa. gaciskrovnebuli madlobda da adidebda RmerTs, Cveni
uflis, ieso qristes mamas, romelmac misive mowina-
aRmdegis piriT daicva rjulis simtkice.

244 245
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da ganag rZves sityYsgebaA maT Soris. da aRivso mefe


ganagrZves didxans gagrZelda sityvisgeba. guliswyromiT
guliswyromiTa warmatebisaTYs naqorisa, da ara unda Su- aRivso abenes mefe naqoris warmatebis gamo, magram
risgebaA misgan winaSe erisa sircxYlisagan, raATa ara xalxis winaSe SurisZiebisagan Tavi Seikava, raTa ers
gamouCndes ersa midrekaA mefisaA simarTlisagan. da (T)qua WeSmaritebisagan gandgomaSi ar daedanaSaulebina igi.
mefeman gulsa Sina TYssa: `es[e] boroti me TYT movixade _ me TviTon davitexe Tavs ubedurebao, _ gaifiqra
Tavisa CemisaTYs~, da iwyo TYT mefeman sityYsgebad da mefem da Tavad CaerTo naqorTan paeqrobaSi.
cilobad naqorisa. da viTar miscna sityuani ficxelni da mefis mrisxane laparakma SiSis zari dasca naqors,
mas Sina dasca zari misi, da SeSinda naqor, nuukue ara Secba Tavisi warmatebis gamo da Zveleburi simtkiciT
Tavs-idvas mefeman egodeni warmatebaA misi cilobasa zeda aRar pasuxobda abeness. imZlavres kerpTayvanismcem-
missa da daabrkola zogi sityYsgebaA misi. da ganZlierdes lebma, radgan mefis winaSe SiSis gamo nabayoflobiT
mas zeda Kmani mzorvelTani, rameTu nebiT moaklo naqor nebdeboda maT naqori. mefe da eri mTeli SemarTebiT
SiSisaTYs mefisa. xolo mefe da yoveli eri misi yovliTa ibrZoda. amasobaSi mosaRamovda. aSkara gamarjvebi-
ZaliTa maTiTa iRuw[i]des. saTvis ki jer arc erT mxares ar mieRwia. ufliswulma
da damwuxrda dRe mas Sina, da aravis zeda gamoCnda Zl- sulgrZelad apatia naqors mefis winaSe winaaRmdegobis
evaA gancxadebuli. [xolo] Zeman mefisaman jer-iCina Send- Sesusteba da misi bediT Sefiqrianebulma, mamas mimarTa:
obaA naqorisi moklebisaTYs winaaRdgomasa mefisasa da _ mefeo, samarTlianad warmarTe dRevandel dRes
SeSinda borotisyofisaTYs misisa mas zeda. saqme. dae, aseTive iyos misi dasasrulic. ori
da hrqua iodasaf mefesa: `Sen, mefe, dRes samarTalsa saTxovaridan erT-erTi Semisrule: _an Cemi moZRvari
zeda hyav dasabami saqmisa CuenisaA, xolo aRsasrulica CemTanve datove, raTa erTad gavaTioT Rame da rjulis
egreve iyavn. aw yav Cem Tana erTi orTagani: anu momec me sakiTxebze sityvisgebaSi gavivarjiSoT, amasTan,
moZRuari Cemi, raATa daadgres Cem Tana da viwurTideT uSiSradac rom iyos, raTa Tqveni SiSis gamo ar
sityuaTa Sjulisa CuenisaTa; da amas Tana uSiSoebaAca Seasustos WeSmaritebis dacva. Sen ki Seni rjulis
aqundes, raATa ara SiSisagan daaklos sityuaA WeSmarite- mecnierni waiyvane da rogorc genebos, ise moeqeci maT.
bisaA. da Sen wariyvanen moZRuarni Senni da yav maT Tana, an arada, Tu Cems moZRvars Sen waiyvan, Seni moZRvrebi me
viTarca gnebavs. anu kualad me momcen moZRuarni Senni da damiTme. magram Tu Sens moZRvrebsac da Cems moZRvarsac
Sen wariyvane moZRuari Cemi. xolo ukueTu moZRuarni Senni Sen waiyvan, Senebi usafrTxoebasa da mosvenebaSi iqne-
da Cemica Sen wariyvanne da moZRuarni Senni iyvnen bian, Cemgan ganwiruli Cemi moZRvari ki SiSsa da
mSYdobasa da gansuenebasa Sina da Cemi ganwirul iqmnas SeviwroebaSi. es ki Seni mxriv Zalmomreobisa da
Cemgan, da iyos SiSsa da kdemasa Sina, ese didi mZlavrebisa usamarTlobis gamovlineba iqneba.
CuenebaA ars da ara samarTali~. mefem ufliswulTan kerpTmsaxurebis darCena ar
ineba, SeeSinda, mis Zes brZnuli sityvebiT ar

246 247
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo mefeman ara ineba micemaA mzorvelTaA Zesa missa, gadaebirebina isini. naqoris imedi ki hqonda, radgan,
nuukue miaqcivnes kerpTmsaxurebisagan sityuamecnierebiTa imedovnebda, rom igi yvelafers ise Seasrulebda,
misiTa, da rameTu esvidaca naqorisgan Ronesa da rogorc SeTanxmdnen saidumlod. amitom ufliswulTan
SeTqumulebisa aRsrulebasa idumal. naqoris gaSveba amjobina. ufliswuli sasaxleSi
da mi[s]ca naqor Zesa TYssa. da warvida Ze mefisaA pal- dabrunda da naqoric Tan waiyvana. xalxs egona, rom is
atad TYsa da wariyva(na) naqor mis Tana. da egona yovelsa balavari iyo.
mas ersa, viTarmed balahvar ars igi. RamiT iodasafma saidumlod uTxra naqors:
xolo iodasaf, Zeman mefisaman, hrqua naqors idumal _ vici, rom naqori xar da ara balavari, magram me
RamiT: me uwyi, rameTu Sen naqor xar da ara balahvar, da me dagicavi Sen, naqor! aw gixarodes, radgan dRes mravali
dagicev Sen, naqor, da aw mxiarul iyav, rameTu dRes sikeTe gaakeTe da friad Seewie RvTis wmida rjuls Seni
mravali keTili hqmen da friad Semwe eqmen Sjulsa wmidasa sityvebiT. wamogiyvane, raTa xifaTisgan dagicva, mefisa-
RmrTisasa sityYsgebiTa SeniTa. xolo me warmogiyvane, gan rom mogelis. dRes Sen iZulebuliT Segvewie rju-
raATa dagicva borotisagan mefisa, aramed ara lis dasacavad, magram Seni nebis gareSe ar gvsurs
SeviwynarebT Sewevnasa Sensa Sjulisa mimarT piriTa daxmareba, umjobesia gonebiTac miiRo igi, yuri miugde
uneblobisaATa, aramed gonebasaca daidev da Kma-ec RvTis Zes, romelic Tavisken mogiwodebs, eziare ieso
saxarebasa Zisa RmrTisasa da moed samarTlad aRsaarebiTa qristes WeSmaritebas da misi rjuli aRiare, radgan
qristesiTa da Sjulisa misisaATa, da moelode mosagebelsa winamorbedTa msgavsad, Senc male datoveb am wuTi-
da satanjvelsa missa, rameTu adre warmaval xar, viTarca sofels da nu airCev warmaval siamovnebebs qristes mier
warvides uwinaresni Sensa, da nu aRirCev saSuebelsa aRTqmuli waruvali sikeTeebis sanacvlod.
warmavalsa waruvalTa maT keTilTa wil qristesmierTa~. miugo naqorma:
hrqua naqor: `Semiwynarebies, Zeo mefisao, romelsa-ese _ geTanxmebi, ufliswulo. mrwams erTi RmerTi da
mawuev, da mrwams RmerTi da vwameb, rameTu yovelive mis vaRiareb, rameTu yovelive mis mier aris, da is miagebs
mier ars da miagebs misagebelsa, saqmeTaebr, saukunesa. da TiToeul kacs saukuno misagebels maT saqmeTaebr. Cemi
me Seurdebi RmerTsa codvaTa CemTaTYs, rameTu igi Tavadi codvebis gamo Sevuvrdebi Semoqmeds, rameTu mowyalea
mowyale ars da uwyi, rameTu erTgulebiT mawYe saqme ese. da nebavs codvilTa moqceva. vici, rom sruli guliT
da aqamomdeca uwyode WeSmaritebaA, aramed Seudeg nebasa mirCev umjobess. aqamdec cxadi iyo CemTvis WeSmariteba,
Cemsa da miZnda ganSorebaA mamulTagan SjulTa da wesTa magram sakuTar nebas davemone, gamiZnelda mama-papaTa
cudTa. xolo Sen, Zeo mefisao, gixaroden pativsa Sina rjulisa da wes-Cveulebis uaryofa. Sen ki, ufliswulo,
RmrTisasa da keTilTa misTa mosagebelTa, ukueTu daadgre gixarodes, rameTu gcno RmerTma da moganiWa keTili
mosagebeli, radgan misi nebis aRmsrulebeli xar. Cemi
mxriv, girCev, pativi sce mSobels da keTilgonierebiT

248 249
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

nebasa zeda missa. da me gazraxeb raATa pativ-sce mamasa warmarTo masTan urTierToba, vidre sxva saqmeebze
Sensa da simarjYT hyo cxorebaA Seni mis Tana, vidremdis mogiwodebs ufali.
gza-gces Sen RmerTman. Sen ici, ufliswulo, mamaSenTan Cemi faruli
da Sen uwyi, Zeo mefisao, Zali da ganzraxvaA SeTanxmebis arsica da mizanic. sircxviliT rogorRa
SeTqumulobisa CuenisaA, da nuviTar iTa
nuviTariTa sityYTa Sevxedo?! an ra Sevkadro?! Semwed momiyvana da Cemi
SevemTxYe mefesa, romlisagan Tana-mac sircxYli pirisagan daxmarebis imedi hqonda, magram imedi gavucrue. aw
misisa, rameTu sxuaA iyo sasoebaA misi Cemdamo da sxuaA piri gevedrebi, ufliswulo, gamaTavisufle, raTa qristes
gamoCnda Cemgan. da aw gevedrebi, raATa mijmne ganslvad da erTgul monebs SevuerTde udabnoSi da Tu ufali
yofad udabnosa monaTa maT Tana qristesTa, da Semdgomad inebebs, kvlav geaxlebi mcire drois Semdeg.
mciredTa JamTa kualad moviqce Senda, ufalsa Tu undes~. iodasafma wasvlis neba darTo naqors. isic gamo-
da [ne]ba-sca Zeman mefisaman. da dauteva mSYdobaA da emSvidoba ufliswuls, mSvidoba usurva, iloca misTvis
uloca da warvida savse sarwmunoebiTa qristesiTa da da daSorda.
friad inanda pirvelTa maT medgrobaTa misTa zeda. da sarwmunoebaSi ganmtkicebuli wavida naqori, magram,
iyofoda mZoarTa Tana saxiTa da wesiTa WeSmaritTa imavdroulad, friad nanobda Tavisi uwindeli gza-
monazonTaATa. romelTa esma ese, misces didebaA qristesa abneulobis gamo. im dRidanve mZovrebs SeuerTda da
RmerTsa Cuensa. monazonTa wesisamebr daiwyo cxovreba. yvela qristi-
da miiwia hambavi naqorisTYs mefisa da sasowarkueTil anma, vinc Seityo, amis gamo dideba uZRvna RmerTs.
iqmna imedisaganca misisa, romliTa hgonebda miqcevasa Zisa naqoris saqcielma mefis yuramdec miaRwia.
TYsisasa mis mier. da mieriTgan daacada mefeman cilobaA uimedobam Seipyro abeness, radgan swored misi
Zisa TYsisaA da iwyo Seuracxyofad saqmesa kerpTasa, da daxmarebiT imedovnebda ufliswulis kerpTayvanis-
mravalsa zeda aCuena udebyofaA saqmisa maTisaA da mcemlobaze moqcevas. im dRidanve Sewyvita mefem
upatioebaA mzorvelTa maTTaA, garna verve daidva gonebasa SvilTan dava, samagierod, kerpebsa da maT saqmeebs
TYssa dadgromaA wessa zeda RmrTismsaxurebisasa. xolo Seuracxyofda, mravalTa winaSe amxelda da aRarc maT
iodasaf aCuena mefesa keTili megobrobaA, viTarca-igi msaxurebs wyalobda, magram verc WeSmariti RvTismsaxu-
amcno naqor, da ara yuedrebaA saqmeTa zeda misTa. rebis gzaze Sedgoma gadawyvita. iodasafma ki, naqoris
rCevisamebr, keTilmegobruli urTierToba daamyara
mamasTan da araferze ar sayvedurobda mas.

250 251
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

48. da Semdgomad mciredTa dReTa moiwia dResaswauli 48. gavida kidev ramdenime dRe. kerpTa didi
kerpTaA, romeli didad adidis mefeman, xolo qurumTa maT dResaswaulic moaxlovda. mas gansakuTrebiT aRniSnavda
viTar ixiles mefisagan SeuracxebaA kerpTaA da msaxurTa xolme abenesi, magram amJamad icodnen ra qurumebma
misTaA, SeSindes, nuukue ara mivides mefe dResaswaulsa mefis mier kerpTa Seuracxyofisa da misi msaxurebis
maTsa da ara uzoros kerpTa, da sruliad Seuracx-iqmnen. upativcemulobis Sesaxeb, Sefiqriandnen, - vaiTu mefe am
maSin aRdges da mivides kacisa visame, romeli iyofoda dResaswauls ar daeswros da msxverpli ar Seswiros
udabnoTa da mTaTa Sina, daklebuli da kideqmnuli kerpebs. es maT saboloo uaryofasa da arafrad miCnevas
orTaganve cxorebaTa, romlisa saxeli Tedma. xolo kaci igi niSnavda. amitom erT kacs mimarTes dasaxmareblad. es
iyo Sjulisa maTisaA da friadi sasoebaA aqunda mefesa misa kaci kerpTmsaxuri iyo, udabnosa da mTebSi cxovrobda
mimarT da yovelsa ersa missa, vidremdis hgonebdesca, da orTav cxovrebas akldeboda, saxelad Tedma erqva.
viTarmed wYmaA da [m]zeca misiTa locviTa moecemis mefe da mTeli eri mowiwebiT epyroboda mas da misi
queyanasa maTsa. didi imedi hqondaT, radgan darwmunebulni iyvnen, rom
da moiyvanes kaci igi mefisa, raATa ganaZlieros da aR- wvimaca da mzec misi locviT eZleoda qveyanas.
mohfxuras iWY gulisagan misisa. da viTarca ixila mefeman mefis winaSe moiyvanes Tedma, tanze araferi emosa,
kaci igi, Se-raA-vidoda igi winaSe missa, da araraA emosa, mxolod raRac Zvelmani nafleTi ufaravda siSiSvels,
garna Zueli raAme Semoedva welTa zeda, da kuerTxi aqunda xelSi ki kverTxi epyra. mefes igi didi xnis unaxavi
KelTa misTa. da mravliT JamiTgan ara exilva igi mefesa. da hyavda. rogorc ki dainaxa, mswrafl taxtidan wamodga
viTarca ixila igi mefeman, aRdga mswrafl da davarda mbrZanebeli da amgvarad dadga mis winaSe, rogorc
winaSe missa, Tayuanis-sca da ambors-uyofda ferKTa misTa. msaxurebi - batonebis winaSe. manam idga mefe, vidre
da dadga winaSe missa, viTarca monaA raA dgann winaSe dajdomis neba ar misca Tedmam. mefe dajda.
uflisa TYsisa, vidremdis ubrZana Tedma, da dajda mefe. miubrunda mas Tedma da Semdegi sityvebiT mimarTa:
miugo da hrqua Tedma mefesa: `mefe, cxovndi kerpTa mier! _ mefeo, cxondi kerpTa mier! Sevityve, farulad
mesma, rameTu didi Ruawli aRasrule brZolasa zeda eSmak- giRvawia da gibrZolia eSmakTa winaaRmdeg da didad
Tasa, xolo friad ganvixare, raJams mesma, viTarmed mogeca gavixare, rom gagimarjvniaT kidec.
ZlevaA~. miugo mefem:
hrqua mefeman: `Cuen ZlevaA versadaAT mogueca da arca _ araviTari gamarjvebisaTvis ar migviRwevia, Cven,
odes-sada saKmar yofil arian Cuenda mbrZolni da axovanni, Tedma. dRes, rogorc arasdros, ise vsaWiroebT Semwesa
viTarca-ese dRes, aw raA SewevnaA ars Cueni Sengan?~ da mamac mebrZols. riT SegiZlia dagvexmaro?!
miugo Tedma: `N mefe, pirvelad jer-ars aRsrulebad upasuxa Tedmam:
mowevnuli ese didi dResaswauli da micemad RmerTTa _ o, mefeo! pirvel yovlisa, moaxloebuli didi
dResaswauli unda aRniSno da msxverpli Seswiro Cvens

252 253
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

samarTali maTi, romelTa mier - yoveli ganmarjuebaA da RmerTebs, radgan swored isini gvamarjvebineben mterze
Zlevisa moniWebaA, da maSinRa SemTxuevaA mterTaA da da Zlevas gvaniWeben maTze. mxolod amis Semdeg SevZlebT
moTminebaA RuawlTa Sina yovliTa saWurveliTa Zlevis- gamarjvebis mopovebas.
mompovnebeliTa~. uTxra mefem Tedmas:
hrqua mefeman Tedmas: `msgavs ars saqme ese Cemi da Seni, _ Cveni saqme, Tedma, im TadarigSi myofi mebrZolis
Tedma, mbrZolsa mas erad ganwesebulsa, romelsa esua coli saqmes hgavs, romelsac ulamazesi coli hyavda. es kaci
friad qmnulkeTili. xolo kaci igi friad moSurne iyo metad eWviani iyo qalebis mimarT da SiSobda, vnebaTa
dedaTa mimarT da eSinoda, nuukue ver moTmine iyos coli mouTmenlobis gamo misi coli siZvaSi ar Cavardniliyo.
misi da Sevardes saqmesa siZvisasa. da hrqua dedakacsa mas: amitom uTxra mas: “me vici qaluri bunebis simCate da
“me uwyi siCqure da sisuste bunebisa dedakacobisaA da sisuste. mteri daZrwis, raTa aRgZras da gacdunos.
mteri mivis, romeli movals aRZrvad Senda. aw ganekrZale gafrTxildi da momTmeni iyavi. amaze SevTanxmdeT:
da moTmine iqmen, da me saswauli migce, raATa odes moiwios rogorc ki xorcis Semotevas igrZnob, gaiSale Tmebi. es
Sen zeda aRZrvaA KorcTaA, damouteven Tmani Senni, da me CemTvis niSani iqneba, SevebrZolebi mters, davacxrob
vixilo saswauli igi, da brZola-vsce mas, da ver Semovides Sens gulisTqmas da dagicav misi giJuri Semotevisagan.”
siborgile mterisaA Sen zeda”. qalic ise iqceoda, rogorc qmarma daariga, da
da hyofda dedakaci igi saqmesa amas. da dayves J[a]mi cxovrobdnen siamtkbilobiT. erT dRes qalaqs mteri
mravali SeucTomelad. da dResa erTsa moiwia mteri da iyo Semoesia. gaisma sabrZolo mowodeba da yvelani mtris
KmaA da ganvidodes mbrZolni SemTxuevad mterisa. da aRdga dasaxvedrad gavidnen. Wabukmac iaraRi aisxa da saomrad
Wabukica igi da STaicua saWurveli TYsi. da viTar gaemzada. mis cols, rogorc ki iaraRasxmuli qmari
Sehxedna colman misman saWurvelsa mas Sina, aRiZra dainaxa, misdami trfialeba gaumZafrda, radgan
trfialebiTa, rameTu axovanTagani iyo Wabuki igi, da yo gansakuTrebiT lamazi sanaxavi iyo iaraRasxmuli
dedakacman saswauli igi, romeli moeRo qmrisa TYsisagan. axovani Wabuki.
xolo kacman man viTarca ixila igi, iqca saxed TYsa, da qalmac, SeTanxmebisamebr, raRac aniSna. Wabukma
vidremdis ganaSora vnebaA igi colisagan TYsisa. da merme TmebCamoSvebuli coli rom dainaxa, Sin Sebrunda da
ganvida SemTxuevad mterTa. da vidre igi ganvidoda, manam darCa masTan, vidre ar daacxro misi Jini. Semdeg
moqceul iyo eri brZolisagan, da iwyes yuedrebad misa da ki mterTan saomrad wavida. amasobaSi nabrZoli jari
etyodes: “SiSisagan ver gamoxued, vidremdis scan otebaA ukan brundeboda, dainaxes Wabuki da dauwyes yvedreba:
mterTaA [Cuen] mier”. xolo Wabuki igi etyoda: “me _ mSiSarav, manamde ar gamoxvedi saomrad, sanam ar
Seityve, rom mteri ukuvaqcieT!

254 255
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

sakuTari mteri mewyo da ara jer-iyo Cemda datevebad igi xolo Wabukma miugo:
da brZolad ucxoTa, rameTu uSinaganesi da umaxlobelesi _ rogor SemeZlo gareSe mterTan saomrad wamosvla,
mteri iyo, igi vaote da aw esera var Tquen Tana”. egreca roca Sinauri mteri, yvelaze axlomyofi da yvelaze
Cuen, Tedma, rameTu dRes modgmul ars saqme TavTa CuenTa saxifaTo, saxlSi mebrZoda, is davamarcxe da axla ki
zeda da kerpTa zeda, aw jer-ars, raATa pirvelad vewyvneT Tqvens gverdiT varo.
mterTa, da ukueTu davamtkicoT, viTarmed kerpni RmerTni am dReSi varT Cvenc, Tedma! Cvens Tavsac gansacdelia
arian, uzoroTca, xolo ukueTu ver damtkicden, raA da kerpebzedac, magram pirvel rigSi pirad mtrebs unda
sargebel ars araarsTa mimarT?~ SevebrZoloT. Tu damtkicdeba, rom kerpebi RmerTebi
hrqua Tedma: `araraA ars usargeblesi abjari da um- arian, SevswiravT maT msxverpls, xolo Tu amis
kueTelesi maxYli mterTa mimarT, viTarca aRsrulebaA damtkiceba ar moxerxdeba, maSin ra sargebelia ararse-
dResaswaulisaA, da ara-romliTa ZaliTa umaxlobeles buli RmerTebisagan?!
iqmnebi Zlevasa, viTar zorviTa kerpTaATa, rameTu igi Semwe miugo Tedmam:
geqmnen yovelsa zeda Zalsa mterisasa~. _ ar arsebobs ufro ukeTesi abjari da ufro basri
hrqua mefeman: `me esre vhgoneb da meSinis, nuukue igi maxvili, mtris winaaRmdeg sabrZolvelad, vidre dRe-
ars WeSmaritebaA, romelsa Cuen winaaRudgebiT. xolo saswaulis Catareba. da ar arsebobs ufro didi Zala,
ukueTu gnebavs Sen, mived da aRasrule dResaswauli ese, romelsac SeeZlos gagamarjvebinos mterze, vidre
da me davadgre iWusa amas zeda, vidremdis gamomecxados kerpTaTvis msxverplis Sewirva. mxolod es dagexmareba
umjobesi, anu kualad gamomicxaddes marTali da romeli mterTan brZolaSi da mis damarcxebaSi.
simtkice ars KelTa SinaSina, da ukueTu araAT iRo iWY ese miugo mefem:
gulisagan Cemisa, SemogerTo dResaswaulsa amas~. _ me ki mgonia da meSinia, rom WeSmariteba isaa, Cven
maSin ganrisxna Tedma da daagdo kuerTxi igi, romeli rom vewinaaRmdegebiT. Sen Tu gsurs, gamarTe dRe-
iyo KelTa misTa, da moiKsna ZonZi igi, romeli eblar[d]na saswauli, me ki Cems eWvebTan davrCebi manam, vidre ar
welTa misTa, da SeiTxznna TiTni misni, da SiSueli dadga gavarkvev WeSmaritebas da ar davrwundebi masSi, Tu Sen
winaSe mefisa da hrqua mas: SeZleb Cems gaTavisuflebas eWvebisagan, SemogierTdebi
`ukueTu Sen, mefe, ara giyuars mefobaA ese Seni da kerpTmsaxurebaSi.
m[i]icvalebi monebad da brwyinvalebisagan siglaxaked da maSin ganrisxda Tedma, kverTxi moisrola, ZonZebi,
Suebisagan iwroebad, da ara swyalob guamsa amas Sensa Sue- siSiSvles rom ufaravda, Semoixia, xelebi gadaiWdo,
dediSobila dadga mefis winaSe da amgvarad mimarTa:
_ Tuki Sen, mefev, moiZule mefoba da mzad xar, monad
iqce, Tuki fufunebidan siglaxakisaken iswrafvi, gan-
cxromidan - tanjvisaken da aRar swyalob Sens sxeuls,

256 257
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

bulsa da nukveulsa, da amas yovelsa dauteob da Tavs-ideb napatiebsa da ganebivrebuls, toveb yvelafers da Tavs
Wirsa, romel ara daCueul xar da verca daiTmen, me ufroAs ideb gaWirvebas, romelsac miuCveveli xar da ar ZalgiZs
moTmine var argansa amas da naZuelavsa, romel ganvagde, daTmena, me miT ufro advilad davTmob am joxsa da
(rameTu) ara utyuvi Tavsa Cemsa da arca meSinis gzisagan ZonZebs! Tavs ar vityueb da ar meSinia monazvnobis gzas
monazonTaAsa, rameTu ara-romeli cxorebaA usaWirveles da davadge, radgan ar meguleba imaze ufro mZime da
uviwres ars cxorebisa amis Cemisa, romeli damiTmenies, mtanjveli cxovreba, vidre me vcxovrobdi dRemde.
rameTu araraA SWris Cemgan sofelsa amas, da arca raA maqus amasTan, arc wuTisofeli saWiroebs Cems Tavs arc me var
soflisagan, garna queyanaA, romelsa zeda vZurebi da mxali, davalebuli, araferi gamaCnia misi, garda miwisa,
romliTa vizardebi. aw moguale, mefe, rameTu keTilsa romelzec davRoRav da balaxisa, riTac vikvebebi. ase
guli-giTquams~. rom, Cemo mbrZanebelo, iswrafe, Tuki gulSi keTili
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani igi TedmaAsni, gangizraxavs da mzad var, mec Tan geaxlo.
sasowarkueTil iqmna misganca da cna uZlurebaA Sjulisa Tedmas sityvebi rom moismina, daRonda mefe, radgan
maTisaA. da ganmravldes marTuen
marTuenii iWYsan
iWYsanii guls[a] Sina gamJRavnda misi rwmenis ususuroba. eWvebi uRrRnida
missa. da azmna aRsarebad RmrTisa, da iwyo ganzraxvad da guls. rogorc ki gadawyvita, eRiarebina Semoqmedi
gulissityuad. da viTar ganizraxvida gulsa Sina TYssa, RmerTi, maSinve fiqrebi da gulisTqmebi moeZala;
aRmoKda SinaganiT suli siyuarulisa amis soflisaA da mswrafl aRdga masze wuTisoflis siyvarulis suli,
moaKsenebda mravalferTa gemoTa da saSuebelTa, romelni romelmac uwindeli siamovnebebi da uzrunveli cxov-
ara jer-iyvnes Sjulsa Sina qristeaneTasa, da iZlia reba gaaxsena, romelTac uaryofda qristianuli sarwmu-
Cueulebisagan misisa, romliTa maradis Zleul iyo. da noeba. iZales Cveulebebma, romelTa mier yovelTvis
brZana ganmzadebad dResaswaulisa msgavsad Cueulebisa. Zleuli iyo mefe. da abenesma, Cveulebisamebr, kerpTa-
Tvis sadResaswaulo samzadisis dawyeba brZana.

49. da viTar aRasrules dResaswauli igi, hrqua mefeman 49. kerpTaTvis miZRvnili dResaswauli rom
Tedmas: “omliTa RoniTa jer-ars moqcevaA Zisa CemisaA?” dasrulda, hkiTxa mefem Tedmas:
xolo man hrqua mas: `iZalen mis zeda eSmakni dedaTa _ rogor SevZlebT Cemi Svilis Cvens rjulze
gamo, rameTu uganmkueTeles arian dawylvad gonebisa dabrunebas?
ufroAs maxYlisa orpirisa, rameTu masmies mef(isa) visime, upasuxa Tedmam:
_ qalTa saSualebiT amas advilad SeZleben eSmakebi,
radgan qalebs orpir maxvilze metad SeuZliaT vneba

258 259
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

romelsa esua Ze, da hrques mefesa mkurnalTa: “ukueTu miayenon kacis gonebas. msmenia, erT mefes, romelsac
uwinares aTisa wlisa ixilos mze yrmaman aman, moakldes vaJiSvili hyavda, aseTi ram uTxres mkurnalebma:
naTeli TualTa[A], rameTu sustad Sezavebasa vhxedavT - Tu ufliswuli aT wlamde ixilavs mzis sinaTles,
gugaTa Sina amisTa”. xolo mefeman gamoukueTa quabi dabrmavdeba, radgan, rogorc Cven SevniSneT, Tvalis
queyanasa Sina da mun Sina brZana aRzrdaA yrmisaA mis gugebi metad susti aqvs.
mpoxelTa38 misTa Tana. amis gamo mefem kldeSi gamoqvabulis gamokveTa da
da viTar aResrulnes mis zeda aTisa wlisa Jamni, brZana ufliswulis iq aRzrda brZana; Tan Zes aRmzrdeli
gamoyvanebaA yrmisaA mis, rameTu arRa exilva raA miuCina.
dabadebulTagani. da brZana mefeman dadginebad yoveli aTi wlis Semdeg ufliswuli mefis brZanebiT,
uxilavi misgan TiToeulad, raATa romeli ixilos, icodis, gamoqvabulidan gamoiyvanes. mas arcerTi cocxali
raA ars, da dedanica Semkobilni daadginnen gzasa zeda mis- arseba ar hyavda nanaxi. kvlav brZana mefem, saTiTaod
sa. da maT yves egre. [xolo] yrmaA igi ikiTxvida TiToeulsa eCvenebinaT misTvis ucnobi arsebani, da Tu raime kiTxva
maTgansa da igi[ni] uTxrobdes. da ikiTxna dedanica igi. gauCndeboda ufliswuls, epasuxaT da yovelive aexsnaT.
xolo maT hrques: “ese eSmakni arian, romelni aRaSfoTeben mefisave brZanebiT, ufliswulisaTvis morTul-mokazmu-
da warswymeden kacTa”. da aRivso yrmaA igi siyuaruliTa li qalebic unda daenaxebinaT. asec moiqcnen. uflis-
maT eSmakTaATa. da hkiTxvida mamaA yrmasa mas: “romeli wuli TiToeul sanaxaobaze maT vinaobas kiTxulobda da
uSuenieresi ixile slvasa mas Sensa Sina?” xolo yrmaman man msaxurebic morCilad pasuxobdnen. da roca diacTa
hrqua: “araraA vixile uSuenieresi maT eSmakTasa da arca Sesaxebac ikiTxa ufliswulma, miuges:
raA usawadeles ars Cemda maTsa”. egreca Sen, mefe, araraA _ eseni ,,eSmakebi" arian, romlebic kacs gonebas
ufroAs Semwe ars Senda, viTar qalni Semkobilni, raATa uSfoTeben da Rupaven
akueTne mas yovelsa Jamsa, romliTa aRasrulebs eSmaki Seuyvarda ufliswuls es eSmakebi. mogvianebiT mamam
Zalsa TYssa~. hkiTxa Svils:
_ yvelaze metad ram mogxibla, Svilo?
yrmam ki upasuxa:
_ araferi minaxavs im eSmakTa umSvenieresi da arc
araferia CemTvis imaTze metad sawadeli.
Senc, mefev, morTul-mokazmul qalebze metad
veravin dagexmareba Sens gasaWirSi. ganuwyvetliv
ufliswulis winaSe amyofe isini, dRiTa da RamiT, da
eSmakebi Tavad moagvareben saqmes qalebis saSualebiT.

260 261
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maSin brZana mefeman gamosxmaA palatisagan Zisa TYsisa maSin brZana mefem, ufliswulis sasaxlidan yvela
yovelTa msaxurTa misTaA da dadginebad adgilsa maTsa msaxuri mamakaci daeTxovaT, maT nacvlad ki samefoSi
gamorCeulni yovelTagan sabrZanebelTa misTa dedani saguldagulod gamorCeuli mSvenieri da yovelmxriv
Suenierni da qmnulkeTilni msaxurebasa missa zeda. da srulyofili asulebi gaemwesebinaT. male iodasafis
aRivso palati misi SfoTiTa maTiTa. da friad itanjeboda sasaxle maTma gniasma waleka. Zalze itanjeboda
Ze mefisaA sabrKisa misgan, rameTu araraAT ufro aRZra ufliswuli amgvari gansacdeliT, radgan yvelaze metad
gonebaA misi, viTar amiT jeriTa. da amcno mefeman qalTa swored isini umRvrevdnen gonebas. asulebs mefisgan
maT, raATa SeemRerden da azrzenden yovelsave Jamsa dRe hqondaT nabrZanebi, ganuwyvetliv emReraT, dRiTa da
da Rame, da imkvebodian da moaKsenebden yovelTa saxeTa RamiT da aRegznoT ufliswuli, morTul-mokazmuli
sacTurisaTa, romliTa SeuZlon aRZrvaA misi gulisTqumad. yofiliyvnen mudmivad da rogorme gulisTqmebi aReZraT
xolo igini friad moswrafe iyvnes aRsrulebad brZanebasa masTvis. isinic gulmodgined asrulebdnen mefis
mefisasa. da odesme eCuennian samosliTa da saxiTa brZanebas: _ xan mamakacis tanisamosSi gamowyobilni
mamakacobriviTa, da odesme saWurveliTa Seimkvnian da Cndebodnen iodasafis winaSe, xan iaraRasxmulni midi–
vlenan winaSe missa, da odesme saxiTa monadireTaATa, da modiodnen mis win, xan monadireTa msgavsad imosebodnen
odesme qnariTa da nestYTa da winwiliTa da TiTopiriTa da xan qnariT, stviriTa da winwiliT arTobdnen mefis
s[axio]biTa Semkobilni awyinebed, da odesme ebrZvied da Zes, xanac aSkarad mZlavrobden masze, gaSiSvlebuli
zedamieWrebied ganSiSulebulni da etyYed mravalTa Tavs esxmodnen da gulisTqmaTa da vnebaTa aRmZvreli
sityuaTa aRZrvisaTa
aRZrvisaTa, da moaKsenebed, raATa ganviden sityvebiT mimarTavdnen, - sTxovdnen, maTTan erTad
nadirobad da moTxvad samoTxeTa Sina saSuebelTa. da sanadirod an ,,gancxromis baRSi" saseirnod gasuliyo.
raJams ganvidis Ze mefisaA, iginica mis Tanave asxdian huneTa roca ufliswuli sasaxlidan gadioda, asulebic Tan
da arbeved garemo missa. da amas yovelsa Sina awueved mihyvebodnen da mis garSemo cxenebiT daWenaobdnen.
nebasa mefisasa da dauKsnied Sjulsa missa ufroAs sityYsa amgvari qcevebiT aiZulebdnen uflswuls, mamis nebisaken
mamakacobrivisa.39 midrekas da marTlac, mamakacebze ukeT axerxebdnen misi
rwmenis Sesustebas.39
xolo igi odes aRiZrvis gulisTqumad, aRanTis sanTeli
da miupyris TiTi da, ecxelis raA, ukmoitacis, da TqYs: `N xolo ufliswuli, rogorc ki gulisTqmebi aReZre-
iodasaf sawyalo, ukueTu ver daudgam aw cecxlsa Sensave boda, sanTels anTebda, mis als TiTs uSverda da ali
aRnTebulsa da kualad daSretadsa, da mas saukunesa viTar TiTs rom dawvavda, Tavis Tavs mimarTavda:
daudgne cecxlsa dauSretelsa, da viTar moiTmen bnelsa _ hoi, sawyalo iodasaf, Tuki Sens mier danTebul
cecxls ver uZleb, romelic gaqrobadia, rogorRa
cecxlsa daiTmen dauSretel da saukuno satanjvels?!

262 263
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mas garesknelsa? aw dascxer borotisagan da codvisa~. da maS, gaeride borotebasa da codvas. da yovelTvis, roca
esresaxed winaaRudgeboda gulissityuaTa. ki gulisTqmebi moeZaleboda, amgvarad iqceoda
ufliswuli.
xolo iyo vinme maT Soris qali erTi, asuli mefisa
visime, romeli tyueobiT mowevnul iyo abenese mefisa. da xolo qalTa Soris iyo erT-erTi mefis asuli,
iyo igi uSuenieres maT yovelTasa xatiTa da ugonieres odesRac tyved miyvanili abenesisaTvis, sxvebze bevrad
sibrZniTa, da uyuarda igi Zesa mefisasa qmnulkeTilobisa lamazi da gonebamaxvili. misi silamazisa da gonierebis
da sibrZnisa misisaTYs, rameTu iyo igi friad gonier da gamo gansakuTrebiT uyvarda igi ufliswuls, xSirad
sityuapovnier. da mravalgzis amxilebn Ze mefisaA saqmesa esaubreboda RmerTze, sarwmunoebaze, wuTisoflis
Sjulisasa da ganacdin ganqarvebasa amis soflisasa, da amaoebasa da swrafwarmavlobaze, amxilebda kerpTayva-
moaKsenebn RmerTsa da amxilebn cTomasa kerpTmsaxurTasa. nismcemlobas da mis msaxurebs. mefem Seityo, rom
esma ese mefesa da ganixara siyuarulisaTYs mis qalisa gansakuTrebiT Seuyvarda mis Zes asuli da Zalian
mimarT, rameTu hgonebda, viTarmed iZlios mis mier. gaixara, radgan imedovnebda, rom daiZleoda misgan
xolo dResa erTsa hrqua dedakacman man iodasafs: ufliswuli.
`ukueTu gnebavs, Zeo mefisao, raATa vismino Seni, romelsa- erT dRes asulma uTxra iodasafs:
ese mawuev, ganmisuene Sen Tana weliwadsa erTsa da migce _ Tu ginda, yvelaferi Segisrulo, rasac meubnebi,
aRTqumaA, raATa aRviaro Sjuli Seni da vhmonebdeT erTi wliT SenTan cxovrebis neba momeci da pirobas
RmerTsa Sensa ornive vidre sikudilamde~. gaZlev, rom vaRiareb Sens sarwmunoebas da sikvdilamde
hrqua iodasaf qalsa mas: `da vinaA ars Cemda nugeSinis- oriveni Seni RmerTis erTguli monebi viqnebiT.
cemaA, ukueTu sikudilman warmitacos uwinares erTisa miugo iodasfma:
weliwdisa?~ _ da Tu Sens mier daTqmul vadaze adre movkvdebi,
hrqua dedakacman man: `ukueTu gewios sikudili, mas ra sargebeli iqneba CemTvis?
Sina sasyideli gaqundes moqcevisa CemisaTYs da ara upasuxa asulma:
braleul-iyo nebis yofisa CemisaTYs, rameTu ityY Sen, _ Tu erT wlamde geweva sikvdili, sasyideli geqneba
viTarmed: qorwili wmida ars”40. Cemi moqcevisaTvis, da umwikvlo iqnebi Cemi survilis
hrqua iodasaf: `egreT ars, aramed ara maqundes madli Sesrulebis gamoc, radgan Senve ambob, rom `wmindaa
moTminebisaA maT Tana, romelTa daiTmines da daSrites sa- qorwineba~.
Kumili igi KorcTaA, da merme meSinis, nuukue mimizidos miugo iodasafma:
gulisTqumaman Cueulebisaman udidesad sxuad saqmed, da _ swored asea, magram maSin im moTminebis madls
merme meuflos nebaA da STamagdos warsawymedelsa, da movakldebi, romliTac wmidanebma xorcieli gulisTqme-
vipovo mter RmrTisa da megobar eSmakisa~. bis cecxli daSrites. amasTan, vSiSob, vnebebisaken

264 265
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua dedakacman man: `Tana-meyav Tuesa erTsa, gina erT- midrekilebam ar mZlios da ufro did codvaSi ar
sa Ramesa, da vyo brZanebaA da nebaA Seni, rameTu esodenman Camagdos dasaRupavad. da amgvarad, RvTis mteri da
mcireman nebaman ver dasZlios sasyidelsa Sensa, rameTu eSmakis megobari ar aRmovCnde.
SecTomili suli migyavs dagebad RmrTisa da ganacxoveleb maSin uTxra asulma:
Semdgomad sikudilisa~. _ damTanxmdi erT Tveze, Tundac erT Rameze, da
xolo iodasaf midrka yofad nebisa misisa da aRTqumaA Sevasruleb yvela Sens brZanebasa da survils. es mcire
mosTxova, raATa aRiaros RmerTi, rameTu bunebaAca vneba verafers gavnebs, radgan ver gadawonis im
aiZulebda yofad mas da gonebaA misi daiwylvoda zrzeniTa sazRaurs, romelic gzaabneuli sulis RmerTTan
maTiTa da SeaSfoTebda gonebaA mis misii. xolo RmerTi miyvanisa da misi sikvdilidan sicocxlisaken moqcevis
Cueni iesu qriste Semwe eyo WirTa Sina misTa da ara ineba gamo gelis.
warwymedaA, viTarca ityYs mefsalmune daviT: `mivderk iodasafi qalis neba-survilisaken gadaixara, radgan
iZulebiT dacemad da ufalman Keli aRmipyra me, da ara xorcieli bunebac amis qmnas aiZulebda. Tan piroba
Tumca ufali Semewia me, knin-erTRa da da-mca-imkYdra daadebina asuls, rom Semdeg mis RmerTs aRiarebda igi.
jojoxeTs sulman Cemman~41. rameTu viTar amaT oden ufliswulis goneba xorciel vnebaTa tyveobaSi
gulissityuaTa Sina iyo, mieZina RamisTevasa Sina, ilocvi- aRmoCnda, saRi azri ki suls uSfoTebda... magram
da raA RmrTisa mimarT, raATa Seewios da ganuRos kari um- ufalma Cvenma ieso qristem ar ineba misi daRupva, da am
jobesi. da kurTxeul ars RmerTi, romelman `yvis nebaA mo- gasaWirSic Seewia, rogorc daviT mefsalmunec ambobs:
SiSTa misTaA~42. ~iZulebiT gadavixare codvisaken da ufalma xeli
da ixila iodasaf Zilsa Sina CuenebiT, viTarmca miiwia gamomiwoda, ufali rom ar yofiliyo Cemi Semwe, male
sasufevelsa, da ixilna mravalferni saSuebelni da taZarni daemkvidreboda Cemi suli jojoxeTs~ (fs. 93:17).
oqrolesulni da yoveli fufunebaA, romelTaA ver mtanjvel azrebTan brZolaSi iodasafma mTeli Rame
SesaZlebel ars xilvaA maTi sofelsa amas Sina. da merme TeTrad gaaTena, loculobda, misi sulisTvis umjobesi
kidegan ixilna dedani igi mazrzenelni misni, romelTagan euwyebina. am mdgomareobaSi myofs CaeZina.
dawylul iyo guli misi. da iyvnes igini uuSueres da kurTxeulia RmerTi, romelic usrulebs survils
usaZagles pirTa ZaRlTaAsa da RorTaAsa saSuebelTa maT mis moSiSebs.
Tana sasufevelisaTa. da KmaA esmoda, romeli etyoda: `ese ZilSi iodasafs xilva eCvena: TiTqos RvTis
sasufevelSi ixila iq mravali sikeTe, mooqrovili
taZrebi, TvalSeudgami mSveniereba, romlis naxvac
SeuZlebelia wuTisofelSi. ganapiras ki is qalebi
SeniSna, romlebic aRagznebdnen da romelTa mierac
daWrili iyo misi guli. sasufevlis netarebaTa

266 267
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ars adgili gansasuenebeli wmidaTaA da moTmineTaA, gverdiT usazarlesi sanaxavni iyvnen isini, pirisaxiT
ukunisamde iSuebden amas Sina~. da merme miitaces ZaRlebsa da Rorebze usaZaglesni. ufliswuls xma
jojoxeTad da ixilna saSinelni igi satanjvelni pirad-pi- moesma: es aris adgili, romelsac daimkvidreben
radni, romelTa vervin SemZlebel ars aRracxuvad, garna wmidanebi da momTmenni, da saukunod ganisveneben.
dambad[...] maT. da kualad KmaA esma: `ese ars misagebeli Semdeg jojoxeTi moatares ufliswuls. ixila man
uRmrToTaA da codvilTaA, romelTa dauteves qriste saSineli satanjveli da TiToeuli iq myofTaganis
RmerTi da Seiyuares sofeli. aqa itanjebodian saukunod usaZlisi gvema. kvlav moesma xma: “es aris xvedri
da ukunisamde~. uRmrToTa da codvilTa, romelTac ar iwames qriste
da viTar moego gonebasa TYssa da aRixilna Tualni RmerTi da Seiyvares wuTisofeli. aq itanjebian isini
TYsni, da ixilna dedani igi, garemodgomil iyvnes misa da ukuniTi ukunisamde”.
tirodes da hgodebdes, rameTu egona, viTarmed momkudar iodasafs gaeRviZa, Tvalebi gaaxila da Zilisagan
ars gangrZobiTa miT ZilisaATa. da aRdga iodasaf da iwyo gamoerkva. Tavs asulebi exveodnen da dastirodnen,
gancdad Suenierebasa maTsa da gankYrvebul iyo, viTar radgan didxans sZinebia da ufiqriaT, mokvdao. swrafad
Seuracx da uSuer iyvnes winaSe TualTa misTa saSuebelTa wamodga ufliswuli da maT saxeebs daakvirda. Tavad
maT Tana, romelni ixilna CuenebiT. gancvifrda, radgan xilvaSi nanax TvalSeudgam
da movida mefe xilvad Zisa TYsisa, rameTu esma saqme ese mSvenierebaTa Semdeg metad uSnod da ulazaTod
da hkiTxvida mas, Tu raA ixila da Tu raARa ars gamoiyurebodnen isini.
gulissityuaA misi. xolo igi uTxrobda yovelsa, romeli- ufliswulis sanaxavad abenes mefe movida. masac
igi ixila sasufevelsa Sina – SuenierebaA saSuebelTa gaego, rac mis Svils gadaxda Tavs da hkiTxa, Tu ra naxa
uxilavTaA; da merme raA-igi ixilna jojoxeTs Sina – da ras fiqrobda? iodasafi mis mier nanaxi sasufevlisa
dauTmenelni igi da saSinelni satanjvelni. da hrqua mas: da iq arsebuli TvaliT uxilavi mSvenierebis Sesaxeb
`mamao Cemo, mnebavs ga[n]slvaA udabnos da cxorebaA mouyva mamas, Semdeg isic uTxra, Tu ra saSineli da
monazonebiT mZovarTa Tana da mun monebaA RmrTisa cxovel- autaneli tanjva ixila jojoxeTSi da sTxova mas:
isaA survilisa misTYs da SiSisa, romelni vixilen~. _ mamao Cemo, imis SiSiT, rac vixile, udabnoSi
mnebavs gasvla. monazonuri cxovreba mwadia mZovrebTan
erTad, raTa RvTis mona gavxde da mas vemsaxuro.

268 269
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

50. xolo mefesa viTarca esmnes sityuani ese Zisa misi- 50. Svilis sityvebma mefe friad daaRona, veRar
sagan, damZimda friad urviTa da aRivso mwuxarebiTa, da SesZlo mwuxarebis atana da dafarva da mTeli eris
verRara uZlo daTmenad, da dafarvad, da Kma-yo winaSe gasagonad amoTqva:
yovlisa erisa da Tqua: `araraA mowevnul ar[s] Cem zeda da _ arasodes moweula Cems Tavs iseTi udidesi da
Tquen zeda udidesi da usaSinelesi boroti, viTarca ese usaSinlesi boroteba, rogors dRes Cemi Zis mier.
Zisa CemisaA. da ukueTumca mefe vinme didi, gina mteri romelime Zlier mefes, gindac, Zlier mters rom
Zlieri, mimiRebda Svilsa Cemsa, aramca Tavs-videviT da waerTmia CemTvis Svili, Tavs ar davzogavdi da ar
arca davit ieT miSuebad maTda TYnier sikudilisa da
davitieT davuSvebdi amas, radgan gvevaleba meca da Tqvenc, rom,
yovliTa RoniTa TavganwirviT, rameTu Tana-mac me da Tquen Tundac sicocxlis fasad, davicvaT ufliswuli. amasTan,
ese yofad Svilisa CemisaTYs, xolo Tquen uwyniT boro- Tqven gsmeniaT, rogor moveqeci Cveni rjulis
tisyofani CemTa winaaRmdgomTa mimarT rCulisaTa, sikudi- mowinaRmdegeebs _ davxoce da cecxlSi davwvi isini.
li da dawuvaA cecxliTa. da aw meSinis, ukueTu axla vSiSob, ar gamityiurdes Svili da Tavisi
ganvelurdes yrmaA ese da iwyos mimoslvad mZoarTa Tana umecrebiTa da ugunurebiT mZovrebTan (gandegilebTan)
siucbiTa da ugunurebiTa misiTa, nuukue moklas vinme erTad ar daiwyos xetiali; vaiTu, moklas romelime
mterTa CemTaganman. da ukueTu Zieba-vyo sisxli misi, Cemma mterma. Tu mis sisxls movkiTxav mkvlels, meve
damesajos usamarTlod, rameTu me movswyYden igini da damadanaSauleben, radgan uwin Tavad vxocavdi maT,
nefsiT ganuteve Svili Cemi maT Tana. xolo ukueTu Tavs- damZraxaven imis gamoc, rom maTTan gavuSvi Svili da ar
vidva yuedrebaA, da sisuste iyos Cemda da Tquenda SevewinaaRmdege mis survils. xolo Tu wasvlis nebas
ukunisamde, da amas Tana mosacxromel vipovneT mterTa davrTav ufliswuls da Cemdami sayvedurebsac
CuenTa, aramed vinme ipovos kaci, romelsa aqundes Rone Sevurigdebi, Cemi da Tqveni sisuste iqneba es
raAme saqmisa amisTYs, romel Sewuxebul var da maswaos samaradJamod, mtrebis dasacini gavxdebiT. magram Tu
raAme yrmisa amisTYs, da Semwe meqmnes WirTa Sina CemTa, da Tqvens Soris aRmoCndeba kaci, romelic am gasaWirSi
me mivsce mas pativi da didebaA ufroAs Tavisa Cemisa, damexmareba da maswavlis, rogor moviqce, SevZen mas
rameTu ara jer-ars, Tu udeb-vyoT saqme ese da ara ufroAs Cemze met pativsa da didebas. dauSvebelia, sizarmace da
viRuawoT Ziebad, vidremdis gamoguecxados WeSmaritebaA daudevroba gamoviCinoT, yvelas gvmarTebs, rom vecadoT
misi, ginaTu raA jer-ars~. da gamovnaxoT am mdgomareobidan gamosavali.
maSin hrques warCinebulTa maT da SeracxilTa: `ara mimarTes mefes warCinebulebma da didebulebma:
jer-ars saqme ese datevebad yovliT-kerZove, rameTu _ ar SeiZleba am saqmis uyuradRebod datoveba,
aravin ars Cuensa ufroAsi sixarulsa zeda Sensa, da radgan Tqveni sixaruli yoveli Cvenganis sixarulia da
egreTve aravin ars uwinares Cuensa urvaTa Sina mefisaTa, Tqveni mwuxareba _ Cveni mwuxareba. Cven ase vfiqrobT:
aramed Cuen esreT vhgonebT, viTarmed ver SesaZlebel ars erT saxelmwifoSi SeuZlebelia Tanaarsebobdes ori

270 271
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganzogebaA orTa SjulTaA da orTa wesTaA da orTa rwmena, ori kanoni da ori samarTali, radgan es aranair
msajulTaA erTsa Sina sameufosa, da ara (je)r-ars saqmisa sargeblobas ar moitans. amitom, saerTo keTildReo-
amis warmatebaA, garna pirsa zeda TYssa, romliTa bisaTvis, umjobesia da sasurveli, ufliswulis gankur-
ganikurnos Ze Seni da Sjuli Seni da mefobaA Seni~. neba, Cveni rjulis gaZliereba da Tqveni xelisuflebis
da ganagrZves sityuaA amis jerisaTYs. da ese ganizraxes ganmtkiceba.
mefeman da yovelTa erisTavTa misTa, raATa miscen naxevari didxans imsjeles. bolos mefem da didebulebma
sameufoAsaA mis Zesa mefisasa, raATa mefobdes mas zeda. gadawyvites, naxevari samefo ufliswulisTvis miecaT.
xolo amas hyofda mefe igi, raATamca sacTur-ugo mas, da amgvarad cdilobda abenesi axali sacduris dagebas
mefobisa mizeziTamca Keli Seyo saqmesa soflisasa da SvilisTvis da imedovnebda, rom mefoba da saqveyno
miizidesmca soflioTa gulisTqumaTa. saqmeebiT dakaveba wuTisoflis siyvaruls aRuZravda
xolo iodasaf gulisKma-yo zakuviT zraxvaA maTi da ufliswuls.
ganixara friad, rameTu esvida mizeziTa miT, raATa iodasafma amoicno maTi mzakvruli Canafiqri, magram
SeuZlos gancxovelebad Sjulisa, romeli moakudina gaixara kidec, radgan saSualeba eZleoda Tavis
mamaman misman, da gancxadebulad qadagebaA uflisa Cuenisa samflobeloSi mainc aeRorZinebina is rwmena, romelic
iesu qristesi da SekrebaA yovelTa morwmuneTa misTaA da mamamisma Cakla, aSkarad eqadaga ufal ieso qristes
cocxlebiT pyrobad yovelni wesni qristeanobisani. da Sesaxeb, Semoekriba qristes yvela morwmune da mtkiced
gulpyrobil iqmna iodasaf amas zeda. daecva qristianuli wesebi. aman ufliswuli daaimeda...
miugo mefeman da hrqua iodasafs: `Svilo Cemo, ara ese uTxra mefem Svils:
iyo sasoebaA Cemi Sendami, rameTu gezaobd
gezaobdii Sen sinaTled _ rogori imedi mqonda Seni, Svilo! Cemi cxovrebis
cxorebisa Cemisa da nacvalad Cemda Semdgomad sikudilisa sinaTled Sen mimaCndi da memkvidred megulebodi Cemi
Cemisa, xolo Sen dahKsen sasoebaA Cemi da ga[na]cxade sikvdilis Semdgom. magram imedi gamicrue da Cemi
winaaRdgomaA Cemi, da ganamware sitkboebaA sixarulisa mowinaaRmdege gaxdi, sixaruli simwared miqcie da
CemisaA SenTYs da ganhkueTe nawlevi mamobisa CemisaA gawyvite is ZarRvi, romelic mamis wiaRTan
Sengan. xolo me verve SeuZleb winaaRdgomasa Sensa, gakavSirebda. me mainc ver gewinaaRmdegebi, Svilo,
rameTu momdreks Sen zeda sabeli SvilobisaA da mimizidven mamaSviluri siyvaruli mZlevs da mborkavs Sengan
Senda saqmeni, romelni daaxleben nebasa Sensa da mtrobisagan da Sens neba-survilTa Sesrulebas
ganmaSoreben winaaRdgomasa Sensa, da Sen ara Seindob maiZulebs. Sen ki arafers mpatiob da arc Cemi
Cemgan da arca Seiwuebi ganSorebisa CemisaTYs, viTarca me ganSorebiT wuxxar imgvarad, rogorc me vwuxvar
SenTYs. aramed cocxlebiTmca xar, [sa]daca iyo, rameTu SenTvis. magram Sen iyavi dRegrZeli, Svilo, da rogorc
uwyi, viTarmed nebsiT SevamTxuev augsa Tavsa Cemsa genebos, ise icxovre. vici, rom Tavadve daviwie Tavs
miSuebisa SenisaTYs, da vacTuneb Tavsa Cemsa, rameTu ubedureba, radgan Sens nebaze myavdi miSvebuli.

272 273
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

aRvasruleb nebasa Sensa, rameTu siyuaruli SvilobisaA Tvalebs vibrmavebdi da yvela survils gisrulebdi,
meufebs siRrmesa Sina gulTa mamaTa maTTasa, rameTu radgan asea: Svilebis siyvaruli uflobs mamebze!
daemorCilebian nebasa SvilTa maTTasa, daRacaTu wina- amitomac emorCilebian mSoblebi Svilebs, Tundac maTi
aRudgebodian nebasa maTsa, viTarca-saxed kaci, romeli nebis urCebs da emsgavsebian im kacs, romelic
daemorCilos nebasa TYssa, daRacaTu uwyin, rameTu gulisTqmaTa monaa, icis, rom sazianoa es misTvis da
sayuedrel da vneba arn misa, aramed kacTagan hfaravn da momavalSic avnebs, amis gamo sxvebisganac malavs
Tavsa TYssa Seundobn da daiviwyebn ukeTurebasa TYssa da survilebs, magram Tavis Tavs mainc yvelafers patiobs,
sTnavn mciredi raAme keTili misi. Tavis ubedurebas iviwyebs da kmayofildeba mciredi
xolo me, Svilo Cemo, daRacaTu mefe var, kacive var da siamovnebiT.
siCCoebaA aqus gulsa Cemsa Sendami, viTarca yovelTa kacTa mec, Svilo, Tumca mefe var, magram Cveulebrivi
SvilTa mimarT maTTa. da ver SemZlebel var winaaRdgomasa adamianica var, iseTive gulCvili, rogorc yvela
Sensa, viTarca nebasa Cemsa. xolo Sen didi boroti mSobeli SvilTan. ar SemiZlia Senc iseve gebrZolo,
SemamTxYe me da Tavsa Sensa, aramed mnebavs, raATa warvhmar- rogorc sakuTar survilebs. Sen ki mec mmtrob da
To saqme ese umjobessa zeda da raATa vyo nebaA Seni da sakuTar Tavsac. me mainc kargi minda SenTvis, Svilo,
vZebno gankurnebaA Seni da Tavisa CemisaA myudroebiT da msurs sawadeli agisrulo da orTavem simSvidesa da
dawynarebiT. da aw dagadgineb Sen naxevarsa zeda dawynarebaSi vpovoT gankurneba. naxevari samefos
sufevisa Cemisasa, da TYT ganagebd, viTarca gnebavs, mbrZaneblad dagadgen, ganage igi, rogorc genebos,
rameTu ara iyos mas Sina mocxromaA mterTaA da arca magram ise ki, rom mtrebis dasacini ar gaxde da moSurne
sixaruli moSurneTaA ganSorebisa SenisaTYs Cemgan, da ar gaaxaro Cveni gayriT, raTa arc me damtovo
arca me sruliad unayofo vipovo Sengan, da momatyuas memkvidris gareSe da arc Seni ganSorebiT ar momisw-
sikudili mowyuedaman Senman pirvel mowevnamde sikudili- rafo sicocxle. da Tu Sens samefos aayvaveb da
sa Cemisa, xolo ukueTu daiSueno sameufoA Seni da keTi- keTilgonierebiT ganageb saqmeebs, arc me mogiZuleb.
lad ganago saqme Seni, ara sruliad Kuebul iyos suli Cemi dRegrZeli iyavi da mSvidobiT, simrTeliTa da keTil-
Sengan, da iyvnen saqmeni Senni warmarTebul cocxlebiT da gonierebiT wargemarTos gza, Svilo, Sens saqmianobaSi.
mSYdobiT da simrTeliT da kualad gangebulebiT~.

51. miugo da hrqua yrmaman man: `sityuani Senni 51. miugo yrmam mamas:
gulisKma-[v]yven, N mefe, xolo aw RmerTman dagamtkicen _ yvelaferi gasagebia CemTvis, mefev. RmerTma
suliTa mSYdobisaATa da migiZeRYn umjobessa cxorebasa da gagaZlieroT mSvidobis suliT da wargiZRveT umjobesi
sufevasa Sensa, aramed me uflebaA ese, romel momec, ara cxovrebisa da sayofelisaken. magram Zalauflebas,

274 275
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Tavs-videb, rameTu ara maqus CueulebaA saqmisaA magis da romelsac mTavazobT, ver vitvirTav, radgan dauCveveli
arca-sada gulman miTqua didebasa warmavalsa, aramed var. arc warmavali didebis survili maqvs, amitom
mijmen, mefe, gevedrebi, raATa warvide da SeverTo ZmaTa vevedrebi Tqvens meufebas, gamiSva, raTa udabnoSi myof
CemTa, romelni myof arian udabnoTa, da nu daaviwreb Zmebs SevuerTde, nurc damiSli da nurc ganmirisxdebi,
saqmeTa Tavsa zeda Sensa, da nu daaWirveb gulsa Sensa. raA vin icis, egeb, Cems gamo mwuxareba bolos sixarulad
uwyi, nuukue dasasrulsa amis saqmisasa sixaruli gaqundes SegecvaloT, rac Seexeba borotebas, romelic rogorc
umetes mwuxarebisa, romeli gaqus dRes CemTYs, xolo Sen ambob, rom SegemTxvaT, aseTia misi wesi _ kacs neba-
boroti romel sTqu, viTarmed SegemTxYa, egreT ars survilis gareSe ewveva. Tumca yvelaze did borotebad
CueulebaA borotisaA, ara nebisaebr kacTaAsa SeemTxuevis is iTvleba, saidanac sikvdilis Semdegac ar arsebobs
kacTa; xolo udidesi boroti igi ars, romlisaA araA ipovis gamosavali, xolo Tu gamosavali arsebobs, amgvari
Rone Semdgomad sikudilisa, xolo romelsa Rone epovos, borotebis tvirTvac ki SeiZleba, oRond keTili
jer-ars Tavsdebad, ukueTu dasasrulsa aqundes mSYdobaA, dasasruli hqondes. me ver vxedav, mefeo, rom odnav
aramed ara vhxedav, mefe, Tumca zogica tkivilisa CemisaA mainc gawuxebdeT Cemi tkivili ise, rogorc me vwuxvar
mowevnul iyo Senda saqmisa CemisaTYs, viTar ese Cemda SenTvis. yvelaze didi boroteba CemTvis is aris, rom ar
saqmisa SenisaTYs, rameTu yovladve borot ars Cemda, irwmune Ze RvTisa, ufali ieso qriste, ar ismine misi
odesRa Sen ara ican iesu qriste Ze RmrTisaA da ara ismine winaswarmetyvelebisa da mociqulebis xma, ar icav arc
KmaA winaAswarmetyuelTa da mociqulTa misTaA da ara gaqus erT mis mcnebas, ar gaqvs RvTis SiSi da ar emorCilebi
erTica mcnebaA misi da arca Se iSne RmrTisa da arca
SeiSne mis marTal samarTals, amasTan, arc Cems dadanaSaulebas
daemorCile simarTlisa saSjelsa da arca Seikdem bralobi- Takilob. me Tavad ar visurve am yovelives gamoaSka-
saTYs Cemisa. xolo me ara minda uwyebad da gamocxadebad raveba, radgan davinaxe, rom ar Seiwynarebda Seni
saqme Cemi, rameTu vhxedevd, viTarmed araSemwynarebeli goneba RmerTs da ar msurda sazrunavi da sadardebeli
gonebaA damkYdrebul ars Sen Tana cnobisa RmrTisaA da ara gameCina SenTvis, magram Tavad gamomiwvie da maiZule,
minda Sromisa da urvisa SemTxuevaA Seni, aramed Sen kadnierad win aRvsdgomodi mSobels. ambob, rom Cemi
ganmomnaxe da maiZule sityYsgebad Senda da kadnier-myav siyvarulisa da interesebis gamo sakuTarive nebiT Tavs
pativsa mamobisa Senisasa winaaRdgomad. da rameTu metyY, idebT simwaresa da Seuracxyofas, magram ver vxvdebi,
viTarmed borotsa da augsa Tavs-ideb nefsiT TYsiT raSi gamoixateba Sens mier Cemi survilebis Sesruleba.
siyuarulisaTYs da nebisa Cemisa. xolo me aras vhxedav, SeicvaleT ki is TvalTaxedva, romelsac dRemde izia-
mefe, Tumca ras zeda Seicvale nebisaTYs Cemisa, romelsa rebT?! aseve ambob, rom, sxva mSobeliviT, arc Sen zogav
zeda aqamomde sdga. da rameTu sTqu, viTarmed siCCoebaA Tavs SvilisTvis, magram mxecebi, frinvelebi da
gaqus SvilTa mimarT, viTarca sxuaTa, aramed vhxedav, pirutyvni ufro metad zrunaven TavianT naSobTaTvis,
viTarmed mfrinvelTa da pirutyuTa da mKecTaca ufroAsi Tavsac ki swiraven maTTvis, da ara imitom, rom

276 277
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

siCCoebaA aqus naSobTa mimarT vidre Sen, rameTu igini STamomavlebs xedaven maTSi, an mterTan brZolaSi
hyuarobed naSobTa maTTa da TavTaca TYsTa dasdeben damxmare Zalas, anda sakuTari Tavis didebas pouloben
nacvalad maTsa, da ara amisTYs, raATamca nacvalad maTsa maTSi, aramed imitom, rom amgvaria wesi da buneba
hxedvides, ginaTumca Zalad mterTa mimarT, gina mamaSvilobisa.
asamaRlebelad Tavisa maTisa, aramed bunebisaTYs mamobisa Sen Cemive sikeTis gamo ki ar gwadia wuTisofelSi
da Svilobisa. xolo Sen, mefe, ara keTilisa CemisaTYs Cemi damkvidreba, aramed Senive didebisaTvis. yvedreba
gnebavs dadgromaA Cemi sofelsa Sina, aramed didebisaTYs bilwavs keTilismyofelis mier gakeTebul sikeTes da
Senisa. da ese sacnaur iyavn winaSe Sensa, rameTu yue- amcirebs mas. Sen sayvedurebi ganamravle Cems momarT,
drebaman ganryunis keTili keTilismyofelTaA da arc aranairi sikeTe gsurs CemTvis, radgan wuTisof-
daamrwemis igi, rameTu Sen friad ganamravlen yuedrebani lisken mibiZgeb da Sen Tavsac marTmev. CemTvis ki
Cem zeda da araA keTili hyav Cem Tana, rameTu sofelsa amas umjobesi iqneboda, Tuki aRiarebdi yovlisSemoqmed
winamiyof da Tavsa Sensa mimiReb, aramed umjobes ars RmerTs _ mamas uxilavs, mis mxolodSobil Zes ufal ieso
Cemda, ukueTumca ican RmerTi dambadebeli yovl[isaAve], qristes da yovladwmida suls _ Tanampyrobels, Tana-
mamaA uxilavi da Ze misi mxolodSobili iesu qriste da sworsa da Tana-dausabamos, ganuyofelsa da Seurevnels,
yovladwmidaA suli misi, Tanamflobeli da Tanaswori da erT RmrTeebas samgvamovans, vidre iyvarebde am wuTi-
TanadausabamoA, ganuyofeli da Seurevneli, erTi sofels simdidriT, ufro sworad ki, codviTa da
RmrTeebaA samguamovani, vidreRa-[a]ra yoveli sofeli savse yovelgvari uSjuloebiT savses.
anTrakiTa, da ufroAs xolo codviTa da yovliTa mefe ganacvifra ufliswulis sityvebma, umetesi
uSjuloebiTa~. siyvaruliT aRivso mis mimarT da uTxra:
xolo mefesa viTarca esmnes sityuani Zisa misisani, _ Svilo Cemo, araferi misayveduria SenTvis da arc
ufroAs ganukYrda da Seuyuarda yrmaA igi da hrqua mas: Zala gamomiyenebia Sens winaaRmdeg, mxolod Seni
`Svilo Cemo, me araraA gayuedre viTarca zedacemiT
zedacemiT, winaaRmdegoba da urCoba vaxsene, arcerT mefes
aramed vaKsene winaaRdgomaA Seni da aramorCilebaA Cemi,
SvilisTvis, arc Zmas ZmisTvis ar gaukeTebia is, rasac me
rameTu arasada vin mefeman uyo eseviTari Svilsa TYssa da
gikeTeb Sen: Cems sicocxleSive giTmob mefobas, nebas
arca Zmaman Zmasa, viTar-ese me Sen giyav, rameTu
dagimkYdre mefobaA Cemi pirvel sikudilisa Cemisa da gza- grTav, winaparTa rjuli miatovo da Tan gamogyvnen
gec datevebad Sjulisa Cemisa da raATa Segidgen, romelTa isini, romlebic Sens rjuls airCeven. amasac mxolod
aRirCion Sjuli Seni. ese vaKsene da ara gayuedre. aw gaxseneb, Svilo da erTi wuTiTac ar gayvedri. ase rom,
waremarTe brZanebisaebr Cemisa, rameTu keTil ars Cemda da daadeqi gzas, romelsac gTavazob da CemTvisac
Senda~. sasargeblo iqneba igi da SenTvisac.
miugo iodasaf da hrqua mamasa TYssa: `ukueTu hyav ese, miugo iodasafma mamas:
mefe, ara sakYrvel ars, rameTu sacnaur ars yovelTa zeda

278 279
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

umetesobaA Seni, viTarca-igi maRal ars yovelTa zeda _ gasakviri ar aris, mefev, rom ase moiqeci, radgan
saqme Seni. xolo me ara umecar var keTilTa SenTa da arca yvelasaTvis cnobilia Seni aRmatebuloba sxvebze, iseve,
uvar-vhyof madlobasa Sensa, aramed mnebavs, raATa srul- rogorc Sens mier gakeTebli saqme hmetobs sxvebisas. ar
hyo pativi da keTili Seni Cemda momarT da Semindo saqme var Seni zrunvis daunaxavi, piriqiT, madlieri var,
ese, romeli ara sTnavs sulsa Cemsa, da arca rad Seracxil magram msurs, rom bolomde aseTi iyo Cems momarT da
ars Cem winaSe, da gza-mce me moyuasTa CemTa Tana, romelTa Semindo, rom ar SemiZlia gavakeTo is, rac Cems suls
Tana guli-miTquams da hsuris sulsa Cemsa adre mislvad vnebs da rasac ara aqvs fasi Cems TvalSi. gamiSvi maTTan,
maT Tana, raATa ara davaklde sixarulsa mas, (romeli) viskenac Cemi guli iswrafvis, sulic droulad maTTan
maTTYs ganmzadebul ars. da ara mnebavs mefobaA warmavali, misvlas mTxovs, rom ar davaklde im sixaruls, romelic
simarjYTa da RoniTa kacTaATa gangebuli, romeli dRes ars maTTvisaa gamzadebuli. xolo kacobrivi moxerxebiTa da
da xvale uCino-iqmnas~. RonisZiebiT gangebuli mefoba ar msurs, radgan dRes
maSin aRduRna abenes43 mefe tiriliT da hrqua Zesa aris da xval aRar iqneba igi.
TYssa iodasafs: `nu, Svilo Cemo, nu Seuracx-hyof mamobasa maSin cremliT aevso Tvalebi abenes mefes da
Cemsa, nu, Svilo Cemo, nu winaaRmidgebi da daamdableb Seevedra Svils:
mefobasa Cemsa, rameTu mnebavs keTili Seni da dacvaA Seni _ nu, Cemo Svilo, nu Seuracxyof Cems mamobas, nu
augTagan. nu maiZuleb, romelsa ver Tavs-videb, da nu eZieb aRmidgebi win da nu daamcireb Cems mefobas, radgan
damrwemebasa Cemsa nebisaTYs Senisa, da nucaRa ras momigeb sikeTe msurs SenTvis. nu maiZuleb imas, rac Cems Zal-
winaaRdgomiT, nuukue meca aRviZra da Seviqce yovlisagan, Rones aRmateba da nu cdilob Cems damcirebas Seni
romeli aRgiTqY, da davaweso Sen zeda risxvaA da survilebis gamo, nuRar mewinaaRmdegebi, radgan mec
SeCuenebaA Cemi guliswyromiT~. amevseba moTminebis fiala da uars vityvi yvelaferze,
xolo y[r]maman man iodasaf viTarca moisminna sityuani rac aRgiTqvi. amis nacvlad ki Cems risxvas da wyevlas
mefisani, SeeSina, nuukue ufroAs zomisa aRiZras moiwev Tavze.
guliswyromad, da romelica-igi eqmnas, Seiqces misgan da mefis sityvebi rom moismina, SeSinda iodasafi,
gamarjuebaAca gzisaA mis daiKsnas. da iwyo mieriTgan radgan usazRvro mrisxanebiT aRZrul mefes marTlac
nebisa micemad mefisa saqmisa misTYs da Seiwynara SeeZlo danaqadis Sesruleba. es ki ufliswulis
mTavrobaA, romeli misca naxevarsa zeda mefobisa misisasa. damarcxebas niSnavda, radgan mas unda SeenarCunebina is,
xolo margaliti igi, wmidaA sarwmunoebaA qristes risTvisac ukve mieRwia. amitom mamis neba-survilTa
RmrTisaA, mtkiced epyra gonebasa Sina TYssa da uqcevelad. mimarT damTmobi gaxda da naxevari samefos ganmgeblo-
baze dasTanxmda; Zvirfasi margaliti ki _ ufal ieso
qristes wmida sarwmunoeba _ kvlav mtkiced da
Seuryevlad mkvidrobda mis gulSi.

280 281
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

52. xolo mefeman, viTarca ixila miSuebaA yrmisa misgan, 52. ufliswulis Tanxmobam mefe Zlier gaaxara. man
ganixara sixaruliTa didiTa da brZana ganvlinebad qadagi, macne gagzavna qveynis yvela kuTxeSi da erisTavTa,
da Kmobda Semokrebad erisTavTa da yovelTa warCinebulTa warCinebulTa da mTeli eris mis winaSe Sekreba brZana.
erisaTa da yovlisave erisa. da viTar Semokrbes yovelni Semdeg ufliswulisTvis misive msgavsi samefo taxti
igi winaSe misa, brZana dadgmaA saydarTaA mefeman Zisa daadgmevina, zed Tavisi Ze dasva da ers amgvari sityviT
TYsisaTYs, viTarcave misTYs, da dasua maT zeda. da iwyo mimarTa:
mefeman sityuad da (hrqua), rameTu: _ warsulSi Cven, yvelani, sxva rjuls mivsdevdiT da
`Cuen yovelni viyveniT sxuasa Sjulsa da sxuasa wessa ara imas, romelsac dRes vadgavarT; Cveni winaprebi,
zeda TYnier amis Sjulisa, romelsa zeda aw vdgaT, da keTilxsenebuli mefeebi da mTeli eri sxva rjuls
yovelni mamani Cuenni, keTiladmoKsenebulni mefeni, da yo- aRiarebdnen, Cven ki es rjuli vamjobineT, magram eWvic
veli eri sxYTa SjuliTa cxondebodes, xolo Cuen ese gam- ar gvepareba, rom sikvdilis Semdgom Cvens winaprebsac
ovirCieT pirvelsa mas Sjulsa zeda, aramed ara veWuT eimedebodaT umjobesi myofoba. amas garda, Tqven iciT,
warsrulTa maT, Tu ara umjobessa guli-uTqmida povnad warCinebulno, Cemi Zis gzaabneulobis Sesaxeb. ar unda
Semdgomad sikudilisa. da merme iciT saqme WabukisaA amis viZalmomreoT ufliswulze misi Cvendami winaaRmde-
yovelTa warCinebulTa, da miwevnul ars yovlisa mimarT gobis gamo, radgan Cvenc, Tavis droze, win aRvudeqiT
erisa, da aw ara jer-ars mZlavrebaA Cueni yrmisaA amis mama-papaTa rjuls mis msgavsad, amitom unda davsTanxm-
winaaRdgomisaTYs Cuenisa, rameTu Cuenca esera wina- deT imaze, rac TavisTvis gamoirCia. garda amisa,
aRdgomil varT Sjulsa mamaTa CuenTasa da aw migYSuebia, visurve, samefo xelisufleba gameyo misTvis da
romeli gamoirCia Tavisa TYsisaTYs. da merme vinebe, raATa damedgina misi sambrZaneblis sazRvrebi. visac surs, rom
viziaro keTilTa zeda sufevisa CemisaTa, raATa uCuenoT mas gahyves, dae, gahyves, aravis arafers vaiZulebT.
zRvar
zRvarii TYT mefobad misa. da romelsa undes SedgomaA icxovron masTan, rogorc eneboT da aRiaron misi
misi, Seudegin sameufod misa, rameTu aravis vhmZlavrobT rjuli. visac surs, rom pativi miagos ufliswuls, arc
nebasa zeda TYssa yofad, sadaca enebos, da ipyarn Sjuli mas davuSliT, radgan Svilia Cemi da aravin aris
misi. xolo romelsa undes SedgomaA misi didebisaTYs CemTvis masze uerTgulesi. aw vbrZaneb, mieces mas
pativisa, ara davayenebT, rameTu Svili Cemi ars da aravin naxevari Cemi xazinisa, naxevari saganZurisa, iaraRi da
ars uerTgules CemTYs misa. da aw mibrZanebies, raATa yovelive, rac samefo ZlierebisTvisaa saWiro, raTa
mieces yovlisagan, romeli ars saganZurTa Cem[Ta] Tana Tana, damsaxurebisamebr miagos keTilsa da borots.
naxevari safaseTaA da abjarTaA da yovlisagan, raAca ars, da
raATa simdidriTa Sezaos mefobaA misi da SeuZlos
keTilisyofad da borotisyofad RirsTa misagebelisaTa~.

282 283
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da viTarca warasrulna mefeman sityuani ese, maSin aR- rogorc ki sityva daasrula mefem, wamoiSala eri da
dges maqebelni da aqes igi mefed, da misces morCilebaA qeba-dideba uZRvna abeness, morCileba Sehfica mas da
mefobasa missa, da adides ganzraxvaA misi. xotba Seasxa mis ganzraxvas.
da warvida iodasaf palatad TYsad. miudga mas simrav- sasaxleSi gabrunda iodasafi. Tan gahyva uricxvi
le erisaA SesxmiTa da qebiTa, da romelnime ulocvides. da eri, xotbasa da qeba-didebas asxmamdnen mas da mefobas
daadgra mciredJam da ganaRo kari, da yovelni movidodes ulocavdnen. yvelasaTvis farTod gaaRo sasaxlis kari
uSiSad smenad sibrZnesa missa. xolo iyvnes vinme maT Soris iodasafma, mravalni midiodnen uSiSrad misi sibrZnis
neStni qristeaneTaganni, romelni ifarvides mosasmenad. maT Soris iyvnen is morwmuneebic, romlebic
sarwmunoebasa maTsa da gareSiTa maTiTa saTno-eyofodes farulad aRiarebdnen qristes sarwmunoebas, magram
mefesa SiSisagan sikudilisa, da viTarca esma maT saqme ese, sikvdilis SiSiT, abenes mefis garegnul morCilebaSi
ganixares friad da uSiS-iqm[n]nes pirvelisagan SiSisa da imyofebodnen. da maT, rogorc ki momxdaris Sesaxeb
mivides mZlisa mis Wabukisa iodasafisa da miuloces ZlevaA, Seityves, Zlier gaixares, sZlies pirvandel SiSs,
romeli moeca qriste iesuAs mier. da auwyes sarwmunoebaA eaxlnen ufliswuls da miuloces gamarjveba, romelic
TYsi da ganemzadnes ganslvad sameufod misa. man ieso qristes SewevniT moipova. gaacxades mis winaSec
da viTarca aRasrula mefeman pativi Zisa TYsisaA da TavianTi sarwmunoebac da mis samflobeloSi gadasas-
aRhkazma igi ganslvad sameufod TYsad, aRdga iodasaf da vlelad gaemzadnen.
mivida mefisa datevebad mSYdobisa. da iwyo madlobad misa abenesma mefuri pativi miago Svils, da Tavis
da Ksenebad keTilTa misTa, romelni yvna mis Tana. da merme samflobeloSi gasamgzavreblad gaamzada. wasvlis win
evedra, raATa ganutevnes yovelni, romelni arian iodasafi mamas eaxla, raTa gamomSvidobeboda da
sapyrobilesa Sina, raATa yos nebaA misi maT zeda. xolo madliereba gamoexata misTvis gakeTebuli yvela
mefeman ismina misi. da brZana iodasaf gamoyvanebaA sikeTisaTvis. bolos yvela sapyrobileSi myofis misTvis
pyrobilTaA, romelni sameufoAsa raAsame xarkisada gadacema sTxova, raTa Tavisi nebisaebr mopyroboda maT.
Sepyrobil iyvnes. xolo romelni kacTa Tananadebisada mamam es Txovnac ausrula Svils. maSin iodasafma imaTi
Sepyrobil iyvnes, brZana maTTYs gardaKdad safaseTagan gaTavisufleba brZana, romlebic samefo xarkis
TYsTa da gantevebaA maTi. xolo romelni Sepyrobil gadauxdelobis gamo iyvnen Sepyrobilni, Semdeg imaTi,
iyvne[s] unasTaTYs da kacisklvisaTYs, brZana maTTYs, raATa romlebic sxvaTa winaSe valebis gadauxdelobis gamo
mieces saKmari safaseTagan misTa, romeli kma-eyos iyvnen msjavrdadebulni, maTi valebis gadaxda ki Tavisi
farToebiT sapyrobilesa Sina, vidremdis moiwios xazinidan brZana, xolo, romlebic kaciskvlis an
moyvasisaTvis zianis miyenebis gamo iyvnen patimrobaSi,
maTTvis aseve xazinidan brZana Tanxis gamoyofa, raTa
uzrunveleyoT maTi sapatimroebSi cxovreba manam,

284 285
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

b[r]ZanebaA RmrTisaA maTTYs, raA-igi jer-ars. da merme vidre iodasafisaTvis RvTis neba ar gacxaddeboda
brZana didZali safase ganyofad uZlurTa da glaxakTa da maTze. amis Semdeg kvlav didZali Tanxis gaReba brZana,
uRonoTa, da mermeRa ganvida sameufod TYsad. da ganvides amjerad uZlurTa, glaxakTa da davrdomilTaTvis da
mis Tana mravalni miT qalaqiT. mxolod amis Semdeg gaemarTa Tavisa samefosaken. ukan
gahyva mas im qalaqis mravali mcxovrebi.

53. da viTarca miiwia sameufod TYsad, pirvelad hmad- 53. Tavis samefos rom miaRwia, upirvelesad RmerTs
lobda RmerTsa da Tqua: `didebaA Senda, RmerTo da mamao uZRvna madloba da Tqva: `dideba Senda, RmerTo da mamao
uflisa da ganmaTavisuflebelisa Cuenisa iesuAs qristeso, uflisa da ganmaTavisuflebelisa Cvenisa ieso qriste-
Zliero da SemZlebelo yovlisao, gaqeb da gadideb Sen, sao, yovladZliero da yovlisSemZleo, gaqeb da gadideb,
wmidao samebao, romelman yovelive advilad ganagi~. wmidao samebao, romelic yovelives advilad (keTilad)
da merme iwyo sityuad erisa mimarT da Tqua: `aravis ganageb.~
ufroAs uKms simarTliT slvaA, viTar mefesa, da arca vin Semdeg ki xalxs mimarTa:
SemZlebel ars daSnTa sityuaTa Tqumad erisa mimarT, viTar _ aravis ise ar moeTxoveba samarTlianoba, rogorc
mefe, romeli simarTlisa mSjavriTa vidodis ersa Soris, mefes da arc aravis moeTxoveba tkbili sityvebi uTxras
xolo aravis eKmarebian daSnni sityuani, viTar orTa kacTa. ers, rogorc mbrZanebels, romelic uzakveli samarTliT
ukueTu vinme iyo[s] ersa zeda uwyalo, mosisxle, SemWamel, ganagebs qveyanas, kacTa Sorisac tkbili sityvaa
eseviTarsa uKman daSnni sityuani, raATa mlevaniTa miT aucilebeli, magram amave tkbil sityvebs xSirad
hfarvides borotsa mas da merme ukueTu Sevardes mefobasa mimarTaven umowyalonic, sisxlismRvrelnica da
dReTa siucbisa misisaTa, amasca TYnier Ronisa Tanaac, mtarvalnic, raTa Tavmdabluri sityvebiT SeniRbon
raATa hfarvides Tavsa TYssa siucbesa Sina missa, vidremdis boroteba, xelT igdon mefoba da TavianTi umecreba
ganicados saqme TYsi. xolo romelsa ara uKman daSnni dafaron. xolo is, vinc samarTlianobas Tesavs xalxSi
sityuani, igi ars, romelman dasTesos samarTali ersa Soris da keTilgonivrulad ganagebs qveyanas, wyalobas ar
da keTilad ganagnes saqmeni maTni, ara daaklos pativi pati- aklebs marTals da xedavs mis samsaxurs, samarTals ar
osansa maTsa da arca samarTali uZlursa maTsa, da raATa aR- ukargavs glaxaks da mudam aRmarTuli aqvs simarTlis
lesos maxYli simarTlisaA yovlisa erisaTYs. xolo me maxvili Tavisi xalxis dasacavad, ar saWiroebs
moved Tquenda, raATa ara geCueno sityYTa metnobisaATa, Tavmdablur sityvebsa da enatkbilobas. da mec Tqvens
aramed mSjavriTa simarTlisaATa~. Soris movedi ara imsaTvis, rom mravalsityvaobiT
SegawyinoT, aramed, raTa marTali samarTali vyo.

286 287
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da amisa Semdgomad gamoirCia adgili erTi SuvaA, arca amis Semdeg erTi adgili gamoirCia sacxovreblad
sameufoA, arca saglaxakoA, da ubrZana ganmzadebaA sayof- iodasafma, iseTi, rom arc mefeTa Sesaferi yofiliyo da
lisa TYsisaA da dadebad yoveli WurWeli mas Sina – arca arc Zlier mdabiuri, iq dasaxlda da yvela saWiro
sameufoA, arca saglaxakoA. da maSin mivida [da] daeSena nivTis mitanac brZana, oRond es nivTebic ubralo unda
[mun] adgilsa mas. yofiliyo, arc mefuri da arc mTlad Raribuli.

54. da yoveli igi WurWeli sameufoA, romeli gamosca 54. iodasafma mamis mier boZebuli samefo
mamaman misman – saKedrebi ginaTu samoslebi, Sesamkobeli ganZeulobis, saxedrebis, yovelgvari mosarTavebisa da
sajdomTaA da SuenierebaA mravalsaxe sameufoA – brZana, Zvirfasi Sesamoslebis sxva qveynebSi gayidva da
raATa wariRon adgilTa ucxoTa sameufoTa da ganyidon igi aRebuli sasyidlis glaxakTa da upovarTaTvis darigeba
da fasi misi ganuyon glaxakTa da upovarTa da romelTa brZana, maTTvis, romlebsac araferi gaaCndaT, magram
araraA aqun da sircxYliTa kacTaATa ver ganvidian Txoad. sircxvilis gamo verc veravis sTxovdnen raimes.
da viTarca-igi mefeni iSuebed da ixarebed samkauliTa maSin, rodesac sxva mefeni, mravalgvari samkaule-
miT da samosliTa SuenieriTa mravliTa, da silaRiT da am- biTa da Zvirfasi SesamoslebiT Semkulni, ilxendnen da
partavanebiT aSurebed glaxakTa, aw (kualad) fasiTa misiTa xarobdnen, da TavianTi zRvargadasuli gancxromiTa da
nugeSiniscemul i[qm]nen glaxakni da upovarni. da romelTa silaRiT Surs aRuZravdnen glaxakebs, iodasafis mier
esmes ese, adidebden qristesa RmerTsa [Cuensa]. amave Zvirfaseulobis sazRauriT nugeScemulni iqnen
da merme brZana, raATa daweron wignebi yovelTa mimarT Ratakni da davrdomilni. da vinc ki amis Sesaxeb igebda,
sameufoTa misTa, queyanad-queyanad da Kevad-Kevad da so- adidebda ufal ieso qristes...
flad-soflad, raATa aRwernen maT Sina yovelni glaxakni Semdeg mefem brZana, mis samefoSi _ yovel qalaqSi,
da upovarni, uRononi da uZlurni, da kualad upovarni sofelsa da TemSi _ aReweraT gaWirvebulni da glaxak-
iginica, romelni ver iTxoven sircxYlisagan da isajebian Ta, upovarTa, uRonoTa da uZlurTa siebi SeedginaT,
SYd wil ufroAs glaxakTaAsa saxeliT maTiT da sofliT da ganakuTrebiT arafrismqoneni moeZiaT, romlebic, si-
sazomiT, da TiToe(u)l
TiToe(u)lii maTgan
maTganii. da viTar moarTues rcxvilisa da ridis gamo, veravis sTxovdnen daxmarebas.
aRwerili igi, brZana didZalisa safasisa ganyofaA Soris rogorc ki aRweris siebi moarTves mefes, brZana,
maTsa TiToeulsa sazomisaebr TYsisa da micemaA queyanaTaA. didZali safase gamoeyoT RatakTaTvis da TiToeu-
da Seewia Senebasa maTsa zeda da yovlisagan saKmrisa misca lisaTvis maTi saWiroebisaebr miecaT. Semdeg miwebi
Tes[li], vidremdis gamoi[yva]na mizezisagan glaxakobisa da dauriga maT, damkvidrebasa da sacxovreblis agebaSi
upo[v]arebisa. da R[onier-iqm]nnes yovelnive mieriTgan da daexmara, dasaTesad Teslic misca da imdens ecada, rom
siRaribisa da upovarebisagan gaaTavisufla yvela. male

288 289
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

erTobiT adidebdes RmerTsa mis mier, da arRaravin ipoebo- mcxovreblebi ise moZlierdnen, rom maTxovari da
da sameufoTa Sina misTa kaci, romelimca miadga kacsa saKm- mowyalebis mTxovneli aRar moipoveboda iodasafis
risaTYs da qvelissaqmisa. samflobeloSi, da yvelani erTad adidebdnen RmerTs.
da merme brZana miweraA yovelTa samefoTa misTa, raATa amis Semdeg mTels samefoSi _ TiToeul samTavrosa
yovelman samTavroman misman, ginaTu saerisTavoman, gamoir- da saerisTavoSi kvlav brZaneba SeTvala mefem, raTa
Cion Tavisa maTisaTYs kaci WeSmariti da Rirsi da myofeli erTmaneTs Soris gamoerCiaT Rirseuli da marTali,
simarTlisaA da moZule si(c)ruvisaA, raATa, romeli gamoir-
simarTlis msaxuri da sicruis moZule kacebi, da maTi
Cion e[se]viTari TiToeulman maTganman, ganaCinos igi maT
episkoposebad dadgena brZana, raTa maTi meTvalyu-
zeda ebiskoposad, raATa winauZRodis maT mecnierebasa
WeSmaritebisasa qristes R[mrTi]sa Cuenisasa simarTliT da reobiT qristes rwmenaSi warmatebuliyo da ganmtkice-
RirsebiT, da mSjavriTa simarTlisaATa aZoebdes da hmwysi- buliyo xalxi. episkoposebs patiosnad, siwrfeliTa da
des samwysoTa TYsTa. simarTlis Seuryvneli msaxurebiT evalebodaT samwysos
da merme brZanebaA d(audva) mTavarTa da erisTavTa da movla-gaZRola.
meKeleTa, raATa keTiladmsaxurebiTa simarTlisaATa Sjiden aseve yvela mTavars, erisTavsa da moxeles ubrZana
ersa, da mowyalebiT da simarTliT ganagebden saqmeTa iodasafma, keTilad da uqrTamo samarTliT momsxure-
maTTa, da raATa iyvnen saSinel borotismoqmedTaTYs da bodnen ers, marTebulad da miukerZoeblad ganegoT
mSYdoba da sixarul keTilismoqmedTa zeda, da raATa maTze dakisrebuli saqmeebi, raTa borotmoqmedT SiSi,
ubrZanon yovelTa, romelni iyvnen Kelsa queSe maTsa, xolo keTilismoqmedT mSvidoba da sixaruli hqonodaT.
SenebaA queyanisaA da micemad xark
xarkii samarTal
samarTalii msgavsad aseve yvelas evaleboda Tavisi wvlili Seetana da
Zalisa maTisa. da mermeRa ganago spaTaTYs saKmari maTi monawileoba mieRo qveynis aRmSeneblobaSi da SeZlebi-
yoveli dauklebelad da daadginna maT zeda spaApetni da samebr, dawesebuli samarTliani gadasaxadic gadaexada.
erisTavni kacni, Rirsni, mdabalni da RmrTismoSiSni, jaric yovelgvari saWiroebiT uzrunvelyo ioda-
romelni evltodes mTavrobasa, xolo romelni eZiebdes da safma, saTaveSi meTaurebad spaspetebi da erisTavebi _
CaiWrebodes, igini ganaSorna gansagebelisagan maTisa. Rirseuli, mdabali da RmrTis moSiSi kacebi Cauyena,
d[a kualad br]Zana didiTa pativiTa dadginebad yovelni romlebic gaurbodnen pativs, didebis moyvareni ki
mRdelTmoZRuarni da mRdelni WeSmaritni, da aRaSenna ek- saerTod CamoiSora.
lesiani queyanasa Sina TYssa, romelni sityuaTa maTTaebr iodasafma aseve brZana, eklesiebi aeSenebinaT
aRasrulebdes saqmiT mcnebaTa qristesTa, da micemad maTda samefoSi. gansakuTrebuli pativiT mopyrobodnen WeSma-
saKmari misi TiToeulsa maTgansa, Semsgavsebulad kacad- rit mRvdelmTavrebsa da mRvdlebs, romlebic sityviT
da saqmiT emsxurebodnen RmerTs da TiToeuli maTgani-
saTvis maTi saWiroebisa da mdgomareobis Sesabamisad

290 291
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

kacadsa a[d]gilsa TYssa. da iyo sixaruli miuwdomeli miecaT yovelive aucilebeli. amgvarad, miuwvdomeli
queyanasa mas. sixaruli sufevda qveyanaSi.
da TYT iodasaf moicala TYnier yovlisa udebebisa TviT iodasafi samefo saqmeebiT dakavda, pirvel
gangebad saqmeTa erisaTa. pirvelad ganikiTxvida Sinagansa rigSi, qveynis mkvidrTa sulieri mdgomareobiTa da
maTsa sulieriTa saqmiTa, viTar-Zi cxondebian, da merme Ko- cxovrebiT interesdeboda, mxolod amis Semdeg iZiebda
rcielsa cxorebasa z[eda]. da egreca TiToeulsa miageb[da] maT xorciel saWiroebebs da sulgrZelad da uxvad
saqmeTa maTTaebr mowyalebiT da [keTilad]gangebiT. [da] miagebda TiToeuls maTi saqmeebis mixedviT. amgvarad,
aRiRo maTgan saqme mZlavrobisaA mefobrivi da (yovlad) yvela gaTavisuflda mZime tanjvisa da mefis winaSe
mZime da SiSi ujer[oA] [...]a[.]isaA gamoiRo gulTa maTTagan. damTrgunavi SiSisagan.

55. da ganmravlda jerovnebaA da samarTali da 55. wesrigi da samarTlianoba damyarda qveyanaSi,


sixaruli ersa Soris, da moiswrafdes yovelni kacni sixaruli ganmravlda kacTa Soris. yoveli mxridan
yovliT queyaniT da naTels-iRebdes saxeliTa wmidisa moeSurebodnen iodasafis samefoSi da inaTlebodnen
samebisaATa, da SeeZinebodes Sjulsa qristeanobisasa erni samebis saxeliT. yoveldRe uricxvi eri SeeZineboda
uricxuni maradRe. da gamoCnda umetesobaA qristes eklesias.
keTiladgangebisa misisaA da iwyes SeCuenebad Sjulsa cxadi gaxda iodasafis keTilgonivruli mmarTve-
pirvelsa, romelsa-igi zeda dges. da aRivsnes gulni yov- lobis upiratesoba. xalxi gmobda im rjuls, romelsac
elTani siyuaruliTa misa mimarT da sasoebiTa keTiliTa me- uwin aRiarebda. maTi guli mefis siyvaruliT aRivso da
fobisa misisaTYs. da gancxadna ersa Soris saqme da didebaA sasoebiT elodnen iodasafis mefobis keTil nayofs.
qristeanobisaA da RmrTismsaxurebisaA da siyuarulisaA da ganmtkicda da gandidda qristianuli sarwmunoeba
mSYdobisaA, rameTu Tavi TYsi misca saxed yovelTa: samefoSi. siyvarulma da mSvidobam daisadgura qveyana-
simdablesa da siyuarulsa da moRuawebasa zeda. da Si, radgan Tavad mefe iZleoda Tavmdablobis, siyvaru-
arRaravin i[poe]boda yovelsa sameufosa missa, romelimca lisa da rwmenaSi gulmodginebis magaliTs. mis samflo-
hmonebda Sjulsa sxuasa, garna RmerTsa yovlisa- beloSi erTi kacic aRar darCa sxva rjulis mimdevari,
mpyrobelsa, erTica kaci. garna mciredi vinme kacni yvelani WeSmarit RmerTs sasoebdnen. mxolod is
warvides da miicvales sameufod abenese mefisa mamisa misi- mciredi nawili, romlebic kerpTayvanismcemlebad
sa, rameTu [i]yvnes igini kerpTmsaxur da ara Tavs-idves yo- darCnen da ar isurves qristes sarwmunoebaze moqceva,
faA maTi Sjulsa Sina qristessa. gadavidnen abenesis samflobeloSi.
da ganiTqua yovelsa queyanasa hambavi qristesmoyuarisa iodasafis samefoSi ki ganiTqva qristesmoyvare
mis WabukisaA da simdablisaTYs da moTminebisa misisa da Wabuki mefis saxeli. yvelasaTvis cnobili gaxda misi

292 293
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

gardareulisa mowyalebisa misisa, da viTar-igi amaT simdablis, moTminebisa da usazRvro mowyalebis Sesaxeb.
yovelTa saTnoebaTa ganhmzadebda sibrZniTa da da roca igebdnen, Tu rogori sibrZniTa da gonierebiT
gonierebiTa, da movidodes misa yovelTagan adgilTa kacni ganagebda igi qveyanas, yoveli kuTxidan moedinebodnen
morwmuneni, romelni ifarvides wessa da sarwmunoebasa abenesis SiSis gamo qristes farulad morwmuneni,
SiSisagan mefisa, uSiSad, da sixaruliTa didiTa daeSene- gaxarebulni uSiSrad mkvidrdebodnen iodasafis
bodes sabrZanebelTa misTa, da ixarebdes suliTa da samefoSi, xarobdnen suliT da adidebdnen wmida da
adidebdes ganuyofelsa samebasa wmidasa, romelman ganacx- ganuyofel samebas, romelmac ganacxada erTarsoba
ada erTarsebaA samguamovnebisa misisaA, da uCuena Zali sar- samgvamovnebisa da sarwmunoebis Zala gamoaCina yvela
wmunoebisa maTisaA winaSe yovelTa uRmrToTa. da mravalni uRmerTos winaaRmdeg.
movidodes, romelni iyvnes Sjulsa zeda mamisa misisasa, da iodasafTan mamamisis sarwmunoebis mravali mimdeva-
daadgrebodes mis Tana sarwmunoebasa zeda qristessa ric modioda, isini ukve aSkarad aRiarebdnen qristes
gancxadebulad da, viTarca yrmani CCYlni, naTels-iRebdes sarwmunoebas, Cvili yrmebiviT inaTlebodnen samebis
saxeliTa mamisaATa, ZisaATa da sulisa wmidisaATa, da adideb- saxeliT da adidebdnen WeSmarit RmerTs _ qristes,
des qristesa WeSmaritsa RmerTsa, romeli iSva uTeslod romelic mamisagan udedod Sobili saukuneTa uwinares,
da uxrwnelad qalwulisagan uqorwinebelisa, pirvel sau- uTeslod da uxrwnelad iSva uqorwinebeli qalwuli-
kuneTa mamisagan udedod Sobili, Tanamosaydre mamisa da sagan da romelic mamisa da suliwmidis Tanamosaydrea.
sulisa wmidisaA.

56. da gancxadna hambavi Zisa mefisaA. da iyo sixaruli 56. sayovelTaod ganiTqva iodasafis saxeli mamamisis
didi yovlisa erisaA da aRebaA mZlavrobisaA maTgan samflobeloSi. yvela xarobda, radgan Zalmomreoba maT
sameufosa Sina mamisa misisasa. da mravalni moiqceodes da qveyanaSic dasasruls uaxlovdeboda. mravali moiqca da
aRiarebdes Sjulsa macxovrisa Cuenisa iesu qristessa da ufal ieso qristes rwmena aRiara. qristianobis
aRsaarebasa iodasafissa. da ganmravldeboda da qadageba ganmravlda da imdenad gaZlierda qveyanaSi,
ganZlierdeboda qadagebaA maT Soris, vidremdis ganmravl- rom ukve morwmuneebi sWarbobdnen urwmunoebs. abenes
des da ganZlierdes mun-Sina ufroAs yovelTa uRmrToTa. mefis xelisufleba Sesustda, mravalma zurgi Seaqcia
maSin iwyo mouZlurebad saqmeman mamisa misisaman da iqces da piri ibruna misgan, mravalic ukve kadnierad
gulni kacTani misgan, da kadnier iqmnebodes winaaRdgomad ewinaaRmdegeboda mas. arafrad agdebdnen mis brZanebebs
misa. da Seuracx-hyofdes mravalsa zeda brZanebasa missa, da aZagebdnen mas uweso cxovrebisa da qveSevrdomebis
da moiKsenebdes uwesoebiT slvasa missa maT Soris da mimarT borotad mopyrobis gamo. dRiTi dRe ufro
mZlavrobaTa da borotisCuenebaTa maT zeda. da ganecxade- cxadi xdeboda abenesisaTvis, rom xalxi aRarafrad

294 295
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

boda SeuracxebaA erisagan dRiTi-dRe da gulisKma-yo, vi- agdebda mas, radgan maTi gulebi misi Zisaken iyo
Tarmed gulni kacTani miqceul arian Zisa misisa ker[Zo], da miqceuli. SeSinda mefe, radgan SesaZlebeli iyo vinmes
SeeSina, nuukue SfoTica aRudges da moklas vinme da kidec moekla da amgvarad, misi taxtic xelT egdo.
daipyras mefobaA misi. da didi SiSi da urvaA daeca mis zeda SeSfoTda, simSvide dakarges misma Tanamzraxvelebmac.
amis jerisaTYs, da ara xolo mas oden, aramed yovelni, amis gamo yvelani did gasaWirsa da mwuxarebaSi
romelni iyvnes warCinebulni da Tanamzraxvalni misni. da Cacvivdnen.
didsa mwuxarebasa da iwroebasa Sevardes amis jerisaTYs. maSin abenes mefem iodasafs miswera Tavisi gasaWiris
maSin miwera abenese mefeman Zisa TYsisa iodasafisa Sesaxeb, daufaravad amcno mwuxarebis mizezi da rCeva
saqmisa amisTYs da ga(na)cxada yoveli, romlisaTYs hkiTxa. pasuxad iodasafma SeuTvala:
iurvoda da hkiTxa, raA-Zi jer-ars yofad. xolo iodasaf `uwyode, mefev, araferi ise ar sdevnis SiSsa da eWvs,
miuwera esreT: uwyebul iyav, mefe, rameTu araraA mefeTa gulebidan, rogorc uzakvelad, marTali samarT-
warsdevnis SiSsa da iotebs iWusa gulisagan mefeTaAsa, liTa da gulmowyalebiT qveynis marTva, da arc araferi
viTarca mSjavri samarTali erisa mimarT da keTilad- ise Zlierad ar Segmatebs satanjvels, gagimwarebs
gangebaA mowyalebiT saqmeTa maTTaA, da araraA ufro cxovrebas da aRgiZravs borot eWvebs eris mimarT,
mo[m]x[d]el ars urvaTa da ganmryunel cxorebisa da mom- rogorc araswori urTierToba xalxTan, radgan mravali
povnebel borotTa iWuTa erisa mimarT, viTarca ujeroA Tu sikeTec rom uyo adamianebs, mciredi boroteba, masTan
kuali Cndes mefisaA ersa Soris, rameTu daRacaTu keTilni Sezavebuli, ukve ryvnis da bilwavs gakeTebul sikeTes.
Senni ganmravlden kacTa mimarT, aramed mciredman magram es yvelaferi SenTvisac cnobilia, mefev da arc
borotman ganryunesve igi, ukueTu Seszao mis Tana. xolo aravis rCeva-darigebas saWiroeb. Tavad gansaje: saidan
Sen Tana, mefe, cxad arian saqmeni ese, romelTaA arRara visi SeiZleboda SiSi da eWvebi mogZaleboda, an saidan unda
giKms kiTxvaA amis jerisaTYs. aw ixile, vinaA-Zi SegiKda elode nugeSsa da imeds?! me vfiqrob, rom Seni SiSisa da
SiSi da iWY, anu sadaAT gaqus nugeSiniscemaA da imedi. eWvis mizezi Sens mier arasworad ganvlili cxovreba
xolo me esreT vhgoneb, viTarmed ara ars mizezi SiSisa da unda iyos, xolo nugeSsa da imeds ki Sengan qmnili
iWYsaA, ga[r]na kualisagan borotisa, romeli ukuana keTili saqmeebi Segmatebs. amitom uaryavi da moiZule
Seudgs. da ara ars adgili nugeSinissacemeli da sa imedo
saimedo is, rac SiSs Sobs SenSi da moipove is, rac mSvidobas
SenTYs, garna keTili Tu raA gi[Tesavs]. aw dauteve SegZens. iCqare WeSmaritebis aRiareba, raTa Senma
momatyuebeli SiSisaA da moipove mompovnebeli mSYdobisaA mtrebma ar dagaswron keTilis keTebaSic.”
da mouswar WeSmaritisagan zraxvad, nuukue migiswran
mterTa SenTa keTilsa zeda.

296 297
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

57. da viTarca miiwia mefisa wigni ese Zisa misisaA, mou- 57. ufliswulis pasuxis miRebisTanave abenes mefem
woda warCinebulTa maT misTa da warukiTxa wigni igi. da warCinebulni miiwvia da maTac waukiTxa werili. bevri
iwyes ganzraxvad amis jerisaTYs. maSin hrques kacTa maT iTaTbires mowveulebma da bolos hkadres mefes:
mefesa: `mefe, cxondi ukunisamde! Cuen esreT gangazraxebT, _ mefev, cxondi ukunisamde. Cven girCevT, droulad
raATa ewifo saqmesa pirispir, vidre ara zeda-dageces, da ewio saqmes, vidre Sens winaaRmdeg ar datrialebula
iRuawe mas Sina moqcevaA, romlisaA SesaZlebel iyos igi. gaakeTe, rac SesaZlebelia, da nu SeewinaaRmdegebi
moqcevad, da nu winaaRudgebi, romelsa ver SemZlebel iyo imas, risi winaaRmdegobac SeuZlebelia. ramdenadac
winaaRdgomad. rameTu saqme mefobisaA Sekrbebis Sekrebasa dRes Tqveni samefo moRvawoba gansjis sagnad qceula,
Sina erisasa, da Sen uwyni saqmeni Senni borotni ersa Soris gkadrebT, da SegaxsenebT Tqvens mier Cadenil borote-
da aw hxedav miqcevasa gulTa maTTasa Sengan da midrekasa bebs, romlebic Tavad TqvenTvisac cnobilia. axlac
gonebisa m(aTisasa) Sengan, da rameTu ganzraxvaA mefeTaTYs hxedavT, maT gamo Tu rogor miiqca xalxis guli Tqvengan
umjobesi gamorCevaA ars nebierad saqmisaA da umrwemes
umrwemesii da aRar gemorCilebian. da radgan dRes mowodebulni
miwyudevaA ars uneblebiT saqmesa, da Sen dRes flobaA varT, umjobesi girCioT, Tqven ki ufleba gaqvT,
gaqus gamorCevad saqmisa umjobesisa Tavisa SenisaTYs da sasargeblo sityva SeisminoT, usargeblo ki ganiSoroT,
arRa modgmul ars saqme mimawyudeveli uneblieTsa zeda, amitom vkadnierdebiT da girCevT imas, risi nebayofl-
rameTu nefsiT upatiosnes ars mefeTaTYs. da Cuen esreT obiTi Sesrulebac mxolod pativs hmatebs mefeebs. Cveni
gawuevT, raATa yoveli ese samefoA miuTualo Zesa Sensa, rCeva amgvaria: mTeli samefo Tqvens Zes gadauloceT,
ukueTu oden Tavs-idvas da morCil geqmnas. aramed Tuki dagmorCildebaT da itvirTavs mefobas. manamde ki
pirvelad esreT iwyo, raATa hbrZano SemokrebaA yovelTa mTavrebi, erisTavebi da warCinebulni SemokribeT, raTa
mTavarTaA da erisTavTaA da warCinebulTa erisa SenisaTaA, maTTan erTad gadawyvitoT es saqme, vinaidan ar
da maSin RonisZiebiT hyo dadebaA amis jerisaA maT Tana44, SeSveniT mefeebs sxva rame, Tu ara patiosnad moqceva.
rameTu ara hSuenis mefeTa aRsrulebaA raAsame saqmisaA, maTi rCevisamebr moiqca abenes mefe. saswrafod
garna patiosnebisa [...]~. yovelTa Semokreba brZana. roca yvela mefis winaSe
maSin brZana mefeman mswrafl SemokrebaA maT yovelTaA. Seikriba, sityviT mimarTa maT mefem, raTa saqmis arsSi
da viTar Semokrbes igini winaSe missa, iwyo RonisZiebiT gaerkvia isini da erToblivad mieRoT gadawvetileba.
dadebad winaSe maTsa saqmisa mis, da Tqua yovlisa pirvelad upirvelesad samadlobeli aRavlina RmerTebis
madlobaA RmrTisaA yovelsa Sina, da merme aKsena winaSe abenesma, Semdeg SekrebilT eris mimarT Tavisi
siyuaruli misi erisa mimarT, da viTar vidoda maT Soris da siyvaruli Seaxsena _ rogor dadioda maT Soris da
zrunvida cxorebisa maTisaTYs, da merme kualad aKsena, rogor zrunavda maTze, kidev erTxel gaixsena is dro,
viTar-igi wuli Svili ara esua da eSinoda awyuedaA Zirisa Ze rom ar hyavda da umemkvidreod gadagebis eSinoda,
maTisaA, da rameTu aRTqumaA misca RmerTTa, romlisaA ver Semdeg _ aRTqma rom misca RmerTebs _ romlis

298 299
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Kel-ewifebis daKsnaA misi, ukueTu mieces wuli Svili, da aRusruleblobac dauSvebelia _ rom Tuki vaJiSvili
TYT cxondesRa vidre aRzrdadmde yrmisa mis, vidremdis SeeZineboda da manam icocxlebda, vidre memkvidre
SemZlebel iqmnes (da)pyrobad samefosa, raATa miuTualos samefos gaZRolas SesZlebda, mas gadaulocavda mefobas
yoveli samefoA misi Svilsa TYssa da TYT nefsiT dauteos da nebayoflobiT dauTmobda samefo taxts, aRTqmul
mefobaA da mihmadlos R[merTTa] aRTqumisa misTYs, da raA- msxverpls Seswiravda RmerTebs da Cveulebrivi,
Ta daSjerdes cxoreba[sa] lito[n]sa [m]sgavsad sxuaTa ubralo cxovrebiT icxovrebda sxva kacTa msgavsad.
kacTaAsa. Semdeg ki mTel ers mimarTa:
da hrqua yovelsa mas ersa: `Tquen iciT, viTar jer-ars _ Tqven iciT, rom aRTqmis Sesruleba savaldebuloa
aRsrulebaA aRnaTquemTaA, da ara jer-ars daKsnaA misi. da da pirobis darRveva ar SeiZleba. da roca Cemi samefos
me, raJams mivec naxevari samefoAsa CemisaA Svilsa Cemsa, naxevari Svils gadaveci, vifiqre, amiT aRTqma
esre vhgonebd, viTarmed aRmesrulebis aRnaTquemi Cemi. da
Sevasrule-meTqi, magram dRes vxedav, rom piroba
viTar vhxedav, ara srul ars aRnaTquemi Cemi. da rameTu
bolomde ar Semisrulebia. vSiSob, cru ar aRmovCnde
cru vipove winaSe RmerTTaAsa, da meSinis, aRnaTquemisa
amis daklebisaTYs risxvaA maTi moiwios Cem zeda, rameTu RmerTebis winaSe da maTi risxva ar mewios, radgan
masmies, viTarmed `SurisgebiT saZiebel ars aRnaTquemio~45. msmenia, RmerTebi SurisgebiT mohkiTxaven adamianebs
da aw Tana-mac TYnier yovlisa Ronisa aRsrulebaA aRTqmuls. amitom movale var, Zal-Rone ar daviSuro da
aRnaTquemisa CemisaA. da aw gauwyeb Tquen, raATa aRTqma Sevasrulo. Tqvenc imitom SegkribeT, rom rCeva
ganmazraxoT, raA-igi jer-ars CemTYs da TquenTYs um- gkiTxoT, imsjeleT da is gadawyviteT, rac CemTvisac
jobesi, ganixileT!~ sasargeblo iqneba da TqvenTvisac.
xolo (maT hrques): vis
`visimca
visimca ufro jer-iyo miuges mas pasuxad:
aRsrulebaA aRnaTquemTaA, viTar mefisa, anu vinmca ufro _ swored mefeebs evalebaT yvelaze metad aRTqmis
dammarxvel iyo samarTlisa da umtkices sityuaTa da Sesruleba. amasTan, vis SeSvenis Tavisi sityvebis erTgu-
udides zraxviTa, viTar mefe Cueni! xolo saqme ese, leba, samarTlianoba da goniereba, Tu ara Cvens mefes?!
romel[i] ikiTxe Cuengan, arian mas Sina orni saqmeni: erTisa xolo is saqme, romlis Sesaxebac rCevas gvekiTxebi, or
maTganisaA uSuerebaA ars mefisagan, ukueTu daabrkolos da sakiTxs moicavs: pirveli isaa, rom Seuferebelia
miadroos igi mefeman, rameTu kacsa Tu vinme utyuvis, mefeTaTvis dayovneba an aRTqmis Seusrulebloba, rad-
sayuedrel arn igi maradis, ravden ufroAs winaSe RmerTTa gan Tuki is, vinc adamianebs atyuebs da amis gamo
saZagel ars tyuvili da sicruve aRnaTquemTaA mefisaTYs. ganuwyvetliv igmoba, maTze ramdenad ufro saZageli
iqneba mefe, romelic RmerTebs ecrueba da ar
Seasrulebs maTTvis aRTqmuls?! nu hgonia vinmes, rom
RmerTebi motyuvdebian! SesaZloa, rac, gansakuTrebiT
Zvirfasia SenTvis da rasac yvelaze metad

300 301
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da merme ara Tavsdebadca RmerTTagan sagonebel ars ufrTxildebi, swored is wagarTvan risxviT, cxadia,
tyuvilisaA CuenebiTa risxvisaATa, nuukue, romelsa nefsiT yovelgvari madlisa da Seni nebis winaaRmdeg.
zeda-adgrebodi da gSurdes, migeRos igi risxviTa TYnier meore sakiTxi ki isaa, rom mefobis gadacema Seni
madlisa da nebisa Senisa. da meore [ese, rameTu] miavlineb ZisaTvis gsurs, romelic Seni Tvalis sinaTlea.
mefobasa Sensa Zisa Senisa, romel ars [naTeli] TualTa adamianebi aRTqmis gareSec Svilebs utoveben TavianT
SenTaA da TYnierca aRTqumisa yovelni kacni dauteoben monagebs da amiT aResruleba maTi sawadeli. ase rom,
SvilTa TYsTa monagebTa maTTa da amas zeda dasruldebis isedac gevaleboda amis qmna, mefev. da raki aRTqmac
sasoebaA kacTaA. da ukueTumca ucxoAsaTYs aRgeTqua dagidevs, ucxosTvisac rom gqonoda piroba micemuli,
aRTqumaA, ese Tana-mca-gedva aRsrulebad, ravden ufroAs gevaleboda misi aRsruleba, maS, miT ufro axla, roca
Zisa Senisada Tana-gac orkerZove aRsrulebaA aRnaTquemisa Seni Zis sasargeblod aResruleba yovelive. ase rom,
SenisaA? orgvarad xar valdebuli, mas dauTmo mefoba.
aramed Sen uwyi, mefe, rameTu Ze Seni ars Sjulsa Sina magram, mefev, ici, rom ufliswuli qristiania da
qristeaneTasa da Sjulsa TYssa sam[a]rTal uCns miRebaA misi rjulis mixedviT samarTlianobas da Tanasworobas
samarTlisaA da gansworebaA mTavarTa da glaxakTaA mas Sina. moiTxovs didebulsa da Ratakis mimarT. isic ici,
da Sen uwyi, Tu raA borotisCuenebani aRvasruleniT kacTa ramdeni boroteba SevamTxvieT qristianebs, amitom
maT zeda monanulTa. aw ukue gueSinis, nuukue KelT- gveSinia, vaiTu, Sens saxelmwifoSic gavrceldes
igdos da gueuflos Sjuli misi da mas [Sina] moguedgmis qristianoba, maSin maTi samarTlisaebr, mogvkiTxaven im
samarTliT TavsdebaA sisxlTaA, romel davsTxieniT sisxls, romelic Seni brZanebiT davRvareT da Cvens mier
brZanebiTa SeniTa, da monagebni, romelni iavar-vyveniT ganadgurebuli maTi qonebis anazRaurebasac mogvTxoven.
mSjavriTa, Tana-guac gardaKdaA maTi.

58. maSin miwera mefeman Zisa TYsisa esreT: `mSYdobaA 58. maSin meore werili miswera mefem Svils:
Senda, Svilo Cemo! Sen uwyi pirvelad nukeviT da siCCoebiT `mSvidoba Senda, Svilo Cemo! Sen ici, rom
aRzrdaA Seni Cem mier da mere miSuebaA nebisa SenisaA, daRa- fufunebasa da mzrunvelobaSi gamogzarde, Semdeg ki
caTu mZime iyo Cem zeda, zogad
zogadii sameufoAsa CemisaA da Sens nebas migiSvi. Zneli da mtkivneuli iyo CemTvis
SeSlaA mefobisa CemisaA siyuarulisaTYs Senisa vyav. da aw samefos gayofa da Cemi xelisuflebis SezRudva, magram
mnebavs, raATa srul-vyo keTili Cemi Sen Tana, romeli esec Seni siyvarulis gamo gavakeTe. axla msurs,
aravis kacTagansa uyofia visTana-me, da migiTualav srulvyo SenTvis gakeTebuli sikeTe da ise moviqce,
yovelsa samefosa sruliad, da gardag
gardagrrideb didebisagan rogoradac aravin moqceula kacTagan _ srulad
Cemisa da me megulebis litonsa cxorebasa Sina yofaA, gadmogcem qveyanas, Tavad ki ganveSorebi samefo didebas,

302 303
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

vidremdis moiwios aRsasruli Cemi, raATa sasoebaA[ca] Cemi sicocxlis bolomde ubralo cxovrebiT minda vicxovro,
srul-iqmnes SenTYs da sixaruli mefobisa SenisaA vixilo Tanac Seni didebiT msurs gavixaro da Cems sicocxle-
cxorebasa Cemsa~ (da amisa Semdgomad aKsena saqme Sive davinaxo Seni mefobis keTili nayofi.
monanulTaA maT da raA-igi uyo boroti TavTa maTTa da mon- amis Semdeg mefe werilSi im qristianebs ixsenebda,
agebTa maTTa, da rameTu ara ucxo ars mefeTagan romelTac mravali tanjva-wameba miayena, maTi sabade-
udidesisaca amisa yofad damtkicebisaTYs mefobisa misisa beli ki gadawva, magram dasZenda, rom saxelmwifos
winaaRmdgomTa TYsTa) `aw ukueTu aRiRo Cem zeda da interesebi xSirad aiZulebs mefeebs ufro saSinladac
romelni arian Cem Tana saqme bWobisaA maT Soris, maSin moepyron TavianT mowinaaRmdegeebso.
migiTualo sruli samefoA, da raATa ara guaiZulo me da bolos ki ase daasrula werili abenesma:
CemTanaTaA dateobaA SjulisaA~. `Tuki mogvixsni pasuxismgeblobas meca da Cems Tana-
xolo iodasaf esreT miuwera mamasa TYssa: mzraxvelebsac qristianTa winaSe Cadenil borotebaTa
`gYrgYnosano didebulo mefeo, Sen uwyi, viTarmed ara gamo da arc Cveni rwmenis uaryofas gvaiZuleb, maSin
jer-ars samarTalsa Sina saSjelsa erTsa Sina sameufosa mTels Cems samefos Sen Cagabarebo.~
ori wesi da ori bWobaA [...]buli erTierTisa wina[aRmd]gomi
pasuxad iodasafma miswera:
yofad, xolo vyo Tquen Tana saq[me sa]marTali, romeli
“gvirgvinosano didebulo mefeo, marTali samarT-
SeaSundes gonebasa Tquensa. aw moavlineniT Cuenda kacni
Tquenganni, romelni brZnad sagonebel iyvnen da saqmesa lis mixedviT dauSvebelia erT samefoSi ori wesisa da
Sematyuebel, raATa sityua-ugoT urTierTas amis ori samarTlis SeTavseba, radgan SeuZlebelia
jerisaTYs, da merme gamoCndes WeSmariti, romelman samar- urTierTdapirispirebulTa mSvidobiani Tanaarseboba.
Talsa zeda Segukribnes yovelni mas Sina~. umjobesia, imgvari mmarTveloba damyardes qveyanaSi,
da viTar moiwia mefisa wigni Zisa misisaA, warukiTxa romelic TqvenTvisac misaRebi iqneba, amitom moavlineT
misTanaTa maT. da yovelTave SeaSunda, raA-igi miuwera, CvenTan Tqvens mier arCeuli kacebi, keTilgonierni da
rameTu icodes, viTarmed TYnier samarTlisa araras hyofs. saqmeSi Caxedulni, vimsjelebT da saerTo enasac
gamovnaxavT, romelic WeSmaritebis safuZvelze gagva-
erTianebs.”
mefem iodasafisgan miRebuli werili mis Tana-
moazreebsac waukiTxa. yvela kmayofili darCa uflis-
wulis rCeviT, Tumca isedac icodnen, rom igi mxolod
samarTlian gadawyvetilebebs iRebda.

304 305
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

59. maSin waravlinnes kacni rCeulni maT Soris, brZenni 59. maSin brZeni da swavluli kacebi miavlines
da wurTilni swavlulebiTa maTiTa. da viTarca miiwivnes iodasafis samefoSi. rogorc ki mefis winaSe warsdgnen
winaSe Zisa mefisa, brZana sworadve maTsa moyvanebaA kacTa, isini, brZana iodasafma, rom imdenive rCeuli
rCeulTa monaz[onTa] [qristean]eTaA, romel[Ta] aqun[da] RvTismetyveli qristiani monazoni moeyvanaT misi
[...madli sulisa] wmidisaA da hrqua maT: `nuraras ufroAs samefodan da uTxra maT: _ nurc amao mravalsityvaobas
zomisa zraxavT da nuca TavTa TYsTa esavT, aramed iTxoveT mohyvebiT da nurc Tqveni Tavis imedi geqnebaT, aramed
qristesgan, raATa mogces Zali zeciT, viTarca weril ars Semweoba sTxoveT qristes, raTa mogivlinoT Zala
wmidasa Sina saxarebasa, da ityYs: “nu hzrunavT, raA zecidan, rogorc amis Sesaxeb wm. saxarebaSi weria: `nu
sTquaTo”46. da viTarca Sekrbes, misces aRTqumaA zrunavTo, ra sTqvaT~ (mT. 10:19).
urTierTas, raATa ara mZlavrebiT iyos, da arca mowinaaRmdege mxareebi SeTanxmdnen, erTmaneTze
gardawevnaA sityYsgebasa maTsa Sina, aramed samarTalisa Zaldatanebis gareSe waremarTaT kamaTi, arc sakamaTo
saSjeliTa ganixilnen urTierTas, raATa ara iKumios Zeman Temidan gadaexviaT, aramed miukerZoeblad ganesajaT
mefisaman mimZlavrebaA da arca SurisaTYs jobnisa. erTmaneTis Tvalsazrisebi.
da viTar misces aRTqumaA amis jerisaTYs, iwyes amgvari SeTanxmebis Semdeg kerpTayvanismcemlebma
kerpTmsaxurTa maT da Tques, rameTu: `ara jer-ars pirvel Tqves:
kiTxvaA, garna meZiebelisaTYs saqmesa, romelsa eZiebs. da _ pirveli kiTxva, cxadia, im sakiTxs unda Seexebodes,
Cuen ara gkiTxoT . [.....] gauwyoT Cuen, romelsa zeda vdgaT
romlis garkvevac gangvizraxavs. magram Cven kiTxvas ar
[...], rameTu (vhmonebT) kerp[Ta oqroAsaTa] da vecxlisaTa da
vsvamT, aramed gauwyebT, vin varT da vis vemsaxurebiT:
gamoxatulTa qvisaTa da ZelisaTa, aramed gYTxarT Cuen:
vin ars, romelsa Tquen hmonebT?~ _ Cven kerpTayvanismcmlebi varT, vemsaxurebiT
miuges monazonTa maT, monaTa qriste RmrTisaTa, da oqrosa da vercxlis kerpebs da maT qvisa da xis gamo-
hrques: `Cuen vhmonebT RmerTsa cxovelsa, romelman dagu- saxulebebs. magram Tqvenc gvauwyeT, vis emsaxurebiT?
badna, da dahbada oqroA da vecxli, qvani da Zelni, romlisaA amaze qristes msaxurma berebma miuges:
iciT saxeli misi, da ver uvar-hyo[f]T uflebasa missa, da _ Cven vemorCilebiT cocxal RmerTs! mas, romelmac
igi Tavadi ars udides yovelTa, da aravin SemZlebel ars Segvqmna. manve Seqmna oqroca da vercxlic, qvaca da xec.
miwuTomad RmrTeebisa misisa, Tumca vin gamoTqua sityYTa, misi saxeli cnobilia TqvenTvis da Tqven ver uaryofT
ginaTu ixila TualiTa. man dagubadna da moguca mis Zalas. igi Tavad aris yvelaze aRmatebuli da aravis
mecnierebaA misi, nebaTa misTa viqmT msgavsad Zalisa Cuenisa, SeuZlia misi RmrTeebis Secnoba, arc sityviT gamoiTqmis
da romeli ara hnebavs, mas dauteobT. ese ars migebaA da arc TvaliT ixilvebis. man dagvbada da manve mogvca
codna mis Sesaxeb, mis nebas vasrulebT SeZlebisamebr da
uarvyofT imas, rasac is ar inebebs. aseTia Cveni pasuxi
Tqvens kiTxvaze. magram vin arian Tqveni RmerTebi? anda

306 307
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

kiTxvisa TquenisaA, a[ramed] vin [...] arian RmerTni Tquenni maTi mcnebebi rogoria? Tu Tqven ityviT, rom maT ar
[...]ades, ginaTu raA gamcnes [yofad]? xolo ukueTu sTquaT, SeuqmnixarT da arc raime mcnebebi mouciaT TqvenTvis,
viTarmed ara maT dagubadnes, arca raA guamcnes da verca radgan arc raimes Seqmna SeuZliaT da arc raimes
SemZlebel arian dabadebad raAsame, rameTu ara hxedven, danaxva, mosmena an aRqma, aRaraferi gaqvT CvenTvis
arca esmis, arca Kmoben KorKiTa maTiTa, arRaraA sityuaA saTqmeli, radgan usargeblo da usulo sagnebs
gaqus mogebad Cuenda monebisaTYs urgebTa da usuloTa, emsaxurebiT, romlebsac arc sargeblobis motana
romelni ver SemZlebel arian rgebad ginaTu vnebad~. SeuZliaT da arc vnebis moyeneba.
da viTarca esma ese kerpTmsaxurTa maT, moekueTnes ena- maTi sityvebi rom moismines, ena CauvardaT
ni maTni, rameTu arRaraA aqunda sityuaA, raAmca miuges kerpTmsaxurebs, aRaraferi hqondaT saTqmeli, radgan
orsave pirsa zeda, rameTu, ukueTu Tquan, viTarmed kerpTa pasuxi arcerT kiTxvaze ar moepovebodaT. Tuki
maTTa dahbadnes igini da maT aswaves, raA-igi jer-ars ityodnen, rom kerpebma dabades isini da mcnebebic
yofad maTTYs, cxad iyo maT zeda mtyuvarobaA, samarTliT misces, Tu rogor unda moqceuliyvnen, aSkara tyuili
daesajeb[oda] sibrZnisa sityYTa, da ukueTu [Tquan, iqneboda da samarTlianad iqnebodnen mxilebulni
viTarmed] uZlur arian da ver Kel-ewif[ebis] dabadebad da brZenTa sityvebiT, da Tu ityodnen, rom kerpebi
rgebad ginaTu vnebad, iZlivnen samarTlisa mSjavriTa da uZlurni arian, arc raimes Seqmna SeuZliaT, arc rgeba
miedgas maT zeda saqme jobnisaA. da viTar veraraA poves da arc vnebao, kvlavac samarTliani gansjis Sedegad
Rone, romelimca Semwe iyves, maSin Seiwynares umetesobaA damarcxebulni aRmoCndebodnen da maT mowinaaRmdegeebs
SjulisaA da aRsaarebaA qristes RmrTisaA yovelsa zeda darCebodaT am sityvisgebaSi gamarjveba. da radgan am
wessa amis soflisasa, rameTu keTiladslvasaca Sina mdgomareobidan gamosavali ver monaxes, kerpTmsaxurebi
iodasafissa da gardareulsa missa simdablesa da iZulebulni gaxdnen eRiarebinaT qristianuli
mowyalebasa Sina missa mravali madli ixiles, rameTu didi sarwmunoebis upiratesoba da yovelgvar miwier kanonze
mSYdobaA da sixaruli iyo samefosa Sina mis mier. misi aRmatebuleba. iodasafis keTilgonivrul moRva-
miuges da hrques kerpTmsaxurTa maT: `Zeo mefisao, vi- weobaSi, mis usazRvro simdablesa da gulmowyalebaSic
Tar iyos mSjavri Seni Cuen zeda saqmeTaTYs pirvelTa, mravali madli ixiles, radgan misi RvawliT mSvidoba
romelni vqmneniT brZanebiTa mamisa SenisaATa da mefisa da didi sixaruli sufevda mTels samefoSi.
CuenisaATa, da sisxlni, romelni davsTxieniT umecrebiTa Semdeg iodasafs hkiTxes kerpebis msaxurebma:
[CueniTa]?~. _ Zeo mefisao, ra sasjeli mogvelis Sengan im
borotebaTa gamo, romlebic Seni mamisa da Cveni
mbrZaneblis miTiTebiT aRvasruleT da vzRavT Tu ara im
sisxls, romelic Cveni ugunurebiT davaTxieT?

308 309
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua maT netarman iodasaf, rameTu: `viTarca-igi netarma iodasafma ki upasuxa:


raJams ganagdoT Sjuli Tqueni, mis Tanaca ganagdo[T] iWY, _ rawams Tqvens rjuls datovebT, meyseulad eWvebic
romeli gaqus magis jerisaTYs. da viTarca SexYdeT dagtoveben, da rogorc ki RvTisa da Cveni macxovris
Sjulsa RmrTisa da macxovrisa Cuenisa iesu[As] qristessa, ufal ieso qristes rwmenaSi SexvalT, imav wuTs SexvalT
mis Tanave SexYdeT mSYdobasa da sixarulsa, rameTu mis mSvidobasa da sixarulSi, rameTu mSvidobisa da
RmerTi mSYdobisa da siyuarulisaA ars da araTu siyvarulis RmerTia da ara ukeTurebisa da Suris-
mankierebisa da SurisgebisaA~. Ziebisa.
maSin moiqces kacni igi winaSe Sefisa da auwyes yoveli, wargzavnilebi abenes mefesTan dabrundnen da rac
romeli esma da ixiles. xolo mefeman da yovelman erman naxes da moismines, yovelive dawvrilebiT auwyes. maSin
misman ganizraxes, raATa Seudgen Sjulsa iodasafissa. da mefem da mTelma erma gadawyvites Sesdgomodnen
Seiwynares wmidaA naTlisRebaA maTi saxeliTa mamisaATa, iodasafis rjuls da male moinaTlnen kidec samebis
ZisaATa da sulisa wmidisaATa. saxeliT.
garna kaci igi mZovari romeli pirvel zemo vaKseneT, qristianoba ar Seiwynara mxolod Cvens mier zemoT
romelman azraxa mefesa, raATa brZola-uyos Zesa TYssa naxsenebma Tedmam, romelmac Caagona abeness, eSmakTa
eSma[kiTa], romelsa erqua Tedma, aman ara Se[i]wynara qris- saSualebiT SebrZoleboda ufliswuls.
teanobaA.

60. da miweres wigni Zisa mefisa aRsaarebisa da sarwmu- 60. mefem da mTelma erma erToblivi werili misweres
noebisaTYs mamisa da Zisa da sulisa wmidisa erTobiT ufliswuls da acnobes, rom aRiares sarwmunoeba mamisa
mefeman da yovelman erman. da viTarca miiwines mociqulni da Zisa da sulisa wmidisa. rogorc ki wargzavnilebma
iodasafisa da euwya brZanebaA mefisaA da yovlisa erisaA, abenesisa da mTeli eris gadawyvetileba acnobes
maSin aRivso umetesiTa sixaruliTa da aRdga da aRipyrna iodasafs, didi sixaruliT aRivso igi, adga, zecad
Kelni zecad mimarT da Sewira madlobaA qristes mimarT, aRapyro xelebi da madloba Seswira RmerTs, romelmac
`romelman yvis nebaA moSiSTa misTaA”.47 da winauyo hyo neba moSiSTa misTa.47 ambis momtanT ki sakadrisi
mociqulTa maT pativi da niWi didi da adre ganutevna. pativi miago da uxvad dasaCuqrebulni gauSva ukan.
da miwera wigni mamisa TYsisa esresaxed: `didsa da mor- xolo mamas amgvari Sinaarsis werili miswera:
wmunesa mefesa da keTilad mosrulsa morCilebad RmrTisa “didsa da morwmune mefes da RmrTisadmi keTilad
me, monaA da glaxaki iodasaf, uflisa mier gikiTxav! damorCilebuls, mona da glaxaki iodasaf, uflisa mier
pirvelad vhmadlob qristesa, Zesa RmrTisasa, romeli mogikiTxav! upirvelesad vmadlob qristes, RvTis Zes,
gankacna kacTa cxorebisaTYs da gYKsna monebisagan da romelic gankacda kacTa cxovrebisaTvis da gvixsna

310 311
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

sacTurisa kerpTaAsa da mogYyidna ubiwoATa miT da monobisa da kerpTa sacdurisagan, romelmac


patiosniTa sisxliTa TYsiTa, romeli juarsa zeda gamogvisyida Tavisi ubiwo da patiosani sisxliT da
gardamoadina; vaqeb da vadideb saxierebasa missa, romelman dasTxia igi jvarze, vaqeb da vadideb mis saxierebas,
wyalobiT momxedna da ara Kuebul-myo sawadelisagan rameTu momxeda wyalobiT da ar damaklo sasurvels,
Cemisa da Rirs-myo xilvad WeSmaritisa mefobisa Senisa, Rirs-myo Seni WeSmariti mefobis xilvas, radgan swored
rameTu awRa iqmen Sen mefed, xolo pirvel amisa arca Tu dRes gaxdi Sen mefe, aqamde ki RvTisagan Sewynarebuli
iyav mona Sewynarebul. monac ki ar iyavi .
da merme, rameTu did arian madlni Senni Cem Tana da me auracxelia Seni mowyaleba Cemze. SeuZlebelia
ver SemZlebel var jerovnad madlisa micemad Senda yov- Rirseuli pativi mogago da sakadrisad gmadlobde
lisaveTYs, romeli hyav Cem Tana. aramed ufroAs da udides yovelivesaTvis, rac CemTvis gaakeTe, magram dRes mainc
dRes axare sulsa Cemsa. yoveli romeli-igi momec, viTarca gansakuTrebulad da umetesad gaaxare Cemi suli:
araraA iyo winaSe TualTa CemTa, xolo aw cnobiTa SeniTa dRemde rasac maZlevdi, fasi ar hqonda Cems TvalSi,
WeSmaritebisaATa wmidaA samebaA ididebis da aRsaarebiTa dRes ki Sens mier WeSmaritebis cnobiT idida wmida
SeniTa Sjuli misi ganbrwyindebis, da aw sruliad ganadide sameba da brwyinavs rjuli qristianobisa. amieridan
yofaA Seni Cem Tana. xolo ese uwyi, rameTu aravin mtkice gaxdeba Cveni erToba. magram esec msurs icode,
ganiSoris megobari TYsi da aramca aqunda brZolaA rom veravin CamoiSorebs Zvel megobars, Tu Tavad ar
CueulebisaA misa mimarT da saeWuelca arn miqcevad misa, daZlevs misken ltolvas, ufro metic, Tuki sruliad ar
ukueTu ara pirvelad mizezi igi midrekisa misisaA aRmofxvris im mizezs, romelic misken eweva, kvlav mas
aRmohfxuris. da aw amiT sacnaur ars WeSmaritebaA SeiZleba miubrundes. daamowme Seni sityvebis
sityuaTa SenTaA da ganwmedaA gulisa SenisaA RmrTisa WeSmariteba da gulwrfeleba RvTis mimarT, rom
mimarT, romliTa Cuen Tana msaxurebasa RmrTisasa da marTlac gsurs misi dideba da msaxureba CvenTan erTad,
locvisa-modgamobasa moxYde, raATa daarRYne sakerponi da da daarRvie sakerponi, cecxliT dawvi kerpebi RvTis
daswune kerpni cecxliTa RmrTisaTYs, raATa miegos gulisaTvis, raTa sakadrisi miago maT da zRon is, rac
misagebeli maTi, romeli maT moages erTa uricxuTa. da Tavad miages mTel ers. kerpebis dawva Segarigebs
dawuviTa maTiTa daego RmerTsa, viTarca-igi pirvel RmerTTan, radgan Tavis droze wmidanebis dawviT
dawuviTa wmidaTaATa ganudeg RmerTsa. da raJams hyo ese, ganudeqi RmerTs. Tuki ase moiqcevi, daarRvev im kedels,
maSin `dahKsna Suvakedeli zRudisaA mis~48 - mterobaA da romelic mtrobiT aRimarTa Cvens Soris da WeSmarit
WeSmariti da uqceveli nugeSiniscemaA moiRo RmrTisagan nugeSiscemas miiReb cxovelsmyofeli RmrTisa da Cven _
cxovelisa da Cuen, monaTa misTagan~. misi monebisagan~.
da viTarca miiwia mefisa wigni ese da aRmoikiTxes, maSin rogorc ki iodasafis werils gaecnen, abenesma da
aRdges TYT mefe da yoveli eri misi mis Tana da iwyes dar- masTan erTad mTelma erma kerpebisa da sakerpo taZrebis

312 313
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

Ruevad da dawuvad kerpTa da taZarTa sakerpoTa, vidremde dawva da dangreva daiwyes, ise rom, male maTi arsebobis
arRa(r)a sacnaur iyo adgilica maTi. da amisa Semdgomad kvalic waSales. amis Semdeg mTeli eris TanxlebiT
warvida mefe da yoveli eri misi samefod iodasafisa, Zisa iodasafis samefoSi gaemgzavra abenesi da ufliswuls
TYsisa, da yoveli igi sufevaA misca mas, garna Tedma gadauloca Tavisi Zalaufleba. mxolod Tedmam, rome-
mZovari, romeli itanjeboda oriTave cxorebiTa, ara moiqca lic orsave cxovrebaSi itanjeboda, ar miiRo axali
mas Jamsa. sarwmunoeba.
xolo iodasafs viTarca esma, viTarmed mefe da yoveli iodasafma rom Seityo, mefe Tavis xalxTan erTad mis
eri misi mivals misa, aRdga da miegeba sixaruliTa didiTa, samflobeloSi mobrZandeboda, gaxarebuli win miegeba
da davarda winaSe missa igi da yoveli simravle qristes- mamas da muxli moiyara mis winaSe. masTan erTad daiCoqa
morwmuneTaA, romelni-igi miegebvodes mis Tana mefesa. abenes mefis Sesaxvedrad gamosulma qristes mravalma
maSin mefe igi didiTa surviliTa moexYa qedsa iodasafissa mimdevarmac. mxarze xeli mohxvia mefem ufliswuls,
da tiriliTa ambors-uyofda mas. da miiyvana iodasaf mamaA cremli ver Seikava _ tiroda da Tan nazad eamboreboda
TYsi didiTa da gardareuliTa pativiTa da yoveli igi Svils. iodasafma arnaxuli Tavazianoba gamoiCina mamis
didebaA misi winauyo mas, romelsaca igi ara iKumevda. winaSe da mefeTa Sesaferisi da sakadrisi pativi miago
mas.

61. da viTarca jda iodasaf dResa erTsa winaSe mamisa 61. erT dResac, rodesac iodasafi mamis gverdiT
TYsisa, Sevida Tedma winaSe maTsa savse guliswyromiTa, ijda, maTTan ganrisxebuli Tedma Sevida. mas uflis-
raATa sityua-ugos iodasafs SjulisaTYs, da hrqua mas: wulTan sarwmunoebriv sakiTxebze kamaTi ganezraxa da
`miTxarRa, Zeo mefisao, romlisa mizezisaTYs hyav saqme ese, amitom amgvarad mimarTa iodasafs:
anu raA boroti SegamTxYes kerpTa, romelni esre[T] _ ufliswulo, ram gaiZula amgvarad mopyrobodi
Seuracx-hyven, ara pirvelad adidnesa mamani Senni mefeni? kerpebs? an ra dagiSaves maT iseTi, rom ase moiZule
anu ara umetesi SaravandedobaA misces mamasa Sensa, isini? gana Tavis droze maT ar ganadides Seni mama-
abenese49 mefesa, da umaRles yovelTa mefeTa queyanisaTa papani _ gvirgvinosani mefeebi?! an gana maT ar aRazeves
daadgines igi, da uSviloebisaca igi KuebulobaA gana- mamaSeni abenesi samefo pativsa da ZlierebaSi imgvari
Sores sulisagan misisa? da Sen maT mier miemadle, romel- didebiT, rom aravin yofila misi msgavsi dedamiwis
ica-ege gardamaqcevel eqmen Sjulsa da macTur mamisa zurgze?! da gana maTve ar gankurnes uSvilobiT
Senisa. aw raAsaTYs ganeSorebi monebisagan maTisa da gana- nakluli misi suli?! maT uwyalobes Seni Tavi mefes, Sen
Sore mamaA Seni, da yovelni keTiladmsaxurni mefeni, mamani ki Seicvale rjuli da acdune mamaSenic. ratom ar
Senni, ganacruven da sZagen gardaqceviTa SeniTa?~ ginda, rom maT emsaxuro, an mamaSeni ratomRa Camoacile

314 315
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo mas da hrqua iodasaf mefeman: `ismine, N kerpTmsaxurebs?! kerpebis RalatiTa da mama-papaTa
metyuelo sicruvisao da mtero WeSmaritebisao, romelman rwmenis uaryofiT Sen Seuracxyofa miayene Sens winap-
moipove gancofebuli ege sibrZne amis soflisaA da rebs _ keTilmsaxur mefeebs!
TanawarhKed Tavsa mas sibrZnisasa, romel ars SiSi uflisaA, miugo mas iodasafma:
da hgoneb Tavsa TYssa brZnad da gancofebul xar, rameTu _ ismine Cemi, sicruis mqadagebelo da WeSmaritebis
kerpni ese, romelTa hmonebT, oqroA da vecxli da rvali da mtero, romelic savse xar amsofliuri momakvdinebeli
qvaA da Zeli arian da ver SemZlebel arian Cuenda da arca sibrZniT da ar gagaCnia umTavresi sibrZne _ SiSi RvTis
sxuaTa keTilis yofad ginaTu borotisa, anu viTar winaSe. Tavi brZeni ggonia, magram gaugnurebulxar,
SemZlebel iyvnen raAsame, rameTu TYT mk[u]dar arian: arca radgan ver xvdebi, rom kerpebi, romlebsac Sen
esmis, arca hxedven da arca ras scnoben. aw ganifrTxve emsaxurebi, oqroa da vercxli, an rkina, qva da xe, maT
Zilisa magis Senisagan, ukueTu ars-Ra Sen Tana suli arc sikeTis gakeTeba SeuZliaT vinmesTvis da arc zianis
sicocxlisaA. xolo sofeli ese aRsrulebadi ars da Cuen miyeneba. an ki rogor SeZleben raimes, roca mkvdrebi
kacni da pirutyuni yovelni da frinvelni da xeni da pirad- arian, _ arc smena aqvT, arc mxedveloba da arc cnoba.
piradni nayofni maTni Jamad-Jamad momwifdeb
momwifdebian
ifdebian gamoerkvie buranisagan, Tuki jer kidev imyofeba SenSi
kacTaTYs. da ese yoveli daadebuli RmrTisaA ars, romlisa sacocxlis suli, da gaige, rom wuTisofeli
`aravin ars msgavs misa [Rmer]TTa50 Soris da araraA ars ganqarvebadia, _ Cven yvelani movkvdebiT _ adamianebi da
s[aqmeT]a51 misTaebr~52, romelman dagubadna ZaliTa TYsiTa cxovelebi, frinvelebi da nair-nairi nayofis momcemi
didebad misa da yoveli ese Su[e]nierebaA moguca saSuebe- mcenareebi, drodadro rom aRmoaceneben adamianTaTvis
lad Cuenda, raATa raJams vixilneT keTilni ese saSuebelni, sazrdos. da es yvelaferi RvTis gangebulebiT xdeba.
gurwmenes waruvalica igi saSuebeli saukunoA, `romeli aravin aris misi msgavsi. Tavisi yovladZlieri
Tualman ara ixila da yursa ara esma da gulsa mom- marjveniT Segveqmna Cvenc missave sadideblad da
gonebelisasa ara mouKda, romeli ganumzada moTmineTa mcnebebi mogvca Sesasruleblad. Cvens garSemo arsebuli
monaTa misTa~53. ese guauwyes rCeulTa monaTa misTa winaAs- Tvalwarmtaci mSvenierebac Cvensave sasikeTod gviboZa,
warmetyuelTa da didebulTa mociqulTa misTa, da rameTu raTa xiluli mSvenierebis xilviT virwmunoT waruvali
saSuebelni ese ara dagYbadna RmerTman, raATa maT xolo mSvenierebis arseboba. mis Sesaxeb gvamcnobs saxareba:
SeveqceT da udeb-viqmnneT morCilebad mcnebaTa misTa, ar- `rac Tvals ar unaxavs, yurs ar smenia, kacs gulSi ar
amed raATa viKumioT maTgan saKmari zomiT, romeli Semwe gauvlia, RmerTma is moumzada Tavis moyvarulebs (Ikor.
gueqmnes msaxurebasa zeda missa da ara SevapyrneT gulni 2,9). ase gvamcnes uflis rCeulma winaswarmetyvelebma da
Cuenni, romliTa davakldeT mcnebaTagan misTa. da ukueTu didebulma mociqulebma, Tumca RmerTma yvela sikeTe
sofeli ese amisTYs ganmartebuli Zes winaSe kacTa, raATa imisaTvis ki ar gviboZa, rom maTiT mxolod visiamovnoT
Wamon da suan da iSuebden da esviden dadgromasa missa da misi mcnebebi ki ugulebelvyoT?! unda visargebloT

316 317
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

maTTYs, mcire ukue nawili migiRebies Tavisa SenisaTYs maTiT, magram imgvari zomierebiT, rom Semwe gveqmnas
amis soflisagan, ZonZi ege, romel gareSegirtyams, da igi uflis samsaxurSi da ar davemonoT guliT rames,
argani, romel ars KelTa SenTa, rameTu aradasajerebeliTa raTa RvTis mcnebebs ar davSordeT. Tu wuTisofeli
dajerebul xar sawuTroAsa amisgan, romelsa aqeb da esav. imisTvis aris kacTa winaSe gadaSlili, rom adamianebma
da ukueTu keTil ar[s] sasoebaA amis soflisaA, raAsa ara mxolod svan, isiamovnon da gaixaron masSi cxovrebiT,
iRuwi Tavisa SenisaTYs? xolo ukueTu amisTYs daebadnes maS, Sen mxolod mcire nawili migiRia wuTisoflisgan _
saSuebelni ese, raATa maT mier gusurodis dausrulebelisa ZonZi, romelic siSiSvles gifaravs da joxi, romelic
misTYs saSuebelisa, raATa gurwmenes da aRviRoT sagzali xelT gipyria, mindobixar da aqeb wuTisofels, romelic
amier sofliT da samkYdrosa mas sofelsa egreT crua da arasando. magram Tu yovelgvari amsofliuri
miviwineT [d]ambadebelisa da RmrTisa Cuenisa, [Cans], rameTu sikeTe imisaTvis Seqmna RmerTma, rom maTi xilviT
ujeroA saSjeli swame, rameTu ara ici, visTYs aWirveb araamsofliur dausrulebel sikeTeTa arseboba virwmu-
Tavsa Sensa da visa mixual da vis esav mogebad SromaTaTYs noT, kidec unda viswrafoT maradiuli samkvidrebelis-
SenTa, ukueTu muni sasoebaA ara gaqus da arca raA soflisa ken, raTa miveaxloT Cvens dambadebel RmerTs, xolo
amisgan~. wuTisoflisgan mxolod is mciredi aviRoT, rac am
da viTar esmnes Tedmas sityuani ese iodasafisni, da- gzaze sagzlad gvesaWiroeba. Sen ki, rogorc Cans,
dumna myovarJam da ganizraxvida gulsa Sina TYssa araswor gzas adgaxar, radgan Tu arc momavali cxovre-
sityuaTa maTTYs mefisa iodasafisaTa da araras hpoebda, bis imedi gaqvs da arc am wuTisoflisagan moeli rames,
raAmca miugo. da mere miugo da hrqua mas: `sityYTa magiT gaurkvevelia, ratom itanjav Tavs, an visken iltvi da
SeniTa ganawone guli Cemi, rameTu `viTarca maxYlman visgan eli Seni Sromis sazRaurs?
ganvlo suli Cemi~54, da aw mnebavs, raATa (mo)acalne didxans dumda Tedma. sityvebs eZebda, rom
sasmenelni Senni smenad Cemda da gankiTxvad ugancxade- iodasafisTvis pasuxi gaeca, magram veraferi moifiqra.
bulesadre saqmisa amisTYs~. bolos esRa uTxra:
hrqua mefeman iodasaf: `aha esera mza var sasmeneliTa da _guli gamigmira da basri maxviliviT gasera Cemi
gonebiTa sityYsyofad Sen Tana. aw ikiTxe, romlisaTYsca suli Senma sityvebma, amasRa gTxov, rom momismino da
gnebavs~. ufro cxadad gamarkvio am yvelaferSi.
miugo da hrqua Tedma: `ukueTu kerpni ese, romelTa miugo iodasaf mefem :
Cuen vhmonebT, ara arian RmerT, vin ukue ars RmerTi Seni?~ _ mzad var yuri dagigdo da gesaubro kidec. mkiTxe,
rac gainteresebs.
hkiTxa mas Tedmam:
_Tuki kerpebi, romelTac Cven vemsaxurebiT, ar arian
RmerTebi, maS, Seni RmerTi vinRaa?

318 319
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

hrqua mas iodasaf: `RmerTi Cemi ars mamaA uflisa Cemisa miugo iodasafma:
iesuAs qristesi, dambadebeli cisa da queyanisaA da yov- _ Cveni RmerTia yovladwmida sameba _ mama, Ze da
lisaAve, romeli damkYdrebul ars maT Soris sulierni da suliwmida, RmerTi cisa da qveyanis, da yoveli sulie-
guamni~. risa da usulosi, romlebic damkvidrebulni arian
hrqua Tedma: `da vinaA uwyi, Tu caA da queyanaA dabade- masSi.
bulni arian?~ hkiTxa Tedmam:
hrqua mas iodasaf: `amis gamo uwyi, rameTu saxe da _ saidan iciT, rom ca da miwa RmerTis Seqmnilia?
niSani Sesaqmisa maTisaA wamebs, rameTu Seqmnul arian, upasuxa iodasafma:
rameTu gonebasa Sina sacnaur ars, viTarmed ara arian igini _ vici, radgan qmnilebaTa niSan-Tvisebebi Tavadve
TYnier anu SeerTebulni, anu ganyofilni, anu iZrvisni, anu mianiSneben maT Seqmnilobaze, da gonebiTac sagulisxmoa
mdgomareni da vhxedavT, viTarmed yovelni dabadebulni es, radgan isini urTierTSeerTebulnic arian da
moiyvanebian SeerTeba[sa], [vidremdis] ganTYsebiT, ZrviT ganyofilnic, moZravnic da uZravnic, vxedavT, rom
gina dayudebiT. amis gamo vcan, rameTu viTarca eseni, SesaZlebelia yoveli dabadebulis SekavSirebaca da
egreca igini arian, rameTu ver Kel-ewifebis, Tumca rasa dacalkevebac, maTi moZraobaSi moyvanaca da gaCerebac.
hmatis didebiTa sxuaTa dabadebulTa~. amiT Sevityve, rom rogorc erTni, ise meoreni, uZlurni
hrqua Tedma: `vinaA daamtkiceb mociqulTa da winaAs- arian, dideba Sehmaton sxva qmnilebebs.
warmetyuelTa, Sen ara gixilavn?~ hkiTxa Tedmam:
hrqua mas iodasaf: `amiT davamtkiceb, rameTu yovelTa _ winaswarmetyvelebisa da mociqulebis gadmocemaTa
adgilTa Seiwynarnes igini ganSorebulTa urTierTas da WeSmaritebas rogorRa amtkiceb, Sen xom Tavad ar
mefeTa dawvalebulTa, romelni mter iyvnes urTierTas, moswrebixar maT?
romelTa Soris ara iyo SeTqmulebaA, romelni me ara miugo iodasafma:
mixilavn da hambavTagan dauwyuedelTa da ganuqarve- _ sarwmunoa ucdomeloba da sandooba maTi
belTa, romelTa Sina ver egebis SeTqumulebaA siSorisagan gadmocemebisa, radgan yovel adgilas, yovel kuTxeSi
adgilTaAsa, rameTu aRmosavaliT da dasavaliT, samxriT da Seiwynares maTi swavleba, _ irwmunes adamianebma,
CrdiloAT ididebis mamaA, Ze da suli wmidaA da wmidaA romlebic erTmaneTs ar icnobdnen, mefeebma, romlebic
Sjuli misi, romeli qadages wmidaTa da (rCeul)Ta misTa erTmanaTs mtrobdnen da eqiSpebodnen... mec Cemi TvaliT
mociqulTa. ukueTu-ara (vinaA) ukue SesaZlebel ars ar minaxavs winaswarmetyvelebi da mociqulebi, magram
SeTqumulebaA Soris maTsa?~ maT Sesaxeb cnobilia yvelgan. Tavad isini droiTa da
sivrciT iyvnen daSorebulni erTmaneTs da ar SeeZloT
winaswar SeTanxmebuliyvnen, miuxedavad amisa, yvelgan

320 321
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

miugo da hrqua Tedma: `da vinaA uwyi, Tu WeSmaritsa gandidda sameba _ mama, Ze da suliwmida da gavrcelda
ityYan winaAswarmetyuelni, viTarmed RmrTisa mier wmida rjuli.
movlinebul arian?~ hkiTxa mas Tedmam:
hrqua mefeman iodasaf: `amis gamo uwyi, viTarmed _ da saidan ici, rom ar cruoben winaswarmetyvelni,
WeSmaritsa ityYan, rameTu aCuenes sofelsa Sina niSebi da roca amboben, rom RvTisagan arian movlinebulni?
saswaulebi, romeli vervis dabadebulTagansa Kel-ewife- miugo iodasaf mefem:
bis egeviTarisa Zalisa Cuenebad, rameTu ZaliTa RmrTisaATa _ maT simarTles adasturebs is niSnebi da
iqmodes, raATa hrwmenes sofelsa da cnan yovelTa, saswaulebi, rasac iqmodnen wuTisofelSi, radgan arc
viTarmed WeSmarit ars sarwmunoebaA maTi da viTarmed erT qmnilebas ar gaaCnia saswaulTa qmnis Zala, _
igini arian rCeulni misni Soris yovelTa TeslTa~. mxolod RvTis mieraa igi SesaZlebeli. amiT icnoba, rom
da ganagrZo Tedma gamoZiebaA da kiTxvaA iodasafisgan WeSmaritebas qadagebdnen da RvTisagan iyvnen gamorCe-
winaSe mamisa misisa, vidremdis icna da hrwmena ufali Cueni ulni mravalTa Soris.
iesu qriste da viTarmed: `WeSmaritsa [ityYs] [da Tquen] Tedma manam ganagrZobda iodasafTan saubars abenesis
cudsa Sromasa aRasrulebT kerpTa mimarT~. maSin aRiara TandaswrebiT, vidre Tavadac ar irwmuna ufali Cveni
KmiTa maRliTa Tedma da Tqua: `aravin ars RmerT queyanasa ieso qriste. gulSi gaifiqra Tedmam: _ `WeSmaritebas
zeda, garna mamaA mxoloA da Ze misi mxolodSobili da ambobs ufliswuli, amaod davSveriT kerpTa msaxure-
yovladwmidaA suli, Tanaarsi, RmerTi samguamovani, biT.~ yvelas gasagonad ki dasZina:
erTarsi, dambadebeli caTaA da queyanisaA~. da yoveli wesi _ WeSmaritad, ar arsebobs sxva RmerTi, garda
qristeanobisaA aRiara da hrwmena da Seiwynara wmidaA yovladwmida samebisa _ mamisa, mxolodSobili misi Zisa
naTlisRebaA, da mieriTgan iwyo damarxvad mcnebaTa da yovladwmida sulisa, Tanaarsisa, samgvamovanisa da
qristesTa da gulsmodgined evedreboda RmerTsa da erTarsebisa, romelmac dahbada cani da qveyana.
adidebda saxelsa missa55. aRiara da irwmuna Tedmam yoveli wesi qristiano-
bisa, naTel-iRo samebis saxeliT da im dRidan moyole-
buli marxviTa da qristes mcnebebis dacviT ganagrZo
cxovreba, gulmodgined evedreboda RmerTs da
adidebda mis wmida saxels.55

322 323
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

62. xolo iodasaf miuZRuanna niWni didni mefesa da er-


62 62. iodasafma uxvad daasaCuqra abenes mefe,
isTavTa misTa da yovelsa ersa. xolo Semdgomad samisa didebulebi da yoveli eri. sami dRis Semdeg ki
dRisa ubrZana iodasaf mRdelTa da mRdelTmoZRuarTa, episkoposebsa da mRvdlebs ubrZana, yvelani moenaTlaT.
raATa naTel-scen mefesa abeness da yovelTa erTa da amasTan, mamamisisTvis episkoposebi, mRvdlebi da
erisTavTa. da warslvasa maTsa samefod maTda, waritanna diakonni gaeyolebinaT...
Tana ebiskopozni da mRdelni da diakonni. xolo abenes abenesma eklesiebis aSeneba brZana Tavis samflobe-
mefeman ubrZana yovelsa samefosa missa aRSenebaA eklesia- loSi. amieridan siwynarem da mSvidobam daisadgura
TaA. da yovelman erman naTel-iRo. da iyo didi dawynarebaA saxelmwifoSi da yvelani erTad adidebdnen RmerTs.
da mSYdobaA samefosa maTsa. da yovelni adidebdes RmerTsa,
romlisaA ars didebaA.

63. xolo abenes56 mefe friad gulpyrobil iqmna sima- 63. abenes mefem sixaruliT Seiwynara WeSmariteba,
rTlisaTYs, romeli Seiwynara Zisagan TYsisa, da saTnoA romelic iodasafisagan moismina da gulwrfelad
sinanuli aCuena pirvelTa maT ukeTurebaTa misTaTYs, xolo moinania yvelas winaSe Tavis mier Cadenili uwindeli
raJams moiwia aRsasruli misi, friad SeSinda da mouKda ukeTurebani, magram sikvdilis Jamma roca uwia mefes,
ZwolaA, da SiSi didi daeca mas zeda. [m]aS[in] hrqua mainc Zlier SeSinda da Zrwolam da kankalma moicva.
iodasaf: maSin uTxra mas iodasafma:
`N mamao, romlisa57 saqmisa amis soflisaTYs SeZrwune- _ mamao, am wuTisoflis romeli saqmis gamo
bul xar? ukueTu ese[v]d, raATa daadgre sofelsa Sina SeZrwundi? nuTu ggonia, rom SesaZlebelia am sofelSi
ukunisamde, ese aravis Kel-ewifebis. anu gTnavsa, raATa mudmivi cxovreba? es aravisTvisaa SesaZlebeli. nuTu
moiwio sazomsa siberisasa gardareulsa, romelsa Sina gsurs miaRwio siberis im zRvramde, roca yovelgvari
mravalni uSuerni senni da [Z]rwolaA TavisaA da KelTaA sazareli seni ipyrobs kacs, caxcaxs iwyebs mTeli misi
mogiKdes, rameTu araraA sawadeli hrTavs eseviTarsa cx- sxeuli da cxovrebis yovelgvar survils ukargavs mas?
orebasa? anu hgoneb-mea, Tu axali siWabuke da cxorebaA an iqneb fiqrob, rom saWabukes daibruneb da ganvlil
momavali mogeces kualad gareSe amissa, romelsa Tana cxovrebas Tavidan daiwyeb? kacTagan arc es aris
warsrul xar? eseca ver SesaZlebel ars kacTa mier yofad. SesaZlebeli. Cans, ar mindobixar RvTis mowyalebiT da
anu-me ver gulpyrobil xar mowyalebaTa mimarT uflisaTa Wirveulob, damorCilde mis mowodebas, magram amiT xom
da giZnavs mislvaA wodebasa missa, romliTa risxvasa mxolod mis risxvas gamoiwvev? madlobiT gmarTebs
moatyueb Tavsa Sensa? aw madlobiT jer-ars SewynarebaA misgan movlinebuli gangebis Sewynareba, radgan
movlinebulsa wodebasa RmrTisamiersa, rameTu Tavidanve cnobilia SenTvis, rom mokvdavi xar am

324 325
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

pirveliTganve uwyi, viTarmed mokudav xar amier sofliT, sofelSi, iseve, rogorc Senamde mcxovrebi Seni
viTarca-igi pirvel Sensa yofilni yovelni mamani Senni~. winaprebi.
miugo abenes58 mefeman da hrqua iodasafs: `ara, Svilo miugo abenes mefem Svils:
Cemo, ara amaT mizezTaTYs Sewuxebul ars suli Cemi, _ ara, Svilo, mag mizeziT ar wuxs Cemi suli. kacis
viTar-ege Sen sTqu, aramed bunebiT Tana-ac yovelsa sulsa bunebaa aseTi, umZims sulis xorcTan gayra da aSinebs am
mwuxarebaA ganSorebisaTYs KorcTaAsa da datevebisaTYs wuTisoflis datoveba da misTvis ucnob samyaroSi
amis aerisa da naTlisa, da mislvad adgilad ucxod da gadasvla, vwuxvar imis gamoc, rom ar vici, ra moelis
iwrod, sada-igi ara vici, viTarsa iwroebasa mimTxuevad Cems suls, radgan friad ganvarisxe RmerTi, Semoqmedi
ars suli Cemi, rameTu me friad ganvarisxe RmerTi Semoq- Cemi, da mravali udanaSaulo gamovasalme sicocxles,
medi Cemi da mravalni mosajulni warvavlinen wina Cemsa, romlebic axla RvTisagan moiTxoven SurisZiebas Cemze;
romelni Surisgebasa iTxoven RmrTisagan Cem zeda. da cxovrebis manZilze vgmobdi RmerTs da vaqebdi kerpebs;
yovelTa dReTa cxorebisa CemisaTa vhgmobdi RmerTsa da verc msajuli movimadliere da verc momCivani
vaqebdi kerpTa. arca msajuli movimadle da verca mosa- davarwmune rameSi, risi imedi SeiZleba mqondes RvTis
juli davajere. vinaA maqundes nugeSiniscemaA Tavisa Cemi- winaSe an risgan velodo nugeSiscemas? dRiTidRe
saTYs winaSe qristesa? rameTu Jamica SewynarebisaA Se- makldeba Jamic, droc mcirdeba da amis gamo SesaZleb-
moklda Cem zeda da veraraA Rirsi sinanuli vaCuene lobac naklebi mrCeba Rirsi sinanuli vuCveno RmerTs.
RmerTsa~. miugo mamas iodasafma:
miugo netarman iodasaf da hrqua mamasa TYssa: `nu _ nu swuxar, mefev, aramed gixarodes, radgan
hzrunav, mefe, aramed gixaroden, rameTu mixual meufisa miuxval saxier meufes, mravalmowyale RmerTs, romelic
saxierisa da mravalmowyalisa, romelman-igi meaTerTmetisa meTerTmete Jamis muSaksac pirveli Jamis muSakis
JamisaTa sworad misca sasyideli maTi pirvelTa maT Tana59, Tanasworad miagebs gasamrjelos. igive Segiwynarebs,
manve Seiwynaros dagebaA ese Seni ukuanaAsknelsa cxorebisa raki cxovrebis miwuruls mainc Seurigdi mas, WeSmarit
Senisasa, rameTu ara ars naklulevanebaA mowyalebaTa Sina RmerTs. usazRvroa misi mowyaleba da arc kacTa
RmrTisaTa da arca kacTaebr Sjis Tavadi igi, rameTu samarTlis msgavsia misi samarTali. mTeli wuTisoflis
mowyalebani misni daswonen sofelsa amas, savsesa codviTa. codvebs gadaswonis misi wyaloba. Cven arc codva-
Sen viTar daaknineb, rameTu sxuaA ars zraxvaA uflisaA da madlis awona SegviZlia, radgan sawyao RvTisa sxva-
sxuaA ars kac[TaA]? da merme ara sworavs naTeli ese amis gvaria da kacisa ki _ sxvagvari. verc wuTisoflis
soflisaA da aeri ese sawadeli kacTaA naTelsa pirisa misi- naTeli Seedreba saRvTo naTels da verc amsofliuri
sasa da aersa didebisa misisasa, romelsa Rirs-iqmnebian haeri, kacTaTvis esoden aucilebeli _ RvTis didebis
morwmuneni sasumelisa magis Sesumisa Semdgomad, romlisa- haers, romelsac mxolod im sasmisis Sesmis Semdeg
gan Sen SeZrwunebul xar, rameTu vervis Kel-ewifebis Se- miemTxvevian morwmuneni, romelic Sen gakrTobs da

326 327
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mosad samosad samoseli igi uxrwnelebisaA, vidre ara Se- gaZrwunebs. aravis SeuZlia uxrwneli samoslis Semosva,
vardes xrwnilebasa KorcTasa. da esresaxed iwroeba uCns Tuki jer xorcieli ar miecema xrwnilebas. marTali
sulsa marTalsa aqaA ese cxorebaA mermisa mis Tana didebisa, sulisTvis iseTive mtanjveli da viwroa wuTisofeli
viTarca yrmaman raA dautevis siiwre saSoAsaA da ixilis momaval maradiul samefosTan SedarebiT, rogorc
farToebaA da naTeli soflisaA. da aw nu hzrunav da ityY, yrmisTvis _ saSo dedis wiaRSi, radgan mis gareT farTo
viTarmed: mravliTa saqmiTa friad Sevscode RmerTsa da da naTeli samyaro moelis. amitom nuRar swuxar da
vinane mcired^. uwyode, rameTu mciredi sinanuli dasZlevs ambob, mravali Sevcode da mciredi movinanieo. RvTis
winaSe RmrTisa mravalTa da didTa SecodebaTa, rameTu winaSe Seni mcire sinanuli gadasZlevs Sens did
ganzavis igi mowyalebiTa TYs[i]Ta da ganamravlis nayofi Secodebebs, radgan usazRvroa RvTis mowyaleba da
misi da uxarin sulsa friad~. moilxens Seni suli.
maSin gulsmodgine iqmna abenes60 mefe da ganixara sit- Svilis sityvebma Zlier gaaxara da daamSvida abenes
yYTa misiTa, da elxina sulisa misgan maurvebelisa, da mefe, mwuxareba ganeSora mis guls da uTxra iodasafs:
hrqua iodasafs: `mogagen ufalman, Svilo Cemo, umetesi _ RmerTma sikeTiT gadagixados, Svilo, sasoebisa da
misagebeli keTilisaA ufroAs sasoebisa Senisa, rameTu war- Cemi SewevnisaTvis, radgan warwymedili viyavi da
wymedul viyav da momiZie, ganwirul viyav da miKsen, mter momiZie, ganwiruli viyavi da mixseni, mteri viyavi da
viyav da damage RmerTsa, momwydar viyav da macxovne. aw RmerTs Semarige, mkvdari viyavi da gamacocxle. amas
gamcneb, Svilo Cemo, raATa keTilad xYdodi winaSe RmrTisa gitoveb mcnebad, Svilo, rom kvlavac erTgulad iaro
da moSiSebiT aRasrulne dReni Senni, da nu Segaqcevn uflis winaSe da RvTismoSiSebaSi ganlio Seni dReebi,
didebaA mefobisaA siyuarulisagan qristesisa, rameTu yo- samefo didebam RvTis siyvaruls ar dagaSoros, radgan
veli ese xiluli aCrdil da warmaval ars, xolo Sen ma- yvelaferi aq xiluli mxolod aCrdilia da warmavali,
radRe eZiebd uxilavsa mas. da ixile aw, Tu sada ars saSi- aramed ganuwyvetliv eZie uxilavi. sadRaa Zlevamosili
neli igi mefobaA Cemi da simravle erisaA da simKne igi Cemi xelmwifeba da simravle erisa, an Zliereba da
axovanTa mKedarTa CemTaA, anu auracxelni igi safaseni Cem- axovaneba Cemi mxedrobisa, an Cems mier Sekrebili
ni, romel Sevkriben, raATamca movides da miKsnes me dRes simdidre, rom Semewion da mixsnan dRevandel dRes
warmyvanebelisagan Cemisa. aw meca gamcneb, Svilo Cemo, sikvdilisagan?! amitom dRes mec imasve garigeb, Svilo,
viTar-igi pirvel mamcnebdi me, da gamxileb, viTar-igi Sen rasac Sen marigebdi uwin: moiZule wuTisofeli da
mamxilebdi, raATa Seuracx-hyo sofeli ese da yoveli yoveli misi dideba ganiSore, moiZie RmerTi da
didebaA misi, da RmerTi mxoloA moipovo, rameTu umjobes erTaderTi is SeiZine, radgan mTeli wuTisoflis
ars Tavadi igi, vidre sofeli ese savsebiTurT TYsiT, xolo
locvasamca Sensa Ksenebul var, Svilo Cemo~61.

328 329
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da [viTarca] warasrulna abenes62 mefeman sityuani ese, savsebas aRemateba igi. nurc me damiviwyeb, Svilo,
Kma-yo KmiTa didiTa da aRmouteva suli. aramed iloce CemTvis. es Tqva mefem da suli ganuteva.

64. da wariRo iodasaf guami misi da dadva guamTa Tana 64. iodasafma abenes mefis gvami morwmuneTa maxlob-
morwmuneTasa ara didebiT, viTarca mefeTaA, aramed lito- lad dakrZala, ara gvirgvinosanTa Sesaferisi pativiTa
nad, viTarca sxuaTa kacTaA. maSin iodasaf aRipyrna Kelni da didebiT, aramed ubralod, mdabioTa msgavsad. Semdeg
da aRixilna Tualni TYsni zecad mimarT da Tqua: `gadideb xelebi zecad aRapyro da Tqva:
da gmadlob Sen, RmerTo da mamao uflisa da macxovrisa _ gadideb da gmadlob Sen, RmerTo da mamao uflisa
Cuenisa iesuAs qristeso, meufeo didebisao, dido da da macxovrisa Cvenisa ieso qristeso, meufeo didebisao,
Zliero, miuwdomelo da gamoukulevelo, uxilavo da dido da Zliero, miuwvdomelo da gamoukvlevo,
gamouTqumelo da gareSemouwerelo, dambadebelo yovli- uxilavo da gamouTqmelo, gareSemouwerelo, dambade-
sao, romelman ara Kuebul-hyav suli Cemi da moaqcie monaA belo yovlisao, romelmac ar datove Cemi suli
ese Seni SecTomili, romelman Jamsa amas ukuanaAsknelsa gulnaklulad da moaqcie es mona Seni Secdomili,
gicna Sen, RmerTi maRali, da aRiara Ze Seni uwinares romelmac ukanasknel Jams gcno Sen, RmerTi maRali, da
saukuneTa Sobili da yovladwmidaA suli Seni, da hrwmena aRiara Ze Seni saukuneTa uwinares Sobili, da
mas samwmidaarsobaA Seni. Rirs-yav igi naTelsa pirisa Sen- yovladwinda suli Seni, da irwmuna samwmidaarsoba
isasa da adgilsa gansasuenebelsa sufevisa Senisasa Seni. Rirsyavi igi, meufeo, Seni didebis naTels da
yovelTa Tana wmidaTa SenTa, romelTa yves nebaA Seni, da nu daamkvidre Sens sasufevelSi Sens wmindanebTan erTad,
moiKseneb uSjuloebaTa misTa pirvelTa, aramed mowyale- romelTac yves neba Seni. da nu moixseneb, meufeo, mis
biTa SeniTa da mravliTa saxierebiTa SeniTa Seundven uricxv Secodebebs, aramed mowyalebiTa da Seni
Secodebani misni da Tananadebi,
Tananadebi, romel
romelii Tana-ac saxierebiT Seunde yoveli Secodebani da usjuloebani,
uRmrToeb isa mis
uRmrToebisa isaTYs, mihmadle mas
misisaTYs, mas, da wmidaTa rac Caidina misi uRmerTobis gamo. mihmadle mas wyaloba
maTgan da rCeulTa monaTa SenTagan iKsen, romelni-igi Seni da ixseni Sens wminda da marTal monaTa samarT-
cecxliTa da maxYliTa aRasrulna, rameTu yovelive Zal- liani risxvisagan, romelnic cecxliTa da maxviliT
gic da yovelive Sen mier SesaZlebel ars, garna xolo ara mosra, rameTu araa SenTan uwyaloeba, aramed didi
Zal-gic uwyaloebaA, romelni cremliT da sulTqumiT wyaloba da Semweoba maTi, romelnic cremliTa da
iTxovden Sengan~. sulTqmiT iTxoven Sewevnas Sengan.
amas da mravalsa eseviTarsa vedrebasa Seswirvida Rmr- cremliT evedreboda iodasafi RmerTs mamisaTvis,
Tisa cremliTa mamisaTYs misisa. da merme davarda pirsa Semdeg pirqve daemxo, xelebi mamis saflavze ganipyro da
zeda TYssa da dasxna Kelni samaresa zeda mamisa TYsisasa Tqva:

330 331
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da Tqua: `qriste RmerTo, romelman dahbade mSobeli ese _ qriste RmerTo, romelmac dahbade mSobeli Cemi
Cemi uwinares Cemsa, da me dambade wyvilTa Sina misTa, da Cemze uwinares da mec mis wiaRTagan dambade, romelmac
maxare TanayofiTa misiTa, vidremdis ginda, da Semawuxe sixaruli mommadle masTan cxovrebiT, vidremdis gsur-
ganSorebiTa misiTa, odes inebe. aw, ufalo, iyav amis Tana da da damamwuxre masTan ganSorebiT, odes inebe. aw,
nugeSinismcemel ucxoebasa Sina missa, da iyav mcvel da ufalo, gevedrebi, nugeSismcemel eyav Sens monas ucxoe-
mfarvel Semdgomad misa Cemda. da mimiZeRu umjobessa baSi da Semdgomad misa, damicev da damifare me codvi-
nebasa Sensa, viTarca saxier xar da keTilismyofel~. lic, Semewie da miwinamZRvre Sens gzaze, raTa vyo neba
da daadgra mun vidre meSYded dRemde da locvasa hy- Seni, rameTu saxieri da kacTmoyvare RmerTi xar da
ofda misTYs. da iwyo uwyalod Kelisa SexebaA safaseTaA Senda didebas aRvavlenT, mamisa, da Zisa, da sulisa
da miscemda glaxakTa da uRonoTa da sneulTa. wmidisa, aw da maradis da ukuniTi ukunisamde.
meSvide dRemde ar moSorebia iodasafi mamis
saflavs da ganuwyvetliv loculobda misi sulisaTvis.
Semdeg ki uxvad gaiRo mowyaleba da uSurvelad
dauriga simdidre glaxakebsa da davrdomilebs.

65. da dResa mervesa gamovida da jda ersa Soris 65. merve dRes gamovida, wesisamebr, iodasaf mefe
Cueulebisaebr TYsisa da yovelni warCinebulni misni mis xalxSi. Tan axldnen warCinebulni da didebulebi.
Tana, da Tqua: `aha esera Seisuena abenese mefeman, mamaman mimarTa mefem ers:
Cemman, viTarca erTman glaxakTaganman, da vervis Kel- _ ai, ganisvena mamaCemmac _ abenes mefem, rogorc
ewifa Sewevnad da Ksnad misa, verca me da verca Tquen. da erTma glaxakTaganma. veravin SeZlo misi Sewevna da
dRe ese yovelTa zeda moiwevis da Tquen uwyiT, raA-igi daxsna sakvdilisagan _ verc me da verc Tqven. igive
iyo wadierebaA Cemi pirveliTganve, aramed ver winaaRudeg mogvelis yvelas. Tqven iciT Cemi faruli guliswadili.
mamasa Cemsa. da aw arRara maqus mizezi winaSe RmrTisa magram ver SevZeli sicocxleSi win aRvsdgomodi mamas.
aRTqumisaTYs Cemisa, raATa SeverTo ricxusa monazonTasa axla ki aRaraferi miSlis xels, rom aRvasrulo RvTis
da Tavs-vidva cxorebaA maTi. xolo Tquen gamoirCieT Tavi- winaSe aRTqmuli, SevuerTde monazvnebs da Tavs vido
sa TquenisaTYs mefe, romeli giZRodis nebasa Sina RmrTi- maTi cxovreba. Tqven ki gamoirCieT Tqvens Soris mefe,
sasa. da dRes arcaRa vin ars macilobel WeSmaritebisa romelic RvTivsaTnod gauZRveba qveyanas. RvTis madliT,
madliTa RmrTisaATa da amas yovelni mecnier xarT~. dRes aRaravin gvyavs mteri da WeSmaritebis mowina-
aRmdege, da es Tqvenc yvelam kargad iciT.

332 333
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

xolo ersa mas viTarca esma ese, yovelnive igi aRdges maSin yvelani wamoiSalnen da erTsulovnad SesZaxes
da Kma-yves KmiTa didiTa: `nu iyofin ege, mefe, da nuca mbrZanebels:
asmen sasmenelTa CuenTa egeviTarsa magas, rameTu vidre _ numc moxdeba es, mefev! msgavs rames nuRarc moismens
Cuen yovelni ara movswydeT, ara iyos ese~. Cveni yurebi. radgan vidre cocxlebi varT, ar davuS-
da ganZlierdebodes Kmani maTni, vidremde SfoTica aR- vebT amas.
dgeboda qalaqsa Sina Kmisagan maTisa. Sekrebilni ufro da ufro xmamaRla gamoxatavdnen
xolo iodasaf viTarca ixila, viTarmed ara neba-scemen, ukmayofilebas, ise rom, male mTeli qalaqi SfoTma
RonisZiebiT farulad ganizraxa ganslvaA. da moiyvana kaci moicva.
igi, romeli pirvelad moviKseneT, romeli Sewevnad raki iodasafma Seityo, rom nebiT ar dasTanxmde-
ganmzadebul iyo balahvarisa dResa mas, raJams igi mefe bodnen mis gadawyvetilebas, farulad ganizraxa same-
sityua-ugebda naqors, romeli-igi sagonebel iyo, viTar- fos datoveba. TavisTan moixmo baraqia _ kaci erTguli
med balahvar ars igi. rameTu kaci ese iyo naTesavi maTi da sando, swored is, romelmac cru balavarTan _
saxlisagan sameufoAsa da saxeli misi baraqia, da hrqua mas: naqorTan sityvisgebisas daxmareba SesTavaza uflis-
`yoveli kaci dRisa WirisaTYs moigis kacman, da Sen wuls, amasTan, baraqia samefo saxlis Camomavalic iyo.
naTesavi Cemi xar, da me gauwyeb saqmesa Cemsa da saidumlosa da uTxra mas:
da saqmesaca didsa mogatyueb, ufalsa Tu undes. aw miiRe _ kacs gansacdelSi sWirdeba sxvisi daxmareba. Tanac,
KeliTwerili Cemgan erisa mimarT da mTavarTa CuenTa Sen Cemi gvarisa xar, _ samefo saxlis STamomavali,
mefobisaTYs Senisa, da me ganvide ZmaTa CemTa Tana da maT amitomac Sen gagimJRavneb saidumlos, da Tu ufali
Tana vhmonebde qristesa RmerTsa. da ukueTu ara hyo ese inebebs, msurs, Senve mogando erTi metad sapasuxism-
Sen Cem Tana, ara iyo naTesavi Cemi~. geblo saqme, _ Caibare werili, romelic mTeli erisa da
miugo baraqia da hrqua mas: `ara marTal hsaje, mefe, mTavrebisaTvis aris Cemive xeliT dawerili da Sens
rameTu weril ars: `Seiyuaro moyuasi Seni, viTarca Tavi gamefebas auwyebs maT. me ki moRvawe monazvnebs msurs
TYsi~63. xolo Sen aRirCie umjobesi Tavisa SenisaA da Cemi SevuerTde da maTTan erTad vemsaxuro qristes. xolo
gnebavs warwymedaA. da ukueTu keTil ars mefobaA, raAsa ara Tu uars metyvi da ar Semisruleb am Txovnas, nuRar
daadgrebi Sen? rameTu viTarca Svili raA warstirn dedasa, CaTvli Tavs Cems axloblad.
egreT tiran winaSe Sensa yovelni samwysoni Senni. xolo miugo baraqiam pasuxad:
_ usamarTlod sji, mefev, radgan dawerilia:
`Seiyvare moyvasi Seni, viTarca Tavi Seni~ (mT. 22:39). Sen
ki SenTvis umjobess irCev da me daRupvas miqadi, radgan
Tuki mefoba sawadelia, Tavad ratom gaurbixar mas?!
Tanac, nuTu ver xedav, rom mTeli eri _ samwyso Seni _

334 335
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ukueTu umjobes ars datevebaA misi da ZiebaA saukunoAsaA, imgvarad mogtiris, rogorc Svili, romelsac deda
raAsa aRirCev Tavisa Senisasa da STamagdeb me warsawyme- miatovebs?! xolo Tu maTi datoveba maradiulis
delsa, da warwymediTa CemiTa gnebavs cxorebaA Seni?! sanacvlod meti madlia, rogorc Sen fiqrob, maS, nuTu
aramed ornive guale da warvideT!~ Cemi warwymediT gsurs Seni cxoneba? sjobs, erTad
wavideT aqedan.

66. xolo iodasafs viTarca esmnes sityuani baraqiaAsni, 66. samarTlianad eCvena iodasafs baraqias msjeloba,
emxila samarTali saSjeli mis mier da arRaraA miugo, da mxilebuli iqna misi sityvebiT, amitom aRaraferi miugo.
aRdga Ramesa erTsa da warvida, da KeliTwerili dauteva erT Ramesac samefodan gaipara, erisa da erisTave-
sagebelTa TYsTa zeda erisa mimarT, romelsa Sina weril bisaTvis ki sakuTari xeliT dawerili werili datova.
iyo, viTarmed: `baraqia Rirs ars mefed, igi daadgineT~. da werilSi ewera, rom baraqia Rirsi iyo mefobis da igi
amis jerisaTYs yo ese, raATa ara SfoTi iqmnes ersa Soris daedginaT mefed. esec imitom moimoqmeda, rom samefo
mefobasa zeda. taxtisTvis SfoTi ar atexiliyo qveyanaSi.
xolo baraqia igrZna, raA-igi eguleboda iodasafs yo- xolo baraqiam roca mefisgan Tavis naTqvamze pasuxi
fad, odes-igi arRara misca pasuxi sityYsa misisaA, ganvida ver miiRo, maSinve gulisxmayo, rom ufliswuls sxva ram
da Seikribna mTavarni da Seracxilni da uTxra, raA-igi ganezraxa. saswrafod Sekriba mTavarni da warCinebulni
hrqua iodasaf, da amxila, viTarmed egulebis idumal da maT gaumJRavna iodasafis malulad gaparvis survi-
warslvaA. xolo igini mswrafl aRdges da devna-uyves li. axla ki, roca marTlac gaipara mefe, saswrafod yve-
mravalTa gzaTa. da poves netari igi erTsa Sina Kevsa, la mxriv xalxi daadevnes...
rameTu ganepyrnes Kelni TYsni juarissaxed da ilocvida erT xevSi miagnes netar iodasafs, xelebi jvris
RmrTisa mimarT. da viTarca ixilna mimavalni mis zeda, saxed ganepyro da RvTis mimarT gulmxurvaled
hrqua maT: `raAsaTYs aSromebT TavTa TquenTa, da me arRara loculobda. misken mimavali xalxi rom SeniSna,
var amieriTgan mefe Tqueni~. miubrunda maT da amgvarad mimarTa:
xolo kacTa maT Seaqcies igi ara nefsiT, aramed tiril- _ ratom iwvalebT Tavs? amieridan aRara var Tqveni
iTa, da daaltobdes cremliTa ferKTa misTa. da viTar mefe.
moiyvanes qalaqad TYsad, maSin Semokrba yoveli eri, wargzavnilebma ukan daabrunes iodasafi, magram ara
misi TanxmobiT! _ aramed maTi cremlebiT, romliTac
altobdnen mis fexebs.

336 337
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

didiTgan vidre mciremde, da dedebica da yrmebica, da samefo qalaqSi SesulT mTeli eri SeegebaT, mefis
garemoadges mas da evedrebodes tiriliTa da etyodes: win Seikribnen didebica da patarebic, qalebica da
`sisxlni Cuenni Sengan iZien (RmerTman). da ukueTu ara bavSvebic, gars Semoexvivnen da tiriliT evedrebidnen:
daadgre Cuen Tana, kualad aRvhmarTneT kerpni, da Sen miec _ Cven sisxls Sengan iZiebs RmerTi, Tu ar darCebi
sityuaA RmerTsa~. CvenTan, kvlav aRvmarTavT kerpebs da amis gamo Sen ageb
xolo iodasaf hrqua maT: `qristeman, romelman giKsnna pasuxs RvTis winaSe.
mwuxarebisagan ugunurebisa da giCuena naTeli WeSmariti iodasafma miugo:
RmrTismecnierebisaA, manve iRuawos damtkicebaA Tqueni, _ qriste, romelmac gixsnaT ugunurebisa da
xolo me giCueno, raA-igi jer-ars, da Tquen SeiwynareT da sasowarkveTilebisagan, da gamogiCinaT Tavisi mcnebebis
nayofi Sromisa CemisaA giWamies. amieriTgan arRaraA Tana- naTeli, TviTonve gangamtkicebT da srulgyofT rwme-
mac, sityYsaebr wmidisa pavle mociqulisa, rameTu srbaA naSi. me ukve giCveneT magaliTi, rogor unda moqceuli-
Cemi aRmisrulebies^64, da aw mocalebaA jer-ars Cemda~. yaviT, Tqvenc SeiwynareT WeSmariteba da igemeT Cemi
da ganagrZves saqme ese vidre meSYded dRedmde. merme Sromis nayofi. amieridan aRarafriT var davalebuli
ficiT iwyo iodasaf, viTarmed ara daadgres, aramed Tqvengan, radgan, rogorc pavle mociquli ambobs,
ganvides udabnod. `keTilad viRvawe da ganvvle asparezi~ (II tim. 4:7). axla
xolo ersa mas viTarca esma fici misi, cnes, rameTu ar- ki SemiZlia davisveno Tqvengan.
RaraA ergebis, rameTu icodes damtkicebaA misi, ukueTu ase gagrZelda Svidi dRe. merve dRes iodasafma
raAme aRuTqYs. maSin tiriliT yovelni igi movidodes da daifica, rom ar dasTanxmdeboda mefobaze da rom
Seuvrdebodes ferKTa misTa da ambors-uyofdes da hkiTxes aucileblad udabnoSi wavidoda.
mefobisaTYs. xolo man hrqua maT: `baraqia jer-ars mefed iodasafis ficma xalxi daarwmuna, rom amao iyo maTi
Tquenda~. mcdeloba, mefobaze daeyolebinaT igi. yvelam icoda
xolo baraqia iwyo tirilad da ara unda yofad ese, ar- misi xasiaTis simtkice, _ rasac ityoda, Seasrulebda
amed verRara SemZlebel iyo winaaRdgomad erisa da kidec. maSin saTiTaod Tayvani sces mefes da hkiTxes, Tu
ufroAsRa iodasafisa. xolo iodasaf moiRo beWedi igi vin iqneboda mis Semdgom maTi mefe? iodasafma ki miugo:
samefoA da Seacua Kelsa baraqiaAssa da aRixilna Tualni _ jer ars gaamefoT baraqia.
zecad winaSe yovlisa erisa da Tqua: `Sen, ufalo iesu baraqia atirda. ar surda daTanxmeba, magram xalxis
qriste, romeli gardamohKed wiaRTagan mamisaTa neba-survils win veRar aRudga, ufro metad ki
iodasafs ver Sehkadra uari. maSin samefo beWedi aiRo
iodasafma da xelze gaukeTa baraqias. Semdeg zecas
miapyro mzera da yvelas gasagonad warmoTqva:

338 339
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

ganuSorebelad da kac-iqmen Cuen kacTaTYs da `xati _ ufalo ieso qriste, romelic gardamoxed zeciT
monebisaA Seimose~65 uqorwinebelisagan sZlisa da iKsnen mamis wiaRidan mamasTan ganuSorebelad da gankacdi
kacni monebisagan eSmakisa, gaqeb da gadideb Sen, ufalo CvenTvis, xorci Seimose mariamisagan qalwulisa da
kacTmoyuareo, viTarca miKsen me, monaA ese Seni uRirsi, da eSmakis monobisagan gvixseni, gaqeb da gadideb Sen,
momec me gulisKmisyofaA cnobisa SenisaA da ara meufeo kacTmoyvareo, viTarca mixseni me, uRirsi mona
naklulevan-hyav suli Cemi sixarulisagan moqcevisaTYs Seni da mommadle goneba Sens Sesacnobad, romelmac
mamisa Cemisa da momec Zali, romliTa ididebis saxeli srulyavi Cemi sixaruli mamis moqceviT da momeci Zala,
wmidaA Seni, awca aCuene kacTmoyuarebaA Seni da Seewie rom medidebina Seni wmida saxeli, awca, meufeo,
baraqias, Zmasa amas Cemsa, raATa Rirsad da saTnod vidodis gamoaCine kacTmoyvareba Seni da Seewie baraqias, Cems
winaSe Sensa, da raATa siyuaruliTa SeniTa vidodis winaSe Zmas, raTa Rirsad da saTnod vidodes Sens winaSe da
pirisa yovlisa erisasa~. Sendami siyvaruliT waruZRves mTel ersac.
eseviTari vedrebaA ganamravla RmrTisa mimarT da kidev didxans loculobda RvTis winaSe iodasafi,
Kelni misni daesxnes mKarTa zeda baraqiaAsTa. da merme Semdeg mxarze xeli daado baraqias da mimarTa:
mieqca da hrqua baraqias: `aha esera gamcneb baraqia da _ RvTisa da eris winaSe amas gamcneb da moviTxov
migcem aRTqumasa winaSe RmrTisa da yovlisa erisa, numca Sengan, baraqia, raTa brali ar mqondes RvTis winaSe. da
braleul var saqmiTa SeniTa, rameTu viTarca uwinares rogorc Cemze uwin icani RmerTi da usityvod
Cemsa ican RmerTi da hmonebdi mas suliTa miT usityueliTa, emsaxurebodi mas Sens gulSi, miT ufro axla, Cemze
awca ufroAs Cemsa iRuawe, raATa aCueno RmerTsa saTnoebaA metad iRvawe, raTa ufro metad saTnoeyo RmerTs.
Seni sruli. nu visTYs ZYrsa-iKseneb, nuca avlineb borotad nuravis moixseneb, nurc moiZageb, RvTis
sityuaTa SenTa, garna saRmrToTa mimarT zrunvaTa; nuca mosawonad warmarTe Seni goneba, drois cvalebadobas nu
hyvebi JamTa qceulebasa, nuca ganapeb Sjulsa qristessa, sdev, ganxeTqilebas nu Seitan qristes rwmenaSi, nu
numca warityuenvis gonebaA Seni simaRliTa saydarTa Sen- moixibleba Seni goneba samefo taxtis simaRle-
TaATa, nuca vis esav Semwed Senda, garna mxolosa RmerTsa. sidiadiT, raTa goneba ar daimonos pativma. RvTis garda
nu ahmaRldebi, ukueTu moiRo RmrTisagan sawadeli nuravisze iqnebi daimedebuli.
Seni, nuca ganhmarteb Kelsa Sensa gulisTqumiTa, romeli Tuki RmerTi sawadels agisrulebs, nu gaamaydebi.
ara Seni iyos. nuca mouZlurdebi sawadelsa Sina gulisTqmiT xels nu Seavleb, rac ar gekuTvnis, nu
RmrTisasa, nuca ganhbWob ras TYnier samarTlisa daizareb imis gakeTebas, rac RvTisaTvis saTno iqneba da
saSjelisa, nuca miiReb ZRuensa usamarTlosa zeda bWobasa, uflis msaxurebaSi nu Seorguldebi, ujerod nuravis
gaasamarTleb, usamarTlo gadawvetilebebisaTvis ZRvens
nu miiReb, nu ugulebelyof borotmoqmedis Txovnasac
ki, Tuki svegamwarebuli Semweobas iTxovs Sengan, xorcis

340 341
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

[nu] dahKsni ukeTurTa, Tu vinme moiqceodian, mZimiTa monad nu aqcev gonebas, `daacxre Seni ena borot-
uRliTa, nuca daamoneb gonebasa Sensa KorcTa SenTa, nu metyvelebisagan da bageni Seni _ cbieri sityvebisagan~,
uteob enasa Sensa TYnier xartukisa, nuca ganixareb Wirsa mtris ubedurebiT nu gaixareb, Tundac ukeTuri iyos
zeda mterisasa, daRacaTu iyos igi ukeTur. igi.
nucamca gancofnebis gonebaA Seni risxvasa Sina Sensa. nu gaagiJeb Sens gonebas mrisxanebiT, mzakvruli
nu vis mihxedav TualiTa zakuliTa, nuca vis moiZuleb TvaliT nuravis Sexedav, usamarTlod nuravis moiZuleb,
TYnier samarTlisa. nuca vis borotsa miageb Tavisa nurc nuravis miageb borots Sens gamo, aramed mxolod
SenisaTYs, garna SurisaTYs saRmrToAsa. nuca carielsa saRvTo rwmenisaTvis. uars nu etyvi zeciur sityvaTa
miaqcev glaxaksa karisagan Senisa. nu ganuteob gonebasa mowyurebul gonebas.
wyurielsa sityYTa zegardamoATa. amas gamcneb RvTis winaSe da Tuki Seasruleb maT,
amas gamcneb winaSe RmrTisa, ukueTu daimarxo, scxonde, cxondebi, xolo Tu Tavs aarideb da gadauxvev am
da ukueTu TanawarhKde, RmerTi iyavn mimKdel darigebebidan, RvTis winaSe ageb pasuxs. sarwmunoa
aRnaTquemisa Senisa. xolo sarwmuno ars RmerTi, romelman RvTis sityva, rom RmerTi imaze mets ar moiTxovs Sengan,
ara gangixilos ufroAs Zalisa Senisa~. rac Sens Zal-Rones aRemateba.
da merme hrqua: `iyavn RmerTi ufali iesu qriste da Semdeg uTxra:
dasabam yovlisa saqmisa Senisa da igive dasasrul66. - ufali ieso qriste iyos Seni Semwe yovel Sens
gamoicade yoveli da gamoirCie umjobesi67. borot ars saqmeSi _ dasabamidan ukunisamde. yvelaferi gamoscade
siglaxake uTminoebiT da uborotes ars simdidre ganlaRe- da keTils CaeWide. roca siRaribes ar iTmen _
biT. eZiebdi keTilsa RmrTisagan, rameTu igi Tavadi ars borotebaa, magram ufro didi borotebaa simdidriT
yovladve keTili. krul-yav yoveli guami Seni da ganlaReba. RmerTSi eZie sikeTe, radgan mxolod igia
moikrZale SiSiTa RmrTisaATa. aRYr-asxen gulisTqumasa yovladkeTili. moiZule xorci da RvTis SiSi iqonie.
Sensa, raATa ara gareSe gonebisa ganhvarde. iyavn mecnie- aRviri amosde Sens gulisTqmebs, raTa saRi gansjis
rebaA Seni gonierebiT, raATa ara STahvarde sila(Re)sa, unari ar dakargo. codna Seni iyos Segnebuli, raTa ar
iyavn swavlulebaA Seni sanTel cxorebisa Senisa da nu gaampartavnde, dae, codna manaTobeli iyos cxovrebis,
hgoneb Tavsa Sensa TYnier, raA-igi xar. [g]anixile yoveli da nu Seiqmni sakuTar Tavze imaze did warmodgenas,
da iqmode, romeli-igi jer-ars. ucxod hxedav Tavsa Sensa vidre sanamdvileSi xar. yvelaferi awon-dawone da rac
da ucxoTa Seiwynarebdi. moiaxle sajdomi moSiSTa saWiro iqneba, is gaakeTe. mwirad CaTvale Seni Tavi am
RmrTisaTaA da ganeSore `sajdomelsa uSjuloTasa~68. nu wuTisofelSi da sxva mwirebsac Seewie. morwmuneTa
ixareb Wirsa zeda moyusisasa, nuukue moSurne da krebulSi dajeqi, xolo urjuloTa Sesakrebels
ganeSore. nu gaixareb moyvasis gasaWiriT, radgan amiT
mtersa da Surismgebels SeiZen. ecade, srulad gadasce

342 343
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

momcxromel ipovo, da ufroAsRa wariwire Tavi TYsi Seni Tavi RmerTs da miendo mas TviT sikvdilamde. Tuki
RmrTisaTYs vidre sikudilamde. ukueTu ese daimarxo, am yvelafers Seasruleb, Senc cxondebi da Seni eric,
acxovno Tavi Seni da eri Seni, da viTarca msxuerplni sul- radgan eris saxiT sulier msxverpls Seswirav RmerTs
ierni miupyren igini RmerTsa da igi Tavadii qriste mzrunv- da Tavad ufali iqneba Seni Semwe yovel saqmeSi.
el da ganmgebel geqmnes yovelTa zeda saqmeTa SenTa. Tuki ueWvelad ici, rom ucodveli xar RvTis winaSe,
ukueTu ici, viTarmed ucodvel xar winaSe RmrTisa, nu nu miuteveb sxvas mis Secodebas; magram Tu ici, rom
Seundob Secodebasa kacTasa; xolo ukueTu kula ici, pasuxs ageb RvTis winaSe, maSin Senc unda miutevo mas.
viTarmed ganikiTxvi, Senca Tana-gac mitevebaA. viTarca emsgavse vaWars, romelic uSurvelad gascems simdidres
vaWarman axladmomcemelman wariZRuane mowyalebaA, rameTu metis SesaZenad. Senc aseve, gaeci mowyaleba, radgan
RmerTi mowyalebisa wil mowyalebasa miagebs. aravis RmerTi mowyalebis wil uxvad mogagebs sanacvlos. yvela
miecemis ufroAs, romel i-igi gonebasa aqus.
romeli-igi aqus da Senve imas iRebs, rac guliT surs, da ra aris RvTis wyalobaze
ras SemZlebel xar warZRuanebad ufroAs mowyalebisa! metad sasurveli?! amisaTvis ki Tavad unda gaiRo
amisTYs miscemd glaxaksa misacemelsa. iyavn sofeli ese mowyaleba. es sofeli savaWro saxli unda iyos SenTvis.
savaWro Senda da ukueTu hvaWrobde, SeiZino, rameTu Tuki ivaWreb, SeiZen, _ mcireds gascem da bevrs moixveW,
mcired miscem da friad gamogaqus, warmavalsa warageb da warmavals gayidi da waruvals moiyidi, xolo Tu aq ar
waruvalsa moigeb. xolo ukueTu aqa ara iRuawo, iSromeb, usasyidlod darCebi, sjobs sikeTis daunjeba,
Tanawarhval savaWrosa, rameTu warmatebaA keTilisaA vidre gaflangva.
umjobes ars, vidre daklebaA misi. aRamaRle Seni goneba, da ara gulisTqmebi, radgan
amaRldebode gonebiTa da nu gulissityYTa, rameTu pirveli RmerTs migaaxlebs, meore ki qvesknelad
erTi igi aRamaRlebs RmrTisa, xolo meore igi daakueTebs dagakveTebs, radgan Tu vinmes Tavi srulyofili hgonia,
quesknelad, rameTu daRacaTu vinme hgonebdes srulyofa- is RvTis mcnebebs ar asrulebs. sjobs sisaZaglis mosmena,
sa, igi quemoRa ars mcnebaTa qristesTa. umjobes ars smenaA vidre Tavad gamoTqva igi. navs mjdomi nu iqnebi
uSuerisaA, vidreRa TYT ityodi. nu miendvebi dayudebiT guldamSvidebuli da dawynarebuli, vidre navsayudels
slvasa navisa Senisasa, vidremdis miiwio navTsadgursa, ram- ar miaRwev, radgan gulgrilobasa da guldamSvidebaSi
eTu mravalTa daeqca navi dayudebasa Sina da mravalni Tan- mravals daemsxvra navi, magram bevric mSvidobiT
awarhKdes mSYdobiT aRtexasa RelvaTasa da saSinelTagan gadaurCa zRvaze aRmdgar Relvasa da qariSxals. gul-
niavqarTa69. nu gulpyrobil iqmnebi friad da nuca sas- damSvidebuli da Tavdajerebuli nu iqnebi, magram nurc
owarkueTil iqmnebi friad. ganyide yoveli monagebi Seni sasowarkveTilebaSi Cavardebi. gayide mTeli Seni
da moiyide qriste RmerTi usasyidloA, rameTu monagebi monagebi da qriste SeiZine, radgan wuTisoflis simdid-
igi mciredJam Seni ars, xolo ukueTu yovlisa micemaA re mxolod xanmokle droiT ekuTvnis adamianebs. Tu
gimZimdes, zogi miec. mohpare mRilsa da mparavsa da yvelafris gacema giWirs, gaeci naxevari. mohpare

344 345
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

movale-yav miT RmerTi, rameTu umetesi mogagos, kotri- CrCilsa da qurds da amiT gaxade Sen movaled RmerTi,
Ta da naZuelaviTa moiRe qebaA RmrTisagan. aravin ars udas- romelic ufro mets mogcems. naxeviTa da Zveli samosliT
tures kacisa mTxovelisa, rameTu aravin aqus, gar[n]a moiRe RvTisagan qeba. aravinaa glaxakze uerTgulesi da
RmerTi, amisTYs moiyide igi wyalobiTa. nu grcxuenis, sando, radgan araferi gaaCnia RvTis garda, amitom
ukueTu vinme grquas: “Zeo ukeTurisao”, aramed daiaxlove igi mowyalebiT. nu Segrcxveba, Tuki vinme
grcxuenoden, Tu vinme grquas: “ukeTuroo”, rameTu getyvis: _ `Zeo ukeTurisao!~ aramed grcxvenodes, Tuki
umjobes ars, ukueTu TYT iyos saxieri, vidre Ze iyos getyvian `ukeTuroo~! radgan umjobesia Sen TviTon iyo
saxierisaA, da TYT iyos ukeTur, - ese vneba ars. keTili, vidre keTilis Ze, magram Tavad ukeTuri.
iyav yovlisa kacisaTYs da yovlisa erisaTYs, viTarca TiToeul kacsa da mTel xalxs moeqeci, rogorc
gnebavs yofaA maTi SenTYs; ekrZale megobarTa cruTa, Tavad ginda, rom geqceodnen. eride cru megobrebs, _
rameTu igi ars megobari sarwmunoA, romeli ara Wiqaman WeSmariti megobroba is ki ar aris, romelic WiqiT
moigos, aramed gamocdilebaman JamTa Sina, romeli ara mas SeiZineba, aramed is, romelic droiT gamoicdeba.
getyodis, romeli Sen gaSundes, aramed romeli-igi sulsa WeSmariti megobari ar iTvalTmaqcebs Sens winaSe da ar
gergebodis Sen da ersa Sensa. eseviTarsa nu vin esworebin getyvis imas, rac Sen gesiamovneba, aramed imas, rac Seni
Sen Tana, da siyuarulisa misisaA numca ars dasasrul gulsa sulisTvis da qveynisTvis iqneba sasargeblo. aseTi
Sina Sensa, rameTu Tqumul ars: `saxarkosa xarki, sazueresa megobari Zvirfasi ganZia da nu Seorguldeba Seni guli
zueri da movalesa fasi misi”.70 mis mimarT ukunisamde, radgan Tqmula: xarkis amkrefs-
xolo siyuarulsa ara aqus sazRvari, rameTu Tualsa xarki, mebaJes-baJi, mevales ki - valio. (rom. 13:7).
uKms Tuali, romeli-igi yovelsave hxedavs da Tavsa TYssa siyvaruli usazRvroa. rogorc Tvali saWiroebs
ver hxedavs, egreTve Kelsa – Keli da ferKsa – ferKi, da Tvals, radgan yvelafers xedavs, sakuTar Tavs ki _ vera,
mefesa uKms sarwmunoA Tanamzraxvali. amisTYs yovelsave xeli xels saWiroebs, fexi ki _ fexs, aseve mefe saWiroebs
Sina iKumie gankiTxvaA, viTar-igi me ganvikiTxe balahvaris erTgul mrCevels. amitom yovel saqmeSi iyolie imgvari
mier, rameTu araraA Korcieli momca mcnebaA, aramed mrCeveli, rogoric me myavda balavaris saxiT. mas
sulierisa mier mcnebisa mome(madla) [RmrT]isagan gangebaA CemTvis ar moucia miwieri rCevebi, magram sulieri
Korcielica, viTarca-ese hxedav. aw egreca me migcem darigebebiT ufro metad damexmara, radgan, rogorc
pirvelad suliersa da mermeRa mSuminviersa. xolo ukueTu xedav, swored misi sulieri rCevebiT momemadla
suli igi uSuerisa mawueveli moiwios Sen zeda, Tqu RvTisgan miwier saqmeTa gaZRolis unaric. swored
gonebasa Sina Sensa, viTarmed: “ese yovelsa kacsa amitom mec, pirvel rigSi, sulier rCevebs gaZlev da
ucnobies”, da merme Tavisaganca Senisa grcxuenod(en), Semdeg _ miwiers. Tuki umsgavsoebisa da biwierebis
suli aRdgeba Senze, gulSi gaixsene, rom araferi
daifareba da yvelasTvis cnobili gaxdeba Seni zraxvebi,

346 347
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

rameTu ara Kel-ewifebis miqcevad gzisagan simarTlisa, Segrcxves Senive Tavisac, radgan, icode, rom aravin
garnaTu dasneulebul iyos vinme suliTa daviwyebisa gadauxvevs WeSmaritebis gzidan, Tuki sulierad ar
RmrTisaATa. vidremdis kaci codavn codvasa sakurnebelad, daavadda da ar daiviwya RmerTi. Tu kaci codavs
SesaZlebel arn igi KelovnebiTa mkurnalTaATa, da gan- codviT, romelic gankurnebadia, mkurnals kidev SeuZ-
ikurnis SewevniTa zegardamoATa, xolo raJams gardahmatis lia is gankurnos Tavisi xelovnebiTa da RvTis SewevniT;
senman wamalsa, jer arn mokueTaA asoAsaA mis ganryunilisaA magram Tu seni wamalze Zlieri aRmoCnda, maSin
da gangdebaA, nuukue ganezaos tansa da moiwios umjobesia moikveTos sneuli nawili da gadagdebul
sasikudinesa sulisasa. iqnas, vidre mTeli sxeuli dasneuldes sasikvdilod.
yoveli suli sust
sustii da dawunebuli, mciredmorwmune yoveli susti da mcired morwmune suli ganacdelsa
RmrTisa mimarT, Sevardis urvasa da gulissityuasa da gaurkvevlobaSi vardeba, azrebiT iZleva. azrebi ki
ujerosa, rameTu viTarca mRili ara ekueTis xesa magarsa
magarsa, matlebiviTaa, mxolod susti da rbili xis gamoWma
aramed lbilsa da [C]CYlsa; yovelsa romelsa hsurodis mer- SeuZliaT, magars ki verafriT azianeben.
meTa mimarT [ke]TilTa, mas esreT Seuracxies yofaA KorcTa vinc momavali saukuno didebisaTvis zrunavs, is
Sina, viTarca iwrosa dilegsa
ilegsa. ver Rirs-viqmneT moRebad sxeulSi yofnas viwro sapyrobileSi damwyvdevad
niWsa RmrTisasa, ukueTu ara pirvelad Tavni TYsni aRiqvams. ver veRirsebiT RvTis niWis miRebas, Tuki,
ganviwmidneT, viTarca sakumevelni sulnelni da nelsacxe- upirvelesad, sakuTar sxeuls ar ganviwmidavT, radgan
belni patiosanni aravin ST[a]asxnis WurWelsa RnioSsa. surnelovan da Zvirfas nelsacxebels aravin asxams
marxvaA WeSmariti igi ars – ganSorebaA yovlisagan uwmidur WurWelSi.
borotisa da pyrobaA enisaA da dayudebaA guliswyromisaA, WeSmariti marxva yovelgvari borotebisagan ganSo-
moTmenaA gulisTqumaTaA, ganyenebaA enovnebisaA da rebas gulisxmobs, eniT ucodvelobasa da mrisxane-
tyuvilisa da ficisagan saxelsa RmrTisasa, da moTminebaA bisagan TavSekavebas, gulisTqmebis moTokvas, mabezRa-
yovlisagan biwisa, rameTu moTminebaA KorcTa nebisaA robisa da tyuilis moZulebas, amaoebasa da sicrueze
moxucebulebisa Jamsa ara moTminebaA ars, da arca saqebel RvTis armoxseniebasa da yovelgvari biwieri gulisTq-
ars borotisa datevebaA, romeli ara nefsiT iyos, aramed mebis daTmenas, radgan siberis gamo xorcis bunebiTi
romeli warhmatebdes keTilsa Sina. mouZlureba ar niSnavs survilTa daTmenas, vinaidan
msajuli simarTlisaA jer-ars, raATa emsgavsos saqebari ver iqneba borotebasTan ganSoreba, Tu is
moisarsa, romelman ufroAs zomisa ara mohzidnis mSYldsa, nebayoflobiTi ar aris, aramed iseTi, romelic sikeTiT
nuukue gardaavlos gansa
gansa, da arca umcro zomisa, nuukue keTdeba.
simarTlis msajulma unda mihbaZos mSvildosans,
romelic arc Zlier Wimavs mSvilds, raTa isari
sasurvel adgils ar gascdes da arc sustad mozidavs

348 349
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

daakldes da ver miawines, da arca mrudad, nuukue ahKados mas, raTa miznamde miRweva ar gauWirdes isars, arc
gare, aramed zomiT yvis da marTl Tuali miayvanis, raATa gverdulad daumiznebs, raTa sruliad ar aacilos,
ganemarjos mimTxuevaA gan isaA
ganisaA
isaA. aramed zomierad moqmedebs da yvelafers yuradRebiT
viciT wignTagan, viTarmed sofelsa amas zRua adevnebs Tvals, raTa sasurvel Sedegs miaRwios.
ewodebis, rameTu cxo reba[A da] gularZn
cxoreba[A ilebaA misi
gularZnilebaA wignebidan viciT, rom wuTisofels zRvas uwodeben,
msgavs ars Relva[Ta] zRYsaTa. rameTu monagebi da simdidre radgan amsofliuri xmauriani da boboqari cxovreba
daudgromel ars da egreTve siglaxake, aramed ornive zRvis Relvasa hgavs. wuTisofelSi simdidreca da
cersa zeda dganan gardaqcevad, viTarca-igi zRuaA siRatakec aramyaria da bewvze kidia, yovel wuTs
mswrafl Seicvalebs dayudebasa [aR]texiTa RelvaTaATa da SeiZleba erTica da meorec gaqres da yvelaferi
mas Sina gardaiqcis dayudebadve, egreTve arian saqmeni amis Seicvalos, iseve, rogorc dawynarebuli zRva moulod-
soflisani. amiT [Tana] Tana-gac, raATa iyo viTarca menave nelad Reldeba da zvirTdeba da aseve moulodnelad
brZeni, romeli ara miendvis dayudebasa zRYsasa da arca wynardeba da mSviddeba. amitomac gmarTebs, rom iyo
mouZlurdis aRSfoTebasa Sina missa da sasowarkueTil brZeni menave, romelic arc zRvis simSvides endoba da
iqmnis. arc misi moulodneli aboboqreba aSinebs da agdebs
amas gamcneb da Segvedreb Sen RmerTsa, da migiTualav, sasowarkveTilebaSi.
da RmerTi mSYdobisaA, mamaA uflisa Cuenisa iesuAs amas gamcneb da Segavedreb ufals, raTa mSvidobis
qristesi, giZRoden yovelsa nebasa missa, da suli wmidaA RmerTma, ufal ieso qristes mamam gataros misi nebiT da
moZRuar da maswavlel geyavn, rameTu misa Suenis didebaA damoZRvrili da ganswavluli iyo yovel saqmeSi
ukuniTi-ukunisamde, amen~. suliwmidis mier, rameTu Svenis mas dideba ukuniTi
ukunisamde. amin.

67. da viTarca daasrulna sityuani ese samgzis 67. da daasula Tu ara samgzis sanatrelma iodasafma
sanatrelman iodasaf, ganvida mkYrcx da moiblardna baraqias darigeba, mswrafl gavida, balavaris mier
samoseli igi Zueli, romeli moeRo balahvarisgan. da eri samaxsovrod datovebuli samoseli Caicva da iqaurobas
igi misdevdes, viTarca cxovarni, romelTa ara aqun mwyemsi, gaSorda. mTeli eri ukan daedevna iodasafs da im
vidre Ramedmde, da godebdes mwared KmiTa maRliTa, cxvrebs hgavdnen, mwyemsma rom miatova. ase sdies
viTarca Svilni mamasa TYssa. saRamomde, godebdnen, mosTqvamdnen da mistirodnen,
da warvida netari iodasaf queyanasa sarandibisasa Zie- rogorc Svilebi sayvarel mamas.
bad wmidisa balahvarisa da Semdgomad orisa wlisa pova igi iodasafi ki xarnadibis qveynisaken gaemarTa wm.
erTsa Sina mTaTagansa da sablardneli igi, romeli wareRo balavaris mosaZebnad. ori wlis Ziebis Semdeg erT

350 351
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

iodasafisgan, ixila mis zeda. da viTarca ixila igi, miegeba gamoqvabulSi miagno mas, wmida bers iodasafis naCuqari
da Seitkbnes urTierTars da ambors-uyves tiriliT, da six- samoseli ecva.
aruliTa didiTa adidebdes RmerTsa. da hkiTxvida balahvar, rogorc ki dainaxa, gareT gamoegeba balavari
raA-igi gardahKda mas zeda. xolo netarman iodasaf iodasafs. Tvalcremlianni erTmaneTs gadaexvivnen didi
yoveli igi yofili auwya mas, vidre dasasruladmde. da xnis unaxavni da sixaruliT adides RmerTi. Semdeg
hmadlobdes RmerTsa samebiT cnobilsa da erTarsebiT ambavi gamohkiTxa balavarma iodasafs. manac yovelive
didebulsa, romelman eseviTari ZlevaA moaniWa orTave, dawvrilebiT uambo, rac am xnis manZilze Tavs
vidremde acxovnnes Tavni TYsni da sxuani uricxuni71. gadaxdenoda. maSin gulmxurvaled adides erTarseba
sameba, romelmac amgvari Zleva mianiWa orTaves maTive
sulebisa da sxvebis sacxovneblad.

68. da Semdgomad mciredTa dReTa moiwia aRsasruli 68. ramdenime dRis Semdeg netar balavars
sanatrelisa balahvarisi. da viTarca ixila iodasaf mow- aRsasrulis Jamma uwia. rogorc ki iodasafma balavaris
evnuli sikudili mis zeda, iwyo urvad da gulissityuad, mosalodneli sikvdilis Sesaxeb Seityo, Zlier
da suli mwuxarebisaA moiwia mis zeda da hrqua mas: `N mamao glovobda, mwuxarebis sulma moicva da uTxra wmida
balahvar, ara hyav sruli siyuaruli Cem Tana, rameTu Sen mamas:
mixual gansuenebad WirTagan amis soflisaTa da me _ mamao balavar! srul siyvaruls ar iCen Cems
damiteveb martosa ucxoebasa da mwuxarebasa Sina didsa, da mimarT, radgan Sen amsofliur Wirs ganeSorebi da
ara uwyi, viTar jer-ars cxorebaA Cemi Semdgomad Sensa, ganisveneb, me ki marto mtoveb ucxoobasa da mwuxarebaSi.
rameTu TxrobiT oden mesmina Sengan amis cxorebisaTYs, raRa meSveleba, an rogorRa vicxovreb Sens gareSe?
aramed saqmiT ara Tavs-medva da arcaRa mnebavs cxorebaA radgan jer mxolod mmsmenia Sengan amsofliuri
Semdgomad Sensa~. cxovrebis Sesaxeb, saqmiT ki araferi Semicvnia. mZimea
miugo yovladsanatrelman wmidaman balahvar da hrqua: CemTvis es uReli. Sens gareSe ar msurs aq cxovreba.
`nu geSinin, iod[as]af, rameTu qriste RmerTi Semwe ars miugo wm. balavarma:
Senda. nu mwuxare xar ganslvisaTYs Cemisa, aramed _ nu geSinia, iodasaf, radgan qristea Seni Semwe. ar
gixaroden, rameTu davakldi winamdebareTagan codvaTa. migatovebs ufali. nu wuxar Cemi wuTisoflidan
gixaroden iodasaf, rameTu queyanaA ganhyide da cani gansvlis gamo, aramed gixarodes, rameTu amiT momaval
moiyiden; gixaroden iodasaf, rameTu Rirs-iqmen madlsa codvebs aviSoreb Tavidan.
gixarodes, rameTu sofeli moiZule da zeca
daimkvidre.

352 353
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

mociqulTasa; gixaroden iodasaf, rameTu mravalni gixarodes, rameTu Rirsi gaxdi mociqulobis
gYrgYnni moitacen mowamebisa da moRuawebisani msgavsad madlisa.
SromaTa da moTminebaTa SenTa, aramed numca mwuxare gixarodes, rameTu Seni SromiTa da moTminebiT
ipoebi Jamsa amas Sewynarebisasa da Wamasa nayofisa dasx- mowameobisa da moRvaweobis gvirgvinni SeiZine.
mulisa Senisasa. xolo sarwmuno ars RmerTi, romelman RvTis imedi iqonie, radgan mowyalea ufali da male
nugeSinis-gces da ara Kuebul-gyos adrexilvisagan kvlav Segvaxvedrebs erTmaneTs.
Cemisa~. da amiT auwya, viTarmed axlos ars Jamica misi. amiT auwya, rom wuTisoflidan misi gansvlis Jamic
da Seisuena wmidaman mamaman balahvar da mivida winaSe axlos iyo.
qristessa. da Seisvena wmida balavarma da mivida RmerTTan.
xolo iodasaf dadva guami misi, SromiTa monazonebisaA- iodasafma qristes siyvarulisTvis monazonuri
Ta gankafuli qristesTYs, Kurelsa mas gamokueTilsa, RvawliT mouZlurebuli balavaris sxeuli imave
romelsa Sina iyofvin. da Sevarda mwuxarebasa Sina didsa da gamoqvabulSi daasvena. TviTon, ki damwuxrebuls, iqve
mieZina mas urvisa misgan. da ixilna Cuenebasa Sina kacni vinme CaeZina. ZilSi misken mimavali naTliT mosili mamebi
naTlisani, mimavalni misa, da aqunda maT simravle gYrgYnTa ixila. maT Zvirfasi da patiosani TvlebiT Semkuli gvi-
SemkobilTaA anTrakiTa da TualiTa patiosniTa, romelTa[A] rgvinebi miqondaT, romelTa daTvla SeuZlebeli iyo.
ara iyo ricxY. xolo erTsa maTgansa aqundes gYrgYnni orni, erT-erTs xelSi mzis diskoze ukaSkaSesi ori gvirgvini
romelni ubrwyinvales iyvnes ufroAs kuersa mz isTual
isTualii-
mzisTual ekava. mamebi misken mibrundnen da uTxres:
sasa
sasa. da etyodes: `eseni Senda, iodasaf, mravalTa maTTYs _ es gvirgvinebi Sen gergo, iodasaf, im mravali
sulTa, romelni warudginen RmerTsa~. sulis gamo, romlebic RvTis winaSe moiyvane.
da hrqua, romelsa-igi aqundes orni gYrgYnni: `erTi Semdeg, ori gvirgvini rom eWira, man uTxra:
ese Senda, iodasaf, Ruawlisa magisTYs, romeli moiRuawe, _ erTi amaTgani Sen gergo Seni Rvawlis gamo, xolo
xolo erTi ese mamisa SenisaTYs, rameTu moiqca da Seinana~. meore _ mamaSens, radgan irwmuna RmerTi da moinania mis
xolo iodasaf mwuxarebiT etyoda maT: `raA sworebaA winaSe.
ars, romelman Seinanos oden, moRuawisa Tana?~ xolo iodasafma dananebiT miugo:
maSin gamouCnda balahvar da etyoda mas: `moiKsene, Zeo _ rogor SeiZleba moRvawisa da monanulis gaTanab-
mefisao, romelsa-igi getyode, rameTu awve same ganhms- reba?
didrdi simdidriTa miT72, rameTu gSurs mamisaTYs Senisa~. maSin gamoecxada mas balavari da uTxra:
_ gaixsene, ufliswulo, sityvebi, romlebic adre
giTxari; Sen axla ukve gamdidrdi72, radgan mamaSenis
gSurs.

354 355
sibrZne
ibrZne balavaris
isii
balavaris sibrZne balavarisa

da viTarca ganiRYZa Zilisagan TYsisa, ganmtkicebul da roca gamoeRviZa, ganmtkicebuli iyo suliT.
iqmna suliTa.

69. da Semdgomad mciredisa Jamisa Seisuena iodasafca 69. gavide kidev ramdenime xani. Seisvena iodasafmac
da mivida qristesa frTovanqmnuli suliTa. da iyo da warsdga RvTis winaSe dafrTianebuli da
maxlobelad maTsa kaci vinme wmidaTagani, da movida da gasrulebuli sulierad. iqve, misi gamoqvabulis
dadva guami misi guamsa Tana balahvarissa; da warvida igi maxloblad, erTi wmida beri moRvaweobda. man iodasa-
queyanad Solaitad da uTxra baraqia mefesa yoveli igi, fis gvami balavaris gverdiT daasvena. Semdeg ki
raAca ixila. Solaitis qveyanaSi gaemgzavra da mefe baraqias
xolo mefe igi aRdga eriTa didiTa mTavarTa misTa Tana yovelive acnoba.
da movida adgilsa mas da moixuna guamni igi orTave maT mefe baraqiam mTavrebiTa da didebulebiTurT moiZia
wmidaTani, da dahkrZalna luskumaTa Sina oqroSeZerwulTa. gamoqvabuli, sadac orive wmidani ganisvenebda. balava-
da dadgna iginiginii wmidasa Sina ekles iasa Tayuan
eklesiasa is-
Tayuanis- risa da iodasafis gvamebi mooqrovil luskumebSi
sacemelsa wmid isa sameb
wmidisa isasa
samebisasa
isasa, da adidna igini yovliTa Caasvena da maT saflavebze maTsave pativsacemad wmida
didebiTa. eklesia aaSena yovladwmida samebis sadideblad.

da mravalni uZlurni senTagan borotTa ganTavisuf- mravali sneuli da boroti sulisgan gvemuli
ldebodes maT mier da yovladve iqman saswaulTa. da ixiles ikurneboda wmida balavarisa da iodasafis SewevniT.
ese mefeman da yovelman erman da adidebdes qristesa maT saflavebze saswaulebi aResruleboda. amis
RmerTsa, romelman yovelive advilad ganumarjYs mxilvelni ki adidebdnen RmerTs, romelic aniWebs
moyuareTa misTa, rameTu misa Suenis didebaA da pativi, Zlevas mis moyvarulebs da romelsac Svenis dideba da
madlobaA da TayuaniscemaA Tana dausabamoAT mamiT da pativi, madloba da Tayvaniscema Tanadausabamo mamiT da
cxovelsmyofeliT suliT wmidiTurT aw da maradis da cxovelsmyofeli suliT wmidiTurT, aw da maradis da
ukuniTi-ukunisamde, amen73. ukuniTi ukunisamde. amin.

*** ***

356 357
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

1 i. abulaZe aseT konieqturas gvTavazobs: `mraval[ni] 8 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT:


savanesa~, Tumca naTelia, rom aq gvaqvs miniSneba macxovris `da hrqua iodasaf: da raA ars sikudili? xolo igi
cnobil sityvebze: `saxlsa mamisa Cemisasa savane mraval arian~ verRaras daufarvida da hrqua: ganqardebis saKsenebeli amisi
(ioan. 14.2) queyaniT. da hrqua: mamaA Cemi eseviTaradve iqmnebisa? da
2 amis Semdeg saTauradaa: `sityuaTa mkervalisaTYs~. mokle hrqua: he, egreTve iqmnebis. – da Senca esreTvea? da hrqua: he.
wigniT am ambis Sesabamisi momdevno Tavis paraleluri teqsteb- – da me esreTvea? egreTve Sen. – da yovelni kacni esreTvea?
is Semdegaa. – he, egreTve, ukueTu sazomsa magas miiwivnen. xolo eseca
3 `cxondin mefe, cxondin ukunisamde~ - Sdr. `moqcevaA uwyode, rameTu romelnime odes iSvnen, maSinve waritacebs
qarTlisaA~: `mefe, Sen ukunisamde cxondi~ (Sin. 50). sikudili, da romelTame – mcired raA aRizardnen, da zogTa –
4 amis Semdeg italikiT motanili teqsti aris b redaqcii- hasaksa raA moviden. da hrqua: me aw Tana-mac sikudili? da
dan. hrqua: ara Sen oden, aramed yovelTa kacTa. maSin SeZrwunda Ze
5 `Seiwrda mis zeda gonebaAca misi misgan~ - es frazac igi mefisaA, aRduRna guli misi, tiroda da etyoda zandans
erT-erTi dasturia imisa, rom `wm. SuSanikis martvilobaSi~ mzardulsa: da ara arsa queyanaA, romelsa zeda ara moiweodis
damowmebuli `iwroA bunebaA~ (`dedaTa bunebaA iwro ars~) kacTa zeda eseviTari salmobaA, viTar-igi winaAs vixilen uZlurni
SesaZloa gadamwerTa kuTvnileba iyos da mis nacvlad avtori- da aw amas vxedav, xolo kualad uZneles aRmiCnda sikudili?!
seul teqstSi safiqrebelia gvqonoda `iwroA gonebaA~ (`dedaTa da kualad icemda mkerdsa, tiroda da etyoda: mauwye, Tu arsa
gonebaA iwro ars~) (ix. e. WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismety- queyanaA, romelsa Sina ganvere salmobaTagan? maSin tiroda
velo terminologia, I, Tb. 1996, gv. 165-166). zandan mzardulica da etyoda: ara ars casa queSe egeviTari
6 i. abulaZis mier sityva `raAdRe~ gagebulia rogorc ori queyanaA [aqedan furclebi aklia A-s], N Zeo mefisao, romelsa
damoukidebeli sityva (kerZod, rogorc kavSiri `raA~ da arse- Sina ganernen kacni salmobaTa da sikudilisagan. da kualad
biTi saxeli `dRe~). amitom, mis gamocemaSi `raAdRe~ gayofilia hkiTxvida: da raA iqmnebian kacni Semdgomad sikudilisa? hrqua
da SuaSi mZimea dasmuli (`Svilo, ukueTu gnebavs raA, dRe mas mzardulman man: kacni igi RmrTis msaxurni esreT ityodes:
ajdomaA da ganslvaA kacTa Tana~). amgvari gageba konteqsts zecas RmerTi arso da mas daubadebian cani da queyanaA, zRuani
gaugebars xdis. sinamdvileSi, esaa is SemTxveva, rodesac `raA~ da ufskrulni, mze da mTo[v]are da varskulavni, da brZanebiTa
gamoiyeneba gansazRvrebiTi nacvalsaxelis funqciiT (ix. n. goguaZe, misiTa iqmnebian Zrvani haerTani da quxilni da qarni, da kaci
`raA~ nacvalsaxeli gansazRvrebiTis funqciiT Zvel qarTulSi, KeliTa Seuqmnia miwisagan da suli TYsi STauberavs ukudavio,
macne, els, 1968, #1, gv. 250-254; Sdr. v. imnaiSvili, raA nacval- da ukueTu mas vinme hmsaxurebdes da mcnebaTa misTa vidodis da
saxelias axali funqcia, mamaTa cxorebani, Tb. 1976, gv. 450-459. Tayuanis-[s]cemdes maso, samoTxe uTqs da sasufeveli, da Semdgo-
analogiuri funqciiT dasturdeba agreTve `raAca~. ix. v. im- mad sikudilisa mun wariyvanebs da mas Sina ganusuenebs, xolo
naiSvilis dasax. gamocema, gv. 453). Sesabamisad, `raAdRe~ ni- mamisa Senisa filosofosni zogni mokudavad ityYan sulsa da
Snavs: `yoveldRe~. davZenT, rom SesaZlebelia msgavsi nimuSebis zogni ukudavad.
(`raAdRe~, `raATue~, `raAweliwad~ da a. S.) kompozitebad
moazreba (iseve rogorc kompozitebia: `yoveldRe~, `yovelTve~, Targmani:
`yovelwliurad~ da a. S), ris gamoc umjobesia erTad dav- da Tqva iodasafma:
weroT isini anda erTmaneTs defisiT davukavSiroT. Sdr. qve- _ ra aris sikvdili?
moT sqolio 13. msaxurs aRar SeeZlo dafarva da upasuxa:
7 e. i. brma.

358 359
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

_ am qveyanaze aRar iarsebebs kaci, moispoba misi wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa balahvarisTYs, romelman
saxelis xsenebac. moaqcia Ze mefisaA qristes sarwmunoebasa zeda~.
_ mamaCemsac es dRe moelis? 10 a nusxas aq erTi furceli aklia. vavsebT b redaqciiT,
_ ara marto mamaSens, Senc es dRe mogelis. rasac italikiT warmovadgenT.
_ me-e-c?! 11 aq ilia abulaZis gamocemaSi gvaqvs `borotni~. al. gvax-
_ ho, Senc! arias marTebuli dakvirvebiT, xelnawerSi dasturdeba `Surta-
_ yvela adamians? ni~, rac `karis msaxurebs~, `gvardielebs~ niSnavs (ix. i. ab-
_ yvela adamians! rogorc ki siberis asaks miaRwevs kaci, ulaZis leqsikoni, gv. 500. Sdr. iqve damowmebuli limonari:
mokvdeba, magram zogjer isec xdeba, rom dabadebisTanave `Semokrbes moZmeni misni da Surtani Kelmwifisani~).
waritacebs kacs sikvdili. zogs _ cota rom wamoizrdeba, 12 `ara migce KelTa mterTa SenTasa~ - Sdr. fs. 26.12: “ nu
maSin eweva, xsvebs _ srulwlovanni rom gaxdebian, maSin. mimcem me KelTa maWirvebelTa CemTasa”.
_ e. i. mec aucileblad movkvdebi? 13 i. abulaZe Tavis gamocemaSi am sityvis bolos aRadgens
_ ara marto Sen, yvela! `s~-s: `rameTu raA weliwad[s] moiyvanian kaci ucxoA~. sinamd-
vileSi, `raA~ amjeradac gansazRvrebiTi nacvalsaxelia, romelic
SeZrwunda ufliswuli, gulaCuyebuli miubrunda kompoziturad SeerTvis sazRvruls, arsebiT saxels, da es
gamzrdels da hkiTxa: ukanaskneli yovelTvis fuZis saxiTaa warmodgenili (ix. v. im-
_ nuTu ar arsebobs iseTi qveyana, sadac adamianebs ar naiSvili: `raA nacvalsaxeli iseT sityvebTan ixmareba msazRvrelad,
SeemTxvevaT ubedureba, sadac arc simaxinjea da arc romlebic aucileblad fuZis saxiT arian warmodgenili~, dasax.
sibrmave, arc sibere da miT ufro sikvdili? _ gulze xels gamoc. gv. 454). Sesabamisad, mocemul adgilas SeuZlebelia
icemda ufliswuli da mwared mosTqvamda: _ gevedrebi, `raA weliwads~. aucileblad unda gvqondes `raAweliwad~ . ix.
miTxari, arsebobs iseTi adgili, sadac am yvelafers gaeqceva zemoT sqolio 6.
kaci?! 14 `mis zeda daignian~ - niSnavs: `mis winaaRmdeg [erTmaneT-
veRarc gamzrdelma Seikava cremlebi. TviTonac atirda Si] dazavdebian~.
da miuo: 15 `saSrialsa~ - i. abulaZes ganumartavad aqvs aRniSnuli
_ cisqveSeTSi ar arsebobs adgili, sikvdils rom sityva Setanili Tavis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~. sulx-
daemalo. an-saba aseT ganmartebas gvawvdis: `saSriali - Sesapyrobeli~.
_ sikvdilis Semdeg raRa moeliT adamianebs? niko CubinaSvili `saSrials~ aTanabrebs `aSrialTan~, xolo am
_ rogorc qristianebi amboben, zecaSi aris RmerTi. man ukanasknels ase ganmartavs: `qoris dasaWeri bade davsdasacemi~.
Seqmna ca da qveyana, zRvebi da ufskrulebi, mze, mTvare da igive viTarebaa daviT CubinaSvilis `qarTul-rusul leqsikonSi~,
varkvlavebi. mis brZanebas emorCileba qari da Weqa-quxili, Tb. 1887).
kaci ki miwisagan gamouZerwavs da Tavisi ukvdavi suli 16 `rupe~ - gaurkveveli mniSvnelobis leqsikuri erTeulia,
STauberavs misTvis. da Tu vinme mas emsaxureba, mis mcnebebs romlis sxva damowmeba dReisaTvis ar mogvepoveba. es termini
daicavs da Tayvans scems, Tavis sasufevelSi waiyvans ar aris Sesuli ars sulxan-sabas, arc CubinaSvilebis leqsikonebSi.
sikvdilis Semdgom da iq daamkvidrebs. xolo mamaSenis i. abulaZe Tavis `Zveli qarTuli enis leqsikonSi~ aRniSnul
filosofosTagan zogi mokvdavad miiCnevs suls, zogi ki leqsikur erTeuls imowmebs swored zemore konteqstidan, Tum-
ukvdavad. ca miseuli ganmarteba, - rom `rupe~ esaa `naoTxali~, - bun-
9 gadamweris xeliT aq weria: q~e, S~e d~T, a~n (= qriste, dovanebas ver fantavs, radgan `naoTxali~, TviT i. abulaZis
Seiwyale daviT, amen), mere ki saTauradaa: `Tavi meore, moslvisaTYs ganmartebiT, `meoTxeds~ niSnavs (ix. misi `Zveli qarTuli enis

360 361
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

leqsikoni~: `naoTxali~ - meoTxedi~; Sdr. `qarTuli enis gan- angelozTasa; da viTarca ganiyvanon suli igi, maSin agueKde-
martebiTi leqsikoni~) da, amitom, ar gvesmis, am mniSvnelobas bis saburveli TualTagan CuenTa, da vxedavT sulsa mas tYrTu-
ra saerTo unda hqondes zemore konteqstTan. vfiqrobT, `rupe~, lad KelTa Sina angelozTasa da aRmavalad zecad, da mivayv-
konteqstidan gamomdinare, `brwyinvalebas~. `Suqs~, `sikaSkaSes~ anebT TualTa CuenTa, vidremdis ganvlnian bnelni igi da
unda niSnavdes. SesaZloa, swored am sityvis Sesabamisi iyos haerismcvelni.
berZnuli `balavarianis~ Sesabamis adgilas gamoyenebuli ter-
mini feggos, rac swored `Suqs~, `elvarebas~, `sinaTles~ ni- Targmani:
Snavs. sagulisxmoa, rom aRniSnuli `rupes~ Sesaxeb Tqmulia: hkiTxa iodasafma:
`axloAT Kelismiyofad~ (Sdr. `axloAT Kelismiyofad rupesa - saidan iciT, rom es simarTlea?
missa~. msgavsi gamoTqma qvemoTac gvxvdeba `naTelTan~ dakav- man miugo:
SirebiT: `naTeli misi yovelTa zeda miefinebis... da axloAT - imiT viciT misi WeSmariteba, rom rodesac erTi CvenTa-
Sesapyrobel ars~. esec adasturebs, rom mocemul adgilas gani tovebs sxeuls, vxedavT naTlis angelozebs, romlebic
leqsikuri erTeuli `rupe~ niSnavs `naTels~ anu `sinaTles~, misi sulis wasayvanad modian uflis brZanebiT; da gvesmis
xolo berZnuli feggos-is ZiriTadi Zveli qarTuli ekvivalen- tkbili galoba, romelic angelozTa piridan gamodis; da roca
ti, rogorc aRvniSneT, swored `naTeli~ iyo. suli miyavT, maSin scildeba bindi Cven Tvalebs da vadevnebT
17 `ukueTu visme ara undes rgomis~ - e. i. `Tu vinmes ar Tvals angelozTa mier ayvanil suls, sanam gaivlian haeris
unda sargeblobis miReba~ (Sdr. cota qvemoT: `...ver rgomiTa bnel mcvelebs (eSmakebs).
Tavsa TYssa~, T. 25).
18 Sdr. mT. 13.46. 29 mT. 6.34.
19 am adgils gulisxmobs am gverdis qvemo kideze moTavsebu- 30 aq gadamweris minaweria: `q~e, S~e s~li daviTaAsaA,
li minaweri gadamwerisa: `mwvalebelTa ityYs SecTomil[ad] mSobelTa da ZmaTa misTaA, a~n. q~e, adide suli proxoresi,
netari balahvar~. T~esi da mq~lisi da ZmaTa CemTa s~lierTaA – mq~l da sabaAsi,
20 aq gadamweris monaweria: `q~e, S~e d~T, a~n~. a~n~.
21 ezraxa a. 31 aq gadamweris minaweria: `q~e, S~e d~T, a~n~.
22 igulisxmeba, rom Sevida is Wabuki. 32 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT:
23 ioane 1.3. da meyseulad warvides iodasafisa. da viTarca moikiTxnes,
24 aq a nusxas aklia ori furceli. vavsebT b nusxiT, rasac dasxdes. da hrqua mefeman Zesa TYssa: ‘Svilo, raA ars cTomilebaA
italikiT warmovadgenT. Seni, miTxar~.
25 aq gadamweris minaweria: `iKsen, o~o, s~li d~TasA xolo man hrqua: ‘ara ars cTomilebaA, rameTu WeSmaritad
saSjelisag~n s~knoAsa~. misda Sedgomil var, romelman Semqmna da dambada, xolo Sen
26 aq gadamweris xeliT minaweria: `q~, S~e, WitaA, amen~ xar cTunebul, rameTu dagitevebies dambadebeli da dabadebulTa
27 Sdr. mT. 6.27; lk. 12.25. hmsaxureb, da ukueTu Sen mismino da Tayuanis-[s]ce RmerTsa
28 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT: mas, romelman Seqmnna cani da queyanaA, zRuaA da yoveli, raA
hrqua iodasaf: ‘raATa uwyiT WeSmaritebaA saqmisa magisi? ars mas Sina, rameTu mze da mTovare da varskulavni mas
da man hrqua: amiT uwyiT WeSmariti, odes moyuasTa CemTagani daubadebian, da mas Tayuanis-sce, Sendaca netar iyos da Cuendaca~.
ganvidodis KorcTagan, vxedavT angelozTa naTlisaTa, mos- xolo man warikueTa sasoebaA darwmunebisaTYs misisa da
rulTa waryvanebad sulisa misTYs, romeli brZanebul iyos Tqua: ‘WeSmaritsa ityodes amisTYs filosofosni igi, viTarmed
uflisagan, da guesmis galobaA tkbili, romeli gamovals pirTagan winaaRmdgomi sjulisa SenisaA iqmnebis yrmaA egeo~.

362 363
SeniSvnebi sibrZne balavarisa

da aRdga da damZimebuli warvida palatad TYsad. konteqsts ufro unda Tanxvdebodes pirveli mniSvneloba.
sayuradReboa, rom `balavarianis~ zemore gamonaTqvams (`pah-
Targmani: rakTagani eSmakTaA~, `pahraki eSmakisaA~) zedmiwevniT
Tanxvdeba `Teodora aleqsandrielis cxovrebis~ erTi adgili,
maSinve wavidnen iodasafTan, da roca miesalmnen, dasxdnen
rac miTiTebulia sabas mier termin `pahrakis~ ganmartebisas:
da mefem hkiTxa Tavis Svils:
`da pova vinme dedakaci, pahraki eSmakisaA, da miuvlina mas~
- Svilo, miTxari Seni cdomilebis Sesaxeb.
man upasuxa: (ix. ix. Zveli qarTuli literaturis qrestomaTia,
- es ar aris cdomileba; radgan me WeSmaritad Sevudeqi Sedgenili s. yubaneiSvilis mier, I, Tb. 1946, gv. 305).
imas, vinc Semqmna da dambada; Sen ki cdomilebaSi xar, radgan 34 ix. wina sqolio.
miatove dambadebeli da dabadebuls emsaxurebi. da Tu Sen 35 am adgilas b redaqciaSi vkiTxulobT:
damijereb, da Tayvans scem im RmerTs, romelmac Seqmna ca da hrqua raqis: ‘vinaA uwyi, Tu WeSmaritsa ityodes winaAs-
qveyana, zRva da yvelaferi, rac masSia (radgan mze da mTvare warmetyuelni da mociqulni?~
da varskvlavebi misi Seqmnilia), maSin Senc netari iqnebi da hrqua: ‘amiT gamo uwyi, rameTu iqmodes niSebsa da saswauleb-
Cvenc. sa, romeli sxuaman veravin qmnis. xolo igini saxelisdebiTa
amis Semdeg mefem sruliad dakarga imedi misi darwmunebisa RmrTisaATa iqmodes, raATa hrwmenes yovelsa sofelsa~.da ga-
da Tqva: nagrZo raqis gamoZiebaA sityYsaA iodasafisgan winaSe mamisa
- simarTle uTqvamT CemTvis amaze filosofosebs, rom Cemi misisa, vidremdis icna raqis RmerTi da Tqua: ‘yovelsa WeSmar-
rjulis mowinaaRmdege gaxdeboda Cemi Svili. itsa ityYs da Cuen cudsa Sromasa aRvasrulebT kerpTa mima-
da adga mefe damZimebuli da wavida Tavis sasaxleSi. rT~. da aRiara winaSe yovlisa erisa da Tqua KmiTa maRliTa,
viTarmed: ‘aravin ars RmerTi queyanasa zeda, garna RmerTi
33 termini `pahraki~, rogorc cnobilia, dadasturebulia mxoloA, romelman dahbadna cani da queyanaA~. da yovelive wesi
oTxTavis qarTul TargmanSi, sadac `pahrakad warqceva~ an `pah- sjulisaA TYT aRiara da iwyo locvad da marxvad.
rakad moyvaneba~ anda calke `warqceva~ esaa igive berZnuli xolo abenes mefe mwuxare iqmna sityuaTa maT zeda raqisTa
angareuo. nimuSebi cxadyofs, rom `pahrakad warqcevis~ an da Tqua: ‘samarTlad davamKuen da ganvasxen queyanisagan Cemisa
`pahrakad moyvanebis~ berZnuli Sesatyvisi niSnavs `iZulebiT macTurni igi da grZneulni, xolo me keTili meneba Zisa amis
davaldebulebas~, `vinmes iZulebiT gamoyenebas msaxurad, muSad, CemisaTYs da maT SeacTunes igi siyrmiTa da cnobanaklulev-
saqmis Semsruleblad~, `iZulebiT momsaxurebinebas~. rac Seexeba anebiTa. da aw esera mis mier SescTa brZenTmTavari ese raqis~.
calke `pahraks~, zemore mniSvnelobidan gamomdinare, igi SesaZloa
niSnavdes `davaldebulebuls~, `iZulebiT momsaxurebuls~, aqedan: 36 kidezea gadamweris xeliT miwerili: `esre jer-ars mx-
`damonebuls~, `msaxurad qceuls~, `msaxurs~. Zvel qarTulSi ilebaA uRmrToTaA da soflismoyuareTaA~.
dadasturebulia zmnac `mopahrakeba~. aRniSnuli zmna savsebiT 37 am gverdis qvemo kideze sweria: `da pyrobili naqor
marTebuladaa ganmartebuli a. SaniZis mier rogorc `Zalis orkerZove da yuvili (!) gaswbileb […]~
mitana~, `Zalis saSualebiT gakeTebineba~. ikveTeba termin 38 i. abulaZis gamocemaSi `mpoxelTa~-s axlavs Zaxilis
`pahrakis~ rogorc `mcvelis~ Sinaarsic (II mf. 8:6). aRniSnuli- niSani (!), rac mkvlevaris daeWvebas gamoxatavs.
dan gamomdinare, zemore teqstSi `pahraki eSmakisaA~ unda 39 amis Semdeg italikiT motanili teqsti aris b redaqci-
niSnavdes an `eSmakis msaxurs~, `eSmakisgan moqmedebuls~, `eSmakeuli idan.
Zalis qveS myofs~ an `eSmakis Tanmxlebs, mcvels~. vfiqrobT,

364 365
40 Sdr. ebr. 13:4 (aq gadamweris minaweria: `q~e, dagYcven 67 Sdr. filip. 1.10: `gamoicadoT Tquen umjobesi~.
eSmakisa maxeTagan~). 68 Sdr. fs. 1.1.
41 fs. 117:13; 93:17. 69 `nu miendvebi dayudebiT slvasa navisa Senisasa, vidrem-
42 Sdr. fs. 144:19 dis miiwio navTsadgursa, rameTu mravalTa daeqca navi dayude-
43 nusxaSia: `hebenas~. basa Sina da mravalni TanawarhKdes mSYdobiT aRtexasa RelvaTasa
44 aq gadamweris minaweria: `q~e, S~e m~ql~. da saSinelTagan niavqarTa~ - Sdr. wm. grigol RvTismetyveli:
45 Sdr. II sj. 23.21. `nu odes hzuaob keTilad naviT slvisa, ... vinaATgan ese
46 mT. 10:19. mravalgzis gixilavs Sen: navTsayudelsa Sina danTqmaA navisaA
47 fs. 144:19. da kualad RelviT gamoslvaA navTsayudlad~ (aseulni iambikoTani
48 Sdr. efes. 2:14. wmidisa grigoli RmrTismetyuelisani, 30-e iambiko, wm. efrem
49 nusxaSia: `hebenas~ mciris Targmani, ix. Zveli qarTuli literaturis qrestomaTia,
50 es sityva i. abulaZis gamocemaSi warmodgenilia ase: Sedgenili s. yubaneiSvilis mier, I, Tb. 1946, gv. 367)
`[.~.]TTa~. ueWvelia, rom saqme gvaqvs fsalmunur citatasTan 70 rom. 13.7
(ix qvemore miTiTeba). Sesabamisad, cxadia, saxeze unda iyos 71 aq minaweria gadamweris xeliT: `q~e, Se~n suliTa m~ql
qaragma: `R~TTa~ anu gaxsnilad: `RmerTTa~. da d~T, a~n~ = qriste, Seiwyalen suliTa miqael da daviT,
51 `s[aqmeT]a~-s nacvlad i. abulaZis gamocemaSi gvaqvs ko- amen.
nieqtura: `s[julT]a~, rac, zemore mizezis gamo (rom saxezea 72 aq agiografs mxedvelobaSi aqvs balavarisgan iodasa-
fsalmunuri citata), arazustia. fisTvis winaT naTqvami sityvebi, romlebic, marTlac, ipoveba
52 Sdr. fs. 85:8. zemoT, magram mxolod vrcelSi: `ganmsdidrden da ganmravlden
53 Sdr. I kor. 2:9: `romeli Tualman ara ixila, da yursa nayofni Senni da safaseni Senni, da dasZYrde da ver Tavs-
ara esma, da gulsa kacisasa ara mouKda, romeli ganumzada idebde micemad misgansa visame~.
RmerTman moyuareTa TYsTa~. 73 aq gadamweris xeliT minaweria: `q~es moyuareno, vinca
54 Sdr. lk. 2:35: `da TYT Sensaca sulsa ganvides maxYli~. miemTxYvneT wmidasa amas wignsa, locva-yavT f~d codvilisa
55 amis Semdeg italikiT motanili teqsti aris b redaqci- daviTaisaT~s, Seundven R~n codvani, a~n~
idan.
56 nusxaSia: `hebenas~.
57 nusxaSia: `romeli~.
58 nusxaSia: `hebenas~.
59 Sdr. mT. 20:9-10.
60 nusxaSia: `heben[a]s~.
61 aq gadamweris minaweria: `locva yavT f~d codvilisa
d~[T]…da~…
62 nusxaSia: `hebenas~.
63 mT. 19:19.
64 II tim. 4:7.
65 fil. 2:7.
66 Sdr. grigol RvTismetyveli: `dasabamad yovelTa da
dasasrulad hyav RmerTi~ (karmina moralia 908.14).

366 367
wminda grigol xancTelis
cxovreba

368 369
winaTqma ba qarTuli~, daafuZna ra `friad qveynad aRricxul~
qarTlSi winaaTonuri epoqis yvelaze mniSvnelovani
sulieri kera, tao-klarjeTis saRvTismetyvelo
aRniSnuli Zegli, rac 1845 w-s aRmoaCina niko Cu- skola, rac Tavis mxriv yovelmxriv TanaSeerwymoda
binaSvilma, xolo 1911 w-s pirvelad gamosca niko sabawmindis samoRvaweo savanes, ierusalimis Semoga-
marma, rogorc cnobilia, warmoadgens didi qarTve- renSi (da mTeli samarTlmadideblos ganfeniloba-
li hagiografis, giorgi merCulis naSroms, miZRv- Sic) sulieri cxovrebis warmmarTvelsa da kanonis
nils tao-klarjeTis samonastro mSeneblobaTa damdebs. tao-klarjeTi da sabawminda esaa is ganuy-
safuZveldamdebis, gamorCeuli sulieri moZRvrisa ofeli mTlianoba qristesmier ZmaTa da mosagreTa
da, rogorc amas STambeWdavad gvidasturebs Tundac ori didi krebulisa, is umtkicesi fuZe, razec dae-
misi epistole Sesvenebul daTa mimarT, Rrma RvTis- Sena qristianuli saqarTvelos mTeli Semdgom-
metyvelis, wminda grigol xancTelis cxovrebisadmi. droiondeli istoria. orive am krebulis samoR-
grigol xancTeli im rangis didmoRvaweebis rigSi vaweo saxes arsebiTad swored grigol xancTeli gan-
dgas, romlebic epoqebs qmnian. Sesabamisad, sruli sazRvravda. mis saxels unda ukavSirdebodes udide-
ufleba gvaqvs visaubroT grigol xancTelis epo- si sulieri saunjis, ierusalimis samRvdelmsaxuro
qaze. es iyo Jami, rodesac ganaxleba sWirdeboda tipikonis qarTulad Targmna IX s-is damdegs da,
saqarTvelos rogorc saxelmwifoebriv, socialur, agreTve, rCeuli saeklesio dResaswaulebisadmi
ekonomikur, aseve saeklesio cxovrebas. met-nakle- miZRvnili sagaloblebis krebulis - `iadgaris~
bad yvela mxares gaswvda grigolis RvTivmimadle- pirveli werilobiTi Camoyalibeba. grigoli am-
buli gulmodgineba, magram umTavresi Sedegi misi yarebs xelSesaxeb kavSirebs kontinentur saberZneT-
Rvawlisa gaxldaT qveynis sulieri aRorZineba, da Tan, Tavad miemgzavreba ra `meore ierusalimad~
iseve, rogorc mose winaswarmetyvelis mier udabno- wodebul` `qristes saWurWleSi~ - konstantinopol-
Si zeamaRlebuli gveli, ukeTurebaTagan gvemuli Si, sadac man `sixaruliT movlna yovelni wmidani
israelis mkurnalad iqca, uvnebelyofda ra gvelis adgilni salocvelni~ da daulevneli saunjiT `aR-
gesls, amgvaradve, is sulieri niSi samoRvaweo axov- moivso guli~. ar gadavaWarbebT, Tu vityviT, rom
anebisa, rac saqarTvelos udabnoSi aRmarTa grigol rogorc IV s-is meore naxevarSi basili didi mogvev-
xancTelma, wylulebaTa mkurnalad da geslismTxev- lina bizantiuri samonastro cxovrebis reglamenta-
el borotze gamarjvebis did niSansvetad gauxda torad, aseve VIII-IX ss-is saqarTveloSi samonastro
ers. SegviZlia vTqvaT, rom VIII-IX ss-Si grigol xanc- cxovrebis faqtobriv damafuZnebelad swored
Telma garkveuli azriT xelaxla Seqmna `mwignobro- grigoli gamouCnda ers. mas hqonda urCeules moR-

370 371
vaweTaTvis niSandoblivi saRvTo kadniereba saqarTvelos arqimandritad anu dasamwyemsi cxvreb-
erismTavarTa cxovrebis warmarTvisa, mefeTa is `saCixis~, `bakis~ (amas niSnavs `mandra~) mepatroned
piruTvneli damoZRvrisa, udides saeklesio moR- da gamgeblad (amas niSnavs `arqi~) warmogvidgeba,
vaweTa cxovrebis wesis gansazRvrisa, Sesvenebul Cven ki RmerTma is SegvaZlebinos, misken gvevlos.
daTa mimarT werilobiTi vedrebis mivlenisa, TviT
kaTalikosis dadginebisac ki. amitomaa wminda
grigol xancTelis, rogorc didmoRvawis, saxe marad ***
misabaZi saniSne dRevandelobisTvisac ki. amasTan,
raoden aRmatebulicaa grigolis rogorc WeSmari-
ti sibrZnisken - Tavad macxovrisken - daucxromlad
mswrafveli `filosofosis~ anu `sibrZnismoyvaris~
(=`qristesmoyvaris~) Rirsebani, aseve aRmatebulia
is “cxovreba”, romelic giorgi merCulis kalams
ekuTvnis. rodesac simdidre mogvemadleba, maSin xde-
ba CvenTvis aSkara, am simdidremde ra upovarebasa da
siRaribeSi `mimoviqceodiT~. marTlac, vidre giorgi
merCulis vrceli matiane daiwereboda, ramdenad
ufro Raribni viyaviT?! es Zegli yovelmxriv ganm-
sWvalulia erTi udiadesi molodiniT, meored mosv-
lis usaidumloesi Jamis winaswargrZnobiT. swored
es molodini gansazRvravs giorgi merCulis matiane-
Si Semokrebil ZmaTa mTel cxovrebas, maTi yofis yov-
el kerZoobiT movlenas, moqmedebas. wrfeli sur-
vili imisa, rom cxonebaSi samomavlod momsvlelTa
krebuls aravin daakldes, mZafrad vlindeba am Zeg-
lis mraval adgilas, rac waruSlel STabeWdilebas
axdens mkiTxvelze da grigolis sulier krebulTan
TanaSerTvisken izidavs masac. giorgi meCulis naS-
roms gansakuTrebuli aRmzrdelobiTi Zala aqvs da
misi saxiT monasterTa arqimandriti dResac mTeli

372 373
wmida grigol xancTel
gr is cxov
xancTelis reba
cxovreba wminda grigol xancTelis cxovreba

giorgi merCule giorgi merCule

SromaA da moRuawebaA Ri rsadcxo


Rirsadcxo reb
rsadcxoreb isaA wmid
rebisaA isa da
wmidisa Sroma da moRvaweoba Cveni wminda da netari mamis
isa mamisa Cuen
netarisa
netar isa g
Cuenisa rigol
gr is
isii arq
igolis imandr
arqimandrit
imandrit isaA,
itisaA, grigol arqimandritis, xancTisa da Satberdis
xancTisa da Satberd isa aRmaSenebel
Satberdisa isaA, da misTana
aRmaSenebelisaA, amSeneblis, RirsebiT cxovrebisa da masTan
KsenebaA mravalTa mamaTa netarTaA erTad xseneba mravali netari mamisa

guakurTxen, ufalo! gvakurTxe, ufalo

a. mocemul ars sibrZne Rirsi keTilisa mizezisa 1. mocemulia Rirseuli sibrZne kargis mizezis -
qristHs mier, RmrTisa yovelTaAsa, bunebasa WeSmaritTa qristes, yovelTa RvTis, mier WeSmarit brZenTa buneba-
brZenTasa. vinaAca iTxovde brZenTagan srulTa Si. amitom, iTxovde srul brZenTagan moSiSebiT
krZalul[ebiT] sibrZnismetyuelebasa da sulelTagan sibrZnismetyvelebas da sulelTagan ... dumiliT brZenTa
[K...]l~is mecnierTa, dumiliT brZenTa [smenasa]. aw sulelni smenas. amJamad sulelebi sibrZnismetyveleben... radgan
sibrZnis-metyueleben, xolo TYs[s]a da brZenTa [...]nes ver Seicnes, rom brZnulad metyveleba vercxlia wminda,
dum[ili...] m~[T] ver gulisxma-yves, viTarmed brZnadmetyue- xolo dumili — rCeuli oqro, rogorc Tqva solomonma,
lebaA vecxli ars wmidaA, xolo dumili oqroA rCeuli, vi- rom rodesac dumili ametebs brZenT, maSin „maTi sibrZne
Tarca Tqua solomon, rameTu raJams brZenTa dumili hmats, gamosasvlelebze iqeba~, radgan maTi ena fuWi metyveleb-
maSin `sibrZnH maTi gamosavalTa zeda iqebin~, rameTu enaA isTvis utyvia da cudis saTqmelad umoqmedo. saqmed
maTi metyuelebisagan cudisa utyu arn da ZYrissityYsa aqvT maT Zieba sazRaurisa, yovliTurT siwmindes
uqm, rameTu ZiebaA raA sasyidlisaA [v] saqmed upyried maT da brZnoben samarTlianobis RirsebasTan erTad da RvTis
yoladve brZnobed siwmidesa simarTliT Rirsebasa Tana da siyvaruliT codnismierad galoben1, Seswiraven ra
siyuaruliTa RmrTisaATa `galobed mecnierebiT~ maradis mudamJams locvas, rogorc ambobs mociquli: „uwyvetad
locvisa SewirviTa, viTarca ityYs mociquli: `mouklebe- iloceTo~2.
lad ilocevdiTo~. amJamad ki me, vinaidan ar ZalmiZs uwyvetad locva da
aramed aw me, vinaATgan ver Zal-mic mouklebelad yvela sulelze udaresi var, Cemi sinaklule ar manebebs
locvaA da sulelTa yovelTa udares var, naklulevanebaA dadumebas da garkveulwilad umjobesi mgonia, rom

374 375
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Cemi ara miflobs dumilad da zogs-raAme umjobesad Sem- RvTis madliTa da SewevniT vTqva RmerTSemosili adami-
iracxies, raATa vityodi Rirsadcxorebasa RmerTSemosilTa anebis - Cveni netari mamis grigolis da mis axlobelTa
kacTasa, netarisa mamisa Cuenisa grigolisa da moyuasTa da da mowafeTa - RirsebiT cxovrebis Sesaxeb, raTa, ramde-
mowafeTa misTasa madliTa da SewevniTa RmrTisaATa, nadac SevZleb, vauwyo msmenelebs am wmindanis mowafeTa
raodenca SeuZlo uwyebad msmenelTa WeSmaritad Txrobi- da mowafis mowafeTagan WeSmaritad monaTxrobi da
li mowafeTagan da mowafis-mowafeTagan mis wmidisaTa da xsenebul netarTa meoxebiT vpovo orive mxriv gankur-
netarTa maT oxiTa vpovo orkerZove lxinebaA uZlurebaTa neba Cemi uZlurebebisa am sityvaTa amgvarad weris gamo.
CemTaA esreT sityuaTa amaT weriTa.

b. viTarmed arsebadaubadebelisa, kacTmoyuarisa sameb- 2. rom arsebaSeuqmneli3, kacTmoyvare wminda samebis


isa wmidisa madliTa, miuwdomelad Cuengan dawerilTa - madliT Cvengan miuwvdomlad zecaTa SigniT angeloze-
saukunod zecaTa Sina angelozTa Tana - wignsa mas bTan erTad cocxalTa wignSi saukunod dawerilTa da
cxovelTasa, da juariTa wmidiTa moqadulTa didTa maT wminda jvars dandobil did meudabnoeTa, klarjeTis
meudabnoeTa, klarjeTisa didebulTa udabnoTa Sina didebul udabnoebSi pirvelad damkvidrebul da
pirvelad damkYdrebulTa maT wmidaTa mamaTa, Rirsadcx- RirsebiT mcxovreb wminda mamaTa moTminebis simxneve,
orebulTa, simKnH moTminebisaA da siwmidiT SromaA, uflisa maTi siwmindiT Sroma (rac saTnoa uflisTvis) da
saTnoA, da saswaulTa maTTa simravleni queyanasa mas saswaulebis simravle aRuwerlobis gamo qarTlis
qarTlisasa aRuwerelobiTa daSWirdes misTYs, romel pir- qveyanas daaklda im mizeziT, adre rom vaxsene, maSin
vel vaKsene, romelTaA jer iyo daweraA vidre naTesaviTi- roca saWiro iyo amaTi dawera Taobidan TaobaSi
naTesavadmde ukunisamde miTxrobad yovelTa, raATamca `eri ukunisamde yvelasaTvis sauwyeblad, rom „dabadebadi
dabadebadi aqebda ufalsa~ Ksenebisa [158] maTisa dResas- xalxi maqebeli yofiliyo uflisa~4 amaTi xsenebis
waulsa. dResaswaulze.
aramed aw saswaulni maTni JamTa simravlisagan miecnes magram axla JamTa simravlis gamo daviwyebis siRrmes
siRrmesa daviwyebisasa yoladmosaKsenebelTa maT gan- mieca saswaulebi, kargi saqmeebi da ubiwo cxovreba am
sakYrvebelTa netarTa kacTa saqmeni keTilni da cxorebaA yovladmosaxsenebeli, sakvirveli da netari adamianebi-
ubiwoA, romelnica-igi brwyinvides, viTarca mTiebni zeci- sa, romlebic am xiluli da ganqarvebadi mzis qveS
sa samyarosa, xilulsa amas da ganqarvebadsa mzesa queSe, da brwyinavdnen, iseve, rogorc mnaTobebi zeciur samya-
aw suliTa brwyinvaleni ixareben dausrulebelsa naTelsa roSi, axla ki suliT gabrwinebulni dausrulebel
Sina da maradis CuenTYs meoxebasa hyofen, ganmxiarule- sinaTleSi xaroben da qristesgan aRTqmulTa miRebiT
bulni qristHs aRTqumulTa moRebiTa, rameTu SromaTa gamxiarebulebi maradis meoxebas gviweven Cven, radgan

376 377
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maTTa wil miuRebies sixaruli da mxiarulebaA uoxWnoA, TavianTi Sroma-garjis sanacvlod miRebuli aqvT maT
mouklebeli da gamouTqumeli caTa Sina. usazRvro sixaruli da mxiaruleba.
amaT netarTa Soris gamobrwyinda madliTa savsH, gan- am netarTa Soris gamobrwyinda madliT savse,
srulebuli sibrZniTa, didi mRdeli da keTiladganmgebeli sibrZniT srulqmnili, didi mRvdeli, kargad ganmge-
moRuawH da udabnoTa qalaqmyofeli, zecisa kaci da quey- beli moRvawe, udabnoTa qalaqmyofeli, zecis adamiani
anisa angelozi, sanatreli grigol, sulierad mamaA da da miwis angelozi, sanatreli grigoli, xancTisa da
winamRZuari da maSenebeli xanZTisa da SatberdisaA, orTa Satberdis, am ori didebuli monastris, sulierad mama,
amaT didebulTa monasterTaA, romeli eqmna saxe keTilis winamZRvari da maSenebeli, romelic sikargis nimuSad
yovelTa misJamisa meudabnoeTa mamaTa axladSenebasa maTsa. gauxda misi drois yvela meudabnoe mamas maT axalm-
ese iyo Svili warCinebulTa, didebulTa da marTlmor- SeneblobaSi.
wmuneTa mama-dedaTaA da saxlsa Sina sameufosa didisa igi iyo warCinebuli, didebuli da marTlmorwmune
nerse erisTavisasa aRzrdil iyo KeliTa keTiladmsaxurisa ded-mamis Svili da aRizarda didi nerse erisTavis
dedoflisa, nerses colisaATa, romelsaca eSvila, rameTu samefo saxlSi nerses colis, keTilmsaxuri dedoflis
iyoca Zmiswuli misi, da saSoATganve dedisaAT Sewirul iyo xeliT, romlisganac Svilebuli iyo, radgan iyo kidec
RmrTisa dedisagan TYsisa, viTarca samoel winaAswar- misi Zmiswuli, da dedis saSodanve Sewiruli iyo
metyueli da [v] marxvasa Sina izardeboda msgavsad RvTisadmi, iseve, rogorc samoel winaswarmetyveli,
winamorbedisa, rameTu siCCoATganve RYnoA da Korci ara Tavisive dedis mier5 da izrdeboda marxvaSi msgavsad
SeKda pirsa missa, vinaATgan qristHsa ganekuTna suli TYsi [ioane] winamorbedisa6, radgan pataraobidanve „Rvino
samkYdrebelad. da xatica monazonebisaA emosa, rameTu da xorci ar Sesula mis pirSi~7, vinaidan qristes ganu-
Tavisufal iyo igi simRerisagan yrmaTaAsa da yovlisagan kuTvna man Tavisi suli savaned. Sesaxedaobac samonazvno
aRrevisa kacTaAsa da martod iyofvin TYssa mas sadgursa, Seemosa mas, radgan yrmaTa TamaSobisgan da adamianTa
romelsa ganwesebul iyo. amisTYsca `dayudebul~ uwodian yovelgvari Tavyrilobisgan ganSorebuli iyo da
mas saxeli. ganmartoebiT imyofeboda Tavis samyofelSi, romelic
xolo gulisKmierobaA swavlisaA gansakYrvebeli iyo mas hqonda gankuTvnili. amis gamo „dayudebuls~ uwo-
friad, rameTu mwrafl-xolo daiswavla `daviTi~ da `Kmi- debdnen mas saxelad.
Ta~ saswavleli swavlaA saeklesioA, samoZRuroA qarTulsa xolo swavlisadmi misi gulisxmiereba Zalian gasak-
enasa Sina yoveli daiswavla da mwignobrobaAca iswava mrav- viri iyo, radgan swrafadve daiswavla „fsalmunni~ da
alTa enaTaA da saRmrToni wignni zepiriT moiwuarTna. „xmiT~ saswavli8 saeklesio swavla. qarTul enaze yve-
xolo sibrZneca igi amis soflisa filosofosTaA iswava laferi saswavlo9 Seiswavla, mwignobrobac iswavla
keTilad da romeli povis sityuaA keTili, Seiwynaris, xolo mravali enisa da saRvTo wignebi zepirad daiswavla.
jerkuali ganagdis. da ganiTqua sisrule igi misi amasTan, am soflis filosofosTa sibrZnec iswavla

378 379
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saxelovnad yovelTa Soris. xolo gareSesa mas sibrZnesa kargad da rac naxa kargi sityva, miiRo, xolo ukeTuri
soflisasa hbasrobn sityYsaebr mociqulisa, viTarmed: ukuagdo. saxelganTqmuli gaxda misi srulqmnileba
`gan-raAme-acofa RmerTman sibrZnH igi amis soflisaA~. si- yvelgan, Tumca igi amsoflis garegan sibrZnes kicxavda
tyuaA misi iyo Sezavebul mariliTa madlisaATa. raJams it- mociqulis sityvisebr: „gana ar gaaugunura RmerTma am
yYn, `brZnad aRaRis piri TYsi~ da wesi ganuCinis enasa TYssa. soflis sibrZne?~10 misi sityva Sezavebuli iyo madlis
da hasakisa zrdasa Tana saTnoebaAca keTili izardeboda, mariliT11. rodesac metyvelebda, brZnulad gaxsnida
rameTu ara iyo, viTarca Wabuki, mzuaobar da WamadTa Tavis pirs12 da wess daudgenda Tavis enas. asakis
gulissaTqumelTa moyuarH, aramed TaviT TYsiT daniel matebasTan erTad kargi saTnoebac matulobda, radgan
winaAswarmetyuelisa sityuasa ityYn, viTarmed: `puri ar iyo igi, rogorc Wabuki, moamaye da sasurvel
gulissaTqumeli ara vWamo~. da esreT miiRis sazrdeli saWmelTa moyvaruli, aramed Tavis TavSi daniel
saglaxakoA Ko[159]rcTa TYsTa gansamtkicebelad netarman winaswarmetyvelis sityvas ambobda: „puri sasurveli ar
grigol, mdabalman guliTa da glaxakman suliTa, myudro- vWamo~13. ase iRebda RaribTa saWmels Tavisi sxeulis
man qceviTa da mowyaleman gonebiTa, rameTu Ziri siwmidisaA gansamtkiceblad netari grigoli, romelic iyo guliT
maradis gulsa missa danergul iyo, aRmomcenarH jejlsa mdabali da suliT glaxaki, qceviT wynari da gonebiT
RmrTismsaxurebisasa. da nergi WeSmaritisa sarwmunoebisaA mowyale, radgan mudamJams iyo mis gulSi danergili
aRorZnda sulsa missa, da nayofi RmrTisa siyuarulisaA Ziri siwmindisa, RvTismsaxurebis jejilis aRmom-
gardaemata mis Soris. da eseviTariTa mravalferiTa keTi- acenebeli. WeSmariti sarwmunoebis nergi gaizarda mis
ladgangebiTa cxovndeboda Wabuki ese samRdeloA saTnod sulSi da RvTis siyvarulis nayofi gadidda masSi. ai,
uflisa. xolo iyo xilviTa did, KorciTa Tx[el], hasakiTa aseTi mravalgvari keTilgangebulebiT cxovrobda es
srul, yoladkeTil, sruliad guamiTa mrTel da suliTa samRvdelo Wabuki uflisTvis saTnod, da iyo igi
ubiwo. Sexedulad didi, xorcielad Txeli, taniT sruli,
yovliTurT kargi sruliad, sxeuliT janmrTeli da
suliT ubiwo.

g. maSin KelmwifeTa maT, aRmzrdelTa misTa, da 3. maSin misma aRmzrdelma xelmwifeebma, mismave
sanatrelman dedaman misman da erisa simravleman inebes sanatrelma dedam da xalxis simravlem inebes am netaris
xucad kurTxevaA amis netarisaA da hrques mTavarTa maT da kurTxeva xucesad. da uTxres mas xsenebulma mTavrebma
mSobelman misman: `Svilo, yoladkeTilo da sarwmunoo da misma mSoblebma: „Svilo, qristes yovlad kargo da
qristes monao, aha moiwia Jami winaAswarmetyuelisa daviTis sando monao, aha, dadga winaswarmetyvel daviTis naTq-
TqumulisaA, romelsa ityYs: `vin aRvides mTasa uflisasa, vamis dro, rasac ambobs: „vin ava uflis mTaze da vin

380 381
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

anu vin dadges adgilsa wmidasa missa, aramed ubraloA Kel- dadgeba mis wminda adgilas, Tu ara xeliT SeubRalavi
iTa da wmidaA guliTa~. da aw Sen gpova qristeman ubraloA da guliT wminda~14. da axla Seni Rirsebis gamo da Cvens
KeliTa da wmidaA guliTa. da raATa Sen aRxYde mTasa sulTa da xorcTa imedad Sen gpova qristem xeliT
uflisasa da dadge adgilsa wmidasa missa Semwirvelad wmi- SeubRalavi da guliT wminda, rom Sen axvide uflis
dasa da usisxlosa msxuerplsa missa Rirsebisa SenisaTYs da mTaze da dadge mis wminda adgilas misi wminda da ubiwo
sasod sulTa da KorcTa CuenTa. msxverplis Semwirvelad.
xolo amas netarsa daRacaTu aqunda siyuaruli am netars ki TumcaRa hqonda mRvdlobis siyvaruli,
mRdelobisaA, Sezrunda sityuasa maTsa zeda da SiSi daeca magram Sewuxda igi maT sityvaze, SiSma moicva Tavisi
siaxlisaTYs hasakisa misisa da hrqua maT: `Tquen iciT Zali asakis siaxalgazrdavis gamo da uTxra maT: „Tqven iciT
saRmrToTa wignTaA, gulisKma-giyofia wmidaTa mociqulTa saRvTo wignebis azri da SegicvniaT wminda mociqu-
da netarTa mRdelTmoZRuarTa gansazRvrebuli [v] kanoni lebisa da netari mRvdelTmoZRvrebis mier gansazRv-
wmidisa kaTolike eklesiisaA, Tu viTarni krZalvani uKman ruli kanoni wminda kaTolike eklesiisa, Tu rogori
mRdelobasa da yoladubraloebaA ara xolo saqmiT, aramed sifrTxile sWirdeba mRvdlobas da rogori yovliTurT
gonebiTaca da sityYTa. xolo daRacaTu sulgrZelebasa SeubRalavoba ara mxolod saqmiT, aramed gonebiTac da
RmrTisasa Tavs-udebies daTmenaA uwesoTa kacTa mRdelo- sityviTac. amitom, TumcaRa RvTis sulgrZelobas
bisaA, umjobes ars maTa, ukueTumca yoladve ricxusa utvirTavs moTmena uweso adamianebis mRvdlobisa,
kacTasa ara SerTul iyvnes vidre saukunod patiJTa daus- umjobesi iqneboda maTTvis, rom saerTod ar SerTvodnen
rulebelTa, xolo sarwmunoTa mRdelTaTYs ese uwyodeT adamianTa ricxvs, vidre is, rom saukunod [SerTvodnen]
Tquen, viTarmed ufroAs ars yovelTa didebaTa sulierTa dausrulebel sasjels. amasTan. sando mRvdlebisTvis es
da KorcielTa, rameTu qristHsnacvalobaA ars, WeSmariti- icodeT Tqven, rom yovelgvar sulier da xorciel
sa RmrTisaA, romelmanca hrqua mowafeTa TYsTa, viTarmed: didebaze metia [es saqme], radgan igi monacvleobaa
`netar xarT Tquen, rameTu mravalTa winaAswarmetyuelTa qristes, WeSmariti RvTisa, romelmac uTxra Tavis
da marTalTa swadoda xilvad da smenad, romelsa xedavT mowafeebs: „netarni xarT Tqven, radgan bevr winaswar-
Tquen da gesmis, da ver miemTxYnes, romelsa Rirs-iqmneniT metyvelsa da marTals swadda, rom enaxa da esmina, rasac
Tquen~, da TYsisa mis mRdelobisa nacvalad ufalman mo- xedavT Tqven da gesmiT, da ver miaRwies, risi Rirsic
ciqulni daadginna mRdelad, da SemdgomiTi-Semdgomad gaxdiT Tqven~15. Tavisi mRvdlobis nacvlad ufalma
yovelni sarwmunoni mRdelni da maT mier cxorebisa sasoe- mociqulebi daadgina mRvdlad, Semdeg da Semdeg ki —
baA qristeaneTaA mRdelobasa Sehvedra, da saswaulTa yov- yvela sando mRvdeli, da maT mier qristianTa cxovrebis
elTa da winaAswarmetyuelTa Cuenebasa da RmrTismxilvel- imedi mRvdlobas miando da yvela saswauli, winaswar-
Ta kacTa gamocxadebasa mRdelobiTa dahbeWda. da aw arav- metyvelTa xilvebi da RvTismxilvel adamianTa gamocxa-
inaA ars kacTa cxorebaA TYnier mRdelobisa, romlisaTYs deba mRvdlobiT dabeWda da axla araferia kacTa

382 383
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

pavle ityYs, viTarmed: `qristes mier saxarebisagan me gS- cxovreba mRvdlobis gareSe, risTvisac pavle ambobs:
ven Tqven~. da ufali brZanebs: `ukueTu vin-me ara iSves me- „qristes mier saxarebisgan me gSviT Tqven~16. da ufali
ored da ara miiRos wmidaA saidumloA, ver Sevides sasufe- brZanebs: „Tu vinme ar iSveba meored da ar miiRebs
velsa caTasa~. da aw pativsa vxedav da patiJisagan meSinis!~ wminda saidumlos, ver Seva caTa sasufevelSi~17. amitom,
maSin miuges brZenTa maT mTavarTa da hrques: `Svilo, axla pativs vxedav da sasjelis meSinia.
gamorCeulo qristHso, SiSi RmrTisaA Tavi ars saTnoe- maSin miuges brZenma mTavrebma da uTxres: „Svilo,
baTaA, [160] viTarca mose ityYs: `rasa iTxovs RmerTi Sengan, qristes rCeulo, SiSi RvTisa ars saTnoebaTa Tavi,
N israHl, aramed raATa geSinodis misa~, `rameTu SiSman rogorc mose ambobs: „ras iTxovs RmerTi Sengan, hoi is-
uflisaman SesZinis dReTa~, viTarca ityYs solomon, ram- raelo, Tu ara imas, rom geSinodes misi?~18, radgan „uf-
eTu siberisa patiosnebaA ara mravali Jami ars da arca lis SiSi Sehmatebs dReebs~19, rogorc ambobs solomoni,
ricxY dReTaA aRracxil, xolo mKcovanebaA ars gonierebaA radgan siberis Rirseba araTu mravali welia anda
kacisaA, da hasak siberis - cxorebaA ubiwoA. da kualad iob dReebis aRricxuli raodenoba, aramed mxcovaneba —
ityYs: `araTu mravlisa Jamisani arian brZen, arca brZenTa esaa adamianis goniereba da siberis asaki ki — ubiwo
ician samarTali~ `aramed suli vidreme, da suli igi cxovreba. da kidev, iobi ambobs: „araTu mravalwlianebi
yovlisa-mpyrobelisaA, romelman aswavis sibrZnH~ da Sen arian brZenni, arcTu brZenebma ician samarTali~20,
mogca qristeman keTili moxucebulebaA gonebisaA. da aw „aramed suli ars, cxadia, da suli yovlismpyrobelisa,
nuRara urC-iqmnebi, aramed morCil-iqmen brZanebasa romelic aswavlis sibrZnes~21, da Sen mogca qristem
qristHssa da hmone mas mRdelobiTa, romelman ivno Cuen- kargi moxucebuloba gonebisa. amitom, axla nuRar iqnebi
TYs, mRdelman man saukuneman, da Cuen yovelni urCi, aramed daemorCile qristes brZanebas da mRvdlo-
guacxovn[n]a~. biT daemone imas, romelmac ivno CvenTvis, — saukuno
xolo netari grigol daemorCila maT da nebiTa Rmr- mRvdelma, — da gvacxovna Cven yvelani~.
TisaATa ikurTxa xucad vedrebisaebr mvedrebelTa misTaAsa, netari grigoli daemorCila maT da RvTis nebiT
romel Suenodave krZalulebiT, saRmrToATa kanoniTa ikurTxa xucesad mis mvedrebelTa vedrebisamebr, rac
qcevasa missa da maradis wmidisa samebisa marTlmadideb- Sehferoda kidec misve qcevas, moSiSebiTs, saRvTo kanon-
lobasa. da esreT mxiarul-iqmna simravlH igi erisaA, raJams iT warmarTuls da maradwminda samebis marTlmadide-
wmidiTa KeliTa misiTa Rirs-iqmnnes miRebad Korcsa da sis- blobas. ase gaixara xalxis simravlem, rodesac Rirsni
xlsa qristHssa. gaxdnen, misi wminda xeliT mieRoT qristes sisxli da
maSin mTavarni igi ganizraxvides ebiskoposobasa missa, xorci.
rameTu viTarca angelozi RmrTisaA aqunda yovelTa maSin mTavrebma ganizraxes misi episkoposoba, radgan
WeSmaritebisa maswavlelad, viTarca weril ars: `bageTa RvTis angeloziviT hyavda igi yvelas WeSmaritebis mas-
mRdelisaTa daicvan samarTali da Sjuli pirisa misisagan wavleblad, rogorc dawerilia: „mRvdlis bageebma dai-

384 385
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

gamoiZion, rameTu angelozi uflisa yovlisampyrobelisaA cvan samarTali da misi pirisgan gamoiZion sjuli,
ars igi~. radgan yovlismpyrobeli uflis angelozia igi~22.

d. xolo netarman grigol, viTarca ixila Tavi TYsi 4. magram netarma grigolma rogorc ki naxa Tavisi
Korcielad didebasa Sina, friad wuxda guli misi da gan- Tavi xorciel didebaSi, metad Sewuxda misi guli da
izraxa farulad sivltolaA TYsi queyaniT saRmrToATa ganizraxa man farulad gaqceva Tavisi qveynidan saRvTo
wodebiTa, romelica uZRoda mas mamaT[v]mTavrisa abrahamis xmobisamebr, rac win uZRoda mas mamamTavari abraamis
saxed, da viTarca israHlni udabnod. aramed abraham quey- msgavsad da msgavsad israelebisa — udabnosken, Tumca
anisa misgan urwmunoTa naTesavTaAsa ganaSora RmerTman, abraami urwmuno eris qveynisgan ganaSora RmerTma, gr-
xolo ese morwmunisa da keTiladmsaxurisa queyanisagan igoli ki morwmune da keTilmsaxuri qveynidan gamoiyva-
gamoiyvana amis mizezisaTYs, raATa uqmTa maT udabnoTa na man im mizniT, rom usargeblo udabnoebSi gamo-
Sina gamobrwyindes sanTeli ese dauvsebeli, brwyinvalH brwyinebuliyo es Cauqrobeli sanTeli, maRal sasanT-
zeda sasanTlesa mas maRalsa zeTiTa miT ganuparveliTa, leze mbrwyinavi im zeTiT, romelic ar moipareba, rom
raATa Kmasa mas da oxrasa sayYrisasa aRetyinos da gan- sayviris xmaze da xmovanebaze anTebuliyo igi, gabrwyi-
brwyindes suliTa ZlieriTa, da miuZRues saqorwinesa mas nebuliyo Zlieri suliT da waZRoloda saqorwilo
krebulsa Tana mowafeTa misTa wmidaTasa da rameTu madli- krebuls Tavis wminda mowafeebTan erTad, da radgan
Ta miT [RmrTis]mxilveliTa, gonieriTa da ubiwoATa, RvTismxilvelobiTi gonieri da ubiwo madliT Seecno
gulisKma-[e]yo Seucvalebeli igi sufevaA zecisa mas zecis mTavrobaTa ucvleli meufeba, da maTTan
mTavroba[Ta]A da maTTana modaseobisa wadierebiTa dauteva Tanamodaseobis wadierebiT datova man mokvdav kacTa
Secvalebadi [pativi] queyanisa mokudavTa kacTa sufevisaA amqveyniuri mefobis cvalebadi pativi da ganarida Tavi
da mohrida JamierTa da nivTierTa bunebaTa, raATa uJamoA droebiT da nivTier bunebaTagan, rom udroo sinaTle
igi naTeli uZRodis u[nivTo]sa mas [sa]mkYdrebelsa da gasZRoloda mas univTo samkvidrosken da ucvleli
ucvalebelsa didebasa sasufevelsa caTasa. didebisken caTa sasufevelSi.

e. da eseviTarsa keTilsa ganzraxvasa da gzavnasa missa 5. Tavisi amgvari kargi ganzraxvisa da msvlelobis
povna moyuasni keTilni SewevniTa qristHs madlisaATa: saba, Jams ipova man kargi megobrebi qristes madlis SewevniT:
romelsa ewoda saban, dedis diswuli misi, iSxnisa meored- saba, romelsac ewoda saban, Tavisi deidaSvili, iSxnis
maSenebeli da ebiskoposi misi; da Tevdore neZYsa maSe- meored maSenebeli da misi episkoposi; Tevdore, neZvis
nebeli da mamaA; da qristefore kYrikeTisa maSenebeli da maSenebeli da mamasaxlisi; qristefore, kvirikeTis

386 387
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mamaA. ese oTxni Seanawevrna sarwmunoebaman da saRmrToman maSenebeli da mamasaxlisi. es oTxi Seanawevra sarwmu-
siyuarulman Seamtkicna erT[zrax]vad Sekrebulni, viTarca noebam da SeakavSira saRvTo siyvarulma, iyvnen ra erTi
suli erTi oTxTa guamTa Sina damtkicebuli. maSin netar- azriT Sekrebilebi, rogorc erTi suli oTx sxeulSi
man grigol Tqua sityuaA igi daviTisi, [161] viTarmed: `raA- dafuZnebuli. maSin netarma grigolma Tqva daviTis sit-
me keTil anu raA-me Suenier, aramed damkYdrebaA ZmaTaA er- yva: „ra aris kargi da ra aris mSvenieri, Tu ara ZmaTa
Tad?~; rameTu viTarca Tqua qristeman saxelisa misisaTYs damkvidreba erTad?23~ radgan iseve, rogorc Tqva qris-
SekrebulTa Soris damkYdrebaA TYsi, egreTve iyavn Cuen- tem Tavisi damkvidrebuloba misi saxelis gamo Sekre-
Soris Tavadi ufali, raATa saTno iyos sulieri ese sa- bilTa Soris24, amgvaradve iyos Cvens Soris Tavad
grobaA Cueni ucxoebasa Sina da raATa Sewirul iyos msaxu- ufali, rom esaTnoos mas Cveni es sulieri meomroba
rebaA Cueni saTnod mis winaSe~. xolo maT Tques: `iyavn ucxoobaSi da rom Sewiruli iyos Cveni msaxureba
qriste RmerTi CuenSoris sulierad Zmobasa da gzavnasa mosawonisad mis winaSe~. maT ki Tqves: „iyos qriste
Cuensa da uZilsa gulsmodginebasa sityuaTaebr SenTa, RmerTi Cvens Soris Cvens sulier Zmobasa da msvle-
brZeno grigol, raATa Zali saRmrToA daemkYdros Cuen So- lobaSi da mRviZare gulmodginebaSi25, Seni sityvebisa-
ris~. mebr, brZeno grigol, rom saRvTo Zala damkvidrdes
maSin erTiTa miT erTobiTa aRibeWdnes Tavni TYsni CvenSi~.
Zlierebisa beWdiTa miT niSisa saufloAsa patiosnisa maSin maT erTiani erTobiT26 daibeWdes TavianTi
juarisaATa da sixaruliT waremarTnes gzasa mas, romeli Tavi sauflo patiosani jvris Zlierebis beWdiT da six-
ara uwyodes, aramed ara umecar iyvnes, rameTu ufali mx- aruliT gaemarTnen im gzaze, romelic ar icodnen,
oloA uZRoda maT, xedvida raA gulsa maTsa wmidasa da magram, amasTan, umecarni ar iyvnen, radgan mxolod
wyaroebr dauwyuedelsa locvasa da cremlTa maTTa na- ufali uZRoda maT, xedavda ra igi maT gulSi wminda da
kadulsa. wyarosaviT dauSretel locvas da maTi cremlebis
da moiyvanna igini qarTliT opizas pirvelad, xolo iy- nakaduls.
vnes opizas Zmani mciredni Sekrebul qristHs siyuaruli- da [man] qarTlidan opizaSi moiyvana isini pirvelad,
saTYs, vinaATgan povnil iyo wmidaA igi mcire eklesiaA xolo opizaSi Sekrebili iyo cota Zma qristes siyvaru-
wmidisa naTlismcemelisaA. da iyo winamZRurisa maTisa saxe- lisTvis, vinaidan iq ipoveboda wminda mcire-eklesia
li amba giorgi, rameTu mesame mamaA iyo opizisaA, raATgan ioane naTlismcemlisa. am ZmaTa winamZRvris saxeli iyo
samoel da andria gardacvalebul iyvnes. aman netarman amba amba giorgi, radgan opizis mesame mamasaxlisi iyo igi,
giorgi, viTarca ixilna sanatreli mamaA grigol da moyuas- gardacvlilni iyvnen ra samoeli da andria. am netarma
ni misni, gulisKma-yo saRmrToATa cnobiTa Rirsebisa maTisa amba giorgim rodesac dainaxa sanatreli mama grigoli
madli da Seiwynarna igini sixaruliT, ara viTarca mowafe- da misi megobrebi, saRvTo codniT Seicno maTi Rirsebis
ni, aramed viTarca uzeSTaesni misa. uwyoda suliTa, rameTu madli da miiRo isini sixaruliT ara rogorc

388 389
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

pativi zegardamo [v] RmrTisa mier moniWebad iyo maTda. da mowafeebi, aramed rogorc masze aRmatebulni, radgan
orisa weliwdisa JamTa iyvnes opizas mamaA grigol da moy- icoda suliwmindiT, rom unda miniWebodaT maT pativi
uasni misni RuawliTa ficxliTa monazonebisa SromisaATa, zemodan RvTis mier. da ori wlis ganmavlobaSi
viTarca iyo wesi misJamisa monazonTaA. imyofebodnen opizaSi mama grigoli da misi megobrebi
xolo mamasa grigols swadoda martoddayudebaA, ram- samonazvno Sromis ficxeli RvawliT, rogorc iyo es
eTu esmoda angelozebrivi cxorebaA martodmyofTaA maT wesi im drois monazvnebisa.
sivrcesa mas Sina udabnoAsasa, romelni-igi izardebodes magram mama grigols swadda ganmartoebiT gan-
mZovarTa saxed mwuanviliTa da xiliTa, xolo romelnime degiloba, radgan esmoda martodmyofTa angelozebrivi
mcirediTa puriTa da romelTaAme esmoda saxeli da romeln- cxovrebis Sesaxeb udabnos im sivrceSi, romlebic mZovar
ime farulad iyvnes. yovelTa maT netarTa moixilavn wmidaA [cxovelTa] msgavsad mwvaniliTa da xiliT sazrdoobdnen
grigol da keTilTa qcevaTa maTTa iswavebn, romelTaganme (zogi — mciredi puriTac), romelTagan nawilis saxeli
- locvasa da marxvasa, romelTaganme - simdablesa da siy- esmoda, nawili ki farulad iyo. yvela am netars moinax-
uarulsa, romelTaganme - simSYdesa da ganurisxvelobasa, ulebda wminda grigoli da swavlobda maT karg qcevebs,
romelTaganme - upovarebasa da queyanasa zeda wolasa, gi- zogisgan — locvas da marxvas, zogisgan — simdables da
naTu zejdomiT Zilsa, romelTaganme - uZilebasa da KelT- siyvaruls, zogisgan — simSvides da urisxvelobas, zo-
saqmarsa dumiliT da msgavsTa amaTTa saTnoebaTa, da esreT gisgan — upovarebasa da miwaze wolas anda mjdomare
swavlaTagan sulierTa aRsavseman miaqciis sayofladve Zils, zogisgan — mRviZarebas27 da dumiliT
TYsa, rameTu esmin wmidaTa maTgan, viTarmed: `hrcxuenism- xelsaqmobas, da amaT msgavs saTnoebebs, Semdeg ki sulier
ca sofelsa qcevaTagan CuenTa keTilTa~. swavlaTagan amgvarad avsebuli ubrundeboda Tavis
samyofels28, radgan esmoda am wmindanTagan: „rcxvenodes
sofels Cvens karg qcevaTa gamo~.

v. mas Jamsa iyo vinme beri xancTas martodmyofi kaci, 6. im dros iyo erTi beri xancTaSi, martodmyofi ad-
marTali da wmidaA, romlisa saxeli Kuedios. aman netarman amiani, marTali da wminda, romelsac erqva xuediosi. am
CuenebaA ixila araTu Zilsa Sina, aramed cxadad. rameTu netarma xilva naxa araTu ZilSi, aramed cxadad, radgan
xedvida adgilsa mas wmidasa, sada aw xancTas wmidaA ekle- xedavda xancTis im wminda adgils, sadac axla wminda ek-
siaA Sen ars, viTarmca saxed eklesiisa naTlisa Rrubeli lesiaa aSenebuli, rom sinaTlis Rrubeli, TiTqos ek-
gamoxatuli dga myovarJam da sulnelebaA didZali gamovi- lesiis saxiT gamoxatuli, idga iq xangrZlivad da am
doda mier RrubliT. da esma KmaA [162] netarsa mas bersa, vi- Rrublidan didZali surneleba gamodioda. da moesma
Tarmed: `aReSenos wmidaA eklesiaA adgilsa amas KeliTa gr- xma netar bers: „aSendeba wminda eklesia am adgilas

390 391
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

igol mRdelisa, kacisa RmrTisaATa. da sulnelebaA locvaTa RvTis kacis, grigol mRvdlis xeliT da misi da misi
misTaA da mowafeTa misTaA, viTarca keTili sakumeveli aRi- mowafeebis locvaTa surneleba, rogorc kargi sakmeve-
weodis winaSe RmrTisa~. da ese CuenebaA viTarca ixila, ga- li, aRiweva RvTis winaSe~. rodesac xilva naxa man, metad
nixara didad friad da mieloda uwyebulsa mas wmidasa, ram- didad gaixara da moeloda nauwyeb wmindans, radgan
eTu CueulebaA aqunda RmrTisamierisa xilvisaA. eg[reT]ve hqonda mas Cveuleba RvTismieri xilvis miRebisa. amgvar-
auwya qristeman sanatrelsa mamasa grig[ols berisa mis] adve auwya qristem sanatrel mama grigols am beris
RirsebaA da adgilisa mis [mo]gebad misa. Rirseba da im adgilis mopoveba mis mier.
mas Jamsa winamZRurebiTa sulisa wmidisaATa moiwia im dros suliwmindis winamZRvrobiT movida xancTa-
xancTad saTnoA RmrTisaA mamaA Cueni grigol wmidisa mis Si, am wminda berTan, Cveni RvTissaTno mama grigoli, da
berisa. da viTarca ixiles erTmanerTi, ganixares friad da rogorc ki dainaxes maT erTimeore, gaixares metad da
yves locvaA. maSin netarman man berman hrqua: `makurTxe, Seasrules locva. maSin netarma berma uTxra: „makurTxe,
wmidao mamao grigol, rameTu mRdeli xar Sen~. da yo wminda mamao grigol, radgan mRvdeli xar Sen~. Seasru-
locvaA mamaman grigol da, viTarca mraval[JamTa] megobarni la locva mama grigolma da moikiTxes maT urTierTi
sayuarelni, moikiTxnes urTierTas da sixaruliT dasxdes rogorc didi xnis sayvarelma megobrebma; Semdeg six-
da miuTxres CuenebaA igi pirveli. xolo netarman grigol aruliT dasxdnen da erTmaneTs uambes is pirveli xilva.
hrqua: `vhmadlob qristesa, romeli momiZRua sayoflad netarma grigolma Tqva: „vmadlob qristes, romelic gam-
Senda Svilsa Sensa da Rirs-myo me Tayuaniscemad kualsa omiZRva Seni samyoflisken me, Sens Svils, da maRirsa
wmidaTa ferKTa SenTasa, gamorCeulo RmrTisao! amieriT- Sens wminda fexTa nakvalevis Tayvaniscema, RvTis
gan iyavn wmidaA juari Seni safarvel Cemda da SewevnaA rCeulo! amieridan Seni wminda jvari iyos Cemi
RirsTa locvaTa SenTaA zRudH Cemda~. xolo man hrqua: `ar- mfarveli da Seni Rirseuli locvebis Sewevna Cemi
amed ufroAs-Ra nayofi wmidaTa locvaTa SenTaA da wmidaA galavani~. berma ki miugo: „piriqiT, umal Seni wminda
juari Seni maradis iyavn Cemzeda, uZlurisa amis moxuce- locvebis nayofi da Seni wminda jvari iyos maradis
bulisa, da mciredTa dReTa Semdgomad ixilo mtuerqmnu- Cemze, am uZlur moxucebulze, ramdenime dRis Semdeg ki
li. Sen, wmidao RmrTisao, daRacaTu dRiTa umrwemes xar, naxav mas mtvradqceuls. Sen, RvTis wmindano, TumcaRa
saqmiT kula uxuces xar [v] Cemsa, rameTu Sen iyo mwyemsi asakiT umcrosi xar, magram saqmiT ufrosi xar Cemze,
keTili mravalTa pirmetyuelTa sacxovarTa qristHsTaA da radgan Sen iqnebi keTili mwyemsi qristes mravali
sulisa Cemisa saukunod gYrgYni da sasoA. amisTYsca araTu pirmetyveli cxvrisa da Cemi sulis saukuno gvirgvini
KorcTa da sisxlTa mogawies uqmsa amas udabnosa queyaniT da imedi. amitom, araTu xorcma da sisxlma mogiyvana Sen
SeniT, mamao patiosano, aramed Zali Zisa RmrTisa mxoloAsaA am usargeblo udabnoSi Seni qveynidan, mamao patiosano,
da sibrZnH sulisa wmidisaA da madli RmrTisa mamisaA gaqus aramed RvTis erTaderTi Zis Zala, suliwmindis sibrZne
[winamZRu]rad Senda, romlisa winaSe sruliad [warKdo]mil da mamaRmerTis madli gaqvs Sens winamZRvrad, romlis

392 393
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ars yoveli SeTxzulebaA [mterisa] manqanebaTaA, viTarca winaSec yovliTurT uCinardeba mtris mzakvrobaTa yo-
qseli dedazardlisaA winaSe qarsa, da rameTu uwyis velgvari Sewmasniloba rogorc `obobis qseli~ qaris
borotman zari siwmideTa SenTaA, [romliTa]ca Seikra vi- winaSe, da icis man, ukeTurma, Sens siwmindeTa SemaZrwu-
Tarca raA mfrinveli Seuracxi, da sruliad daTrgunos nebloba, riTac Sekrulia igi rogorc ususuri
qristeman ferKTa qu[eSe] SenTa, wmidao mamao~. frinveli da mTlianad gaqelavs mas qriste Sens fexqveS,
xolo netarman grigol [hrqua mas]: `qristeman aRuTqua wminda mamao~.
mowafeTa TYsTa, viTarmed: [`me Tquen]Tana var yovelTa netarma grigolma miugo: „qristem aRuTqva Tavis
dReTa~, da ara xolo Tu TquenTana oden, aramed `vidre mowafeebs: „me TqvenTan var yvela dRes~29 da ara mxolod
aRsasrulamde soflisa~ yovelTa Tana morwmuneTa. igive TqvenTan, aramed — yvela morwmunesTan „soflis aRsas-
Tavadi ufali mkYdr ars Sen Tana, Rirso mamao, romelmanca rulamde~30. TviT igive ufali mkvidrobs SenSi, Rirso
locviTa SeniTa momaniWos ZlevaA eSmakTaA da manqanebaTa mamao. Seni locviT man momaniWos eSmakebisa da maTi
maTTa uricxuTaA, da Sen mogces SromaTa SenTa wil sasuf- uricxvi mzakvrobebis daZleva, Sen ki Sens SromaTa
eveli caTaA sityYsaebr mociqulisa, viTarmed: `sasyideli sanacvlod mogces caTa sasufeveli mociqulis
igi moqmedsa mas Seeracxebis araTu madliT, aramed Tanan- sityvisebr: „saqmis mkeTebels sazRauri eTvleba araTu
adebiT~. madliT, aramed valdebulebiT~31.
amisa Semdgomad hrqua keTilman man berman wmidasa amis Semdeg uTxra im kargma berma wminda mama grig-
mamasa grigols: `winaAswarmetyueli ityYs, rameTu `tkbil ols: „winaswarmetyveli ambobs: „tkbilia Cems sasaSi
arian sasasa Cemsa sityuani Senni ufroAs Taflisa pirsa Cem- Seni sityvebi ufro metad vidre Tafli Cems pirSi~32,
sa~, aramed KorcTa saRuawi uKms werilisaebr: `romelman magram xorcs sapatronebeli33 sWirdeba werilisamebr:
mosca sazrdeli yovelsa [163] Korcielsa, rameTu uku- „romelmac misca sazrdeli yvela xorciels, radgan uku-
nisamde ars wyalobaA misi~. nisamdea misi wyaloba~34.
maSin ganhmzada tablaA msgavsad Cueulebisa sixaruliT, maSin gaamzada man tabla, Cveulebisamebr, sixaru-
romeli daxuda didsa mas upovarebasa missa, da akurTxes liT, rac ki aRmoaCnda Tavis did upovarebaSi, akurTxes
madlobiT da iwyes Wamad, maradis metyuelTa sulisa madlobiT da daiwyes Wama, mudmivad warmoTqvamdnen ra
sazrdelsa mas sityuasa: `ufalo iesu qriste, RmerTo sulis masazrdoebel sityvas: „ufalo ieso qriste,
Cueno, SegYwyalen Cuen~. da kniniTa miT saSuebliTa friad RmerTo Cveno, Segviwyale Cven~. am mciredi fufunebiT,
iSuebdes, viTarca didZaliTa sanovagiTa, rameTu RmerTi rogorc TiTqosda didZali sanovagiT, metad ilxendnen
iyo Soris wmidaTa maT, sixaruli dausrulebeli da keTili isini, radgan RmerTi iyo am wmindanTa Soris, — sixaru-
mouklebeli, romlisaTYsca ityodes: `ara naklulevan li dausrulebeli da sikeTe mouklebeli, ris gamoc am-
varT, aramed aRsavse madliTa saunjeTa maTgan moukle- bobdnen: „ar varT naklulevanni, aramed aRvsebulni
belTa, uxilavTa da ganuparvelTa~. da viTarca miiRes varT mouklebeli, uxilavi da ganuZarcvavi saganZurebis

394 395
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sazrdeli, kualad iwyes sulisa cxorebisa zraxvasa. da iyo madliT~. rodesac miiRes saWmeli, kvlav Seudgnen sulis
gangrZobilad sityuaA maT Soris, rameTu dRH igi damwux- cxonebis Sesaxeb bWobas. gaxangrZlivda saubari maT So-
rda da RamH ganTena uZilobiT locvasa Sina maTsa da ga- ris, radgan is dRe daRamda da Rame uZilod gaTenda maT
lobasa RmrTisasa. saRvTo locvasa da galobaSi.
da ganTiad moaxilva yoveli sanaxebi xancTisaA, da fri- ganTiadisas xuediosma daaTvalierebina xancTis
ad Seuyuarda wmidasa grigols. maSin hrqua netarsa bersa: yvela adgili, romlebic Zalian Seuyvarda wminda
`warvide opizas da mwrafl-xolo mivide ZmaTa CemTa Tana, grigols. maSin uTxra man netar bers: „waval opizaSi da
romel dauteven mun, raATa moviden CemTana da iginica swrafadve moval Cems ZmebTan erTad, romlebic iq
ikurTxnen wmidaTagan locvaTa SenTa~. da viTarca moiwia davtove, rom isinic, movlen ra CemTan erTad, ikurTxon
opizas, axara ZmaTa TYsTa xilvaA wmidisa mis berisaA da adg- Seni wminda locvebis mier~. rodesac mivida grigoli
ilisaA mis, keTilisa sayoflisa RmrTivmocemulisaA, da opizaSi, axara Tavis Zmebs naxva im wminda berisa da im
mwrafl-xolo mivides amba giorgisa, opizis winamZRurisa, adgilisa — RvTivmocemuli kargi samyofelisa. swrafa-
da moiRes locvaA wmidaA misi da ZmaTa yovelTaA da sixaru- dve mividnen isini amba giorgisTan, opizis winamZRvar-
liT moiwines xancTad. yves locvaA da moikiTxes wmidaA igi Tan, miiRes misi da yvela Zmis wminda dalocva da
beri, viTarca zecisa angelozi. xolo man ganixara xilvaA sixaruliT movidnen xancTaSi, iloces da moikiTxes
netarTaA maT da hrqua maT: `Tquen xarT siwmidisa nayof[n]i, wminda beri, rogorc zecis angelozi, romelmac gaixara
[v] mcenareni sulnelni, vardni Suenierni, finikni keTilni am netarTa naxviT da uTxra maT: „Tqven xar siwmindis
da zeTisxilni nayofsavseni, zeTiTa miT siwmidisaATa pox- nayofi, surnelovani mcenareebi, mSvenieri vardebi,
ilni, romelTa xilviTa dRes `ganipoxa siberH Cemi da am- kargi finikebi da nayofsavse zeTisxilebi35, siwmindis
aRlda sixaruli Cemi, viTarca rqaA martorqisaA~. amieriT- zeTiT gapoxierebulebi, romelTa naxviTac dRes
gan ixarebdin udabnoA ese Tquen, qristes nebismyofelTa, `ganoyierda Cemi sibere da amaRlda Cemi sixaruli,
amas Soris danergviTa~. xolo maT hrques: `wmidisa antonis rogorc martorqis rqa~36. amieridan ixaros am udabnom
mimsgavsebulo wmidao mamao, sityuaTa SenTa pativi Cuen- Tqveni, qristes nebis aRmsruleblebis, danergviT
TYs zeSTa bunebaTa ars, aramed daamtkicen qristeman yov- masSi~. maT ki miuges: „wminda antons mimsgavsebulo
lisa SemZlebelman qebisa brZanebaA ege madlieri, da kma ars wminda mamao, Seni sityvebis Rirsad gaxdoma CvenTvis
Cuenda, da ineben ufalman mocemad Cuenda madli ese, raATa bunebaze aRmatebulia, magram daamtkicos yovlisSemZle
Rirsad vhmsaxuroT siwmidesa Sensa vidre aRsasrulamde, N qristem eg madliani qeba, rac brZane. amitom, sakmarisia
wmidao RmrTisao~. maSin hrqua berman: `daRacaTu mxiarul CvenTvis da inebos ufalma am madlis mocema CvenTvis,
ars guli Tqueni msaxurebad moxucebulebasa Cemsa, xolo rom Rirseulad vemsaxuroT Sens siwmindes vidre aRsas-
ese uwyodeT, nebiTa RmrTisaATa vidre sikudilamde TYT rulamde, hoi, RvTis wmindano~. maSin uTxra maT berma:
vhmsaxuro Tavsa Cemsa, rameTu daviT ityYs: `aRuTquT da „TumcaRa mxiarulia Tqveni guli, rom emsaxuros Cems

396 397
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

aRusruleT ufalsa RmerTsa Tquensao~. aw me aRmiTquams moxucebulobas, magram es icodeT, rom RvTis nebiT me
uflisada vidre aRsasrulamde Cemda martodmyofebaA, su- TviT unda vemsaxuro Cems Tavs vidre sikvdilamde,
liTa kula TquenTana var da aw jer ars Cemda aRnaTquemisa radgan daviTi ambobs: „aRuTqviT da aRusruleT Tqvens
saqmiT aRsrulebaA. ufal RmerTs~37. amjerad me aRTqmuli maqvs uflisadmi,
amisa Semdgomad hrqua netarsa grigols: `mimsgavsebu- rom marto viyo me aRsasrulamde, suliT kidev TqvenTan
lo eliaAso da iovaneso, netaro kacTa Soris, ars maxlo- var da axla mmarTebs me saqmiT aRvasrulo aRTqmuli~.
belad Cuensa quabi mcire, warmiyvane mun Sen da ZmaTa SenTa, amis Semdeg uTxra man netar grigols: „elias da io-
raATa neSti dReTa CemTaA mas Sina aRvasrulo, rameTu anes mimsgavsebulo da adamianTa Soris netaro, Cvens ax-
mcired-Ra yofad ars Cemi KorcTa Sina yofaA. xolo ese aR- los aris patara gamoqvabuli. wamiyvaneT iq Sen da Senma
miTquT, romel Cemda sikudidmde ara ganhmravldeT adgil- Zmebma, rom rac dReni damrCenia, masSi aRvasrulo,
sa amas Sina~. da juari daswera TYssa mas samkYdrebelsa, da radgan cota xniTRa aris gankuTvnili CemTvis xorcSi
sityuaA [164] misi ganZlierda. da maT arRara ikadres yofna, xolo es aRmiTqviT, rom Cems sikvdilamde ar gam-
cilobad, aramed mivides misTana quabad da yves locvaA. ravldebiT am adgilas~. da jvari gadaswera man Tavis
xolo berman Tqua: `ese ars gansasuenebeli Cemi ukunisamde, samyofels da gaZlierda misi sityva, maT ki aRar
amas davemkYdro, rameTu mTnavs ese~. maSin ambors-uyves Sehkadres SekamaTeba, masTan erTad mividnen gamoqva-
urTierTas da misces mSYdobaA wmidasa mas netarTa maT da bulSi da locva aRasrules. berma Tqva: „es aris Cemi
STamovides adgilsa mas RmrTisa mier Cinebulsa samonast- mosasvenebeli ukunisamde, aq davmkvidrdebi, radgan
red. xolo wmidaman grigol gonebiTa SemusrviliTa mesaTnoeba es~38. maSin eambornen erTimeores, gamoemSvi-
locvaA ese cremliT KelganpyrobiT warTqua. dobnen wmindans es netarebi da Camovidnen RvTisgan
samonastrod Cvenebul adgilas, xolo wminda grigolma
Semusvrili gonebiT xelgawvdenilad warmoTqva es
locva:

z. `Jamsa amas ucxoebisa da upovarebisa Cuenisasa, 7. „Cveni am ucxoobisa da upovarebis dros, qriste,
qriste, ara SemeSinos Cuen borotisagan, rameTu Sen, ar SegveSindeba Cven ukeTurisgan, radgan Sen, ufali,
ufali, CuenTana xar, ganmzadebuli CuenTYs adgilsa amas CvenTan xar, mzadmyofi CvenTvis am karg adgilas, — Seni
keTilsa gansasuenebelsa nebisa Senisasa, romelsa Sina mar- nebis mosasvenebelSi, sadac maradis vedrebas SevwiravT
adis vedrebasa SevswiravT mosalodebelisa misTYs dRisa Seni im didebiT meored mosvlis mosalodneli dRis
didebiT meored moslvisa Senisasa, RmerTo! raJams-igi saS- gamo, RmerTo, rodesac saSinelebaTa zartexili da
inelebaTa zari da sayYrisa oxraA SeaZrwunebdes dabade- sayviris xmovaneba SeaZrwunebs yvela qmnilebas, radgan

398 399
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

bulTa yovelTa, rameTu uqadagebdes codvilTa satan- gamoucxadebs codvilebs im dausrulebel satanjvelebs,
jvelTa maT dausrulebelTa, xolo marTalTa axarebdes xolo marTlebs axarebs dausrulebel cxovrebas. maSin
cxorebasa dausrulebelsa. maSin etyebden yovelni tomni igodebs qveynierebis yvela tomi imis gamo, rom miecema
queyanisani amisTYs, rameTu miecemodian yovelni braleul- yvela braleuli gvemasa da tanjvas, xolo marTlebi
ni guemaTa da saarebaTa. xolo marTalni maTTYs iglovden, maTTvis igloveben, radgan ubiwoTaTvisac
rameTu ars ubiwoTaca SeZrwuneba zari Seni, romlisagan me SemaZrwunebeli iqneba Seni zartexili, risganac vZrwi
vZrwi, rameTu ganumzadebel var araTu umecrebisa aCrdil- me, radgan moumzadebeli var, ara rogorc umecrebis
Ta Seyenebuli, aramed udebebisa medgrobaTagan Zleuli CrdilSi Caketili, aramed rogorc mconarebis
vKmob sulTqumiT: raJams moiwios daKsnaA guamTaA da mx- usaqmobaTagan Zleuli, da vxmob kvnesiT: rodesac
ilebaA codvaTaA da kualad ganaxlebaA da SeerTebaA sulisa moxdeba sxeulTa darRveva da mxileba codvaTa, da kvlav
da KorcTaA, romelTaA-me cxorebad sau[v]kunod da ganaxleba da SeerTeba sulisa da xorcisa, zogisTvis
romelTaA-me satanjvelad saukunod, maSin vinaA iyos Cemda saukunod sacxovneblad da zogisTvis saukunod
KsnaA bralTa patiJisagan? rameTu ara momigies me saqmH, satanjvelad, maSin saidan iqneba CemTvis xsna
romliTamca ubralo vipove winaSe saydarTa SenTa, qriste! danaSaulTa sasjelisgan? radgan ar momipovebia me
aramed vedrebiTa dedoflisa Cuenisa RmrTismSobelisa ma- Rvawli, riTac udanaSaulo aRmovCndebodi Sens
radis qalwulisaATa da yovelTa wmidaTa SenTaATa, ufalo saydarTa winaSe, qriste, magram Cveni dedoflis, ma-
mowyaleo da saxiero meufeo, wyaloba-yav da macxovnen radqalwuli RvTismSoblis da yvela Seni wmindanis ve-
Cuen rCeulTa SenTa Tana, raATa maT Tanave migcemdeT Sen drebiT, mowyale ufalo da keTilo meufe, moiRe
saukunod didebasa, amen.~ wyaloba da gvacxovne Cven Sens rCeulebTan erTad, rom
amissa Semdgomad iwyo man xancTisa SenebaA. da ubrZana maTTan erTadve gangikuTvnoT Sen saukuno dideba, amin~.
ZmaTa maT daviTis galobisa muKlTa amaT warTqumaA: amis Semdeg daiwyo man xancTis Seneba da ubrZana
`wyalobaTa SenTa, ufalo, ukunisamde ugalobde, TesliTi- Zmebs daviTiseuli galobis am muxlTa warmoTqma: „Sens
Teslamde miuTxrobde WeSmaritebaTa SenTa piriTa CemiTa, mowyalebebs, ufalo, ukunisamde vugalobeb, Taobidan —
rameTu sTqu: sofeli wyalobiT aReSenos~. `da velni Senni Taobamde vuambob Sens WeSmaritebebs Cemi piriT, radgan
aRivsnen sipoxiTa, ganhpoxo Sen SuenierebaA udabnoAsaA da Tqvi: `qveyniereba wyalobiT aSendeba~39 „da Seni velebi
sixaruli borcuTa Seimoson da ReleTa ganamravlon ifqli aivseba noyierebiT; gaanoyiereb Sen Sen udabnos mSven-
RmrTismsaxurebisaA, RaRadebden da galobden~ pirni Cuenni ierebas da borcvebi sixaruls Seimosaven, da Releebi
esreT: `moguxeden monaTa SenTa, ufalo, da qmnulsa KelTa gaamravleben RvTismsaxurebis xorbals, iRaRadeben da
SenTasa! waruZeRu ZeTa maTTa! iyavn naTeli Sen, [uflisa] igalobeben~40 Cveni pirebi ase: „mogvxede Sens monebs,
RmrTisa CuenisaA, Cuenzeda! saqmeni KelTa CuenTani warh- ufalo, da — Seni xelebis naqmnars. wauZexi maT Zeebs!
marTen Ceunzeda , ufalo, da qmnuli KelTa CuenTaA wargY- iyos sinaTle Seni, Cveni [ufali] RvTisa, — Cvenze! Cveni

400 401
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

marTe~, `rameTu udabnoTa amaT da mTaTa aRvixileniT Tu- xelebis saqmeebi warmarTe Cvenze, ufalo, da Cveni xeleb-
alni Cuenni, vinaA moxued Sewevnad Cuenda?~. `WeSmaritad is naqmnari wargvimarTe~41, „radgan am udabnoebsa da
Sewevna ars Cuenda saxeliTa uflisaATa, romelman qm[n]na mTebs mivapyreT Cveni Tvalebi. saidan moxvedi Cvens Ses-
cani da queyanaA da yovelni dabadebulni~. awevnelad?~42 „WeSmaritad Sewevna gvaqvs Cven uflis
da erTobiT juari dasweres adgilsa mas da iwyes saxeliT, romelmac Seqmna cani da miwa da yvela
saqmed senakebisaTYs queyanisa davakebad, rameTu kldH igi qmnileba~43.
xancTisaA uficxles ars ufroAs yovelTa maT klarjeTisa Semdeg erToblivad jvari gadasweres im adgils da
[165] udabnoTa. da SromiTa didiTa qmnes adgili igi, rameTu daiwyes senakebis gasakeTeblad miwis davakeba, radgan
ara aqunda maT culi da weraqY, arca sxuaA egeviTari saK- xancTis klde klarjeTis yvela udabnoze ufro uxeSia,
mari, aramed opizelTa mamaTa mosces yoveli, romeli ipova da didi SromiT daamuSaves is adgili, ar hqondaT ra
KelTa maTTa, da TanaSemwe-eqmnnes yovliTa saKmriTa da culi da weraqvi, arc sxva ram amgvari mosaxmarisi, ar-
KorcTa saRuawiTa, rameTu mas Jamsa sxuaA monasteri ara amed opizelma mamebma misces maT yvelaferi, rac ki xelT
Sen iyo maT queyanaTa TYnier opizisa, da arca msoflioni aRmoaCndaT, da Semweoba gauwies yovelgvari mosaxmaris-
eriskacni axlvides axladSenebisaTYs maT queyanaTaAsa, iT da xorcTa sapatronebeliT, vinaidan im dros
rameTu klarjeTs da taoTa Sina, da SavSeTs da yovelTa xsenebul mxareebSi opizis garda sxva monasteri
maT maxlobelTa queyanaTa mciredni ipovebodes daSenebul aSenebuli ar iyo da arc ama qveynis eriskacebi axldaT
tyeTa Sina adgil-adgil. maT im mxareebis axalmSeneblobisTvis, radgan klarjeT-
xolo netarman mamaman grigol pirvelad aRaSena Zelisa Si, taoSi, SavSeTSi da yvela im axlomdebare mxareSi
eklesiaA da Semdgomad sayudeli TYsi da TiTo senakebi Zma- cotani iyvnen isini44, tyeebSi aqa-iq dasaxlebulebi.
Ta maTTYs mcirH da erTi senaki saostigned didi. netarma grigolma pirvelad aaSena Zelis eklesia,
da dRiTi-dRe aRorZndebodes Zmani, rameTu SeeZine- Semdeg Tavisi samyofeli, TiTo-TiTo senaki ZmaTaTvis da
bodes ufalsa muSakni meaTerTmetisa Jamisani moqmedad erTi didi senaki satrapezod45.
WeSmaritsa mas venaKsa da Tanaziar-iqmnebodes pirvelTa dRiTi-dRe mravldebodnen Zmebi, radgan emateboda
maT marTalTa da monawile wmidaTa mowameTa, mKndebodes ufals meTerTmete saaTis muSebi WeSmariti venaxis
raA Ruawlsa mas monazonebisasa msgavsad wmidaTa mowameTa dasamuSaveblad46 da isini pirvel marTalTa Tanaziarni
da ufroAs maTsa, rameTu martYlni erTsa xolo Sina Jamsa da wminda mowameTa monawileni xdebodnen, radgan monaz-
iwamnes, xolo ese[ni] yovelsa Jamsa iwamebodes saxelisaTYs vnobis RvawlSi wminda mowameebis msgavsad, — da maTze
qristHsisa, viTarca daviT ityYs: `SenTYs movswydebiT metad, — mxneobdnen, radgan martvilebi martooden erT
Cuen maradRe~. da pavle ityYs: `me raA-dRe qristHsTYs dros ewamnen, eseni ki yovel dros ewamebodnen qristes
movkudebi~. ukueTumca ara iyo daucxromeli brZolaA wmi- saxelisTvis, rogorc ambobs daviTi: „SenTvis vixocebiT
daTaA, aramca moiKsenes brZolaA igi sikudilad maradRe. Cven yovel dRe~47, da pavle ambobs: „me yoveldRe qrist-

402 403
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

`rameTu KorcTa guli uTquams sulisaTYs da sulsa esTvis vkvdebi~48. daucxromeli rom ar yofiliyo wmind-
KorcTaTYs, da ese mKdomni arian [v] urTierTas~ sityYsae- anTa brZola, arc moixseniebdnen am brZolas „yoveldRi-
br mociqulisa, rameTu `raA sulisa aRmofSYnva madli iqm- ur sikvdilad~, radgan, mociqulis sityvisebr, „xorcs
nebis da raA sulisa aRmofSYnva brali iqmnebis Cuen Soris~. ndoma aqvs sulisTvis da suls xorcisTvis, da eseni
amisTYsca `angeloz mKdom~ saxel-sdebs pavle gonebasa erTi-meoris mowinaaRmdegebi arian~49.
kacTasa; da viTarca Tavisa TYsisaTYs qadagebs, egreTve yo- vinaidan zogjer sulis zogi aRmofSvinva madli
velTaTYs ityYs, rameTu odesme wmidaTa angelozTa xdeba da sulis zogi aRmofSvinva danaSauli xdeba
gonebaA povis Cuen Soris, da odesme eSmakTaA. amisTYsca CvenSi50. amitom, „mowinaaRmdege angelozs~ uwodebs
qristeman ubrZana petre mociqulsa: `araTu SYdgzis oden pavle adamianTa gonebas da rogorc Tavisi TavisTvis
Seundo ZmaTa dResa Sina, aramed sameocdaaTjer qadagebs igi amas, aseve yvelasTvis ambobs, radgan
SYdgziso~. da amaT eseviTarTa vnebaTa, dafarulTa da cx- zogjer wminda angelozebis gonebas hpovebs igi CvenSi
adTa, mKdomisa RoneTa Zlierad ewyvebodes Rirsni ese mama- da zogjer eSmakebisas. amitom ubrZana qristem petres:
ni, moTmineni mravalsaxeTa WirTa da mwuxarebaTa qristH- „araTu dReSi mxolod Svidgzis Seunde Zmebs, aramed
sTYs. samocdaaTjer Svidgziso~51. ai, amgvar vnebebs,
mowinaaRmdegis dafarul da cxad xrikebs, Zalumad Seeb-
modnen es Rirsi mamebi, qrisTesTvis mravalgvari Wirisa
da mwuxarebis damTmenni.

H. mas Jamsa netari igi beri Kuedios moxucebul iyo 8. im dros netari beri xuediosi Zalian moxucebuli
friad da miaxlebul KorcTagan ganslvad. maSin mivida iyo da miaxloebuli xorcidan gasvlas. maSin mivida Cve-
mamaA Cueni wmidaA grigol da Zmanica, romelni iyvnes mis ni wminda mama grigoli da is Zmebic, romlebic masTan iy-
Tana, xilvad berisa. da viTarca moikiTxes, hrques: vnen, beris sanaxavad, da roca moikiTxes, uTxres:
`guakurTxen, wmidao mamao, rameTu aw mixual uflisa~. „gvakurTxe, wminda mamao, radgan ufalTan midixar
xolo man hrqua: `RmerTi mSYdobisa, siyuarulisa da kacT- axla~. man miugo: „RmerTi mSvidobisa, siyvarulisa da
moyuarebisaA iyavn TquenTana yoladve, aramed CemTYs loc- kacTmoyvareobisa iyos TqvenTan yovliTurT, CemTvis ki
va-yavT, wmidano mamano, rameTu mival dRes banaksa ucxosa iloceT, wminda mamebo, radgan dRes mivdivar ucxo
da RmrTisa saydarTa saSinelTa~. xolo maT hrques: `ara xar banakSi da RvTis saSinel dasabrZaneblebSi~. maT uTxres:
ucxo banaksa mas wmidaTa angelozTasa, romelTa Tana suli- „ar xar ucxo wminda angelozTa banakSi, romlebTan
Ta maradis ixareb winaSe qristHsa, aramed nu damiviwyeb erTadac maradis xarob suliT qristes winaSe, magram nu
Cuen, adgilisa Senisa wmidisa mkYdrTa da nergTa madlisa dagviviwyeb Cven, Sens wminda adgilas damkvidrebulebs

404 405
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

SenisaTa~. da man hrqua maT: `KelTa RmrTisaTa Sevhvedreb da Seni madlis nergebs~. da man uTxra maT: „RvTis xelebs
sulsa Cemsa da KelTa TquenTa - KorcTa CemTa, xolo nebiTa vabareb Cems suls da Tqvens xelebs — Cems sxeuls, xolo
RmrTisaATa erTad iyos sixaruli Cueni saukunod~. RvTis nebiT saukunod erTad iyos Cveni sixaruli~.
da daiZina netarman berman da tkbil-eyo mas hruli misi. da daiZina netarma berma da tkbili gauxda mas
da adgili [166] igi aRivso sulnelebiTa da angelozTa wmi- Tavisi miruleba, xolo is adgili aivso surnelebiT da
daTa galobiTa, romelTa wariyvanes igi sixaruliT winaSe wminda angelozebis galobiT, romlebmac waiyvanes igi
qristHsa. xolo mamaman grigol da ZmaTa warmoiyvanes sixaruliT qristes winaSe, xolo mama grigolma da misma
ZleviTSemosili guami misi da galobiTa wmidiTa dahmarxes Zmebma wamoiyvanes ZlevaSemosili misi sxeuli da wminda
igi saflavsa Sina, da madli misces qristesa, nebismyo- galobiT damarxes igi saflavSi, amasTan madloba
felTa misTa Zlevisa momcemelsa da gYrgYnosanmyofelsa. uZRvnes qristes, Tavisi nebis aRmsruleblebisTvis
maSin nebiTa RmrTisaATa ganmravldebos Zmani qristHs- mZleobis mimcems da maT gvirgvinosanmyofels.
msaxurni. xolo mamaA grigol aravis udebTagansa Seiwyn- maSin RvTis nebiT gamravleba daiwyes qristesmsaxu-
arebda, aramed pirvelad gamocadis yovelsa zeda keTilisa rma Zmebma, xolo mama grigoli aravis mconareTagans ar
saqmesa, da ukueTu ipovis guliTa umankoA, uzakuveli da miiRebda, aramed pirvelad gamoscdida [mavans] yvela
udrtYnvelad simdabliT morCili wadierad yovelsa zeda karg saqmeSi da Tu hpovebda mas guliT umankos, ueSmakos
keTilisa saqmesa, igi Seiwynaris sixaruliT. amisTYsca yo- da udrtvinveli TavmdablobiT wadierad morCils yo-
velni mowafeni misni keTil iyvnes friad da RirsadSemwyn- velgvari kargi saqmisadmi, miiRebda sixaruliT. amis
arebel saTnoebaTa misTa wmidaTa. da emsgavsebodes moZr- gamo misi yvela mowafe metad kargi iyo da misi wminda
Ruarsa keTilsa, viTarca moZRuari maTi emsgavseboda saTnoebebis Rirseulad SemTvisebeli. emsgavsebodnen
qristesa, romelica ityYs: `kma ars mowafisa mis, iyos Tu isini TavianT karg moZRvars, iseve rogorc maTi
viTarca moZRuari TYsi~. da esreT keTilad cxondebodes moZRvari emsgavseboda qristes, romelic ambobs:
igini sulierad, xolo Korcielad didsa iwroebasa iyvnes. „sakmarisia mowafisTvis, Tu iqneba igi rogorc Tavisi
moZRvari~52. ase kargad cxovrobdnen isini sulierad,
xorcielad ki did SeviwroebaSi iyvnen.
T. da maT JamTa mflobeli iyo amaT queyanaTa RmrTism-
saxuri KelmwifH didi bagratuniani aSot kurapalati,
keTiladmorwmunH, romlisa gamo daemtkica qarTvelTa 9. im dros am mxareebis mflobeli iyo RvTismsaxuri
zeda mTavrobaA misi da SvilTa misTaA vidre ukunisamde xelmwife, didi bagrationi, keTilmorwmune aSot kura-
JamTa. da Kelmwifisa mis winaSe da SvilTa misTa, didebul- palati, romlis meSveobiTac damyarda qarTvelebze misi
Ta maT KelmwifeTa, winaSe Seuswavlel iyo wmidaA grigol. da misi Svilebis mTavroba vidre ukunisamde droTa. am
xolo iyo vinme aznauri didebuli winaSe aSot [v] kurapal- xelmwifisa da misi Svilebis, didebuli xelmwifeebis,

406 407
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

atisa, da erqua mas saxeli gabriel dafanCuli, da aw naTe- karze ucnobi iyo wminda grigoli, magram aSot kura-
savTa misTa hrqYan dafanCulni. ese aznauri Semkul iyo yo- palatis karze imyofeboda didebuli vinme aznauri,
vliTa sisruliTa da simdidriTa, sibrZniTa, hasakiTa da ax- romelsac saxelad erqva gabriel dafanCuli (axla mis
ovnebiTa, da yovelsa zeda saqmesa ganmarjuebiTa da keTi- STamomavlebs hqviaT „dafanCulni~). es aznauri Semkuli
ladmorwmuneobiTa qebul iyo. iyo yovelgvari srulqmnilebiTa da simdidriT. igi
amas aqundes zogni sofelni maxlobelad vansa netarisa qebuli iyo sibrZniT, aRnagobiT, axovanebiT, yvela
grigolissa, romelmanca mowafeTa TYsTa upovarebaA ixila saqmeSi gamarjvebulobiT da keTilmorwmuneobiT.
raA, miiwia nebiTa RmrTisaATa saxlsa gabriel dafanCulisa- mas hqonda zogi sofeli netari grigolis savanis ax-
sa. xolo igi Sin ara daxuda, aramed RmrTismoyuarH los. rodesac grigolma Tavisi mowafeebis upovareba
meuRlH misi mariam sarwmunoebiT moegeba mamasa Cuensa gr- naxa, mivida igi, RvTis nebiT, gabriel dafanCulis saxl-
igols da jerovnad pativ-sca da mravliTa keTiliTa ga- Si, romelic Sin ar aRmoCnda. sanacvlod, misi RvTismoy-
nuteva. da Tana kacni warmoayvanna Sesaswavlelad da hrqua: vare meuRle mariami miegeba Cvens mama grigols sarwmu-
`wmidao mamao, amaT kacTa aswave gzaA monastrisa SenisaA da noebiT, jerovani pativi sca mas da bevri sikeTiT gaist-
saRuawi sulierTa SvilTa SenTaA uzrunvel iyos Sengan, umra, Tanac adamianebi gaatana [gzis] saswavlad da
rameTu ara dagakldes saxlisagan Cuenisa. aramed wmidaTa uTxra: „mamao, am adamianebs aswavle Seni monastris gza
Sina locvaTa TquenTa Ksenebul guyveniT ufali Cemi da Seni sulieri Svilebis mosaxmarisi Seni sazrunavi
gabriel da me, mKevali Seni, da Svilni Cuenni~. da esreT aRar iqneba, radgan ar mogakldeba igi Cveni saxlidan.
sixaruliT movida monastrad TYsa mamaA grigol, da ganix- sanacvlod, Tqvens wminda locvebSi mogvixseneT Cemi
ares ZmaTa maT friad, rameTu RmerTman pativ-scis madide- batoni gabrieli, me, mxevali Seni, da Cveni Svilebi~. ase
belTa TYsTa. sixaruliT movida Tavis monasterSi mama grigoli da
xolo raJams moiwia saxid TYsa gabriel mTavari, maSin metad gaixares Zmebma, radgan pativs scems RmerTi Tavis
auwya RmrTismoyuareman meuRleman misman netarisa mamisa madideblebs.
grigolis moslvaA, da viTar-igi man sixaruliT ganuteva. xolo rodesac mivida Tavis saxlSi gabriel mTavari,
da viTarca esma ese didebulsa mas aznaursa, madli Sewira auwya mas Tavisma RvTismoyvare meuRlem netari mama gr-
RmrTisa wmidisa mis SeslvisaTYs saxlsa TYssa, da akurTxa igolis mosvla da isic, Tu rogor sixaruliT
meuRlH TYsi. da mswrafl-xolo dawera wigni vedrebisaA gaistumra man igi. gaigona ra es am didebulma aznaurma,
da waravlinna [167] kacni keTilni, raATa kualadca brZanos madloba Sewira RvTisadmi Tavis saxlSi wmindanis
saxlsa missa. xolo mamaA Cueni netari grigol morCil-iqmna Sesvlis gamo da daloca Tavisi meuRle. maSinve dawera
sityuaTa misTa da warhyva kacTa maT movlinebulTa. man Txovnis werili da gagzavna kargi adamianebi, rom
da viTarca esma mislvaA amis netarisaA, aRdga da miegeba kvlav mobrZanebuliyo igi mis saxlSi. Cveni netari mama
wina gabriel, aznauri mefisaA, da Tayuanis-sca sixaruliT grigoli daemorCila mis sityvebs da wahyva

408 409
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da ambors-uyofda wadierad KelTa misTa wmidasa mas da gamogzavnil adamianebs. rodesac gaigo gabrielma, mefis
wariyvana pativiT saxed TYsa da mravalTa dReTa ganusuena. aznaurma, am netaris misvla, adga, win miegeba, Tayvani
da warmoudginna winaSe missa oTxni igi Zeni TYsni, yolad- sca sixaruliT da, wadierad eamboreboda ra wmindans
keTilni da yovliTave msgavsni gabriel mamisa maTisani: xelebze, pativiT waiyvana igi Tavis saxlSi, sadac bevri
patrik, guaram, arSuSa da abulasaT. da hrqua netarsa gr- dRe moasvena. warudgina mas Tavisi oTxi Ze, yovlad
igols: `wmidao RmrTisao, akurTxen eseni wmidaTa KelTa kargebi, yvelafriT msgavsebi maTi mamis, gabrielisa:
SenTa dasxmiTa; viTarca israHl iosebis Zeni akurTxna, patriki, guarami, arSuSa da abulasaTi. uTxra man netar
egreTve Sen yovelni Svilni Cuenni akurTxen Cuen, mSobel- grigols: „RvTis wmindano, akurTxe eseni Seni wminda
Ta maTTa, Tana!~ xelebis Tavze dadebiT da iseve rogorc akurTxa
da viTarca ixila wmidaman man friadi sarwmunoebaA israelma iosebis Zeebi, amgvaradve akurTxe Cveni
kurTxeulTa maT meuRleTa da SvilTa maTTaA, maSin aRdga Svilebi Cven, maT mSoblebTan, erTad~.
sixarulisa cremliTa savsH da aRipyrna wmidani Kelni TYs- da rodesac naxa wmindanma am kurTxeuli meuRleebi-
ni [RmrTisa] mimarT da hrqua: `ufalo, saukuniTganTa wmi- sa da maTi Svilebis didi sarwmunoeba, maSin adga igi
daTa SenTa morwmuneni Senni, romelnica ikurTxnian, sity- sixarulis cremliT savse, [RvTis] mimarT aRapyro
uaA maTi saqmiT aRasruli, awca, ufalo, moxede locvasa Tavisi wminda xelebi da uTxra: „ufalo, gvwams, rom Sen
Cemsa, glaxakisa monisa Senisasa, da locviTa yovelTa wmi- odiTgan [mcxovreb] Sens kurTxeul wmindanTa sityvas
daTa SenTaATa akurTxen mSobelni SviliTurT da Svilni saqmiT aRasruleb; amjeradac, ufalo, moxede Cems, Seni
mSobelTa Tana. keTiladmorwmuneni ese da madidebelni glaxaki monis, locvas da yvela Seni wmindanis locviT
wmidisa saxelisa Senisani, viTarca akurTxe saxli nove mar- akurTxe mSoblebi Svilebianad da Svilebi mSoblebTan
TlisaA da abraham mamaTmTavrisaA da yovelTa nebismyofel- erTad — es keTilmorwmuneebi da Seni wminda saxelis
Ta SenTaA. RmerTo didebisao, igive kurTxevaA saukunoA madideblebi, da rogorc akurTxe saxli noe marTlisa,
daamkYdre amaT Soris da uxuad mianiWe keTili queyanisaA abraam mamamTavrisa da yvelasi, vinc ki Seni nebis
dRegrZelebasa Sina da keTili zecisaA dausrulebeli da [v] aRmsrulebelia, RmerTo didebisao, igive saukuno
CuenTYs wyaloba-yav, amen~. kurTxeva daamkvidre amaT Soris, da uxvad mianiWe amaT
da juari daswera yovelTa da dajda. maSin gabriel hr- ama soflis sikeTe dRegrZelebaSi da — dausrulebeli
qua wmidasa mas: `qristeman saqmiT daamtkicen sityuaA bage- sikeTe zecisa, da Segviwyale Cven, amin~.
Ta SenTaA, Rirso mamao, da Cuen moguecin ufalman guls- da jvari gadaswera man yvelas da dajda. maSin
modgined msaxurebaA siwmidisa SenisaA, raATa sityuaA igi gabrielma uTxra wmindans: „qristem saqmiT daamtkicos
mociqulisaA CuenSoris aResrulos, viTarmed - `Tqueni sityva Seni bageebisa, Rirso mamao, Cven ki SegvaZlebinos
nametnavi maTisa naklulevanebisa da maTi nametnavi Tqueni- ufalma, rom gulmodgined vemsaxuroT Sens siwmindes,
sa naklulevanebisa~. aw CuenTana ars Korcieli keTili da raTa aRsruldes Cvens Soris mociqulis sityva: „Tqveni

410 411
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

TquenTana ars sulieri keTili, da ese SevzavneT urTier- zedmeti — maTi sinaklulisaTvis da maTi zedmeti —
Tas. Tquen monawile-guyveniT wmidaTa locvaTa TquenTa Tqveni sinaklulisaTvis~53. amjerad CvenTan aris
cxorebasa amas da Semdgomad sikudilisa, da Zualni Cuenni xorcieli sikeTe, TqvenTan ki aris sulieri sikeTe da
Rirs-yveniT dasxmad wmidaTa Tana ZualTa TquenTa, da eseni SevuzavoT erTimeores. Tqven monawile gagvxadeT
locvaA CuenTYs ukunisamde ganaweseT monastersa Tquensa, Tqveni wminda locvebisa am cxovrebaSic da sikvdilis
da Cuen aRgiTquamT, cxorebasa Cuensa da cxorebasa SvilTa Semdegac, amasTan, Cveni Zvlebi RirshyaviT Tqvens wminda
CuenTasa, SviliTi-Sviladmde Tana-guac Tqueni RuwaA da ZvlebTan erTad dadebisa da Tqvens monasterSi ukuni-
monastrisa TquenisaA JamTa ukunisamde. aramed, wmidao samde daaweseT CvenTvis locva, Cven ki aRgiTqvamT, rom
mamao, savane keTili adgili dedaTaTYs samkYdrebelad Cvens cxovrebaSi da Cveni Svilebis cxovrebaSi, Svile-
gamonaxeT, raATa ese mcnebaA iyos Cuen Soris: naTesavisa bidan Svilebamde, Tavs videbT TqvenTvis da Tqveni
Cemisa ukueTu mowese mamakaci iyos, samkYdrebelad misa monastrisTvis Rvwas ukunisamde droTa. garda amisa,
xancTaA iyos, da ukueTu erisa Cemisa mowesH dedakaci iyos, wminda mamao, gamonaxeT kargi samyofeli qalebisaTvis,
mun daemkYdros, romelica Sen gamoaCino quayanasa amas ad- rom iq mkvidrobdnen, raTa es mcneba iyos Cvens Soris: Tu
gili, Sen mier kurTxeuli. da viTarca micvalebulTa Cemi STamomavlobidan mamakaci iqneba monazoni, mis
mamaTaTYs xancTaA gamiwesebia, egreTve iyos samarxavi samyoflad xancTa iyos, xolo Tu Cemi modgmidan
micvalebulTa dedaTaA aw Senebulsa mas~. monazoni qali iqneba, im adgilas damkvidrdes igi,
xolo netarman mamaman grigol Zieba-yo gulsmodgined romelsac Sen gamoavlen am mxareSi, — Sens mier
da pova adgili keTili gunaTles maxlobelad. [168] juari nakurTxs, da rogorc micvalebuli mamakacebisTvis
daswera da mun aRaSenes monasteri dedaTaA, romelsa aw hr- xancTa damiwesebia, aseve iyos micvalebuli qalebis sasa-
qYan gunaTlis vani. da Jamismwirveli mRdeli vanisa misTYs flaod is, rac axla aSendeba~.
xancTiT ganawesa netarman grigol vedrebiTa gabrielisi- netarma grigolma gulmodgined Zebna da ipova mSven-
Ta. ieri adgili „gunaTles~ axlos, gadaswera mas jvari da
amisTYsca, msgavsad aRTqumisa, xancTas Sina elocvebis iq aaSenes qalTa monasteri, romelsac axla hqvia „gu-
yovelTa dafanCulTa vidre dRendelad dRemde. naTles vani~. am vanisTvis Jamismwirveli mRvdeli
xancTidan daadgina netarma grigolma gabrielis
vedrebiT.
ai, amis gamo, aRTqmis Sesabamisad, xancTaSi locu-
loben yvela dafanCulisTvis vidre dRevandel dRemde.

412 413
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

i. xolo gabriel, didebulman aznaurman, friadiTa ke- 10. xolo didebulma aznaurma gabrielma bevri
TiliTa warmogzavna mamaA grigol da moscna kiriT-xuroni sikeTiT gamoistumra mama grigoli, misca mas kiriTxu-
da nivTi yoveli qviTkirisa eklesiisa saSenebelad. da esreT roebi da yvela masala qviTkiris eklesiis asaSeneblad.
movida mamaA grigol TYssa vansa. da ganixares mowafeTa ase movida mama grigoli Tavis samyofelSi. gaixares mis-
misTa, madli misces qristesa da ulocvides moRuaweTa maT. ma mowafeebma, madloba uZRvnes qristes da locu-
xolo netarman grigol adgili igi saeklesioA daavaka lobdnen meurveebisTvis.
da viTar daiwyebda eklesiasa, ese locvaA cremliT warT- netarma grigolma saeklesie adgili daavaka da
qua: `qriste RmerTo, KorcSesxmisa Senisa gangebulebaA rodesac iwyebda igi eklesias, cremliT Tqva es locva:
RmrTe[e]br aCuene SenTa dabadebulTa, da SiSiT hmsaxures „qriste RmerTo, Seni xorcSesxmis gangebuleba
meufebasa Sensa winaAswarmetyuelTa winaAswaruwyebiTa, RmrTeebr uCvene Sens qmnilebebs da SiSiT emsaxurnen
mociqulTa - qadagebiTa, mowameTa - WeSmaritiTa Sens meufebas: winaswarmetyvelebi winauwyebis gziT,
aRsa[a]rebiTa da RirsTa wmidaTa soflisa krebaTa da meud- mociqulebi qadagebiT, mowameebi WeSmariti aRmsareb-
abnoeTa mamaTa - maradis didebiTa saxelisa Senisa wmidisaA- lobiT, msoflio krebaTa Rirsni wmindanni da meudabnoe
Ta. da ese oTxkerZo krebuli saRmrToA wmidaTa yovelTa[A] mamebi Seni wminda saxelis maradisi didebiT. yvela
garemodgomili zRudissaxed uZravisa simtkice-eqmnnes wmindanis es oTxmxrivi saRvTo krebuli, SeuZravi
wmidaTa SenTa eklesiaTa, rameTu Sen, `TYTsibrZneman, iSene galavnis msgavsad garemovlebuli, simtkiced gauxda
Tavisa TYsisa saxli siwmidisaA~ Sesavedrebelad erTa mor- Sens wminda eklesiebs, radgan Sen, `TviTsibrZnem, iSene
wmuneTa. da rameTu wmidasa eklesiasa saxel-sdev guamad Seni TavisTvis siwmindis saxli~54 morwmune xalxis
Senda. da wmidasa Sensa saxelsa zeda da saxelsa wmidaTa TavSesafrad, uwode ra wminda eklesias Sens sxeulad,
SenTasa SeuZrvelad aRaSenen da daamtkicen [v] wmidani ek- da Sens wminda saxelze da Seni wmindanebis saxelzec
lesiani. amisTYs uwode eklesiad wmidaTa yovelTa, raATa SeuZravad aaSene da daamyare wminda eklesiebi. amitom
Semdgomad sikudilisa maTisa nacvalad maTa eklesiani uwode Sen „eklesiad~ yvela wmindans, rom maTi
aqunden simtkiced da siqadulad SenTa samwysoTa, sikvdilis Semdeg maT nacvlad eklesiebi hqondeT simt-
WeSmaritTa qristeaneTa, vidremdis kualad moxYde dideb- kiced da siamayed Sens samwysoebs, WeSmarit qristianebs,
iT wmidaTa Tana. Sen, ufalo, awca akurTxe adgili ese, vidre kvlav moxval didebiT wmindanebTan erTad. Sen,
wmidisa Senisa eklesiisa samkYdrebeli, madliTa SeniTa da ufalo, amjeradac akurTxe es adgili, Seni wminda ek-
wmidaTa SenTa oxiTa, raATa Rirs-viqmne glaxaki Seni lesiis samyofeli, Seni madliT da Seni wmindanebis
sruliad aRSenebad amisa saxelsa zeda da uZlevelsa sarw- meoxebiT, rom Rirsi gavxde me, Seni glaxaki, amis sruli
munoebasa didisa mowamisa Senisa, giorgi juariTamo- aSenebisa Seni didi mowamis, giorgi jvriTmoamayis
qadulisa, axovnisa da saxelovnad ganTqumulisa brwyin- saxelze da mis uZlevel sarwmunoebaze, romelic aris
valed Soris wmidaTa SenTa martYlTa da mowameTa, axovani da brwyinvaled saxelganTqmuli Sens wminda

414 415
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

romelTaca Korcni maxYliTa daiWrebodes, xolo sarwmu- martvilTa da mowameTa Soris, romlebis xorci max-
noebaA ara ganikueTeboda. xolo maT yovelTa umetes ipova viliT iWreboda, magram sarwmunoeba ar ganipoboda,
simKniTa wmidaA giorgi da mravliT JamiTgan uSjuloTagan xolo mxneobiT yvela maTganze meti aRmoCnda wminda
zarganKdilTa qristeaneTa aswava simKnH Zlieri, mxi- giorgi, romelmac urjuloTagan didi xnidan Tavzar-
arulebiT raA moiTminna mravalferni satanjvelni da dacemul qristianebs aswavla mZlavri mxneoba, mxiaru-
ZleviTSemosili idida caTa Sina da queyanasa zeda. lad iTmenda ra mravalgvar satanjvels da ZlevaSemo-
amisTYsca angelozTa Tana wmidaTa ganixares mowameTa sili idida kidec caTa Sina da am qveyanaze. amitom,
netarTa srulebaA RuawlTa misTaA, rameTu mas misca qris- wminda angelozebTan erTad netarma mowameebmac gaixa-
teman ZlevaA yovelTa mterTaA da aw - nawilTa da saxelsa res mis RvawlTa aRsrulebiT, radgan mas misca qristem
missa, da meoxebaA misi mfaravs yovelTa madidebelTa misTa mZleoba yvela mterze, aw ki — mis nawilebs da saxels,
maradis da ukunisamde~. da misi meoxeba gvfaravs Cven, mis yvela madidebels,
da juari daswera adgilsa wmidisa eklesiisasa da iwyes maradis da ukunisamde~.
Senebad. da esreT keTilad gansrulda Zueli igi eklesiaA da jvari gadaswera man wminda eklesiis adgils da
xancTisaA SewevniTa qristesiTa da [169] meoxebiTa wmidisa Seudgnen Senebas. ase kargad gasrulda xancTis Zveli ek-
giorgisiTa da locviTa netarisa mamisa grigolisiTa, lesia qristes SewevniT, wminda giorgis meoxebiT da ne-
xolo Korcielad moRuawebiTa didebulisa gabriel mTa- tari mama grigolis locviT, aseve didebuli gabriel
vrisaATa da yovelTa marTlmorwmuneTaATa. mTavris da yvela marTlmorwmunis xorcieli RvawliT.
mas Jamsa yovelTa maT wmidaTa udabnoTa Sina iwyes wmi- im dros yvela am wminda udabnoSi daiwyes wminda
daTa mamaTa monastrebisa Senebad da wmidaTa eklesiaTa, da mamebma monastrebisa da wminda eklesiebis Seneba da amg-
esreT ganmravldes msaxurni wmidisa samebisani da maradis- varad gamravldnen wminda samebis msaxurebi da maradis-
madidebelni. madideblebi.

ia. xolo sanatreli da saswaulTa mier Semkuli dedaA 11. xolo sanatreli da saswaulTa mier Semkuli
febronia moiwia samcxiT da daemkYdra meres Sina. da Rir- deda febronia movida samcxidan da damkvidrda mereSi.
sadcxorebisa da sulierad gangebisa misisa ara iyo misi Rirseuli cxovrebisa da sulieri warmarTebu-
sazRvar. da saRmrToATa siyuaruliTa wmidiTa erTzraxva lobis sazRvari ar arsebobda. wminda saRvTo
da megobar iyvnes friad netarni ese RmrTisakacni, dedaA siyvaruliT Tanamoazreebi da didi megobrebi iyvnen es
febronia da mamaA grigol. da xucesi merisaA xancTiT arn. RvTis netari adamianebi — deda febronia da mama
amisa Semdgomad RmrTismsaxursa mefesa aSot kurapal- grigoli (xucesic mereSi xancTidanaa).
atsa auwya gabriel erismTavarman sanatrelisa mamisa grig-

416 417
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

olis RirsebaA da ucxovebaA da uqmsa udabnosa monastrisa amis Semdeg RvTismsaxur mefes aSot kurapalats au-
SenebaA da mowafeTa misTa saTnoebaA da mowafeTaganve wya gabriel erismTavarma sanatreli mama grigolis
cnobaA didebulebisaA wmidisa mis mSobelTaA. ese yoveli Rirseba, misi mwiroba, misgan monastris Seneba usargeb-
viTarca gulisKma-yo keTiladmsaxurman kurapalatman lo udabnoSi da saTnoeba misi mowafeebisa, agreTve
aSot, mwrafl-xolo dawera ebistolH KeliTa TYsiTa da warCinebuloba wmindanis mSoblebisa, rac mas mowafeebi-
kaci erTi keTili winaSemdgomelTagani da erTi gabrielis sgan hqonda Setyobili. rodesac es yovelive gaigo
msaxurTagani swrafiT warmoavlinna mamisa grigolis wi- keTilmsaxurma kurapalatma aSotma, maSinve dawera
naSe. da viTarca warikiTxa wigni kurapala[v]tisaA, pativiT epistole Tavisi xeliT da qveSevrdomTagan erTi kargi
mowerili wodebisaA, netarman mamaman da kacTa maTganca cna adamiani da erTic gabrielis msaxurTagani saswrafod
yoveli, munTquesve warvida Kelmwifisa mis winaSe da mi- gamogzavna mama grigolTan. rodesac netarma mamam
raA-iwia palatad, moegebnes Zeni kurapalatisani. da viTar waikiTxa xmobis werili kurapalatisa, pativiT mowe-
mivida karsa taZrisa maTisasa, maSin kurapalati ze aRdga da rili, da im adamianebisganac gaigo yvelaferi, myisve
winamoegeba netarsa mamasa grigols. da didiTa simdabliTa wavida xelmwifesTan da miaRwia ra palats, moegebnen mas
moikiTxes erTmanerTi da dasxdes. xolo kurapalatman hr- kurapalatis Zeebi, xolo rodesac mivida igi maTi
qua: `RmrTisamieri kurTxevaA piriTa SeniTa iyavn Cuen yov- sasaxlis karTan, maSin kurapalati wamodga da win
elTa zeda, wmidao~. da man Tqua: `gakurTxenin yovelni pir- moegeba netar mama grigols. didi TavmdablobiT
man qristHsman da yovelTa wmidaTaman, rameTu WeSmaritad moikiTxes maT erTmaneTi da dasxdnen. kurapalatma
samarTal ars sityuaA ese: `sada ars pativi mTavrobisaA, mun uTxra mas: „RvTismieri kurTxeva iyos yvela CvenTaganze
ars msgavsebaA RmrTeebisaA~, rameTu Tquen, Kelmwifeni, Seni piriT, wmindao~. man Tqva: „gakurTxoT yvelani
ufal-gyvna RmerTman queyanisa gangebasa, viTarca gulisK- qristes da yvela wmindanis pirma, radgan WeSmaritad
ma-vhyofT keTilisyofasa RmrTisasa Cuenda momarT mefo- samarTliania es sityva: „sadac aris pativi mTavrobisa,
biTa SeniTa. da viTarca-igi abrahamisTYs ufali ityYs, vi- iq aris msgavseba RmrTeebisa55~, radgan Tqven,
Tarmed: `abrahamsa swadoda xilvaA naTlisa CemisaA, ixila da xelmwifeebi, qveynis marTvis uflebamosilni gagxadaT,
ganixara~, msgavsad abrahamisa meca, glaxaksa, mwadoda xil- vcnobT ra Cvendami RvTis keTilismyofelobas Seni
vaA da TayuaniscemaA Tqueni da aw sixaruliTa savse var da mefobis Sedegad, da rogorc abraamisTvis ambobs ufali,
ZRunad Sevswirav locvasa. qristeman umetesad didebiT rom „abraams swadda Cemi sinaTlis naxva, naxa da
daicevin mefobaA Seni didebasa Sina da sixarulsa da sauku- gaixara~56, abraamis msgavsad mec, glaxaks, mwadda Tqveni
noA didebaA zecisa mTavrobaTa Tana dagimkYdren keTilTa naxva da Tayvaniscema, ris gamoc axla sixaruliT savse
Tana SvilTa~. var da ZRvnad vwirav locvas. ufro meti didebiT
[170] maSin kurapalatman hrqua mamasa grigols: `mefeTa daicvas qristem Seni mefoba didebasa da sixarulSi da
israHlisaTa Jamad-Jamad winaAswarmetyueli aRudginis

418 419
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

RmerTman siqadulad maTa da zRuded Sjulisa, da Sesawev- dagimkvidros Sen, karg SvilebTan erTad, saukuno dide-
nelad morwmuneTa da samxilebelad urwmunoTa, egreTve ba zecis mTavrobaTa Tana~.
JamTa CuenTa Sen gamogaCina RmerTman qristeaneTa siqadu- maSin kurapalatma uTxra mama grigols: „israelis
lad. da raATa mas iRuwide CuenTYs wmidiTa locviTa Seni- mefeebs drodadro winaswarmetyvels mouvlenda Rmer-
Ta winaSe qristHsa da wmidaTa misTa~. xolo man hrqua: Ti maT siamayed da sjulis galavnad, morwmuneTa Sesaw-
`daviT winaAswarmetyuelisa da uflisa mier cxebulisa evnelad da urwmunoTa samxileblad. amgvaradve, Cvens
Svilad wodebulo Kelmwifeo, mefobaA da saTnoebanica droSi Sen gamogaCina RmerTma qristianTa siamayed, rom
misni dagimkYdren qristeman RmerTman, romlisaTYsca amas imaves iRvawde CvenTvis Seni wminda locviT qristes da
mogaKseneb: ara moakldes mTavrobaA SvilTa SenTa da naTe- misi wmindanebis winaSe~. man miugo: „daviT winaswarme-
savTa maTTaA queyanaTa amaT ukunisamde JamTa, aramed iyvnen tyvelis da uflisgan cxebulis Svilad wodebulo
igini mtkiced ufroAs kldeTa myarTa da mTaTa saukuneTa xelmwifeo57, misi mefoba da saTnoebebic dagimkvidros
da didebul iyvnen ukunisamde~. Sen qriste RmerTma, ris gamoc amas mogaxsenebT: „ar
amisa Semdgomad kacman man mociqulman warmoTqua qebaA moakldeba Seni Svilebisa da maTi naTesavebis mTavroba
xancTisaA, viTarmed: `keTil ars udabnoA igi mzisa mcxin- am mxareebs ukunisamde droTa, aramed isini iqnebian mt-
varebiTa da haerisa SezavebiTa yovliTkerZo. da aqus mas kiced myar kldeebze da saukuno mTebze metad da dide-
wyaroA mdidrad gamomdinarH, Suenieri, grili da hamoA, da bulni iqnebian ukunisamde~.
maRnarTa simravlH uricxY da mciredi raAme sxuaAca nuge- amis Semdeg am samociqulo adamianma warmoTqva xanc-
Sinissacemeli Zalisaebr mis udabnoAsa, xolo saTesavi yanaA Tis qeba: „yovelmxriv kargia es udabno mzis mcxunvarebi-
da saTibeli queyanaA raATurTiT ara ars, arca iqmnebis Rir- Ta da haeris SezavebulobiT. aqvs mas wyaro, Warbad mo-
RolovanTa maT ficxelTa mwuervalTa maT RadoTaAsa~. ese mdinare, mSvenieri, grili da saamuri, aseve tyeebis
viTarca esma didebulsa kurapalatsa, Sewirna adgilni uricxvi simravle da kidev sxva ram mciredic sanugeSo,
keTilni [v] da Satberdisa adgili agarakad xancTisa, maSin am udabnos Zalisamebr. xolo saTesi yana da saTibi miwa
samTa maT didebulTa ZeTa kurapalatisaTa - adarnerse, da saerTod ar aris da arc iqneba RadoTa58 uswormasworo
bagrat, da guaram - Sewires TiToeulad, raAca saKmari mon- uxeS Txemebze~. gaigona ra es didebulma kurapalatma,
astersa missa uKmda, yoveli uxuebiT. Seswira xancTas sayaned kargi adgilebi da Satberdis
da viTarca adgilni igi moiTualna da kurTxevaA miani- adgilic. maSin kurapalatis samma didebulma Zem - adar-
Wa kurapalatsa da ZeTa misTa netarman grigol, maSin mrav- nersem, bagratma da guaramma cal-calke Sewires, rac ki
lisa keTilisa nayofiTa savseH movida xancTad, monastrad sWirdeboda monasters mosaxmarisi, yvelaferi uxvad.
TYsa, da axara ZmaTa yoveli igi ganmarjuebaA madliTa rodesac miiRo es adgilebi netarma grigolma da mi-
qristHsiTa da oxiTa wmidisa giorgisiTa. xolo maT uxaro- aniWa kurTxeva kurapalatsa da mis Zeebs, maSin movida
igi xancTaSi, Tavis monasterSi, mravali sikeTis

420 421
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da da ulocvides sarwmunoebiTSemomwirvelTa da hmad- nayofiT savse da axara Zmebs mTeli es warmateba, [aR-
lobdes qristesa keTilismyofelsa. srulebuli] qristes madliT da wminda giorgis meoxe-
biT, xolo maT uxarodaT, loculobdnen sarwmunoebiT
SemomwirvelTaTvis da hmadlobdnen keTilismyofel
qristes.

ib. da viTarca Korcielad Seemateboda, egreTve suli- 12. da rogorc xorcielad emateboda am wminda adam-
erad SeeZineboda ricxusa mas wmidaTa kacTasa, rameTu mas ianebis raodenobas, aseve sulieradac SeeZinebodaT maT,
Jamsa movides mamaA etYfane da mRdeli matoi qarTliT da radgan am dros movidnen mama epifane da mRvdeli mato
didi zenon samcxiT, rameTu etYfane da matoi pirvelve qarTlidan da didi zenoni samcxidan, vinaidan epifane
megobar iyvnes amis wmidisa da saxelsa missa movides da mato adreve am wmindanis megobrebi iyvnen da mis
xancTad, xolo zenon Svili iyo saCinoAsa visime kacisaA saxelze movidnen xancTaSi, xolo zenoni viRac cnobili
samcxes da RmrTismsaxurebiT aRzrdil iyo da siwmidiT iq- adamianis Svili iyo samcxeSi, RvTismsaxurebiT
ceoda, rameTu saRmrToA SiSi mkYdr iyo mis Soris, da swa- aRzrdili da siwmindiT mcxovrebi, radgan saRvTo SiSi
doda monazonebaA aRTqumisaebr aRTqumisa mmarxvelTaAsa. mkvidrobda masSi da swadda mas monazvnoba aRTqmisa-
da viTarca aResrulnes mSobelni misni, monagebi maTi dau- mebr mmarxvelTa aRTqmisa. rodesac misi mSoblebi
teves zenons da dasa missa, romelica iyo saxlsa Sina mis aResrulnen, dautoves maT qoneba zenons da mis das,
Tana. da zenon guls-etyoda, raATamca mamuli da deduli romelic masTan erTad iyo saxlSi. zenons Cafiqrebuli
[171] monagebi dasa TYssa dauteva nebisaebr misisa da TYTmca hqonda, rom mamiseuli da dediseuli qoneba Tavisi
iqmna monazon ucxoebasa Sina. da viTar amas ganizraxvida disTvis daetovebina misi nebisamebr, TviT ki monazoni
zenon, daA igi misi eSmakisa ganmarjuebiTa SeacTuna vinme gamxdariyo mwirobaSi. rodesac amas ganizraxavda
ukeTurman kacman da Rame yovel warvidis SavSeTs. xolo zenoni, misi da, eSmakis gamarjvebiT, Seacdina viRac
zenon, viTarca cna, SeiWura saWurveliTa martod da amKe- ukeTurma adamianma, da igi mTeli Ramis ganmavlobaSi
drda cxensa da devna-uyo. da viTar didi queyanaA vlo, midioda SavSeTisken. rodesac gaigo es zenonma,
Tqua gulsa TYssa, viTarmed: `var me Wabuk saxelovan da martodmarto SeiWurva saWurveliT, amxedrda cxenze
romelsa vsdev, friad Seuracx ars. daRacaTu vewio da da daedevna ukan. rodesac didi manZili ganvlo, Tqva
movkla, sabrKe ars sulisa CemisaA, da ukueTu cudad ukun- Tavis gulSi: „me var saxelovani Wabuki da visac mivsdev,
viqce saxed Cemda, sircxYl ars Cemda, aramed aRTqumaA mon- metad ubadrukia. Tundac davewio da movkla, safrTxea
azonebisaA aw aRusrulo ufalsa~. da axovan-iqmna netari Cemi sulisTvis, xolo Tu uSedegod davbrundebi Cems
ese, rameTu monagebTa datevebaA sisxlTa daTxevasa saxlSi, sircxvilia CemTvis. amitom, axla Sevusruleb

422 423
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

emsgavsebis. da daiwera juari KorcTa TYsTa da waremarTa ufals monazvnobis aRTqmas~. moikriba mxneoba am netar-
saRmrTosa mas gzasa da miiwia winaSe dedisa febroniaAsa ma, radgan qonebis datoveba sisxlis danTxevas emsgavse-
meres, rameTu iyo igi saxlisa misisaA, da nebiTa RmrTisaATa ba, gadaiwera jvari Tavis sxeulze, daadga saRvTo gzas
mun iyo mamaA grigol, da dedaman febronia Seawynara wmi- da mivida deda febroniasTan mereSi, radgan misi sax-
dasa mas umankoA igi kravi mwyemssa mas keTilsa, romelmanca likaci iyo. RvTis nebiT iq imyofeboda mama grigoli da
moiyvana xancTad, `adgilsa mas mwuanvilsa~ RmrTisa deda febroniam am wmindans, keTil mwyemss, Seafara es
madlisasa `daamkYdra~ da `wyalTa zeda gansasuenebelTa~ umanko kravi, man ki moiyvana igi xancTaSi, „daamkvidra~
sulisa wmidisaTa `gamozarda~ igi. RvTis madlis „mwvanilovan adgilas~ da „gamozarda~
ese netari zenon miiwia moxucebulebasa da vidre aR- suliwmindis „mosasvenebel wylebze~59.
sasrulamde ara ganeSora xancTasa WeSmaritad sulieri netarma zenonma miaRwia moxucebulobas da ar gan-
Svili, [v] msgavsi mamisaA, keTili mowafH, nacvali moZRu- Sorebia igi xancTas vidre aRsasrulamde, iyo ra
risaA, netari, saTnoebaTa saunjH, monazonebisa wesi wmidaA, WeSmaritad sulieri Svili, msgavsi mamisa, kargi
klarjeTisa udabnoTa zRudH, sulTa ukeTurTa maotebe- mowafe, moZRvris monacvle, netari, saTnoebaTa sa-
li, rameTu cxorebasa missa da cxorebasa moZRurisa misisasa ganZuri, monazvnobis wminda wesi, klarjeTis udabnoTa
ver ikadrebda eSmaki dacemad kacTa wmidaTa amaT Sina adg- galavani, ukeTuri sulebis ganmdevneli, radgan mis
ilTa. sicocxleSi da sicocxleSi misi moZRvrisa ver bedavda
ese axovani Semdgomad micvalebisa meoxi ars Cueni eSmaki wminda adamianebis dacemas am adgilebSi.
saukunod uflisa mimarT moyuasTa misTa Tana, romelni es axovani micvalebis Semdeg saukunod Cveni meoxia
iyvnes msgavsni misni, mowafeni mamisa grigolisni, Rirsni da uflisadmi Tavis megobrebTan erTad, romlebic misi
saswaulTamoqmedni, moTminebisa suetni Seuryevelni, vi- msgavsi iyvnen, mama grigolis mowafeebi, Rirsni da sas-
Tarca ganmtkicebulni daucemelad suetni caTani. waulTa moqmedni, moTminebis Seuryeveli svetebi,
rogorc daucemlad gamyarebuli svetebi caTa.

ig. rameTu vidre moslvadmde grigol mwyemsisa mis ke- 13. vinaidan am keTili mwyemsis, grigolis,
Tilisa mKecTagan uxilavTa ltolvilni mciredni igi cxo- mosvlamde uxilavi mxecebisgan devnili mcire raode-
varni qristHsni ganbneul iyvnes TiToA anu Tu or-ori nobis qristes cxvrebi saTiTaod an or-orad gabneulebi
sivrcesa mas udabnoTasa, xolo moslvasa wmidisa grigo- iyvnen am udabnoTa sivrceSi, xolo wminda grigolis
lissa cxovarni igi ganmKndes da mKecni igi eSmakni gani- mosvlidan es cxvrebi gamxnevdnen, gandevnes eSmakeuli
otnes da yoveli wesi saRmrToA ganemarTa. mxecebi da gasworda mTeli saRvTo wesi.

424 425
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo mamaA grigol guls-etyoda, viTarmed: `viTarca xolo mama grigoli fiqrobda: „iseve rogorc Cemi
monastrisa Cemisa mamani saTnoebiTa uzeSTaes arian Jamisa monastris mamebi saTnoebiT aRmatebulni arian am drois
amis monazonTa, egreTca wes ars wesi saRmrToA saeklesioA monazvnebze, amgvaradve marTebulia, rom Cems eklesiaSi
eklesiasa Sina Cemsa dawesebad brZenTagan ganukiTxveli~. dawesdes saRvTo da brZenTagan ganusjeli saeklesio
amisTYs ganizraxa warslvaA qristHssaWurWled, meored wesi~. amis gamo ganizraxa man wasvla qristes saWurWle-
ierusalHmd, romel ars kostantinepolisi, da yovelTa sa- Si, meore ierusalimSi, romelic aris konstantino-
CinoTa saberZneTisa wmidaTa adgilTa moxilvad da poli, da saberZneTis yvela gamoCenil wminda adgilas,
locvad. [172] mas Jamsa ierusalHms warmavali vinme pova rom moexila da moeloca isini. am dros ipova man
megobari TYsi da mas dahvedra sabawmidisa wesisa daweraA ierusalimSi mimavali viRac Tavisi megobari da mas
da warmocemaA da ZmaTa TYsTa kacni moZRuarni uCinna da daabara sabawmindis wesis dawera da Camotana, Tavis
mSYdobaA dauteva maT da aRuTqua kualad adre moslvaA. Zmebs ki daudgina meurve adamianebi, gamoemSvidoba maT
da Tanawariyvanna saba, dedis diswuli TYsi, da erTi da aRuTqva kvlav male mosvla.
vinme sxuaA mowafe, da waremarTa saberZneTad da moiwia ko- da Tan waiyvana grigolma saba, Tavisi deidaSvili,
stantinepolis, da Tayuanis-sca Zelsa cxorebisasa da da viRac erTi sxva mowafe, gaemarTa saberZneTisken,
wmidaTa yovelTa nawilsa. da sixaruliT movlna yovelni mivida konstantinopolSi, Tayvani sca cxovrebis Zelsa
wmidani adgilni salocvelni, rameTu mravalTa enaTa da yvela wmindanis nawils, da sixaruliT moiara yvela
wurTil iyo igi da mravalmoswavle-yofil KeliTa keTi- salocavi wminda adgili, radgan bevri ena hqonda
ladmsaxurebisaATa. da romelime saxilavi moZRuar keTilis naswavli da keTilmsaxurebis gziT bevrismswavleli
eqmnis da romelime gansakrZalvel borotisaTYs. da esreT iyo, xolo zogi ram nanaxi kargis maswavlebeli xdeboda
aRmoivso guli misi simdidrisagan daubeWdvelisa axlisa misTvis, zogi ki — mosaridebeli ukeTurebis gamo. ase
Sjulisa, da suliTa madlisaATa ganmxiarulebulni war- amoivso man Tavisi guli apokrifuli „axali sjulis~
moemarTnes sayofelad TYsa. simdidriT da madlis suliT gamxiarulebulebi gamoe-
marTnen TavianT samyofelisken.

id. da viTarca moiwines taos, esma mun myofTagan kac- 14. da rodesac movidnen taoSi, gaiges iq myofi adam-
Ta, viTarmed aSot kurapalati moikla da mis wil Kel- ianebisgan, rom mouklavT aSot kurapalati da rom mis
mwifeben Zeni misni. maSin tkivilisa cremliTa aRivsnes Rm- nacvlad xelmwifoben misi Zeebi. maSin tkivilis crem-
rTismsaxurisa mis Kelmwifisa dacemisaTYs da tiriliTa liT aivsnen isini RvTismsaxuri xelmwifis waqcevi-
savseni ulocvides micvalebulsa mas mefesa. xolo netari saTvis da tiriliT savseni loculobdnen micvalebuli
grigol hmadlobda RmerTsa da gloiT ityoda: `N mefeo mefis gamo, xolo netari grigoli hmadlobda RmerTs da

426 427
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Cemo, Zliero da didebulo, simtkiceo eklesiaTao da gloviT ambobda: „hoi, Cemo mefeo, Zliero da didebulo,
zRudeo qristeaneTao, sadaAT-me mogelodi, aRmosavaliT- eklesiaTa simtkiceo da qristianTa galavano, saidan
me anu dasavaliT, CrdiloAT-me anu samxriT? rameTu yov- mogelodi, — aRmosavleTidan, dasavleTidan, Crdiloe-
elTa [v] zeda naTesavTa mflobeli iyav, romelica wyobiT Tidan Tu samxreTidan? radgan yvela tomze gabato-
KelmwifeTa daimorCilebd, sakYrveli ege didebuli, Rm- nebuli iyavi, brZoliT imorCilebdi xelmwifeebs.
rTismsaxuri KelmwifH! aw viTar-me mieci Kelsa Seuracxsa didebuli eg sakvirveleba — Sen, RvTismsaxuro
uSjuloTa da undoTa kacTasa, romelni-igi iudaAs xelmwife, — axla rogorRa Cauvardi xelSi ubadruk
msgavsad Sen, uflisa TYsisa, mklvel-iqmnnes mosakudinebe- urjuloebs da ususur adamianebs, romlebic iudas
lad Cuen, glaxakTa mlocvelTa SenTa, ukunisamde?~ amissa msgavsad gaxdnen Seni, TavianTi uflis, mkvlelebi, rom
Semdgomad ulocvides SvilTa misTa didebulTa movekaliT Cven, glaxaki mlocvelebi SenTvis uku-
KelmwifeTa, raATa ufalman daicvnes didebiT da nisamde~. amis Semdeg iloces maT aSotis Svilebis,
dRegrZelebiT keTilsa Sina RmrTismsaxurebasa. didebuli xelmwifeebis gamo, rom karg RvTismsaxu-
rebaSi daecva isini ufals didebiT da dRegrZelobiT.

ie. da viTarca moiwines maxlobelad iSxansa, 15. da rodesac movidnen iSxnis axlos, RvTisgan gam-
gamoecxada RmrTisa mier netarsa grigols da Rirssa sabas oecxadaT netar grigols da Rirs sabas iSxnis pirveli
iSxnisa pirveli didebulebaA, dabasa missa wmidani eklesiani, didebuleba da misi dabis wminda eklesiebi. euwyaT maT,
da euwya, viTarmed kualad ganaxlebad ars pirvelebr Keli- rom kvlav unda ganaxldes igi adrindelisebr sabas
Ta sabanisiTa. da ecnoba gzaAca misavalad, rameTu misJamisa xeliT da ecnobaT misasvleli gzac, radgan im drois ad-
kacTagan miuval iyo adgili igi. da mi-raA-vides iSxans, amianebisgan miuvali iyo is adgili. rodesac mividnen
friad uxaroda povnaA didebulisa mis adgilisaA. rameTu iSxanSi, metad gauxardaT maT am didebuli adgilis
iyo mas Sina nugeSinissacemeli sulieri da Korcieli. da povna, radgan iyo iq sanugeSo sulieric da xorcielic.
sabas munTquesve guls-edva dadgomaA, xolo netarman gr- sabas maSinve ewada iq darCena, magram netarma grigolma
igol hrqua: `Zmao, pirvelad vixilneT Zmani Cuenni xancTas uTxra: „Zmao, pirvelad vnaxoT xancTaSi myofi Cveni Zmebi
Sina myofni da nebiTa RmrTisaATa da locviTa maTiTa kual- da RvTis nebiTa da maTi locviT kvlav moxval am wminda
ad moiwio adgilsa amas wmidasa~. da mier warmoslvasa maTsa adgilas~. aqedan wamosvlisas mividnen isini kurapala-
miiwines winaSe ZeTa kurapalatisaTa da uloces nugeSinis- tis ZeebTan da nugeSiscemiT iloces maTTvis60 maTi mamis
cemiT sikudilisaTYs mamisa maTisa. sikvdilis gamo.

428 429
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

iv. da esreT movides xancTad, monastrad TYsa, da moiy-


vannes nawilni wmidaTani da xatni wmidani da sxuaA evlo- 16. ase movidnen xancTaSi, TavianT monasterSi, da mo-
giaA friad. da povnes Zmani cocxlebiT da mSYdobiT, [173] abrZanes wmindanTa nawilebi, wmindanTa xatebi da sxvac
yovelni mxiarulni SeuSfoTebelad saRmrToATa siyua- bevri Sewiruloba. naxes maT Zmebi janmrTelad da mSvi-
ruliTa savseni da ganixares, rameTu kualad macxovrisa dobianad, yvela uSfoTvelad mxiaruli da saRvTo siy-
madlman Sekribna nebismyofelni TYsni. varuliT savse; gaixares amis gamo, radgan macxovris
da Semdgomad mciredTa dReTa saba ganuteva iSxans da madlma kvlav Sekriba Tavisi nebis aRmsruleblebi.
orni mowafeni miscna mas da TYT ganagebda suliersa cx- ramdenime dRis Semdeg gauSva grigolma saba iSxanSi
orebasa xancTisasa nebisaebr uflisa. da misca mas ori mowafe, xolo Tavad ganagebda xancTis
sulier cxovrebas uflis wesisamebr.

iz. maSin ierusalHmiT moiwia kaci, romelman moarTua 17. am dros ierusalimidan movida adamiani, romel-
sabawmidisa gangebaA dawerili. mac moarTva mas sabawmindis wes-gangeba dawerili.
xolo netarman grigol mas Jamsa ganawesa wesi TYsisa xolo netarma grigolma maSin ganawesa Tavisi ek-
eklesiisaA da monastrisaA, sibrZniT gansazRvrebuli da lesiisa da monastris wesi, — sibrZniT gansazRvruli,
mecnierebiT ganbrwyinvebuli da yovelTagan wmidaTa ad- codniT gabrwyinebuli da yvela wminda adgilisgan
gilTa gamorCeviT Sekrebuli, viTarca safasH daulev- gamorCeviT Sekrebili, rogorc dauleveli sikeTeebis
nelTa keTilTaA. saganZuri.
xolo aw wesTa maTgani sulierTaA mciredi raAme gYpy- magram axla am sulieri wesebidan cota ram gvaqvs
ries, viTarmca zRYsagan wueTi erTi wyali vinme aRmoiRo, daculi, ise rogorc vinmes mier zRvidan amoRebuli
rameTu esreT iyo cxorebaA netarTaA maT: simarTlesa Sina erTi wveTi wyali, radgan am netarTa cxovreba ase iyo:
maTsa maradis TavTa TYsTa bralobaA aqunda da siyuarulisa marTalni iyvnen, magram mudam TavianT Tavs adanaSau-
Ziri mtkice, moTminebaA simdabliT da simSYdiT, marxvaA lebdnen, hqondaT siyvarulis magari fesvi, moTmineba
locviTa SezRudvili, sarwmunoebasa Tana marTalsa damt- TavmdablobiT da simSvidiT, locviT SemozRuduli
kicebuli siwmidH gulisaA da WeSmaritebaA enisaA da ubi- marxva, marTal sarwmunoebasTan erTad gulis SeuZravi
woebiT krZalvaA sruliad yovelsave zeda. xolo wmidasa siwminde, enis WeSmariteba da ubiwoebiT krZalva
eklesiasa locvasa maTsa ara aqunda ubnobaA urTierTas, ar- sruliad yvelafris mimarT, xolo wminda eklesiaSi
amed SiSiT dganed, viTarca zecas winaSe RmrTisa. da ra- locvisas ar saubrobdnen erTmaneTSi, aramed SiSiT
Jams `daviTsa~ ityYed, vidre `aleluaAsa~ gansrulebamde, idgnen rogorc zecaSi RvTis winaSe da roca fsalmuns
memKreTa ver ikadrian muKlisa aRebaA dawynarebulsa mas ambobdnen, „aliluias~ dasrulebamde mgaloblebi ver

430 431
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

locvasa maTsa, rameTu ara aqunda CueulebaA swrafiT gabedavdnen fsalmunis muxlis aRebas maTi dawynare-
TqumisaA yovelsave zeda sagalobelsa maTsa, aramed mdab- buli locvis dros, radgan ar hqondaT Cveuleba, rom
lad [v] da gYanad iyo locvaA maTi. da kedelsa TYnier ber- swrafad eTqvaT yvela maTi sagalobeli, aramed mSvidad
TaAsa aravin mieyrdneboda, xolo Zilsa da ukrZalvelad da nela loculobdnen, da kedels moxucebulTa garda
jdomasa yoladve ara ikadrebdes eklesiasa Sina. da esevi- veravin mieyrdnoboda, xolo eklesiaSi Zilsa da mouri-
Tari mravali saTnoebaA keTili sxuaAca damkYdrebul iyo deblad jdomas saerTod ar ikadrebdnen. ai, amgvari
Soris maTsa, romlisaTYs ara ars aw TiToeulad yovlisa- kargi saTnoebani sxvac bevri iyo maTSi damkvidrebuli,
TYs sityuaA, rameTu Semoklebul ars Jami ese da gonebaA romelTa Sesaxeb axla saTiTaod Tqma SeuZlebelia,
iswrafis, raATa ara iyos nametnav sasmenelsa msmenelTasa. radgan Semoklebulia es dro da goneba imas eswrafvis,
amisTYs gangebaA yoveli ver daiwera wignsa amas, aramed rom msmenelTa yurisTvis zedmeti ar iyos raime. amitom,
TiTosityuaA yovlisagan, romel aqam[om]de wesi aqunda mTeli wes-gangeba ver daiwera am wignSi, aramed — TiTo
xancTasa da aw romel aqus, esreT: sityva yvela im wesidan, rac aqamde hqondaT xancTaSi da
yovelTa RamisTevaTa SemwuxrebiTgan ganTenebamde axla romelic aqvT, amgvarad:
locvaA, da RamisTevaTa winadRiT dRisa JamTa yovelTa yoveli RamisTevisas — SeRamebidan gaTenebamde
locvaA, da JamiswirvaA Jamsa cxraJmisasa, da kuereqsTa Se- locva, da RamisTevaTa wina dRiT — dRis yvela Jamis
matebaA. xolo Jamiswirvasa yovelsa `wmidao RmerTosa~ wina locva, da Jamiswirva — mecxre Jamis dros, da
kuereqsi `zeciTgardamoA~, da kYriakeTa Jamiswirvasa `wmi- kvereqsebis61 Semateba, xolo yovel Jamiswirvaze —
dao RmerToA~ equsi. da sakurTxevelisa msaxurebasa fes- „wmidao RmerTo~-s62 win kvereqsi „zeciTgardamo~63, da
uediTa samosliTa da tyaviTa ara ikadreboda msaxurebaA. kviradRis Jamiswirvaze — eqvsi „wmidao RmerTo~.
xolo gardacvalebulTaTYs yovelTa gardaiKdian, amasTan, sakurTxevlis msaxurebisas ar gaibedeboda
gardacvalebiTgan rasaca dResa mixudis, sami dRH da SYdi, foCiani samosliTa da tyaviT msaxureba.
ormeoci da weliwadi. da maT dReTa JamiswirvaA ara SeaTu- gardacvalebulTaTvis yvelafers ixdidnen, ra
alian orasTa maT dReTa, ganwesebulTa xancTas damarxul- dResac daemTxveoda gardacvalebidan mesame dRe, meS-
TaTYs. da ganyofaA paqsimadisaA pirveliTganve ganwesebuli vide, meormoce da weliwadi, da am dReebis Jamiswirvas
ars. ar miaTvlidnen im oras dRes, rac xancTaSi damarxuleb-
giorgiwmidobisa [T]TuH raA [174] dadges, marxuaA isTvisaa dawesebuli. paqsimadis64 gayofac Tavidanvea
wueliTa vidre giorgiwmidobamde. egreTve qristHsSobisa dawesebuli.
marxvani da wmidaTa mociqulTani saeklesiod didiTa giorgiwmindobis Tvis65 dadgomidan giorgiwmindo-
moRuawebiTa da keTiladkrZalulebiTa aRasrulnian. bamde66 — marxva wveliT67. aseve, qristeSobisa da
xolo noemberisa TTYsa dadegiTgan yovelTa SabaTTa wminda mociqulTa marxvebs didi RvawliTa da keTilkr-
ciskrad vidre pirmarxvadmde kanoni oTxi, da didTa marxva- ZalulebiT aRasrulebdnen saeklesiod.

432 433
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Ta vidre bzobamde yovelsa ciskarsa kanoni oTxi, egreTve noembris Tvis dadgomidan ki vidre pirmarxvamde68 —
wigniskiTxvaA oTxi. yovel SabaTs ciskarze oTxi kanoni69, didmarxvisas ki
da vnebisa kYriakisa friad gangebaA iyo. xolo aRvse- vidre bzobamde — yovel ciskarze oTxi kanoni. aseve —
biTgan vidre axalkYriakemde `Wirisa kanoni~ ara TqYan, da wigniskiTxva70 oTxi.
serobasa `xadilsa Cemsa~ warTqYan, da aRdgomisa wardgoma- da vnebis Svideulis71 gangeba didZali iyo, xolo
ni, da ciskrad dawesebulni da TiTo[A] kanoni - axalkYri- aRvsebidan72 axalkviriakemde73 „Wiris kanons~74 ar am-
akemde. xolo sulTa Ksenebasa, Semdgomad aRvsebisa, cisk- bobdnen; serobisas75 warmoiTqmoda „sadilsa Cemsa~76 da
rad `netararianni~ da galobani warTqunian, viTarca yove- aRdgomis „wardgomani~77 da rac ciskarzea dawesebuli,
li weril ars `gangebasa eklesiisasa~ amis yovlisa neSti. da TiTo kanoni — axalkviriakemde. xolo sulTa xsenebi-
egreT hyofdian yovelsa mamani JamTa Sina CemTa. sas, aRvsebis Semdeg, ciskrad „netararianni~78 da „ga-
lobani~79 iTqmoda maTgan, rogorc weria es yvelaferi
da yovelive amis danarCeni nawili „eklesiis
gangebaSi~80; ase aRasrulebdnen yovelives mamebi Cems
droSi.

iH. aramed pirvelTa maT dReTa netarisa mamisa Cuenisa 18. Tumca Cveni netari mama grigolis [moRvaweobis]
grigolisTa ficxel iyo friad kanoni mowafeTa misTaA, pirvel dReebSi misi mowafeebisTvis metad mkacri kano-
rameTu senakTa maTTa Sina iyo mcire sareceli da Seuracxi ni iyo, radgan maT senakebSi iyo patara sawoli, ubadru-
sagebeli da TiToA sarwyuli wylisaTYs. xolo sxuaA nuge- ki sagebi da erTi WurWeli wylisTvis, xolo sxva ram
Sinissacemeli KorcTaA araA aqunda saWamadisaA da sasua- xorcTa sanugeSo, saWmelisa da sasmelisa, saerTod
madisaA yoladve, aramed romeli trapezsa zeda erTbamad araferi hqondaT, aramed rasac trapezze erToblivad
Wamian, miT iyo cxorebaA maTi. da mravalni maTganni ara su- Wamdnen, amiT iyo maTi arseboba. bevri maTgani saerTod
midis RYnosa yoladve. da romelnica miiRebdes, mcired ar svamda Rvinos da isinic, romlebic iRebdnen, cotas
iKumevdes. da senakebsa maTsa sakuami ara aqunda, rameTu ixmevdnen. maT senakebSi sakvamuri ar iyo, radgan cecxli
cecxli ara aRegzeboda, da arca RamH [v] sanTeli aRanTian, ar inTeboda. RamiTac, sanTels ar anTebdnen; sanacvlod,
aramed Rame iyo fsalmunebaA da dRisi wigniskiTxvaA da RamiT iyo fsalmuneba, dRisiT ki werilis kiTxva da
locvaA maradis, viTarca ityYs daviT: `dRisi amcno ufal- mudamJams locva, rogorc ambobs daviTi: „dRisiT amcno
man wyalobaA misi da RamH galobaA misi~. ufalma Tavisi wyaloba da Rame — Tavisi galoba~81.
xolo netarman mamaman grigol Tavadni didni marxvani xolo netari mama grigoli sakuTriv didmarxvas ga-
gardavlnis mcirediTa kalnabiTa umgbvriTa. xolo dadioda mcireoden mouxarSav kalnabze82, Cveulebriv

434 435
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mrCoblad sazrdelad misa iyo yovelTa dReTa misTa puri, ki misi saWmeli mTeli misi cxovrebis manZilze iyo puri,
naklulevanebiT dResa Sina erT Wamis da wyali woniTve romelsac dReSi erTgzis Wamda sinakluliT, da woniT
mciredi, RYnoA kula siyrmiTganve ara esua da umravlesni mcire wyali; Rvino siyrmidanve ar daelia mas, xolo um-
saTnoebani misni da mowafeTa misTani RmerTman mxoloman etesoba misi da misi mowafeebis saTnoebebisa mxolod
uwynis. RmerTma icis.

iT. xolo pirveliTgan moyuasTa maT keTilTa netarisa 19. xolo netari grigolis Tavdapirvel karg mego-
grigolisTa, Tevdores da qristefores, aqunda gulsa maT- brebs, Tevdores da qristefores, gulSi hqondaT monas-
sa saRmrToA Suri monastrisa SenebisaA [...] da ara gamoucx- tris Senebis saRvTo Suri da ise, rom ar gaumJRavnebiaT
ades mamasa grigols ganzraxvaA maTi, aramed farulad war- mama grigolisTvis TavianTi ganzraxva, farulad wavid-
vides afxazeTs da Tana Zmanica vinme warhyves. nen afxazeTSi da maT gahyva ramdenime Zmac.
da viTar moiwines samcxes, brZanebiTa RmrTisaATa ZH rodesac movidnen samcxeSi, RvTis brZanebiT, daimow-
didisa mirean aznaurisaA daimowafes, saxeliT arseni, afes didi mirian aznauris Ze, saxelad arseni, romelsac
romelsa ewoda Rirsad [175] didi arseni, qarTlisa kaTali- Rirseulad ewoda didi arseni, qarTlis kaTalikosi da
kozi da mcxeTisa saydrisa gYrgYni dauWnobeli. xolo yr- mcxeTis saydris dauWknobeli gvirgvini. es bavSvi asakiT
maA igi mcirH iyo JamiTa, viTar equsisa wlisaA, da saxlsa patara iyo, daaxloebiT eqvsi wlis, da izrdeboda igi
Sina mamisa TYsisasa izardeboda. aramed kacTa maT RmrTi- Tavisi mamis saxlSi, am RvTis adamianebma ki mirianis
saTa ganzraxviTa mireanisiTa moweseTa samosliTa Semoses gadawyvetilebiT Sehmoses bavSvs samonazvno Sesamoseli,
yrmaA igi da marjuenaA misces ficisaA mireans da hrques: Tan ficis [niSnad] marjvena xeli CamoarTves da uTxres:
`moZRuari Cueni grigol ars, mamaA xancTeli, da ufalsa Tu „Cveni moZRvari aris grigoli, xancTeli mamasaxlisi, da
undes, eseca mowafH iyos misi CuenTana, sadaca Cuen viy- Tu ufals endomeba, esec misi mowafe iqneba CvenTan
vneT~. da warvides afxazeTad. erTad, sadac viqnebiT Cven~. da wavidnen isini
xolo mefeman afxazTaman demetre didiTa pativiTa afxazeTSi.
pativ-sca da adgilsa keTilsa daamkYdrna. afxazTa mefem demetrem didi pativiT pativi sca maT
da karg adgilas daabinadra.

k. da raJams cna netarman grigol warslvaA Tevdoresi 20. rodesac netarma grigolma gaigo Tevdores da
da qristeforesi, Sewuxna friad da Tanawariyvanna oTxni qristefores wasvlis Sesaxeb, Sewuxda metad, Tan waiy-
Zmani da warvida Ziebad kravTa maT rCeulTa mwyemsi igi ola oTxi Zma da wavida im rCeul kravTa saZebrad es ke-

436 437
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

keTili. da viTar moiwia qarTlisa sanaxebsa, nebiTa Rmr- Tili mwyemsi. rodesac man moaRwia qarTlis adgilebs,
TisaATa Ziebasa mas ZmaTasa pova efrem yrmaA, Wabuki Rirsi, ZmaTa Zebnisas RvTis nebiT naxa yrma efremi, Wabuki Rir-
da Rirsebasa Sina ixilva mamakacebasa srulsa miwevnuli si- seuli, RirsebaSive [Semdeg] srul mamakacobas miwevnu-
wmidiT, da siwmidesa Sina awyurisa episkoposi saswaulTa- li siwmindiT, siwmindeSi — awyuris saswaulTmoqmedi
moqmedi. xolo episkoposobasa Sina miiwia moxucebulebasa episkoposi, episkoposobaSi — karg moxucebulobamde
keTilsa da aResrula sakYrvelebiT, da nawilni misni wmi- miRweuli, romelic sakvirvelebiT aResrula da misi
dani miecnes naTlad samcxesa. ese efrem, Rirsi RmrTisaA, wminda nawilebi sinaTled mieboZa samcxes. es efremi,
daimowafa netarman grigol da ubrZana esreT: `raJams mov- Rirsi RvTisa, daimowafa netarma grigolma da ubrZana
iqce afxazeTiT, Tanawargiyvano Sen xancTad~, da TYT mas ase: „rodesac movbrundebi afxazeTidan, Tan wagiyvan
waremarTa afxazeTs. Sen xancTaSi~, TviT ki gaemarTa afxazeTisken.
da mi-raA-iwia winaSe Kelmwifisa mis, ze aRdga da rodesac mivida igi xelmwifis winaSe, wamodga
winamoegeba da simdabliT moikiTxa, rameTu zari ahKda [v] [xelmwife], win miegeba mas da mdablad moikiTxa, radgan
madlTagan siwmideTa misTaAsa da didebulebisagan pirisa Tavzari daeca misi siwmindeebis madlisgan da misi
misisa. rameTu viTarca piri mose winaAswarmetyuelisaA iyo pirisaxis didebulebisgan, iyo ra, RvTis madliT, am
didebul amis netarisaca xati madliTa RmrTisaATa. netaris Sesaxedaobac mose winaswarmetyvelisebr dide-
da Semdgomad mokiTxvisa dasxdes mefH da netari grig- buli.
ol. xolo wmidaman gangrZobilad uloca da mravliTa mokiTxvis Semdeg dasxdnen mefe da netari grigoli.
kurTxeviTa Seamko. da mefeman man Tqua: `kurTxeul ars wmindanma didxans loca da mravali kurTxeviT Seamko
RmerTi, romeli mogiZRua aqa, wmidao mamao, aramed vinaA mefe, man ki Tqva: „kurTxeulia RmerTi, romelic aq
ars mizezi moSromisa SenisaA, mauwye me~. da netarman grig- mogiZRva, wminda mamao, magram miTxari me, ra aris
ol hrqua: `mefeo RmrTismsaxuro da didebulo, mowevnul mizezi Seni mobrZanebisa?~ netarma grigolma uTxra:
arian wmidani mamani, Zmani Cemni, winaSe Sensa da aw arian „RvTismsaxuro da didebulo mefeo, mosuli arian
sameufosa amas da maTTYs ars moslvaA Cemi aqa, aramed SenTan wminda mamebi, Cemi Zmebi da axla isini imyofebian
brZanen Kelmwifebaman Senman da moviden igini Cuenda~. am samefoSi. Cemi mosvlac maT gamoa, Senma xelmwifebam ki
xolo mefesa daumZimda ZiebaA maTi da hrqua: `ara mosrul brZanos da movidnen isini CemTan~. mefes gauZnelda maTi
arian aqa egeviTarni monazonni, romelTasaca brZanebs siw- moZebna da uTxra: „ar mosulan aq magnairi monazvnebi,
mide Seni~. maSin netari mamaA grigol sityuasa zeda me- rogorebsac brZanebs Seni siwminde~. maSin ganrisxda
fisasa ganrisxna da hrqua: `mefeo, nu Sromasa SemamTxuev, netari grigoli mefis sityvis gamo da uTxra: „mefeo, nu
momcen Zmani Cemni, romelnica moiwines Senda~. da viTar miqmni siZneles, momeci Cemi Zmebi, romlebic SenTan arian
RonH sityYsaA arRara aqunda mefesa marTlmxilebisagan mosulebi~. da radgan aRar hqonda mefes pasuxis Zala
mis wmidisa, ubrZana moyvanebaA ZmaTaA maT. da viTar ixiles wmindanisgan samarTliani mxilebis Sedegad, brZana am

438 439
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

[176] mamaA grigol, Seuvrdes cremliT. xolo wmidaman man ZmaTa moyvana, romlebic mama grigolis danaxvaze Seu-
aRadginna da Seitkbna siyuaruliT da hmadlobda qristesa vrdnen mas cremliT, xolo wmindanma wamoayena isini, si-
povnisa maTisaTYs. da rameTu iyvnes bunebiT momlodebel yvaruliT Seitkbo da hmadlobda qristes maTi pov-
wmidisa mis Zmani igi, maTca uxaroda urTierTasi igi Sekre- nisTvis, xolo radgan es Zmebi Sinaganad momlodineni iy-
baA TYsi. vnen wmindanisa, uxarodaT maTac TavianTi es urTierT-
da mefeman man hrqua netarsa grigols: `wmidao mamao, Sekreba.
aha iqmna wadierebaA nebisa SenisaA, aramed ufalman yavn mefem ki uTxra netar grigols: „wminda mamao, aha as-
nebaAca gulisa CemisaA, rameTu maqus sulsa Cemsa monastri- rulda wadiereba Seni nebisa, magram dae, aasrulos
sa axladSenebaA. aw brZane da movixilneT mravalni adgilni ufalma Cemi gulis nebac, radgan Cems sulSi maqvs
afxazeTisani da sadaca siwmideman Senman inebos, monastrad monastris pirvelSeneba. axla brZane, rom movinaxuloT
aRvaSenoT adgili igi~. afxazeTis mravali adgili da sadac inebebs Seni
da movlnes queyanani sagonebelni samonastred, da ara siwminde, is adgili avaSenoT monastrad~.
sTndes wmidasa mas. da hrqua mefesa mas: `ara ars miwaA, arca moiares maT samonastred misaCnevi adgilebi, magram
wyali queyanasa amas, sadamca monasteri aReSena, rameTu ta- ar esaTnova wmindans da uTxra mefes: „ar aris arc miwa,
lanti monazonisaA marxvaA ars, da amas miwasa zeda ver egeb- arc wyali am mxareSi, sadac aSendeboda monasteri,
is marxvaA sulisagan xorSakisa makudinebelisa~. radgan monazonis talanti83 marxvaa, am miwaze ki ar Sei-
da Sewuxna friad mefH igi amis mizezisaTYs da hrqua Zleba marxva cxeli da momakvdinebeli haeris gamo~.
maT: `ara samarTal ars keTilTa TquenTagan unawilobaA metad Sewuxda mefe am mizezis gamo da uTxra maT:
amis queyanisaA~. „ar aris samarTliani Tqvens sikeTeebTan uziarebeli
iyos es qveyana~.

ka. maSin mamaman grigol sarwmunoebisaebr mefisa aR- 21. maSin mama grigolma, mefis sarwmunoebisamebr,
aSena monasteri da uwoda saxeli misi ubH, da ilarion vin- aaSena monasteri, saxelad uwoda „ube~ da vinme ilario-
me, ierusalHmiT mosruli, sarwmunoA moxucebuli, daadgi- ni, ierusalimidan mosuli sando moxucebuli, daadgina
na mamasaxlisad, [v] rameTu xanZTiT waryolil iyo igi Tev- mamasaxlisad, radgan igi xancTidan wahyoloda Tevdo-
dores da qristefores Tana da aqundes mas keTilni wignni. res da qristefores da hqonda mas kargi wignebi. TviT
da mamamanca grigol TYsni wignni, romel aqundes da-ve- mama grigolmac Tavisi wignebi, rac hqonda, dautova am
utevna monastersa mas. xolo Kelmwife igi sixaruliTa monasters, xelmwife ki sixaruliT aivso monastris
aRivso monastrisa mis SenebisaTYs da Sewira saSenebelad mSeneblobis gamo da mis asaSeneblad Sewira didi

440 441
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

missa friad Sesawiravi, da mianiWa mamasa grigols da moy- Sesawiravi, xolo mama grigols da mis megobrebs uboZa
uasTa misTa dramaA aTi aTasi da yovliTa keTiliTa aRavsna. aTiaTasi drama84 da aavso isini yovelgvari sikeTiT.

kb
kb. xolo Jamsa warmoslvisa maTisasa gamohkiTxa mefeman 22. maTi wamosvlis dros gulmodgined gamohkiTxa
dimitri mamasa grigols gulsmodgined saxH klarjeTisa dimitri mefem mama grigols klarjeTis udabnoTa am-
udabnoTaA, raATa auwyos mas adgilTa maT wmidaTa niSani bavi, rom aRewera mas am wminda adgilebis yvela niSani.
yoveli. da mamaman grigol hrqua mas: mama grigolma uTxra mas:
`RmrTismsaxuro mefeo, daRacaTu friad ganvamravlo „RvTismsaxuro mefeo, Tundac rom metad gavamravlo
sityuaA, verve miswuTebis gonebaA Cemi yovelsa mas udabno- sityva, mainc ver miswvdeba Cemi goneba imas, rom gauwyo
Ta maT sikeTesa uwyebad Senda, [vinaA]Tgan wesi monazonebi- Sen im udabnoTa yvela sikeTe, mas Semdeg, rac maTSi
saA maT Soris aRorZinebul ars da ufroAsad yuaodis da aRorZinda wesi monazvnobisa, rac momaval droSi ufro
aRematos momavalTa JamTa, aramed vTqua mravalTagan metad ayvavdeba da gaizrdeba, magram vityvi mravlisgan
mciredi, esreT: mcireds amgvarad:
`rameTu bunebiT erTguam ars queyanaA udabnoTaA maT da bunebiT erTmTliania am udabnoTa mxare da kargadaa
keTiladSezavebul mzisagan da haerisa, rameTu arca friadi igi Sezavebuli mzisa da haerisgan, radgan arc Zlieri
sicxH Seswuavs maT da arca gardareuli sicive Seaurvebs sicxe wvavs maT da arc metismeti sicive tanjavs mis
myofTa misTa. aramed ganwesebiT dgas TYssa sazRvarsa un- mkvidrT, aramed TanaSezomilad mdgradobs igi Tavis
otioA, uxorSakoA, umiwoA, mzuarH, rameTu kacTa naxWni sazRvarSi — unotio, usicxo, utalaxo, mziani, radgan
[177] ferKTani araodes TiKian-eqmnebian slvasa maTsa. xolo adamianebs maTi fexis quslebi arasodes utalaxdebaT
wyali keTili da SeSaA nebisaebr unaklulod aqus aR- siarulisas. aseve, kargi wyali da xe nebisamebr
mocenebuli qYSaTa maT Sina, uricxY maRnari da simravle unaklulod aqvs mas qviSaSi amosuli. [esaa] uricxvi tye
wyalTa hamoTaA, bunebiT mxiarulebaA micemul ars RmrTis- da saamur wyalTa simravle. RvTisgan bunebiT aris
agan. da ars igi ugzo da miuval raATurTiT soflisa wesi- micemuli misTvis mxiaruleba. da ugzoa igi da
Ta mcxorebelTagan, rameTu RadoTa mTaTa Sina maRalTa ars yovelnairad miuvali soflis wesiT mcxovrebTaTvis,
mkYdrobaA maTi. da mortymul ars erTkerZo mTaA igi da radgan mkvidroben isini maRal Rado85 mTebSi, da
erTkerZo SavSeTisa didTa wyalTa Sekrebisa garemoslvaA ertymis mas erT mxares es mTa, meore mxares ki uZravi
gare-moadgs zRudissaxed uZravisa. da esreT yovliTkerZo galavaniviT Semovlebuli aqvs SavSeTis did wyalTa
SezRudvil arian mTaTa mier, da Kevnebisa, da wyalTa maT- Senakrebis garSemoweriloba. ai ase, yoveli mxridan
gan saSinelad ZnelovanTa adgilTa mavalTaAsa. da monas- SemozRudulia igi mTebiT, xevebiT da Znel adgilebze
terTa maT Sina ara ars saTibeli queyanaA, arca yanaA saSinlad msrboli wylebiT. monastrebSi ar aris arc

442 443
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saKnavi, aramed didiTa SromiTa roWikisa mislvaA aqus kara- saTibi adgili da arc saxnavi yana, aramed didi gaWirve-
ulisa zurgiTa. da mcired venaKni WiriT da urviT daun- biT mosdiT maT roWiki saxedris zurgiT da cotaTi ve-
ergvan da egreTve mtilebi, xolo mxalTa velisaTaA ars sim- naxi aqvT, WiriT da wuxiliT darguli, da aseve — bost-
ravle uricxY. da amas yovelsa Tana uSiS ars guli maTi nebic, xolo veluri fxalis raodenoba uricxvia. am yve-
uqristoTa maT urwmunoTagan, Seryevisagan da yovlisa laferTan erTad, uSiSaria maTi guli Seryevisgan da
Zrvisa Jamsa KelmwifeTa mterobisasa. da esreT mravliTa yovelgvari aRZrulobisgan urwmuno uqristoebis mxri-
mSYdobiTa myudroebiT arian [v] yoladve da qristesa dan xelmwifeTa mtrobis Jams, da ase, yovliTurT didi
adideben. rameTu RmerTman dasabamsave dabadebisasa ukua- mSvidobiT da myudroebiT arian isini da qristes
naAsaTYs JamTa dahbadna igini monazonTa samkYdrebelad da adideben, radgan RmerTma Sesaqmis dasabamSive uka-
yovelTa qristeaneTa Sesavedrebelad orkerZove. da ram- nasknel droTaTvis Seqmna es udabnoebi orive mxriv: mon-
eTu gangebasa RmrTisasa ese CueulebaA aqus. raATa wmidaTa azonTa samyofelad da yvela qristianis TavSesafrad,
maT udabnoTa monasterni KeliTa glaxakTaATa aRaSennes, vinaidan RvTis gangebas aqvs es Cveuleba, rom wminda ud-
romelnica sruliad Tavisufal-iqmnnes soflisa sacTur- abnoTa monastrebi glaxakTa xeliT Sendebodes, rom-
Tagan. daRacaTu wmidaTa udabnoTa Kelmwifeni iRuwian, lebic sruliad Tavisufali gaxdnen soflis sacTurTa-
xolo wodebad saxeli glaxakTaA jer-iCina qristeman Sene- gan, da Tumca wminda udabnoebs xelmwifeebi patronoben,
basa wmidaTa monasterTasa. aramed misca RmerTman magram glaxakTa saxelis wodeba ineba qristem wminda
KelmwifebaA morwmuneTa mefeTa aRSenebad saydarTa saebi- monasterTa mSeneblobisTvis. sanacvlod, RmerTma morw-
skoposoTa da qalaqTa soflebiTurT da yovelsa ersa zeda mune mefeebs misca uflebamosileba saepiskoposo saydar-
mTavar-yvna, raATa simarTliT ganikiTxviden maT Semkobilni Ta da qalaq-sofelTa aSenebisa, amasTan mTeli xalxis
samosliTa brwyinvaliTa, xolo raATa ara dauteon gonebaA mTavrebad gaxada isini, rom maT, brwyinvale samosliT
maTi xilulTa maT nivTTa Sina, aramed keTilTa maT sauku- Semkobilebs, samarTlianad ganekiTxaT [adamianebi] da
neTa gulisKma-hyofden, rameTu sibrZneman saRmrToman sa- rom xilul sagnebSi ar daetovebinaT TavianTi goneba,
moselTa mravalsaxeTa mier gulisKma-uyo yovelTa kacTa aramed saukuno sikeTeebi SeemecnebinaT, radgan saRvTo
pativi TiToeulisa wesisa maTisaA RmrTismsaxurebiT, xolo sibrZnem mravalsaxovani samoslis gziT Seamecnebina yov-
sarwmunoni da WeSmaritni monazonni queyanasa zeda aravis- el adamians TiToeuli maTi mdgomareobis pativi
sa Kelmwifebasa queSe arian, vinaATgan mohrides saSuebel- RvTismsaxurebiT, Tumca sarwmuno da WeSmariti monaz-
Ta sawuTroAsaTa [178] nebsiT da aRirCies RmrTisaTYs mwux- vnebi am qveyanaze aravis uflebamosilebis qveS ar arian,
arebaA adgilTa glovisaTa msgavsad pirvelTa maT mamaTa radgan isini nebsiT ganeridnen sawuTros fufunebebs da
wmidaTa, romelTa siglaxakesa Sina didsa myofTa aRaSenes pirvandel wminda mamaTa msgavsad airCies maT, RvTis
wmidani udabnoni TYnier queyanisa mefeTa brZanebisa, Sew- gamo, mwuxareba glovis adgilebSi, romlebmac, did
evniTa yovlisa SemZlebelisa RmrTisaATa. da awca JamTa siglaxakeSi myofebma, aaSenes wminda udabnoebi amqvey-

444 445
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

CuenTa arian msgavsni pirvelTa maT netarTa kacTani, niur mefeTa brZanebis gareSe, yovlisSemZle RvTis
maSenebel monasterTa adgilTa uqmTa Sina RmrTisa sam- SemweobiT, da axlac, Cvens droSi, arian im pirvandel
kYdrebelad, xolo Kelmwifeni keTiladmsaxurni Sromasa netar mamaTa msgavsni, usargeblo adgilebSi monasterTa
maTsa Tanamonawile-iqmnebian safaseTa uxuadmicemiTa, vi- maSenebelni RvTis samyofelad, xolo keTilmsaxuri
Tarca-ese dRes didebulebaman Senman mefobaman ganamdid- xelmwifeebi maTi Sromis Tanamonawileebi xdebian
ra siglaxake Cueni friadiTa keTiliTa. da yoladve moziare qonebis uxvad micemiT, rogorc dRes, rodesac Senma
xar locvasa Cuensa Tana~. xolo mefH ganmxiarulda sity- didebulebam — mefobam didi sikeTiT gaamdidra Cveni
uaTagan netarisa grigolisTa da friadi sarwmunoebaA da siRaribe, ris gamoc yovliTurT moziare xar Cvens
siyuaruli damtkicna gulsa missa udabnoTa mimarT klar- locvebTan~. mefe gamxiarulda netari grigolis
jeTisaTa da hmadlobda qristesa, keTilis-myofelsa nebi- sityvebis gamo, mis gulSi gamyarda didi sarwmunoeba da
smyofelTa misTasa. da esreT mSYdobaA dauteves siyvaruli klarjeTis udabnoTa mimarT da igi hmadlob-
Kelmwifesa mas da warmovides afxazeTiT. da qristes, misi nebis aRmsrulebelTa keTilismyofels,
isini ki ase gamoemSvidobnen xelmwifes da afxazeTidan
wavidnen.

kg. da mgzavr slvasa maTsa hrques netarsa grigols 23. da midiodnen ra, gzaSi sanatrelma Tevdorem da
sanatrelTa maT Tevdore da qristefore: wmidao mamao, qristeforem uTxres netar grigols: „wminda mamao,
Jamsa mas warmoslvisa Cuenisasa xancTiT, samcxes raA moviw- xancTidan Cveni wamosvlis dros, samcxeSi rom movediT,
ieniT, [v] maxlobelad adgilsa mirian aznaurisasa, da gYx- mirian aznauris adgilis axlos, rodesac gvnaxes misma
ilnes Cuen kacTa misTa, rameTu sadguri Cueni Jamsa mwux- kacebma, radgan saRamos dros velze movawyveT Cveni
risasa velsa zeda vyavT, da auwyes ufalsa TYssa da sadgomi, da uTxres Tavis batons, swrafadve movida TviT
mwrafl-xolo movida mirean TYT da mogYkiTxna simdabliT miriani, mdablad mogvikiTxa, wagviyvana Tavis sasaxleSi
da wargYyvanna taZrad TYsad da gangYsuena keTilad. da kargad mogvasvena.
da viTarca ganTena, Semiyvanna winaSe meuRlisa TYsisa, rodesac gaTenda, Segviyvana man Tavis meuRlesTan,
romlisaA ars saxeli kravi, rameTu ars igi mKevali romlis saxelic aris kravi, radgan aris igi qristes mx-
qristHsi, da viTarca uloceT mas, davsxediT; maSin mirean evali. davloceT igi da davsxediT. maSin mirianma,
didebulman ufalman daadginna winaSe Cuensa Zeni TYsni didebulma batonma, brZanebiT daayena Cvens win Tavisi
brZanebiT, samni igi yrmani yoladkeTilni da Suenierni. da Zeebi, sami yovlad kargi da mSvenieri yrma da rodesac
viTarca uloceT maT, hrqua kravis: `aw vyoT Cuen saswaul davloceT isini, uTxra man kravs: „axla vaCvenoT Cven
keTil da erTi ZeTa CuenTagani ganvawesoT monazonad da kargi niSani da Cveni Zeebidan erT-erTi ganvawesoT mona-

446 447
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mowafe amaT qristHsmowafeTa, da amaTiTa locviTa moeces zonad da am qristes mowafeTa mowafed, da amaTi locviT
madli, raATa ixilon moZuleTa CuenTa da hrcxuenodis. aw mieces mas madli, rom naxon Cvenma moZuleebma da Ser-
Tqu, romeli iyos mowesed Soris SvilTa CuenTa?~ xolo man cxveT. axla Tqvi, Cveni Svilebidan romeli iyos
hrqua: `ufalo Cemo, Svilni Senni arian winaSe Sensa. rom- mowese86?~ man miugo: „batono Cemo, Seni Svilebi arian
lisaAca hbrZano, ufalman gamoirCien rCeulad mowesed~. Sens win. romeli maTganisTvisac brZaneb, igi gamoirCios
xolo man Tqua: `mrwemi ese iyos monazon da sulieradSvil ufalma rCeul mowesed~. mirianma Tqva: „es umcrosi iyos
udabnoAsa mamaTa amaT~. da moiyvana KeliTa TYsiTa da monazoni da am udabnos mamaTa sulieri Svili~. da
juari dawerad guca Cuen da samosliTa moweseTaATa Semo- moiyvana man igi Tavisi xeliT, mogvca Cven pirjvris
sa, da Cuen [179] saxeli arseni uwodeT, da aRuTquT Senda gadasawerad da Semosa moweseTa samosliT. Cven mas
mowafed Svili misi yofad msgavsad Cuenda, da man ufroAs vuwodeT saxelad arseni da aRvuTqviT mirians, rom
ganixara. aw viTarca saTno-uCns siwmidesa Sensa, egreTca Cvens msgavsad mis Svilsac Sens mowafed gavxdidiT,
qmen~. xolo wmidaman man hrqua: `Zmano sanatrelno, nebaA ars razec man kidev ufro gaixara. axla, rogorc esaTnoeba
RmrTisaA, raATa KeliTa CueniTa iqmnes igi rCeul Soris Sens siwmindes, ise gaakeTe~. wmindanma uTxra maT:
moweseTa da miiwios sazomsa didsa~. da manca warmouTxra „sanatrelo Zmebo, neba ars RvTisa, rom igi Cveni xeliT
amisve pasuxisa msgavsad Rirsisa yrmisa da Wabukisa gaxdes moweseTa Soris rCeuli da did sazoms miaRwios~.
efremisTYs yoveli. da ganixares ZmaTa maT sityuasa zeda amasTan, manac mouTxro, amaze pasuxis msgavsad,
moZRurisa TYsisasa. da moiwines erTobiT, sadaca iyo yvelaferi Rirsi yrmis, Wabuki efremis Sesaxeb. Zmebmac
efrem, da wariyvanes, da egreTve sanatreli arseni. xolo gaixares TavianTi moZRvris sityvis gamo da isini erTad
wmidaA efrem iyo dRiTa uxuces, romelTaTYsca Tqua ne- mividnen iq, sadac iyo efremi. wamoiyvanes igi da, aseve,
tarman grigol sityuaA igi daviTisi, viTarmed: `gancxade- sanatreli arseni. xolo efremi iyo asakiT ufrosi.
baA RmrTisasityuaTaA ganmanaTlebel ars da gonier-hyofs swored maTze Tqva netarma grigolma daviTis sityva:
CCYlTa~, romelTa mier daemtkicos qebaA qristHsi. WeSmar- „RvTis sityvaTa gamocxadeba ganmanaTlebelia da igi
itad ubiwoni da wrfelni ese Semomeyvnes Cuen, daTmenad goniers xdis Cvilebs~87, romlebis mierac ganmtkicdeba
Ruawlsa monazonebisasa mosrulni brZanebisaebr uflisa, qeba qristesi. eseni, WeSmaritad ubiwoebi da wrfelebi,
viTarmed: `nu ayenebT yrmebsa magas moslvad Cemda, rameTu SemogvierTdnen Cven, rom itvirTon monazvnobis Rvaw-
egeviTarTaA ars sasufeveli caTaA~. aramed ese uwyodeT, li, mosulebi arian ra Tanaxmad uflis brZanebisa: „nu
Zmano, drtYnvaA yofad ars CuenTYs samarTali ZmaTa Soris aCerebT mag bavSvebs CemTan mosasvlelad, radgan mag-
CuenTa, xolo ufalman izrunos TYT amaTTYs, romelmanca nairebisa aris caTa sasufeveli~.88 es ki icodeT, Zmebo,
Tqua: `ekrZaleniT, nu vinme daabrkoloT erTi [v] mcireTa- rom Cvens ZmaTa Soris Cvendami samarTliani drtvinva
gani, rameTu angelozni maTni maradis xedven pirsa mamisa iqneba, magram TviT ufali izrunebs amaTTvis, romelmac
Tqva: „erideT, rom ar daabrkoloT erTi mcireTagani,

448 449
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Cemisa zecaTaAsa~. da aw Tquen, Zmano, Tevdore da qriste- radgan maTi angelozebi maradis xedaven Cemi zecaTa
fore, ZlevaSemosilno, eqmneniT amaT mzardul keTil nebi- mamis saxes~89. da axla Tqven, Zmano Tevdore da qriste-
saebr RmrTisa~. fore, ZlevaSemosilebo, gauxdiT amaT karg aRmzrdelad
xolo maT aRuTques da Tavs-idves moRuawebaA maTi. ma- RvTis nebisamebr~.
Sin hrqua maT netarman grigol: `Zmano, ufroAs ars ese yov- maTac aRuTqves es da Tavs ides arsenisa da efremis
elTa saTnoebaTa TquenTa, raATa Tualni Tquenni iyvned ma- meurveoba. maSin uTxra maT netarma grigolma: „Zmano, es
radis amaT zeda da geKsened didebulebaA mSobelTa amaT- iqneba Tqvens yvela saTnoebaze ufro didi, rom Tqveni
TaA da sarwmunoebaA maTi qristHs mimarT da Cuen, glaxakTa Tvalebi mudamJams amaTze iyos. gaxsovdeT amaTi
momarT, viTar-igi maT qristHs siyuarulisaTYs Svilobisa mSoblebis didebuleba, maTi rwmena qristesadmi da Cven
siyuaruli daiviwyes da KeliTa CueniTa ufalsa msxuerp- glaxakebisadmi, — Tu rogor daiviwyes maT Svilobis
lad miupyrnes da Cuen, ucxoTa, viTarca ZmaTa TYsTa, sas- siyvaruli qristes siyvarulis gamo, rogor msxverplad
ovebiT moguandvnes. aw, viTarca warmoviyvaneniT mSobelT- miuZRvnes [Svilebi] ufals Cveni xeliT da rogor imediT
agan ubiwoni dasamarxvelad wmidad, egreTvemca hpovebs mogvandes isini Cven, ucxoebs, viTarca Zmebs. axla
qriste, raJams iTxovdes KelTagan CuenTa samkYdrebelad rogorc ubiwoebi wamoviyvaneT isini mSoblebisgan, rom
TYsad~. wmindad iyvnen daculebi, amgvaradve hpovebs maT qriste,
da raJams moiwines xancTas, friad ganixares ZmaTa, rodesac igi Tavis samkvidreblad moiTxovs maT Cveni
qristHs mier krebulTa maT saRmrToTa, sulierisa mamisa xelebidan~.
da ZmaTa maT moslvaA. xolo drtYnvaA iyo maT Soris yrmaTa rodesac moaRwies xancTas, metad gaixares Zmebma,
maTTYs moyvanebisa. da movides winaSe mamisa grigolisa da qristes mier saRvTod Sekrebilebma, sulieri mamisa da
hrques: `wmidao mamao, mociquli ityYs `srulman siy- ZmaTa mosvlis gamo, Tumca bavSvebis moyvanisTvis ukmayo-
uarulman SiSi gandevnoso~. [180] ukueTu brZanos siwmide- fileba iyo maT Soris. amitom, movidnen isini mama grig-
man Senman, uSiSad vityodiT, romlisaTYsca mosrul varT~. olTan da uTxres: „wminda mamao, mociquli ambobs: „sru-
xolo man hrqua: `Zmano, WeSmaritad Zirmtkice ars Cuen- li siyvaruli SiSs gandevniso~90. Tuki brZanebs Seni si-
Soris siyuaruli da SiSi ara ars mas Sina; brZaneT, raAca wminde, uSiSrad vityviT, risTvisac varT mosulebi~.
gnebavs~. xolo maT hrques: `saqmeni Senni ganukiTxvel arian man uTxra: „Zmano, WeSmaritad Zirmtkicea Cvens So-
yovelni TYnier amissa, romel yrmani ese moiyvanen, da wessa ris siyvaruli da SiSi ar aris masSi. brZaneT, rac
Sengan damtkicebulsa Sen zeve gamoeKuebis momavalTa Jam- gnebavT~. maT uTxres: „yvela Seni saqme ganusjelia,
Ta sakdemelad Cuenda. daRacaTu uSiS ars guli Cueni Jami- garda imisa, rom es bavSvebi moiyvane, riTac Sengan
sa amisTYs, aramed gareSe wesisa ars saqme ese. da aw ese ars damtkicebuli wesi Sens drosve xdeba daklebuli
sityuaA Cueni, wmidao RmrTisao~. momaval droSi Cvens Sesarcxvenad. TumcaRa Cveni guli

450 451
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

viTarca esma keTili igi gulissityuaA, cxadad ganixara amJamindelisTvis uSiSaria, magram es saqme wesis gare-
netarman mamaman grigol da hrqua maT: `N Zmano sanatrelno, Sea. ai, esaa amjerad Cveni sityva, RvTis wmindano~.
nu iyofin Cemda wesisa mis, pirvelTa wmidaTa mamaTagan rodesac netarma grigolma moismina maTi es kargi
Sekrebulisa, cvalebaA Korcielisa raAsame mizezisaTYs, nafiqrali, cxadad gaixara da uTxra maT: „hoi, sanatre-
aramed WeSmaritsa vityY winaSe RmrTisa, rameTu araodes lo Zmebo, nu moxdeba ise, rom me Sevcvalo pirvandel
gasmia nacili sityuaA pirisagan Cemisa. esreT ars yrmaTa wminda mamaTagan Semokrebili wesi xorcieli ram
amaT mowevnaA aqa, rameTu qristeman RmerTman wmidisa an- mizezis gamo, magram WeSmarits vambob RvTis winaSe,
gelozisa piriTa mauwya amaTi saqme yoveli, rameTu radgan arasodes gsmeniaT cru sityva Cemi piridan: am
viTarca efrem asuri da arseni hromaeli, kacTagan bavSvebis aq mosvla amgvaradaa: qriste RmerTma wminda
ganSorebulni da RmrTisa miaxlebulni, esreT iyvnen angelozis piriT mauwya amaTi yvela saqme, radgan es
Rirsni ese yrmani aRzrdil ubiwod xancTas Sina vidre Ja- Rirsi yrmebi, msgavsad adamianebisgan ganSorebuli da
madmde [v] pativisa maTisao. aw ukue SemZlebel varTa RmerTs miaxloebuli efrem asurisa da arsen romaelisa,
cilobad uflisa brZanebasa? `rameTu unebeli zeda-mac~ si- ubiwod aRizrdebian xancTaSi maTi pativis gacxadebis
tyYsaebr mociqulisa: `ukueTu ara vaxarebde, vaA ars Cem- dromde. maS, axla, SegviZlia ki kamaTi uflis
da~, xolo Tquen netar xarT, rameTu ufalman gamogirCina brZanebasTan? „radgan aucilebloba madevs~, mociqulis
amaT monaTa TYsTa. aramed TYnier eseviTarisa mizezisa sityvisebr, „Tu ar vaxareb, vai me~91, magram Tqven
ukueTu vinme cvalos wesi pirveli da yrmaA moiyvanos yo- netarni xarT, radgan ufalma gamogarCiaT am Tavisi
fad monastersa amas, patiJeul iyos igi friad didebulsa monebisTvis, Tumca Tu vinme amgvari mizezis gareSe
meored moslvasa uflisa da RmrTisa Cuenisasa~. Secvlis pirvandel wess da bavSvs moiyvans, rom
xolo Zmani igi dajerebul-iqmnnes da aReSennes imyofebodes igi am monasterSi, didad daisjeba igi
amaszeda da hmadlobdes qristesa, moqmedsa sakYrveleba- uflisa da Cveni RvTis didebuli meored mosvlis
Tasa. maSin Tevdore da qristefore, rameTu senakni maTni dros~.
erTgan iyvnes da sxuaTa ZmaTagan ganSorebul, wariyvannes Zmebi dakmayofildnen amiT, ganmtkicdnen da hmad-
RmerTSemosilni igi yrmani sulierTa maT mamaTa, senakad lobdnen qristes, sakvirvelebaTa moqmeds. maSin, radgan
TYsad, mcnebisaebr netarisa mamisa grigolisisa. da aR- Tevdores da qristefores senakebi erTad iyo, sxva Zmebi-
zardnes keTilad nacvalad sZisa RmrTisa madliTa. sgan moSorebulad, waiyvanes am sulierma mamebma Tavi-
anT senakSi es RmerTSemosili bavSvebi, netari grigol-
is mcnebisamebr, da kargad aRzardes isini rZis nacvlad
RvTis madliT.

452 453
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

kd
kd. mas Jamsa bagrat kurapalatman nebiTa RmrTisaATa da 24. am dros bagrat kurapalatma RvTis nebiT, Tavisi
nebiTa ZmaTa TYsTaATa da brZanebiTa berZenTa mefisaATa Zmebis nebiTve da berZenTa mefis brZanebiT miiRo kura-
moiRo kurapalatobaA nacvalad aSot kurapalatisa, mamisa palatoba aSot kurapalatis, Tavisi mamis, nacvlad,
TYsisa, rameTu mieca mas flobaA KelmwifebisaA zegardamo. radgan mieca mas xelmwifobis uflebamosileba zevidan
da Zmani misni, [181] yovelni keTilni da didebulni da misi Zmebi, oriveni kargi da didebuli xelmwifeebi,
Kelmwifeni, - adarnerse uxucesi da guaram mrwemi, - mSu- — ufrosi adarnerse da umcrosi guarami, — SuaTana
valesa mas Zmasa morCil-eqmnnes saRmrToAsa Zmobisa siy- Zmas morCili gauxdnen saRvTo Zmobis siyvaruliT,
uaruliTa, rameTu erTzraxva, erTsul da erTgoneba radgan erTfiqri, erTsuli da erTneba iyvnen isini,
iyvnes igini, xolo bagrat umTavres maTsa iyo sibrZniTa, Tumca bagrati maTze aRmatebuli iyo sibrZniT,
saxiTa da siqveliTa da yovliTa RmrTismsaxurebisa SesaxedaobiT, siqveliT da mTeli RvTismsaxurebiTi
sisruliTa, rameTu msgavsi iyo winaAswarmetyuelisa davi- srulqmnilebiT, radgan emsgavseboda igi winaswar-
Tisi da netarisa bagrat mociqulisa da mRdelmowamisa, metyvel daviTs da wminda petre mociqulis mowafes,
mowafisa wmidisa petre mociqulisaA, yovliTave keTiladm- mociqulsa da mRvdelmowames netar bagrats mTeli
saxurebiTa. da madliTa qristHsiTa gandidna mefobaA samTa keTilmsaxurebiT da gandidda am sami xelmwife Zmis
maT ZmaTa KelmwifeTaA, rameTu SewevniTa RmrTisaATa Krm- mefoba qristes madliT, radgan, RvTis SewevniT,
liTa maTiTa daipyrnes friadni queyanani da ganiotnes TavianTi xmliT daipyres maT bevri qveyana da gandevnes
agaris naTesavni. agaris Camomavalni.
xolo netari mamaA grigol miiwia winaSe didebulisa netari mama grigoli mivida didebul bagrat kura-
bagrat kurapalatisa da jerisaebr SesxmaA kurapalatobisaA palatTan da locviT uZRvna92 mas jerovani xotba kura-
miuloca. xolo qebaA igi SesxmisaA, Jamisa mis brZenTa mier palatobisa, xolo es xotbiTi qeba, im drois brZenTagan
Seucavi, friad sTnda keTiladmsaxursa kurapalatsa da dautevneli, metad esaTnova keTilmsaxur kurapalats
hrqua mas: `N wmidao mamao, RmerTman Segamko sibrZniTa, ha- da uTxra mas: „hoi, wminda mamao, RmerTma Segamko
sakiTa da suliTa wmidiTa Ksnisa zRuded Cuenda, Suam- sibrZniT, aRnagobiTa da suliwmindiT xsnis galavnad
dgomelad Soris sikudilisa da cxorebisa, romliTaca vr- CvenTvis da Suamdgomlad sikvdilsa da sicocxles
cel-iqmen yovelsa amas queyanasa TanazrunviTa da saRmr- Soris, riTac ganefine mTel am qveyanas Seni
ToATa moRuawebiTa SeniTa. xolo me Tana-mac [v] siyuaruli TanamzrunvelobiTa da saRvTo moRvaweobiT, xolo me
da pativi mamobisa SenisaA. aw brZanen siwmideman Senman me- mmarTebs siyvaruli da pativiscema Tqveni mamobisa. axla
fobisa Cuenisagan msaxurebaA Rirsebisa SenisaA, rameTu brZanos Senma siwmindem, rom emsaxuros Cveni mefoba Sens
RmrTisa mier monawile xar CuenTana, SvilTa aSot kura- Rirsebas, radgan RvTis mier monawile xar Cveni, aSot
palatisaTa~. kurapalatis Svilebisa~.

454 455
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo wmidaman man hrqua: `keTiladmsaxuro mefeo, um- wmindanma uTxra: „mefeo, Sens keTilmsaxur mamaze
etes da ufroAs keTiladmsaxurisa mamisa Senisa frTeTagan ufro metad da ufro didad keTilmsaxuro da garSe-
saufloAsa juarisaTa Secvulo, marjuenaA dambadebelisaA mortymulo sauflo jvris frTebiT, maradis gfaravs
da wmidaTa oxaA maradis gfaravs da mcveli igi dauZinebeli Sen dambadeblis marjvena da wmindanTa meoxeba,
yoladve mcvel ars Senda, da naTeli dauRamebeli uZRYs yovliTurT Seni mcvelia is dauZinari mcveli da
mefobasa Sensa, da ara saKmar ars missa brwyinvalebaA dauRamebeli sinaTle uwinamZRvrebs Sens mefobas, ar
sanTlisaA, garna mrumeTaTYs xolo. aramed me gulsmodg- sWirdeba ra mas93 sanTlis Suqi, Tu ara mxolod —
ined locvaA Seni mipyries, raATa ara mogakldes keTili dabindulTaTvis. xolo me wesad maqvs gulmodgined
saqme mefobisa mizezTagan. aramed aw amas viTxov Sengan: locva Sens gamo, rom ar Segimcirdes Sen keTili saqme
ars aSot kurapalatisa Sewiruli agaraki xancTas da iqm- mefobis mizeziT. axla ki amas viTxov Sengan: aris aSot
nebis keTilad monastrad. ukueTu mibrZanos mefobaman Sen- kurapalatisgan xancTisTvis Sewiruli adgili, rac
man, aRvaSeno sadidebelad RmrTisa da sacxorebelad suli- karg monastrad gaxdeba, da Tu mibrZanebs Seni mefoba,
sa Senisa, da vidre egos caA da queyanaA, egos mas Sina avaSeneb mas RvTis sadideblad da Seni sulis
locvaA SenTYs~. sacxoneblad, da sanam iarsebebs ca da miwa, iarsebebs
masSi locva Sens gamo~.

ke. maSin sixaruliT ubrZana bagrat kurapalatman 25. maSin sixaruliT ubrZana mas bagrat kurapalatma
SenebaA misi da misca yovelive saKmari saSenebelad. da ra- im monastris aSeneba da misca yvela saSeni masala. rode-
Jams mivida netari mamaA grigol [182] Satberds, maSin sac mivida netari grigoli SatberdSi, misi cremlebis
cremlTa misTa mdinariTa irwyvoda adgili igi, ityoda raA mdinariT irwyveboda is adgili, ambobda ra am locvas:
locvasa amas: „Seni sufevis meufebiT, RmerTo, gaurjelad dahbade
`meufebiTa sufevisa SenisaATa, RmerTo, uSromelad yvela dabadebuli da xelmwifobiT ganageb Sens yvela
dahbaden dabadebulni yovelni da KelmwifebiT ganmgebel qmnilebas, radgan xar Sen caTa Semoqmedi, angelozTa
xar yovelTa qmnulTa SenTa, rameTu caTa Semoqmedi, da dambadebeli, miwis damfuZnebeli da zRvaTa damamyare-
angelozTa dambadebeli, da queyanisa damamtkicebeli, da beli; da wvrilman saqmeTa moqmedic Sen xar, rogorc
zRuaTa damamyarebeli da wuliladTaca saqmeTa moqmedve Tqva daviTma: „ufalma Tu ar aaSena saxli, fuWad
xar, viTarca Tqua daviT: `araTumca ufalman aRaSena saxli, daSvrebian misi maSeneblebi~94. axla, ufalo, morCili
cudad Surebian maSenebelni misni~. aw, ufalo, iyvned gauxdes Cemi locvis xmas Seni yurni, akurTxe es adgili
yurni Senni morCil Kmasa locvisa Cemisasa da akurTxe adg- Seni madliT, aaSene monasteri Seni siwmindis
ili ese madliTa SeniTa da aRaSene monasteri gansasuenebe- mosasveneblad da dasamkvidreblad, SesZine mas

456 457
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

lad siwmidisa samkYdrebelTa SenTa da moec amas saxeli keTilsaxelovani saxeli mravalricxovan tomebs Soris
keTiladsaxelovani Soris Teslebsa mravalsa sadidebelad Sens sadideblad, yovelTa meufeo, Seni Zlieri mklavis
Senda, yovelTa meufeo, uxilavad SewevniTa Zlierisa mk- uxilavi SemweobiT, gaanaTle igi Seni wminda sulis
lavisa SenisaATa, da gananaTle naTliTa sulisa Senisa sinaTliT da daicavi igi yovladwminda RvTismSoblisa
wmidisaATa da meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa da da yvela wmindanis meoxebiT ukunisamde droTa, amin~.
wmidaTa yovelTaATa daicev ukunisamde JamTa, amen~. gadawera man jvari gamorCeul adgils da daiwyes ek-
da juari daswera adgilsa mas Cinebulsa da iwyes lesiis Seneba da senakebisac. ase kargad waremateboda
saqmed eklesiisa da senakebsaca. da esreT dRiTi-dRe [saqme] dRiTi-dRe, ris gamoc glovis Reled gauxda igi
aRorZndeboda igi keTilad. da iqmna Rele glovis mterTa uxilav da xilul mtrebs, xolo cxonebis navsayudelad
maT uxilavTa da xilulTa, [v] xolo navTsadgur cxorebis — qristes samwysoebs: mefeebs, mTavrebs da marTlmorw-
qristHssamwysoTa mefeTa da mTavarTa da yovlisa erisa mune qristianebis mTel krebuls. RvTis mier zevidan
qristeaneTa marTlmorwmuneTaAsa. msgavsad xancTisa, Rmr- gamorCeuli xancTis msgavsad Satberdic, aseve, aSenda
Tisa mier zegardamoCinebulisa, egreTve Satberdi aReSena saRvTo SewevniT da am netari adamianis locviT, romel-
saRmrToATa SewevniTa da locviTa netarisa mis kacisaATa, mac SeaerTa es ori udabno, — erToblivad Senawevre-
romelmanca SeaerTna ornive igi udabnoni, erTad Senaw- bulebi da Zmuri siyvarulis safuZvelze Semtkice-
evrebulni da Semtkicebulni Zmobrivsa zeda siyuarulsa bulebi vidre droTa aRsasrulamde.
vidre JamTa aRsasrulamde. amis Semdeg uxmo kurapalatma wmindans. rodesac miv-
amisa Semdgomad uwoda kurapalatman wmidasa mas. da vi- ida igi mis winaSe, auwya kidec mas mTeli es
Tarca miiwia mis winaSe, yoveli auwya keTilad- qristesmieri keTilgamarjvebuloba monastrisa. maSin
ganmarjuebaA monastrisaA mis qristHs mier. maSin ubrZana ganawesa man mosaxerxebeli adgilebi Satberdis sayaned
adgilni marjueni agarakad Satberdsa, da yoveli, raAca da misca yvelaferi, rac ki saWiro iyo, mis srul
uKmda, misca misTYs sruliad saSenebelad. asaSeneblad.

kv. mas Jamsa netarsa grigols gulman-uTqua KsenebaA 26. im dros netar grigols moesurva saba iSxnelis
saban iSxnelisaA da auwya yoveli pirveli yofili RmrTism- gaxseneba da auwya yvelaferi, rac adre moxda, RvTism-
saxursa kurapalatsa. xolo mas viTarca esma, friad ganix- saxur kurapalats, man ki, rodesac moismina, metad gaix-
ara da mwrafl dawera wigni da waravlinna kacni keTilni ara, da, saswrafod dawera ra werili, gaagzavna kargi
da pativiT uwoda mas. xolo mivlinebulni igi movides da adamianebi da pativiscemiT mouxmo sabas; magram movid-
auwyes kurapalatsa, viTarmed: `ara hnebavs kacsa mas Rmr- nen gagzavnilebi da acnobes kurapalats, rom ar nebavda
Tisasa moslvaA aqa~. maSin brZana kurapalatman gzaTa iSxni- im RvTiskacs aq mosvla. maSin brZana kurapalatma iSxnis

458 459
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saTa saqme, rameTu maxlobelad iyo Jamsa mas. da hrqua ne- gzebis gakeTeba, radgan imJamad iqve axlos imyofeboda,
tarsa mamasa grigols: [183] `ganugebelad vqmen, rameTu da uTxra netar mama grigols: „daufiqreblad gavakeTe,
wigni ara miwerad gec. aw viTar wes ars, miuwere~. da TYT rom ar SemogTavaze werilis miwera. axla, rogorc
kualad dawera wigni sxuaA da wignica mamisa grigolisi wesia, miswere~. manve kvlav dawera sxva werili da mama
warsca. xolo netari saban daemorCila meored brZanebasa grigolis werilic gaagzavna. netari saba daemorCila
kurapalatisasa da ufroAs-xolo wignsa mamisasa. kurapalatis xelmeore brZanebas, ufro metad ki — mama
da mivida maTda sasurveli igi kaci RmrTisaA mosur- grigolis werils.
neTa maT Tana. xolo kurapalati winamiegeba da pativiT da movida maTTan, Tavis msurvelebTan, es RvTisTvis
moikiTxa, da man kurTxeviT uloca. da viTar dasxdes, hrqua sasurveli kaci. kurapalati win miegeba mas da pativis-
kurapalatman wmidasa mas: `jer ars KelmwifeTa morCile- cemiT moikiTxa, man ki kurTxeviT daloca igi. rodesac
baA, raAsaTYs ara moxued pirvelsa wodebasa, wmidao mamao?~ dasxdnen, uTxra kurapalatma wmindans: „aucilebelia
xolo man hrqua: `didebulo mefeo, Sen queyanisa Kel- xelmwifeTa morCileba. risTvis ar moxvedi pirvel
mwife xar, xolo qriste zecisa da queyanisa da xmobaze, wminda mamao?~
quesknelTaA. Sen naTesavTa amaT mefe xar, xolo qristH yo- man ki miugo: „didebulo mefeo, Sen amqveynis
velTa dabadebulTaA; Sen warmavalTa amaT JamTa mefH xar, xelmwife xar, xolo qriste — zecisa, amqveynisa da
xolo qriste saukunoA meufH da sruli hgies ucvalebeli, qvesknelebisa. Sen am tomebis mefe xar, qriste ki —
uJamoA, dausabamoA, dausrulebeli meufH angelozTa da yvela dabadebulisa. Sen am warmaval droTa mefe xar,
kacTaA. da ufroAs Sensa jer ars smenaA sityuaTa misTaA, qriste ki — saukuno meufe. romelic myofobs sruli
romelmanca brZana, viTarmed: `vervis Kel-ewifebis monebaA ucvleli, udroo, dausabamo, dausrulebeli, meufe
orTa ufalTaA~, aramed aw sityYTa Zmisa da moZRurisa Cemi- angelozebisa da adamianebisa. amitom, Senze metad misi
sa grigolisiTa moved winaSe Sensa~. sityvebis smenaa aucilebeli, romelmac brZana: „veravis
xolo kurapalatman hrqua: `samarTal ars [v] sityuaA ZaluZs ori batonis monoba~ 95, xolo amjerad Cemi Zmisa
Seni, wmidao, aramed umjobes ars ganaTlebaA sulTa mrav- da moZRvris grigolis sityviT movedi Sens winaSe~.
alTaA sasanTlesa zeda ganbrwyinvebiTa Sen, brwyinvalisa kurapalatma uTxra: „samarTliania Seni sityva,
sanTlisaATa, viTarca hrqua qristeman mowafeTa TYsTa, vi- wmindao, Tumca umjobesia, rom ganaTldes mravali suli
Tarmed, viTarca mcxinvarebaA mzisaA gananaTlebs casa sasanTleze Seni, brwyinvale sanTlis, gabrwyinebiT,
queSe myofTa, `egreT brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe rogorc uTxra es qristem Tavis mowafeebs: „viT
kacTa, raATa ixilnen saqmeni Tquenni keTilni da adidebden mcxunvareba mzisa anaTebs cis qveS myofT, aseve
mamasa Tquensa zecaTasa~. brwyinavdes Tqveni sinaTle adamianTa winaSe, rom
amisa Semdgomad kurapalati mivida iSxans da netarni xedavdnen isini Tqvens karg saqmeebs da adidebdnen
igi kacni mamaA grigol da mamaA saba Tana. da friad Seuy- Tqvens zecier mamas~ 96.

460 461
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uarda kurapalatsa adgili igi. aramed raAsa-Ra ganvagrZob amis Semdeg kurapalati mivida iSxanSi am netar
sityuaTa? nebiTa RmrTisaATa iqmna saba ebiskopos iSxansa kacebTan — mama grigolTan da mama sabasTan — erTad.
zeda, netarisa nerse kaTalikozisa aRSenebulsa kaTolike kurapalats Zalian Seuyvarda is adgili. magram raR-
eklesiasa da saydarsa missa, romeli weliwadTa mravalTa asTvis vagrZeleb sityvas? RvTis nebiT saba episkoposi
daqurivebul iyo. aw kualad iqmna sulieri qorwili da me- gaxda iSxnisa, netari nerse kaTalikosis mier aSenebuli
ored aReSena amis netarisa mier, xolo Korcielad moRu- kaTolike eklesiisa da misi dasabrZaneblisa, rac mrava-
awebiTa RmrTismsaxurTa maT mefeTaATa. li weli daqvrivebuli iyo. axla kvlav aRsrulda suli-
da raJams mamaA grigol stumrad miiwiis iSxans, episko- eri qorwili, meored aSenda ra igi am netaris mier da
posman saydarsa igi dasYs da TYT Tanadajdis, rameTu ara im RvTismsaxur mefeTa xorcieli RvawliT.
Tavs-idvis urCebaA netarisa grigolisi, vinaATgan moZRuar rodesac ki mama grigoli stumrad mividoda iSxanSi,
da uzeSTaes igi iyo. [184] episkoposi dasabrZanebelze mas dasvamda , TviTon ki
da esreT waremarTa iSxani keTilad vidre aqamomde da gverdiT dajdeboda, radgan ar ikadrebda netari
ukunisamde. grigolis urCobas, iyo ra igi97 moZRvari da ufro
aRmatebuli.
ase kargad weramarTa iSxani dRemde da ukunisamde.

kz. aramed aw kualad pirvelsave sityuasa mivideT. ram- 27. magram axla Tavdapirvel sityvasTan mivideT,
eTu netari mamaA Cueni grigol pativcemul iyo zegardamo radgan Cveni netari mama grigoli pativcemuli iyo
RmrTisa mier da JamTa misTa aravin urC iyo sityuaTa misTa, zevidan RvTis mier da mis droSi aravin eurCeboda mis
ufroAs-xolo Kelmwifeni misJamisani. xolo iyo Jami, sityvebs, gansakuTrebiT — im drois xelmwifeebi. xolo
romelsa erTgan iyvnes Zmani igi didebulni, da netarman man iyo dro, rodesac erT adgilas iyvnen is didebuli Zmebi
gulsmodgined moaKsena, raATamca brZanes da ixilnes misni da netarma grigolma gulmodgined Seaxsena maT, rom mo-
igi Senebulni monasterni da yovelni klarjeTisa brZanebuliyvnen da enaxaT misi aSenebuli monastrebi da
udabnoni. klarjeTis yvela udabno.
xolo maT ismines moKsenebaA wmidisaA mis, romelica yurad iRes maT wmindanis Sexseneba, romelic win
winawarmouZRua mTavarTa maT. da pirvelad miiyvanna gauZRva mTavrebs da miiyvana isini pirvelad SatberdSi.
Satberds, da friad Seuyuarda adgili igi da Sewires Zalian SeuyvardaT es adgili da Seswires mravali Ses-
mravali Sesawiravi KelmwifeTa da aznaurTa da yovelman awiravi xelmwifeebmac, aznaurebmac da mTelma Sekre-
erman. bilobam.

462 463
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maSin moRuawed Satberdisa gamoCndes didebulni maSin Satberdis meurved gamoCndnen didebuli
aznaurni, da raJams warmovides SatberdiT Kelmwifeni igi, aznaurebi da rodesac es xelmwifeebi wamovidnen Sat-
da netari grigol winauZRoda maT, maSin movida zaqaria an- berdidan, win mouZRodaT ra netari grigoli, im dros
Celi episkoposi, Rirsi da saswaulTamoqmedi, da pativiT movida zaqaria anCeli episkoposi, Rirsi da saswaulT-
moikiTxes KelmwifeTa maT da Tanawarmoiyvanes, da moiwines moqmedi. pativiscemiT moikiTxes igi xelmwifeebma da
jmerks da berTas, wmidisa RmrTismSobelisa eklesiaTa, da Tan wamoiyvanes. mividnen isini „jmerksa~ da „berTaSi~,
dabas, wmidisa mowamisa giorgis eklesiasa. xolo dolisy- wminda RvTismSoblis eklesiebSi, da „dabaSi~, wminda
anaA monastrad ukuanaAs iqmna. mowame giorgis eklesiaSi (dolisyana ki monasteri
da moilocnes [v] wmidani adgilni da friadi ganuyves mogvianebiT gaxda).
gansayofeli, rameTu samTa maT KelmwifeTa aqundes didni da moiloces maT wminda adgilebi da didi saboZvari
Sesawiravni. da miiRes madli locviTa amaT netarTa gasces, radgan im sam xelmwifes bevri ram hqonda Sesawi-
mamaTaATa. ri, ris gamoc miiRes madli am netari mamebis locviT.
da moiwines opizas. da ganmxiaruldes madliTa naTlis- movidnen opizaSi, sadac gamxiaruldnen naTlismcem-
mcemelisaATa da locviTa netarTa maT kacTaATa, da aCuenes lis madliT da am netari adamianebis locviT, amasTan
moRuawebaA Zlieri SesawiravTa micemiTa. da waremarTnes Zlieri meurveoba gamoiCines Sesawiravebis gacemiT da
xancTad. xolo netarman grigol winamZRuarni igi monas- gaemarTnen xancTisken. xolo netarma grigolma Tan wam-
terTani Tanawarmoiyvanna misTana da movides xancTad, oiyvana monasterTa winamZRvrebi da movidnen isini
sayofelsa didisa mowamisa giorgisa, da umetes gankYrda xancTaSi, didmowame giorgis samyofelSi. kidev ufro
gonebaA KelmwifeTaA maT, raJams ixilnes mowafeni netarisa metad ganucvifrdaT goneba xelmwifeebs, rodesac umka-
grigolisni uficxlessa monazonebisa kanonsa, rameTu cres samonazvno kanonSi naxes netari grigolis mowafee-
iyvnes igini viTarca zecisa angelozni. da pirvelad bi (radgan iyvnen isini rogorc zecis angelozebi), amas-
mterTa Zlevisa saWurveli miiRes oxiTa wmidisa Tan, miiRes maT mterTa Zlevis saWurveli upirvelesad
giorgisiTa da Semdgomad locviTa maT sanatrelTaATa wminda giorgis meoxebiT, Semdeg ki am sanatrelTa
KorciTa sulTa Tana ganaTldes, rameTu ixiles adgilica locviT, ganaTldnen ra xorciTac sulTan erTad. xolo
igi nayofTagan uRuawi, ufroAsi mianiWes keTilTa maTgan rodesac isic naxes, rom adgili nayofTagan moumuSakebe-
Sesawiravi. da Jamsa masve moiwia winamZRuari miZnaZoroAsaA lia, ufro meti Sesawiravi misces mas TavianTi sikeTee-
didi mamaA sanatreli daviT, maSenebeli monasterTaA, da bidan. am drosve movida miZnaZoros winamZRvari, monas-
mowafeni misni, netarni: ilarion, mamaA da maSenebeli terTa maSenebeli, didi mama sanatreli daviTi da misi
wyaroAsTavisaA, romelica kaTalikoz-iqmna mcxeTas, da mowafeebi, netari ilarioni, mama da maSenebeli
wyarosTavisa, romelic mcxeTaSi kaTalikosi gaxda, da

464 465
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mamaA zaqaria, maSenebeli bareTelTisaA, winamigebebad netari mama zaqaria, bareTelTis maSenebeli, rom win
KelmwifeTa maT. [185]. migebebodnen am xelmwifeebs.
da viTarca ixiles mflobelTa maT SekrebaA igi wmida- rodesac xelisuflebma naxes es Sekreba wminda mameb-
Ta mamaTaA, iyvnes raA msgavs wmidaTa uKorcoTa, ganixares, isa, romlebic wminda uxorco [angelozTa] msgavsni iy-
rameTu esmodes maTgan moZRurebani saRmrToAsa mcnebisani, vnen, gaixares, radgan esmodaT imaTgan saRvTo mcnebis
romlisaTYsca Tques didTa maT KelmwifeTa: `wmidano ma- moZRvrebani, ris gamoc Tqves am didma xelmwifeebma:
mano, vinaATgan gixileniT Tquen, daguaviwyda, mebr-Tu „wminda mamebo, mas Semdeg, rac gixileT Tqven, TiTqmis
queyanasa zeda varT Cuen, aramed vhgonebT, viTarmed zecas dagvaviwyda, miwaze varT Tu ara Cven. piriqiT, gvgonia,
wmidaTa banaksa damkYdrebul varT. rameTu Tquen suliTa rom zecaSi varT damkvidrebulni, wmindanTa banakSi,
maradis winaSe RmrTisa mdgomare xarT, da sadaca arian say- radgan Tqven suliT maradis RvTis winaSe dgaxarT da
ofelni Tquenni, munca arian gulni Tquenni, aramed iyavn sadac aris Tqveni samyofeli, iq aris Tqveni gulic, ma-
meoxebaA Tqueni Cuenzeda aqa da saukunesa~. gram iyos Tqveni meoxeba Cvenze aq da saukuno [wiaRSi]~.
xolo wmidaTa maT friadiTa locviTa SeWurnes da wmindanebma ki mravali locviT aRWurves da akurTx-
akurTxnes Kelmwifeni igi da hrques: `RmrTismsaxurno es xelmwifeebi da uTxres maT: „RvTismsaxurno mefeno,
mefeno, WeSmaritad gulni Tquenni KelTa Sina RmrTisaTa WeSmaritad RvTis xelTaa Tqveni gulebi, romelmac nug-
arian, romelmanca Cuen, glaxakTa, gulsa nugeSinis-sca eSi sca Cven, glaxakTa, gulebs Tqveni saxis xilviT da
piriTa TqueniTa da keTilTa TquenTa uxuadmoniWebiTa. da Tqveni sikeTeebis uxvad moniWebiT, Tqven ki, ukvdav
Tquen mogca ufalman danergvaA, ukudavTa KelmwifeTa, xelmwifeebs, gangikuTvnaT wminda eklesiebis danergva
wmidaTa eklesiaTa[A] mokudaviTa mefobiTa da SewevnaAca mokvdavi mefobis gziT da man uxilavad Tqvens saWurve-
maTi uxilavad saWurvel-yo Tquenda ufroAs xilulTa lad gaxada maTi98 Semweoba, umetes xiluli saWurvelisa
saWurvelTa da umravles bevrTa mKedarTa. da uwyodeT, da bevr mxedarze umravalricxovnesad. es icodeT, rom
rameTu sulierad ganwyobilni laSqarni Tquenni ese wmida- Tqveni es sulierad dawyobili laSqrebi — udabnos
ni udabnoTa mamani, arian Korcielad ganwesebulTa laSqar- wminda mamebi — Tqveni xorcielad ganlagebuli
Ta TquenTa simtkiceni da saWurvelni yovelTa morwmuneTa laSqrebis simtkiceni arian da saWurvelebi yvela
mefeTani [v] mwyobrTa Sina wyobisaTa. Tquen, umetesad morwmune mefisa brZolebis ferxulSi, gansakuTrebiT ki
amisTYs, rameTu mefobisa simaRlesa Tana gaqus Tquen — Tqveni, imis gamo, rom mefobis simaRlesTan erTad
qristHs mimsgavsebuli simdable da moRuawebaA wmidaTa gaqvT Tqven qristes mimsgavsebuli simdable, wminda
eklesiaTaA, da nugeSiniscemaA glaxakTaA da yovlisa erisa eklesiaTa meurveoba, glaxakTa nugeSiscema da mTeli
simarTliT gankiTxvaA sityYsaebr uflisa, viTarmed: `nu xalxis samarTliani gansja, uflis sityvisebr: „pirfe-
TualxumiT SjiT, aramed saSjeli samarTali sajeTo~, raA- robiT nu sjiT, aramed samarTliani msjavri sajeTo~ 99,
Ta queyanisa amis mefobasa Tana moiRoT zecisaca meufesa rom amqveyniur mefobasTan erTad miiRoT zeciur

466 467
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Tana mkYdrobaA uoxWnoA. da mogecin qristeman didebaA meufesTan dausrulebeli Tanamkvidrobac. da mogceT
sruli zecisa da queyanisaA, raATa sitkboebiT moKsenebaA qristem sruli dideba zecisa da miwisa, rom arasodes
Cueni araodes udeb-hyoT, vanismyofTa amaTTYs. gulisKma- ugulebelyoT sitkboebiT gaxseneba Cveni, aq davane-
yavT, viTarca-igi abraham mamaTmTavarman da daviT winaAs- bulTa. scaniT, rom iseve, rogorc abraam mamamTavarma da
warmetyuelman sworad mehomeTa misca natyuenavTa maTgan daviT winaswarmetyvelma naalafarTagan Tanasworad
nawili, egreTve keTilTagan TquenTa glaxakni da eklesiani misces meomrebs nawili, aseve Tqveni sikeTeebisgan marad
nawileul aried maradis; viTarca levitelTaTYs ufali wilismqoneni arian glaxakebi da eklesiebi, da rogorc
brZanebs: `nawili maTi me varo~, egreTca glaxakTa nawili levitelebisTvis brZanebs ufali: „maTi nawili me
Tquen mier ganwesebul ars, raATa nacvalad ufali moigoT varo~100, amgvaradve glaxakTa nawili Tqvens mier aris
sasod orisave cxorebisa, rameTu glaxakTa araA aqus, TYni- ganwesebuli, rom, sanacvlod, ufali moipovoT orive
er RmrTisa saxierisa mowyalebaA~. cxovrebis imedad, radgan glaxakebs araferi aqvT garda
keTili RmerTis mowyalebisa.

kH. amisa Semdgomad mamisa grigolisTYs zraxva-yves 28. amis Semdeg wminda mamebma episkoposTan erTad
episkoposisa mis Tana wmidaTa mamaTa, raATa daadginon grig- ganizraxes, rom arqimandritad daedginaT grigoli
ol arqimandritad yovelTa klarjeTisa [186] udabnoTa klarjeTis yvela udabnoze da moaxsenes es xelmwifeebs,
zeda da moaKsenes KelmwifeTa maT. xolo maT friad ganixa- maT ki metad gaixares da erToblivad, didi Zaldata-
res da erTobiT didiTa dapatiJebiTa moRuawebisa mis nebiT, am Rvawlis Sesasruleblad daadgines igi,
saqmed daadgines. da mravalTa weliwadTa vidre gardacva- romelic mravali weli, vidre gardacvalebamde, kargad
lebadmde ganagebda wmidaTa maT mamaTa wessa keTilad. warmarTavda wminda mamebis wess.
xolo KelmwifeTa maT moilocnes miZnaZoroA, wyaroAs- xelmwifeebma moiloces miZnaZoro, wyarosTavi, ba-
Tavi, da bareTelTaA da adgilni maTni, da munca misces Ses- reTelTa da maTi adgilebi. iqac gasces maT Sesawiravi,
awiravi da miiRes madli wmidaTa maT eklesiaTagan da amasTan miiRes madli wminda eklesiebisgan da netari
netarTa mamaTa RirsTa da wmidaTa moRuaweTagan. da mamebisgan — Rirsi da wminda moRvaweebisgan, yvela im
yovelTa maT udabnoTa [sa]zRvarnica gan-ve-uTYsnes da udabnos ki sazRvrebi ganuyves da wasvlisas Tan
warslvasa maTsa Tanawariyvanes netari grigol. da adarn- waiyvanes netari grigoli, romelsac adarnerse
erse Kelmwifeman ZH TYsi gurgen naTliTa misca mas, da xelmwifem Tavisi Ze gurgeni naTliobiT misca da radgan
rameTu bargat kurapalatisa Ze, daviT kurapalati, netarisa bagrat kurapalatis Ze daviT kurapalatic aseve netari
mamisa grigolisve aqumuli iyo, orni ese Kelmwifeni: daviT mama grigolis mirqmuli101 iyo, - orive es xelmwife:

468 469
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

kurapalati da gurgen kurapalati; romlisaTYsca daviT kurapalati da gurgen kurapalati102. amis gamo,
gardacvalebisa Jamsa anderZ-eyo gurgen kurapalatsa, vi- gardacvalebis dros anderZi daetovebina gurgen
Tarmed: `naTlismamisa Cemisa ZualTa maxlobelad damdeviT, kurapalats: „Cemi naTlimamis Zvlebis axlos damdeT, mis
ferKTa Tana misTa, da sxuaTa maT mamaTa Zualni Cemzeda fexebTan, da sxva mamebis Zvlebi Cemze daasveneT~, rac
dausueneniT~. romel yvesca egreT. gaakeTes kidec ase.
[v] aramed Semdgomad gurgen kurapalatisa Zeman misman, gurgen kurapalatis Semdeg misma Zem, aSot eri-
aSot erisTavTa-erisTavman, xancTas axali eklesiaA daiwyo sTavT-erisTavma, wadierad daiwyo xancTaSi axali
wadierad da uricxY Sesawiravi gardahmata mas. eklesia da uricxvi Sesawiravi zeWarbad misca mas.
xolo iyo Jamsa mas xancTas winamZRurad mamaA arseni, xolo im dros xancTaSi winamZRvrad iyo mama arseni,
naTesaviT aznauri. amisiTa ganzraxviTa iqmna dawyebaA axli- CamomavlobiT aznauri. misi ganzraxviT moxda dawyeba
sa mis da Suenierisa eklesiisaA ficxelsa mas kldesa zeda, axali da mSvenieri eklesiisa im uxeS kldeze, rac xan-
romelica friadiTa SromiTa da qviTkiriTa myariTa mraval- grZlivi drois ganmavlobaSi didi SromiT da myari
Ta JamTa daavakes da esreT Sehracxes SemzadebaA adgilisaA qviTkiriT daavakes da im adgilis damuSaveba ise
mis, viTarmca sruliad aReSena. aramed akurTxen qristeman CaTvales, TiTqos mTlianad aSenebuliyo igi; magram
amona, sibrZniT sruliadmaSenebeli, da Semweni yovelni, akurTxos qristem amona, sibrZniT mTlianad maSenebeli,
romelTagan keTilad ganemarjueboda SenebaA eklesiisaA da yvela misi Semwe, romlebisganac kargad
mis, xolo qvaA da kiri friad SoriT moaqunda ZnelTa maT waremarTeboda im eklesiis Seneba, xolo qva da kiri
gzaTa kacTa zurgiTa, da yoveli sasworiTa iwoneboda, Zalian Soridan zurgiT mohqondaT adamianebs Znel
rameTu iyiddes maSenebelni igi. gzebze da yvelaferi sasworiT iwoneboda, radgan
mas Jamsa gardaicvala RmrTismsaxuri igi Kelmwife, yidulobdnen maT is mSeneblebi.
wmidaTa eklesiaTa maSenebeli da monagebTa Semwirveli da im dros gardaicvala RvTismsaxuri xelmwife, wmin-
glaxakTa moRuawe, da daemarxa xancTas arsenis gziTa da da eklesiebis maSenebeli, qonebaTa Semwirveli da glax-
Zisa misisa mcxuedisaATa. aramed mamaA arseni da jibrilisa akTa meurve. igi daimarxa xancTaSi arsenisa da misi Zis
ZmaA, sanatreli iovane, axlisa eklesiisa ganmasrulebeli, mcxvedas meSveobiT103. xolo mama arseni da jibrilis Zma
ornive ese xancTas [187] mamobasa Sina aResrulnes. sanatreli ioane, axali eklesiis damamTavrebeli,
qristeman gansuenebaA miecin maT! oriveni xancTas aResrulnen winamZRvrobaSi. qristem
xolo gurgen, Zmiswuli aSotisi, didi igi KelmwifH misces maT mosveneba!
friadTa naTesavTaA, RmrTisa mier dajda erisTavTa-erisT- xolo gurgeni, aSotis Zmiswuli, didi xelmwife
vad. da man ganasrula eklesiaA igi axali xancTisaA da mis- mravali tomisa, RvTis mier dajda erisTavT-erisTavad.
Tana yovelTa didebulTa KelmwifeTa da aznaurTa da yov- man daasrula xancTis axali eklesia da masTan erTad —
yvela didebulma xelmwifem, aznaurma da mTelma

470 471
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

elman erman morwmuneTaman da ufalman keTili mouklebeli morwmune xalxma. ufalma misces mouklebeli sikeTe yve-
miecin yovelTave! las!

kT. aramed aw kualad neSti igi pirveli ganvaaxloT, 29. magram axla kvlav is adre darCenili ganvaaxloT;
rameTu raJams-igi gandidna saxeli netarisa mamisa rodesac gandidda netari mama grigolis saxeli da mi-
grigolisi da miiwia qarTlad da esma sanatrelsa dedasa aRwia qarTls, gaigo misma sanatrelma dedam Tavisi Zis
missa didebulebaA Zisa TYsisaA, rameTu iyo igi cocxal da didebuleba, iyo ra cocxali da moxucebulobas miwevnu-
miwevnul moxucebulebasa, mas Jamsa ganmxiarulda suliTa li. maSin gamxiarulda igi suliT, gaZlierda xorciT
da ganZlierda KorciTa da madli Sewira qristHsa, romel- da madloba Seswira qristes, romelmac kargi ambavi
man keTili saxarebaA asmina Zisa misisaA, yoladkeTilisaA, gaagebina Tavisi yovladkargi Zisa, xorcielad misi
Korcielad saqadulisaA da sulisa misisa gYrgYnosan- siamayisa da misi sulis gvirgvinosanmyofelisa, radgan
myofelisaA, rameTu igi xolo martoA esua Svilad da TYni- mxolod is erTaderTi Svili hyavda da misi Sobis garda
er misisa Sobisa mamakaci arRara icoda, aramed siwmidiT mamakaci ar icoda, aramed siwmindiT myofobda locvaSi,
dadgromil iyo locvasa Sina da marxvasa da maradis SiSsa marxvasa da maradis RvTis SiSSi, misi guli ki
RmrTisasa. xolo guli misi iglovda Zisa TYsisa ganSoreb- glovobda Tavis ZesTan ganSorebas. magram sixarulis
isaTYs, aramed sixarulisa Kmaman ganamtkica, da micvale- xmam ganamtkica igi, amasTan, rac micvalebulTa gamo
bulTa misTaTYs romel gulisklebaA [v] aqunda, daaviwyda mwuxareba hqonda, am nugeSiscemiT daaviwyda da
amiT nugeSiniscemiTa. da mwrafl-xolo warmovida saKe- swrafadve wamovida saxedriT, Tan axldnen ra Tavisi
driTa. da Tanaiyvnes msaxurni misni, mamani da dedani. msaxurebi — kacebi da qalebi.
da moiwia dedisa febroniaAssa meres. xolo man sixaru- da movida igi deda febroniasTan mereSi, xolo man
liT Seiwynara da mwrafl-xolo auwya wigniTa netarsa gr- sixaruliT miiRo da swrafadve acnoba weriliT netar
igols. xolo wmidaA igi, ZH ubiwoA, maliad mivida dedisa grigols, is ki, — ubiwo Ze, — maleve mivida morwmune
winaSe morwmunisa da Tayuanis-sca mas da qristHsmieri dedis winaSe, Tayvani sca mas, qristesmieri kurTxeva
kurTxevaA da mSYdobaA misca. xolo igi sixaruliTa moege- misca da moikiTxa104. isic sixaruliT moegeba Tavis Zes,
ba Zesa TYssa, ambors-uyofda da etyoda: `Svilo Cemo tkbi- eamboreboda da eubneboda: „Cemo tkbilo Svilo, gnaxe,
lo, gixile, romlisaTYsca msuroda, rameTu xilviTa Seni- romelic msurda, radgan Seni naxviT gamSorda yvela is
Ta ganmeSornes yovelni igi pirvelni tkivilni~. da mraval- adrindeli tkivili~. da mravalgvari sityviT xan-
feriTa sityYTa gangrZobilad iyo ubnobaA maTi. grZlivad iyo maTi saubari.
xolo netarman mamaman grigol hrqua: `Sendoba iyavn
Cemda Sen mier, dedao Cemo, aramed ara nebiTa CemiTa gange-

472 473
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Sore, garna nebasa RmrTisasa esreT saTno-uCnda, viTarca netarma mama grigolma uTxra: „Sendoba iyos Cemdami
aw iqmna. xolo Sen cxorebasa amas wuTsa araA gaklda Kor- Sengan, Cemo dedao, Tumca ara Cemi nebiT gagSordi, ar-
cielad da sulierad vidre aqamomde, aramed aw Tana-mac amed RvTis nebas esaTnova ase, rogorc amJamad moxda, Sen
moRuawebaA Seni sulierad da Korcielad mcnebisaebr ki am wuTier cxovrebaSi xorcielad da sulierad
uflisa, romelsa brZanebs pativisaTYs mSobelTaAsa; da araferi gaklda aqamde, magram axla mmarTebs Seni meur-
sibrZnesa weril ars: `Svilo, miage mSobelTa SenTa, raA-igi veoba xorcielad da sulierad, uflis mcnebisamebr,
mogages, rameTu TYnier maTsa Senmca ara iyav~; da [188] rasac brZanebs igi mSoblebis pativsacemad, da „sibrZne-
kualad ityYs: `sagmobel ars, romelman Seuracx-yos mamaA Si~ weria: „Svilo, miuboZe Sens mSoblebs, rac maT mogi-
TYsi, da wyeul ars uflisagan, romelman ganawyos guli boZes, radgan maT gareSe arc Sen iqnebodi~105; da kidev,
dedasa~, rameTu `kurTxevaman mamisaman da dedisaman daamt- ambobs: „dasagmobia, vinc Seuracxyofs Tavis mamas, da
kicnis saxlni ukunisamde, xolo wyevaman maTman aRhfxurnis uflisgan dawyevlilia, vinc ganarisxebs dedas~106,
sruliad~. da pavle esreTve mravalgzis amcnebs mSobelTa radgan „mamisa da dedis kurTxeva ukunisamde gaamyarebs
pativiscemasa yovelTa, da aw ese sityuani da msgavsni amaTni [SvilTa] saxelebs, xolo maTi wyevla sruliad
guesmian RmrTivsulierTagan wignTa saswavlelad morwmu- amoZirkvavs maT~107. pavlec aseve mravalgzis amcnebs
neTa. xolo me madliTa RmrTisaATa kurTxevaA Seni davim- yvelas mSobelTa pativiscemas, da axla es sityvebi da
kYdro, viTarca Svilman mSoblisamoyuareman morCilebiT, amaTi msgavsni gvesmis RmrTivsulieri wignebidan
msgavsad Zalisa, nebisaebr gulisa Senisa~. morwmuneTa saswavlad, me ki, RvTis madliT movipoveb
da friad nugeSinis-sca mas netarman man RmrTisakacman Sens kurTxevas, Seni gulis nebisamebr, rogorc Svili
da aRaSena friad sanatreli igi moxucebuli. da man „Zalisamebr mSoblis moyvaruli morCilebiT~.
pirvelad akurTxa RmerTi da merme Ze igi TYsi, da Tanamos- didad anugeSa sanatreli moxucebuli am netarma
rulni igi saxleulni TYsni Sehvedrna da hrqua: `Cemda RvTiskacma da didad damoZRvra igi, xolo man Tavdapir-
msgavsad eseni gvedian, Svilo, romelTa gulsmodgined velad akurTxa RmerTi, Semdeg ki — Tavisi Ze, romelsac
msaxurebaA Cemi Tavs-idves~. xolo wmidaman man hrqua: `mo- Seavedra TavisTan mosuli saxleuli da uTxra: „CemsaviT
ciquli ityYs: `ukueTu vinme TYsTa da ufroAs saxleulTa gebarebodes eseni, Svilo, romlebmac Tavs ides Cemi
ara iRuwides, egeviTarsa mas sarwmunoebaA uvar-uyofies gulmodgined momsaxureba~. wmindanma miugo: „mociquli
da ars igi urwmunoTa uZYres~. xolo me Tana-mac, dedao, ambobs: „Tu vinme ar meurveobs Tavisianebs da, gan-
brZanebisa Senisa smenaA da zrunvaA yovelTa amaT SenTa sau- sakuTrebiT, saxleuls, amgvar vinmes sarwmunoeba uaruy-
ravTaA~. da viTarca jer iyo, daiurvna yovelni keTilad. via da aris igi urwmunoebze uaresi~108, me ki mmarTebs,
maSin netarman [v] dedaman febronia hrqua moxucebulsa dedao, Seni brZanebis Sesmena da zrunva Sens am yvela sa-
mas sarwmunosa: `RmrTismoyuareo dedao, Svilisa Senisa da
Zmisa Cemisa grigolis Tana me var aw Svili Seni, da ara

474 475
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

dagakldes Cuengan msaxurebaA yoladve, rameTu gxedav Sen patronebelze~. da rogorc Sesaferisi iyo, upatrona
viTarca anna winaAswarmetyuelsa, romeli ara man yvelas kargad.
ganeSoreboda taZrisagan uflisa dRe da Rame locviTa da maSin netarma deda febroniam uTxra am patiosan mox-
marxviTa. egreca Sen mcnebaTa RmrTisaTa damtkicebuli ucebuls: „RvTismoyvare dedao, Sens SvilTan da Cems
hgie maradis da nayofisagan sacnaur ars sikeTe xisaA~. ZmasTan, grigolTan, erTad axla mec Seni Svili var da
xolo igi sixaruliT hmadlobda qristesa da wmidaTa maT. aranairad ar mogakldeba Cvengan momsaxureba, radgan
maSin netarman grigol jerisaebr ganago cxorebaA de- gxedav Sen rogorc ana winaswarmetyvels, romelic ar
disa TYsisaA da misTanaTaA maT. da msaxursa visme dedakacsa Sordeboda uflis taZars dRe da Rame locviTa da
dedisa TYs[isa]sa qmari usua, da basili, mamaA xancTeli, mis- marxviT. aseve Senc RvTis mcnebebSi ganmtkicebuli
gan iSva, romelica friadTa weliwadTa winamZRurobda myofob mudamJams da nayofisgan aris Sesacnobi xis
xancTas keTilad vidre sikudidmde da mislvad[mde] missa sikarge~. xolo is sixaruliT hmadlobda qristes da mis
winaSe uflisa. aramed Semdgomad JamTa mravalTa sanatre- wmindanebs.
li mSobeli mamisa grigolisi gardaicvala meres Sina da maSin netarma grigolma Sesaferisad warmarTa Tavi-
mivida uflisa, romlisaca suroda. si dedisa da mis mxlebelTa cxovreba. viRac qals, Tavisi
dedis msaxurs, qmari mouyvana man, da basili, xancTeli
mamasaxlisi, misgan iSva, romelic jerovnad winamZRv-
robda xancTas mravali weli, vidre sikvdilamde da
uflis winaSe mis misvlamde. didi drois Semdeg mama
grigolis sanatreli mSobelic gardaicvala mereSi da
mivida ufalTan, romlis survilic hqonda.

l. xolo netarman grigoli daiRuawa suli misi da 30. xolo netarma grigolma gaapatiosna misi suli
didebaA Sewira RmrTisa, romelmanca mihmadla mas keTilad- da dideba Seswira RmerTs, romelmac mihmadla mas
msaxurebaA dedisa TYsisaA da sruliad kurTxevaA misgan mi- Tavisi dedis keTilmsaxureba, miiRo ra misgan109 sruli
iRo. kurTxeva.
aramed Tevdore da qristefore, sanatrelTa maT didTa Tevdorem da qristeforem, am sanatrelma didma
mamaTa, raJams ixilnes ganWabukebulni da srulni sibrZniTa mamebma, rodesac naxes RvTis Rirsi arseni da efremi
da hasakiTa [189] Rirsni igi RmrTisani arseni da efrem, mowifulebi da sibrZniTa da asakiT srulqmnilebi,
gulpyrobil-iqmnnes ficebisagan mamisa grigolisa, guli dades mama grigolis daficebasTan dakavSirebiT,

476 477
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

romlisada aReTqua, vidre yrmaTa maT aRorZinebadmde ara romlisadmic aRTqmuli hqondaT, rom ar ganSorde-
ganeSornen maTgan. bodnen am bavSvebs maT gazrdamde.
maSin farulad xancTiT Rame gamovides, da Zmanica vin- maSin farulad gamovidnen xancTidan Rame, viRac Zme-
me Tanawariyvannes, da kualad warvides kerZoTa qarTlisa- bic Tan waiyvanes da kvlav wavidnen qarTlis mxares,
Ta, rameTu ufali uwodda maT uxilavad brZanebiT da aR- radgan ufali uxmobda maT uxilavad brZanebiT da aR-
aSenebda wmidaTa maT monasterTa maT mier neZusa da aSenebda neZvisa da kvirikewmindis monastrebs maT mier;
kYrikewmidisasa, xolo netarsa grigols euwya uflisa xolo netar grigols euwya uflisgan, aRar dae-
mier, raATa arRara daabrkolnes gulsmodgi[ne]bisa misgan brkolebina isini TavianTi am gulmodginebisgan, aramed
maTisa, aramed Tanamdgom-eqmnes keTilsa mas saqmesa. da Tanamdgomi gaxdomoda maT am karg saqmeSi. da Zebna isini
Zieba-yo mamaman grigol da povna igini samcxes da abrala grigolma, ipova samcxeSi da usayvedura maT farulad
farulad warslvaA maTi. xolo igini Seuvrdes da hrques: wasvlis gamo. isini Seuvrdnen mas da uTxres: „Sendoba
`Sendoba iyavn Cuenda, wmidao mamao, rameTu amis mizezisa- iyos Cvenze, wminda mamao, radgan im mizeziT moxda
TYs iqmna gamoslvaA Cueni xancTiT, raATamca nayofi raAme xancTidan Cveni gamosvla, rom monasterTa axalSenebiT
nawil Cuenda Cnda axladSenebiTa monasterTaATa~. xolo raRac nayofi gamoCndes Cvens wilad~. wmindanma uTxra:
wmidaman man hrqua: `keTil ars ganzraxvaA ege Tqueni nebiTa „kargia Tqveni es ganzraxva, RvTis nebiT, magram mec
RmrTisaATa, aramed me Tanamonawile myavT gulsmodginebasa Tanamonawile gamxadeT mag gulmodginebisa, radgan ar
magas, rameTu ara var maxrwevel keTilisa~. da warvides var kargis xelisSemSleli~. da wavidnen erTad samcxisa
zogad samcxisa da qarTlisa areTa maT udabnoTa, da povnes da qarTlis mxareTa udabnoebSi, ipoves ori adgili
orni adgilni samonastred da aRaSenes [v] senakebi organve. samonastred, orivegan aaSenes senakebi, uwodes
da uwodes TevdorHs vansa neZY, xolo qristeforHssa - Tevdores savanes „neZvi~. qristeforesas — „kvirike-
kYrikewmidaA, da mowafeni dautevnes da da samnive ese ne- wminda~, datoves mowafeebi da samive es netari:
tarni: grigol da Tevdore da qristefore, warmovides grigoli, Tevdore da qristefore, wamovidnen xancTaSi,
xancTad ZmaTa ganyofad jerisaebr. da viTarca moiwines wesisamebr Zmebis gasayofad. rodesac movidnen
krebulsa mas Tana RmrTisasaTnosa, da moikiTxnes igini, si- RvTissaTno krebulSi da moikiTxes isini, daiwyo sityva
tyuad iwyo netarman grigol ZmaTa maT mimarT: `erno netarma grigolma Zmebis mimarT: „qristes erno, ismineT
qristHsno, ismineT Cemi! pirvelad Cuen zogad moviwieniT Cemi! Tavdapirvelad am wminda udabnoSi erTad movediT
udabnosa amas wmidasa - me, glaxaki grigol, da saban, iSxnisa oTxni: me, glaxaki grigoli, sabani, iSxnis episkoposi,
episkoposi, da Tevdore da qristeforH, oTxni ese - da Tevdore da qristefore. eseni mravali weli morCilebi
mravalTa weliwadTa viTarca mowafeni morCil iyvnes Cem- iyvnen Cemdami, rogorc mowafeebi, sanam RmerTma ar uxmo
da, vidre Jamadmde RmrTiswodebisa didni ese mamani saTnoni qristesTvis saTno am did mamebs. rodesac ineba qristem,
qristHsni. da odes ineba qristeman, saba episkopos-yo iSx- saba episkoposi gaxada iSxanSi. da waiyvana man aqedan

478 479
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ansa zeda, da wariyvanna man Zmani aqaAT. xolo aw qriste aR- Zmebi. magram axla qriste aSenebs or metad karg monas-
aSenebs orTa maT monasterTa friadkeTilTa qarTls Sina ters qarTlSi Tevdores da qristefores mier, da
TevdorHs da qristeforHs mier. da viTarca-igi Korcie- rogorc xorcieli mSoblebi ganuyofen qonebas Svilebs,
lad mSobelTa monagebi SvilTa ganuyvian, egreTve xancTaA aseve xancTa sulieri mSobelia yvela Cvenganisa. Tum-
sulierad mSobeli ars Cuen yovelTaA. daRacaTu xati mona- caRa monazvnobis xati aq mosvlamde gvqonda, magram
zonebisaA guaqunda pirvel moslvisa, xolo kurTxevaA yo- yvela kurTxeva aq migviRia Cven. da axla amaT, Cems
veli aqa mogYRebies Cuen, da aw maT, SvilTa TYsTa, KeliTa Svilebs, Cemi xeliT Zmebs uboZebs igi, rom TavianT
CemiTa ZmaTa uboZebs, raATa axladSenebasa maTsa uzrunvel axalSenebaSi uzrunvelebi iyvnen isini kargad gamoc-
iyvnen [190] keTiladgamocdilTa monazonTa TanadgomiTa, dili monazvnebis TanadgomiT, da rom mtkiced
da raATa mtkiced egos sulieri siyuaruli Cuenmier aR- narCundebodes Cvens mier aSenebuli monastrebis
SenebulTa monasterTaA~. sulieri siyvaruli~.
da viTarca sityuani ese daasrulna, ubrZana SemokrebaA rodesac daasrula man es sityvebi, brZana yvela Zmis
ZmaTa yovelTaA. da TevdorHs da qristeforHs ganzraxviTa Semokreba da Tevdoresa da qristefores TaTbiriT gamo-
gamoirCina maT Soris Zmani aTcametni xancTisaTYs arCia maTgan cameti Zma xancTisTvis saufrosod110, sxva
sauxucesod, da sxuani yovelni sworad ganyvna samad yvela ki Tanabrad gayo sam gundad (radgan Satberdis
gundad, rameTu Satberdisa xuedrni waregzavnnes pirvel- wili adreve gaegzavna SatberdSi) da brZana,
ve Satberds. da ubrZana aRTqumisaebr wiliTganyofaA. aRTqmisamebr, maTi wiliTganyofa. Tevdore da
xolo Tevdore da qristefore ganmxiaruldes, aramed mci- qristefore gamxiaruldnen, magram cotaTi gulis-
red mksinvarebaA iyo maT Soris, rameTu efrem da arseni gr- wyroma iyo maT Soris, radgan efremi da arseni
igolis nawilsa iyvnes, xolo efrem mianiWa Tevdores, da grigolis nawilSi iyvnen. amitom, efremi Tevdores
arseni TYT iCina, da swori misi sxuaA ZmaA misca qriste- uboZa man, arseni ki TviT ganikuTvna da misi Tanabari
fores, da dajerebul-iqmnnes igini sixaruliT. sxva Zma misca qristefores. isinic sixaruliT gul-
xolo sakYrvel ese iyo netreulTa maT samwysoTaA, dajerebulebi gaxdnen.
rameTu ara acilebdes mwyemsTa maT keTilTa, viTarmca xolo am netari samwysoebis mxriv sakvirveli is iyo,
sityuas-ugebdes adgilisaTYs, sadamca visme hmarjuda, rom isini ar ekamaTebodnen im karg mwyemsebs, rom, vTq-
rameTu viTarca sacxovarni Sehracxnes Tavni TYsni maradis vaT, Sepasuxebodnen maT adgilis gamo, Tu vis sad emar-
qristHs Tana myofTa maT qristHsgamorCeulTa. esreT iyo jveboda, radgan TavianTi Tavi cxvrebisebr SeeracxaT
morCilebaA ZleviTSemosilTa maT kacTaA. maT, maradis qristesTan myof am qristes rCeulebs. amg-
da netarni igi mamani Cuenni waruZRues ZmaTa maT da vari iyo morCileba am ZlevaSemosili adamianebisa.
kualad miiwines neZus da kYrikewmidas. xolo mamaA grigol da waruZRvnen es netari mamebi Zmebs da kvlav mivid-
[v] Tanamdgom-eqmna maT yovliTa guliTa axladSenebasa maT- nen neZvsa da kvirikewmindaSi, xolo mama grigoli mTeli

480 481
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sa, da akurTxnes adgilni wmidaTa eklesiaTani da dasxnes guliT Tanamdgomi gauxda maT maTeul axalSenebaSi,
safuZvelni. akurTxes ra wminda eklesiaTa adgilebi da dades
da viTarca warmovidoda netari grigol, maSin ZmaTa safuZvlebi.
maT yovelTa tiriliT hrques: `N wmidao RmrTisao, sityuaA rodesac unda wamosuliyo netari grigoli, yvela
igi uflisaA awve aResrulebis Cuenzeda, viTarmed `inatri- Zmam tiriliT uTxra: „hoi RvTis wmindano, ukve srulde-
deT xilvasa moZRurisa Tquenisasa da ver ixiloT!~, N siw- ba Cvenze uflis sityva: „natrobdeT Tqveni moZRvris nax-
mideTa SenTa mZlavrebaA, aramed iyavn nebaA Seni da nu nebaA vas da ver naxoT!~ 111 hoi, Sens siwmindeTa mZlavrebas!112
Cueni. Sen, wmidao, daRacaTu sawuTrosa amas gangYSoren, magram iyos Seni neba da ara Cveni neba. TumcaRa Sen,
saukunod nu gnebavs ganSorebaA Cueni da gaKsovTmca mara- wmindano, am sawuTroSi gangviSore, saukunod nu inebeb
dis wmidaTa Sina locvaTa SenTa, gamorCeulo RmrTisao~. Cvens ganSorebas da gaxsovdeT kidec mudamJams Sens
da akurTxna yovelni igi netarman man cremliT da nug- wminda locvebSi, RvTisgan gamorCeulo~.
eSinis-sca gulTa maTTa da Sehvedrna qristesa da sanat- da akurTxa netarma yvelani cremliT, nugeSi sca maT
relTa maT mamaTa, da juari daswera wmidaTa maT gulebs, Seavedra isini qristes da im sanatrel mamebs,
monasterTa. da warmoslvasa missa gza-hyves mamaA Tevdore da jvari gadaswera wminda monastrebs. wamosvlisas
da mamaA qristefore da cremliT ambors-uyves urTierTas. gamoaciles igi mama Tevdorem da mama qristeforem da
da igini TYsTa monasterTa daadgres, xolo netari mamaA cremliT eambornen erTimeores. isini TavianT
Cueni movida xancTad. monastrebSi darCnen, xolo Cveni netari mama movida
ese mciredi vaKsene samTa maT wmidaTa - TevdorHsi, da xancTaSi.
qristeforesi, da saban iSxnelisa - cxorebaA amiT, rameTu es mciredi vaxsene am sami wmindanis — Tevdores,
friad gangrZobaA iqmneboda saqmeTa maTTa sruliad aRwer- qristefores da saban iSxnelis — cxovrebaze, radgan
iTa WeSmaritad. WeSmaritad Zalian gagrZeldeboda [sityva] maTi
saqmeebis sruli aRweriT.

la. raJams xancTaA iqmna saxelovan madliTa da sax- 31. rodesac xancTa saxelovani gaxda madliT da gax-
arulevan sulierTa SvilTagan, mas Jamsa miZnaZoroAT arebuli sulier SvilTagan, maSin miZnaZorodan xancTa-
xancTad movida didi meudabnoe miqel mamaA, [191] romelica Si movida didi meudabnoe mama miqeli113, romelic dam-
daemkYdra parexTa, rameTu iyo igi megobar netarisa mamisa kvidrTa parexTa114 Soris, radgan iyo igi netari mama
grigolisa. da eZiebda martodmyofebasa da pova Tavisa TY- grigolis megobari da eZiebda martodmyofobas. ipova
sisa samkYdrebeli berTisa parexTa da ganzraxviTa amis man Tavisi Tavis samkvidrebeli berTis parexTa Soris, am

482 483
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

wmidisaATa daemkYdra maT Sina da keTilad waremarTa saT- wmindanis rCeviT maTSi damkvidrda da kargad waremata
noebaTa mimarT uflisaTa. uflis saTnoebaTa mimarT.
xolo mteri eSmaki iglovda friad, rameTu xedvida magram mteri eSmaki metad glovobda, radgan
wmidaTa kacTa ganmravlebiTa Jamisa TYsisa Semoklebasa, da xedavda wminda adamianebis gamravlebiT Tavisi drois
miqelisTYs didsa saucrebasa cxadad da farulad hyofda, Semoklebas. amitom, igi miqelis mimarT cxadad da
raATamca ganiota udabnoAT. xolo igi Zlierad moiTmenda farulad moqmedebda mraval moCvenebas, rom gaeqcia
guemaTa dauZinebelisa mis mKdomisaTa da arcxuenda Ti- udabnodan, magram igi Zlierad iTmenda am dauZinebeli
TosaxeTa maT manqanebaTa misTa SewevniTa qristHsiTa da mowinaaRmdegis wylulebs115 da samarcxvinos xdida mis
wmidaTa yovelTa oxiTa. nairgvar xrikebs qristes SewevniT da yvela wmindanis
meoxebiT.

lb. xolo iyo Jamsa romelsame mamaA miqel ganSorebu- 32. xolo romeliRac dros iyo mama miqeli Tavisi
lad senaksa TYssa, mdgomare maRalsa kldesa zeda mcired- senakisgan moSorebiT maRal kldeze odnav raRac
raAme udbad, da kadnier-iqmna miszeda beliar da simaRlisa mconared da gakadnierda misdami beliari, gadmoagdo
misgan gardamoagdo que. xolo daicva yoladuvnebelad yo- ra qveviT im simaRlidan, xolo sruliad uvneblad
velTa meufeman qristeman RmerTman. aramed mamaA miqel daicva igi yovelTa meufe qriste RmerTma; magram mama
Sezrunda mimdemi samaradisosa mas brZolasa da mowafe miqeli Sewuxda am miwyiv maradiuli brZolis gamo,
TYsi miavlina sulieradmoZRurisa TYsisa mamisa grigolis- Tavisi mowafe gagzavna Tavis sulier moZRvarTan, mama
sa da auwya yoveli igi gansacdeli sulTa borotTaA, da grigolTan da auwya mas boroti sulebis yvela
wmidaA igi mwrafl mivida Sewevnad Zmisa TYsisa ZaliTa gansacdelis Sesaxeb, wmindani ki swrafad mivida Tavisi
uflisaATa da ganamKno igi suliTa da axlad KeliTa TYsiTa Zmis Sesawevnelad uflis ZaliT, suliT gaamxneva igi,
Seqmnna [v] Zlevisamomcemelni qristHs beWedni, orni juar- Tavisi xeliT axlad116 gaakeTa Zlevis momcemi qristes
ni Zelisani, safarvelad misa da gansaotebelad mterTa, da beWdebi, xis ori jvari, mis dasafaravad da mtrebis
imier da amier ganSorebulad senaksa missa aRhmarTna da gasadevnad, aRmarTa isini misi senakis moSorebiT aqeT-
sazRvrad uCinna wmidasa mas, viTarmed: `orTa amaT juarTa iqidan da sazRvrad ganuCina wmindans, uTxra ra:
qristHsTa Sua uSiSad iyav SewevniTa wmidisa samebisaATa „qristes am or jvars Soris uSiSrad iyavi wminda
da ZaliTa patiosnisa juarisaATa. xolo ukueTu warhvlo, samebis SewevniT da patiosani jvris ZaliT, xolo Tu
kualad ganicado uZYresad pirvelisa~. gascdebi maT, kvlav cTundebi pirvelze uaresad~.
da locva yves, da warmovida sanatreli grigol. xolo
netarman miqel pova sruliad gansuenebaA, rameTu simdabl-

484 485
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

iTa dasca mteri ampartavani, vinaATgan ara simarTleTa iloces da wamovida sanatreli grigoli, xolo ne-
TYsTa esvida, aramed RmrTisa mxoloAsa mindobiTa moiyvana tarma miqelma hpova sruli mosveneba, radgan Tavmdab-
moZRuari TYsi da sulieri ZmaA grigol Semwed, viTarca lobiT dasca ampartavani mteri, vinaidan araTu Tavisi
weril ars: `ZmaA Zmisa Semwe, viTarca zRude daucemeli~; simarTle eimedeboda, aramed martooden RmerTze mind-
sityYsaebr iakob mociqulisa, viTarmed: `erTi-erTisaTYs obiT moiyvana man Tavisi moZRvari da sulieri Zma grig-
ilocevdiT, raATa ganikurnneT, rameTu friad SemZlebel oli Semwed, rogorc dawerilia: „Zma — Zmis Semwe,
ars locvaA marTlisaA Sewevnad~. da esreT mterTa zeda rogorc daucemeli galavani~117, iakob mociqulis
mZle-eqmna sruliad madliTa RmrTisaATa. sityvisamebr: „erTimeorisTvis iloceT, rom ganikur-
xolo iyo netari miqel queyanisa SavSeTisaA, soflisa noT, radgan metad SemZlea marTlis locva Sesawev-
norgialisaA, da miZnaZoros monazon-iqmna, xolo parexTa nelad~118. ai ase, mTlianad gaimarjva man mtrebze RvTis
Sina mravalTa weliwadTa cxovnda da aR-raA-esrula, munve madliT.
daemarxa. da aw saflavi misi da didebulisa mamisa basilisi, xolo iyo netari miqeli SavSeTis qveynidan, sofel
romelica Semdgomad missa parexTa mkYdr iyo, erTgan arian norgialidan. miZnaZoroSi monazoni gaxda igi, xolo
da kacTa kurnebasa mihmadleben, romelni sarwmunoebiT parexTa Soris mravali weli cxovrobda da rodesac
mivlenan maTda.[192] aResrula, iqve daimarxa, amJamad ki misi saflavi da
[saflavi] didebuli mama basilisa, romelic mis Semdeg
parexTa mkvidri iyo, erTad aris da adamianebs kurnebas
mihmadlebs, romlebic sarwmunoebiT midian maTTan.

lg. xolo netari mamaA Cueni grigol orTa maT misTa 33. netari mama grigoli mudamJams mimodioda or
SenebulTa monasterTa Sina, xancTas da Satberds, iqceoda Tavis aSenebul monasters — xancTasa da Satberds —
maradis da moZRurebisa misisa swavliTa aRavsebda gulsa Soris da Tavisi moZRvrebis swavlebiT avsebda mowafeTa
mowafeTa TYsTasa. rameTu ara-xolo-Tu wignTa saRmrToTa gulebs, radgan araTu martooden saRvTo wignebs
oden sibrZnis-metyuelebda yovliTkerZo, aramed wmidisa sibrZnismetyvelebda igi yovliTurT, aramed wminda ka-
kaTolike eklesiisa saqadagebelsa galobasa sruliad Tolike eklesiis saqadagebeli galobis moZRvaric iyo
weliwdisa gangebiTa moZRuari iyo ganukiTxvelad, da uzadod, mTlianad weliwadis gangebiT, da man yvela
yovelTa dResaswaulTa gangebaA keTilad icoda, rameTu dResaswaulis gangeba kargad icoda, radgan rac dae-
romelica daeswava, dauviwyebelad aKsovda, da aqunda Kmi- swavla, dauviwyeblad axsovda, da hqonda xmis nebiereba
sa nebierobaA da tkbilobisa SuenierebaA, xolo gan- da tkbilobis mSveniereba119, misi mexsiereba ki gasakviri
sakYrvebel iyo KsovnebaA misi, rameTu aw ars xancTas Kel- iyo, radgan amJamad xancTaSi aris misi xeliT dawerili,

486 487
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

iTa misiTa dawerili sulisa mier wmidisa saweliwdoA suliwmindis mier, „saweliwdo iadgari~, romlis sity-
iadgari, romlisa sityuani friadkeTil arian. xolo axlisa vebic metad kargia120; xolo „axali sjulis~121 kanoniku-
Sjulisa dabeWdulni wignni zepiriT icodna da mravalni ri wignebi zepirad icoda da, agreTve, mravali wigni
wignni Zuelisaca Sjulisani. aramed daubeWdvelni wmidaTa „Zveli sjulisac~122. garda amisa, arakanonikurebi, wmin-
moZRuarTa Tqumulni auracxelni warmoiTqumodes da moZRvarTa Tqmulni, auracxeli warmoiTqmoda misi
uwignod eniTa misiTa umetes zeSTa bunebisa Cuenisa, eniT uwignod Cvens bunebaze uzesTaesad, radgan sadac
rameTu Zali RmrTisaA sadaca daadgres, yovelsave aRas- RvTis Zala daivanebs, yvelafers aRasrulebs igi adamia-
rulebs ufroAs bunebisa da cnobisa kacobrivisa. da adamis- nur bunebasa da cnobierebaze aRmatebulad. adamisad-
daca pirvel mcnebisa Seuracxebadmde yoveli damorCile- mic, mcnebis ugulebelyofis uwinares, yvelaferi da-
bul iyo. xolo amas mcnebaTa ubiwod damarxviTa yovelive morCilebuli iyo, amas ki mcnebaTa ubiwod dacviT yove-
keTilad ganemarjueboda. [v] da amis mier ara xolo Tu mon- live kargad umarjvebda da misgan ara mxolod misi
asterni misni ganmtkicnebodes, aramed sibrZnisa misisa monastrebi ganmtkicdebodnen, aramed misi sibrZnis
mdinareTagan irwyvodes yovelni udabnoni klarjeTisani. mdinareTagan irwyveboda klarjeTis yvela udabno.
da mravalgzis movidian wmidani igi mamani, winamZRuarni mravalgzis modiodnen wminda mamebi, monastrebis
monasterTani, mravalTaTYs mizezTa da sibrZniTa misiTa winamZRvrebi, mravalgvari mizeziT da misi sibrZniT
povian gansuenebaA yovelsa zeda saqmesa. poulobdnen mosvenebas yvela saqmis mxriv.

ld. xolo yovelTa dReTa amis netarisaTa wmidaTa maT 34. xolo am netaris mTel sicocxleSi monastrebis
mamaTa monastrebisaTa aRebaA amas winaSe gardaiKadian xanc- wminda mamebi aRebas123 mis winaSe ixdidnen xancTaSi,
Tas da pirmarxvad miiRian kanoni didTa marxvaTaTYs da pirmarxvis124 dros ki iRebdnen kanons didmarxvisTvis
warvidian. da midiodnen.
da iyo odesme erTad SekrebaA amaT netarTaA wmidisa iyo erTxel am netarTa erTad Sekreba wmindanis wi-
amis winaSe da TYnier opizisa winamZRurisa yovelTa maT as- naSe da mama grigoli opizis winamZRvris garda yvela
wavebda keTilTa maT sityuaTa sulisa cxorebisaTa mamaA maTgans aswavlida sulis sacxonebel karg sityvebs,
grigol.,xolo opizeli mamaA Sewuxna da hrqua mas: `wmidao opizeli mamasaxlisi ki Sewuxda da uTxra mas: „wminda
mamao, raAsaTYs TanawarmKdi sulierTa sityuaTa SenTa?~ mamao, risTvis ganmarideb Sens sulier sityvebs?~ xolo
xolo man hrqua: `mamao patiosano, araTu [Seur]acxebisaTYs man uTxra: „mamao patiosano, araTu ugulebelyofis gamo
Tanawarg[Ke]d Sen, aramed amis mizezisaTYs, rameTu amaT gageride Sen, aramed im mizeziT, rom yvela am udabnoze
yovelTa udabnoTa uwinares aRSenebul ars opizaA, da ara uwinares opizaa aSenebuli da ar ganvageb opizaze, arc
ganvageb opizasa zeda, arca winamZRuar[sa] missa zeda~. mis winamZRvarze~; magram man TavmdablobiT daarwmuna

488 489
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo man simdabliT daarwmuna wmidasa mas Tavisa TYsisa wmindani, rom misTvisac eswavlebina sxva mamaTa Tana-
swavlaA sworad sxuaTa maT mamaTa, [rameTu] esreT aqunda brad, radgan ise hyavda igi yvelas, rogorc wminda mo-
yovelTa, viTarca [wmidaTa mociqulTagani] Suvamdgomelad ciqulTagani, Suamdgomeli RmerTsa da adamianebs
[RmrTisa] da kacTa. Soris.

[193] le. aramed mravalgzis misJamisa KelmwifeTa gan- 35. magram im drois xelmwifeebma mravalgzis mt-
izraxes damtkicebiT amis netarisa episkoposobaA da fria- kiced ganizraxes am netaris episkoposoba da metismeti
diTa SromiTa awyines, raATamca daemorCila. xolo man ara garjilobiT Seawuxes igi, rom damorCileboda maT,
ineba didebaA eseviTari da gulisKma-uyo maT ganmartebu- magram man ar ineba amgvari dideba da cxadad gaagebina
lad, viTarmed: `msoflioTa maT wmidaTa saydarTa ara umr- yvelas, rom „msoflio wminda saydrebze umcrosebi ar
wemes arian wmidani udabnoTa eklesiani, saydarni RmrTisa arian udabnoTa wminda eklesiebi — RvTis didebis
didebisani. daRacaTu mRdelobaA episkoposTagan miecemis saydrebi. TumcaRa mRvdloba episkoposebisgan eZleva
yovelTa mRdelTa, aramed pirvelTa wmidaTa mamaTa meudab- yvela mRvdels, magram pirvelmeudabnoe wminda
noeTagan esreT viswaveT, viTarmed: romeli madli miecemin mamebisgan ase viswavleT: „ra madlic eZleva adamians
kacsa Jamsa naTlisRebisasa, igive madli vixileT, odes xati naTlisRebis dros, igive madli vnaxeT, rodesac
monazonebisaA miaqun axladmonazonsa, da egreTve - wmidisa monazvnobis xati mihqonda axalmonazons da amgvaradve
sqemisa miRebasa. da sxuaAca wamebaA friad ars, aramed vi- [vnaxeT] wminda sqemis miRebisas~. amis sxva mowmobanic
Tarca-igi israHlsa Soris qalaqni ganewesnes Sesavedrebe- bevria, magram iseve rogorc israelis SigniT qalaqebi
lad kacismklvelTa, egreTve wmidani udabnoni yovelTa iqna ganlagebuli kacismkvlelTa TavSesafrad,
Sesavedrebel arian, rameTu umankoTa mfarvelnia vnebisa- amgvaradve wminda udabnoebic yvelas TavSesafaria,
gan msoflioAsa da vnebulTa navTsadgurni arian sasovebiT radgan umankoTa mfarvelni arian isini soflis
sinanulisa micemiTa da SjulisdebiTa. da kma ars Cemda vnebebisgan da vnebulTa navsayudelnic imediani sinanu-
orkerZove didebad, ukueTu Se-viTa-uZlo moRuawebaA wmi- lis micemiTa da rjulmdeblobiT. sakmarisia CemTvis
daTa amaT udabnoTaA jerisaebr, romelTa Sina poves kacTa orivemxriv sadideblad, Tuki rogorRac SevZleb am ud-
TavisuflebaA, viTarca Tqua pavle: `aznaurebiTa miT, rom- abnoTa Sesaferisad meurveobas, romlebSic adamianebma
liTa qristeman Cuen ganguaaznaurna~, da `sada suli Tavisufleba ipoves, rogorc Tqva pavlem: „im Tavisuf-
uflisaA, mun aznaurebaA~. rameTu [v] moeca maT KelmwifebaA lebiT, riTac gagvaTavisufla Cven qristem~125, da: „sa-
`Svil RmrTisa yofad~ sityYsaebr iovane maxarebelisa~. dac aris uflis suli, iq aris Tavisufleba~126, radgan
miecaT maT uflebamosileba „RvTis Svilad
gaxdomisa~,127 ioane maxareblis sityvisebr~.

490 491
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da eseviTariTa sityYTa aReSennes Kelmwifeni igi da amgvari sityviT daimoZRvrnen xelmwifeebi da


adidebdes qristesa. adidebdnen isini qristes.

lv. amissa Semdgomad ixila netarman mamaman grigol 36. amis Semdeg naxa netarma mama grigolma gazrdili
aRorZinebuli eri saRmrToA Satberds da wmidaA eklesiaA saRvTo krebuli SatberdSi da pirveli wminda eklesia
pirveli gansrulebad da kurTxevad. maSin sixaruliTa aRiv- dasrulebisa da kurTxevis pirze. maSin sixaruliT aiv-
so, rameTu mohmadla ufalman gulisaebr misisa saqme igi so igi, radgan mohmadla mas ufalma, misi gulisamebr, es
keTili madliTa da meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa, kargi saqme wminda RvTismSoblis madliTa da meoxebiT,
romlisaca saxelsa zeda aReSena wmidaA igi monasteri mar- romlis saxelzec aSenda is wminda monasteri, maradsa-
adis didebad dedisa RmrTisa, SeuwevnelTa Semwisa da dideblad RvTis dedisa, — SeuwevnelTa Semwisa da mis
yoladve mfarvelisa mosavTa da maqebelTa misTaAsa, aw da moimedeTa da maqebelTa yovlad mfarvelisa, aw da uku-
ukunisamde, romelica ufroAs yovelTa, Kelmwifebisa TY- nisamde, romelic misma Zem da yovelTa RmerTma
sisa dabadebulTa, gamouTqumelad adida Zeman misman da yo- gamouTqmelad adida Tavisi xelmwifobis yvela qmnile-
velTa RmerTman, rameTu awve daamkYdra sufevasa waruval- baze metad128, radgan ukve daamkvidra igi waruval suf-
sa, suliTa da KorciTa SeerTebuli winaSe didebisa Rmr- evaSi, suliTa da xorciT SeerTebuli129, Tavisi RmrTee-
Teebisa TYsisa, viTarca ars pirmSoA yovelTa wmidaTaA, bis didebis winaSe, ramdenadac is aris yvela wmindanis
naTeli igi qristeanobisaA, da meoxebiTa misiTa da yovelTa pirmSo130 da sinaTle qristianobisa. misi da yvela
wmidaTaATa macxovnebs Cuen ufali, yovelTa morwmuneTa wmindanis meoxebiT gvacxovnebs ufali Cven, Tavis yvela
misTa, ufroAs-xolo rCeulTa misTa adidebs, nebisa wmidisa morwmunes, gansakuTrebiT ki Tavis rCeulebs adidebs
misisa aRmasrulebelTa, rameTu ityYs: `madidebelni Cemni igi, aRmsruleblebs misi wminda nebisa, radgan ambobs:
vadidne~ da `miva[194]niWo asi wili aqave da cxorebaA sauku- „Cems madideblebs vadideb~131, da: „mivaniWeb as wils aqve
noA daumkYdro~. da saukuno cxovrebas vumemkvidreb~132.
xolo ese brZanebaA utyuveli aRusrula qristeman ne- es utyuari brZaneba aRusrula qristem netar grig-
tarsa grigols. waruvalisa didebisa pativad mihmadla ols: waruvali didebis pativad mihmadla mas didebuli
SenebaA didebulTa udabnoTaA da KorcTa Sina yofasa missa udabnoebis Seneba da misi xorcSi yofnis drosve mis siw-
SiSi da zari siwmideTa misTaA mihfina mefeTa da yovelsa mindeTa SiSi da zari mihfina mefeebze da mTel xalxze,
ersa zeda, viTarca mZlavrebaA winaaRudgomelisa Kelmwi- rogorc mZlavroba windaudgomeli xelmwifisa, xolo
fisaA. xolo Semdgomad sofliTjmnisa umetes cnobaTa soflidan ganSorebis Semdeg Cvens Semecnebaze aRmate-
CuenTa adida caTa Sina angelozTa Tana, da aw queyanasa bulad adida igi caTa Sina angelozebTan erTad da axla

492 493
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

zeda piriTa mowafeTa da maqebelTa misTaATa ididebis mara- miwaze mis mowafeTa da maqebelTa piriT idideba mara-
dis. dis.

lz. xolo sanatreli dedaA febronia zrunvasa Sina 37. xolo sanatreli deda febronia wuxilSi iyo,
iyo, rameTu mwyemsad maTda Cinebuli sarwmunoA mRdeli, radgan maT mwyemsad xmobili sarwmuno mRvdeli, mama gr-
mamisa grigolis mivlenili, gardaicvala. aramed euwya Rm- igolisgan gagzavnili, gardaicvala, magram euwya mas
rTisagan, viTarmed umjobes missa aw iyos sxuaA mRdeli mw- RvTisgan, rom „imaze ukeTesi sxva mRvdeli iqneba axla
ysad Tquendao. da wigni miwera netarisa grigolissa da Tqvens mwyemsado~; werili miswera man netar grigols
iTxovda mRdelsa Rirssa. maSin wmidaman man hrqua wmidasa da iTxovda Rirseul mRvdels. maSin wmindanma uTxra
matois: `Svilo sayuarelo, mKedari vidre wyobasa ara Ses- wminda matos: „Svilo sayvarelo, mxedari sanam brZola-
rul arn, ZlevaA misi simravlesa Sina laSqarTasa ara sac- Si ar Sesula, misi mZleoba laSqris simravleSi Sesa-
naur arn, arca mefeTagan niWi miiRis, xolo vinaATgan ax- cnobi ar aris da arc mefeebisgan iRebs jildos, xolo
ovnad gamoCndis, Zali brZolisa misisaA yovelTa zeda sac- rodesac igi axovani gamoCndeba, misi brZolis Zala
naur-iqmnis [v] da niWi didZali mianiWis mas samarTlad yvelaze gacxaddeba da samarTlianad mianiWebs mas mefe
mefeman. da Senca iqmen morCil sityuaTa CemTa, viTarca didZal saboZvars. Senc aseve, gaxdi morCili Cemi
yoladve, Tavs-idev yoladve wmidisa RmrTismSobelisa ek- sityvebisa, rogorc yovelTvis, yovliTurT itvirTe
lesiasa meres mRdelobaA viTarca ZleviTSemosilman mKe- mereSi, wminda RvTismSoblis eklesiaSi, mRvdloba
darman uflisaman. da vesav qristesa, keTili Ruawli rogorc uflis ZlevaSemosilma mxedarma da vsasoeb
moiRuawo~. xolo igi cremliT Seuvrda da hrqua mas qristes, rom „karg asparezobas moiasparezeb~133; magram
lmobierad: `Semindve mamao, rameTu uwyis siwmideman igi cremliT Seuvrda mas da uTxra tkiviliT: „Seminde
Senman, araodes urCqmnil var brZanebasa Sensa, xolo aw ver mamao, radgan icis Senma siwmindem, rom arasodes
Zal-mic amissa yofad, romelica mibrZane~. da wmidaman man vyofilvar Seni brZanebis urCi, magram axla ar ZalmiZs
hrqua: `SemZlebel xar ZaliTa uflisaATa. aw keTilTa saT- amis gakeTeba, rac mibrZane~. wmindanma uTxra: „SegiZlia,
noebaTa SenTa Tana moipove sruli morCilebaA; juariTa uflis ZaliT. axla Sens karg saTnoebebTan erTad moi-
qristHsiTa juari damiweria, raATa mizezi yovelive dahKs- pove sruli morCileba. qristes jvriT jvari
na~. gadamiweria [Senze], rom yvela mizezi mospo~.
da viTarca ixila moZRurisa TYsisa ucilobeli rodesac naxa man Tavisi moZRvris ucilobeli
brZanebaA, TYnier nebisa TYsisa daemorCila sityuaTa misTa brZaneba, Tavisi nebis gareSe daemorCila mis sityvebs.
da iqmna mRdel monastersa dedaTasa nebiTa RmrTisaATa da gaxda, RvTis nebiT, qalTa monastris mRvdeli es
sanatreli da saswaulTamoqmedi matoi, didi da didebuli sanatreli da saswaulTmoqmedi matoi, didi da

494 495
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saqmiTa TYsiTa. rameTu weliwadTa ormeocTa meres mRde- didebuli Tavisi saqmiT, radgan mereSi misi ormoc-
lobasa Sina missa uqmi sityuaA da usargebloA pasuxi aravis wliani mRvdlobis dros aravis gaugia misgan fuWi da
esma misgan, romeli kacTa codva-eyofvis, viTarca ufali usargeblo sityva, rac adamianebs codvad hyofniT,
ityYs: `yovlisaTYs sityYsa uqmisa, romelsa kacni ityYan, rogorc ambobs ufali: „yvela fuWi sityvis gamo, rasac
sityuaA miscen misTYs dResa mas [195] saSjelisasa~. da ara adamianebi amboben, pasuxs gascemen masze sasjelis
xolo ese oden, aramed romelni xedved mas, ver ikadrian dRes~134. da ara martooden TviT igi, aramed isinic,
udbad gancxromaA krZalulebaTagan misTa da siwmidiT da romlebic Sehyurebdnen mas, ver ikadrebdnen uqmad
ubiwod qcevisa, rameTu eqmna yovelTa saxe keTilis. gancxromas miseul TavSezRudvaTa da siwmindiT da
da aman daimarxa WeSmariti qalwulebaA ara xolo ubiwod qcevis gamo, radgan kargis nimuSad gauxda igi
KorciTa oden, aramed suliTa da sityYTa, sasmeneliTa da yvelas. daicva man WeSmariti qalwuloba araTu oden
TualiTa. rameTu netarman man TqYs, viTarmed: `monazonebaA xorciT marto, aramed suliT, sityviT, yuriTa da
hrqYan krZalvasa~, romlisaTYsca RmrTismoyuareman man TvaliT, radgan ambobda es netari: „monazvnoba
dedakacman Temestia, merisa dekanozman, Tqua, viTarmed: TavSezRudvas hqvia~, ris gamoc RvTismoyvare qalma Te-
`ormeoc wel dekanozobasa Cemsa da matois mRdelobasa mestiam, meres dekanozma, Tqva: „ormocwliani Cemi
sacecxurni man Kelisa Cemisagan araodes mimixunao~. dekanozobisa da matois mRvdlobis dros mas arasodes
xolo gardareulisa Sromisagan mouZlurda, rameTu gamourTmevia Cemi xelidan sacecxlurebi~. amasTan, gad-
mouklebeli locvaA, wyurili da SimSili maradis, da uZ- ametebuli SromiT mouZlurda igi, radgan uwyveti
ilobaA, zedgomaA da muKlTa modrekaA friadi aqunda ne- locva, wyurvili da SimSili mudamJams, uZiloba,
tarsa mas, dascemda vnebasa KorcTasa da sulisa mterni mo- zedgoma da muxldreka mravali hqonda am netars,
auZlurna. xolo JamiswirvaA araodes daacadis TYnier romelic xorcTa vnebas dascemda da daauZlura man
mizezisa da uZlurebisa, da samoseli misi yoladve Seu- sulis mtrebi. xolo Jamiswirvas arasodes SeaCerebda
racxi iyo da sazrdeli egreTve. mizezisa da uZlurebis gareSe, misi samoseli ki
yovliTurT mdare iyo da saWmelic - aseve.

lH. xolo iyo matoi odesme TYssa mas sayofelsa max- 38. erTxel ki iyo matoi Tavis samyofelSi meres max-
lobelad meresa. da cna moslvaA mparavTaA da dRisive dahm- loblad. gaigo man qurdebis misvla da dRisiTve gaamza-
zada maTTYs puri. da viTarca moiwines Rame mparavni igi, [v] da maTTvis puri, xolo rodesac movidnen es qurdebi
hrqua maT: `grwmenin Cemi, Svilno, wmidaA RmrTismSobeli RamiT, uTxra maT: „gwamdeT Cemi, Svilebo, wminda
gibrZanebs ara vnebad Cemda, aramed movediT da WameT puri, RvTismSobeli gibrZanebT, rom ar mavnoT me, aramed
romeli gangimzade Tquen~. xolo erTi igi, romelsa moey- modiT da WameT puri, rac gagimzadeT Tqven~. magram

496 497
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

vannes, kadnier-iqmna warRebad, raAca-igi aqunda wmidasa erTma imaTganma, romelsac moyvanili hyavda [sxvebi],
mas. da man hrqua: `winaSemdgomeli var wmidisa RmrTismSob- gabeda waeRo is, rac hqonda wmindans, aman ki uTxra:
lisaA, romelmanca patiJeul gyos Sen, warmdebi ege~. da „msaxuri var wminda RvTismSoblisa, romelic dagsjis
munTquesve daeca igi mterisagan borotisa. maSin moyuasni Sen, Tavxeds~. da myisve daeca igi boroti mtrisgan.
misni cremliT Seuvrdes wmidasa mas, raATa gankurnos igi. maSin misi megobrebi cremliT Seuvrdnen wmindans, rom
xolo man juari daswera da hrqua: `gangkurnebs wmidaA Rm- ganekurna igi, man ki jvari gadaswera da uTxra:
rTismSobeli~. da mwrafl ganmrTelda igi. da wmidaman man „gangkurnebs wminda RvTismSobeli~. da swrafadve
hrqua: `sawyalobelo, raAsaTYs winamZRuar eqmen kacTa amaT gamojanmrTelda igi. wmindanma uTxra mas: „sawyalo,
borotisyofad Cemda?~ da istumrna da ganutevna mSYdo- rad gamouZexi adamianebs CemTvis borotis gasakeTe-
biT. blad?~ da umaspinZla maT da gauSva mSvidobiT.
da eseviTarni saswaulni mravalni qmnna wmidaman man da amgvari saswaulebi bevri aRasrula am wmindanma da
miiwia sibered. rameTu sneulebaAca SeemTxYa ZlierTa maT miaRwia siberemde. amasTan, sneulebac Seeyara mas
SromaTagan da ver eZlo Tavisa TYsisa msaxurebad. maSin Zlieri jafis gamo da ar SeeZlo Tavisi Tavis movla.
Tqua netarman matoA: `ese Rone mKdomisaA iqmna, raATamca maSin Tqva netarma matom: „es xriki mtrisgan moxda, rom
dedani mmsaxurebdes me. daRacaTu nebisa RmrTisani arian qalebi mivlidnen me. TumcaRa RvTis nebisani arian es
dani ese, xolo uweso ars monazonisa KeliTa dedaTaATa debi, mainc uwesobaa qalTa xeliT movla monazonisa.
msaxurebaA, aramed me Rone maqus, romliTa ganvTavi- magram maqvs me gamosavali, riTac gavTavisufldebi
suflde~. [amisgan]~.
da iyvnes vinme berTas mamisa grigolis [196] dedisa msax- berTaSi iyvnen mama grigolis dedis msaxurTaganni
urTaganni, naTesavni matoisni, keTilni monazonni da vinme, matois naTesavebi, kargi monazvnebi da misi mego-
megobarni misni. maT acnoba da movides sixaruliT brebi. maT acnoba matom da isinic sixaruliT movidnen
waryvanebad missa cxedriTa, rameTu friad uZlur iyo sakaciT mis wasayvanad, radgan didi moRvaweobis gamo
didisa moRuawebisagan. metad dauZlurebuli iyo.
xolo dani igi yovelni godebisa cremliTa aRivsnes, xolo yvela da godebis cremliT aivso, radgan suli-
rameTu obol-iqmnebodes sulierisa mamisa da moZRuri- eri mamisa da moZRvrisgan obldebodnen. akurTxa man yve-
sagan. da akurTxna yovelni cremliTa savseman, juari das- la maTgani cremliT savsem, jvari gadaswera, gamoemSvi-
wera da mSYdobaA dauteva da hrqua: `qristeman dagicvenin doba da uTxra: „qristem dagicvaT Tavisi qalwuli mSob-
madliTa mSobelisa TYsisa qalwulisaATa da yovelTa wmi- lis da yvela wmindanis madliT. amasTan, mudamJams il-
daTaATa, aramed CemTYs locva-yavT maradis~. da wam-uyvna oceT CemTvis~. aniSna Zmebs da aizides igi sakaciT. rode-
ZmaTa maT, da aRiques igi cxedriTa. da viTar mcired vles, sac cota gaiares, ubrZana maT SeCereba da Tqva: „ufalo,
ubrZana dadgomaA da Tqua: `ufalo, sityuaman Senman guamni Senma sityvam uZlurTa sxeulebi cocxal sxeulebad gaxa-

498 499
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uZlurTani guam cxovel yvna, meca momec Zali, uZlursa da. momeci mec Zala, Sens uZlur monas~. myisve savsebiT
monasa Sensa~. da mwrafl sruliad ganZlierda da TYsiTa gaZlierda igi da Tavisi fexiT miaRwia berTas. dahyo
ferKiTa miiwia berTas. da dayvna Jamni weliwdisa erTisa [iq] erTi wlis dReni sruliad janmrTelad, Semdeg ki
dReTani yoladmrTelad da merme gardaicvala saWirvelisa gardaicvala am sawvalebeli soflisgan da mivida
amisgan soflisa, da mivida sofelsa mas cxovelTasa, vi- cocxalTa sofelSi RvTis winaSe sixaruliT, rogorc
Tarca mKne, axovani moRuawe qristHsi da sruliad ZleviT- qristes mxne, axovani moRvawe, sruliad ZlevaSemosili,
Semosili winaSe RmrTisa sixaruliT da meox ars CuenTYs da meoxia CvenTvis ukunisamde.
ukunisamde.

lT. xolo Jamsa gardacvalebisa misisasa CuenebaA ix- 39. xolo misi gardacvalebis dros Cveneba ixiles
iles meres Sina sanatrelTa maT dedaTa - Temestia mereSi sanatrelma qalebma: Temestia dekanozma da
dekanozman [v] da anatole, romelsa uwodes antonios, day- anatole dayudebulma, romelsac uwodes antoniosi,
udebulman, orTave SuaRames oden. da eklesiad mivida mar- orTavem — swored SuaRamisas, da eklesiaSi mivida is
todmyofi igi uwinares Jamisrekisa, da egreve dekanozica martodmyofi135 Jamisrekvis136 uwinares. maSinve mivida
miiwia stovasa eklesiisasa, da moikiTxnes urTierTas. xolo eklesiis stovamde dekanozic. maT moikiTxes erTimeore.
dekanozman hrqua: `raAsaTYs ars moslvaA Seni? mauwye, raA dekanozma uTxra: „ris gamoa Seni mosvla? miTxari, ra
ixile?~ xolo man hrqua: `msgavsad xilvisa Senisa vixile, naxe?~. man uTxra: „Seni xilvis msgavsad vnaxe, radgan
rameTu aw aResrula makurTxeveli Cueni matoi~. da war- axla aResrula Cveni makurTxebeli matoi~. da mouTxro
mouTxra yoveli, viTarmed: `mo-vinme-vida kaci brwyin- man yvelaferi: „movida viRac kaci, brwyinvaled
valed Semkobili da mrqua me: didi matoi miicvalebis wi- Semkuli, da miTxra me: “didi matoi miicvleba RvTis
naSe RmrTisa, aramed Semomideg me, raATa Rirs-iqmne xil- winaSe, xolo Sen gamomyevi me, rom Rirsi gaxde misi am
vad didebiT micvalebasa missa amier sofliT zecisa sasuf- soflidan zecis sasufevlisken didebiT micvalebis
evelsa. xolo me Seudeg da mimiyvana borcusa maxlobelad naxvisa”. mec gavyevi mas, mimiyvana ki berTis axlos
berTisa da mrqua me: mixede berTas zeda da ixile didebuli borcvTan da miTxra: “gaixede berTis zeviT da naxe
xilvaA. da me vxedevd suetsa naTlisasa, romeli STamoiweo- didebuli xilva”. da vxedavdi me sinaTlis svets, rac
da zeciT zeda monastersa mas da simravle wmidaTa an- Camoiweoda zecidan am monasterze. iyo simravle
gelozTaA suetsa mas Tanagardamomavali. da erTi vinme di- svetTan erTad gadmomavali wminda angelozebisa da
akonissaxed olariTa maT Tana, romelni ugalobdes RmerTsa erTi vinme, diakonis msgavsad, olariT137 maTTan erTad,
brwyinvaliTa KmiTa. da kualad vixile krebuli igi wmidaTa romlebic ugalobdnen RmerTs brwyinvale xmiT. kidev,
angelozTaA, egreTvesaxed aRmavali zecad da saSuval maT- vnaxe wminda angelozTa krebuli, imave saxiT aRmavali

500 501
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sa wmidaA matoi KelpyrobiT aRhyvanda naTliTa SemkobilTa zecad da sinaTliT Semkul am uxorcoebs TavianT SuaSi
maT [197] uKorcoTa didebiTa gamouTqumeliTa galobiT: xelmokidebiT ahyavdaT wminda matoi, gamouTqmeli
`maRalTa Sina~. ese ars xilvaA Cemi wmidisa misTYs~. didebiT galobdnen ra: „maRalTa Sina...~. esaa Cemi xilva
xolo man hrqua: `WeSmaritad sarwmuno ars CuenebaA ege am wmindanis Sesaxeb~.
Seni, aramed aw ismine Cemi, rameTu viTar-igi pirvel man ki uTxra: „WeSmaritad sarwmunoa Seni es Cveneba,
siWabukesa iyo sanatreli matoi hasakovan da Suenier, magram axla ismine Cemic, radgan rogorc Tavdapirve-
umetesad aw vixile Semkobili didebiTa, Semosili Jamis- lad, siWabukeSi, iyo sanatreli matoi tanadi da
wirvad samosliTa mougonebelad brwyinvaliTa, da KelTa mSvenieri, kidev metad vnaxe axla igi didebiT Semkuli,
aqundes oqroAsa sacecxurni. da me damikYrda xilvaA igi da Semosili JamiswirvisTvis warmoudgenlad brwyinvale
me varqu: viTar ganZlierebul xar uZlurebisagan, samosliT, da xelSi hqonda mas oqros sacecxlurebi. me
moZRuaro!~ xolo man mrqua: sakurTxevelsa, romelsa gamikvirda es xilva da vuTxari me: “rogor gaZli-
vhmsaxurebd siyrmiT CemiTgan, aw amiT sakurTxeveliT erebulxar uZlurebisgan, moZRvaro?” man ki momigo:
dausrulebelad missa msaxurebad mivicvale, rameTu Rirs- „romel sakurTxevelsac vmsaxurebdi Cemi siyrmidan,
viqmen zecisa sakurTxevelsa winaSe wardgomad da marad- axla am sakurTxevlidan dausruleblad misi msaxu-
ismsaxurebad~. rebisken mivicvale, radgan Rirsi gavxdi zecis sakurT-
ese viTarca ixiles, mo-xolo-vinme-vides berTiT da xevlis winaSe wardgomisa da maradismsaxurebisa~
uTxres matois gardacvalebaA masve Jamsa Sina da hmadlob- rogorc ki maT es ixiles, movidnen berTidan viRacee-
des qristesa sakYrvelT-moqmedsa. bi da uTxres matois gardacvaleba imave dros da hmad-
lobdnen sakvirvelTmoqmed qristes.

m. xolo sxuani mowafeni netarisa grigolisni mravalni 40. xolo netari grigolis bevri sxva mowafe monaz-
udidessa sazomsa monazonebisasa miwevnul iyvnes, rameTu vnobis ufro did sazoms iyo miRweuli, radgan zogjer
odesme ixilveboda wmidaTa angelozTa brwyinvalebaA gua- dainaxeboda maTi sxeulebi wminda angelozebis brwyin-
mTa maTTa Semosili ufroAs matoissa. da saswaulni didni valebiT Semosili matoze metad da didi saswaulebi
maT mier iqmnebodes KorcTa Sina yofasa maTsa da Semdgo- xdeboda maTgan maTi xorcSi yofnis drosac da maTi
mad sikudilisa maTisa. aramed vTqua sarwmunoAsa misTYs sikvdilis Semdegac. vambob ki im qristeSemosili
Svilisa qriste[v]Semosilisa, romelsa saxeli ewoda dimi- sarwmuno Svilis Sesaxeb, romelsac saxelad ewoda
trios. rameTu igi netarsa dedasa febronias ganezarda da dimitriosi, radgan igi netar deda febronias gaezarda
mamisa grigolisda daemowafa, romelica Seracxil iyo pir- da mama grigolisTvis daemowafebina, romelic CaTv-
velTa Tana mowafeTa misTa. lili iyo mis pirvel mowafeebSi.

502 503
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ma. da mravalgzis ixilva miszeda sueti naTlisaA kaci- 41. mravalgzis iqna danaxuli am RvTiskacisgan Tavze
sa mier RmrTisa Rame yovel locvasa mas R[amisTev]isasa, sinaTlis sveti mTeli Rame, RamisTevis locvisas138,
rameTu suli wmidaA ganisuenebn miszeda maradis. ese ware- radgan suliwminda ivanebda masze maradis. igi gaemarTa
marTa ierusalHmd. da viTarca miiwia he[msa]s, mcired das- ierusalimisken da rodesac miaRwia hemsas, cotaTi das-
neulda da cna suliTa RmrTisamieri wodebaA da dawera neulda da, suliT Seicno ra RvTismieri xmoba, Tavisi
epistole KeliTa TYsiTa esreT: xeliT dawera epistole ase:
`rCeulno qristHsno, samkYdrebelno siwmidisano, „qristes rCeulno, siwmindis savaneebo: mamao grig-
mamao grigol da dedao febronia, sulieradmSobelno ol da dedao febronia, Cemo suliero mSoblebo, rom-
Cemno, [198] romelTa nacvalad sZisa aRmzardeT sulieriTa lebmac rZis nacvlad aRmzardeT moZRvrebis sulieri
moZRurebisa sazrdeliTa da saRmrToAsa swavlisa sagz- sazrdoTi da saRvTo swavlis sagzliT gamgzavneT am
liTa warmgzavneT keTilsa amas gzasa. aw sityuaA Cemi da- karg gzaze! axla Cemi sityva dumdeba Tqvens mimarT,
dumnebis Tquenda momarT uflisa didebiT moslvadmde, uflis didebiT mosvlamde, radgan me hemsas mivaRwie da
rameTu me hemsas miviwie da mun damiZinebia meored mosl- iq damiZinia qristes meored mosvlamde. rodesac Tqveni
vadmde qristHsa. raJams mowafeTa TquenTa moiTualvideT, mowafeebi moiTvaloT, iq mikiTxeT Tqveni Svili da
mun mikiTxeT Svili Tqueni da maradisKsenebul myavT wmi- maradis momixseneT Tqvens wminda locvebSi, RvTis
daTa locvaTa TquenTa, wmidano RmrTisano~. wmindanebo~.
da masve Jamsa aResrula da munve hemsas daefla. da im drosve aResrula da daimarxa iqve hemsaSi.

mb. aramed pirvelKsenebulni da yoladmosaKsenebelni 42. magram gavixsenoT adrexsenebuli da yovlad-


igi Rirsni arseni da efrem, mowafeni da aRzrdilni mosaxsenebeli Rirsi arseni da efremi, grigolis
grigolisni, moviKsenneT, romelnica saTno-iyvna nebaman mowafeebi da aRzrdilebi, romlebic isaTnova RvTis
RmrTisaman mwyemsTmTavrad samwysoTa maT TYsTa pir- nebam TavianTi gonieri samwysoebis mwyemsTmTavrad,
metyuelTa. rameTu didi efrem, uwinares mravliT wliT radgan didi efremi, arsenze mravali wliT adre,
arsenissa, iqmna episkopos awyurisa saydarsa samcxes, xolo awyuris saydris episkoposi gaxda samcxeSi, xolo Semdeg
Semdgomad didi arseni kaTolike eklesiasa, qristHs kuar- didi arseni kaTalikosi gaxda kaTolike eklesiaSi,
Tisa samkYdrebelsa mcxeTas, qarTlisa kaTalikoz-iqmna. da qristes kvarTis samkvidrebel mcxeTaSi, da iyo maT
iyo siyuaruli maT Soris erTadzrdilobisaTYs. Soris siyvaruli erTad gazrdilobis gamo.
aramed qarTlisa episkoposni mirean arsenis mamisaTYs magram qarTlis episkoposebi arsenis mamaze, miri-
friad gulwyebul iyvnes amis mizezisaTYs, rameTu TYnier anze, Zalian gabrazebulebi iyvnen im mizeziT, rom

504 505
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ganzraxvisa maTisa mZlavr samcxisa eriTa Ze TYsi daadgina maTTan moTaTbirebis gareSe, samcxis xalxis mZlavrebiT,
kaTalikozad [v] TanadgomiTa da kurTxeviTa mciredTa Tavisi Ze man kaTalikosad daadgina, episkoposTa mcire
episkoposTaATa, aramed mcired mxilebisaTYs uflisa miSue- ricxvis TanadgomiTa da kurTxeviT, uflis daSvebiT ki,
biTa iyo aRZrvaA episkoposTaA maT, vidremdis netari efrem mciredi mxilebisaTvis, moxda episkoposTa aRSfoTeba,
mi-ve-erCda maT, rameTu samarTal iyo sityYsgebaA igi. da iqamde, rom netari efremic miemxro maT, radgan samarT-
romel Jamsa mas Kelmwife iyo, mamfali guaram didi, mire- liani iyo amaTi Sepasuxeba, da romelic im dros xelmwi-
anisTYs gulZYrad iyo, da mwrafl-xolo brZana SekrebaA fe iyo, mamfali guaram didi, mirianis mimarT gulZvi-
episkoposTaA da udabnoAsa mamaTaA. da yovelni Semokrbes rad iyo. man myisve brZana episkoposebisa da udabnos
javaxeTs. aramed mamaA grigol ara mun iyo, arca yovelni mamebis Sekreba. da yvelani Seikribnen javaxeTSi, magram
klarjeTisa udabnoTa winamZRuarni mamani. rameTu iyo ne- mama grigoli ar iyo iq, arcTu klarjeTis udabnoTa
tari grigol arqimandriti da wadierad moelodes yovelni. mTeli winamZRvari mamebi. netari grigoli ki arqimand-
da martod anjmnobdes wesisa winamZRuarni igi arseni kaTa- riti iyo da yvelani wadierad moelodnen mas, wesis
likozisaTYs da vera daamtkices sityuaA maTi. maSin eruS- winamZRvrebi139 mis gareSe msjelobdnen arsen kaTali-
nelman episkoposman misJamisaman hrqua yovelTa: `odes mov- kosis Sesaxeb da ver daadgines TavianTi msjavri. maSin
ides varskulavi udabnoTaA, maSin ganemarTos saqme da imJamindelma eruSnelma episkoposma uTxra yvelas:
ganzraxvaA yovelTaA~. da maT hrques: `visTYs ars sityuaA „rodesac mova udabnoTa varskvlavi, maSin gaswordeba
ege damtkicebiTi?~ xolo man Tqua: `grigol arqimandriti- yvela saqme da ganzraxva~. maT ki uTxres: „vis Sesaxeb
saTYs, xancTisa da Satberdisa maSenebelisa~. aris eg gadaWriT naTqvami?~ man Tqva: „grigol arqimand-
maSin erTman vinme episkoposman silaRiT Tqua Soris ritis Sesaxeb, xancTisa da Satberdis maSeneblisa~.
SekrebulTa maT: `igi oden arsa varskulavi mnaTobi?~ maSin erTma viRac episkoposma ampartavnulad Tqva
xolo sxuaTa maT yovelTa Tques: `WeSmaritsa [199] ityYs, SekrebilTa Soris: „mxolod igia mnaTobi varskvlavi?~,
rameTu igi ars moZRurebisa naTliTa ganmanaTlebel da magram sxva yvelam Tqva: „WeSmarits ambobs, radgan igi
Semkul suliTa wmidiTa~. aris moZRvrebis sinaTliT naTelmyofeli da suliwmind-
da meyseulad ixiles wmidaA igi momavali karauliTa iT Semkuli~.
Soris krebulsa mas mamaTasa sakYrvelad xilviTa. rameTu da myisierad dainaxes maT es wmindani, momavali saxe-
samoseli igi Seuracxi, romel emosa moxucebulsa mas, driT mamaTa krebulSi. sakvirveli SesaxedaobiT, rad-
esreT Cnda, viTarca samoseli naTlisa brwyinvalisa ga- gan is ubadruki samoseli, rac emosa am moxucebuls, ise
nucdelisaA. xolo Tavsa missa kukuli ixilveboda, viTarca Canda, rogorc mbrwyinavi sinaTle, TvalSeudgami, xolo
gYrgYni sameufoA patiosanTa TualTa da margalitTagan mis Tavze kunkuli warmoCndeboda rogorc samefo
fasdaudebelTa aRmkuli. da viTarca ixiles RmrTisamieri gvirgvini, patiosani Tvlebisa da fasdaudebeli mar-
galitebisgan Semkuli; da rodesac ixiles misi

506 507
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

didebulebaA misi, yovelni sixaruliT miegebnes da Seudges RvTismieri didebuleba, yvelani sixaruliT miegebnen
sityuaTa misTa sixaruliT. da mihyvnen mis sityvebs sixaruliT.
mas Jamsa movida efrem episkoposi da pirvelad moikiTxa am dros movida efrem episkoposi da pirvelad
moZRuari TYsi mamaA grigol da merme Zmani TYsni episko- moikiTxa Tavisi moZRvari, mama grigoli, Semdeg ki Tavi-
posni. xolo netarman grigol farulad mouwoda netarsa si Zma-episkoposebi, xolo netarma grigolma farulad
efrems da hrqua mas: `Svilo, pativsa magas wmidisa mRdelT- mouxmo netar efrems da uTxra mas: „Svilo, wminda
mTavrobisasa gafuceb, nu uSli sulierad Zmasa Sensa ar- mRvdelmTavrobis mag pativs gaficeb, nu uSli xels Sens
senis~. xolo man hrqua: `wmidao mamao, ver egebis ZmaTa CemTa sulier Zmas arsens~, man ki miugo: „wminda mamao, ar Sei-
episkoposTa cilobaA samarTlisaTYs, da meca Semindve, ram- Zleba Cems Zma episkoposebTan Sepaeqreba simarTlis gamo
eTu ara var amieriTgan arsenis cxovari da arca igi Cemi da mec Seminde, radgan ar var amieridan arsenis cxvari
mwyemsi~. maSin wmidaman man mksinvared hrqua: `ukueTu amas da arc igi — Cemi mwyemsi~. maSin wmindanma mwyralad
iqm, efrem, me uvar-myav, viTa ara Seni moZRuari var~. xolo uTxra: „Tu amas gaakeTeb, efrem, uarmyavi me, rogorc
netari efrem sityuasa maszeda sulierisa mamisa da Seni moZRvari~. netari efremi sulieri mamisa da
moZRurisasa atirda da hrqua: `ficxel ars brZanebaA ese, moZRvris am sityvaze atirda da uTxra: „mkacria es
ganmkueTel ufroAs maxYlisa. aw nebaA Seni iyavn da nu nebaA brZaneba, maxvilze metad gamkveTi. axla Seni neba iyos da
Cemi, wmidao RmrTisao~. xolo man hrqua: `efrem sanatrelo, ara neba Cemi, RvTis wmindano~, man ki uTxra: „efrem
[v] gisminen qristeman, raAca iTxoo misgan Sen, umankoo gu- sanatrelo, gisminos qristem, rasac iTxov misgan Sen,
liTa da wrfelo gonebiTa, mimsgavsebulo moZRuarsa Sensa guliT umankoo da gonebiT wrfelo, mimsgavsebulo Sens
qristesa sityYsaebr daviTisa: `rameTu wrfel ars ufali moZRvars qristes, daviTis sityvisebr: “radgan wrfelia
RmerTi Cueni, da ara ars sicruve mis Tana~. da Sen uwyi su- Cveni ufali RmerTi da ar aris sicrue masTan”140, da Sen
liTa SeniTa RmrTismxilveliTa, viTar RmerTsa ebrZana ka- ici Seni RvTismxilveli suliT, rom RmerTs hqonda
TalikozobaA arsenisi sisrulisa misisaTYs, aramed mirean, nabrZanebi arsenis kaTalikosoba misi srulqmnilebis
mamaman misman, augian-yo uJamod SeswrafebiTa, viTarca gamo, magram mirianma, misma mamam, saaugo gaxada igi
adam Wama xili igi, romel arRa mwife iyo. aw Sen keTilad udroo aCqarebulobiT, iseve rogorc adamma Wama is nay-
hyav smenaA Cemi, rameTu guliswyromaman kacisaman simarTle ofi, romelic jer ar iyo mwife. axla Sen kargad
RmrTisaA ara qmnis. xolo brali ese arsenisi Cemzeda iyavn~. gaakeTe, rom ismine Cemi, radgan adamianis guliswyroma
amissa Semdgomad, raJams esma guaram Kelmwifesa RvTis simarTles ar izams, xolo arsenis es danaSauli
moslvaA netarTaA maT, moegeba wina sixaruliT da moikiTxna Cemze iyos~.
simdabliT. da viTarca dasxdes, brZana xolo guaram amis Semdeg, rodesac gaigo guaram xelmwifem am
SemokrebaA yovelTa moweseTaA, da movides. maSin hrqua: netarTa mosvla, win miegeba maT sixaruliT da moikiTxa
`wmidano mamano, episkoposno da meudabnoeno, iciT yovelTa Tavmdablurad. rodesac dasxdnen, brZana guaramma yvela

508 509
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

kanoni SjulisaA, rameTu ara brZanebs episkoposisa da kaTa- mowesis141 Semokreba da movidnen ra, maSin Tqva: „wminda
likozisa mZlavrebiT dajdomasa~. da amas sityuasa Sina au- mamebo, episkoposebo da meudabnoeebo, yvelam iciT
gisa sityuani ganamravlna da eloda pasuxsa maTgan, xolo sjulis kanoni, radgan ar brZanebsigi episkoposisa da
Tualni yovelTani xedvides mamasa grigols da episkopossa kaTalikosis ZalmomreobiT dadgomas~, da amis Tqmisas
efrems da maT daidumes Jam erT. saaugo sityvebi gaamravla, eloda ki pasuxs imaTgan; ma-
maSin episkoposTa hrques efrems: `brZane pasuxi, raA jer gram yvelas Tvalebi Sehmzerda mama grigols da episko-
ars~. xolo man Tqua: `sada mamaA grigol iyos, me mun ara pos efrems, xolo maT daidumes garkveuli droiT.
vikadreb sityuad~. maSin Kelmwifeman man hrqua netarsa maSin episkoposebma uTxres efrems: „brZane pasuxi,
grigols: `mamao, yovelni Sen gelian sityuad WeSmari- rac saWiroa~, man ki Tqva: „sadac mama grigoli iqneba, me
tebisa, rameTu uxuces xar [200] yovelTa dRiTa da iq ar vikadreb sityvis Tqmas~. maSin xelmwifem uTxra
saTnovebiTa nebisa RmrTisaATa da Sengan Kams dasabami sit- netar grigols: „mamao, yvela Sen gelis WeSmaritebis
yYsaA~. xolo man Tqua: `jer iyo pirvelad mRdelT- saTqmelad, radgan yvelaze ufrosi xar asakiTac da
moZRuarTagan brZanebaA, xolo aw sityYTa SeniTa vityY es- RvTis nebis saTnomyofelobiTac, da Senganaa marTebuli
reT: WeSmaritTa qristHssamwysoTa, ismineT glaxakisa amis sityvis dawyeba~. xolo man Tqva: „marTebuli iyo
moxucebulisaA, rameTu arseni kaTalikozi nebiTa Rmr- pirvelad mRvdelTmoZRvrebisgan brZaneba, magram axla,
TisaATa kaTalikozi ars, da ZYrismetyuelTa misTa, Seni sityvis Sesabamisad, vityvi ase: WeSmaritma qristes
romelTa ara Seinanon, kdemul iyvnen da sruliad hrcx- samwysoebma ismineT am glaxaki moxucebulisa, rom arsen
uenes amas sawuTrosa da mas saukunesa~. kaTalikosi RvTis nebiT aris kaTalikosi da masze augis
xolo Kelmwife igi daRacaTu iyo brZen da RmrTismsax- mTqmelni, romlebic ar moinanieben, TavmoWrilebi
ur, aramed marTlmxilebisagan marTlisa mis kacisa SeS- iqnebian da sruliad SercxvebaT am sawuTroSic da im
foTna friad, rameTu nebaA sibrZnesa sZlevda da Suri pa- saukunoSic~.
tivsa ara hridebda, gesli raA gulisaA bageTagan icnoba magram xelmwife ki, TumcaRa iyo igi brZeni da
ganugebelad sityYsa gantevebiTa esreT, viTarmed: `mrav- RvTismsaxuri, am marTali kacisgan marTlmxilebis gamo
liT JamiTgan ara mexilva mamaA grigol, aramed masmioda, Zalian SeSfoTda, radgan neba sibrZnes sZlevda da Suri
viTarmed brZenTagan Seucavi sibrZne misi Secvalebul ars Rirsebas ar erideboda, Sesacnobi gaxda ra gulis gesli
siberiTao da pirvelsmenili vixile TualiTa~. da Sju- bageebisgan, daufiqreblad sityvis ase gaSvebiT: „didi
lisaca mravalTa sityuaTa ityoda, romeli ara Sehgavs xania ar menaxa mama grigoli, magram mesmoda, rom
eriskacTa, rameTu iyo igi friad sityuaKelovan. brZenTagan dautevi misi sibrZne Secvlilia siberiTo da
adre gagonili TvaliT vnaxe~, Tan sjulis bevr
sityvasac ambobda igi, rac ar Sehferis eriskacebs,
radgan iyo igi metad sityvaxelovani142.

510 511
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

xolo netarman mamaman grigol hrqua mas: `N Kelmwifeo, xolo netarma mama grigolma uTxra mas: „hoi
rad ganhrisxnebi WeSmaritebisaTYs? ese uwyodi, rameTu xelmwifeo, rad mrisxandebi WeSmaritebis gamo? es
pirvelTa wmidaTa maT mamaTa Sekrebasa episkoposTa da icode, rom pirveli wminda mamebis Sekrebaze
winamZRuarTa wesisaTa monazonTa Tana iyvnes pirvelni mor- episkoposebTan da wesis winamZRvar monazvnebTan erTad
wmuneni mefeni, araTu maTTana SjulismoZRurebasa iyvnen pirveli morwmune mefeebi, magram araTu maTTan
ikadrebdes, aramed SjulisgamoZiebasa maTsa ikiTxian da erTad sjulis swavlebas ikadrebdnen isini, aramed
iTxoian sityYsa gamocxadebaA, rameTu maT mier iswavebdes maTeul gamoZiebas sjulisas gamoikiTxavdnen da
mcnebaTa RmrTisaTa da mowamed iyvnes [v] TqumulTa maTTa. iTxovdnen sityvis ganmartebas, radgan maT mier
da wmidaTa mociqulTa da RirsTa maT mRdelTmoZRuarTa swavlobdnen RvTis mcnebebs da maT sityvebs emowmebod-
gansazRvrebulsa kanonsa Sina arave brZanebul ars eriska- nen; arc wminda mociqulebisa da Rirsi mRvdelTmoZRv-
cisaA, viTarmca episkoposTa da wesisa-winamZRuarTa mamaTa rebis mier gansazRvrul kanonSia nabrZanebi, rom
gansagebelisa moZRurebisa ikadrebda, gina axalsaxiobasa Sehkadrebdes eriskaci episkoposTa da wesis winamZRvar
moiRebda, daRacaTu samarTlad sagonebel iyos, aramed mamaTa sagamgeblo moZRvrebas anda axalsaxeobas143
Sjulisa da mRdelTmoZRuarTa SeuracxebaA ars. xolo me SemoiRebdes, Tundac rom samarTliani Candes; piriqiT,
aw sityYsaebr Senisa, guaram, var bunebaSecvalebul, garna sjulisa da mRvdelTmoZRvarTa arad Cagdebaa es, xolo
odes samarTalman dagasamarTlos, maSin ixilo Tavi Seni me axla Seni sityvisebr, guaram, var gonebaSecvlili144,
cnobamiRebul da sityuani Cemni arRara ganhgmne~. magram rodesac samarTali gagasamarTlebs, maSin naxav
xolo Kelmwife igi SeZrwunda gonebiTa da hrqua Sens Tavs gondakarguls da Cems sityvebs aRar dagmob~.
episkoposTa maT: `Tquengan jer ars gansagebeli Tqueni xolo xelmwife SeZrwunda gonebiT da uTxra episko-
gangebad, aw TquT!~ da maT hrques: `RmrTismsaxuro guaram, posebs: „Tqvengan Sehferis Tqveni sagamgeblos gangeba145.
qristHsmierman saswaulman utyu qmna enaA Cueni, rameTu axla TqviT!~ da maT uTxres: „RvTismsaxuro guaram,
vixileT dRes grigolis zeda miuwdomeli didebaA~. da au- qristesmierma saswaulma daamunja Cveni ena, radgan
wyes xilvaA igi yoveli, romeli ixiles Semoslvasa missa. vnaxeT dRes grigolze miuwvdomeli dideba~, da auwyes
maSin zar-hKda Kelmwifesa mas, rameTu iyo igi mdabal mas mTeli is xilva, rac naxes grigolis Semosvlisas.
da RmrTismoSiS. iZlia simdablisagan da Seuvrda netarsa maSin Tavzari daeca xelmwifes da radgan iyo igi
grigols da hrqua: `wmidao RmrTisao, Semindve, rameTu da- Tavmdabali da RvTismoSiSi, sZlia mas Tavmdablobam,
gabrkole~. xolo man hrqua: `qristeman yovelni bralni Seg- Seuvrda netar grigols da uTxra: „RvTis wmindano,
indven~. Seminde, radgan dagabrkole~, man ki uTxra: „qristem
Segindos yvela danaSauli~.

512 513
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maSin guaram didman Kelmwifeman keTilad istumrna maSin guaramma, didma xelmwifem, kargad umaspinZla
yovelni da purisWamasa Sina, raJams ganmxiarulda guaram yvelas da purisWamisas, rodesac guarami gamxiarulda
RYniTa, maSin episkoposTa maT erTobiT Tques: `jer-me iyo Rvinisgan, maSin episkoposebma erToblivad Tqves: „saWi-
mxilebaA ese arsenisTYs, aramed aw amieriTgan arseni iyavn ro iyo es mxileba arsenisTvis, magram axla, amieridan
kaTalikos qarTlisa yovlisa da sulierad mama yovelTa da arseni iyos kaTalikosi mTeli qarTlisa da yvelas sul-
[201] yovelTa Soris iWY pirveli da-mca-Ksnil ars sruli- ierad mama, Tavdapirveli eWvi ki yvelaSi sruliad
ad, raATa qristeanobisa pativi Cueni mSYdobiT da my- gamqrali iyos, rom Cveni pativi qristianobisa
udroebiT aRvasruloT da keTili sityYsgebaA vpooT wi- mSvidobiT da siwynariT aRvasruloT da kargi pasuxi146
naSe saydarTa qristHsTa~. movipovoT qristes saydarTa winaSe~.
da guaram Kelmwifeman da yovelman erman Tques: `amen, guaram xelmwifem da mTelma erma Tqves: „amin, iyos!~
iyavn!~ amasTan, xelmwifem gamoikiTxa episkoposTagan:
xolo Kelmwifeman man ikiTxa episkoposTa maTgan: `wmi- „RvTis wmindanebo, Tuki Cveni qveynis viRac eriskaci,
dano RmrTisano, ukueTu queyanisa Cuenisa eriskaci vinme, saRvTo wignebis mcodne da enebSic gawafuli, miva
wignTa saRmrToTa mecnieri da enaTaca wurTili, miiwios ierusalimSi an sxva wminda adgilas da naxavs raime karg
ierusalHmd, anu sxuaTa wmidaTa adgilTa, da ixilos raAme wess, rac qristianobas Seefereba da CvenSi ar aris, an
keTili wesi, romel qristeanobasa Suenodis da CuenSoris Tundac wminda wignebisgan gaigebs igi aseT rames da
ara iyos, ginaTu wignTagan wmidaTa gulisKma-yos da TaviT TviTneburad auwyebs uswavlel xalxs, kargi iqneba Tu
TYsiT ersa uswavlelsa auwyebdes, keTil arsa anu ara?~ cudi?~ (xolo rodesac igi amas ambobda, kicxavda viRac
amas raA ityoda, asmenda vieTme mravlismetyuelTa. mravlismetyvelebs).
xolo maT Tques: `weril ars: `tYrTi ganwesebuli ey- maT uTxres: „dawerilia: “gansazRvruli tvirTi eyo-
ofin navsa, ukueTu daumZimo, dainTqas, da ukueTu subuqad fa navs; Tu daumZimeb, dainTqmeba. da Tu msubuqad iqneba,
iyos, qarTa da RelvaTa waritacon~. egreTca tYrTi Sju- qarebi da talRebi gaitacebs~. aseve, sjulis tvirTi da
lisaA da wesi qristeanobisaA, romeli aw queyanasa Cuensa qristianobis wesi, rac amJamad Cvens qveyanas aqvs dacu-
upyries, friad keTil ars, da RmerTi dajerebul ars. da li, metad kargia da RmerTi kmayofilia, da Cven varT
amisTYs Cuen varT Tavsmdebni, ukueTu vinme mtkiced ipyras Tavdebi imisa, rom Tuki vinme mtkiced daicavs mas da
da Seucvalebelad saqmiT hyofdes da ara sityYT vaWrob- ucvlelad aRasrulebs saqmiT (araTu sityviT ivaWrebs),
des, `asi wili aqave miiRos da cxorebaA saukunoA daimkY- „as wils aqve miiRebs da saukuno cxovrebas imemkvid-
dros~, sityYsaebr uflisa. da SeviwynareT pirveli mamisa rebs~ uflis sityvisebr; amasTan, SeviwynareT mama
grigolis sityuaA, romel warmoTqua. da Cuen amas vityYT: grigolis Tavdapirveli sityva, rac warmoTqva, Cven ki
ukueTu axali raAme keTili wesi eriskacman gulisKma-yos, amas vambobT: Tuki eriskaci gaigebs raRac axal karg
msgavsad brZanebisa Senisa, umjobes dumili ars, viTarca wess, Seni brZanebisamebr, umjobesia dumili, rogorc

514 515
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Tqua iakob mociqulman, [v] viTarmed: `nu mravalni hmoZRu- Tqva iakob mociqulma: `nu moZRvravT bevrni, Zmano~, ma-
riT, Zmano~. da ukueTu dumili ver Zal-edvas, ara TaviT gram Tu dumils ver SeZlebs, TviTneburad ar iqadagos,
TYsiT qadagebdes, aramed auwyos TYssa episkopossa, da Tu aramed auwyos Tavis episkoposs da Tu saWiro iqneba, man
jer iyos, man aswaos TYssa samwysosa; ukueTu kula silaR- aswavlos Tavis samwysos; amasTan, Tu ampartavnulad
iT warmdebobdes eriskaci igi da ersa axlad sxuasa wessa iTavxedebs es eriskaci da xalxs pirvelad daudebs sxva
daudebdes, egeviTari igi, nacvalad SesaZinelisa, macilo- wess, amgvari vinme, nacvlad sargeblisa, mocileebTan da
belTa da winaaRmdgomTa Tana daisajos didebiT uflisa mowinaaRmdegeebTan erTad daisjeba uflis didebiT
moslvasa~. mosvlis dros~.
xolo Kelmwifeman man Tqua: `WeSmaritad samarTal ars xelmwifem Tqva: „WeSmaritad samarTliania saRvTo
sulieri ege sabWoA saRmrToAsa gangebisaA, da ukueTu wig- gangebis eg sulieri samsjavro da Tuki wignismkiTxvels
nismkiTxvelsa kiTxvaA uKms, ufroAsad jer ars kiTxvaA we- hmarTebs, rom gamoikiTxos, ufro metad esaWiroeba
sisa da Sjulisa maswavlelisaA da yoladve SekrZalvaA gamokiTxva wesisa da sjulis maswavlebels, da yovli-
TavisaA, viTarca ityYs: `mkurnalo, pirvelad ganikurne TurT Tavis Sekaveba, rogorc ambobs ufali: “mkurnalo,
Tavi TYsi!~ pirvelad ganikurne Seni Tavi”.
xolo eriskacTa maT Seikdimes mxilebaA igi umecarTa eriskacebma sircxvili ganicades, moxda ra mxileba
wesisdadebisaA da Seindves Sjulisa winamZRuarTagan. uvicebisgan wesis dadebisa, da miiRes maT Sendoba sju-
da viTarca ganasrules purisWamaA, misces mSYdobaA lis winamZRvarTagan.
mTavarsa mas didsa da man sixaruliT ganutevna yovelni. rodesac daasrules purisWama, gamoemSvidobnen am
mas Jamsa axares arsenis, rameTu ara iyo krebasa mas, vi- did mTavars da manac sixaruliT gauSva yvela.
Tarmed: `Semdgomad RmrTisa moZRuarman Senman grigol maSin axares arsens (radgan igi krebaze ar iyo):
mamaman daamtkica kaTalikozobaA Seni~. xolo igi sixaru- „RvTis Semdeg Senma moZRvarma mama grigolma daamtkica
liT hmadlobda qristesa da wmidasa mas. Seni kaTalikosoba~. isic sixaruliT hmadlobda qristes
xolo efrem episkoposman, mcnebisaebr mamisa grigolis- da am wmindans.
sa, siyuaruli arseni kaTalikozisaA pirvelebrve ganaaxla, xolo efrem episkoposma, mama grigolis mcnebisamebr,
rameTu mokled daawynara SfoTi grZelad mosacalebeli, adrindeliviT ganaaxla arsen kaTalikosis siyvaruli,
romeli iyo Soris kaTalikozisa [202] da episkoposTa, radgan maleve daawynara man didxans gaxangrZlivebadi
ufroAs-xolo guaram Kelmwifisa. da sanatrelni ese arseni mSfoTvareba, rac147 arsebobda kaTalikossa da episko-
kaTalikozi da efrem episkoposi movidian xilvad moZRurisa posebs (ufro ki guaram xelmwifes) Soris. sanatreli
TYsisa mamisa grigolissa. aramed Zueli xancTisa eklesiaA arsen kaTalikosi da efrem episkoposi modiodnen Tavi-
arseni kaTalikosman akurTxa da qarTlisa eklesiaTa yovel- anTi moZRvris, mama grigolis, sanaxavad. amasTan, xanc-
Ta sixaruli mihfina, rameTu saydari mamaTmTavrobisaA Seam- Tis Zveli eklesia arsen kaTalikosma akurTxa da

516 517
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ko sruliad da Seimko madliTa. xolo raJams mamaA grigol qarTlis yvela eklesias sixaruli mihfina man, radgan
gardaicvala, damarxvasa mis Tanave iyo arseni, romelica mTlianad Seamko mamamTavrobis saydari148 da Seimko
oc da SYd wel kaTalikozobda da merme gardaicvala amier madliT, xolo rodesac mama grigoli gardaicvala, mis
sofliT da mxiarulebiT miiwia winaSe qristHsa da aqus dasaflavebazec iyo arseni, romelic ocdaSvidi weli
madli Sewevnad Cuenda. kaTalikosobda, Semdeg ki gardaicvala am soflidan,
mxiarulad mivida qristes winaSe da aqvs mas madli
Cvens Sesawevnelad.

mg. aramed didi efrem mravlisa keTilisa momatyuebel- 43. xolo didi efremi bevri sikeTis momniWebeli
eqmna queyanasa Cuensa, rameTu pirvelad aRmosavalisa kaTa- gauxda Cvens qveyanas, radgan Tavdapirvelad aRmosav-
likosTa mihroni ierusalHmiT mohyvanda. xolo efrem leTis kaTalikosebi mirons ierusalimidan moabrZanebd-
qristHsmieriTa brZanebiTa mihronisa kurTxevaA qarTls ga- nen, efremma ki, qristesmieri brZanebiT, qarTlSi
nawesa ierusalHmisa patriaqisa ganwesebiTa da wamebiTa daawesa mironis kurTxeva, ierusalimis patriarqis
sixaruliT. aramed qarTlad friadi queyanaA aRiracxebis, ganCinebiTa da sixarulismieri TanxmobiT, qarTlad ki
romelsaca Sina qarTuliTa eniTa Jami Seiwirvis da locvaA bevri qveyana aRiracxeba, romelSic qarTuli eniT
yoveli aResrulebis, xolo kYrieleAsoni berZulad iTqu- Seiwireba Jami149 da sruldeba yvela locva, xolo
mis, romel ars qarTulad: `ufalo, wyaloba-yav~, ginaTu „kvirieleisoni~ berZnulad iTqmeba, rac aris qarTu-
`ufalo, SegYwyalen~. lad: „ufalo, wyaloba hyavi~, anda: „ufalo, Segviwyale~.
ese netari efrem ormeoc wel episkoposobda Semkuli es netari efremi ormoci weli episkoposobda, iyo ra
suliTa wmidiTa, rameTu dafarulsa kacTa saqmesa viTarca suliwmindiT Semkuli, radgan adamianTa dafarul
cxadsa amxilebda da sikudid ganwirulTa sneulTa sityYT saqmes, rogorc cxads, ise amxelda da sasikvdilod
mwrafl ganhkurnebda, [v] xolo urCTa sityYTve ganwirul sneulebs sityviT myis kurnavda, xolo urCebs
moakudinebda, da sxuaTaca saswaulTa iqmoda mravalTa. da sityviTve moakvdinebda, da bevr sxva saswaulsac
keTilsa Sina siberesa madliTa savse gardaicvala da miiwia moqmedebda. igi karg sibereSi gardaicvala madliT
sixaruliT winaSe qristHsa da Cuen morwmuneTaTYs meox savse, sixaruliT mivida qristes winaSe da Cven, morwmu-
ars ukunisamde. neebisTvis, meoxi aris ukunisamde.

md. eseviTarni iyvnes RmerTSemosilni mowafeni mamisa 44. amgvarebi iyvnen mama grigolis mowafeebi, xolo
grigolisni. xolo didi etYfane simdabliTa TYsiTa miiwia didma epifanem Tavisi TavmdablobiT miaRwia Tavisi

518 519
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

sazomsa TYsisa moZRurisasa da cremlTa daTxeviTa sulTa moZRvris sazomamde. igi cremlTa frqveviT devnida uke-
ukeTurTa ganasxmida da sneulTa mwrafl ganhkurnebda da Tur sulebs, sneulebs myisve kurnavda da mraval sxva
mravalTa sxuaTa saswaulTa iqmoda, urCTa raA guemiTa gan- saswaulsac moqmedebda, gvemiT ganswavlida ra urCebs
swavlida da morwmuneTa locviTa sikudilisagan iKsnida. da morwmuneebs ki locviT sikvdilisgan ixsnida.
rameTu odesme zafxulisa Jamsa mTaTa maT xorasunTa marTlac, erTxel, zafxulis dros, xorasunis mTebze
gardamovidoda igi da misTana Zmani. da ixiles adgili Camodioda igi da masTan erTad Zmebi. naxes maT
marjue da purisa Wamad dasxdes. da masve gzasa dedakaci moxerxebuli adgili da puris saWmelad dasxdnen. amave
erTi vinme movidoda da Tanahyvanda ZH SYdisa wlisaA. da gzaze modioda viRac qali da Tan hyavda mas Svidi wlis
iyo yrmaA igi xilviTa keTil da gonebiTa frTxil. da viTar Ze. es biWi iyo Sesaxedavad kargi da fxizeli gonebis.
moiwines saCinosa netarisa mamisa epifanessa, yrmasa mas rodesac isini movidnen netari mama epifanes
salmobani sikudilisani ewines da senisa misgan wrtialisa Tvalsawierze, am biWs sikvdilis tkivilebi ewia da
iswrafda suli ganslvad guamisa misgan. xolo dedaman mZafri senis gamo suli sxeulisgan gasvlas Cqarobda,
misman godebiTa mwariTa aRitaca ZH TYsi da mirbioda magram misma dedam mware godebiT aitaca Tavisi Ze da
wmidisa mis da Kmobda esreT sawyalobelad: `N wmidao Rmr- mirboda ra wmindanisken, xmobda ase sawylad: „hoi RvTis
Tisao, Semewie Seuwevnelsa amas, rameTu momikudebis Svili wmindano, Semewie me, Seuwevnels, radgan mikvdeba Cemi
ese Cemi, da Semdgomad RmrTisa Senda movivlti~. [203] da Svili, da RvTis Semdeg Sendami moviltvi~; da daagdo
ZH igi TYsi daagdo winaSe ferKTa etYfanesTa. xolo igi man Tavisi Ze epifanes fexebis win, is ki adga cremliT
cremliTa savse aRdga, rameTu iyo bunebiT mowyale, da savse, radgan bunebiT iyo mowyale, davarda qristes wi-
davarda winaSe qristHsa da Tqua: `ufalo RmerTo Cueno, naSe da Tqva: „ufalo RmerTo Cveno, ieso qriste, naxe
iesu qriste, ixilen cremlni Cemni da cremlni sawyalo- Cemi cremlebi da cremlebi am sawyali qalisa, wyaloba
belisa amis dedakacisani da wyaloba-yav yrmasa amaszeda da moiRe am biWze da ubrZane amis suls mkvidroba Tavis
ubrZane sulsa amissa mkYdrobaA TYssa Sina guamsa mravalTa sxeulSi mravali weli, am glaxakis nugeSsacemad da
weliwadTa nugeSinissacemelad amis glaxakisa da sadidebe- Seni, erTaderTi Zis, sadideblad mamiTa da
lad Senda, mxoloAsa Zisa, Tana mamiT da suliT wmidiTurT suliwmidiTurT saukuneTa mimarT. amin~.
saukuneTa mimarT. amen~. gadaswera man jvari, mohkida xeli da uTxra: „gang-
da juari daswera, upyra Keli da hrqua: `gangkurnebs kurnebs ufali ieso qriste, adeqi, biWo, da janmrTeli
ufali iesu qristH, aRdeg, yrmao, da cocxal-iqmen!~ da iyavi!~ myisve gaSorda mas tkivili da uZlureba Tavis
mwrafl ganeSora salmobaA da uZlurebaA guamsa missa da sxeulSi da yovelgvari wuxili Tavis sulSi. adga epi-
yoveli urvaA sulsa missa. da aRdga mxiaruli da misca igi fane mxiaruli, misca igi Tavis dedas da ubrZana saWmlis
dedasa TYssa da ubrZana micemaA WamadisaA. da dedakacman micema, dedakacma ki sixaruliT madloba Seswira
man sixaruliT madli Sewira RmrTisa da wmidisa mis. da RmerTsa da am wmindans da mSvidobianad wavidnen erTad

520 521
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mSYdobiT warvides zogad igi da ZH misi gzasa TYssa. da is da misi Ze TavianT gzaze. es biWi siberemde kargad cx-
yrmaA igi vidre siberedmde keTilad cxovndeboda da ovrobda da adidebda RmerTs.
adidebda RmerTsa.

me. da kualad sxuaTa vieTme morwmuneTa kacTa esua 45. da kidev, viRac sxva morwmune adamianebs hyavdaT
Svili yrmaA wuli mterisagan vnebuli SobiTganve. rameTu Svili, patara biWi, mtrisgan tanjuli Sobidanve, iyo
iyo igi yruA da utyY da gonebanakluli. xolo hasakisa ra yru, munji da gonebanakluli, xolo tanis
xilviTa Cnda mrTelad da izardeboda viTarca sxuaA yrmaA. SesaxedaobiT saRi Canda da izrdeboda ise, rogorc sxva
da viTar iqmna igi aTis wlis, mas Jamsa mamaA epifane bavSvi, rodesac gaxda igi aTi wlis, im dros mama epifane
iTqumoda saswaulTamoqmedad. da miiwia sofelsa mas, sada- iTqmoda saswaulTmoqmedad, romelic mivida im
ca [v] iyo yrmaA igi vnebuli. xolo dedaman mis yrmisaman sofelSi, sadac iyo es tanjuli bavSvi; dedam waiyvana
wariyvana igi gzasa mas, romelsaca warhvlida mamaA epifane. bavSvi im gzaze, mama epifanes150 rom unda gaevlo, da
da viTarca ixila, evedreboda mas mwariTa cremliTa da dainaxa ra igi, evedreboda mas mware cremliT da mtkice
sarwmunoebiTa mtkiciTa Zisa TYsisaTYs. xolo netari igi sarwmunoebiT Tavisi Zis gamo, am netarma ki, tiroda ra
cremlooda sulTqumiT da lmobierad Kma-yo: `qriste kvnesiT, tkivilianad warmoTqva: „qriste RmerTo,
RmerTo, romeli kacTmoyuarebisaTYs ganhkacen da ivne romelic kacTmoyvarebis gamo gankacdi da itanje
vnebulTa gankurnebisaTYs, aw, ufalo mowyaleo, raAsaTYs tanjulTa gankurnebisTvis, axla, ufalo mowyaleo, rad
ucodveli ese dabadebuli Seni codvaTa CuenTa samxilebe- igvemeba eSmakisgan Seni es ucodveli dabadebuli
lad iguemebis eSmakisagan? Sen, wyalobaauracxelo codvaTa CvenTa samxileblad? Sen, wyalobaauracxelo
RmerTo, ulxine da ganaTavisufle ese yovelTagan WirTa RmerTo, Sveba mieci da gaaTavisufle igi yvela Wirisgan
da sixaruli miec mSobelTa amisTa~. da juari daswera da sixaruli mieci mis mSoblebs~. da gadaswera jvari
yrmasa mas da misca dedasa missa gankurnebuli, rameTu bavSvs da misca igi Tavis dedas gankurnebuli, radgan
mwrafl-xolo sibrZniT aRityua utyY igi da keTilad es- myisve brZnulad ametyvelda es munji da kargad esmoda
moda usmsa mas, raJams ganiota misgan eSmaki igi boroti mas, usmenos, rodesac gandevna misgan boroti eSmaki am
locvaman netarisa mis kacisaman. da romelTa ixiles netari kacis locvam, da vinc naxa es sakvirveleba,
sakYrveli ese, adidebdes RmerTsa. adidebda RmerTs.

mv. xolo dedakacman man moiyvana qmari TYsi da Ses- 46. im dedakacma ki moiyvana Tavisi qmari da Ses-
awiravad ori zroxaA miuZRuana etYfanes, aramed man mianiWa awiravad ori Zroxa uZRvna epifane, magram man aCuqa es

522 523
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

zroxaA igi yrmasa mas gankurnebulsa da akurTxna igini. da Zroxebi im gankurnebul bavSvs da akurTxa isini, rom-
sixaruliT warvides da madli misces RmerTsa. lebic gaxarebulebi wavidnen da madloba uZRvnes
RmerTs.

mz. eseve netari etYfane odesme mivida winaSe didisa 47. egeve netari epifane erTxel mivida did abula-
abulasaTisa Jamsa mkisasa roWikisa Txovad xancTisaTYs. saTTan mkis dros, xancTisTvis roWikis151 saTxovad,
xolo man hrqua: `ZmaTa SenTa dResa Sina erTsa raA mkon, xolo man uTxra: „Seni Zmebi erT dReSi rasac momkian,
mimicemia~. da abulasad eseve amcno colsa TYssa, rameTu momicia. abulasaTma egeve amcno Tavis cols, radgan iyo
iyo gunaTles, da TYT warvida sxuad queyanad. xolo etY- gunaTleSi mcxovrebi da TviTon wavida sxva mxareSi.
fane Seikribna Zmani TYsni keTiladmomkalni da miiwines epifanem Sekriba Tavisi Zmebi, kargi momkelebi, da
gunaTles sityYsaebr pirvelTqumulisa [204]. da iwyes mkad mividnen gunaTleSi pirvelTqmuli sityvisamebr.
keTilsa yanasa, vidre ganzogebadmde dRisa mis, friadiTa daiwyes maT kargi yanis mka didi gulmodginebiT vidre
gulsmodginebiTa. xolo kacTa vieTme ukeTurTa auwyes dRis ganaxevrebamde, xolo viRac ukeTurma adamianebma
dedufalsa TYssa, viTarmed sruliad mohmkian vidre mwux- acnobes TavianT qalbatons, rom saRamomde mTlianad
radmde ifqlsa mas friad keTilsa. xolo Seiurva da miav- momkidnen isini Zalian karg xorbals. manac daimwuxra
lina kaci, raATa arRara mkiden. da epifane ZmaTa maT eSora da gaagzavna maTTan kaci, rom aRar mkidnen. epifane
da mivlinebulsa mas ara usmines. Zmebisgan moSorebuli iyo, imaT ki qalbatonisgan
xolo man risxviT sxuani kacni miavlinna da mZlavrebiT gagzavnils ar mousmines.
ganasxnes yanisa misgan. maSin mamaA epifane ZmaTa maT daub- xolo qalbatonma guliswyromiT gaagzavna sxva kace-
rkolda arasmenisa misTYs, romelca-igi pirvel moevlina bi, romlebmac ZaliT gaaZeves isini im yanidan. maSin mama
kaci, rameTu WeSmaritad iyo igi qristHs monaA da ara unda epifane gaunawyenda152 Zmebs, rom maT ar ismines im
SfoTisa xilvaA, amisTYs Tqua esreT: `ufalo, Seundve kacisa, romelic Tavdapirvelad iyo gamogzavnili,
mKevalsa Sensa Cueni ese SeuracxebaA da umjobesi izrune radgan igi (epifane) WeSmaritad iyo qristes mona da ar
misTYs gansacdelTa miSuebiTa mcired, raATa iswaos arag- undoda SfoTis xilva. amis gamo ase Tqva man: „ufalo,
mobaA glaxakTaA~. Seunde Sens mxevals es Cveni Seuracxyofa da umjobesi
da munTquesve dasca igi sulman ukeTurman, rameTu izrune misTvis gansacdelTa daSvebiT mcired, rom
kadnierebisa misTYs ganeSora suli madlisaA. da mwrafl- iswavlos man ardagmoba glaxakebisa~.
xolo acnobes epifanes. xolo igi mivida da Zmani misni mis- da maSinve dasca is qali ukeTurma sulma, radgan
Tana da yovelTa guliTa uloces. friad sawyalobelad iyo Tavisi kadnierebis gamo gaSorda mas madlis suli. my-
isve acnobes es epifanes, xolo igi mivida masTan Tavis

524 525
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

igi da mwrafl ganikurna, rameTu kualad daemkYdra mis- ZmebTan erTad da mTeli guliT uloces, iyo ra igi Zal-
Tana suli madlisaA mcvelad ukunisamde da arRara evno. da ian sawylad, da myisve ganikurna, radgan kvlav damkvid-
mieriTgan keTilad Seicvala igi da Seuvrda etYfanes da rda masTan madlis suli mis mcvelad ukunisamde da
ZmaTa maT. da didiTa keTiliTa ganutevna igini sixaruliT. aRar vnebula. maSinve sikargiT Seicvala igi, Seuvrda
rameTu qristeman Seamkvna saswauliTa da simdabliTa epifanes da mis Zmebs da didi sikeTiT gauSva isini gax-
viTarca mamaA grigol, egreTve mowafeni misni sityYsaebr arebulni.
mociqulisa, viTarmed: `simdable ege Tqueni cxad iyavn~. marTlac, qristem Seamko saswauliTa da Tavmdablo-
amisTYsca cxadad ixilva gardareuli simdable epifanesi biT rogorc mama grigoli, aseve misi mowafeebi, mo-
esreT. ciqulis sityvisebr: „Tqveni eg simdable cxadi
gaxdes!~153 amis gamo cxadliv gamoCnda epifanes
metismeti Tavmdabloba amgvarad:

mH. iyo odesme, Jamsa romelsame [v] Zmani vinme, keTilni 48. moxda erTxel, rom romeliRac Jams viRac Zmebi,
monazonni, mosrul iyvnes neZYT da martod ubnobasa Sina keTili monazvnebi, mosulebi iyvnen neZvidan da gan-
netarman mamaman grigol hrqua maT: `simdable sruli saqmiT calkevebiT saubrisas netarma mama grigolma uTxra maT:
da ara sityYT arsa monastersa Tquensa Soris ZmaTa?~ xolo „sruli Tavmdabloba saqmiT da ara sityviT aris ki
maT hrques: `ars locviTa SeniTa, viTarca TYT uwyi~. da si- Tqvens monasterSi ZmaTa Soris?~ maT uTxres: „aris Seni
tyuasa maTsa Tana Jamsa xolo hrekes JamiswirvisaTYs. da vi- locviT, rogorc TviTonve ici~. maTs am sityvaze
Tar Jamsa daiwyo netarman grigol, hkiTxa dekanozman saer- darekes Jami154 JamiswirvisTvis da rodesac netarma
od JamismwirvelisaA, xolo man epifanesi brZana JamiswirvaA, grigolma daiwyo Jami155, hkiTxa mas dekanozma156
rameTu igi daedgina mamasaxlisad xancTas. da etYfane Sei- sazogado Jamismwirvelis157 Sesaxeb, xolo man epifanes-
mosa Jamiswirvad da sxuanica mRdelni mis Tana, rameTu iyo Tvis brZana Jamismwirveloba, radgan igi hyavda dadge-
dRH igi kYriake. da viTarca aRvides sakurTxevelad da nili xancTaSi mamasaxlisad. epifane Seimosa Jamis
etYfane `wmidao RmerToAsa~ wina asamaRlebelsa iwyo Sesawirad da sxva mRvdlebic masTan erTad, radgan
Tqumad, aRvida xolo sakurTxevelad mamaA grigol da kvira iyo is dRe. rodesac avidnen sakurTxevelTan da
kuerTxiTa sca Tavsa da hrqua: `dadumen~. xolo igi SeuS- epifanem „wmidao RmerTo~-s158 wina asamaRleblis159 Tqma
foTebelad dadumna. da ubrZana sadiakoned warslvaA da daiwyo, sakurTxevelTan avida agreTve mama grigoli,
ganZarcuvaA. kverTxi daartya Tavze epifanes da uTxra: „dadumdi!~,
xolo igi uSfoTvelad dadumda. ubrZana mas grigolma
sadiakoneSi160 wasvla da ganmosva.

526 527
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

maSin yoveli eri gankYrvebisa zarman aRavso. xolo igi maSin mTeli krebuli gakvirvebis Tavzarma aavso,
warvida da ganiZarcua da mivida da dadga winaSe moZRurisa xolo epifane wavida da ganimosa, Semdeg mivida da
TYsisa myovarJam. da kualad ubrZana SemosaA da JamiswirvaA. dadga Tavisi moZRvris win xangrZlivad, man ki kvlav
da igi sixaruliT Seimosa da Seuvrda netarsa grigols. ubrZana Semosva da Jamismwirveloba. isic sixaruliT
xolo man juari daswera; da aRvida igi sakurTxevelad, Seimosa da Seuvrda netar grigols, xolo man jvari
mZle ampartavanebisa senTa, da iwyo Sewirvad msxurplTa gadaswera da avida sakurTxevelTan epifane, ampartav-
maT usisxloTa. aramed mizezi saqmisaA amis vervin ikadra nebis senTa damZlevi, da daiwyo man usisxlo msxverplTa
kiTxvad wmidisa mis, vidremdis TYT ubrZana ZmaTa maT ne- Sewirva. am saqmis mizezis kiTxva ki wmindanisaTvis
ZuelTa. veravin ikadra, vidre TviTon ar brZana es neZveli Zmebis
`ixileTRa, Zmano sayuarelno, simdable saqmiT sruli mimarT:
epifanesi? grwmenin Cemi, WeSmaritsa vityY winaSe RmrTisa: „naxeT, sayvarelo Zmebo, saqmiT sruli Tavmdabloba
araraA brali [205] uqmnies mas, rameTu RmrTismoSiSebisa da epifanesi? gwamdeT Cemi, WeSmarits vambob RvTis winaSe:
siwmidisa da simdablisa misisaTYs maradis madli sulisa araferi danaSauli ar Caudenia mas, radgan misi RvTis-
wmidisaA dadgromil ars mis Tana. xolo ars simdable damd- moSiSebis, siwmindisa da simdablis gamo suliwmindis
ablebulisaAca bralTagan, aramed raA sworebaA ars naTlisa madli mudamJams masTan aris davanebuli. marTalia, ar-
da bnelisaA, rameTu WeSmaritisa naTlisa samoseli hmosia sebobs damdablebulis Tavmdabloba danaSaulTa gamo,
simdabliTa sarwmunoATa SemkobilTa mravalTa Soris ZmaTa magram „ra Tanasworoba aris sinaTlesa da sibneles So-
amaT. da ese Tquenisa xilvisaTYs vyav, rameTu sTquT ZmaTa ris?~161 marTlac, WeSmariti sinaTlis samoseli hmosavs
TquenTa sruli saRmrToA simdable~. mas am mraval Zmas Soris, romlebic Rirseuli Tavmdab-
xolo igini Seuvrdes da hrques, rameTu: `daRacaTu lobiT Semkobilebi arian. da es Tqvens dasanaxad ga-
keTil arian saTnovebiTa Zmani monastrisa Cuenisani, aramed vakeTe, radgan TqviT Tqveni Zmebis sruli saRvTo
ese simdable ver Zal-uc~. simdable~.
da viTarca Jami Sewira Rirsman epifane, eziarnes isini ki Seuvrdnen da uTxres: „TumcaRa kargebi ari-
yovelni wmidasa mas saidumlosa, Korcsa da sisxlsa an saTnoebiT Cveni monastris Zmebi, magram es Tavmdab-
qristHssa da erTobiT madli misces wmidasa samebasa, loba ar ZaluZT~.
dambadebelsa yovelTasa. da rodesac Jami Sewira162 wminda epifanem, yvelani
eziarnen wminda saidumlos — qristes xorcsa da
sisxls, da erToblivad uZRvnes madloba wminda samebas,
yovelTa dambadebels.

528 529
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mT. xolo Satberdisa mamaTa Soris friad iyvnes Sem- 49. xolo Satberdis mamebs Soris bevri iyo Semdeg
dgomiTi-Semdgomad monazonebisa simKniTa rCeul da da Semdeg monazvnobis mxneobiT gamorCeuli, zogi ki wi-
romelnime winaAswarmetyuelebisa madliTa brwyinvale sx- naswarmetyvelebis madliT mbrwyinavi, msgavsad sxva ud-
uaTa maTebr udabnoTa JamiTi-Jamad wmidaTa kacTa abnoebisa, sadac Jamidan Jamze gamobrwyindebodnen
gamobrwyinvebiTa, romelTa Soris JamTa CuenTa brwyinvida wminda adamianebi. maT Soris Cvens dros miZnaZoros
Kevsa mas miZnaZoroAsasa didi iakob, viTarca mTiebi Soris xevSi brwyinavda didi iakobi, rogorc mnaTobi varskv-
varskulavTa, zeSTa sityYsa Cuenisa Semkobili mraval- lavTa Soris, Cvens sityvaze aRmatebulad Semkuli,
feriTa madliTa moyuasTa Tana saRmrToTa. aramed wignisa saRvTo megobrebTan erTad, mravalgvari madliT; Tumca
amis gangrZobisaTYs maT yovelTa TanawarvhKed da mived am wignis gavrcobis SiSiT gverdi avuare yvela maTgans
saswaulTa netarisa mamisa Cuenisa grigolisTa, romelnica da mivedi Cveni netari mama grigolis saswaulebamde,
viswaven sarwmunoTagan kacTa. xolo yoveli ver SeuZle rac ki gavigeT sarwmuno adamianebisgan. amasTan,
aRwerad umecrebisa gziTa, rameTu vhgonebd cxorebisa amis yvelafris aRwera ver SevZeli umecrebis gamo, radgan
dawerad brZenTagan da srulTa mamaTa, romelnica iyvnes vfiqrobdi, rom mis cxovrebas dawerdnen brZeni da
JamTa CuenTa: didi sofron, sanatreli mamaA, Satberdisa ek- srulqmnili mamebi, romlebic iyvnen Cvens droSi: didi
lesiisa ganaxlebiT aRmaSenebeli da ukunisamde gYrgYni sofroni, sanatreli mama, Satberdis eklesiis ganaxle-
misi, [v] da RmerTSemosili mamaA ilarion parexeli, da biT aRmSenebeli da ukunisamde misi gvirgvini, aseve
qristHs mRdelTmoZRuarni Rirsni giorgi mawyuereli RmerTSemosili mama ilarion parexeli da Rirsi
episkoposi da stefane mtbevari epikoposi pirveli da sxuani mRvdelTmoZRvrebi qristesi: giorgi, mawyvereli epis-
msgavsni maTni. da viTarca maT netarTa daiZines, maSinRa koposi, da stefane, mtbevari episkoposi pirveli, an
reca ganmeRYZa ucebsa amas da friadcodvilsa Kelyofad kidev maTi msgavsi sxvebi; magram rodesac am netarebma
da aRwerad cxorebaA da saswaulni ese, romel aw gesmnen. daiZines, maSinRa gameRviZa me, ucodinarsa da metad
codvils, rom damewyo da aRmewera cxovreba da is
saswaulebi, rasac axla gaigonebT:

n. rameTu odesme iyo netari grigol TYssa mas sayu- 50. erTxel iyo netari grigoli Tavis samyofel sen-
delsa senaksa, da senaksa mas Sina cecxli araodes aRgze- akSi (am senakSi, iseve rogorc sxva Zmebis [senakebSi],
bul iyo, arca kandeli aRnTebul iyo, da arca sxuaTa ZmaTa- cecxli arasodes danTebula da kandelic163 ar
sa. da Jamsa ciskrisasa dekanozman hrqua mnaTesa: `mived anTebula). ciskris Jams dekanozma uTxra mnaTes164: „midi
mamisa da ismine, hsZinavs-Zi anu hRYZavs~. da viTarca mivida, mamasTan da miayurade, sZinavs Tu RviZavs~, man ki,

530 531
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ixila brwyinvalebaA didZali SinaATgamo senaksa mas. rodesac mivida, dainaxa didZali brwyinvaleba senakSi
mwrafl morbioda da Kma yo, viTarmed: `cecxli aRdebul Signidan, swrafad morboda da daiZaxa: „cecxlia
ars senaksa Sina mamisasa~. modebuli mamis senakSi~.
hrqua mas dekanosman: `dumen, Svilo, da nu geSinin! ara uTxra mas dekanozma: „dadumdi, Svilo, da nu
ars igi cecxli Semwuveli, garna suli RmrTisaA ganma- geSinia! ar aris is cecxli damwveli, aramed - RvTis
naTlebeli~. rameTu mravalgzis exilva dekanozsa mas xil- suli naTelmyofeli~, radgan am dekanozs mravalgzis
vaA igi didebuli. da mi-xolo-vida senakad da STaxedna daenaxa es didebuli sanaxaoba da roca mivida senakTan
kedlisa napralsa da ixila wmidaA igi KelganpyrobiT, da da Seixeda kedlis napralSi, dainaxa wmindani
guamiT misiT gamovidodes naTlisa isarni juarissaxed. da xelgawvdeniT da misi sxeulidan gamodioda sinaTlis
didebiTa Semkul iyo igi da esreT brwyinvida, viTarca isrebi jvrissaxed. da didebiT iyo Semkuli igi da ise
mzH. xolo dekanozi igi sixaruliT hmadlobda qristesa da brwyinavda, rogorc mze, xolo dekanozi sixaruliT
myovarJam daacada JamisrekaA, vidremdis Seicvala saxilavi hmadlobda qristes da xangrZlivad daayovna man
igi. Jamisrekva165, sanam ar Seicvala es sanaxaoba.

na. da kualad odesme Jamsa yinelisasa Zmani [206] tyesa 51. da kidev, erTxel yinvis dros Zmebi xancTis tyeSi
mas xancTisasa STamohyrides Zelsa. da maTTana iyo netari qveviT yridnen Zels. maTTan iyo netari grigolic, ga-
grigol, mdgomare adgilsa saCinosa. da ZmaA vinme moxuce- mosaCen adgilas mdgari. romeliRac moxucebuli Zma
buli Znelsa adgilsa Zelisa savalsa ganvidoda, da ZmaTa Zelis gasavlel Znel adgilze gadioda, sxva Zmebma ki, ar
maT sxuaTa umecrad Zeli friad didi ganuteves. da viTarca icodnen ra es, Zalian didi Zeli dauSves. rodesac am
ixila Zmaman man Zeli igi mZafriadmimavali, SeSinda friad Zmam dainaxa Zalumad momavali Zeli, metad SeSinda,
da sivltolaA misgan warwymda, Kma-yo didiTa KmiTa: `mamao, gaqcevis Zala moespo mas da didi xmiT daiZaxa: „mamao,
Semewie!~ xolo man juari daswera Zelsa mas da hrqua: Semewie!~ man ki jvari gadaswera Zels da uTxra:
`saxeliTa qristHsiTa dadeg, Zelo!~ da sityuaman misman, „qristes saxeliT, SeCerdi Zelo!~ da misma sityvam,
viTarca kldeman uZravman, daayena adgilsa mas myafarsa my- rogorc SeuZravma kldem, frialo adgilze gaaCera igi,
invarsa zeda moqanebuli saSinelad, da ubrZana Zmasa mas myinvarze saSinlad daqanebuli, Zmas ki ubrZana
guldebulad ganslvaA. da viTarca ixiles saswauli ese, guldadebulad gasvla. rodesac naxes es saswauli,
daukYrda ZmaTa maT da adidebdes RmerTsa. gaukvirdaT Zmebs da adidebdnen RmerTs.

532 533
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

nb. amissa Semdgomad ese netari iyo odesme maxlobelad 52. amis Semdeg iyo erTxel es netari Satberdis max-
Satberdisa, da sarwmunoebiT mo-vinme-vida missa dedakaci, loblad da movida masTan sarwmunoebiT viRac qali,
romelsa aqunda KelTa ZH TYsi mcire viTar orisa wlisaA, visac xelT hyavda Tavisi patara Ze daaxloebiT ori
romlisa Kelni da ferKni mterisagan mixumul iyvnes da wlisa, romlis xelebi da fexebi mtrisgan iyo warTmeu-
piri garemiqceul iyo. ese movida mravliTa cremliTa da ZH li da piri moRrecoda. movida es qali bevri cremliT,
TYsi daagdo winaSe ferKTa mis wmidisaTa da hrqua esreT: Tavisi Ze daagdo wmindanis ferxTiT da ase uTxra:
`wmidao RmrTisao, kacTagan ganwirulisa amisTYs wyaloba- „RvTis wmindano, wyaloba uyavi amas, adamianTagan ganwi-
yav, rameTu Semdgomad RmrTisa Senda movivlti~. da ixila ruls, radgan RvTis Semdeg Sensken moviltvi~. rodesac
raA wmidaman man friadi godebaA misi, Seewyala, da iwyes dainaxa wmindanma misi metismeti godeba, Seebrala da
cremlTa misTa dinebad, romelnica saKumil mKdomsa eqmn- misma cremlebma dena daiwyo, rac Rumelad gauxda
nes, rameTu kacTagan uxilavad [v] Seswuvida mZlavrsa mas mters, radgan adamianebisTvis uxilavad wvavda am ti-
ukeTursa eSmaksa locvani grigolisni da ganiotebdes mas. rans, ukeTur eSmaks, grigolis locvebi da devnida mas.
maSin Tqua: `saxeli qristHsi gangKdis, eSmako, gane- maSin grigolma Tqva: „qristes saxeli gaZevebs, eSma-
Sore ukunisamde CCYlisa amisgan umankoAsa~. da juari das- ko, gaSordi am umanko Cvils ukunisamde~. gadaswera jva-
wera. da munTquesve ivltoda suli igi boroti da gan- ri da myisve garboda boroti suli da mTlianad gan-
ikurna yrmaA igi sruliad. da mSobeli misi sixaruliT hmad- ikurna is bavSvi, misi mSobeli ki sixaruliT hmadlobda
lobda RmerTsa da wmidasa mas, da mxiarulni warvides saxid RmerTs da am wmindans. gaxarebulebi wavidnen isini Ta-
TYssa da yrmaA igi keTilad cxovnda sruliad. vianT saxlSi da im bavSvma savsebiT janmrTelad166
icocxla.

ng. da kualad sxuaA vinme iyo dedakaci sisxlisdinebiTa 53. da kidev, iyo viRac sxva qali, didi xnidan sisx-
guemuli mravalTa JamTa. mas esma saswuli ese da mivida lisdeniT tanjuli. man gaigo es saswauli, gulmodgi-
gulsmodgined wmidisa mis da ver SemZlebel iyo TYssa mas ned mivida wmindanTan da ar SeeZlo Tavisi senis gamocx-
sensa saanjmnoyofad, aramed mdumriad sulTqumiT adeba, aramed mdumare oxvriT asvelebda mis fexebs crem-
daaltobda ferKTa misTa cremliTa da iTxovda kurnebasa. liT da iTxovda gankurnebas. wmindanis niSanze Zmebi
xolo Zmani igi mcired ganeSornes wamisyofiTa amis cota xans moSordnen maT, radgan suliT cno man
wmidisaATa, rameTu cna suliTa vnebaA igi dafaruli da mis- dafaruli vnebuleba da misca mas Tavisi marjvena, rom
ca marjuene TYsi, raATa SeimTxYos. da man yo egreT. da miedo. manac gaakeTa ase da maSinve ganikurna uZlure-
masve Jamsa ganikurna uZlurebisa misgan da warvida sixaru- bisgan; gaxarebuli wavida Tavis saxlSi da adidebda
liT saxed TYssa da adidebda RmerTsa. RmerTs.

534 535
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

nd. rameTu keTili saTnoebaA netarisa mamisa grigolisi 54. netari mama grigolis kargi saTnoeba sakvirve-
sakYrvelebiTa savse ars. rameTu maxlobelad Satberdisa lebiT aris savse, radgan Satberdis maxloblad iyo vi-
iyo vinme kaci mdabioA da esua mas coli da esxnes Svilni, Rac mdabio kaci, romelsac hyavda coli da hyavda
da aqunda friad monagebi. da sixarulsa Sina iyo cxorebaA Svilebi, amasTan hqonda didi qoneba da sixarulSi iyo
maTi, rameTu keTiladmorwmune iyvnes igini. xolo deda- maTi cxovreba, radgan keTilmorwmuneebi iyvnen isini,
kacsa mas umjobesisa misisaTYs uZlurebaA SeemTxYa, raATa magram qals misda sasikeTod uZlureba SeemTxva, rom am
marTlisa mis kacisa KeliTa qristeman gankurnos da mKdomi marTali kacis xeliT qristes ganekurna igi da mteri ki
sircxYleuli ganaqiqos, romelmanca manqanebiTa misiTa Sercxvenili ganeqiqebina, romelmac Tavisi mzakvrobiT
KelTa misTa aTnive TiTni nebTa misTa zeda dahkrna da Zlie- misi xelebis aTive TiTi mis xelisgulebs daakra da Zal-
rad hguemda texiTa borotiTa. [207] mas Jamsa saRmrToman umad tanjavda boroti texiT. maSin saRvTo mcnobelobam
cnobaman gulisKma-uyo netarisa mamisa grigolis RirsebaA miaxvedra mas netari mama grigolis Rirseba. am qalma
da mwrafl-xolo dedakacman man Tanawariyvana erTi ZH dauyovnebliv Tan waiyvana Tavisi erTi Ze da mivida am
TYsi da miiwia winaSe netarisa mis. xolo nebiTa RmrTisaATa netarTan (RvTis nebiT, wmindani imyofeboda Satberdis
iyo wmidaA agaraksa erTsa Satberdisasa. da iwyo vedrebad erT-erT dabaSi), daiwyo misdami vedreba bevri cremliT
missa mravliTa cremliTa da godebiTa uZlurebisa misTYs, da im uZlurebaze godebiT, rac mas SeemTxva. rodesac
romeli SeemTxYa mas. da viTarca ixila sarwmunoebaA da grigolma naxa misi sarwmunoeba da cremlebi, Seebrala
cremlni misni, Seewyala igi friad. maSin ubrZana erTsa igi Zalian. maSin ubrZana man erT mRvdelTagans eklesia-
mRdelTagansa warslvaA eklesiad da moRebad evlogiaA, Si wasvla da motana evlogiisa167, — im kandelisgan,
zeTi kandlisa misgan, romelica ukudavad enTebin winaSe romelic Cauqroblad anTia wminda RvTismSoblis xatis
xatsa wmidisa RmrTismSobelisasa. da TYT dadga Kelgan- win, Tavad ki dadga xelgawvdeniT, RvTis winaSe saloca-
pyrobiT locvad winaSe RmrTisa, sulTqumiTa daudume- vad, daudumebeli oxvriTa da wyarosebr mdinare crem-
beliTa da cremliTa wyaroebr mdinariTa, vidre moslva- liT, vidre im mRvdlis mosvlamde, da rodesac miiRo im
dmde mRdelisa mis, da raJams moiRo zeTi igi kandlisaA mis, kandelis zeTi, mouxmo am qals, mis xelebs jvari gadas-
mouwoda dedakacsa mas da KelTa misTa juari daswera da wera, scxo zeTi jvrissaxed wminda samebis saxeliTa da
zeTi igi juarissaxed scxo saxeliTa wmidisa samebisaATa da wminda RvTismSoblis meoxebiT da Tqva: „gankurnebuli
meoxebiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa da Tqua: `iqmnenin iyos Seni xelebi~. myisve gasworda misi yvela TiTi da
gankurnebul Kelni Senni~. da munTquesve ganemarTnes yo- saerTod aRar daaCnda mas vnebuleba, radgan mavnebeli
velni igi TiTni misni da yoladve arRara ipova vnebaA mis eSmaki Tavzardacemuli garboda netari grigolis
Tana, rameTu mavnebeli igi eSmaki zarganKdili ivltoda locvebiT. ase sixaruliT wavida igi Tavis saxlSi da
locvaTagan netarisa grigolisTa. da esreT sixaruliT adidebda qriste RmerTs.
warvida saxid TYsad da adidebda qristesa RmerTsa.

536 537
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da kualad dedakacman man wariyvana qmari da Svilni da kidev, am qalma waiyvana qmari da Tavisi Svilebi
TYsni da friadi Sesawiravi miuZRuana wmidasa mas. da yov- da didi Sesawiravi uZRvna wmindans. yvela maTganma
elTa miiRes kurTxevaA da warvides mxiarulni saswaulisa kurTxeva miiRo da wavidnen gaxarebulebi, qadagebdnen
mqadagebelni Soris mravalTa. ra saswauls mravalTa Soris.

ne. [v] xolo JamTa amis wmidisaTa Kelmwifeman aSot 55. xolo am wmindanis dros xelmwifem aSot kura-
kurapalatman daipyrna mravalni queyanani da aRaSena cixe palatma daipyro bevri mxare da aaSena artanujis cixe
artanujisaA sacxorebelad deduflisa, meuRlisa TYsisa. dedoflis, Tavisi meuRlis sacxovreblad da am cixeSi
da mas Sina keTilad cxovndeboda mravalTa weliwadTa. kargad cxovrobda igi mravali weli. magram acTuna
xolo acTuna mterman KelmwifH igi da moiyvana man mterma es xelmwife da moiyvana man cixeSi meZavi qali,
dedakaci siZvisaA cixesa mas Sina, romlisa Tana imruSebda, romelTanac mruSobda, radgan avxorcobis eSmaki metad
rameTu eSmaki trfialebisaA friad azrzenda, romelsa pir- aRagznebda mas da Tumca adre ar hqonda amgvari
vel ara aqunda egeviTari CueulebaA, aramed Zleul-iqmna Cveuleba, damarcxda igi am boroti codviT. rodesac
borotiTa miT codviTa. da viTarca esma netarsa grigols gaigo netarma grigolma es sulis gamxrwneli saqme,
saqme igi sulisa ganmxrwneli, Sewuxna friad. da auwya wmi- Sewuxda Zalian da Seatyobina amis Sesaxeb wminda
dasa grigols, didsa mas moxucebulsa, romeli mkYdr iyo grigols, did moxucebuls, romelic eklesiebSi
eklesiaTa, rameTu iyo igi saswaulTamoqmed da didad pa- mkvidrobda, radgan iyo igi saswaulTmoqmedi da didad
tivcemul RmrTisa da kacTagan, da ganzraxviTa misiTa amxi- pativcemuli RvTisa da kacTagan; misi TanxmobiT
la pirispir Kelmwifesa mas. xolo man aRuTqua codvisa mis pirispir amxila man xelmwife, romelmac aRuTqva am
gantevebaA da dedakacisa mis wargzavnaA, vinaAca moeyvana codvis moSoreba da im qalis iq gaSveba, saidanac168
igi. da ver daamtkica TYsi brZanebaA, rameTu daemona gu- moeyvana, magram ver ganaxorciela Tavisi brZaneba,
lisTqumasa. radgan daemona guliswadils.
xolo netarman grigol pova Jami marjue, odesca kura- xolo netarma grigolma ipova Sesaferisi dro,
palati Sors iyo artanujsa. dResa erTsa SatberdiT rodesac mefe artanujidan Sors iyo, erT dRes wavida
warvida da miiwia mimwuxri Zirsa mis cixisasa. da kaci Satberdidan, saRamoTi mivida im cixis Ziras, gaugzavna
miuvlina dedakacsa mas Wamadisa Txovad da mun dadgomisa kaci im qals saWmlis saTxovad da iq gaCerebis mizezi
mizezi SeuTuala. xolo man sixaruliTa didiTa ganixara da Seatyobina, man ki didi sixaruliT gaixara da

538 539
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mravalferi sanovage warca wmidisa misTYs [208] da mowa- mravalnairi sanovage gasca wmindanisa da misi mowafeeb-
feTa misTa. isaTvis.
da viTarca ganTena, kualad miuvlina kaci, raATa mi- rodesac gaTenda, grigolma kvlav gaugzavna mas kaci,
vides xilvad misa. maSin ufroAsad ganmxiarulebuli rom misuliyo mis sanaxavad. maSin igi, ufro metad gax-
mwrafl movida wmidisa mis orTa Tana mKevalTa TYsTa, arebuli, myisve movida wmindanTan Tavisi ori mxevl-
raATamca Rirs-iqmna juarsa netarisa mis kacisasa. xolo man iTurT, rom Rirsi gamxdariyo am netari kacis jvrisa.
ara daswera juari, aramed ubrZana ganSorebulad daj- magram man ar gadaswera jvari, aramed ubrZana moSore-
domaA. da mowafeni kide-re gandges wamisyofiTa moZRurisa biT dajdoma, mowafeebi ki da, agreTve, msaxuri qalebic
TYsisaATa da egreTve - msaxurni igi dedani, rameTu wmidisa gverdze gadgnen maTi moZRvris niSanze, radgan yvelaze
mis SiSi yovelTa zeda mifenil iyo. iyo mifenili am wmindanis SiSi.
maSin hrqua mas netarman grigol: `N sawyalobelo! raA- maSin uTxra mas netarma grigolma: „hoi, sabralov!
saTYs Soris col-qmarTa STaWrilxar warsawymedelad rad SeWrilxar col-qmars Soris saukunod Sens war-
Senda saukunod borotiTa miT codviTa, romliTa damone- sawymedad am boroti codviT, romliTac damonebuli
bul xar eSmakisada da cudiTa raATme mizeziTa safrKe qm- xar eSmakisadmi da ukeTuri ram mizeziT safrTxe
nulxar didisa Kelmwifisada?~ gamxdarxar didi xelmwifisaTvis?~
xolo man cremliT hrqua: `wmidao RmrTisao, me Tavsa man ki cremliT uTxra: „RvTis wmindano, me Cems Tavze
Cemsa zeda ver Tavisufal var, vinaATgan gardareuli siy- ar maqvs Tavisufleba, vinaidan metismeti siyvaruli
uaruli aqus Cemda momarT kurapalatsa da aw araA uwyi, Tu aqvs Cemdami kurapalats da axla ar vici, ra vqna, radgan
raA vyo, rameTu brZanebaman sityuaTa SenTaman SemaZrwuna im sityvebma, Sen rom brZane, SemaZrwuna metad~.
friad~. xolo wmidaman man hrqua: `Svilo, iqmen sruliad wmindanma uTxra: „Svilo, gaxdi mTlianad morCili Cemi,
morCil sityuaTa Cem glaxakisaTa da me Tavsmdeb-geqmne glaxakis, sityvebisa da me gagixdebi Tavdebi qristes
qristHs mimarT, raATa man Tavadman yovelni bralni Senni mimarT, raTa man Tavad Segindos Sen yvela Seni
Segindvnes~. da man hrqua: `wmidao mamao, KelTa SenTa var, danaSauli~. da man uTxra: „wminda mamao, Sens xelT var,
umjobesi sulisa CemisaA izrune~. maSinRa juari daswera Cemi sulisTvis ukeTesze izrune~. maSinRa gadaswera mas
da akurTxa locviTa da SeWura madliTa da misca TYsTa jvari, akurTxa locviT, aRWurva madliT da misca
KamlTa sabeli, raATa sartylad Seirtyas. da man yo egreT. Tavisi fexsacmlebis zonari, rom Semoertya sartylad.
[v] da wmidaman man hrqua: `Svilo Cemo, dRes iqmna cxorebaA manac ase gaakeTa. da uTxra wmindanma: „Cemo Svilo, dRes
sulisa SenisaA, rameTu sanatrelisa dedisa febroniaAs wi- moxda Seni sulis gadarCena, radgan sanatrel deda
naSe migiyvaneb Sen~. da man ganixara friad. xolo netarman febroniasTan migiyvan Sen~, da man gaixara Zalian. mis
grigol ubrZana mKevalTa maT misTa warslvaA cixedve, da mxevlebs netarma grigolma ubrZana cixeSive wasvla, im
dedakacsa mas hrqua: `Svilo Cemo, waremarTe da vidode wi- qals ki uTxra: „Cemo Svilo, gamoemarTe da iare Cvens

540 541
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

naSe Cuensa~. da esreT moiyvana igi meres, rameTu pirvelve win~. ase moiyvana igi mereSi, radgan Tavidanve iyo amaze
ganzraxvaA netarisa dedisaA Tana-iyo, da Sehvedra igi mas netari dedis Tanxmoba. mas miabara grigolma igi da
da hrqua: `iRuawe ese jerisaebr, iRuawe, da raJams Zieba- uTxra: „upatrone amas saTanadod, upatrone, da rodesac
yos kurapalatman, ... rameTu hxedav gulsa amissa Semusr- kurapalati moZebnis ...,169 radgan xedav amis guls
vilsa~. xolo man Tqua: `qristeman keTilad izrunos mKev- damsxvreuls~. man ki Tqva: „qriste izrunebs kargad
lisa TYsisaTYs, romelica pova Sen mier, Rirso mamao~. Tavisi mxevlisTvis, romelic ipova Sens mier, Rirso
da mravalJam martod ubnobdes netarni ese. da esreT mamao~.
iyo CueulebaAca misJamisa winamZRuarTa mamaTaA, rameTu da didxans saubrobdnen ganmartoebiT es netarebi
TYnier dedisa febroniaAs ganzraxvisa saqme araA Kel-yvian. (Cveulebac ase iyo maSindeli winamZRvari mamebisa,
xolo daTagani vinme maxlobelad maTsa warhvlida da esma radgan deda febronias Tanxmobis gareSe arcerT saqmes
erTi sityuaA, xolo sxuasa verRara ikadra smenad. rameTu ar Seudgebodnen). xolo romeliRac daTagani maT axlos
wmidaman grigol hrqua netarsa febronias, viTarmed: `raA iyo Camvleli da gaigona man erTi sityva, sxva sityvis
grqua Sen angelozman?~ rameTu RmerTi iyo yoladve maT mosmena ki veRar gabeda, radgan wminda grigolma uTxra
Soris. netar febronias: „ra giTxra Sen angelozma?~ marTlac,
xolo raJams miiwia kurapalati cixed, ikiTxa xolo RmerTi iyo yovliTurT maT Soris.
dedakaci igi. da viTar ara ipova, friad Seiurva, gulisKma- xolo rodesac movida kurapalati cixeSi, moikiTxa
yo raA yoveli igi yofili saqme, da rameTu ara RoniTa is qali da rodesac ver ipova, Zalian Sewuxda, gaigo ra
raATme kacobrivTa maxeTaATa iyo trfial misa mimarT Kel- mTeli momxdari saqme, da radgan araTu kacobriv maxeTa
mwife igi, aramed eSmakisa manqanebiTa esoden Zleul iyo, raRac xrikiT iyo es xelmwife misi motrfiale, aramed
romel TavmoTneobaA daaviwyda da mwrafl [239] xolo movi- eSmakis manqanebiT iyo imdenad Zleuli, rom Tavmoyvar-
da meres. xolo netarman febronia damala dedakaci igi. da eoba daaviwyda da dauyovnebliv movida mereSi. magram
viTar iloca kurapalatman eklesiasa wmidisa RmrTismSo- netarma febroniam damala qali da rodesac iloca kura-
belisasa da miiRo locvaA dedisa febroniaAsi, maSin iwyo palatma wminda RvTismSoblis eklesiaSi, amasTan miiRo
sityuad: `uwyi-mea, dedao, raAsaTYs moved aw?~ xolo man deda febronias dalocva, maSin daiwyo laparaki: „ici
hrqua: `ufalman icis, raAsaTYs hbrZane aqa~. da man hrqua: ki, dedao, ratom movedi amJamad?~ xolo man uTxra:
`amis mizezisaTYs iqmna moslvaA Cemi, rameTu saxlisa Cueni- „ufalma icis, risTvis mobrZandi aq~. da man uTxra: „im
sa meWurWle qali iyo da yoveli monagebi Cueni KelTa mis- mizezis gamo moxda Cemi mosvla, rom Cveni sasaxlis
Ta iyo, da mamasa grigols aqa warmouyvanebia, da friadi da- [erTi] meWurWle qali iyo da mTeli Cveni qoneba mis
guaklda safaseTa CuenTagani. aw ubrZane, romel erTxel xelT iyo, mama grigols ki aq wamouyvania da Cveni
cixed movides da yoveli mogYTualos da kualad Tquen- saunjidan bevri dagvaklda. axla ubrZane, rom erTxel
dave movides, viTarca undes~. xolo febronia hrqua mas movides cixeSi, yvelaferi mogviTvalos da kvlav

542 543
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mkueTr: `mizezebad mizezTa codvisaTa kacTa Tana, romel- TqvenTanve movides, rogorc isurvebs~. magram febroniam
ni iqman uSjuloebasa~. ese raA esma kurapalatsa, sircxY- mkveTrad uTxra mas: „momizezeba codvis mizezebisa im
leul-iqmna marTlmxilebisa misgan kdemuli da myovarJam adamianebTan, romlebic moqmedeben usjuloebas170.
dadumna, viTarca Zleuli, rameTu Korcielad Zliersa rodesac es gaigona kurapalatma, marTlmxilebisgan
Kelmwifesa suliTa ZlierTa kacTa sZles, SeWurvilTa maT TavmoWrili Sercxvenil iqna da xangrZlivad dadumda
saRmrToATa SuriTa. xolo Seurvebulman kurapalatman rogorc damarcxebuli, radgan xorcielad Zlier
gulisa SeWirvebisagan Tqua: `netar mas kacsa, vin arRara xelmwifes suliT Zlierma adamianebma sZlies, aRWur-
cocxal arso~. da mwrafl-xolo aRdga da warvidoda. vilebma saRvTo SuriT, xolo Sewuxebulma kurapalatma
maSin netari febronia dawynarebuliTa suliTa ayeneb- gulis SeWirvebisgan Tqva: „netavi im kacs, vinc cocxali
da, raATamca istumra igi da ara daemorCila, rameTu mamx- aRar aris~, da dauyovnebliv adga da midioda171.
ilebelad aqunda TYsi gonebaA, da nebaA raA KorcTmoy- maSin netari febronia dawynarebuli suliT aCereb-
uarebisaA ganeSora da augi TYsi gulisKma-yo, xolo suli- da mas, rom emaspinZla, magram igi ar daemorCila,
Ta ixarebda, sibrZneman raA wariota [v] sulmoklebaA igi radgan mamxileblad hqonda Tavisi goneba da radgan,
mavnebeli da aqebda wmidaTa maT mZlavrebasa, ufroAs-xolo amasTan, gaSorda ra avxorcobis survili, gaiazra man
Zlevisamomcemelsa RmerTsa, da sixaruliT warvida, rameTu Tavisi Sercxvena, Tumca suliT xarobda, radgan sibrZnem
guliTa wmidiTa aqunda netarTa maT pativi, viTarca sulisa gandevna mavnebeli sulmokleoba da aqebda igi
misisa saukunod gYrgYnosanmyofelTaA. wmindanTa Zalmomreobas, ufro ki gamarjvebis momcem
RmerTs. wavida igi sixaruliT, radgan wminda guliT
hqonda mas am netarTa, rogorc misi sulis saukunod
gvirgvinosanmyofelTa, pativiscema.

nv. aramed adarnerse Kelmwifesa ufroAsi vnebaA 56. xolo ufro meti vneba mterma miayena adarnerse
SeamTxYa mterman, romelica iyo ZH aSot kurapalatisaA, xelmwifes, romelic iyo aSot kurapalatis Ze, radgan
rameTu SesmeniTa meZvisa qalisaATa, romlisa Tana imruSeb- meZavi qalis ciliswamebiT, visTanac mruSobda igi, usa-
da igi, usamarTlod ganiSora sicruviTa siZvisaATa sarwmu- marTlod moiSora Tavisi erTguli coli, meZavobis cru
noA coli TYsi da wargzavna queyanad TYsad afxazeTad, [braldebiT], da gagzavna igi mis mxareSi, afxazeTSi,
vinaAca moeyvana igi. xolo qristeman monasa TYssa grigols saidanac moyvanili hyavda. magram qristem Tavis monas
gamoucxada yoveli igi usamarTloebaA, romelica SeamTx- grigols gamoucxada mTeli es usamarTloba, rac miages
Yes ubralosa mas dedufalsa. amisTYsca mravalgzis mx- udanaSaulo dedofals. amis gamo mravalgzis mxileba
ilebaA miawia netarman grigol adarnerses zeda, aramed moawia netarma grigolma adarnerseze, Tumca xelmwife

544 545
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Kelmwife igi cudiTa TavmoTneobiTa iZlia da mxilebaA dasZlia cudma Tavmoyvareobam da man ar ido Tavs am mar-
marTlisa mis kacisaA ara Tavs-idva, aramed SesZina ZYri Tali kacis mxileba. piriqiT, ukeTurebas ukeTureba
ZYrsa zeda TYssa da sxuaA coli SeirTo. maSin mamaman gr- daumata da sxva coli SeirTo. maSin mama grigolma uwi-
igol uwinaAswarmetyuela, bralTa maTTYs raA-igi SemTx- naswarmetyvela mas, Tu ra SeemTxveoda am danaSaulTa
uevad iyo misda miSuebiTa RmrTisaATa. da hrqua esreT: `ar- gamo RvTis daSvebiT. da uTxra ase: „Cemi, glaxakis,
asmenisaTYs sityuaTa Cem glaxakisaTa miece borotTa senTa sityvaTa armosmenis gamo miecemi borot sneulebebs, is
da romel aw Zeni gesxnen, iguemnen eSmakTagan, da ver gan- Svilebi ki, romlebic axla geyoleba, daitanjebian
ikurno Sen da verca Svilni igi Senni, vidre ara SeindoT eSmakisgan da ver ganikurnebiT verc Sen da verc Seni
deduflisa misgan, usamarTlod gapatiJebulisa mKevlisa Svilebi, sanam Sendobili ar iqnebiT dedoflisgan, am
mis RmrTisa; daRacaTu KorcTagan ganvides igi, aramed sa- usamarTlod dasjili RvTismxevlisgan; TumcaRa
flavTagan [210] misTa Se-ve-indon SvilTa SenTa. xolo Se- xorcidan gava igi, magram mis saflavTagan miiReben
masmeneli igi meZavi adre ganaqiqos qristeman ufroAs yov- Sendobas Seni Svilebi, xolo am cilismwamebel meZavs
elTa cTomilTaAsa lirwad warmdebebisa misisaTYs da uke- male Searcxvens qriste Tavisi urcxvi Tavxedobisa da
Turebisa~. ukeTurebisaTvis, ~.
xolo adarnerse sityuTagan netarisa grigolisTa fri- xolo adarnerse netari grigolis sityvebis gamo Za-
ad SeSinda da Seuvrda wmidasa mas. xolo man aRadgina da lian SeSinda da Seuvrda wmindans, man ki wamoayena igi
hrqua: `qristeman SendobaA bralTaA mogecin Sen, aramed ese da uTxra: „qristem mogces Sen danaSaulTa Sendoba, ma-
uwyode, Tqumuli Cemi aResrulos Jamsa TYssa, raATa gram es icode, rom Cemi naTqvami asruldeba Tavis
gulisKma-yon yovelTa nayofi urCebisaA~. droze, rom yvelam Seicnos urCobis nayofi~.
da Semdgomad mciredTa dReTasa SeemTxYa adarnerses ramdenime dRis Semdeg adarnerses Sexvda Zvlebis-
seni texisaA wrdiali, romelsa hrqYan nikrisi. da tkivilTa texis mtanjveli seni (romelsac hqvia nikrisi) da
maTgan iguemeboda mwared, rameTu mun Jamadmde tkivilebisgan mwared itanjeboda, iyo ra am dromde
yoladuvnebel iyo igi. da mwrafl-xolo waravlina kaci yovlad janmrTeli. dauyovnebliv gagzavna man kargi
keTili, romelsa erqua kupra, winaSe deduflisa mis kaci, romelsac erqva kupra, dedofalTan Sendobis
Sendobisa Txovad. da viTar miiwia mociquli igi saTxovnelad. rodesac adarnersesgan gagzavnilma
adarnersesi fersaTs, sadaca ars aw saflavi misi, da ixila miaRwia fersaTs, sadac aris axla misi172 saflavi, naxa
dedufali igi TYsi didsa Sina monazonebasa, romelica iyo [iq] Tavisi dedofali, romelic iyo xelmwife bagrat
asuli bagrat Saroelisa KelmwifisaA, rameTu samoslad Saroelis asuli, did monazvnobaSi, radgan mis
misa iyo Seuracxi CoKaA da emosa mas wmidaA sqemaA da samoslad iyo ubadruki anafora173 da Semosili hqonda
tYrTi didi SeSisaA ekida da saxid TYsad miaqunda mas wminda sqema, amasTan aekidebina am sanatrels
sanatrelsa mas, romelsa pirvel saxeli ewoda bevreulis da (romelsac pirvelad ewoda bevreulisi, Semdeg ki —

546 547
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

merme anastasia (rameTu man sruliad sircxYleul-yo eS- anastasia) SeSis didi tvirTi da mihqonda igi Tavis sax-
maki, da aw kurnebasa hpoeben morwmuneni madliTa misiTa, mi- lSi, vinaidan mTlianad Searcxvina man eSmaki da axla
raA-aqus miwaA evlogiad saflavTagan misTa). kurnebas pouloben misi madliT morwmuneebi, miaqvT ra
ese raA ixila kacman man mociqulman, icna da Seuvrda mis saflavTan miwa evlogiad174.
adarnerses magier [v] da hrqua: `qristHs nebismyofelo, rodesac mivlinebulma kacma naxa aseTi ram, icno175
gevedrebis, Seiwyale ufali Cemi, samarTlad RmrTisagan igi, Seuvrda mas adarnerses sanacvlod da uTxra: „qris-
ganpatiJebuli Sen ZliT, da nu swyev mas, aramed Seundven tes nebis aRmsrulebelo, gevedreba, rom Seiwyalo, Cemi
didni bralni misni~. batoni, samarTlianad dasjili RvTisgan Sens gamo, da
xolo man hrqua: `gefucebi qristesa, araodes aRmo- nu wyevli mas, aramed Seunde Tavisi didi danaSaulni~.
srul ars wyevaA pirsa Cemsa da arca mas vswyev. qristeman man ki uTxra: „geficebi qristes, rom arasodes amosu-
Seundven yovelni codvani da gankurnen suliT da Kor- la Cemi piridan wyevla da arc mas vwyevli. qristem Se-
ciT~. undos mas yvela codva da gankurnos igi suliT da xor-
da mwrafl-xolo ganikurna adarnerse, rameTu kacman ciT~.
man mociqulman daiswava Jami igi, odesca uloca ufalsa da myisve ganikurna adarnerse, radgan im wargza-
missa, da mo-raA-vida, pova igi yolad uvnebeli da sixaru- vnilma kacma daimaxsovra dro, rodesac dedofalma
liT hmadlobda qristesa. aramed Semdgomad weliwadTa ar- iloca misi batonisTvis, da movida ra, naxa igi sruliad
amravalTa adarnerse Kelmwifesa raA esxnes Zeni, gurgen uvnebeli da sixaruliT hmadlobda qristes. magram
kurapalati da sumbat, mterisagan friad itanjebodes da rodesac arcTu bevri wlis Semdeg SeeZina adarnerse
mwrafl-xolo waravlinna igini fersaTs samosliTa xelmwifes Zeebi: gurgen kurapalati da sumbati, eseni
saglaxakoATa da SesawiraviTa saKelmwifoATa locvad sa- didad itanjebodnen mtrisgan. amitom dauyovnebliv
flavsa mas sanatrelisa deduflisasa, rameTu gardacvale- gagzavna man isini fersaTSi saglaxako SesamoseliTa da
bul iyo igi. da raJams iloces, sruliad ganikurnnes sit- xelmwifuri SesawiraviT, rom elocaT maT sanatreli
yYsaebr netarisa grigolisa da sixaruliT warvides saxid dedoflis saflavze, radgan gardacvlili iyo igi,
TYsa da adidebdes qristesa, RmerTsa yovelTasa. xolo raJams iloces, sruliad ganikurnen, netari
grigolis sityvisebr, da wavidnen ra TavianT saxlSi,
adidebdnen qristes, yovelTa RmerTs.

nz. xolo dedakaci igi Semasmeneli borotad eS- 57. xolo is cilismwamebeli qali borotad eSmakeu-
makeul-iqmna da gancofna, da sxuanica gansacdelni mii- li gaxda da gacofda, amasTan sxva gansacdelebic moiwia
wines miszeda saqmeTaebr misTa ukeTurTa, da esreT iyo masze, misi ukeTuri saqmeebisamebr, da, amgvarad, saSine-

548 549
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saSinel da zarisasaKdel xilvaA misi da smenaA sityuaTa li da Semzaravi iyo misi Sexedvac da misi sityvebis
misTaA. da viTar moego gonebasa, maSin mivida winaSe dedisa smenac. magram rogorc ki gons moego, maSinve mivida feb-
febroniaAssa sawyalobeli igi da Seuvrda mas cremliT da roniasTan es sawyali, Seuvrda mas cremliT, aRiarebda
aRuvarebda yovelTa bralTa da evedreboda godebiT, raATa yvela danaSauls da evedreboda godebiT, rom eSuam-
[211] uxuaiSnos mamisa grigolisgan. xolo man miwera wigni dgomla misTvis mama grigolTan. febroniam miswera
vedrebiT, da netarman man ara ismina, aramed mihrqua: kidec werili vedrebiT, magram netarma ar usmina,
`uZYresni gansacdelni aRiZrnen magaszeda amisTYs, ram- aramed SemouTvala: „ufro mZime gansacdelebi aRiZvreba
eTu sacTur-eqmna ege RmrTismsaxursa Kelmwifesa da sar- magaze imis gamo, rom sacTurad gauxda eg RvTismsaxur
wmunoA coli misi ganaSora, rameTu ganTqua saxeli misi vi- xelmwifes da gaaSora mas sando coli, radgan gaaxmaura
Tarca meZvisaA, da kualad sisxli ubraloAsa WabukisaA misi saxeli rogorc meZavisa da kidev, udanaSaulo
dasTxia. aw msgavsad ujerovebisa saqmeTa miegos magas Wabukis sisxli daRvara. axla am saqmeTa umsgavsoebi-
vidre siku[di]ladmde~. samebr miezRveba magas vidre sikvdilamde~.
xolo netarman febronia Tqua: `WeSmarit ars sabWoA netarma febroniam ki Tqva: „WeSmaritia mama grigol-
mamisa grigolisi~, rameTu ara hmZlavra man wmidasa mas, is msjavri~, radgan man ar daaZala wmindans, rogorc
viTarca Tqua mociqulman: `sulebi winaAswarmetyuelTaA uTqvams mociquls, rom „winaswarmetyvelTa sulebi wi-
winaAswarmetyuelTa daemorCileno~, aramed viTar Sehgva- naswarmetyvelebs daemorCilebiano~176, Tumca, rogorc
nda, nugeSinis-sca sasowarkueTilsa mas, rameTu savse iyo Sehferoda, nugeSi sca sasowarkveTils, radgan savse iyo
igi sibrZniTa orisave cxorebisaATa. da saswaulni didni ix- igi orive cxovrebis sibrZniT da didi saswaulebi dain-
ilvebodes mis mier da romelTaganme mowafeTa misTa. da axeboda misgan, iseve rogorc zogi misi mowafisgan, axla
aw sarwmunoebiTmvedrebelTa kurnebasa aRmouceneben saf- ki sarwmunoebiT mvedreblebs kurnebas aRmoucenebs maTi
lavni maTni. xolo dedakaci igi vidre sikudiladmde saflavebi. xolo is qali vidre sikvdilamde darCa mere-
daadgra meres Sina, rameTu daRacaTu borotTa guemaTa Si, radgan TumcaRa ukeTur tanjvebSi iyo, magram misi
Sina iyo, xolo gonebaA misi cocxal ego. da raJams mokuda goneba saRad narCundeboda da, mokvda ra, brZana deda
igi, brZana dedaman febronia maxlobelad daTa maT qristHs febroniam misi damarxva qristes nebis aRmsrulebeli
nebismyofelTa damarxvaA misi, raATa didad braleuli igi debis axlos, rom igi, didad damnaSave, maT, udanaSau-
ubraloTa maT ganamarTlon winaSe qristesa. loebs, gaemarTlebinaT qristes winaSe.
xolo ufalman aCuena saswauli, rameTu damarxvasa sxu- ufalma ki aCvena saswauli, radgan sxva micvalebul-
aTa micvalebulTasa samgzis ipova Sinagan karsa akelda- Ta damarxvisas samgzis inaxa igi akldamis karis SigniT
misasa mdebare, da arRara ikadres aRebad guami igi cod- mdebare, da aRar ikadres aReba am codvili qalis cxe-
vilisa mis dedakacisaA, aramed maSinRa auwyes yoveli ne- drisa, aramed maSinRa auwyes yovelive netar febronias,
tarsa febronias, rameTu moxucebul iyo friad [v] da Ses- radgan igi didad moxucebuli iyo da ar SeeZlo Ses-

550 551
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uenebulTa damarxvasa ver Zal-edva mislvaA, xolo man Tqua: venebulTa damarxvaze misvla. man Tqva: „saWiroa, rom
`jer ars uwyebad ese netarsa grigols, rameTu igi ars vauwyo es netar grigols, radgan igia am saqmis winamZR-
winamZRuari saqmisaA amis~, da miwera epistole pativiT es- vari~. da miswera epistole pativiT amgvarad:
reT:

nH. `wyaloba-yavn ufalman Cuenzeda wmidiTa juariTa 58. „wyaloba yos ufalma Cvenze wminda jvriT da Seni
da SewevniTa RirsTa locvaTa SenTaATa, qriste-Semosilo Rirseuli locvebis SewevniT, qristeSemosilo mamao
mamao grigol, yoladve monawileo locvasa Tana Cem grigol, — yovliTurT monawilev Cemi, glaxakis,
glaxakisasa, Sen, wmidao RmrTisakaco, safrKe mKdomTa locvebTan. Sen, RvTis wminda kaco, mopirispireebma177
mravalsaxH siborotiT Segimzades, viTar maxH monadireTa mravalsaxovani safrTxe Segimzades siborotiT, rogorc
da iwyes wyobad Senda uwyinod, rameTu siveragiT maxe — monadireebma, da daiwyes Sendami brZola mou-
gbrZodes saucrad simZafriTa sastikiTa xilviTa, viTarca wyineblad178, radgan veragulad gebrZodnen wamoCvene-
gundi mKedarTaA, da odesme viTarca simravle mKecTa mZYn- biTad, Sesaxedavad sastiki simZafriT, mravalgzis
vareTaA mravalgzis saSinelad CuenebiTa. da esreT SenTYs saSinlad gamoCvenebiT, rogorc gundi mxedrebisa, an
aRZres RuawlTa RelvaA uCinoA da saCinoA. aramed maT yov- zogjer — rogorc mZvinvare mxecTa simravle, da ase
elTa sZlo simdableman siwmidiTa Semkobilman guamsa Sensa aRZres Senze omebis talRa, uCinari da saCinari, magram
danergulman da cecxlebrman sulman Senman marTalman maT yvelas ajoba Sens sxeulSi danergilma simdablem,
Sewuna mterni igi mavnebelni uxilavni da xilulni. `xolo siwmindiT Semkulma, da Senma marTalma, cecxlisebrma
amis madlisaTYs Zal ars Senda Zali RmrTisaA, rameTu wmi- sulma dawva es mavnebeli mtrebi — uxilavni da
daTa angelozTa msgavsebaA gaqus, - siwmide, romel ars sam- xilulni. xolo amis gamo Zala SenTvis aris Zala RvTisa,
Zali ZlevisaA, SezRudvili samaradisoATa locviTa da radgan gaqvs Sen wminda angelozTa msgavseba — siwminde,
marxviTa, da friadi muKlTdrekaA, Semwirveli cremlTa rac aris gamarjvebis jildo, samaradiso locviTa da
wmidaTaA uZilTagan TualTa SenTa da mRYZarisagan sulisa marxviT SemozRuduli, da — mravalgzisi muxldreka,
Senisa. Sen, wmidao mRdelo, eklesiad wodebulTa Soris Semwirveli wminda cremlebisa Sens uZilo TvalTagan da
marTalTa gansuenebulo, saRmrToo moZRuaro. morwmuneTa Seni mRviZare sulisgan; Sen, wminda mRvdelo,
simtkiceo, KelmwifeTa Tualuxuavad mamxilebelo da „eklesiad~ wodebul marTalTa Soris mosvenebulo
ganmswavlelo kuerTxiTa swavlisaATa, [212] romlisaTYsca saRvTo moZRvaro, morwmuneTa simtkicev, xelmwifeTa
sityuani Senni winaAswarmetyuelebr aResrulebian kacTa piruTvnelad mamxilebelo da swavlebis kverTxiT
Soris. `aramed aw Jami ars SendobisaA, yav wyalobaA ganwir- ganmswavlelo, ris gamoc Seni sityvebi winaswar-
ulisa misTYs dedakacisa, viTarca Suenis siwmidesa Sensa, metyvelisebr sruldeba adamianTa Soris; Tumca axla

552 553
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

rameTu neSti sityuaA Cemi geuwyos wignismimRebelisagan Sendobis droa. wyaloba hyavi am ganwiruli qalisTvis,
da yoladve Sewevna-yav CemTYs aqa da saukunesa mas, amin~. rogorc Sehferis Sens siwmindes, radgan danarCeni Cemi
da raJams aRmoikiTxa wigni febroniaAsi netarman grig- sityva geuwyeba werilis wamomRebisgan da yovliTurT
ol da yoveli gulisKma-yo, cremliT madli misca qristesa wyaloba hyavi CemTvis aq da im saukunoSi, amin~.
da dawera epistole daTa maT SesuenebulTa mimarT esreT- da rodesac waikiTxa febronias werili netarma gr-
saxed: igolma da Seicno yovelive, cremliT madloba uZRvna
qristes da dawera epistole im Sesvenebuli debis mima-
rT amgvarad:

nT. `qristHsmoyuareno, wesTa maT amis soflisaTa mok- 59. „qristesmoyvareno, mokle droSi, — Tqveni siyr-
lesa Sina drosa siyrmiTgan TqueniT vidre sikudiladmde midan vidre sikvdilamde, — qristesTvis ama soflis
mZleqmnulno qristHsTYs, sityYsaebr mociqulisa: `ram- stiqionebze179 gamarjvebulno mociqulis sityvisebr:
eTu mohkuediT da cxorebaA Tqueni dafarul ars „rameTu mokvdiT da Tqveni cxovreba dafarulia qris-
qristHTurT RmrTisa Tana~, raJams gamocxadnes cxorebaA teTurT RmerTTan~180. rodesac gacxaddeba Cveni
igi Cueni, maSin Tquenca gamoscxadneT didebiTa saukunoAsa cxovreba, maSin Tqvenc gacxaddebiT samermiso saukuno
mermisaATa, Tquen, brZenTagan netarno da uvicTagan uc- didebiT, — Tqven, brZenTagan netaryofilno da
naurno, uoxWnosa simdidresa keTilTaebr vaWarTa umecarTagan Seucnobelno, kargi vaWrebiviT wuTieriT
sawuTroATa momsyidelno, xolo aw mZinareno KorciTa da usazRvro simdidris momyidvelno, xolo amJamad
mRYZareno suliTa, mkudrad Seracxilno mkudarTagan da xorciT mZinareno da mRviZareno suliT, mkvdarTagan
ukunisamde cxovelno qristHsgan, taZriTa miT sulisaATa mkvdrebad Seracxilno da ukunisamde cocxalno
queyanisa cad Semcvalebelno, qalwulebisa yuavilno, qristesgan, sulis taZriT miwis cad Semcvlelno,
mimsgavsebulno dedasa RmrTisasa, mxiarulno mis winaSe qalwulobis yvavilno, RvTis dedas mimsgavsebulno,
saukunod, didebulsa mas moslvasa Zisa misisasa momlode- saukunod mxiarulno mis winaSe, misi Zis im didebuli
belno! Tquen, uZlurebisagan ucvalebelsa Zalsa miw- mosvlis momlodineno, — Tqven, uZlurebisgan ucvlel
evnulno da Semdgomad sikudilisa yoladve SemZlebelno Zalamde181 miRweulno da sikvdilis Semdeg yovliTurT
micemad orisa saxesa [v] misagebelsa, qcevaTaebr kacTaAsa, SemZleno ori saxis sazRauris micemisa, adamianTa qceve-
viTarca-ese aw vixileT Tquenmieri samarTali saSjeli, bisamebr, rogorc vnaxeT amJamad Tqvenmieri sa-
romlisaTYsca me, glaxaki grigol da dedaA febronia marTliani sasjeli, ris gamoc me, glaxaki grigoli, da
madlier varT TanaSewevnasa Tquensa, da aw gevedrebiT deda febronia madlierni varT Tqveni TanaSewev-
sawyalobelisa magisTYs dedakacisa: iTxoeT qristHsgan nisaTvis. axla ki gevedrebiT mag sawyali qalis gamo:

554 555
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

bralTa misTa SendobaA da Rirs-yveniT Zualni misni ZualTa iTxoveT qristesgan mis danaSaulTa Sendoba da Rirsi
Tana TquenTa da suli misi sulisa Tquenisa Tana; da gaxadeT misi Zvlebi Tqvens ZvlebTan, xolo misi suli
ufroAs-xolo iRuaweT uflisa meored moslvasa, rameTu Tqvens sulTan [yofnisa], ufro ki uflis meored
gaqus madli Sewevnad morwmuneTa, da moeliT daus- mosvlisas upatroneT mas, radgan gaqvT madli morwmu-
rulebelsa didebasa da gamouTqumelsa sixarulsa, romel- neTa Sesawevnelad da moeliT dausrulebel didebas da
saca miwevnad xarT. aramed meoxebaA Tqueni maradis Semwe- gamouTqmel sixaruls, rasac miaRwevT kidec, xolo
meyavn Cuen, raATa Cuenca Rirs-viqmnneT sanatrelsa mas cx- Tqveni meoxeba maradis Segveweodes Cven, rom Cvenc
orebasa mermesa saukunesa, amin~. Rirsni gavxdeT im sanatreli cxovrebisa samermiso
da raJams aRmoukiTxes wigni igi netarisa grigolisi saukuneSi182, amin~.
micvalebulTa maT daTa da sityYTca brZanebaA dedisa feb- rodesac waukiTxes netari grigolis es werili
roniaAsi auwyes-ve, maSinRa miiRes mkudari igi TYssa mas micvalebul debs da Tan sityviTac auwyes deda
pirvelsa adgilsa, sadaca samgzis dadebul iyo. da arRara febronias brZaneba, maSinRa miiRes maT is mkvdari mis
icvala mier dRiTgan, rameTu netari mamaA grigol mizez- pirvandel adgilas, sadac samgzis iyo dadebuli, da am
eqmna pirvel codvaTa mxilebasa da merme lxinebasa da Sen- dRidan aRar Seucvlia [adgili], radgan netari mama
dobasa. da sinanulica friadi Semwe-eqmna codvilsa mas wi- grigoli mizezad gauxda mas jer codvaTa mxilebisa,
naSe RmrTisa, romelsa ara hnebavs sikudili codvilisaA, Semdeg ki mitevebisa da Sendobisa, Tan didi sinanulic
aramed moqcevaA da sinanuli. xolo gulisKmismyofelTa Seewia am codvils RvTis winaSe, romelsac ar nebavs
daukYrda da adidebdes RmerTsa. codvilis sikvdili, aramed — moqceva da sinanuli,
xolo [yovelive amis] SemcnobelT gaukvirdaT da
adidebdnen RmerTs.

A. xolo eseviTarTa saswaulTa iqmoda qriste KeliTa 60. xolo amgvar saswaulebs moqmedebda qriste ne-
netarisa grigolisiTa, rameTu uZlurni, TiTosaxeTagan tari grigolis xeliT, radgan sxvadasxva senisgan
senTa Sepyrobilni da vnebulni sulTagan arawmidaTa, Sepyrobili da arawminda sulebisgan vnebuli uZlurebi
locviTa misiTa da cremliTa [213] ganikurnebodes misi locviTa da cremliT ikurnebodnen, sarwmunoebiT
Txovisaebr sarwmunoebiTmvedrebelTaAsa. mvedrebelTa Txovnisamebr.
da ara-xolo-Tu kacni oden hxedvides mas navTsayude- da ara mxolod adamianebi xedavdnen mas navsayude-
lad, aramed - nadirnica velisani. rameTu odesme lad, aramed — velis nadirebic, radgan erTxel Satber-
maxlobelad Satberdisa mTaTa maT zeda ese netari saqmisa dis maxloblad, mTebze, es netari raRac saqmisTvis imy-
romlisaTYsme iyo da misTana Zmanica iyvnes, da iremi erTi ofeboda, iyvnen ra masTan erTad Zmebic, da maT dasanaxze

556 557
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

gamovida saCinosa maTsa, rameTu monadireTa moecva igi da gamovida erTi iremi, vinaidan monadireebs alyaSi moeq-
vervinaA ganereboda KelTagan maTTa. ciaT igi da verc erTi mxridan ver aRwevda maT Tavs.
maSin mihmarTa monozonTa maT, da Soris ganvlna yovel- maSin miaSura man monazvnebs, SuaSi gauara yvelas,
ni, da mivida viTarca gonieri netarisa grigolissa da TYsi mivida, rogorc gonieri, netar grigolTan, Tavisi Tavi
Tavi zeda KelTa mis wmidisaTa dadva da reca tiroda mow- dado wmindanis xelebze da TiTqosda tiroda igi masze
evnulisa misTYs borotisa. xolo man nugeSinis-sca da hr- moweuli borotebis gamo, xolo man nugeSi sca da uTxra:
qua: `saxeliTa qristHsiTa ver gavnon mterTa amaT SenTa, „qristes saxeliT ver gavneben Seni mtrebi, nu geSinia~.
nu geSinin~. da ixiles raA kacTa maT, ganukYrda friad da naxes ra es im adamianebma, metad gaukvirdaT da
adidebdes RmerTsa. da movides wmidisa mis da juari daiw- adidebdnen RmerTs. movidnen isini wmindanTan da jvari
eres. xolo man akurTxna igini da nacvalad irmisa misca sx- gadaiweres, man ki akurTxa da irmis sanacvlod misca maT
uaA saRuawi KorcTaA da warvides, xolo iremi igi ganuteva xorcTa sxva samzrunvelo.183 wavidnen isini, man ki iremi
mSYdobiT. mSvidobianad gauSva.

Aa. da egreTve xancTas raA iyo TYssa senaksa Sina, mona- 61. amgvaradve, iyo ra igi xancTaSi, Tavis senakSi,
direTa mravalTa maxlobelad monastersa mas moicvnes bevrma monadirem monastris axlos alyaSi moaqcia oTxi
oTxni gareTxani. xolo igini srbiT Sevides senaksa mas, sa- gareuli Txa, isini ki sirbiliT Sevidnen im senakSi, sa-
daca iyo mamaA grigol mjdomare, da garemoadges wmidasa dac iyo mama grigoli mjdomare, da Semoertynen mas.
mas. xolo man gulisKma-yo mizezi mislvisa maTisaA da nug- xolo man Seicno maTi misvlis mizezi, nugeSi sca maT da
eSinis-sca maT da ubrZana, raATa monadireni igi istumrnen brZana, rom monadireebisTvis emaspinZlaT da gaestumre-
da wargzavnnen. da nadirTa maT Wamadi sca da ganutevna binaT, am nadirebs ki saWmeli misca da mSvidobianad
mSYdobiT [v]. gauSva.

Ab. xolo basili mamaA, iyo raA Wabuk, karaulsa mamisa 62. xolo basili mamasaxlisi, iyo ra Wabuki, mama gr-
grigolissa xedvida. da boroti mjdomi qedsa missa igolis saxedars uvlida. mas kiserze gamouvida ukeTu-
gamoajda, romelsa `kurTxeul~ uwodian, xolo Zuelad hr- ri gamonazardi, rasac uwodeben „kurTxeuls~. Zvelad ki
qYan `satali~. da basili mwariTa miT seniTa quemdebare erqva „satali~. am mware seniT itanjeboda igi sul daax-
iguemeboda viTar oTx dRe oden. maSin ikiTxa netarman gr- loebiT oTxi dRe. maSin ikiTxa netarma grigolma: „sad
igol, viTarmed: `sada ars yrmaA basili?~ da auwyes ZmaTa aris ymawvili basili?~ Zmebma Seatyobines misi senis Ses-
seni misi, da man brZana wodebaA. xolo maT hrques: `ver Zal- axeb da man brZana, rom moexmoT igi, maT ki uTxres: „ar

558 559
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

uc moslvaA~. maSin hrqua maT: `Cemmier arquT, viTarmed: gi- SeuZlia mosvla~. maSin uTxra man maT: „Cems mier uTxar-
wess Sen mamaA grigol~. iT: gixmobs Sen mama grigoli~.
da viTarca esma sityuaA wodebisaA basilis, ganZlierda da rogorc ki gaigona xmobis sityva basilim, ga-
brZanebiTa TYsisa moZRurisaATa da mivida winaSe missa. Zlierda igi Tavisi moZRvris brZanebiT da mivida
xolo man hkiTxa: `raA gevnebis?~ da man KeliTa TYsiTa uCue- masTan, man ki hkiTxa: „ra gawuxebs?~ manac Tavisi xeliT
na mjdomi igi, rameTu daepyra adgili didi. maSin netarman uCvena is gamonazardi, radgan didi adgili daekavebina
grigol Zlierad sca KeliTa TYsiTa adgilsa mas, sadaca mas. maSin netarma grigolma Zlierad daartya Tavisi
iyo mjdomi igi, da hrqua basilis: `cudad mogimedgrebies xeliT im adgils, sadac gamonazardi iyo, da uTxra
Tavi, rameTu ara ars vnebaA SenSoris yoladve~. da man Keli basilis: „tyuilad wagixdenia Tavi, radgan ar aris
moisua adgilsa mas da kualica uCino-iqmna mjdomisa bor- SenSi aranairi ziani~. da man xeli moisva im adgilze da
otisaA. da romelTa ixiles saswauli ese, adidebdes RmerT- kvalic ki gaqra ukeTuri gamonazardisa, xolo romleb-
sa. mac naxes es saswauli, adidebdnen RmerTs.

Ag. mas Jamsa iyvnes vinme ierusalHms mowafeni netarisa 63. imJamad ierusalimSi iyvnen netari grigolis vi-
grigolisni, kacni Suenierni, keTilni monazonni, srulni Rac mowafeebi, Rirseuli adamianebi, kargi monazvnebi,
sibrZniTa da saswaulTamoqmedni, meZiebelni sasufevelisani sibrZniT srulyofilni da saswaulTmoqmedni, sasufev-
da meotni didebisagan amis soflisaAsa, mRdelni Rirsni, lis maZieblebi da ama soflis didebisgan gaqceulebi,
Svilni didebulTa aznaurTani, tomni didisa efrem mawy- Rirsi mRvdlebi, didebul aznaurTa Svilebi, didi
uerel episkoposisani, romelTagan moweril iyo ese episto- efremis, mawyvereli episkoposis, naTesavebi, romlebi-
le mamisa grigolis winaSe, ierusalHmiT xancTad mowevnu- sganac mowerili iyo mama grigolisadmi es epistole,
li pirvelve. [214] xolo me aw STavwere wignsa amas Sina ierusalimidan xancTaSi Tavdapirveladve moRweuli, me
mowerili ese maTi Seucvalebelad yoveli, esreT: ki axla Cavwere am wignSi es maTi mowerili, yvelaferi
`wmidaA locvaA wmidisa da patiosnisa didisa mamisa Seucvlelad, ase:
Cuenisa grigolisi ufalman mogYboZen da Rirs-guyvenin „Cveni wminda da patiosani didi mama grigolis
Cuen, codvilni ese, glaxakni da uRirsni monani Senni, uK- wminda locva mogviboZos ufalma da Rirsi gagvxados
mari arseni da makari uZluri, sulierad Zmiswuli da Svili [amisa] Cven, es codvilebi, Seni glaxaki da uRirsi
Seni da yovelTa SvilTa SenTaA. mamao dido da patiosano monebi, uvargisi arseni da uZluri makari, sulierad
uflisa mier, da ufalo Cueno da Rirso RmrTisao da ZmisSvili da Svili Seni da yvela Seni Svilisa. mamao
wmidisa magis udabnoAsa Tavado ufalo, da qristHsmoy- dido da patiosano uflis mier, Cveno patrono da RvTis
uarisa erisa moZRuaro da ganmanaTlebelo yovelTao, Seg- Rirso, mag wminda udabnos patrono TviTon da qristes-

560 561
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

YndveT wmidiTa magiT simdabliTa Cueni ese kadrebuli, moyvare eris moZRvaro da yovelTa ganmanaTlebelo, Seg-
glaxakTa da uRirsTa monaTa mowerili ucebi da ugunuri. vindeT mag wminda simdabliT es Cveni kadrebuli, glax-
RmrTismoyuarebasa Sensa mindobiTa vikadreT ese kadniere- aki da uRirsi monebis umecruli da ugunurebiTi mon-
biT moweraA, Cinebulo serobasa mas ukudavsa. Cuen, cod- aweri. Sens RvTismoyvarebaze mindobiT vikadreT es kad-
vilni ese umetes yovelTa kacTasa, lmobierad mogaKsenebT nierebiTi mowera, im ukvdav serobaze184 xmobilo! Cven,
da migiZRuanebT madlsa da locvasa wmidisa adgomisasa da yvela adamianze metad codvilni, tkiviliT185 mogax-
yovelTave, romelni arian wmidasa qalaqsa Sina ierusalHm- senebT da giZRvniT madlsa da locvas wminda aRdgomi-
sa da garemoAs sanaxebsa missa wmidaTa adgilTa Tayuanis- sas, agreTve yvela im [adamianisas], romelic aris wminda
sacemelTa qristHs uflisa CuenisaTa. Sen, wmidao mamao pa- qalaq ierusalimSi da misi mxareebis, Cveni ufali
tiosano, da yovelTa SvilTa SenTa sarwmunoebiT, sur- qristes Tayvansacemi wminda adgilebis garSemo. Sen, pa-
vielebisaebr Tquen yovelTaAsa, SegYndveT da SeiwireT wa- tiosano wminda mamao, da yvela Senma Svilma, yvela
dierebaA mokiTxvisa CuenisaA Tquenda mimarT! egreTve, wmi- Tqvenganis survilisamebr sarwmunoebiT SegvindeT da
dao mamao, mo-vinme-vida mandaAT kaci, monaA RmrTisaA, SeiwireT Tqvendami Cveni mosalmebis wadiereba. kidev,
mRdeli berZeni amis queyanisaA, da exilve Sen, mamao, da man wmindao mamao, movida mandedan viRac kaci, RvTis mona,
mogYTxra RmrTisa mier mSYdobiT dacvaA, da simrTele [v] am qveynis berZeni mRvdeli, da enaxe Sen, mamao, da man
patiosnisa magis siwmidiTcxorebisa SenisaA wmidasa magas mogviTxro mag wminda udabnoSi mag Seni patiosani siw-
udabnosa Sina. da Cuen, uRirsTa amaT, didad-xolo ganvis- mindiT cxovrebis RvTis mier mSvidobiT daculoba da
ueneT da ganvixareT da uRirsiTa piriTa vikadreT madlisa simrTele. Cvenc, am uRirsebma, didad movisveneT da
SewirvaA codvilTa amaT kacTmoyuarisa mimarT RmrTisa gavixareT da codvilebma uRirsi piriT vikadreT mad-
smenisa amis da sixarulisa mSYdobisa SenisaATa. da kualad lobis Sewirva kacTmoyvare RvTisadmi amis mosmenisa-
mandave warmovida kaci igi RmrTisaA mose da ese wignaA mis- Tvis da im sixarulis gamo, rom mSvidobianad xar. da kv-
da warmogYcemia. da aqa wmidani ese adgilni yovelni movl- lav mandve wamovida es RvTis kaci mose, da es werili mas
na da moilocna da Sen, mamao, yovelTa Tana morwmuneTa gamovataneT. aq man yvela es wminda adgili moiara da
yoladve gilocvida da gaKsenebda da didad-xolo gaqebda. moiloca da Sen, mamao, yvela morwmunesTan erTad sul
da Cuen ufroAs zomisa ganvixareT da TavTa CuenTa da sul- glocavda da gaxsenebda da marTlac didad gaqebda, Cven
Ta CuenTa codvilTaTYs vikadreT ese moweraA. vevedrebiT ki zomaze metad gavixareT da Cveni Tavisa da Cveni cod-
quedavrdomiT saxierebasa Sensa yoladkeTilsa da tkbilsa vili sulebisaTvis vikadreT es mowera, vevedrebiT
uflebasa RmrTismoyuarebisa Senisasa, raATa ara ug- qvedavardniT Sens yovlad karg sikeTes da Seni RvTis-
ulebels-guyvne monani Senni wmidasa locvasa Sensa, moyvarebis tkbil moTaveobas, rom ar ugulebelgvyoT
RmerTSemosilo mamao, dido moZRuaro wmidaTao. viTarca Seni monebi Sens wminda locvaSi, RmerTSemosilo mamao,
Seguevedra suli Cueni siwmidiTRirsebasa Sensa, awca geve- wmindanTa dido moZRvaro, da rogorc SevavedreT Cveni

562 563
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

drebiT, qristHs siyuarulisaTYs Ksenebul-guyveniT Rir- suli Seni siwmindiT cxovrebis Rirsebas, amJamadac
sTa Sina locvaTa da winaSe wmidasa magas samwysosa Tquen- gevedrebiT, qristes siyvarulisTvis mogvixseneT Rir-
sa, Rirso RmrTisao, patiosano mamao da ufalo Cueno; xolo seul locvebSi da mag Tqveni wminda samwysos winaSe,
Cueni yofaA wmidasa amas adgilsa saba-wmidas da hambavi yo- RvTis Rirso patiosano mamao da patrono Cveno. xolo
veli manve mose mogaKsenos, wmidao mamao. sitkboebasa Sensa Cvens yofnas am wminda adgilas, sabawmindas, da mTel
mindobiTa gauwyebT: daijeren siwmideman Senman, wmidaTa ambavs egeve mose mogaxsenebs, wmindao mamao. Sens
amaT adgilTa maradisKsenebasa Sensa vikadrebT locvaTa sitkboebaze mindobiT gauwyebT: daijeros Senma siwmin-
Sina CuenTa, raATa ufalman Cuen, uRirsni ese, [215] wmidasa dem, am wminda adgilebSi maradis Sens xsenebas vbedavT
locvasa Sensa Rirs-guyvnes yoladve nawileul. mamao, gve- Cvens locvebSi, rom Rirsgvyos ufalma Cven, es uRirse-
dia efrosine, daA Cueni, RmrTisa siyuarulisaTYs ikiTxeT bi, yovliTurT Seni wminda locvis monawiled gaxdomi-
da locvaA da kurTxevaA Seni masca mihfineT, amen~. sa. mamao, gebarebodes efrosine, Cveni da. RvTis siyvaru-
da eseviTarTa maT RirsTa kacTaTYs Tques pirvelTa lisTvis moikiTxeT igi da Seni locva-kurTxeva masac mi-
wmidaTa mamaTa, viTarmed: `JamTa ukuanaAsTa romel ipovnen afineT, amin~.
qristHs nebismyofelni mamani, Cuensaca uwinares iyvnen da ai, amgvari Rirseuli adamianebis gamo Tqves pirvel-
mamaTaca CuenTa~. ma wminda mamebma: „bolo Jams romlebic aRmoCndebian
qristes nebis aRmsrulebeli mamebi, Cvenze uwinaresnic
iqnebian isini da Cvens mamebzec~.

Ad. xolo netari mamaA grigol saswaulTamoqmedi esreT 64. xolo saswaulTmoqmedi netari mama grigoli amg-
ganmgebel iyo wmidaTa klarjeTisa yovelTa udabnoTa, varad ganmgeblobda klarjeTis yvela udabnos, radgan
rameTu sarwmunoTa monazonTa keTilad iRuwida, xolo sando monazvnebs kargad patronobda, damnaSaveebs sinan-
braleulTa sinanulad moaqcevda da urCTa simarTlisaTa ulisken moaqcevda da samarTlianobisadmi daumorCile-
sruliad ganasxmida, rameTu opizeli beri erTi ityoda, blebs saerTod aZevebda. marTlac, erTi opizeli beri
viTarmed: `siWabukesa Cemsa samgzis opiziT ganZebul-viqmen ambobda, „Cems siWabukeSi samgzis gavxdi gaZevebuli
mamisa grigolisgan ukeTurebisagan slvaTa CemTaAsao~. opizidan mama grigolis mier Cemi moqmedebebis
aramed vinaATgan aReSennes klarjeTisa didebulni ud- ukeTurebis gamoo~.
abnoni, mRdelni da diakonni maTni anCelTa episkoposTagan mas Semdeg, rac aSenda klarjeTis didebuli udab-
ikurTxevian da egreTve, odes episkoposTa akurTxevdian, noebi, maTi mRvdlebi da diakonebi anCeli
ukueTu sworad yovelTa maT udabnoTa wamebaA ara aqun da episkoposebisgan ikurTxebian da aseve, rodesac episko-
wigni yovelTaA WeSmariti sawamebeli, kaTalikosman posebs akurTxeben, Tuki kaTalikoss Tanabrad yvela am

564 565
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saepikoposoAsa mis KelTadasxmaA episkoposad ara inebis, udabnos dasturi da yvela maTganis WeSmaritad das-
arca saTno arn samarTliTa sabWoATa, daRacaTu friad turmyofeli moweriloba ar aqvs, ar inebebs igi
uricxuni Jamni hqonan saydarsa mas anCisasa uwinares aR- saepiskoposo [piris] episkoposad xeldasxmas da,
Senebisani da episkoposnica mravalni keTilad saswaulTa- samarTliani msjavriT, arc iqneba es mosawoni,
moqmedni yofil arian, aramed pativ-sca qristeman wmidaTa miuxedavad imisa, rom [maT] aSenebamde metad uricxvi
maT udabnoTa, raATa iyos winamZRurad maTda episkoposi weli hqonda anCis saydars da episkoposic bevri yofila
umizezoA, wmidaA da Rirsi, viTarca Sehgavs wmidasa mas say- [misgan] Rirseulad saswaulTmoqmedi; Tumca pativi
darsa, qalwulebiT damarxulsa gan[v]xrwnisagan wvalebisa miago qristem am wminda udabnoebs, rom iyos maT
gularZnilisa moZRurebisa, saxelsa zeda wmidisa qristHs winamZRvrad unaklo, wminda da Rirsi episkoposi,
RmrTisa xatisasa aRSenebulsa. rogorc Sehferis es qriste-RmerTis xatis saxelze
aSenebul am wminda saydars, ubiwoebiT daculs mrude
moZRvrebis mwvaleblobis186 gaxrwnilobisgan.

Ae. xolo netarisa mamisa grigolis ze Rirsman mRdelT- 65. xolo netari mama grigolis dros misma mRvdelT-
mTavarman zaqaria ese saswaulni qmnna: mTavarma zaqariam es saswaulebi imoqmeda:
rameTu monastersa tbas axlos myafarsa mas guerdsa „tbis~ monastris axlos, frialo ferdobze, saSine-
saSineli lodi iZrvoda da SiSisagan monozonni ivltodes li lodi inZreoda da monazvnebi SiSisgan garbodnen
TYsTa saxlTagan. xolo zaqaria, sasoebiT mdgomareman, hr- TavianTi saxlebidan, zaqariam ki, imediT mdgomarem,
qua maT: `xvale ixiloT lodi ese mdebare adgilsa, romelsa uTxra maT: „xval naxavT am lods im adgilas dadebuls,
Cuen araA guevnos~. da iyo egre, rameTu yolad ver cnes sadac Cven araferi gvevneba~, da asec moxda, radgan
mamaTa maT SeZrvaA misi. da xvalisa dRe mougonebelsa adg- mamebma saerTod ver SeigrZnes misi ryeva, xolo meore
ilsa, sadaca hrqua wmidaman man, mun myarad idva, da adideb- dRes myarad iyo igi dadebuli warmoudgenel adgilas;
des qristesa. sadac Tqva am wmindanma, da adidebdnen isini qristes.
da igive zaqaria sTulisa JamTa jda odesme tbas TYsTa igive zaqaria erTxel, rTvelis dros, ijda „tbis~
babiloTa mwifeTa queSe, romelTa mravalgzis SaSY Wamda. [monasterSi] Tavisi mwife babiloebis qveS, romelTac
xolo juari daswera da mwrafl mokuda da kualad juari xSirad Wamda SaSvi, xolo man jvari gadaswera da myisve
daswera da gancocxlebuli frinvida moyuasTa Tanave TYs- mokvda igi, Semdeg ki isev jvari gadaswera da, gacocxl-
Ta. da ra, frinavda Tavis megobrebTan erTad.

566 567
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

Av. da odesme mkali uricxY movida maxlobelad anCisa 66. da erTxel uricxvi kalia movida anCis sazRvris
sazRvarsa, xolo netarman episkoposman zaqaria winamiageba axlos, xolo netarma episkoposma zaqariam win miageba
kuerTxi TYsi mRdelTa KeliTa, da ufalman madliTa monisa maT Tavisi kverTxi mRvdlebis xeliT da ufalma Tavisi
TYsisaATa mosra simravle igi mkalTaA, romeli dahfarvida monis madliT mospo kaliebis simravle, mzis brwyinva-
haersa mzisasa. da eri morwmune RmerTsa adidebda. lebas rom faravda, da morwmune eri RmerTs adidebda.

Az. kualad orni saSinelni veSapni gamoCndes anCisa ve- 67. kidev, ori saSineli veSapi gamoCnda anCis venaxSi
naKsa da mevenaKeni ivltodes. xolo zaqaria locviTa da mevenaxeebi garbodnen, xolo zaqariam locviT moakv-
moakudinna igini da kacni igi sixaruliT hmadlobdes dina isini da adamianebi sixaruliT hmadlobdnen
qristesa. da rameTu eseviTarni Rirsni sxuanica [216] iyvnes qristes. ai, amgvari Rirseulebi sxvebic iyvnen anCSi,
episkoposni saswaulTamoqmedni anCs, mimsgavsebulni saswaulTmoqmedi episkoposebi, ufals mimsgavsebulebi,
uflisani, romelTa siymilsa Sina mciriTa puriTa mravalni romlebmac SimSilobis dros cota puriT bevri mSieri
mSierni gamozardnian. gamozardes.

AH. aramed dasabami madlisaA ese ixilva zaqariaAs si- 68. xolo madlis es saTave gamoCnda zaqarias siyrmis
yrmisa JamTa, rameTu mwyemsi iyo kravTaA klarjeTisa queya- wlebSi, radgan iyo igi kravebis mwyemsi klarjeTis mx-
nasa Sina da, viTarca mRdelman, Sesawiravi ganhmzada winaSe areSi da, rogorc mRvdelma, Sesawiravi gaamzada pati-
patiosansa juarsa da sxuani CCYlni yrmani gare moadges mas osani jvris win, sxva mcirewlovani bavSvebi ki gars Se-
da daudumebelad KmiTa Kmobdes angelozTa galobasa es- moertynen mas da daudumebeli xmiT xmobdnen angelozTa
reT: `wmida ars, wmida ars, wmida ars ufali sabaoT, savse galobas ase: „wmida ars, wmida ars, wmida ars ufali
arian cani da queyanaA didebiTa misiTa, alelua[A], alelua[A], sabaoT, savse arian cani da queyana didebiTa misiTa,
dideba[A] RmerTsa~. da kYrieleisoni friad mravali TqYan. aleluia, aleluia, dideba RmerTsa~187, da metad bevr
xolo zeciT mowevnul iyo sueti friadbrwyinvale „kvirieleisons~188 ambobdnen, xolo zecidan ki am umanko
naTlisaA umankosa mas zeda mRdelsa- yrmasa. da mgzavr mRvdel bavSvze sinaTlis metad mbrwyinavi sveti iyo
momavali vinme episkoposi anCeli xedvida saswaulsa mas da moaxlebuli. gzad momavali vinme anCeli episkoposi, xe-
mivida da eziara KeliTa Rirsisa mis yrmisaATa da Tanawari- davda ra am saswauls, mivida da eziara am Rirsi bavSvis
yvana anCs. xolo dekanozsa gamoucxada ziarebaA TYsi. da xeliT da Tan waiyvana igi anCSi, xolo dekanozs gamoucx-
episkoposisa mis brZanebiTa RirsTa kacTa tbas Sina aR- ada Tavisi ziarebis Sesaxeb. am episkoposis brZanebiT
Rirseulma adamianebma „tbis~ [monasterSi] aRzardes es

568 569
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

zardes netari igi episkoposi zaqaria. da eseviTarni keTil- netari episkoposi zaqaria. ai, amgvari kargi saTnoebani
ni saTnoebani daimkYdrnes anCisa episkoposTa. imemkvidres anCis episkoposebma.

AT. xolo Soris ifqlTa maT wmidaTa ipova erTi vinme, 69. xolo am wminda xorbalTa Soris gamoCnda erTi
viTarca RuarZli, sarwebs aRmocenebuli diakonebasa Sina viRac, RvarZlisebr aRmocenebuli sarwebSi189 diako-
da tfilis[s] aRzrdili sahak amirisa ismaelis Zisagan da nad, TbilisSi ki aRzrdili sahak amira ismaelis Zisgan
mociqulad mavali aSot kurapalatsa winaSe, romelmanca da [misTvis] elCobis gamwevi aSot kurapalatis winaSe.
ixila anCisa episkoposi gardacvalebuli, da miSuebiTa aman, am ukeTurma cqirma, naxa anCis episkoposi garda-
auracxelad sulgrZelisa RmrTisaATa sahak amirisa mier cvlili da auracxelad sulgrZeli RvTis daSvebiT
moiTxova anCisa saydari aSot [v] kurapalatisagan ukeTur- sahak amiris mier moiTxova aSot kurapalatisgan anCis
man man cqirman. da raJams mZlavrebiT daipyra anCi, kualad saydari, xolo rodesac ZaladobiT daikava man anCi,
SesZina ZYri ZYrsa missa zeda mravali, romlisa moKsenebaA kvlav mravali ukeTureba Sehmata Tavis ukeTurebas,
amas wignsa Sina ara jer ars STawerad yoveli. risi moxseniebac, am wignSi yvelafris Casawerad,
xolo uwesoebaA misi mravalgzis emxila wmidaTa maT marTebuli ar aris.
pirvelTa klarjeTisa meudabnoeTagan mamaTa da yovelTa Tavis uwesobaSi mravalgzis iqna igi mxilebuli
maTgan samwysoTa kaTolike eklesiisaTa, ufroAs-xolo klarjeTis pirvel wminda meudabnoe mamaTagan da
mamisa grigolisgan, rameTu arqimandriti iyo igi dide- kaTolike eklesiis yvela samwysosgan, ufro ki mama
bulTa maT udabnoTaA. xolo man sruliad saRmrToA SiSi grigolisgan, radgan am didebuli udabnoebis arqimand-
ganagdo ampartavanebisagan Zleulman da farulad mouwo- riti iyo igi, magram cqirma, ampartavnebisgan Zleulma,
da eriskacsa anCelsa, lirbsa da glaxaksa da magriad moi- mTlianad ukuagdo saRvTo SiSi, farulad mouxmo anCel
sarsa, da aRuTqua micemad sami grivi fetY da xuTni Txani, eriskacs, urcxvsa da glaxaks; amasTan magrad moisars, da
da waravlina xancTad moklvad mamisa grigolissa. da gzas aRuTqva mas sami sawyao fetvi da xuTi Txa da gagzavna
visganme cna, viTarmed ars igi xancTisa agaraksa da dRes xancTaSi mama grigolis mosaklavad. [mkvlelma] gzaSi
movals Sina. maSin warvida mzirad tyesa mas xancTisasa da gaigo, rom grigoli xancTis adgil-mamulSi imyofeboda
mSYldi gardacumuli KelTa aqunda. da rom im dRes unda mosuliyo Sin. amis gamo xancTis
tyeSi wavida igi Casasafreblad, mSvildi ki moziduli
hqonda xelSi.

570 571
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

o. xolo netari mamaA grigol TYsiT agarakiT martoA 70. xolo netari mama grigoli Tavisi adgil-mamuli-
STamovidoda xancTas da mgzavr slvasa zepiriT wmidisa dan marto Camodioda xancTaSi da gzad mimavali, tiro-
mamisa efremis TqumulTa sakiTxavTa ityoda godebiT da ra, godebiT ambobda zepirad wminda mama efremis
tirilsa Sina, xolo suliTa ixarebda, rameTu xedvida mier naTqvam sakiTxavebs, suliT ki xarobda, radgan
saRmrToTa xilvaTa madliTa sulisa wmidisaATa. maSin saRvTo xilvebs xedavda suliwmindis madliT. maSin im
sawyalobelman man kacman ixila saswauli didi wmidasa mas sabralo kacma naxa didi saswauli zevidan wmindanze,
zeda zegardamo, rameTu sueti naTlisaA friadbrwyinvale radgan sinaTlis cad aweuli, metad mbrwyinavi sveti
cad aRwevnuli hfarvida mas, da iyo Tavsa missa juari faravda mas da mis Tavze iyo mzeragausworebeli jvari,
TualTSeudgami garemo missa cissartyelissaxed, Suenie- cisartyelis saxiT mis irgvliv, rogorc es
rad raA gamoCndis Jamsa wYmisasa. ese didebaA miszeda ixila mSvenierebiT Cndeba wvimis dros. amgvari dideba naxa
kacman man [217] da friadZrwolaman Seipyra igi, rameTu masze im kacma da Zrwolam Seipyro igi didad, radgan
dahKsndes ZarRuni mklavTa misTani da zarisa misgan didisa moeSva misi mklavebis ZarRvebi da am didi Tavzarisgan
dacemuli idva queyanasa zeda. dacemuli miwaze ido.
hrqua mas netarman grigol: `N sawyalobelo, yav uTxra mas netarma grigolma: „hoi sabralov, Seas-
brZanebuli misi, romelman mogavlina Sen, rameTu Sen xar rule nabrZanebi imisa, vinc gamoggzavna Sen, radgan Sen
uvarismyofeli qristeanobisaA, vinaATgan undoAsa sasy- xar qristianobis uarmyofeli, vinaidan fuWi safasuris
idlisaTYs ubraloAsa berisa kacisa sisxlTa gardaisxam. anu gamo udanaSaulo berikacis sisxls gadaisxam. gana sami
ara samisa grivisa fetYsaTYs da xuTTa TxaTaTYs mosrul sawyao fetvisa da xuTi TxisTvis ar xar mosuli Cems mo-
xara moklvad Cemda, N ugunuro?~. maSin kaci igi tiriliT saklavad, hoi ugunuro?~ maSin is kaci tiriliT eve-
evedreboda mas: `Semiwyale, wmidao RmrTisao, ganwiruli dreboda mas: „Semiwyale, RvTis wmindano, Seni es gan-
ese mklveli Seni da miemsgavse qristesa, mklvelTa TYsTa wiruli mkvleli, da miemsgavse qristes, Tavisi
monanulTa Semndobelsa, rameTu ara daSTa Zali Cemi Cem- monanuli mkvlelebis mpatiebels, radgan ar aris
Tana saSinelisa xilvisa Senisagan, romelman damakueTa me~. darCenili Cemi Zala CemTan Seni saSineli xilvis gamo,
maSin wmidaman man wyalobiT juari daswera da gankurna ramac damca me~. maSin wmindanma sibraluliT jvari
igi, rameTu mravali guemaA dacemul iyo miszeda da six- gadaswera mas da gankurna igi, radgan bevri gvemuleba
aruliT ganuteva saxid TYsad. xolo kacman man yoveli igi iyo masze datexili, da sixaruliT gauSva Tavis saxlSi,
yofili uTxra cqirsa. da igi ufroAs-Ra aRborgna da SesZi- xolo im kacma yovelive momxdari uTxra cqirs, is ki
na sibrme sibrmesa zeda. ufro metad gacofda da sibrmaveze sibrmave daamata.
da mravali boroti SeamTxYa mamasa grigols da misJami- bevri boroteba gaukeTa man mama grigols, grigolis
sa wmidaTa mamaTa da sxuaTaca, morwmuneTa eriskacTa. da drois wminda mamebs da sxvebsac, morwmune eriskacebs,
romelni maradis samarTlad amxilebdes mas, maTve erTobiT xolo romlebic mudamJams samarTlianad amxeldnen mas,

572 573
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

auwyes yoveli didsa mas Kelmwifesa aSot kurapalatsa. da maTve erToblivad acnobes yovelive did xelmwifes,
brZanebiTa misiTa yovelTa maT moweseTa anCisa kaTolike ek- aSot kurapalats da misi brZanebiT anCis kaTolike
lesiisaTa wigni miweres qarTlisa kaTalikosisa mimarT, da eklesiis yvela mowesem werili miswera qarTlis
mis mier episkoposni Rirsni moiwines anCs da maTTana kaTalikoss, romlisganac Rirseuli episkoposebi
Semokrbes yovelni igi meudabnoeni mamani. mividnen anCSi da maTTan erTad Seikriba yvela
da saswaulTamoqmedi netari dedaA febronia mivida meudabnoe mama.
krebasa mas wmidasa, mimsgavsebulsa [v] pirvelTa maT saswaulTmoqmedi netari deda febroniac mivida am
wmidaTasa, da yovelni mRdelni, mremlni anCisani, maT Tana. wminda krebaze, rac mimsgavsebuli iyo pirvel wminda [kre-
da winaSe episkoposTa maT warmouTxres cqirisa samarTali, bebs]. maTTan erTad iyo yvela mRvdeli, anCis samwyso190.
uSjuloebaA misi, sarwmunoTa maT saswaulTamoqmedTa kac- episkoposTa winaSe pirispir warmoTqves am Rirseulma
Ta warmdebi mizezi augTa misTaA pirispir. saswaulTmoqmedma adamianebma saCivari191 cqirze, misi
maSin sarwmunoTa maT mRdelTmoZRuarTa gankueTes igi usjuloeba da misi siaveebis Tavxeduri mizezi192.
pativisagan misisa. da mamaman grigol da dedaman febronia maSin am Rirseulma mRvdelTmoZRvrebma gankveTes
Semosili sakurTxeveliT STamoiyvanes da winaSe cqiri misi pativisgan. mama grigolma da deda febroniam
sakurTxevelsa ganZarcues, da yovelTa erTobiT ganKades Semosili Camoiyvanes igi sakurTxevlidan da sakurTxev-
kaTolike eklesiiT, viTarca-Ra asoA dampali. mwvalebel- lis win ganmoses, da yvelam erTad gaaZeva kaTolike
Taebr yovliTkerZo Sjulisa gardamavali ganidevna igi. eklesiidan, rogorc rom dampali nawili. ganidevna igi,
xolo mas, viTarca ganeSora SewevnaA RmrTisaA, Rone yove- rogorc mwvalebeli, yovelmxriv sjulis damarRveveli,
li daelia da tfilis[s] warvida sahak amirisa, patronisa magram mas, ganeSora ra RvTis Sewevna, yvela saSualeba
TYsisave, da wyinebiTa misiTa reca mieSua kurapalati, da moespo da wavida TbilisSi sahak amirTan, Tavis patron-
kualad mZlavrebiT daipyra anCisa saydari, raATamca Sur- Tan, am ukanasknelis daJinebuli TxovniT193 ki TiTqosda
igo mamisa grigolis zeda. damTmobi gaxda194 kurapalati da cqirma kvlav Zalado-
maSin Sekriba eri anCisaA da waravlina darRuevad xanc- biT daikava anCis saydari, rom Suri eZia mama grigolze.
Tisa. da aRmoslvasa oden mzisasa mivides. hrqua maT mamaman maSin Sekriba man anCis xalxi da gagzavna xancTis
grigol: `Svilno, dro-meciT me da ZmaTa CemTa vidre dasangrevad, sadac isini mxolod mzis amosvlisas
SuadRedmde, raATa wmidasa Sina eklesiasa vyoT vedrebaA mividnen. mama grigolma uTxra maT: „Svilebo, dro
winaSe qristHsa, da SeviwioT wmidaA giorgi da yovelni momeciT me da Cems Zmebs SuadRemde, rom wminda
wmidani, da yos ufalman saswaul keTil~. xolo maT ismines eklesiaSi vedreba aRvasruloT qristes winaSe da
sityuaA moxucebulisaA mis amisTYs, rameTu exilvnes mis- Semwed gavixadoT195 wminda giorgi da yvela wmindani,
gan saswaulni. da moaxdinos ufalma kargi saswauli~196. Seismines maT
moxucebulis sityva, radgan enaxaT misgan saswaulebi.

574 575
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

oa. da Jamsa mas cremliT vedrebisa maTisasa ismina 71. da maTi cremliani vedrebis dros Seismina ufalma
ufalman TxovaA maTi da wmidisa angelozisa mier euwya maT, maTi Txovna da wminda angelozis mier euwyaT maT: „saRv-
viTarmed: `saRmrToA SurisgebaA [218] ewia borotsa mas To Surisgeba ewia Tqvens borot mters da aha, mova macne
mtersa Tquensa, da aha moiwios qadagi, viTarmed mokuda imisa, rom mokvda igi, TumcaRa ori dRe cocxali197 amis
igi, daRacaTu or dRe cocxal amisTYs ars, raATa ver Rirs- gamoa, rom ver gaxdes saepiskoposo saydarSi damarxvis
iqmnes damarxvad saydarsa saepiskopososa da yovelTa Rirsi da yvelam irwmunos misi gankveTiloba, xolo misi
hrwmenes gankueTaA misi, xolo guli misi awve momkudar guli ukve mkvdaria~. da rodesac angelozTa swor mamebs
ars~. da viTarca ese KmaA sixarulisa maTisaA esma angeloz- angelozisgan moesmaT maTTvis sasixarulo xma, metad
isagan angelozTasworTa mamaTa, ganixares friad da dide- gaixares da dideba Seswires RmerTs (romelic
baA Sewires RmrTisa, romelman yvis sakYrveli mxoloman. da erTaderTi axdens sakvirvelebas), amasTan Seicnes weri-
gulisKma-yves werilisaA, viTarmed: `ugunuri risxvaman lis sityva: „risxva klavs ugunurs~198. maSin gamovida ek-
moklis~, romeli maradis uwesoebasa iwurTida da marTal- lesiidan mxiaruli netari grigoli da uTxra maT:
Ta Tana Seeracxa Tavi TYsi. maSin gamovida eklesiiT mxi- „nuRar geSiniaT imis, vinc Tqven iZulebiT gamoggzavnaT,
aruli netari grigol da hrqua maT: `nuRara geSinin Tquen radgan ufalma risxviT mokla igi~.
mZlavrebisagan momavlinebelisa Tquenisa, rameTu ufalman da kidec movida kaci, romelic eubneboda am adami-
risxviT mokla igi~. anebs: „nuRar gabedavT didebuli xancTis dangrevas,
da mo-xolo-iwia kaci, romeli etyoda kacTa maT: radgan magis damngrevi mokvda~.
`nuRara ikadrebT darRuevad didebulsa xancTasa, rameTu maSin gaixares am adamianebma, xolo mamebi gaumaspin-
damarRueveli magisi mokuda~. Zldnen maT. Semdeg isini sixaruliT wavidnen TavianT
maSin ganixares kacTa maT, xolo mamaTa istumrnes da saxlebSi da adidebdnen RmerTs.
sixaruliT warvides saxid TYsad da adidebdes RmerTsa. magram Tavdapirvel sityvasTan mivideT. rodesac
xolo pirvelsave sityuasa movideT. rameTu cqirman, ra- cqirma xancTaSi gaagzavna xalxi, TviTon wavida qorTa-
Jams waravlina eri igi xancTas, maSin TYT warvida qorTas, Si, radgan iq misi ganZi iyo da undoda waeRo. gzaze,
rameTu mun namarxevi misi iyo, raATamca wariRo. da gzas, rodesac puri Wames, mieZina mas da saSineli Cveneba naxa,
viTarca puri Wames, mierula da saSineli CuenebaA ixila, misi boroti saqmeebis mamxilebeli, ufro ki xancTelTa
samxilebeli borotTa saqmeTa misTaA, ufroAs-xolo xanc- mimarT Cadenili borotebis sanacvlo. maSin masTan
TelTa borotisyofisaTYs. maSin saRmrToA vinme mRdeli erTad iyo viRac anCeli saRvTo mRvdeli da mas
anCeli iyo mis Tana, da ufalman gamoucxada borotad- gamoucxada ufalma cqiris saSineli sikvdili (swored
sikudili cqirisaA. [v] da man mRdelman waravlina TYsi mow- am mRvdelma gagzavna Tavisi mowafe xancTaSi da aman au-
afH xancTad da damtkicebulad auwya sikudili cqirisaA. wya maT darwmunebiT cqiris sikvdili). rogorc ki mi-

576 577
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da viTarca miiwia cqiri qorTas, mokuda xolo, da mun dah- aRwia qorTas cqirma, kidec mokvda da iq daasaflaves
fles uflisa meored mos[l]vadmde. igi uflis meored mosvlamde.
da raJams ganqarda gansacdeli igi misJamisaA, maSin wmi- rodesac imJamindeli gansacdeli gaqarwylda, maSin
daman man saydarman qristHs RmrTisa cxovelisa xatisaman qriste RmerTis cxoveli xatis wminda saydarma mSvido-
sixaruliT mSYdobisyofaA mihfina samwysoTa TYsTa zeda bismyofeli sixaruli mihfina Tavis samwysoebs kargi mw-
keTilTa mwyemsTa gamobrwyinvebiTa. yemsebis gamobrwyinebiT.
xolo ukuanaAsknelTa amaT JamTa CuenTa glaxakni ixare- xolo am Cvens bolo droSi glaxakebi xaroben uflis
ben madliTa uflisaATa, oxiTa saukuniTgan-wmidaTaATa da madliT saukunovan199 wmindanTa meoxebiT da Cveni dide-
Korcielad moRuawebiTa mefeTa CuenTa didebulTaATa, buli mefeebis xorcieli RvawliT, romlebic iyvnen
romelni iyvnes keTilad-RmrTismsaxur, wmidaTa eklesiaTa Rirseulad RvTismsaxurebi, wminda eklesiebis aRmSene-
aRmaSenebel, barbarozTa banaksa damarRuevel, WeSmaritTa blebi, barbarosTa banakis damarRvevlebi, WeSmariti
qristeaneTa siqadul da moweseTa sixarul, romelTa Soris qristianebis siamayeni da moweseTa sixaruli, romelTa
ipova ZH didisa adarnerse kurapalatisaA, bagrat erisTav- Sorisac aRmoCnda Ze didi adarnerse kurapalatisa, ba-
Ta-erisTavi, ZaliTa RmrTisaATa didi KelmwifH, ezraAs ze, grat erisTavT-erisTavi, RvTis ZaliT didi xelmwife,
Rirsisa anCel mamaTmTavrisa episkoposisa, didebulTa ezra episkoposis, Rirsi anCeli mamamTavris da dide-
aznaurTa dafanCulTa Svilisa. buli aznaurebis, dafanCulebis, Svilis dros myofi.
ese bagrat gulisKmisyofiTa qebul, wmidaTa eklesiaTa es bagrati qebulia gonebamwvdomelobiT. igi aris
aRmaSenebel, saRmrToTa wignTa meZiebel da Semkrebel, wminda eklesiebis aRmSenebeli, saRvTo wignebis maZiebe-
wmidaTa yovelTa Rirsadmadidebel; wmidaTa oxaA maradis li da Semkrebi, yvela wmindanis Rirseulad madide-
Semwe-eyavn mas aqa da saukunod, romelman netarisa mamisa beli. wmindanebis meoxeba maradis Seeweodes mas aq da
grigolis cxorebaA ese ganaaxla saswaulTa maT gamoKue- saukunod, romelmac netari mama grigolis es cxovreba
bulTa SerTviTa; Se-mca-rTul ars igi ricxusa pirvelTa ganaaxla gamoklebuli saswaulebis SerTviT; SerTuli
maT wmidaTa mefeTasa meufisa qristHs mier locviTa Rir- iyos igi pirveli wminda mefeebis ricxvs meufe qristes
sisa grigolisiTa da yovelTa wmidaTaATa, romelman Cuen, mier, Rirsi mama grigolisa da yvela wmindanis locviT,
glaxakTa SvilTa mamisa grigolisTa, yuedrebaA mogYspo da radgan man Cven, mama grigolis glaxak Svilebs,
umecrebiT mayu[ed]rebelsa sircxYli [219] daumkYdra aman sayveduri mogvaSora da didebulma mefem Sercxvenili
didebulman mefeman. ufalman bralTa misTa yuedrebaA, gaxada umecrebiT mosayvedureni200. ufalma sruliad
romelsa eWudes, mouspen mas sruliad RirsTa mamaTa ve- aSoros mas mis danaSaulTa gamo, razec ki eWvi eqneba,
drebiTa da maTTana netarisa mamisa grigolis madliTa, sayveduri, Rirsi mamebis vedrebiT da maTTan erTad ne-
romelica queyanasa zeda cxovndeboda viTarca angelozi. tari mama grigolis madliT, romelic miwaze cxovrob-
da, rogorc angelozi.

578 579
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da Jamsa mas moxucebulebisa misisasa amcnebda esreT Tavisi moxucebulobis dros ase amcnebda grigoli
xancTisa xolo krebulTa, viTarmed: `amas monastersa Sina saxeldobr xancTis krebuls: „am monasterSi senakebTan
senakebsa Tana egutersa Jamissawiravad nuvin aRaSenebs, nuravin aaSenebs egvters JamiswirvisaTvis, radgan Tu
rameTu ujeroveba ars, ukueTu erisa nebaA ara iyos, TYnier krebulis neba ar aris, umarTebuloa, rom didi sakrebu-
didisa mis saeroAsa eklesiisa, amis mizezisaTYs, rameTu lo eklesiis gareSe [sruldebodes Jamiswirva]; vinaidan
odes dekanozman JamiswirvisaTYs Jamsa hrekos, maSin yo- rodesac dekanozi JamiswirvisaTvis saaTs darekavs201,
velni mRdelni mun ara moviden, aramed TYsTa eguterTa maSin yvela mRvdeli iq ar miva, aramed isini TavianT
dadgen Jamiswirvad da didisave eklesiisa sworad awyineb- egvterebSi dadgebian Jamiswirvaze da didi eklesiis
den kacTa Sesawiravisa TxovisaTYs, da dekanozsa yoladve sworadve Seawyenen Tavs adamianebs Sesawiravis
maTi vedrebaA undes didad eklesiad mislvisaTYs Jamis- TxovniT202, dekanozs ki xvewna dasWirdeba maTTan, rom
mwirvelTa mRdelTaAsa. da aw amis wesisa jer ars damtkice- did eklesiaSi mividnen Jamismwirveli mRvdlebi. axla
baA, vin morCil iyos sityuaTa Cem glaxakisa grigolisTa~. am wesis mtkiced dacvaa203 saWiro imaTgan, romlebic
Cemi, glaxaki grigolis, sityvebs daemorCilebian~.

ob. xolo netari ese kaci RmrTisaA, mamaA grigol, nebisa 72. xolo es netari RvTiskaci mama grigoli, qristes
qristHsisa samkYdrebeli, saswaulTamoqmedi didebuli, nebis samkvidrebeli da didebuli saswaulTmoqmedi,
friad gardareulad daberda, rameTu as da orisa wlisa metismetad Zlier daberda, radgan asori wlis asaks mi-
JamTa miiwia. xolo feri pirisa misisaA ara icvala, arca aRwia man. Tumca misi pirisaxis feri ar Secvlila, arc
SeemTxYa TualTa misTa mrumed mxedvelobaA, da KorciTa sustadmxedveloba Sexebia mis Tvalebs. xorciT Zlieri
Zlier iyo da raATurTiT uZlurebaA sikudiladmde ara ipo- iyo igi da sikvdilamde aranairad ar povnila masTan
va mis Tana, rameTu ganZlierebul iyo igi ZaliTa qristHsi- uZlureba, radgan gaZlierebuli iyo igi qristes ZaliT.
Ta da aqunda mas siqadulad sanTeli qalwulebisaA, da zeTi siamayed hqonda mas qalwulobis sanTeli, mowyalebis
mowyalebisaA, da siyuaruli RmrTisaA da ZmaTaA. xolo Sro- zeTi da RvTisa da ZmaTa siyvaruli, Sroma ki didad uy-
maA didad uyuarda [v] ara xolo locvisa da marxvisaA oden, varda mas, ara mxolod locvisa da marxvisa, aramed igi
aramed dRe da Rame KeliTa TYsiTa iqmoda, viTarca ityYs dRe da Rame Tavisi xeliT saqmianobda, rogorc ambobs
pavle: `romeli ara Surebodis, nuca Wamno~. da iyo igi mxi- pavle: „vinc ar Sromobs, nu Wamso~204; amasTan, iyo igi mx-
arulad mestumre da glaxakTmoRuawe. iarulad memaspinZle da glaxakTmzrunveli.
xolo umravlesTa dReTa Satberds iyofin, rameTu ufro meti dRe SatberdSi imyofeboda igi, radgan
TYsTa maT monasterTa mamasaxlisni daedginnes da igini Tavis monastrebSi mamasaxlisebi hyavda mas dadgenili
iRuwides maT, da romeli gardamre saqme arn, mas auwyian da isini zrunavdnen maTze, xolo rac zeaRmatebuli205

580 581
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

msgavsad sibrZnisa mis RmrTivmocemulisa, romeli mkYdr saqme iqneboda, mas auwyebdnen im RvTivmocemuli
iyo misTana maradis, vidre aRsrulebadmde missa da miw- sibrZnis kvalobaze, maradis masTan rom iyo
evnad brZeni brZenTa Tana saukunesa cxorebasa da sufevasa. damkvidrebuli mis aRsasrulamde da misi, brZenis,
brZenebTan erTad saukuno cxovrebasa da sufevas
miaxlebamde.

og. xolo dReTa maT moxucebulebisa misisaTa iyo raA 73. xolo misi moxucebulobis xanebSi, imyofeboda ra
Satberds, zrunvaA aqunda ZmaTa maT mkYdrTa xancTisaTa, SatberdSi, wuxili hqondaT xancTaSi mkvidr Zmebs,
rameTu esma, viTarmed oxWani amis cx[o]rebisaA Satberds radgan gaegonaT, rom maT sulier mamas SatberdSi
egulebis sulierad mamasa maTsa. maSin romelTa slvaA Zal- eguleboda am cxovrebis daboloeba. amitom, yvela, visac
edva, erTobiT miiwines yovelni Satberds Ziebad wmidisa ki siaruli SeeZlo, erToblivad mivida SatberdSi
mis. xolo ZmaTa maT SatberdelTa ganixares mislvaA ZmaTa wmindanis mosaZieblad. Satberdelma Zmebma gaixares
maT TYsTaA. da raJams gulisKma-yves mizezi mislvisa maT- TavianTi Zmebis mosvlis gamo, magram gaiges ra maTi
isaA, sixaruli mwuxarebad gardaeqca. da viTarca iloces mosvlis mizezi, sixaruli mwuxarebad gadaeqcaT. rode-
TayuaniscemiT wmidasa eklesiasa wmidisa RmrTismSo- sac iloces TayvaniscemiT wminda RvTismSoblis wminda
belisasa da Tayuanis-sces netarsa mamasa TYssa SvilTa maT eklesiaSi da rodesac sulierad Sobilma da garjiT
sulierad SobilTa da SromiT SekrebulTa, xolo man wadi- Sekrebilma Svilebma Tayvani sces TavianT netar mamas, is
erebiT survielad ambors-uyo yovelTa da mowled ki wadieri surviliT eambora yvelas da siyvaruliT
moikiTxna, viTarca mamaman tkbilman da moZRuarman saxier- moikiTxa, rogorc tkbilma mamam da keTilma moZRvarma,
man, da merme urTierTas ambors-uyves mokiTxviT ZmaTa maT xolo Semdeg, raJams urTierTmokiTxviT erTimeores
xancTelTa da SatberdelTa da dasxdes. maSin sityuad iwyo eambornen xancTeli da Satberdeli Zmebi, da dasxdnen,
xancTelTa mimarT netarman grigol da hrqua maT: maSin xancTelTa mimarT sityvis Tqma daiwyo netarma
`Zmano da Svilno sayuarelno, raA ars mizezi [220] grigolma da uTxra maT:
Tquen yovelTa aqa moSromisaA, mauwyeT~. xolo etYfane da „Zmebo da sayvarelo Svilebo, mauwyeT, ra aris mize-
zenon hrques ZmaTa maT sxuaTa: `wes ars Tquen mier Rirsi zi imisa, rom aq mosasvlelad gaisarjeT~206. epifanem da
pasuxi, raATa brZenTa mowafeTa brZnisa moZRurisa mimarT zenonma uTxres sxva Zmebs: „saWiroa Tqvengan Rirseuli
RirsiTa sityYTa ZRueni gulsmodginebisaA SeswiroT da sa- pasuxi, rom brZenma mowafeebma Rirseuli sityviT gul-
soebiT sawadeli sulisa CuenisaA moviRoT madliTa Rmr- modginebis ZRveni SewiroT brZeni moZRvrisadmi da rac
TisaATa~. aris sasoebiT sawadeli Cveni sulisa, miviRoT is RvTis
maSin yovelTa erTobiT Kma-yves: madliT~.

582 583
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

`N wmidao RmrTisao, sulierad SvilTa SenTa mSobelo maSin yvelam erTad aRmoTqva:
mamao da mzrunvelo cxorebisa Cuenisao, da Sesavedrebelo „hoi, RvTis wmindano, sulierad Seni Svilebis mSo-
qristHs morwmuneTao, daRacaTu Satberdelni Zmani Cuenni belo mamav, Cvens cxovrebaze mzrunvelo da qristes mor-
yovelni uflisa saTnoni arian da nebisaebr RmrTisa nebisa wmuneTa TavSesafaro, TumcaRa Cveni Satberdeli Zmebi
Senisa morCil, aramed esodenTa dReTa aramoslvaA Seni yvelani uflisTvis saTnoni arian da RvTis nebisamebr —
Cuenda xancTisaTYs friad sircxYl ars da CuenTa yovelTa morCilni Seni nebisa, mainc amdeni dRe armosvla Seni
sakdemel yovelTa kacTagan, rameTu pirveli nayofi CvenTan xancTisTvis didi sircxvilia da yvela Cvenganis
wmidaTa SromaTa SenTaA xancTaA ars. da aw amisTYs ars Cue- Semarcxvenelic yvela adamianisgan, radgan Sens wminda
ni aqa moslvaA, raATa hbrZano xancTad da nugeSinis-eces, SromaTa pirveli nayofi xancTaa. axla swored amis
romelTa ver Zal-uc aqa moslvaA, da sxuaTaca udabnoTa aC- gamoa Cveni aq mosvla, rom wamobrZande xancTaSi da
uenoT Cuenda momarT sruli siyuaruli Seni. da ese nugeSi miiRos yvelam, visac ki aq mosvla ar ZaluZs,
uwyode, ukueTu smenaA ara vpooT, vipovneT yovelni aqa wi- amasTan sxva udabnoebsac daanaxoT Cvens mimarT Seni
naSe Sensa, rameTu mZime ars Cuenda amas Jamsa uSenod sruli siyvaruli. esec icode, Tu ver vpovebT gagonebas,
xancTad mislvaA~. aRmovCndebiT yvelani aq Sens win, radgan mZimea CvenTvis
xolo wmidaman man Tqua: `kurTxeul ars qriste RmerTi am dros uSenod xancTaSi misvla~.
yovelTaA, romelman TYsi wmidaA mcnebaA siyuarulisaA mt- wmindanma ki Tqva: „kurTxeulia yovelTa RmerTi
kiced dahnerga gulsa Tquensa Cem glaxakisa berisa momarT qriste, romelmac Tavisi wminda mcneba siyvarulisa mt-
Tquenisa, Svilno Cemno sayuarelno, da ufroAs-Ra Svilno kiced danerga Tqvens gulSi Cemdami, Tqveni glaxaki ber-
qristHsno, wmidisa nebisa misisa aRmasrulebelno, isadmi, Cemo sayvarelo Svilebo, ufro ki qristes
romelmanca brZanebaTa TYsTa saxareba uwoda, rameTu Svilebo da misi wminda nebis aRmsruleblebo, romelmac
moslviTa TYsiTa mSYdobaA axara kacTa, [v] mterTa misTa, Tavis brZanebebs saxareba uwoda, radgan man Tavisi
romelTaca siyuarulisaTYs sikudili Tavs-idva da guaswa- mosvliT mSvidoba axara adamianebs, mis mtrebs, romle-
va yovelTa, viTarmed `Tavi ars saTnoebaTa yovelTaA saRm- bis siyvarulisTvisac sikvdili Tavs ido da gvaswavla
rToA siyuaruli~. da aw Tquen siyuarulman mogiyvanna aqa. yvelas, rom „yvela saTnoebis Tavi RvTis siyvarulia~207.
xolo Cemzeda orkerZove mZime ars: pirvelad, SewuxebaA axla siyvarulma mogiyvanaT aq Tqven, CemTvis ki mZimea
Tqueni da, merme, ZmaTa amaTgan ganSorebaA~. orive mxriv: pirvelad, Tqveni Sewuxeba, Semdeg ki, am
maSin mouwoda yovelTa SatberdelTa ZmaTa da hrqua ZmebTan ganSoreba.
maT: maSin mouxmo man yvela Satberdel Zmas da uTxra maT:
`movediT, Svilno, xancTisa mkYdrTa Tana, ZmaTa Tquen- „wamodiT, Zmebo, xancTaSi mkvidr Tqvens ZmebTan da
Ta, da nebaA urTierTas SezaveT, rameTu SfoTi ivltis urTierTs SeuTanxmeT neba, radgan brZenTagan garbis
brZenTagan, da erTobiT umjobesi daamtkiceT. xolo me vh- SfoTi. amitom, erTad daadgineT is, rac umjobesia, me ki

584 585
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

goneb, uwinaresaRSenebuli adgili emarTlebis maSenebelsa mgonia, rom ufro adre aSenebuli adgili ufro met pa-
TYssa ufroAssa pativsa, viTarca moxucebuli emarTlebis tivze ucxadebs uflebas208 Tavis maSenebels, iseve
Wabuksa pativiTmsaxurebasa~. rogorc ucxadebs uflebas moxuci Wabuks pativiscemiT
xolo SatberdelTa ZmaTa hrques: `WeSmarit ars momsaxurebaze~.
brZanebaA Seni, wmidao mamao, da ukueTumca samarTali ara magram Satberdelma Zmebma uTxres: „WeSmaritia Seni
migcemda, cxovel ars ufali da wmidaA locvaA Seni, aramca nabrZanebi, wminda mamao, da samarTali209 rom ar
miveSueniT ZmaTa CuenTa~. ese raA Tques da msgavsi amisi gakuTvnebdes maT, — cocxalia ufali da Seni wminda
jerisaebr, maSin netarman mamaman grigol hrqua yovelTa: locva210, — ar davuTmobdiT Cvens Zmebs~. Tqves ra es, da
`Svilno, brZanebaman qristHsman Segukribna dRes, raATa amisi msgavsi, rogorc Sehferoda, maSin netarma mama gr-
simtkice erTobisa da siyuarulisaA aw daumtkicoT momav- igolma uTxra yvelas: „Svilebo, qristes brZanebam Seg-
alTa JamTa orTa amaT monasterTa Sina damkYdrebulTa Zma- vkriba dRes, rom momaval Jams am or monasterSi dam-
Ta Sjulad saukunod sityYsaebr uflisa, romel hrqua mo- kvidrebul Zmebs axla davuwesoT erTobisa da siyvaru-
ciqulTa, viTarmed: `amiT cnan yovelTa, rameTu Cemni mowa- lis simtkice saukuno rjulad, uflis sityvisamebr,
feni xarT, ukueTu iyuarebodiT urTierTas~. da kualad rac uTxra man mociqulebs: „amiT cnos yvelam, rom Cemi
ubrZana maT: `romelsa Tquen getyY, yovelTa vetyY~. aw mowafeebi xarT, Tuki erTimeoris moyvarulebi
Tquenca daimarxeniT uflisa brZanebani erTmanerTisa pa- iqnebiT~211, da kidev, ubrZana maT: „rasac Tqven geub-
tiviTa da siyuaruliTa yovlisa Tana saTnoebiTa simdabli- nebiT, yvelas veubnebi~212. axla Tqvenc daicaviT uflis
Ta ueWueliTa da wmidaTa Sina eklesiaTa TquenTa urTier- brZanebani erTimeoris pativiscemiTa da siyvaruliT,
Tas ulocevdiT, da memca glaxaki, maradis gaKsov [221] wmi- amasTan, yvelaferTan erTad, ueWveli Tavmdablobis
daTa Sina locvaTa TquenTa, da Zmobasa Tquensa keTilad ix- saTnoebiT da Tqvens wminda eklesiebSi erTimeorisTvis
ilvebodeT maxlobelTa da SorielTagan. da ukueTu vieTme iloceT; me glakaxic maradis gaxsovdeT Tqvens wminda
ZmaTa swadodis yofaA xancTelTa Satberds, ginaTu Sat- locvebSi da Tqvens ZmobaSi kargad dainaxebodeT
berdelTa xancTas, nuvismca Kel-ewifebis ara SewynarebaA axlobelTa da SorebelTagan. xolo Tu romelime
maTi, ginaTu SfoTiT ganzraxvisa maTisa daSlaA da mZla- xancTeli Zma SatberdSi yofnis mowadine iqneba, an kidev
vrebiT dayenebaA TYnier samarTlisa raAsame mizezisa. ukue- Satberdeli — xancTaSi yofnisa, nuravin iuflebs maT
Tu kula usamarTlod ayenebdes vinme, sityuaA misces armiRebas anda SfoTiT maTi Canafiqris CaSlas da
RmerTsa dResa mas gankiTxvisasa, rameTu nebaA Cemi ara ars, iZulebiT Seferxebas, samarTliani ram mizezis gareSe,
sulierad mamisa TquenisaA, sityYsaebr mociqulisa: `daRa- amasTan, Tu vinme usamarTlod Seaferxebs mas, pasuxs
caTu gesxnen bevr mzardul, aramed ara mraval mama~. xolo gascems RmerTs gankiTxvis dRes, radgan ar aris es Cemi,
sxuaA yoveli sulisa cxorebisa saRmrToA wesi pirveliT- sulierad Tqveni mamis, neba, Tanaxmad mociqulis sityvi-
ganve gaqus ganwesebuli Cem mier, maszeda mtkiced iyveniT sa: „Tund gyavdes bevri aRmzrdeli, magram ara bevri

586 587
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

ukunisamde. da mSYdobaman qristHsman, romeli hmats yov- mama~213; xolo sulis cxonebis yvela sxva saRvTo wesi
elTa gonebaTa, dagicvenin yovlisagan vnebisa sulisa da Tavidanve gaqvT ganwesebuli Cemgan. masze iyaviT mtkice
KorcTaAsa erTobiT yovelni da migawien wmidaTa Tana~. ukunisamde da qristes mSvidobam, rac aRemateba yovel-
maSin Sevida wmidad eklesiad da cremliT Tavi TYsi gvar gonebas, dagicvaT sulisa da xorcis yvela vnebisgan
dahvedra mas. mSYdobaA mdumriad raA dauteva, da gamoslva- erToblivad yvelani da migaaxloT wmindanebTan~.
sa berTa amborisyofaA misca, da egreT waremarTa xancTad- maSin Sevida igi wminda eklesiaSi da cremliT mian-
kerZo. xolo eri igi yoveli cremliT moudga da wmidaA igi do Tavisi Tavi mas, gamoemSvidoba ra214 mdumared, da ga-
adgilsa maRalsa dadga Soris ersa mas RmrTisasa da didebaA mosvlisas ki berebs ambori uZRvna da ase gaemarTa xanc-
Sewira qristHs mimarT da Tqua: Tisaken, xolo mTeli is xalxi cremliT mihyva. wmindani
dadga maRal adgilas, am RvTis eris SuaSi, dideba Sewi-
ra qristesadmi da Tqva:

od. `ufalo Cemo iesu qriste RmerTo, uwinares queya- 74. „ufalo Cemo ieso qriste, RmerTo, qveynad mosv-
nad moslvisa Senisa sofelsa Sina iyav da aw caTa zeda my- lis uwinares sofelSi iyavi da axla caTa-zeda myofi
ofi RmrTeebisa Zalisa naTliTa CuenTana xar Sewevnad Cuen- CvenTan xar RmrTeebis Zalis sinaTliT Cvens Sesawevne-
da! Sen, ufalo, mowyalebiT momiZeRu me queyanaTa amaT, sam- lad! Sen, ufalo, mowyalebiT momiZexi me am mxareebSi sam
Ta Tana moyuasTa, keTilTa mRdelTa [v] wmidaTa, sikudidmde megobarTan, karg wminda mRvdlebTan, erTad, romlebic
maradis dauydunebelad Sendami SemwirvelTa msxuerplTa sikvdilamde maradJams Seuferxeblad swiravdnen Send-
maT usisxloTa wmidaTa, da mravalTa sulTa navTsayudel ami usisxlo wminda msxverplT da romlebic mravali su-
hyven igini, da Semdgomad sikudilisa maTisa Rirs-hyven lis navsayudelad aqcie, maTi sikvdilis Semdeg ki zecis
uoxWnod msaxurebad zecisa sakurTxevelsa angelozTa sakurTxevelTan dausruleblad msaxurebis Rirsi gax-
Tana wmidaTa. da aw Cemmier aRaorZinen nebismyofelni Senni, ade wminda angelozebTan erTad, da axla Cems mier
qriste, rameTu talanti sibrZnisaA, romel siyrmiT CemiTgan aRaorZine Seni nebis aRmsruleblebi, qriste, radgan
momec, ganvamravle igi viTarca monaman sarwmunoman Soris sibrZnis talanti, rac Cemi siyrmidan momeci, gavamra-
morwmuneTa SenTa. da aw winaSe Sensa arian mowafeni sasuf- vle, rogorc erTgulma monam, Sens morwmuneebSi215. da
evelisani. akurTxen, qriste, viTarca akurTxen wmidani mo- axla Sens winaSe arian sasufevlis mowafeebi. akurTxe
ciqulni, da daicven JamTa ukuanaAsTa momavalni Svilni Cem- isini, qriste, rogorc akurTxe wminda mociqulebi, da
ni, vidre aRsasruladmde soflisa nebasa Sina Sensa, da daicavi bolo droSi Cemi momavali Svilebi, vidre sof-
wyaloba-yav yovelTaTYs qristeaneTa marTlaRmsaarebelTa lis aRsasrulamde, Sens nebaSi da wyaloba moiRe yvela
SenTa, ufalo!~ qristianze, Sens marTlaRmsarebelze, ufalo!~

588 589
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da merme Satberdsa juari daswera da hrqua: `keTilad da Semdeg jvari gadaswera Satberds da uTxra: „kar-
aRorZndi, Satberdo, da Seimkve madliTa da ganZlierdi Za- gad aRorZindi, Satberdo, Seimkve madliT da gaZli-
liTa RmrTisaATa, raATa nayofi msxuerplTa SenTaA Jamad- erdi RvTis ZaliT, rom Sens msxverplTa nayofi JamiTi-
Jamad ubiwoA Seswiro uflisa, rameTu me aw esera mSYdoba- Jamad ubiwo Seswiro uflisadmi, radgan me axla ukve
sa dagiteveb Sen da arRara ixilo piri Cemi Korcielad, gemSvidobebi Sen da veRar naxav Cems pirisaxes
vidre uflisa didebiT moslvadmde. aw daRacaTu KorciTa xorcielad, vidre uflis didebiT mosvlamde. axla
gangeSorebi, xolo suliTa maradis SenTana var Sewevnad Tumcaki xorciT gSordebi, magram suliT maradis SenTan
Senda~. var Sens Sesawevnelad~.
maSin mwariTa cremliTa tirodes mkYdrni Satberdisani maSin mware cremliT tirodnen Satberdis mkvidrni
sityYsa misTYs, viTarmed Korcielad arRara xilvad uc im sityvis gamo, rom xorcielad aRar eyolebodaT das-
moZRuari TYsi. anaxad TavianTi moZRvari.
xolo wmidaman man hrqua maT: `Svilno, sulisa sibrZniTa wmindanma ki uTxra maT: „Svilebo, sulis sibrZniT
gulisa tkivilTa sZleT da nu SeZrwundebin gonebaA Tque- sZlieT gulis tkivilebs da nu SeZrwundeba Tqveni
ni, rameTu me esreT aRgiTquam: araA dagaklos Tquen qris- goneba, radgan me ase aRgiTqvamT: qriste aras dagaklebT
teman aqa [222] da saukunesa mas, ukueTu egneT maszeda , Tqven arc aq da arc im saukuneSi, Tuki darCebiT
romelica giswavies Cemgan pirvelTa wmidaTa mamaTa Sewir- monazvnobis im wesze, rac, pirveli wminda mamebisgan
uli monozonebisa wesi. da egreTve vamcneb SemdgomiTi- Sewiruli216, Cemgan giswavliaT. da ase vamcneb Semdgom
Semdgomad SvilTa CemTa, raATa daimarxon wmidaA ese da Semdgom Cems Svilebs, rom Seinaxon es wminda
moZRurebaA. da ukueTu Jamman Wirisaman wesi cvalos, moZRvreba, magram Tu drom gasaWiris gamo wesi Secva-
romel sulisa friad ara savnebel iyos, Sendoba iyavn Jamsa los, rac sulisTvis didad saziano ar iqneba, Sendoba
mas da ara samaradisod, arca Suebisa mravlisa midevnebiTa, iyos im dros da ara samaradisod, arcTu mravali Svebis
romlisaTYs Tqumul ars, viTarmed: `araraA egreT ga- midevnebiT, ris Sesaxebac Tqmulia, rom „araferi ise ar
narisxebs RmerTsa, viTar meti SuebaAo~. xolo me, raJams ganarisxebs RmerTs, rogorc metismeti Svebao~, me ki
Rirs-viqmne mislvad uflisa, vevedro TquenTYs, rameTu rodesac Rirsi gavxdebi ufalTan misvlisa, Sevevedrebi
friad ganmisueneT me. da rameTu aw KorcTa Sina yofasa TqvenTvis, radgan didad momisveneT me da radgan axla,
Cemsa Tavisa Cemisa da TquenTYs vilocav, xolo odes gan- xorcSi Cemi yofnisas, Cemi TavisTvis da TqvenTvis
vTavisuflde sawuTroAsa amisgan, vesav qristesa, viTarmed vloculob, xolo rodesac gavTavisufldebi am
mouklebelad iyos vedrebaA Cemi TquenTYs missa mimarT da sawuTrosgan, vsasoeb qristes, rom uwyvetad iqneba Cemi
yovelTa sarwmunoebiTmvedrebelTaTYs da SvilTa vedreba misdami Tqvens gamo, yvela sarwmunoebiT mave-
CemTaTYs, raATa poon RmrTisa mier wyalobaA da SewevnaA drebelisa da Cemi Svilebis gamo, rom hpovon maT RvTis
sruliad sixarulad saukunod~.

590 591
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

da viTarca sityuani ese daasrulna, maSin ambors-uyo mier wyaloba da Sewevna sruli saukuno sixaru-
ZmaTa maT SatberdelTa cremliTa savseTa, da friadiTa ve- lisTvis~.
drebiTa daarwmuna ukunqcevaA TYsad adgilad da TYT wa- da rodesac daasrula man es sityvebi, maSin eambora
rhyva ZmaTa maT xancTelTa. xolo swori sasyideli miiRes Satberdel Zmebs, cremliT savseebs, didi vedrebiT
RmrTisagan, romelTa wariyvanes igi da romelni iqces, daarwmuna isini, rom ukan mibrunebuliyvnen TavianT
rameTu sarwmunoebaA da siyuaruli mamisa da moZRurisa adgilze, Tavad ki wahyva xancTel Zmebs, Tumca Tana-
TYsisaA sworad aqunda maT yovelTa. swori sazRauri miiRes RvTisgan imaTac, romlebmac
xolo raJams SatberdiT xancTad movida netari waiyvanes igi da imaTac, romlebic ukan mibrundnen,
grigol, ganixares xancTasa Tana maxlobelTa maT udabnoTa radgan sarwmunoeba da siyvaruli Tavisi mamisa da
da movidodes Zmani yovliTkerZo [v] xilvad wmidisa mis, da moZRvrisa Tanasworad hqonda yvelas.
miaqunda kurTxevaA da locvaA misgan da sixaruliTa savseni rodesac Satberdidan xancTaSi movida netari grig-
warvidian adgilad TYsad. oli, xancTasTan erTad gaixares axlomdebare udabnoeb-
rameTu didebaA xancTisaA amaRlda saukunoATa da sac- ma. modiodnen Zmebi yvela mxridan wmindanis sanaxavad
nauriTa samkauliTa, iqmna raA ganmzadebul SromaTagan da mihqondaT misgan kurTxeva da locva da sixaruliT
maSuralTa maT nawilTaTYs gansasuenebel ukunisamde. mas savseni midiodnen TavianT adgilze.
Jamsa ganixara netarman mamaman grigol, rameTu keTilsa ase rom, xancTis dideba amaRlda saukuno da goni-
Sina ixila monasteri TYsi da friad madliT akurTxa seuli217 samkauliT, gaxda ra igi gansasveneblad gamza-
winamZRuari igi sarwmunoA mamaA epifane da Zmani yovelni debuli RvawlTagan damaSvralTa nawilebisTvis
morCilni misni. ukunisamde. maSin gaixara netarma mama grigolma,
radgan sikeTeSi naxa Tavisi monasteri da didi
madlierebiT akurTxa man sando winamZRvari mama epifane
da yvela Zma, misi morCilni.

oe. maSin evedreboda netarsa mas mRdeli vinme day- 75. maSin evedreboda netars dayudebiT myofi viRac
udebiTmyofi, raATa iSenos eguteri Jamissawiravad senaksa mRvdeli, rom aeSenebina mas Tavis senakTan egvteri
TYssa. xolo wmidaman man hrqua: `krebulisa ZmaTa Soris Jamissawiravad, magram wmindanma uTxra: „ZmaTa krebul-
saqme ege uweso ars. ukueTu Sen aRaSeno eguteri, yovelTa Si eg saqme uwesoa. Tuki Sen aaSeneb egvters, yvela Zma
ZmaTa aRaSenon, da raJams dekanozman Jamsa hrekos Jamiswir- aaSenebs da rodesac dekanozi Jams darekavs
visaTYs, didsa eklesiasa mRdeli Zniad poos, da sxuaAca JamiswirvisTvis, did eklesiaSi mRvdels Znelad ipovis

592 593
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mravali ars mas Sina sulisa savnebeli da araTu sargebeli, igi. kidev sxvac bevria amaSi sulis saziano da usargeb-
da me ara vewamebi mas~. lo. amitom, me ar veTanxmebi amas~.

ov. amissa Semdgomad ubrZana didsa zenons: `Zmao, 76. amis Semdeg ubrZana man did zenons: „Zmao, CavideT
STavideT venaKad, romel ars gzasa Tana opizisasa~, rameTu venaxSi, rac aris opizis gzaze~ (radgan rTvelis dro
Jami iyo sTulisaA. da STavides ornive zogad venaKsa mas iyo); da Cavidnen oriveni erTad mis moSenebul keTil-
Senebulsa missa keTiladnayofiersa. da Jamsa mas Sina movi- nayofier venaxSi. am dros movida sanatreli mama makari
da sanatreli mamaA makari opizeli xilvad moZRurisa TYsi- opizeli Tavisi moZRvris, mama grigolis, sanaxavad.
sa, mamisa grigolisa. da viTarca-igi friad ganixares da gaixares ra didad da moikiTxes ra urTierTi wadierad,
survielad moikiTxnes urTierTas, da rameTu iyo Jami pur- dasxdnen purobad, radgan purisWamis dro iyo. purisWa-
isWamisaA, purad xolo dasxdes. da Semdgomad purisWamisa, mis Semdeg gadawyvites iq darCena meore dRemde. mama
ganizraxes mun dadgomaA vidre xvalisadmde. xolo mamaman makarim saubarSi ikiTxa netari grigolisgan ase: „Tuki
makari ubnobasa Sina ikiTxa netarisa grigolisgan [223] es- mwvalebelTa Svili marTlmorwmuneobaze moiqceva,
reT: `ukueTu mwvalebelTa Svili moiqceodis marTlmorw- naTlisReba sWirdeba Tu ara?~
muned, naTlisRebaA uKmsa anu ara?~ uTxra mas wmindanma: „mociquli maT „cru Zmad~
hrqua mas wmidaman man: `mociquli Zmamtyuvrad maT saxeldebs, romlebsac TavianT mrude moZRvarTa
saxel-sdebs, romelTaca drkuTa maT moZRuarTa maTTa saxelebi hqviaT, maSin roca pavle mociqulma ar
saxeli hrqYan. xolo WeSmaritTa morwmuneTagan wmidaTa Seiwynara218 WeSmarit morwmuneTa mier wminda moci-
mociqulTa saxelisdebaA ara Tavs-idva pavle, aramed ab- qulTa saxelis miReba. piriqiT, adanaSaulebs da eubneba
ralebs da etyYs: `raAsaTYs wvalebani arian Tquen Soris, maT: „ris gamoa mwvaleblobebi TqvenSi, radgan TiToe-
rameTu kacad-kacadi Tqueni ityYs: me pavlesi var~, da Sem- uli Tqvengani ambobs: me pavlesi var...~219 (da amis mom-
dgomi amisi. xolo marTlmadidebelTa yovelTa qristeane devno), xolo yvela marTlmadidebels qristiani uwoda
uwoda. da aw daRacaTu mwvalebelTaTYs werilica aCinebs man da axla TumcaRa mwvaleblebisTvis werilic220
romelTame naTliscemasa da romelTame ara, xolo me amas ganaCinebs zogis naTliscemas da zogisas ara, me amas
vityY: viTarca yovelTa uwyiT, WeSmaritTa qristeaneTa vambob: rogorc yvelam iciT, WeSmarit qristianTa
Svilsa mwvalebeli mRdeli ver mohnaTlavs, daRacaTu Svils mwvalebeli mRvdeli ver monaTlavs, Tundac
unaTlavi mokudebodis, rameTu naTeli ara ars maT Tana. da unaTlavi kvdebodes, radgan sinaTle ar aris maTTan da
unaTlavisa sikudili umjobes ars, vidre uSjuloebaA unaTlavis sikvdili umjobesia, vidre usjuloeba
Sjulisa gardaslviTa. egreTve jer da samarTal ars sjulis darRveviT. amitom, saWiroa da samarTliani
naTliscemaA Svilsa yovelTa mwvalebelTasa, daRacaTu yvela mwvaleblis Svilis naTliscema; TumcaRa maTi

594 595
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

wvalebaA maTi TYs-TYsad ixilvebis, aramed urTierTas mwvalebloba cal-calke Cans, magram isini urTierTSia
ganTxzul ars sacTurebiT msgavsad melTa maT, romelTaA Sewnulebi, sacTuridan gamomdinare, im meliebis msgav-
kudi kudsa Seukicua safson da lamprebi yovelTa kudebsa sad, romlebsac kudi kudze gadaunaskva samsonma da
gamoaba, rameTu saxe iyvnes igini yovelTa mwvalebelTa, lamprebi gamoaba yvelas kuds221, radgan mwvalebelTa
romelTaAca ukuanaAsknel sayofeli maTi cecxli ars saxe iyvnen isini, romelTa saboloo samyofelic saukuno
saukunoA. rameTu ucxo[v]qmnul arian wmidisagan dedisa cecxlia, vinaidan gaucxoebulebi arian Cveni wminda
Cuenisa mxoloAsa kaTolike samociquloAsa eklesiisa. scTe- dedis, mxolo kaTolike samociqulo eklesiisgan da cde-
bian saSoATgan, romel sagonebel ars maTTYs meoredSoba, bian im saSodan, rac maTTvis meoredSobad miiCneva222,
da ityYan sicruvesa, rameTu maradis nacilsa qadageben da amasTan sicrues amboben, radgan mudamJams tyuils
cilsa wameben SeCuenebulni igi wmidaTa mamaTa CuenTa qadageben da cilismwamebloben, arian ra SeCvenebulebi
moZRuarTa mier. da ukueTu kualad Svilni mwvalebelTani Cvens moZRvarTa, wminda mamaTa mier. da kidev, Tuki
krebasa lamodian, arRara wes ars maTTYs, aramed krZalvaA mwvalebelTa Svilebi krebas eswrafvian, es aRar aris
da yoladve sityYsa ara warmoRebaA maTTana krebisaTYs. da maTTvis nebadarTuli. piriqiT, [gvmarTebs] yuradRebiT
rameTu morwmunesa, romelsa saswaulisa saqme ver Zal-uc, yofna223 da maTTan saerTod sityvis ardaZvra krebis
urwmunoTa Tana sityYsgebaA ara uKms da odes mwvalebel- Sesaxeb. garda amisa, im morwmunes, romelsac saswaulis
Ta yovelTa hrqYan erTi saxeli mwvalebel, cTomaAca maTi moxdena ar ZaluZs, ar marTebs urwmunoebTan paeqroba.
erTad Semtkicebul ars mterisa mier. amisTYs yovelTaA Tanac, radgan yvela mwvalebels erTi saxeli, —
naTliscemaA jer ars, raATa cilobisa iWY dahKsndes da er- mwvalebeli, — hqvia, maTi cTomilebac erTadaa Semtki-
Tad iyos sixaruli sruli WeSmaritTa qristHssamwysoTaA~. cebuli mtris mier, amis gamo ki yvelas naTliscemaa
da eseviTari sityuaA mravali brZana netarman grigol. saWiro224, rom davis mizezi225 gauqmdes da erToblivad
xolo mamaman makari hrqua: `WeSmaritad samarTal ars iyos sruli sixaruli qristes WeSmariti samwysoebisa~.
brZanebaA Seni, wmidao mamao, aramed mauwye cxadad wmidisa ai, amgvari sityva bevri brZana netarma grigolma,
samebisaTYs sityuaA Rirsi sityYsmgebelTa mimarT~. xolo xolo mama makarim uTxra: „WeSmaritad samarTliania
man hrqua: `iswave esaiaAsgan, rameTu serabinTagan iswava Seni brZaneba, wminda mamao, magram cxadad mauwye
swori pativi wmidisa samebisaA, romelnica daudumebelad Rirseuli sityva mopaeqreTa mimarT wminda samebis
Kmoben: `wmida ars, wmida ars, wmida ars ufali sabaoT~, Sesaxeb~. man ki uTxra: „esaiasgan iswavle, radgan
xolo grigol RmrTismetyueli ityYs samebisa samguam- serafimebisgan iswavla man Tanaswori pativi wminda
ovnebisaTYs: `raJams iyvnen samni sanTelni saxlsa Sina, ver samebisa, romlebic daudumeblad xmoben: „wmindaa,
egebis ganyofaA naTlisa maTisaA da vercaRa kualad [224] wmindaa, wmindaa ufali sabaoT~226, xolo grigol
SerevnaA maTi~. ese ars sarwmunoebaA wmidisa samebisaA. da RvTismetyveli ase ambobs samebis samgvamovnebis Sesaxeb:
`ganZsa~ weril ars yoveli WeSmaritebiT da amas ityYs: „rodesac sami sanTelia saxlSi, SeuZlebelia maTi sinaT-

596 597
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

`rameTu mamaA Zesa arca Tu Tualisa wamiTa ara uxuces ars~. lis ganyofa an kidev Sereva maTi~227. esaa wminda samebis
aw viTarca gYswavies sibrZne wmidaTa wignTagan, kma ars sarwmunoeba. „ganZSi~ weria yvelaferi WeSmaritebiT.
moZRurad Senda yovliTkerZo~. amas ambobs igi: „mama araa Zeze ufrosi Tvalis daxamxame-
xolo netarman makari hrqua mas: `wmidao mamao, viTarca biTac ki~228. axla, rogorc gviswavlia sibrZne wminda
pirvel xati monazonebisaA KeliTa SeniTa momca ufalman, wignebisgan, sakmarisia es Sens moZRvrad yovelmxriv~.
aw egreTve sulieri swavlaA piriTa SeniTa momaniWos xolo netarma makarim uTxra mas: „wminda mamao, iseve
zRuded Cemda ukunisamde~. da viTarca Semwuxrda, erTsa rogorc Tavdapirvelad monazvnobis xati Seni xeliT
Sina saxlsa iyvnes samnive igi RmrTisakacni da warTqunes momca ufalma, amjeradac, msgavsadve, Seni piriT momani-
wesisaebr fsalmunni. xolo makaris hruloda da sarecelsa Wos man sulieri swavla Cems galavnad ukunisamde~. da
zeda mieZina. rodesac SesaRamovda, erT saxlSi iyo samive RvTiskaci
da warmoTqves ra, wesisamebr, fsalmunni, makaris mieru-
la da sarecelze mieZina.

oz. maSin netari igi mamaA grigol da zenon sityYTa 77. maSin netari mama grigoli da zenoni dabali me-
mdabliTa fsalmunebdes. da madlman saRmrToman ganabrwyi- tyvelebiT fsalmunebdnen. saRvTo madlma gaabrwyina
nvna igini naTliTa didebisaATa, da saxli igi bneli viTarca isini didebis sinaTliT da is bneli saxli TiTqosda
mzisa mcxinvarebaman gananaTla. da viTarca ganeRYZa mamasa mzis mcxunvarebam gaanaTa. rodesac gaeRviZa mama
makaris, Tqua: `viTar sakYrvelad ixilvebian wmidani ese~. makaris, Tqva man: „rogor sakvirvelad Canan es
hrqua mas mamaman grigol: `Zmao makari, raAsa gikYrs xilvaA wmindanebi!~ uTxra mas mama grigolma: „Zmao makari,
ese? ara gasmiesa werilisaA: `sakYrvel ars RmerTi wmidaTa risTvis gikvirs es sanaxaoba? ar gsmenia werilisgan,
Soris misTa~?~. da esreT ixarebdes samnive igi, samebisa rom „sakvirvelia RmerTi Tavis wmindanebs Soris~?229 ai,
wmidisa madidebelni, da warTqunes ciskrisa sagalobelni. ase xarobdnen samiveni, wminda samebis madideblebi, da
da viTarca ganTena, mSYdobisa sadgurTa maT urTier- warmoTqves maT ciskris sagaloblebi.
Tas mSYdobaA dauteves da warvida mamaA makari opizad, rodesac gaTenda, isini, mSvidobis savaneebi230, urT-
xolo mamaA grigol da zenon aRvides TYsad monastradve. ierTs gamoemSvidobnen da wavida mama makari opizaSi,
da rameTu ese zenon miwevnul iyo saTnoebaTa moZRurisa xolo mama grigoli da [mama] zenoni avidnen TavianT mon-
TYsisaTa, romlisaTYsca ityodes kacni Semdgomad netari- asterSive; es zenoni miwevnuli iyo Tavisi moZRvris saT-
sa grigolis [v] gardacvalebisa, viTarmed: `zenon ars noebebamde. mis Sesaxeb ase ambobdnen adamianebi mama gr-
zRude mtkice klarjeTisa didebulTa udabnoTaA~. igolis gardacvalebis Semdeg: „zenoni aris mtkice gal-
avani klarjeTis didebuli udabnoebisa~.

598 599
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

oH. xolo netarsa mamasa Cuensa grigols gulman-uT- 78. xolo Cvens netar mama grigols gulma ugrZno
qua ganslvaA KorcTagan da RmrTisa mislvaA. da auwya xorcTagan gasvla da RmerTTan misvla. ufalma auwya mas
ufalman aRsrulebaA nebisa misisaA, viTarca Tqua daviT: misi nebis aRsruleba, rogorc Tqva daviTma: „Tavis mo-
`nebaA moSiSTa misTaA yos ufalman, locvani maTni isminnes SiSTa nebas hyofs ufali, maT locvebs Seismens da acx-
da acxovnnes igini~. maSin ubrZana ZmaTa TYsTa Sesaqme ker- ovnebs maT231. maSin ubrZana man Tavis Zmebs kereonebis
eonTa sanTelTaA Sesawiravad garemo yovelTa maT maxlo- sanTelTa232 Camoqna [xancTis] irgvliv yvela axlom-
belTa udabnoTa, romel arian opizaA da frTeni misni, ber- debare udabnosTvis Sesawirad, romlebicaa: opiza da
TaA da maxlobelni misni, miZnaZoroA da wyaroAsTavi Tanam- misi frTebi, berTa da masTan axlomdebareni, miZnaZoro
kYdriT maTiTurT. xolo Satberdi daRacaTu sxuaTa maT da wyarosTavi maTTan mkvidri [monastrebiTurT]. Sat-
udabnoTa mcired Soravs, aramed ganuyofelad TanamoZme berdi ki Tumca sxva udabnoebs cotaTi moSorebulia,
ars maTi erisa mis RmrTisa sikeTiTa da yovliTave saRmr- magram ganuyoflad TanamoZmea maTi. igi Tavisi saRvTo
ToAsa moZRurebisa wesiTa da kanoniTa monazonebisa Sju- krebulis sikargiT, saRvTo moZRvrebis yvela wesiT, sa-
lisdebisaATa. da yovliTave keTilisa-saqmiTa sworad pa- monazvno rjuldebis kanoniT da yovelive keTil-
tivcemul ars RmrTisa mier da kacTagan, rameTu ars igi moqmedebiT Tanabrad aris pativcemuli RvTis mier da
siqadul yoladve maxlobelTa monasterTa. maT yovelTa adamianebisgan, radgan igia uTuod siamaye axlomdebare
udabnoTa Tanawarsca kereonebi da SeuTuala dRH igi, monastrebisa. [grigolma] yvela am udabnos misca
romelsa aRanTnen da locva-yon misTYs. kereonebi da Seatyobina dRe, rodesac unda aenToT
isini da elocaT misTvis.

oT. xolo maT gulisKma-yves Jami igi micvalebisa misi- 79. xolo maT Seicnes misi am soflidan micvalebis
saA amier sofliT, rameTu viTarca micvalebasa wmidisa Rm- dro, radgan iseve rogorc wminda RvTismSoblis micva-
rTismSobelisasa moiwia gundi wmidaTa mociqulTaA kide- lebisas movida wminda mociqulTa gundi qveynis kidee-
Tagan queyanisaTa, egreTve wmidani mamani Semokrbes Jamsa bidan, aseve im Jams, rodesac grigolis sicocxlis dro
mas droAsa dRisa misisasa pativad [225] netarisa mis mox- [dasrulda], Seikribnen233 wminda mamebi am netari mox-
ucebulisa da raATa ikurTxnen mis mier. xolo igi sixaru- ucebulis pativsacemad da misgan kurTxevis misaRebad,
liTa aRivso xilviTa maTiTa, da qristHsmieriTa kurTxevi- is ki sixaruliT aRivso maTi naxvis gamo, qristesmieri
Ta akurTxna yovelni da hrqua maT: `mogecin ufalman kurTxeviT akurTxa yvelani da uTxra maT: „ufalma
Sromisa Tquenisa sasyideli, romelmanca brZana: `uZlur vi- mogceT sazRauri Tqveni garjilobisa, romelmac brZana:
yav da sapyrobilesa, da moxuediT Cemda~, rameTu me aw esera „uZluri viyavi da Sepyrobili, da moxvediT CemTan~234,
KorcTa sapyrobiliT ganval da uZlurebisagan ganvTavisu- radgan me axla ukve gavdivar xorcTa sapyrobilidan da

600 601
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

fldebi madliTa RmrTisaATa, romelmanca juariTa sikudi- uZlurebisgan vTavisufldebi RvTis madliT, romelmac
li daTrguna da avazakisa Tana yovelTa morwmuneTa wmidaA jvriT daTrguna sikvdili. avazakTan erTad yvela
juari TYsi mianiWa winamZRurad da angelozTa Tana wmida- morwmunes Tavisi wminda jvari mianiWa man
Ta niSad qristeanobisa beWedi igi sameufoA, romelica winamZRvrad235 da, wminda angelozebTan erTad, niSnad
aqus sulsa morwmuneTa kacTasa safarvelad samaradisod da qristianobisa — es samefo beWedi, rac morwmune
sacxorebelad~. adamianebis suls aqvs samaradiso safarvelad da
maSin hrques yovelTa maT mamaTa netarsa grigols: sacxoneblad~236.
`wmidao RmrTisao, brZanebaTa maTebr qristHsTa netarebisa maSin uTxra yvela mamam netar grigols: „RvTis
saqmeTa maT samkYdrebelo, nebsiT glaxako suliTa miT sim- wmindano, qristes brZanebaTamebr, netarebis saqmeTa sam-
dablisaATa sasufevelisa damkYdrebisaTYs, mglovareo gu- kvidrebelo, sasufevlis damkvidrebisTvis nebsiT
liTa saukunod nugeSiniscemisaTYs, mSYdo gonebiTa, glaxako Tavmdablobis suliT, saukunod nugeSis-
samoTxisa sikeTesa momlodebelo, simarTlisaTYs mSiero cemisTvis guliT mgloviareo, gonebiT mSvido, samoTxis
da wyurielo, da tkbilsa mas sazrdelsa queyanasa mouk- mSvenierebis momlodinev, simarTlisTvis mSiero da
lebelsa Rirsqmnulo, mowyaleo glaxakTao, ganuSorebel mwyurvalev, gamoufitav miwaze237 tkbili sazrdos
ars Sengan maradis wyalobaA RmrTisaA. wmidao guliTa da Rirsqmnilo da glaxakTmowyaleo, maradis ganuSore-
suliTa SeniTa yoladve RmrTismxilvelo, mSYdobismoqme- belia Sengan wyaloba RvTisa, guliT wmindao da Seni
do ZmaTa Soris da mSYdobasa wmidaTa angelozTasa miw- suliT ki yovliTurT RvTismxilvelo238, mSvidobis-
evnulo Svil RmrTisa wodebiTa, devnaTa da WirTa RmrTi- myofelo ZmaTa Soris da wminda angelozTa mSvidobas
saTYs Tavsmdebelo qristHs Tana mkYdryofisaTYs, yue- miaxlebulo RvTisSvilad wodebiT, RvTisgamo devnu-
drebulTaTYs qristHsTYs navTsadguro da mzrunvelo lebaTa da WirTa mtvirTvelo qristesTan damkvid-
cxorebisaTYs Cuenisa samaradisosa [v] mas cxorebasa, Sen rebisaTvis, qristesTvis gakicxulTa navsadguro da
gixaroden da mxiarul iyav, rameTu sasyideli Seni did ars mzrunvelo Cveni cxonebisaTvis im samaradiso cxov-
caTa Sina, rameTu Sen, msgavsad mociqulisa pavles marTli- rebaSi, gixarodes Sen da mxiaruli iyavi, radgan „Seni
sa, Ruawli keTili mogiRuawebies, srbaA aRgisrulebies, sazRauri didia caTa-Sina~239, rameTu Sen, marTali
sarwmunoebaA dagimarxavs, saqmiTa keTiliTa gansrulebuli. pavle mociqulis msgavsad, „kargi asparezoba gias-
amieriTgan migelis simarTlisa igi gYrgYni, romeli parezia, srbola aRgisrulebia, sarwmunoeba Seginaxavs,
moganiWos meufeman SromaTa wil SenTa wmidaTa. aramed nu — kargi saqmiT srulqmnili. amieridan mogelis simarT-
damiviwyeb Cuen, sulierad SvilTa SenTa, mi-raA-iwio wi- lis gvirgvini, rasac moganiWebs meufe Sens wminda Sro-
naSe pirsa saxierisa, mowyalisa da mwyalobelisa tkbilisa maTa sanacvlod~240, magram nu dagviviwyeb Cven, sulier-
uflisasa, momiKsenen samwysoni Senni da nu daidumeb moRu- ad Sens Svilebs, rodesac mixval keTili, mowyale,
awebasa CuenTYs qristHs mimarT, rameTu yoladve Zal-gic mwyalobeli da tkbili uflis saxis winaSe, mogvixsene

602 603
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

SewevnaA yovelTaA, romelni locvaTa SenTa esven da meoxe- Seni samwysoebi da nu daacxrob Cvens gamo moRvaweobas
basa Sensa moivltian~. qristes mimarT, radgan yovliTurT ZalgiZs Seewio yve-
xolo wmidaman man hrqua maT: `daRacaTu Tavi Cemi ga- las, visac ki Seni locvebis imedi aqvs da Sens meoxebas
numzade ufalsa da siyrmiTgan CemiT msgavsad Zalisa vSuer, eSureba~.
xolo ufroAs ars pativi sityuaTa TquenTaA, qristHsmsax- xolo wmindanma uTxra maT: „Tumca ufals gavumzade
urno mamano; aramed RmerTi gulsmodginebasa eZiebs kacTa- Cemi Tavi da Cemi bavSvobidan Zalisamebr viSrome, magram
gan da mianiWebs nacvalad sasufevelsa morCilTa misTa. da Tqvens sityvebSi metismeti pativdebaa, qristesmsaxuro
meca mommadlos mkYdryofaA nebismyofelTa Tana misTa mamebo; Tumca RmerTi adamianebisgan gulmodginebas
locviTa Tquen yovelTaATa. xolo Tquen geKsenen krZal- eZiebs da aniWebs ra Tavis morCilebs, sanacvlod, sasufe-
ulebaA Cemi moTminebiT monazonebisa mimarT, romelica ixi- vels, mec mommadlebs igi Tavisi nebis aRmsruleblebTan
leT, vinaATgan davemkYdre Tquen Soris vidre aqamomde, erTad damkvidrebas yvela Tqvenganis locviT, Tqven ki
rameTu esreT jer ars ZiebaA sasufevelisa caTaAsaA, da Cem- gaxsovdeT Cemi moTminebiTi simtkice monazvnobis mima-
TYs locva-hyofdiT, raATa momeces madli winaSe RmrTisa rT, rac naxeT mas Semdeg, rac davemkvidre Tqvens Soris,
Sewevnad Tquenda, SemweTa CemTa, uflisa mier~. vidre aqamde, radgan asea saWiro caTa sasufevlis Zieba.
iloceT CemTvis, rom momeces madli RvTis winaSe Tqvens,
Cems SemweTa, Sesawevnelad uflis mier~.

p. maSin hrqua xancTas Sina myofTa ZmaTa: `Svilno, 80. maSin uTxra man xancTaSi myof Zmebs: „Svilebo, ra
romeli [226] mcnebaA pirveliTgan gesma Cemgan, sulisa mcnebac Tavdapirvelad gaigoneT Cemgan, Tqveni sulis
Tquenisa sacxorebelad daimarxeT da hyofdiT maradis sacxoneblad daicaviT da maradis aRasrulebdeT Cems
saKsenebelsa Cemsa. da me, ukueTu vpovo kadnierebaA winaSe xsenebas, me ki Tuki vpoveb gabedulebas qristes winaSe,
qristHsa, uxuebaA keTilTa misTaA ara dagakldes orsave mis sikeTeTa siuxve moukleblad geqnebaT orsave sofel-
sofelsa. xolo amas gamcneb aw juariTa qristHsiTa, raATa Si, xolo axla amas gamcnebT qristes jvriT, rom Cemi sx-
Korcni Cemni dahmarxneT ZmaTa CemTa Tana, rameTu ara um- euli damarxoT Cems ZmebTan erTad, radgan ar var ukeTe-
jobes var ZmaTa CemTa saTnovebaTa mogebiTa. amisTYs yov- si Cems Zmebze saTnoebaTa mopovebiT. amitom yvelas geve-
elTa gevedrebi, nusada damiviwyebT locvasa Tquensa Rmr- drebiT, nurasodes damiviwyebT Tqvens locvaSi me,
Tisa mimarT yoladve mlocvelsa Tquensa da aw vedrebisa RvTisadmi yovliTurT Tqvenze mlocvels da amjerad
Semwirvelsa TquenTYs qristHs mimarT saukunod. mo- TqvenTvis qristes mimarT saukunod vedrebis Semwir-
miKseneT maradis locviTa da JamiswirviTa sikudiliT ucx- vels. locviTa da JamiswirviT maradis momixseneT me,
oqmnuli Tquengan, ixiloT raA adgili mwirobisa amis ucxoqmnili Tqvengan sikvdilis mier, odes naxoT

604 605
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

mkYdromisa CemisaA, rameTu aha esera vidre Jamadmde mwirobis adgili Cemi am mkvidrobisa, radgan aha, mi-
kualadwodebisa Korcni Cemni miiqcevian miwad, xolo suli iqceva miwad Cemi sxeuli kvlavxmobis dromde241, Cemi
Cemi Seiwynaros ufalman~. suli ki uflisgan Seiwynareba~.

pa. da amaT raA sityuaTa ityoda netari grigol, maSin 81. im dros, rodesac am sityvebs ambobda netari gr-
naTliTa miuwdomeliTa Seimko Suenierad xilvaA misi igoli, miuwvdomeli sinaTliT brwyinvaled Seimko misi
brwyinvaled qristHs mier, rameTu banaki angelozTa mSvenieri Sesaxedaoba qristes mier, radgan uflis an-
uflisaTaA garemoadga mas da patiosanTa sakumevelTa sul- gelozTa banaki gars Semoertya mas da patiosan sak-
nelebaman aRavso yoveli igi eri krebuli mamaTaA. da ram- mevelTa surnelebam aavso mTeli is xalxi, mamaTa
eTu aqunda CueulebaA zecisa wmidaTa mTavrobaTa xilvisaA krebuli, vinaidan am marTal suls zecis wminda
sulsa mas marTalsa da aw maTganve sixarulisa KmaA esma ese: mTavrobaTa xedvis Cveuleba hqonda da axla maTganve
`nu geSinin moslvad Cuen Tana, msaxuro qristHso sanatre- moesma mas sixarulis xma: „nu geSinia CvenTan mosvlisa,
lo, rameTu queyanisa angelozsa da zecisa kacsa giwess sanatrelo msaxuro qristeso, radgan caTa meufe qriste
meufH caTaA qriste. aw moved sixaruliT da uflisa Senisa gixmobs Sen, miwis angelozsa da zecis adamians. axla
Tana ixarebd dausrulebelad, rameTu netar xar Sen Soris modi sixaruliT da Sens ufalTan ixare dausruleblad,
kacTa netarsa mas didebasa [v] damkYdrebad ganmzadebuli radgan adamianTa Soris netari xar Sen rogorc im
da mxiaruli saukunod~. xolo ese sityuani esmodes romel- netar didebaSi dasamkvidreblad gamzadebuli da
Tame mowafeTa misTa, aramed xilvaA igi didebuli yovelTa mxiaruli saukunod~. es sityvebi esmoda mis zog
ixiles. maSin netarman man sruliad ganixara miumZlavrebe- mowafes, Tumca is didebuli Cveneba yvelam naxa. maSin
li igi sixaruli da juari daswera TYssa mas monastersa da sruliad gaixara netarma uZleveli sixaruliT, jvari
Zmani TYsni akurTxna saukunoATa kurTxeviTa yovelTa Tana gadaswera Tavis monasters, Tavisi Zmebi akurTxa
qristHsmorwmuneTa da Tqua: `meufeo qristH, vinaATgan saukuno kurTxeviT qristes yvela morwmunesTan erTad
TYT Tavadman ivne da gamoicade, Zal-gic maTdaca Sewevnad, da Tqva: „meufeo qriste, mas Semdeg, rac TviTve ivne
romelni-igi gamoicadebodian maxeTagan da sacTurTa Tavad da gamoicade, ZalgiZs imaTi Sewevnac, romlebic
mterisaTa, rameTu qristeaneTa Semwe Sen xar, ufalo, dai- maxeebisgan da mtris sacTurebisgan gamoicdebian,
faren marjueniTa SeniTa mosavni wmidisa saxelisa Senisani radgan qristianTa Semwe Sen xar, ufalo! daifare Seni
da borotisagan iKsnen da miec maT sixaruli uoxWnoA. marjveniT Seni wminda saxelis moimedeni, borotisgan
xolo me, monaA Seni, macxovne sasufevelsa Sensa da wyalo- ixseni isini da mieci maT dausrulebeli sixaruli,
biT momiKsene sufeviTa SeniTa~. xolo me, Seni mona, macxovne Sens sasufevelSi da
mowyaled momixsene Seni meufebiT~242.

606 607
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

pb. da esreT Sehvedra suli ufalsa da SeerTo an- 82. ase Sehvedra man suli ufals da SeerTo igi an-
gelozTa krebulsa, rameTu uKorconi angelozni da sulni gelozTa krebuls, radgan uxorco angelozebi da adami-
kacTani erTbuneba arian da sulsa kacisasa aqus metyuele- anTa sulebi erTbuneba arian da adamianis suls aqvs an-
baA angelozebri. daRacaTu KorcielTa enaTa dacxromisa- gelozebrivi metyveleba. Tumca xorcieli enebis da-
TYs ityYs daviT: `mas dResa Sina warwymdian yovelni dumebaze ambobs daviTi: „im dRes moispoba yvela maTi me-
zraxvani maTni~, aramed igive ityYs wmidaTa sulebisaTvs, tyveleba~243, magram TviTve ambobs wmindanTa sulebis-
viTarmed: `iqadian wmidani didebiTa, ixareben saKsenebelsa Tvis: „amayoben wmindanebi didebiT, xaroben TavianTi
zeda maTsa~, da meoxebasa hyofen qristHs mimarT madide- xsenebis gamo~244 da meoxebas uweven TavianT madideblebs
belTa maTTaTYs, rameTu vidre ganSjadmde cocxalTa da qristes mimarT, radgan vidre cocxalTa da mkvdarTa
mkudarTa iRuwian mvedrebelTa KorcielTa kacTaTYs mor- gansjamde iRvwian isini maTdami mavedrebeli xorcSi
wmuneTa da moelian srulsa mas sixarulsa da mxiarulebasa myofi morwmune adamianebisTvis da moelian srul
aRTqumisaebr meufisa maTisa, raJams didebisagan udidebu- sixarulsa da mxiarulebas, maTi meufis aRTqmisamebr,
lessa didebasa daemkYdrnen uflisa didebiT moslvasa. rodesac didebisagan ufro didebul didebaSi
xolo `rCeulTa SekrebaA oTxTagan [227] qarTa cisaTa damkvidrdebian uflis didebiT mosvlisas; xolo „cis
kidiTgan cisaAT vidre kidedmde cisa~ ese ars, rameTu `qar- oTxive qarisgan Sekreba rCeulebisa ciskididan
iTa~, viTarca etliTa, Sekribnes qristeman wmidani TYsni ciskidemde~245 esaa is, rom qariT, rogorc „etliT~,
winaSe missa sixarulad da Suebad saukunod, odes-igi Ti- Sekrebs qriste Tavis wmindanebs Tavis winaSe saukuno
Toeuli maTi naSromsa TYssa uCuenebdes ufalsa da sixarulisa da SvebisaTvis, rodesac TiToeuli maTgani
nacvalad miaqundes simdidre daulevneli. Tavis naRvaws warmouCens ufals da, sanacvlod, waiRebs
ulev simdidres.

pg. maSin, netaro mamao, axali igi qristHsmowame iovane 83. maSin, netaro mamao, saswaulebiT mbrwyinavma
sanatreli, xancTiT ierusalHmd miwevnuli da sarkinozTa axalma qristesmowamem ioane sanatrelma, xancTidan
KeliTa baRdads qristHsTYs mokluli, da saswauliTa ierusalimSi misulma da sarkinozebis xeliT baRdadSi
brwyinvale, ixarebdes rCeulTa Tana SvilTa SenTa, raJams qristesTvis moklulma, ixaros Sens rCeul SvilebTan
warudginebde maT qristesa. mas Jamsa raA-me iyos Cuen erTad, rodesac warudgen maT qristes. im dros raRa
udebTaTYs nugeSiniscema[A], romelni wodebul varT Senda iqneba nugeSiscema Cven, mconareebisTvis, romlebic
mowafed, rameTu ganKmel ars siyuaruli urTierTas da yo- wodebulni varT Sens mowafed, radgan gamxmaria
veli keTilisa saqme Semcirebul ars da daklebulebaA urTierTis siyvaruli, sikeTis yoveli saqme Semcire-
aRorZinebul!? aramed Semdgomad RmrTisa mowyalebaTa da bulia da gazrdilia naklulevaneba!? magram RvTis

608 609
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

yovelTa wmidaTa meoxebisa locvaTa SenTa mimarT ars sas- mowyalebaTa da yvela wmindanis meoxebaTa Semdeg Seni
ovebaA Cueni, wmidao mamao! Seiwire sarwmunoebaA Cueni, locvebisadmi aris Cveni imedi, wminda mamao! Seiwire
Rirso, rameTu Sen uwyi siyuaruli Cueni, daRacaTu ara Cveni sarwmunoeba, Rirso, radgan Sen ici Cveni
gYxilav Korcielad. nu damiviwyeb Cuen, aramed iyavn madli siyvaruli, Tumca xorcielad ar gvinaxixar246. nu
Seni Semwe Cuenda, wmidaTa udabnoTa SenTa Sina dam- dagviviwyeb Cven, aramed iyos Seni madli Semwe Cveni, -
kYdrebulTa, da yovlisa erisa, raATa vipovneT SenTana six- Sens wminda udabnoebSi damkvidrebulebisa, - da mTeli
arulisa mis waruvalisa cxorebasa. xalxisa, rom aRmovCndeT waruvali sixarulis cxov-
aw, sayuarelno qristHsmorwmuneno, Cuenca gYRirs yo- rebaSi SenTan erTad.
velTa gulsmodginebaA msgavsad Zalisa saqmed keTilisa axla, sayvarelo qristesmorwmuneebo, Cvenc, yvelas,
mowyalebasa Tana RmrTisasa da wmidaTa meoxebasa, raATa gvmarTebs Zalisamebr gulmodgineba sikeTis saqmnelad
Rirs-viqmnneT codvaTa Sendobasa da didsa wyalobasa RvTis mowyalebasTan da wmindanTa meoxebasTan erTad,
saukunod. rom Rirsi gavxdeT codvaTa Sendobisa da saukunod
didi wyalobisa.

pd. [v] xolo iyo gardacvalebaA netarisa mamisa Cuenisa 84. xolo Cveni netari mama grigolis gardacvaleba
grigolisi ricxusa weliwadTa misTasa as da meoresa welsa, iyo mis weliwadTa raodenobiT asmeore wels, oTxmoc-
qronikonsa oTxmeoc da erTsa. aramed gardacvalebiTgan daerT qronikons247, misi es cxovreba ki daiwera misi
misiT daiwera cxorebaA ese misi Semdgomad oTxmeoc da gardacvalebidan oTxmocdaaTi wlis Semdeg, dasabami-
aTisa wlisa, dasabamiTgan gardasrulTa welTa equs aTas dan gasuli wlebis mixedviT eqvsiaTasxuTasormocdame-
xuTas ormeoc da meaToTxmetesa welsa, ierusalHms ToTxmete wels, ierusalimSi agaTonis patriarqobisas;
patriaqobasa agaTonissa, mcxeTas kaTalikozobasa miqe- mcxeTaSi miqelis kaTalikosobisas; qarTvelebze aSot
lissa, qarTvelTa zeda mTavrobasa aSot kurapalatisasa, kurapalatis, adarnerse qarTvelTa mefis Zis, mTavro-
Zisa adarnerse qarTvelTa mefisasa, afxazTa zeda mefobasa bisas; afxazebze giorgis, kostanti mefis Zis, mefobisas;
giorgissa, Zisa kostanti mefisasa, erisTavTa-erisTvobasa sumbatis, adarnerse mefis Zis, erisTavTerisTavobisas;
sumbatissa, Zisa adarnerse mefisasa, magistrosobasa adarn- adarnerses, bagrat magistrosis Zis, magistrosobisas;
ersessa, Zisa bagrat magistrosisasa, erisTvobasa sumbatis- sumbatis, daviT mamflis Zis, erisTavobisas. qristem mi-
sa, Zisa daviT mamflisasa. qristeman didebaA uoxWnoA maT aniWos yvela maTgans dausrulebeli dideba.
yovelTa mianiWen! xolo imave dros anCSi episkoposi iyo makari, netari
xolo Jamsave mas iyo anCs episkoposi makari, da netarisa mama grigolis mier aSenebul monastrebSi ki iyvnen mama-
mamisa grigolis SenebulTa maT monasterTa iyvnes mamasax- saxlisebi, warmomavlobiT did aznaurTa Svilebi:

610 611
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

lisni naTesaviT didTa aznaurTa Svilni: xancTas - mamaA xancTaSi — mama Tevdore, mcxvedas diswuli, da Sat-
Tevdore, diswuli mcxuedaAsaA, da Satberds - mamaA grig- berdSi — mama grigoli, liparitis Ze, didi mama grig-
ol, Ze liparitisi, saxeliTa didisa mamisa grigolisiTa Sem- olis saxeliT Semkuli. qristem srulad Seamkos igi
kobili. qristeman sruliad Seamkven madliTa misiTa da gan- Tavisi madliT da saukunod gaamarTlos igi Tavis wi-
amarTlen winaSe missa saukunod! naSe.
xolo xancTisa winamZRurisa da iovane Zmisa misisa da xolo xancTis winamZRvris, misi Zmis ioanes da am wig-
wignisa amis aRmwerelisa giorgi merCulisa, samTave amaT nis aRmweris giorgi merCulis — samive maTganis er-
erTad gulsmodginebiTa [228] daiwera xancTas Sina Toblivi gulmodginebiT daiwera netari grigolis es
netarisa grigolis cxorebaA ese. qristeman wignsa mas cx- cxovreba. qristem daweros isini cxovelTa winaSe da
ovelTasa daweren igini da sruliad wyaloba-yavn sruliad wyaloba yos yvela morwmunisTvis, rom Seicnon
yovelTa morwmuneTaTYs, raATa gulisKma-yon saRmrToA maT amqveynis saRvTo niWic zeciurTan erTad.
niWi queyanisaA zecisasa Tana. marTlac, eklesiaSi erTi wignismkiTxveli248 Tana-
rameTu eklesiasa Sina erTi wignismkiTxveli mcireTa brad sakmarisia rogorc cota, aseve bevri msmenelisTvis
msmenelTa da mravalTaTYs sworad kma arn, da egreTve uku- da, msgavsadve, rodesac erTi ikurTxeba an mravali,
eTu erTi ikurTxevin anu mravalni, makurTxeveli igi erTi makurTxeveli erTia sakmarisi, radgan dauklebelia
kma arn, rameTu mouklebel arian keTilni igi qristHsni Cvendami qristes sikeTeebi da wmindanTa meoxebis madli.
Cuenda momarT da madli wmidaTa meoxebisaA.

pe. romlisaTYsca dRes KsenebaA netarisa mamisa grig- 85. amitom, dRes xseneba netari mama grigolisa da
olisi iyavn maradis Cuenda saso da Sesavedrebel sulisa da yovelTa marTalTa maradis iyos imedi CvenTvis da Sesav-
KorcTa da yovelTa marTalTa Soris dassa mas monazonTa edrebeli sulisa da xorcisa monazonTa winamZRvris,
erisTavisa mamisa Cuenisa didisa antonissa naTelsa Sina Cveni didi mama antonis, monazonTa dasSi, dauRamebel
dauRamebelsa, viTarca Tqua solomon: `naTeli marTalTa sinaTleSi, rogorc Tqva solomonma: „sinaTle marTleb-
zeda maradis~, da kualad ityYs: `xolo sulni marTalTani zea maradis~249. da kvlav ambobs igi: „xolo marTalTa
KelTa Sina RmrTisaTa cxovel arian~. da ganaTebul mzisa sulebi cocxlebi arian RvTis xelebSi~250 da anaTebs maT
misgan simarTlisa, caTa-dautevnelisa da qalwulisa saSo- caTagan dautevi da qalwulis saSoSi gamouTqmelad
sa datevnulisa gamouTqumelad da Cuenda cxorebad gamo- datevnili mze simarTlisa, CvenTvis cxovrebad gamo-
brwyinvebulisa naTlisa mis dausabamoAsa qristHs RmrTisa brwyinebuli dausabamo sinaTle qristesi, — Cveni RvTi-
Cuenisa, rameTu araA SeuZlebel ars mis winaSe, romelmanca sa, radgan araferia SeuZlebeli mis winaSe, romelmac
misca qmnulsa TYssa mzisTualsa amas eseviTari brwyinva- mzisTvals251, Tavis qmnilebas, imgvari brwyinvaleba mis-

612 613
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

lebaA, romel yovelsa xilulsa miefinebis da gananaTlebs ca, rom yvelafers xiluls miefineba igi da anaTebs mas
naTliTa misiTa. da manve yovlisaSemZlebelman RmerTman Tavisi sinaTliT. da manve, yovlisSemZle RmerTma, misca
misca madli KelmwifebisaA yovelTa wmidaTa misTa da Cuen- xelmwifobis madli yvela Tavis wmindans, romlebic
TYs vedrebasa hyofen mouklebelad missa mimarT. amisTYs- CvenTvis ganuwyvetliv aRavlenen vedrebas misdami. amis
ca `KsenebaA maTi qebiT aResrulebis~ da dResaswaulisa ma- gamo, `maTi xseneba qebiT aResruleba~252 da isinic Tavi-
Tisa SemamkobelTa [v] hfarven maradis da gananaTleben anTi dResaswaulis Semamkoblebs maradis ifaraven,
sulTa maTTa, da madlsa mianiWeben yovelTa morwmuneTa, anaTleben maT sulebs da madls aniWeben yvela morw-
vinaATgan Zal-uc SewevnaA sarwmunoebiTmvedrebelTaA maT munes, radgan ZaluZs TiToeul maTgans Seewios sarwmu-
TiToeulsa maTgansa da maradis meox arian CuenTYs winaSe noebiT mavedreblebs da maradis meoxni arian CvenTvis
wmidisa samebisa, dambadebelisa yovelTaAsa, romlisaA ars yovelTa dambadebeli wminda samebis winaSe, romlisac
ZlierebaA, didebaA da didadSuenierebaA da sufevaA dausa- aris Zliereba, dideba, didmSveniereba da dausabamo da
bamoA da dausrulebeli, da missa Suenis pativi da qebiT dausrulebeli meufeba. mas Sehferis pativi da qebiT
TayuaniscemaA JamTa ukunisamde da mermeTa maT saukuneTa, Tayvaniscema droTa ukunisamde da samermiso saukuneeb-
amen. Si, amin.

pv. pirvelyofili ese saswauli guesma berTagan CuenTa, 86. adre momxdari es saswauli gagonili gvaqvs Cveni
viTarmed Jamsa mamisa grigolis mowafisasa xancTas etY- berebisgan, rom xancTaSi mama grigolis mowafis,
fanes mamobisasa iyo vinme kaci mdidari anWkoras da saxeli epifanes mamasaxlisobisas iyo viRac mdidari kaci anWko-
misi werta. da aw romel wertaAsni hrqYan, TxaTa misTa raSi, saxelad werta (axla rasac „wertaisni~ hqvia, misi
sadguri yofil ars. da mas esua asuli, SobiTgan yruA da Txebis sadgomi iyo). mas hyavda asuli, dabadebidan yru
utyY, xolo hasakiTa mrTeli. da viTar aTcametisa wlisaA da munji, aRnagobiT ki saRi. rodesac cameti wlisa iyo
iyo qali igi, dedasa missa CuenebiT Zilsa Sina gamoecxada es asuli, mis dedas CvenebiT gamoecxada ZilSi Rirsi
Rirsi etYfane da hrqua: `xancTas Jamiswirvasa Cemsa xvale epifane da uTxra: „xval xancTaSi Cemi Jamiswirvisas ga-
moavline kaci, KeliTa Cem, etYfanesTa nabani movsce Senda moagzavne kaci da Cemi, epifanes, xelebis nabans gamovatan
da asu igi asulsa Sensa da scxe Tavsa missa da gankurnos SenTan. Seasvi igi Sens asuls, wausvi Tavze da gankur-
igi qristeman vnebaTa misTagan madliTa yovelTa wmidaTaA- nebs mas qriste misi vnebebisgan yvela wmindanis
Ta~. madliT~.
xolo morwmuneman man dedakacman ara auwya qmarsa TYs- xolo morwmune qalma ar Seatyobina Tavis qmars es
sa CuenebaA igi, rameTu mas Jamsa kaci igi monazonTaTYs mk- Cveneba, radgan im dros es adamiani monazonTa mimarT
sinvared iyo, da idumal waravlina kaci. xolo netarman epi- gulmwyralad iyo. amitom man farulad gaagzavna kaci,

614 615
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

fane uflisa mier icoda, raA-igi yofad iyo, da misca kacsa netarma epifanem ki uflis mier icoda, rac unda
mas KelTa TYsTa nabani. da mi-raA-iwia, dedakacman man sarw- momxdariyo. misca man im kacs Tavisi xelebis nabani da
munoebiTa mtkiciTa scxo evlogiaA igi usisxloAsa msxuer- rodesac igi [ukan] mivida, im qalma mtkice sarwmunoebiT
plisaA [229] RirsadSemwirvelisa mRdelisa[A] asulsa TYssa. wausva usisxlo msxverplis Rirseulad Semwirveli
xolo mas daeZina sam dRe da sam Rame da raJams ganeRYZa, mRvdlis saboZvari Tavis asuls, romelsac daeZina sami
Tqua: `didebaA RmerTsa, didebaA wmidasa samebasa, romelman dRe da sami Rame, xolo gaeRviZa ra, Tqva: „dideba
locviTa netarisa mamisa etYfanesiTa ganmkurna da miKsna RmerTs, dideba wminda samebas, romelmac netari mama
me eSmakisagan~. da viTarca ixila saswauli ese werta, mama- epifanes locviT ganmkurna da mixsna me eSmakisgan~. naxa
man misman, gankYrvebuli sixaruliTa savse warvida ra es saswauli wertam, misma mamam, gakvirvebuli wavida
xancTad, da viTar saCinosa udabnoAsasa miiwia, KmamaRlad xancTaSi, sixaruliT savse, da rodesac miaRwia man
tiroda pirvelisa mis warmdebebisa misisaTYs. maSin mamaman udabnos Tvalsawiers, xmamaRla tiroda Tavisi adrin-
etYfane sixaruliT da nugeSiniscemiT moikiTxa da friad deli ugulisxmoebis gamo. maSin mama epifanem sixaru-
pativ-sca Zalisaebr. xolo werta diadi Sesawiravi miuZRu- liT da nugeSiscemiT moikiTxa igi da, Zalisamebr, metad
ana da Sewira winaSe wmidisa mTavarmowamisa giorgissa da pativi sca, wertam ki didi Sesawiravi uZRvna mas, rac
hmadlobda qristesa sakYrvelTmoqmedsa da monasa missa Sewira wminda mTavarmowame giorgis winaSe. hmadlobda
etYfanes. romlisa locviTa sruliad sixaruli miefina. igi sakvirvelTmoqmed qristes da mis monas epifanes,
xolo asuli igi misi keTilad cxonda amas sawuTrosa da romlis locviTac srulad miefina mas sixaruli, misi
saukunod, da CuenTYsca ufalman sruliad wyaloba-yavn asuli ki kargad gadarCa am sawuTroSi da saukunod.
oxiTa yovelTa wmidaTa misTaATa. CvenTvisac wyaloba yos ufalma yovliTurT yvela misi
wmindanis meoxebiT.

pz. xancTas mkYdri gabriel moZRuari, friadmoRuawe 86. xancTaSi mkvidri gabriel moZRvari, didad moR-
netari wmidaA mamaA, gYTxrobda igi mamisa basilissa, vi- vawe netari wminda mama, gviyveboda mama basilis Sesaxeb:
Tarmed mravalTa welTa mamasaxlisobasa missa xancTas, ese „mravali weli xancTaSi misi mamasaxlisobis dros es iyo
iyo kanoni misi, - odes Sina arn, trapezisagan kide misi kanoni: rodesac Sin iyo253, trapezisgan calke
sazrdelsa araras miiRebda, arca Wamadsa, arca sasumelsa. sakvebs arafers miiRebda, - arc saWmels, arc sasmels. ma-
xolo Jamsa sneulebisa misisasa, romliTa gardaicvala gram Tavisi avadmyofobis dros, riTac gardaicvala
winamZRurobasa Sina missa, mrqua: `Svilo, gabriel, sa- Tavis winamZRvrobaSi, miTxra me: „Svilo gabriel,
ostigniT cxeli saWmeli korkotisaA momarTu~. da maSin ara samzadidan wandilis cxeli kerZi momitane~. maSin
egbo, sxuaA Sevagbe da mivarTY, rameTu mravalTa dReTa wandili moxarSuli ar iyo. sxva movxarSe da mivarTvi,
araraAsa gemoA exilva. da viTar cna, viTarmed mas [v] dResa radgan mravali dRe arafris gemo ar gaesinja. rodesac

616 617
wm. grigol xancTelis cxovreba wm. grigol xancTelis cxovreba

saerod igi saWmeli ara yofil ars, maSin, romeli-igi mime- gaigo, rom im dRes es saWmeli saerTo [trapezze] ar yo-
Ro, SfoTiT dasTxia da risxviT mrqua me: `rad sceT, sawya- fila, maSin, rac mitanili mqonda, aRSfoTebiT daaqcia
lo, da me macTuneb?~ xolo me SiSiT Sevindve da vhkiTxe da mrisxaned miTxra me: „rad Secdi, sawyalo, da rad
mizezi friadmoginebisaA. macTuneb me?~, xolo me SiSiT Sendoba viTxove da vkiTxe
xolo man mrqua: `Svilo, siWabukesa Cemsa mamisa grig- am didi gakicxvis mizezi.
olis saKedarsa vxedevdi da mamasa CemTYs Korcielsa sau- man ki miTxra: „Svilo, Cems siWabukeSi mama grigolis
ravsa vawyinebdi. xolo mas RmrTisakacsa winaAswarmety- saxedars vuvlidi da xorcieli moTxovnilebiT mamas
uelebisa madli aqunda qristHsgan da esreT mibrZana: `basi- Tavs vabezrebdi, mas ki, RvTis kacs, qristesgan winas-
lo, mokled Sen xancTas mamasaxlisad dasdgebi, da aw warmetyvelebis madli hqonda da ase mibrZana: „basili,
romelsa iurvi, merme viTari gindes samoseli da sagebeli, male Sen xancTaSi mamasaxlisad dadgebi da rasac axla
gaqundes, xolo moxucebuli, sulierad mamaA Seni, awve wuxxar, maSin geqneba, - samoselic da sagebic, rogorc
gamcneb da juariTa qristHsiTa juarsa dagwer: odes ese gendomeba, me moxuci ki, sulierad Seni mama, axlave
sityuaA Cemi saqmiT iqmnas, xancTas Sina raA iyo, yovelsa gamcneb da qristes jvriT jvars gadagwer: rodesac es
KorcTa saRuawlsa trapezsa daSjerdi, sxuagan raA iyo, Cemi sityva saqmiT asruldeba, xancTaSi rodesac iqnebi,
igi pativi Sen KorcTa Suebad geyofiso~. da aw mravalTa yvelafers xorcTa mosaxmariss trapezze dasjerdi,
weliwadTa Cemsa mamasaxlisobasa kanoni mamisa CemisaA saqmiT radgan geyofa Sen, sxvagan rom iqnebi, maSindeli pativi
aRmisrulebies, xolo Sen sikudilisa Cemisa Jamsa urCebisa xorcieli SvebisTvis~. da axla Cemi mamasaxlisobis mra-
patiJsa STamagdebdi. amisTYs ganvrisxen Senzeda~. da me val wels Cemi mamis kanoni saqmiT aRmisrulebia, Sen ki
kualadca Seuvrdi da damikYrda friadi igi moTminebaA Cemi sikvdilis dros urCobis sasjelSi magdebdi.
misi. xolo mamaman basili makurTxa yovliTa kurTxeviTa da amitom gavbrazdi Senze~. me kvlav Sevuvrdi mas da gami-
mrqua: `kurTxeul iyav uflisa mier Sen da yoveli eri mar- kvirda misi didi moTmineba, xolo mama basilim makurTxa
Tlmorwmune oxiTa wmidisa RmrTismSobelisaATa da wmidisa yvela kurTxeviT da miTxra: „kurTxeuli iyaviT uflis
giorgisiTa da yovelTa wmidaTaATa, amen~. mier Sen da mTeli marTlmorwmune krebuli wminda
RvTismSoblis, wminda giorgis da yvela wmindanis
meoxebiT, amin~.

618 619
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

1 `codnismierad galoben~ - Sdr. teqsti: `galobed mec- iRuwida siWabukesa TYssa, da imarxavn gonebasaca TYssa,
nierebiT~; Sdr. fs. 46:9. raATa ara mimoqrodis, da sityuaA misi iyo Sezavebul
2 I Tes. 5:17 zomiT mariliTa madlisaATa~ (iqve, gv. 273.29. originalis
3 `arsebaSeuqmneli~ - Sdr. `arsebadaubadebelisa~ (pa- Sesabamisi sityvebi mniSvnelovnad sxvaobs qarTuli Targ-
ralelisTvis Sdr. `mowyalebiTa yovladwmidisa arse- manisgan da sityva-sityviT ase iTargmneba: `sityva, uzadod
badaubadebelisa samebisaATa ... Rirs-viqmen ... dawerad wmi- (wundaudeblad) Semzadebuli saRvTo mariliT~).
dasa amas wignsa~, anderZi Add.11281-ze, `mamaTa cx.~, gv.324). 12 `brZnulad gaxsnida Tavis pirs~ – Sdr. `brZnad aRa-
4 fs. 101:19. Ris piri TYsi~. aq SesamCnevia solomonis sityvaTa gamoZax-
5 Sdr. I mf. 2:11 ili (igav. 31:28).
6 Sdr. mT. 3:4 13 dan. 10:3.
7 dan. 10:3 14 fs. 23:3-4.
8 igulisxmeba yvela is liturgikuli teqsti, rac ek- 15 m. 13:17; arsebul gamocemebSi citata bolovdeba si-
lesiaSi galobis rva xmaze igalobeba (sagaloblebi, locve- tyvasTan `miaRwies~, radgan aqaa dasmuli citatis damamTa-
bi, mrwamsi da misT.). amas isic adasturebs, rom gamoTqma: vrebeli brWyali, xolo momdevno sityvebi (`risi Rirsic
„xmiT~ saswavli saeklesio swavla~ (Sdr.: `KmiTa~ saswav- gaxdiT Tqven~) mikuTvnebulia grigolisadmi, rac mcdar-
leli swavlaA saeklesioA~) mosdevs `fsalmunTa~ anu `dav- ia, radgan mimarTva `risi Rirsic gaxdiT Tqven~, cxadia,
iTis~ moxseniebas, `fsalmunni~ ki, rogorc cnobilia, saek- mociqulebs gulisxmobs da ara grigol xancTelTan mosau-
lesio galobis safuZvelia. Sesabamisad sityva `xmas~, bre adamianebs. es Secdoma maris gamocemaSi aSkarad meqan-
rogorc specialur termins, brWyalebSi vsvamT (Sdr. e. ikuria (radgan rusul TargmanSi zemore sityvebi mas ci-
metrevelis SeniSvna: `KmiTa saswavleli swavlaA `Kmeans~ tatis SigniT aqvs moqceuli), sxva publikaciebi ki Seumow-
anu rva xmaze gawyobil galobas unda niSnavdes~, Zlispir- meblad imeoreben mas.
ni da RmrTismSoblisani, gamosca da gamokvleva daurTo 16 1 kor. 4:15.
elene metrevelma, Tb. 1971, gv. 055, Sen. 1). 17 i. 3:3-5
9 `saswavlo~ - Sdr. `samoZRuroA~. es iSviaTi termini 18 II sj. 10:12
niSnavda `saswavlos~ da, aqedan, `saswavlo adgils~, `sas- 19 igav. 10:27.
wavlebels~. am ukanaskneli mniSvnelobiT Sdr. Semdegi kon- 20 iob. 32:9; citatis bolo nawili, nusxis safuZvelze,
teqsti: `samoZRurodve movide da viswavlo yoveli~ (ix. z. marisa da ZqalZ-is (`ZqalZ~ = `Zveli qarTuli agiografiu-
sarjvelaZe, `Zv. qarT. leqs.~, gv.177); agreTve: `dabasa mas li literaturis Zeglebi~) gamocemebSi aseTia: `arca brZen-
Sina iyo samoZRuroA swavlaTaA da moZRuari Kelovani~ Ta ician samarTali~. nacvlad sityvisa `brZenTa~, sazoga-
(iqve, gv. 177); `movida samoZRurosa yrmaTasa~ (mamaTa cx. dod, unda iyos `berTa~, rogorc es TviT n. mars aqvs miTiTe-
gv. 300.35) buli rusuli Targmanis sqolioSi. amasve adasturebs
10 1 kor. 1:20 xsenebuli bibliuri wignis sxvaenovani versiebi. miuxeda-
11 `misi sityva Sezavebuli iyo madlis mariliT~ – Sdr. vad aRniSnulisa, Cven n. maris msgavsad vinarCunebT nusxis
`sityuaA misi iyo Sezavebul mariliTa madlisaATa~. aq Sein- mcdar monacems (s. yubaneiSvilTan gasworebuli teqsti
iSneba ori xelSesaxebi paraleli: (I) `xaritonis cxovre- gvaqvs: `arca berTa ician samarTali~), radgan aRniSnuli
basTan~: `Sezavebul iyo sityuaA misi mariliTa sulisa cTomileba ar ukavSirdeba merCulis naSromis gadamwers,
wmidisaATa~ (mamaTa cxorebani, Tb. 1975. gv.132 33-34); (II) arcTu TviT merCules (romlis avtografSic aseve uTuod
kidev metad `iovane Seyenebulis cxorebasTan~: `da esrHT mcdari `brZenTa~ iqneboda da ara marTebuli `berTa~). es

620 621
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

Secdoma (fonetikurad msgavsi `berTa~-s da `brZenTa~-s gad- romel ars samZali ZlevisaA, SezRudvili samaradisoATa
amweriseuli meqanikuri aRreva) gacilebiT Zveli Cans da locviTa da marxviTa, da friadi muKlTdrekaA, Semwirveli
adgili unda hqonoda TviT qarTulenovani bibliis nusxeb- cremlTa wmidaTaA uZilTagan TualTa SenTa da mRYZarisa-
Si, maT Soris, rogorc Cans, uadres oSkur bibliaSic, gan sulisa Senisa~ (T. 57).
radgan, marTalia, sakuTriv 32:9 muxli aRniSnul biblias 26 `erTiani erTobiT~ – Sdr. `erTiTa miT erTobiTa~.
aklia, magram igi Semonaxulia sabaseulSi, romelic, iobis am uCveulo gamonaTqvamis garkveuli paraleli Cans `sinur
wignis farglebSi, sxva adgilebSi erTgulad mihyveba oS- mravalTavSi~: `maSinRa erTiTa miT erTobiTa erTad anu
kurs. amitom, radgan merCulis SromaSi araiSviaTad iCens kbodis pirsa ... iqmnian bude~ (sin. mrav. 225.7)
Tavs bibliuri teqstis gaazreba sakuTriv qarTuli Targ- 27 `mRviZarebas~ – Sdr. `uZilebasa~. aRsaniSnavia, rom
manis mixedviT, ukeT qarTuli Targmanis im nusxis mixed- mocemul adgilas nusxaSi gvaqvs aSkarad mcdari forma
viT, romelic mas xelT aqvs, Tundac rom xsenebuli nusxis `uZlurebasa~. es sityva mcdaria, radgan konteqsti exeba
monacemi gadamweriseuli cTomilebis safuZvelze iyos grigolis mier saTnoebaTa moRvawebas. hagiografi aRwers,
aRmocenebuli (ix. amis Sesaxeb Tundac sqolioebi 282,283), Tu rogor iTvisebda igi zogisgan locvas, zogisgan
Sesabamisad aSkaraa, rom sakuTriv merCuliseuli teqstis marxvas, sxvaTagan simdables, simSvides da a. S (ix. zemoT).
dadgenisas upiratesoba unda mieniWos ara im monacems, rac swored am saTnoebaTa CamonaTvalSi gvxdeba `uZlurebaA~,
sazogadod aris marTebuli, aramed imas, rac savaraudoa, rac SuZlebelia, radgan `uZlureba~ saTnoebad aravis miuC-
rom mis avtografSi arsebuliyo. nevia. n. marma SeamCnia cTomileba da ivarauda, rom Tavda-
21 iob. 32:8 pirvel teqstSi unda yofiliyo `uhrulebaA~. savsebiT mar-
22 malaq. 2:7 Tebulia misi rusuli Targmani bdenie, Tumca momdevno
23 fs. 132:1 gamocemebSi mainc ucvlelad meordeba mcdari `uZlureba-
24 m. 18:20 sa~ (maris `uhrulebasa~ gaziarebulia `saskolo gamocema-
25 `mRviZare gulmodginebaSi~ – Sdr. `uZilsa gulsmodg- Si~). aRvniSnavT, rom arsobrivad n. maris konieqtura savse-
inebasa~. unda aRvniSnoT, rom nusxaSi da publikaciebSi gvaqvs biT gamarTlebulia, radgan, erTi mxriv, xsenebuli `uZlure-
ara `uZilsa gulsmodginebasa~, aramed `uZlursa gulsmodg- basa~ mosdevs `zejdomiT Zils~ da aSkaraa, rom am
inebasa~. es gamonaTqvami Cven aSkarad mcdari gvgonia, radgan ukanasknelis Semdeg dasaxelebuli unda iyos swored Zil-
konteqsti xsenebuli oTxi Zmis gansakuTrebul gulmodg- Tan dakavSirebuli (ukeT, Zilis SeZlebisamebr uarmyofe-
inebaze migviTiTebs, rac `uZluri~ veranairad ver iqneba. li) saTnoeba, meore mxriv ki warmoudgenelia, saTnoebaTa
amitom, gamomdinare iqidan, rom, erTi mxriv, saRvTo gulmo- aseT sakmaod detalizebul CamonaTvalSi ar ixseniebodes
dgineba yovelTvis mRviZarebiTia anu `uZilia~ da rom cota `mRviZareba~, rac ganuyrelia asketis Rvawlisgan. amasTan,
qvemoT igive `uZileba~ sruliad aSkaradaa aRreuli miuxedavad arsebiTi marTebulobisa, sakuTriv qarTuli
`uZlurebaSi~ (ix. sqolo 28), vTvliT, rom amjeradac igive teqstis mariseuli gasworeba mcdaria, radgan mkvlevari
gadamweriseuli cTomilebaaa saxeze da rom Tavdapirvel aRadgens ararsebul sityvas `uhrulebaA~, maSin roca Tval-
teqstSi unda gvqonoda ara `uZlursa~, aramed `uZilsa~, naTelia, rom mocemul adgilas uTuod unda gvqonoda `mRvi-
romelic daqaragmebuli iqneboda rogorc `uZlsa~ da gvian- Zarebis~ aRmniSvneli Zveli qarTuli termini `uZilebaA//
deli gadamwerisgan gaixsna rogorc `uZlursa~ (sityva `uZi- uZilobaA~ (orive es forma damowmebulia i. abulaZis
li~, garda mravali Zveli qarTuli teqstisa, damowmebulia leqsikonSi), romlis aRreva fonetikurad msgavs `uZlure-
TviT winamdebare `cxovrebaSic~: `Zal ars Senda Zali Rmr- basTan~ savsebiT mosalodnelia. da bolos, amave `uZileba/
TisaA, rameTu wmidaTa angelozTa msgavsebaA gaqus, - siwmide, /uZilobas~ STambeWdavad gvidasturebs xsenebuli `cxovre-

622 623
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

bis~ sxva adgilebi. magaliTad: `rameTu dRH igi damwuxr- ano redaqcia ix. wignSi: mamaTa cxorebani, i. imnaiSvilis
da da RamH ganTena uZilobiT locvasa Sina maTsa da galo- gamoc. Tb. 1975, gv. 11. safiqrebelia, rom merCules xelT
basa RmrTisasa~ (T. 6); `rameTu mouklebeli locvaA, wyuri- hqonda `antonis cxovrebis~ uadresi qarTuli Targmani,
li da SimSili maradis, da uZilobaA, zedgomaA da muKlTa rac daculia `mravalTavebSi~, da ara am Targmanis mogvi-
modrekaA friadi aqunda netarsa mas~ (T. 37); `Zal ars Sen- ano redaqcia, rac britanul xelnawerSia daculi. amas
da Zali RmrTisaA, rameTu wmidaTa angelozTa msgavsebaA gvafiqrebinebs merCulis mier gamoyenebuli zmna `iswavebn~,
gaqus, - siwmide, romel ars samZali ZlevisaA, SezRudvili rasac zemore konteqstSi orgzis vxvdebiT `antonis cxovre-
samaradisoATa locviTa da marxviTa, da friadi muKlT- bis" sakuTriv uadres redaqciaSi da rac britanuli
drekaA, Semwirveli cremlTa wmidaTaA uZilTagan Tual- xelnaweris teqstSi Secvlilia formebiT: '`ganicdin~ da
Ta SenTa da mRYZarisagan sulisa Senisa~ (T. 57). `Seiswavebn~; amasve gvidasturebs konteqstis damaboloe-
28 'yvela am netars moinaxulebda wminda grigoli da beli sityvebi, rac merCulis teqstSi amgvaria: `esreT ...
swavlobda maT karg qcevebs, zogisgan — locvas da marx- aRsavseman miaqciis~. am sityvebs TiTqmis zedmiwevniTi Ses-
vas, zogisgan — simdables da siyvaruls, zogisgan — simS- atyvisi aqvT `antonis cxovrebis~ swored uadres qarTul
vides da urisxvelobas, zogisgan — upovarebasa da miwaze TargmanSi: `esrHT savseman miaqciis~, romelTa nacvladac
wolas anda mjdomare Zils, zogisgan — mRviZarebas da mogviano redaqciaSi vkiTxulobT:`esrHT savsH miiqcis). mer-
dumiliT xelsaqmobas, da amaT msgavs saTnoebebs, Semdeg ki Culiseuli teqstis Soreul paralelad SeiZleboda migve-
sulier swavlaTagan amgvarad avsebuli ubrundeboda Tavis TiTebina agreTve kirile skviTopolelis `evTvimis cxovre-
samyofels" - Sdr. dedani: `yovelTa maT netarTa moixilavn ba”: `maSin warvida udabnod wmidaTa mamaTa xilvad. da hxe-
wmidaA grigol da keTilTa qcevaTa maTTa iswavebn, romelTa- davn igi gangebasa TiToeulisa maTisasa da daimarxvida gulsa
ganme - locvasa da marxvasa, romelTaganme - simdablesa da siy- Sida TYssa” (‘mamaTa cx.”, gv. 146)
uarulsa, romelTaganme - simSYdesa da ganurisxvelobasa, 29 m. 28:20
romelTaganme - upovarebasa da queyanasa zeda wolasa, ginaTu 30 m. 28:20
zejdomiT Zilsa, romelTaganme - uZilebasa da KelTsaqmarsa 31 rom. 4:4
dumiliT da msgavsTa amaTTa saTnoebaTa, da esreT swavlaTagan 32 fs. 118:103
sulierTa aRsavseman miaqciis sayofladve TYsa~. aq aSkarad is- 33 `sapatronebeli~ – Sdr. `saRuawi~. termini `saRua-
mis wm. aTanase aleqsandrielis'`antoni didis cxovrebis" gamo- wi~, rac sakmaod xSiria xsenebul `cxovrebaSi~, i. abulaZis
Zaxili, romlis uZveles qarTul TargmanSi vkiTxulobT: `... mier ganmartebulia, rogorc `sazrdo~. es ganmarteba Si-
TiToeulTagan moTminebasa, wrafasa da marxvasa iswavebn, naarsobrivad marTebulia, Tumca `saRuawi~ etimolo-
romelTaganme mxiarulebasa, romelTaganme locvasa goniere- giuradac metad sainteresoa, radgan ukavSirdeba `Ruwas~,
biT xedavn da sxuaTa ganurisxvelobasa da romelTaganme kacT- rac niSnavs `movlas~, `zrunvas~, `patronobas~. Sesabamisad,
moyuarebasa ganicdin, romelTaganme RamisTevasa ganicdin `saRuawis~ zemore mniSvnelobis zedmiwevniT gadmomcemad
da romelTame wigniskiTxvasa erCin da romelTaganme moT- gvesaxeba swored `sapatronebeli~ (vrclad aRniSnuli sak-
minebasa da romelTame marxvasa da queyanasa wolasa iTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura , gv. 703-706).
dakYrvebul arn, romelTaTYsme simSYdisaTYs da 34 fs. 135:25.
romelTaTYsme sulgrZelebisaTYs dakYrvebul arn, yovelTa 35 Sdr. zir. 50:10.
erTobiT qristHs mimarT msaxurebasa da urTierTas siyuarul- 36 fs. 91:11.
sa mas maTsa iswavebn da esrHT savseman miaqciis TYssa mas samkY- 37 fs. 75:11.
drebelsa" (ix. udabnos mravalTavi, Tb. 1994, gv.78; mogvi- 38 fs. 131:14

624 625
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

39 fs. 88:1-2 msgavsebaA RmrTeebisaA~. motanili citata cxadyofs, rom


40 fs. 64:12-14 RvTisadmi msgavseba adamianma mogvianebiT ki ar miiRo,
41 fs. 89:16-17 aramed igi Tavidanve, pirvelSesaqmidanve flobda igi am
42 fs. 120:1 sikeTes (`RvTisadmi xatebasTan~ erTad), rac codvam
43 fs. 120:2 (Sdr. fs. 123:8) daCrdila masSi da rac kvlav gangviaxla macxovarma. ker-
44 e. i. eriskacebi Zod, amaze migviTiTebs mkveTrad gamoxatuli kavSiri `mTa-
45 `satrapezod~ – Sdr. `saostigned~. es termini am vrobasa~ da `RvTisadmi msgavsebas~ Soris. saqme isaa, rom
formiT, garda aRniSnuli `cxovrebisa~, sxvagan dadasture- pirvelqmnili adamiani swored `mTavrad~ daibada ama sof-
buli ar aris. `petriwonis tipikonSi~ gvxvdeba `ostiga- lisa da igi mefisebr xelmwifobda mTel xilul samyaros.
ni~, rac `kelars~ anu `mzareuls~ niSnavs: `mne erTi iyos Sesabamisad, Tu, zemore sityvebisebr, `sadac aris pativi
kelrad, romel aras ostigani~ (petriw. tip. 6.12; ix. z.sarj. mTavrobisa, iq aris msgavseba RmrTeebisa~, sruliad naTe-
leqs.; termini `kelari~ damowmebulia `serapion zarzme- lia, rom RvTivboZebuli `mTavrobis~ mqone pirvelqmnili
lis cxovrebaSi~: `mouwoda mamaman miqael kelarsa da hr- adamiani ueWvelad msgavsebasac flobda RvTisas, rac
qua, raATa mza-yos seri~ (T. 11). igive termini saxezea ganviTarebadi iyo (da aris maradiulad). swored codvam-
agreTve `ioanes da eqvTimes cxovrebaSi~ (ix. i. abulaZ. deli RvTivmoniWebuli msgavseba aRgvidgina da gangviax-
leqs.; davZenT, rom `kelars~ da `ostigans~ uigivdeba la macxovarma, Tumca - gacilebiT aRmatebul xarisxSi (vr-
agreTve termini `magirosi~. magaliTad: `magirosman la- clad aRniSnuli sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura ,
vrisaman Seagbo odesme ayiroA xuroTaTYs~, ix. `mamaTa cx- gv. 711-760).
orebani~, v. imnaiSvilis gamoc., gv. 88.30, Sdr. gamocemaze 56 i. 8:56.
darTuli leqsikoni, ix. agreTve z. sarjvelaZe, leqs. kidev: 57 „daviT winaswarmetyvelis da uflisgan cxebulis Svi-
`[sabam] quabsa mas daswera niSi juarisaA da hrqua magiros- lad wodebulo xelmwifeo~ – Sdr. `daviT winaAswarmetyueli-
sa: ` ... dauge tablebi~, iqve 88.34, z. sarj. leqs.). dastur- sa da uflisa mier cxebulisa Svilad wodebulo Kelmwifeo~.
deba `sakelroA~-c (ix. igive `ioanes da eqvTimes cxovre- sityvebi `uflisgan cxebuli~ (Sdr. `uflisa mier cxebuli~),
ba~), rac identuria `saostignisa~ (`sakelroAsa wesi esreT rogorc naTelia, aris epiTeti daviT winaswarmetyvelisa
ganewesa, raATa saWmelsa ara iqmodin, garna Tu ucxoni iy- (Sdr. fs. 131.10). n. mars sityva `cxebuli~ gaugia TviT uflis
vnian~, ix. i. abulaZe, leqs.). egeve termini gvxvdeba A 1105- epiTetad anu qristed. amgvari gagebiT aSoti gamodis ara
Si: `dauteva Tevzi igi sakelrosa~ (ix. iqve). mxolod daviT winaswarmetyvelis, aramed Tavad macxovris,
46 ix. m. 20:1-16 ieso qristes xorciel STamomavladac, rac dauSvebelia.
47 fs. 43:23 58 `Rado~ - „miuvali, qvaRorRiani~ (z. sarj.)
48 I kor. 15:31 59 Sdr. fs. 22:2
49 galat. 5:17. 60 `da ... iloces maTTvis~ – Sdr. `da uloces~. gamocemeb-
50 kor. 12:7. Si yvelgan gvaqvs `da dauloces~. naTelia, rom `da~-s ganme-
51 m. 18:22. oreba gadamweris meqanikuri Secdomaa (e. i. Tavdapirvel
52 m. 10:25 teqstSi unda yofiliyo: `da uloces~). amas adsturebs, erTi
53 II kor. 8:14 mxriv, is, rom Zvel qarTulSi ar arsebobs zmna `dalocva~,
54 Sdr. igav. 9:1 meore mxriv ki TviT konteqsti, sadac WirisufalTa (moklu-
55 `sadac aris pativi mTavrobisa, iq aris msgavseba Rm- li mefis ZeTa) gamxnevebazea saubari. sinamdvileSi, `uloc-
rTeebisa~ – Sdr. `sada ars pativi mTavrobisaA, mun ars es~ niSnavs `iloces maTTvis~, rogorc es konteqstiTac naTe-

626 627
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

lia da paraleluri nimuSebiTac (ucnauria, rom zmna mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.


`locvis~ sasxviso qcevis forma `uloces~, `uloca~ da misT., RmrTivdacvulisa erisa CuenisaTYs, mTavrobisa da mKe-
rac Zalian sayuradReboa, zemomiTiTebul leqsikonebSi ar drobisa misisaTYs, uflisa mimarT vilocoT.
asaxula). magaliTad: `ulocevdiT maT, romelni gmZlavrob- mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
den Tquen~ (mT. 5:44, giorgiseuli; Sdr. jruW-parxlisa: `il- sameufoAsa qalaqisa amis Cuenisa da wmidasa amis taZrisa
ocevdiT maTTYs, romelni gmZlavrobden ... Tquen~; hadiSuri: (anuTu: wmidisa amis monastrisa), da yovlisa qalaqisa da sof-
`ulocevdiT, romelni gxueWden Tquen~. ); `Sevida pavle da lisaTYs, da sarwmunoebiT mkYdrTaTYs maT Sina uflisa mi-
uloca da daasxna mis zeda Kelni misni da gankurna igi ~ (saq. marT vilocoT.
28:8); `mgmobarTa CuenTa ulocavT~ (I kor 4:13); `aRuarebdiT mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
urTierTas codvaTa da ulocevdiT erTi-erTsa, raATa gan- keTilSezavebisaTYs haerTaAsa, keTilgamoRebisaTYs
ikurnneT, rameTu friad SemZlebel ars locvaA marTlisaA queyanisa nayofTaAsa, da JamTa mSYdobisaTYs uflisa mima-
Sewevnad~ (iak. 5:16). rT vilocoT.
61 `kvereqsi~ - diakonis (an mRvdlis) mier calkeuli mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
locviTi muxlebis saxiT aRvlenili savedrebeli. menaveTaTYs, mogzaurTa, sneulTa, mSromelTa da tyueTa
62 `wmidao RmerToA~ - angelozTa galobad cnobili da cxovnebisa maTisaTYs uflisa mimarT vilocoT.
locva: `wmidao RmerTo, wnidao Zliero, wmidao ukudao, mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
SegYwyalen Cuen~. Ksnad Cuenda yovlisagan iwroebisa, risxvisa, Wirisa da
63 igive `kaTolike kuereqsi~, romlis teqsti amgvaria urvisa, uflisa mimarT vilocoT.
(mogvaqvs dRevandeli redaqcia): mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
mSYdobiT uflisa mimarT vilocoT. Seguewien, guacxoven, SegYwyalen da dagYcven Cuen, Rmer-
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. To, SeniTa madliTa.
zeciTgardamo mSYdobisa, da cxovrebisaTYs sulTa Cuen- mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen.
TaAsa uflisa mimarT vilocoT. yovladwmidisa, uxrwnelisa, ufroAsadkurTxeulisa,
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. didebulisa dedoflisa Cuenisa RmrTismSobelisa da mara-
mSYdobisaTYs yovlisa soflisa, keTilmdgomobisaTYs disqalwulisa mariamisa yovelTa wmidaTa Tana momKseneblTa
wmidaTa RmrTisa eklesiaTa, da yovelTa erTobisaTYs ufli- Tavni TYsni da urTierTas da yoveli cxovrebaA Cueni qriste-
sa mimarT vilocoT. sa RmerTsa Cuensa SevevedroT.
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. mgalobelTa: Sen, ufalo.
wmidasa amis saxlisaTYs da sarwmunoebiTa, keTilkrZal- asamaRlebeli:
ulebiTa da SiSiTa RmrTisaATa SemavalTaTYs amas Sina, rameTu Suenis Senda yoveli didebaA, pativi da Tauyanis-
uflisa mimarT vilocoT. cemaA, mamisa da Zisa da wmidisa sulisa, aw da maradis da
mgalobelTa: ufalo, SegYwyalen. ukuniTi-ukunisamde.
uwmidesisa da unetaresisa sruliad saqarTvelos kaTo- mgalobelTa: amin.
likos-patriarqisa, da mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposisa, 64 `paqsimadi~ –sityva berZnulia (momdinareobs xabazi
didisa meufisa, mamisa Cuenisa iliaAsTYs, (aqa moixsene ganm- paqsamosis saxelidan), romlis inglisur Sesatyvisad
gebeli mRdelTmTavari) patiosanTa mRdelTa, qristes mier uTiTeben `biskvits~. paqsimadi, rogorc Cans, gavrcelebu-
diakonTa, da yovelTa samRdelAsaTa dasisa da erisaTYs li iyo meudabnoeTa Soris (SesaZloa, qserofagiis anu
uflisa mimarT vilocoT. xmelismWamelobis erT-erT saxeobad), radgan masze miTiTe-

628 629
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

bas vxvdebiT paladi helenopolelTan (`lavsaikonSi~), io- ebiT gviandelsac, romlis TviTmxilveli TviTonac yofi-
ane mosxTan (`limonarSi~) da paterikonebSi. la. Sdr. misi sityvebi zemore monakveTis dasasruls:
65 e.i. noembris Tvis. `egreT hyofdian yovelsa mamani JamTa Sina CemTa~).
66 e.i. wminda giorgis dResaswaulamde (10 noembers 80 Sdr. `gangebasa eklesiisasa~. es `gangeba~, razec sxva-
Zv.st.) gan gvaqvs detaluri msjeloba, vfiqrobT, sagangebo
67 `wvela~ - rZis nawarmi yuradRebis Rirsia. gansakuTrebiT sagulisxmoa ori faq-
68 `pirmarxva~ - didmarxvis pirveli Svideuli (yve- tori: (I) merCule gvisaxelebs zogadad `eklesiis~ (da ara
lieris kviradRis Semdeg). niSnavs: „pirvelmarxva~ (e.i. pir- `monastris~) gangebas; (II) xsenebuli gangeba werilobiT
veli Svideuli marxvisa). arsebobda da igi uTuod kapitaluri liturgikuli Zegli
69 aq `kanoni~ aRniSnavs `fsalmunTa~ wignis garkveul iyo, radgan Seicavda dResaswaulTa vrcel gangebebs mTe-
monakveTs (`fsalmunni~ ganiyofa oc kanonad). li wlis masStabiT anu es iyo `saweliwdoA gangebaA eklesi-
70 `wigniskiTxva~ - RvTismsaxurebis dros Sesabamisi isaA~. aq unda igulisxmebodes saxelganTqmuli `ierusal-
sakiTxavebis wakiTxva Zveli da axali aRTqmidan. imuri leqcionari~ anu `didi kanoni~ (vrclad aRniSnuli
71 `vnebis Svideuli~ - aRdgomis uSualod winmswrebi sakiTxis Sesaxeb ix. WeliZe, literatura, gv. 765-807).
Svideuli (wminda ormoceulis momdevno), romlis paraskevs 81 fs. 41.9
(wiTel paraskevs) kacTa gamoxsnisaTvis jvarcma daiTmina 82 `kalnabi~ - yvavilovani kombosto (ix. z. sarj. leqs.).
gankacebulma RmerTma, macxovarma Cvenma iesu qristem. 83 `talanti~ - vercxlis an oqros fuli (ix. m. 25. 14-30).
72 `aRvseba~ - aRdgoma 84 `drama~ - igive „draqma~, fulis erTeuli.
73 `axalkviriake~ - igive kviracxovloba (aRdgomis Sem- 85 `Rado~ - „miuvali, qvaRorRiani~ (z. sarj.) (Sdr. T.
dgomi pirveli kvira dRe). 11)
74 `Wiris kanoni~ - `fsalmunTa~ meTvramete kanoni 86 `mowese~ - monazoni, beri. ix. Sen. 170; 225.
(fsalmunebi 119-133). 87 fs. 118. 130.
75 `seroba~ - vaxSmoba. 88 m. 19.14; mar. 10.14; l. 18.16.
76 e.i. meoTxe fsalmuni. 89 Sdr. m. 18.10.6.
77 `wardgoma~ - mcire zomis sagalobeli (berZn. `kaTis- 90 i. 4.18.
ma~); Sdr. „uZv. iadg.~ Tb. 1980, gv. 354-359 („wardgomani da iba- 91 1 kor. 9.16.
koni aRdgomisani~). Sdr. giorgi mTawmidlis `Tveni~. 92 `locviT uZRvna~ - es Sinaarsi aqvs sityvas: „miulo-
sakuTriv `kaTisma~ ase ganimarteba: (I) `fsalmunTa~ oci kano- ca~.
nidan erT-erTi: (II) `sagalobeli, rac igalobeba `dajdomis~ 93 `mas~ - gulisxmobs „mefobas~ da ara „sinaTles~,
win, rasac win uZRoda xangrZlivi galoba an `fsalmunebisa~ rogorc aqvs gagebuli igi n. mars.
an vrceli sagaloblebisa~. 94 fs. 126.1.
78 118-e fsalmuni (meCvidmete kanoni). 95 m. 6.24; l. 16.13..
79 saeklesio sagaloblebi (safiqrebelia, aq igulisxme- 96 Sdr. m. 5.16.
bodes cxra `galobisgan~ Semdgari `saciskro kanonebi~ anu 97 e. i. grigoli.
`saciskro galobani~, romlebic `Zveli saweliwdo 98 `maTi~ - e.i. wminda eklesiebis.
iadgaris~ gviandeli Senamatia. Tu asea, naTelia, rom 99 i. 7.24.
merCule gulisxmobs xancTelTa saRvTsmsaxuro moRvaweo- 100 II sj. 10.9.
bis ara mxolod uadres anu dasabamier saxes, aramed Sedar-

630 631
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

101 „mirqmuli~ anu `aqumuli~ - embazidan naTliisgan anu lobas~, risi mniSvnelobac unda hqondes mas, Cveni azriT,
mimrqmelisgan gamoyvanili. zemore konteqstSi.
102 igulisxmeba, rom `orive es xelmwife: daviT kura- 116 niSnavs: „pirvelad~.
palati da gurgen kurapalati naTlulebi iyvnen misi~. 117 igav. 18:19.
103 `igi daimarxa xancTaSi arsenisa da misi Zis mcxve- 118 iak. 5:16.
das meSveobiT~ – Sdr. `da daemarxa xancTas arsenis gziTa 119 `hqonda xmis nebiereba da tkbilobis mSveniereba~ -
da Zisa misisa mcxuedisaATa~. motanil konteqstSi sakmaod Sdr. `aqunda Kmisa nebierobaA da tkbilobisa SuenierebaA~.
uCveulo SinaarsiT gvxvdeba sityva `gziTa~, Tumca aSkaraa, esaa wm. grigol xancTelis RvTivmimadlebuli keTilmga-
rom igi gulisxmobs xancTis mamasaxlisis arsenis da misi loblobis uaRresad gamomsaxveli daxasiaTeba.
Zis mcxvedas mier Sesrulebul saeklesio msaxurebas wesis 120 sakiTxi `saweliwdi iadgaris~ (anu mTeli wlis rCeu-
agebisas. axali qarTuli `meSveobiT~ kargad itevs Suam- li dResaswaulebis sagalobelTa krebulis) Sesaxeb karga
dgomlobis, Suamavlobis im mniSvnelobas, riTac sazoga- xania intensiurad Seiswavleba, Tumca merCulis cnobebs,
dod datvirTulia `gziTa~. am sityvis sruliad mcdari samwuxarod, jerovani yuradReba ar miqcevia. am cnobaTa
gagebaa marTan. ukeTesi ganmartebaa `saskolo gamocemaSi~: wyaroTmcodneobiTi Sesawavlis safuZvelze naTeli xdeba,
`meoxebiT~. rom qarTulad cnobili `saweliwdo iadgaris~, rogorc
104 merCuliseuli `mSYdobaA misca~ niSnavs misalmebas, liturgikuli krebulis, werilobiTad pirvelCamomyal-
mokiTxvas. ibebeli da pirvelSemdgeneli aris swored grigol xanc-
105 Sdr. zir. 7:28. Teli. xsenebul `iadgars~ mWidrod ukavSirdeba `ierusal-
106 zir. 3:16. imuri tiposis~ sakiTxi. didad sayuradReboa agreTve `Zve-
107 zir. 3:9. li saweliwdo iadgaris~ etapobriv Sevseba-ganvrcobTa da
108 I tim. 5:8. amaTuim etapis amsaxveli nusxebis Rirseba-naklovanebaTa
109 `misgan~ - dedisgan. filologiuri analizi (aRniSnul sakiTxebze vrclad ix.
110 Sdr. `sauxucesod~, rac niSnavs: `saufrosod~ WeliZe, literatura, gv. 813-873).
(igulisxmeba, rom xancTas rogorc sxva monastrebze ux- 121 `axali sjuli~ - axali aRTqma.
ucess anu ufross, garda sxvebTan Tanabari wilisa, ekuTvn- 122 `Zveli sjuli~ - Zveli aRTqma.
oda damatebiT gansakuTrebuli wili). 123 `aReba~ - marxvis dawyebis winadRe.
111 i. 7:34. 124 `pirmarxva~ - didmarxvis pirveli Svideulis orSa-
112 igulisxmeba, rom es Zmebi siwmindeTa „iZulebis~ (e. baTi (ix. zemoT).
i. siwmindeTa saRvTo zemoqmedebis) qveS arian. 125 gal. 5:1.
113 dedniseuli postpoziciuri wyoba („miqel mamaA~), 126 II kor. 3:17.
rogorc yvela sxva SemTxvevaSi, amjeradac SesaZloa ni- 127 Sdr. I i. 3:2.
Snavdes ara ubralod „mama miqels~, aramed sakuTriv „miqel 128 `adida Tavisi xelmwifobis yvela qmnilebaze metad~
mamasaxliss~. (ix. amis Sesaxeb e. WeliZe, pirvelmeudabnoe mame- - Tu aq gadamweris cTomileba ar gvaqvs, motanili sityve-
bi da udabnoTa `axalni mnaTobni~, gaz. `saeklesio bi ase gaigeba: yovladwminda RvTismSobeli misgan kacobri-
siwmindeni~, 3, oqt. 2000 w., gv. 14) vad Sobilma Ze RmerTma adida. yvela im qmnilebaze metad,
114 `parexTa~ - napralTa, gamoqvabulTa. rac man (Zem xelmwifurad (ZalmosilebiTad) dahbada~. Cven
115 `wylulebs~ – Sdr. `guemaTa~. es termini Zvel qar- mainc vfiqrobT, rom avtoriseuli teqsti SesaZloa amgvari
TulSi niSnavda rogorc `dartymas~, aseve `wyluls, Wri- yofiliyo: `romelica ufroAs yovelTa dabadebulTa

632 633
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

KelmwifebiTa TYsiTa gamouTqumelad adida Zeman misman da yo- gadadebul da Tavisi boloTi marjvena mklavis Signidan
velTa RmerTman~ (anu axal qarTulad: ` romelic misma Zem da kvlavac marcxena mxarze gadakidul da, Sesabamisad, ukan
yovelTa RmerTma Tavisi xelmwifobiT gamouTqmelad adi- da win CamoSvebul viwro grZel qsovils, Tavdapirvelad
da yvela qmnilebaze metad~). tilosas, Semdeg ki moqarguli abreSumisas, rasac diakoni
129 igulisxmeba, rom ufalma yovladwminda RvTismSo- msaxurebaSi iyenebda. `olaris~ tarebis ufleba ar hqonda
beli ara mxolod sulierad adida waruval sufevaSi anu ufro dabali rangis saeklesio msaxurs (kerZodiakons, me-
sasufevelSi, aramed xorcieladac aRamaRla igi zecad, daviTnes, mgalobels). amasTan dakavSirebiT laodikiis
sulTanve SeerTebulad (yovladwminda RvTismSoblis xor- krebis 21-22 kanonebi gvamcnebs: `ara uKms msaxurTa
cieli cad amaRlebis Sesaxeb ix. `klarjul mravalTavSi~ (igulisxmeba kerZodiakoni anu hipodiakoni; Sdr Zonaras
daculi Txrobani `deda-RvTisas miZinebis Sesaxeb~). komentari) cumaA olarisaA (`orarion~) ... ara uKms wignis-
130 `yvela wmindanis pirmSo~ –Sdr. `pirmSoA yovelTa mkiTxvelTa gina mgalobelTa cumaA olarisaA da egreT
wmidaTaA~. aq `pirmSoA~ niSnavs `pirvelsaxes~, `arqetips~ wigniskiTxvaA anu galobaA~. amrigad, `olari~ aris mx-
(ix. `pirmSos~ terminologiur-saRvTismetyvelo Sinaarsis olod diakonebisTvis gankuTvnili samoseli. zemore kanon-
Sesaxeb e. WeliZe, marTlmadidebluri xatmetyveleba, Tb. Ta komentarSi Zonara aRniSnavs: `olari diakonebisa aris~
2001, gv. 36-42). (aTenis sintagma, t. 3, gv. 191); aseve, balsamoni miuTiTebs:
131 m. 19:29. `olaris tareba mxolod diakonebisTvis aris gankuTvnili~
132 l. 18:30. (aTenis sintagma, gv. 191). `olari~ ganasaxierebs im
133 I tim. 6:12. xelsawmends, riTac macxovarma mowafeebs fexi SeumSrala.
134 m. 12:36. igi aRniSnavs agreTve angelozTa anu `diakonTa~
135 e.i. gandegili. (`msaxurTa~, `macneTa~) `frTebs~. amave `olars~ diakoni
136 Jamisrekva - zaris rekva RvTismsaxurebis (Jamiswir- warmoudgens mRvdels, rom miiRos misgan kurTxeva Semos-
vis, Jamnobis, mwuxris, RamisTevis, ciskris msaxurebis) daw- vis win. evqaristiis dros diakoni eamboreba Tavis olars,
yebis win. rogorc es wm. ioane oqropiris liturgiaSia aRniSnuli.
137 olari - Sdr. `erTi vinme diakonissaxed olariTa jvrissaxed Semocmuli `olaris~ ori bolo simbolurad
maT Tana~. es termini erTgzis aris damowmebuli wminda moaswavebs or aRTqmas, Zvels da axals. da bolos, davZenT,
werilSi: `uZlurTaca zeda miaqunda oflisa misisagan var- rom sityva `olari~, rogorc Cans, uZveles drosaa qarTul-
SamagebiTa da olarebiTa~ (saq. moc. 19:12). sazogadod, Si Semosuli. amas gvidasturebs `saqme mociqulTas~ Zveli
aRvniSnavT, rom berZnuli `orarion~, rac uTargmneladaa qarTuli Targmanidan zemodamowmebuli citata. saqme isaa,
qarTulSi Semosuli rogorc `olari//orari~, upirvelesad rom motanil adgilas `olari~ ar gvxvdeba arc berZnulSi,
ganimarteba rogorc `cxvirsaxoci~, `pirsaxoci~, `pirsaw- arc somxurSi. igi moxmobilia sakuTriv qarTveli mTargm-
mendi~, zogadad `sawmendi~. TviT berZnuli `orarion~ war- nelis mier, es ki ueWvelad cxadyofs, rom `axali aRTqmis~
moSobiT laTinuria, sadac orarium aRniSnavs swored Targmnisas leqsikuri erTeuli `olari~ ukve damkvidrebu-
piris, pirisaxis sawmends (laT. os, oris – piri, pirisaxe). li iyo qarTul enaSi.
`orarion~-is sinonimia `fakiolion//fakialion~, rac aseve 138 `mravalgzis iqna danaxuli am RvTiskacisgan Tavze
laTinuri warmoSobisaa da imave `pirsawmends~, `pirsaxocs~ sinaTlis sveti mTeli Rame, RamisTevis locvisas~ – Sdr.
(laT. faciale – `saxisa~). sxva gaazrebiT termini `olari~, `mravalgzis ixilva miszeda sueti naTlisaA kacisa mier
rogorc uTiTebs lempi Tavis cnobil `berZnul patris- RmrTisa Rame yovel locvasa mas R[amisTev]isasa~. gamoce-
tikul leqsikonSi~, aRniSnavs diakonis marcxena mxarze mebSi xazgasmuli sityvis nacvlad gvaqvs `Rirsebisasa~, rac

634 635
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

aSkarad mcdaria (iseve, rogorc mcdaria konteqstis mari- 148 `mamamTavrobis saydari~ - e.i. „patriarqobis tax-
seuli gageba da Sesabamisi rusuli Targmani). Tavdapir- ti~.
vel teqstSi, safiqrebelia, yofiliyo daqaragmebuli `Ram- 149 `Seiwireba Jami~ - e.i. sruldeba liturgia.
isTevisasa~, rac gadamwrisgan damaxinjda rogorc `Rirse- 150 teqstSi zogan „epifanea~, zogan - „etYfane~. Cven
bisasa~. marTlac, saRvTo sinaTliT gabrwyineba araiSviaT- axal qarTul teqstSi yvelgan „epifanes~ vwerT.
ad momxdara `RamisTevis locvaze~. aqac rom swored amg- 151 `roWiki~ - sarCo, ulufa, sazrdo.
vari locva igulisxmeba, cxadyofs citatis sityvebi: `Rame 152 `gaunawyenda~ - am sityviT gadmovcemT dedniseul
yovel~, rac niSnavs: `mTeli Rame~ (paralelisTvis Sdr. `yo- „daubrkolda~-s („epifane ZmaTa maT daubrkolda~). forma
velTa kYraTa Rame yovel RamisTevaA~, e. koWlamazaSvili, „daubrkolda~ ar aris fiqsirebuli da axsnili arc erT
liturgikuli leqsikoni, saq. ekl. kalend., 2003, gv. 330; leqsikonSi. sakuTriv zmna „dabrkoleba~ („daabrkolebs~,
Sdr. iqve `RamisTevis locva~) „dabrkolda~) ori ZiriTadi mniSvnelobisaa: „Seferxeba~ da
139 `wesis winamZRvrebi~ - saeklesio kanonis gamgebel- „Secdena~. es mniSvnelobebi Seuferebelia konteqstisTvis.
ni. ueWvelia, rom sasxviso qcevis vnebiTi „daubrkolda~ (is
140 fs. 91:16. maT) sxva gaazrebisaa, rac sacnauri xdeba berZnul ekviva-
141 `mowese~ - sasuliero piri, klerikosi (berZn. lentebze dakvirvebiT. „dabrkolebas~ berZnulSi ZiriTa-
klerikos), „moyuasi~, „samRdeloAsa dasisagani~. ix. meeqvse dad ori Sesatyvisi aqvs: `proskopto~ da `skandaliZo~,
msoflio krebis dadgenilebaTa eqvTimeseuli (`mcire sju- romelTa vnebiTebi niSnavs: Seuracxyofilad Tavis grZno-
liskanoni~) da arseniseuli (`didi sjuliskanoni~) Targ- bas, gulnaklulobas (vinmes mimarT), ganawyenebas (vinmesad-
manebi, sadac eqvTimes Targmanis `mowese~ arsenTan Senacv- mi), rasac gulisxmobs kidec „daubrkolda~ mocemul kon-
lebulia terminebiT: `moyuasi~ (kanoni kd), `samRdeloAsa teqstSi.
dasisagani~ (kanoni kb) da misT. 153 fil. 4:5.
142 `sityvaxelovani~ - enamWevri, mWevrmetyveli (berZn. 154 `Jamis darekva~ - zaris (sareklis) darekva RvTism-
texnologos). saxurebis dawyebiT win (ix. agreTve zemoT).
143 `axalsaxeoba~ - siaxle (berZn. `kainismos~. ix. didi 155 `daiwyo Jami~ - e.i. daiwyo Jamiswirvis msaxureba.
sj. 246.5). 156 `dekanozi~ - monastris mamasaxlisis TanaSemwe
144 xelnaweriseuli „bunebaSecvalebuli~ SesaZloa (berZn. „eklesiarqi~, „kanonarqi~; Sdr. e. koWlamazaSvili.
iyos gadamweris Secdoma, radgan ufro mosalodnelia liturgikuli leqsikoni, saqarTvelos saeklesio kalen-
„gonebaSecvalebuli~ („bunebisa~ da „gonebis~ aRrevaTa dari, 2003, gv. 291).
Sesaxeb ix. e. WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismetyvelo ter- 157 `sazogado Jamismwirveli~ (ded. „saerod Jamismwir-
minologia, I, Tb. 1996, gv. 162-170). veli~) - Jamiswirvis anu liturgiis aRmsrulebeli mTeli
145 `Tqveni sagamgeblos gangeba~ - e.i. Tqveni samarTavis samonastro krebulis winaSe.
marTva, Tqveni sapatronebelis patronoba. 158 `wmidao RmerToA~ - angelozTa galobad Seracxili
146 `kargi pasuxi~ – Sdr. `keTili sityYsgebaA~. mars locva: „wmidao RmerTo, wmidao Zliero, wmidao ukudavo,
`sityYsgebaA~ gagebuli aqvs `misalmebad~, rac arazustia SegYwyalen Cuen~.
147 `rac~ – Sdr. `romeli~ (gamocemebSi, Cveulebriv, 159 `asamaRlebeli~ - locvis bolos mRvdlisgan xmamaR-
gvaqvs `rameTu~, rac marTebulad aris gasworebuli `sas- la warmosaTqmeli nawili (igive „amaRlebaA~, „aRamaRle~
kolo gamocemaSi~ sityviT `romeli~). an „aRamaRlos~).

636 637
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

160 `sadiakone~ – Sdr. `ubrZana sadiakoned warslvaA ianebi TavianTi amgvari moqmedebis sababsac codvismiers
da ganZarcuvaA~. termini `sadiakone//sadiakonoA~ igivea, imizezeben, iseve rogorc mruSobis moqmedi kurapalati
rac berZnuli diakonikon, romelic asea ganmartebuli: `ek- mruSobis gasagrZeleblad da siZvis diacis ukan wayvanis
lesiis nawili, gankuTvnili sakurTxevlis samsaxureblad, sababad aseve codvismier mizezs (qurdobas) asaxelebs (im-
sadac daculia samRvdelo Sesamoseli da wminda WurWeli~ izezebs).
(ix. g.lempi, berZnuli patristikuli leqsikoni, oqfordi, 171 `warvidoda~ - aq niSnavs: wamsvleli iyo, wasvlas
1961, gv. 351) (aRniSnul sakiTxze ufro vrclad ix. WeliZe, apirebda, midioda.
literatura, gv. 885-887). 172 xsenebuli dedoflis.
161 II kor. 6:14-16. 173 dedniseuli „CoxaA~ niSnavs samonazvno Sesamosels,
162 `Jami Sewira~ - e.i. Jamiswirva, liturgia aRasru- anaforas.
la. 174 „evlogiad~ - e.i. wminda saboZvarad, wmindamyofel
163 `kandeli~ - laT. candela (zmnidan candeo - TeTrad ZRvenad, kurTxevis momniWebel siwminded (ix. agreTve zemoT).
brwyinva, naTeba), igive sanaTuri (Sdr. berZn. kandela. Sdr. 175 „icno~ - es „cnoba~ motanil teqstSi, garda piradi,
e. koWl. liturg. leqs. gv. 298-299). fizikuri cnobisa, uTuod niSnavs dedoflis sulieri
164 `mnaTe~ – Sdr. `Jamsa ciskrisasa dekanozman hrqua Rirsebebis Secnobas adarnersesgan wargzavnili kacis
mnaTesa~. `mnaTe~, rogorc cnobilia, igivea, rac berZnuli- mier.
dan momdinare kandelaki. grigol bakurianisZis `tipikon- 176 I kor. 14:32.
Si~ aRniSnulia; `da erTi iyos mnaTed – kandelakad, romel 177 e.i. ukeTurma Zalebma.
brZanebisaebr dekanozisa imWirvides eklesiisa sakumevel- 178 „uwyinod~ - ganuwyvetliv (z. sarj.), mouwyenlad,
sa da zeTsa da sanTelsa, zedaSesa da mxYmelsa ( = sase- mouwyineblad.
fiskvre fqvili)~ (6.11). qarTuli teqstis `mnaTe – kande- 179 dedniseuli „wesni~ („wesTa maT amis soflisaTa~)
laki~ berZnulSi gadmocemulia terminiT `lixnaptes~, rac niSnavs „stiqionebs~. gamonaTqvami „am soflis stiqionebi~
sityva-sityviT `sanTlis amnTebs~ niSnavs. anu „wesni amis soflisani~, rac dasaZlevia morwmuneTagan
165 `Jamisrekva~ - RvTismsaxurebisTvis zaris darekva qristes mier, gvxvdeba „pavlenSi~ (kol. 2:8; galat. 4:3; ix.
(ix. agreTve zemoT). e. WeliZe, terminologia, gv. 248-260.
166 Sdr. `keTilad~, rac motanil adgilas niSnavs: `jan- 180 kol. 3:3
mrTelad~. 181 „ucvleli Zala~ („ucvalebeli Zali~), rogorc Cans,
167 `evlogia~ - saboZvari, nakurTxi ZRveni, mosakiTxi gulisxmobs macxovars, gankacebul Ze RmerTs, romelic aris
(berZn.: „evlogia~ - kurTxeva). evlogia SeiZleba iyos kan- „RmrTisa Zali da RmrTisa sibrZne~ (I kor. 1:24).
delis zeTi, nakurTxi wyali, sefiskveri, Rvino an nebi- 182 „saukune~ aq niSnavs „yofas~, „yofierebas~.
smieri mosakiTxi. viTarebiTi brunvis „evlogiad~ niSnavs: 183 Sdr. „sxuaA saRuawi xorcTaA~ - e.i. xorcieli moTx-
„ZRvnad~, „saCuqrad~. sakuTriv im WurWels, raSic evlogia ovnilebis dasakmayofilebeli sxva saSualeba anu xorcTa
anu ZRveni inaxeboda, erqva „saevlogie~. sxva Sesawevneli, sxva sapatronebeli, sxva sazrdo, sxva saW-
168 xelnawerSi gvaqvs `viTarca~, Tumca konteqstis meli.
mixedviT savaraudoa `vinaAca~ (`saidanac~). 184 „seroba~ - „vaxSami~, zogadad „puroba~, „nadimi~ (aq
169 aq, rogorc Cans, teqsts aklia. aris miniSneba macxovris igavze. ix. l. 14:16-24.).
170 fs. 140.4 aRniSnul citatas sakuTriv mocemul kon- 185 „lmobierad~ - gulmtkivneulad, mwuxared („lmoba~
teqstSi amgvari gaazreba aqvs: usjuloebis moqmedi adam- - tkivili, mwuxareba, „lmobieri~ - mwuxarebaSi myofi,

638 639
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

damwuxrebuli, gulmtkivneuli; ig. sol. 31:6). aq igulisxme- ZeglSi sxvagan Targmnilia rogorc „mCivani~ (163.17; ix.
ba monatrebis tkivili. dasax. leqs. gv. 597: „mCivanni igi da maCivlebelni~), rac
186 igulisxmeba xatmbrZolobis mwvalebloba. „mCivanisa~ da „mosamarTlis~ sinonimurobas cxadyofs. dav-
187 esaia. 6:3. ZenT, rom igive `enagon~, etimologiur-iuridiuli Sinaar-
188 „kvirieleisoni~ qarTulad niSnavs: „ufalo Segvi- sidan gamomdinare (etimologiurad - „wamyvani~, iuridiu-
wyalen~. lad - „sasamarTloSi wamyvani~), Targmnilia agreTve,
189 „sarwebi~ n. maris mier toponimadaa gagebuli, z. rogorc „sabWod myvani~ (e.i. sasamarTloSi wamyvani), „mimz-
sarjvelaZe ki „yanad~ ganmartavs mas, Tumca aRniSnuli si- idveli~. amave teqstSi „mizidva~ niSnavs swored „sasamarT-
tyva „yanis~ mniSvnelobiT (da saerTodac) sxvagan arsad loSi wayvanas~ (anu „Civils~, „dadanaSaulebas~), xolo `miz-
gvxvdeba. konteqstic toponimad warmogviCens „sarwebs~. iduli~ da „misazidveli~ esaa is, visac uCivles. am ter-
190 Sdr. „mremli~. minebTan igiveobrivia „mCivanobaA~, „moCivarobaA~, „SeCiv-
191 dedniseuli „samarTali~ („warmouTxres cqirisa leba~, „Civleba~. „Civili~, „saCivari~.
samarTali~) - „samarTali~ motanil adgilas iuridiuli 192 „Tavxeduri mizezi~ – Sdr. „warmdebi mizezi~.
Sinaarsisaa da niSnavs „sarCels~, „saCivars~, „braldebas~, rogorc Cans igulisxmeba cqiris aseTi gaTavxedebis mize-
„sadavo saqmes~. am azriT „samarTali~ Seesatyviseba zi, sahak amira.
berZnul `dike~-s da itevs terminebis `enkaleo~-sa da `ena- 193 „daJinebuli TxovniT~ - amas niSnavs dedniseuli
go~-is samarTlebriv gagebas. „didi sjuliskanonis~ Zveli „wyinebiTa~, rac gulisxmobs amir sahakisgan aSot kurapal-
qarTuli Targmanis cnobili publikaciis „iuridiul ter- atis „wyinebas~ anu misTvis Tavis Sewyenas, Sewuxebas, mis-
minebSi~ savsebiT sworadaa Setanili „samarTali~ rogorc dami daJinebul Txovnas, Tumca n. maris TargmanSi teqsti
„sarCelisa~ da „davis, sacilobeli saqmis~ aRmniSvneli isea gagebuli, TiTqos cqirma „moawyina Tavi~ sahaks, rac
cneba (ix. didi sjuliskanoni, Tb. 1975, gv. 599), Tumca es arazustia.
ori mniSvneloba xsenebul leqsikonSi gamijnulia (pirvel 194 „damTmobi gaxda~ - uaRresad gamomsaxvelia dedni-
SemTxvevaSi Sesatyvisad miTiTebulia laTinuri actio, meore seuli „mieSua~ („miSueba~ zmnis vnebiTis es forma sxva te-
SemTxvevaSi ki - berZnuli `dike~, maSin roca orive mxriv qstebSi ar dagvidasturebia), rac niSnavs: „minebda~ anu
qarTul „samarTals~ swored `dike~, esatyviseba, rac zmna „damTmobi gaxda~.
`exo~-sTan kavSirSi `sarCelis~, „saCivris~, „sadavo saqmis~ 195 „Semwed gavixadoT~ - aqac dedniseuli „SeviwioT~
mniSvnelobiT zogjer SenarCunebulia, zogjer gamotove- niuansobrivad metad STambeWdavia, romlis azrobriv ek-
bulia, magram aucileblad igulisxmeba. swored `dike~-s vivalentad aRniSnuli orsityvedi Sesatyvisi gvesaxeba.
am SinaarsiTaa gamoyenebuli „samarTali~ Semdeg 196 „saswauli~ - es termini Zvel qarTulSi Tumca Ziri-
magaliTebSi: „romelsa aqundes samarTali moRuaweTa mi- Tadad „niSans~ gulisxmobs, magram am ZeglSic da sxvaganac
marT...~ (didi sj., 164.48), „romelsa aqundes samarTali mu- araiSviaTad aRniSnavs „sakvirvelebasac~, ris gamoc am
usisa anu dedaTdiakonisa mimarT...~ (iqve, 165.29), „...maT- SemTxvevaSi uTargmnelad gadmogvaqvs igi.
dami aqundes samarTali~ (iqve, 164.10). sagulisxmoa, rom 197 „cocxali~ - am terminsac Seucvlelad vtovebT,
amave ZeglSi termini „mosamarTle~ niSnavs swored „mosa- radgan Tumca Zvel qarTulSi termini „cocxali~ ZiriTa-
Civres~, „momCivans~, „mosarCeles~ (ix. dasax. gamoc. leqs. dad „janmrTels~ niSnavs, magram igi amave dros araiSviaT-
gv. 596). misi berZnuli Sesatyvisia enagon, rac iuridiulad ad dasturdeba sakuTriv „cocxlis~ mniSvnelobiT. mag.:
niSnavs „sasamarTloSi wamyvans~ anu „momCivans~. es „nabuTe cocxal ars~, III mef. 21 (an 20). 15; „Ze igi Seni cocx-
sruliad aSkaraa, radgan igive berZnuli `enagon~ amave al ars~ i. 4:50 da sxva), rasac Zvel qarTulSi ufro xSirad

640 641
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

gadmoscemda termini „cxoveli~ („cocxalis~ es meore mniS- riTac faqtobrivad did eklesias gauTanabrebda Tavs, am-
vneloba i. abulaZis mier miTiTebuli ar aris). deni mTxovneli ki ueWvelad „awyinebda~ (Tavs moabezreb-
198 iob. 5:2. da) adamianebs.
199 „saukunovani~ - dedniseuli „saukuniTgan~ niSnavs: 203 dedniseuli „damtkicebaA~ motanil adgilas
„odiTgan~, „dasabamidan~. rodesac aRniSnuli gamonaTqva- sakuTriv „mtkiced dacvas~ niSnavs.
mi artiklsa da arsebiT saxels Sorisaa (es ki Zalian 204 II Tes. 3:10.
xSiria), igi zedsarTavis mniSvnelobas iZens, rac qarTul 205 „zeaRmatebuli~ - dedniseuli „gardamre~ dadas-
TargmanSi zogjer formiTac gamokveTilia („saukuniTgan- turebulia gamosl. 18.26-Si (ix. i. abulaZe, leqs.). berZnu-
ni~), zogjer ki forma zmnizeduria („saukuniTgan~), Sinaar- li Sesatyvisia '`hiperonkos~, rac niSnavs „metad dids~,
si ki predikatuli. ase rom, „saukuniTgan wmindanni~ igivea, „metad moculobiTs~, gadataniT: „metad mniSvnelovans~,
rac „ saukuniTganni wmindanni~ anu odiTgan myofi, „rTuls~, „zeaRmatebuls~ (Sdr. meore redaqciis „uzeSTae-
dasabamidan gamoCenili saukunovani wmindanebi. si ZalisaA~). sazogadod „cxovrebis~ aRniSnuli monakveTi
200 sayveduri, rac aq aris miniSnebuli, gulisxmobs imas, mianiSnebs „gamoslvaTa~ zemomiTiTebul da winamorbed
rom grigol xancTelis gansakuTrebuli Rvawlisa da misi muxlebze, sadac moTxrobilia, Tu rogor daadgina mosem
pirovnuli aRmatebulebis werilobiTi xazgasma yvelasTvis aTasisTavebi, asisTavebi da a.S., romlebic „Sjides ersa
ar aRmoCenila sarwmuno (sazogadod, samonastro mas yovelsa Jamsa, xolo sityuaA igi (=saqme igi) gardamre
istoriaSi zogjer dasturdeba SemTxveva, rodesac ama Tu miarTYan moses da yoveli sityuaA advili gansjian maT~
im monastris wevrebi swored maTi monastris damfuZnebels (gamosl. 18:26).
aRiarebdnen Tavisi epoqis yvelaze Rirseul moRvawed da 206 dedniseuli „moSroma~ niSnavs „garjiT mosvlas~, `Zal-
eWviT uyurebdnen an naklebad cnobdnen sxva monastrebis isxmevis gamoCenas, Tavis Sewuxebas mosvlisaTvis~.
wevrTa analogiur rwmenas maTi monastrebis 207 I tim. 1:5.
damfuZneblebTan dakavSirebiT). wmindanis gamorCeuli 208 „ucxadebs uflebas~ - Sdr. „emarTlebis~. es iSviaTi
Rirseulobis maCveneblad, Cveulebriv, misgan zmna ganumartavad aris damowmebuli i. abulaZis mier cno-
aRsrulebuli saswaulebi miiCneoda. xancTelebs swored bili krebulidan „mamaTa swavlani~. mogvaqvs citata: „uku-
imas sayvedurobdnen, rom isini gadametebulad eTu kacTa Soris Tu vinme scis sxYsa monasa, daRacaTu
warmoaCendnen mama grigolis Rirsebas da rom es Rirseba emarTlebin rasme, da ganarisxis ufali igi misi, Seuracxe-
saswaulebiT ar iyo dadasturebuli. ai, es sayveduri ba da wunoba uCns igi~. aq „daRacaTu emarTlebin rasme~ ni-
mouspo bagrat erisTavT-erisTavma xancTis mkvidrebs, Snavs „Tundac samarTlian pretenzias uyenebs raRacaze~
CaurTo ra mama grigolis cxovrebaSi mravali (gurul dialeqtSi es zmna SemorCenilia. „ras memarTlebi?~
saswaulTmoqmedebiTi Txroba. niSnavs: „ra pretenzia gaqvs~, „ras msayvedurob~; aseve, iro-
201 „saaTis darekva~ (dedn. „Jamsa hrekos~) - igulisxme- niuli „ki memarTleba!~ niSnavs: „ki mekuTvnis!~ „ki davim-
ba gansazRvrul saaTze („Jamze~) sarekelis darekva litur- saxure!~). zemore „cxovrebaSi~ aRniSnuli zmna aSkarad sa-
giaze xalxis mosaxmobad. marTlebrivi Sinaarsisaa da exmaureba termin „samarTlis~
202 igulisxmeba, rom didi eklesia, bunebrivia, iRebda erT-erT iuridiul mniSvnelobas. es mniSvnelobaa „ufle-
Sesawiravebs, radgan eklesiebi tradiciulad Sesawirave- ba~, „privilegia~ (ix. „didi sj.~, dasax. gamocemaze darTu-
biT sazrdoobdnen, magram Tu yvela mRvdeli Tavis senak- li „iuridiuli terminebi~, gv. 599).
Tan aiSenebda egvters da iq Seasrulebda wirvas, 209 „samarTali~ aq niSnavs „samarTlebriv kodeqss~,da
TavisTvisve daiwyebda SesawiravTa mopovebaze zrunvasac, ara „samarTlianobas~, rogorc es n. marTan gvaqvs.

642 643
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

210 „cocxalia ufali da Seni wminda locva~ - es aris „meoredSobad~ sazroben. Sesabamisad, mwvaleblebi, unaT-
dapirebis erT-erTi formula. loni da cTomilni, sxvebs ucTomeli axalSobis sinaTles
211 I tim. 1:5. ver mianiWeben.
212 i. 13:45. 223 „krZalva~ Zvel qarTulSi, Cveulebriv, „yuradRe-
213 mr. 13:37. bas~, „yuradRebiT yofnas~, „yuradRebis miqcevas~ niSnavs
214 dedniseuli „mSYdobaA dauteva~ niSnavs „gamomSvi- (am terminis Sesaxeb ix. e. WeliZe, terminologia, gv. 663-
dobebas~ (igulisxmeba amqveyniuri gamomSvidobeba konkre- 665).
tulad Satberdis taZarTan). igive gamoTqma meordeba qve- 224 wm. grigol xancTelis es azri, rac saeklesio rju-
moTac. ldebas ar Tanxvdeba (ix. zemoT miTiTebebi „didi sju-
215 Sdr. m. 25:14-30. liskanonis~ Sesabamis ganCinebebze), paralels poulobs
216 „Sewiruli~ - aq niSnavs: aRsrulebuli, gaweuli adreuli epoqis (III s. Sua wlebi) cnobil moRvawesTan, wm.
(radgan yoveli saqme, rasac wmindani aRasrulebs, sulieri kvipriane karTagenelTan, romlis TavmjdomareobiT gamar-
Sesawiravia RvTis winaSe, amitom maTgan gaweuli samonaz- Tulma karTagenis samma adgilobrivma krebam (255-256 ww.)
vno Rvawli igive RvTisadmi Sewiruli msaxurebaa). yvela mwvaleblis monaTvla daadgina. es faqti asaxulia
217 dedniseuli „sacnauri~ niSnavs „gonebiT aRsaqmels~, „didi sjuliskanonis~ Sevsebul nawilSi, sadac vkiTxu-
„araamqveyniurs~, „zeciurs~, „suliers~, „goniseuls~ (ix. e. lobT: „xolo kYprianesmieri krebaA yovelTa mwvalebel-
WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia, Ta marTlmadideblobad momavalTasa brZanebs naTliscema-
Tb., 1996, gv. 427-452). sa metyueli, viTarmed: „mwvalebelTa naTliscemaA ara
218 Sdr. galat. 2:4. ars~ („didi sjuliskanoni~, gv. 201). amgvari pozicia kvipri-
219 Sdr. 1 kor. 1:11-12. anemde iyo Camualibebuli karTagenSi. mwvalebelTa naTlo-
220 Tu ra igulisxmeba „werilSi~, Zneli saTqmelia. swav- bis Zaladakargulobas asabuTebda tertuliane Tavis naS-
lebas zogierTi mwvaleblis xelmeored monaTvlis, zogi- romSi „naTlisRebis Sesaxeb~. egeve debuleba SeimuSava
erTis ki xelmeore monaTvlis gareSe miRebis Sesaxeb agripinusis mier daaxl. 220 wels mowveulma afrikisa da
gvawvdis „didi sjuliskanoni~, kerZod: nikiis kanonebi - 8; numidiis episkoposTa didma krebam. wm. kviprianesa da
15. ladikiisa - 8. konstantinopolisa - 7, karTagenisa - 47; karTagenis xsenebul krebebs mkveTrad daupirispirda papi
57; VI msofl. krebisa - 95; basilisi - 1; 47. wm. stefane (254-256). SemdgomSi sayovelTao dadastureba
221 Sdr. msaj. 15:4-5. hpova wm. stefanes ganCinebam, Tumca, rogorc vxedavT, wm.
222 „cdebian im saSodan, rac maTTvis meoredSobad mi- grigol xancTeli swored wm. kviprianes da mis Tanamoazre-
iCneva~ - am rTuli winadadebis azri Semdegia: mwvaleblebi Ta debulebas eTanxmeba, rac VIII-IX ss-isTvis metad moulod-
naTlisRebis anu meoredSobis (igive axalSobis anu suli- nelia.
eri Sobis, berZn. „palingennezisis~ anu „anagennezisis~) 225 „davis mizezi~ - Sdr. „cilobisa iWY~. pirveli sit-
madls moklebulni arian, radgan maTi e.w. sulierad mSo- yva („ciloba~) swored „davas~, „kamaTs~, „paeqrobas~ niSnavs.
beli anu meoredmSobeli wiaRi, sulieri „saSo~ gadagvar- rac Seexeba „iWus~, igi motanil adgilas gulisxmobs
ebulia da WeSmarit axalSobas veranairad ver aRasrulebs. sakuTriv „daeWvebis mizezs, safuZvels~, anu imas, ramac
amitom mwvaleblebi, wm. grigolis sityviT, sulierad SesaZloa eWvi da, Sesabamisad, dava gamoiwvios.
mkvdari (anu sulieri sinaTlis uqoneli) saSodan Tavidanve 226 esaia. 6:3.
gadagvarebulni, „cTomilni~ anu sulierad mkvdradSobil- 227 .`xolo grigol RvTismetyveli ase ambobs samebis
ni ibadebian, Tumca ki isini am mkvdradSobilobas samgvamovnebis Sesaxeb: „rodesac sami sanTelia saxlSi, Seu-

644 645
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

Zlebelia maTi sinaTlis ganyofa an kidev Sereva maTi~ - Sdr. imyofebian erT adgilas, erT saxlSi (Sdr. „erTsa Sina sax-
`xolo grigol RmrTismetyueli ityYs samebisa samguam- lsa iyvnes samnive~), mesamec abzaciT dawyebul winadadeba-
ovnebisaTYs: `raJams iyvnen samni sanTelni saxlsa Sina, ver Si mTavars (zemore gaazrebiT) qvemdebare akldeba. amri-
egebis ganyofaA naTlisa maTisaA da vercaRa kualad [224] gad, winadadebas aseTi saxe unda hqondes: „da viTarca gan-
SerevnaA maTi~. safiqrebelia, rom motanil adgilas wyar- Tena, mSYdobisa sadgurTa maT urTierTas mSYdobaA dau-
od igulisxmebodes ara wm. grigol RvTismetyveli, romlis teves~. amgvari teqsti gvaqvs `saskolo gamocemaSi~. ase
SromebSic zemore swavleba ar dasturdeba, aramed wm. di- rom, „mSYdobisa sadgurni~ arian TviT es wmindanebi (Sdr.
onise areopageli, romelic Tavis SromaSi `saRvTo saxel- „navTsadguri~ - wmindanTa cnobili epiTeti. TviT „sadgu-
Ta Sesaxeb~ gvauwyebs: ` ... iseve rogorc erT saxlSi myofi ric~ araiSviaTia wmindanTa mimarT. mag., eqvTime
CiraRdnebis sinaTleebi, - grZnobadi da axlobeli nimuSe- aTonelisadmi: „sadgursa sulisa wmidisasa ... efTYmis ...
biT rom visargeblo, - mTliannic arian urTierTSi rogorc pativvscemdeT~, Zv. qarT. lit. qrest., I, Tb. 1946, s. yuba-
mTlianebSi, da urTierTisganac zedmiwevniTi gamijnuloba neiSvilis gamoc., gv. 544; wm. grigol RvTismetyvelis Ses-
aqvT gancalkevebulad, arian ra SeerTebulni gamijnulo- axeb: „ganwmedil sadgur SYdT madlTa sulisaTa~, xeln. ier.
baSi da gamijnulni SeerTebaSi. da, maS, vxedavT, rom rode- 43, 1 v). davZenT, rom mocemul winadadebaSi gamoyenebulia
sac saxlSi bevri CiraRdania, erT ram sinaTled aris Se- sityvaTa TamaSis ritorikuli xerxi: „mSYdobisa sadgur-
erTebuli yvela maTganis sinaTle da isini erT ganuyofel Ta maT urTierTas mSYdobaA dauteves~.
sinaTles aRabrwyineben, da, rogorc mgonia, veravin Se- 231 fs. 144:19.
Zlebs yvela sinaTlis Semcveli haeridan amaTuim CiraRd- 232 dedniseuli „kereonTa sanTelTaA~ (anu „kereoneb-
nis sinaTlis sxvaTagan gamoyofas da erTi maTganis meoris is sanTelTa~), Cveni azriT, msazRvrel-sazRvrulis wyvil-
gareSe xedvas, arian ra isini mTlianni mTlianTa Soris ia, radgan sxva SemTxvevaSi „kereonTa~ unda yofiliyo „san-
Seurevlad TanaSezavebulni~ (T. II, 4). TelTa~-s epiTeti, rac SeuZlebelia, vinaidan termini „ker-
228 safiqrebelia aq igulisxmebodes wm. kirile aleqsan- eoni~ arsebiTi saxelia da „cvilis did sanTels~ niSnavs.
drielis `ganZis~ anu `saunjis~ (berZn. `Tesauros~) Semde- zemore gamoTqma mianiSnebs, rom Tavisi aRsasrulis win wm.
gi sityvebi: `xolo Tuki arc wami, arc Sualedi, arcTu sxva grigolma Sesawiravis saxiT gaiRo ara Cveulebrivi, aramed
ram aris Zis uwinares, saidan amboben, rom winaarsebulia sakuTriv kereonebis yaidis sanTlebi. sayuradReboa, rom
mama, rodesac am winaarsebobis momaswavebeli araferi aq gvaqvs aSkara paraleli „wm. abo Tbilelis martvilo-
ipoveba?~ (Sdr. PG. 75, 305). basTan~, romlis mixedviTac abom, Tavis kveTis wina Rames,
229 fs. 67.36. iTxova „raATa uyidon mas sanTelad kereonebi da sakumeveli
230 „isini, mSvidobis savaneebi~ - dedniseuli „mSYdobi- da warsca yovelTa maT eklesiaTa qalaqisaTa, raATa aRan-
sa sadgurTa maT~ n. maris mier mikuTvnebulia wina sityve- Ton ..., xolo man miixuna orni sanTelni didni KelTa TYs-
bisadmi („viTarca ganTena~), anu igi mZimes svams zemore Ta...~ (ZqalZ, I, gv. 67).
sityvebis („sadgurTa maT~) Semdeg da winadadebis pirvel 233 „im Jams, rodesac grigolis sicocxlis dro [das-
nawils ase iazrebs: „rodesac gaTenda imaT mSvidobis sa- rulda], Seikribnen...~ - dedanSi gvaqvs sakmaod rTuli wina-
vaneebSi, ...~. aseTive gagebaa s. yubaneiSvilis, xelnawerTa dadeba: „Semokrbes Jamsa mas droAsa dRisa misisa~. aq „dRe~,
institutis da „qarTuli mwerlobis~ serialis gamocemeb- cxadia, „sicocxles~ niSnavs, xolo „droA~ - „vadas~ (romel-
Si, rac aSkarad mcdaria, radgan, erTi mxriv, „ganTena~ ar ic amoiwura).
moiTxovs adgilis garemoebas, meorec, mravlobiTi („sad- 234 m. 25:36.
gurTa~) Seuferebelia konteqstisaTvis, radgan wmindanebi

646 647
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

235 `avazakTan erTad yvela morwmunes Tavisi wminda rTismxilveliTa~, T.42; Sdr. zemore: „suliTa SeniTa
jvari mianiWa man~ – Sdr. `avazakisa Tana yovelTa morwmu- yoladve RmrTismxilvelo~).
neTa wmidaA juari TYsi mianiWa winamZRurad~. am mokle 239 Sdr. m. 5.12; l. 6.23.
frazaSi gadmocemulia saeklesio swavleba imis Sesaxeb, 240 Sdr. II tim. 7-8.
rom uflis macxovnebeli mRvdelmoqmedeba sakvirvelad 241 `kvlavxmobis dromde~ – e. i. meored mosvlamde.
gamovlinda mis gverdiT jvarcmuli keTilgonieri avaza- 242 dedniseuli „momiKsene sufeviTa SeniTa~ mianiSnebs
kis mimarT, romelsac gankacebulma da jvarcmulma RmerT- avazakis sityvebze: „momiKsene me, ufalo, odes moxYde suf-
ma paraskevsve samoTxeSi damkvidreba aRuTqva (Sdr. lk. eviTa SeniTa~ (l. 23.42).
23.42-43) (aRniSnul sakiTxze vrclad ix. WeliZe, literat- 243 „metyveleba~ - dedniseuli „zraxvani~ n. mars Tavis-
ura , gv. 909-926). Tavad marTebulad aqvs Targmnili rogorc `Canafiqrebi~,
236 igulisxmeba, rom rogorc wminda angelozebi radgan Sesabamis fsalmunur muxlSi „zraxvis~ swored es
uwinamZRvreben da mfarveloben adamianebs, aseve – sauflo mniSvneloba („Canafiqri~, „ganzraxva~, „fiqri~) igulisxme-
jvaric. ba, magram sakuTriv „cxovrebis~ avtori giorgi merCule
237 „gamoufitav miwaze~ - dedanSia rTulad gasagebi (an redaqtori) amjeradac, iseve, rogorc sxva SemTxveveb-
Sesityveba „queyanasa mouklebelsa~ („tkbilsa mas sazrdel- Si (ix. Tundac momdevno SeniSvna), gamodis xsenebuli fsal-
sa queyanasa miuklebelsa Rirsqmnulo~). Tu aq xelnawerSi munis sakuTriv qarTuli teqstis Taviseuli gaazrebidan.
raime teqstobrivi Secdoma ar gvaqvs, maSin termini „mouk- cnobilia, rom zmna „zraxva~ Zvel qarTulSi xSirad aRni-
lebeli~ unda aRviqvaT ara misi ZiriTadi mniSvnelobiT, Snavs „metyvelebas~, „saubars~, „laparaks~ da misT. motanil
rac niSnavs „uwyvets~, „ganuwyvetels~, anda aRniSnulis konteqstSi swored adamianuri, xorcieli metyvelebis gau-
sinonimuri gaazrebiT, rac niSnavs „daulevels~, „Seum- qmebaze da sulieri metyvelebis SenarCunebaze aris sau-
cirebels~, „dauklebels~ (Sdr. l. 11.33), aramed - im Si- bari, ris gamoc eWvi araa, rom „zraxvani~ moxmobilia
naarsidan gamomdinare, rac aseve moepoveba „mouklebelis~ swored „metyvelebis~ da ara „ganzraxvis~ SinaarsiT.
berZnul Sesatyviss `anekleiptos~. es ukanaskneli, garda 244 fsalmunuri muxli hagiografis mier amjeradac
miTiTebulisa, niSnavs: „gauRaribebels~, „gamoufitavs~. damowmebulia qarTuli teqstis Taviseuli aRqmidan gamom-
238 „guliT wmindao da Seni suliT ki RvTismxilvelo~ - dinare. amas adasturebs termini „saKsenebeli~ („... ixare-
dedanSi gvaqvs: „wmidao guliTa da suliTa SeniTa yoladve ben saKsenebelsa zeda maTsa~). marTlac, Sesabamisi muxlis
RmrTismxilvelo~. n. mars mZime aqvs dasmuli sityvasTan originalSi, iseve rogorc berZnulSi da sxvaenovan Targ-
„SeniTa~, ris gamoc mas motanili teqsti ase esmis: „Seni manebSi, yvelgan gvaqvs absoluturad sxva Sinaarsis
guliT da suliT wmindao, sisruliT („yovladve~) RvTismx- leqsikuri erTeuli, kerZod „sawoli~, „sareceli~. gior-
ilvelo~. es gageba gaziarebulia yvela momdevno gamoce- giseul TargmanSi Sesatyvisia `sareceli~. ufro adreuli
maSi, maT Soris „ZqalZ~-Si, sadac teqsts aseTi saxe aqvs: redaqciis xelnawerebSi (AE) saxezea amave Sinaarsis „sas-
„wmidao guliTa da suliTa SeniTa, yovladve RmrTismxil- uenebeli~. calke gamoiyofa B nusxa, sadac dasturdeba
velo~. sinamdvileSi, garda aSkara xelovnurobisa, sruli- swored CvenTvis sayuradRebo „saKsenebeli~ (CD nusxebs
ad SeuZlebelia gamoyofilad arseboba Sesityvebisa aRniSnuli nawili akliaT). radgan B -s Taviseburi monacemi
„yoladve RmrTismxilvelo~. amasTan, dakanonebuli sintag- pirdapir Tanxvdeba „grigol xancTelis cxovrebas~, aSka-
mebia „wmidaA guliTa~ (Sdr. m. 5.8) da „suliTa RmrTismxil- raa, rom „cxovrebis~ avtori `fsalmunTa~ citirebisas
veli~ an „suli RmrTismxilveli~ (magaliTad, Tundac amave sargeblobs swored B -s tipis nusxiT (Tumca ara uSualod
„cxovrebis~ Semdegi adgili: „Sen uwyi suliTa SeniTa Rm- B -Ti), SesaZloa sulac B -s (e.i. sin. 42-is) dedniT. amasTan,

648 649
SeniSvnebi wm. grigol xancTelis cxovreba

xsenebuli monacemi, sruliad ueWvelad, qarTul niadagzea 248 „wignismkiTxveli~ - RvTismsaxurebis Jams saRvTo
aRmocenebuli gadamweris meqanikuri Secdomis Sedegad, werilis sakiTxavTa xmamaRla mkiTxveli.
romelmac „sasunebeli~ amoikiTxa rogorc „saKsenebeli~, 249 igav. 13:9.
rac konteqstisTvis TiTqosda ufro misadagebulic Canda. 250 Sdr. sibrZn. sol. 3:1.
ai, amgvar teqsts eyrdnoba hagiografi, romelic xsenebul 251 `mzisTvali~ - „mzis birTvi~, `disko~, igive „mze~.
fsalmuns imowmebs swored „wmindanTa saKseneblis~ (anu 252 igav. 10:7 (Sdr. giorgi mciris „wm. giorgi mTawmid-
moxseniebis, xsovnis) mniSvnelobiT, e.i. im mniSvnelobiT, lis cxovrebis~ dasawyisi).
rom vinc wmindanebis xsovnas inaxavs, vinc moixsenebs da 253 „Sin iyo~ - e.i. Tavis senakSi iyo.
vedrebas aRuvlens maT, aseT adamians arc wmindanebi iviw-
yeben, radgan uxariaT maT Cvengan moxsenieba, magram es Si-
naarsi mxolod im teqsts aqvs, rac B -s tipis xelnawerma
Semogvinaxa da rasac sakuTriv fsalmunTa namdvil azrTan
araferi aqvs saerTo, aRmocenebulia ra sakuTriv qarTul * * *
niadagze gadamweris meqanikuri cTomilebis Sedegad.
245 Sdr. m. 24:31: `da waravlinnes angelozni TKsni
sayKriTa misa didisaYTa da Sekribnes rCeulni misni oTx-
Tagan qarTa kidiTgan caTaYT, vidre kidedmde maTa~.
246 „Sen ici Cveni siyvaruli, Tumca xorcielad ar
gvinaxixar~ - n. mari wertils svams sityvasTan „siyvaruli~.
momdevno sityvebs („Tumca xorcielad ar gvinaxixar~) igi
axali winadadebis nawilad miiCnevs, ris gamoc mZimes svams
sityvasTan „gvinaxixar~ da mas moadevnebs Semdgom sityvebs:
„nu dagviviwyeb Cven~. misi gageba aseTia: „Sen ici Cveni siy-
varuli. Tumca xorcielad ver gvxedav, nu dagviviwyeb Cven~.
aRniSnuli gageba SenarCunebulia yvela gamocemaSi, magram
saqme isaa, rom n. mars Zveli qarTuli „gYxilav~ („daRaca-
Tu ara gYxilav Korcielad~) esmis rogorc „gvxedav~, rac
aSkarad mcdaria, radgan „gYxilav~ aris „xilva~ zmnis I
TurmeobiTi, romlis pirdapiri obieqti meore piria (pir-
dapir obieqtad mesame piris SemTxvevaSi iqneboda „gYxi-
lavs~), rasac dRes meSveli zmna awarmoebs (e.i. „gYxilav~
Tanamedrove qarTulze zusti analogiiT iqneba: „gvixi-
lavxar~, anu „gvinaxixar~). Sesabamisad, mizanSewonili Cans,
rom am sityvis Semdeg wertili daisvas da ara mZime.
247 „qronikoni~ - praqtikulad mxolod qarTul saek-
lesio teqstebSi dadasturebuli welTaRricxva (aTvlis
wertilia Cv.w. 780 w.).

650 651
qarTuli
hagiografiuli Zeglebi

3 tomad

tomi III

1
mivesalmebiT winamdebare naSromis gamocemas.
migvaCnia, rom es gamocema daaaxloebs saqarTvelos eklesiis
sulier memkvidreobasTan moswavleebs, studentebs, mrevlis
wevrebs da yvela dainteresebul mkiTxvels.

sruliad saqarTvelos kaTolikos-patriarqi,


mcxeTa-Tbilisis mTavarepiskoposi ilia II
qarTuli
hagiografiuli Zeglebi
originaluri teqstebi
da
axali qarTuli Targmanebi

redaqtori: levan abaSiZe

mxatvruli gaformeba: giorgi peraniZe


tomi III

ISBN 978-99940-755-4-6 (samive tomi)


ISBN 978-99940-755-7-7 ( III tomi)

© bTi
Tbilisi 2008

2 3
We greet the publication of Georgian Hagiographic Literature.
This publication will certainly help students, parishes and wide public
to become closer to the spiritual heritage of the Georgian Church.

I LIA I I
Catholicos-Patriarch of All Georgia,
Archbishop of Mtskheta and Tbilisi

GEORGIAN HAGIOGRAPHIC
LITERATURE
Original texts and translation into modern Georgian

VOLUME III
Redactor: Levan Abashidze

Design: Giorgi Peranidze

ISBN 978-99940-755-4-6 (all three volumes)


ISBN 978-99940-755-7-7 (volume III)

© BTC Tbilisi 2008

4 5
Content sarCevi

Foreword ....................................................................................................... 8 Sesavali ......................................................................................... 8

Life of Saint Ioane of Zedazeni ................................................................... 19 cxovreba wminda ioane zedaznelisa ...................................... 19
Translated by Ekvthime Kochlamazashvili and Maia Areshidze Targmna eqvTime koWlamazaSvilma da maia areSiZem

Life of Saints Ioane of Shio and Evagre ...................................................... 69 cxovreba Rirsi Siosi da evagresi ........................................ 69
Translated by Maia Kobiashvili Targmna maia kobiaSvilma

Life of Saint David of Garegi .................................................................... 101 cxovreba wminda daviT garejelisa .................................... 101
Translated by Levan Abashidze Targmna levan abaSiZem

Life and martyrdom of Saint Abibos of Nekresi ...................................... 135 cxovreba da wameba wminda abibos nekreselisa ................. 135
Translated by Eter Shengelia Targmna eTer Sengeliam

Life of Saint Serapion of Zarzma ............................................................. 153 cxovreba wminda serapion zarzmelisa ............................... 153
Translated by Edisher Tchelidze Targmna ediSer WeliZem

Martyrdom of Saint Gobron ..................................................................... 249 wameba wminda gobronisa ......................................................... 249
Translated by Eter Shengelia Targmna eTer Sengeliam

Martyrdom of Saint Konstanti the Georgian ........................................... 283 wameba wminda konstantisa ..................................................... 283
Translated by Nino Khakhiashvili Targmna nino xaxiaSvilma

Life of Saints Ioane and Ekvthime ............................................................ 311 cxovreba wminda ioanesi da eqvTimesi ................................. 311
Translated by Medea Glonti Targmna medea Rlontma

Life of Saint Giorgi of Athos .................................................................... 433 cxovreba wminda giorgi mTawmindelisa ............................. 433
Translated by Ekvthime Kochlamazashvili Targmna eqvTime koWlamazaSvilma

6 7
Sesavali ni gamoiyena da swored aRniSnuli mniSvnelobiT: “ma-
Sasadame, saWiroa, rom erTi im kacTagan, romelnic
qristianuli srulyofilebis idea ar icvleboda sa- CvenTan iyvnen mTeli im xnis manZilze, roca ufali ie-
ukuneebis manZilze da Tavisi arsiT marad igive rCeba. so movida CvenTan da wavida Cvengan, ioane naTlismcem-
amis miuxedavad, is gzebi da saSualebebi, romlebiTac lidan moyolebuli, vidre im dRemde, roca is amaR-
qristianebi cdilobdnen mieRwiaT am idealisTvis, gan- lda Cvengan, - erTi maTgani unda SemogvierTdes Cven
sxvavebuli iyo sxvadasxva epoqaSi da sxvadasxva garemo- da CvenTan erTad iyos mowme misi aRdgomisa” (saqm.
ebebSi, romlebSic qristianebs uxdebodaT cxovreba. 1:22). Tavis am pirvel sajaro gamosvlaSi petre saub-
mociqulTa xanaSi da mis Semdgom, qristianTa didi dev- robs Tavis Tavze da sxva mociqulebze, rogorc “mowa-
nis periodSi, qristianuli srulyoflebis umaRles ga- meebze” (mowmeebze), romlebmac ixiles mkvdreTiT aR-
movlinebad miCneuli iyo sarwmunoebisTvis sicocxlis mdgari qriste. Tavis pirvel epistoleSi, petre aseve
gawirva – mowameoba. moixseniebs Tavis Tavs, rogorc “qristes vnebaTa mow-
mes” (1 petr. 5:1).
am adreul magaliTebSi ukve moCans sityva “mowa-
qristiani wmindanebi: mowame da sulieri mowame mis” axleburi, qristianobisTvis damaxasiaTebeli
mniSvneloba. qristes mowafeebi ar iyvnen ubralod
berZnuli sityva “martvili” (martys), iseve, rogorc mowmeebi, romlebic sasamarTloSi iZlevian Cvenebas.
misi Zveli qarTuli Sesatyvisi – “mowame”, aRniSnavda es ukanasknelni Cveulebriv ar igdeben Tavs safrTxe-
sxva arafers, Tu ara mowmes, romelic mowmobs da adas- Si, rodesac isini mowmoben da adastureben imas, rac
turebs imas, rac unaxavs, risi momswrec yofila da ami- ixiles. maTgan gansxvavebiT, qristes mowmeebi yovel-
tom danamdvilebiT icis. Tavdapirvelad, swored am dRiurad idgnen safrTxis winaSe Tavisi mowmobis gamo
mniSvnelobiT Cndeba es sityva qristianul literatu- da es mowmoba dReniadag SeiZleboda gamxdariyo mZime
raSi. mociqulebi iyvnen mowmeebi (mowameebi) yovelive- sasjelis da TviT sikvdiliT dasjis mizezi. wminda
si, rac maT ixiles qristes amqveyniuri cxovrebidan da stefane iyo is mowme, romelmac pirvelma qristiano-
aseve, rac iswavles misi swavlebidan. da isini mzad iy- bis istoriaSi, Tavisi mowmoba Tavisi sisxliT dabeW-
vnen, daemowmebinaT yovelive es “ierusalemSi, mTel iu- da. misi mowameobis ambavs vxvdebiT wignSi “saqme moci-
deaSi da samariaSi da qveynierebis kidemde” (saqm. 1:8). qulTa”, sadac aRwerilia, Tu rogor dasajes is sik-
petre mociqulma, Tavis mimarTvaSi sxva mociqul- vdiliT.
Ta da mowafeTa mimarT, rodesac dadga iudas Sem- mociqulTa saqmianoba did safrTxesTan iyo dakav-
cvleli mociqulis arCevis sakiTxi, swored es termi- Sirebuli da TiToeulma maTganma Tavisi mowmobis-

8 9
Tvis miiRo sasjeli ama Tu im saxiT. maTi umetesobis- anuli srulyofilebisken da sxvagvarad miebaZaT qris-
Tvis es sasjeli sikvdiliT dasja iyo. tesTvis. mravalma qristianma gadawyvita srulad ga-
amgvarad, ukve mociqulTa xanaSi, termini “mowame” ewyvita Tavisi kavSiri am qveyanasTan da gandegilobis
aRniSnavda im mowmes, romelsac nebismier dros SeiZ- gza aerCia, raTa zedmiwevniT aResrulebina saxarebi-
leba daaZalon sakuTari mowmobis uaryofa da, uaris seuli mowodebebi. asketuri cxovrebisadmi amgvari
SemTxvevaSi, mas mZime sasjeli emuqreba, sikvdilis swrafva IV saukunemdec aRiniSneboda eklesiaSi. jer
CaTvliT. kidev II saukuneSi eklesiis mravali maswavlebeli ga-
aqedan gasagebi xdeba, Tu rogor SeiZina termin- nixilavda amgvar asketur msaxurebas, rogorc mowame-
ebma “mowame” da “wameba” (damowmeba), Tavisi saboloo obis Tanaswor Rvawls da RvTisadmi siyvarulis umaR-
mniSvneloba, romliTac is qristianul literatura- les gamovlenas. asketuri msaxureba miiCneoda ro-
Si dasabamidanve ixmareba: mowame, anu mowme qristesi gorc yoveldRiuri mowameoba (martyrium cotidianum), da am-
aris is, visac SesaZloa, ar unaxavs qriste Tavisi Tva- gvarad gaCnda sulieri mowameobis idea.
liT, magram imdenad mtkiced swams qriste, misi Rmer- es azri marad cocxali iyo eklesiaSi da mas qar-
Tkacoba, aRdgoma da qristianobis WeSmariteba, rom Tul hagiografiul literaturaSic vxvdebiT.
amjobinebs miiRos sikvdili, vidre uaryos qriste. giorgi merCule wminda grigolis da mis ZmaTa Rvaw-
ukve pirveli saukunis miwuruls, wminda ioane maxa- lis Sesaxeb wers:
rebeli swored am mniSvnelobiT iyenebs sityvas mowa- `dRiTi-dRe mravldebodnen Zmebi, radgan ematebo-
me (martvili). is saubrobs warmarTobidan moqceul da ufals meTerTmete saaTis muSebi WeSmariti vena-
antipaze, romelic aris qristes “marTali mowame xis dasamuSaveblad da isini pirvel marTalTa Tana-
(martvili), romelic mokles Tqven Soris, sadac me- ziarni da wminda mowameTa monawileni xdebodnen, rad-
fobs satana” (gamocx. 2:13). igive ioane laparakobs gan monazvnobis RvawlSi wminda mowameebis msgavsad,
moklulTa sulebze, “romlebic mokles RvTis sityvi- — da maTze metad, — mxneobdnen, radgan martvilebi
sa da mowmobisaTvis (martyria)” (gamocx. 6:9). martooden erT dros ewamnen, eseni ki yovel dros ewa-
mowameobis xanam or saukuneze met xans gastana, sanam mebodnen qristes saxelisTvis, rogorc ambobs daviTi:
meoTxe saukunis dasawyisSi imperatorma konstantinem „SenTvis vixocebiT Cven yovel dRe~, da pavle ambobs:
ar gamoacxada qristianobis kanoniereba (313 w.). mogvi- „me yoveldRe qristesTvis vkvdebi~.
anebiT qristianoba romis imperiis sarwmunoeba gaxda.
rodesac dasrulda qristianTa masobrivi devnis,
da Sesabamisad, mowameobis xana, qristianTaTvis dadga
aucilebloba, sxvagvarad gamoexataT swrafva qristi-

10 11
hagiografia raturas, romelic msoflio hagiografiuli litera-
turis ganuyofeli nawilia.
amgvarad, eklesiaSi dasabamidanve iyo wmindanTa saWiroa aRiniSnos, rom qarTuli hagiografiuli
ZiriTadad ori tipi: martvili da asketi. orive maT- Zeglebi xasiaTdebian gansakuTrebuli individua-
gani da msgavseba maT Soris bunebrivad momdinareobs lobiT, movlenebis aRqmisa da gadmocemis sicxove-
saxarebidan. liT, mkafioobiT da utyuarobiT. yoveli qarTuli
wmindanTa Tayvaniscema da gandideba dasabamidanve hagiografiuli Zegli marTlac TavisTavadi Rire-
axasiaTebda eklesias rogorc aRmosavleTSi, iseve bulebis naSromia, epoqis pirmetyveli xatia, marad
dasavleTSi. eklesiis uadresi istoriidan Cvenamde gauxunari saunjea.
moaRwia mravalma dokumentma, romlebic asaxaven ama
Tu im adgilobrivi eklesiis mier Sedgenil wmindanTa
siebs maTi dResaswaulis TariRis aRniSvniT. mogvia- amitom migvaCnia mniSvnelovnad Tanamedrove mkiT-
nebiT am siebma dasabami misces saeklesio kalendrebs xvelisTvis srulad miwodeba rogorc Tavdapirveli
da e. w. martirologiebs. adreve Cndeba mowameobis aR- teqstisa, aseve am teqstebis Targmanisa, raTa xsenebuli
werebi da wmindanTa mokle biografiebi, rac aris ha- teqstebi ar darCes mxolod mecnier-mkvlevarTa Seswav-
giografiuli literaturis dasawyisi. eklesiaSi im- lis sagnad da gza gaexsnaT maT yoveli mkiTxvelisTvis.
TaviTve iyo survili da saWiroeba, aReweraT wmindan-
Ta cxovreba da Rvawli, rom is cnobili yofiliyo sxva Zveli qarTuli teqstebi momzadebulia ediSer WeliZis mier
ilia abulaZis redaqtorobiT gamocemuli Zveli qarTuli
qristianTaTvis, romlebic dacilebulni iyvnen am
hagiografiuli literaturis Zeglebis pirveli da meore
wmindanebisgan sivrceSi da droSi. cxovrebebs xSirad
tomebis mixedviT.
Tanamedrove da TviTmxilveli qmnida, Tumca iyo Sem-
levan abaSiZe
Txvevebi, rodesac, avtori gasuli Taobis wmindanTa
Sesaxeb Sekrebda mowmobebs da aRwerda mis cxovrebas.
amgvarad Seiqmna vrceli da mdidari hagiografiu-
li literatura, romelic qristianTaTvis dausrule-
bel wyaros warmoadgenda swavlisTvis da mibaZvisTvis.
saqarTvelos eklesiaSi, rogorc msoflio eklesiis
ganuyofel nawilSi, aseve arian wmindanebi, romlebsac
eklesia ganadidebs. qarTul enaze dawerili maTi cxov-
rebis aRwerebi Seadgens qarTul hagiografiul lite-

12 13
asurel mamaTa cxovreba

14 15
winaTqma da iyos kaTalikos arsen II-is (915-980) mier, romelic iyo kaci
ganaTlebuli da mwignobari. daviT garejelis cxovrebis av-
tori ucnobia da is ufro adre unda iyos Sedgenili. ueWve-
asurel mamaTa cxovreba lad iarsebebda asurel mamaTa cxovrebis werilobiTi wya-
roebi, romlebic maTi cxovrebis kvaldakval Seiqmneboda, da
saqarTvelos da misi eklesiis istoriaSi udidesi adgi- romlebsac eyrdnobodnen 3-4 saukunis Semdeg moRvawe avto-
li uWiravT asurel mamebs – ioanes da mis Tormet mowafes. rebi. abibos nekreselis wameba SemorCenilia mxolod gvian-
asureli mamebi meeqvse saukuneSi movidnen saqarTveloSi deli, ganvrcobili (metafrastuli) redaqciiT.
asureTidan (siriidan). es Zeglebi mogviTxroben asurel mamaTa cxovrebaze, maT
es mZime periodi iyo saqarTvelosTvis rogorc politi- garSemo mowafeTa Sekrebasa da monatrebis daarsebaze, rom-
kuri, iseve sarwmunoebrivi TvalsazrisiT. sparseTi imdenad lebic qristianobis ganmtkicebisa da ganaTlebis centrebad
mkvidrad idga kavkasiaSi, rom im periodSi qarTlis mmarTve- iqcnen.
lebi mTavrebad iwodebodnen da ara mefeebad. mimdinareob-
da sarwmunoebrivi kamaTebi qristologiur sakiTxebze, rac levan abaSiZe
bizantiis (romis) imperiaSi V saukuneSi dawyebuli kamaTebis
gamoZaxili iyo. am kamaTebis kulminacia iyo 451 wlis qalke-
donis msoflio saeklesio kreba, da am krebis miRebis Tu armi-
Rebis sakiTxi eklesiis mZime ganxeTqilebas iwvevda. sul uf-
ro Rrmavdeboda naprali qalkedonis krebis momxreebs (dio-
fizitebi) da mowinaaRmdegeebs (monofizitebi) Soris. kavka-
siis eklesiebi iZulebulni iyvnen kamaTis arss Caswvdomod-
nen da arCevani gaekeTebinaT.
amave dros, saqarTveloSi jer kidev Zlieri iyo warmar-
Toba da SedarebiT axladdamkvidrebul qristianobas Semdgo-
mi qadageba da ganmtkiceba sWirdeboda.
yvela am sakiTxs amZimebda sparseTi, romelic mzad iyo
nebismieri sarwmunoebisa, Tu konfesiisaTvis daeWira mxari,
romelic kavkasiis xalxebs bizantias (sparseTis umTavresi
mowinaaRmdeges) daaSorebda.
am mZime periodSi Camovidnen qarTlSi asureli mamebi, ro-
melTa Rvawls udidesi mniSvneloba hqonda. maT ganamtkices
qristianoba aRmosavleT saqarTveloSi, udidesi wvlili Se-
itanes samonastro da gandegiluri cxovrebis damkvidreba-
sa da ganviTarebaSi. isini saqarTvelos eklesiis udidesi
wmindanebi arian.
asurel mamaTa cxovrebis uadresi nusxebi daTariRebuli
unda iyos meaTe saukunis meore naxevriT (k. kekeliZe). ioane
zedaznelisa da Siosa da evagres cxovrebebi Sedgenili un-

16 17
cxovreba wminda ioane
zedaznelisa

18 19
cxo rebaA wmid
cxorebaA isa mamisa Cuen
wmidisa isa iovane
Cuenisa cxovreba Cveni wmida mamis iovane zedazneli-
isaA. romel
zedaZnelisaA.
zedaZnel rZaneb
romelii bbrZaneb iTa
rZanebiTa sa, romelic RmrTis brZanebiTa da suliwmidis
RmrTisaATa da w winamZRurob
inamZRurob iTa sul
inamZRurobiTa isa
sulisa megzurobiT (winamZRvrobiT) SuamdinareTidan
wmidisaATa
wmid moivlina
isaATa moivl queyaniT
ina queyan Suamdinar
iT Suamd inariT
inar iT gamogzavnil iqna qarTlis qveyanaSi Tavis
qarTlisad
queyanad qarTl aTormetTa
isad aTo rmetTa mowafeTa
Tormet wmida mowafesTan erTad
misTa wmidaTa Tana. 1

ganaaxla da ganavrco wmidaman mamaman Cuenman qristes mier ganaaxla da ganavrco wmida mamam arseni kaTalikosma
arseni kaTalikozman.

guakurTxen, mamao! saubars Tavisi mizezebi aqvs, romelnic aRZraven mas,


da igi swored am mizezebs gadmoscems. sityvebi jer grZno-
mizezni arian aRmZrvel sityYsa da sityuaA ars mimTxro- bis organoebTan aRweven, Semdeg isini miarTmeven mimRe-
bel mizezTa, romlisaTYs pirvel mivlenan sagrZnobelTa da bels1, mimRebeli gadascems ganmsjel-Semfasebels,2 da es
miarTYan mimRebelsa, da mimRebelman miscis ganmkiTxvelsa, ukanaskneli _ damcvel-Semnaxvels.3 amgvarad gamosaxuli,
da ganmkiTxvelman – dammarxvelsa. da esreT gamosaxuli igi igi kvlav dabrundeba Tavisi enis sayvirTan da gaazrebu-
moiqcis da daeberis nestusa enisa TYsisasa da gangebul(ad), lad gamoscems xmas, raTa sxvaTa sasmenels gadasces. asevea
oxrin, raATa kualad sasmenelTa sxuaTa miscemdes TYT Tana- Cveni axlandeli kvlav-miqceva saTqmelisadmi, radganac
ziarebiTa smenisaATa, romel ars awindeli ese Cueni moqcevaA. jerovani moqmedebaa, ZvelTagan moRweul sanatrel gad-
mocemaTa mixedviT saubari da gamocxadeba im did moRva-
weTa Sesaxeb, romelnic Seimkvnen WeSmaritebis gamocxade-
biT, da amitomac unda iqadagebodnen mTel qveynierebaze
sityvis msaxurTa4 mier RmrTivSTagonebiT.

1 igulisxmeba msmeneli.
2 igulisxmeba goneba.
3 igulisxmeba guli adamianisa.
1 xelnawerebis nusxa: A: A-199; B: Ier.-36; C: H-136. 4 sityvis msaxuri _ ritori, mwerali, mqadagebeli.

20 21
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

rameTu jer-ars gamocxadeba sanatrelTagan uwyebasa, – advil sazrunavs ki ar veZebT, aramed gvsurs zRvis siR-
KeliTmoKsenebulTagan werilTasa, – sityuad didTa maTTYs, rmidan mZime SromiT mosapovebel patiosan margalitTa sa-
romelni ganfenil qadagebad jer-arian yovelsa sofelsa msa- aSkaraod gamotana, romelnic gamzadebulni arian imisaT-
xurTagan sityYsaTa gamocxadebiTa maRlisaATa, romelni gan- vis, rom saRmrTo wyalobis Seumusravi saganZuri gauna-
Suendes gamocxadebiTa WeSmaritebisaATa. ara Tu advilad sa- wilon Cvens ers, sityvieri madlis saxiT.
uravsa rasme veZiebT, aramed siRrmeTagan zRYsaTa patiosan- wavikiTxe Seni savedrebeli werili, Zmao miqael, da Se-
Ta margalitTa, SromiT mosagebelTa, gunebavs cxadad gamo- vityve Seni sasurveli saTxovari da Zalian momewona Seni
CinebaA, romelni ganmzadebul arian ganyofad simdidresa, ux- swavlismoyvareoba, radganac moisurve, aRmewera didi io-
rwnelsa safasesa saRmrToTa niWTasa, naTesavisa mimarT Cue- vane zedaznelis cxovreba da Tqveni monastrisaTvis Semewi-
nisa sityYTa madlisaATa. ra; jer erTi, imisaTvis, rom Cveni wmida mamisa da moZRvris
wigni vedrebisa SenisaA aRmovikiTxe, Zmao miqael, da Txo- saTnoeba siRrmeSi dafluli ar darCeniliyo, da meorec, imi-
visa Senisa wadierebaA gulisKma-vyav da friad mTnda swav- saTvis, raTa maTgan sargebloba migveRo. zogi ram Cveni ma-
lis moyuarobaA Seni, rameTu geneba, raATamca didisa iovane mis iovane zedaznelis saqmeTa Sesaxeb wavikiTxe im mcire wig-
zedaZnelisa cxorebaA aRvwere da miuZRuane Tquensa mas udab- nSi, romelic CvenTvis gamogigzavnia, zogi ram, rogorc wmi-
nosa. pirvelad, raATa ara siRrmesa Sina dafarul iyvnen saT- da mamis, ise mis mowafeTa Sesaxeb, agreTve maTi samoRvaweo
noebani wmidisa mis mamisa da moZRurisani, da merme, maT gamo, adgilebis Sesaxeb sxvadasxva pirTagan gamovikiTxeT.
raATa sargebeli vpooT. da qartaA igi wulili, romeli war- (Seni Txovna da xsenebuli pirvelwyaros gamogzavna)
mogeZRuana Cuenda, romelTagani (!) saqmeTa mamisa Cuenisa ze- hgavs im kacis saqciels, romelic marcvlovani oqroTi ama-
daZnelisani warvikiTxe da zogi raAme gamovikiTxeT misTYs ragebs romelime ostats, raTa man am marcvalTa erTad Sek-
da misTa maT mowafeTa maTTa, maT Sina adgilTaTYs, viTarca rebiT mSvenieri WurWeli daamzados. amgvari mondomebiT
vin marculeuli oqroA warscis visme Kelovansa, raATa Seq- Sen ufro mets gvaZlev, vidre Cvengan iTxov, ise, rogorc
mnes igini WurWlad Suenierad erTad SekrebulTa. ufali didebisa,1 jurRmulTan misuli, samariteli deda-
da amiT eseviTariTa wadierebiTa ara Tu ras miiReb Cuen- kacisagan wyals iTxovda,2 magram misgan ki ar iRebda, ara-
gan, aramed momcem, viTarca ufali igi didebisaA misruli med TviTonve mianiWebda mas sicocxlis wyaros. aseve vi-
jurRmulsa mas zeda da wyalsa iTxovda dedakacisa misgan Reb me Sengan da ara gaZlev. CemTan mosuli keTili stuma-
samaritelisa, ara Tu moiRebda, aramed wyarosa cxorebisasa ri rom davinaxe, sixaruliT Sevegebe, aviyvane zemo sar-
mianiWebda. esreT moviReb da ara Tu migcem. xolo me, viTar Tulze da misi SimSilis dacxroba movindome, rasac igi
vixile keTili igi stumari, romeli movida Cemda, sixaruliT eZiebda.3
mivrbiode da aRviyvane igi qorsa Cemsa da minda ganZRebad Sim- 1 igulisxmeba iesu qriste.
Sili misi, romelsa-igi eZiebda. 2 Sdr. in. 4:4-15.
3 keTil stumrad, romelic saWmels iTxovs, igulisxmeba qriste; Sdr.
m. 25:41-45

22 23
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

da viTar aRvixile saunje Cemi, vpove igi naklulevanad roca Cemi codnis saganZuri davaTvaliere, da vnaxe mi-
mcired mecnierebisa Cemisagan da, rameTu ena-brkYnval var si naklulevaneba, radganac gamarTulad saubaric ar Se-
da ver-metyuel, vinaAT viwye wmidisa misTYs Txrobad saT- miZlia, amitomac misi saTnoebis Sesaxeb Txrobas Sevude-
noebaTa misTa! aramed ganvizraxe, raATa vemsgavso futkarsa qi. ganvizraxe, davemsgavso Sromismoyvare futkars, da su-
Sromis moyuaresa da samoTxeTa SuenierTa wignTa mier movi- lier wignTa baRis yvavilTagan Sevkribo neqtari, raTa
wilne yuavilni, raATa ganumzado Wamadi tkbili wadierTa sa- tkbili saWmeli movumzado amis mosurneT, Cvens sadideb-
didebelad Cuenda. aramed jer-ars, raATa locvaA winaAT wa- lad. amisTvis ki saWiroa, locva wavumZRvaroT am saqmes;
ruZRuanoT, Keli SemoyavT Cem Tana vedrebiTa! Tqvenc SegvewieT vedrebiT, radganac yoveli sikeTis gan-
rameTu yovelTa keTilTa ganmasurnelebel locvaA ars. masurnelebeli locvaa. man dedis mucelSive ganaZliera
aman mucelsa Sina dedisasa ganapoxa samoel da winaAswarmet- samoeli da winaswarmetyvelad gamoaCina.1 naxeT nayofi
yuelad gamoaCina. ixileT-Ra nayofi igi locvisaA – winaA- locvisa! _ siyrmidanve WeSmaritebis winaswarmetyvelad
swarmetyuel iqmna WeSmaritebisa siyrmiTgan, rameTu iTxova iqca samoeli, radganac misTvis cremliTa da locviT eved-
igi ana cremliTa da locviTa. reboda dedamisi, ana.2
kualad sjulis-mdebelsa moses mo-raA-aqundes ficarni aseve, rodesac mose sjulmdebels sjulis ficrebi un-
igi sjulisani, ormeoc dRe locvaA da marxvaA safuZvel yo. da wamoeRo, amis safuZvlad locva da marxva dado. jer
da moses ficarni, dawerilni TiTiTa RmrTisaATa, gardamoa- RmrTis xeliT dawerili ficrebi Camoitana mosem mTidan,
qundes mTisa misgan erTgzis da meored – srulebad, rameTu Semdeg sxva ficrebi, maTi Semcvleli, radgan Tavdapirve-
pirvelni igi Seimusrnes, viTarca uriani, xolo meoreni pa- li ficrebi daimsxvra, huriaTa msgavsad, xolo meore fic-
tiv-icnes mocvalebiTa. misTYs jer-ars, raATa yovelman, ro- rebi pativiT Seimosnen, [warmarTebTan] misvliT.3
melman Kel-yos saRmrTosa msaxurebasa, iTxov[o]s misgan, ro- amitomac saWiroa, yvelam, romelic saRmrTo msaxure-
meli-igi uxuad mimniWebel ars RmerTi, da miscems sazrdelsa, bas mihyofs xels, misgan iTxovos, romelic uxvad momniWe-
viTarca ityYs iakob mociquli: “ukueTu vinme naklulevan belia da sakvebs aZlevs yvelas (e. i. RmerTi), rogorc am-
ars Tquengani sibrZniTa, iTxoven, da mosces mas RmerTman niWTa bobs iakob mociquli: `Tu vinme sibrZniT naklulia Tqven-
ganmyofelman”. gani, iTxovos, da RmerTi, niWTa (wyalobaTa) mimcemeli, mis-
cems~.4

1 Sdr. msaj. 16:17; galat. 1:15.


2 Sdr. I mef. 1:1-20; 3:20.
3 Sdr. gamoslv. 32:14-19; 34:1; 34:28-29.
4 Sdr. iakob. 1:5.

24 25
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

xolo dawyebasa mweralTasa jer-ars moKsenebaA didisa mweralTaTvis weris dawyebisas saWiroa didi moses mox-
mosesi, damwyebelisa saxlis weriTa, WeSmaritisa momaswave- senieba, romelic WeSmaritebis momaswavebeli saxlis aRwe-
beliTa, igi, romel noes msgavsad kidobnisa mis wyalsa zeda riT iwyebs.1 igi, noes kidobnis msgavsad, wyalze mimoiqceo-
iqceoda SeWurvili didebisagan, SiSiTa gangdebul, ganri- da, RmrTis mfarvelobiT daculi. (faraonis winaSe) SiSis
nebul iqmna moRuawebiTa RmerTTaATa, faraoAs asulisagan gamo gadagdebul iyo, magram Tavisianebis SemweobiT2 gadar-
ganipoxa saxlsave mas Sina misve mefisasa, mokla megYpteli Cenil iqna; faraonis sasaxleSive aRizarda misi asulis mi-
igi, siZe faraoAsi, ara mSorebeli da uCinoA, aramed maxlobe- er. merme mokla megvipteli, romelic Soreuli da ubralo
li faraoAsi viTarca iyo saxe yovelTave WeSmaritisa, pirve- kaci ki ar iyo, aramed siZe faraonisa (rogorc axali sju-
li igi – axlisa mis sjulisa siZe igi faraoAsi, faraoA uKor- lis saxe iyo Zveli sjuli, aseve faraonis siZe _ usxeulo
coAsa mis faraoAsi, viTarca egYpte jojoxeTisaA, erTier- faraonisa,3 xolo egvipte _ jojoxeTisa). gaeqca mose mefis
Tisa maxlobelni saxiTa. meot iqmna risxvisagan mefisa, gan- risxvas, udabnoSi wavida, sinas mTaze. mayvlovanSi, romelic
vida udabnod mTasa sinasa. gamoecxada angelozi RmrTisaA qalwulis saidumloa,4 RmrTis angelozi gamoecxada cec-
cecxliTa mayulovansa mas Sina, saidumloA qalwulisaA, da xlis saxiT da SeZrwunda am xilviT. angelozma cecxlidan
zarganKdili movida xilvad. mis mier uwoda da tyavi igi ubrZana, mkvdris tyavi ganeZarcva fexidan,5 da, maSasadame,
mkudrisaA gansZarcua ferKTagan cxoveli da warmoidgina ga- cocxlad warmoaCina mose, iseve, rogorc RmerTi faraonisa
mocxadebad, romeli misve maRlisagan iwama yofad igi Rmer- _ sibnelis mTavrad, umaRlesi sikeTisagan gandgomilad. WeS-
Ti faraoAsi, mTavrisa bnelisa da gandgomilisa uzeSTaesisa- marit sjulismdebels, umwvervales mTebze ufro maRlad
gan keTilisa, igi, romel maRalTa umwuervalesTa mTaTa umaR- gamoCinebuls, gzavnida RmerTi israelis gamosaxsnelad ni-
les iqmna (saxe igi WeSmaritisa mis sjulisa mdebelisaA!), mas SebiTa da saswaulebiT.
Ksnad israelisa waravlinebda saswauliTa da niSebiTa. 1aq `saxlad~, SesaZloa, igulisxmebodes kidobani, romliTac yrma mo-
se sikvdils gadaurCa (ix. gamosvl. 2:3).
2 ZvelqarTul teqstSia: `moRuawebiTa RmerTTa Ta~, rac aSkara nonsensia.
teqsti, samwuxarod, erTaderTi xelnaweriTaa SemorCenili, da am adgi-
lis gamarTva variantuli kiTxva-sxvaobebiT jerjerobiT SeuZlebelia
(meore nusxis aRmoCenamde); Sinaarsis mixedviT ki, vfiqrobT, unda iyos:
`moRuawebiTa T sTa Ta~, radgan yrma moses gadarCenisaTvis Tavisianeb-
ma (`T sTa~), saxeldobr, dam da dedam izrunes (e. i. `iRuawes~). grafiku-
li msgavsebis gamo `T sTa Ta~, SeiZleboda, arasworad amokiTxuliyo _
`RmerTTa Ta~, rac am konteqstSi sruli uazrobaa.
3 igulisxmeba boroti suli, satana.
4 saidumlo _ gamomsaxveli, alegoria, saxe.
5 mkvdris tyavi _ igulisxmeba tyavis fexsacmeli. imis xazgasma, rom
tyavi mkvdari pirutyvis nawilia, _ aluziaa adamisTvis RmrTis mier
tyavis samoslis Cacmevisa, samoTxidan gamoZevebis dros. mkvdari
cxvris tyavisagan damzadebuli samoseli, eklesiis mamaTa azriT (gri-
gol noseli, `didi kateqeturi sityva~), mokvdavebis momaswavebelia.

26 27
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

xolo momavlinebeli igi Tavsa TYssa gamoucxadebda, vin- xolo gamgzavneli (RmerTi) Tavis Tavs ucxadebda, Tu
igi iyo, da Tqua: “me var RmerTi abraamisi, RmerTi isakisi, vin iyo: `me var RmerTi abraamisi, RmerTi isakisi, RmerTi
RmerTi iakobisi” da mauwyebelisa mamaTa SenTaAsa. saxelsa mis- iakobisi~.1 RmerTi Tavis saxels mTidan auwyebda; sami di-
sa mTiT auwyebda samTa maT naxapetTa, didTa maT da marTalTa, di mamaTmTavris RmrTad moixsenia man Tavi.
saxel-idva RmrTad. merme isev hkiTxa RmerTs sjulismimRebelma mosem: `Tu
merme kualad ikiTxavs-ve RmerTsa mimRebeli igi mose: mkiTxaven, vin mogavlinao, ra vupasuxo?~ _ erTi ufskru-
“ukueTu mrquan, vin mogavlina, raA vTqua?”. erTi igi ufskru- liseburi siRrme aswavla saTqmelad da uTxra: `ase upa-
liT siRrme aswava Tqumad da hrqua: “esreT arqu, “romeli-igi suxe: romelic aris, man momavlina~.2 igi aris arsi, romel-
ars, man momavlina”. ars igi ars, romlisa dasabam ara ars”. da sac dasabami (dasawyisi) ara aqvs. amis dasarwmuneblad aTi
marwmunebelad miscna aTni igi did-didni saswaulni, romli- didi saswauli misca moses, romliTac igi mamaTa RmerTia.
Ta ars igi RmerTi mamaTaA, raATa hrwmenes WeSmaritisa RmrTis vinc ar irwmunebs WeSmarit RmerTs, am did naTels, maT
mecnierebisa sazRvari, naTeli igi didi, Seipyrnes igini bnel- bneli moicavs da siRrmeSi CainTqmebian. WeSmariti naTe-
man da siRrmesa dainTqnen. da romeli naTeli igi ars, erTi uxi- li _ erTi uxilavi da ucvalebeli RmerTia; ara dasabamis
lavi da ucvalebeli RmerTi ars ara dasabamieri, arca gasru- mqone, arc sisrulisaken mimavali, ganuzomeli, maradis
lebadi, ganuzomeli, maradis kurTxeuli, naTeli samebisaA, ra- kurTxeuli, naTeli samebisa, radganac igi (sameba) hkrebs
meTu ese usaRmrTeebisa Sehkrebs samguamovnebasa mamisa, Zisa mamis, Zisa da suliwmidis samgvamovnebas. ase Sekrebulad
da sulisa wmidisa Tana. aRiracxebis esreT Sekrebulad Seur- aRiracxeba, Seurwymeli (pirebiT) da ganuyofeli (bune-
wymeli da ganuyofeli, da ara jer-ars daklebad Ze mamisagan biT), da mamas Ze ar moakldeba da arc suli _ Zes. ase rom ar
da arca suli Zisagan. da ukueTumca ara esreT iyo RmrTeebaA, yofiliyo RmrTeeba, esoden didebuli ar iqneboda, rad-
vidre-memca ara didebul iyo friad, rameTu ars igi uxilav, ganac igi aris uxilavi, drois miRma, dautevneli,3 ucva-
uJamo, dautevnel, ucvalebel, – ucvalebel TYnier viTare- lebeli; viTarebis, raodenobisa da xatebis gareSe; Seup-
bisa, TYnier raodenobisa, xatebisa, – Seupyrobel da Seunawev-
rebel, TYT iZrvis maradis ZrviTa, TaviT TYsiT Zlier. daRaTu
miiwevis pirvelisa mizezisa yoveli, romeli misi ars viTarca
Ze, mxoloA cxoveli da ganmacxovelebeli, momcemeli cxore-
bisaA, viTarca ityYs: “me cxovel var da Tquenca cxovel iyve-
niT, da romelsa hrwmenes Cemi, igica cxovndes Cem mier”, naTe-
li igi, maradis kurTxeuli da brwyinvale, ganurCeveli uzeS-
Taesisagan bunebisa arsebisa, saukunebr naTeli smeniT-re. da
suli wmidaA, mTavrobisa ufali, warmavlinebeli, ganmkuTnve- 1gamosvl. 3:6.
2Sdr. gamosvl. 3:14.
li, taZrad TYsa moqmedi, viTar hnebavn da vis Tanaca unebn. 3igulisxmeba: ganuzomeli, romelsac veraviTari sivrce ver daitevs.

28 29
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

rameTu suli momcemeli da Semoqmedi da ara Seqmnuli, yrobeli,1 Seunawevrebeli,2 Tavad moZraobs maradiuli moZ-
romlisagan dadga Seqmnilica igi naTeli meoreTa maT brwyin- raobiT; Tavis TavSi Zlierebis mqone. pirvel mizezTan3 aR-
valebaTaA, angelozTasa vityY, da naTeli mesame [...]ci ese, daw- wevs yovelive, romelic misia, rogorc Ze, cxoveli da gan-
yebulni pirvelisa misgan naTlisaA, dasabamisaA igi, romlisa- macxovelebeli,4 momcemeli cxovrebisa, rogorc Tavadve
gan samni da samisagan erTi, garna ese xolo. rameTu mama ara Ze ambobs: `me cocxali var da Tqvenc cocxlebi iqnebiT, da
da Ze ara mama da suli wmida arca mama, arca Ze. da ese ara gan- vinc Cemsas irwmunebs, isic icocxlebs Cem mier~.5 naTeli,
yofs bunebasa, aramed ganiyofvin bunebasa Sida da moaswa- maradis kurTxeuli da brwyinvale, arsebiT ganuyofeli
vebs erTobasa. xolo romelTa samebisa erTsworoba ver gu- uzeSTaesi (umaRlesi) arsis bunebisagan; da suliwmida,
lisKma-yves, bnelsa Sina arian da eCquebian. hrcxuenoden ari- mTavrobis ufali, [sikeTis gzaze] damyenebeli, da Tavis sam-
ozs, romelman dabadebulad ikadra Tqumad sityuaA igi yofelad ganmkuTvneli im adamianebisa, romelTac moisur-
RmrTisaA, romeli-igi misi iyo da ara sxuaA. da ese SeemTxYa, vebs.
rameTu ver cna sazRvari guamisa da bunebisa misisaA, xedvida radganac suli momcemelia; Semoqmedi da ara Seqmnili,
mas kacad da bunebaA RmrTeebisaA dausabamoA vera cna. romlis mierac ganmtkicda meore, Seqmnili naTelic, meo-
da kualad ariannica, romelni ityYan qristesa, viTarmed re brwyinvaleba, rogoricaa angelozTa dasi, da mesame na-
sityuaA iyo RmrTisaA, da suli kualad dabadebulTa Seaer- Teli ki _ kaci; isini dawyebulni (dasabamierni) arian pir-
Tes da ityYan, viTarca adamio, sityuaA igi dahbada RmerTman, veli naTlisagan, romelicaa wmida sameba, samebiT erTi. is,
rameTu [...]1. yovelTa kacTa uugunuresno, ukueTu sityuaA misi rom mama araa Ze da Ze araa mama, suliwmidac araa arc Ze da
iyo, viTar-memca iyo zogi RmrTeebisa misisaA dausabamod da arc mama, _ es ar niSnavs bunebis ganyofas, aramed samebis
zogi dabadebuli? romeli-igi xuroman qmnis, sueti gina ta- pirni ganiyofian saRmrTo bunebaSive, da amiT erTobas mo-
Zari, ara iTqumis sityuaA xuroAsaA mis, aramed sityYTa Seq- aswavebs. romelTac samebis erTsworoba6ver Seicnes, sibne-
mnili. da aw viTarmca iyo sityuaA RmrTisaA qriste da kua- leSi imyofebian da siSleges misdeven. Sercxves ariozi, ro-
lad dabadebuli sityuaA igi?! vidre maTi dasjis maT! ukue- melmac gabeda, RmrTis sityva (qriste), romelic misi (e. i.
Tu sityuaA igi ara iyo mis Tana, dausabamoA ukanaAT daebada?! RmrTisa) iyo da ara sxva (e. i. RmrTeebisagan ganyofili), qmni-
pirvel utyu vidre-me iyoa RmerTi Senisa sityYsaebr?! da ku- lebad gamoecxadebina. es cdomileba ariozs imiT SeemTxva,
alad hnebavs, raATa miugon mkiTxvelsa yovelTa, romelni er-
Tsworebasa samebisa wmidisasa ara Seiwynareben, RmerTi Sem- 1 Seupyrobeli _ is, rasac ver Seipyrob, raime CarCoSi ver moaqcev.
wynarebeli SesrulisaA ars anu ara? ukueTu aRiaros, viTar- 2 Seunawevrebeli _ nawilebisagan Seudgeneli, e. i. martivi.
3 pirvelmizezi _ igulisxmeba mama RmerTi.
med RmerTi ara Semwynarebeli ars SesrulisaA, vikiTxoT: sit-
4 cxoveli da ganmacxovelebeli _ cocxali da sicocxlis mimniWebe-
yuaA RmrTisaA Sesruli ars anu ara? ukueTu Tquas, Sesruli li.
5 Sdr. in. 11:25.
1 aq raRac unda akldes, Tumca xelnawerSi es daklebuloba araa riTime aR- 6 termini `erTsworoba~ gamoxatavs samebis pirTa erTobas da maT
niSnuli. Tanasworobas.

30 31
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

ars, uvar-vyo, romeli igi aRviare, aramed nu iyofvin, viTar- rom ver mixvda gansxvavebas misi pirisa (e.i. pirovnuli Tvi-
mca Se-raAme-vida RmrTisa Tana, romelica ara iyo, ukueTum- sebisa) da bunebisa; xedavda mis kacobas da dausabamo saR-
ca Semwynarebeli igi Cans, rameTu yovelsa Semwynarebelsa mrTo buneba ver ganWvrita.
aRematebis da daakldebis, da viTar SesaZlebel ars ese RmrTi- iseTi arianebic arian, romelnic qristes RmrTis sit-
saTYs Tqumad, viTarmed: aRematebis da daakldebis. daSTa, raA- yvad miiCneven, magram suliT isev dabadebulad (qmnile-
Ta iyos SanT, rameTu yoveli oriTave ganiyofvis: SanTiTa da bad) Seracxes da amboben, _ sityva, ise rogorc adami, Rmer-
SesruliTa. da romeli ara iyos Sesruli, Cans, rameTu SanTi Tma dabadao. yvela kacze ufro ugunurno, Tu misi (e.i. ma-
ars igi. da romeli SanTi ars, mdgomare arian igini TaviT mis) sityva iyo, rogor SeiZleboda, misi RmrTeebis naxeva-
TYsiT. xolo romeli RmrTisa ars, ese ars dambadebeli da ara ri dausabamo yofiliyo, sxva naxevari ki _ Seqmnili (e. i.
dabadebuli. vityY sityuasa dausabamosa, romlisa mier dah- dasabamieri)?
bada RmerTman yoveli dabadebuli. da ver SemZlebel ars yo- roca mSenebeli qmnis taZars an svets, amaT mSeneblis
fad, rameTu yovelive ganiyofvis or pirad: dabadebuli da sityvas ki ar uwodeben, aramed misi sityviT (azriT, gone-
dambadebeli. da romeli dambadebeli ars, da ars dabadebul, biT) Seqmnils; maS, rogorRa SeiZleboda, qriste RmrTis
da Cans, rameTu sityuaA igi ara dabadebuli ars da, raATa mok- sityvac yofiliyo, da Tanac dabadebuli (e. i. Seqmnili)?
led vTquaT, viTarca araraA ars dabadebulTa Soris, romel- TviT maTive (arianelTa) sityva amxels maT: Tu sityva
mca dambadebel iyo. ar iyo masTan (mamasTan) erTad dausabamo, maS mogvianebiT
Seiqmna? maS RmerTi Tavdapirvelad utyvi yofila, ro-
gorc Sen ambob!
kidev minda, kiTxviTve vupasuxo yovel mkiTxvels, ro-
melic wmida samebis erTsworobas ar aRiarebs: RmerTi Se-
mavalis mimRebeli aris Tu ara? Tu aRiareben, rom RmerTi
Semavalis mimRebeli araa, vkiTxavT: sityva RmrTisa Sema-
valia (masSi) Tu ara? Tu ityvis, Semavali da Sesuliao, e.
i. uarvyof, rac vaRiareo, mivugeb: SeuZlebelia, raime ise-
Ti Sevides RmerTSi, rac manamde ar yofila; radganac, ra-
ime Semavalis mimRebeli rom iyos igi, yovel mimRebels xom
(am miRebiT) emateba an akldeba raime, da rogor SeiZleba,
RmerTze vTqvaT, _ raime moemata an moakldao! dagvrCa, va-
RiaroT, rom (Ze RmrTisa) bunebiTad masTan myofia,1 radga-

1`bunebiTad masTan myofis~ Sesatyvisad Zvel teqstSi gvaqvs `SanTi~.

32 33
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

esreTve vityY sulisa wmidisaTYsca. xolo makedon ikadra nac yovelive, rac SeiZleba iyos, orTagan erTia _ an buneb-
sulisa wmidisa dabadebulTa Soris SerTva da madliT mov- rivad myofi an SeZenili (Sesuli), da, rac Sesuli (SeZeni-
lena TYTmflobelisa mis sulisa wmidisa. kadnieri igi, Tav- li) araa, Cans, _ bunebrivad myofi yofila! bunebrivad myo-
Kedi, romelsa Tavi TYsi raAme egona yofad, romeli-igi ara fi ki TavisTavadi arsia (sxva raimeze araa damokidebuli).
iyo. aman enaA TYsi RmrTis mbrZolad ganaZliera Semdgomad (amrigad, Ze RmrTisa _ TavisTavadad RmerTSia, da ara
saSinelisa mis smenisa, viTarmed: “yovelni codvani da gmoba- garedan Sesuli), xolo romelic RmrTisaa, igi Semoqmedad
ni mietevnen kacTa, xolo sulisa wmidisa gmobaA ara miete- unda vaRiaroT da ara Seqmnilad. vsaubrobT dausabamo sit-
os”. da arca gulisKma-yo winaAswarmetyuelisa daviTis yvaze, romlis mierac Seqmna RmerTma yoveli qmnileba. yove-
Tq[u]muli igi, viTarmed: “sityYTa uflisaATa cani daemtkic- li arseba orTagan erTia: an Semqmneli (da Tavad Seuqmneli,
nes, da suliTa pirisa misisaATa yoveli Zali maTi”. ukueTu suli TviTarsi), an Seqmnili. aSkaraa, sityva RmrTisa Seqmnili ki
pirisa misisaA ars, wmidaA igi suli viTarmca iyo dabadebul! araa, aramed Semoqmedi; da mokled rom vTqvaT, SeqmnilTa
rameTu yoveli, romeli ars, misi ars. ukueTu dabadebul, usu- Soris araferia, rac SeiZleboda Semoqmedi yofiliyo.
lo viTarme iyo mamaA vidre dabadebadmde mis sulisa! aramed amasve vityvi suliwmidis Sesaxebac. makedonma gabeda,
dambadebeli misi suli igi WeSmaritebisaA, romeli mamisagan qmnilebaTa Soris Seeracxa TviTarsi suliwmida, da mad-
gamovals da Zisa Tana Tayuanis-icemebis, igi suli, romeli liT (mowyalebiT) movlenilad warmoidgina igi. im Tav-
wyalTa zeda iqceoda da qceviTa miT maT zeda gamosaxvida da xedma, romelsac Tavisi Tavi raRac egona, rac namdvilad
dahbadebda yovelTa dabadebulTa da madliT warmoaCinebda ar yofila. imis Semdeg, rac smenoda sakrZalveli sityve-
TiToeulsa, viTarca mas unda; igi suli, romeli cecxlisa bi _ `yvela codva da gmoba mieteveba kacs, xolo suliwmi-
msgavsad gardamoKda mociqulTa zeda, uzeSTaesiTa sakYrve- dis gmoba ar mietevebao~,1 _ man mainc gaaZliera RmrTis
lebiTa enani ganuyvna. aha madli gamouTqumeli, ebraulad winaaRmdeg brZola. ver mixvda daviT winaswarmetyvelis
ityYs mociquli erTiTa xolo eniTa da yovelTa eniTa barba- naTqvams: `uflis sityviT ganmtkicdnen cani, da misi piri-
rozTa esmina! dan gamomavali suliT _ yoveli maTi Zala~.2 Tu misi
(RmrTis) piris sulia (e. i. sunTqva), rogor SeiZleba, Seq-
mnili iyos! radganac yvelaferi, rac misia, saRmrToa (da
Seuqmneli)! qmnileba rom yofiliyo suliwmida, rogor iq-
neboda mama, usulod, am sulis Seqmnamde? namdvilad ki
suliwmida Semoqmedi mamis sulia, suli WeSmaritebisa,
romelic mamisagan gamodis da ZesTan erTad Tayvanis-ice-
meba. es sulia, romelic wylebze mimoiqceoda,3 da am
1. mT. 12:31
2. fs. 32:6
3. Ses. 1:2.

34 35
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

amis sulisagan suli sibrZnisa da mecnierebisa da gulis- mimoqceviT saxes aZlevda da qmnida yovel qmnilebas, da
Kmis-yofisaA movedin Cuen zeda da moecin povnad madli sit- Tavisi wyalobiT TiToeul qmnilebas imgvarad warmoaCen-
yYsaA enasa Cuensa, raATa wmidisa mis iovane zedaZnelisaTYs da, rogorc mas surda. es suli, romelic cecxlis saxiT
vityodi ucTomelad Semkobad, sargebelisaTYs spodionTa gadmovida mociqulebze, umaRlesi sakvirvelebiT enebi ga-
udabnoTaAsa (romel arian moswrafebani). xolo Tquen gan- nuyo maT. ai, gamouTqmeli mowyaleba! ebraulad saubrobs
mzadeniT sasmenelni Tquenni da sarwmunoebiT SeiwynareT, nu mociquli, mxolod erTi eniT, da yvela ucxo enaze mosa-
viTarmca gesma saTnoebaA yovlisa mis kacisaA, aramed mcire ubres esmis (Tav-TavianT enebze!).
mravlisagan dayovnebiTa JamisaATa. dae, Cvenc mogveces amave sulisagan suli sibrZnisa da
mecnierebisa, madliT Seimosos Cveni sityvebi, raTa Seuc-
domlad vityodeT wmida iovane zedaznelis qebasa da Sem-
kobas monastris mkvidr moswrafeTaTvis (gulmodgine msme-
nelTa), Tqven ki Tqveni sasmeneli (yuri) moamzadeT da rwme-
niT miiReT, ara yvelaferi am kacis saTnoebaTa Sesaxeb, ara-
med mcire raime nawili, rac droTa svlas gadaurCa.

36 37
dasabami cxo reb
cxoreb isa wmid
rebisa isa mamisa
wmidisa dasabami Cveni wminda mamis, ioane
Cuen isa iovane zedaZnel
Cuenisa isaA
zedaZnelisaA zedaznelis cxovrebisa

I. ese netari iovane iyo queyaniT SuamdinariT, da winam- netari ioane iyo SuamdinareTidan da suliwmindis
ZRurebiTa sulisa wmidisaATa moiwia queyanasa qarTlisasa, max- winamZRvrobiT movida qarTlis qveyanaSi, Cveni
lobelad deda-qalaqsa amas Cuensa mcxeTas, romelman ganu- dedaqalaqis, mcxeTis siaxloves. man Tavisi Tavi
kuTnva Tavi TYsi siyrmiTa TYsiTgan qristesa. siyrmidanve qristes miuZRvna.
da aRiRo uReli mZime siWabukiTgan TYsiT da dajda mZime uReli itvirTa siWabukidanve, ganmartovda da be-
TYsagan da dayudna, rameTu ars sasoebaA TmenisaA. pirvelad rad Sedga, radgan hqonda imedi daTmenisa. Tavdapirvelad
TYssave queyanasa asureTs iwyo monazonebad. da iqceoda yov- Tavissave qveyanaSi, asureTSi, iwyo beroba da cxovrobda sru-
liTa simdabliTa, marxviTa da mRYZarebiTa, cremliTa da ved- li morCilebiT, marxviTa da Ramis TeviT, cremliTa da ved-
rebiTa. SromiTa da moTmeniTa dRiTi-dRe waremateboda, raATa rebiT. SromiTa da moTminebiT dRiTi dRe waremateboda, ra-
srulebasa mas miemTxYos, romelca-igi miiRos, romelsa Ta srulyofilebisaTvis mieRwia da mieRo is, rasac ufali
ityYs: “irekdiT da gangeRos, eZiebdiT da hpovoT”. brZanebs: “daakakuneT da gagiReben, eZieT da hpovebT”.1
viTar-igi ganaTlda, didebasa mas miiwia pirvel, da mSo- igi ise ganaTlda, rom uzenaes didebas miaRwia, Sore-
rebelsa mas, viTarca mas maxlobelsa, xedvida. da gamobrwyin- uls axlos myofiviT xedavda da varskvlaviviT gamobrwyin-
da viTarca varskulavi. da ganmravldes Zalni igi, romelni da. gaumravlda niWebi, romelnic mas RvTisagan eboZa, niWe-
iqmnnes misgan RmrTisa mier, kurnebaTa mravalferTa saxeTa bi mravalgvar senTa kurnebisa borot sulTa gansadevnad.
senTasa gansxmad eSmakTasa. maSin datova is adgili, sadac cxovrobda da wavida
maSin dauteva adgili igi, sada iqcevin, da warvida gan- ganSorebul udabnoSi. ipova gamoqvabuli da damkvidrda
Sorebulsa udabnosa. da pova quabi da dajda mas Sina mowa- Tavis mowafeebTan erTad. didxans aravin icoda is adgi-
feTa TYsTa Tana. da aravin icoda adgili igi mraval Jam. da li. iSviaTad Tu sadme gagzavnida mowafeebs sazrdelis
iSYT sadame ganavlinis mowafeTa misTagani moRebad sazrde- mosatanad. ase dafarulad cxovrobda.
lisa. da esreT farulad iyofvoda xolo, hgonebda farvasa xolo RmerTma kvlav gamoaCina Tavisi msaxuri, radgan
Tavisa TYsisasa. aseTia RvTis wesi: “yvela, vinc Tavs daimdablebs, amaRlde-
xolo RmerTman mermeca gamoacxada TYsi igi monaA, ra- ba”2. kvlav iwyes mosvla masTan, vinc gamoqvabulSi imale-
meTu CueulebaA ese ars RmrTisaA: “yoveli, romeli daimdab- boda. sakaceebiT mihyavdaT sxvadasxvagvarad tanjuli sne-
lebdes Tavsa TYssa, igi amaRldebis”. iwyes kualad moslvad ulebi da maSinve ganikurnebodnen.
munca misa, romel damalul iyo quabsa Sina. miaqunda sneu-
1 mT. 7:7; lk. 11:9.
2. mT. 23:12; lk. 18:14.

38 39
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

lebi cxedrebiTa, ferad-feradad guemulni da munTques lxi- roca amas vambob, mis romelime iqaur ambavsa da cxov-
neba povian. rebas ki ar gauwyebT Tqven, Zmano, aramed mogiTxrobT, ra
amas raA vityY, ara Tu mun romelTame saqmeTa da cxore- mizeziT movida Cvens qveyanaSi. xolo netaris adrindeli
basa missa gauwyeb Tquen, Zmano, aramed romliTa mizeziTa mo- cxovreba da saqmeni pirvel wignSi weria da CvenTvis sasi-
iwia sofelsa amas Cuensa, migiTxrob, xolo pirveli igi cxo- xaruloa misi meored aRwera.
rebaA da saqmeni igi amis netarisani weril arian pirvelsa mas
wignsa da Cuenda netar ars meored aRwerad.

II. maSin iwyo netarman iovane ganzraxvad gonebasa TYssa, 2. maSin netarma ioanem ganizraxa, Soreul qveyanaSi
raATamca warvida igi Sorsa sofelsa, sadaca ara iyo yolad- wasuliyo, sadac srulebiT aravis smenoda mis saTnoebaTa
ve KmaA smenisa saTnoebaTa misTaA, da ityoda: “vinaA vekrZalo, Sesaxeb, da ambobda: “sad davimalo? gavemarTebi iqiT, sai-
jer-iyos warmarTebaA slvisa misisaA”. Tac RmerTs nebavs”.
daRaTu hgonebda igi xolo, ganmgebelman misman, sul- is mxolod ganizraxavda, xolo misma ganmgebelma wmin-
man wmidaman, wams-uyvna mas queyanad Crdilod, raATa miuZ- da sulma mianiSna CrdiloeTis qveyana, raTa waruZRves
Rues queyanad qarTlad. xolo ars, romelsa unebs warmos- qarTlSi. visac aqeT wamosvla surda, imis momyvani sxva iyo.
lvaA aqaT, aramed sxuaA iyo mimyvanebeli misi. romelman-igi is, vinc odesRac abraams dauZaxa da uTxra: “datove Seni
odesme abraams uwoda da hrqua: “gamoved queyanisagan Senisa qveyana da naTesavebi, midi qveynad, romelsac me giCveneb”.1.
da Soris naTesavTa SenTa, mived queyanad, romeli me giCueno erTi da imave qveynidan, erTi da imave modgmidan gamoiy-
Sen”. erTisagan queyanisa, erTisagan naTesavisa gamoiyvana ab- vana abraami da ioane. WeSmaritad abraamis naSobTagani iyo
raami da iovane; da rameTu WeSmaritad naSobTagan abraamisTa wminda ioane. usmine pavle mociquls, ras ambobs: “Tu Tqven
iyo wmidaA iovane. ismine pavle mociqulisaA, rasa ityYs: “uku- qristesni xarT, maSasadame, abraamis Svilni xarT, misi aR-
eTu Tquen qristesni xarT, abraamisni vidre-me Svilni xarT, Tqmis memkvidreni”.2 WeSmaritad wminda Zirma aRmoacena
aRTqumisa misgan mkYdrni”. WeSmaritad wmidaman Zirman ke- keTili.
Tili aRmoacena. maSin daiwyo fiqri sanatrelma ioanem da Tavis mowa-
feebs uTxra: “Tqven aq iyaviT, radgan minda Sors wavide
maSin iwyo netarman iovane ganzraxvad da hrqua mowafeTa da iqneb vipovo, rasac veZeb”. xolo sanatrelma mowafeebma
TYsTa: “iyveniT Tquen aqa, rameTu minebs, raATa warvide gaixsenes winaswarmetyvel elises sityva: “cocxalia ufa-
ganSorebulsa queyanasa, daRaTu vpovo, romelsa veZieb”. li, cocxalia suli Seni, ar gagiSvebT Sen marto”,3 sadac

1. Sdr. Sesaqm. 12:1.


2. gal. 3:29.
3. Sdr. IV mef. 2:2.

40 41
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

xolo netarTa mowafeTa moiKsenes sityuaA winaAswarmet- midixar. wyaros, romelsac yoveldRe vsvamT da miT vkma-
yuelisa elisesi: “cxovel ars ufali, cxovel ars suli Seni, yofildebiT, ar movaklebT Cvens Tavs isedac Cveni mokle
ara gangiteoT Sen martoA, vidreRa xYdode. da wyaroA igi, sicocxlis ganmavlobaSi da, rac SenTvis gangizraxavs ke-
romelsa vsuamT maradRe, ganvZRebiT misgan, ara naklulevan Tilad, CvenTvisac gaimete”.
vqmnneT Tavni Cuenni mciredTa amaT dReTa CuenTa. da romeli hoi, mSvenieri moZRvris mowafeTa keTilo SeTqmule-
Tavisa SenisaTYs ixile keTilad, CuenTYsca egre saTno iCine”. bav! siyvarulis borkils Seukravs isini, qristes mier gav-
N SuenierTa moZRurisa mowafeTa keTili igi SeTqumu- lebul xnuls mihyvebian erTobiT.
lebaA! sakrvelsa mas siyuarulisasa Seekrnes, ornatsa mas qris-
tessa mizidvides erTobiT.

III. maSin warmoemarTa igi TYsiT queyaniT queyanad qar- 3. maSin gamoemarTa igi Tavisi qveynidan qarTlSi im
Tlisa winamZRurobiTa Zalisa mis uxilavisaATa, romeli-igi uxilavi Zalis winamZRolobiT, romelic odesRac var-
odesme saxiTa varskulavisaATa moguTa uZRoda. moiwia Cuen- skvlavis saxiT mogvebs win uZRoda. moaRwia Cvens dedaqa-
sa amas deda-qalaqsa mcxeTas. da viTar Tayuanis-sca wmidaTa laqs, mcxeTas, da, roca Tayvani sca wmida eklesiebs, Sevi-
eklesiaTa, Sevida igi winaSe wmidasa kaTolike suetsa, RmrTiv da igi RvTisagan aRmarTul wminda kaTolike svetTan1, di-
aRmarTebulsa, didiTa sakYrvelebiTa zegardamo gamoCine- di sakvirvelebiT zegardmo gamoCinebulTan, romelic ka-
bulsa, romeli-igi karTa ze daepyra mravalJam, romelsa-igi rebs zemoT idga didxans. mas xedavda mTeli qarTlis eri.
xedvida yoveli eri qarTlisaA, romeli-igi daamtkica Rmer- igi daamtkica RmerTma da ara kacma, raTa misi safuZveli
Tman da ara kacman, raATa iyvnen safuZvelni misni SeuZrvel iyos Seuryevlad ukunisamde, romlis ambavic gavrcelda
ukunisamde, romlisa-igi ambavi ganKda yovelsa queyanasa da mTel qveyanaze da romlis aRmarTvac sami dRis manZilze
romeli-igi yovelman RonisZiebaman xuroTaman da mefeTaman verafriT SeZles verc xuroebma da verc mefeebma, mTeli
simravliTa uricxYTa ver uZles aRmarTebad sam dRe. warmo- Zala daxarjes, datoves da wavidnen saRamos. yvelanairi
acalieres yoveli Zali maTi, dauteves da warvides mimwuxri, iaraRi Tan waiRes sasowarkveTilebma.
da yovelni manqanebani maTni Tana warixunes da sasoebaA wari- imave Rames mTeli qarTlis sikeTis mizezma, wminda da
kueTa. ayvavebulma dedam Cvenma, ninom, daiwyo cremliT locva
masve Ramesa yovelTa maT qarTlisa keTilTa mizezi igi da qristesagan, Cveni Zlieri RmerTisagan, vedrebiT Se-
wmidaA da aRyuavebuli dedaA Cueni nino daadgra locvasa wevnas iTxovda. male Tavad tyvem daatyveva mefis Zala da
cremliTa da yovliTa vedrebiTa iTxovda Zlierisa-gan qris- xuroTa ostatoba. locviT aiRo cxoveli sveti da erT
tes, RmrTisa Cuenisa, Sewevnasa da mswrafl tyue-qmnida tyue wyrTaze gaaCera haerSi.
igi yovelsa mas Zalsa mefisasa da siKelovnesa xuroTasa. 1 igulisxmeba sveticxoveli

42 43
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

locviTa miiRo sueti igi cxoveli da dahkida zeda aerTa aR- roca gaTenda, mirian mefe da mTeli xalxi qarTlisa mo-
Sorebulad xarisxisagan wyrTa erT, marTl ze dga. da viTar vida da ixiles didi sakvirveleba, RvTiuri saidumlo, ro-
ganTena, aha mirian mefe da yoveli simravle qarTlisaA moi-
melic maTi cxonebisaTvis moxda. nela Camovida, sanam gamza-
wivnes da ixiles didi igi sakYrvelebaA, RmrTisamieri sai-
debul Tavis kvarcxlbeks ar daemyara. yvela SekrTa, ukvir-
dumloA, romeli-igi iqmna cxorebisa maTisaTYs. da nelad Ca-
movida mcired, vidre daemtkica ganmzadebulsa TYssa xaris- daT aseTi didi rwmena, adidebdnen mamasa da Zesa da wmidasa
xsa zeda. gankrTes yovelni, daukYrda sarwmunovebaA igi di- sulsa. morwmuneebs ganuaxldaT rwmena. amis mere aRmarTes
di, adidebdes mamasa da Zesa da wmidasa sulsa. da SeeZineboda sxva svetni da aaSenes eklesia, romlisTvisac pavle mociqu-
morwmuneTa maT ganaxlebaA igi sarwmunoebisaA friad. mieriT- li ambobs: “rogor unda moiqce RvTis saxlSi, romelic aris
gan aRemarTnes sxuani igi suetni da aRaSenes eklesiaA, rom- eklesia, sveti da simtkice WeSmaritebisa, romelic eCvena
lisaTYs pavle mociquli aKsenebs: “viTar-igi jer-ars sax- anglozebs, iqadaga warmarTTa Soris da irwmuna qveyanam”.1
lsa Sina RmrTisasa yofad, romel ars eklesiaA, sueti da sim- am naTliT Semosili svetisaken, rogorc RvTisagan ga-
tkice WeSmaritebisaA, romeli-igi, eCuena angelozTa, iqada- moCinebuli sakvirveli da pativcemuli adgilisaken, mi-
ga warmarTTa Soris da hrwmena sofelsa”. iswrafoda wminda ioane. Tvaleb da xelebapyrobili eved-
amis naTlisa Semosilisa suetisa winaSe moiswrafa wmi-
reboda igi RmerTs, dasTxia patiosani cremli cxoveli sve-
daman iovane, viTarca RmrTiv gamoCinebulisa sakYrvelisa da
pativ-cemulisa adgilisa. evedreboda igi RmerTsa da aRi- tis winaSe, raTa euwyebina is adgili, sadac Tavis svlas
xilna Tualni da aRipyrna Kelni da dasTxivna patiosanni igi daasrulebda.
cremlni winaSe cxovelisa mis suetisa, raATamca auwya adgi- maSin man, vinc Tavis moSiSTa nebas aRasrulebs, uCvena
li igi, sada srbaA TYsi aRasrula. maT erTi mTa axlos, mcxeTis aRmosavleTiT, da cxoveli
maSin igi, romelman yvis nebaA moSiSTa misTaA, adre uCu- jvris CrdiloeTiT, raTa asuliyo im mTis wverze da iq dar-
ena maT mTaA ese erTi maxlobelad mcxeTas aRmosavaliT-re Ceniliyo. roca igi gaemarTa, gadacura mdinare aragvi. mi-
da cxovelsa juarsa CrdiloAT kerZo, raATa aRvides wuersa vida cxovrebis momniWebeli jvris winaSe, romlis frTaTa
zeda mis mTisasa da iyofvodis mun. da viTarca waremarTa igi, qveS mravali dafarula yovelgvari boroti SemTxvevisa-
wiaR-vlo mdinare aragY, miiwia igi winaSe momcemelsa cxo- gan maRlidan didi sakvirvelebiT gamoCinebuli da RvTi-
rebisasa juarsa, romlisa frTeTa queSe misTa daufaravs yo-
sagan damtkicebuli naTlis mier. didxans loculobda, ga-
veli yovlisagan SemTxuevisa borotisa maRliT sakYrvele-
movida da avida maRal mTaze, romelsac zedazeni hqvia, sa-
biTa didiTa gamoCinebulsa naTelsa da RmrTiv damtkicebulsa
naTelsa. da yo locvaA myovar Jam, da gamovida mier da aRvida dac axla mis mier aSenebuli monasteria, radgan is adgili
mTasa mas maRalsa, romelsa hrqYan zedazaden, sada-igi aw mo- sruliad uRrani iyo. rogorc ki ixila, moewona da Tqva:
nasteri misi aRSenebul ars. rameTu iyo adgili igi yoladve “es aris Cemi navsayudeli, amieridan aq unda davemkvidro,
maRnar. da viTar ixila igi, saTno-iyo da Tqua: “ese ars gansa- radgan ase msurs. nadirni misni mikurTxebia”.
suenebeli Cemi, ukue amas davemkYdro, rameTu mTnavs ese, na-
dirni misni kurTxeviT vakurTxne”. 1 Sdr. I tim. 3:15-16.

44 45
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

xolo me viTar vhgoneb, netaro Seni ars sityuaA ese: xolo, rogorc me vfiqrob, netaro, Senia es sityvebi:
“vinmca mcna me frTeni viTarca tredisani, aR-mca vfrindi. “vin momcems frTebs, rogorc mtreds, rom avfrinde, av-
aRvimaRle, mi-mca-ved, ganvisuene udabnos”. maRlde, mivide da ganvisveno udabnos”.1
rameTu ufalman yo damkYdrebaA igi misi aqa orisa saq- ufalma ori saqmisaTvis daamkvidra igi aq. pirveli,
misaTYs: pirvelad, raATa samkaul iqmnas da gYrgYn Cuenisa raTa samkauli da gvirgvini iyvnen Cveni qalaqisa is da mi-
amis qalaqisa igi da mowafeni misni, aTormetni igi Tualni si mowafeni, pativcemuli Tormeti Tvali2, Sesamkobelni
pativ-cemulni mixedviTa, gandgmul kuarTsa mas aronissa, sar- aaronis kvarTisa3, sargeblobis momtanni da mkurnalni qa-
gebel da mkurnal yovelTaTYs myofTa qalaqisa amis Cuenisa, laqSi myofTaTvis, romelnic uxmoben maT (razec Semdgom
romelni xadian maT, romeli mcired Semdgomad migeTxras. da mogiTxrobT mcireoden); da meore, radgan is adgili, sa-
meored, rameTu adgili igi, romelsa miivlina, godoli iyo dac RmerTma moavlina, godoli iyo upirveles warCine-
pirvelTa maT warCinebulTaA, sada-igi kerpTmsaxurebaA aR- bulTa, iq kerpmsaxureba sruldeboda da borot sulebs
maRlebul iyo. da eSmakni maT mier imsaxurebodes nazorevTa SesawiraviT emsaxurebodnen, unda ganewminda RvTismsaxu-
maT kuamliTa, raATamca maTve adgilTa amaRlda RmrTis-msa- rebis aRdgeniT, iqidan ganedevna Sxamianoba ukeTur eS-
xurebaA, ganwmidna mier geslovanebaA igi ukeTurTa maT eS- makTa, rogorc odesRac sabam – kastelis adgilebSi, roca
makTaA, viTarca yo odesme saba adgilsa mas kastelisasa, gani- gandevna eSmakTa gundi. loculobda netari beri da ga-
otna eSmakTa gundni1. ilocvida netari igi beri da evedre- mudmebiT evedreboda RmerTs. idga auRelvebeli, avi su-
bin yovelsa Jamsa RmerTsa da dgan igi SeuSfoTebelad, yo- lis yvela Semotevas iTmenda. locvasa da marxvas, rogorc
velTa maT zeda moslvaTa eSmakisaTa moiTmenda, locvasa da dedas gonierebisas, miendoboda.
marxvasa, viTarca dedasa gonierebisasa Seevedra.

IV. eneba wmidasa mamasa Cuensa iovanes, raATamca martod 4. surda Cvens wminda mama ioanes, rom marto yofili-
iyofvoda, wadier iyo TYssa sayoflad qalaqsa mas, romlisa yo, ewada, damkvidrebuliyo qalaqs, zeciur ierusalims,
xuroTmoZRuar da Semoqmed RmerTi ars, zecisa ierusalems, romlis xuroTmoZRvari da Semoqmedi RmerTia, raTa ze-
ganmcxromelsa maT Tana dResaswaulsa SerTvad keTilTa va- ciuri margalitis maZiebeli SeerTeboda keTil vaWarTa
WarTa zecisa margalitisa meZiebeli. aqa moikudina Tavi TYsi, mxiarul dResaswauls. aq uari Tqva Tavis Tavze, raTa po-
raATa povos cxorebaA saukunoA. merme keTilman man moZRuar-
1 fsalm. 54:6.
man mouwoda dResa erTsa TYsTa maT mowafeTa da hrqua maT:
2 igulisxmeba ioane zedaznelis Tormeti mowafe.
3 aaroni – moses Zma. aaroni da misi Svilebi iyvnen ebraelTa rCeuli
1 rogorc Cans, arsen kaTalikozs mxedvelobaSi aqvs Rirsi sabas cxorebis 27- mRvdlebi. RvTis brZanebiT, mosem aaroni Semosa kvarTiT da mosasxa-
e TavSi moTxrobili ambavi. ix. mamaTa cxorebani, britaneTis muzeumis qarTuli miT, romlebic Semkuli iyo Zvirfasi TvlebiT, kerZod, samkerduli 12
xelnawerebi XI saukunisa, vaxtang imnaiSvilis gamocema, Tb. 1975 w., gv. 70-71. TvaliT israelTa 12 tomis saxelebis mixedviT iyo gawyobili.

46 47
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

“raAsa sdgaT uqmad? anu ara uwyiTa, rameTu sargebelisaTYs vos saukuno cxovreba. keTilma moZRvarma erT dRes uxmo
amis queyanisa warmoguavlinna ufalman RmerTman Cuenman ie- Tavis mowafeebs da uTxra: “ratom xarT uqmad? gana ar
su qristeman, rameTu axal nerg arian kacni ese amis soflisa- iciT, rom am mxareSi sargeblobisaTvis warmogvavlina
ni? jer-ars Tquenda, raATa warxYdeT kacad-kacadi da ga- ufalma RmerTma Cvenma, ieso qristem, radgan axlad moq-
namtkicebdeT ZmaTa, romelTa aRuarebies qriste, ufali Cue- ceulni arian am qveynis mcxovrebni? gmarTebT, waxvideT
ni, ara sityYTa, moZRurebiTa TqueniTa, aramed raATa Tavnica TiToeuli Tqvengani da ganamtkicoT Zmebi, romelTac uRi-
Tquenni saxed miscneT. amisTYs aRreulad damitevna Cuen arebiaT qriste, ufali Cveni, ara sityviT, Tqveni moZRvre-
ufalman warmarTTa Soris, raATa ixilnen saqmeni Tquenni ke- biT, aramed imiT, rom Tqveni Tavi magaliTad misceT. imi-
Tilni da adidebden mamasa Tquensa zecaTasa”. tom Segvria Cven ufalma warmarTTa Soris, rom naxon Tqve-
“nura giyuarn, Zmano, ufroAs RmrTisa. vecxlis-moyua- ni keTili saqmeni da adidebdnen Tqvens zeciur mamas.
rebaA da simdidre ganbasreT, Suebasa da uZRebebasa, Wamadsa “nuraferi giyvarT, Zmano, RmerTze metad, vercxlis-
nu Tavs-idebT Tquen, rameTu Suebisa da saWmlisagan iSva ur- moyvareba da simdidre dagmeT, fufunebasa da sixarbes nu
CebaA igi adamisi, romeli naSobTa misTa zeda dadgromil ars. emonebiT, radgan gancxromisa da saWmlisagan iSva adamis
aman gamoKada igi samoTxisa misgan saSuebelTaAsa. ukueTum- urCoba, rac mis STamomavlobas awevs. aman gamoaZeva igi ke-
ca sjuli igi marxvisaA daemarxa, aramca mocemul iyo Cuenda Tilgansacxromeli samoTxidan. marxva rom daecva, aRar
eklovani ese queyanaA, aramca sikudili uflebda Cuen zeda, mogvecemoda es ekliani qveyana, aRarc sikvdili imefebda
daRaTu ZlierebaA igi maRliT daamdablebda. miixuna Korcni, Cvenze, Tuki Zliereba maRlidan damdabldeba. Seisxa xor-
mis mier mivemTxYeniT Cuen sawadelsa mas Cuensa pirvelsa, sa- ci, mis mier vewieT Cven mTavar sawadels, samoTxeze umaR-
moTxisa uzeSTaessa, da moviReT xisa misgan cxorebisa da less, da miviReT cxovrebis xis nayofi da amieriTgan gav-
vcxovndiT ukue. dauteveT gzaA igi sacavi qerobinisaA mis, cocxldiT. davtoveT is gza, romelsac qerubini icavs da
da zecad avmaRldiT ukudav, maxlobel RmrTisa viqmneniT Cu- zecad avmaRldiT ukvdavad, maxlobeli RvTisa SeviqeniT
en.” Cven.
“xolo RYnisaTYs metsa vhgoneb Cemsa sityuasa, rameTu xolo Rvinis gamo bevrs ar getyviT, radgan sruliad
araraA arsve monazonTaA, vinaATgan mociqulman pavle Zirad miuRebelia monazonTaTvis. mociqulma pavlem sibilwis Zi-
da moqmedad sibilwisa gamoaCina da Tqua: “nu daiTrobiT RYni- rad da mqmnelad miiCnia da Tqva: “nu daTvrebiT RviniT,
Ta, romliTa ars sibilwe”. wamali ars makudinebeli da dedaA romlSic aRviraxsnilobaa”1. momakvdinebeli sawamlavi,
gulis-TqumaTa maT borotTaA da aRmZrveli maTi. da ukuanaA- borot gulisTqmaTa deda da maTi warmomSobia. sabolo-
sknel Teslisa misgan borotisa boroti mkaA iqmnis. moiZule od, misi boroti Teslisagan mosavalic boroti iqneba. Se-
igi, nu Seiwynareb wam erTca amaT. mamaT-mTavarni ganZarcuna iZule igi, erTi wamiTac nu Seiwynareb. mamaTmTavrebi gaa-
ara Tu uZRebebiT, aramed gamoucdelobiT, romelman-igi Tu- SiSvla ara urcxvobam, aramed gamoucdelobam, ramac Tva-
alni ganusisxlnis da feri ganuwiTis da Suenieri igi saxe
1 efes. 5:18.
48 49
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

uSuerad gardaaqcivis. raA Zes Seni da borotad moyuarisa lebi gausisxliana, mSvenieri saxe gauwiTla da uSnod ga-
mis! da ukueTu ara ganiSoro igi, misi igi sicruve adre ga- dauqcia. ra saerToa Sensa da borotebis moyvaruls So-
moaCinos Sen Soris. Zmano Cemno, nu mcire giCanan Tavni Tqu- ris! Tu ar ganiSoreb mas, misi mzakvroba maleve gacxadde-
enni, viTarca warmavalTa da ganmaqarvebadTa, romelman Zal- ba SenSi. Cemo Zmebo, Tqven Tavs umniSvnelod nu miiCnevT,
man Tavi TYsi icnis, man uwyin yoveli, raATa uwyodiT, rameTu rogorc warmavals da ganqarvebads. Zalam, romelmac Ta-
arsebani varT ukudavad da ganuqarvebelad, dabadebulni uf- visi Tavi icis, uwyis yoveli, raTa vicodeT, rom ukvdavi
roAs yovelTa dabadebulTa, xilulTa pativ-cemulni arse- da ganuqarvebeli arsebani varT, upiratesni yovel daba-
biTa dausrulebeliTa. da amisTYs jer-ars, raATa Tavni TYsni debulTa Soris, xilulTa Soris pativcemulni, dausru-
davicvneT da vekrZalneT mermisa misTYs cxorebisa.” lebeli arsebis mqoneni. amitom gvmarTebs, rom Tavi da-
vicvaT da movufrTxildeT mas momavali cxovrebisaTvis.
<<< aq, arsebuli xelnaweris teqsti bundovania, da ar
mogvyavs>>> <<<< aq aklia teqsti >>>>

da viTarca ese da sxuani mravalni miixunes, hrqua maT: roca es da mravali sxvac miiRes, uTxra maT: “wadiT da
“warvediT da ganamtkicebdiT qristes samwysoTa maT”. da wa- ganamtkiceT qristes samwyso”. wargzavna zogierTi maTga-
ravlinna romelnime maTganni kaxeTad da romelnime kuxeTad ni kaxeTs, zogierTni – kuxeTs da zogierTni – zemo mxares,
kerZo, da romelnime zena kerZo sofliT, da erTi vinme gare- erTni – qveynis gareT da sxvani – Cveni samefo qalaqis ir-
SeTad, da sxuani garemo qalaqsa amas Cuensa sameufosa. xolo gvliv. xolo isini wavidnen da damkvidrdnen zogni Wala-
igini warvides da daemkYdrnes romelnime WalakTa da ro- kebSi, zogni mTebSi, qveynis gamoqvabulebsa da napraleb-
melnime mTaTa, quabTa da KurelTa queyanisaTa.* Si.

V. da movidodes maTa yovliT kerZo da aReSenebodes sit- 5. maTTan modiodnen yoveli mxridan da maTi sityva da
yuaTa da saqmeTa maTTagan, romelni eqmnebodes maT mier, gan- saqme sikeTiT aRavsebda yvelas, ganamtkicebdnen morwmu-
mtkicneboda maT mier simravle morwmuneTaA. neebs.
xolo romelni-igi warmoeyvannes Tana moslvasa missa wmi- wamosvlisas wminda ioanes Tan wamoeRo wminda mowame-
dasa iovanes wmidaTa mowameTa nawilni uricxuni friad, aqun- Ta uricxvi nawili, romelnic sul Tan hqonda, yvelaze
des igini winaSe TualTa misTa, ufroAs yovelTa safaseTa xe- Zvirfas ganZad miiCnevda. maT evedrebian da nugeScemul-
davn maT, viTarca gundTa mravalTa gare modgomilTa misa. ni arian maTgan. WeSmaritad, es udidesi saganZuri, yvela
Tvalze ufro patiosani, mowameTa Zvalni, mxne mxedrebi-
* redaqcia: xolo ezderios Walaksa samTavisisasa. da esreT ganeSornes ur-
TierTas da daeyudnes, viTarca sulman wmidaman saTno-iyo.
sa, romelTac daanTxies sisxli imisTvis, vinc Tavisi sis-

50 51
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

da esven da nugeSinis-cemul arian maT mier: da nandYlve did- xliT gamogvisyida Cven. es aris kacTa modgmis zRude. Tu
ni igi safaseni yovelTa TualTa upatiosnesni, Zualni mowa- vinmes uWirda, maT mieltvoda, evedrebodnen xmeleTisa da
meTani, mKneTa mKedarTani, Ruawlsa Sina uZlevelni, romel- zRvis binadarnic. xolo mama ioanes win edo wmindanTa na-
Ta dasTxivnes sisxlni maTni misTYs, romelman-igi TYsiTa sis- wilebi. TiTqos xedavda dReebs maTi brZolisa, ise fiqrob-
xliTa mogYyidna Cuen zRudeni kacTa naTesavisani. Wirveul da maTze da ganicdida TiToeulis satanjvels. yoveldRe
Tu vinme arn, maTda miivltin, moxaruli maTve miirbies (!), eved- martvilobda da Tavis Rvawls Sehmatebda, evedreboda maT
rebied maT Kmelisani da zRYsanica. xolo mamasa iovanes wi- da didi surviliT eamboreboda. zogjer gagzavnida Ta-
naSe epyrnes nawilni igi wmidaTani, viTarmca xedvida dResa vis mowafeebs, miscemda maT wminda mowameTa nawilebs, ra-
mas Ruawlisa maTisasa, egreT zraxavn maT da ganicdin TiTo- Ta TavianT mfarvelad hqonodaT. eklesiebsac, aSenebdnen
eulisa satanjvelTa gonebiTa TYsiTa. yovelTa dReTa ewa- maTi saxeliT yovel adgilas, romelic gamouCndebodaT
mebin da SromaTa TYsTa Sematebn. evedrebin maT da ambors- RvTis madliT.
uyofn surviliTa didiTa. odesme waravlinebda mowafeTa
TYsTa, misca maT nawilTagani wmidaTa mowameTaA, raATa aqun-
des safarvelad Tavisa maTisa, da eklesiaTaca aRaSenebden sa-
xeliTa maTiTa TYToeulisa sayofelTa, romelTa ganemzade-
bodis madlisagan RmrTisa.

VI. netari igi beri martod iqceoda erTisa msaxurisa Ta- 6. netari beri erT msaxurTan erTad im mTaze marto
na maTisa mTasa mas zeda moRuawebiTa didiTa. da locvaA misi cxovrobda didi RvawliT. misi locva cad aRevlineboda,
aRvidoda cad, aerTa ganswmedda da ganvlida aTiersa. xolo haers ganwmendda da eTers gaivlida. xolo keTilis moZu-
keTilis moZuleni igi eSmakni, romelni damkYdrebul iyvnes le boroti sulebi, romlebic adre damkvidrebuliyvnen
pirveliTgan mTasa mas, ver daiTmendes mamisa Cuenisa iovanes im mTaze, ver eguebodnen Cveni mamis, ioanes, locvasa da
locvaTa da vedrebaTa, rameTu sawertel eqmnebodes, viTar- vedrebas, radgan ise Cxvletdnen, rogorc mxurvale isar-
ca isarni ganKurvebulni. dResa erTsa aRiZrnes yovelni igi ni. erT dRes ajanyda yvela bneli Zala da roca gailaS-
Zalni bnelisani da viTarca miuKdes wmidasa iovanes da iwyes qres wminda ioaneze, sxvadasxva xerxiT dauwyes brZola,
brZolad misa bevriTa manqanebiTa, SeSfoTnes garemos missa, aaforiaqes garemo. dRe da Rame Tavs esxmodnen, aSinebdnen,
aSinebdes, dRe da Rame zeda daesxmodes, reca Tu Zal raAme rac Zala hqondaT, cdilobdnen, kldidan gadmoegdoT.
edebis. da azmnobdes kldesa mas Camogdebad.

52 53
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

xolo netari igi beri aRiWurvoda juariTa qristesiTa magram netari beri aRiWurveboda qristes jvriT da
da arad Sehracxda maTsa mas ocnebasa da aha – etyYn – esera arad agdebda maT ganzraxvas. “aha – eubneboda – aq var, iq-
var, ukueTu SendobaA migiRebies. neb Sendoba miiRoT”.
dResa erTsa yoveli igi simravle aRiZra da gamoCnda cxa- erT dRes eSmakTa mTeli es simravle ajanyda da cxa-
dad. gare moadges netarsa iovanes da etyodes: “raAsaTYs mo- dad gamoCnda, Semoexvivnen netar ioanes da eubnebodnen:
xued aqa?” da erTman maTganman, umTavresman eSmakTaman, uKmo “risTvis moxvedi aqa?” erTma maTganma, borotTagan umTav-
saxeliT: “iovane, raAsaTYs guacilob, anu vinaA moiwie, Cueni resma, saxeliT mimarTa: “ioane, ratom gvecilebi, an sai-
ars adgili ese da Sen ver Zal-gic yofad aqa. anu ara uwyia, dan moxvedi. Cvenia es adgili da Sen aq yofnis ufleba ar
rameTu kadnierebaman magan Senman Cuenda momarT wargwymi- gaqvs. ar ici, rom Cven winaaRmdeg ver waxval, Seni kadni-
dos Sen sruliad, rameTu ver Zal-gic yovelsa mas simravle- ereba Cvens mimarT bolos mogiRebs sruliad, radgan ver
sa winaaRdgomad, da Tavsa TYssa nu icTuneb”. SeZleb janys win aRudge, da Tavs nu moityueb”.
miugo netarman iovane da hrqua maT: “keTilisa ganzrax- netarma ioanem miugo: “keTili arasodes gangizraxavT
vaA ara odes migiRebies naTesavisa CuenisaTYs da me viTar vis- Cveni modgmisaTvis da me rogor davijero Tqveni? Tqveni
mino Tqueni? aramed – adgili Tqueni bneleTi ars, ivlto- adgili bneleTia, iq wadiT”.
deT mun.” “o, damsmeno, Sen is ara xar, vinc samoTxe fufunebisa
“N masmenelo, ara Sen xara, romelman adgili igi mimiRe, wamarTvi? radgan Cemi iyo da Sen amgvarive RonisZieba ix-
samoTxe fufunebisaA, rameTu Cemi iyo da Sen RonisZiebaA ese- mare adamis mimarT da igi iqidan gamoaZeve. iyo gza da gav-
viTari moiRe-ve adamisTYs da gamoKade igi mier. da iyo gza xdiT sakbilo sikvdilisa Seni borotgamzraxvelobiT. mag-
da viqmneniT sazrdel sikudilisa SeniTa manqanebiTa. xolo ram RmerTma ver moiTmina Tavisi xatebis sruli Seurac-
RmerTman ver daiTmina TYsisaTYs xatisa sruliad Seuracxe- xyofa, movida, pova igi lafSi damarxuli, wamoayena, gana-
baA, aramed movida da pova igi dafluli siRrmesa Sina da aR- axla da gankurna yvela Sen mier gvemiuli. da ai, dRes yo-
marTa igi, ganaaxla da gankurna yoveli igi naguremi Seni. da veli kuTxidan idevnebi mis naSobTagan, radgan ganefina
aha esera dRes idevnebi yovliT kerZo naSobTa misTagan, ra- saboZvarni mTel qveyanas da Seni adgili aRar darCa, gar-
meTu ganefinnes niWni igi yovelsa sofelsa da ara ars Senda da bneleTisa. rogorc Sen TviTon moiZule naTeli da Se-
adgil gareSe bneleTisa, viTarca-igi TYT TaviT TYsiT mo- iyvare bneli, angelozi iyavi da satana gaxdi, maqebeli iya-
iZule naTeli da Seiyuare bneli, rameTu angeloz iyav da vi da macduri gaxdi. xolo Cven Sen mier mzakvrobiT aR-
mKdom iqmen maqebel iyav da masmenel dagedva. xolo Cuen Sen Tqmuli adgili mTlianad wagarTviT da ai, aseTi samkvid-
mier igi zakuviT aRTqmuli adgiliT moviRoT srulebiT. da reblidan cad gadavdivarT”.
aha esera sayofelisa amisgan cad mivicvalebiT”. eSmakTa simravle qristes ZaliT saswrafod ganSorda
da mswrafl ivltodes egeodeni igi simravle ZaliTa mas da Sesabralisi xmiT ambobda: “vai Cvens Tavs, radgan
qristesiTa, sawyalobeliTa KmiTa ityodes: “vaA Cuenda, rame- iesos xseneba Cven yvela adgilidan gagvaZevebs, xolo Za-

54 55
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

Tu saxelisdebaA iesuAsi yovliT adgiliT ganguasxams Cuen, las aZlevs maT, vinc mas gahyveba. Cven ki wavalT da war-
xolo miscems Zalsa, romelni Seudges mas, aramed warvideT marTebTan davsaxldebiT”. da imwamsve, im mTidan gamovida
da uSinaresTa warmarTTasa davemkYdrneT mun”. da myis, vi- xSiri da bneli nisli da CrdiloeTiT gauCinarda. xolo
Tarca nisli KSiri da bneli, gamoKda mTisa misgan da uCino netari ioane madlobas swiravda RmerTs, roca maTi dace-
iqmna da mimarTa CrdiloAT kerZo. xolo netari iovane mad- ma da warwymeda ixila.
lobda RmerTsa, viTar ixila dacemaA da warwymedaA maTi. im mTis midamoebSi es ambavi yvelam Seityo, ixiles di-
esma saqme ese yovelTa garemoAs myofTa mTasa mas da ixiles di saocreba sakvirvelTmoqmedi RmerTisa, rac mama ioa-
sakYrvelebaA igi didebuli sakYrvelT-moqmedisa RmrTisaA nes locviT moxda, romelmac aRasrula moSiSTa neba, rad-
(romeli iyo locviTa mamisa Cuenisa iovanesiTa), romelman gan adridanve uwyodnen boroteba im avsulTa, romlebic
aRasrulis nebaA moSiSTa misTaA. rameTu icodes winaATve im adgilebSi cxovrobdnen, da adidebdnen RmerTs.
siborote igi maTi eSmakTaA, romelni damkYdrebul iyvnes xolo netari beri im mTaze marto cxovrobda da Tavi-
adgilsa mas, da adidebdes RmerTsa. si mowafe emsaxureboda. yoveldRiurad ganaaxlebda Ta-
xolo netari igi beri iqceoda mTasa mas marto da mowa- vis Tavs, Cqarobda, rom xelcarieli ki ar sCveneboda Ta-
fisa misgan TYsisa imsaxureboda. dRiTi-dRe ganaaxlebda Tav- vis ufals, aramed yoveldRiurad keTili saqmeni mierTmia
sa TYssa, iswrafda, raATa ara calieri eCuenos TYssa ufalsa, ZRvnad misTvis.
aramed keTilni saqmeni miixunes ZRunad yovelsa dResa wina- es mTa Tavdapirvelad uwylo iyo da wyali srulebiT
Se missa. ar moipoveboda im aremareze. Tumca mravali RonisZieba
rameTu mTaA ese pirvel urwyuli iyo da yoladve ver sa- ixmares adre godolSi myofma warmarTebma. ver SeZles gam-
povnebel wyali garemoAs misa, daRaTu mravali RonisZiebaA xmari miwidan wylis amoyvana, bevri Txris miuxedavad. ne-
iyo pirvelTa maT godolsa Sina myofTa warmarTTaA, rameTu tari ioane xedavda Tavisi mowafis did Sromas, Tu ro-
ver SemZlebel iyvnes wylisa aRmoyvanebad ficxeliTa Txri- gor ahkidebda virs wyals im mTis Ziridan da aqonda bere-
Ta Kmelsa mas queyanasa. xolo netari iovane xedvida TYsisa bisaTvis. yoveli mxridan Znelad asasvleli da grZeli aR-
mis mowafisa SromaTa didTa, viTar-igi aRikidis wyali ZiriT marTi iyo. Seebrala bers Tavisi mowafe ilia. loculob-
mis mTisaAT da aRiRis saKmarad mis berisaTYs. rameTu ars ad- da da Tavis ufals evedreboda, rom axlos mieca wyali mis-
gili igi yovliT kerZo aRsavali ficxel da aRmarTi grZel. Tvis.
da Seewyala bersa mowafe igi TYsi elia, ilocvida da eved- maSin iman, vinc misca wyali udabnoSi Tavis ers - isra-
reboda ufalsa TYssa, raATa mosces mas wyali maxlobelad. els, Tavisi monis, moses xeliT, kverTxis dakvriT gadmo-
maSin romelman mosca wyali udabnosa ersa TYssa israelsa uSva gamomxmari kldidan mdinareni, ara erTgzis an or-
KeliTa mosesiTa, monisa TYsisisaATa, da gamoutevna mdinareni gzis, aramed mravaljer gadaarCina Tormeti tomi, israe-
kldisagan Kmelisa cemiTa kuerTxisaATa. ganarinna aTormetni lis Zeni, didi banaki, rogorc pavle mociquli ambobs:
naTesavni, Zeni israelisani, banaki igi didi ara erTgzis, anu “radgan isini svamdnen sulieri kldisagan, romelsac mis-

56 57
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

orgzis, aramed mravalgzis, viTarca ityYs pavle mociquli: dies, xolo is klde qriste iyo”.1 klde qristes xati iyo
“rameTu sumides igini sulierisa misgan kldisa, romelsaca da kverTxi – jvris aCrdili da radgan netari Seudga
Seudges, xolo klde igi iyo qriste” [I kor. 10:4]. klde igi qristes, manac ismina misi locva da evedreboda ra im ad-
saxe qristesi iyo da kuerTxi igi – aCrdili juarisaA. da gils, sadac qristes jvari aRimarTa, rogorc mosem - kver-
rameTu netarica igi yoladve Seudga qristesa, romelman Txi, gamomxmar miwas, iseve man dahkra jvari iq, sadac ara-
ismina locvaA misi, da iyo meyseulad vedrebasa missa adgilsa vis enaxa wyali; da gadmovida uxvad kargi, grili da me-
mas, sada juari qristesi aRemarTa, da viTarca kuerTxisa mis tad mSvenieri wyali, romelic dResac dis im monastris
wil mosesisa juariTa miT sca Kmelsa mas queyanasa, romeli myofTaTvis da ara marto maTTvisaa sakmarisi, aramed did-
aravis exilva yolad wyali mun, da gamoKda wyali tkbili, Zali xalxisTvisac.
grili da friad Suenieri mdidrad, romeli dRes dis rogorc ki es saswauli moxda, yoveli mxridan modi-
myofTaTYs mis monastrisaTa da ara xolo Tu maT kmaeyofvis, odnen sanaxavad, radgan icodnen im garemoTa mkvidrebma,
aramed simravlisaTYs didZalisa. rom im adgilas wyali ar iyo. xolo wminda mamis madliT
da viTarca iqmna saswauli ese didi, movides yovliT ker- ara marto mosaxmareblad gamoiyeneboda, aramed mravals
Zo xilvad, rameTu icodes garemoAs mkYdrTa maT, viTarmed gankurnavda kidec. mohyavdaT mravalgvari sneulni da eS-
wyali ara iyo adgilsa mas. xolo madliTa mis wmidisaATa wya- makisgan gvemulni. vinc wyaros wyals icxebda, ganikurne-
roA igi iqmna ara Tu samsaxurebelad, aramed kurnebanica mra- boda. wyali Tan mihqondaT. vinc rwmeniT midis am wyal-
valni iqmnebodes. moaqunda uZlurebi ferad-feradi da eS- Tan, dResac Sewevnas poulobs.
makeulebi, da raodenni icxebdes mis wyaroAsagan, ganikurne- xolo aSeneba ar isurva im adgilas, aramed ise iyo, ro-
bodes. da waraqunda igi Sorad soflad. xolo romelni sar- gorc martodmyofis wesia. kldis napralSi ipova mcire
wmunoebiT movlen, dRendelad dRedmde sargebel eyofvis. gamoqvabuli, sadac didi siRaribiT SeWirvebulma patio-
xolo SenebaA ara ineba mas adgilsa, aramed viTarca ars sani mwiroba aRasrula, romlis Rirsi ar iyo es qveyana2.
wesi martod myofobisaA, iyofvoda; napralsa mas kldisasa da rodesac RmerTma ganamravla ioanes mier aRsrule-
epovna quabi mcire, romelsa Sina aRasrula mwirobaA sarwmu- buli saswaulebi, gavrcelda ambavi mis Sesaxeb mTel qar-
noAsa amis cxorebisaA “naklulevanebiTa didiTa Wirveuli, TlSi da gamoubrwyinda qveyanas, rogorc ganTiadis var-
ZYr-xiluli, romlisaTYs Rirsve ara iyo sofeli ese”1 da Sem- skvlavi, is, vinac farulad adida RmerTi da RvTis mier
dgomi amisi. ganavrco RvTis wiaRni da daitia zecidan mosuli naTe-
da viTar ganamravlebda ufali mis mier saswaulebsa mas, li. magram vinc aanTebs sanTels, ar dadgams mas magidis
ganKda ambavi misi queyanasa qarTlisasa da gamoubrwyinda vi- qveS, arameddadgams zemoT, rom moefinos naTeli xalxs3.
Tarca mTiebi ganTiadisaA, romelman farulad adida RmerTi
1 kor. 10:4.
2 Sdr. ebr. 11:37-38.
1 ebr. 11:37-38 3 Sdr. mT. 5:15.

58 59
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

da mis mier ganavrcna wiaRni misni da daitia naTeli igi didi Tu surT maT, rom dafaron TavianTi Tavi, rogorc menel-
maRliT moyvanebuli, rameTu ver SesaZlebel iyo, viTarmca sacxeblem, romelmac aavso WurWeli sulneliT, Cadga sxva
vin aRanTo sanTeli da dafara queSe KYmirsa, aramed zeda sa- WurWelSi da saimedod Seinaxa; fiqrobs menelsacxeble,
sanTlesa, raATa naTobdes kacTa. daRaTu unebn maT, raATamca rom dafaruli aqvs, magram yvelas, vinc miuaxlovdeba, nel-
dafarnes Tavni TYsni, viTarca menelsacxebleman raA aRavsis sacxeblis suni ecema. aseve keTili saqme ver daifareba, rac
SivSagi sulneliTa da STaagdis igi sxuasa WurWelsa da Sex- unda ecados misi moqmedi.
Yis igi keTilad, da hkidis igi warRebad, sadaca hnebavn. da erT dRes misi msaxuri, netari ilia diakoni, wylis
hgonebn mesurnele igi, viTarmed dafarulad aqus mas, xolo dasalevad mivida im RvTiT mocemul wyarosTan. da iqve,
yovelTa maT, romelni mieaxlnen, ecemin sisurnele mis nel- wyarosTan, idga uRrani tyis didi da saSineli daTvi. Za-
sacxebelisaA. esreTve keTilni saqmeni ver daifarnian, daRa- lian SeSinda sanatreli ilia, gaiqca da uambo did ioa-
Tu ara hnebavn moqmedTa maT. nes. xolo igi mivida da eubneboda daTvs: “Tu es wyali ar
dResa erTsa msaxuri igi misi netari elia diakoni mivida dagilevia, svi da wadi”. wesi daudo mas da uTxra: “ufli-
wyarosa mas RmrTiv mocemulsa moRebad wylisa. da mun dga, sa Cvenisa ieso qristes saxeliT geubnebi, aRarasodes mia-
wyarosa mas Tana, daTY maRnarisaA didi da saSineli friad. da yeno boroteba da vneba adamianebs, romlebsac mTaze Sex-
SeeSina friad netarsa elias da gare-iqca da uTxra didsa vdebi”.
iovanes. xolo igi movida da etyoda daTusa mas: “ukueTu ara rogorc ki miiRo brZaneba mxecma berisagan, rom ara-
gisuams wyali ege, su da vidode”. da rCuli daudva mas da hrqua: visTvis evno, wavida da, rogorc tkbilad metyvel mego-
“saxeliTa uflisa Cuenisa iesu qristesiTa getyY, nuRaramca bars, ukan moxeda, Tavi moudrika da mSvidad daemorCila.
gaqus flobaA borotebad da vnebad maTa, romelTa SeemTxueode srulebiT ar avlenda mxecur bunebas, arc garboda, rad-
kacTa mTasa mas zeda”. da viTar moiRo brZanebaA mKecman man gan Secvala Tavisi siborote da iqca keTilad. wmindanis
berisagan, ganswavla ara visa vnebad, waremarTa da viTarca locviT, ager aqamde, visac ki Sexvdeboda, rogorc wynari
megobarsa tkbilad metyuelsa ukumoxedvida, Tavi moedrika cxvari, Tan gahyveboda. es ar aris sakvirveli, radgan mxe-
da myudroebiT morCilebisa saxesa aCuenebda. da yoladve cebma ician pativiscema, ekrZalvian winamZRols da naTels.
mKecebrivi bunebaA, arca sivltolaA eCina, rameTu cvala TYsi igi, vinc jurRmulSi mxecTa Soris Cavarda da maSinve
igi siborote da gardaiqca keTilad. da locviTa mis wmidisaATa piri dauRes saWmels moklebulma da metad mSierma lo-
moaqamomde romelTa SeemTxueoda, viTarca cxovari mSYdi mebma, maT Soris andamatis qvasaviT mtkiced idga da verc
Tana-warvals. da ara sakYrvel ars ese, rameTu ician mKecTaca erTma mxecma mikareba ver gabeda. mividnen, fexebs ukoc-
pativisa cemaA, mmarTebelTa mixed[v]en da naTelsa. nidnen da ambobdnen: es araa is xorci, romelic Cven unda
romeli-igi jurRmulsa Soris mKecTasa STavarda da pi- vWamoT, radgan man araferi igema samefo tablidan, garda
ri dauyo pirveliTgan sazrdel-moklebulTa da friad mSi- marcvlisa. sami kvira arc puri Wama da arc wyali sva. Cven
erTa lomTa, maT Soris viTarca qvaA andamatisaA ganutexeli gvmarTebs, viswavloT mmarxvelTa pativiscema.

60 61
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

idva da yoladve ver ikadrebdes Sexebad misa mKecni igi ara- xolo netarma berma Tavisi mkacri marxviT ar ineba, Ta-
med mouKdes da loSnides ferKTa misTa. da viTarca ityo- vidan moeSorebina xorcis mWameli mxeci, aramed waravli-
des, ese igi Korcni ara arian, romelnica Cuen sazrdel gu- na rogorc mociquli Tavis mociqulTa, naTesavTa da moy-
eqmnes, vinaATgan ara Tavs-idva man tablisagan sameufoAsa sa- vareTa mimarT, radgan naSobni naSobTanica TavianT naTe-
novageTa gemoAs-xilvaA, garna Teslsa xolo. aman samTa SYde- savebs...
ulTa puri ara Wama da wyali ara sua. jer-ars Cuenda, raATa,
viswavlneT mmarxvelTa igi pativisa pyrobaA.
xolo netarman man berman TYsiTa ficxeliTa SromiTa mar-
xvisaATa ara Tavs-idva, raATamca TYsisagan xolo ganeyena mKe-
ci igi Korcis mWameli, aramed viTarca mociquli warivlina
TYsTa mimarT mociqulTa, naTesavTa da moyuareTa, rameTu na-
Sobni naSobTaca maTTa naTesavTa . . .

<... aq teqsts aklia> < aq teqsti aklia>

. . . raATa aravis avnon. da mcnebaA igi aRYr-eqmna maT po- raTa aravis avnon. is brZaneba foladis aRvirad eqcaT,
lotik, da kbilni maTni moalbna, da hgian vidre dRendelad maTi kbilebi moucviTa, da dRevandel dRemde arian im mTa-
dRedmde mTasa mas da aravis avneben. ze da aravis avneben.
mrcxuenin da Sevwuxdi, ese-Ra mesmin, viTar mKecebrivsa mrcxvenia da vwuxvar, esRa vici, rom utyvsa da ugu-
mas bunebasa utyusa da ugunursa esmina sityuaA igi wmida- nur mxecur bunebas Seugnia wmindanTa sityva da Cven mxe-
TaA, da Cuen mKecTa uborotesad gamovCndiT, yofilTa maT So- cebze ufro borotni aRmovCndiT. gardasul ambebs vkiT-
ris aRmovikiTxavT da mocemulni igi mcnebani guasmian da vne- xulobT, mocemuli mcnebani gvesmis da Cveni moyvasis vne-
bad moyuasTa CuenTa ara davscxrebiT. dayenebul varT Kor- bas Tavs ar vanebebT, akrZaluli gvaqvs xorcis Wama da Cve-
cis Wamisagan da KorcTa moyusisa CuenisaTa vcoxniT, mKecTa ni moyvasis xorcs ki vWamT. mxecebs vemsgavsebiT da ara [xor-
maTRa Tu vemsgavsneT da ara [Korcis?] mWamelTa kacTa. mig- cis ?] mWamel adamianebs. RvTisagan mcnebad migviRia, Se-
YRebies mcnebaA RmrTisagan, raATa SeviyuaroT moyuasi vi- viyvaroT moyvasi, rogorc sakuTari Tavi, xolo Cven Sevi-
Tarca Tavi TYsi, xolo Cuen vaiZuleT igi Tavisa TYsisa Tana, ZuleT igi Cvens TavTan erTad, radgan siZulvili moyvasi-
rameTu siZulili moyusisaA siZulili ars Tavisa TYsisaA, mo- sa siZulvilia sakuTari Tavisa. mizezi amisa aris Suri.
matyuebel amissa ars Suri. o, Suriano, ganeSore Surs. Suri sikvdilia, gaecale
N moSurneo, ganeyene Sursa. Suri sikudili ars, evlto- mas, raTa ar mokvde. nu gSurs warmatebulTa saTnoeba da
de misgan, ra[A]Ta ara mokude. nu Surob warmatebulTa saT- aRiare, rom Suriani xar. qebulia Suri – sixaruli sik-

62 63
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

noebaTa da aRiare, viTarmed moSurne xar. qebul ars Suri – vdilisa gamo. igi sicocxlis mxsnelia, romelic moalbobs
siyuaruli igi sikudilisaTYs. ese cxorebisaTYs mKsnel da misi momgoneblis gonebas. daemorCile wminda wignebs, hpo-
aRWeqileb(!), romelman gankafnis gonebani momgonebelTa mis- ve xsna da mibaZe saTnoebiT srulyofilT. nu gSurs, raTa
Tani, aramed erCdi werilTa da pove gamoKsnaA, da baZevdi gan- ganerido mtris sacdurs.
srulebulTa saTnoebasa Sina. nu Surob, raATa ganero mci- adre Tqmuls unda mivubrunde. amis Semdgom maT mouy-
red sabrKesa mterisasa. vanes koWli, TiTqosda rkiniT Sekruli, Zalze davardni-
da kualad munve movide, romelsa-igi miwyies. li, mTeli sxeuli dawyluleboda, vinaidan mravali wlis
Semdgomad amissa moarTues maTda Rrekili, Sekruli manZilze metismetad itanjeboda.1
viTarca rkiniTa, da Zniad ganrRueuli, rameTu wylul iyvnes erTxel Cvens wminda mamas, ioanes, sakaciT miuyvanes
yovelni Korcni misni, rameTu guemul iyo igi JamTa mravalTa davardnili koWli, romelsac mTeli sxeuli moduneboda,
ficxel...1 da evedrebodnen: “Seiwyale, wmindao, es sneuli,
amas wmidasa mamasa Cuensa iovanes moarTues odesme cxed- radgangvwams, rom qristes ZaliT SegiZlia gankurno”. is
riTa Rrekili da ganrRueuli da daKsnil iyunes yovelni aso- sneulic eubneboda: “Semiwyale wmindao, Semiwyale
ni misni. Seiyvanes winaSe missa, evedrebodes wmidasa iovanes: daumarxavi mkvdari, mciredi madli miboZe, raTa
“Seiwyale, wmidao RmrTisao, ganrRueuli ese, rameTu gur- ganvikurno”.
wams, viTarmed SemZlebel xar gankurnebad qristes ZaliTa”. xolo netar ioanes TumcaRa es saqme TavisTvis saZne-
da kualad ganrRueuli igi Kmobda: “Semiwyale, monao RmrTi- lod miaCnda, gaaxsenda pavles sityva, romelic ambobs:
sao, mkudari ese dauflveli da mommadle mciredi madli, raATa “Zlierebma uZlurni itvirTeT”. amitom uTxra: “gangkur-
ganvikurno”. navs Sen ufali Cveni ieso qriste”.2 da maSinve wamodga igi
xolo netarsa iovanes daRacaTu mZime uCnda saqme ese mis fexze da sxeulis sneuli nawilebi umal ganikurna. vinc
mier, aramed moeKsena sityuaA igi pavlesi, romel ityYs, vi- es ixila, madlobas swiravda RmerTsa da wminda ioanes.
Tarmed: “ZlierTa uZlurni itYrTeniT”. amisTYsca hrqua: kvlav moiyvanes eSmakisagan metismetad gvemuli, ro-
“gangkurnebs Sen ufali Cueni iesu qriste”, da masve Jamsa aRe- melsac sityvis Tqmac ki ar SeeZlo. naxa igi ioanem da Seeb-
marTa igi ferKTa zeda TYsTa da asoni igi daKsnilni mswrafl rala. miugo wminda ioanem da uTxra: “sulo boroto, rad
ganikurnnes. da romelTa ixiles, hmadlobdes RmerTsa da wmi- tanjav magas, radgan Seni adgili udabnosa da uwylo ad-
dasa iovanes. gilasaa, uflisa Cvenisa ieso qristes saxeliT geubnebi,
kualad moiyvanes eSmakeuli friad guemuli, romel sit- gadi mag kacisagan!” xolo avi suli brZanebisTanave ganvi-
yuadca ver SemZlebel iyo. da ixila igi da Seewyala. miugo da da is kaci ganikurna. yvelas gaukvirda. da beri ase am-
wmidaman iovane da hrqua: “sulo ukeTuro, raAsa stanjav ma- bobda: “rad gikvirT, mkurnali ar var, magram uflisa Cve-

1. mark. 12:31.
1 amaze wydeba A xelnaweris teqsti. 2 . Sdr. rom. 15:1.

64 65
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa iovane zedaznel
wmidisa isa
isaAA
zedaznelisa cxovreba wminda ioane zedaznelisa

gas, rameTu micemul ars Senda adgili udabnoA da urwyuli. nisa ieso qristes xsenebiT yoveli seni da yoveli bneli
getyY Sen saxeliTa uflisa Cuenisa iesu qristesiTa, ganved Zala ukuiqceva. radgan man Tavad brZana: “visac Cemi swams,
kacisa magisgan!” xolo igi brZanebasave Tana missa ganvida. da rasac me vizam, isic iqms da Cemze metsac iqms”.1
ganikurna kaci igi. da yovelTave daukYrda. da beri esreT mraval did saqmeTagan es mciredni aRvwereT didi dro-
etyoda: “da rasa gankYrvebul xarT, rameTu ara var mkurna- is gasvlis gamo, magram aq moTxrobili sakmarisia ganRmrTo-
li, aramed saxelis-debiTa uflisa Cuenisa iesu qristesiTa bili kacis ambavTa Sesatyobad, rogorc didi mdinaris ge-
ivltis yoveli seni da yoveli Zali bnelisaA. rameTu man Ta- mos gageba SesaZlebelia erTi WurWliT, aseve Seityobs ne-
vadman brZana: “romelsa hrwmenes Cemdamo, romelsa me viqm, man- tari ioanes ambavs is, visac es surs. xolo mravlad aris
ca qmnes da ufroAs Cemsa qmnes”. saswauli, romelic qmna Cvenma wminda mama ioanem.
ese mciredi mravalTagan didTa saqmeTa davwereT mimyov- xolo mis sanatrel mowafeTa Sesaxeb, romlebic ganaT-
rebisaTYs Jamisa. xolo gemoAs-xilvad RmerTSemosilisa mis ldnen saRmrTo madliT da sxvebic gananaTles, vityviT,
kacisaTYs kma-arian. viTarca mdinarisa didisaA takukiTa er- rom maT monastrebi aRaSenes, romlebic dRemde arian, da
TiTa ixilvebis, Tu raA gemoA aqus, egreTve netarisa iovane- iq kurnebanic aResruleba, xolo yvela ambis saTiTaod moT-
si, romelTaca enebos. xolo mraval arian saswaulni, romel- xroba ar SegviZlia.
ni qmnna mamaman Cuenman wmidaman iovane. erTma mowafeTaganma, saxelad TaTam, im mTis Ziras aRa-
xolo aw netarTa mowafeTa misTaTYs vityodiT, romelni Sena monasteri, sadac berebi gamravldnen da yovelmxri-
ganaTldes madliTa saRmrToATa da sxuanica gananaTlnes da vi wesrigianobiT cxovrobdnen. xolo sxvebs Semdgom mo-
monasterni aRaSennes, romelni vidre aqamomde hgian da kur- vixsenebT, da vadidebdeT RmerTs, romlis aris dideba uku-
nebani iqmnebian, romelTaA TYToeulad moTxrobaA ver Zal- niTi ukunisamde, amin.
gYc.
erTman mowafeTaganman, saxeliT TaTa, queSe Zirsa mis mTi-
sasa aRaSena monasteri, romelsa Sina ganmravldes monazonni
da yovliTave wesierebiTa iqceodes xolo sxuani Semdgomad
amissa moviKsenneT da RmerTsa vadidebdeT, romlisaA ars di-
debaA ukuniTi ukunisamde, amen.

1. in. 14:12.

66 67
cxovreba Rirsi Siosi da
evagresi

68 69
cxorebaA da moqalaqobaA Ri
cxorebaA rs
Rirsisa
rsisa cxovreba da moqalaqeoba Rirsisa mamisa
mamisa Cuen isa
Cuenisa
Cvenisa Siosi da evagresi
SioAs
SioAsii da evag res
resii
evagres
gvakurTxe, mamao.
VII
VII. xolo netari ese da RmrTiv ganbrZnobili mamaA Cueni
wmidaA Sio movida winamZRurobiTa sulisa wmidisaATa da 7. xolo sanatreli da RvTiv ganswavluli wminda mama
daemkYdra dasavaliT kerZo deda-qalaqsa mcxeTas. da pova Kevi Sio suliwmidis winamZRvrobiT movida da daemkvidra de-
RrmaA friad ficxeli, udabnoA da urwyuli da naklulevani daqalaq mcxeTis dasavleTiT, da ipova Zalze mkacri, Rrma,
yovelTa saKmarTagan, da haeri zafxulisaA ficxel da egreTve udaburi da uwylo xevi, sadac araviTari saxmari nivTi
zamTrisaA uficxles. da pova mun mcire quabi da dajda mas
ar moipoveboda, zafxulSi haeri iyo mkacri, zamTarSi -
Sina dayudebiT sasoebiTa RmrTisa mindobisaATa, Kel-yo
saqmesa amas da sikudilad misca Tavi TYsi misTYs, romelman ufro metad mkacri. da ipova iqve patara gamoqvabuli, da-
araodes ugulebels yvnis mosavni misni. eyuda iq RmrTis imediT aRvsili, wamoiwyo saqmianoba da
ese wmidaA mamaA Cueni iyofeboda raA quabsa mas Sina, iloc- Tavi gaswira misTvis, vinc arasodes uaryofs Tavis mosavT.
vida da ityoda: “N iesu saxiero, romeli moxued queyanad cxo- wminda mama gamoqvabulSi yofnisas loculobda da am-
rebisaTYs kacTaAsa da iSev wmidisagan qalwulisa, raATa ac- bobda: "hoi, mowyaleo ieso, romelic moxvedi amqveynad kac-
xovnne, romelni mKurvaliTa guliTa Segidgen da gmsaxureb- Ta xsnisaTvis da iSev wminda qalwulisagan, raTa ixsna isi-
den Sen. aw momec meca moTminebaA, raATa saTnod Senda aRvas- ni, romelnic mxurvale guliT gamogyvebian da mogemsaxu-
rulne mciredni ese dReni cxorebisa Cemisani da Rirs myav ke- rebian Sen. aw mec momeci moTmineba, rom Sens mosawonad
TilTa SenTa saukuneTa meoxebiTa uxrwnelisa dedoflisa Cu-
ganvvlo Cemi cxovrebis mcire dReebi, Rirsi gamxade Seni
enisa da dedisa Senisa maradis qalwulisa mariamisiTa da meo-
xebiTa didebulTa wmidaTa mociqulTa SenTaATa da wmidisa sanetaro maradiuli sasufevlisa meoxebiTa uxrwnelisa
mamisa Cuenisa iovanesiTa”. dedoflisa Cvenisa da dedisa Senisa maradis qalwulisa
amas ityoda cremliTa da gangrZelebiTa locvisaATa ia- mariamisiTa da SenTa didebul wminda mociqulTa da wmin-
taksa daaltobda, da ganhmzada Tavi TYsi iatakad Suenierad. da mamisa Cvenisa ioanes SemweobiT".
da viTarca daadgra samaradisod mouwyinebelad locvasa da amas ambobda tiriliT da xangrZlivi locviT iataks
ixila RmerTman guls-modgined moTminebaA misi da viTar ara- asvelebda da iatakze wveboda, da radgan loculobda mud-
raA ipoveboda udabnosa mas nugeSinis-sacemeli KorcTaA, manve mivad da mouwyineblad, ixila RmerTma misi gulmxurva-
saxierman da dafarulTa mxedvelman RmerTman, romelman ga- le moTmineba; da vinaidan udabnoSi ar ipoveboda xorcie-
mozarda elia da udabnosa Sina yornisa mier, egreTve wmidaA
li sazrdo, manve, mowyale da saidumloTa mxedvelma Rmer-
ese mamaA Cueni gamozarda, rameTu tredisa mier dRiTi-dRe
uboZebda sazrdelsa. xolo marjueniT kerZo quabisa mis uboZa Tma, romelmac elia gamokveba yornis daxmarebiT1, aseve
1 Sdr. 3 mef. 17:2-7

70 71
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

wyali mcire kldisagan Kmelisa, romeli kma-sayofel misda wminda mama gamokveba, romelsac mtredi yoveldRe awvdi-
iyo. xolo eseviTari raA RmrTisa wyalobaA ixila mis zeda, da sakvebs. gamoqvabulis marjvena mxares ki misca mas mci-
madlobasa Seswirvida RmrTisa da ityoda: “N ufalo didebi- re wyali, mSrali kldidan gamomdinare, romelic misTvis
sao, kurTxeul ars saxeli Seni da did ars wyalobaA Seni kac-
samyofi iyo. xolo mama Siom, rodesac ixila RvTis aseTi
Ta zeda da vinaA var me uRirsi ese wyalobisaA, garna yovelsa-
wyaloba, madlobas swiravda RmerTs da ambobda: "hoi, ufa-
ve zeda vhmadlob saxierebasa Sensa”.
da ixarebda suliTa da adidebda RmerTsa. da mieriTgan lo didebisao, kurTxeulia saxeli Seni da didia Seni wya-
ganZlierda uxilavTa mterTa zeda. loba kacTa zeda, da vin var me, uRirsi Seni amgvari wya-
lobisa, aramed yovlisaTvis gmadlob saxiero da mowya-
leo".
da ixarebda suliTa da RmerTs adidebda da amis Sem-
dgom uxilav mtrebze gaZlierda.

8. da rodesac simartovis aRgznebul cecxlSi yofnis


VIII. da viTar mravalni Jamni warvlna aRgznebulsa mas saK-
milsa Sina martod myofobisasa, ineba zegardamoman gangeba- mravalma welma gaiara, zeciurma gangebam ineba, rom aRar
man, raATa ara iyos dafarul brwyinvale igi varskulavi. yofiliyo damaluli brwyinvale varskvlavi. amis gamo ga-
amisTYs gamoacxada igi kacTa Soris. xolo saxe gamocxade- moaCina igi kacTa Soris. xolo misi gamocxadeba ase iyo: im
bisa misisaA esreT iyo. rameTu mas Jamsa iyo vinme mTavari, sa- dros iyo erTi mTavari, saxelad evagre, qristes moyvare,
xeliT evagre, qristes moyuare da saRmrToTa wignTagan swav- saRmrTo wignebiT ganswavluli da qristianTa Svili.
luli da qristeaneTa Svili. xolo gangebiTa RmrTisaATa dRe- RvTis nebiT, erT dRes Tavis Svilebsa da msaxurebs uTxra,
sa erTsa hrqua SvilTa TBsTa da monaTa: “ganvideT nadiro- sanadirod wavideTo. gaiares mtkvari da pirdapir im ad-
bad”. da ganvles mtkuari da ganvides damarTebiT adgilsa mas,
gilze mividnen, sadac beri iyo damkvidrebuli. yvela ga-
sada mjdomare iyo beri. xolo yovelnive mimodaibnivnes da
ifanta da mxolod evagre idga, mimoixedavda, raTa raime
evagre dga martoA da mimoixedvida, raATa ixilos nadirTa-
gani raAme. xolo miSuebiTa RmrTisaATa ixila tredi igi, ro- nadiri enaxa, RvTis nebiT ki ixila mtredi, romelic Sios
meli miarTumida sazrdelsa Sios. xolo evagre ganicdida sazrdos awvdida. evagre uyurebda gaocebiT da naxa, sa-
mkYrsed da ixila, sada-igi Sevida. xolo viTarca inadires, dac igi Sevida. nadirobis Semdeg yvelani saxlSi wavid-
warvides saxed TYsad. nen.
da xvalisa dRe kualad ganvides. da viTarca yovelni meore dRes isev gavidnen da rodesac yvelani movid-
movidodes da mTavari evagre dga maxlobelad quabisa mis, sa- nen, mTavari evagre gamoqvabulTan axlos mivida, sadac be-
da mjdomare iyo beri. da aha kualad ixila tredi igi da mo- ri iyo damkvidrebuli. da isev ixila mtredi, romelsac
aqunda sazrdeli berisaTYs. da viTarca ganicada netarman
sakvebi miqonda berisTvis, da rogorc ki dainaxa sanat-

72 73
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

evagre tredi igi, gankYrda da Seudga kualsa missa da ixila relma evagrem mtredi, gaocda da mis kvals gahyva, da ixi-
wmidaA igi Sio mjdomare quabsa Sina, daukYrda da hrqua: “raA la gamoqvabulSi myofi wminda Sio, gaukvirda da uTxra:
xar, anu vinaA?” xolo berman hrqua: “kaci var ucxoA da qris- “vin xar, an saidan xar?” berma uTxra: “ucxo kaci var, qris-
tes mosavi da var quabsa amas Sina mciresa, raATa dayudebiT
tes mosavi, da am patara gamoqvabulSi vimyofebi, raTa aq
aRvasrulne dReni cxorebisa Cemisani da esreT uSfoTvelad
dayudebiT aRvasrulo Cemi cxovrebis dReebi da uSfoT-
saTno-veyo RmerTsa”. xolo netarman evagre hrqua bersa:
“cxovel ars ufali, ara dagiteo Sen da arca warvide saxed velad saTno-veyo RmerTs”. sanatrelma evagrem uTxra bers:
Cemda”. xolo berman hrqua: “Svilo, ver Zal-gic tYrTvad si- “RmerTi cocxalia, ar migatoveb Sen da arc waval Cems sax-
ficxlesa amas udabnoAsasa, rameTu gxedav mravliTa fufu- lSi”. berma ki upasuxa: “Svilo, ver SeZleb itvirTo am
nebiTa aRzrdilsa”. udabnos simkacre, radgan, rogorc vxedav, did fufuneba-
xolo evagre hrqua: “daRacaTu dResve iyos sikudili Si xar aRzrdili”.
Cemi Sen Tana, arave dagiteo”. evagrem ki upasuxa: “dResve rom movkvde SenTan, mainc
xolo viTarca ganicada berman simtkice gonebisa misi- ar migatoveb”.
saA, hrqua esreT, viTarmed: “me raAca grqua, yav”. xolo man
xolo roca ixila berma misi nebis simtkice, uTxra: “me
hrqua: “yovelive, raAca mibrZanos siwmideman Senman, vyo”. xo-
rasac getyvi, is gaakeTe”. man upasuxa: “yvelafers gavake-
lo berman misca mas kuerTxi TYsi da hrqua: “warved da kuer-
Txi ese Cemi Cayav mtkuarsa, xolo igi gza-gcems da ganved Teb, rasac Seni uwmindesoba mibrZanebs”. xolo berma misca
Kmelad da warved saxed Senda da yovelive sacxorebeli Seni Tavisi kverTxi da uTxra: “wadi, Cemi kverTxi Cayavi mtkvar-
ganage da warmoved. da viTarca moiwio mtkuarsa zeda, kua- Si, igi gzas mogcems, gadi xmeleTze, wadi saxlSi da moa-
lad Cayav kuerTxi Cemi da, ukueTu gza-gces, moved Cemda, da wesrige Seni sacxovrebeli da wamodi; da rogorc ki mou-
ukueTu ara gza-gces, warved Sina, rameTu ara sTnavs Rmer- axlovdebi mtkvars, isev Cayavi Cemi kverTxi da, Tu gzas
Tsa saqme ege, romelsa hlami”. mogcems, CemTan modi, Tu ar mogcems gzas, saxlSi dabrun-
xolo man ficiT moimtkica beri, raATa ara ivltodis di, radgan ar moswons RmerTs is saqme, romelic Sen gwa-
adgilisa misgan. xolo man aRuTqua da igi warvida. da viTarca
dia”.
miiwia kidesa mdinarisasa, STayo kuerTxi igi berisaA da
xolo man daafica beri, ar wasuliyo im adgilidan. ber-
wyalman gza sca da Kmelad ganiara.
da viTarca ganago yovelive da movida da STayo kuer- ma aRuTqva da evagre wavida. da rogorc ki miuaxlovda
Txi igi, kualadca gza-sca. mdinares, Cayo beris kverTxi da wyalma gza misca da mSra-
da movida winaSe berisa da hrqua: “mamao wmidao, viTar- lad gadavida.
ca mibrZane, yovelive vyav”. da rodesac moawesriga yvelaferi, movida, isev Cayo
kverTxi da mdinarem gza misca.
movida berTan da uTxra: “wminda mamao, rogorc mib-
rZane, yvelaferi ise gavakeTe”.

74 75
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

IX. xolo man hrqua: “Svilo evagre, uwyode, rameTu ami- 9. xolo man uTxra: “Svilo evagre, icode, rom amieri-
eriTgan ganmravlebad arian Zmani udabnosa amas Sina. amis- dan udabnoSi Zmebi momravldebian, amisTvis saWiroa ek-
TYsca jer-ars, raATa eklesiaA aRvaSenoT, sadaca gYbrZanos lesiis aSeneba, sadac ufali gvibrZanebs”. avidnen im qed-
Cuen ufalman”. xolo aRvides qedsa mas zeda, romlisa Zirsa
ze, romlis ZirSic damkvidrebuli iyo wminda Sio. da ro-
mjdomare iyo wmidaA Sio. da viTarca iloces, moiRo cecxli
desac iloces, nakverCxali da cecxli aiRo wminda berma,
wmidaman berman da daiyara nebsa zeda TYssa da daasxa zeda
sakumeveli. xolo sakumeveli igi aRemarTa viTarca sueti da daiyara Tavis xelis gulze da daado zed sakmeveli. xo-
merme dadrka dasavaliT kerZo qedisa mis da Cadga adgilsa lo sakmeveli aRimarTa rogorc sveti da mere gadaixara
erTsa, viTarca sueti Kevsa mas Sina. qedis dasavleTis mxares da Cadga erT adgilze, rogorc
xolo igini gardamovides. da adgilsa mas, sada uCuena sveti xevSi.
ufalman, dasca saTxari mamaman Cuenman wmidaman Sio da aRa- xolo isini Camovidnen da adgilze, sadac ufalma uC-
Senes eklesiaA sadidebelad RmrTisa. vena, dahkra bari wminda mama Siom da aaSenes eklesia RvTis
xolo evagres Sehmosa saxe monazonebisaA. da ganiTqua sadideblad.
hanbavi misi da yovliT kerZo movidodes da monazon iqmnebo-
xolo evagre aRikveca monazvnad da gavrcelda misi am-
des.
bavi da yoveli mxridan modiodnen da monazvnad aRikvece-
bodnen.

X. da viTarca ganmravldes Zmani, saKmar iyunes maTTYs 10. da rodesac gamravldnen Zmebi, maTTvis saWiro gax-
saKedarni metYrTeni mosaRebelad sazrdelisa da wylisaTYs. da tvirTmzidi saxedrebi sakvebisa da wylis mosatanad.
amisTYsca moidgnes karaulni. xolo iyo adgili igi tyiani amisTvis moiyvanes virebi. is adgili iyo tyiani da kldo-
da kldovani. amisTYsca mKecni friad iyunes adgilTa maT Si- vani, ris gamoc im adgilebSi mxecebi mravlad iyo.
na.
rodesac virebi saZovarze wavidodnen, gamovidodnen
xolo ganvidian raA karaulni Zovnad, gamovidian mKecni
mxecebi da zians ayenebdnen maT, ris gamoc Zmebi Sewuxebul-
igi da mavnebel eqmnebodian karaulTa maT. amisTYsca Zmani
mwuxare iyvnian. maSin wmidaA mamaA Cueni Sio evedra ufalsa, ni iyvnen. maSin Cveni wminda mama Sio evedra RmerTs, rom
raATa saxilvel missa yvnes mKecni igi. xolo locvasave missa misTvis xiluli gamxdariyvnen mxecebi. misi locvisas yve-
Tana yovelni igi mKecni movides winaSe berisa da hrqua maT: la mxeci gamovida beris winaSe, da uTxra maT: “ratom av-
“raAsaTYs mavnebel eqmnebiT karaulTa ZmaTa CuenTasa? aw nebT Cvens virebs? axla getyviT Tqven Cveni uflis ieso
getyY Tquen saxeliTa uflisa Cuenisa iesu qristesiTa, ro- qristes saxeliT, romelmac dagbadaT Tqven, wadiT am ad-
melman-igi dagbadna Tquen, warvediT areTagan amaT Sors, xo- gilebidan da mxolod erTi Tqvengani darCes RvTis sadi-
lo erTi oden dadegin sadidebelad RmrTisa Cuenisa, raATa deblad, raTa Cveni Zmobis virebs aZovebdes”. da maSinve yve-
aZoebdes karaulTa ZmaTa CuenTasa”. da masve Jamsa yovelnive
la mxeci gaifanta, mxolod erTi mgeli idga mowiwebiT,

76 77
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

ganibnivnes, garna erTi xolo mgeli dga mowiwebiT, viTarca rogorc msaxuri, mis winaSe, da uTxra: “Cveni uflis ieso
monaA winaSe misa, da hrqua: “saxeliTa uflisa Cuenisa iesu qris- qristes saxeliT gibrZaneb Sen, mxecsa, rogorc keTilma
tesiTa gibrZaneb Sen, mKecsa magas, raATa viTarca mwyemsi ke- mwyemsma aZove Cveni virebi, sanacvlod Cemi Zmebis Sewuxe-
Tili aZoebde karaulTa CuenTa, raATa amiT ukmouzRo, ro-
bisa; da Seni sakvebi iyos is, riTac Cven vikvebebiT. diliT
mel Segiwuxebian Zmani ese Cemni da sazrdel Senda iyos, rom-
waiyvane da Sebindebisas moiyvane da iyavi mwyemsi da mcve-
liTaca Cuen vizardebiT. xolo ganasxemdi dilasa da Jamsa
mwuxrisasa moasxemdi, da iyav mwyems da mcvel saKedarTa Cu- li Cveni saxedrebisa”.
enTa”. mgeli, rogorc msaxuri, daemorCila da beris brZane-
xolo mgeli igi iqmna morCil, viTarca monaA. da hyofda bisaebr akeTebda.
brZanebisaebr berisa. iyo erTi ZmaTagani, saxelad konon, romlis viri gada-
xolo iyo erTi ZmaTagani, saxeliT konon, da karauli misi varda kldeze da mokvda. mgelma ki droze adre moasxa sa-
gardaiWra kldesa da mokuda. xolo mgelman man uwinares Ja- xedrebi da, rogorc ki miiTvales, kononma ver ipova Tavi-
misa moasxna saKedarni da, viTarca moiTualnes, konon verRa- si viri. mivida da bers uTxra: “hoi, wmindao mamao, es ra
ra pova viri misi. mivida da hrqua bersa: “N wmidao mamao, raA
gaakeTe, rom mwyemsad mgeli dagvidgine, ager, Cemi viri
hyav, rameTu mgeli mwyemsad moguec; egera karauli Cemi Se-
SeuWamia”. da rodesac bers amas eubneboda, mgeli moekida
uWamia”. da amas raA etyoda bersa, mgeli igi moekida kalTasa
kononissa da mizidvida. xolo berman hrqua: “warhyev, raATa konons kalTaze da mozida. berma uTxra: “wahyevi, raTa giC-
giCuenos, Tu raA sWirs virsa Sensa”. da viTarca mivides Tavsa venos, ra daemarTa virs”. rodesac mividnen kldis Tavze,
mis kldisasa, sada gardaWril iyo, totiTa uCuenebda viTar- saidanac gadavardniliyo viri, mgeli adamianiviT TaTiT
ca kaci da wkmuiliT imarTlebda Tavsa TYssa. da viTarca STa- uCvenebda da wkmuiliT Tavs imarTlebda. rodesac Cavid-
vides, ixiles, rameTu momkudar iyo. xolo viTarca movida nen, naxes, rom momkvdariyo. rodesac berTan mivida, kononma
berisa, etyoda: “ubralo ars, mamao, mwyemsi ese CuenTa saKe- uTxra: “udanaSauloa, mamao, Cveni saxedrebis mwyemsi, rad-
darTaA, rameTu kldesa gardaWril ars da momkudara viri Ce- gan Cemi viri kldidan gadavardnila da momkvdara”.
mi”.
“hoi, Zmano Cemno sayvarelno! ase adidebs Tavis moSi-
N Zmano Cemno sayuarelno! esreT adidebs RmerTi moSiS-
Sebs RmerTi, romelsac veluri mxecebic ki msaxurisaviT
Ta misTa, romel mKecnica velurni, viTarca monani, daemor-
Cilebian. aw Cuenca saTno veyuneT RmerTsa marxviTa, locvi- emorCilebian. Cvenc vaamoT RmerTs marxviT, locviT, siw-
Ta, siwmidiTa, glaxakT mowyalebiTa, ucxoT moyuarebiTa, sim- mindiT, glaxakTa mowyalebiT, ucxoebis siyvaruliT, sim-
dabliTa, simSYdiTa da urTierTas siyuaruliTa da yovliTa- dabliT, simSvidiTa da urTierTsiyvaruliT da yoveli ke-
ve saqmiTa keTiliTa, romelica moguatyuebs keTilTa sauku- Tili saqmiT, romelic mSvenier saiqiosa da zeciur Sveba-
neTa da saSuebelTa zecisaTa. sa da gancxromas mogvapovebinebs”.

XI. xolo jer-ars, raATa moviKsenoT erTi mowafeTagani 11. xolo saWiroa movixsenoT wminda ioanes erTi mowa-
wmidisa iovanesTaA, saxeliT ise, ganTqumuli yovliTave saT-
feTagani, saxelad ise, ganTqmuli yovelgvari sikeTiT, sa-

78 79
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

noebiTa, nergi igi samoTxisaA, yuavili Suenieri da yovlisa moTxis nergi, mSvenieri yvavili da yoveli sikeTis Ziri.
keTilisa Ziri. wminda mamaTmTavarma, kaTalikosma, waiyvana sanatre-
ese netari ise Seipyra wmidaman mamaTmTavarman, kaTali- li ise da wilknis saydris episkoposad akurTxa. da rad-
kozman, da akurTxa igi ebiskopozad saydarsa zeda wilknisa-
ganac ise ver tvirTulobda am saqmes, mdablad iTxovda gaS-
sa. da daRacaTu igi ara Tavs-idebda saqmesa mas da SevrdomiT
vebas.
iTxovda gantevebasa.
xolo man unebliiT daasxna Kelni da wargzavna saydarsa magram man daasxa xeli da iZulebiT gaagzavna RvTis de-
RmrTisa dedisasa da dedisa mis, romelman dedaA TYsi cTomi- dis saxlSi, im dedisa, romelmac Tavisi deda codvisagan
sagan aRadgina; dedisa mis, romelman dedani wyevisagan iK- aRadgina, im dedisa, romelmac dedebi wyevisagan ixsna, im
snna; dedisa mis, romeli Suamdgomel RmrTisa da kacTa iqmna dedisa, romelic RmerTsa da adamianebs Soris Suamavlad
da acxovna yoveli naTesavi kacTaA, romelnica sarwmunoebiT iqca da ixsna kacTa modgma, romlebic TavianTi sarwmuno-
Tayuanis-scemen qristesa, misgan Sobilsa RmerTsa. ebiT Tayvans scemen qristes, mis mier Sobil RmerTs.
N yovlad wmidao RmrTis mSobelo mariam, kurTxeul ars hoi, yovladwmidao RmrTismSobelo mariam, kurTxeu-
nayofi muclisa SenisaA da kurTxeul ars saxeli wmidaA di-
lia nayofi Seni muclisa da kurTxeulia misi didebis wmin-
debisa misisaA, rameTu queyanisaganni viyveniT da aw Sen mier
da saxeli, radgan Cven qveyanisaganni viyaviT da axla Sen
zecisa angelozTagan vimsaxurebiT da Sen mier uxrwnelebaA
da cxorebaA saukunoA movigeT. amisTYs Suenis, raATa saydarsa mier zeciuri angelozebi gvemsaxurebian, xolo Sengan ux-
didebisa Senisasa wmidani da suliTa ganaTlebulni kacni iyu- rwneli da saukuno cxovreba movipoveT. amitom Sehferis,
nen zedamdgomelad taZrisa Senisa da amisTYsca gamorCeul rom Seni didebis saydars wminda da suliT ganaTlebuli
iqmna Rirsi ese wmidaA ise zedamdgomelad saydrisa Senisa, adamianebi meTaurobdnen, amitom gamoirCia Rirsi wminda
wmidao dedofalo! ise Seni saydris xelmZRvanelad, wmindao dedofalo!
xolo wmidaman aman mamaman da ebiskopozman iwyo swavlad wminda mamam da episkoposma isem daiwyo Tavisi samwysos
da wurTad samwysoTa TYsTa. da mihmarTa CrdiloAT kerZo, swavleba da wvrTna, da gaemarTa CrdiloeTis mxares, sa-
rameTu jereT mouqcevel iyunes da mtkiced epyra kerpT-msa-
dac jer kidev mounaTlavni iyvnen da mtkiced emsaxure-
xurebaA.
bodnen kerpTayvanismcemlobas.
da iwyo swavlad maTda swavliTa simSYdisaATa da yovli-
Tave RonisZiebiTa da saswaulTa moqmedebiTa moaqcevda sar- da iwyo maTi swavleba simSvidiT, yoveli RonisZiebi-
wmunoebad, rameTu sneulTa hkurnebda da eSmakTa brZanebiT Ta da saswaulebis CvenebiT moaqcevda sarwmunoebaze, rad-
ganasxmida; da mravalni sakYrvelebani qmnna da esreT keTi- ganac sneulebs gankurnavda, eSmakebs ganasxamda brZanebiT
lad swavliTa mravalni sulni moaqcivna da taZarni kerpTani da mravali saswauli qmna, da amgvari keTili swavlebiT
dalewna da eklesiani aRaSenna da yovelTa naTel-sca da ga- mravali suli moaqcia, kerpTa taZrebi dalewa da eklesi-
namtkicna qristes sarwmunoebasa zeda. da eseviTariTa saqmi- ebi aRaSena da yvelani monaTla da ganamtkica qristes sar-
Ta keTiliTa Semkuli movida saebiskoposod TYsad wmidaA ese wmunoebaSi. da amgvari keTili saqmeebiT Semkuli wminda
episkoposi ise.
episkoposi ise movida Tavis saepiskoposoSi.

80 81
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

XII. xolo mas Jamsa ineba wmidaman mamaman iovane, raATa mo- 12. im dros wminda mama ioanem isurva, enaxa Tavisi mo-
ixilnes mowafeni TYsni da cnas, Tu romelsa sazomsa miwev- wafeebi da gaego, ra sazoms miaRwies, raTa gamoeCina maTi
nul arian, da raATa gamoacxadnes saqmeni maTni keTilni kacTa keTili saqmeebi adamianebs Soris, radgan rwmenaSi nor-
Soris, rameTu axal nerg iyunes kacni da uKmda ganmtkicebaA.
Cni iyvnen adamianebi da saWiro iyo maTi ganmtkiceba; da
da viTarca moiwia saydarsa mas wmidisa RmrTisa dedisasa, mo-
uwoda wmidasa mamasa Cuensa Sios. da viTarca moikiTxnes ur- rodesac mivida wminda RvTis dedis taZarSi, dauZaxa wmin-
TierTas siyuaruliTa sulieriTa da dasxdes, maSin moiTxoa da mama Sios; da rodesac moikiTxes erTmaneTi sulieri siy-
wmidaman iovane TBnier Cueulebisa sasumeli. da moarTua mas varuliT da dasxdnen, maSin wminda ioanem Cveulebisamebr
elia diakonman da aRuvso WiqaA da misca bersa. xolo netari moiTxova sasmeli. ilia diakvanma miarTva mas sasmeli, auv-
igi beri etyoda ises, viTarmed: “pirvelad ebiskopozisaA jer- so Wiqa da miawoda bers. sanatrelma berma uTxra ises: “jer
ars locvaA”. xolo man Tayuanis-sca da iTxova SendobaA. xo- episkoposis locvaa saWiro”. man ki Tayvani sca da Sendoba
lo wmidaman iovane ze aRipyra WiqaA, iloca, juari daswera
iTxova. wminda ioanem maRla aswia Wiqa, iloca, jvari ga-
da ganuteva haersa Sina WiqaA igi da dadga viTarca myarsa
queyanasa zeda. xolo romelman avlina petre zRuasa zeda vi- dasaxa da datova haerSi da Wiqa TiTqos myar miwaze dad-
Tarca Kmelsa queyanasa, manve mosca madli amisda qmnad wmi- ga. xolo romelmac petre atara zRvaze, rogorc xmeleT-
dasa iovanes. da viTar myovar Jam ipyra WiqaA igi haersa Sina, ze, manve misca wminda ioanes madli amis gasakeTeblad. da
hrqua iovane mowafeTa: “vin Tquenganman miiRos WiqaA ese Ke- radganac didxans iyo Wiqa haerSi, ioanem mowafeebs uT-
lisagan haerisa?” da aravin ikadra miyofad Kelisa. xra: “romeli Tqvengani aiRebs haerSi mdgar Wiqas?” mag-
maSin wmidaman iovane daswera juari da miiRo WiqaA igi, ram veravin gabeda xelis Sexeba.
da samTave miiRes nakurTxevi igi da sxuaTaca mravalTa. ma-
maSin wminda ioanem gadaswera jvari, Wiqa aiRo da sa-
Sin hrqua wmidaman iovane mamasa Sios: “jer-ars madlisa mi-
cemaA RmrTisa, romelman yo Cuen Soris sakYrveli ese”. xolo mivem miiRo nakurTxi sasmeli da bevrma sxvamac. maSin wmin-
wmidaA Sio morCil eqmna bersa da moiRo nakuercxali da da- da ioanem uTxra mama Sios: “saWiroa pativis migeba RvTi-
ikriba nebsa zeda marjuenesa SiSuelsa da daasxa sakumeveli sadmi, romelmac es saswauli mogvivlina”. xolo wminda
mas zeda da aRuteva sakumevelman suli surneli da iwyo mo- Sio daemorCila bers, aiRo nakverCxali, daido SiSvel xe-
kumevad da ukumia mun myofTa. da ixiles raA ese, daukYrda lisgulze, daado zed sakmeveli da gauSva sakmevelma sur-
yovelTa da adidebdes RmerTsa, romelman mosca madli esevi- neli da daiwyo kmeva, da iq myofT ukmia; da rodesac es
Tari moSiSTa misTa. da Tqua wmidaman iovane: “raAsa dagik-
ixiles, yvelas gaukvirda da adidebdnen RmerTs, romel-
Yrdebis, Zmano, rameTu icis cecxlmanca ridobaA RmrTis
mcnobelTaA, rameTu aman cecxlman icnna samni yrmani babilons, mac esoden didi magaliTi misca Tavis moSiSebs. wminda io-
raJams-igi saKumilsa Sina SesTxivnes qaldevelTa. xolo sa- anem Tqva: “ratom gikvirT, Zmebo, radgan cecxlic erideba
Kumilsa mas Sina mdgomareTa cuari zegardamo ecureoda. xo- RvTis mcodneebs, am cecxlma icno sami yrma babilonSi, sa-
lo garemoAs mdgomareni Seiwuvebodes da yrmani uvnebelad dac qaldevelebma RumelSi Seyares, xolo RumelSi Sey-
daicvebodes, rameTu winaSe RmrTisa araraA SeuZlebel ars rilebs zevidan cvari epkureboda. garSemo myofni iwve-
da misi ars sakYrvelT moqmedebaA ese”.
82 83
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

da merme mixedna wmidaman iovane ises da hrqua: “mamao bodnen, yrmebi ki uvneblad iyvnen1, radgan RmerTisTvis Se-
mflobelo, gYnebs, raATa kurTxevaA moviRoT Senganca, ro- uZlebeli araferia da igia saswaulTmoqmedi”.
meli guaqundes saKsenebelad Senda”. xolo igi morCil iyo Semdeg mixeda wminda ioanem ises da uTxra: “mamamTava-
da savse suliTa wmidiTa da ver ikadrebda urCebasa. aRdga da
ro, gvinda kurTxeva Senganac miviRoT, romelic Sens mo-
aRipyrna Kelni da Tualni zecad mimarT da myovar Jam Rmer-
sagoneblad gveqneba”. xolo ise morCili iyo, savse suliw-
Tsa evedreboda. da merme modrka da queyanasa cremliTa da-
altobda da hrqua bersa: “locva-yav CemTYs, wmidao mamao, da midiT, da ver gabeda urCoba. adga, aswia xelebi, Tvalebi
mcired Semomideg”. da mihmarTa wmidaman ise mdinared qsnad. zecas miapyro da RmerTs didxans evedreboda. Semdeg da-
viTarca miiwivnes wyalsa mas zeda wmidani igi mamani, na- ixara, miwas cremliT asvelebda da bers uTxra: “iloce Cem-
Telni soflisani, iwyo wmidaman ise locvad. da ze aRixilna Tvis, wmindao mamao, da momyevi mcire xans”. da wminda ise
Tualni gonebiTurT da RmrTisa Sewevnasa mouwodda, rame- mdinare qsnisken gaemarTa.
Tu igi hyofs, raAca enebos. da evedreboda wmidasa RmrTis- rodesac mividnen wyalTan wminda mamebi, soflis na-
mSobelsa da ityoda cremliT: “movedin Cem zeda, wmidao de- Telni, wminda isem daiwyo locva. aRapyro Tvalebi sib-
dofalo, SewevnaA Sengan SobilisaA, raATa wyali ese dague-
rZniT da RvTis Sewevnas mouxmo, radgan RmerTi akeTebs
morCilos. da viTar myovar Jam iloca da merme ganyo kuer-
imas, rac unda. evedreboda wminda RvTismSobels da ti-
Txi, romeli aqunda KelTa, da Tqua: “saxeliTa uflisa Cueni-
sa iesu qristesiTa getyY Sen, wyalo, Semoudeg kuerTxsa amas riliT ambobda: “Semewie, wmindao dedofalo, Semewie Sen-
Cemsa”. da madliTa sulisa wmidisaATa myis Seudga RmerTSe- gan Sobils, raTa es wyali dagvemorCilos”. da rodesac
mosilTa maT mamaTa. xolo queyanaA igi uqmi iyo, daRmrdebo- didxans iloca, kverTxi, romelic xelSi eWira, aswia da
da, viTarca kuerTxi igi mieTria da wyali ukuana mividoda. Tqva: “Cveni uflis ieso qristes saxeliT, gibrZaneb Sen, wya-
da esreT miiyvana saydarsa wmidisa dedoflisasa wilkans sa- lo, mohyevi Cems kverTxs”. da suliwmidis madliT maSinve
didebelad mamisa da Zisa da wmidisa sulisa.
1 daniel., T. 3. mefe nabuqodonosorma gaakeTa oqros kerpi, dadga
babilonis qveyanaSi da brZana, yvelas, ganurCevlad asakisa Tu Tanam-
debobisa, Tayvani eca misTvis. vinc brZanebas ar Seasrulebda, cec-
xliT gaxurebul RumelSi daiwveboda. marTlac, yvelam Tayvani sca
sami axalgazrdis – Sadraqis, meSaqisa da yabed-negos garda. maT ama-
yad amcnes mefes, rom isini Tayvans scemdnen erTaderT RmerTs, ro-
melsac Seswevda Zala, daecva isini yovelgvari Zalmomreobisagan. gan-
risxebulma mefem axalgazrdebis RumelSi Cayra moiTxova. isini, vinc
maT cecxlSi yridnen, mxurvalebisagan daixocnen, samni ki uvneblad
mimodiodnen cecxlis SuagulSi da RmerTs adidebdnen. cecxlSi iw-
vebodnen isinic ki, vinc Rumels axlos Cauvlida, ise iyo Rumeli gaxu-
rebuli. am dros uflis angelozi CamoeSva RumelSi da cecxlis ali
gamodevna iqidan. gaognebulma nabuqodonosorma cecxlidan gamoiy-
vana sami axalgazrda da, saswauliT gancvifrebulma, brZaneba gasca,
sami yrmis RmerTisTvis yvelas pativi miego.

84 85
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

ixiles ese yovelTa mkYdrTa mcxeTisaTa da garemo sof- mihyva RmerTSemosil mamebs. xolo miwa iyo daumuSavebe-
lebisaTa da yovelni adidebdes RmerTsa. li, da Rrmavdeboda, saiTac kverTxs mimarTavda, wyalic
eha didebuli sakYrveli, rameTu kacTa miwisaganTa wyal- mihyveboda. ase miiyvana wminda dedoflis taZarSi wil-
nica daemorCilebian! erTi haersa warmoadginebs msaxurad da
kans, mamisa da Zisa da wmida sulis sadideblad.
meore cecxlisa bunebasa daSrets da warsdevnis mKurvale-
yovelive es ixila mcxeTisa da garSemo soflebis mo-
basa missa, sxuaA wyalsa da miwisa bunebasa daimorCilebs. amas
yovelsa hxedvides da RmerTsa adidebdes yovliT kerZove. saxleobam da yvelani adidebdnen RmerTs.
xolo war-raA-vidoda wmidaA iovane, Tana-aRhyves mowa- eha, didebulo saocrebav, radgan amqveyniur adamianebs
fenica misni da dayunes mis winaSe mciredni dReni da mis Tana wyalic emorCileba! erTi haers aqcevs msaxurad, meore cec-
ixarebdes suliTa. xlis bunebas aqrobs da mis mxurvalebas gandevnis, sxva
wyalsa da xmeleTs daimorCilebs. yovelive amas xedavdnen
da yoveli mxridan RmerTs adidebdnen.
xolo rodesac wavida ioane, mowafeebic gahyvnen, mas-
Tan dayves ramdenime dRe da sulierad masTan erTad ixa-
rebdnen.

XIII. xolo raJams eneba warmoslvaA mier, netari Sio eved- 13. rodesac moisurva wasvla, sanatreli Sio evedre-
reboda wmidasa iovanes, raATa ubrZanos mas dayudebiT cxo- boda wminda ioanes, raTa ebrZanebina misTvis dayudebiT
rebaA. xolo man hrqua: “migemadlen RmrTisa mier saTxoveli cxovreba. man ki uTxra: "RmerTma ismina Seni saTxovari da
Seni da mogecin moTminebaA, raATa aqa iwroebiT cxorebiTa sa- geboZa Sen moTmineba, raTa aq SeWirvebuli cxovrebiT sai-
ukunesa mas hpoo gansuenebaA da farToebiT SuebaA. aramed war- qioSi samaradisod ipovo mosveneba da Sveba. aramed wadi
ved da moaKsene pirvelad mamaTmTavarsa da, ukueTu brZanos
da pirvelad moaxsene episkoposs, da Tu gibrZanebs Sen am-
Seni esreT cxorebaA, uwyode, rameTu ars nebaA RmrTisaA, vi-
gvar cxovrebas, maSin icode, rom aseTia RvTis neba, ro-
Tarca ityYs pavle mociquli: “erCdiT winamZRuarTa Tquen-
Ta, rameTu igini iRYZeben sulTa TquenTaTYs”. gorc pavle mociquli ambobs: “daemorCileT Tqvens winam-
da aswavebda beri, raATa gonebaAca KorcTave Tana Seaye- ZRvarT da qedi mouxareT maT, radganac fxizloben Tqveni
nos da yoveli zrunvaA queynieri ganagdos, viTarca mkudar- sulebisaTvis”.1
man, daflulman da dafarulman, rameTu ese ars kanoni dayu- da aswavlida beri, rom xorci gonebam moicvas da yo-
debiT cxovrebulTaA. xolo wmidaman Sio miixuna berisagan veli amqveyniuri sazrunavi ganagdos, rogorc mkvdarma,
mcnebani, anbors-uyo ferKTa, da tirodes yovelni igi Zmani, damarxulma da damalulma, radgan aseTia dayudebiT mcxov-
viTarca ukuanaAsknelisa jmnisaTYs, da hrqua maT: “locva- rebTa kanoni. xolo wminda Siom miiRo berisagan mcnebani,
yavT CemTYs”. da warmovida, da viTarca Sevida kaTolike ek-
1 ebrael. 13:17

86 87
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

lesiad, Tayuanis-sca wmidasa suetsa da cremliT evedrebo- fexze eambora; da yvela Zma tiroda, TiTqos ukanasknelad
da RmerTsa, raATa Rirs yos dayudebiT msaxurebasa missa. emSvidobebodnen. man uTxra: “iloceT CemTvis”, da wamovi-
da Sevida winaSe mamaT-mTavrisa. xolo man sixaruliT da, da rogorc ki Sevida kaTolike eklesiaSi, wminda svets
Seiwynara. da viTarca moikiTxnes, wmidaman Sio warmouTxra
Tayvani sca da cremliT evedreboda RmerTs, rom Rirsad
yovelive da wadierebaAca gulisa misisaA.
eqcia dayudebiT msaxurebisaTvis.
xolo man sulT-iTquna da tiroda da etyoda: “waremar-
Te, mamao, keTilsa magas gzasa da yavn ufalman mRYme igi ki- da wardga mamamTavris winaSe. man ki sixaruliT miiRo
bed, aRmyvanebelad Senda zecad mimarT, da bneli igi – mim- da, roca moikiTxes erTmaneTi, wminda Siom miuTxro yove-
yvanebel naTelsa mas dauRamebelsa! da Jamisa amis Wiri geyavn live da Tavisi gulis wadilic gaumxila.
saukunod gansasuenebel da ara Sen oden, aramed yovelTa, ro- man amoioxra, atirda da uTxra: “mihyevi, mamao, mag ke-
melTa Semdgomad Sensa iRuawon adgilsa mas Sina! da dauTme Til gzas, ufalma eg mRvime kibed aqcia Sens asamaRleb-
brZolasa eSmakTasa, rameTu mraval-Rone ars brZolaA maTi”. lad zecaSi da sibnele igi – dauRamebel naTelTan mimyva-
xolo wmidaA Sio evedreboda da etyoda: “locva-yav neblad! da amqveyniuri Wiri sakmarisad geqneba saukuno
CemTYs uflisa mimarT, raATa neStni ese dReni Cemni mommad-
gansasveneblad, da ara mxolod Sen, aramed yvelas, vinc
lnes nebisaebr misisa”. da daiwera juari da warvida da Sevi-
Sen Semdgom iRvawebs am adgilas! da daiTmine eSmakTa brZo-
da udabnosa TYssa. da mouwoda yovelTa ZmaTa da hrqua: “me
esera aRvirCie dayudebiT cxovrebaA brZanebiTa berisaATa da la, radgan mravalnairia maTi brZola”.
wmidisa mamaT-mTavrisaATa; xolo Tquen ganekrZaleniT saf- wminda Sio ki evedreboda da eubneboda: “iloce Cem-
rKeTa eSmakisaTa da moigeT umetes yovlisa simdable da mor- Tvis uflis mimarT, raTa darCenil Cems dReebs momadlos
CilebaA da simSYde, romeli uCino-hyofs risxvasa, da siyua- misi survilisamebr”, gadaiwera pirjvari da wavida da
ruli, romlisa mier RmerTi moigebis, da marxvaA, romeli wa- Sevida Tavis udabnoSi, mouxmo yvela Zmas da uTxra: “me
riotebs bilwebasa, da locvasa Sina siwmide gonebisaA, rome- wminda berisa da episkoposis brZanebiT avirCie dayude-
li ganaqarvebs yovelsa Zalsa mterisasa, da daucxromeli ti- biT cxovreba; Tqven erideT eSmakTa safrTxes da moipoveT
rili, romeli moatyuebs sixarulsa saukunosa, da moipoveT
yvelaze metad simdable da morCileba, da simSvide, rome-
siglaxake, raATa saukunod simdidre hpooT; moiZuleniT saq-
lic risxvas malavs, da siyvaruli, romlis gziTac RmerTs
meni soflisani, iwurTidiT werilTa, raATa maradis frTxil
iyos gonebaA Tqueni; iqmneniT wmida KorciTa, raATa suliTa moipovebT, da marxva, romelic ganagdebs sibilwes, da loc-
wmida iqmnneT da mxiarulni SexBdeT qorwilsa uflisasa; mi- vis dros wminda goneba, romelic yovelgvari mtris Zalas
eyrdeniT mkerdsa uflisasa, raATa siwmidiT eziarebodiT mas, gafantavs, da daucxromeli tirili, romelic mogcemT sa-
da nu hgonebT, Tumca uWirvelad cxovrebaA saukunoA hpoeT, ukuno sixaruls, da moipoveT siglaxake, raTa saukuno sim-
rameTu pavle ityYs, viTarmed: “mravliTa WiriTa gYRirs Ses- didre moigoT; moiZuleT ama soflis saqmeebi, iswavleT
lvad sasufevelsa caTasa”. da kualad ityYs: moTminebiTa Tqu- wminda werli, raTa mudmivad fxizlobdes Tqveni goneba;
eniTa moipovneT sulni Tquenni”. iyaviT xorciT wminda, raTa suliTac wmindad iqceT da mxi-
arulad SexvideT uflis qorwilSi. mieyrdeniT uflis

88 89
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

“uwyodeT, Zmano Cemno, rameTu aqaA ese yoveli warmaval mkerds, rom siwmindiT eziarebodeT mas da nu ityviT, rom
ars, xolo saukunoA waruval. miTxarT-Ra, sayuarelno, uku- saukuno cxovreba uWirvelad miiReT, radgan pavle ityvis,
eTu guSin yovelTa gansuenebaTa Sina yofil iyos kaci ese rom: “Cven gvmarTebs didi tanjvis fasad SevideT RmrTis
da xvale arRaraA hqondis da arcaRa sxuasa waRmarT moelo-
sasufevelSi”1, da kidev ambobs: “moTminebiTa TqveniTa mo-
dis ras TYnier Wirisa da tanjvisa, ara didi daWirvebaA ars
ipoveT suli Tqveni”2.
misa?!”
“icodeT, Cemo Zmebo, rom aq yvelaferi warmavalia, ma-
radiuli sasufeveli ki waruvali. miTxariT, sayvarel-
no, Tuki guSin kaci yvelanair mosvenebas eZleoda da xval
ukve aRaraferi eqneba da aRarc raimes moelis momavalSi,
Wirisa da tanjvis garda, gana es metad Zneli ar iqneba mis-
Tvis?”

14. mravali swavlis Semdeg maT uTxra: “gamoarCieT er-


XIV. da Semdgomad mravlisa swavlisa hrqua maT: “gamoar-
CieT erTi, romelica iRuwides cxovrebasa Tquensa, rameTu Ti, romelic iRvawebs Tqveni cxovrebisaTvis, radgan me gan-
me megulebis dajdomaA mRYmesa amas Sina, romeli aRvaSene zraxuli maqvs mRvimeSi dajdoma, romelic Cems dasamar-
dasaflvelad Tavisa Cemisa”. xad avaSene”.
maSin Sewuxnes Zmani igi da tirodes mwared, xolo igi maSin Sewuxdnen Zmebi da mwared tirodnen, is ki anu-
nugeSinis-scemda. geSebda maT.
maSin yovelTa erTobiT gamoarCies yolad qebuli evag- maSin yvelam erTad airCia yovladqebuli evagre. Si-
re. xolo man mouwoda da hrqua: “Svilo Cemo, ufali Cueni om ki moixmo evagre da uTxra: “Cemo Svilo, ufali Cveni
ityYs: “romelsa undes Tquen Soris did yofaA, iyos yovel-
ambobs: ‘romel TqvenTagansac unda pirveloba, is unda iyos
Ta mona”; da aw jer-ars Senda, raATa didebisa momatyuebeli
yvelas msaxuri’3; da axla saWiroa SenTvis, raTa didebis
simdable miiRo”. xolo wmidaA evagre mSYd iyo da mdabal gu-
liTa da ara Tavs-idebda mTavrobasa ZmaTasa da gonebisa uZ- mosapovebeli simdable miiRo”. wminda evagre ki iyo mSvi-
lurebasa wina daudebda da etyoda: “ver vageb msaxurebasa di, mdabali guliT da ver tvirTulobda ZmaTa meTauro-
ZmaTasa”. hrqua mas berman: “ukueTu me damemorCilo, mravali bas da nebisyofis uZlurebas imizezebda da eubneboda: “ver
sasyideli miiRo RmrTisagan da didebaA saukunoA daimkYdro, SevZleb Zmebis msaxurebas”. berma uTxra: “Tu me damemorCi-
da ukueTu urC meqmne, urCTa Tana daisajo”. lebi, mraval sazRaurs miiReb RvTisagan da saukuno di-

1 saqm. 14:22
2 lk. 21:19
3 mk. 10:44

90 91
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

xolo man Tayuanis-sca da hrqua: “raAca mibrZano, vyo, ma- debas daimkvidreb, da Tu SemewinaaRmdegebi, urCebTan er-
mao patiosano”. da waremarTa msaxurebasa ZmaTasa. Tad daisjebi”.
man Tayvani sca da uTxra: “rasac mibrZaneb, yvelafers
gavakeTeb, patiosano mamao”; da wavida Zmebis samsaxureb-
lad.

XV. xolo wmidaA Sio, mkYdri udabnoAsaA da yuavili Su- 15. xolo wminda Sio, udabnos mkvidri, mSvenieri yva-
enieri, nergi ukudavebisaA, gamomRebeli nayofsa keTilsa gu- vili, ukvdavi nergi, keTili nayofis gamomRebi, mxurvale
liTa mKurvaliTa molodebisaTYs sasufevelisa da gansue- guliT momlodine sasufevlisa, saukuno gansvenebisa da sa-
nebisaTYs saukunoAsa da cxovrebisaTYs samaradisoAsa STaK- maradiso cxovrebisaTvis mRvimeSi dasaxlda.
da mRYmesa mas Sina. hoi, netaro da yovlad sanatrelo, yoveli madliT mox-
N netaro da yovlad sanatrelo, yovlad madliT moKse-
senebulo, rogor vaqo Seni simxne da sibrZne, ra enam Tqvas,
nebulo, viTar vaqebde simKneTa SenTa da sibrZneTa, romeli
rom yvela brZenze ubrZnesi xar. radgan dausrulebeli
enaA ityodis, rameTu ufroAs yovelTa brZenTa ubrZnes iqmen.
rameTu naTlisa mis dausrulebelisaTYs wuT Jamisa ese sib- naTlisaTvis mcire xnis sibnele daiTmine da arad misaCne-
nele moiTmine da ganqarvebadisa wil sawuTroAsa da gansue- vi sawuTros nacvlad saukuno sasufeveli moipove da gan-
nebisa saukunoA didebaA da gansuenebaA miiRe, rameTu daniel sveneba miiRe. radgan danieli ZaliT Seagdes lomTa gamoq-
unebliaAT STaagdes mRYmesa mas Sina lomTasa da RmrTisagan vabulSi da man RvTisagan maradiuli dideba miiRo; Sen ki
samaradisoA pativi miiRo. xolo Sen nefsiT TYsiT STahKed nebiT Sexvedi gamoqvabulSi uxilav mtrebTan sabrZolve-
mRYmesa bnelsa brZolad uxilavisa mis mterisa, romelica da- lad, daamarcxe da daanarcxe Sen fexqveS da meore naTlis-
ec da Sehmusre queSe ferKTa SenTa da meoriTa miT naTlis- RebiT miwas apkurebdi, rom mSvidTa qveyanaSi gexara.
Rebisa saxiTa iataksa mas apkurebdi, raATa queyanasa mas
wminda Sio ase cxovrobda, xorciT itanjeboda, suliT
mSYdTasa ixarebde.
ki ganaTldeboda. amitom bnel gamoqvabulSi ise iyo, ro-
ese wmidaA Sio esreT iyofeboda, KorciTa itanjeboda,
xolo suliTa ganaTldeboda. amisTYsca bnelsa mas Sina gorc naTelsa da gancxromaSi.
mRYmesa viTarca naTelsa da gansuenebasa Sina iSuebda.

16. xolo moZRvar ioaneze unda vTqvaT. netari mama Cveni


XVI. xolo moZRurisa misisa iovanesTYs vityodiT. xolo ioane daberda gamoqvabulSi da didi RvawliT aRasrula
netari mamaA Cueni iovane daberda quabsa mas Sina da aRasru- Tavisi sicocxle, mouZlurda da daiwyo dasusteba.
la srbaA TYsi mravliTa RuawliTa. mouZlurda da iwyo mok- uxmo Tavis ramdenime mowafes – TaTas, romelic im mTis
lebad.
ZirSi imyofeboda, da ilia diakvans, da uTxra: “Svilebo,

92 93
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

da mouwoda mowafeTa romelTame da TaTas, romeli iyo- Cemi aRsasrulis dro movida, mival Cems ufalTan da Za-
feboda queSe mTasa mas, da elia diakonsa da hrqua: “Svilno, lian meSinia haeris-mcvelebisa, romlebic sazarelni ari-
Jami aRsasrulisa CemisaA mowevnul ars da mival uflisa Ce- an da xels uSlian suls, rom sasufevelSi mivides. amas
misa da friad meSinis haeris-mcvelTagan, rameTu sazarel ari-
Tqvenc unda moelodeT, sayvarelo Svilebo, da axlave if-
an, daayeneben sulsa, raATa ara aRvides sasufevelad. da amas
rTxileT da CemTvis iloceT; sxva vin gvixsnis maTi xeli-
Tquenca moelodeT, Svilno Cemno sayuarelno, da awve ganak-
rZaleniT Tavni Tquenni da CemTYs ilocevdiT. da vinmca sagan, Tu ara RmerTi, romelmac moavlina Tavisi Ze, ufa-
gYKsnna sxuaman KelTagan maTTa, garna RmerTman, romelman li Cveni ieso qriste, da man gagvaTavisufla Cven sikvdi-
moavlina Ze TYsi, ufali Cueni iesu qriste, da man ganmaTavi- lisagan da yovelgvari saeSmako cdunebisagan, oRond mxo-
suflna sikudilisagan da yovlisa saeSmakoAsa vnebisa, garna lod isini, vinc mxurvale guliT mihyvebian da hmsaxure-
igini oden, romelni mKurvaliTa guliTa Seudgen da siwmi- ben mas. amitom gevedrebiT, rom siwmidiT da simarTliT
diT hmsaxurebden mas. da amisTYs gevedrebi, raATa siwmidiT moviqceT”.
da samarTliT viqceodiT”. maT sTxova, rom misi neSti daesaflavebinaT misive sac-
xolo amcno, raATa Korcni misni dasxnen masve adgilsa mwi-
xovrebel adgilas, gulSi Caikra siwmindeebi, aRapyro Tva-
robisa misisasa. da moixuna siwmideni da aRixilna Tualni da
lebi da mxiaruli saxiT xedavda viRaceebs, mis sanugeSeb-
mxiaruliTa piriTa xedvida vieTme nugeSinis-cemad missa mos-
rulTa. da miayvanna Tualni viTarca megobarTa da ganuteva lad mosulT. gaayola Tvali, rogorc megobrebs, suli ga-
suli da Sehvedra ufalsa. nuteva da ufals Seavedra.
xolo kibe igi iakobisi aqaca ixilveboda da angelozni iakobis kibe aqac Cndeboda, romelic miwaze dgas da
RmrTisani gardamovidodes. xolo ufali damtkicebul iyo TaviT cas swvdeba, uflis angelozebi adi-Camodian kibe-
Tavsa zeda mis kibisasa, romelman hrqua mas: “me var RmerTi ze. aha, ufali dgas kibis Tavze da eubneba: “me var ufali,
abrahamisi, mamisa SenisaA; aw moved Cemda, raATa gangisueno RmerTi abraamisa, mamaSenisa”1. axla modi CemTan, rom Seni
SromaTa SenTaTYs”. esreT adidebs, Zmano, RmerTi madidebelTa SromisTvis dagasveno. ai, ase adidebs, Zmebo, RmerTi Ta-
misTa!
vis madideblebs!
xolo mowafeni misni tirodes ganSorebisaTYs maTgan wmi-
mowafeebi ki tirodnen wminda mamasTan ganSorebis gamo.
disa mamisa.
xolo sityuaA berisaA udeb-yves, rameTu sawunel uCnda maT wminda mamis anderZi uaryves, radgan daiwunes is
adgili igi, sada euwya dasxmaA KorcTa misTaA, rameTu movi- adgili, sadac sTxova Tavisi neStis damarxva. movidnen
des mRdelni da diakonni da simravle erisaA da warmoixunes mRvdlebi, diakvnebi, eri da wamoiRes beris wminda nawi-
nawilni berisani, dasxnes monastersa TaTaAssa, mowafisa mi- lebi, dades misi mowafis TaTas monasterSi, gaakeTes mSve-
sisasa, da Seqmnes luskumaA patiosani da mun Sina dahkrZalnes nieri luskuma2 da iq dakrZales netari mama ioanes wminda
wmidani igi Korcni netarisa mamisa Cuenisa iovanesni. neSTi.
xolo mowafeni igi misni tirodes da ityodes: “keTilo
mamao, raAsaTYs dagYteven Cuen? vis Tana-Ra vixiloT saxe an- 1 Ses. 28:12-13
2 Casasvenebeli, kubo

94 95
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

gelozebri, anu vin iyos mkurnali uZlurebasa kacTasa, anu misi mowafeebi tirodnen da ambobdnen: “keTilo mamao,
vin aRmadginebeli gonebiTa dacemulTaA da wamali eSmakTa ratom dagvtove Cven? visTan vixiloT angelozis saxe da
mier mowylulTaA, anu vin rwyvides cremlTa mier wmidaTa vin iqneba kacTa uZlurebis mkurnali, dacemulTaTvis go-
soflebsa Cuensa?” da esreT mtiralni warvides.
nebis aRmadginebeli da eSmakebis mier dacemulTa wamali,
xolo wmidaman iovane ara Tavs-idva udeb-yofaA sityYsa
an vin morwyavs Cvens qveyanas cremliT?” da ase mtiralni
misisaA, aramed sada-igi moepoa dayudebiT madli da raATa vi-
xiloT da gurwmenes, viTarmed Semdgomad micvalebisaca cxo- wavidnen.
vel ars da aqus kadnierebaA winaSe RmrTisa, amisTYsca ineba wminda ioanem ar dauSva Tavisi anderZis ugulebel-
nawilTa misTa munve dasxmaA. da iqmnes adgilsa mas, sada is- yofa, da amitom, sadac moipova dayudebiT cxovrebiT mad-
xnes Korcni misni, sastikni Zrvani, da kacni mis adgilisani igu- li, da imisTvisac, raTa Cven vixiloT da virwmunoT, rom
emnes. da moeKsena mcnebaA igi berisaA da gulisKma-yves, vi- gardacvalebis Semdgomac cocxalia da RvTis winaSe gam-
Tarmed misTYs arian Zrvani igi. amisTYsca auwyes mamaT-mTa- bedavi, amitom Tavisi neStiT iqve damarxva isurva. da im
varsa. xolo igi gankYrda da warvida mRdelTa Tana da dia- adgilas, sadac misi neSti iyo dasaflavebuli, iyo saSi-
konTa da didiTa pativiTa aRiyvanes adgilsave TYssa da miT-
neli miwisZvra, da im adgilas adamianebi itanjebodnen.
ve luskumiTa daasuennes nawilni misni. da Semdgomad missa
maSin moagondaT beris anderZi da ifiqres, rom amis gamoa
aRaSenes eklesiaA. xolo Semdgomad aRmoyvanebisa dascxra
ZrvaA igi. da sxuanica mravalni saswaulni iqmnnes nebiTa qris- miwisZvrebi. acnobes episkoposs, mas gaukvirda da mRvdle-
tesiTa da madliTa wmidisa iovanesiTa, rameTu mravalni sne- bisa da diakvnebis TanxlebiT wavida da didi pativiT aiy-
ulni, Rrekilni da eSmakeulni ganikurnnes aRmoyvanebasa da vanes Tavis adgilze da Tavisive luskumiT daasvenes misi
yovelni, romelni xedvides, RmerTsa adidebdes. da ukueTu nawilebi. amis Semdeg aaSenes eklesia. nawilTa gadasvene-
oden sarwmunoebiT mivides, awca iqmnebian mis mier kurneba- bisTanave miwisZvrebi dacxra, da qristes nebiTa da wmin-
ni. da ioanes madliT mravali saswauli moxda, radgan mrava-
li sneuli, koWli da eSmakeuli ganikurna wminda nawile-
bis gadasvenebis dros; da yvelani, romelnic yvelafers
xedavdnen, RmerTs adidebdnen. da Tuki sarwmunoebiT vin-
me miva, axlac xdeba kurnebis saswaulebi.

17. didi xnis Semdeg wminda klementi kaTalikosma ek-


XVII. xolo Semdgomad mravlisa Jamisa wmidaman klemen- lesiis aRmosavleTiT aaSena sxva eklesia wminda naTlis-
toz kaTalikozman aRmosavaliT kerZo eklesiisa sxuaA ekle- mcemlis saxelze, wminda erTarseba samebis sadideblad.
siaA aRaSena saxelsa zeda wmidisa naTlis-mcemelisasa sadi- sanatreli ioanes erTma mowafem aaSena alaverdi, sa-
debelad samebisa wmidisa erT-arsebisa.
dac didi saswaulebi xdeba dRemde; sxvam - iyalTos gamoq-

96 97
cxo reba
rebaAA Ri
cxoreba rs
Rirs isa Sios
rsisa Siosii da evag res
resii
evagres cxovreba Rirsi Siosi da evagresi

xolo amis netarisa iovanes mowafeTaganman aRaSena ala- vabuli, sxvebma ki aaSenes monastrebi kaxeTSi. daviTma aRa-
verdi, romlisagan gamovlen didni sakYrvelebani, vidre Sena garejis udabno da didxans iyo gveleSapTan erTad.
dRendelad dRedmde. da sxuaman quabi iulTisaA da sxuaTa aRa- bolos ubrZana da iqidan gaiyvana eSmakTa bude, da sxva mra-
Sennes kaxeTs monasterni. xolo daviT aRaSena udabnoA igi
vali saswauli aRasrula; erTma zena sofels aRaSena mo-
garesjisaA da dayuna mravalni Jamni veSapsa Tana. ukuanaAsknel
nasteri, sadac mdedri ver Seva da verc raime frinveli
ubrZana da muniT ganavlina bude igi eSmakTaA. da sxuani mra-
valni saswaulni aRasrulna. xolo erTman zena sofels aRa- daibudebs iq. da yvelafers ver gadmovcemT. wminda ise
Sena monasteri, romelsa Sina dedali veraraA Sevals da ver- wilknis episkoposi gaxda, da netaris saflavi dRemdea Se-
ca raA mfrinveli ibudebs. xolo yovelTaA ver Zal-gYc moK- monaxuli.
senebaA. da wmidaA ise wilkans ebiskopos iqmna da aqamomde Cans
samarxoA mis netarisaA.

18. sanatrelma mama Siom mRvimeSi ipova zeciuri


XVIII. xolo netarman aman mamaman Cuenman Sio mRYmesa mas
margaliti da mravali suli Seswira qristes, radgan
Sina pova zecisa igi margaliti da mravalni sulni Sewirna
mravlad Sekriba monazvnebi da misi madliT aqamde savse
qristesa, rameTu friad Sekribna monazonni da madliTa misi-
Ta aqamomdeca savse arian yovliTa keTiliTa sulieriTa da arian yovliTa keTiliTa, sulieriTa da xorcieliTa,
KorcieliTa, iSueben da ixareben suliTa da adideben mamasa ganscxrebian da ixareben sulierad da adideben mamasa da
da Zesa da sulsa wmidasa aw da maradis da ukuniTi ukunisam- Zesa da sulsa wmidasa aw da maradis da ukuniTi ukunisamde,
de, amen. amen.

98 99
cxovreba wminda daviT
garejelisa

100 101
cxorebaA da moqalaqobaA wmid
cxorebaA isa mamisa
wmidisa Cveni wminda mamis, daviT garejelis
Cuenisa daviT garesjel
Cuenisa isaA 1
garesjelisaA cxovreba da moqalaqeoba

guakurTxen, mamao!

I. xolo ese wmidaA mamaA Cueni daviT warvida adgilTa 1. Cveni wminda mama, daviTi, wavida udabur da uwylo
udabnoTa da urwyulTa sjad Tavisa TYsisa, raATa wuT erTi- adgilas sakuTari Tavis gansasjelad, imisTvis rom erTi
Ta WiriTa moipoos saukunoA igi da waruvali SuebaA da gan- wuTi Wiris daTmeniT moepovebina saukuno da waruvali
suenebaA. amisTYsca aRirCia aqa sjaA garegan udabnoTa Sina. Sveba da gancxroma. amitom airCia aq, am udabur adgilas
amisTYs ewodebis udabnosa mas garesjaA. gansja. amitom ewodeba am udabur adgils gareja.
xolo hyvanda mis Tana erTi mowafe, saxeliT lukiane. da mas Tan erTi mowafe hyavda, saxelad lukiane. rodesac
viTarca miiwivnes udabnosa mas urwyulsa, moewyura maT fri- mividnen im udabur da uwylo adgilas, mowyurdaT friad
ad da poves mcire wyali Sekrebuli wYmisagan napralsa Sina da naxes dagubebuli wvimis wyali kldis napralSi, dalies
kldisasa da sues misgan da dasxdes gansuenebad Crdilsa ras- da dasxdnen dasasveneblad kldis CrdilSi.
me kldisasa. rodesac isxdnen, Tqva Cvenma wminda mamam daviTma: “Zmao
da viTarca sxdes igini mun, Tqua wmidaman mamaman Cuenman lukiane, davrCeT am adgilas da vevedroT RmerTs, rom
daviT: “Zmao lukiane, davdgeT adgilsa amas da vevedrneT simSvideSi vedrebiT, cremlis RvriTa da mciredi
RmerTsa, raATa myudroebiT vedrebiTa da cremlTa daTxevi- moTminebiT mogvitevos Cveni auracxeli codvebi da
Ta da moTminebiTa mcirediTa mogYtevnes RmerTman aurac- braleuloba, da mogvaniWos gancxroma da gansveneba caTa
xelni codvani da bralni Cuenni da moguaniWnes saSuebelni sasufevelSi, radgan aqauri Wiri mcirea da warmavali,
da gansuenebani sasufevelisa mis caTaAsani, rameTu Wiri aqaA xolo iqauri dideba ki mouklebeli, waruvali da saukuno.
mcire ars da warmaval, xolo didebaA igi mun mouklebel ars amitom aq gvmarTebs moTmineba.”
da waruval da didebaA saukunoA. amisTBsca jer-ars aqa moT- lukianem miugo: “RmerTSemosilo mamao, WeSmaritad
minebaA”. ise aris, rogorc Sen brZane da miecema TiToeul kacs maTi
miugo lukiane da hrqua: “RmerT-Semosilo mamao, WeSma- keTili saqmeebis da Sromis Sesabamisad. magram, me vxedav,
ritad egreT ars da brZanebisaebr Senisa da miegebvian kacad- rom es udaburi adgili friad mwiria da mZime, ar
kacadsa keTilni saqmeTa maTTaebr da SromaTa. garna vxedav moipoveba sazrdeli da wyali; Cven ki adamianebi varT,
friadsa iwroebasa da sificxlesa amis udabnoAsasa, rameTu xorcielad uZlurni da rogor avitanT am udabnos Wirsa
upovar ars yovlisagan saKmrisa, sazrdelisa da wyalisa; da da gansacdels?”
1 xelnawerebis nusxa: A: A – 833; B: H – 1336 wminda mamam, daviTma, miugo: “Zmao lukiane, iman, vinc

102 103
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

Cuen kacni varT myofni KorcTa uZlurebasa Sina da viTar udabnoSi gamozarda israelTa eri da kldidan gamoadina
Tavs-visxneT Wirni da gansacdelni amis udabnoAsani?” wyali maTTvis, vinc mwyeris wvima gamoagzavna maT banakze,
xolo wmidaman mamaman daviT miugo da hrqua: “Zmao luki- da vinc ilias yornis mier awvdida sakvebs da antonis da
ane, romelman-igi udabnos gamozarda eri igi israHlTaA da sxva wminda mamebs (romlebic mTasa da udabnoSi iyvnen
kldisagan myarisa wyali aRmoucena da mwyer-marKili uwYma damkvidrebulni) sazrdels aZlevda, imave RmerTs ZaluZs
Soris banakisa maTisa, da elia yornisa mier gamozarda da wmi- Cvenc mogvces sazrdeli Cveni sxeulis da misi uZlurebis
dasa antonis da sxuaTaca mamaTa wmidaTa, romelni damkYdre- nugeSissacemad. mxned iyavi, Zmao lukiane, da nu geSinia,
bul iyvnes mTaTa da udabnoTa Sina da misca maT sazrdeli, radgan mowyale aris RmerTi da ar mogvagebs Cveni
igive RmerTi da awca SemZlebel ars mocemad Cuenda saz- codvebis Sesabamisad, aramed sitkboebiT zrdis mis
rdelsa nugeSinis-sacemelad KorcTa CuenTa uZlurebisa. aw moSiSebs”.
mKne iyav, Zmao lukiane, da nu geSinin, rameTu mowyale ars am sityvebiT gamxnevda lukiane da Tqva: rogorc Sen
RmerTi da ara moguagebs codvaTa CuenTaebr, aramed sitkbo- brZaneb, wmindao mamao, ise moviqceT yvelaferSi”. maT
ebiT zrdis yovelTa moSiSTa misTa”. moiares is adgilebi da ipoves erTi naprali kldeSi,
amaT sityuaTa mier ganmtkicna lukiane da hrqua: “viTar- sadac bina daides. roca dacxeboda, an wvima wamovidoda,
ca hbrZano, wmidao mamao, egreT vyoT yovelive”. da mimovles isini naprals afarebdnen Tavs. xolo sazrdelad
imier da amier da poves parexi raAme kldisaA, romelsa queSe moipovebdnen balaxis fesvebs, radgan gazafxuli iyo da
daivanes. da raJams dascxis anu iyvis wYmaA, parexsa mas queSe sakmaod moipovebdnen sxeulisaTvis nugeSiscemas. ase
ganisuenian. xolo sazrdeli moirewian ZirTagan raTme mde- moipovebdnen sakvebs da adidebdnen RmerTs, romelic aris
loTa. rameTu iyo Jami gazafxulisaA da uxuebiT povian nu- momcemeli yovelive keTilisa.
geSinis-sacemeli KorcTaA. da esreT moirewdes sazrdelsa ramdenime dRis Semdeg daWkna da gaxma balaxi sicxisa-
da adidebdes RmerTsa. momcemelsa yovelTa keTilTasa. gan da moakldaT maT nugeSiscema. Sewuxda lukiane da uT-
da viTarca gardaKdes dReni raodennime, daberdes mde- xra wminda daviTs: “wmindao mamao, axla raRa iqneba Cveni
loni igi da ganKmes sicxisagan da moaklda nugeSinis-sace- uZluri sxeulis nugeSissacemad? radgan gaxma balaxi, ro-
meli igi maTi. da Sewuxna lukiane da hrqua wmidasa daviTs: melic iyo imedi Cveni sxeulebis keTildReobis.”
“wmidao mamao, aw raA-Ra iyos nugeSinis sacemelad uZlure- miugo wminda daviTma: “Zmao lukiane, nu daamyareb Sen
basa KorcTa CuenTasa, rameTu ganKmes mdeloni ese, romlisa- imedebs balaxze da amqveyniur mcenareebze. xom ici, rom
gan iqmneboda sasoebaA KorcTa CuenTa gansuenebisaA”. yovelive miwieri cvalebadia da warmavali. ar gagigia
miugo wmidaman daviT da hrqua: “Zmao lukiane, nu dagic wminda werilidan, rom “moTminebiT moipoveT Tqveni su-
sasoebaA mdeloTa mimarT da mcenareTa queyanisaTa. da viTar li” 1. Sen ki swrafad gamoaCine sulmokleoba da ar gax-
ara uwyi, rameTu yovelni nivTni queynierni cvalebad da war- sovs, rom Tu davixocebiT SimSiliT an wyurviliT qris-
maval arian? da ara gasmia wmidaTa werilTagan, viTarmed: 1 lk. 21:19

104 105
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

“moTminebiTa TqueniTa moipovneT sulni Tquenni?” xolo Sen tes mcnebaTaTvis, cocxlebi viqnebiT RmerTTan ukunisam-
mswrafl sulmokle qmnil xar da ara uwyia, ukueTu movwydeT de. Sen ki friad mSfoTvare xar da daiqance xrwnad sak-
SimSiliTa gina wyuriliTa qristes mcnebaTaTYs, cxovel vebze fiqriT.”
varT winaSe RmrTisa ukunisamde? da Sen friad SfoT xar da rodesac amas ambobda, movida sami iremi, romelTac ukan
ganilevi ganxrwnadTa WamadTaTYs”. mosdevdnen maTi nukrebi. isini dadgnen maT win, rogorc
viTar-igi amas etyoda, meyseulad movides samni iremni, mSvidi cxvrebi. Tqva wminda mama daviTma: “lukiane, Zmao,
romelTa ukuana sdevdes nukrni maTni da warmoudges winaSe aiRe WurWeli da mowvele irmebi”. man mowvela, da rode-
maTsa viTarca cxovarni damSYdebulni. da hrqua mamaman da- sac gaavso WurWeli, miutana bers. wminda daviTma gadawe-
viT: “lukiane, Zmao, miiRe pinaki da mowuelen iremni isi”. xo- ra jvari da rZe xaWod iqca. maT Wames da gaZRnen da adi-
lo igi aRdga da mowuelna da viTarca aRavso pinaki, moiRo debdnen RmerTs. uTxra lukianem wminda daviTs: “ mamao
winaSe berisa. xolo man daswera juari da Seiqmna xaWod, da wmindao, sakvirvelia RmerTi mis wmindanTa Soris; axla
Wames da ganZRes da adidebdes RmerTsa. da hrqua lukiane wmi- ganmtkicda Cemi guli da gamxiarulda Cemi suli; amieri-
dasa daviTs: “mamao wmidao, sakYrvel ars RmerTi Soris wmi- dan romc ganixrwnes Cemi sxeuli da dailios SimSiliTa
daTa misTa; da aw ganmtkicna guli Cemi da mxiarul ars suli da wyurviliT, srulebiT aRar vizruneb am mokvdavi sxe-
Cemi da amieriTgan, ukueTu ganixrwnen Korcni Cemni da gani- ulisaTvis da amao sawuTrosTvis”. wminda mama daviTma
livnen SimSiliTa da wyuriliTa, yolad ara rasve vzrunvide Tqva: “ kurTxeul ars RmerTi, romelmac ganamtkica Seni
mokudavTa amaT KorcTaTYs da amaoAsa sawuToAsaTYs”. da wmi- guli da kurTxeul ars saxeli wminda didebisa misisa uku-
daman daviT hrqua: “kurTxeul ars RmerTi, romelman ganam- nisamde”.
tkica guli Seni da kurTxeul ars saxeli wmidaA didebisa mi- amieridan yoveldRe midiodnen irmebi oTxSabaTis da
sisaA ukunisamde”. paraskevis garda da Tan hyavdaT maTi nukrebi da amgvarad
da mieriTgan mividian iremni yovelTa dReTa, TYnier oT- magrdebodnen sxeuliT da ixarebdnen suliT.
xSabaT-paraskevisa da Tana-hyvian maT nukrni maTni da esreT
iSuebdes KorciTa da ixarebdes suliTa.

II. xolo quemo kerZo, parexisa mis, romelsa Sina iyofe- 2. im napralis qvemoT, romelSic iyo wmindani, iyo ki-
bodes wmidani igi, iyo sxuaA parexi, romelsa Sina iyofeboda dev erTi naprali, romelSic binadrobda didi da saza-
veSapi didi da sazareli, romelsa esxnes Tualni sisxlis ferni reli gveleSapi, romelsac hqonda sisxlisferi Tvalebi
da rqaA iyo Sublsa da faCari friad qedsa missa. da rqa Sublze da didi fafari kiserze.
xolo dResa erTsa warmovles iremTa maT kari mis parexi- erT dRes irmebma Cauares im napralis Sesasvlels, da
saA, da mieteva maT veSapi igi da Seipyra nukri erTi da STan- mivarda maT gveleSapi da moitaca erTi nukri da gaday-

106 107
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

Tqa igi. da iremni igi miivltodes berisa SeSinebulni da lapa. SeSinebulma irmebma ki miirbines berTan da kanka-
Zrwodes. da ixilna raA igini lukiane mZrwolareni, hrqua wmi- lebdnen. rodesac lukianem ixila isini, uTxra wminda da-
dasa daviTs: “mamao wmidao, iremni ese movides meotni da sa- viTs: “mamao wmindao, irmebi movidnen, gamoqceulebi da sa-
Sinelad Zrwian da ara hyavs maT Tana nukri erTi. xolo igi Sinlad SeSinebulni, da ar aris maTTan erTi nukri.” ga-
gamovida da KelTa aqunda kuerTxi. da viTarca Cavlo adgi- movida wminda daviTi da xelSi hqonda kverTxi. rodesac
li igi, romel amoevlo iremTa maT, ixila veSapi igi da hrqua: Caiara im adgilas, sadac irmebma gamoiares da dainaxa gve-
“boroto veSapo, rad mavnebel eqmen iremTa CuenTa, romelni leSapi, Tqva: “boroto gveleSapo, ratom avne Cven, irmebs,
momcna RmerTman nugeSinis-sacemelad uZlurebasa KorcTa romlebic gamogvigzavna RmerTma Cveni uZluri sxeulis
CuenTasa? aw gamoved adgiliT magiT da warved SorTa udab- nugeSiscemisTvis? axla gamodi mag adgilidan da wadi So-
noTa, da ukueTu ara ismino Cemi, ZaliTa uflisa Cuenisa iesu reul udabnoSi da, Tu ar ismen Cem sityvas, Cveni uflis,
qristesiTa CemiTa amiT kuerTxiTa muceli Seni ganvxeTqo da iesu qristes saxeliT, Cemi kverTxiT mucels gagifatrav
saWmel matlTa gyo Sen”. da matlebis saWmelad gaqcev”.
xolo igi Kmobda: “nu mrisxav, monao RmrTisa maRlisao, veSapi pasuxobda: “nu ganmirisxdebi, monao RvTisa maR-
da ukueTu gnebavs gamoslvaA Cemi amier, aRmomyev Tavadmde lisao, da Tu gnebavs Cemi aqedan gamosvla, gamomyevi am mTis
amis mTisa da Tavs-mdeb meqmen, raATa ara miaqcivne Tualni wverze da dampirdi, rom Sen mzeras ar momacileb, sanam
Senni Cemgan, vidre ara STavide wyalsa mas, romeli dis sam- ar Caval im wyalSi, romelic am mTis samxreTiT miedineba,
xriT kerZo mTisa amis, rameTu meSinis me mexis-texisagan da radgan meSinia, mexi ar dameces da amitom ver gamovdivar”.
miT ver gamoval me”. wminda daviTma piroba misca, rom ase izamda. gamovida
xolo wmidaman daviT aRuTqua yofad, da gamovida veSapi gveleSapi, xolo wminda daviTi win mihyveboda da fsal-
igi. da wmidaA daviT wina-uZRoda da ityoda fsalmunsa: “ro- muns ambobda: ”romeli damkvidrebul ars SewevniTa maR-
meli damkYdrebul ars SewevniTa maRlisaATa safarvelsa lisaTa, safarvelsa RmrTisasa ganisvenos” 1. veSapis svlis-
RmrTisasa, zecas ganisuenos”. xolo slvasa mas veSapisasa lod- gan im adgilis lodebi iryeoda; rodesac es lukianem ixi-
ni igi mis adgilisani iryeodes; da ixila raA ese lukiane, Se- la, SeeSinda da davarda pirqve da iwva, rogorc mkvdari.
eSina da daeca pirsa zeda da idva viTarca mkudari. wminda daviTi ahyva mas mTis wverze da gveleSapi uf-
da wmidaA daviT aRhyva Tavadmde mTisa mis da iwyo veSap- ro swrafad gaemarTa da rodesac gavida mindorze da mi-
man umalesad-re slvaA. da viTarca ganvida mindorsa udab- dioda pirdapir, wminda daviTi Tvals ar aSorebda.
noAsasa, marT mividoda da Tualni mamisa daviTisni mis kerZo uflis angelozma dauZaxa mas ukana mxridan sityvebiT:
iyvnes. “daviT, daviT!” da moixeda daviTma. rogorc ki miixeda,
xolo angelozman uflisaman Kma-yo ukuana kerZo missa veSaps mexi daeca da sruliad dawva. rodesac es wminda
da hrqua: “daviT, daviT!” da man miixila gare. da mixedvasa mas daviTma ixila, Sewuxda friad da Tqva: ”ufalo, meufeo
missa veSapsa mas eca mexi da daiwua igi sruliad. maSin viTar- 1 fsal. 90

108 109
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

ca ixila ese wmidaman daviT, Sewuxna friad da Tqua: “ufalo, didebisao, ratom mokali gveleSapi, romelic me momendo,
meufeo didebisao, rad mohkal veSapi isi, rameTu sasoebiT mon- Sen ki sastikad gaanadgure is?”.
dobil iyo igi Cemda, xolo Sen sastikad warswymide igi?” maSin upasuxa mas RvTis angelozma: “ratom xar mwuxa-
maSin hrqua mas angelozman RmrTisaman: “raAsa mwuxare xar, re, saTnoo uflisa Cvenisa iesu qristesi? rom Casuliyo
saTnoo uflisa Cuenisa iesu qristeso? rameTu ukueTumca gveleSapi wyalSi, iqidan zRvaSi gadavidoda, Tevzis Wa-
STasrul iyo veSapi isi wyalTa Sina, mier warvidoda zRuaTa miT didad gaizrdeboda da mraval gems gaanadgurebda
Sina da mas Sina TevzTa WamiTa gandidneboda friad da mra- zRvaSi da mraval suls daRupavda wyalSi. nu wuxar amis-
valTa navTa daaqcevda zRuaTa Sina da mravalTa sulTa war- Tvis, radgan ase ineba ufalma. jobs wadi Sens gamoqvabul-
swymedda wyalTa Sina. da nu mwuxare xar misTYs, rameTu es- Si, radgan Seni mowafe lukiane dacemulia pirqve gvele-
reT saTno-iCina ufalman. aramed Sen warved quabad Senda, Sapis SiSiT. mieci xeli da aayene da ganaZliere da ganam-
rameTu mowafe Seni lukiane dacemuli mdebare ars pirsa ze- tkice da, orivem erTad, adideT RmerTi, romelmac gaga-
da SiSisagan veSapisa. xolo Sen upyar Keli da aRadgine da TavisuflaT saZageli veSapis SiSisagan”.
ganaZliere da ganamtkice igi da ornive zogad adidebdiT angelozis sityvisamebr gadmovida mTas wminda davi-
RmerTsa, romelman gangaTavisuflna SiSisagan saZagelisa mis Ti da naxa lukiane SeSinebuli da SeZrwunebuli miwaze
veSapisa”. da misca xeli da aayena da uTxra: ”Zmao lukiane, ratom
da sityuasa mas zeda angelozisasa gardamovida mier mTiT SegeSinda erTi Wiisagan, romelic erT wamSi gaanadgura
da pova lukiane SeSinebuli da SeZrwunebuli mdebare miwasa RmerTma cecxliT?” nuRar geSinia, radgan RvTis Zliere-
zeda. da upyra Keli da aRadgina da hrqua: “Zmao lukiane, raAsa ba CvenTan aris da madli RvTisa faravs yvela mis moSiSs”.
SeSindi erTisagan Wiisa, romeli wamsa Sina erTsa ganlia is gamxiarulda beris am sityvebze da madloba Seswira
RmerTman cecxlisa mier? aw nu geSinin, rameTu ZlierebaA ufals.
RmrTisaA Cuen Tana ars da madli RmrTisaA hfaravs yovelTa
moSiSTa misTa”. xolo igi ganmxiarulda sityuaTa amaT zeda
berisaTa da madlobaA Sewira uflisa.

III. da Semdgomad amisa war-raA-Kdes dReni raodennime, 3. ramdenime dRis Semdeg mividnen im adgilas monadi-
movides mun kacni vinme monadireni kerZoTagan kaxeTisaTa, ra- reebi kaxeTidan, radgan im udabur adgilebSi mravlad iyo
meTu udabnoTa maT vidre aqamomdeca friad ars nadiri, iremi nadiri: irmebi, gareuli Txebi da sxva. monadireebi stvi-
da gareTxaA da sxuaTa nadirTa TYTo-saxeTa uricxuebaA mra- rebiT ustvendnen aqeT-iqiT da naxes wminda beris irmebi,
vali. da viTarca movides monadireni igi, imstYrvides imier romlebic kldis napralSi Sediodnen da gaekidnen maT,
da amier. da ixilnes iremni igi berisani Semavalni parexsa mas radgan egonaT, rom kldis napralSi moimwyvdies isini. ro-

110 111
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

kldisasa da mswrafl Seudges ukuana monadireni igi, raA- desac beris gamoqvabulSi Sevidnen, naxes iq mdgari irme-
Tamca Seawyudivnes igini parexsa mas kldisasa. da viTarca mi- bi da wminda lukiane, romelic maT wvelida. rodesac es
iwivnes quabad berisa, ixilnes iremni mdgomareni da wmidaA ixiles, SiSis zari daecaT maT, miirbines wminda berTan,
lukiane wuelda iremTa maT. da viTarca ixiles kacTa maT, za- fexebSi Cauvardnen da uTxres: “rogor aris es SesaZlebe-
ri ganhKda da mirbiodes da Seuvrdes ferKTa wmidisa beri- li, wmindao mamao, rom irmebi, romlebic velis nadirni
saTa da etyodes: “viTar ars ese, wmidao mamao, romel iremni arian, ase mSvidad dganan, rogorc saxlis ezoSi gazrdi-
ese, nadirni velisani, esreT damSYdebul arian, romel um- li cxvrebi?”.
SYdes arian cxovarTa ezoTa Sina saxlisaTa aRzrdilTa?!” wminda daviTma upasuxa: ”ratom gikvirT RvTis dide-
xolo igi etyoda: “rad gankYrvebul xarT didebulebaTa ba? ar gsmeniaT, rogor daamSvida danielma lomebi da sa-
zeda RmrTisaTa, ara gesmaa, viTar-igi daniel lomni daam- mi yrma cecxlisagan daicva uvneblad? irmebi raRa gasak-
SYdna da samni yrmani cecxlisagan uvnebelad daicvna? da aw viria?! wadiT da sxva nadirze inadireT, radgan es irmebi
iremTa raA sakYrvelebaA ars?! xolo Tquen warvediT da sxuaA RmerTma gamogvigzavna Cveni uZlurebisaTvis”.
nadiri inadireT, rameTu eseni ufalsa uZlurebisa CuenisaTYs xolo maT Tqves: “did ars dideba uflisa, Cvenc Rirs
uboZebian”. gvyav Seni siwmindis ziarebisa, wminda mamao”. maT guli
xolo igini ityodes: “did ars didebaA uflisaA, garna Cu- auCuydaT, tirodnen da ambobdnen: “aRar wavalT Cven sax-
enca Rirs myven ziarebad siwmidisa Tquenisa, wmidao mamao”. lebSi, aramed davrCebiT aq SenTan da aRar migatovebT ami-
aRuCCua maT guli maTi, tirodes da ityodes: “arRara miviq- eridan”. wminda daviTma upasuxa: “Svilebo da Zmebo, es ad-
ceT Cuen saxlad Cuenda, aramed davadgreT aqa Sen Tana da ar- gili gaWirvebiTa da simZimiT gamoirCeva; jobs Tqven sac-
Rara dagiteoT Sen amieriTgan”. xolo igi etyoda: “Svilno xovrebels daubrundeT”.
da Zmano, adgili ese saWiro ars da Znelovan, aramed warve- Zlivs daarwmuna isini, rom wasuliyvnen. maT inadires
diT sayofelad Tquenda”. da wavidnen, gaavrceles wminda daviTis ambavi mTel qve-
da ZliT sadame daarwmuna warslvaA maTi. da viTarca ina- yanaSi. amis Semdeg modiodnen yoveli mxridan masTan da
dires, warvides da ganTques hanbavi misi yovelsa mas queyana- evedrebodnen, rom masTan darCenis Rirsad mieRo. xolo
sa. da yovliT kerZo morbiodes winaSe wmidisa daviTissa da man uTxra: “Zmebo, es adgili mZimea, da aranairi nugeSis-
evedrebodes, raATa Rirs yvnes yofad igini winaSe missa. xo- cema ar moipoveba aq sxeulisTvis”. isini ki evedrebodnen
lo man miugo da hrqua: “Zmano, adgili ese saWiro ars da ara- da etyodnen: “nu gagviSveb, wmindao mamao, da Tu movkvde-
raA nugeSinis-sacemeli KorcTaA ipoebis adgilTa amaT”. da biT Sen winaSe, arafrad CavagdebT sikvdils”. rodesac ver
igini evedrebodes da etyodes: “nu gangYteob, wmidao mamao, gadaarwmuna isini, uTxra: “radgan gaqvT sasoeba RvTis mi-
da ukueTu iqmnes sikudili Cueni Sen winaSe, arave gYCndes marT, wadiT da moitaneT miwis saTxreli iaraRebi da gaT-
sikudilad”. da viTar ver daarwmuna, hrqua maT: “vinaATgan da- xareT auzebi wvimis wylis Sesagroveblad da gamoqvabu-
gic RmrTisa mimarT sasoebaA, warvediT da moixueniT saTxar- lebi - sacxovreblad”.

112 113
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

ni da TxareniT lakuani sawyleni da quabica sayofelad Tqu- isini damorCildnen da misi brZanebis mixedviT gaake-
enda”. Tes yvelaferi. rodesac ganmravldnen Zmebi, es ambavi mi-
xolo igini erCdes da yves brZanebisaebr misisa. da viTar- vida wminda da Rirs mama dodomde. is movida mama daviT-
ca ganmravldes Zmani da esma hambavi misi wmidasa da Rirssa Tan da moikiTxes erTmaneTi.
mamasa dodos, movida, igica winaSe mamisa daviTissa da moi- ramdenime dRis Semdeg, rodesac kidev SemoemataT Zme-
kiTxnes urTierTas. bi, uTxra daviTma mama dodos: “wadi, Zmao, im kldis Tavze,
da viTarca warKdes mciredni dReni, Semokriba simravle romelic Cven pirdapir aris da waiyvane Tan Zmebi, radgan
sxuaTaca ZmaTaA da hrqua daviT mamasa dodos: “warved, Zmao, mowadinebulni arian, rom gaisarjon xorciT, sulis cxo-
rqasa amis kldisasa, romel ars pirispir Cuensa, da waritanen nebisTvis”. daemorCila mis sityvas wminda dodo da aRa-
Tana sxuanica Zmani, rameTu wadier arian, raATa gare isjebo- Sena is udabno Cveni yovlad wminda dedoflis, RvTismSob-
dian KorciTa sulTa maTTa cxorebisaTYs”. da erCda brZane- lis saxelze da sadideblad mamisa da Zisa da wmindisa su-
basa missa wmidaA dodo da warvida da aRaSena udabnoA igi lisa. da yoveldRe emateboda maT Zmebi da yvelani erTad
saxelsa zeda yolad wmidisa dedoflisa Cuenisa RmrTis-mSo- adidebdnen RmerTs.
belisasa da sadidebelad mamisa da Zisa da wmidisa sulisa da
dRiTi-dRe SeeZineboda simravle ZmaTaA da yovelni zogad
adidebdes RmerTsa.

IV. xolo wmidaA mamaA daviT dRiTi-dRe ganvidis parexTa 4. wminda mama daviTi yoveldRe gadioda kldeTa nap-
kldeTasa da martoA myudroebiT aRasrulebda wmidaTa loc- ralebSi da simartovesa da myudroebaSi aRasrulebda
vaTa, da oflTa da cremlTa nakaduliTa rwyvida udabnoTa wminda locvebs da oflisa da cremlis nakadulebiT rwyav-
maT. da dResa erTsa esreT raA ilocvida igi, movida barba- da udabnos. erT dRes, roca ase loculobda, movida erTi
rozi vinme naTesaviT adgilTagan ruAsTavisaTa da inadirob- barbarozi ruisTavidan sanadirod. man miuSva Tavisi qo-
da nadirTa. da miuteva qori kakabsa maxlobelad adgilsa mas, ri kakabs im adgilTan axlos, sadac wminda daviTi locu-
sada ilocvida wmidaA daviT. da kakabica igi miivltoda be- lobda. kakabi mivida berTan da dajda mis fexebTan, xolo
risa da dajda igi ferKTa Tana misTa, xolo qori maxlobe- qori dajda mis maxloblad. es moxda RvTis gangebiT, raTa
lad misa. da ese iqmna gangebiTa RmrTisaATa, raATa monadire monadire monadirebuliyo mowyalebiT. barbarozi movi-
igi moinadiros mowyalebiTa TYsiTa. xolo barbarozi igi mi- da, rom gamoerTmia kakabi qorisTvis. rodesac man ixila
iswrafda, raATa mouRos kakabi qorsa mas. da viTarca ixila locvaSi myofi wminda daviTi da mis gverdze mjdomi ka-
wmidaA igi mdgomare locvasa Sina da kakabi igi ferKTa wmi- kabi, gaukvirda da Tqva: “vin xar Sen?”
mama daviTma miugo somxurad: “me kaci var codvili,

114 115
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

disa mis Tana mjdomare, daukYrda barbarozsa mas da hrqua: mona uflisa Cvenisa iusu qristesi da vevedrebi mis mow-
“vinaA xar Sen?” yalebas, rom momitevos Cemi codvebi, rom myudroebiT da
miugo man somxuriTa eniTa: “me kaci var codvili, monaA uSfoTvelad gaviaro es Cemi wuTieri cxovreba”. kidev
uflisa Cuenisa iesu qristesi, da vevedrebi mowyalebaTa mis- hkiTxa ucxom: “vin gkvebavs da gpatronobs Sen?” man miugo:
Ta, raATa momitevnes yovelni codvani Cemni da raATa myud- “visac me vesav da Tayvans vcem; is kvebavs da patronobs yve-
roebiT da uSfoTvelad ganvlo wuTi ese cxorebaA Cemi”. da la misgan qmnils da dabadebuls; da mis mier ikvebebian pi-
kualad hrqua: “vinaA ars aqa mzrdeli da nugeSinis-mcemeli rutyvebi, mcenareebi, cis frinvelebi da zRvis Tevzebi.
Seni?”. da miugo man da hrqua: “romelsa-igi me vesav da Tayu- ai es kakabic gamoiqca Seni qoris SiSiT da movida CemTan,
anis-vscem, igi ars mzrdeli da nugeSinis-mcemeli yovelTa qristes codvil monasTan; Sen ki wadi da sxva nadiri moi-
SeqmnulTa da dabadebulTa misTaA da mis mier izardebian yo- nadire, radgan es kakabi dRes me Semomexizna, rom sikvdils
velni kacni da yovelni pirutyuni da yovelni mcenareni, gadaurCes”. miugo ucxom: “me Seni mokvla msurs da kakabs
mfrinvelni cisani da Tevzni zRYsani, da aha esera kakabica rogor gadaarCen sikvdilisgan?”
ese ltolvili SiSisagan qorisa Senisa moivltis Cem codvi- wminda daviTma uTxra: “ar SegiZlia Sen arc Cemi da
lisa monisa qristesisa, xolo Sen warved da sxuaA nadiri ina- arc am kakabis mokvla, radgan ufali Cemi aris CemTan da is
dire, rameTu ese dRes Cemda Semoxuewil ars, raATa ganeres aris Cemi savedrebeli”.
sikudilisagan”. miugo barbarozman man da hrqua: “me mokudi- beris am sityvebis gagonebaze barbarozma xmals staca
nebaA Seni mnebavs da Sen viTar ganarino kakabi sikudilisa- xeli, rom daekra wminda daviTisTvis, da maSinve meyseu-
gan?” lad Seaxma xeli da gauSeSda. maSin mixvda Tavis ukeTure-
xolo wmidaman daviT hrqua: “ara Kel-gewifebis sikudi- bas, gadmovida cxenidan da davarda beris fexebTan da crem-
li Cemi da arca kakbisaA amis, rameTu ufali Cemi Cem Tana ars liT evedreboda, rom mietevebina misi cdomileba.
da igi ars Kelis-ampyrobeli Cemi”.
da sityuasa mas zeda berisasa barbarozman man mjdomare- Seecoda igi wminda daviTs da Seevedra ufals: “ufa-
man hunesa zeda iwuada Krmali, raATa sces zeda wmidisa davi- lo iusu qriste, RmerTo Cveno, romelic moxvedi kacTa
Tissa. da viTarca aRiRo Keli, meyseulad SehKma igi da iqmna modgmis sicocxlisTvis, keTilo da mowyaleo, romelmac
viTarca SeSaA. maSin gulisKma-yo barbarozman man ukeTure- gankurne gamxmari xeli; Senve, meufeo, axlac moiRe Seni
baA TYsi da gardahKda hunesa da davarda ferKTa Tana berisa- madli da wyaloba imaze, vinc ikadra xelis aRmarTva Sen
Ta da cremliT evedreboda, raATa miuteos cTomilebaA igi uRirs monaze da gankurne barbarozis gamxmari xeli, mis-
misi. Tvis, rom gulisxma yos da gicnas Sen da adidebdes Sen
maSin Seewyala igi wmidasa daviTs da evedreboda ufal- saxels”.
sa da Tqua: “ufalo iesu qriste RmerTo Cueno, romeli mo- wminda daviTma Seaxo mas wminda xeli da meyseulad ga-
xued cxorebad naTesavisa kacTaAsa, saxiero da mowyaleo, ro- nikurna RvTis SewevniT. rodesac man ixila RvTis dide-

116 117
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

melman ganhkurne Keli igi ganKmeli, Senve meufeo, romel- buleba, kvlav daiwyo cremliT mxurvale vedreba da eub-
man-ese ikadra aRebad Keli uRirssa zeda monasa Sensa, move- neboda wminda daviTs: “monao cocxali RmerTisa, Cems sax-
din awca madli da wyalobaA Seni da gankurne Keli ese gan- lSi aris Cemi Ze, koWli orive fexiT, romelic fexze ver
Kmeli barbarozisaA, raATa gulisKma-yos da gicnas Sen da adi- dgeba. axla me vesav Tqven siwmindes, rom ikurTxos Tqvens
debdes saxelsa Sensa”. mier; da me da mTeli Cemi saxleuli Tayvans vcemT qriste
da miyo Keli misi wmidaA da Seaxo raA, meyseulad gani- RmerTis saxels da movitanT Sens winaSe sarCo-sanovages
kurna SewevniTa RmrTisaATa. da viTarca ixila didebulebaA Cemi saxlidan da ixareb Sen da yvela Seniani.” wminda da-
RmrTisaA, kualad iwyo vedrebaA missa cremliTa mKurvaliTa viTma miugo: “wadi, da Tu nebavs RmerTs, dagxvdeba Seni
da etyoda wmidasa daviTs: “monao RmrTisa cxovelisao, ars Svili gankurnebuli”.
saxlsa Sina Cemsa Ze Cemi koWli oriTave ferKiTa, romeli yo- igi wavida gaxarebuli Tavis saxlSi, radgan nadiric
lad ver SemZlebel ars ze aRdgomad da aw vesav siwmidesa bevri moenadira. rodesac miuaxlovda Tavis saxls, ixila
Tquensa, raATa evedro ufalsa Sensa misTYs da ukueTu gani- qristes dideba, radgan misi koWli vaJiSvili, romelic
kurnos igi, umetes ididos saxierebaA misi da yrmaA igi mo- im dRemde mxolod forTxviT dadioda, sixaruliT gamoe-
viyvano winaSe siwmidisa Tquenisa, raATa ikurTxos igi Tquen geba mamas. rodesac ixila mamam janmrTeli da yovelmxriv
mier, da me da yovelTa saxleulTa CemTa Tayuanis-vsceT sa- unaklo Svili, cxenidan Camovida da ufals madloba Ses-
xelsa qristes RmrTisasa da moviRo winaSe Tquensa friadi wira. xolo, roca saxlSi Sevida, Tavis meuRlesa da oja-
saKmari da nayofTagan saxlisa CemisaTa iSuebde Sen da yo- xis wevrebs hkiTxa, rodis ganikurna misi Ze. maT upasuxes,
velni SenTanani”. miugo wmidaman daviT da hrqua: “warved sa- rom dRes mesame Jams adga da daiwyo sirbili, rogorc qur-
xed Senda da, ukueTu enebos RmerTsa, hpoo Ze Seni gankurne- cikma. mas gaaxsenda, rom swored im dros uTxra mas berma:
buli”. “Tu nebavs RmerTs, ganikurneba Seni Svili”, da gaaxsenda
xolo igi warvida ganmxiarulebuli saxed TYsad, rame- yvelaferi, rac wminda daviTma qna da uTxra. amis Semdeg
Tu nadirica friad enadira. xolo viTarca miiwia igi saxid yvela erTad adidebda RmerTs, ufals Cvensas, ieso qristes.
TYsad, eha didebulebaTa SenTa, qriste! rameTu yrmaA igi koW- rodesac gaTenda, datvirTa barbarozma saxedrebze
li, bRunviT mavali, sixaruliT wina miegebvoda mamasa mas uamravi sarCo, puri, Rvino, Tevzi da xili mravalnairi,
TYssa. da viTarca ixila igi mamaman misman mrTeli da yovli- da wavida mama daviTTan. Tan waiyvana Tavisi gankurnebu-
TurT unakluloA, gardahKda hunesa da madlobaA Sewira li vaJiSvili da kidev ori. rodesac movidnen im adgilas
RmrTisa. da viTarca Sevida taZarTa TYsTa, hkiTxa meuRlesa da ver naxa iq beri, Sewuxda da uTxra msaxurs, rom moenaxa
da saxleulTa: “romelsa Jamsa ganikurna yrmaA ese?” miuges is.
mas da hrques: “dRes mesamesa Jamsa aRdga ege da xldomiT vi-
doda viTarca qurciki”. xolo moeKsena mas, rameTu mas Jamsa
hrqua mas berman, viTarmed: “enebos RmerTsa, ganikurnos yrmaA

118 119
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

igi Seni”. da yovelive, raAca eqmna da eTxra misda wmidasa da- msaxuri Camouyva dabla daRmarTs da ipova wminda da-
viTs, warmouTxra man. da yovelni zogad adidebdes RmerTsa, viTi da misi Zmebi, dabrunda da auwya barbarozs. is sixa-
ufalsa Cuensa iesu qristesa. ruliT mivida berTan, Cauvarda fexebSi da cremliT eub-
da viTarca ganTena, ahkida saKedarTa friad saKmari: puri neboda: “WeSmaritad gipove sulTa da sxeulTa mkurnali.
da RYnoA, Tevzi da xili mravalferi da warvida mamisa davi- ai, Sen winaSe dgas Wabuki, romelic koWli iyo da dRes
Tissa. da Tana-hyva Zeca igi gankurnebuli da orni Zeni sxuani. Tqveni locviT gankurnebulia da janmrTeli. es Cemi ki-
da viTarca miiwivnes igini adgilsa mas moKsenebulsa, da vi- dev ori vaJiSvilia, romlebic moviyvane Tqveni siwmindis
Tarca beri ver ixila, SeuZnda friad da hrqua monasa, raATa winaSe, raTa Seexon Sen samosels da ikurTxon Sen mier”.
iZios igi.
da viTarca STavides quemo kerZo, poves igi sxuasa Tana. wminda daviTma daado mas Tavisi wminda xeli da Tqva:
movides da auwyes mas. xolo igi sixaruliT STavida berisa, “RmerTma, romelmac akurTxa iakobi, manve, saxierma gakur-
davarda ferKTa Tana misTa wmidaTa, cremliT etyoda: “WeS- TxoT Tqven da wminda embazis Svilebad gagxadoT”. rode-
maritad gpove mkurnali sulTa da KorcTaA: da aha esera wi- sac isini moikiTxa wminda daviTma, ubrZana bubaqrma (ase
naSe Tquensa dgas yrmaA igi uferKoA, xolo dRes locviTa erqva barbarozs) Tavis msaxurebs, rom mierTmiaT beris-
TqueniTa gankurnebuli da uvnebeli, da sxuanica ese orni Ze- Tvis yvelaferi, rac moutanes. berma Sekriba Zmani, da maT
ni Cemni momiyvanebian winaSe siwmidisa Tquenisa, raATa Seex- Wames da sves. rodesac isini sufridan adgnen, uTxra mama
nen samoselsa Sensa da ikurTxnen Sen mier”. daviTma bubaqrs: “ra gnebavs Sen, rom miiRo Cvengan?” bu-
xolo man dasdva wmidaA Keli misi da hrqua: “RmerTman, ro- baqri Seevedra, naTloba mieRo misgan. mama daviTma uTxra:
melman akurTxa iakobi, manve saxierman gakurTxnes da Svil “aiRe Seni ZRvenis nawili da midi mama dodosTan da miar-
wmidisa embazisa gyvnes Tquen”. da viTarca moikiTxna igini, Tvi mas, rom gaunawilos iq myof Zmebs da rom ikurTxo maT-
ubrZana bubaqr monaTa TYsTa (rameTu ese iyo saxeli barba- ganac. mas hyavs patiosani mRvdeli da uTxari, rom gamoga-
rozisaA mis), raATa miuZRuanon bersa yoveli, raodeni moeRo yolos da is naTels gcems Sen da mTel Sens saxleulT”. wmin-
misTYs. xolo berman Sekribna yovelni Zmani, da Wames da sues da daviTma gaayola maT lukiane da daabara masac, rom ga-
da ganZRes. da viTarca aRdges serobisagan, da hrqua mamaman eyolebinaT mRvdeli bubaqrisTvis, rom mas moenaTla bu-
daviT bubaqrs: “raA gnebavs Sen aw, raATa giyoT Sen?” xolo baqri da mTeli misi saxleuli.
igi evedreboda, raATa naTel-sces maT. xolo igi etyoda: wminda dodom yvelaferi ise gaakeTa, rogorc wminda
“aRiRe raodenime safaseTa SenTagani da warved mamisa do- daviTma brZana. rodesac moinaTla bubaqri, kidev erTxel
doAsa da miarTu mas, raATa uRuawos mun myofTa ZmaTa da ga- mivida wminda daviTTan naTlis Svili1. man Tan moitana saT-
nusuenos, da ikurTxo maT mierca”. da hyva mas mRdeli patio- xreli iaraRebi da moiyvana muSebi da aaSena ZmaTa salo-
sani da miumcno mas, raATa Tana-warmogayolos da man naTel-
1 naTlis Svili (Ze naTlisa) – igulisxmeba monaTluli, naTelRebuli.
gces Sen da yovelTa saxleulTa SenTa. maSin Tana-warayola aq: bubaqri.

120 121
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

wmidaA lukiane da miumcno mas, raATa Tana warayolos mRde- cavad eklesia, romelic bolo dros gaafarTova da akur-
li, raATa naTel-sces bubaqrs da yovelTa saxleulTa misTa. Txa wmida da ganRmrTobilma mama ilarionma, da romel-
xolo wmidaman dodo yo brZanebisaebr berisa. da viTarca Sic samxreT nawilSi gaakeTa mSvenieri luskuma, romel-
naTels-iRo bubaqr, kualad movida winaSe wmidisa daviTissa Sic dasvenebulia wminda daviTis nawilebi, da dRemde am
Svili igi naTlisaA. da Tana miatanna saTxarni da muSakni da samarxidan amodis surneli da yvela, vinc sarwmunoebiT
Seuqmna eklesiaA salocvelad ZmaTa, romeli-igi ukuanaA- miiRebs mcire miwas im wminda samarxidan, ganikurneba yve-
sknel wmidaman da RmerT-Semosilman ilarion ganavrcela da la sneulebisa da uZlurebisagan. wminda lukianes samar-
akurTxa, romelsa Sina samxriT kerZo eklesiasa mas Seqmna lus- xi aris sakurTxevlis win da isic aris Semwe da nugeSis-
kumaA Suenieri, romelsa Sina dakrZalul arian nawilni wmi- mcemeli yvela mvedrebelisTvis.
disa mamisa Cuenisa daviTisni. da vidre aqamomde samarxoAsa
misgan aRmodis suli surnelebisaA da yovelTa, romelTa sar-
wmunoebiT miiRon mtueri samarxoAsa misgan wmidisa, hkur-
nebs yovelsa sensa da uZlurebasa kacTasa. xolo samarxoA wmi-
disa lukianesi ars damarTebiT wina kerZo sakurTxevelisa. da
ars igica Semwe da nugeSinis-mcemeli da Kelis-ampyrobeli
yovelTa mvedrebelTa maTTa.
da ese aqamomde. xolo wmidisa mamisa da samaradisoAsa Cu-
enisa daviTisTYs vityodiT.

V. xolo viTarca warKdes amas Sina Jamni raodennime da 5. ramdenime xnis Semdeg gaizarda ZmaTa raodenoba. ma-
ganmravlda simravle ZmaTaA, miuwoda mamaman daviT lukianes ma daviTma dauZaxa lukianes da uTxra: “Zmao lukiane, me
da hrqua: “Zmao lukiane, me warval wmidad qalaqad ierusa- waval wminda qalaq ierusalims, Sen ki winamZRvrad dar-
lemd, xolo Sen wina-uZRodi ZmaTa amaT Cuen mier Sekrebul- Ci Cven mier Sekrebil ZmebTan.” lukianem miugo: “Tu wax-
Ta”. miugo lukiane da hrqua mas: “ukueTu warxYde, meca war- val, mec wamoval Sen siwmindesTan erTad”.
movide winaSe siwmidisa Tquenisa”. wminda daviTma upasuxa: “ara, Zmao, ar qna es, es ar iqne-
xolo wmidaman daviT hrqua mas: “nu Zmao, nu iqm, ara saTno ba RvTisaTvis saTno. ase rom vqnaT, da orive wavideT, ma-
ars RmrTisa, rameTu, ukueTu ege vyoT da ornive warvideT, Sin aq Sekrebili Cveni Zmebi gaibnevian dabebSi da qala-
Zmani ese Cuen mier Sekrebulni, TYToeulni ganibnivnen daba- qebSi, daecemian da warwymdebian codvili gulisTqmaTa-
Ta da qalaqTa Sina, daecnen da warwymden gulis-TqumaTa mi- gan da maTi sulis warwymedisaTvis RmerTi Cven mogvTxovs
er codvilisaTa da warwymedaA sulTa maTTaA Cuen mier iZios pasuxs. me marto waval da vevedrebi RmerTs CemTvis, Sen-

122 123
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

RmerTman. xolo me warvide martoA da CemTYs, SenTYs da Sen- Tvis da SenTan myof ZmaTaTvis. nu ggonia, Zmao, rom marto
TanaTa amaT ZmaTaTYs vevedro RmerTsa; da nu hgoneb, Zmao, Tu CemTvis minda cxoneba. Tu me wavedi da wyalobiT momxeda
Cemi oden martoAsaA mnebavs cxovnebaA, ukueTu me warvide da RmerTma da Tavisi saxierebisa da sitkboebis gamo erT wveT
wyalobiT moxedva yos RmerTman Cem zeda da saxierebisa da madls gadmoadens Cemze, maSin vevedrebi RmerTs yvela
sitkboebisa misisaTYs daadinos Cem zeda wueTi madlisa da qristianisTvis da yvelasTvis, vinc am udabnoSi mkvid-
sitkboebisa, Sen da SenTanaTa amaT ZmaTa erTbamad gYxaro- robs, rom erTobiT Rirsi gagvxados saukuno sikeTisa mis
den, rameTu erTbamad yovelTa qristeaneTaTYs da yovelTa, yvela wmindanTan erTad.”
romelni amas udabnosa Sina mkYdr iyvnen, yovelTa Sewyale- amgvarad da am sityvebiT daarwmuna lukiane, darCeni-
bisaTYs vevedrebi RmerTsa, raATa erTobiT Rirs myvnes saSu- liyo ZmebTan. TviTon ki gaemarTa ierusalims sxva ramde-
ebelTa saukuneTa yovelTa wmidaTa misTa Tana”. nime ZmasTan erTad. rodesac miuaxlovda adgils, romel-
esreT da eseviTariTa sityYTa daayena lukiane ZmaTa Tana. sac ewodeba qedi madlovanebisa (radgan pirvelad am ad-
xolo igi waremarTa sxuaTa raodenTame ZmaTa Tana da warvi- gilidan gamoCndeba wminda ierusalimi), aRapyres xelebi
da ierusalHmd. da viTarca miiwivnes adgilsa mas, romel ars da madloba Seswires RmerTs. wminda daviTi ki davarda
qedi madlovnebisaA, rameTu muniT aCndebis wmidaA ierusal- miwaze, cremliT asvelebda mas da ambobda: “ufalo Rmer-
Hmi, maSin aRipyrnes Kelni da madlobaA Sewires RmrTisa. xo- To iesu qriste, romelic moxvedi miwaze kacTa modgmis
lo wmidaA mamaA davarda da iataksa daaltobda cremliTa da cxovrebisTvis, Cven codvilTaTvis jvars ecvi da sikvdi-
ityoda: “ufalo RmerTo iesu qriste, romeli moxued queya- li igeme Seni saxierebis da mowyalebis gamo. meufeo, kur-
nad cxorebisaTYs kacTa naTesavisa da Cuen codvilTaTYs ju- Txeul ars saxeli wminda didebisa Senisa, romelmac mec,
ar-cumaA da sikudili Tavs-idev saxierebisa da mowyalebisa uRirsi mona Seni, Rirs myav am wminda adgilTa xilvisa. me
SenisaTYs, meufeo, kurTxeul ars, ufalo, saxeli wmidaA di- aRar gavbedav win wasvlas da Cemi fexiT im miwis datkep-
debisa SenisaA, romelman meca uRirsi monaA Seni Rirs myav xil- nas, romelzec Seni wminda fexebi idgnen.” tiroda da Ta-
vad adgilTa amaT wmidaTa; xolo me arRara vikadro waRmarT vis wminda cremls Rvrida.
slvad da datkebnad ferKiTa CemiTa adgilTa amaT, sada dad- misi Tanmxlebni ki arwmunebdnen, wasuliyo maTTan er-
ges ferKni Senni wmidani, rameTu kma ars Cemda xilvaA oden Tad da Sesuliyo ierusalimSi. wminda daviTma miugo: “ver
TualiTa”. da tiroda da dasTxevda cremlTa misTa wmidaTa. gavbedav ufro win wasvlas. Tqven ki wadiT da iloceT Cem-
xolo moyuasni igi etyodes warslvad maT Tana da Ses- Tvis, codvilisaTvis.” rodesac bevri mcdelobis Semdeg
lvad ierusalHmd. miugo da hrqua: “arRara vikadreb me waR- ver gadaarwmunes, cremliT eambornen mas, datoves da wa-
marT slvad, aramed Tquen warvediT da Cem codvilisaTYs loc- vidnen.
va-yavT”. da viTarca friad aiZules da igi ara erCda, crem- ase rom moiqca wminda daviTi, moxeda RmerTma mis wmin-
liT anbors-uyves, dauteves da warvides. da gonebas da mianiWa ufro meti madli, vidre yvela imaT,
vinc ieruslimSi Sedis. wminda daviTma bevri evedra

124 125
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

xolo ese raA yo wmidaman daviT, mixedna RmerTman wmida- ufals, Semdeg aiRo sami qva im adgilidan, Caido abgaSi,
sa gonebasa missa da mianiWa mas madli umetes yovelTa, ro- rogorc siwminde, da wamovida.
melni Sevlenan ierusalHms. im Rames mouvlina RmerTma angelozi [ierusalimis]
xolo wmidaA daviT adgilsa mas friad evedra ufalsa, da patriarqs da uTxra mas: “Cem saxlTa1 movida Cemi msaxuri
aRixuna adgilisa misgan samni qvani da STaisxna maxalaksa ev- daviTi da rwmeniT waiRo Tan ierusalimis mTeli madli.
logiad da ukuniqca mier. Sen malemsrbolni daawie mas. is axla qalaq nablusis gza-
xolo Ramesa mas miuvlina angelozi RmerTman elia pat- zea, acvia Zveli da gacveTili samosi da mxarze abga hki-
riaqsa da hrqua: “moiwia vidre saxlad Cemdame sakuTari monaA dia, romelSic sami qvaa, im adgilidan rom waiRo, saida-
Cemi daviT da sarwmunoebiTa misiTa wariRo sruliad madli nac gabrunda. uTxari malemsrbolebs, rom gamoarTvan qve-
ierusalHmisaA. xolo Sen swien malemsrbolni kacni, rameTu bi da mxolod erTi dautovon da uTxran, ufali Sen ieru-
mivals igi gzasa qalaqisa nabulissa. da ars igi mosili sa- salimis madlis mesameds giboZebs da gibrZanebs, rom rwme-
mosliTa ZueliTa dabebkuliTa da hkidavs mas Zueli maxalaki, niT waiRo es madli. me mnebavs ori nawilis ukan dabrune-
romelsa Sina usxen samni lodni, romelni-igi miixuna adgi- ba, erTi mesamedi ki SenTvis momicia. wadi da waiRe Sen
lisa misgan, sadaAT-igi ukuniqca; da miumcen Sen kacTa maT udabnoSi da wminda yav udabno Seni misvliT. yvela, vinc
malemsrbolTa, raATa mouxunen maxalakisagan lodni igi da miva udabnoSi da rwmeniT Seexeba Sens Zvlebs, miiRebs su-
erTi oden miscen mas”. da hrqua, viTarmed: “mouniWebies Sen- lisa da sxeulis kurnebas da mieteveba mas codvebi. eg er-
da ufalsa mesamedi madli ierusalHmisaA da gibrZanebs, vi- Ti qva iqneba amis mosaxseneblad.”
Tarmed sarwmunoebiTa SeniTa wargeRo madli ierusalHmi- angelosma es yvelaferi uTxra patriarqs da gauCinar-
saA. xolo me vinebe ori nawili ukunqcevad da mesamedi momi- da. patriarqi erT xans gancvifrebuli iyo angelosis am
niWebia Senda. warved da waritane udabnosa Sensa, wmida yav sityvebis gamo, Semdeg davarda pirqve, vedreba Seswira
igi mislviTa SeniTa. da romeli moiwios udabnosa mas da sar- ufals, dauZaxa malemsrbolebs, uTxra maT es yvelaferi
wmunoebiT Seexos samarxosa ZualTa SenTasa, miiRos kurne- da ubrZana, ukan daebrunebinaT daviTi. isini wavidnen, da
baA sulTa da KorcTaA da miutevnes mas codvani misni. xolo rodesac daewivnen, uTxres mas patriarqis mier dabare-
lodi ege erTi iyos mosaKsenebelad Jamisa amis”. buli sityvebi, gamoarTves sami qva da daubrunes erTi.
da viTarca warmouTxra ese yoveli patriaqsa angeloz- roca wminda daviTma maTgan es moismina, jer SeZrwun-
man uflisaman, miefara igi TualTagan misTa. xolo patriaqi da da Semdeg Tayvani sca ufals da cremliT ambobda: “di-
pirvelad gancYbrda sityuaTa maT zeda angelozisaTa, merme deba Senda, qriste RmerTo Cveno! da dideba Senda, same-
davarda pirsa zeda da cremliT vedrebaA Sewira uflisa da bao wmindao, erT-RmrTeebao, erT-arsebao! dideba Senda,
mouwoda kacTa malemsrbolTa da miuTxra ese yoveli da mi- RmerTo, romelman Rirs myven Cven povnad wyalobisa!”. ase-
umcno maT, raATa ukmoaqcion, da iginica SeemTxYnen mas. xo- Ti sityvebiT man madloba Seswira ufals.
lo igini warvides. da viTarca ewivnes igini, miuTxres mas, 1 igulisxmeba ierusalimi.

126 127
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

romeli-igi moemcno patriaqsa da aRmouxunes samni igi lodni, malemsrbolebi aiZulebdnen wminda daviTs, ierusalim-
da erTi igi misces mas. Si dabrunebas, rogorc patriarqma maT daabara, magram is
da viTarca esma ese yoveli wmidasa daviTs, pirvelad SeZ- ar daemorCila. isini eambornen mama daviTs, daemSvido-
rwunda da merme Tayuanis-sca ufalsa da cremliT ityoda: bnen da gauSves.
“didebaA Senda, qriste RmerTo Cueno! da didebaA Senda, same- roca wminda daviTi dabrunda Tavis udabnoSi, mas si-
bao wmidao, erT-RmrTeebao, erT-arsebao! didebaA Senda Rmer- xaruliT miegebnen Zmebi da adidebdnen RmerTs, romelmac
To, romelman Rirs myven Cuen povnad wyalobisa!” da eseviTa- daubruna mwyemsi da macocxlebeli maTi sulebisa. rode-
riTa sityYTa madlobaA Sewira uflisa. sac daviTTan erTad ierusalimSi wasulma Zmebma moilo-
xolo kacTa maT malemsrbolTa aiZules wmidasa daviTs ces da, daviTis Semdeg, udabnoSi dabrundnen, maT yvelas
ukunqcevad ierusalHms, viTarca emcno patriaqsa. xolo igi uambes, rac ixiles da moismines wminda daviTis Sesaxeb.
ara erCda maT, da anbor-uyves da ganuteves igi. amis Semdeg yvela mxridan modiodnen Zmebi da gaivso udab-
xolo wmidaA daviT miiwia raA udabnosa TYssa, yovelni no, xolo zogierTi gandegilad cxovrobda kldis napra-
Zmani sixaruliT miegebvodes da adidebdes RmerTsa, romel- lebSi.
man kualad uCuena mwyemsi da macxovari sulTa maTTaA. da vi-
Tarca moiloces ZmaTa maT, daviTis Tana warsrulTa ieru-
salHms, Semdgomad amissa movides iginica udabnosa mas wmi-
disa daviTissa. da ganTques hambavi misi da yoveli, raAca ixi-
les da esma wmidisa daviTisTBs. da yovliT kerZo Semokrba
simravle ZmaTaA da aRivso udabnoA igi, da romelnime daeyudnis
napralsa kldeTasa.

VI. maSin wmidaA mamaA da mwyemsi keTili wmidaA daviT dRi- 6. wminda mama da mwyemsi keTili, wminda daviTi, yo-
Ti-dRe ganvidis mokiTxvad ZmaTa maT ganSorebulTa, martod veldRe gadioda moSorebiT gandegilad mcxovreb ZmaTa
myofTa dayudebulTa da yovelTa nugeSinis-scemda, ganam- mosanaxuleblad da yvelas nugeSs aZlevda, ganamtkiceb-
tkicebda da ganaZlierebda da axarebda maTTYs ganmzadebulsa da, ganaZlierebda da axarebda maTTvis ganmzadebul caTa
sasufevelsa caTasa. sasufevels.
xolo mivida odesme erTisa ZmaTaganisa, romeli iyofe- erTxel, mama daviTi mivida erT ZmasTan, romelic
boda Zirsa rasme kldisasa da hkiTxa mas da hrqua: “viTar xar, kldis Ziras cxovrobda da hkiTxa mas: “rogor xar, Zmao?”
Zmao?” miugo man: “keTilad, locviTa SeniTa wmidiTa, garna man miugo: “kargad, Seni wminda locviT; mxolod es wyali,
wyali ese, romel swuTis kldesa amas, ars ese friad mware, da romelic kldidan wveTavs, friad mwarea da rodesac vsvam,

128 129
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

odes miviRo misgan, ganmimwarebs sagrZnobelTa. da egreTve gemos mimwarebs. es balaxic, romelsac es wyali rwyavs, ase-
mxalni ese, romelni mis mier irwyvebian, eseca mware arian, ve mwarea, rogorc naRveli; magram me Cems Tavs vaiZuleb
viTarca navReli, garna viiZuleb me Tavsa Cemsa da vityY: “fri- amiT davkmayofilde da veubnebi: “bevrad ufro mwarea jo-
ad umwares arian satanjvelni jojoxeTisani da ukueTu ara joxeTis satanjvelni da aq erTi wuTi moTmena bevrad jobs
wuT erT daiTmino, umjobes ars Senda da mun ukunisamde ar- SenTvis, rom ar mogiwios ukunisamde jojoxeTis simware-
Rara iWirvodi simwaresa mas Sina jojoxeTisasa”. Si yofna”.
xolo ese raA hrqua wmidasa daviTs, Seewyala igi da hrqua: rodesac es moismina, Seecoda is wminda daviTs da Tqva:
“nu mwuxare xar, Zmao. aramed vevedrneT ufalsa da romel- “nu xar mwuxare, Zmao, aramed vevedroT ufals, romelmac
man-igi merans daatkbna wyalni, manve saxierman daatkbnes ese- maraSi mware wyali gaamtknara1, igive saxieri ufali am
nica”. da aRdges da evedrnes ufalsa. da aRavso sarwyuli da wyalsac gaamtknarebs”. adgnen da evedrnen ufals. Semdeg
daswera juari da misca bersa. da viTarca ixila gemoA wyli- aavses WurWeli da wyali iyo saukeTeso gemosi. im wyals
saA mis, utkbiles iyo igi yovelTa wyalTa, da vidre aqamom- da balaxs dRemde saukeTeso gemo aqvT. im droidan moyo-
deca tkbil ars wyali igi da mxalica, rameTu mieriTgan dgas lebuli iq izrdeba niaxuri da, yvela, vinc miva im adgi-
adgilsa mas niaxuri da romelni mividen adgilsa mas, miiRe- las, madlad miiRebs wyals da balaxs.
ben evlogiad wylisa misgan da mxlisa. aseTia saswaulebi, romelsac Cveni mama daviTi iqmoda
eseviTarni arian saswaulni, romelTa iqmoda mamaA Cueni da gankurnebda adamianTa yvela uZlurebas. mama daviTis
daviT da ganhkurnebda yovelsa uZlurebasa kacTasa. xolo brZanebiT aReSena mTagoriani udabno wminda ioane naTlis-
brZanebiTave mamisa daviTisiTa aReSena udabnoA mravalmTisaA mcemelis saxelze.
saxelsa zeda wmidisa ioane naTlis-mcemelisasa.

VII. da viTarca warKdes amas Sina Jamni raodennime, cna 7. gavida dro da mama daviTs euwya, rom is sxeulidan
mamaman daviT ganslvaA misi KorcTagan. da mouwoda yovelTa unda gasuliyo. man dauZaxa Zmebs da uTxra: “suliero Zme-
ZmaTa da hrqua: “Zmano da Svilno sulierno, me esera ganval bo da Svilebo, me sxeulidan gaval, rogorc erTi adamian-
KorcTagan, viTarca erTi kacTagani, xolo Tquen nu SeZrwun- Tagani; Tqven ki nu SeZrwundebiT, aramed ganmtkicdiT da
debiT, aramed ganmtkiceniT da ganZlierdiT da daucxrome- gaZlierdiT da dauRalavad evedreT RmerTs Tqven sulTa
lad evedrebodiT RmerTsa sulTa TquenTa cxorebisaTYs”. cxonebisaTvis.”
ubrZana mRdelTa SewirvaA msxuerplisaA da eziara wmida- mRvdlebs ubrZana msxverplis Sewirva2, eziara qriste
sa msxuerplsa qristes RmrTisasa da aRipyrna Kelni da mad- RmerTis wminda msxverpls, aRapyro xelebi da madloba Ses-
lobaA Sewira RmrTisa da esreT Sehvedra suli TYsi wmidaA 1 gamosvl. 15:23-25.
2 igulisxmeba usisxlo msxverpli – wirva, wminda evqaristia.

130 131
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa daviT garejel
wmidisa isa
isaAA
garejelisa cxovreba wminda daviT garejelisa

ufalsa. da yovelni igi Zmani tirodes daklebisaTYs mwyemsi- wira RmerTs da ase Seavedra Tavisi wminda suli ufals.
sa mis keTilisa. Zmebi tirodnen, rom wavida maTgan mwyemsi keTili.
da iyo maT Soris erTi ZmaTagani, romelsa erTi Tuali ara ZmaTa Soris iyo erTi, romelsac erTi Tvali aklda.
edga, da Se-raA-exo guamsa mas wmidasa, meyseulad ganikurna, rodesac man xeli Seaxo mama daviTis wminda gvams, im wam-
da yovelni adidebdes RmerTsa. eseviTarTa saswaulTa iqmo- sve ganikurna da yvela adidebda RmerTs. aseT saswaulebs
da wmidaA mamaA daviT Semdgomad sikudilisaca. da dahkrZa- iqmoda wminda mama daviTi sikvdilis Semdegac. is pati-
les esreT pativiT luskumasa mas zemoKsenebulsa. da romelni viT dakrZales zemoxsenebul dasasvenebel adgilas da yve-
sarwmunoebiT mivlen samarxosa mas, miiReben kurnebasa sul- la, vinc rwmeniT miva im samarxze, iRebs sulTa da xorcTa
Ta da KorcTasa da adideben mamasa da Zesa da wmidasa sulsa aw kurnebas da adideben mamasa da Zesa da wmindasa sulsa aw
da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen. da maradis da ukuniTi ukunisamde, amin.

132 133
cxovreba da wameba wminda
abibos nekreselisa

134 135
Tuesa noenbersa ib. 12 noemberi
isa mRdelmowamisa ab
wmidisa
wmid ibos
abibos xseneba wminda mRvdelmowame abibos,
nek
nekresel
resel eeppiskopos
iskoposisa, romelii iwama
isa, romel nekreseli episkoposisa, romelic
cecxlismsaxurTa
cecxl Tqumulii
ismsaxurTa mier qarTls, Tqumul cecxlTayvanismcemlebma awames qarTlSi,
arsen did
arsenii d idisa
id qarTlisa
isa qarTl kaTalikos
isa kaTal isaA 1
ikosisaA
ikos gadmocemuli qarTlis kaTalikosis
arseni didis mier

guakurTxen, mamao! gvakurTxe mamao!

I. xolo jer-ars, raATa mcired Suva SemoviRoT KsenebaA 1. saWiroa, rom male davawesoT xseneba wminda da ubi-
wmidisa da ubiwoAsa mRdelT-moZRurisa da mowamisaA, romel- wo mRvdelTmoZRvrisa da mowamisa, romelsac samarTlia-
sa-igi samarTliv moniWebul-iyo pativi ganmzadebulisa mis nad mieniWa pativi marTalTa Soris ganmzadebuli kurTxe-
sasoebisaA didebisa saydari, uzeSTaesi Soris marTalTa di- uli taxtisa, misi didi siwmindisa gamo, ufro metad ki
disa misisa siwmidisaTYs, umetesad yovelTa mier wamebul yvelasTvis sarwmuno WeSmaritebisaTvis, ganmamtkicebeli-
WeSmaritebisaTYs, damamtkicebeli sisxliTa TYsiTa, romel- sa Tavisi sisxliT; man imas Seswira Tavi msxverplad, vinc
man-igi Sewira msxuerplad Tavi TYsi misa, romelman igi TYsi- Tavisi sisxliT gamogvixsna Cven da Tavisi nebiTa da zecad
Ta sisxliTa miKsnna Cuen. daidga gYrgYni ZlevisaA TYT mo- amaRlebiT Zlevis gvirgvini daidga; romelmac zenaaris
tacebiTa, aRfrinebiTa maRlad, romelman nayofni. gamouxuna SewevniT gamoiRo siwmindis samoci da mowameobis aseuli
TYsiT TaviT TYT SewevniTa maRlisaATa siwmidisa igi sameo- nayofi 1 da Svideulis ganmasrulebelTan SeerTebiT
ci da mowamebisa aseuli, da TYT Tavisa TYsisa Tana SeerTe- mRvdelmoZRvrobis madli miiRo da gaxda mRvdelT-moZ-
biTa SYdeulisa ganmasrulebel ipova igi mRdelT-moZRuari Rvari, Suamdgomeli RvTisa da kacisa - qalaq nekresis epis-
madlisaA, Suamdgomeli RmrTisa da kacTaA netari abibos nek- koposi abibosi, romelic wmindanTa or krebulSi warmoC-
resel qalaqisa episkoposi, romeli orTa ganwyobilTa kre- nda: samRvdlo ubiwo saydris moziare Seiqmna da aseve mo-
bulsa wmidaTasa warmodga, mRdelobisa saydrisa modgamTa wameTa Rvawls miaSura, maT asparezs Seudga da myis ga-
maT Tana ubiwoTa saydari daipyra da kualad mKneTa maT Tana moCnda rCeulTa da marTali rjulis maZiebelTa Soris.
mowameTa Ruawlsa miiswrafa da asparezi igi mswrafl wari-

1 xelnawerebis nusxa: A: A – 832; B: A – 130; C: A – 170; D: A – 176; E: H – 2077;


F: H – 1672; H: H – 2121; L: M - 21 1 igulisxmeba uflis igavi ‘’mTesvelze’’ (mT. 13:3-8; mk.4:8).

136 137
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

taca, da gYrgYniTa pativ-cemulTa Soris ipova Suris-meZi- Cemia es mowame da ara sxvisi, Cemi saydrisa, mSvenieri
ebelTa marTalTa rCulisaTa. nayofi, naTeli vardi, CemTvis surnelovani haeris momfe-
Cemi ars mowame ese da ara sxYsa, Cemisa amisgan saydrisa, ni, romelmac Tavisi naTeli daanTo maRal mTaze, rom mTe-
nayofi Suenieri, mxiarulebisa Cemda momRebeli, spetaki var- li qveyana xedavdes mis dauSretel naTels1, ormxriv ma-
di, haerisa sulnel-myofeli, Cemda momfeneli, romelman san- naTobels, RvTis winaSe Semwirvelsa da RvTis sakurTxev-
Teli TYsi aRanTo zeda maRalsa mTasa, raATa yoveli sofeli lisTvis Sewiruls, uSjulo gamgebelis mier Sewiruls.
hxedvides mas naTelsa dauSretelsa, orpirad manaTobelsa,
RmrTisa mimarT Semwirvelsa TYT mis sityBsa dausabamoAsa
Korcsa, ukuanaAsknel masve sanatrelsa sakurTxevelsa Tavi
TYsi Sewira, mrguliad dasawuelad missa mimarT, Seswirvi-
des KeliTa usjuloAsa mis marzapnisaATa, romelmanca Sewi-
ra.

II. aw mnebavs, sayuarelno, raATa uwyodiT mizezi saqmisa 2. aw msurs,sayvarelno, icodeT viTareba saqmisa. qar-
amis. rameTu daepyra qarTli mefesa sparsTasa da igini Kel- Tli saparseTis mefes daupyria, isini mefoben Cvens qveya-
mwife iyvnes Cuensa amas sofelsa, da bilwsa mas kerpTmsaxu- naSi, bilw kerpTmsaxurebas ewevian dReniadag, zogjer oq-
rebasa – cecxlisa mis Tayuanis-cemasa da msaxurebasa – aRas- ros an sxva rames, zogjer cecxls scemen Tayvans, cecxls
rulebdes maradis; babilovnursa mas Cueulebasa, sadame oq- daanTeben xolme, TiTqos TavianTi maswavleblisgan, eSma-
rosa da sxuani sxuasa rasme da odesme cecxlsa Jamad-Jamad, kisgan iwvodnen. amis gamo, mravali adgilia ganmzadebu-
viTarca iwueodes TYsisa misgan borotad maswavlelisa eS- li cecxlis samsaxureblad qveyanaSi da mraval Wkuanakls
makisa. amis gamo adgilni mravalni ganhmzadnes maTisa mis sam- acduneben meryev sarwmunoebaSi.
saxurebelisa cecxlisaTYs queyanisa da mravalTa SeacTu- xolo netari abibosi, kaxeTis xevis nekreseli episko-
nebdes daumtkicebelsa sarwmunoebasa gonebiTa naklulevan- posi, aRiZra saRvTo SuriT, ar moemsaxura ucxos, daasxa
Ta. cota xeneSi2 wyali da daSrita igi. es rom uSjulo spar-
xolo netari abibos nekresel qalaqisa episkoposi, Kevisa selebma gaiges, Zlier scemes, cotac da, moklavdnen netars,
kaxeTisaA, aRiZra SuriTa saRmrToATa da ver Tavs-idva uc- da sapyrobileSi Seagdes, metad SeaWirves da mravaljer
xoAsa mis samsaxurebelisa maxlobelad misa yofad da daasxa tanjes. myisve amis Sesaxeb misweres zemo samTavros gamge-
mcired wyali xeneSi da daSrita igi. ese raA cnes uSjuloTa bels,xolo man brZana, saCqarod SeekraT da mis winaSe
maT sparsTa, friad guemes, knin-Ra vidremeRa mokles netari
1 Sdr. mk. 4:21; lk. 8:16
igi, da sapyrobilesa Seayenes didiTa iwrovebiTa da mravliTa 2 xeneSi - cudi, myrali.

138 139
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

tanjviTa. amisa Semdgomad miweres mswrafl zena-soflad waredginaT. mividnen masTan mivlinebuli jalaTebi da
marzapnisa saqme ese. xolo man brZana mswrafl misi SekrvaA da brZanebisaebr waiyvanes igi, mravaltanjvamiyenebuli.
miyvanebaA misi mis winaSe. da mivides mivlinebulni igi mtar- xolo netari episkoposi abibosi megobari iyo brwyin-
valni da wariyvanes, viTarca brZanebul iyo; mravalferiTa vale mnaTobisa, antioqieli svimeon mesvetisa. arasodes
WiriTa miiyvanes igi. unaxavT erTmaneTi sadme, aramed uyvardaT sulieri siyva-
xolo netari igi episkoposi abibos megobari iyo brwyin- ruliT, romelic Soreuls axloblad aqcevs, maT mociqu-
valisa mis mnaTobisa sYmeon mesuetisa antioqelisaA, ara Tu lis mier motanili weriliT gaicnes erTmaneTi. rodesac
xilviTa exilva sadame erTmanerTi, aramed sulieriTa miT si- wminda abibosi mihyavdaT sofel ialdoSi, mas Sexvda wminda
yuaruliTa, romliTa ixilvebis Soreuli viTarca maxlobe- svimeon mesvetis mociquli, miarTva kurTxevis werili da
li, da kualad wigniTa da mociquliTa iyo maT Soris Seswave- kverTxi wminda sakvirvelmoqmedi antioqieli svimeon mes-
baA. mas oden Jamsa, odes mihyvanda wmidaA abibos, daemTxYa mas vetisa. episkoposma rom miiRo, TviTonac misca kurTxeva,
mociquli igi wmidisa sYmeon mesuetisaA sofelsa, romelsa gaixara friad da Zlier ganmtkicda. misi wamomyvanebi rom
hrqYan ialdo, da moarTua mas wigni evlogiad da kuerTxi wmi- Semoxvdnen, uTxres mas: “Tu wasvla ar ginda, Cven migabru-
disa sYmion mesuetisa antioqelisa sakYrvelT-moqmedisaA. da nebT“, man uari Tqva, radganac iswrafoda da surda mar-
viTarca miiRo wigni igi episkoposman, aRmoikiTxa, da miupyra tviloba.
mas evlogiaA igi da kuerTxi, da ganixara sixaruliTa didiTa Cvens samefo qalaq mcxeTas rom miuaxlovdnen, uxmobda
da ganmtkicna friad. da Tana warmoixuna igini da ganmxiaru- dedamiss, raqels, romelic aris erTi kaTolike samoci-
lebuli movida, daRaTu SesaZlebel iyo misa ara-moslvaA. mom- qulo eklesia da ambobda: “dedao, Seni Svili iosebi wa-
yvanebelTa maT daemTxYnesca, da hrques: „ukueTu ara gnebavs viyvane egvipteSi tyvesaviT Sekruli da, rogorc iTqva:
warslvis, Cuen mogiRoT da ukungaqcioT”. xolo man ara Tavs- ara amgvarad, aramed mzad xar sufevad mSvenier nayofTa
idva, rameTu iswrafda da hsuroda martYlobaA. mier, momwons Seni es gza da minda, viaro masze“. maSin Se-
da viTar moiwivnes maxlobelad Cuensa amas sameufosa qa- evedra igi jalaTebs, misuliyvnen netar SiosTan mRvime-
laqsa mcxeTisasa, hxadoda igi dedasa TYssa raqels, romel Si, wina Tves gaicno da surda misi xilva. maT gauSves is
ars erTi kaTolike eklesiaA samociquloA. da vidreRa Tu it- da Cavida udabnoSi da ixila man netari beri. iloces maT
yodaca, viTarmed: “dedao, aha esera Svili Seni ioseb warvhyav da moikiTxes erTmaneTi. saubrisas wminda episkoposma uT-
egYpted kruli, viTarca tyue; da viTarmca vin hrqua: ara eg- xra bers: ‘’iloce, mamao, radgan uSjulo sparselebi ga-
re, aramed sufevad ganemzadebi nayofTa maTgan SuenierTa, ficxebulan Cven mimarT, ampartavnebisa gamo, raTa daip-
saunjeTa maTgan TYsTa; mTnavs Seni ege gzaA da vidode mas yron Cveni qveyana. Sen ici, rom babiloni1 maradis kerpebs
zeda”. maSin evedra mtarvalTa, raATa mivides igi netarisa uxmobs da Rones eZebs, rom yovel kaci aiZulon, mas Tayvani
SioAsa mRYmed, rameTu icoda igi winaATve da surviel iyo sces: maSin samma yrmam, Ze RvTisas axlos mdgomarem, misive
igi xilvad misa. xolo maT ganuteves igi da STavida udab- 1 babiloni (babilovani) - aq: kerpTayvaniscemis kera.

140 141
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

nod da ixila netari igi beri. da yves locvaA da moikiTxes ZaliT kerpi daadno da mospo da ZaliT Searcxvina. axlac
urTierTas. da viTarca zraxvides, hrqua wmidaman episkopos- am uSjuloebs ganuzraxavT adamianebisTvis maxis dageba,
man bersa: “locva yav, mamao, rameTu usjuloni ese sparsni gan- rom cecxlsa scen Tayvani.“
ZYndes Cuen zeda ampartavanebiTa TYsiTa, rameTu daipyres so- berma miugo: “mamao, radganac uSjuloTa cecxli sru-
feli ese Cueni. Sen uwyi, rameTu babilovni maradis kerpT- liad daSrite, mogmadlos ufalma Zala imisa, rom uxila-
mawuevel ars da Ronis-meZiebel arian, raATamca yovelni kacni vi cecxli, romelic eSmaks Sens gansacdelad daunTia, ad-
Tayuanis-aceminnes kerpTa. maSin sadame samTa yrmaTa, Zesa vilad Caaqro, damaluli ar aris Seni siwminde. mravali
RmrTisasa Tana-mdgomareTa, mismieriTave ZaliTa kerpi igi da- gansacdelis gadatanaa saWiro RvTis sasufevelSi Sesvlis-
adnves da ganaqarves da mZlavri igi yovliT ZaliT misiTurT Tvis. nu SegeSindeba maTi Zaladobisa, radganac mociqu-
kdemasa queSe Seayenes, da awca maT usjuloTa misTa saxed li ambobs: “Tqvens SemWirveblebs - Wiri, xolo Tqven Se-
egulebis, raATamca kualad ganages bade da Seayennes kacni Wirvebulebs - lxini“1, icode, rom maTi Wiri Sen waruval
da Tayuanis-aceminnes cecxlsa”. didebas moganiWebs, xolo Seni Wiri maT dascems da ganab-
miugo berman da hrqua: “vici, mamao mflobelo, rameTu nevs.“
daSrite cecxli igi maTi sruliad, romelsa esvides usju- beris xangrZlivma saubarma ganamtkica netari abibo-
loni igi, aramed mogmadlen ufalman, raATa aRtyinebulica si, locva aRavlines da RvawlisaTvis sixaruliT gaemza-
igi uCinoA cecxli, romel aRugznies SenTYs eSmaksa gansac- da. roca is zemo sofelSi, xevSi, gamgebelTan miiyvanes,
delad, daSrito adYlad. ara umecar ars siwmide Seni, rame- uamravi episkoposi, mRvdeli da erismTavari Seikriba.
Tu mravliTa WiriTa gYRirs Seslvad sasufevelsa RmrTisa- vrceli moedani gadaSliliyo gamgeblis winaSe.
sa, xolo nu SesZrwundebi maTisa misgan mZlavrebisa, vinaA- waradgines wminda abibos episkoposi. gamgebelma hkiT-
Tgan ityYs mociquli, viTarmed: “maWirvebelTa TquenTa Wi- xa mas: “ratom uaryavi mefeTmefis Zalaufleba da mokali
ri da Tquen WirveulTa lxini”. uwyode, rameTu Wiri maTi Sen Cveni RmerTi“? abibosma miugo: “me aravin vici mefe, garda
dideba geqmnes waruval da Wiri ege Seni maT dacema da gan- uflisa Cvenisa, ieso qristesi, xolo is cecxli davSrite,
bneva”. rom eSmakis sacduri gamenadgurebina. gevedrebiT, rom ga-
da Semdgomad mravlisa sityYsa ganmtkicna netari abi- nudgeT amao msaxurebas da erTaderTi RmerTi icnoT, rom-
bos berisagan da yves locvaA, da waremarTa Ruawlsa mas sixa- lisagan Seiqmna yoveli, da mxolod mas emsaxuroT, radga-
ruliT. da viTarca miiyvanes igi marzapnisa mis zena soflad, nac dawerilia: “ufalsa RmerTsa Sensa Tayvanisce da mas
sofelsa romelsa hrqYan reKi, da Sekrba mun simravle epis- mxolosa hmsaxurebde“2. gamgebelma uTxra mas: ‘’me gekiTxe-
koposTa da mRdelTa da eris mTavarTaA, da Teatroni didi iq- bi, risTvis mokali Cveni RmerTi da ratom ginda, Sens
mna winaSe marzapnisa. RmerTs vemsaxuroT“? xolo netarma abibosma uTxra:
maSin warmoadgines wmidaA abibos episkoposi da hrqua mas
1 Sdr. 2 Tes.1:6-7
marzapanman man: “raAsaTYs uvar-hyav uflebaA mefeT-mefisaA 2meore rjl. 6:13; mT. 4:10; lk. 4:8

142 143
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

da mohkal RmerTi Cueni?” miugo abibos da hrqua: “me aravin “icode, rom me RmerTi ar momiklavs, aramed cecxli dav-
vici meufed, garna ufali Cueni iesu qriste, xolo cecxli Srite. is RmerTi ar aris, aramed sxva Tviseba aqvs, im niv-
igi, romel davSrite igi, raATamca sacTuri ganvaqarve eSma- TierTagania, romlisganac Seqmna RmerTma es sofeli. er-
kisaA. xolo glocav, raATa ganeyenneT undosa mas msaxurebasa Tianad aris Seqmnili haeri, wyali, miwa da cecxli, er-
da RmerTi mxoloA icnaT, romlisa mier daebada yoveli, da TmaneTs emorCilebian, Tanabarni arian erTmaneTis mimarT,
mas mxolosa hmsaxurebdeT, rameTu weril ars: “ufalsa Rmer- da Tuki erTi meores aRemateba, gaqreba meore.1 Tqveni cec-
Tsa Sensa Tayuanis-sce da mas mxolosa hmsaxurebde”. hrqua xli im cecxlis bunebisaa, romelic miwasa da wyals ebrZvis
mas marzapanman man: “me vikiTxav, raAsaTYs mohkal RmerTi Cu- da SeSas nTqavs. mciredi wyali davasxi, sZlia da mokla
eni da Sen gnebavs, raATamca Senisa RmrTisa wargYyvanne?” xo- igi, radgan masze Zlieri aRmoCnda wyali. mikvirs Tqveni
lo netarman man abibos hrqua: “uwyebul iyavn Senda, viTar- sisulele, rogor ar grcxveniaT, rom RmerTs uwodebT mas,
med RmerTi ara momiklavs, xolo cecxli davSrite. ara ars romelsac aseTi mokle sicocxle aqvs (Tqveni cecxli Tqve-
RmerTi igi, aramed sxuaTa bunebaTagani ars, erTisa nivTisa- nive monaa, da verc kerpebis Seuracxmyoflebis winaSe uZ-
gan mcired nawili, romelTagan aRhmarTa RmerTman sofeli luria). nuTu SeiZleba, es RmerTi iyos?! Tqven ambobT, rom
ese. gansworebiT dabadebul arian notiaA, civi, Kmeli da cec- Tqvens qveyanaSi Tqven mier satanjvelad gamzadebul oq-
xli, romel erTi-erTisa mpyrobelobaA aqus simrgulesa mas ros kerps moemsaxurebiT, da amas RmerTi hqvia?!
Sina. esreT gansworebiTa nawilTaATa dganan eseni, da ukue- maSin Zalian gabrazda mefis gamgebeli. mravali gvemi-
Tumca erTierTsa aRemata, gan-mca-qarda meore igi. xolo sa da sakvirveli tanjvis Semdeg qviT Caqoles netari abi-
Tqueni igi cecxli misve cecxlisa bunebisa nawil ars Kmeli- bosi, mokles da gaaTries qalaqgareT. mcvelebi daudgi-
Ta da civiTa aRmdgomi SeSisa WamiTa myovar Jamier. erTi mci- nes mas, rom mxecebs da frinvelebs SeeWamaT misi sxeuli;
re wyali davasx, mZle eqmna da mokla igi, rameTu ufroAs misa eSinodaT, rom qristianebi movidodnen, waasvenebdnen da
ipova wyali igi. aw mikYrs Tqueni eseviTari sicofe, viTar didebiT dakrZalavdnen.
ara sircxYl giCns misi saxelis-debad RmrTad, romelsa ese-
odeni suli aqus (rameTu Tqueni ese cecxli Tquendave mona
ars da kerpTa Seuracxis-myofelTa vervis hxedavs), ukueTu
RmerT ars ege? Tquen ityYT, rameTu odesme Tquensave so-
felsa ganhmzadeT msaxurebaA mis kerpisaA, romel-igi hqme-
niT oqroAsaA. satanjvelad ganmzadebulsa mas Tquen mier ma-
Sindelsa aw RmerT ewodebis?!”
maSin ganrisxna friad marzapani igi mefisaA da Semdgo-
mad mravlisa guemisa da sakYrvelTa satanjvelTaAsa qviTa
gantYnes igi, netari abibos, da mokles da ganaTries gareSe 1 antikuri swavleba oTxi stiqiis Sesaxeb

144 145
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

qalaqsa. da mcvelni ganewesnes mis zeda, raATa mKecTa da magram samgzis sanatrel mis sxeuls aranairi frinve-
mfrinvelTa SeWamnen Korcni misni, rameTu eSinoda, nuukue li da mxeci ar Sexebia, cota xani isxdnen da Semdeg wavid-
qristeaneni moviden da warixunen igi da didebiT dahkrZal- nen mcvelebi. gamovidnen garSemo qalaqebSi myofi mamebi
nen. da maTma mowafeebma aaSenes monasteri da wminda abibosis
xolo samgzis sanatrelsa mas, KorcTa misTa, araraA See- sxeulis nawilebi iq dakrZales didebiT. ase Seiwira wmin-
xo yoladve mKecTa da mfrinvelTagan. da viTar myovar is- da abibosi, rogorc wminda msxverpli, da rogorc WeSma-
xnes, dauteves mcvelTa maT da warvides. gamovides mamani igi, ritad iTqva: mosaxelea igi zaqariasi, ioanes mamisa, ara
romelni myof iyvnes garemos qalaqebsa mas reKisasa, da maT- saxeliT, aramed magaliTiT, romelsac wilad xvda mRvdel-
Ta mowafeTagansa aReSena monasteri igi, da aRixunes nawil- TmoZRvroba da misi sisxlic wmindad daiTxia.
ni igi wmidisa abiboAsni da dahflnes adgilsa mas didebiTa
didiTa. da esreT Seiwira wmidaA abibos, viTarca msxuerpli
wmidaA da marTliadmca vinme Tqua, viTarmed: “sexna ars igi
zaqariaAssa, mamisa ioanessa, ara Tu saxeliTa, aramed saxiTa,
romelsa-igi wili xuedrebul iyo mRdelT-moZRurebisaA da
kualad sisxlica misi wmidad daiTxia”.

3. yovelive amiT netari abibos episkoposis yovelgvar


III. amas raA giTxrob Tquen netarisa episkoposisa abibo- saqmesa da Rvawls rodi gauwyebT - Tu rogor dalewa ker-
sissa, ara Tu yovelTa saqmeTa da SromaTa da RuawlTa misTa pebi wminda samebis saxeliT, an Tundac dedakacs rogor
gauwyeb Tquen, anu viTar-igi dalewna kerpni da uRmrToTa uwinaswarmetyvela. amis Semdeg, mokle xanSi, movidnen ber-
maT arwmuna qriste da naTel-sca maT saxeliTa wmidisa same- Znebi da daipyres Cveni qveyana; rogor aumxedrdnen am de-
bisaATa, anu viTar dedakacsaca mas uwinawarmetyuela Semdgo- dakacs berZnebi, gandevnes uSjulo sparselebi da daip-
mad xolo missa moslvaA berZenTaA da dapyrobaA queyanisa amis yres Cveni qveyana. amieridan erisTavebi da mravalni sxva-
CuenisaA, romelica-igi iqmna mswrafl. missave dedakacisa ze ni gaxdnen mpyrobelni Cveni qveynisa, rogorc misi wamebis
movides berZenni da ganasxnes usjuloni igi sparsni da daip- wignSia gadmocemuli.
yres queyanaA ese Cueni mieriTgan erisTavni iqmnnes mpyrobel aramed minda gauwyoT, Zmano, rom qveynis amgvari ange-
qarTlisa, da sxuani mravalni, viTarca weril arian wignsa mas lozebi, qveynis naTelni, nelsacxebliT savse WurWelni,
wamebisa misisasa. romlebmac TavianTi sibrZniT ganamSvenes Cveni qveyana erT
aramed minda, raATa gauwyo Tquen, Zmano, viTarmed esevi- dros, rogorc oqros jaWviviT erTimeoreze gadabmuleb-
Tarni queyanisa angelozni, naTelni soflisani, Wurni savse- ma: wminda nekreseli episkoposi abibosi da netari ioane
ni nelsacxebeliTa, romelTa TYsiTa miT simKniTa ganaSuenes zedazneli da RirsebiT moxsenebuli wilkneli

146 147
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

sofeli ese Cueni erTsa Jamsa Sina, iyvnes viTarca jaWY oq- episkoposi, da madliT savse beri Sio da netari ioane ze-
roAsaA modebuli erTierTsa: wmidaA episkoposi abibos nekre- daznelis sxva mowafeeebi, romlebmac TavianTi didebuli
seli da netari ioane zedazadneli da RirsebiT moKsenebuli saqmiT Seamkes eklesia. maTi wminda nawilebiT daunjebu-
ise wilkneli episkoposi da madliTa savse beri Sio anu sxuani li Cveni qveyana sanatrel iqmna. xolo, aw, Zmano sayvarel-
igi mowafeni misnive netarisa ioane zedazadnelisani, romel- no, vedrebiT viTxovoT Cveni RmerTisgan, qristesgan, rom
Ta SuenieriTa miT slviTa Seamkves eklesiaA.1 maTi wminda locviTa da meoxebiT mivbaZoT maTs saTnoebas,
erTman vinme maTganman aRaSena alaverdi, romlisagan ga- romelsac Svenis pativi da Tayvaniscema aw da maradis da
movlen vidre dRendelad dRedmde didni sakYrvelebani da ukuniTi ukunisamde , amin.
mravalni kurnebani, ganTqumulni garemos yovelsa mas sofel- erT-erTma maTganma aaSena alaverdi, romlisganac di-
sa; da sxuaman quabi iulTisaA, da sxuaTa dahnergnes kuxeTs di saswaulebi da mravali kurneba aResrula, rac mTel im
monasterni, da erTman udabnoA garesjisaA da mravalni sak- aremareSi ganTqmulia; zogma iulTis gamoqvabuli daam-
Yrvelebani qmnna. xolo erTman zena-sofelsa aRaSena monas- kvidra, zogma - kaxeTis monastrebi, erTma - garejis udab-
teri da dadva saswauli ese, raATa araraA dedalTagani Sevi- no da mravali saswauli moaxdina, erTma zemo sofelSi aa-
des mas Sina. romelman mfrinvelni cisani da quewarmavalni go monasteri da daawesa, rom mdedri ar Sesuliyo Sig-
enasa TYssa daamorCilna, ver ikadrebdes dabudebad mas Sina, niT; man cis frinvelebi da qvewarmavlebi Tavis enas dau-
romelsa-ese Tualni Cuenni xedvides dRes. da viTar-igi gan- morCila, masSi ver dabuddeboda is, rasac dRes Cven vxe-
Suenebul arian yovelni adgilni maT wmidaTani da yuavian davT. wmindanTa adgilebi gamSvenebulia da yvavis. Tu vin-
dRes, ukueTumca visme uxilavi igi maTi didebaA ara hrwmena, mes maTi uxilavi didebisa ar swams, moixilos maTi adgi-
viTar gulisKma-yomca maTi igi kadnierebaA winaSe uflisa lebi. yvelas ver movixseneb, am mciredi sityviT didebu-
adgilTa maTTagan?! xolo sxuaTa maT yovelTa ver Zal-mic li vicnoT da vixiloT wminda wyaroTa gemo da adideb-
moKsenebad. aramed mcirediTa amiT sityYTa didi igi vcnaT diT Tqvens zecier mamas.
da gemoA vixiloT wmidaTagan wyaroTa da adidebdiT mamasa netarma Siom mRvimeSi ipova zeciuri margaliti1 da
Tquensa zecaTasa. daeufla mas da iswrafoda, misuliyo imis winaSe,
xolo netarman Sio mRYmesa mas Sina pova zecisa igi mar- romelic man Seimosa, miiyvana iq, sadac surda da ganisve-
galiti da moiRo Tavsa Sina TYssa da daamkYdra, da iswrafda na. Sekriba uamravi beri da, Cveulebis mixedviT, dakrZa-
mislvasa mis winaSe, romeli-igi moiqua man, miiyvana adgilsa

1 redaqcia: da wmidani mcnebani misni saTnoATa moqalaqobiTa warmarTebulTa


etBrTnes. da eseve queyanaA Cueni wmidaTa nawilTa maTTa daunjebiTa sanat-
rel iqmna. xolo aw, Zmano sayuarelno, vedrebiT viTxovdeT qristes RmrTi-
sagan, raATa wmidiTa locviTa da meoxebiTa maTiTa Rirs myvnes mibaZvad saTno-
ebaTa maTTa da maradis didebis-metyuelebad samebisa wmidisa romelsa Sue-
nis pativi da Tayuanis-cemaA aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen. 1 igulisxmeba igavi margalitze, mT. 13:45-46

148 149
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa ab
wmidisa ibos nek
abibos resel
nekresel isa
isaAA
reselisa cxovreba wminda abibos nekreselisa

mas, sadaca suroda da Seisuena didiTa gancxadebulebiTa. da les misi sxeuli im adgilas. netaris dResaswaulad daa-
Sekrba mun simravle monazonTaA, msgavsad Cueulebisa dahmar- weses paseqis dResaswaulis xuTi ricxvi, kvira dRe, amis
xnes Korcni misni mas adgilsa, da ganaweses dResaswauli mis Semdeg wminda da keTilad moRvawe evagre Cajda mRvime-
netarisaA mexuTesa zatiksa, dResa kYriakesa. da Semdgomad Si, rom ar Sewyvetiliyo moRvaweoba, raTa saTnoeba dam-
amisa wmidaA da keTilad moRuawe evagre Cajda mRYmesa mas, kvidrebuliyo, rac saqmiT aRasrula.
raATa ara daacalieros adgili TYsisa mis moZRurisaA da raATa
saTnoebaTa misTa mkYdr iqmnes, romelica aRasrula saqmiT.

150 151
cxovreba wminda serapion
zarzmelisa

152 153
winaTqma saZlebelia, bevri ram, yofiTad Znelad asaxsneli, gasagebi
gaxdes.
rac Seexeba sakuTriv aRweris realisturobas, rac TviT-
basili zarzmelis Txzuleba “cxovreba da moqalaqoba
mxilvelis (serapionis Tanamosagris) naambobis utyuarobidan
RmerTSemosilisa netarisa mamisa Cuenisa serapionisi” aRwers
gamomdinareobs, am mxriv “serapionis cxovreba” istoriuli
samonastro cxovrebas samcxeSi. aRniSnuli Zegli daculia er-
aspeqtiTac fasdaudebel wyarod gvevlineba da saeklesio
TaderT xelnawerSi (A 69), rac aRmoaCina da pirvelad gamos-
sityvaxelovnebis kuTxiTac gauxunari feradovnebis mxatvrul
ca mose janaSvilma.
tilod warmodgeba mkiTxvelis winaSe.
dReisaTvis dadgenilia, rom didi wmindani serapioni moR-
yvelaze aRmatebuli Rirseba aRniSnuli Zeglisa, cxadia,
vaweobda IX s-Si. es iyo epoqa, rodesac samxreT saqarTvelo-
aris samonastro mSeneblobaTa sulieri mewinamZRvreebis,
Si cnobili saeklesio pirebi daucxromelad iRvwodnen su-
udabnoTa axali mnaTobebis Sesaxeb vrceli uwyeba, riTac ba-
lieri cxovrebis ganaxlebisa da aRorZinebisaTvis. rogorc
sili zarzmelis Sroma uTuod gamorCeul adgils ikavebs sa-
viciT, amave epoqis saxelganTqmuli moRvawea wm. grigol xan-
eklesio hagiografiis maradcocxal wiaRSi.
cTeli, romelic arsebiTad aRniSnuli regionis samonastro
mSeneblobaTa mesafuZvled gvevlineba. basili zarzmelis Sro-
ediSer WeliZe
ma saSualebas gvaZlevs gavavloT damakavSirebeli xazi gri-
golidan serapionamde. marTlac, serapionis moZRvaria miqel
parexeli, es ukanaskneli ki, rogorc giorgi merCulisgan vi-
ciT, mowafea grigol xancTelisa. ase rom, serapioni grigo-
lis mowafis mowafea, imave sulier Rvawls Sedgomili, ra-
sac 859 wlamde dauRalavad winamZRolobda swored grigol
xancTeli.
RvTis gansakuTrebuli wyalobaa, rom Cvenamde TiTqmis
sruli saxiT SemorCa aRniSnuli epoqis udides sulier Zvra-
Ta ori vrceli aweriloba basili zarzmelisa da giorgi mer-
Culis zemoxsenebul SromaTa saxiT. miuxedavad mravali sa-
erTo niSnisa, orive maTgans moepoveba individualuri ganu-
meorebeli Rirsebani, riTac isini erTimeores avseben da er-
Toblivad STaubeWdaven mkiTxvels epoqis cxovel xats.
basili zarzmelis Sromis didi nawili, rogorc cnobi-
lia, eTmoba serapionisa da misi sulieri Zmebis mogzaurobas
gauval da gzagaugnebel maRnarSi RvTivmoswavebul adgil-
Ta mosaZieblad. savsebiT dasaSvebia, rom is zedmiwevniT re-
alisturi suraTi, rac aRniSnuli mogzaurobis dawvrilebi-
Ti aRwerisas ikveTeba basilis SromaSi, sulieri TvaliTac
SevimecnoT, rogorc codvili wuTisoflis bneleTSi gan-
RmrTobis bilikebis Zieba da RvTismcodneobis mwvervalis-
ken swrafva. Tu am TvaliTac wavikiTxavT xsenebul Zegls, Se-

154 155
cxorebaA da moqalaqobaA RmerT-
cxorebaA Cveni RmerTSemosili netari mamis,
Semosil
Semosil isa netar
ilisa isa mamisa Cuen
netarisa isaA
CuenisaA serapionis, cxovreba da moqalaqeoba
serappion
sera ionis
isii
is

guakurTxen, mamao!
1. marTlac metad mSvenieri, mravalsawadeli da saR-
I. friad ukue Suenierisa da mraval-sawadelisa da saR- vTo qebisa da brwyinvaled xotbis Sesxmis Rirsni arian
mrToAsa qebisa da brwyinvaled Sesxmisa Rirs arian moyuareni RvTis moyvarulni da misi saRvTo mcnebebis aRmsrulebel-
RmrTisani da aRmasrulebelni saRmrToTa mcnebaTa misTani. ra-
ni, radgan TviT Cveni meufe da RmerTi netaryofs maT saxa-
meTu Tavadi meufe da RmerTi Cueni hnatris maT brZanebaTa Si-
rebiseul brZanebulebebSi, ambobs ra: "netar iyvnen suliT
na saxarebisaTa, ityodes raA: `netar iyvnen glaxakni suliTa~
da SemdgomiTi-Semdgomad sxuani igi yovelni netarebani. xo- glaxakni"_ (aseTivea Semdeg da Semdeg yvela sxva netare-
lo dasasrulsa viTarca niWsa rasme da gYrgYnsa brwyinvale- ba), amasTan, netarebaTa daboloebas, rogorc ram brwyin-
sa wina uyofs da sasyidlad SromaTa mihmadlebs da etyYs: `gi- vale ZRvensa da gvirgvins, win daudebs maT da amas mihmad-
xaroden da mxiarul iyveniT, rameTu sasyideli Tqueni did ars lebs garjilobaTa sazRaurad, etyvis ra: "gixarodeT da
caTa Sina~. da sxuasa adgilsa ityYs: `amas zeda nu gixaris, ra- mxiarulni iyaviT, radgan Tqveni sazRauri didia caTa Si-
meTu sulni borotni dagemorCilebian, aramed gixaroden, ra- na",_ da sxva adgilas ambobs: "imaze nuki ixarebT, rom bo-
meTu saxelebi Tqueni aRweril ars caTa Sina~. da kualad mamaA roti sulebi gemorCilebaT, aramed is gixarodeT, rom
RmrTisaA daviT ityYs: `amisTYs ganixara gulman Cemman da ga-
Tqveni saxelebi aRwerilia caTa Sina";_ da kidev, RvTis
lobda enaA Cemi~, da `viTar mxiarulTa yovelTa mkYdrobaA Sen-
dami ars~. xolo ese sixaruli moiwevis saRmrToAsa misgan ne- mama daviTi ambobs: "amisTvis gaixara Cemma gulma da galob-
tarebisa, romelsa igive winawarmetyueli dasabamsa fsalmun- da Cemi ena",_ da: "rogorc Sendamia yvela mxiarulis mkvid-
Tasa daswers netarebasa kacisasa `romeli ara vals gzasa uR- roba",_ xolo es sixaruli modis im saRvTo netarebidan,
mrToTasa~ da kualad: `netar arian ubiwoni gzasa mavalni rasac igive winaswarmetyveli fsalmunTa dasawyisSi ada-
Sjulsa uflisasa~. da yolad brZnisa mamisa yolad brZeni Ze mianis netarebad wers, adamianisa, "romelic ar midis uR-
solomon ityYs: `netar ars kaci, romelman moigo gonierebaA mrToTa gzaze";_ da kidev: "netarni arian ubiwoebi, mavalni
da mokudavman, romelman pova mecnierebaA~. xolo oqroA aedo- uflis sjulis gzaze",_ da yovladbrZeni mamis yovlad-
ni eklesiisaA pavle Kmobs: `gixaroden maradis uflisa mier da brZeni Ze solomoni ambobs: "netaria is adamiani, romel-
kualad getyY: gixaroden~. rameTu sarwmunoebaA Tqueni sama-
mac SeiZina goniereba da is mokvdavi, romelmac hpova cod-
radisosa netarebasa mogatyuebs Tquen da amiT sasoebiTa gan-
mtkicebulTa Zuelisa da axlisa sjulisa wmidaTa iswaves moT- na",_ xolo eklesiis oqroiadoni pavle ambobs: "gixarodeT
minebaA da sarwmunoebiT rbiodes gYrgYnsa mas zecisa Cinebi- maradis uflis mier da kidev geubnebiT: gixarodeT",_ rad-
sasa, viTarca igive pavle, piri qristesi, ityYs: `rameTu ars gan Tqveni sarwmunoeba samaradiso netarebas mogipovebT

156 157
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

sarwmunoebaA mosavTa misTa Zal saqmeTa mamxilebel ara xilul- Tqven. ai, am imediT ganmtkicebulma Zveli da axali aRTqmis
Ta, rameTu amas Sina iwamnes moxucebulni~ Zuelsa da axalsa wmindanebma iswavles moTmineba da isini sarwmunoebiT
Sina saRmrTod ganbrwyinvebulni. rameTu viTarca-igi erTi- rbodnen zeciuri xmobis gvirgvinisken, rogorc ambobs amas
sa misgan mdidrad aRmomdinarisa wyaroAsa mravalni irwyvebi-
igive pavle, qristes piri: “radgan sarwmunoeba misdami
an mtilni da samoTxeni da simravle nergTa TYTo-saxeTaA mad-
msasoebelTa safuZvelia, daunaxav saqmeTa gamomaaSkarave-
lisa misgan da niWisa saRmToAsa, egreTve moefinebis yovelTa
TiToeulad ganfena madlTa, viTarca igive pavle Kmobs: `gan- belia, radgan amaSi miiRes dasturyofa uxucesebma”,_ rom-
fenani madlTani arian~ da Teslad-Tesladi enaTa. da kualad lebic saRvTod gabrwyindnen Zvelsa da axal aRTqmaSi, rad-
ityYs: `pirvelad mociqulni, mwyemsni da moZRuarni da mamani gan iseve, rogorc erTi uxvad amomCqefare wyarodan bev-
daewesnes~, rameTu SemdgomiTi-Semdgomad ara daaklebs mad- ri yvavilnari, baRi da nairgvar mcenareTa simravle ir-
li sulisa aRmoSobad SvilTa maT embazisaTa viTarca-igi sit- wyveba, aseve saRvTo madlisa da saboZvarisgan saTiTaod
yuaA metyueli, viTarmed: `moimowafeniT yovelni warmarTni miefineba yvelas madlTa gadaSla, rogorc xmobs amas igi-
da naTel-scemdiT saxeliTa mamisaATa da ZisaATa da sulisa wmi- ve pavle: “madlTa gadaSlani aris”_ da enaTa gvareoba. da
disaATa~; da `aha esera me Tquen Tana var~ da Semdgomi. da sxYT
kvlav ambobs igi: “pirvelad mociqulebi, Semdeg ki mwyem-
`aRorZndiT da ganmravldiT da ganavseT queyanaA~, da kualad
sebi, moZRvrebi da mamebi dadgindnen”,_ radgan Semdeg da
mociquli ityYs: `iesu qriste, guSin da dRes da igi Tavadi
ukunisamde~, romelman awca aRmoabrwyinva viTarca raA elva- Semdeg ar Seamcirebs sulis madli embazis SvilTa aRmo-
ciskrovnebaA axalTa amaT mnaTobTaA axalsa samyarosa wmidisa Sobas, rogorc ambobs amas sityva: “moimowafeT yvela war-
eklesiisasa, raATa viTarca mTiebi brwyinviden pirsa yovlisa marTi da monaTleT isini mamis, Zisa da sulis saxeliT”,_
soflisasa da baZvad saRmrTod moqalaqobisa gulsa yovelTa da: “aha, me TqvenTan var”_ (da momdevno), da sxvagan: “izar-
moswrafeTasa. rameTu aha esera jer-CinebiTa RmrTisaATa Jam- deT, gamravldiT da aavseT miwa”;_ da kidev, mociquli am-
Taca CuenTa ixilvnes axalni mnaTobni da moZRuarni da maswav- bobs: “ieso qriste guSin da dRes, da Tavad igi aris uku-
lelni, viTarca Zuelsa Sina elia da iovane, da Semdgomad pav- nisamde”,_ romelmac axlac amoabrwyina am axal mnaTobTa
le Tebeli da didi antoni, makari, efTYmi, saba da gerasime. da
elvaciskrovnebis msgavsi ram wminda eklesiis axal simya-
rad gYKms TYToeulad warmoTqumaA, yovelni msgavsni da mo-
reSi, rom mTiebisebr brwyinavdnen isini mTeli qveynis wi-
baZavni maTni, romelTa vles moswrafebiT iwroA da saWirveli
naSe da yvela mowadinis guls saRvTo moqalaqeobis baZ-
visken aRZravdnen, radgan aha, RvTis ganzraxulebiT Cvens
droSic gamoCndnen axali mnaTobebi, — moZRvrebi da mas-
wavleblebi, — rogorc Zvel aRTqmaSi elia da ioane, maT
Semdeg ki: "pavle Tebeli, didi antoni, makari, eqvTime, sa-
ba da gerasime (an ki rad gvinda TiToeulad dasaxeleba?)
— yvelani, maTi msgavsni da mbaZvelni, romlebmac wadierad

158 159
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

gzaA, mimyvanebeli zecisa qalaqad, romlisa xuroT-moZRuar ganvles viwro da Zneli gza, mimyvani zecis qalaqamde, rom-
da Semoqmed RmerTi ars. lis xuroTmoZRvari da Semqmneli RmerTia.
xolo ityYan vieTnime, viTarmed: `JamTa amaT CuenTa ar- xolo amboben zogierTebi, rom “am Cvens droSi aRara-
Raravis Kel-ewifebis msgavsebaA pirvelTa mamaTaA, rameTu
vis SeuZlia pirvel mamaTa msgavseba, radgan saRvTo ram
gangebiTa raATme saRmrToATa mifarul ars~. aramed Sen ismi-
gangebiT mifarulia es”, magram Sen ismine gulmodgined,
ne guls-modgined, sayuarelo, romlisaTYs aw sityuaA war-
marTebul ars. rameTu yovliTurT msgavs iqmna amaT wmidaTa sayvarelo, imis Sesaxeb, visTvisac axla sityvaa aRZruli,
mamaTa yolad brwyinvale da zecisa Cinebisa Rirsi yolad wmi- rameTu yovelgvarad miemsgavsa igi am wminda mamebs. esaa
daA mamaA da moZRuari netari serapion. garna vityodiT zogs- yovladbrwyinvale da zeciuri xmobis Rirsi yovladwmin-
raAme SekrebulTa cxorebisa misisaTa aRweriT moTxrobad da da mama da moZRvari, netari serapioni.
saRmrToTa smenis-moyuarisa siwmidisa Tquenisa moKsenebad, mxolod nawilobriv visaubrebT misi cxovrebisgan Se-
N patiosano da saRmrToo krebulo da mwyobr-mdgomobiT mim- nakrebTa Sesaxeb, aRweriTi Txrobis saxiT, rom movaxsenoT
sgavsebulono zecisa dasTano, romelni mkYdr Cinebul xarT es yovelive Tqvens siwmindes, moyvaruls saRvToTa Sesa-
talavarTa namuSakevTa misTa, mRdelno da mamano udabnoAsa
xeb smenisa,— hoi patiosano da saRvTo krebulo, mwyobri
didisa zarzmisano, romelTa wil keTil gxuda didi ese mna-
ganlagebiT zeciur dasebs mimsgavsebulo, — Tqven, rom-
Tobi mamaA, mamaTa moZRuari da maswavleli, raATa guesmodian
swavlani da saRmrToni saqmeni da Sromani misni da vadideb- lebic xmobilni xarT mis mier namuSakev karavTa memkvid-
deT mamasa zecaTasa, viTarca-igi ufali ityYs, viTarmed: `es- reebad, didi zarzmis udabnos mRvdelno da mamano, rom-
reT brwyinevdin naTeli Tqueni winaSe kacTa, raATa ixilnen lebsac kargi wili gxvdaT — es didi mnaTobi, mama mamaTa,
saqmeni Tquenni keTilni~, da Semdgomni. xolo jer-ars Cuen- moZRvari da maswavlebeli, raTa gvesmodes misi swavleba-
da, Zmano, raATa Cuenca Zalisaebri vaCinoT baZvaA didisa mis ni, misi saRvTo saqmeni da Rvwani da vadidebdeT zecaTa
moZRurisa da mwyemsisaA; da aw guls-modgined da Sromis- mamas, rogorc ambobs ufali: "ase brwyinavdes Tqveni si-
moyuarebiT visminoT mcire ese sityYsamieri gamoxatvaA vrce- naTle adamianTa winaSe, rom ixilon maT Tqveni kargi saq-
lisa mis friad sawadelisa cxorebisa misisa da awindelisa aqa
meebi"_ (da momdevno). magram gvmarTebs Cven, Zmano, rom
SemokrebisaA. xolo cremliT vevedrebi siyuarulsa Tquensa
Cvenc SeZlebisdagvari mbaZveloba gamoviCinoT am didi moZ-
yolad uRirsi ese, raATa Tana-lmobil iqmneT uZlurebisa
Rvrisa da mwyemsis mimarT. axla ki gulmodgined da Sro-
mismoyvared visminoT misi metad sawadeli vrceli cxov-
rebis da amJamindeli aq Semokrebilobis es mciredsityvis-
mieri gamoxatva; amasTan, cremliT vevedrebi Tqvens siyva-
ruls me, yovlad uRirsi, rom TanaugrZnoT Cems uZlure-
bas, raTa usityvoTa sityviermyofeli da uZlurTa gamaZ-
lierebeli sityvis mier momeces Rirseuli sityva Cemi

160 161
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

Cemisa mocemad sityuaA Rirsi aRebasa pirisa Cemisasa sityYsa piris gaxsnisas, radgan Seudgeba sityva dawyebas misi cxov-
mier usityurTa sityYer-myofelisa da uZlurTa ganmaZlie- rebisas.
rebelisa, rameTu iwyebs sityuaA dasabamsa cxorebisa misisasa.

2. es netari da yovladqebuli serapioni daibada klar-


II. ese netari da yolad qebuli serapion aRmoscenda que-
yanasa klarjeTisasa mSobelTagan RirsTa da patiosnebiT da jeTis qveyanaSi Rirseuli mSoblebisgan, romlebic pati-
litonad cxorebulTa, romelni SromiT da queyanis-moqme- osnad da ubralod cxovrobdnen, Tavs irCendnen SromiT
debiT izardebodes da naSromisagan maTisa mdidrad zrdi- da miwis damuSavebiT. isini Tavisi naSromisgan uxvad apu-
des glaxakTa, da Zalisaebrsa miscemdes uRonoTa Kelis-ap- rebdnen glaxakebs, uZlurebs SeZlebisdagvarad xels umar-
yrobasa, da simSYdiT da simdabliT iyofvodes msgavsad sawi- Tavdnen da simSvidiT da simdabliT myofobdnen, msgavsad
nawarmetyueloAsa sityYsa: `vis mivxedne, garna mSYdsa da mda- sawinaswarmetyvelo sityvisa: “vis mivxedav, Tu ara mSvidsa
balsa~ da Semdgomi. xolo mamasa amis netarisasa ewodeboda da mdabals?”_ (da momdevno). netari serapionis mamas er-
kYpriane, xolo saxelsa dedisa misisasa umecar varT, ara Tu
qva kvipriane, xolo misi dedis saxeli ar viciT, araTu ra-
saxe borotebisa raAsaTYsme, aramed JamTagan dafarvisaTYs,
ime ukeTursaxeobis gamo, aramed droJamisgan dafarvis mi-
rameTu romelman eseviTari gamoiRo nayofi, ver egebis misi
uSuerebiT da undod warwymedaA, viTarca ufalica ityoda: zeziT, radgan dauSvebelia, rom amgvari nayofis gamom-
`ver Kel-ewifebis xesa keTilsa nayofisa xeneSisa gamoRe- Rebi umsgavsod da ugvanad daRupuliyo, rogorc ambobda
bad~. esreT dedaA amisi netarisaA saxel-mouKsenebelad dai- ufalic: "ar ZaluZs karg xes ukeTuri nayofis gamoReba"._
fara sofliT, rameTu naTlad raA gamoiyvana wmidaA ese na- ase rom, netari serapionis deda saxelmouxseneblad mie-
Sobi orTa Tana ZmaTa misTa, romeli erTi igi uxuces iyo da fara am soflidan, mas Semdeg, rac sinaTleze gamoiyvana
erTi umrwemes, romlisa KsenebaA mravalgzis egulebis sit- man es wminda naSobi, Tavis or ZmasTan erTad, romelTagan
yuasa, rameTu Svna raA samni ese naSobni da ganixara SvilT- erTi ufrosi iyo, erTi — umcrosi (am ukanasknelis xsene-
sxmisagan, viTarca mefsalmune daswers: `dedaA SvilTa zeda
ba mravalgzis mouwevs sityvas), radgan Sva ra man es sami
saxarulevani~ naTlad gamomyvanebeli maTi naTlad waruva-
naSobi da gaixara SvilierebiT (rogorc wers mefsalmu-
lad miicvala. xolo umrwemesi Ze iovane daSTa yolad usru-
li da ena-brgunili. igi ukue azarda mamaman misman kYpriane, ne: "deda SvilTaTvis moxaruli"_ ), TviT igi, amaTi sinaT-
viTarca Sehgavs mamasa SvilT-moyuaresa. aramed Semdgomad leze gamomyvani, waruvali sinaTlisken miiqca, xolo um-
ara mravalTa welTa aResrula mamaAca amaT netarTaA da wina- crosi Ze, ioane, darCa sruliad Cvili da aumetyvelebe-
Se RmrTisa miicvala siberiTa keTiliTa ganpoxebuli. da daS- li. igi gazarda misma mamam, kviprianem, rogorc Sehferis
Tes samnive igi yrmani msgavsad babilovnisa yrmaTa alsa mas es SvilTmoyvare mamas, Tumca arcTu bevri wlis Semdeg
Sina siglaxakisasa SeTxeulni. aResrula am netarTa mamac da miicvala igi RvTis winaSe,
kargi siberiT damSvenebuli, samive bavSvi ki darCa, babi-
loneli bavSvebiviT, siRaribis alSi Secvenili.

162 163
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

xolo aqa egulebis sityuasa mcired wiaRslvaA sxuad mi- magram aq sityvas ganzraxuli aqvs cotaTi sxva mxares
marT, raATa umetes gamoCndes keTilTa maT nergTa nayofT- gadasvla, rom ufro metad warmoCndes am kargi nergebis
mcenarebaA, da amissa Semdgomad kualad ara oden aswil, ara- nayofTaRmomacenebloba da amis Semdeg, kidev, ara mxolod
med umetesca rto-ganrTxmiT gardafenilebaA ocdaaTeulad,
aswilad, aramed ufro metadac rtogadaSliT maTi gada-
samoceulad da aseulad, raATa dasasrulsa Txrobisasa gu-
feniloba ocdaaTeulad, samoceulad da aseulad, rom
lisKma-hyoT, Tu viTari tkbili da Suenieri damwifda tevani
maTisa mis moZRurebisa namuSakevTaA. Txrobis dasasruls SeicnoT, Tu rogori tkbili da mSve-
nieri mtevani damwifda maTi moZRvrebis namuSakevTagan.

III. aramed aw jer-ars Cuenda, raATa didTa maTTYs udab- 3. magram axla did udabnoTa da monasterTa Sesaxeb
noTa da monasterTa moviKsenoT, Tu vinaA iqmna SenebaA maTi, gvmarTebs moxsenieba, kerZod, Tu rogor moxda maTi aSene-
anu vin iyvnes maSenebelni igi, pirvelad _ suli igi da mad- ba anda, vin iyvnen maSeneblebi (pirvelad — saRvTo suli
li saRmrToA, da merme _ mis mier aRZrulni wmidani igi mama-
da madli, Semdeg ki — mis mier aRZruli wminda mamebi),
ni. rameTu aReSena raA wmidaA da didi udabnoA opizaA mona-
radgan, rodesac aSenda wminda da didi udabno opiza mo-
zonTa mier, romelTa ewodeboda amona, andria, petre da ma-
kari. xolo amissa Semdgomad movida muniT da aRaSena uwye- nazonTa mier, romlebsac erqvaT: amona, andria, petre da
biTa saRmrToATa mcire eguteri da Sesakrebeli mcireTa Zma- makari, amis Semdeg aqedan movida is, vinc saRvTo uwyebiT
TaA adgilsa kldoansa da uvalsa kacTagan, romelsa parex uwo- aaSena mcire egvteri da cota Zmis Sesakrebeli kldovan
dian. xolo ese sityuaA mamaTa mier movals Cuenda, rameTu mi- da adamianTagan gauvlel adgilas, romelsac parexs uwo-
qael iyo aRmaSenebeli, saswaulTa da niSTa moqmedi maRalTa deben, xolo es gadmocema mamebidan aris mosuli Cvenamde,
da didTaA, romeli iyo mowafe didisa SioAsi sakYrvelT-moq- rom misi amSenebeli iyo miqaeli, maRal da did saswaul-
medisaA, romeli, viTarca mTiebi ganTiadisaA, brwyinvida que- Ta da niSTa moqmedi, romelic iyo mowafe didi da sakvir-
yanasa qarTlisasa. amisa netarisa miqaelis mimarT waremarTa
velTmoqmedi Siosi, qarTlis mxareSi rom brwyinavda cis-
yolad brZeni serapion, romelsa Tana-hyva ZmaA mcire hasakiTa.
kris varskvlavisebr.
rameTu didsa miqaels, viTarca raA mamasa sulTasa da mzrdel-
sa obolTasa, Sehvedra Tavi TYsi. xolo netarsa mas sxuanica am netari miqaelisken gaemarTa yovladbrZeni serapi-
mravalni aqundes mowafeni, srulni da brwyinvaleni saTnoe- oni (romelsac Tan axlda asakiT patara Zma), radgan swo-
biTa, viTarca didsa antonis ilarion da makari, egreTve miqa- red mas, did miqaels, rogorc sulTa mamas da obolTa gam-
els basili da markelaoz. da maT Tana Seivedra netari sera- zrdels, Seavedra man Tavisi Tavi, Tumca netar miqaels
pion Tana-ZmiTurT da TanaaRracxil yvna dassa mowafeTasa. sxva mowafenic bevri hyavda, saTnoebiT srulni da brwyin-
xolo uxucesi igi ZmaA wesiTa msoflioATa dampryobel eqmna valeni. kerZod, iseve, rogorc hyavda did antonis ilari-
mamulsa samkYdrebelsa da igive Seitkbo talanti, moRuawe- oni da makari, aseve hyavda miqaels basili da markelaozi.
bisaA ucxoTa da glaxakTaA.
ai, amaTTan SerTo man netari serapioni ZmasTan erTad da

164 165
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

amissa Semdgomad mo-raA-iwia Jami wmidaA mamaA Cueni vi- Caricxa isini mowafeTa dasSi (rac Seexeba serapionis uf-
Tarca Rirsi brZanebiTa miqaelisiTa pativiTa mRdelobisaATa ros Zmas, igi, amqveyniuri wesisamebr, daeufla mamiseul
srul iqmna da RirsebiT msaxur saRmrToAsa sakurTxevelisa. samemkvidreos da igive madli Seitkbo — ucxoTa da gla-
da aman yolad ganTqumulman da didTa niSTa moqmedman miqa-
xakTa movla-patronoba).
el aRzardna da srulebad saTnoebisa aRiyvanna igini, vinaAca
amis Semdeg, rodesac movida dro, Cveni wminda mama, ro-
xedvides saRmrTosa mas moqalaqobasa missa da mdinareTa um-
didresTa swavlaTa da niSTa da saswaulTa didTa mis mier aR- gorc Rirsi, miqaelis brZanebiT mRvdlobis pativiT sru-
srulebulTa, romelni Semdgomad sikudilisa misisa aRwer- liqmna da gaxda saRvTo sakurTxevlis Rirseuli msaxuri,
nes mowafeTa misTa. amas raA yovelsa xedvides wmidani igi, xolo am yovladsaxelganTqmulma da did sakvirvelebaTa
viTarca magaliTTa keTilTa STaxedvides msgavsad Kelovan- moqmedma miqaelma aRzarda isini da aiyvana saTnoebis
Ta mxatvarTa da mismierTa madlTa moRebiTa aSenebdes safuZ- srulqmnilebamde, radgan xedavdnen mis saRvTo moRvawe-
velsa zeda swavlaTa misTasa ara Tivasa lerwamsa, aramed oq- obas da mis mier aRsrulebul did niSebsa da saswaulebs,
rosa, vecxlsa da TualTa anTrakTa. xolo mis mier Seyuare- rac misi sikvdilis Semdeg aRweres misma mowafeebma. da
bul iyvnes viTarca keTilad mimRebelni swavlaTa misTani.
xedavdnen ra am yovelives es wmindanebi, daxelovnebul
amiT eseviTariTa saqmiTa aRasrules Jami mravali winaSe mis-
mxatvarTa msgavsad, karg magaliTad Wvretdnen mas da mi-
sa da yovliTurT mobaZav missa iqmnnes.
seul madlTa SeZeniT misve swavlebaTa safuZvelze aSeneb-
dnen ara lerwam-balaxs, aramed oqros, vercxls da anTra-
kis Tvlebs. amasTan, misgan Seyvarebulni iyvnen, rogorc
miseul swavlebaTa kargad SemTviseblebi.
ai, amgvari RvwiT dahyves maT didi xani mis winaSe da
yovliTurT misi mbaZvelni gaxdnen.

IV. xolo Cuenda jer-ars, raATa neSti TxrobisaA guls- 4. magram gvmarTebs Cven, rom ambis darCenili nawili
modginebiT visminoT, Tu viTar moiwivnes sanaxebTa queyani- gulmodgined movisminoT da vTqvaT, Tu rogor moaRwies
sa samcxisaTa. esera vTquaT, rameTu iyo raA didi igi mamaA da maT samcxis qveynis mxareebSi, rameTu rodesac iyo didi
moZRuari miqael mdgomare locvasa Ramisasa, gankYrvebaA raA- mama da moZRvari miqaeli Ramis locvaze damdgari, raRac
me daeca da aRitaca zecad da ixila vinme, viTarca mRdel- gaucnaureba daemarTa mas, atacebul iqna zecad da ixila
Suenierad Semosili, da etyoda mas, raATa mis mier ganswav- viRac, samRvdelo Rirsebisamebr Semosili, romelic eub-
lulni igi mowafeni myis waravlinnes queyanad samcxisa, ro- neboda mas, rom mis mier ganswavluli mowafeebi, serapio-
mel arian serapion da iovane. da uCuenebda niSTa raTme da ni da ioane, dauyovnebliv gaegzavna samcxis mxareSi, amas-
saxeTa, Tu romelsa mividen adgilsa; poon, mividen raA, sas-
Tan, uCvenebda raRac niSnebsa da simboloebs imisas, Tu

166 167
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

wauli igi da mun Kel-yon aRSenebaA monastrisaA da Sekrib- romel adgilas unda misuliyvnen isini, xolo rodesac mi-
nes mas Sina sulni mravalni sadidebelad RmrTisa da meufisa vidodnen da ipovidnen aRniSnul niSans, iq daewyoT mo-
yovelTaAsa. da ese CuenebaA aqamomde iyavn! nastris aSeneba da SeekribaT masSi mravali suli sadi-
xolo mo-raA-ego gonebasa wmidaA igi, romelsa mravalni
deblad RvTisa da yovelTa meufisa.
exilvnes niSni saRmrToni, da mouwoda wmidaTa maT da SeW-
es xilva aqamde iyos!
munebuliTa piriTa hrqua serapions: `sayuarelo Svilo da
qristes mier Zmao serapion, friad mZimed aRmiCnda brZanebaA rodesac moego gonebas wmindani, romelsac mravali
ese, rameTu friadca uyuars sulsa TanazrdilobaA da uf- saRvTo niSi hqonda nanaxi, mouxmo xsenebul wmindanebs da
roAs-Ra, romelni saRmrToATa siyuaruliTa Sekrul iyvnen. mWmunvare saxiT uTxra serapions: "sayvarelo Svilo da
aw vinaATgan saRmrToA ars brZanebaA ese, raATa ganxYde amier qristes mier Zmao serapion! Zalian mZimed meCvena es brZa-
da aRaSeno sulT-samzrunveloA, sada-igi giCuenos Sen Rmer- neba, radgan suls Zalian uyvars TanaSezrdiloba da gan-
Tman~. xolo mas esma raA wmidisa mier, davarda ferKTa Tana sakuTrebiT isini, romlebic saRvTo siyvaruliT arian Se-
misTa da myovar Jam uKmod mdebare iyo. xolo wmidaman upyra kavSirebulebi. axla, radgan saRvTo brZanebaa es, unda wax-
Keli, aRadgina da etyoda: `gulpyrobil iyav, Svilo, rameTu
vide aqedan da aaSeno sulTa mosavlel-sapatronebeli ad-
SeuZlebel ars brZanebasa saRmrTosa mciredca wina-ganwyo-
gili, sadac giCvenebs Sen RmerTi". gaigona ra wmindanis-
baA, da eseca brZanebaAve ars, raATa romeli getyoda juarisa
oden martod tYrTvasa, igive getyYs, raATa cxoveli xati gan es, serapioni mis ferxTiT daeca da karga xans uxmod
gankacebisa misisaA itYrTo da egreT ganxYdeT, raATa aR-raA- iyo dawolili, magram wmindanma mohkida xeli, wamoayena
aSenoT wmidaA eklesiaA, mas Sina aRmarToT igi Tayuanis-sa- da uTxra: “gamxnevdi, Svilo, radgan SeuZlebelia saRvTo
cemelad da senTa da uZlurTa ganmdevnelad da sulTa mra- brZanebasTan mcirediTac dapirispireba da esec brZanebaa,
valTa gamosaKsnelad~. eseviTari raA mravali esma wmidasa mas, radgan is, vinc geubneboda, rom martooden jvari getvir-
sityYsa wil cremlTa simravle gardamoadina da hrqua: `uku- Ta, igive geubneba, rom itvirTo misi gankacebis cxoveli
eTu saTno ars, mamao, winaSe Sensa, evedre RmerTsa CemTYs, xati da ase waxvideT, raTa wminda eklesiis aSenebis Sem-
raATa ara ganmaSoros wmidasa krebulsa Sensa da maradis xil-
deg masSi aRmarToT igi Tayvansacemad, agreTve sneuleba-
vad wmidasa pirsa Sensa~. xolo man miugo da hrqua: `raATa ara
Ta da uZlurebaTa ganmdevnelad da mravali sulis gamo-
daaklde saRmrTosa gYrgYnsa morCilTasa, amier daacaden
sityYs-gebani da mza-yav Tavi Seni slvad gzaTa, da Tana- saxsnelad”.
rodesac amgvari bevri moismina wminda serapionma, pa-
suxis nacvlad cremlTa simravle gadmoadina da uTxra:
“Tu es gesaTnoeba Sen, mamao, Seevedre RmerTs CemTvis, rom
ar gamaSoros Sens wminda krebuls da rom maradis vxedav-
de Sens wminda saxes”. man ki miugo da uTxra: “imisaTvis,
rom ar daaklde morCilTa saRvTo gvirgvins, amis Semdeg
SeaCere Sepasuxebani da moamzade Seni Tavi gzebze

168 169
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa
cxovreba wminda serapion zarzmelisa

mogzaur Senda yav ZmaA Seni iovane da oTxni ZmaTa amaTganni~. savalad, xolo Sens Tanamgzavrad gaxade Seni Zma ioane da
xolo auwyna niSni raAme mis adgilisani, raATa advilad icnan am ZmaTagan oTxni”. amasTan, auwya im adgilis ram niSnebi,
adgilni igi, romlisa aRSenebad brZanebaA moeRo. da eseca rom advilad ecnoT is adgilebi, romlis aSenebis brZane-
hrqua, viTarmed: `uwyodeT, Svilno, rameTu sulTa mravalTa
ba hqonda miRebuli. Tan esec uTxra: "icodeT, Svilebo, rom
mizez eqmneT4 cxorebad saukunod, raATa viTarca ityYs mo-
mraval suls gauxdebiT saukuno cxovrebis mizezi, rom,
ciquli: `Kmasa mas Tana sayYrisasa mravalTa Tana Sen ZliT
cxovnebulTa warmoudge meufesa~. eseviTarni raA sityuani mociqulis Tqmisebr, "sayviris xmasTan erTad Sens mier cxo-
esmnes wmidisa misgan, arRara ikadra wina-ganwyobaA, aramed nebulebTan erTad warudge meufes".
Seuvrda cremliT da mowled6 Seitkbnes urTierTas wmidaTa wmindanisgan amgvar sityvaTa mosmenis Semdeg serapi-
maT, da egreTve msgavsad yovelni Zmani, da locvaA wmidisaA onma aRar Sehbeda SewinaaRmdegeba. piriqiT, cremliT Se-
sagzal TYssa yves. uvrda mas da wmindanebma siyvaruliT Seitkbes erTimeo-
re, iseve rogorc yvela Zmam, da maT wminda miqaelis loc-
va sagzlad waiRes.

V. xolo warmoemarTnes raA, maT Tana-etYrTa cxoveli 5. xolo rodesac gamoemarTnen, Tan itvirTes feris-
xati feriscvalebisaA Tana-Semwed da sasod yovelTa qris- cvalebis cxoveli xati yvela qristianis Semwed da ime-
teaneTa. xolo slvasa mas maTsa, viTarca sameufoTa palatTa, dad. amasTan, siarulisas ise gauWirveblad midiodnen, ro-
uWirvelad vidodes, vidremdis moiwines mTasa mas, viTarca gorc samefo palatebSi. ase miaRwies mTas, TiTqosda cis
simaRlesa cisasa aRZrulni, da dadges adgilsa mas, romelsa simaRlemde asulebma da gaCerdnen im adgilas, romelsac
beras juar ewodebis. xolo wmidaman man viTarca TiTiTa uCu- "berasjvari" ewodeba, xolo wmindanma, TiTqosda TiTiT,
ena maT adgili igi, sada eguleboda aRSenebaA monastrisaA. uCvena maT is adgili, sadac ganzraxuli iyo monastris aSe-
da viTarca STamovides dasasrulsa mas Kevisasa, romel ars
neba; da rodesac Camovidnen xevis boloSi, romelic aris
utyYsa, movides adgilsa rasme ZinZed saxel-debulsa, ga-
"utyvisa", mividnen raRac adgilTan, romelsac erqva Zin-
nimstures raAme da ganicades, da ixiles, rameTu udabno iyo
da Secvul tyeTa da KevTa. da Seiyuares igi ZmaTa maT. xolo Ze, mimoixedes, daakvirdnen da naxes, rom udaburi iyo igi
wmidaA igi etyoda, viTarmed: `ara arian saswaulni igi ad- da Semortymuli tyeebiTa da xevebiT. SeuyvardaT es ad-
gilsa amas, romeli gYbrZana warmomgzavnelman moZRuarman gili Zmebs, magram wmindani eubneboda maT: ”am adgilas ar
Cuenman~. xolo egreTca Kelyves da iwyes Senebad mcire ta- aris is niSnebi, rac gvamcno Cvenma gamomgzavnma moZRvar-
lavari da adgili raAme monastirsaA, da dayvnes mun ara ma”. miuxedavad amisa, mainc daiwyes da Seudgnen isini mci-
mciredni dReni. re talavarisa da monastris adgilis Senebas, da dahyves
iq arcTu mciredi dRe.

170 171
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

xolo euwya raA ufalTa mis dabisaTa, viTarmed ucxoTa xolo rodesac ecnobaT im dabis patronebs, rom viRac
vieTme monazonTa hnebavs adgilsa mas aRSenebad monasteri, ucxo monazonebs nebavT im adgilas monastris aSeneba, maT
xolo maT ara inebes, rameTu iyvnes yovliTurT mKecebriv, es ar inebes, radgan yovliTurT mxecis msgavsni iyvnen, uwi-
uwirav da borot, rameTu ara inebes kurTxevaA wmidaTa maT-
ravni da borotni, rameTu ar inebes am wmindanTagan kur-
gan. amisTYs zeda-mietevnes maT da viTarca igi weril ars
Txeva. amis gamo Tavs daesxnen maT da iseve rogorc nazare-
kacTa maTTYs nazarevelTa, viTarmed `moiyvanes qriste wue-
ramde mis mTisa, romelsa zeda qalaqi maTi daSenebul iyo~, vel kacTa Sesaxeb aris dawerili, rom "moiyvanes qriste
egreTve wmidani ese _ piramde mis mdinarisa, romel ars aR- im mTis wveramde, romelzec maTi qalaqi iyo daSenebuli",_
mosavaliT adgilsa mas. da wiaR-movles raA mdinare igi da aseve es wmindanebic miiyvanes im mdinaris piramde, rome-
movides dasavaliT missa, viTar or milion, adgilTa yolad lic aris xsenebuli adgilis aRmosavleTiT; da rodesac
tyeTa da uvalTa kacTa mier, da mimo-raA-vidodes WiriT da gadalaxes mdinare, mividnen mis dasavleTiT, daaxloebiT
SromiT adgilTa maT iwroTa, poves niSebi da saswaulebi, uw- sam kilometrSi, yovlad tyian da adamianTagan gauvlel
yebuli didisa misgan moZRurisa, da ganixares didiTa sixaru- adgilebamde, xolo mimodiodnen ra gaWirvebiTa da jafiT
liTa. da gulsavsebiT mecnier iqmnes, viTarmed ara cud da
viwro adgilebSi, naxes maT didi moZRvrisgan nauwyebi ni-
amao ars gzaA igi saWiroebiT slvisa maTisaA. da ixiles raAme
Sebi da saswaulebi, ris gamoc didi sixaruliT gaixares
borcY mcire, umaRlesi sxuaTa maT adgilTaA, da aRmosavaliT
borcusa mas wyali aRmomcenare, mdinari da Suenieri, rome- da darwmunebiT Seicnes, rom fuWi da amao ar yofila gza
li-igi gulsavse-hyofda wadilsa mas mgzavrobisasa. xolo mi- maTi najafari msvlelobisa, Tanac naxes mcire ram borcvi,
moganimstures da ixiles, da ara ipova adgili veloani da far- sxva adgilebze ufro maRali, da am borcvis aRmosavle-
ToebiT Semwynarebeli maTi. da ubrZana wmidaman man, raATa sa- TiT — amomdinare wyali, mCqefare da saamuri, rac sar-
Sual wyarosa mas da borcusa moiqmnas adgili da aReSenos wmunos xdida maTi mgzavrobis wadils. amasTan, rodesac
mcire talavari, romeli eqmna maT Semwynarebel ucxoebisa mimoixiles da daakvirdnen, da ver hpoves mindvriani ad-
maTisa, da raATa cxoveli igi xati mas Sina Tayuanis-icemebo- gili, rac Tavisuflad daitevda maT, brZana wmindanma, rom
dis maT mier.
wyarosa da borcvis SuaSi damuSavebuliyo adgili da aSe-
nebuliyo mcire talavari, rac gaxdeboda maTi TavSesafa-
ri ucxoobaSi da mis SigniT maT mier Tayvancemuli iqne-
boda is cxoveli xati.

VI. xolo Cuen aqa warvmarToT sityuaA da gancxadebulad 6. aq ki Cven sityvas ganvagrZobT da cxadad warmovu-
warmouCinoT siyuarulsa Tquensa, Tu viTar iyo adgilisa mis CenT Tqvens siyvaruls, Tu rogor xdeboda im adgilis da-
warmarTebaA, anu vin iyo kaci igi, romelman yovelive viTar- muSaveba an kidev, vin iyo is adamiani, romelmac, TiTqos-
ca RmrTisamieriTa brZanebiTa keTilad warumarTa maT. rame- da RvTismieri brZanebiT, yvelaferi kargad mougvara maT,
Tu iyo vinme mTavari didi da warCinebuli queyanasa amas,
rameTu am mxareSi iyo erTi vinme didi mTavari da

172 173
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

romeli yovelTa hmatda simdidriTa da simravliTa erTa da warCinebuli, yvelaze aRmatebuli simdidriT da xalxisa
agarakTaATa, romlisa sivrce sazRvarT-vrcel da mraval iyo. da mindor-velebis simravliT, romelTa ganfenilobac
da ara Tu queyanierTa da quemeTrevTagan mdidrooda, ara- farTosazRvrebiani da didi iyo. mas ara mxolod amqvey-
med RmrTis-msaxurebiT cxorebulTaca yovelTa ereoda. da
niuri da miwieri simdidre hqonda, aramed RvTismsaxure-
viTarca iobisTYs weril ars: `WeSmaritad marTal da ubra-
biTi cxovrebiTac sZlevda yvelas, rogorc es dawerilia
lo~. eseviTari ese kaci iyofoda da mravalTa taZarTa da ka-
ravTa iqceoda, romelsa saxeli ewoda giorgi, meored _ Cor- iobis Sesaxeb: “WeSmaritad marTali da ubralo”. ai, am-
Caneli, romlisa taZarni Sen iyvnes sanaxebsa CorCanisa da za- gvari adamiani iyo igi, romelic bevr sasaxlesa da tala-
navisasa, xolo umravlesTa JamTa inadirobn igi adgilTa maT varSi cxovrobda. saxelad erqva mas giorgi, meore saxe-
cxroWa wodebulTa, rameTu iyo mun simravle TxaTa da sxua- lad — CorCaneli, romlis sasaxleebi aSenebuli iyo Cor-
Ta nadirTa velurTaA, da areTa maT eSena saxli, romel odes- Canisa da zanavis mxareebSi, Tumca bevrad ufro xSirad
me ewiis Rame, sadgur yvian mas Sina sibnelisaTYs Ramisa da igi nadirobda cxroWad wodebul adgilebSi, radgan iq
uvalobisa da siKSoAsa tyeTaAsa. iyo Txebisa da sxva veluri nadirebis simravle da im are-
da iyo, raJams daibanakes wmidaTa maT adgilsa mas zemoK-
mareSi aSenebuli hqonda mas saxli, rom Tu rodisme Rame
senebulsa da qmnes talavari maxlobelad borcYsa mis, da
wamoeweoda, iq daivanebda Ramis sibnelisa da tyeebis ga-
aRagznes cecxli, da viTarca aKda kuamli didZali. xolo vi-
Tarca ixila giorgi morwmuneman, iyo raA mdevar nadirTa, gan- uvalobisa da sixSiris gamo.
kYrda friad da hrqua winaSemdgomelTa: `vinaA ars adgilsa rodesac wmindanebma zemoxsenebul adgilas daibanakes
imas siKSoA kuamlisaA, anu Tu vis rad uKms cecxli? ukueTu da karavi gamarTes borcvis axlos, daanTes maT cecxli da
vinme eZiebs nadirTa, rad kadnier da urcxYno qmnil ars? da- rogorc ki avarda didZali kvamli, dainaxa ra es morwmu-
RaTu sxuaA saWiro raA vis uKms, Cuen viTar ara mecnier varT?~ ne giorgim, romelic nadirebs misdevda, gaukvirda Zali-
aramed veravin misca pasuxi, vinaAca myis ubrZana erTsa visme an da uTxra msaxurebs: "saidan aris im adgilas xSiri kvam-
monaTagansa: `da warved mswrafl~, hrqua, `da zedamiwevniT li, anda vis rad dasWirda cecxli? Tu vinme nadirebs eZebs,
can Zali saqmisaA amis da mauwye Cuen, Tu raA-me ars saxilavi
ratom gaTavxedebula da ar erideba? xolo Tu sxva ram
ese?~
aucilebeli sWirdeba vinmes, Cven rogor ar viciT es?" rad-
xolo warvida myis yrmaA igi da WiriT da SromiT mihyva
kuamlsa mis cecxlisasa. xolo viTarca miiwia mun, ixila ta- gan veravin upasuxa mas, amitom myisve ubrZana erT-erT mo-
lavari igi da kacni Semosilni xalenebiTa ucxoATa meudab- nas: “wadi swrafad, zedmiwevniT gaige saqmis arsi da gva-
noeTaATa. ganhkrTa ukue kaci igi, xolo iginica gankYrdes. uwye Cven, Tu ra aris es sanaxaoba”.
da mivlinebuli igi hkiTxvida vinaobasa anu raA-me arian saq- dauyovnebliv wavida mona da gaWirvebiT da jafiT mih-
meni maTni, romelni eseviTariTa siglaxakiTa ixilvebian da ese- yva igi cecxlis kvamls, xolo rodesac miaRwia iq, naxa ta-
viTarsa amas uRuawsa adgilsa ixilvebian? xolo maTca miu- lavari da adamianebi, romlebsac emosaT ucxo meudabnoe-
ges da hrques: `da sayuarelo, Sen ukue vin xar, anu rad giKms Ta tyavebi. Secbunda is kaci. amaTac gaukvirdaT. ekiTxe-
zedamiwevniT cnobaA Cuenisa viTarebisaA?~ da kaci igi etyoda:
boda gagzavnili mona maT sadaurobas da imas, Tu ra iyo

174 175
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

`mTavrisa var me didisa, romlisa saxeli giorgi, romlisa mi- maTi saqme, Candnen ra esoden siglaxakeSi da Tanac esoden
er movivline me, rameTu daukYrda eseviTarsa amas adgilsa velur adgilas. amaTac miuges da uTxres: "da Sen ki, sayva-
kuamli cecxlisaA da yolad yofaA kacisaA~. xolo wmidasa mas relo, vin xar an rad gesaWiroeba zedmiwevniT gaigo Cveni
viTarca esma, rameTu mTavari ars da ufali adgilTa maT, ga-
mdgomareoba?" is kaci upasuxebda: "me vekuTvni did mTa-
moikiTxa gamowulilviT yoveli saqme misi. da viTarca cna ze-
vars, romlis saxeli aris giorgi, visganac gamovigzavne
damiwevniT, viTarmed ufal ars maT adgilTa da mpyrobel yo-
velTa maT sanaxebTa, meyseulad iwyo wmidaman serapion da myis me, radgan gaukvirda mas aseT adgilas cecxlis kvamli da
warmouTxra pirveliTgan vidre mun Jamamde, Tu romlisa mi- saerTod adamianis aq yofna". rodesac Seityo wmindanma,
zezisaTYs moiwines adgilsa mas, da viTarmed egulebis aR- rom mTavari da am adgilTa patroni yofila axlomaxlo,
SenebaA monastrisaA. da eseca SesZina, viTarmed: `brZanebaA ars gamowvlilviT gamoikiTxa mTeli misi saqmianoba da ro-
saRmrToA, da mowafeni varT niSTa da saswaulTa mier gan- gorc ki gaigo zedmiwevniT, rom marTlac am adgilTa pat-
brwyinvebulisa miqael parexelisani~. ronia igi da mTeli im mxareebis mflobeli, dauyovnebliv
da viTarca esma ese yoveli kacsa mas da raA-igi ixila, yo- daiwyo wminda serapionma da myisve mouTxro mas, Tavidan
veli miuTxra didsa mas mTavarsa da yovelTa winaSemdgomel-
vidre am dromde, Tu ra mizeziT movidnen am adgilas da
Ta. xolo igini mTavriTurT SiSman da gankYrvebaman Seipyrna
rom ganizraxaven monastris aSenebas. dasZina kidec Sem-
da saocar raAme hgones saqme igi. xolo kaci igi etyoda maT,
viTarmed: `kacni minaxvan yolad KorciTa myofni, xatiTa da degi: "saRvTo brZanebaa es da mowafeebi varT niSebiTa da
saxiTa monazonTaATa da ara saocrad, aramed cxadad~. xolo saswaulebiT gabrwyinebuli miqael parexelisa".
ganTenna raA, kualad ubrZana mTavarman orTa sakuTarTa TYsTa gaigo ra im kacma da naxa ra es yovelive, yvelaferi
da gonebiTaca frTxilTa, raATa zedamiwevniT cnan yovelive. amcno did mTavars da yvela msaxurs, romlebic mTavarTan
xolo warmovides kacni igi. da viTarca moiwines winaSe wmi- erTad SiSma da gakvirvebam Seipyro da moCvenebad CaTva-
disa mis mamisa, da ixilna igini da gulisKma-yo, rameTu mTa- les es ambavi, magram is kaci eubneboda maT: "adamianebi vna-
varni arian da sakuTarni didisa mis mTavrisani, miegeba da mow- xe, yovliTurT xorcielad myofni, monazonTa xatiTa da
led moikiTxna wmidaman man da winaSe xatsa waravlinna, da Ta-
saxiT, ara moCvenebiT, aramed cxadad". rodesac gaTenda,
yuanis-sces raA, da ikurTxnes da ganixares didad friad.
kvlav ubrZana mTavarma or Tavis axlobels, romlebic go-
nebiTac frTxilni iyvnen, rom zedmiwevniT gaegoT yove-
live. wamovidnen es kacebi da rodesac movidnen isini wmin-
da mamis winaSe, wmindanma ki Sexeda maT da Seityo, rom
mTavarni arian da im didi mTavris axloblebi, miegeba da
siyvaruliT moikiTxa. Semdeg xatis win waradgina isini
da maTac, Tayvani sces ra, kurTxeva miiRes da gaixares me-
tismetad.

176 177
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

maSin hrques mTavarTa maT wmidasa serapions da sxuaTa maT maSin am mTavrebma uTxres wminda serapions da sxva
ZmaTa: `vhmadlobT RmerTsa, wmidano meufeno, romelman Jam- Zmebs: ”vmadlobT RmerTs, wminda meufeno, romelmac amJa-
Ta amaT moxedva-yo Cuen zeda da queyanasa zeda gYCuenna kacni mad moixeda Cvenze da miwaze gviCvena zecis adamianebi, ax-
zecisani. xolo aw gulsavse guyveniT Cuen, Tu romlisaTYs
la ki is gviTxariT sarwmunod, Tu ris gamo ineba Tqvenma
jer-iCina siwmideman Tquenman moslvaA uRuawTa amaT da uval-
siwmindem am velur da gauval adgilebSi mosvla". maSin
Ta adgilTa. maSin wmidaman mamaman serapion saxe patiosnisa
juarisaA gamosaxa da sulT-iTquna siRrmiT sulisaAT da es- wminda mama serapionma gamosaxa patiosani jvaris saxe, su-
reT hrqua maT: `Cuen, N sayuarelno, daRacaTu codvil varT, lis siRrmidan amoikvnesa da ase uTxra maT: "Cven, hoi say-
kacni varT qristeaneni, da gurwams qriste RmerTi Cuenisa varelno, TumcaRa codvilebi varT, adamianebi varT qris-
cxorebisaTYs gankacebuli da moveliT aRdgmasa yovelTasa tianebi da gvwams qriste RmerTi, Cveni cxonebisTvis gan-
da wmidaTaTYs ganmzadebulsa netarebasa, romel aras vityYT kacebuli, da moveliT yvelas aRdgomas da wmindanebisTvis
garegan WeSmaritebisa, rameTu mowafeni varT didisa mis da gamzadebul netarebas. amitom, arafers vityviT WeSmari-
ganTqumulisa miqael parexelisani da brZanebiTa saRmrToATa tebisgan daSorebuls, radgan mowafeebi varT didi da sa-
mis mier warmovlenilni, da raATa adgilsa amas aRvaSenoT Se-
xelganTqmuli miqael parexelisa da mis mier warmogzav-
sakrebeli cxovarTa pirmetyuelTaA~. da yovelive warmouT-
nilebi saRvTo brZanebiT, rom am adgilas avaSenoT sit-
xra SemdgomiTi-Semdgomad. xolo maT viTarca gulisKma-
yves, rameTu WeSmarit arian sityuani maTni, saxeli didisa mis yvier cxvarTa Sesakrebeli". da ase mouTxro, Semdeg da Sem-
moZRurisaA esma, Tayuanis-sces xatsa mas cxovelsa, da wmida- deg, yvelaferi, xolo maT, rogorc ki Seicnes, rom WeSma-
ni igi moikiTxnes da waremarTnes da miiwines, raATa winaSe ritia misi sityvebi, da didi moZRvris saxelic esmaT, Tay-
giorgi RmrTis-msaxurisa yovelive xiluli da smenili war- vani sces cxovel xats, moikiTxes es wmindanebi, Semdeg ki
mouTxras. xolo mas esma raA, viTarmed mowafeni miqaelisni wamovidnen da warsdgnen RvTismsaxuri giorgis winaSe,
arian, irwmuna WeSmaritebaA sityuaTa maTTaA da ganixara, da rom eTqvaT misTvis yvelaferi, rac naxes da gaigones, man
warvida saxid TYssa da surviel iyo xilvasa maTsa. ki rodesac Seityo, rom miqaelis mowafeebi arian, irwmu-
na maTi sityvebis WeSmariteba, gaixara da wavida Tavis sax-
lSi, survili hqonda ra maTi naxvisa.

VII. xolo Semdgomad samisa dRisa ubrZana, raATa mza-yvnen 7. sami dRis Semdeg brZana man, rom gaemzadebinaT im
gzani mimyvanebelni adgilsa mas, romelsaca iyvnes wmidani adgilamde misasvleli gzebi, sadac iyvnen wmindanebi. Sem-
igi. da aRekazma da aRiRo mciredi raAme evlogiaA, romeli deg Seikazma igi, aiRo mcire ram mosakiTxi, rac Seefere-
Seetyueboda kacTa maT meudabnoeTa, da mis Tana wariyvanna boda am meudabnoe adamianebs, TavisTan waiyvana xucesebic
xucesnica sacecxur-sakumevelebiTa. da waravlinna winaAT sacecxlur-sakmevlebiT da win gauSva malemsrbolebi, rom
mkYrcxl mavalni, raATa ganhmzadebden gzaTa; da mi-raA-iwi- maT gzebi moemzadebinaT. rodesac miaRwies im adgils, sa-
nes adgilsa mas, romelsa wmidani igi iyvnes. xolo cnes raA
dac wmindanebi iyvnen, da am wmindanebmac gaiges ra, myisve

178 179
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

wmidaTa maT, da myis wina miegebnes mTavarsa da sada-igi wya- win miegebnen mTavars da gavidnen im adgilas, sadac wya-
roA ars, ganvides adgilsa mas, vinaAca gardaKda saKedarsa da roa. is ki CamoqveiTda saxedridan da Seuvrda cxovel
Seuvrda xatsa mas cxovelsa, da egreTve wmidani igi moikiT- xats, aseve, moikiTxa wmindanebi da ikurTxa maTgan. maSin
xna da ikurTxa maT mier. maSin miugo mTavarman mamaTa maT ne-
uTxra mTavarma netar mamebs, eubneboda ra mduRare su-
tarTa da mduRariTa suliTa etyoda: `da vhmadlob RmerTsa
liT: "vmadlob RmerTsa da meufes, hoi wmindanebo, romel-
da meufesa, N wmidano, romelman ara ugulebels-yo uRirse-
baA Cueni da dReTa Sina CemTa yo Cem Tana saswauli, romelman mac ar ugulebelyo Cveni uRirseba da Cems sicocxleSi
aw Rirs-myo yolad araRirsi ese pirvelad Tayuanis-cemad moaxdina CemTan saswauli, romelmac axla Rirsi gamxada
cxovelsa xatsa missa, da merme _ wmidaTa pirTa TquenTa~. me, yovlad araRirsi, jer Tavisi cxoveli xatis Tayvanis-
xolo sanatreli serapion aRivso suliTa wmidiTa da cemisa, Semdeg ki — Tqveni wminda saxeebisa".
msgavsad mdinarisa aRmoadinebda TaflmwTolvariTa miT eni- sanatreli serapioni aivso suliwmindiT. igi Taflad-
Ta swavlaTa saRmrToTa. da viTarca mdinare edemisaA aRmo- mwveTavi eniT mdinarisebr amoadinebda saRmrTo swavle-
uwyarooda oqronakaduliT piriT misiT, romlisaTYsca gan- bebs da rogorc edemis mdinare, Tavisi oqronakaduliani
kYrda mTavari igi da yovelni winaSemdgomni, romlisaTYsca
piridan amouwyaroebda maT am yovelives, riTac gakvirve-
Seuvrdes ferKTa misTa da etyodes: `viTarca erTi mociqul-
buli darCnen mTavari da yvela msaxuri. amis gamo isini
Tagani qristeman mogavlina, aw ukue jerisaebrsa yofad
gYbrZanebdi, mamao!~ da wmidaTa maT Zalisaebr hrques ara yov- ferxTiT Seuvrdnen mas da eubnebodnen: "rogorc erT-er-
nebad saRmrTosa brZanebasa, viTarca jer-ars adgilsa amas aR- Ti mociquli, ase mogavlina Sen qristem. amitom axla is
Senebad monasteri Sesakrebelad sulTa RmrTis-moyuareTa. gvibrZane, mamao, Tu ris gakeTeba gvmarTebs". wmindanebmac
xolo mTavari igi Seuvrda maT da etyoda: `gevedrebi, N wmi- uTxres, rom ramdenadac SesaZlebeli iyo, nu daayovneb-
dano, nu daamZimebT Cem zeda saTxovelsa, rameTu aha esera xe- dnen saRvTo brZanebas, raTa am adgilas, rogorc saWiroa,
davT, viTar yovliTurT uqm da uRuaw ars adgili ese, da yo- aSenebuliyo monasteri RvTismoyvare sulebis Sesakrebad.
lad uRonod gxedav Tquen msgavsad mociqulTa. xolo vinaA- mTavari Seuvrda maT da eubneboda: "gevedrebiT, hoi wmin-
Tgan RmerTsa moRuawed Cemda mouvlinebieT, saqmeni ese, ro-
danebo, nu daamZimebT Cemze Tqvens saTxovars, radgan vxe-
melTa ityYT, TYnier Cemsa ara waremarTebian. aw ukue ars
dav, Tu rogor yovliTurT fuWia da veluri es adgili
adgili, romeli marjue ars da momzavebel amaT saqmeTa, vi-
naAca brZanen siwmideman Tquenman, raATa mun aRvaSenoT mo- da Tqvenc yovlad arasmqoned gxedavT msgavsad mociqul-
nasteri, rameTu aqa SeuZlebel ars yolad raAsaca egeviTa- Ta, xolo radgan RmerTs CemTan mouvlenixarT samoRvawe-
risa saqmed~. od, es saqme, Tqven rom ambobT, Cems gareSe ar gakeTdeba.
amitom, radgan aris adgili, romelic am saqmisTvis mosa-
xerxebelia da Sesaferisi, brZanos Tqvenma siwmindem, rom
iq avaSenoT monasteri, radgan aq yovlad SeuZlebelia ra-
ime amgvaris gakeTeba".

180 181
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

xolo wmidaA igi etyoda mas: `RmerTman, romelman ubrZa- wmindani ki amas etyoda: “RmerTi, romelmac ubrZana
na moses kuerTxiTa ganpebaA zRYsaA da kualad udabnos kldi- moses zRvis gapoba kverTxiT da kidev, udabnos frialo
sagan uRaRisa aRmocenebad wyali, da moRebasa sazrdelisasa kldisgan wylis gadmodineba, xalxs ki saWmlis miRebisas
uwYma mananaA ersa, vinaA igive ars aqaca, romelman Znelovan-
manana uwvima, igive aris aqac, romelic Seni nebiT da saR-
ni advil yvnes jer-CinebiTa SeniTa da SewevniTa saRmrToA-
vTo SewevniT siZneleebs gaaadvilebs, xolo is, rom saR-
Ta. xolo SeuZlebel ars, raATamca brZanebasa saRmrTosa wi-
na-ganvewyveniT da adgili ese sxuad vcvaleT, rameTu niSni vTo brZanebas SevewinaaRmdegoT da es adgili sxvaSi Sev-
da uwyebani adgilsa amas uwameben~. xolo mTavarman hrqua: cvaloT, SeuZlebelia, radgan niSebi da monaTxrobebi am
`egebisa ese, mamao, raATa kacman nefsiT Tavi WirTa misces da adgils emowmebian”. mTavarma uTxra: “gana egebis, mamao, rom
ukuanaAsknel mokicxul da maSural ipoos cudad?~ xolo wmi- adamianma nebayoflobiT misces gaWirvebas Tavi, bolos ki
daA igi etyoda: `gonierad ismine, N mTavaro, igavi ese, rame- Sercxvenili da fuWad damaSvrali aRmoCndes?” wmindani
Tu margalitni da Tualni patiosanni mimoganbneul raA iy- upasuxebda: “gonivrulad ismine, hoi, mTavaro, es igavi: Tu-
vnen Tana-aRreviT miwasa, ara esreT brwyinven winaSe Tualebsa ki margalitebi da patiosani Tvlebi gaifantebian da mi-
xilvis-moyuareTasa, viTar-igi raJams gamoiKurvnen da gan-
was Seerevian, ise rodi ibrwyineben xilvismoyvareTa Tval-
wmden da oqroTxzulebiT Seiwyvnen keTilTa mier mWedel-
win, rogorc maSin, rodesac karg mWedelTagan gamoiwve-
Ta, maSinRa gamoCndes brwyinvalebaA maTi da iqos muSaki da
SuenierebaA maTi. egreTve adgili ese raJams Kel-yon Kelo- bian, ganiwmindebian da oqroTxzulad Seiwyobian. swored
vanTa muSakTa, maSin ixilos Tualman mxilvelTaman Suenie- maSin gamoCndeba maTi brwyinvaleba da Seiqeba ostatic da
rebaA adgilisa amis, vinaAca nu guaiZuleb datevebad adgi- maTi mSvenierebac. aseve, rodesac daxelovnebuli ostatebi
lisa amis da sxuad cvalebad, rameTu ese ver egebis Cuen mier~. daamuSaveben am adgils, maSin naxavs damnaxveli Tvali am
ese raA esma mTavarsa, Tavi moidrika da dadumna. amissa Sem- adgilis mSvenierebas. amitom, nu gvaiZuleb am adgilis da-
dgomad aRdga, iloca da hrqua maT: `locva yavT CuenTYs, wmi- tovebas da sxvagan gadasvlas, radgan ar egebis es Cvengan”.
dano, rameTu me ara mSurs adgili ese, xolo sxuad Tanalmo- rodesac mTavarma moismina es, daxara Tavi da dadum-
baA da SewevnaA yolad SeuZlebel ars~. da mohguares mas sa-
da. amis Semdeg adga igi, iloca da uTxra maT: “iloceT
Kedari da warvida, da etyoda da hrqua wmidaTa maT: `ara Tu-
CvenTvis, wmindanno, radgan me ar mSurs es adgili, sxva
re Rirs viyav locvasa Tquensa~. da warvida mwuxare. da vi-
Tarca mivida mdinaresa mas winaSe maTsa myofsa, da ixila mci- mxriv ki Tanalmoba da Sewevna yovlad SeuZlebelia”. da
re raAme klde da gardaKda mas zeda da dajda. da mouwoda mouyvanes mas saxedari da wavida, Tan es miugo da uTxra
erTsa yrmaTagansa da hrqua mas: `mived, Zmao, da arqu wmidaTa wmindanebs: “nuTu ar viyavi Rirsi Tqveni locvisa?”, da
maT, raATa moviden adgilsa amas~. xolo viTarca wargzavna wavida damwuxrebuli, xolo rodesac mivida igi mdinares-
Tan, maT winaSe rom iyo, naxa mcire ram klde, gadavida mas-
ze da dajda. Semdeg mouxmo erT-erT monas da uTxra mas:
“midi, Zmao, da uTxari im wmindanebs, rom movidnen am ad-
gilas”, xolo rodesac gagzavna isini, uTxra Tavis

182 183
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

igi, hrqua TYsTa sakuTarTa: `vinaATgan ara inebes wmidaTa maT axloblebs: "radgan ar inebes im wmindanebma zanavis adgi-
adgilTa mas zanavisaTa, raATamca mun gueSena udabnoA didi lebi, rom iq agveSenebina didi da maRali udabno, amje-
da maRali, aw ukue raA jer-ars yofad?~ xolo maT hrques: rad raRa unda vqnaT?" maT miuges: "is, rom ar davabrko-
`raATa ara davabrkoloT guls-modginebaA maTi~.
loT maTi gulmodgineba".
xolo mTavarman hrqua: `saRmrToAsa Zalisa ganugebelad
mTavarma uTxra: "saRvTo Zalis gangebulebis gareSe
ara ars saqme ese kacTagan. amisTYsca jer-ars, raATa Zalisa-
ebri vaCuenoT SewevnaA~. da viTarca moiwines wmidani igi ad- adamianTagan ar xdeba es saqme. amitomac saWiroa, rom SeZ-
gilsa mas, da kualadca etyoda maT mTavari igi: `gevedrebi, lebisdagvari Semweoba gamoviCinoT"; da rodesac movid-
wmidano RmrTisano, raATa erTi mommadloT me, rameTu arian nen wmindanebi im adgilTan, kvlav uTxra maT mTavarma: "ge-
adgilni mravalni da keTilni da naSenebiTa Ronierni da ixil- vedrebiT, RvTis wmindanebo, rom erTi ram mommadloT me,
neT1igini, da ukueTu didad moaSundes sulsa Tquensa, aha ad- rameTu aris mravali adgili, kargi da Zlierad moSene-
gilni da Sesavalni da yoveli saKmari uxuebiT~. xolo netarman buli. naxeT isini da Tu Zalian esaTnoeba Tqvens suls, aha
serapion kualadca hrqua: `msgavsad mociqulisa vityodi: adgilebi, Sesasvlelebi da yovelgvari saxsari uxvad". mag-
“ukueTumca angelozi maxarebda, gareSe missa, romeli gue-
ram netarma serapionma kvlav miugo: "mociqulis msgavsad
xara, ara gurwams.~
vityodi: Tundac rom angelozi maxarebdes imis garda, rac
maSin giorgi mouwoda visme Wabuksa asakiTa, romel ars
ZaliTa da hrqua: `Svilo sayuarelo, gza-hyev wmidaTa amaT da gvexara, ar gvwams".
xvale ganTiadiTgan vidre mwuxramde raodeni SemoweriT Se- maSin giorgim mouxmo viRacas, asakiT (ese igi SeZle-
movlon, mimicemies maTda, vinaATgan adgilsa amas wadier arian. biT) Wabuks da uTxra: “sayvarelo Svilo, umegzure am wmin-
da ukueTu vinme ipoos damaxrwevel maTda ucxoebisaTYs, yo- danebs da xval ganTiadidan saRamomde ramdensac Semowe-
velTave auwye, viTarmed TavisuflebiT da nebisaebr aSene- riTad Semovlian, mimicia maTTvis, vinaidan am adgilis
ben monastersa sabrZanebelsa Sina Cuensa~. xolo wmidaTa maT msurvelni arian da, Tu aRmoCndeba vinme xelisSemSleli
mamaTa etyoda: `gulpyrobil iyveniT, viTarmed yovliTa Za- maTTvis, radgan ucxoebi arian, yvelas auwye, rom isini Ta-
liTa TanaSemwe Tquenda var me da mzrunvel, da aravin wina-
visuflad da nebisamebr aSeneben monasters Cvens sabrZane-
aRmdgom Cuenda ars adgilTa amaT, romelTa gegulebis dap-
belSi”, wminda mamebs ki eubneboda: “darwmunebuli iyaviT,
yrobad, xolo Semdgomad samisa dRisa kualad gixilne,
ufalsa Tu enebos~. vinaA wmidaTa maT ganixares friad da mad- rom mTeli ZaliT TanaSemwe var Tqveni da mzrunveli da
lobaA aRuares. da mamaTa Rame igi kldes mas zeda ganaTies. da aravin aris Cveni mowinaaRmdege am adgilebSi, romelTa
eseca sityuaA WeSmarit ars, mowevnuli Cuenda, viTarmed xil- dapatronebac ganizraxeT, Tumca sami dRis Semdeg kvlav
vaA angelozisaA ixila Ramesa amas, romeli ganaZlierebda mas gnaxavT, Tu ufali inebebs”. amis gamo Zalian gaixares wmin-
da guls-modginebiT Sromad ubrZanebda, romlisaTYsca Sem- danebma da samadlobeli aRmoTqves. Semdeg is Rame klde-
dgomad orisa dRisa Seqmnna orni juarni wmidaman man Keli- ze gaaTies mamebma da es sityvac, Cvenamde mosuli, WeSma-
Ta TYsiTa da kldesa mas zeda aRmarTna saxelsa zeda wmidaTa ritia, rom am Rames angelozis gamocxadeba ixila serapi-
mTavar-angelozTasa. xolo ukuanaAsknel mcire eguterica
onma, romelic ganaZlierebda mas da gulmodgine Sromas

184 185
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

aReSena, rameTu niSni da kurnebani sneulTani iqmnebodes saR- ubrZanebda, risTvisac ori dRis Semdeg wmindanma gaakeTa
mrToAsagan madlisa wmidaTa maT mTavarangelozTaAsa. ori jvari Tavisi xeliT da im kldeze aRmarTa mTavaran-
gelozTa saxelze, mogvianebiT ki mcire egvteric aSenda,
radgan niSebi da sneulTa gankurnebebi xdeba wminda mTa-
varangelozTa saRvTo madliT.

VIII. xolo Cuen kualad aRvideT pirvelsave sityuasa da 8. magram Cven kvlav davubrundeT pirvel sityvas da
Zalisaebr vipyraT wesi TxrobisaA. rameTu gan-raA-aTies Rame SeZlebisdagvarad vflobdeT Txrobis wess, radgan rode-
igi da mze aRmobrwyindeboda, aRdga wmidaA igi da ZmaA misi sac gaaTies maT is Rame da mze amobrwyinda, adga wmindani,
iovane da erTi ZmaTa maTgani, romelTa ricxY equs iyo, da misi Zma ioane da erT-erTi ZmaTagani, romelTa raodeno-
waremarTnes Wabuksa mas Tana samni igi da samni daetevnes ad- bac iyo eqvsi, da es sami wavida im WabukTan erTad, xolo
gilsa mas. xolo iwyes slvad pirsa mis mdinarisasa dasavliT sami adgilze darCa; imaT ki msvleloba daiwyes mdinaris
kerZo. da viTar vles, miiwines Sesakrebelsa orTa maT wyal-
pirze dasavleTisken. iares ra, miaRwies ori wylis Sesak-
Tasa. xolo iyo mun wisqYli, saxli raAme Sesakrebelsa mas Sua
rebels, sadac iyo wisqvili, — raRac saxli wyalTa Sesak-
wyalTasa, romelsa saZmo ewodeboda. da amas Sina iyvnes kac-
ni raAme ukeTurni, yolad mKecebrivni, viTarca adgilisa uka- reblis SuaSi, rasac "saZmo" ewodeboda. mis SigniT iyvnen
coAsa da ucxoAsani. vinme ukeTuri adamianebi, yovlad mxecismsgavsni, rogorc
da viTarca miviwieniT adgilsa mas, maSin Wabuki igi, moZ- ukacrieli da ucxo adgilis mkvidrni.
Ruari Cueni, guetyoda: `wmidano RmrTisano, saAT gnebavs "... da roca mivaRwieT im adgils, maSin Cvenma winam-
slvaA?~ xolo Cuen gueneba, raATa gare-SeweriT SemovloT ZRolma Wabukma gviTxra: “RvTis wmindanebo” saiTken gne-
simgrgule maT adgilTaA, vinaA piri samxriT viqcieT Tana-aR- bavT wasvla?" Cven ki gvsurda, rom gareSeweriTad Semog-
yolad erTisa mis mdinarisa. xolo gYxilnes raA kacTa mis vevlo im adgilTa wre, ris gamoc samxreTisken vibruneT
daba-wisqYlisaTa, iwyes yenebad Cuenda, da viTarca cofni wi-
piri, rom Tan avyolodiT erT-erT mdinares, magram rode-
na rbiodes. xolo Wabuki igi ayenebda maT da risxviT uTqumi-
sac dagvinaxes im daba-wisqvilis adamianebma, daiwyes Cve-
da, romelTaca mieqca wmidaA igi da risxviT etyoda winawar-
metyuelebiT: “vixile uRmrToA aRmaRlebuli naZuTamde li- ni SeCereba da rogorc cofianebi, win darbodnen. Wabuki
banisaTa da Tana-wavhKed, da ara ipova adgili misi.~ aCerebda maT da mrisxaned emuqreboda, wmindani ki miub-
xolo, Sen, ixile, sayuarelo, Tu viTar saRmrToATa su- runda da risxviT uTxra winaswarmetyvelurad: “vnaxe uR-
liTa savse iyo wmidaA ese, anu Tu rasa-Ra moaswavebda kacTa merTo amaRlebuli libanis naZvebamde da Cavuare, da ar
maTTYs sityYTa miT sawinawarmetyueloATa, aramed Semdgo- aRmoCnda misi adgili”.
mad mciredisa mooKrebasa da sruliad uCino-yofasa xolo Sen, sayvarelo, naxe, Tu rogor savse iyo es wmin-
dani saRvTo suliT, anda sxvas raRas moaswavebda igi sa-
winaswarmetyvelo sityviT im adamianebisTvis, Tu ara

186 187
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

adgilisagan maTisa, romeli-igi Semdgomad mciredisa dro- cota xnis Semdeg maTi adgilis daqcevas da srul mospo-
mec, sayuarelo, da sityuaman warmogiCinos. bas, rasac cota xnis Semdeg, — madrove sayvarelo da, —
xolo aw pirvelsave SevexneT Tqumad. rameTu aRvhyeviT sityva warmogiCens.
pirsa mis mdinarisasa da miviwieniT Kevsa rasme Rrmasa da
axla ki Tavdapirvel saTqmels SevexoT, radgan ... "av-
uRaRsa, romelsa goderZisa ewodebis, da friad ZliT Seve-
yeviT mdinaris pirs da mivaRwieT raRac Rrma da frialo
diT mas Sina, vinaAca siKSoAsa misgan myovar Jam verRara vixi-
leT caA anu mzisa Saravandedi, romlisaTYsca WiriT da Sro- xevs, romelsac "goderZisa" ewodeba, da ZalisZalad Seve-
miT dayovnebulni, viTarca sizrqiT almurisaAT anu siRrmiT diT SigniT ise, rom sixSiris gamo karga xans veRar davi-
uyisaAT aRmoSobilni, aRvediT raA Tavsa mis Kevisasa da vixi- naxeT ca, anda mzis sxivi. amis gamo, gaWirvebiT da jafiT
leniT mcireni raAme yanobirni da mcire dabaA. da myis mier dayovnebulebi, rogorc armuris sisqisgan, anda Waobis
moguegeba kaci vinme keTili, mKcovani, da mowled moikiT- siRrmisgan aRmoSobilebi, avediT xevis Tavze da vnaxeT mci-
xvida wmidasa mas da awuevda, raATa mcired ganisuenos Sro- re ram yanebi da mcire daba. iqidan myisve Semogvegeba mxco-
misa misgan, rameTu gansmenil iyo moslvaA Cueni yovelTa maT vani viRac kargi kaci, romelic siyvaruliT moikiTxavda
sanaxebTa. da gukiTxvida kaci igi, Tu rad gYKms ugzoTa da
wmindans da exveweboda, rom cotaTi daesvena am jafisgan,
uvalTa adgilTa slvaA. xolo Wabukman man icna igi da yove-
radgan Cveni mosvla gaxmaurebuli iyo mTel im mxareebSi.
live saqme Cueni zedamiwevniT miuTxra. da viTarca mraval-
gzis guevedreboda kaci igi, raATa Ramesa mas savane vyoT sax- gvekiTxeboda is kaci, Tu rad gvWirdeboda ugzo da gau-
lsa missa. xolo wmidaman man madlobiT miiTuala keTili igi val adgilebSi siaruli. Wabukma icno igi da mTeli Cveni
gonebaA misi da hkiTxa saxeli da hrqua, viTarmed: `SeuZlebel ambavi zedmiwevniT auwya mas, xolo radgan mravalgzis gve-
ars ara-mislvaA Cueni adgilsa mas drossa~. da kaci igi etyo- vedreboda is adamiani, rom im Rames mis saxlSi mogvesve-
da: `saxeli Cemi ia, xolo dayovnebul Tquenda ars adgilsa nebina, wmindanma madlierebiT miiRo misi es kargi ganzrax-
mas mislvaA, romelsa ityYT~. vinaA wmidaA igi etyoda: `sayu- va, hkiTxa saxeli da uTxra: “SeuZlebelia, rom ar mivideT
arelo Zmao ia, Sroma Tavs-idev RmrTisaTYs da mcired Tana- Cven "drosis" adgilas”. da is kaci eubneboda: “Cemi saxe-
mogzaur meqmen Cuen~. xolo moiRes mcired puri da marili
lia ia, xolo Tqveni misvla im adgilas, romelsac ambobT,
da yveli. da romelTa eneba, Wames, xolo wmidasa mas yolad
dagvianebulia”. wmindani miugebda: “sayvarelo Zmao ia,
araraAsa gemoA uxilavs.
xolo kaci igi ia Tanamogzaur gueqmna Cuen. da warve- RvTisTvis gaswie jafa da cota xniT Cveni Tanamgzavri gax-
marTeniT aRmosavaliT kerZo da vidodeT qedTa raTme maRalTa, di”. miiRes maT cotaodeni puri, marili da yveli, da rom-
tyianTa da lodoanTa. da viTarca aRvediT umaRlesTa adgil- lebsac undodaT, Wames, xolo wmindans saerTod arafris
Ta, da hkiTxa mas kacsa wmidaman man: `sayuarelo ia, raA ewode- gemo ar gausinjavs.
bis adgilsa amas?~ xolo igi etyoda: `rameTu ars ese Sesak- xolo is kaci, ia, Tanamgzavrad gagvixda Cven da gave-
rebeli nadirTa velisaTaA da bakTa ewodebis~. xolo wmida- marTeT aRmosavleTisken. mivdiodiT raRac maRal, tyian
man man aRiRo KeliTa TYsiTa orToKi6 rkinisaA da gamoaqan- da kldovan qedebSi da rodesac avediT umaRles adgileb-
dakna juarni lodTa raTme zeda did-didTa, romelni-igi
Si, hkiTxa im kacs wmindanma: “sayvarelo ia, ra ewodeba am

188 189
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

ixilvebian vidre dRendelad dRemde. kualad miixila wmida- adgils?” man miugo: “radgan es aris velis nadirTa Sesak-
man da ixila aRmosavaliT kerZo qedsa zeda mas tbaA aRreuli rebeli, amitom "bakTa" ewodeba”. wmindanma aiRo Tavisi xe-
laliTa, romeli-igi saxed mwYrisa ixilveboda. dagYkYrda liT rkinis orToxi da did-did ram lodebze gamoaqanda-
Cuen friad da vhkiTxeT kacsa mas: `raA ars adgili ese ucxoAsa
ka jvrebi, romlebic dRevandel dRemde Canan. kidev, gai-
amis wylisaA?~ xolo ia momigo Cuen: `ese ars tbaA mRrYe yo-
xeda wmindanma da dainaxa aRmosavleT mxares qedze laliT
ladve, romelsa ewodebis saTaKue. da ars amas Sina simravle
TaKuTa da sxuaTa nadirTaA da dedaA SfoTTa da brZolaTaA, Sereuli tba, romelic Waobisfrad Canda. gagvikvirda Cven
rameTu Jamsa amas aqa ixilvebian mdevarni nadirTani, Sekre- Zalian da vkiTxeT im kacs: "ra aris am ucnauri wylis ad-
bulni TYToeulTa sanaxebTani da urTierTas mdevarni saqme- gili?" iam mogvigo Cven: "esaa mTlianad mRvrie tba, ro-
Ta ujeroTani, romelni klvadca mza arian TYToeulisa~. da melsac ewodeba "saTaxve", da aris masSi Taxvebisa da sxva
viTarca warvemarTeniT tbisa mis mimarT, da kaci igi ia Seuv- nadirTa simravle, ris gamoc mSfoTvarebaTa da brZolaTa
rda wmidasa da RmrTisa madlobasa aRuarebda xilvisaTYs Cu- dedaa igi, radgan am dros aq Cndebian da yoveli mxridan
enisa. da esreT guetyoda, raATa yoladve ubrZanebdeT, ukue- ikribebian nadirTa mdevrebi, urTierTmdevarni umsgavsi
Tu raA guenebos mis mier. xolo wmidaman hrqua mas: `nu war-
saqmeebisa, romlebic TiToeuli maTganis mosaklavadac
xual jereT, Zmao, rameTu Wabuki ese umecar ars adgilTa
mzad arian". rodesac gavemarTeT im tbisken, is kaci, ia,
amaT~. da ia etyoda: `qristeman mommadlos, raATa maradis vi-
yofvode siwmidisa Tquenisa Tana, mamao~. da viTarca STave- Seuvrda wmindans da RmerTs samadlobels aRuvlenda Cveni
diT pirsa mis tbisasa, vhkiTxeT kacsa mas Jami dRisaA. xolo man naxvis gamo, Tan ase gveubneboda, rom uTuod gvebrZanebi-
momigo: `mwuxr ars da midrekil dRe~. xolo wmidaman man mi- na, rac ki mogvesurveboda misgan. wmindanma uTxra mas: “nu
ugo: `raA ars imieriT qedTa amaT tyianTa, anu simaRle didisa waxval jer, Zmao, radgan am Wabukma ar icis es adgilebi”.
amis mTisaA, romel ars zemoT Cuensa?~ da man miugo: `mTaA ese ia upasuxebda: “mommadlos qristem, rom mudam Tqvens siw-
maRali ars, Tavi yovelTa amaT qedTaA, romelsa hrqYan Tavi mindesTan vimyofebode, mamao”. da roca CavediT tbis pi-
SeSaTaA; rameTu Tavi ars yovelTa amaT maRnarTaA, amisTYs Se- ras, vkiTxeT im kacs saaTi dRisa. man mogvigo: “saRamoa da
Sis – Tav ewodebis. da uval ars kacTa da pirutyuTagan si-
gadaxrilia dRe”. wmindanma hkiTxa: “ra aris im tyiani qe-
maRlisaTYs misisa. xolo winaAT Cuensa arian adgilni mcired
debis iqiT, anda rogoria simaRle am didi mTisa, rac Cvens
kacrielni, da aw vinaATgan moswrafe xarT, raATa adgilsa mas
drossa mixYdeT, ara jer-ars yovnebad, raATa ara uJamod ge- zeviTaa?” man upasuxa: “es mTa maRalia, Tavia yvela am qe-
wios Rame~. vinaAca eneba wmidasa mas, raATa tbaA igi marjueniT disa, mas hqvia "Tavi SeSaTa", radgan yvela am tyis Tavia
igi. amitom "SeSisTavi" ewodeba mas da Tavisi simaRlis gamo
miuvalia adamianTa da pirutyvTagan, xolo Cven win aris
mcirediT dasaxlebuli adgilebi da radgan Tqven imas es-
wrafviT, rom "drosis" adgilas mixvideT, ar SeiZleba da-
yovneba, Rame rom udrood ar wamogvewios”. amitom surda

190 191
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

warvloT da warvideT ReleTa mier, romelni iyvnes winaSe wmindans, rom is tba marjvnidan gagvevlo da wavsuliya-
Cuensa. viT Releebis gaswvriv, romlebic Cven win ido.
da viTarca vidodeT, aha esera movides vinme kacni uke- da rodesac mivdiodiT, aha movidnen viRac ukeTuri
Turni, romelni guetyodes, raATa davacadoT slvaA kerZoTa
adamianebi, romlebic gveubnebodnen, rom SegveCerebina
maT, romelTa miguemarTa, rameTu Jami arso nadirTaA, romelni
svla im mxares, saiTkenac mivemarTebodiT, radgan nadir-
movlen tbasa amas, rameTu mza arian monadireni adgilTa amaT,
raATa ara iqmnas cTomaA maTi Tquen mier. da ara gYtevnes raA- Ta droao, romlebic tbasTan unda mosuliyvnen, da mona-
TurTiT warslvad kerZoTa maT. da Wabuki igi, moZRuari Cue- direebic gzad ariano am adgilebSi, Tqven gamo ki ar mox-
ni, Zlierad winaaRudgeboda maT, da ara iyo maT Tana smenaA, des maTi Secdenao. amitom, aranairad ar dagvanebes im mxa-
aramed gare-uku-moguaqcines da piri igi zRYsaA mis dasava- res wasvla. is Wabuki, Cveni winamZRoli, Zlier ewinaaR-
liT wiaR-vleT, movediT Tavsa STasavalisa mis qedisasa, ro- mdegeboda maT, magram aravin usmina mas, piriqiT, Semog-
mel ara iyo yolad kuali mgzavrobisaA da arca gzaA. xolo vabrunes da im zRvis napiri dasavleTisken gadaviareT, ri-
kaci igi ia gYCuenebda mciresa rasme dabasa da saxel-sdebda Tac mivediT im qedis Casasvlelis TavTan, sadac aranairi
kacsa saxeloansa da keTilsa, romelsa ewoda garbanel da gu-
kvali ar iyo arc navalisa, arc gzisa, xolo is kaci, ia,
etyoda: `mivediT adgilsa imas amis iwroAsa mier gzisa, da
gviCvenebda mcire ram dabas da asaxelebda saxelovan da
kacman man advilad migiyvannes adgilsa mas, sadaAT iqmna wi-
aRslvaA Tqueni ganTiad~. karg kacs, romelsac ewodeboda garbaneli, da gveubnebo-
da: “midiT im adgilas am viwro gziT da is kaci advilad
migiyvanT imave adgilze, saidanac daiwyo Tqveni msvle-
loba ganTiadisas”.

9. magram, sayvarelo Zmebo da gulmodgined smenismoy-


vare mamebo, ufro metad is gvmarTebs, rom visminoT sak-
IX. aramed, sayuarelno Zmano da guls-modgined smenis-
virveli saqmeebi da vadidoT RmerTi, romelmac amgvari
moyuareno mamano, umetesad jer-ars Cuenda, raATa vismen-
deT sakYrvelTa amaT saqmeTa da vadidebdeT RmerTsa, romel- mama da moZRvari mogvmadla Cven. rodesac movediT im ad-
man eseviTari mogumadla Cuen mamaA da moZRuari. da viTarca gilas, romelsac "babgens" uwodeben, vnaxeT patara veli
movediT adgilsa mas, romelsa babgen uwodian, da vixileT mci- "bobxad" wodebul adgilas da gviTxra Cven iam yvelaferi
re veli adgilsa mas bobxa wodebulsa, da gYTxra Cuen ia yo- im kacze, garbanelze. maSin ia Seuvrda wmindans da siyva-
velive kacisa misTYs garbanelisa. maSin ia Seuvrda wmidasa ruliT moikiTxa, wmindanma ki jvari gadaswera da uTxra
mas da mowled moikiTxa. xolo wmidaman man juari daswera da mas: "RmerTma mogagos Seni Tanamgzavrobis sanacvlo, Zmao!
etyoda mas: `RmerTman mogagos nacvali mgzavrobisa SenisaA, getyvi ki Sen, rom male naxav im boroti da SfoTismoyvare
adamianebis misagebels".

192 193
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

Zmao! xolo getyY Sen, rameTu adre ixilo misagebeli kacTa rodesac gagvSorda da wavida igi, Cven CavediT im TiT-
maT borotTa da SfoTis-moyuareTaA~. qosda wyalTa CasaqanebelSi da roca mivediT im dabaSi,
xolo viTarca igi gangeSora da warmovida, Cuen STamo- aha, zemoxsenebuli kaci midioda Tavis saxlSi or Tavis
vediT STasaqanelsa mas, viTarca wyalTasa. da viTar mivediT
ZesTan erTad, da rodesac dagvinaxa Cven amgvari ram Sesa-
dabasa mas, aha esera zemo kaci igi Ksenebuli mividoda saxed
xedaobiT, gancvifrda, siyvaruliT mogvikiTxa da dagvaT-
TYsad orTa Tana ZeTa misTa. da viTarca gYxilna Cuen esevi-
TariTa raATme saxiTa, ganhkrTa da mowled gangYkiTxvida da valiera, xolo rodesac gaigo, rom swored isini viyaviT,
gangYxilvida Cuen. da viTar cna, viTarmed igini arian, ro- romlebic movediT am adgilebSi monastris asaSeneblad,
melni mosrul arian adgilTa amaT aRSenebad monastrisa, da amasTan naxa ra, rom aRar iyo Cvenze Cvens SesamoselTa na-
ixila raA, viTar-igi arRara iyo Cuen Tana saxe samoselTa Cu- saxi da, rom mTlianad damskdari iyo Cveni sxeulis nawi-
enTA da yovliTurT dabZarul iyvnes asoni Cuenni, maSin crem- lebi, cremliT moexvia igi wmindans da eambora mis fexebs,
liT moexYa da ambors-uyofda ferKTa mis wmidisaTa. da es- xolo wmindanma, naxa ra es kaci, uTxra: "sayvarelo da qris-
reT ixila raA wmidaman man kaci igi, etyoda: `sayuarelo da tes mier Zmao garbanelo, modi, cotaodeni TanalmobiT Se-
qristes mier Zmao garbanelo, aw aha esera mcired Tanalmo-
ewie axla Cvens mgzavrobas da gagviZexi mdinaremde, rome-
biT Seewie mgzavrobasa Cuensa da raATa wargYZRue vidre mdi-
lic Cvens CrdiloeTiTaa", is ki gulmodgined da cremliT
naremde, romel ars CrdiloAT Cuensa~. xolo igi guls-mod-
gined da cremliT etyoda, viTarmed: `ara egebis ege, N wmi- miugebda: “ar egebis es, hoi, RvTis wmindano, radgan, aha,
dao RmrTisao, rameTu esera daslvasa mzisasa RmerTman mo- mzis Casvlisas mogiyvanaT RmerTma Tqvens codvil monas-
giyvanna codvilisa monisa Tquenisa, da vxedav wylulebasa Tan da vxedav Tqvens fexTa wyluls, ris gamoc gevedrebiT,
ferKTa TquenTasa da gevedrebi, raATa mcired ganisuenoT ma- mcirediT daisvenoT Tqveni mgzavrobis daqanculobisgan,
Suralobisagan mgzavrebisa Tquenisa da raATa zedamiwevniT raTa zedmiwevniT gavigo, Tu ra aris Tqveni sulis esode-
vcna, ukueTu raA-ars esodeni ese mduRarebaA sulisa Tque- ni mduRareba, ramac agrerigad gaiZulaT Tqven, rom gada-
nisaA, romel esreT gaiZula dadebad suli uRaRTa amaT da gewyvitaT am frialo da gauval gzebze svla”. wmindanma
uvalTa gzaTa slvad~. wmidaman hrqua mas: `SeuZlebel ars Cem-
uTxra mas: “SeuZlebelia CemTvis, rom ar mivideT dawese-
gan, raATamca ara mivediT adgilsa mas ganCinebulsa~. xolo
bul adgilas”. maSin Seirbina Sin im kacma da kvlav gamo-
Serbioda Sina kaci igi da kualad gamovida Tana meuRliTurT;
msgavsad sarefTelisa da somanitelisa Seuvrdes ferKTa wmi- vida meuRlesTan erTad. isini sarefTelisa da somanite-
disaTa, da viTar ver arwmunes, maSin Wabuki igi, moZRuari lis msgavsad, ferxTiT Seuvrdnen wmindans, magram radgan
ver gadaarwmunes, amjerad Cveni winamZRoli Wabuki Seuv-
rda mis Zmas, ioanes, da uTxra: “aha, aRar aris darCenili
CvenTan suli da davemorCiloT am kacs, radgan aRaraa si-
arulis dro”. magram wmindani miugebda: “romelmac gaba-
onSi iso navesas SeuCera mze da kidev — wminda bers besa-
rions, igive gagvxdis imis Rirss, rom am mzesTan erTad

194 195
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

Cueni, Seu[v]rda Zmasa missa iovanes da etyoda: `aha esera ara vnaxavT da Tayvans vcemT mis wminda xats". maSin gamouZRva
daSTomil ars suli Cuen Tana, davemorCilneT kacsa amas, ra- is kaci da rodesac gamoemarTnen, Wabukma uTxra wminda-
meTu arRara ars Jami slvisaA~. xolo wmidaA igi etyoda: `ro- nebs: "iloceT CemTvis, wmindanno, radgan xval, Tu RmerTi
melman-igi gabaons iso navessa dauyena mze da kualad wmida-
inebebs, Sevexebi Tqvens wminda fexebs". xolo es moxda RvTis
sa mas bersa besarions, amanve Cuenca Rirs myvnes mzesa amas
gangebiT, rom Tanamowame yofiliyo igi im didebuli sas-
Tana xilvad da Tayuanis-cemad wmidasa xatsa missa~. maSin war-
mouZRua kaci igi da warmo-raA-emarTnes, Wabukman man hrqua waulisa, risi warmoTqmac cota xnis Semdeg aqvs ganzra-
wmidaTa maT: `locva yavT CemTYs, wmidano, rameTu xvale ine- xuli sityvas.
bos Tu RmerTman, SevemTxYo wmidaTa ferKTa TquenTa~. vi- da rodesac wamovediT, gamoCnda Cvens win raRac gza,
naAca ese gangebulebiT iqmna, raATa Tana-ewamos igi didebul- viwro da Zalian saZnelo. garbanelma ubrZana Tavis Zes, rom
sa mas saswaulsa, romelsa Semdgomad mciredisa egulebis sit- Tanamgzavroba gaewia CvenTvis vidre mdinaris piramde. ro-
yuasa warmoTqumaA. desac iq CavediT da kvlav zeviT avediT, dagvinaxes Zmebma
da viTarca warmovediT, ipova winaSe Cuensa gzaA raAme, da Semogvegebnen.
iwroA da Zniad saWirveli. xolo garbanelman ubrZana Zesa
Sen ki, sayvarelo, daukvirdi am sakvirvelebas! rode-
TYssa, raATa Tana gza-myves vidre piramde mdinarisa, romel-
sac im kacisgan wamovediT, sanam aq movidodiT, mze kvlav
sa STavediT raA, da aRmavalni kualad gYxilnes ZmaTa maT, mo-
guegebnes. im adgilze imyofeboda wmindanis sityvisebr, rac gvik-
xolo Sen, sayuarelo, ganixile-Ra sakYrveli ese, rame- virda da vadidebdiT RmerTs, romelic maradis adidebs
Tu raJams kacisa misgan warmovediT da vidre moslvamde Cu- Tavis madideblebs, xolo rodesac gvnaxes iq myofma Zmeb-
enda, kualad ego mze adgilsa mas sityYsaebr wmidisa, rome- ma, acremldnen Cvens gamo, radgan Cveni samosi saerTod
li-ese gYkYrda da vadidebdiT RmerTsa, madidebelTa misTa. aRar arsebobda, Cveni fexebi ki daCeCqvili da damskdari
xolo gYxilnes raA ZmaTa mun myofTa, cremloodes Cuen ze- iyo. mcire ram nugeSiscemad miviReT saWmeli, rac aRmoC-
da, rameTu samoseli Cueni yolad arRara iyo, da ferKni Cu- nda maTTan, xolo rodesac gaTenda, SevwireT locvebi, xo-
enni dajejkil da dabZarul iyvnes. da mcired raAme nugeSi-
lo wmindanma Tavisi xeliT aiRo SeSa da, rogorc adre
nis-vieciT sazrdeli, romeli pova maT Tana, xolo ganTena raA,
vTqviT, gaakeTa jvrebi da aRmarTa wminda mTavarangeloz-
SevwireniT locvani. da moiRo wmidaman man KeliTa TYsiTa
SeSaA, da viTarca pirvel vTquT, da Seqmnna juarni da aRmar- Ta saxelze. rodesac iyo dro mesame Jamisa, vloculobdiT
Tna saxelsa zeda wmidaTa mTavar-angelozTasa. da viTarca ra im adgilas, aha, is kaci, garbaneli, da Cveni winamZRo-
iyo Jami samJamisaA, vilocevdiT raA adgilsa mas, da aha esera li Wabuki, agreTve ori adamiani (ucxo kacebi) aCqarebiT
kaci igi garbaneli da Wabuki igi, moZRuari Cueni, da orni kac- movidnen CvenTan, Cven ki, davinaxeT ra, gavixareT, xolo
ni, ucxoni kacni, da moiwines swrafiT Cuenda. xolo Cuen vi- isini Sepyrobilebi iyvnen raRac didi SiSiT, xolo is ucxo
xileniT raA, ganvixareT. da igini iyvnes Sepyrobil SiSiTa adamianebi Sesaxedavad iyvnen rogorc mkvdrebi. Cven ve-
raATme didiTa, da kacni igi ucxoni _ viTarca mkudarni xed- kiTxebodiT mizezs, Tu ratom movidnen isini kvnesiT da
viTa. xolo Cuen vikiTxevdiT mizezsa, Tu raAsaTYs sulTqumiT
oxvriT, an Tu vin iyvnen es kacebi, mkvdarTa msgavsad uxmoni

196 197
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

da eqYT moiwines igini, anu vin arian kacni igi, romelni sa- da usityvoni? maSin daiwyo Txroba garbanelma da uTxra
xed mkudarTa uKmo da usityu arian? xolo iwyo Txrobad gar- wmindanebs: “rodesac wamoxvediT Tqven, es Wabuki iyo Za-
banelman da hrqua wmidaTa maT: `raJams-igi warmoxuediT Tqu- lian daqanculi; Tan Rame iyo da miviReT saWmeli, gvik-
en, da Wabuki ese eyo friad maSural, da iyo Rame, da miviReT
virda ra Tqveni metismeti mxneoba. vadideT RmerTi da da-
sazrdeli da gYkYrda friadi simKne Tqueni da vadideT Rmer-
viZineT, xolo rodesac gaTenda, Tqvenken wamosasvlelad
Ti da daviZineT. xolo gan-raA-Tena, winaSe Tquensa warmos-
lvad vemzadebodiT. aha esera iqmna ZrvaA da oxraA raAme, vi- vemzadebodiT da, aha, moxda raRac ryeva da qarisebr xma-
Tarca qarisaA da ganvkYrdiT friad. da Semdgomad mciredisa uri, rac Zalian gagvikvirda. cota xnis Semdeg movidnen
movides kacni ese, viTarca-ese xedavT, da ZliT iwyes sityu- es kacebi, rogorc Tqven xedavT, da Zlivs daiwyes lapara-
ad. da viTarca vhkiTxevdiT, Tu: `raAme iyo KmaA ese da ZrvaA?~ ki. rodesac vekiTxebodiT, Tu ra iyo es xma da ryeva, amaT
xolo amaT mogYges da gurques, rameTu `ganipo klde igi, mogviges da gviTxres: “gaipo klde, romelic im tbis da-
romeli iyo dasavaliT tbisa mis, da warvides wyalni igi savleTiT iyo, da gadadinda mRvrie wyali, xolo Cven, rom-
mrRYeni, da Cuen, romelni vipoeniT garemos adgilisa mis, gan- lebic im adgilis garSemo aRmovCndiT, Zlieri SiSisgan
vibnieniT Zlierisa misgan zarisa da STamovediT kacisa amis,
gavifanteniT da CamovediT am kacTan, radgan gvicnobda
rameTu mecnier iyo Cuenda~. da viTarca igini amas ityodes,
Cven”. rodesac isini amas ambobdnen, maTi sityvebis mowmed
mowamed sityuaTa maTTa ixilveboda mdinare igi, rameTu ar-
Rara itevdes adgilni TYsni, rameTu yovliT kerZo gardaeca Canda mdinare, radgan veRar itevda mas kalapoti, rameTu
mrRYe, viTarca mwYre, romlisaTYsca gankYrvebaman Seg- yovel mxares gadaedina mRvrie wyali, rogorc lafi, ris
Ypyrna yovelni.” gamoc gakvirvebam Segvipyro yvela.”
xolo Wabuki igi etyoda wmidasa mas: `aha esera vxedav, ra- xolo is Wabuki eubneboda wmindans: “aha, vxedav, rom
meTu sityuani Senni saqme arian, vinaA maKsovs guSindeli igi, Seni sityvebi saqmea, radgan maxsovs guSindeli, rodesac
raJams-igi ubrZanebdiT kacsa mas, romeli Tanamogzaur gu- ubrZanebdiT im kacs, romelic Tanamgzavrad gagvixda "sa-
eqmna vidre tbamde saTaKYisa, viTarmed: `adre ixilo misage- Taxvis" tbamde, male naxavT misagebels am SfoTismoyvare
beli kacTa amaT SfoTis-moyuareTa da kualad kacTa maT, ro-
kacebisTvis da kidev im kacebisTvis, eSmakebiviT win rom
melni-igi Sesakrebelsa mas wyalTasa wina rbiodes viTarca
darbodnen wyalTa SesakrebelTan, radgan vfiqrob, rom
eSmakeulni; rameTu vhgoneb, romel arcaRa Tu kuali ipoos
adgilisa mis~. kvalic ki ar aRmoCndeba im adgilisa”.
xolo viTarca dascxra mdinarisa mis didroaA, vcanT WeS- rodesac dacxra mdinaris wyaldidoba, gavigeT sinam-
mariti, viTarmed adgili igi tbisaA ixilvebis velad lodoa- dvile, rom tbis adgili Canda kldovan velad, xolo wis-
nad, xolo adgili igi wisqYl-saxlTaA kualad warRunil da qvil-saxlTa adgili ki walekiliyo da gauCinarebuliyo.
uCino. amissa Semdgomad Seuvrda wmidasa Wabuki igi da mii- amis Semdeg Seuvrda wmindans Wabuki, miiRo dalocva da
Ro locvaA, da hrqua: `ufalsa Tu enebos, adre gixilne, xolo uTxra mas: “ufali Tu inebebs, male gnaxavT, xolo Tu rai-
ukueTu raA gnebavs mTavrisa mier, mibrZaneT, rameTu masca hne- me gsurT mTavrisgan, mibrZaneT, radgan masac surs Tqveni
bavs xilvaA Tqueni adre~. da wmidaman hrqua: `TYnier
male naxva”. wmindanma miugo: “saRvTo kurTxevis gareSe

198 199
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

saRmrToAsa kurTxevisa araraAs mkadre varT winaSe missa, ra- arafers SevkadrebT mas, radgan TviTon ufro kargad icis
meTu TYT umjobesad uwyis yoveli, sityYsaebr solomonisa: yovelive, solomonis sityvisebr: “brZenis yurni mudam mza-
`yurni brZnisani maradis mza arian saRmrToTa sityuaTa~. da daa saRvTo sityvebisTvis”. wavida is Wabuki, xolo Cven
warvida Wabuki igi da Cuen davSTiT adgilsave mas.
imave adgilas davrCiT.
xolo mi-raA-iwia Wabuki igi winaSe mTavrisa, da yove-
rodesac miaRwia Wabukma mTavarTan da Tanamimdevru-
live warmouTxra SemdgomiTi-Semdgomad. da romelTa esma,
gankYrvebaA daeca, zari ganhKda, da adidebdes RmerTsa, maSin lad mouTxro yvelaferi, yvela, vinc gaigona, Secbunda,
RmrTis-msaxuri igi SiSiTa da sixaruliTa aRivso da ware- Tavzari daeca da adidebda RmerTs. maSin RvTismsaxuri
marTa xilvad saswaulTa maT da niSTa, da yovelni sabrZane- mTavari SiSiT da sixaruliT aivso da mTel Tavis sabrZa-
belni misni mis Tana da garemo sanaxebni maT areTani, romel- nebelTan erTad gaemarTa saswaulTa da niSTa sanaxavad,
Taca asmioda didi ese sakYrvelebaA, da myis krebuli didZali iseve, rogorc im adgilebis mezobeli mxareebi, romleb-
Sekrba adgilsa mas, sada-igi iyvnes wmidani igi. da viTarca sac ki gaegonaT es didi sakvirveleba. myisve didZali kre-
movida mTavari, ambors-uyo xatsa mas cxovelsa, da Sevrdo- buli Seikriba im adgilas, sadac wmindanebi iyvnen, xolo
miT moikiTxna igini, da gankYrvebiT ikiTxvida saswaulTa
rodesac movida mTavari, eambora igi cxovel xats da Sev-
maTTYs. da yovelive zedamiwevniT cna kacTa maT mier, ro-
rdomiT moikiTxa isini, Tan gakvirvebiT gamoikiTxa saswa-
melni mas warevlinnes, viTar adgili tbisaA mis veloan qmnil
ars da Sesakrebeli igi wyalTaA dafarul iyo qYSaTa mier da ulTa Sesaxeb da yvelaferi zedmiwevniT gaigo im kacTa-
lodTa, romelsa kacni igi Wirisa misgan ganromilni TYT war- gan, romlebic mas gaegzavna, rom, Tu rogor qceuliyo ve-
moityodian. lad tbis adgili da rogor dafaruliyo qviSiT da lo-
xolo movides mRdelni da monazonni TYToeulTa maTgan debiT wyalTa Sesakrebeli, rasac im ubedurebas gadarCe-
adgilTa da sixaruliT moikiTxvides wmidaTa maT. da sxuani- nili adamianebi TviTve ambobdnen.
ca monazonni mravalni Semokrbes. da adgilisa misgan mis mdi- movidnen agreTve mRvdlebi da monazvnebi yoveli ad-
naris-kidisa locviT da litaniiT adgilsa mas pirvel Ksene- gilidan da sixaruliT moikiTxavdnen wmindanebs. sxva mo-
bulsa borcusa aRvediT. da brZanebiTa mTavrisaATa moiqmna
nazonebic bevrni Seikribnen da mdinaris piras im adgi-
adgili igi da veloan iqmna. da sxuanica mTavarni moiwines
lidan locviT da litaniiT adre xsenebuli borcvis ad-
garemoTa adgilTani da TYToeulni uTxrobdes wmidaTa maT
simarjuesa samonastreTa adgilTasa, da kacica igi, romel gilas avediT. mTavris brZanebiT damuSavda is adgili da
pirvel iota ZinZed wodebulisa misgan adgilisa, mowled Se- velobi gaxda. mezobeli adgilebidan sxva mTavrebic mo-
uvrdeboda da awuevda, raATa mun aSenebden. romelsaca miu- vidnen da yoveli maTgani amcnobda wmindanebs mosaxerxe-
go wmidaman da hrqua: `sulsa Sina ukeTursa SiSi RmrTisaA bel samonastro adgilTa Sesaxeb. is kacic, romelic adre
ara daemkYdrebis, arca jer-iyo margalitsa dasxmad winaSe gandevna man "ZinZed" wodebuli adgilisgan, siyvaruliT
RorTa, rameTu brmaAca Tana-warhKdebis oqrosa mis winaSe Seuvrdeboda da exveweboda, rom iq eSenebinaT, romelsac
wmindanma ase miugo da uTxra: “ukeTur sulSi RvTis SiSi
ar mkvidrdeba, arc SeiZleba margalitebis dayra Rorebis

200 201
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

mdebaresa, aramed Sendobil iyavn pirveli cTomaA Seni, xolo win,_ radgan brmac gverds uvlis mis win dadebul oqros,
Cuen nu vin guaiZulebs sxuad cvalebad adgilisa~. xolo magram Segendos Seni adrindeli Secdoma, Cven ki nuravin
yoveli igi krebuli didad gansTqumides: `ese saswaulni Ta- gvaiZulebs adgilis sxvagan Secvlas”. mTeli is krebuli
namodgam arian moses mier qmnilTa maT ganpebasa zRYsasa da
metad ganadidebda mas: “es saswaulebi Tanaziaria moses-
kldisagan aRmocenebasa wylisasa da kualad kidobnisa mier
gan qmnili zRvis gapobisa da kldisgan wylis aRmodinebi-
ganpebasa iordanisasa da kualad grigolis mier sakYrvelT
moqmedisa ganKmobasa mis tbisasa, romeli iyo mizez mtero- sa, agreTve kidobnis mier iordanis gapobisa da kidev gri-
bisa mis ZmaTaAsa. egreTve tbaA ese mizezi SfoTTa da kacis- gol sakvirvelTmoqmedis mier im tbis gaxmobisa, rac iyo
klvaTaA ganKma wmidaTa amaT mier~. xolo wmidaA igi, viTarca ZmaTa urTierTmtrobis mizezi. aseve gaxma am wmindanTa mi-
iyo ucxoA zuaobisagan, miugo da hrqua maT: `nu hgonebT, mTa- er es tbac, mizezi mSfoTvarebaTa da kaciskvlaTa”. magram
varno da erno, Tumca CueniTa raATme ZaliTa qmnil iyvnes sas- wmindani Sors iyo ampartavnebisgan da, amitom, miugo da
waulni ese, aramed rameTu adida xati pirisa TYsisaA qriste- uTxra maT: “nu ifiqrebT, mTavarno da xalxo, rom TiTqos
man RmerTman, raATa Tquen grwmenes, viTarmed ara tyuvil da Cveni ram ZaliT moxda es saswaulebi, aramed qriste Rmer-
amao arian saqmeni ese, romelTa Tquen xedavT~. mieriTgan ewo-
Tma adida xati Tavisi pirisaxisa, raTa irwmunoT Tqven,
da saxeli Semsgavsebuli saqmeTa adgilsa mas, rameTu ewoda
rom ar aris sicrue da amaoeba es saqmeebi, rasac Tqven xe-
zarz-ma erTa maTgan, romelni zariTa da SiSiTa miuTxrobe-
liTa Sepyrobil iyvnes. xolo locviT da galobiT ganaTies davT”. amis Semdeg ewoda xsenebul adgils saqmeTa Sesafe-
Rame igi da ganTiad moikiTxnes wmidani igi da sixaruliT war- risi, radgan zarzma daarqva mas im xalxma, romelic auwe-
vides saxid TYsa. reli SiSiT da zafriT iyo Sepyrobili. locviT da galo-
biT gaaTies maT is Rame, ganTiadisas ki moikiTxes wminda-
nebi da sixaruliT wavidnen TavianT saxlebSi.

X. xolo RmrTis-msaxuri giorgi daSTa maT Tana da ub- 10. xolo RvTismsaxuri giorgi darCa maTTan da ubrZa-
rZana, raATa moiZion adgili, sada hnebavs aRSenebad eklesiaA.
na, rom moeZiaT adgili, sadac isurvebdnen eklesiis aSe-
da miscna saKmarni uxuebiT. da warvidoda raA, ubrZana kua-
nebas. amasTan, uxvad misca maT, rac ki saWiro iyo da was-
ladca moslvaA. mieriTgan iwyes Ziebad adgilsa, sada uSenon
RmerTsa sadidebelad eklesiaA. xolo wmidasa mas eneba, raA- vlisas ubrZana, rom kvlav misuliyvnen masTan. amis Semdeg
Tamca borcusa mas zeda umaRlessa aRaSena eklesiaA. da ZmaA daiwyes maT adgilis Zebna, Tu sad aeSenebinaT RvTisTvis
misi iovane da sxuani Zmani etyodes: `nu, wmidao mamao, adgilsa sadideblad eklesia. wmindans surda, rom ufro maRal
amas, rameTu maRal da civ ars, da Zmani ese SiSuel da glaxak~. borcvze aeSenebina eklesia, magram misi Zma ioane da sxvebi
romlisaTYsca iqmna cilobaA Soris maTsa. da viTarca-igi ge- eubnebodnen: ”am adgilas ara, wmindao mamao, radgan maRa-
deon sawumisi dadva gamocdad saqmeTa da kualad didman lia igi da civi, es Zmebi ki SiSvlebia da Raribebi”. amis
gamo kamaTi warmoiqmna maT Soris. amitom, iseve rogorc

202 203
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

Tevdosi naKSirTa mier moiZia adgili, sada aRaSenos monas- gedeonma sawmisi dado saqmeTa gamosacdelad1 da kidev
teri, egreTve amaT netarTa yves, rameTu aRavsnes orni kan- iseve, rogorc didma Tevdosim naxSiriT moiZia is adgi-
delni sworiTa zeTiTa da dadgnes adgilTa maT cilobisaTa. li, sadac unda aeSenebina monasteri, amgvaradve gaakeTes
rameTu iyo mcire Rele samxriT adgilsa mas umaRlessa, da
am netarebmac, radgan aavses ori kandeli Tanabari zeTiT
kandeli iovanesi dadga mun TYT iovane, xolo borcusa mas
da dadges isini sacilobel adgilebze, rameTu iyo pata-
zeda _ wmidaman serapion. da ornive dadges locvad. xolo
viTarca ganTena, ixilva davsebulad kandeli igi serapionisi, ra Rele ufro maRali adgilis samxreTiT da iq daidga
xolo kandeli igi iovanesi brwyinvida vidre Sua samxramde. ioanes kandeli TviT ioanesgan, xolo xsenebul borcvze —
rameTu ese gangebulebaA iyo saRmrToA, raATa ara swrafiT, wminda serapionis mier. Semdeg orive locvad dadga da
aramed friad Suenierad Jamsa TYssa aReSenos saydari maRalsa rodesac gaTenda, naxes serapionis kandeli Camqrali, xo-
mas adgilsa. ese raA ixiles yovelTa, daamtkices, raATa mun lo ioanes kandeli brwyinavda Sua samxrobamde, radgan
iwyon Senebad eklesiisa. RvTis gangeba iyo es, rom ara naCqarevad, aramed Tavis dro-
xolo wmidaman man hrqua Zmasa TYssa TaflmwTolvariTa ze metad mSvenivrad aSenebuliyo saydari im maRal adgi-
miT eniTa: `Zmao iovane, RmerTman gaCuena sakYrveli ese di-
las. amitom, rodesac maT naxes momxdaric, gadawyvites,
debuli, rameTu ixila naklulevanebaA gonebisa SenisaA. xo-
rom iq2 daewyoT eklesiis Seneba.
lo ese uwyode, viTarmed Semdgomad mciredisa adgilsa amas
aReSenos saydari friad Suenieri~. da Sehkazmes adgili igi, magram wmindanma TafladmwveTi eniT uTxra Tavis Zmas:
da Seemateboda ricxusa ZmaTasa, rameTu moizidvida saxel- “Zmao ioane, RmerTma giCvena es didebuli sakvirveleba,
ganTqumulebaA kacisa mis RmrTisaA, da saxed mdinarisa ir- radgan ixila Seni gonebis sinaklule, Tumca es icode, rom
wyvebodes tkbilTa maT sityuaTa misTagan. rameTu kaci igi cota xnis Semdeg am adgilas3 aSendeba metad mSvenieri say-
pirvel Ksenebuli garbaneli da orni igi Zmani, romelni dan- dari”. maT ki moamzades is adgili..._ xolo ZmaTa ricxvs
Tqmasa tbisasa ganernes, ikurTxnes monazonad KeliTa mis wmi- emateboda, radgan am RvTis kacis saxelganTqmuloba bevrs
disaATa, vinaATgan axalsa amas moses ebrZana axlisa isra lisa izidavda, romlebic mdinarisebr irwyvebodnen misi tkbi-
winamZRurobaA, amisTYs uKmdes Tana-Semwed saqmesa mis kar-
li sityvebiT. amasTan, zemoxsenebuli kaci garbaneli da
visa axalni beseliel da eliab. rameTu ara Tu nislsa Sevida
misi ori Zma, romlebic tbis danTqmas gadaurCnen, wminda-
da ficarni qvisani moixuna, romelsa Sjuli da mcnebani weril
nis xeliT monazonebad ekurTxnen. vinaidan am axal moses
ebrZana axali israelis winamZRvroba, amis gamo esaWiroe-
boda mas karvis Senebis saqmeSi TanaSemweebad axali bese-
lieli da eliabi,_ radgan araTu nislSi Sevida igi da

1
Sdr. msj. 6:37-38.
2
RelesTan, sadac ioanem aanTo sanTeli.
3
maRal borcvze.
204 205
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

iyvnes, aramed TYT igi aRmwereli maTi gonebiTa moaqunda, qvis ficrebi miiRo, romlebzec sjuli da mcnebebi iyo da-
romeli masve, moses, napralsa kldisasa dafarulsa etyoda: werili, aramed TviT amaT damwers atarebda gonebiT, vinc
`me var, romeli igi var~. da mTasa zeda Taborsa moses da eli- imave moses, kldis napralSi dafaruls, eubneboda: "me var,
as Tana zraxvida, TavTa maT Tana mowafeTasa, ese aqa KorciTa
romelic var, da vinc Taboris mTaze mosesTan da eliasTan
gamosaxuli mKarTa zeda etYrTa da Tayuanis-sacemelad mor-
erTad metyvelebda mowafeTa korifeebTan erTad;_ swored
wmuneTa aRemarTa. romlisaTYsca iwyes Senebad eklesiisa da
dadves safuZveli adgilsa mas, romeli iovane gamoarCia. xo- igi, aq xorciT gamosaxuli, mxrebze itvirTa man da aRmar-
lo saWiro iqmna SenebaA misi, rameTu qvani maT adgilTani tye- Ta morwmuneTa Tayvansacemad, risTvisac daiwyes eklesiis
Tagan dafarul iyvnes, vinaAca wylisagan raAsme Ronierob- Seneba da saZirkveli dades im adgilas, romelic ioanem
des da uSuersa rasme qvasa muniT gamoiRebdes. gamoarCia, Tumca gaZnelda misi Seneba, radgan im adgilebze
xolo iyvnes xuroTmoZRuar da zedamdgomel saqmisa mis qvebi tyeebiT iyo dafaruli. amitom, wylisgan Tu axer-
garbaneli da orni igi Zmani. xolo ganiTqua raA, viTarmed ese- xebdnen rames da iqidan gamohqondaT uSveri ram qvebi.
viTarni ese kacni esreT aRaSeneben eklesiasa, iwyes saxed mdi- xuroTmoZRvarni da am saqmis zedamxedvelni iyvnen gar-
narisa moslvad saqmesa mas eklesiisasa. da ara ipova raATur-
baneli da is ori Zma, xolo rodesac gavarda xma, rom ase-
TiT qvaA, da WiriT da SromiT mdinarisa misgan moiRebdes. vi-
Ti adamianebi amgvarad aSeneben eklesias, daiwyes mdina-
naAca kualadca movida mun RmrTis-msaxuri igi giorgi da
ganicada yoveli saqme maTi, da iurvoda, raATamca keTilad risebr mosvla eklesiis saSeneblad, magram radgan vera-
aReSena eklesiaA igi. da mouKda gulsa da hrqua wmidaTa maT: nairad ver moipoves qva, mdinaridan gamohqondaT igi ga-
`qristes mier ganbrZnobilno mamano, ukueTu sTnavs siwmi- WirvebiT da jafiT. amitom, kvlav mivida iq RvTismsaxuri
desa Tquensa, ars adgili erTi, sada eklesiaA misi dacemul giorgi, romelic daakvirda mTel maT saqmianobas da wux-
ars Zrvisagan. aw, ukueTu hbrZanoT, advil ars, raATa igi mo- da ra imaze, rom kargad aSenebuliyo eklesia, erTi azri
viRoT~. xolo cnes raA wmidaTa maT, rameTu uKmrad mdebare gauCnda da uTxra wmindanebs: "qristes mier gabrZnobilo
ars eklesiaA igi, brZanes, raATa swrafiT Kel-yon saqmesa mas. mamebo, Tuki esaTnoeba Tqvens siwmindes, aris adgili, sa-
da iwyes moRebad meyseulad raodeni eKmareboda eklesiisa
dac dacemulia iqauri eklesia miwisZvrisgan da axla, Tu
misTYs. da icnobebian qvani igi zogs-raAme kuTxTa mier da
brZanebT, advilia misi wamoReba". gaiges ra wmindanebma,
kamaraTa. xolo ars saxeli adgilisa mis umwaA, romeli So-
ravs aTormet milion. rom gamouyeneblad iyo dadebuli is eklesia, brZanes, rom
xolo Semdgomad samisa wlisa srul iqmna eklesiaA da Se- male daewyoT saqme. dauyovnebliv daiwyes imdenis wamo-
imko yovliTa gangebiTa, romeli Sehgvanda Jamsa mas. da aR- Reba, ramdenic sWirdebodaT eklesiisTvis (ramdenadme ic-
marTes mas Sina cxovels-myofeli xati feriscvalebisaA. da noba kidec es qvebi kuTxeebiTa da kamarebiT). TviT im ad-
gilis saxelia "umwa", romelic moSorebulia daaxloebiT
Tvrameti miliT.
dasrulda eklesia sami wlis Semdeg da Seimko igi yo-
velgvari wesiT, rac ki Sehferoda im dros. aRmarTes mas-

206 207
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

amissa Semdgomad senakebica iSenes ZmaTa. da Semokrba krebu- Si feriscvalebis cxovelmyofeli xati, xolo amis Semdeg
li didZali ZmaTaA, rameTu madli sulisaA da saxelganTqumu- Zmebma senakebic aiSenes. Seikriba ZmaTa didZali krebuli,
lebaA kacisa mis RmrTisaA moizidvida yovelTa. rameTu ityYs radgan suliwmindis madli da am RvTis kacis saxelgan-
ufali, viTarmed: `sadaca iyvnen orni, gina samni, Sekrebul
Tqmuloba izidavda yvelas, radgan ambobs ufali: "sadac
saxelisa CemisaTYs, mun var me maT Soris~. raoden ufroAs mra-
iqneba ori anda sami, Sekrebili Cemi saxelisTvis, iq var
valTa Tana SekrebulTa RmrTis-msaxurebisaTYs! xolo
RmrTis-msaxurman giorgi miscna yovelni saKmarni, jorebi me maT Soris",_ da Tu orTan da samTan aris igi, ramdenad
da karaulebi, da raodeni raA uKmda simravlesa ZmaTasa. xolo ufro — bevrTan erTad, romlebic Seikribnen RvTismsa-
wmidaman man ganaCina wesni da kanonni saeklesioni, romlisa xurebisaTvis? RvTismsaxurma giorgim misca maT yovelive
mier irwyvebodes saRmrToATa madliTa, vinaAca soflebnica mosaxmarisi, jorebi, virebi da rac ki ram sWirdeboda Zma-
(!) miscna kacman man RmrTisaman giorgi, vidremdis moswrafe Ta simravles. wmindanma ganaCina saeklesio wesebi da ka-
iyo, raATa yovelive adgilisa misTYs waragos. xolo mra- nonebi, rac saRvTo madliT rwyavda maT, RvTis kacma gi-
valTa iwyes mibaZvebad misa. da viTarca pirvel karavsa moses- orgim ki soflebic miuboZa, im zomamde, rom mosurne iyo
sa TualTa da margalitTa da sxuaTaca maT nivTTa aRSenebi-
am adgilisTvis gaeRo yovelive. amasTan, bevrma daiwyo misi
saTYs karvisa, egreTve saxed Zalisaebr aCuenebdes Sesawiravsa
mibaZva da rogorc Zvelad moses karvisTvis gascemdnen
axlisa amis karvisasa, romel ars eklesiaA qristesi.
Tvlebs, margalitebs da sxva nivTebsac, rom aSenebuliyo
es karavi, amgvaradve Zalisamebr aCendnen Sesawiravs am axa-
li karvisaTvis, rac aris qristes eklesia.

XI. xolo aqa sxuad icvalebis leqsi sityYsaA usakuTre- 11. magram aq sxva mxares icvleba sityvaTSewyoba, rom
sad Tqumad saswaulTa wmidisa amis kacisaTa da raATa cxov- ufro zedmiwevniT iTqvas am kacis saswaulTa Sesaxeb da
rebaAca RmrTis-msaxurisa giorgisi umetes gamocxadnes. xo- RvTismsaxuri giorgis cxovrebac ufro metad gacxaddes.
lo mogueTxra ese ara Tu uCinoTa vieTme mier kacTa, aramed
xolo gveuwya es araTu vinme umniSvnelo adamianebis, ara-
friadca saCinoTa da brwyinvaleTa, vityYT ukue giorgis
med Zalian gamoCenilTa da brwyinvaleTa mier. kerZod, vgu-
ebiskopossa mawyuerelsa, romeli-igi aRmoscenda Kevisagan
Suartylisa, mSobelTagan warCinebulTa da RmrTis-moSiS- lisxmob giorgis, mawyverel episkoposs, romelic daiba-
Ta, xolo aRizarda igi ganTumulsa mas udabnosa opizas, ra- da "Suartylis" xevSi, warCinebuli da RvTismoSiSi mSob-
meTu ityoda RmerT-Semosili igi utyuveliTa miT piriTa, vi- lebisgan, xolo aRizarda opizis ganTqmul udabnoSi, rad-
Tarmed: viyav raA udabnosa opizisasa, sayofelsa wmidisa wi- gan ambobda es RmerTSemosili Tavisi utyuari piriT: "ro-
namorbedisa naTlis-mcemelisasa, da mier aRved didisa mamisa desac vimyofebodi opizis udabnoSi, wminda winamorbedi-
miqaelisa da viyav raA winaSe missa, maSin waravlinna miqael sa da naTlismcemlis savaneSi, aqedan avedi did mamasTan,
orni mowafeTa misTaganni da miuwera ebistole serapions da miqaelTan, da viyavi ra mis winaSe, wargzavna man Tavisi
Zmasa missa iovanes mswrafl mislvad winaSe missa, rameTu
ori mowafe da miswera epistole serapions da mis Zmas

208 209
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

icoda Jami ganslvisa TYsisaA, raATa ixilvnen urTierTas da ioanes, raTa saswrafod mosuliyvnen masTan (radgan ico-
raATa zedamiwevniT cnas, Tu viTar iqmna SenebaA zeciT uwye- da Tavisi micvalebis Jami), rom enaxaT maT erTimeore da,
bulisa mis adgilisaA. xolo igi, viTarca iyo brZanebasa moZ- amasTan, isic zedmiwevniT Seetyo, Tu rogor moxda aSene-
Rurisasa morCil, mswrafl movida TYsiT ZmiTurT, romelsa
ba zecidan uwyebuli adgilisa. serapionic, radgan igi iyo
sxuanica mravalni Zmani hyves. da viTarca ixiles urTierTas
morCili moZRvris brZanebisa, swrafad movida Tavis Zmas-
didman miqael da serapion, ganiSues, viTarca Sehgavs mxiaru-
lebiT, cremlTa Tana aRreviT hmadlobdes RmerTsa da miiRes Tan erTad, axlda ra kidev sxva bevri Zmac da rodesac na-
kurTxevaA yovelTa ZmaTa urTierTas. da viTarca gardaKdes xes erTimeore didma miqaelma da serapionma, rogorc Se-
orni dReni da ganvisueneT, mesamesa dResa iwyo didman miqa- saferisia, gaixares mxiarulebiT, madlobdnen ra RmerTs
el da gamohkiTxa warmarTebaA da viTarebaA adgilisa mis, anu cremlTa urTierTSereviT. yvela Zmam erTimeorisgan kur-
Tu vin iyo Tana-Semwe da moRuawe maTda. xolo netarman se- Txeva miiRo. rodesac gavida ori dRe da movisveneT, mesa-
rapion iwyo pirveliTgan da yoveli warmouTxra: da viTar Tana- me dRes Seudga didi miqaeli imis gamokiTxvas, Tu rogor
Semwe maTda iqmna didi igi mTavari giorgi CorCaneli, da yo- waremarTeboda saqme da ra viTareba iyo im adgilTan da-
velive maT zeda mowevnuli, da viTar adgilsa mas orZis sim-
kavSirebiT, an Tu vin iyo maTi TanaSemwe da meurve. netar-
ravle ZmaTa, da saswaulTa maTTYs didTa ganKmobisaTYs tbi-
ma serapionma daiwyo Tavidan da yovelive auwya, Tu ro-
sa da kacTa maTTYs urCTa dafarvisa, da yovelive, raAca iq-
mna, SemdgomiTi-Semdgomad. vinaA ganixara wmidaman man da mad- gor gauxda maT TanaSemwed didi mTavari giorgi CorCane-
li misca RmerTsa da akurTxa kurTxeuli igi kaci giorgi Cor- li, Tu ra gadaxdaT saerTod maT Tavs, Tu rogor izrdeba
Caneli; da Tu viTar Semsgavsebuli saxeli ewoda zarzma er- ZmaTa simravle; uambo tbis daSrobisa da urCi adamiane-
Ta mier, saswaulTa sakYrvelTa zarganKdilTa. ese yoveli raA bis danTqmis did saswaulTa Sesaxeb, agreTve yvelafer ima-
esma wmidasa mas, ixarebda suliTa. ze, rac TandaTan moxda (amiT gaixara wminda miqaelma, aRuv-
amissa Semdgomad mouwoda mamaman miqael kelarsa da lina madloba RmerTs da akurTxa is kurTxeuli kaci —
hrqua, raATa mza-yos seri. mere warTqunes ganwesebulni giorgi CorCaneli). amcno isic, Tu rogor uwoda sakvir-
fsalmunni Jamsa cxraJmisasa da dasxdes serobad, da iwdies
veli saswaulebiT Tavzardacemulma xalxma im adgils Se-
RYno, da sulieri da Korcieli sixaruli ganzaves. maSin wmi-
saferisi saxeli zarzma. ismina ra wmindanma es yovelive,
daman mamaman didTa niSTa da saswaulTa mier brwyinvaleman
miqael mixeda netarsa serapions da hrqua: `N sayuarelo Svi- ixarebda suliT.
lo da Zmao serapion, mrwams WeSmaritad RmrTisa saswaulTa amis Semdeg mouwoda mama miqaelma mnes da uTxra, rom
gaemzadebina vaxSami. Semdeg warmoTqves mecxre Jamis dros
dawesebuli fsalmunebi, dasxdnen savaxSmod, Sesves Rvino
da sulieri da xorcieli sixaruli ganazaves. maSin wmin-
da mama miqaelma, didi niSebiTa da saswaulebiT brwyinva-
lem, Sexeda netar serapions da uTxra: "hoi, sayvarelo Svi-
lo da Zmao serapion, WeSmaritad mwams RvTisa im

210 211
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

maTTYs Sen mier aRsrulebulTa, anu Tu viTar iyos warmar- saswaulTa gamo, Sen rom aRasrule; amasTan, Tu rogor wa-
TebaA adgilisa mis, gulsavse viqmne, ukueTu ese iqmnes~. xo- remarTeba saqme im adgilTan dakavSirebiT, amaSi darwmu-
lo gangebiTa saRmrToATa iyo kedelsa eklesiisasa rtoA ba- nebuli maSin viqnebi, es Tu moxdeba". xolo saRvTo gange-
AaAsaA mraval-Jameuli. da aRiRo KeliTa TYsiTa mamaman miqa-
biT iyo eklesiis kedelTan balis Zveli toti, rac aiRo
el da misca wmidasa serapions da hrqua: `Svilo, dahnerge ese
Tavisi xeliT mama miqaelma, misca wminda serapions da uT-
maxlobelad eklesiisa, da ukueTu ganedldes, uwyode WeS-
maritad, rameTu nayofierebaA ars adgilisa mis, warved da xra: “Svilo, darge es eklesiis axlos da Tu ganedldeba,
guls-modgined aSenebdi~. vinaAca gankYrvebaman Seipyrna yo- WeSmaritad icode, rom nayofiereba eqneba im adgils. wa-
velni mun msxdomareni da hrques urTierTas: `ara did ars or- di da gulmodgined aSene”. amis gamo gakvirvebam Seipyro
Tave amaT mier sidide saswaulisaA~. xolo yolad ucxoA igi yvela iq msxdomi, romlebmac uTxres erTmaneTs: “gana ori-
zuaobisagan Seuvrda wmidasa mas da etyoda: `wmidao RmrTi- ve maTganisgan didi ar aris am saswaulis sidiade?” mag-
sao, winaSe Sensa araraA SeuZlebel ars, rameTu KelmwifebaA ram iyo ra serapioni medidurobisgan yovliTurT ganSo-
mogiRebies mTaTaca cvalebamde~. da gamouRo KelTa misTa da rebuli, Seuvrda wmindans da uTxra: "RvTis wmindano, Sens
dahnerga queyanasa. xolo Semdgomad mciredisa ganedlda da
winaSe araferia SeuZlebeli, radgan miRebuli gaqvs Za-
rto-gardafeniT qadagebda didebulsa mas saswaulsa. da vi-
laufleba TviT mTebis Secvlamde". da gamoarTva xelidan
Tarca ixiles yovelTa, gankYrdes da adidebdes RmerTsa. da
viTarca ganisma saswauli ese garemoTa maT udabnoTa, yovelni is toti da Cargo miwaSi, rac cota xnis Semdeg ganedlda
ganhkrTes da misces didebaA RmerTsa da moqmedsa sakYrve- da rtogadaSliT qadagebulhyo es didebuli saswauli.
lebaTasa. rodesac yvelam naxa igi, gaukvirdaT da adides RmerTi,
xolo rogorc ki cnobili gaxda es saswauli axlomdebare
udabnoebisTvis, yvelas Tavzari daeca da adides maT Rmer-
Ti, sakvirvelebaTa moqmedi.

12. xolo saswauls mihyva saswauli, ris Tqmasac api-


XII. xolo Seudga saswauli saswaulsa, romelsa egulve-
rebs sityva, kvlav miubrundeba ra igi Tavis sazRvrebs,
bis TqumaA da kualad-qcevaA sazRvarTave TYsTa sityYsaTa. ra-
meTu vidreRa iyvnes esreT Jam raodenme mxiarulni suliTa da radgan sanam isini garkveuli droiT iyvnen ase mxiarulni
SuebiTa, da yovelni aRivsebodes saRmrToATa madliTa, xolo suliT da lxeniT, da yvelani aRivsebodnen saRvTo mad-
dResa erTsa ilocvides raA Jamsa samJmisasa da aha esera daeca liT, erT dRes, rodesac loculobdnen mesame Jamis gange-
gankYrvebaA wmidasa mas da myovar Jam dga gancYbrebuli. amis- bas,_ aha, gaucnaurda wminda miqaeli da karga xans idga
sa Semdgomad viTarca rulisagan Rrmisa ganRYZebulman mi- gancvifrebuli. amis Semdeg man, TiTqosda Rrma Zilisgan
xedna netarsa serapions da hrqua: `iswrafe, Zmao, da warved ad- gaRviZebulma, Sexeda netar serapions da uTxra: “iCqare,
gilTa namuSakevTa SenTa, rameTu SfoTni raAme SemTxuevad Zmao, da wadi Sens namuSakev adgilebSi, radgan raRac
arian Jam raodenme, xolo Tu undes RmerTsa, adre iqmnas
mSfoTvarebani atydeba garkveuli xniT, xolo Tu RmerTs

212 213
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

ganqarvebaA maTi, garna me vera mixilo odesca sofelsa amas, endomeba, male moxdeba maTi dacxroma, Tumca me veRaraso-
rameTu adre warval amier. xolo Sekrebasa mas yovelTasa ne- des mnaxav am sofelSi, radgan male waval aqedan, im sayo-
biTa RmrTisaATa gixilo mxiaruli da brwyinvale, viTarva raA velTao Sekrebisas ki RvTis nebiT gnaxav mxiaruls da gab-
muSaki keTili, sasyidliTa ganmdidrebuli. xolo ZmaA Seni io-
rwyinebuls, rogorc karg mSromels, sazRauriT gamdid-
vane mivedin adgilsa sxuasa, romeli, iswaos raA, Senebasa missa
rebuls, xolo Seni Zma ioane sxva adgilas wavides, rome-
moswrafed Tana-mzrunvel eqmnas kacTa maT, romelni povnes
adgilsa mas, romelsa monasteri aSenos. da misca mas saswauli lic eniSneba ra, mis Senebaze gulmodgined izrunos im ada-
da niSi, romelsa eguleboda mislvaA iovanes. mianebTan erTad, xsenebul adgilas rom ipovis, sadac mo-
xolo eseviTari raA tkbili anderZi warmoTqua da yove- nasteri unda aaSenos". da misca mas im adgilis saswauli
li yofadi winaAswar mouswava da wargzavnna cremliTa aR- da niSi, sadac unda misuliyo ioane.
savseni da ufroAs-Ra, rameTu ara esvides kualad xilvasa mis- warmoTqva ra es tkbili anderZi da yovelive samomav-
sa. xolo moiwines raA didsa mas udabnosa klarjeTisasa, opi- lo winaswar moaswava ra maTTvis, amis Semdeg gauSva isi-
zas, moegebnes maT mamani da surviliT mowled moikiTxnes da ni, romlebic cremliT savse iyvnen. da es gansakuTrebiT
Semsgavsebuli pativi winauyves. da viTarca dayvnes dReni rav-
imitom, rom aRar hqondaT misi kvlav naxvis imedi. rode-
dennime...
sac klarjeTis did udabnos, opizas miaRwies, moegebnen
xolo viTarca iyo wmidaA igi mdabal da aRuzuavebel,
tkbiliTa da daSniTa KmliTa ixilveboda mdgomared xuroTa mamebi, romlebmac wadierad da siyvaruliT moikiTxes isi-
Tana saeklesioTa, rameTu iyo sxuaTave Tana saTnoebaTa mec- ni da Sesaferisi pativi miages, xolo rodesac dahyves iq
nier sjulTa saeklesioTa da friad Semkul wesiTa xucobi- ramdenime dRe ...
saATa. magram radgan wminda serapioni iyo Tavmdabali da
vinaA ixila vinme igi eseviTariTa saxiTa zuavman da sila- araamayi, saeklesio xuroebTan mdgomad xedavdnen mas Ta-
RiTa Sepyrobilman, iwyo gmobad wmidisa mis da ityoda: `aha visi tkbili da saamuri xeliT, iyo ra sxva saTnoebebTan
didi da ganTqumuli serapion viTar-Ra usityu da uKmo ixil- erTad, saeklesio sjulTa mcodnec da xucobis wesiT me-
vebis da raATurTiT eseviTarTa pativTa yolad ara Rirs ars
tad Semkuli.
ese~. amas raA ityoda SuriTa saeSmakoATa aRsavse igi, eha sak-
amitom, aseTi saxiT rodesac naxa igi viRac amparta-
YrvelebaTa SenTa qriste! rameTu sityuaA winawarmetyueli-
saA srul iqmna, romeli ityYs: `ufalman miagos usjuloebaA vanma da siamayiT Sepyrobilma, daiwyo wmindanis gmoba da
maTi~, da kualad: `utyu iyavn enaA mzakuari metyueli mar- Tqva: “aha didi da saxelganTqmuli serapioni rogor usit-
TlisaTYs usjuloebasa~. xolo viTarca mdgomare iyvnes ek- yvo da uxmo Cans da saerTod, aranairad ar aris igi am-
gvar pativTa Rirsi”. ambobda ra amas da iyo ra eSmakeuli
SuriT aRvsili, — hoi, Sens sakvirvelebebs, qriste, — aR-
srulda sityva winaswarmetyuelisa, romelic ambobs: “ufa-
li miagebs maT usjuloebas maTsas”,_ da kidev: “utyvi gax-
des ena mzakvari, romelic marTlisTvis usjuloebas

214 215
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

lesias, myis winaSe yovelTasa daeca kaci igi uKmod mdebare metyvelebs",_ xolo radgan eklesiaSi idgnen, myisve yve-
da gardamoagdo enaA gansivebuli, saSinelTa perooda da gor- las Tvalwin daeca is kaci, gaxda uxmod mdebare, gadmoag-
vida. maSin gankYrvebaman Seipyrna yovelni igi dasni mgalo- do gasiebuli ena, saSinlad wamouvida duJi da goravda.
belTani, xolo romelTa asmioda kacisa misgan gmobaA igi wmi-
maSin gakvirvebam Seipyro mgalobelTa mTeli dasi, xolo
disaTYs, urTierTas ityodes: `nuukue mis mier moiwia
romlebsac gaegonaT am kacisgan wmindanis gmoba, erTimeo-
mswrafli ese mxilebaA~. xolo kaci igi moiego gonebasa da
gulisKma-yo cTomilebaA TYsi da daRacaTu eniTa ver met- reSi ambobdnen: "nuTu mis mier daemarTa amas es dauyovne-
yuelebda, aramed egreTca Seuvrda mwyobrsa mas mamaTasa da beli mxileba?"is kaci ki gons moego, mixvda Tavis cTomi-
winaSe maTsa aRiara cTomilebaA TYsi. xolo yovelni igi Se- lebas da Tumca eniT ver laparakobda, magram mainc Seuv-
uvrdes wmidasa mas, raATa miuteos codvaA igi. da igi esreT rda mamaTa mwyobrs da maT winaSe aRiara Tavisi Secdoma.
etyoda maT: `krebulo wmidao da mwyobro rCeulo, nu iyo- maSin yvelani Seuvrdnen wmindans, rom mietevebina misTvis
fin, Tumca Cem ZliT raA SehmTxueoda Zmasa amas, aramed sit- codva, wmindani ki ase eubneboda maT: “wminda krebulo da
yYsaebr iakob mociqulisa: `Tana-guac ZmaT-moyuarebiT, raA- rCeulo mwyobro, nu moxdeba ise, rom Cem gamo hqondes ra-
Ta yovelTa ulocoT, da ufalman yos lxinebaA uZlurisaA
ime SemTxveuli am Zmas, aramed iakob mociqulis sityvisebr
amis~. xolo yovelni igi umetes Seuvrdes wmidasa amas: `miu-
"gvmarTebs yvelas vulocoT ZmaTmoyvarebiT, da ufalma mis-
teve, wmidao RmrTisao, da Seiwyale sawyalobeli ese~. xolo
wmidaA igi etyoda: `aha da meca mza var Tquen Tana~. da moid- ces Sveba am uZlurs”._ magram ufro metad Seuvrda wmin-
rikna muKlni da Tqua: `ufalo iesu, Zeo RmeTisa mamisao, ro- dans yvela: “miuteve, RvTis wmindano, da Seiwyale es sab-
meli moxued soflad moZiebad SecTomilTa, viTarca-igi sit- ralo”. wmindani miugebda: “aha, TqvenTan erTad mzad var
yYTa aRatyue yruA igi da uytY, egreTve, meufeo ufalo mec”. moidrika man muxlebi da Tqva: “ufalo ieso, mamaR-
RmerTo, gankure yrmaAca ese, romeli SescTa siveragiTa eS- merTis Zeo, romelic moxvedi soflad SecdenilTa mosaZi-
makisaATa~. da viTarca ese Tqua, myis dascxra friadi igi sas- eblad, iseve, rogorc sityviT aametyvele yru da utyvi,
tikebaA enisa misisaA da kualad-ego adgilsave TYssa. da ro- amgvaradve, meufeo ufalo RmerTo, gankurne es Wabukic,
melTa ixiles, gankYrvebulni adidebdes RmerTsa.
romelic Secda eSmakis siveragis gamo”. rogorc ki Tqva
man es, myisve daucxra im kacs enis mZafri tkivili da kvlav
da ganiTqua saswauli ese yovelTa Soris da ityodes: `ro-
melman-igi rtoA baAaAsaA ganKmeli furclis-mSoblad gamo- daubrunda Tavis adgils, xolo vinc naxa igi, gakvirvebu-
aCina msgavsad ganKmelisa mis Kelisa, romeli-igi gaknurna li adidebda RmerTs.
ufalman, da ahronis mier ganedlebulisa mis kuerTxisa da es saswauli yvelasTvis cnobili gaxda. ase ambobdnen:
kualad xisa mis, romeli miyrdnobiTa didisa mowamisa xara- ”romelmac baiis gamxmari toti furclis gamomRebad ga-
lampisaTa ganedlda, da myis nayofier iqmna, da kualad moaCina msgavsad im gamxmari xelisa, romelic gankurna
ufalma, agreTve msgavsad im kverTxisa, ahronis mier rom
ganedlda, an kidev msgavsad im xisa, romelic didmowame
xaralampis miyrdnobiT ganedlda da myisve nayofieri

216 217
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

akrakantelTa naTelman grigoli, amaT saswaulTa araraAT uda- gaxda, anda msgavsad agrigantelTa naTlismcemlis grigo-
res arian. aw aRsrulebulni ese wmidisa serapionis mier. ra- lisa, — am saswaulebze arafriT udaresi ar aris yove-
meTu ityYs ufali: `romelsa me vhrwmene, umetesi Cemsa qmnes~, live is, rac wminda serapionis mier aRsrulda, radgan
da sakYrvel ars RmerTi wmidaTa Soris misTa. amaT da amaTvi-
ufali ambobs: "vinc me mirwmunebs, Cemze ufro mets gaake-
TarTa urTierTas utyodes yovelni igi da adidebdes Rmer-
Tebs"._ RmerTi xom sakvirvelia Tavis wmindanTa Soris”.
Tsa.
amas da amis msgavss eubnebodnen yvelani erTimeores da
adidebdnen RmerTs.

XIII. amier kualad vipyraT neSti igi TxrobisaA da pir- 13. aqedan kvlav ganvagrZobT darCenil ambavs da pir-
velsave sityuasa aRvideT. da viTarca ese saswaulni iqmnnes vel sityvas davubrundebiT. rodesac es saswaulebi mox-
wmidisa mis mier adgilTa maT, romelTa aRzrdil-Ra iyo, da da wmindanis mier im adgilebSi, sadac TviTonve iyo aR-
winaSe moZRurisa, romeli iyo Tav da warmarTeba yovelTa saq- zrdili, da im moZRvris winaSe, romelic iyo Tavi da war-
meTa misTa, da ZmaAca igi maTi uxucesi, romeli pirvel vaKse-
mmarTveloba yvela misi saqmisa, serapionma da ioanem na-
neT, ixiles da surviliT moikiTxes. da Tana eqceoda yovelsa
xes da wadierad moikiTxes TavianTi ufrosi Zmac, rome-
mas mun yofasa Sina maTsa, xolo ijmnes wmidaTa maT udabnoA-
sa misgan, da moikiTxnes wmidani igi mamani da warvides. da lic adre vaxseneT da romelic mTeli maTi iq yofnisas maT-
viTarca gardavles mTaA igi arsian wodebuli da mivides Kev- Tanve imyofeboda. magram wmindanebma datoves is udabno,
sa yvelisasa, xolo iqmna raAme munca naklulevanebisa srul gamoemSvidobnen iqaur wminda mamebs da wavidnen. rode-
yofad gangebulebiT, rameTu aha esera moegebnes kacni vinme sac gadaiares maT mTa, romelsac erqva "arsiani" da mivid-
monazonni da hrques: `keTilad moxuediT, saRmrTono muSak- nen "yvelis" xevSi, iqac moxda raRac sinaklulis srulyo-
no qristes venaKisano, rameTu brZanebul ars, raATa adgilTa fa gangebulebiTad, radgan aha, moegebnen maT viRac mona-
amaT Tquen mier aReSenos monasteri, romelsa Cuenca viWir- zoni adamianebi da uTxres: “kargad moxvediT, qristes ve-
viT, da mogeliT Tquen, viTarca uwyebulni, rameTu aqaca Tqu-
naxis saRmrTo muSakno, radgan nabrZanebia, rom am adgi-
enve xarT winamZRuar da maswavlel saqmeTa amaT~. da uCuenes
lebSi Tqven mier aSendes monasteri, romlis gamo damaS-
adgili, romelsa zeda ixilvnes niSni igi brZanebisaebr didi-
sa miqaelisisa, da ubrZana wmidaman serapion Zmasa TYssa, raATa vralni varT Cvenc da mogeliT Tqven, radgan nauwyebi
guls-modgined iwyos da aRaSenos monasteri brZanebisaebr gvaqvs, rom aqac Tqvenve xarT am saqmeTa winamZRvrebi da
wmidisa mis. romlisaTYsca saqme ese friad SeuZnda iovanes, maswavleblebi”. da uCvenes maT adgili, romelzec Canda
garna ver mkadre iqmna wina-ganwyobad orTave maT brZanebasa, didi miqaelis mier nabrZanebi niSebi. maSin ubrZana wmida
aramed ese xolo hrqua serapions: `ukueTu jer-ars, raATa Ja- serapionma Tavis Zmas, rom gulmodgined daewyo da aeSene-
bina monasteri wminda miqaelis brZanebisamebr. ioanes Za-
lian daumZimda es saqme, magram ver ikadra winaaRmdego-
bis gaweva orive brZanebisaTvis da mxolod es uTxra

218 219
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

miTiT vixilvide saRmrTosa pirsa Tquensa, mza var me aRsru- serapions: "Tu SesaZlebelia, rom drodadro vnaxo Tqveni
lebad brZanebaTa SenTa~. xolo wmidaman ubrZana yoladve xil- saRvTo saxe, mzad var aRvasrulo Seni brZanebebi". wmin-
vad urTierTas. da aReSena monasteri igi brZanebisaebr didisa danmac aRuTqva, rom yovelTvis naxavdnen erTimeores. da
mis moZRurisa. da Seamko yovliTa samkauliTa, viTarca Seh-
aSenda is monasteri didi moZRvris brZanebisamebr. Seam-
gvanda, da uwoda saxeli sexnaA TYsi, rameTu iovane-wmida ewo-
ko igi ioanem yvela samkauliT, rogorc es Sesaferisi iyo
debis adgilsa mas. movidoda JamiTi-Jamad Zmisa TYsisa Tana
da iswavebn yovelsave gangebasa monastrisasa. da uwoda mas Tavis Tanamosaxeled, radgan "ioanewminda"
aramed aqa neSti sityYsaA winaukmo vcvaleT, rameTu Se- hqvia im adgils. amasTan, midioda igi JamiJam Tavis Zmas-
ezava sityuaA sityuasa da verRara ganvyavT aRSenebaA igi Tan da swavlobda misgan monastris yovelgvar gangebas.
monastrisaA, romeli saxelad iovanessa aReSena. da viTarca magram aq piruku unda SevcvaloT sityvis darCenili
warvida mier wmidaA serapion da movida TYsTa maT Tana kre- nawili, radgan Seezava sityva sityvas da veRar gavkveTeT
bulTa, da yovelni miegebnes sixaruliT da moikiTxes survi- ioanes saxelze agebuli monastris aSenebis ambavi. rode-
liT, da moixilna igini da raodeni raA eSena axalsa mas xu- sac wavida aqedan wminda serapioni da mivida Tavis kre-
roT-moZRuarsa da viTar simravle ZmaTa simravled didad aR-
bulTan, yvelani sixaruliT miegebnen da wadierad moikiT-
wevnulad, ese yoveli raA ixila, ganmxiarulebuli hmadlob-
xes. serapionma moixila isini, Semdeg ki naxa, Tu ramdeni
da RmerTsa.
ram aeSenebina axal xuroTmoZRvars da rogor asuliyo did
simravlemde ZmaTa raodenoba. rodesac ixila man es yove-
live, gamxiarulebuli hmadlobda RmerTs.

XIV. xolo aqa egulebis sityuasa kualad qcevaA sxuad mi- 14. magram aq kvlav sxva mxares mibrunebas apirebs sit-
marT. rameTu miuTxres RmerT-Semosilsa mamasa serapions si- yva: Seatyobines RmerTSemosil mama serapions im adgilis
kudili didisa mis mTavrisa giorgisi, romeli iyo aRmaSene-
amSenebeli didi mTavris, giorgis, sikvdili, xolo man ga-
beli adgilisa mis. ese raA esma, viTarca Sehgvanda, didad ig-
igona ra es, didad iglova, rogorc Sesaferisi iyo; daR-
lova, cremlooda viTarca mKsneli lazares zeda da umetes,
romel ara Tana-daxuda sikudilsa missa, vinaAca hrqua iko- vara cremlic, iseve rogorc macxovarma lazares gamo; da
nomossa da xucesTa da ZmaTa yovelTa, raATa xvalis dRe mivi- ufro metadac, radgan ver daeswro mis sikvdils. amitom
den saflavad missa, adgilsa mas zanavisasa, sada-igi monas- uTxra ikonomoss, xucesebs da yvela Zmas, rom meore dRes
teri Suenieri Sen ars, romelsa-igi iyvnes pirvelni aRmaSe- misuliyvnen giorgis saflavze, zanavis adgilas, sadac aSe-
nebelni amaspo da qurdia. xolo aw kualad daA giorgisi, ro- nebulia mSvenieri monasteri, romlis pirvelmaSeneble-
meli iyo coli didisa mTavrisa mirianisi, Zisa beSqen bahla- bi iyvnen amaspo da quardia, axla ki xelmeored — gior-
undisaA Zisa iovanesi. xolo giorgi SvilTagan oKer da uqm gis da, romelic iyo beSqen bahlaundis Zis, didi mTavris
iyo, rameTu orni Svilni siCCoebasave Sina wasrul iyvnes da
mirianis coli. TviT giorgi Svilebisgan daklebuli da

220 221
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

Semdgomad maTisa dedaAca, naTlad gamomyvanebeli maTi, mi- martodSTenili iyo, radgan ori Svili CvilobaSive mok-
icvala, da sxYsa meuRlisa SeerTebaA araodes Tavs-idva. da vdomoda mas, imaT Semdeg ki gardacvliliyo maTi dedac,
viTarca vTquT, garda-raA-icvala yolad kurTxeuli igi gi- romelmac sinaTleze gamoiyvana isini, xolo giorgis sxva
orgi, yovelive, raAca aqunda, da mamuli da yovelni eklesia-
meuRlis SerTva aRar uvaldebulebia. ase rom, rodesac
ni da monagebi misi dasa missa Sehvedra da SvilTa misTa sa-
gardaicvala, rogorc ukve vTqviT, yovladkurTxeuli gi-
kuTrebiT ganuTYsa, romelTa ewoda sula, beSqen da lakla-
ki. xolo viTarca vTquT, mivida wmidaA igi saflavsa zeda mis- orgi, yvelaferi, rac mas hqonda — mamuli, yvela eklesia
sa, mowled da Tana-lmobiT itira. da viTarca jer-iyo, moi- da Tavisi SenaZeni, — Tavisive das miabara da sakuTrad
kiTxa da nugeSis-sca dasa missa latavris, romelsa ukuanaA- ganukuTvna mis Svilebs, romlebsac erqvaT: sula, beSqen
sknel Tekla ewoda, da kurTxeviTa saRmrToATa akurTxna sam- da laklaki. maS, rogorc vTqviT, mis saflavze mivida wmin-
nive igi yrmani msgavsad samTa yrmaTa abramianTa. merme moiRo dani, siyvaruliT da TanalmobiT itira, Semdeg, wesisa-
anderZi didisa mis mTavrisa giorgisi da warikiTxa aRsavseman mebr moikiTxa da nugeSi sca giorgis das latavris, ro-
cremliTa, da iloca misTYs da akurTxa kurTxeuli igi kaci, melsac mogvianebiT Tekla ewoda, da saRvTo kurTxeviT
rameTu mdidrad mieca yovelive uxuebiT: agarakni Tavisuf-
akurTxa samive is yrma msgavsad sami abramiani yrmisa. amis
lebiT da saqoneli mravalferi da simravle saKedarTa da
Semdeg xelT ipyra man didi mTavris giorgis anderZi, wa-
mrowleTaA. da sasoebiT Sehverda suli wmidisa mis kacisaA.
da amas Sina gardaKdes welni da aorZndeboda da waremate- ikiTxa igi cremliT savsem, iloca giorgisTvis da akur-
boda adgili igi friad. Txa es kurTxeuli kaci, radgan uSurveli siuxviT eboZe-
xolo moviwieniT raA sityuasa amas, jer-ars gulisKmis- bina mas monastrisTvis yvelaferi: gadasaxadisgan Tavisu-
yofiTre smenaA, Tu viTarTa madlTa Rirs qmnul iyo didi igi fali miwebi, mravalgvari saqoneli, simravle saxedrebi-
mamaA miqael, rameTu aha adgili igi, romeli uwinawarmetyu- sa da naxirisa. wmindanmac sasoebiT Seavedra ufals am ka-
ela netarsa serapions, viTarmed SfoTni da gansacTelni Sem- cis suli. ase gavida wlebi, is adgili ki Zalian aRorZin-
Txuevad arian adgilsa mas namuSakevsa Sensa, aha esera war- deboda da waremateboda.
movTquaT. da viTarca iyo didsa dawynarebasa da mSYdobasa
magram mivediT ra am sityvamde, saWiroa yuradRebiT
Sina adgili igi Semdgomad gardacvalebisa didisa mTavrisa
visminoT imis Sesaxeb, Tu ragvar madlTa Rirsi gamxdari-
giorgisisa da keTilad waremateboda yoveli sabrZanebeli mi-
si, romeli daeteva disa misisa TeklaAsa da SvilTa misTada, yo didi mama miqaeli, radgan aha, esaa is adgili, romlis
vinaA birebiTa eSmakisaATa iqmna uwesoA amboxi, rameTu mokla gamoc uwinaswarmetyvela man netar serapions (rom "Sfo-
Ti da gansacdeli SeemTxvevao im adgils, Sens namuSakevs");
amaze unda warmovTqvaT axla: rodesac did siwynaresa da
simSvideSi iyo es adgili didi mTavris, giorgis, gardac-
valebis Semdeg, kargi winsvla hqonda ra mTel mis sabrZa-
nebels, misganve datovebuls Tavisi dis, Teklasa da misi
SvilebisTvis, eSmakismieri gadabirebiT Seiqna uweso

222 223
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

laklakman disiZe TYsi, rameTu mZlavrebiT etyoda, viTarmed areuloba, radgan mokla laklakma Tavisi dis qmari, ro-
nawil-uc mamulsa Tana Tquensa dasa amas Tquensa, vinaATgan melic Semtevad eubneboda: "am Tqvens dasac aqvs wili
Tquenca dedisa mier gaqus, romlisaTYsca ganmravldes Tqvens mamulSi, radgan Tqvenc dedisgan gaqvT igi". amis
sityYs-gebani urTierTas. da esreT mokla disiZe TYsi. da ese
gamo gaxSirda urTierTSepasuxebani. Sedegad, mokla lak-
raA esreT iqmna, gangrZelda saqme ese sam wel. xolo welsa
lakma Tavisi dis qmari, xolo moxda ra ase, gaWianurda es
meoTxesa amaT saqmeTasa ganabrwyinva RmerTman didi igi
mRdelT-moZRuari giorgi Suartyleli, romelman daipyra saqme sami weli. am daZabulobaTa meoTxe wels gamoabrwyi-
saydari awyurisaA, rameTu ara jer-iyo cxedarsa queSe da- na RmerTma didi mRvdelTmoZRvari giorgi Suartyleli,
farvaA sanTlisaA. da KelT-idva raA gangebaA samcxisaA, daaw- romelmac daikava awyuris saydari, radgan ar iyo marTe-
ynara yoveli sabrZanebeli TYsi, viTarca wes-iyo, da daipyra buli sawolis qveS dafarva sanTlisa. man xelSi aiRo sam-
yoveli mamuli da eklesiani pirvelTa maT meSfoTeTani. xo- cxis mmarTveloba, wesisamebr daawynara mTeli Tavisi sab-
lo adgili igi, zarzmad wodebuli, ego uZravad yoladve Se- rZanebeli da daikava pirvel SfoTismoTaveTa mTeli ma-
wevniTa RmrTisaATa da madliTa saswaulTa mier niSeb-Semo- muli da eklesiebi, xolo is adgili, zarzmad wodebuli,
silisa mamisa serapionisiTa. da viTarca gardaKda weliwadi
yovliTurT SeuZravad narCundeboda RvTis SewevniT da
SYdad aRTualuli, dascxres da dadumnes yovelnive SfoTni
niSebSemosili mamis serapionis saswaulTa madliT. rode-
da uwesoebani wmidisa amis mRdelT-moZRurisa giorgis mi-
er. xolo yovelTa amaT saqmeTa simravlisaTa metyueli piri sac gavida Svidad aRricxuli weliwadi, dacxra da daw-
da enaA didsave Tana giorgis mawyuerelsa iyo netarica mamaA ynarda yvela mSfoTvareba da uwesrigoba am wminda
serapion. vinaAca yovelni ese saswaulni da saqmeni, romelni- mRvdelTmoZRvris, giorgis, mier, xolo yvela am mraval-
igi pirvel episkoposobisa da ukuanaAsknel exilvnes, momiT- ricxovani saqmis mauwyebeli piri da ena did giorgi maw-
xrnes, pirman man utyuvelman, giorgis vityY mawyuerelsa, yverelTan erTad iyo netari mama serapionic. amitom, yve-
viTar-igi baAaAsaA rtoA ganedlda da viTar eSmakisa birebiTa la es saswauli da saqme, rac ki episkoposobamde da epis-
cTunebuli igi zuavi da ampartavani enA gankurna, rameTu yo- koposobis Semdeg enaxa mas, — vambob giorgi mawyverels,
velTave TYTmxilvel qmnul iyo.
— manve, utyuarma pirma, mogviTxro Cven. kerZod, Tu ro-
gor ganedlda baiis toti, anda, rogor ganikurna eSma-
kismieri gadabirebiT cTunebuli amayi da ampartavani ena,
radgan am yovelives TviTmxilveli iyo igi.

XV. xolo aw kualad aRvedin sityaA Cueni pirvel dawye- 15. magram axla Cveni sityva TandaTanobiT kvlav unda
bulTa sityuaTa SemdgomiTi-Semdgomad. da viTarca iqmna daubrundes adre dawyebul sityvebs. rodesac moxda
dawynarebaA SfoTTaA maT, da dRiTi-dRe SeeZineboda warma- mSfoTvarebaTa dawynareba, dRiTidRe matulobda warma-
tebaA monastrisaA mis da ZmaAca misi iovane zedaAs-zeda mo- teba monastrisa. serapionis Zma ioanec gamudmebiT modi-
valn da ikurTxevin mis mier da iswavlin yovelsa, raAca ak-
oda da kurTxevas iRebda misgan, amasTan swavlobda yvela-
lda mis mier Senebulsa mas monastersa. xolo ese wesi daud-
fers, rac Tavisgan aSenebul monasters aklda, xolo im ne-
224 225
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

ves TavTa TYsTa netarTa maT, rameTu locvasa Ramisasa Kel- tarma mamebma aseTi wesi daudes sakuTar Tavs: Ramis loc-
ganpyrobiT dgian dassa Tana mgalobelTasa. xolo moeaxlis vaze xelaRpyrobiT unda mdgariyvnen mgalobelTa dasTan,
raA ciskari, ganeSornian viTar qvis-satyorcel oden, da ciskris moaxlebisas ki ganSorebodnen maT qvissatyorcn
myudroebiT da cremliT Seswirvidian vedrebaTa, raATa amiTca
manZilze da iq SeewiraT vedrebani myudroebiT da crem-
emsgavsnen TYssa meufesa. da esreT dRiTi-dRe SesZinebdes
liT, rom amiTac mimsgavsebodnen TavianT meufes. am saxiT
talantsa, raATa miarTuan aRnadginebiTurT ganmyofelsa mas
madlTasa. esreT raA Sua warKda simravle welTaA da siberiTa dRiTidRe “ganamravlebdnen isini talants”, rom Senama-
keTiliTa ganpoxnes da fufunebul da CYl iqmnes saRmrToA- tiTurT mierTmiaT igi madlTa gamyofisTvis. ase gavida
Ta cnobiTa. da iyo amissa Semdgomad gardaicvala daAca igi welTa simravle. isinic “kargi siberiT gamSvendnen” da
giorgisi Tekla, da daSTes samnive igi Zeni misni, da waremar- saRvTo codniT “Svebulni da daCvilebulni gaxdnen”._ amis
Ta uflebaA maTi, da ikurTxa Tesli maTi, viTarca abrahamisi Semdeg gardaicvala Teklac, giorgis da; darCa misi sami-
da iakobisi. ve Ze, romelTa mflobelobac warmatebuli gaxda da ikur-
Txa maTi Tesli, rogorc abraamisa da iakobisa.

XVI. garna aw jer-ars, Zmano, raATa guls-modgined vis-


minoT aw Tqumuli ese. da gesmodis raA dasabami da aRsasruli 16. magram axla saWiroa, Zmano, rom gulmodgined vis-
netarisa amis cxorebisaA, gikYrdes da adidebdeT RmerTsa. minoT, rasac axla vityviT, amasTan, gaigonebT ra netari
rameTu maxlobel raA iqmna sofliT warslvisa da mwuxarebi- serapionis cxovrebis dasabamsa da aRsasruls, gikvirdeT
sagan sixarulad mislvisa, mouwoda krebulsa mas ZmaTasa da da adidebdeT RmerTs, radgan rodesac igi miuaxlovda am-
hrqua: `Zmano da mamano! msurs me, raATa mociqulisaebr vit- soflidan wasvlas da mwuxarebisgan sixarulTan misvlas,
yodi: `srbaA aRsrulebul ars da sarwmunoebaA damimarxavs~, mouxmo ZmaTa krebuls da uTxra: “Zmano da mamano! msurs me,
xolo vityY ara Tu zuaobiTa, aramed vesav, rameTu `amieriT- rom mociqulisebr vTqva: "srbola aRsrulebulia da sar-
gan mimelis me simarTlisa igi gYrgYni~, ara me, aramed yo-
wmunoeba daculi maqvs". vambob araTu medidurobiT, ara-
velTa, romelTa Seiyuares gamoCinebaA misi, rameTu esreT mza
med imedi maqvs, rom “amieridan momelis me simarTlis gvir-
arian gYrgYnni moyuareTaTYs misTa, viTarca TYT Tavadi
ityYs: `movediT Cemda yovelni maSuralni da tYrT-mZimeni gvini”, ara me, aramed yvelas, vinc Seiyvara misi gamoCine-
da me gangisueno Tquen~, `iswaveT Cemgan, rameTu mSYd var da ba, radgan asea gamzadebuli gvirgvinebi misi moyvarule-
mdabal guliTa~, xolo Tquen, Svilno, iswaveT metyuelisa: bisTvis, rogorc amas TviTve ambobs Tavad: “modiT CemTan
`Seiyuare ufali RmerTi Seni yovliTa guliTa SeniTa da yov- yvela damaSvrali da tvirTmZime da me mogasvenebT Tqven.
liTa suliTa da gonebiTa, da moyuasi, viTarca Tavi TYsi~. da iswavleT Cemgan, radgan mSvidi var da guliT mdabali”.
Tqven ki, Svilno, iswavleT misgan, vinc ambobs: “Seiyvare
Seni ufali RmerTi mTeli Seni guliT, mTeli suliT da
gonebiT, da moyvasi, rogorc sakuTari Tavi”. da kidev

226 227
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

kualad ityYs: `ukueTu gindes, raATa giyon kacTa, egreT ambobs: "rac gindaT, is rom gagikeTon adamianebma, aseve ga-
hyofdiT Tquen maTda mimarT. da amaT mcnebaTa da yoveli sju- akeTeT Tqvenc maT mimarT, da am mcnebebze hkidia mTeli sju-
li da winawarmetyuelni damokidebul arian~, da `amiT cnan li da winaswarmetyvelebi",_ da "amiT gaigos yvelam, rom
yovelTa, viTarmed mowafeni Cemni xarT, ukueTu iyuarebo-
Cemi mowafeebi xarT, Tu geyvarebaT erTimeore"._ xolo
diT urTierTas~. xolo Tquen, Zmano, daimarxeT yovlisa pir-
Tqven, Zmano, daicaviT pirvelyovlisa RvTis da moyvasis
velad siyuaruli RmrTisa da moyusisaA, viTarca Tavi sju-
lisa da winawarmetyuelisaA, da maradis ilocevdiT, raATa ara siyvaruli, rogorc Tavi sjulisa da winaswarmetyvele-
SexYdeT gansacTelsa, rameTu locvaA mimaaxlebeli ars bisa da mudmivad loculobdeT, rom ar SexvideT gansac-
RmrTisaA da bWe sasufevelisaA, SemaerTebeli angelozTaA da delSi, radgan locva mimaaxloebelia RmerTTan da karib-
damcemeli eSmakTaA. rameTu wmidaTa da RmerT-SemosilTa ma- Wea sasufevlisa, angelozebTan SemaerTebelia da damce-
maTa locvaA Tques saWurvelad, marxvaA zRuded da wmidani mia eSmakebisa, rameTu wminda da RmerTSemosilma mamebma
cremlni sabanelad, xolo morCilebaA wamebad, romeli-ese Ru- locva saWurvelad Tqves, marxva — galavnad, wminda crem-
awliT SemosilTa mowameTa Tana dauTxevelad sisxlTa lebi — gansabanelad, xolo morCileba — mowameobad, rac
gYrgYnosan hyofs kacsa~.
RvawlSemosil mowameebTan erTad gvirgvinosans xdis ada-
eseviTari mravali warmouTxra wmidaman man oqronakadu-
mians sisxlis daRvris gareSe".
liT piriT misiT mowafeTa TYsTa. da kualad hrqua: `me, Zmano,
aha esera warval Semdgomad mciredTa dReTa, xolo Tquen iZi- amgvari ram bevri amcno wmindanma oqronakaduliani
eT mamaA da winamoZRuari, romeli SemZlebel iyos mwysad Tqu- piriT Tavis mowafeebs da kidev uTxra: "me, Zmano, aha miv-
enda, viTarca SvilTa da ZmaTa~. xolo yovelni igi aRvsebul- divar ramdenime dRis Semdeg, xolo Tqven moZebneT mama da
ni cremliTa tirodes friad da aravin miugo tirilisa misgan winamZRvari, vinc SeZlebs, rom dagmwysoT Tqven rogorc
friadisa. da mo-raA-egnes TavTa TYsTa, miuges esreT da hrqu- Svilebi da Zmebi", isini ki yvelani, cremliT avsebulni,
es: `Cuen, mamao, vinaATgan obol viqmeniT tkbilisa da yolad metismetad tirodnen da am metismeti tirilis gamo ve-
mowyalisa mamisagan, ara uwyiT raA migigoT~. da wmidaman ravin upasuxa, magram rodesac gons moegnen, ase miuges da
hrqua: `vinaATgan, Svilno, aras miTxrobT, me, glaxaksa, Tana-
uTxres: "Cven, mamao, vinaidan tkbili da yovladmowyale
mac, raATa me-ve vityodi ferisaebr~.
mamisgan daoblebulebi vxdebiT, ar viciT ra gipasuxoT".
da iyo vinme mRdelTagani kaci keTiliTa saTnoebiTa
brwyinvale da tkbili sityYTa da saqmiTa, saxeliT giorgi. wmindanma miugo: "vinaidan, Svilno, arafers meubnebiT me,
amas mouwoda wmidaman da hrqua: `N sayuarelo Svilo gior- glaxaks, mmarTebs, rom meve vTqva saWiroebisamebr".
gi, rameTu wil keTil xuedrebul ars Senda, raATa Semdgo- iyo viRac mRvdelTagani, adamiani mbrwyinavi kargi saT-
mad Cemsa samwysoA ese qristesi viTarca mamaman sulT-moyua- noebiT, tkbili sityviTa da saqmiT, saxelad giorgi. mas
reman keTilad damwyso, da viTarca Sehgavs SvilTa mamis- uxmo wmindanma da uTxra: "hoi, sayvarelo Svilo giorgi,
kargi wili gxvda Sen, rom Cem Semdeg jerovnad damwyso es
qristes samwyso, rogorc sulTmoyvare mamam, isini ki ga-
mohyvnen Sens xmas, rogorc SehferiT mamismoyvare Svilebs".

228 229
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

moyuareTa, Seudgen Kmasa Sensa~. ese sityuani raA esmnes gi- rodesac es sityvebi gaigona giorgim, cremliT avsebulma
orgis, aRvsebuli cremliTa etyoda: `mZime ars, N wmidao, da- uTxra: "mZimea, hoi, wmindao, Cems beWebze dasadebad es Zne-
debad beWTa CemTa tYrTi Zniad satYrTavi, da gevedrebi, raATa lad sazidi tvirTi. amitom gevedrebi, rom lmobiereba
SendobaA hyo da arRara mibrZano kualadca~. xolo wmidaA igi
gamoiCino da metad aRar mibrZano". wmindani ki upasuxeb-
etyoda: `ara me, aramed qriste gYbrZanebs Cem mier~. da sit-
da: "ara me, aramed qriste gibrZanebs Cem mier". am sityviT
yYTa amiT daarwmuna winamZRurobaA ZmaTa maT, romlisaTYsca
yovelTa maT ganixares. rameTu msgavsadve misa xedvida yove- daarwmuna man igi, rom ewinamZRvra ZmaTaTvis. amis gamo
li igi krebuli. da Sehvedra samwysoA igi TYsi giorgis, da yvelam gaixara, radgan mTeli is krebuli xedavda mas, ro-
ganuCinna yovelni, raodenni uKmdes mneni eklesiisani. da ga- gorc serapionis msgavss. amitom mas Seavedra serapionma
nawyo krebuli igi gangebiTa saRmrToATa da friad Suenie- Tavisi samwyso, amasTan, daudgina imdeni mne eklesiisa, ram-
riTa, vinaAca dResa meSYdesa yovelTa amaT saqmeTasa mcired denic dasWirdeboda, da ZmaTa krebuls ganuwesa saRvTo
raAme dasneulda da miwva cxedrad. xolo dResa mexuTesa aR- da metad mSvenieri gangeba, xolo yvela amgvar RvwaTa meS-
dga, viTarca axal ganWabukebuli, da miiwia wmidad sakur- vide dRes mcirediT dasneulda igi da miwva loginze, Tum-
Txevelad da SeemTxYa wmidasa trapezsa da ganmacxovelebelsa
ca mexuTe dRes adga, rogorc axlad gaWabukebuli, mivida
xatsa qristes kacebisasa. da ubrZana, raATa aziaron Korcsa
wminda sakurTxevelTan, mieaxla wminda trapezs da qris-
da sisxlsa qristessa. da daibeWda saufloA juari da moi-
kiTxa TiToeulad simravle igi ZmaTaA da hrqua: `iloceT tes gankacebis cxovelmyofel xats, amasTan ubrZana, rom
CemTYs, Zmao, da cxondiT, rameTu amieriTgan arRara mixiloT eziarebinaT igi qristes xorcTan da sisxlTan, gadaibeW-
sofelsa amas~. da warvida da miiwia cxedrad Jamsa meequsesa. da sauflo jvari, TiToeulad gamoemSvidoba ZmaTa simrav-
da mecxresa Jamsa Sehvedra suli TYsi KelTa RmrTisaTa, rom- les da uTxra: "iloceT CemTvis, Zmano, da icocxleT, rad-
lisaA surviel iyo maradis. xolo ara mcired igloves mamaTa gan amieridan veRar mnaxavT am sofelSi". da wavida igi da
lavrisaTa jerisaebr da cremliT. mivida loginTan meeqvse Jams, mecxre Jams ki miabara Tavi-
maSin movida ZmaA misi iovane, rameTu uwyebul iyo suli- si suli RvTis xelebs, romelic surda mas yovelTvis. lav-
sagan, viTarca RrubliTa aRtacebuli. da Semokrba simravle
ris mamebma aramcired igloves wesisamebr da cremliT.
garemoTa monasterTa da sofelTaA. xolo movida RmerT-Se-
maSin movida misi Zma ioane, radgan suliwmindisgan
mosili giorgi mawyuerelica juariTa yovelTa Tana mwyob-
rTa eklesiisaTa. da eseca vTquaT, rameTu mwyobrni angeloz- hqonda mas nauwyebi da misganve iyo, rogorc RrubliT, ze-
Tani krebulsa Tana yovelTa wmidaTasa SeerTebulni moiwi- atacebuli. Seikriba maxlobeli monastrebis da soflebis
nes, viTarca Tana-mokarvisa da Tana-mosagrisa maTisa. da yo- simravle, movida RmerTSemosili giorgi mawyverelic
velTa aRityuelnes Kelni sixaruliTa da zecas aRiyvanes yo- jvriT eklesiis mTel dasTan erTad, da esec unda vTqvaT,
lad sanatreli igi suli misi. da zecisani ganmxiarulebulni rom angelozTa dasebic yvela wmindanis gundTan erTad
movidnen masTan, rogorc maTsave TanamkvidrTan da Tana-
mosagresTan. yvela angelozma sixaruliT "Semohkra taSi"_
da maT zecad aiyvanes misi yovladsanatreli suli; zecaSi

230 231
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

adidebdes RmerTsa, xolo queyanisani guamisa mis wmidisa Se- myofni gamxiarulebulebi adidebdnen RmerTs, xolo mi-
xebiTa senTa da salmobaTagan Ksnilni madlobasa da Tayua- waze myofni mis wminda sxeulTan SexebiT sneulebebisa da
nis-cemasa Seswirvides da jerovniTa galobiTa da sanTelTa tkivilebisgan Tavisufldebodnen da madlobasa da Tayva-
simravliTa da sakumevelTa sulnelebiTa Semures da dadves
niscemas aRavlendnen. wesisamebri galobiT, sanTlebis sim-
saflavsa, romeli-igi TYT Seemzada mas aRmosavaliT sakur-
ravliTa da sakmevelTa surnelebiT Semures igi da Caasve-
Txevelisa, raATa dRiTi-dRe xilviTa misiTa iKsenebdes si-
kudilsa, romeli-igi samaradisod winaSe TualTa aqunda. da nes saflavSi, rac TviT mas hqonda gamzadebuli sakurTxev-
esreT srul yves wesi igi samkudroA. da mravalni Jamsa mas lis aRmosavleTiT (rom am saflavis yoveldRiuri danax-
daflvisa misisasa mravalferTa senTagan ganikurnnes, raATa viT gaexsenebina sikvdili, romelic mudamJams TvalTa wi-
yovelTa uwyodian, viTarmed sikudilisaca Semdgomad cxo- naSe hqonda). ase Seasrules damarxvis wesi da bevri vinme
vel ars da iRuwis sarwmunoebiT SevedrebulTa. misi dasaflavebis dros ganikurna sxvadasxva senisgan, ra-
Ta yvelas scodnoda, rom sikvdilis Semdegac cocxalia
xolo simravle saswaulTa misTaA verca Tu gonebaTagan igi da meurveobs misdami sarwmunoebiT Sevedrebulebs.
misawuTomel ars, garna kerZo-raAme da mciredi moviKsenoT
xolo misi saswaulebis simravle gonebisgan miuwvdo-
da merme dumili mivsceT sityuasa.
melia, Tumca zogierTsa da mcireodens vaxsenebT da Sem-
jereT cxedarsave aqunda mraval-moRuawe igi guami wmi- deg dumils ganvukuTvnebT sityvas:
disa mis da aha esera moiwia kaci vinme yolad ganKmeli, rome- jer kidev loginze iyo wmindanis mravalmoRvawe sxe-
li friad raAme sastikebiT ganiWreboda tkivilisa simZafri- uli, rodesac movida viRac kaci mTlianad gamxmari, ro-
Ta, rameTu sisxli warsdioda sarcxYnelsa missa da Kmobda melic raRac metismeti sisastikiT ganirRveoda tkivilis
KmiTa uSueriTa. da viTarca myis moiwia, moexYa mowled cxe- simZafrisagan, radgan sisxli misdioda mis sarcxvenels,
darsa missa, da aha esera kaci igi iqmna viTarca mkudari. da da isic gahyviroda umsgavsi xmiT. rodesac ki moaRwia man,
meyseulad saxilvelad yovelTa asosa mas Teslmcenaresa war- siyvaruliT moexvia mis logins da, aha, es kaci gaxda ro-
scYes orni qvani gansakrTomelni sididiTa. da iqmna kaci igi
gorc mkvdari. myisve yvelas dasanaxad mis Teslmdinare
yolad mrTel, viTarca araraA SemTxueoda1a vnebaA igi. da yo-
asos dascvivda SemaSinebeli sididis ori qva da es kaci
velTa, romelTa ixiles, adides RmerTi, madidebeli wmidaTa
misTaA. vinaAca Jamsa mas moiwia simravle TiTo-saxeTa sneul- gaxda mTlianad janmrTeli, ise, TiTqos arasodes SemTxve-
TaA da yovelni ganikurnebodes da adidebdes RmerTsa. xolo oda xsenebuli vnebuleba. yvelam, vinc es naxa, adida Rmer-
Semdgomad daflvisa misisa da miwad mifarvisa vidre dRen- Ti, Tavis wmindanTa madidebeli. amis gamo im dros movida
delad dRemde miuwudomel arian niSni da Zalni mis mier aR- sxvadasxva saxis sneulTa simravle. yvela ikurneboda da
srulebulni TYToeulTa zeda sneulTa, da kacobrivisa eni- adidebda RmerTs. wmindanis dasaflavebisa da miwaSi da-
sa mier SeuZlebel ars warmoTqumaA da aRweraA yovelTa maT farvis Semdeg ki, vidre dRevandel dRemde, miuwvdome-
lia yovel sneulze mis mier aRsrulebuli niSebi da sas-
waulebi, da adamianuri enisgan SeuZlebelia warmoTqma

232 233
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

saswaulTaA, romelni-igi sarwmunoTa kacTa ficiT mogYTxres da aRwera yvela im saswaulisa, romlebic sarwmuno kaceb-
Cuen. ma ficiT mogviTxres Cven.
xolo CuenTa amaT JamTa xiluli da smenili viTar miuT- an ki am Cvens droSi nanaxi da gagonili rogor vuam-
xraT siyuarulsa Tquensa, rameTu uSurvelad fSYs madli na-
boT Tqvens siyvaruls, radgan uSurvelad surnelobs mis
wilTa misTaA sarwmunoebiT mvedrebelTaTYs, romeli-igi ma-
nawilTa madli sarwmunoebiT mvedrebelTaTvis, rac mara-
radis aResrulebis sadidebelad RmrTisa.
dis aResruleba RvTis sadideblad.

XVII. xolo amieriTgan moviKsenoT, Tu viTarsa madlsa 17. magram amis Semdeg vaxsenoT, Tu rogori winaswar-
Rirs qmnul iyo winawarmetyuelebisasa, rameTu aha esera egu- metyveluri madlis Rirsi gamxdariyo igi, radgan, aha, api-
lebis sityuasa moKsenebad sityuaA igi, raJams hrqua Zmasa rebs sityva gaxsenebas im sityvisas, rodesac uTxra man Ta-
TYssa iovanes, viTarmed: `JamTa borcusa amas zeda aReSenos vis Zmas, ioanes: “gava dro da am borcvze aSendeba metad
eklesiaA friad Suenieri~. rameTu aha Jami igi winawarmetyu-
mSvenieri eklesia”. marTlac, aha, dadga dro misi winas-
elebisaA moiwia, rameTu vidre-Ra igi cocxal iyo, wmidaA ese
warmetyvelebisa, radgan jer kidev cocxali iyo wminda-
yovelTa mier sayuarel da yovelTa megobar iyo da moZRuar,
romlisaTYsca daemowafa wmidasa amas kaci vinme yolad uc- ni, rodesac mas, rogorc yvelasgan sayvarels, yvelas me-
nauri. da iyo kaci igi adgilisagan mcirisa, romelsa ZarRuas gobars da moZRvars, daemowafa viRac yovladucnauri ka-
sofel ewodebis. da dRiTi-dRe movidis kaci igi da etyoda ci. es kaci iyo patara adgilidan, romelsac "ZarRuasso-
wmidasa mas, viTarmed: `makurTxe, mamao, wmidiTa KeliTa Se- feli" ewodeba. igi yovel dRe modioda wmindanTan da eub-
niTa da SemrTe wmidasa krebulsa Sensa~. xolo igi ayenebda neboda mas: “makurTxe mamao, Seni wminda xeliT da Semaer-
Jamad, raATa ufroAs gamoCndes sakYrveli misiTa miT eriska- Te Sens wminda krebuls”, is ki aferxebda mas garkveuli
cad mimyovrebiTa. xolo igi etyoda: `makurTxe, mamao, da mi- droiT, rom ufro metad gamoCeniliyo sakvirveleba am ka-
iRe mcire evlogiaA da warage saSenebelad monastrisa~. xo-
cis eriskacobaSi dayovnebis gziT. is mainc eubneboda: "ma-
lo igi kualadca ubrZanebda, raATa dro-yos da TYT movals
kurTxe, mamao, miiRe mciredi Sesawiravi da daxarje igi
Jami, raATa iqmnes monazon da evlogiaA. romel gangimzadebi-
es, friad raAme eKmaros. monastris asaSeneblad". wmindanic kvlav ubrZanebda, rom
xolo viTarca moiwia Jami da miicvala wmidaA igi, moiwia daexanebina da Semdeg TavisTavad movidoda dro imisa, rom
mesame dRe micvalebisa misisaA da daedva wmidaA igi pirvel monazoni gamxdariyo igi, maSin ki es Sesawiravi, rac gam-
Ksenebulsa mas saflavsa, romeli TYT eSena aRmosavaliT sa- zadebuli hqonda, Zalian dasWirdeboda.
kurTxevelsa damarTebiT sarkumelsa. da movida kaci igi, vi- da rodesac dadga dro da miicvala wmindani, dadga
mesame dRe misi micvalebisa da Casvenda wmindani zemoxse-
nebul saflavSi, romelic TviTve aeSenebina sakurTxevlis
aRmosavleTiT, pirdapir sarkmlis qveS. maSin movida is

234 235
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

Tarca vTquT, dResa mesamesa micvalebisa misisasa da itira kaci, romelic vaxseneT, misi micvalebis mesame dRes, iti-
friad da wmidasa mas eSjoda viTarca cxovelsa ara KeliTa ra Zalian da Tan edaveboda wmindans, rogorc cocxals,
misiTa aRkuecisaTYs misisa. romlisaTYsca ityoda, viTarmed: Tavisi xeliT rom ar aRkveca igi. amis gamo eubneboda mas,
`ara ganeSoros saflavsa, vidremdis ara monazon iqmnes da
rom ar ganSordeboda saflavs, vidre ar gaxdeboda mona-
evlogiaAca igi dadvas adgilsa mas samarxosa misisasa~. da vi-
zoni da rom im Sesawiravs dadebda misi samarxis adgilas.
Tarca esreT mduRare iyo kaci igi, maSin ubrZana mamasaxlis-
man mneTa eklesiisaTa, raATa moiRon samKari da kunkuli da iyo ra es kaci agrerigad mduRare, ubrZana mamasaxlisma
aRkuecon kaci igi. xolo maT mswrafl Seudgines saqme sit- eklesiis mneebs, rom moetanaT samxre da kunkuli da aRek-
yuasa, da aRkueces kaci igi da aRasrules mis zeda yoveli vecaT igi. mneebma myisve moadevnes sityvas saqme, aRkveces
wesi monazonTaA. da viTarca warvida kaci igi soflad TYssa, is kaci da Seasrules masze mTeli samonazvno wesi. rode-
icnes igi kacTa da megobarTa, da ganhkrTes, ixiles raA uc- sac wavida es kaci Tavis sofelSi, icnes igi iqaurma adami-
xoATa samosliTa Semosili, da eneba kualad erisagan yofaA. anebma da megobrebma, Secbundnen, naxes ra igi ucxo samose-
da viTarca ver SeuZles morCilebaA misi, uTxres ese ufalsa liT Semosili, da undodaT, rom kvlav eriskacad eqciaT
missa, rameTu iyo kaci igi saKmar da msrbol gzaTa SorTa.
igi, magram radgan ver SeZles misi damorCileba, uTxres
xolo kacman man viTarca agrZna, viTarmed ara uteveben
es ambavi mis batons, radgan iyo es kaci saWiro piri da
nebisaebr misisa, maSin aRiRo evlogiaA igi da raodeni raA eZ-
lo saxliT TYsiT da sivltolaA iKumia. vinaAca devna-uyves Sori gzebis Sikriki.
ukuana missa, da SewevniTa mis wmidisaATa ver ewines. da vi- magram rodesac am kacma igrZno, rom ar uSveben Tavis
Tarca Sevida kaci igi monastrad da mdevarnica igi ukuana nebaze, aiRo is Sesawiravi, risi waRebac SeeZlo Tavisi
missa, da viTarca eneba, raATa Seipyran da waruRon, raA igi saxlidanac da gaqceva irCia, ris gamoc ukan gamoedevnen
aqunda, da miiwia kaci igi damarTebiT sarkumelsa eklesiisa- mas, magram wmindanis SewevniT ver daewivnen. da rodesac
sa da Seagdo, raA-igi aqunda KelT-saKocelsa Sina gamok- Sevida is kaci monasterSi, mdevrebic ukanve mihyvnen, rom-
rul. da esreT uRono raA iqmnes mdevarni igi, evedrnes wi- lebsac undodaT, rom SeepyroT igi da waerTmiaT, rac hqon-
namZRuarsa giorgis, raATa ganexunen karni eklesiisani da raA-
da. is kaci ki mivida pirdapir eklesiis sarkmelis qveS da
Ta wmidasa mas Tayuanis-scen da maTca ixilon, raA-igi Seewi-
Seagdo Sig, rac hqonda mas xelsaxocSi gamokruli. rode-
ra evogiaA kacsa mas. eha gangebulebaA saRmrToA, da raATa cnan
yovelTa, viTarmed micvalebisaca Semdgomad Zal-uc wmida- sac ase uZluri gaxdnen mdevrebi, Seevedrnen isini winam-
sa mas qmnad, raAca enebos. da viTarca ganexunes karni da Se- ZRvar giorgis, gaexsna eklesiis kari, rom Tayvani ecaT
vides wmidad eklesiad da aRvides sakurTxevelad da iZies, wmindanisTvis da maTac enaxaT, Tu ra Sesawiri gaueRo im
raA igi cxadad Sevrdomil iyo saxilvelad yovelTa da arRara kacs. eha, saRvTo gangebuleba, rac aRsrulda, raTa yvelas
gaego, rom micvalebis Semdegac ZaluZs wmindans imis gake-
Teba, rac nebavs. rodesac kari gaiRo, Sevidnen wminda ek-
lesiaSi, avidnen sakurTxevelTan da Zebnes is, rac yvelas

236 237
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

ipova maT mier, da SiSman da gankYrvebaman Seipyrna yovelni dasanaxad iqna Segdebuli, Tumca veRar ipoves, ris gamoc
da adidebdes RmerTsa. SiSma da gakvirvebam Seipyro yvela da adidebdnen RmerTs.

18. rodesac gavida mravali weli da gardaicvala wi-


XVIII. xolo viTarca warKdes welni mravalni da winam-
namZRvari giorgi, mis monacvled dadga vinme miqaeli, ro-
ZRuari giorgi gardaicvala, romlisa monacvaled dadga mi-
qael vinme, romelsa giorgive amcno, viTarmed: `iwyeT Sene- melsac giorgimve amcno: “daiwyeT eklesiis Seneba mama se-
bad eklesiisa brZanebisaebr mamisa serapionisa da nuraras zru- rapionis brZanebisamebr, xolo xarjebisTvis nu iwuxebT,
nav warsagebelisaTYs, rameTu CuenebiT meuwya wmidisa mier, radgan xilvaSi mauwya wmindanma, rom is Sesawiravi, im kac-
viTarmed evlogiaA igi, romel moiRo kacman man, igi damar- ma rom moitana, damarxulia jvris qveS, rac iyo wminda-
xul ars queSe kerZo juarisa (romeli iyo TaviT kerZo wmi- nis TaviT. amoiReT igi da mieciT yvela muSas, xolo is kar-
disa mis), aRmoiReT igi da mieciT yovelTa muSakTa, da kaci gi kaci gaxdes yvelafris gamge, iseve, rogorc Cem mierac
igi keTili yavT ganmge yovlisa, viTarca-igi Cem mierca gan- gamge iyo monastris yvela saWiro samsaxurisa”. am miqae-
mgebel iyo yovelTa saWiroTa samsaxurTa mosantrisaTa~. da
lis dros ivnisis Tvis oTxSi, xuTSabaT dRes, daiwyes is
amis miqaelis ze iwyes eklesiaA igi, winaAswar gamosaxuli wmi-
eklesia, rac winaswar gamosaxa wmindanma, radgan miqael-
disa mier TTuesa ivnissa oTxsa, dResa xuTSabaTsa, rameTu Ke-
lovnebiT ganTqumulsa kacsa mouwoda miqael queyanisagan ma, patronTa brZanebiT, mouxmo ostatobiT saxelganTqmul
berZenTasa, adgilisagan xufaT wodebulisa, brZanebiTa ufal- adamians berZenTa qveynidan, im adgilisgan, romelsac "xu-
TaATa, romelsa Tana-Semwed aqunda galatoz saxeliT Suar- faTi" hqvia. mas TanaSemwed hyavda kalatozi Suartylis
tyleli. da ese ornive iyvnes moZRuar da maswavlel simrav- xevidan. orive maTgani iyo muSaTa simravlis moZRvari da
lesa muSakTasa. da viTarca uwyoda mamaman miqael uwyebiTa maswavlebeli. mama miqaelma, mama giorgis uwyebisamebr, Zeb-
mamisaATa giorgisiTa, Zebna evlogiaA igi, rameTu mivides na is Sesawiravi, radgan movidnen mRvdlebi saxarebiTa da
mRdelni saxarebiTa da sanTlebiTa sakumevelTa Tana, da TYT sanTlebiT sakmevliTurT, da TviT is kacic, Sesawiravis
kaci igi momRebeli evlogiisaA mis. da viTarca warikiTxes
momtani. rodesac maT waikiTxes ioanes Tavis saxareba: "pir-
saxarebaA iovanes TavisaA: `pirveliTgan iyo sityuaA~, da mo-
velad iyo sityva", moidrikes muxli, evedrnen wminda se-
idriknes muxlni da evedrnes wmidasa serapions, da gardau-
suenes juari igi, viTarca uwyebul iyo mamisa giorgisda, rapions da gadausvenes jvari, rogorc es nauwyebi iyo ma-
eha sakYrvelebaTa SenTa, qriste!rameTu ipova yolad SeuZ- ma giorgisTvis. eha, Sens sakvirvelebebs, qriste, radgan
rvelad beWedi, romeli ixila raA kacman man, gankYrda. da yo- aRmoCnda yovlad SeuZravad beWedi, da rodesac naxa igi
velTa madlobaA misces RmerTsa da wmidasa serapions. xolo im kacma, gaukvirda. yvelam madloba gadauxada RmerTsa
ikiTxes kacisa mis mier ricxY oqroAsaA da viTarebaA. xolo da wminda serapions, amasTan, gamoikiTxes im kacisgan rao-
man hrqua: `oqroA ege ars oqroAsagan Tlilisa da wmidisa, sa- denoba da xarisxi oqrosi. man ki Tqva: “eg oqro aris Tli-
xiTa pirvelTa mefeTaATa, xolo ricxYT iyo beWedsa amas Sina li da wminda oqrosgan pirvel mefeTa gamosaxulebiT, xo-
drahkani samasi xuTiTurT~. da viTarca gnhKsnes mandili, ro-
lo raodenobiT am beWdis SigniT iyo samasi oqros fuli

238 239
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

melsa Sina gamokrul iqmna, da ipova, viTarca pirvel eTqua da kidev xuTi”. rodesac gaxsnes maT mandili, raSic ga-
kacsa mas. da iwyes Senebad guls-modgined. da yves kaci igi mokruli iyo Sesawiravi, aRmoCnda ise, rogorc windawin
ganmgebel ara Tu galatozTa, aramed ZmaTa ikonomosobaA er- hqonda naTqvami am kacs. maSin daiwyes gulmodgine mSeneb-
wmuna. da esreT waremarTa SenebaA igi eklesiisaA. vinaAca sa-
loba da is kaci gaamweses gamged ara mxolod kalatozebi-
fuZveliT da xarisxTaATgan iRuwoda kaci igi yovelTa mu-
sa, aramed masve miendo agreTve ZmaTa ikonomosobac. ase wa-
SakTa TYnier sanovageTasa. da viTarca aReSena StoATurT
vidre sarkumelTamdis, dailia oqroA igi kacisaA mis, sada- rimarTa eklesiis Seneba. saZirkvlidan da safexurebidan-
igi ga-moqandakebiT qadagebs, viTarmed: `aqa dailia safase Cemi, ve yvela muSis xarjs is kaci swevda, garda sanovagisa. ro-
sada esera mdgomare var da mitYrTavs juari qristesi~. da desac aSenda eklesia vidre sarkmlebamde, stovas CaTvliT,
iyo viTar gasrulda sarkumlamde, gamoxates TYT miqaelca dailia im kacis oqro, rasac TviTve qadagebs, im adgilas
orTa maT Tana galatozTa zeda sarkumelsa aRmosavalisasa. gamoqandakebuli: "aq dailia Cemi qoneba, sadac ager mdgo-
xolo madli wmidisaA maradis moscemdis warsagebelTa, rame- mare var da mitvirTavs qristes jvari". xolo rodesac sar-
Tu saxed mdinarisa Semosdiodes saKmarni. da aReSena vidre kmlebamde dasrulda Seneba, gamoxates iq TviT miqaelic
samKuremde mamobasa miqaelissa. da dauteva cxorebaA ese da
im or kalatozTan erTad aRmosavleT sarkmelTan. amasTan,
warvida uflisa.
wmindanis madli mudamJams gamouCenda maT saxarjo sax-
amissa Semdgomad daidgina monacvled misa pavle vinme xu-
cesi, kaci wamebuli yovlisa mier erisa. vinaAca aman pavle srebs, radgan mdinarisebr SemosdiodaT qoneba. da aSenda
srul yo eklesiaA da Seamko yovliTa samkauliTa. da aRmar- eklesia vidre samxremde miqaelis mamobaSi, romelmac da-
Tes mas Sina xati feriscvalebisaA, da akurTxes yovliTa kur- tova es cxovreba da wavida ufalTan.
TxeviTa mamobasa Sina pavlessa. da kacica igi, momRebeli ev- amis Semdeg dadginda monacvled vinme pavle xucesi,
logiisaA, siberiTa keTiliTa ganpoxebuli, da warvida ufli- kaci dafasebuli mTeli erisgan, radgan am pavlem daasru-
sa. da ese aqamomde iyavn. la eklesia da Seamko igi yvela samkauliT. maSin aRmarTes
mis SigniT feriscvalebis xati da akurTxes eklesia sru-
li kurTxeviT pavles mamobaSi. da is kacic, Sesawiravis
momtani, kargi siberiT damSvenebuli wavida ufalTan. da
es aqamde iyos.

XIX. xolo Cuen Semdgomad amisa sxuaAca moviKsenoT da 19. xolo Cven amis Semdeg sxva ramec vaxsenoT da ase
egreT davibeWdoT sityYsa, rameTu TYT daswers basili, ro- davadoT beWedi sityvas, radgan basili, romelmac wmin-
melman cxorebaA ese wmidisaA aRwera, da ityYs, viTarmed: `me danis es cxovreba aRwera, TviT wers da ambobs: "me, basili,
basili, Zmiswuli wmidisa serapionisi, unarCevesi yovelTa mo- wminda serapionis Zmiswuli, yvela moweseze udaresi, im
weseTaA, Semdgomad JamTa micvalebisa misisasaTa moviwie ze- droTa Semdeg, rodesac igi miicvala, mivedi mis wminda
da wmidasa samarxvosa missa da vixile yolad brwyinvaled da
samarxze da vnaxe yovladbrwyinvaled da kargad mTeli mi-

240 241
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

keTilad yovelive namuSakevi misi, da ganviSY da ganvixare. si naSromi, riTac Sveba miviRe da gavixare, magram rode-
xolo raJams vixile saflavi misi adgilsa farulsa, romelsa sac vnaxe misi saflavi dafarul adgilas, romlisganac yve-
yovelni uZlurni miiRebdes dRiTi-dResa kurnebasa, amis- la uZluri iRebda yoveldRiur kurnebas, amis gamo uf-
TYsca brZanebiTa ufalTaATa Kel-vyav da Sevhmzade larnaki
lis brZanebiT Sevudeqi da Sevamzade qvis kubo. Semdeg gav-
qvisa da aRvaRe saflavsa missa, romlisa mier gamoKda suli
xseni misi saflavi, saidanac gamovida miuwvdomeli sur-
sulnelebisaA, miuwdomelisaA, da yovelni aRvivseniT madli-
Ta da sakYrvelebaTagan. maSin qmnilTa vadideT RmerTi, ra- nelebis suni da yvela avivseT madliTa da sakvirvelebe-
meTu mravalni uZlurni Se-raA-exnes wmidaTa maT ZualTa mis- biT. maSin Cven, qmnilebebma, vadideT RmerTi, radgan bev-
Ta, mravalni senni daiKsnnes da ganmxiarulebulni miiqceo- ri uZluri, Seexo ra mis wminda Zvlebs, mravali senisgan
des da adidebdes RmerTsa sakYrvelebaTasa. da sanTelTa sim- gaTavisuflda, romlebic gamxiarulebulebi brundebod-
ravliTa da madliTa mgalobelTaATa davsxeniT larnaksa Sina nen ukan da adidebdnen sakvirvelebaTa RmerTs. amrigad,
axalsa, da aRvmarTeT mas zeda juari saxelsa zeda winamor- sanTlebis simravliT da mgalobelTa madliT davasveneT
bedisasa saCinosa Stosa axlisa eklesiisasa da ganvaCineT, raA- wmindanis Zvlebi axal kuboSi da aRvmarTeT masze jvari
Ta erTi mRdelTagani Seswirvides mas Sina msxuerplsa sauf-
(ioane winamorbedis saxelze) axali eklesiis gamosaCen sto-
losa. xolo ganvaweseT saKsenebeli wmidisa amis galobiTa da
aSi da davadgineT, rom erT-erT mRvdels ewira masSi sa-
SesxmiTa sulieriTa, da Ramis TeviTa, dResaswaulobiTa, ok-
donbersa oc da cxrasa, da Semdgomad Jamsa mis wirvisasa su- uflo msxverpli, rom wmindanis mosaxsenebeli aRniSnuli-
liersa Tana Suebad KorcielTa sanovageTa mier mdidrad da yo ocdacxra oqtombers sulieri galobiT, xotbis SesxmiT,
uxuebiT, raATa orkerZove mxiarulTa vadidoT RmerTi, ro- RamisTeviTa da dResaswaulobiT, agreTve Jamiswirvis Sem-
meli adidebs wmidaTa misTa~. deg sulierTan erTad xorciel sanovageTa mier mdidru-
xolo Cuen kualad erTiRa mivsceT saswaulTa misTagani li da uxvi Sveba-lxeniT, rom orive mxriv mxiarulebs gve-
Txrobasa da merme SevevedrneT navT-sayudelsa myudro-du- didebina RmerTi, romelic adidebs Tavis wmindanebs".
milisasa, rameTu viTarca oden guedga larnaki igi wmidisaA Cven ki misi saswaulebidan kidev erTi ganvukuTvnoT
da galobaA iyo pirsa Sina yovelTasa, aha esera moiwia kaci,
Txrobas da Semdeg SevefaroT myudroeba-dumilis navsa-
romelsa mravliT JamiTgan elmoda Tuali marjuene, rameTu
yudels. rodesac mxolod wmindanis kubo gvedga da yve-
naTlisagan sruliad daklebul iyo. xolo friadi igi tkivi-
li cxad-hyofda erTisa misca dabrmobasa. da viTarca vixi- las pirze galoba iyo, aha, movida adamiani, romelsac di-
leT yovelTa, guelmoda yovelTa mis Tana. xolo iyo kaci igi di xnidan stkioda marjvena Tvali, radgan mTlianad mok-
dabisagan bobRa wodebulisa. da viTarca moiwia kaci igi, Se- lebuli iyo sinaTles, xolo metismeti tkivili meoris
uvrda larnaksa wmidisasa. da vixileT yovelTa sakYrvelebaA dabrmavebasac moaswavebda. rodesac yvelam vnaxeT igi, yve-
didi, rameTu yolad mrTelad ipova myis kaci igi. da yovelTa las gvtkioda masTan erTad (es kaci iyo im dabidan, ro-
melsac "bobRa" hqvia). rodesac movida xsenebuli kaci, Se-
uvrda igi wmindanis kubos da vnaxeT yvelam didi sakvir-
veleba, radgan myisve mTlianad janmrTeli gamoCnda es

242 243
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

vadideT RmerTi, romeli yoladve iqms dRiTi-dRe larnaksa kaci. yvelam vadideT RmerTi, romelic sul aRasrulebs
zeda missa wmisisasa ZalTa da saswaulTa. xolo amissa Sem- yoveldRe wmindanis kuboze niSebsa da saswaulebs.
dgomad basili miiTuala winamZRurobaA, romelman-igi keTi- xolo amis Semdeg basilim miiRo winamZRvroba, romel-
lad iRuawa Jam raodenme adgili igi namuSakevi mamis-Zmisa
mac ramdenime xans kargad upatrona Tavisi mamis Zmis naS-
TYsisaA.
rom adgils.

XX. aramed Cuen, glaxakTa da uswavlelTa, Sendave mivaq- 20. magram Cven, glaxakebi da uswavlelebi, Senkenve mo-
cioT sityuaA Cueni, N mamao mamaTao, dido moRuaweo yovel- vabrunebT Cvens sityvas, hoi, mamaTa mamao, dido moRvawev
Tao, viTarca-igi pirvel Cuensa, egreTve SemdgomiTi-Sem- yvelasaTvis (rogorc Cvens uwinaresTa, aseve SemdgomTa da
dgomad. awca Cuen uZlurTa da uRirsTa Svilad Senda saxel- SemdgomTa); amJamadac, Cven, uZlurebsa da uRirsebs, rom-
debulTa nu odes damiviwyeb da nuca gare-ukun-aqcev meo- lebic Sens Svilad varT wodebulebi, nurasodes dagvi-
xebad da Ruwad gamzadebulsa pirsa Sensa simravlisaTYs cod-
viwyeb da nurc ukan miabruneb meoxebisa da meurveobisTvis
vaTa CuenTaAsa. xolo Cuen raA SesxmaA migiZRuanoT, rameTu
gamzadebul Sens saxes Cveni codvebis simravlis gamo. anki
uzeSTaes kacTa bunebisa ars brwyinvalebiT warmatebaA cxo-
rebisa SenisaA, vinaAca Senisave moRuawebisa sityuaTa Sevwi- Cven ra xotba unda giZRvnaT, radgan aRmatebulia adami-
ravT Senda, vedrebiTa SegivrdebiT raA, meoxebiTa SeniTa hyo anTa bunebaze Seni cxovrebis brwyinvaled warmatebulo-
lxinebaA SecodebaTa CuenTaA, N angelozTa Tanamzraxvalo, ba. amitom Senive moRvaweobis aRmwer sityvebs SevwiravT
samebisa wmidisa sarwmunoo monao, romelman as wilad aRaor- Sendami da vedrebiT SegivrdebiT, rom Seni meoxebiT Sen-
Zine talanti rwmunebuli Senda, N uZlurTa mkurnalo, Wir- dobil hyo Cveni Secodebebi, hoi, angelozTa TanambWobe-
veulTa Semweo, Relva guemulTa navT-sayudelo, glaxakTa lo, wminda samebis sarwmuno monao, romelmac asmagad ga-
simdidreo, ucxoTa da mogzaurTa nugeSinis-mcemelo, mo- zarde Sendami rwmunebuli "talanti"._ hoi, uZlurTa
RuaweTa samkaulo, monazonTa rCeulebao, mamaTa siqadulo,
mkurnalo, SeWirvebulTa Semweo, xomalddanTqmulTa nav-
winamZRuarTa dido mnaTobo, da yovelTa Senda moltolvil-
sayudelo, glaxakTa simdidreo, ucxoTa da mogzaurTa ma-
Ta navT-sayudelo uRelvoo, xolo morCilTa saRmrToAsa Su-
risa maswavlelo, mamaTa didebao, da raATa mokled vTquaT, N nugeSebelo, moRvaweTa samkaulo, monazonTa rCeulobao,
yovlisa saxelisa da saqmisa keTilisa Rirso, Seiwiren Cemmi- mamaTa siamayeo, winamZRvarTa dido mnaTobo, yvelasTvis
erni saTnoebaTa SenTa sityYT gamosaxvani uRirsTagan bage- mSvido navsayudelo, vinc ki Sendami moiltvis, xolo mor-
Ta aRmoTqumulni, da viTarca xar monaA RmrTisa sityYsaA, mi- CilTaTvis saRvTo Suris maswavlebelo, mamaTa didebao da,
emsgavse qristesa meufesa, romelman-igi qurivisa wulilni mokled rom vTqvaT, hoi yoveli kargi saxelisa da saqmis
Rirso, Seiwire Seneul saTnoebaTa Cemmieri sityviTgamo-
saxvani, uRirsi bageebiT aRmoTqmulni, da radganac xar
RvTis sityvis mona, miemsgavse meufe qristes, romelmac

244 245
cxo reba
rebaAA wmid
cxoreba isa sera
wmidisa serappion zarzmelisa
isaAA
zarzmelisa cxovreba wminda serapion zarzmelisa

miiTualna, da nu gare miiqcev alabastrsa uRirsTa bageTasa, qvrivis wvrili fulic miiRo, nu ganiSoreb uRirs bageTa
viTarca qristeman meZavisa mis, da savane yav Cuen Tana, N wmi- sanelsacxeble WurWels, iseve rogorc ar ganiSora qris-
dao, viTarca ufalman saxlsa zaqessa, da miKsen Cuen locvi- tem sanelsacxeble WurWeli meZavisa, daivane CvenTan, hoi,
Ta SeniTa yovelTagan mterTa manqanebaTa, da viTarca sofelsa
wmindao, rogorc ufalma — zaqes saxlSi, gvixsen Cven Tqve-
amas wmidasa moZRurebisa Senisa mowafed wodebuli varT, eg-
ni locviT mtris yovelgvari mzakvrobisagan da rogorc
reTve ziar-myven mermesa mas ukuanaAknelsa dResa didebiT
moslvasa meufisasa, dgomad maxlobelad Sensa yovelTa Tana varT Cven am sofelSi wodebulni Sens mowafeebad, amgva-
wmidaTa, marjueniT uflisa da RmrTisa, uRirsni ese mowa- radve meufis didebiT mosvlis im samermiso ukanasknel
feni Senni, samgzis sanatrelo mamao wmidao serapion, meoxe- dRes Cven, Seni uRirsi mowafeebi, moziareni gagvxade Sens
biTa wmidisa RmrTis-mSobelisaATa da madliTa da locviTa axlos dgomisa yvela wmindanTan erTad, uflisa da RvTis
SeniTa da wmidaTa mociqulTa da winawarmetyuelTa da mo- marjvniv, samgzis sanatrelo mamao, wmindao serapion, yov-
wameTaATa da yolad qebulTa mRdelT-moZRuarTaATa da mama- ladwminda RvTismSoblis meoxebiT, agreTve Seni, wminda
TaATa, raATa Rirs viqmneT uRirsni ese smenad Kmasa mas zati- mociqulebis, winaswarmetyvelebis, mowafeebis da yovlad-
kobisasa wmidaTa angelozTa Tana, romelni sam-wmidaarsobiT
qebuli mRvdelTmoZRvrebisa da mamebis madliTa da loc-
adideben samebasa erT-arsebasa, romelsa Suenis yoveli di-
viT, rom Rirsi gavxdeT Cven, uRirsebi, sadResaswaulo xmis
debaA, pativi da TayuaniscemaA aw da maradis da ukuniTi uku-
nisamde, amin. smenisa wminda angelozebTan erTad, romlebic samwminda-
arsobiT1 adideben erTarseba samebas, romelsac Sehferis
yoveli dideba, pativi da Tayvaniscema aw da maradis da
ukuniTi-ukunisamde, amin.

1
igulisxmeba locva: "wmida ars, wmida ars, wmida ars
ufali sabaoT".
246 247
wameba wminda mowame
gobronisa

248 249
winaTqma

914 wels somxeTsa da saqarTvelos arabTa laSqari Semo-


esia abul-kasimis meTaurobiT, romelmac orive qveyana gaa-
nadgura da mokla somexTa mefe sumbati. abul-kasimma alya
Semoartya yuelis cixes, romelSic imyofebodnen aznaurni da
maT Soris erTi mTavari, romelsac miqeli erqva da aseve gob-
rons eZaxodnen. is daiWires da abul-kasims mihgvares, romel-
mac mas musulmanobis miReba mosTxova.
gobroni uars ambobda sarwmunoebis Secvlaze. rodesac
arc dapirebebma da arc muqaram ar gaWra, mas Tavi mohkveTes.
wminda gobronis wameba aRwera gobronis Tanamedrovem,
stefane mtbevarma, rogorc TviTon wers, aSot kuxis brZane-
biT.
nawarmoebSi mokled da mkafiod aris daxatuli imdroin-
deli politikuri viTareba, keTilmorwmune mTavris cxovre-
ba, arabebis Semoseva da qristianTa devna.
es Txzuleba sayuradRebo nawarmoebia, rogorc sarwmu-
noebrivi, iseve istoriuli TvalsazrisiT.

250 251
wamebaA wmidisa mowamisa gob
wmidisa ron
gobron is
ronis
isi,i, wameba wminda mowame gobronisa,
romelii gan
romel iyvanes yvel
ganiyvanes is c
yvelis ixiT 1
cixiT romelic gaiyvanes yvelis cixidan
TTuesa noenbersa: iz:
me, stefane mtbevarma episkoposma, davwere ese aSot
erisTavTa-erisTavis brZanebiT
me stefane mtbevar episkoposman davwere brZanebiTa aSot
erisTavTa-erisTvisaATa
gvakurTxe, mamao!
guakurTxen, mamao!

I. CueulebaA aqus gangebasa RmrTisasa swavlad gonebasa 1. RvTis gangebas wesad aqvs, rom misgan dabadebulTa
zeda dabadebulTa misTasa, viTarca iyo ioseb da yovelni ma- gonebis wvrTnisas, iosebisa da yvela mamaTmTavris msgav-
maT-mTavarni, Ti-Toeulad gamoicadnes msgavsad Zalisa Cue- sad, TiToeuli Tavisi Zalisaebr gamoicados. rogorc io-
nisa. viTarca ityBs iob: “netar ars kaci, romelsa amxila
bi ambobs: “netaria kaci, romelic amxila ufalma da yov-
ufalman da swavlasa yovlisa mpyrobelisasa nu ganiSoreb, ra-
meTu man almis da kualad agis”. da solomon ityBs: “Svilo, lis mpyrobelis wvrTnisas nu ganeSorebi mas, radgan igi
ukueTu moxval monebad uflisa, Tavi Seni ganumzade gansac- SeaWirvebs da kvlavac ganamtkicebs”.1 solomoni ambobs:
delTa”. da kualad: “Svilni, romelni uyuaran ufalsa, swav- “Svilo, Tu ufals mieaxlebi msaxurebisTvis, gansacdelis-
lnis da tanjnis”. da mociquli ityBs: “srulTaTBs ars mtki- Tvis ganimzade Tavi”.2 da kvlav: "Svilebs, romlebic uy-
ce igi sazrdeli, romelni swavlasa uflisasa madlobiT Sew- vars ufals, gvems da tanjavs igi”.3 mociquli ambobs:
ynarebad Rirs iqmnnes da codvisa risxviTa gulis-wyromisa “mZlavri sazrdeli srulTa kerZia, romelTa grZnobebic
misisaATa Cuenebad Zali misi”; romel dauTmenies marTliTa gawvrTnilia CveviT, raTa keTilisa da borotis garCeva
sulgrZelebiTa migebad usjuloTa ukeTurebisaebr maTisa, SeZlon”,4 usjuloTaTvis migeba didi sulgrZelebiT rom
viTarca ityBs daviT: “amaRldi, msajulo simarTlisao, da mi-
dauTmeniaT, rogorc daviTi ambobs: “amaRldi, msajulo
age misagebeli ampartavanTa” da pavle ityBs: “amisTBs moi-
wios risxvaA RmrTisaA naSobTa zeda urCebisaTa” viTarca da- simarTlisao, da miage misagebeli ampartavanTa”.5 xolo
pavle ambobs: “urCobis gamo moawevs risxva RvTis qmnile-

1 iob. 5:17-18
2 ziraq. 2:1
3 ziraq. 30:2
4 Sdr. ebr. 5:14
1 xelnawerebis nusxa: A: A-130; B: A-170; C: A-176; D: H-2077; E: H-1672; F: H- 5 fsalm. 93:2
2121; G: H-22 (leningr.); H: S-3637; I: H-487. 6 kolas. 3:6

252 253
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

sabamsa dabadebisasa noes ze warwymedasa ampartavansa kacTa- baze”,6 rogorc mSvidobis aRTqmisas, noes dros, RvTis xa-
sa, romelni xatad RmrTisa dabadebul iyvnes. tad Seqmnil ampartavan adamianTa warwymedisas.
agebulebaA TBsi ver eswava umadloTa maT naTesavTa da umadurma modgmam Tavisi agebuleba ver Seicno da msa-
msgavsebaA mTavrobisa TBsisaA ver gulisKma-eyo, romelTa xa-
julis msgavseba ver gulisxmayo da Semoqmedi RvTis xati
ti Semoqmedisa RmrTisaA Seuracx-yves, damdabldes da emsgav-
snes Zleulsa mas bunebasa dedaTasa, romlisa urCebiTa siku- Seuracxyo, ris gamoc damdabldnen isini da miemsgavsnen
dili SemoKda, viTarca pavle ityBs: “adam ara scoda, xolo dedakacTa dacemul bunebas, romlis urCobiT sikvdili mo-
dedakaci igi scTa” da codvaA Sva. naSobTa maT SereulTa gar- iwia, rogorc pavle ambobs: “adami ki ar Secda, aramed –
dareuliTa miT uSueriTa codviTa ganarisxes RmerTi da Se- dedakaci”.1 RvTis Svilebma gadametebul uSver codvaTa
ananes kaci. ara eufla daTmenad miuwdomeli mowyalebaA, rom- aRreviT ganarisxes RmerTi da Seananes kacs. ar daiTmina
lisaTBs ganaxuna saqanelni wyalTani da warwymidna yovelni ufalma uwinaresi mowyaleba, amitomac miuSva man movar-
wyliT rRuniTa. xolo netarisa noes mier dauSTa Tesli dnili wyali da warwymida yovelni warRvniT. mxolod ne-
mkYdrobisaA sofelsa, esreTve nergTa maT wyevisaTa, TeslTa
tari noesgan darCa memkvidreoba am soflad.
simwarisaTa, moKsenebad saZagelTa sodomelTa loTis ze mar-
Tlisa uwesoTa SereviTa, da ara dauteves adgili wyalobi- amgvaradve, dawyevlilma modgmam, sneulma tomma, lo-
saA, romelTa zeda awBma RmerTman cecxli da wunwubaA da ga- Tisdroindel bilw codvaTa ganzraxviT, didZal usju-
reskneliTa miT ZBriTa warwymedisaATa aRiKocnes igini. da loebasTan aRreviT, wyalobisaTvis ar daitova adgili da
kualad dedakacman man usaxurman iezabel gardahmata usju- awvima RmerTma maTze zeciuri cecxli da ara borotisa-
loebaA, romliTa elias epatiJa SuriTa saRmrToATa caTa Sek- gan, aramed TviTon wariwymidnen isini.
rvad da siymili SemoarTua israHlsa zeda, viTarca eva siku- kvlavac, ukeTurma dedakacma iezabelma2 gadaameta us-
dili soflad SemoiRo, romlisaTBs elia ityBs: “raA Zes Cemi juloebas, rodesac elias, RvTis nebiT, caTa SekvriTa da
da saxlisa amis aqabisi”.
israelze SimSilis SemomatebiT, sasjeli moevlina, ise, ro-
aqunda mas urCebisa misTBs iezabelisa nayofi igi uw-
BmroebisaA. amisTBs sikudilsa borotsa mieca igi da ter- gorc evam sikvdili SemoiRo am soflad, ris Sesaxebac elia
fTagan cxenTasa ganiWrnes Korcni misni. da mis zeda aResru- ambobs: “ra Camovarda Cemsa da aqabis am saxls Soris?”3
iezabelis urCobis nayofad gvalva moiwia masze, ris-
Tvisac borot sikvdils mieca igi – cxenis terfebma gaupo

1 I timoT. 2:14
1 aSiaze AC-Si mxedruliT sweria: `aqa bevri aklda dedas~ da svetis naxe- 2 iezabeli iyo israelis yvelaze uwminduri mefis, aqabis me-
varze metia gaSvebuli dauwerlad (aSiaze wauwerlad carieli adgili uRle, man qmari gadaibira, rom Tayvani eca kerpisaTvis, ro-
gaSvebulia BCDEFG-Sic); G-Si sqolioSi darTulia SeniSvna: `vhgoneb melsac baali erqva, da aego misTvis taZari. is cdilobda,
me, romel aklia aqa (tabiZe). hswored egreT ars ufalo s. tabiZe \ p. i.~ I-Si moespo WeSmariti RvTis morwmuneni (III mefeTa, 17:1-6).
aq adgili araa gamotovebuli da arc raime SeniSvna aqvs gakeTebuli. 3 Sdr. III mefeTa, 17:18
4 iob. 5:2

254 255
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

la werili igi, viTarmed: “ugunuri igi, risxvaman moklis”. sxeuli da mis mimarT aResrula werili, rom “ugunurs
xolo vinaATgan1 wyliT rRunaA aRibeWda da cecxliT mowu- risxva moklavs”.4 ra droidanac warRvna moxda da zeciu-
vaA zegardamo daeca, da mieriTgan maxBli ganewesa RmrTisa ri cecxli daeSva, maxvili ganewesa RvTis mier ukeTur
mier Suris sagebelad ukeTurebasa kacTasa, viTarca esaia
adamianebze Suris saZieblad, rogorc esaia ambobs: “Tu Cem-
ityBs: “ukueTu isminoT Cemio, keTilsa queyanisasa sWamdeT,
ukueTu ara isminoT, maxBlman SegWamnes Tquen”. sas SeismenT, qveynis keTil nayofs SeWamT, Tu ar SeismenT,
da romelni Jamad-Jamad SeemTxBnes gansacdelni israH- maxvili SegWamT”.1
lsa codvasa midrekiTa, ese mcired moiKseneT, viTarca Tqua gansacdelebi, romlebic drodadro SeemTxveoda isra-
daviT: “moviKsenen me dReni pirvelni da vityode yovelTa mi- els codvisken midrekis gamo, ase mokled gadmogeciT, ro-
marT mcnebaTa SenTa”, raATa moKsenebiTa pirvelTa maT saqme- gorc daviTma Tqva: “movigone uwinaresi da yvela Sen mcne-
TaATa mosruli da momavali samarTali RmrTisa mecnierTaTBs bas movixseneb”2, rom adrindeli saqmeebis SexsenebiT arse-
krZalul iyos da orive saxH keTilisa da borotisaA naTesav- buli da momavali samarTali daculi iyos RvTis mcnobel-
Ta momavalTa mieTxras, raATa sxuaTa SemTxuevaTa gamocdil TaTvis da orive saxe, keTilisa da borotisa, momaval mod-
ipovnen, viTarca Tqua mose: “davsdeb Tquen zeda kurTxevasa
gmas gadaeces, raTa sxva SemTxvevaSi gamocdilni iyvnen,
keTilisaTBs”, rameTu RmrTiv mqadagebelTa mier sarwmuno-
Ta, metyuelTa sulisa wmidisa mier swavlulTa, moswavebul rogorc mosem Tqva: “sikeTisaTvis gakurTxebT Tqven”3, rad-
ars RmerTi marTlmsajulad WurTa maT zeda wyalobisaTa da ganac RvTis mqadagebelTagan, sarwmuno, suliwmidisagan
sitkboebisaTa dacemulTa zeda sastikebiTa, raATa odes ixi- ganswavlulTa metyvelebiT gamoCndeba RmerTi msajulad
lon WeSmaritTa maT Tayuanis-mcemelTa RmrTisaTa nayofi igi dacemulTaTvis wyalobiTa da sitkboebiT Zalis datane-
simarTlisa wyalobisaA, RmrTisa mosav iyvnen da moTminebiT biT; radganac, rodesac RvTis WeSmariti Tayvanismcemle-
moelodian sasyidlisa kualad gebasa da kualad, odes esmas bi simarTlis wyalobis nayofs ixilaven, moTminebiT dae-
cruTa simarTlisa sasjeli, RmrTisa patiJisa SeeSinos, dau- lodebian sazRauris miRebas da asev, roca Seityoben cru-
teos ukeTurebaA da sinanulad moiswrafos, viTarca ninevel-
Ta simarTlis sasjels, RvTis sasjelisa SeeSindebaT, da-
Ta, da ganernen daqcevisagan sulisa da KorcTaAsa.
toveben ukeTurebas da sinanulad miiqcevian, rogorc ni-
esreTve scoda boroti didman saxlman somxiTisaman, vi-
Tarca Tqua ieremia winawarmetyuelman godebaTa Sina misTa: nevelebi, da ganeridebian sulisa da xorcis danTqmas.
“sityBTa gmobisaATa Seawuxes suli wmidaA da saqmiTa bilwe- amgvarad Sescoda da qmna boroti somxiTis didma sax-
bisaATa gardareulad ganarisxes Semoqmedi TBsi, romlisaTBs lma, rogorc Tqva ieremia winaswarmetyvelma Tavis gode-
msgavsad usjuloebisa maTisa moiwia risxvaA RmrTisaA dad- baSi: “saginebeli sityviT Seawuxes suli wmida da bilwi
saqmiT metismetad ganarisxes TavianTi RmerTi, risTvisac
maTi usjuloebisaebr, moiwia RvTis risxva dasasadgureb-
1 fsalm. 142:5
1 stefane mtbevari mcdarad uTiTebs aq ieremias godebis wigns. masSi
namdvilad ar moipoveba mis mier damowmebuli citati. 2 Sdr. lev. 25:21
2 rogorc Sinaarsidan Cans, aq moxmobili unda iyos esaia 10,33-34 3 esaia 1:20-21

256 257
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

gromad”1 da miscna igini maxBlsa borotsa da tyueobasa saw- lad”1, da miecnen isini borot maxvils, sabralo tyveobas,
yalsa da salmobasa siymilisasa ganmamrudebelsa da srvasa si- SimSilis damaqcevel tanjvas da sikvdilis uwyalo musrs,
kudilisasa uwyalosa, romelTa mflvel aravin iyo. da daec- da maTi dammarxveli aravin iyo, da miwieri xeebiviT da-
nes viTarca xeni queyanasa, viTarca ityBs esaia winawarmet-
ecnen, rogorc esaia winaswarmetyveli ambobs: “ara Tumca
yueli: “ara Tumca ufalman yovlisa (..)" 2. umjobHs iyo maT-
ufalman yovlisa ... 2 “umjobesi iyo maTTvis, SeecnoT WeS-
da, ukueTumca gzaA igi WeSmaritebisaA ara ecnave, ara vidre
cnobasa da kualad ukunqcevasa”, rameTu mociqulTa mier qa- maritebis gza, vidre SeecnoT da mere ukuqceuliyvnen”3,
dagebuli marTlmadideblobisa igi sarwmunoebaA wmidisa ka- radganac maT mociqulTa mier qadagebuli marTlmadideb-
Tolike eklesiisaA ganagdes da moZRuarTa mier wmidaTa kre- luri sarwmunoeba wminda kaTolike eklesiisa ganagdes da
baTa RmrTiv sulierTa ganwesebuli kanoni saeklesioA Seu- wminda krebebis moZRvarTa mier, RvTis STagonebiT ganwe-
racxyves. sebuli, saeklesio kanoni Seuracxyves.
amisTBs Ziri igi simwarisaA daenerga maT Soris da Ruar- amitom simwris fesvi dainerga maT Soris, siborotis
Zli igi siborotisaA aRmoscenda, da codvaA igi wvalebisaA RvarZli aRmocenda, mwvaleblobis codva aRorZinda da
aRorZnda da nayofi igi warwymedisaA gardaemata maT zeda.
warwymedis nayofi momravlda maT Soris, radganac somxi-
rameTu miwaA igi somxiTisaA ampartavan, da mkBdrni misni cu-
Tis miwa ampartavania da misi mkvidrni amaod amayni, anga-
dad mzuaobar, angahr, laR da codvis moyuare, ampartavan, uw-
yalo, uyuarul da yovliTa ukeTurebiTa savse, romelsa Sina rebianni, laRni da codvis moyvareni, umowyaloni, usiy-
ara ipova Tavisa misadrekeli qristHsi, romelTaTBs qriste varuloni da yoveli ukeTurebiT savseni arian, maT Soris
cudad mokuda. ar moiZebna qristes Tavis misadrekeli, da qriste amaod
da ese ars sazRvari misi da saxelebi KevTa misTaA: vanandi, mokvda maTTvis.
aSornia, bagrevandi, apahunisi, walkoitni, Wakati, kogoviti \ xevis sazRvari da saxelebi aseTia: vanandi, aSornia,
ori Kevi, Saruri, vaspuragani \ aTormeti Kevi, vaAZori \ oTxi bagrevandi, apahunisi, walkotni, Wakati, kogoviti, ori
Kevi, dvinadaSti \ sami Kevi, gelaqunia \ oTxi Kevi, sivnieTi \ xevi, Saruri, vaspuragani – Tormeti xevi, vaiZori – oTxi
aTi Kevi, taSiri da kolbofori.
xevi, dvinadaSti – sami xevi, gelaqunia – oTxi xevi, sivnie-
ese oTxmeoc da SBdi Kevi mooKrda pirisagan uflisa,
Ti – aTi xevi, taSiri da kolbofori.
ZBrisagan codvaTa maTTaAsa amisTBs, rameTu ara ipova amaT
es oTxmocdaSvidi xevi aoxrda uflis sityviT maTi bo-
roti codvebis gamo, vinaidan ar moiZebneba am xevebSi mar-

1 stefane mtbevari aq SecdomiT uTiTebs ieremias godebis


wigns.
2 aq teqsti aklia. Sinaarsidan Cans, rom moxmobili unda iyos
esaia 10:33-34.
3 2 petr. 2:21

258 259
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

KevTa Sina saydari marTlmadidebelTa episkoposTaA, arca mo- Tlmadidebel episkoposTa saydari, arc marTlmadidebel
nasteri marTlmadidebelTa morwmuneTa monazonTaA, viTar- morwmune monazonTa monasteri. rogorc abraami hkiTxavs
ca abraham hkiTxavs RmerTsa: “ukueTu iyvnen xuTni marTalni, RmerTs: “Tu xuTi marTali iqneba, warwymed im qalaqs?” xo-
warswymidoa qalaqi igi?” da Tqua ufalman: “ara”. da ityBs:
lo ufalma Tqva: “ara”1 da ambobs: “vinc wminda iyo, wariw-
“vin wmida iyo da warwymda, anu sada WeSmaritni ZiriTurT
ymida, an marTlebi Zirianad aRmoifxvrnen”2, Tu sadme am-
aRifxurnes”1]. Tu sadame ityBs msgavsad sityBsa mis, romeli
hrqua RmerTman elis “aR-xolo ara-vKoco kaci Seni sakur- bobs Tavisi im sityvis msgavsad, romelic RmerTma elias
Txevelisagan Cemisa, raATa xedvides da eKuebodis, da raATa uTxra: “aRar warvxocav Sens kacs Cemi sakurTxevlidan, ra-
esenica xedviden da eKuebodis”2. Ta xedavdes da iRupebodes da esenic xedavdnen da iRupe-
bodnen”.3

II. amaT queyanaTa zeda ganewyo ufali risxviTa gulis- 2. am miwa-wyalze ganrisxda ufali da, RvTis nebiT,
wyromisa misisaATa, da miSuebiTa RmrTisaATa aRiZra mefH sar- ajanyda sarkinozi mefe, saxelad abul-kasim, amira abul-
kinozi, saxeliT abul-kasim, ZH abul-sajisi amirisaA, da ufa-
sajis Ze, da mflobeli sparseTisa, romelsac emsaxurebo-
li sparseTisaA, romelsa hmonebda sameoci qalaqi did-didi
da samoci didi qalaqi da emorCileboda Svidi Zlieri
da SBdni mefeni hmorCilebdes Zlierni.
ese aRiWura eriTa mravliTa, kaetebiTa rCeuliTa, romel- mefe.
TaA hyvanda aTaseuli da bevreuli. Sevida qalaqsa dvinisasa ase aRiWurva igi aTasobiT da aTiaTasobiT adamianiT,
da oxraA gulis wyromisa misisaA moaswavebda oKrebasa som- mTavrebiT, Sevida qalaq dvinSi da misi guliswyromis yvi-
xiTisasa, viTarca ninevelTa daqcevasa, raATamca Seinanes amaT- rili moaswavebda somxiTis aoxrebas, rogorc ninevelTa
ca. xolo gulni maTni ganficxebul iyvnes viTarca rvalni, daqcevas, rom amaTac SeenanaT, xolo maTi guli spilenZi-
da dayenebul viTarca samyaroA, rameTu codvaA wvalebisa ma- viT iyo gasastikebuli da myari sxeuliviT Semdgari, rad-
TisaA daweril iyo “ficarsa mas rkinisasa frCxiliTa andaman- ganac maTi mwvaleblobis codva dawerili iyo “ficarze
tisaATa”, viTarca ieremia ityBs. amisTBs ver eZlo moqcevad,
almasis frCxiliT”4, rogorc ieremia ambobs. amitom ver
rameTu emsgavsa saxli igi somxiTisaA kacsa mas ugunursa, ro-
moeqcnen, somxiTis saxli daemsgavsa ugunur kacs, romel-
melman dadga safuZvelsa zeda sacTurebisasa da qBSasa zeda
wvalebisasa, da viTar aRdges kueTebani, “daeca da iyo dace- mac sacdurebisa da mwvaleblobis qviSaze daamyara safuZ-
maA misi did friad”. viTarca iob ityBs: “me vixilen ugunur- veli, da roca mdinareebi da qarebi amovardnen da ekveT-
ni igi, romelTa Zirni ara daebnes, aramed meyseulad SeiWama nen im saxls, “is daeca da friad didi iyo misi dacema”1.
rogorc iobi ambobs: “me vnaxe fesvgadgmuli ugunuri da

` Sdr. Sesaqm. 18:24-26


2-?
1=? 3-?
2=? 4 ierem. 17:1

260 261
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

roWiki maTi da ganeSornes Zeni maTni cxovrebisagan”, rameTu meyseulad SevaCvene misi bina, Sors arian misi Svilebi
mZlavrebaA maTi da Kelmwifebisa maTisa sulgrZelebaA gamos- xsnisagan, karibWesTan scemes maT, aravin iyo mSveleli”2,
wovda Zalsa maTsa. radganac maTi Zaladoba da xelmwifeba srutavda maT Zalas.
rameTu ese ars CueulebaA maTi: pirvelad xarkni igi Tana-
maTi Cveuleba aseTia: uwin gadasaxdeli vali, Sesawi-
nadebni Zebnnes, ZRuenni da niWni kaetTa maTTaTBs, rameTu mo-
ravi da saCuqari maTi mTavrebisaTvis, gamoCxrikes, rad-
xarke misa iyvnes. merme wina Jamisa begarani sTxovnes. da uca-
loebasa TBssa hambavad ityBan, daqcevasa TBssa aswrafeben. ganac maTi moxarkeebi iyvnen. Semdeg adrindeli xarki iT-
da esreT manqanebiT daacalierna safaseTa maTTagan, raATa ad- xoves da TavianT garjas ambad hyvebian, TavianT danTqmas
vilad mZle eqmnas, romelica iyo esreT. aCqareben; da iseTi xerxiT dacarielda maTi qoneba, rom
da viTar mosZlevda sarkinozi igi da ara ipova Rone wi- advilad daeZlia, rac moxda kidec.
naaRdgomisa somexTa mefisa, arca ganrinebisa, rameTu Rmer- radganac sarkinozi imarjvebda da somexTa mefem verc
Tsa ganexeTqa mefobaA igi misi, maSin miivltoda igi mTaTa winaaRmdegoba gauwia da verc Tavi daaRwia, vinaidan
zeda afxazeTisaTa, romeli igi ukuanaAsknel sikudilsa ver RmerTs Seewyvita misi mefoba. maSin gaiqca is afxazeTis
ganera. xolo KelmwifH igi Seudga mas Ziebad sasjelsa si-
mTebisken. Semdgomad amisa, igi sikvdils ver gadaurCa, xo-
kudilisasa mrisxanebiTa didiTa.
lo xelmwife Seudga mis Ziebas, sastiki sikvdiliT rom
daesaja.

III. da movides igini cixesa mas yvelisasa, romeli iyo gur- 3. movidnen isini yvelis cixeSi, romelic iyo gurgen
gen erisTavTa erisTvisa, romelsa Sina iyvnes aznaurni war- erisTavTa erisTavisa, sadac iyvnen warCinebuli aznaure-
Cinebulni da sanatreli mowamH qristHsi gobron maT Tana. bi da maTTan erTad - qristes sanatreli mowafe, gobroni.
movides da moadges cixesa mas yvelisasa, gare moadges karve- miadgnen isini yvelis cixes, garSemo TovliviT Semoawyves
bi igi maTi, viTarca Tovli, romelni xuTisa soflisa saz- TavianTi karvebi, sul xuTi soflidan iyvnen da gaWirve-
RvarTa da-oden-etivnes iwroebiT.
biT daetivnen. maTi karvebis Tokebi gadaewna erTmaneTs,
da sabelni igi karvebisa maTisani ganeTxzna urTierTas,
radganac aseTi iyo dasadgurebis wesi saZageli, uRmrTo,
rameTu ese iyo CueulebaA dadgromisa maTisaA, naTesavTa maT
saZagelTa, uRmrToTa, ficxlad moisarTa, romelni Wamdes ZaR- sastikad moisari modgmisa, romelic ZaRlebs, Tagvs, kac-
lTa, Tagusa, kacsa da yovelsa arawmidasa. da esreT ganemzad- sa da yovelgvar arawmidas Wamda. ase gaemzadnen qvis sat-
nes brZolad filekavnebiTa mravliTa. da simravlH tyorce- yorcnebiT, da maT mier natyorcn isarTa simravle mzes fa-
bulTa maT isarTaA Seipyrobda haersa mzisasa, romelsa aqun- ravda. isari ki aseuli aqlemiT moezidaT da aseve Sube-
da aseuli tBrTi aqlemisaA isari oden da egreTve horoli. bic. sastik brZolaSi mecixovneebi mxned iyvnen, xocavdnen
da brZolasa mas ficxelsa mKne iqmnnes cixovanni igi da
dahKocdes mbrZolTa maT da dahyrides KorcTa maTTa, viTar-
ca skoresa queyanasa. xolo maT yovelTa uwinarHs ipova sim- 1 mT. 7:27
2 iob. 5:3-4

262 263
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

KniTa netari gobron, da Zali brZolisa misisaA yovelsa mas meomrobs da maTi sxeulis nawilebs ise yridnen, rogorc
simravlesa zeda sacnaur iyo. da saxeli icvala, viTarca yo- nakels miwaze. maTgan mamacobiT gamoirCeoda netari gob-
velTa wmidaTa, viTarca petres klde da savles pavle, amas roni da misi brZola yvelasTvis cnobili gaxda. man yvela
ewoda pirvelad miqel da merme gobron \ romeli esmina mefe-
wmindaniviT saxeli Seicvala, rogorc petres klde ewo-
sa mas da daeswava sityuad gobron da sasmenelTa eoceboda
da da savles – pavle, amas – miqel, da Semdgomad – gobron.
da gulsa gamoiwera, rameTu trfialebiTa Zlierad brZolisa
da axovnebisa misisaTBs aRiSurva sarwmunoebisa misisa qris- es ukanaskneli mefes gaugonia, dauxsomebia sityva gobro-
teanobaA. ni, mosasmenad eucnaura da gulSi Caimarxa, radganac
da odesme gamoetevnian simravleni igi zRvarsa artaoni- mZlavri brZolis siyvarulisa da misi axovnebis gamo mi-
sasa da, romelni povnian Tavisa mkrebelni da msxuertelni ya- sive qristianuli sarwmunoebisadmi saRvTo moSurneobiT
nobirisa maTisani, romelni SimSilisagan SiSsa sikudilisasa aRiZra..
Seuracx-hyofdes, Sekribnian maxlobelad cixesa mas, viTar- zogjer gamovidodnen xolme artaonis sazRvarze da vi-
ca cxovarni saCuenebelad maTa da daWrnian Korcni maTni; da sac naxavdnen yanidan TavTavis amRebs, romlebic SimSilis
sisxli igi ubraloA, viTarca msxuerpli sulneli, Seiwirvo-
gamo sikvdilis SiSs arad agdeben, Sekrebdnen cixis maxlob-
des RmrTisa, viTarca sisxli igi abelisi marTlisaA, romelTa
lad, rogorc cxvrebs, da daklavdnen, da maTi ubralo sis-
ricxB igi maTi RmerTman uwyis mxoloman, da uricxuni igi
erni marTlmadidebelTani aWaras da SavSeTs Sewyudeul iy- xli, surnelovani msxverpliviT Seiwireba RvTisadmi, ro-
vnes, romelni viTarca mkalni mosWamdes furcelsa xeTasa da gorc marTali abelis sisxli. maTi raodenoba mxolod
mwuanvilovansa queyanisasa. RmerTma uwyis. uamravi marTlmadidebeli adamiani aWara-
sa da SavSeTSi kaliasaviT xis foTolsa da balaxs Wamda.

IV. mas Jamsa iqmna SavSeTi bak mKecT-Seuval, rameTu ego- 4. maSin SavSeTi velurTagan miudgomeli zRude gax-
denni igi naTesavni maxlobelad dges, viTar sadilobisa gza
da. uamravni iyvnen. erTi Ramis savali gzis siaxloves id-
oden, romelTa queyanaA ver itevda. RmerTman ara aufla STas-
gnen, qveyana ver itevda maT. RmerTma ar dauSva maTi iq
lvad mas Sina madliTa didebulTa udabnoTaATa da locviTa
wmidaTaATa, romelTa saTnoebani maTni keTilni viTarca su- SeSveba did meudabnoeTa da wmindanTa madliT, romelTa
etni caTani ganmtkicebul arian da viTarca zRudeni rafa- saTnoebebi, rogorc cis svetni, ganmtkicebul arian da ra-
Tisani wina-aRudges. faTis zRudesaviT win aRudgnen maT.
xolo KelmwifH igi hbrZoda cixesa mas oc da rva dRe da xelmwife mecixovneebs ebrZoda ocdarva dRe da Sevi-
nabakni SeuKdes, romelTa ganKurites kldH da ganarRBes da laSqari, romelmac gatexa klde da gaarRvia zRude.
zRudH, romelTa gamouKdis netari gobron da gandevnis da maT gamouxta netari gobroni da gandevna isini da Tavisi
Zlevisa misgan umetHs ganakBrvna yovelni. da viTar ara iyo ZleviT man gaakvirva yvela. radganac arc Sewevna iyo da

264 265
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

SewevnaA, arca winaaRdgomaA, safici iTxoves, rameTu Rmer- arc winaaRmdegoba, iTxoves ficis wigni, rameTu RmerTma
Tman ganiWna igini. gadaarCina isini.
esrHT gamoiyvanna igini da ganuyvna kaetTa TBsTa ricxBT ase gamoiyvana isini, daaxloebiT orasi, da warudgina
viTar orasni oden. xolo netarisa gobronisi amcno umetHs
Tavis mTavrebs. yvelas ubrZanes, Cumad SeepyroT gobroni
yovelTasa krZalviT pyrobaA da esrHT waremarTa. da mgzavr
da asec moxda. gzad zogi agulianebda da sikvdiliT emuq-
romelTame abirebn da aqadebn sikudilsa, da romelTa miav-
linebn misa da aRuTquamn keTilTa, da esrHT aiZulebn wina- reboda, zogs agzavnidnen masTan da aRuTqvamdnen sikeTes.
dacueTad da datevebad qristHsa. ase aiZulebdnen winadacveTas da qristes datovebas.
xolo netarsa gobrons SeemsWualnes Korcni TBsni SiS- xolo netari gobroni gamsWvaluli iyo RvTis SiSiT,
sa RmrTisasa da ganumzada Tavi TBsi qristesTBs satanjve- da qristesTvis satanjvelad, sikvdilis dasaTmenad gaam-
lad da sikudilsa daTmenad (viTarca qristeman sikudili da- zada Tavisi Tavi (iseve, rogorc qristem daiTmina sikvdi-
iTmina yovelTaTBs) da mociqulisa sityuasa etyBn maT: “cxo- li yvelasTvis), mociqulis sityvebs eubneboda maT: “Cemi
rebaA Cemda qriste ars da sikudili SesaZinel”, da moiwivnes cxovreba qristea da sikvdili – sargebeli”1. miuaxlov-
Talins. da ravdenni ubraloni sisxlni daiTxines maTgan, aR-
dnen Talins. ramdeni udanaSaulo sisxli daiRvara, kac-
racxad vinme SeuZlos?
Tagan aRuricxvelia.

V. xolo mefH igi sumbat ukunvida kualad TBssave que- 5. xolo mefe sumbati wminda gobronis wamebis Semdeg
yanasa Semdgomad martBlobisa wmidisa gobronisa. viTar sxuaA isev dabrunda Tavis qveyanaSi, radganac sxva Rone ver ix-
RonH vera ipova, Sevida igi cixesa kapoetisasa, romeli-igi mara, Sevida igi kapoetis cixeSi. is yvelaze brZen kacad
ubrZnHs iTqumoda yovelTa kacTa mis JamisaTa. da viTarca miaCndaT im dros da, radganac RvTis Sewevna ganeSora mis-
SewevnaA RmrTisaA ganeSora misgan, RonH yoveli daelia, da gan, yovelgvari Zala gamoelia da gamoucdeliviT gamoem-
viTarca gamoucdeli Seewyudia da mis Tana eri mravali. eg-
wyvdia da masTan erTad - mravali adamiani. amgvaradve mi-
reTve saxed moadga masca cixesa da brZolisa mravlisa Sem-
adga xelmwife im cixes da didi brZolis Semdeg aiRo igi,
dgomad gamoiRo da yovelni mTavarni, didni somxiTisani da
aznaurni tyue-yvna. da yvela mTavari, didebuli da aznauri tyved Caigdo.
da mefH igi mravlisa tanjvisa Semdgomad mokla da Tav- mefe bevri tanjvis Semdeg mokla da TavmokveTili xe-
mokueTili Camohkida Zelsa saSuval qalaqsa dvinisasa. Tquas ze Camokida, dvinSi, Sua qalaqSi. umecari, vinc arc wig-
Tu vinme umecarTaganman gankiTxvaTaTBs saRmrToTa, romelTa nis moZRvreba, arc RvTis Zala icis, ilaparakebs RvTis sa-
ara ician swavlaA wignisaA, arca Zali RmrTisaA, Tu viTar amaT marTalze da ityvis: am usjulo modgmas amdeni Zalado-
naTesavTa uqristoTa, usjuloTa, eseodeni mZlavrobaA mZlav- biT Cagvra da amxela simdidre rom daupyria, nuTu rame
robisaA da farToebaA SuebisaA daupyries, Ture raAme flobaA Zala aqvs RvTis sasoebasa da sulgrZelebaso? ase nu ityviT!
sasoebisaA, anu sulgrZelebisa RmrTisaA Tavs-udebies
1 filip. 1:21

266 267
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

daTmenad. ese zraxvaA nu iyofin, aramed viTarca pavle ityBs: aramed rogorc pavle ambobs: “ra Sedarebaa naTelsa da
“raA sworebaA ars naTlisa da bnelisaA, anu raA sworebaA ars bnels Soris, an bnelsa da qristes Soris, an ra wili udevs
beliarisa qristHs Tana, anu raA nawili uc urwmunosa mor- urwmunos morwmunesTan?” (2kor. 6:14-15) ufali ambobs:
wmunisa Tana”, da ufali ityBs: “ukueTu vinme ara iSues meo-
“vinc meored ar iSveba, ver SeZlebs RvTis sasufevlis xil-
red, ver Kel-ewifebis xilvad sasufeli RmrTisaA”, da ukue-
vas” (in 3:3). “Tu ar SeWamT kacis Zis xorcs da ar SesvamT
Tu ara SWamoT Korci Zisa kacisaA da hsuaT sisxli misi, ara
gaqundes cxorebaA TavTa TquenTaA”. da kualad “romeli urC mis sisxls, ar geqnebaT sicocxle”(in. 6:53), da kidev: “vinc
iyos Zisa, mamaAca ara hrwams, ara ixilos man cxorebaA sauku- Zis urCia da mamac ar swams, ver ixilavs saukuno sicoc-
noA, aramed risxvaA RmrTisaA dadgromil ars mis zeda”. aw vi- xles, aramed RvTis risxva daivanebs masze”(Sdr. in. 3:36).
naA aqundes sasoebaA sulTa cxorebisaA warwymedulTa maT, ro- saidan unda hqondeT warwymedil sulTa xsnis imedi maT,
melTaTBs sityuaA juarisaA sicofe ars [1 kor. 1:18], romelTa visTvisac jvris sityva sigiJea (1kor. 1:18), romelTa Rmer-
RmerT muceli ars, didebaA maTi sircxBlsa Sina maTsa [filip. Ti mucelia, maTi dideba ki sircxvilSia (filip. 3:19). esaia
3:19]. da esaia ityBs: “vin cna gonebaA uflisaA, anu vin Tanam- ambobs: “vin mixvda uflis ganzraxvas, an vin iyo misi Tanam-
zraxval eyo mas”. romeli saidumloA cxorebisaA sibrZniTa
zraxveli?” (esaia 40:13) sicocxlis da xsnis saidumlo, ro-
dambadebelisaATa ganmzadebul ars samwysoTa maTTBs qris-
melic dambadeblis sibrZniTaa gamzadebuli qristes sam-
tHsTa da eklesiaTa RmrTisaTa, viTarca saxed cxovarni, Tu
visme edgnen mravlad, ara moignena maTTBs ZaRlnica mcuve- wysosa da RvTis eklesiisTvis, rogorc, magaliTad, cxvre-
lad, raATa ara odesme aRsaWrel iyvnen mgelTagan? egreTve bi hyavs vinmes mravlad, gana ZaRlebs ar dauyenebs maT mcve-
eseni, viTarca ZaRlni Znelni mocul arian mcuvelad cxovarTa lad, rom ar aiklon isini? aseve eseni, rogorc ficxeli
maTTBs qristHsTa, da ierusalHmi, qalaqi igi siwmidisa meu- ZaRlebi, qristes cxvrebis mcvelebi arian da ierusalimi,
fisa didisaA, romlisa Tqua mose: “Tualni uflisani mas zeda didi meufis siwmindis qalaqi, romlisTvisac mosem Tqva:
hgian maradis dasabamiTgan da ukunisamde”, ese daSHnebul ars “uflis Tvali maszea maradis – dasabamidan ukunisamde”
Soris udabnoTa vrcelTa, romelTa Soris damkBdrebul arian (II sjul. 11:12). is vrcel udabnoebs Soris aris gaSenebu-
kacni mKecisa bunebani, mtacebelni, romelTa saxli ars da cxo-
li, sadac mxecuri bunebis adamianebi arian damkvidrebu-
rebaA aqlemisa zurgi, naTesavni uricxuni, romelTaTBs vi-
li, romelTa saxli da cxovreba aqlemis zurgia; uricxvi
Tarca ZaRlni mbrZolni arian mKecTa maT velurTa, raATa ek-
lesiani RmrTisani mSBdobiT egnen, romelTa zeda mravalni modgma velur mxecebs Soris mebrZoli ZaRliviTaa, rom
ZBrni da samwysoni igi qristHsni myudroebiT iswaveboden RvTis eklesiebi mSvidobiT idgnen, romelTa zeda mrava-
RmrTis msaxurebasa, da ara brZolasa, viTarca winawarmetyu- li siavea. qristes samwyso mSvidad unda swavlobdes RvTis
eli ityBs: “dasWriden maxBlebsa maTsa manglad da laxureb- msaxurebas da ara brZolas, rogorc winaswarmetyveli am-
sa maTsa saKnisad”, da arRara iswavebden merme brZolasa, vi- bobs: “maxvilebisgan namglebs gamoWedaven, xolo laxvre-
Tarca aw yoladve ara ekadrebis qristeaneTa augad maxBlisa bisgan – saxnisebs” (esaia 2:4). mere aRar iswavlian brZo-
maT Soris da arca mKedari aRjdomad cxensa. da amisa Sem- las, rogorc axla srulebiT ar ekadreba qristianebs sa-
dgomad esaia ityBs: “maSin Zovden mgelni kravTa Tana da vef-
marcxvinod maxvili maT Soris da arc mxedars cxenze am-

268 269
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

xi ganisuenebdes TikanTa Tana, KboA da kuroA da lomi erTad xedreba. amis Semdeg esaia ambobs: “maSin moZoven mglebi kra-
Zovden”. mglad da vefxad siborotisa maTisa mZBnvarebasa vebTan da vefxvi daisvenebs TiknebTan; xbo, kuro da lomi
ityBs, mKecis saxed \ moswrafed daTxevasa sisxlisasa, da lo- erTad moZovs” (esaia 11:6). mgliTa da vefxviT maTi sibo-
mad \ mZlavrobasa mas, maTsa mTavrobasa, ityBs danielis Cue-
rotis mZvinvareba iTqmis, mxecis saxiT – sisxlis daTxevis
nebiTa xilvasa mas mKecTasa; daTuad moaswavebs sparsTa me-
moaxloeba, lomiT – maTi mTavrobis Zaladoba, danielis
fobasa babilovns da lomad sarkinozTa mefobasa baRdads ba-
bilovnisasa, da Tiknad mwvalebelTasa ityBs, romelni mdum- gamocxadebiT – mxecTa xilva; daTvi moaswavebs babilonSi
riad aCueneben da Sinagan mgel, viTarca Tqua ufalman: “ma- sparsTa mefobas da lomi – sarkinozTa mefobas babilonis
Sin daadginnes Tikanni marcxeniT missa, romelTa hrquas: war- baRdadSi, Tikani mwvaleblobas iuwyeba, romlebic mdu-
vediT wyeulno cecxlsa mas saukunosa, romeli ganmzadebul mared moaCveneben Tavs, Sinaganad ki mglebi arian, rogorc
ars eSmakisaTBs da msaxurTa misTaTBs”, da kravad \ WeSmaritni Tqva ufalma: “maSin daayenebs Tiknebs Tavis marcxniv, rom-
samwysoni qristHsni, da Kbod \ umankoebaA igi, da kuroA wmi- lebsac etyvis: wadiT, wyeulno, saukuno cecxlSi, rome-
daTave pirutyuTagani ars, da sarqeneli igi ZlevaA juarisaA lic eSmakisa da misi msaxurebisTvisaa gamzadebuli” (mT.
mterTa mimarT, da orni igi rqani \ sarwmunoebaA gansrule-
25:41). kravi qristes WeSmariti samwysoa, xbo – umankoeba
buli saqmeTagan keTilTa msgavsad orTa maT danakTa saxiere-
da kuro wminda pirutyvia, mtris mZleveli jvris Zala;
bisaTa. da noeca moaswava sarwmunoebaA eklesiisaA kidobansa
mas Sina Seyvanebad SBd-SBdi wmidaTagani da or-ori araw- ori rqa aris sarwmunoeba keTili saqmiT aRsrulebuli,
midaTaA. xolo aw madliTa RmrTisaATa aseulad ganfenil ars msgavsad ori sikeTis maxvilisa. noemac aCvena niSani ekle-
simravlH qristHs morwmuneTaA maT da ara unaseben. da lom- siis rwmenisa kidobanSi Svid-Svidi wminda da or-ori
Ta maT da mgelTa ara aqus flobaA ganxeTqad kravTa maT sam- arawmindas SeyvaniT. xolo axla, RvTis madliT, aseulo-
wysoTa qristHsTa, romelni erTad Zoven mSBdobiT. biT arian ganfenilni qristes morwmuneni da maT ar avne-
ben. lomebsa da mglebs ar aqvT ufleba, gawyviton qristes
samwysos kravebi, romlebic erTad wynarad Zoven.

VI. da raJams moiwia Jami igi, gamovida brZanebaA Kelmwi- 6. Jami rom dadga, gamovida xelmwifis brZaneba, rom
fisa misgan wodebad CinebulTa maT tablasa mas wamebisasa da mis mier moxmobilebi swveodnen mowmeTa magidas da wam-
wardgomad daliWsa mas saSinelsa ganCinebasa sikudilisasa, dgariyvnen sasamarTloSi sikvdilis saSineli ganaCenis
viTarca dResa mas gankiTxvisa uflisasa. saSinel da SesaZ- winaSe, rogorc uflis gankiTxvis dRes. saSineli da Se-
rwunebel ars dRH igi sasjelisaA, meored moslvaA uflisaA, maZrwunebelia sasjelis is dRe, uflis meored mosvla, ro-
odes cani daiqcnen da wesni icvalnen, mnaTobni daSrten yo- ca cani daiqcevian da wesebi Seicvleba, yvela mnaTobi Caq-
velni da queyanaA Seimusros, oxraA igi sayBrisaA zar-scem- reba da qveyana daifSvneba, sayviris xma zars scems yovel
des yovelTa dabadebulTa da ZrwoliT xedviden mefesa qris-
dabadebuls da SiSiT Sexedaven mefes, qristes, jvriT mo-

270 271
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

tesa, momavalsa juariTa. daRaTu ese WeSmarit ars, aramed mavals. es araTu WeSmaritia, aramed rwmeniT aris mosa-
sarwmunoebiTave mosalodnel ars, viTarca pavle ityBs1. lodneli, rogorc pavle ambobs (Sdr. ebr. 11:1-3).
ars sarwmunoeba mraval Zal, saqmeTa mamxilebel ara xi- sarwmunoeba mravlis SemZlea – uxilav saqmeTa Tu xi-
lulTa da kacTa bunebisa xilul ufroAs sarwmunod Serac-
lulad, ufro sarwmunod miCneul saqmeTa mamxilebeli, sa-
xil Txrobilsa da xilulTa Soris saSinel ars, elva-texil
Sineli da mkacri, magram dro gadis da, rac moxda,swra-
sastiki da, amasca dro-ecis, romeli ganiWebul arn, mswrafl
ganitacis. xolo KorcTa Sina myofisa kacisaTBs amisa usa- fad gaivlis. cocxali kacisaTvis imaze saSineli da sas-
SinelHs da uficxHs araraA sagonebel ars, Tu kaci SiSueli tiki warmosadgeni araferia, rom umsgavsoebs, SiSveli
sikudilad ganCinebuli Kel-pyrobiT mohyvandes winaSe erTa xmlebiT aRWurvilebs, SubiT momarTulebs, isarmomarjve-
uricxuTa, upirulTa, aRWurvilTa KrmliTa KdiliTa da ho- bulebs, daniT momzadebulebs SiSveli kaci xelapyrobi-
roliTa momarTebuliTa, isriTa dapyrobiliTa, daniTa momza- li miyavdeT uamravi xalxis winaSe, da am dros ra Rone
debuliTa, da kacsa Rone hqondis ganrinebisa da qristHs si- unda hqondes mas Tavis daRwevisa, rom qristes siyvaru-
yuarulisaTBs daiTminos, viTarca netarman gobron daiTmina. lisTvis daiTminos, rogorc netarma gobronma daiTmina.
rameTu esrHT iyo CueulebaA sarkinozTaA, raJams gamoK-
aseTi iyo wesi sarkinozebisa – roca gamodioda brZa-
dis brZanebaA moklvad qristeanisaA, aRiWurnian viTarca dResa
neba qristianis sikvdiliT dasjisa, SeiaraRdebodnen, ro-
brZolisasa da almaWuri yvian da aRlesnian maxBlni maTni mos-
wrafed daTxevad sisxlisa da erTierTsa uswrobn, viTarca gorc brZolis dRes da, lesavdnen TavianT maxvils sisxlis
SesaZinelsa didsa safasisasa. swrafad dasaRvrelad da erTmaneTs ise aswreben, TiTqos
da raJams gamohyvandes pyrobilni igi, romel gamoiyvan- didi ganZis SesaZenad irjebian.
nes yvelis cixiT, romelni-igi gamoirCina RmerTman martBlad roca gamoyavdaT Sepyrobilebi yvelis cixidan, ric-
TBsa, ricxBT viTar as oc da aTcameti viTarca-igi samoelis xviT as ocdacameti, romlebic gamoarCia RmerTma Tavis mo-
mier saTno iyo RmerTman daviT cxebulad TBsa, xolo Cine- wameebad, rogorc samoelis mier saTno hyo RmerTma davi-
bulni igi aznaurni daeyennes msgavsad misa, romelni adarna- Ti Tavis cxebulad. amis msgavsad mowveuli aznaurebic da-
se mefeman gamoiKsnna.
ayenes, romlebic mefe adarnasem gamoixsna.
xolo wmidaTa wodebasa mas cnes, raA-igi yofad iyo, da
wmindanebs rom mouxmes, mixvdnen, rac xdeboda, da yve-
Tques yovelTa erTobiT: “gualeT, Zmano, qristHs Tana da nu
vin Cuengani SeorguldebiT”. da sixaruliT gamovides da ur- lam Tqva: “wavideT Zmebo, qristesTan erTad da nurc erTi
TierTas aswavebdes mxiaruliTa piriTa ficxelsa mas satan- Cvengani nu Seuorguldeba”. sixaruliT gamovidnen isini
jvelsa sikudilsa, viTarca saSuebelsa keTilsa. umravlHsni da erTmaneTs eubnebodnen, mieRoT sikvdilis mZime satan-
maTganni moiyvannes winaSe laSqarTa maT saSinelTa, aRmza- jveli, rogorc keTili gancxroma. umetesi maTgani maxvi-
debulTa TiTosaxeTa maTgan maxBlTa. lebiT SeiaraRebul laSqars warudgines.
maSin viTarca mKecni borotni ganZBnebulni Seerines aR- maSin gaficxebulebi boroti mxecebiviT daerivnen maT
reulad da erTierTsa uswrobdes, romelnime maxBliTa da erTmaneTs aswrebdnen – zogi maxviliT scemda, zogi
1 pavle mociqulis werlebSi es adgili ver vipoveT

272 273
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

scemdes, romelnime horoliTa da isriTa SesCxuepdes da das- SubiTa da isriT Cxvletda maT sxeulebs, danebiT Wrid-
Wrides KorcTa maTTa, danebiTa ganapebdes, da RBZlebi igi nen, maT RviZlebs piriT glejdnen, rogorc ZaRlebi.
maTi, viTarca ZaRlTa piriTa ganetaca, da esrHT dasTxines ase daiRvara maTi sisxli da damTavrda maTi wameba
sisxlni maTni, da esrHT srul iqmna wamebaA maTi qristHs mier.
qristes mier, xolo netari gobroni waradgines amiras wi-
xolo netari gobron waradgines winaSe amirisa mis. da
naSe. uTxra man gobrons: “mebraleba Seni siWabuke da sik-
hrqua netarsa gobrons: “mewyalis me sikeTH siWabukisa Seni-
saA da mSuris sikudilisaTBs mKedrobaA Seni, romeli saxe- vdilisaTvis menaneba SenisTana mxedari, saxelovani xar
lovan xar winaSe Cuensa. da aw, viTarca Svilsa sayuarelsa, Cven winaSe. axla, rogorc sayvarel Svils, gmoZRvrav, mi-
gaswaveb Sen, dauteve ugunurebisa Senisa Sjuli, romliTa atove Seni suleluri rjuli, riTac verafriT isargeb-
vera irges moyuasTa SenTa, da aRiare WeSmariti Sjuli Kel- les Senma moyvasebma, da aRiare Cveni rjuli, romelsac
mwifebisa CuenisaA, romelsa damorCilebul ars yoveli; da aR- yvela emorCileba, da aRgiTqvam amieridan, Tu samTavros
giTquam Tquen, viciT Cuen amis subuqisa Semdgomad, romli- ufrosobas inebeb, mogcem palats, karvebs, monebs, sasaxles,
saca kaetisa inebo mTavrobaA, mogce Sen, palati, karvebi, mo- aqlemebs, uamrav mSvenier ganZs, da iqnebi Cemi erT-erTi
nebi, taZari, aqlemebi, saWurvelTa SuenierTa simravlH, da
rCeulTagani. sayvareli iqnebi Cem winaSe da am laSqris-
gyo Sen viTarca erTi rCeulTa CemTagani. sayuarel iyo Cem
gan pativcemuli.”
winaSe da pativcemul yovelTa amaTgan laSqarTa”.
miugo wmidaman gobron da hrqua amirasa mas: “gevedrebi, wminda gobronma miugo amiras da uTxra: “gevedrebi,
Kelmwifeo, nu maiZuleb me datevebad qristeanobisa, romli- xelmwifev, nu maiZuleb, mivatovo qristianoba, romliTac
Ta aRmzardes me mSobelTa CemTa, da aRbeWdul var suliTa aRmzardes mSoblebma da monaTluli var suliwmidiT. ra
wmidiTa. da raA mizezi ars ese mizezi sikudilisa CemisaA? mra- aris mizezi Cemi sikvdiliT dasjisa? bevri qristiania
val arian Sen queSe qristeaneni da meca ara davaklo monebaA Sens qveSevrdomobaSi, mec, rogori saxiTac geneboT, ar da-
Kelmwifebasa Sensa yovliTa saxiTa, romliTa genebos Sen. da vakleb msaxurebas Tqvens xelmwifebas. es ki namdvilad ico-
ese WeSmaritad uwyode Sen, rameTu arca keTilTa SenTa aR- deT, rom arc Seni keTili aRTqmiTa da arc Sengan Cemze
TqumaTa, arca ZBr-ZBrTa borotTa SenTa Cem zeda mowevniTa
Zlieri borotebis mowevniT ver ganmayeneb Cemi ufali ie-
SemiZlo ganyenebad ufalsa Cemsa iesu qristesa”.
so qristesgan.”
xolo amiraman hrqua monaTa TBsTa: “wariyvaneT ege da uCu-
eneniT moklulni igi moyuasni misni TiTosaxed daWrilni. da xolo amiram Tavis msaxurebs uTxra: “waiyvaneT es da
kualad uCueneniT palatni da karvebi, da arwmuneT micemad uCveneT sxvadasxva Wriloba, miyenebuli misi moyvasebisaT-
magas, vin uwyis, ukue SiSman sikudilisaman anu SesaZinebel- vis, aseve uCveneT palatebi da karvebi da daarwmuneT, vin
man keTilisaman modrikos guli misi”. da viTar moavles yo- icis, iqneb sikvdilis SiSma an sikeTis SeZenis survilma
veli igi da movides winaSe amirisa mis, hrqua amiraman: “raA modrikos misi guli”. yvelgan rom Semoatares da amiras
gamoirCie Tavisa SenisaA?”. hrqua mas wmidaman gobron: “me pir- winaSe warsdgnen, uTxra amiram: “ra amoirCie SenTvis?”
veladve giTxar Sen, ara midrekad qristHs uflisa Cemisa- wminda gobronma miugo: “me Tavidanve giTxari, rom ar gan-
gan”.
veridebi Cem ufals, qristes.”

274 275
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

xolo amiraman hrqua monaTa TBsTa: “ara icis magan Wiri xolo amiram Tavis msaxurebs uTxra: “ar icis man sik-
sikudilisaA, wariyvaneT ege, da warwymideniT magis winaSe vdilis simware. waiyvaneT da mis winaSe daxoceT darCeni-
darComilni qristeaneni, da mcired wyalT ege, da kualad mo- li qristianebi, mcire Wriloba amasac miayeneT da kvlav
iyvaneT”. da kualad wariyvanes netari gobron, da daadgines
moiyvaneT”. isev waiyvanes netari gobroni, Caayenes darCe-
Soris daSTomilTa maT moyuasTa da uridad Seerines maT max-
nilebs Soris da daundoblad daerivnen maxviliT. maTi
BliTa. da cemasa mas maTsa uwyalod sisxli maTi epkureboda
mas, da romelime guami davardis mis winaSe da romlisame gu- umowyalo cemisas sisxli epkureboda mas, zogi gvami mis
ami Segordis queSe ferKTa misTa. da esreT aResrulnes wa- win davarda, zogi fexebSi Seugorda; da ase saSinlad awa-
mebani maT yovelTani saSinelebiTa; ver SeaZrwunes guli mi- mes yvela, misi guli ki ver SeaZrwunes.
si. maSin moudrikes qedi, orjer sces maxvili da mcired
maSin warupyres qedi misi da sces maxBliTa orgzis oden, daWres. netarma gobronma borkilisagan gamoiRo xeli, Ta-
da wyles mcired. da gamoiZro Keli netarman man krulebisa visi sisxli jvris saxiT gamoisaxa Sublze da Tqva: “madlo-
misgan da sisxli igi TBsi gamoiwera juaris saxed Sublsa ba, ufalo ieso qriste, romelmac uRirsi da codvili, am
TBssa da Tqua: “gmadlob Sen, ufalo iesu qriste, romelman
samkvidreblis ukanaskneli memkvidre, mowameobis Rirsi gam-
Rirs myav me uRirsi ese da codvili da ukuanaAskneli yovel-
xade. ufalo, didia Seni mowyaleba da sitkboeba Cemze da
TaA nawilsa amas mkBdrobisasa da mowamebisasa. ufalo, srul
yav mowyalebaA Seni da sitkboebaA Cemdamo, da nura damabrko- nu damabrkolebs rame mizezi, eSmakis xerxi da am usjulos
lebn mizezi raAve, manqanebaA da mZlavrebaA usjuloAsa amis”. sxva Zaladoba”. kvlav miyavdaT is amirasTan da brwyinavda
da kualad mohyvanda igi winaSe amirisa mis da brwyinvida piri misi piri da Subli elvarebda. zogma qristianma, romelic
misi da Subli misi elvared, da romelnime qristeaneTaganni maxloblad idga, ixila Tavisi TvaliT, rogor edga mas
maxlobel iyvnes, ixiles igi TualiTa sarwmunoebisaATa, vi- gvirgvini da irwmuna misi damowmebis (martvilobis) WeS-
Tarca gBrgBnosani zegardamo, da hrwmena WeSmaritad mar- mariteba. ise amSvenebda mas Sublze gamosaxuli sisxli, ro-
tBlobaA misi. da esrHT uSuenoda igi sisxlisa mis gamowe- gorc maSin, roca ufali Cveni gadarCenisaTvis vnebas aRas-
riTa Sublsa missa, viTarca igi, raJams ufali Cueni cxovre-
rulebda. gamoiyvanes igi eklis gvirgviniT da yvelam ixi-
bisasa mas vnebasa aRasrulebda, da gamoiyvanes igi eklisa
la. amis gamo ufali ambobs: “mowafisTvis sakmarisia iyos
gBrgBniTa, ixiles igi yovelTa. da eseviTarisa msgavsebi-
saTBs ufali ityBs: “kma ars mowafisa mis, Tu iyos, viTarca iseTi, rogorc misi moZRvari da ufalia”.1
moZRuari TBsi da ufali TBsi”. maSin irwmuna mefe adarnasem misi WeSmariti mowameo-
maSin wama adarnase mefeman WeSmariti martBlobaA misi, ba, rogorc giorgisi da Teodoresi. roca waradgines is
viTarca giorgisi da Teodoresi. da raJams waradgines igi amiras winaSe, romelic alersiT ver arwmunebda mas, dae-
winaSe amirisa mis, mravliTa sityBTa liqnisaATa ver ajereb- tovebina qriste da eubneboda: “es icode, Tu ar damemor-
da amas datevebad qristHsa da etyoda: “ese uwyode, ukueTu Cilebi, veranairi RoniT ver gaeqcevi sikvdils. axla is-
ara moiqce morCilebad Cemda, vera romliTa RoniTa ganere mine Cemi, rogorc keTilis mzraxvelisa, da nu wariwymed
sikudilsa. da aw ismine Cemi, viTarca keTilisa ganmzraxisaA,
1 mT. 10:25

276 277
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

da nu warswymed Tavsa Sensa, da me ubrZano mkurnalsa gan- Tavs, me vubrZaneb mkurnals, Seni mciredi Wrilobisgan gan-
kurnebaA Seni mciredisa magisgan wylulisa, da pirvelni igi gkurnos da adrindel aRnaTqvams Sevasruleb”. uTxra mas
aRnaTquemni mtkice vyvne Sen zeda”. hrqua mas wmidaman gob- wminda gobronma: “gaakeTe, rac gnebavs, me qristiani var
ron: “iqmode, raAca gnebavs, me qristeane var da arasada uvar-
da arasodes uarvyof mis saxels”. maSin brZana amiram wmin-
vyo saxeli misi”. maSin brZana amiraman moklvaA wmidisa gob-
da gobronis mokvla. waiyvanes igi, mohkveTes Tavi da da-
ronisi. da wariyvanes da warhkueTes Tavi misi, da daagdes mok-
lulTa maT Tana. esrHT srul iqmna wamebaA misi TTuesa noen- agdes moklulebTan. ase aRsrulda misi wameba Cvidmet no-
bersa: iz:-sa da miemTxBa gBrgBnsa dauWnobelsa wmidaTa Ta- embers da miiRo uWknobi gvirgvini wmindanebTan, mociqul-
na mociqulTa da yovelTa mowameTa. Ta da yvela wamebulTan.
kualad Seimosa eklesiaman samkauli sixarulisa da brwyin- kvlav Seimko eklesiam sixarulisa da brwyinvalebis
valebisaA sisxliTa misiTa, daidga gBrgBni Suenierebisa da samkauli misi sisxliT, daidga mSvenierebisa da didebis
didebisaA simKniTa misiTa. da qristeaneTaganman aravin ikad- gvirgvini misi simamaciT. qristianTagan veravin SeZlo mas-
ra miaxlebad misa. xolo amiraman ubrZana moTxrad sami mTxreb- Tan miaxleba. xolo amiram brZana, amoeTxaraT sami Txri-
li, da Sekribnes Korcni maT yovelTa moklulTani da STa-
li. Sekribes yvela moklulis sxeuli da Sig Cayares; da
yarnes mas Sina. da ubrZana, raATa aravin qristeaneTagani mie-
brZana, arc erTi qristiani ar mihkareboda.
axlos maT.
xolo RmerTman, romelman ara ugulebels-yvna monani TB- xolo RmerTma, romelmac ar ugulebelyo Tavisi msa-
sni, da adidna maqebelni TBsni da aCuenna saswaulni zegarda- xurebi da adida Tavisi maqebelni, saswauli moavlina ze-
mo, \ naTelni brwyinvaleni Rame yovel, viTarca lamparni aR- cidan: naTeli brwyinavda anTebuli lamprebiviT da da-
nTebulni, da daadginian zeda mTxreblsa mas. mravalTa ixiles adga Txrils. mravalma ixila es saswauli, morwmunem Tu
ese saswauli yovelTa morwmuneTa da urwmunoTa, movides da urwmunom. mividnen da uTxres amiras, xolo man ase axsna,
uTxres amirasa. xolo man mizezi uTxra, viTarmed: “ese sarki- rom: “es im sarkinozebTanac xdeba, romlebsac berZnebi
nozTaca zeda iqmnebis, romelni berZenTagan moiklvian”. klaven”.

7. aw. sayvarelno, mociqulis sityvas davemorCiloT


VII. aw sayuarelno, mociqulisa sityuasa verCdeT da Kse-
nebasa wmidaTasa veziarneT da saKsenebelsa maTsa aRvasru- da wmindanTa xseneba aRvasruloT. wminda mowameebma Ta-
lebdeT! viTarca wmidaTa mowameTa sulni maTni warudginnes vianTi xorcieli tanjviT suli warudgines RmerTs. Sen
RmerTsa guamTa maTTa tanjviTa, nu egre Senca SemZlebel ar SegiZlia aseTi msxverplis gaReba, ramdenadac dRes
xar egeviTarisa msxuerplisa wardginebad winaSe RmrTisa. ra- aravis SeuZlia gaapos Seni sxeuli maxviliT Sens satan-
meTu raodenca dRes aravin ars, romelman wamebisaTBs daW- jvelad; aramed Sen siglaxakiT, Seni nebiT daiferfle maT-
rna Korcni Senni maxBliTa, aramed Sen SemZlebel xar dawu- gan uflisaTvis; amqveyniuri SesaZlo keTildReobisa da
ad maTa iwroebiTa da mwuxarebiTa da nebsiT siglaxakiTa uf-
lisaTBs, romeli viTarca-igi SemZlebel iyos, soflisa sa-

278 279
wameba
wamebaAA wmidisa gob
wmidisa ron
gobron is
isii
ronis wameba wminda gobronisa

SuebelTa da gansuenebaTa, da nebsiT aRirCios mwuxarebaA da simSvidis nacvlad Wiri da wuxili airCie. qristes mowa-
iwroebaA nacvalad misa. igi ars, romeli Seswiravs msxuer- me gobronma RvTis didebiT msxverpli Seswira mis winaSe.
plsa qebisasa winaSe RmrTisa, viTarca mowameman qristHsman aw ukve moakvdineT Tqveni xorci da jvars acviT igi
gobron.
SromiTa da marxviT, mowameobis gvirgviniT, risTvisac Za-
aw ukue moakudineniT Korcni Tquenni da juars-acuT igi
lauflebis mqoneni mowameebs klavdnen da isini ewamebod-
SromiTa da marxBTa, gBrgBiniTa mowameTaATa, romlisaTBs
igi mZlavrni martBlTa moswyueddes da iwamnes. xolo Sen nen, xolo Sen nebiT gaswire Tavi WirTa TmeniT. es aris ubi-
nebsiT Tavi TBsi moswyBde iwroebiT. da ese ars msxuerpli wo msxverpli, romelsac ar sWirdeba Semwirveli mRvde-
ubiwoA, romelsa ara uKms mRdeli Semwirveli, rameTu rome- li, radganac, vinc amqveynad damdabldeba, is caSi amaR-
li amas queyanasa zeda damdabldes, igi caTa Sina amaRldebis ldeba Cveni uflis, ieso qristes mier, romlisa ars dide-
qristH iesuAs mier uflisa Cuenisa, romlisaA ars didebaA ma- ba mamisa Tana suli wmidiTurT, aw da maradis da ukuniTi
misa Tana suliT wmidiTurT, aw da maradis da ukuniTi ukuni- ukunisamde. amin!
samde, amHn.

280 281
wameba wminda konstantisa

282 283
winaTqma

“cxovreba da wameba konstanti kaxisa” daiwera mecxre sa-


ukuneSi. mecxre saukunis pirvel naxevarSi qarTlSi cxovrob-
da erisTavi, saxelad konstanti, romelsac aseve kaxs uwo-
debdnen misi mamulis mixedviT.
es is dro iyo, rodesac TbilisSi amira sahak ismailis Ze
ganudga Tavis xalifas. mis dasasjelad xalifam didi jari
gamoagzavna buRa Turqis meTaurobiT. am ukanasknelma sZlia
sahaks da Tbilisi gadawva. konstanti sahakis mxareze ibrZo-
da. damarcxebis Semdeg is Seipyres da TbilisSi buRa Turqs
mihgvares. mas musulmanobis miReba mosTxoves jer TbilisSi,
xolo Semdeg qalaq samaraSi da uaris Semdeg mas Tavi mohkve-
Tes”.
avtoris sityviT, es ambavi moxda Teodora dedoflis me-
fobis dros “samefosa berZenTasa” anu bizantiis (aRmosavleT
romis) imperiaSi. konstantis wamebis aRweris Semdeg avtors
moyavs Teodoras werili konstantis Svilebisa da naTesave-
bisTvis, romelSic imperatrica ulocavs konstantis naTesa-
vebs da mTel qarTvel ers, rom maT konstantis saxiT gamouC-
ndaT “meoxi winaSe qristesi”. es werili sainteresoa istori-
uli TvalsazrisiT, imdroindeli politikuri mdgomareobis,
kerZod bizantiis mesveurTa aRmosavleTis erTmorwmune qar-
Tvelebis mimarT arsebuli politikis gasagebad.
avtori konstantis Tanamedrovea, rac misi Semdegi sit-
yvebidan Cans: “...mec, araRirsma, vinebe winamorbedebis mibaZ-
va da aRvwere wmida da netari mowame konstantis cxovreba
da wameba, rac Cvens dros moxda”.

levan abaSiZe

284 285
cxo rebaA da wamebaA wmid
cxorebaA isa mowamisa
wmidisa cxovreba da wameba wmida mowame konstanti
kostantis
kostant isii qarTvel
is isaA, romel
qarTvelisaA, romelii iwama qarTvelisa (konstantine kaxisa), romelic iwa-
babilonelTa
bab mefisa
ilonelTa mef jafaris
isa jafar is mier 1 ma babilonelTa1 mefe jafaris mier
TTuesa noenbersa: i:
guakurTxen, mamao!
gvakurTxe, mamao!

I. sayuarelno, gancxadebul ars yovelTaTYs, viTarmed 1. sayvarelno, gancxadebulia yvelasTvis, rom aravis
aravin yo aRweraA igi wignTaA garna madliTa sulisa wmidi- dauweria wignebi suliwmidis madlis gareSe, radgan pir-
saATa, rameTu didman man mose pirvelad iwyo aRwerad Sesaq- velad didma mosem aRwera cisa da qveynis Seqmna, romelic
misa cisa da queyanisa, romel arasada exilva, aramed uwyebi- arasodes uxilavs, aramed suliwmidis uwyebiT aRwera is,
Ta sulisa wmidisaATa aRwera igi viTarca TualiTa xiluli.
rogorc sakuTari TvaliT nanaxi. da amis Semdgom dawera
da misa Semdgomad aRwerna sxuanica wignni, romelTa Sina
auwya gamoslvaA igi ZeTa israHlisaTaA SemdgomiTi-Semdgo- sxva wignebic, romlebSic TanmimdevrobiT gadmosca isra-
mad vidre aRsrulebadmde misa. elis2 egviptidan gamosvla, mis aRsasrulamde.
merme aRiwernes Tqumulni igi winawarmetyuelTan
inawarmetyuelTanii , Semdeg daiwera winaswarmetyvelTa mier Tqmuli, rasac
romelsa qadagebdes moslvisaTBs uflisa Cuenisa iesu qris- qadagebdnen uflisa Cvenisa ieso qristes mosvlisa da misi
tHsa da Korcielad Ruawlisa misisaTBs. xolo Semdgomad xorcieli Rvawlis Sesaxeb. xolo Cveni uflis, ieso qris-
moslvisa uflisa Cuenisa iesu qristHsa aR[i]wernes oTxni ese tes mosvlis Semdeg, daiwera oTxi saxareba, romliTac exa-
evangelen
evangelenii, romelTagan exarebis naTesavTa momavalTa mos- ra kacobriobas mosvla uflisa da RvTaebrivi gangebuleba
lvaA igi uflisaA da gangebulebaA misi KorciTa miT, romel-
misi xorcielad gankacebisa, qalwulisagan mariamisa, Cve-
igi miixuna qalwulisa mariamisgan wyalobisaTBs Cuenisa. da
ni wyalobisaTvis. amis Semdeg aRiwera mociqulTa saqmee-
amisa Semdgomad saqmen
saqmenii mociqulTan
iqulTanii , viTar-igi mohvli-
mociqulTan
des yovelsa sofelsa da axarebdes sityuasa mas cxorebisasa, bi, rogor moiares maT mTeli qveyniereba da rogor axares
da mravalTa hrwmena maTi da “naTel-iRebdes saxeliTa mami- cxonebis sityva, da mravalma irwmuna maTi, da “naTel-iRo
saATa da ZisaATa da sulisa wmidisaATa” saxeliTa mamisaTa da ZisaTa da sulisa wmidisaTa”3.
xolo maradis mteri igi da moSurnH ara vinaA dascxra
1 babilonelebi – aq: arabebi.
winaaRmdgomad WeSmaritebisaTBs, da aRazrzinna mefeni mis 2 Zeni israelisani – israeli ewoda iakobs, isaakis Zes, mas Sem-
deg, rac ufali mas gamoecxada: israeli “mxilveli uflis” (sa-
1 xelnawerebis nusxa: A: A-130; B: A-170; C: A-176; D: H-2077; E: H-1672; F: ba); zogadad “Zeni israelisani” ebraeli eris aRmniSvnelicaa.
H-2121; G: H-22 (leningr.); H: S-3637. 3 Sdr. mT. 28:19

286 287
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

Jamisani da igini aiZulebdes morwmuneTa maT msaxurebad ker- xolo maradiuli mteri da moSurne aRar dacxra WeS-
pTa TBsTa. xolo romelni ara erCdes maTganni, moswyueddes maritebis mtrobiT da aRZra im drois mefeni. isini aiZu-
maT piriTa maxBlisaATa da cecxliTa daswuvides. lebdnen morwmuneebs kerpebis Tayvaniscemas. xolo vinc ar
maSin aR-vinme-dges kacni morwmuneTaganni, iwyes aRwe-
daemorCileboda, maxviliT klavdnen an cecxlSi wvavdnen.
rad cxorebaA wmidaTa mowameTaA da viTar saxiT arn aRsasru-
maSin zogierTma morwmunem iwyo wmida mowameTa cxov-
li Ruawlisa maTisaA, sadidebelad wmidaTa mowameTa da aRsa-
baZvelad, romelTa-igi Suri saRmrToA aqundes. rebisa da maTi Rvawlis aRwera, wmida mowameTa sadideb-
amisve mizezisaTBs meca araRirsman vinebe mibaZvad pir- lad da imaT misabaZad, visac saRmrTo Suri hqondaT.
velTa maT da aRvwere cxorebaA da wamebaA wmidisa da netari- amave mizeziT mec, araRirsma, vinebe winamorbedebis mi-
sa mowamisa kostantisi, romeli iyo dReTa CuenTa mefobasa baZva da aRvwere wmida da netari mowame konstantis cxov-
RmrTis msaxurisa Teodora dedoflisa, romeli-igi mefob- reba da wameba, rac Cvens dros moxda, RvTismsaxur Teodo-
da samefosa berZenTasa, vidre-igi yrma-Ra iyo ZH igi misi mi- ra dedoflis mefobisas, vinc berZenTa samefos ganagebda,
qael. vidre Ze misi miqaeli mcirewlovani iyo.
aman netarman ganwmida saberZneTi yoveli sacTurisa mis-
netarma dedofalma gawminda saberZneTi yvela im sac-
gan, romeli iyo dReTa qmrisa misisaTa, xatisa urwmunoebisa.
Turisagan, rac urwmunoebis saxiT misi qmris mefobisas
da ganamtkica Ruawli berZenTaA da mravalni Walakni aRaS-
Hnna, romelni mooKrebul iyvnes agarianTa mier. iyo, da ganamtkica Rvawli berZenTa da aRaSena mravali
samkvidrebeli, romelic agarianTa1 mier iyo mooxrebuli.

II. mas Jamsa oden iyo vinme queyanasa qarTlisasa, sanaxebsa 2. im dros qarTlSi, zena soflis mxreSi cxovrobda
zena soflisasa, kaci, romelsa saxeli erqua kostanti, ro- erTi kaci, romelsac saxelad konstanti erqva, da Tavisi
melsa ewoda kaxaA saxelad mamulisa mis queyanisa. kaci ese iyo kuTxis saxelis mixedviT ewoda kaxi (kaxai). is iyo friad
warCinebul friad didad yovelsa queyanasa qarTlisasa, fri-
warCinebuli didgvarovani mTels qarTlSi, hqonda did-
adi simdidrH aqunda da mravali saSuebeli amis soflisaA. da
Zali simdidre da uamravi amqveyniuri gansacxromeli, gan-
ganTqumul iyo saxeli misi queyanaTa SorielTa, vidremdis
mefeTaca mismenil iyo misTBs. Tqmuli iyo misi saxeli Soreul qveynebSic, mis Sesaxeb me-
da ese netari Semkobil iyo orkerZoATave miT saqmiTa, vi- feebsac ki smenodaT.
Tarca xH furcliTa da nayofiTa. da aqunda mas sarwmunoebaA netari konstanti ormxriv iyo Semkobili, rogorc xe
uflisa Cuenisa iesu qristHs mimarT Seuorgulebeli da um- foTlebiTa da nayofiT. mas Cveni uflis ieso qristes Seu-
tkicHsi mTaTa. da kualad aqunda netarsa mas sarwmunoebaA orgulebuli rwmena hqonda, mTaTa umtkicesi. da aseve,

1 agariani – arabi, musulmani. bibliuri agaridan. agari iyo


saras mxevali, romelmac abraamisgan gaaCina Svili – ismaili,
romlisganac, gadmocemis Tanaxmad, dasabams iRebs arabTa eri.

288 289
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

mRdelT-moZRuarTa mimarT da yovelTa moweseTa eklesiisa- swamda mas mRvdel-moZRvarTa da eklesiis yoveli mowese-
Ta, viTarca-igi Rirs ars da marTal. da uyuardes mas mona- si, rogorc Rirseulsa da marTals, uyvarda monazvnebi1,
zonni da aqunda maTa mimarT sarwmunoebaA, da moswrafe iyo sjeroda maTi da maT msaxurebas eswrafvoda. Tu vinme mo-
msaxurebasa maTsa. da ukueTu vinme monazonTagani, gina yo-
nazoni, anda nebismieri moweseTagani2mis saxlSi mivido-
ladve moweseTagani mividis saxlad misa, miegebvin igi sixa-
da, sixaruliT Seegebeboda, Tayvans scemda, kargad moas-
ruliT, Tayuanis-scis pirsa zeda queyanisasa da friad ganu-
suenis mas da mravliTa niWiTa wargzavnis igi. venebda, da Semdeg dasaCuqrebuls gaistumrebda.
xolo stumarT-moyuarebisa da glaxakT-mowyalebisa mi- misi stumarTmoyvareobisa da glaxakTa Semwynareblo-
sisaTBs vervis Zal-uc miTxrobad Rirsad, aramed mciredi bis Sesaferisad gadmocema aravis SeuZlia, mxolod mci-
oden raAme vTquaT. vin, sada vin mivida misa mSieri, anu wyu- reodens vityviT: vin unda misuliyo masTan mSieri an
rieli, da aramca ganaZRo igi, anu SiSueli da ara Semosa igi mwyurvali, rom igi ar daepurebina, anda SiSveli ar See-
sixaruliT?! mravalni moivltied misa SoriT queyaniT ltol- mosa sixaruliT? mravali mevaleTagan devnili moiltvo-
vilni TanamdebTa TBsTagan, xolo man mxiarulebiTa didiTa da misken Soreuli qveynebidan da is didi sixaruliT ix-
gardahKadis Tananadebi igi maTi. vin-a sada ixila man oboli,
dida maT valebs. gana unaxavs sadme vinme, oboli an qvrivi,
gina qurivi, da ara mswrafl iRuawa igi?! da amas yovelsa Ta-
da mswrafl ar uzrunia maTze? yovelive amasTan erTad,
na friad moRuawe iyo igi naklulevanTaTBs saxlisa TBsisa-
Ta, rameTu esmina Tqumuli igi pavlHs mociqulisaA, viTar- is agreTve Tavis sasaxleSi mcxovreb upovarebze zrunav-
med: “ukueTu vinme TBsTa, da ufroAs-Ra saxleulTa, ara mo- da, radgan axsovda pavle mociqulis sityvebi: `xolo Tu
Ruawe iyos, sarwmunoebaA uvar-uyofies mas da ars igi ur- vinme TavisianTa da, miT umetes, saxleulTaTvis ar zru-
wmunoTa uZBrHs”. navs, rwmenis uarmyofelia da urwmunozedac uaresi”3.
aqunda netarsa mas simdablH da Tavs-debaA ufroAs yo- sxva adamianebTan SedarebiT netari gamoirCeoda Tav-
velTa kacTaA, rameTu esmina sityuaA igi mKsnelisa da mac- mdablobiT da morCilebiT, radganac yurad eRo sityvebi
xovrisaA, viTarmed: “iswaveT Cemgan, rameTu mSBd var da mda- Cveni mxsnelisa da macxovrisa: `iswavleT Cemgan, rameTu
bal”. da Seeracxa Tavi TBsi ucodvilHs yovelTa kacTa da
mSvidi var da mdabali”4, da miiCnevda, rom yvelaze cod-
cremlovin igi codvaTa TBsTaTBs, da mravalgzis TqBsca,
vili iyo, tiroda Tavisi codvebis gamo, da mravalgzis
viTarmed: “ara vin[aA] vesav motevebasa codvaTasa, garna daT-
xeviTa sisxlTa CemTaATa misTBs, romelman-igi dasTxivna sis- ambobda: `arsaidan maqvs imedi codvaTa mitevebisa, mxolod
xlni CuenTBs”. sakuTari sisxlis daRvriT misTvis, vinc TviTon daRvara
guli uTqumida taZarsa mas mislvad ierusalHmd, da Ta- Tavisi sisxli CvenTvis.”
yuanis-cemad wmidasa golgoTasa, sada-igi iqmna “ganaxlebaA surda netar kostantis ierusalimis monaxuleba, da
wmida golgoTisa, sadac moxda Cveni ganaxleba uflis mar-

1 mowese – monazoni, beri, gandegili...


2 I timoT. 5:8
3 mT. 11:29
290 291
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

Cueni marjuenisagan maRlisa” da naTliT Semosilisa da cxo- jveniT1, naTliT Semosili da cxovrebis momcemeli safla-
rebis momcemelisa saflavisa da wmidisa sionisa, dedisa ek- visa da wmida sionis, eklesiaTa dedis, da yvela wmida ad-
lesiaTaAsa, da yovelTa wmidaTa adgilTa, romelTa dadges gilis Tayvaniscema, sadac ki ufals fexi daedga. da ro-
ferKni uflisani. da viTarca miiwia igi ierusalHmd, da mo-
gorc ki mivida ierusalimSi da moiloca wmida adgilebi,
ilocna wmidani igi adgilni, da safasH didZali misca ekle-
didi qoneba uboZa eklesiebs, glaxakebsa da ierusalimis
siaTa, glaxakTa da mkBdrTa ierusalHmisaTa, da merme gamo-
vida ierusalHmiT da movlna yovelni monasterni udabnoA- mkvidrT, Semdeg gamovida ierusalimidan da moiara udab-
sani da mkBdrni iordanisani. da mravali gansuenebaA da nuge- nos yoveli monasteri da moinaxula iordaniis mkvidrni,
Sinis-cemaA miemadla maT. xolo maT mravliTa locviTa da kur- daamSvida isini da nugeSi sca; xolo maT, mravali loc-
TxeviTa warmogzavnes igi. viTa da kurTxeviT gamoemSvidoba.
da viTar moiqca igi queyanadve TBsa, cxondeboda igi da rodesac dabrunda is Tavis qveyanaSi, siwmidiTa da
brwyinvaled mravliTa RmrTis msaxurebiTa. da mieriTgan ar- dauRalavi RvTismsaxurebiT ganagrZo cxovreba. amieridan
Rara daacadebda igi survielad kiTxvasa ierusalHms mSBdo- aRar aklebda ierusalimSi guliTad mokiTxvebsa da gla-
basa da aRSHnebasa glaxakTasa, romelni myof iyvnes mas Sina,
xakTa Semweobas, romlebic iq iyvnen. erT wels Tavis msa-
da raA weliwad warscis erTsa msaxurTa misTagansa sami bevri
xurebs gaatana ocdaaTi aTasi vercxli, zogi wmida adgi-
vecxli, romelime misgani wmidaTa adgilTaTBs, da romelime
udabnoTaTBs, da romelime glaxakTaTBs, romelni mkBdr iy- lebisaTvis, nawili udabnosTvis da nawili ki glaxakebi-
vnes ierusalHms Sina. rameTu esmina mcnebaA igi pavlHsi mo- saTvis, romlebic ierusalimSi mkvidrobdnen. radganac
ciqulisaA, romeli miwera korinTelTa mimarT, viTarmed: “na- icoda pavle mociqulis sityvebi, romlebic miswera ko-
metnavi ege Tqueni iyavn naklulevanTa maTTBs, romelni arian rinTelebs: “amJamad Tqvenma nametma Seavsos maTi naklu-
ierusalHms, raATa maTica igi nametnavi iyos Tquenisa mis nak- lovaneba, xolo Semdeg maTma nametma Seavsos Tqveni nak-
lulevanebisaTBs”. lulovaneba, raTa iyos TanasworobiT”2.

III. da viTar moxucebul iyo, iqmna netari igi oTxmeoc da


3. roca igi moxucda, 85 wlis gaxda, mTels qarTlSi
xuTisa wlisa. JamTa oden hasakisa misisaTa aRdga devnulebaA
didi qristeaneTa zeda yovelsa queyanasa qarTlisasa. da iy- qristianTa didi devna daiwyo. iyo didZali Semosevebi
vnes wyobani didni da moisrnes mravalni qristeaneTaganni maT da uamravi qristiani, qristes sjulisaTvis mebrZoli, mok-
Sina, romelni iRuwides SjulisaTBs qristHsisa. les.
xolo netari igi Seipyres Kelad, viTarca winamZRuari da sanatreli konstanti Seipyres, rogorc winamZRoli da
warCinebuli yovelsa queyanasa qarTlisasa da piri naTesavTa gamorCeuli mTels qarTlSi da Tavis xalxis warmomadge-
misTaA, da Seborkiles igi da egreT wariyvanes qalaqad tfi- neli, borkilebi daades, ise waiyvanes TbilisSi da daam-
lisad da Seayenes igi sapyrobilesa. xolo igi yoladve ara
1 Sdr. fsalm. 76:11
2 2 kor. 8:14

292 293
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

SeSinda, arca SeZrwunda, aramed sixaruliT Seiwynara mowev- wyvdies sapyrobileSi. xolo mas sulac ar SeSinebia, arc
nuli igi mis zeda da hmadlobda igi ufalsa. Semdrkala, aramed sixaruliT miiRo Tavs datexili ube-
xolo SepyrobaA igi netarisa mis kacisaA ara Tu TBnier dureba da RmerTs madlobda.
raAme RmrTisa iyo, aramed romeli-igi ganagebs yovelsave da
netari konstantis Sepyroba RvTis nebis gareSe ar mox-
miscems mizezTa cxorebisaTa naTesavsa kacTasa dafaruliTa
dara, aramed imisi faruli gangebulebiT, vinc yovelTvis
gangebulebiTa. amas zedaca ineba sixaruliTi igi mSBdobaA,
raATa saxilvel iyos angelozTa da kacTa keTili igi safu- ganagebs da adamianTa modgmas aZlevs mizezs cxovrebisa
vari guls-modginebisa misisaA, romeli-igi man winaAswarve (xsnisa). misTvisac ineba sasixarulo simSvide, angelozeb-
icoda, aramed ara daacada winadapyrobaA misi, rameTu esvida sa da adamianebs1 rom exilaT misi gulmodginebis “keTili
axovnebasa mas TBssa da viTarca-igi iyo iobis zeda da yo- safuari”, rac ufalma winaswarve icoda; amitomac ar Seu-
velTa wmidaTa SemdgomiTi-Semdgomad. Sala xeli mis Sepyrobas, radganac misi mxneobis imedi hqon-
da, rogorc iobis, da yvela Semdgomi wmindanisa.

4. da rodesac warudgines netari konstanti Tbilisis


IV. da viTar waradgines netari igi tfiliss Sina winaSe
mZlavrisa mis, romelsa saxeli erqua buRa, ayuedrebda igi mas mpyrobels, romelsac saxelad erqva buRa, ayvedrida igi
da etyoda: “anu ara uwyode Sen, rameTu ganrinebad iyav siv- da Seuracxyofda netars: “ar icodi gana, rom xelidan ver
ltoliTa SeniTa KelTagan CemTa, rameTu aravin ars gandgo- damisxltebodi, radganac ar aris arc erTi ajanyebuli,
milTagani, romelsaca ara vsZle, da arca romeli ganemzade- vinc ar vZlie, da arc iseTia vinme, vinc SegvebrZoleba da
bis wyobad Cuenda da ara vereodeT, rameTu aha esera mogucna ar davamarcxebT, rameTu, aha, dRes RmerTma mogvca Tqveni
Tquen RmerTman dResa amas mosasrvelad KelTa CuenTa”?! Tavi mosaspobad Cveni xeliT?!”
miugo mas sanatrelman kostanti da hrqua: “meca uwyi, vi- sanatrelma konstantim miugo mas: “mec vici, rom Rmer-
Tarmed RmerTman migucna KelTa TquenTa, aramed ara siyua-
Tma Cagvyara Tqvens xelSi, magram ara Tqveni siyvaruli-
rulisa TquenisaTBs, arca saqmeTa TquenTaTBs keTilTa, ara-
saTvis, arc Tqveni keTili saqmeebis gamo, aramed imisTvis,
med rameTu ara davimarxeniT Cuen mcnebani misni; amisTBsca
naTesaviTa miT urCebisaATa gangukafna Cuen, rameTu mraval- rom ar davicaviT Cven misi mcnebebi; amitom urjuloTa Se-
gzis israHlica miscis ufalman KelTa ucxoTeslTasa, ra- mosevebiT dagvqanca, iseve rogorc israeli mravalgzis
Jams ara vidodian igini gzaTa misTa. xolo Cemda keTil ars, misca ucxo tomelebs ufalma, roca isini misi gziT ar mi-
rameTu damamdabla me ufalman, raATa davimarxne mcnebani diodnen. CemTvis ki ukeTesicaa, radgan amiT damamdabla
misni”. ufalma, raTa davicva misi mcnebebi”.2
da simKniT daiTmenda igi ukeTurisa mis mZlavrebaTa, ra- mxned daiTmenda ukeTuris Zaladobas, radgan axsovda
meTu eKsena mas sityuaA igi RmrTisaA, romelsa ityBs: “netar
1 Sdr. korinT. 4:9
2 Sdr. fsalm. 118:71

294 295
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

iyvneT Tquen, raJams gdevniden da gyuedriden, da Tquan yo- uflis sityvebi: “netar xarT Tqven, roca dagiwyeben
veli sityuaA boroti Tquenda momarT sicruviT CemTBs”. gmobas, devnas da crumetyvelni dagwameben yovelgvar bo-
da vidre pyrobil-Ra iyo mowamH qristHsi tfilis Sina, rots Cemi gulisaTvis”1.
miwera wignebi yovelTa mimarT meudabnoeTa qalaqisaTa da ma-
vidre mowame qristesi Tbilisis sapyrobileSi iyo, we-
masaxlisTa monastrisaTa, romelsa weril iyo esreT. – “uwyi
rilebi miswera yvela meudabnoesa da monastris winam-
me, rameTu gasmies Tquen, raA-ese moawia RmerTman Cem zeda
codvaTa CemTaTBs, aramed gevedrebi Tquen, wmidano mamano ZRvars, sadac ewera: “vuwyi me, rom SeityveT, rac Cemze mo-
da WeSmaritno moRuaweno qristHsno, raATa moiKsenoT sur- awia RmerTma Cemi codvebis gamo, da gTxovT, wmida mamano
vili Cemi da sarwmunoebaA Tquenda momarT, da inebeT CemTBs da WeSmaritno qristes moRvaweno, gaixsenoT Cemi survi-
locvisa yofaA uflisa mimarT, ara xolo Tu, raATamca miKsna li da Tqvendami rwmena, da ineboT locvebi CemTvis uflis
me KelTagan usjuloAsaTa, aramed raATa momces me Zali qris- winaSe, ara imisTvis, rom urjuloTa xelidan mixsnas, ara-
teman, WeSmaritman RmerTman, winamdebarisa amisTBs safrKi- med, raTa momces Zala qristem, WeSmaritma RmerTma, moma-
sa, romeli daurwyavs mtersa Cemsa, romelsa hnebavs dabrko- vali safrTxis dasaZlevad, romelic CemTvis daugia mters,
lebaA Cemi gzisa misgan, romlisaTBs hsuris sulsa Cemsa”.
romelsac surs Cemi daSoreba im gzisagan, rac Cems suls
swadia”.

V. da Semdgomad mciredTa dReTa Sekres igi ficxliTa sak-


rveliTa rkinisaATa da warsces igi queyanad babilovnisa, qa- 5. ramdenime dRis Semdeg Sekres igi sastiki borkile-
laqsa, romelsa hrqBan samaraA. mihguares igi mefesa mas isma- biT da waiyvanes babilonis qveyanaSi, qalaqSi, romelsac
itelTasa, romelsa saxeli erqua jafar, ZH abrahamisi. xolo samara2 hqvia. mihgvares igi ismaitelTa3 mefes, romelsac
raJams waradgines mowamH qristHsi winaSe misa, hrqua mas: “aha saxelad erqva jafari, abrahamis Ze. rodesac mas qristes
esera mocemul xar Sen KelTa CemTa da meufebaA maqus Sen mowame warudgines, uTxra: „ai, Cems xelT xar Sen da Zal-
zeda yofad keTilisa da borotisa, aramed ismine da merCdi
miZs keTilica da borotic; jobs ismine Cemi da damemorCi-
me, \ aRiRe rCuli Cueni da uvar-hyav cTomaA igi Seni qristHs
le – miiRe Cveni rjuli da uaryavi Seni cdomileba, qris-
RmrTisaTBs, rameTu gonierad gxedav Sen; da viTar aw li-
tonsa kacsa, dedakacisagan Sobilsa, RmerTad aRiareb? das- tes RmerTad aRiarebisa, radganac gonieri mgonixar da
cxer amieriTgan, rameTu ver SesaZlebel ars sityuad, viTar- rogor aRiareb ubralo kacs, dedakacisagan Sobils, Rmer-
Tad? dadumdi amieridan, radganac SeuZlebelia imis Tqma,

1 mT. 5:11
2 Sdr. fsalm. 78:2
3 babilonis qalaqi samara – am qalaqis gaSeneba daiwyo xali-
fa miutasimma (833-842), xolo daamTavra xalifa mutevaqilma
(847-861); iarseba as welze cota meti.

296 297
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

mca ZH esua RmerTsa. xolo aw moiqec cTomilebisagan Senisa, rom RmerTs Ze hyavda. xolo axla ganudeqi Sen cdomile-
da miiRo Cemgan keTili da uaRrHsi pativi, da gyo Sen Tanam- bas, da miiReb Cemgan udides pativsa da sikeTes, Cems mrCe-
zraxvelad Cemda da udidebulHs yovelTa moyuasTa SenTa. velad gaqcev da yvela Sens axlobelze aRmatebuli iqne-
da ukueTu ara ismino Cemi, sikudiliTa mohkude Sen piriTa
bi. xolo Tu ar Seismen Cems naTqvams, mokvdebi maxviliT,
maxBlisaATa da Korcni Senni mivscne saWmelad mfrinvelTa
Sens xorcs ki saWmelad cis frinvelebs1 mivcem, da vin da-
cisaTa, da vin ars, romelman gangarinos Sen KelTagan Cem-
Ta?” gixsnis Cemi xelidan?“
miugo mas wmidaman mowameman qristHsman da hrqua: “meca miugo mas qristes wmida mowamem: “mec vici, Zalaufle-
uwyi, rameTu KelmwifebaA gaqus KorcTa CemTa zeda, aramed ba rom gaqvs Cems xorcze - sxeulze, magram ara sulze2, ro-
ara sulsa, viTarca ityBs ufali Cemi da RmerTi. amisTBsca gorc ambobs ufali Cemi da RmerTi, amitomac ar meSinia
ara meSinis me maxBlisagan Senisa, aramed misa meSinis, rome- Seni maxvilis, aramed imisi meSinia, visac SeuZlia sulisa
li-igi SemZlebel ars mowyuedad sulisa da KorcTa, da kua- da xorcis mokvla da isev gacocxleba, iseve rogorc mok-
lad KelmwifebaA aqus gancxovelebad, viTarca-igi mosiku- vdineba. amitomac sixaruliT moviTmen misi saxelisaTvis,
did. amisTBsca sixaruliT moviTmen saxelisa misisaTBs, ra-
rameTu igia WeSmariti RmerTi, xelmwife Zlieri, mSvido-
meTu igi ars WeSmariti RmerTi, “Zlieri KelmwifH da mTava-
bis mTavari da maradisobis mama”3 rogorc es weria. amis
ri mSBdobisaA, mamaA mermeTa maT saukuneTaA”, viTar weril
ars. aw ukue viTar Seuracx-vyo igi da verCde brZanebasa Sensa Semdeg rogor Seuracxvyo igi da Sens brZanebas davemor-
da sjulsa Tquensa, romelTa winawarmetyueli gayuedrebs Cilo da Tqvens rjuls, romelsac amxels winaswarmetyve-
da ityBs: “ara esmis qanans, arca gamoCnda Temans, arca ZeTa li da ambobs: “ar gaisma qanaanSi, arc gamoCnda TemanSi,
agarisTa, mefeTa da mezRapreTa, gamomeZiebelTa gonierebi- arc agaris Svilebma, mefeebma da mezRapreebma, miwieri
saTa queyanasa zeda. xolo gzaA igi WeSmaritebisaA ara gu- codnis gamomeZieblebma, ver gulisxmayves WeSmaritebis
lisKma-yves da arca moiKsennes alagni misni, da warwymdes gza, da verc gaixsenes misi gza-bilikebi, da warwymdnen
igini msgavsad misa”, aw romelsa winawarmetyueli Seasmens TavianTi ugunurebiT”4. visac winaswarmetyveli ase mimar-
esreT da warwymedasa aqadebs, viTar maTi vismino? aramed aRas-
Tavs da warwymediT emuqreba, rogor vismino maTi? gaake-
rule Cem zeda, raA-igi gegulebis”.
Te, rac ginda”.
xolo viTarca esmnes sityuani ese mefesa mas, aRivso igi
guliswyromiTa didiTa da risxvaA guliswyromisa misisaA sas- rodesac mefem es sityvebi moismina, gagulisda da gu-
tikebiT ufroAs-Ra aRatydeboda mis zeda. da brZana micemaA liswyromis mTeli risxva Tavs daatexa, da brZana misi Cag-
misi sapyrobilesa ficxelsa. da miavlinna misa orni igi eris- deba mkacr sapyrobileSi. masTan ori erisTavi miagzavna,

1 ismaiteli – arabi, musulmani. bibliuri ismailis


2 Sdr. mT. 10:28
3 esaia 9:5
4 Sdr. baruq. 3:22-23; Sdr. baruq. 3:27(abraamis Zis) STamomava-
li.

298 299
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

Tavni, romelni tyueobiTve mieyvannes somxiTiT da uvaris- romlebic somxeTSi aseve daetyvevebinaT. maT qristes uar-
yofiTa qristHsiTa pativcemul iyvnes mis winaSe. da viTar yofiT mefis karze pativi hqondaT miRebuli. rodesac mi-
mivides igini, hrques netarsa mas: “amas ityBs ufali Cueni vidnen isini, uTxres netar konstantis: “amas gveubneba Cveni
mefH, viTarmed erTgzis gamxileb-Ra ugunurebasa Sensa, ra-
mbrZanebeli mefe, rom kidev erTxel gamxiloT Sen ugunu-
meTu samgzis rCul-debul ars Cuenda urwmunoTa mxilebaA;
rebaSi, radgan valdebulni varT rjuliT samgzis vamxi-
aw ismine Cueni, raATa scxonde, da nu esav sasoebasa magas ara-
sasosa, rameTu RmrTisa mier mocemul xar Sen KelTa CuenTa. loT urwmunoni: axla ismine Cveni, rom gadarCe, da arasa-
da Cuenca esreTve gazraxebT Sen, nu dadgromil xar Sen si- imedos imedi nu gaqvs, radganac RmerTma Cagagdo Cvens xel-
ficxlesa magas Sina, viTarca ugulisKmoA, rameTu gonierad Si. Cvenc imaves geubnebiT, nu ficxob, rogorc ugunuri,
giciT Sen, da Cuenca qristeanenive viyveniT, aramed ver Se- radgan gonieri Canxar Sen. Cvenc qristianebi viyaviT ad-
uZleT winaaRdgomad brZanebasa mefisasa, amisTBsca movigeT re, magram ver SevewinaaRmdegeT mefis brZanebas, amisaT-
misgan pativi, xolo saukunesa mas cxorebasa, vin uwyis, raA vis ki misgan didi pativi miviReT. xolo samaradiso cxov-
umjobHs ars!” rebaSi, vin icis, ukeTesi ra aris!”.
maSin miugo wmidaman kostanti movlinebulTa maT da hr-
maSin wmida konstantim mogzavnilebs ase upasuxa: “uT-
qua esre: “arquT mefesa Tquensa: hgoneb-ve rasa eseviTarsa
xariT Tqvens mefes: Sen Cemgan imaves moiTxov? marTalia,
saqmesa Cemgan, daRacaTu CueulebaA mefeTa babilovnisaTaA ga-
iZulebs Sen, rameTu iginica winaaRmdgom iyvnes WeSmarite- babilonis mefeTa Cveuleba gaiZulebs, magram isinic WeS-
bisa, aramed brZane Sen yofad, raA-igi gegulebis yofad, iq- maritebis mtrebi iyvnen. ubrZane, Seasrulon, rac ganiz-
mode. xolo Tquen rasaRa zedamdgomelobT da damesxmiT, vi- raxe! xolo Tqven raRas dgaxarT da Tavs mesxmiT, mec rom
Tarmca meca Tquen gemsgavse? amieriTgan ganmeSoreniT Cem- Tqven dagegmsgavsoT? amieridan gamSordiT, rom Cemi Rmer-
gan, raATa gamoviZine me mcnebani RmrTisa Cemisani”. Tis mcnebebi gamoviZio”1
da aRipyrna Kelni TBsni zecad, aRaRo piri TBsi winaSe aRapyro xelebi zecad da RaRadebda: “Sen gigalob, ufa-
maTsa da ityoda: “gigalob Sen, ufalo, RmerTo ZalTao, Rmer- lo, RmerTo ZalTao, RmerTo saukuneTao, romelmac mome-
To saukuneTao, romelman momec me Zali winaaRdgomad uke-
ci me Zala am ukeTuri msajulis winaaRmdgomad, rogorc
Turisa amis msajulisa, viTarca-igi winaAswar sTqu, viTar-
winaswar Tqvi, rom: “Tqven momeciT Tqveni gulebi da me mog-
med: “Tquen momceniT gulni Tquenni da me migec Zali Cemi”.
Rirs myav me naTelsa pirisa Senisasa, rameTu Senda movivlti, cemT Cems Zalas”2, Rirs myav me Seni naTlisa, radgan Senda-
qriste, Zeo RmrTisao, da aha esera mouZlurebul var me yo- mi moviltvi, qriste, Zeo RvTisao; da ai, davuZlurdi war-
velTagan warmarTTa saxelisa SenisaTBs wmidisa da ufroAs- marTisagan Seni wmida saxelis gamo, ufro ki am urjulo
Ra usjuloAsa amisgan mefisa. da aw, ufalo, RmerTo Cemo, Se- mefem. axla, ufalo, RmerTo Cemo, Seiwire es Cemi msxverpli
iwire msxuerpli ese Cemi da Seivedre suli Cemi KelTagan war-

1 Sdr. fsalm. 118:10


2 igav. 23:26

300 301
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

marTTasa da mommadle aRTqumaA, romel aRuTqu, viTarmed: da daifare Cemi suli1 warmarTTa xelTagan da mommadle
“romelTa aRmiaron me winaSe kacTa, pativ-sces mamaman Cem- aRTqma, rogorc aRgviTqvi: “vinc maRiaros winaSe kacTa,
man”; da viTarca-igi amasve adgilsa adiden wmidani igi yrma- aRiaros is mamam Cemma”2, da rogorc amisTvis (adre) adide
ni, romelTa aRgiares Sen, da meca Rirs myav maT Tana, rome-
wmida yrmebi3, romelTac gaRiares Sen, mec Rirsi gamxade
li-ege gamosCndi maT Tana meoTxed. da viTarca-ese me aRgia-
maTTan erTad, romelic gamoCndi maT Soris meoTxed; da
reb winaSe usjuloAsa amis mefisa, Senca, saxiero ufalo, aR-
miare me winaSe angelozTa SenTa, da viTarca-igi dRendelsa rogorc me gaRiareb am urjulo mefis winaSe, Senc, saxie-
amas dResa Sina adide Rirsi Seni mowamH wmidaA giorgi da ro ufalo, maRiare Sens angelozTa winaSe4, da rogorc
Seiwiren Sromani misni da daTxevaA ubiwoAsa sisxlisa misisaA, dRevandel dRes adide Rirseuli Seni mowame giorgi, Se-
Seiwiren undonica ese sisxlni Cemni, da momec me nawili mis iwire misi Rvawli da misi ubiwo sisxlis daTxeva, Seiwi-
Tana, raATa wil-mxudes rCeulTa SenTa Tana, rameTu sam- re Cemi gamousadegari sisxlic, da damide wili masTan,
kBdrebeli Seni mtkice ars Cemda”. rom wilad mxvdes Sens rCeulebTan erTad yofna, radgan
da amas raA ityoda wmidaA mowamH, nakadulni cremlTani samkvidrebeli Seni CemTvis mtkicea”5
gardamodiodes TualTagan misTa Cueulebisaebr misisa. xo-
da rodesac ambobda amas wmida mowame, cremlTa naka-
lo garemoAs mdgomareni igi misni scemdes pirsa missa da mrav-
duli gadmosdioda TvalTagan Cveulebisamebr, xolo mis
liTa tanjviTa stanjvides mas, aramed enaA misi ver daabrko-
les galobad. xolo erisTavni igi miiqces da uTxres mefesa garSemo mdgomni saxeSi scemdnen da mravali satanjveliT
mas yoveli, raAca esma da ixiles. stanjavdnen, magram galoba ver Seawyvetines. xolo eris-
maSin ufroAs-Ra ganrisxna mefH igi da waravlinna igini Tavebi dabrundnen mefesTan da moaxsenes mas yvelaferi, rac
da ubrZana mokueTaA Tavisa misisaA, aramed amiT gamoscdida- moismines da naxes.
ca maT, rameTu aqunda mas iWB maTa mimarT. xolo igini mivi- maSin ufro ganrisxda mefe, gaagzavna isini da ubrZa-
des da scemdes maxBliTa qedsa missa winaSe daliWsa mas da na, Tavi moekveTaT misTvis. amiT maTac gamoscdida, radga-
veraras avnebdes mas. nac eWvianobda maTze. erisTavebi mividnen da darbazis wi-
da viTar auwyes ese usjulosa mas mefesa, waravlina man
naSe qedze maxvili dahkres, magram mas veraferi avnes.
erTi winaSe-mdgomelTagani, ucxo Tesli, da man mohkueTa Tavi

1 fsalm. 142:9
2 Sdr. ioane 12:26
3 wmida yrmebi – sami yrma: anania, azaria, misaeli – iudeveli
Wabukebi, romlebic babilonis mefe nabuqodonosoris brZane-
biT anTebul RumelSi Cayares, radganac kerpebs ar scemdnen
Tayvans. RvTis saswauliT maTTan erTad RvTis angelozi gaC-
nda, isini uvneblad gadarCnen da RmerTs adidebdnen. (dan. )
4 Sdr. lk. 12:8
5 Sdr. fsalm. 15:6

302 303
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

misi maxBliTa da SearTua mefesa TBssa, viTarca-igi Tavi io- da rodesac urjulo mefes es ambavi auwyes, man erTi
ane naTlis-mcemelisaA herodes, xolo guami misi damohkides ucxo tomeli msaxuri gaagzavna da man mohkveTa maxviliT
Zelsa friad maRalsa. yovelman erman ixiles saswauli didi Tavi, da miarTva mefes, rogorc Tavi ioane naTlismcemli-
guamsa mas zeda. da mivida wmidaA igi mowamH qristHsi ad-
sa herodes, xolo sxeuli Zalze maRal Zelze dakides. yve-
gilsa mas gansasuenebelisasa, romlisagan ganSorebul arian
lam ixila didi saswauli da mivida qristes wmida mowame
yovelni salmobani, mwuxarebani da Wirni, sada-igi hxedavs na-
Teli pirisa SenisaA, ufalo, sada-igi ver miswuTebian enani gansasvenebel adgils, romlisagan ganSorebulia yovel-
ZBris-metyuelTani, aramed sixaruli dausrulebeli ars mun gvari tkivili, mwuxareba da Wiri, sadac Seni piris naTe-
da wmidaTa angelozTa Tana moqalaqobaA. lia, ufalo, sadac SeuracxmyofelTa ena ver miswvdeba,
xolo aResrula igi keTiliTa aRsaarebiTa TTuesa noen- aramed iq dausrulebeli sixarulia da wmida angelozeb-
bersa aTsa, dResaswaulsa wmidisa giorgissa, romlisaca Tana Tan erToba.
ziar iqmna. dRH iyo paraskevi, dasabamiTganni weliwadni iy- is aResrula keTilmorwmuneobiT aT noembers, wmida
vnes equs aTas oTxas ormeoc da aTCBdmet, xolo zedaweril- giorgis dResaswaulze, romlis Tanaziaric gaxda. dRe
sa ismaitelTasa oras oc da aTormetsa.
iyo paraskevi, dasabamidan eqvsi aTas oTxas ormocdaCvid-
da ese mravlisagani mciredi aRiwera simKneTagani wmidi-
meti weli, xolo ismaitelTa aRricxviT oras ocdaTor-
sa kostantisi, raATa iyos Tqumuli ese Semoklebul da srul,
raATa ara iyos Semawuxebel naklulevanebiTa, arca nametnav meti.
gangrZobiTa, sadidebelad mamisa da Zisa da wmidisa sulisa aw amgvarad, mravlisagan mciredi aRiwera wmida konstan-
da maradis da ukuniTi ukunisamde, amHn. tis mxneobis Sesaxeb, raTa Tqmuliyo mokled da srulad,
rom arc naklulevanebiT yofiliyo Semawuxebeli da arc
nametani sididiT, sadideblad mamisa da Zisa da wmidisa
sulisa aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amin.

6. da roca gaiges pirvelad moxseniebulma wmida mefe-


VI. da viTarca miesma pirvel moKsenebulTa wmidaTa mefe-
Ta martBlobaA wmidisa kostantisi, ganixares sixaruliTa di- ebma1 wmida konstantis mowameoba, didad gaixares da we-
diTa da miweres epistolH SvilTa mimarT misTa da naTesavTa rili misweres mis Svilebsa da naTesavebs, rameTu Zalian
saxlisa misisaTa, rameTu friad mraval iyvnes igini, romelsa bevrni iyvnen isini, visTvisac daiwera es yovelive:
weril iyo esreT. „Cvens yuramde moaRwia ambavma, romelic iuwyeba, Tu
“rameTu, romelni-igi pirvelad sityuani moiweodes sas- ras iqmodiT simarTlisaTvis, xolo axla, Tqveni saqmeebi,
menelTa CuenTa, romel-igi iqmneboda Tquen mier simarTli-
saTBs, da iqadageboda. xolo aw saqmeni Tquenni, romelTa iq-
modiT, mowame arian Tquenda, da Tqumuli igi daemtkica fri- 1 wmida mefeebi – igulisxmeba saberZneTis dedofali Teodo-
ra da ufliswuli miqaeli (rogorc es I TavSia moxseniebuli).

304 305
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

ad, da daenerga keTilad sjulierebaA Tqueni. da WeSmaritad romlebsac akeTebdiT, Tqveni mowmea, da naTqvami damtkic-
guls-modginebisa Tquenisa saqmH, rameTu mciriTa miT mize- da kidec, da keTilad dainerga Tqveni sarwmunoeba. WeSma-
ziTa, romeli iyo damtkicebuli gulTa TquenTa sarwmunoe- ritad, Tqveni gulmodgineba, im ubralo mizeziT, rom gan-
bisa, gamoacxadeT igi uRmrToTa zeda. da viTarca srulni
mtkicebuli iyo sarwmunoebiT, gamoucxadeT uRmerToebs.
qristeaneni, yofilni erTbamad, erT-sityua iqmneniT da vi-
rogorc yvela qristiani, erTad myofni, gaerTiandiT, da
Tarca erTsa sjulsa Sina iyveniT da ufalsa pirispir Tquen-
sa yovelsa Jamsa xedevdiT. Seuryevelni urTierTas daadge- vidre erT sarwmunoebaSi iyaviT da ufals pirispir xe-
riT sasoebiTa qristHsiTa mterTa zeda juarisaTa da qristHs davdiT, Seuryevelni erTmaneTs daudeqiT gverdSi qris-
Tana moswrafebiT mamakac iqmneniT da pirni maTni ginebiTa tes jvris sasoebiT mtris winaaRmdeg da qristesTan swra-
aRavseniT da ZleviT-SemosilTa SeerTebulTa sivltolaA igi fad gamamacdiT, da isini SeuracxyofiT aRavseT da erTi-
maTi ganucxadeT. da ese iqmna ZaliTa RmrTisaATa, \ saqmH gan- ani ZaliT gaaqcieT. es yovelive moxda RvTis ZaliT – saqme
srulebuli da siqaduli mamaTa TquenTaA, da raATa davatkbneT gasrulebuli da Tqveni mamebis siqaduli, raTa davatkboT
sityuani CuenTBs da TquenTBs, jer-ars netarisa amisa mo- sityvebi TqvenTvis da CvenTvis, saWiroa movixsenoT wmida
wamisa kostantisi da winaaRmdgomaA ( ) simKnisa misisaA mter-
mowame konstanti da misi mxneoba uxilavi mtris mimarT.
Ta mimarT uxilavTa.
“gaCvenebT Tqven, sayvarelTa CvenTa, romlebic WeSma-
“da giCueno Tquen, sayuarelTa CuenTa, romelni-ege xarT
WeSmaritad Svilni misni da xatni Korcielebisa misisani, vi- ritad misi Svilebi da misi xorcieli xatebi xarT, Tu ro-
Tarca raJams hbrZoda igi eSmakTa SiSiTa RmrTisaATa, Kor- gor ebrZoda igi eSmakebs RvTis SiSiT, Tavisi xorci maT
cni TYsni wina daupyrna, ara Tu siKSoATa amiT saqmiTa Kor- dauTmo, ara Tu mravali xorcieli saqmisa Semyure iyo,
cielebisaATa mimxedvel iyo, arcaRa brwyinvale uCnda mas na- arc warmavali mzis sinaTle eCveneboda brwyinvalebad,
Teli mzisa amis warmavalisa, arcaRa tkbil uCnda mas simcxin- aRarc ganqarvebadi mzis Tvalis simcxunvare etkbilebo-
vare mzis Tualisa ganqarvebadi da gulis-wyromiTa naTlisa da da momavali naTelis (uflis) guliswyromiT amomava-
mis momavalisaATa Rrublad hxedvida mzesa amas aRmomavalsa, li mze Rrublad eCveneboda, da qristes siyvaruliT ama
da siyuaruliTa qristesiTa yovelni gemoni soflisani, vi-
soflis yoveli sitkboeba, rogorc kbilidan momdinare
Tarca sisxli kbilTa, egreT warmohnerwyua surviliTa di-
sisxli, ise moiSora didi surviliTa da brZnuli sazria-
disa mis gulis-saTqumelisaATa da sibrZniTa zraxvisa misi-
saATa Zmaculebisa mimarT. nobiT mzakvrobis winaSe.“
“amisTBsca yoveli didebaA amis soflisaA viTarca nage- “amitom ama soflis yoveli dideba, rogorc nagavi, ise
vi, egreT Sehracxa, raATa qriste oden SeiZinos. da aw amis- Seracxa, raTa mxolod qriste SeeZina. da axla amitomac
TBsca misni arian cani da queyana da yoveli, raA ars mas Sina, misia ca da qveyana, da yovelive, rac masSia, radganac yve-
rameTu yovelive dauteva da RmrTisa oden iqadoda, rome- laferi miatova da mxolod RmerTiT iwonebda Tavs, vinc
li-igi qebul ars RmrTisa mier da angelozTa misTa, da saq- RvTisa da misi angelozebis mieraa kurTxeuli da Tavisi
meTa misTagan ukunisamde iqebis. saqmeebiT ukunisamde idideba.

306 307
wameba
wamebaAA wmid isa konstant
wmidisa is
isii
konstantis wameba wminda konstantisa

“aw ara gBKms Cuen nugeSinis-cemaA Tqueni misTBs, vinaA- “da axla Cven ar gvmarTebs Tqveni nugeSiscema, radgan
Tgan igi ars nugeSinis-mcemel da meoxi Cueni da Tqueni wi- is aris nugeSismcemeli da Suamdgomeli Cveni da Tqveni
naSe qristesa. aramed dauteoT aw aradateobili ese da Tqu- qristes winaSe. aramed, axla, davtovoT aramisatovebeli,
enda moviqceT sityuad SewynarebulTa RmrTisaTa da Cuen Tana
da Tqven mogmarTavT sityviT, RvTisgan Sewynarebulebs da
da sadgurisa Tquenisa patiosnebaA Cuen winaSe warsrulisa
CvenTan myofT, Tqveni savanis didebuli warsuli Cven wi-
mis pativiTa sityBT da saqmiT gauwyo Tquen, raATa gulpyro-
bil iyvneT Cemda momarT da daefarneT queSe frTeTa meufe- naSe didebiT dasrulebuli, sityviT da saqmiT gamcnoT
bisa CemisaTa, rameTu nebasa Sjulisasa mxedvel xarT da yo- Tqven, raTa mTeli guliT mogvendoT da Cemi meufebis
veli, romeli mas wina-aRudgebis, ganagdebs qristesa Tquen frTebqveS SeefaroT, radgan sarwmunoebis mimdevarni
Soris metyuelsa. moswrafebiT ismineT da mis mier cxebul- xarT da yoveli, romelic win aRudgeba mas, ganagdebs Tqven
Ta Tavni Tquenni daumdableniT da uRelsa Cuensa queSe qris- Soris metyvel qristes. gulmodgined moismineT da, mis
tesmiersa qedni Tquenni warupyreniT da subuqisa tBrTisa mier kurTxeulebma, Tavi Tqveni daumdableT da qedi mo-
Cuenisa aRkidebaA mKarTa TBsTa zeda ara gare-waricodeT. udrikeT Cvens qristesmier uRels, nu uaryofT Cveni msu-
Tquen xarT WeSmaritni mindobilni ufalsa, da mTasa sionsa
buqi tvirTis mxrebze mokidebas. Tqven xarT WeSmaritad
emsgavseniT da godol Zlierebisa pirsa mterisasa eCueneniT
ufals mindobilni, da emsgavseT sionis mTas, dauxvdiT
Tquen, saqmeTagan gamoacxadeT, viTarmed kualsa RmrTisa da
kacTa mier sakBrvelisa mis mamisa Tquenisa kurTxeulisa mos- mtrebs Zlierebis godolad, Tqveni saqmiT gamoaCineT, rom
wrafebiT SeudgeT stumarT-moyuarebiTa da gzaTa mamSBdeb- RvTisa da adamianTa Soris sakvirveli Tqveni kurTxeuli
lobiTa, monazonTa da SorielTa SewynarebiTa. aw amas zeda mamis kvals SeudgeT stumarTmoyvareobiTa da gzaTa mSvi-
daadgeriT da srul-yavT moqalaqobaA netarisa mis, rameTu dobis myofelobiT, ber-monazonTa da ucxoTa Semwynareb-
safarvelman mefobisa Cuenisaman iRuawos TquenTBs da mTa- lobiT. amieridan ase moiqeciT da srulyaviT netaris
man sididisa Cuenisaman qristHsmierman aRadginos dabrkole- Rvawli, rom dagicvaT Cveni mefobis safarvelma da Cvenma
baA Tqueni. da aw amas zeda iqmodeT da miT gulpyrobil iyve- qristesmieri didebis mTam SeaCeros Tqveni cduneba. ase
niT.
moiqeciT da gamxnevdiT.
“amas ara Tu Tquen oden gibrZanebT, aramed yovelTa, ro-
“amas ara marto Tqven gamcnobT, aramed yovel qarTvels,
melni Cuen kerZo da KelTa queSe Cuensa arian qarTvelni, ra-
meTu yovelTave qristHs moyuareTa da mefobisa Cuenisa vinc Cvens da Cvens mxares aris, da Cvens mfarvelobaSia,
RmrTisamierTa da viTarca SvilTa sakuTarTa TquenTa Tana radgan yvela qristesmoyvaresa da Cveni RmrTismieri me-
Sevhracx, aramed kualad aRdegiT da ganZlierdiT uflisa mi- fobis mosurnes TqvenTan erTad sakuTar Svilebad migiC-
er. nevT, kvlavac aRsdeqiT da uflis mier gaZlierdiT.
“da sididiTa Zalisa misisaATa laxuarni Tquenni mterTa “da misi Zalis sidiadiT laxvari Tqvens mtrebze ga-
zeda ganabrwyinveniT da nu vis scemT maTgansa Tquen Soris nabrwyineT da maTgan nuravis miscemT Tqven Soris samkvid-
samkBdrebelsa, raATa moiRoT keTili Cueni da aRTqumuli igi rebels, raTa miiRoT Cvengan sikeTe da uflis mier aRTqmu-
pativi keTilis moqmedTaTBs uflisa mier moiRoT.”
li dideba keTilmsaxurebisaTvis ”.

308 309
cxovreba wminda ioanesi da
eqvTimesi

310 311
winaTqma

SeuZlebelia, gadaWarbebiT Seafaso Rvawli eqvTime mTaw-


midelisa (963-1028) _ qarTul enaze sasuliero literaturis
mTargmnelobis klasikosisa. romelmac mSobliuri mwerloba
bizantiuri saeklesio-saRmrTismetyvelo literaturis sau-
keTeso qmnilebebiT gaamdidra da brwyinvale margalitebiT
Seavso is naklovaneba, rasac qarTuli mwerloba imJamad ga-
nicdida.
akad. k. kekeliZis marTebuli SeniSvniT, Tu ara eqvTime
da giorgi mTawmidelebis titanuri Sroma, qarTuli litera-
turis Semdgomi ganviTareba didad Seferxdeboda da sruli-
ad sxvagvarad warimarTeboda.
eqvTimes, rogorc didi saeklesio moRvawisa da mwigno-
bar-RmrTismetyvelis, profesiuli Camoyalibeba moxda mama-
misis _ aTonis qarTvelTa samoRvaweo centris damaarsebli-
sa da pirveli winamZRvris iovane mTawmidelis mcdelobiT.
pirveli cnobebi eqvTimes literaturuli muSaobis Sesaxeb
swored mis anderZSia Semonaxuli, romelic qarTuli kultu-
ris aRorZinebisaTvis dauRalav moRvawes misive Zis mier Tar-
gmnili erT-erT saRmrTismetyvelo naSromisaTvis daurTavs.
eqvTimes moRvaweobis Sesaxeb vrceli istoriul-hagiografi-
uli naSromi ki aTonis literaturuli skolis meore didma
burjma _ giorgi mTawmidelma SeTxza.
eqvTimes biografiis Sedgenisas giorgim gamoiyena sando
pirvelwyaroebi da TviTmxilvelTa gadmocemebi. amitomac mi-
si naSromi iTvleba utyuar dokumentur Zeglad, rogorc sa-
kuTriv eqvTimes biografiisaTvis, ise aTonis qarTvelTa mo-
nastris istoriisaTvis, dasabamidan (965 wlidan) XI saukunis
Sua xanebamde.

eqvTime koWlamazaSvili

312 313
cxo rebaA netar
cxorebaA isa mamisa Cuen
netarisa isa
Cuenisa giorgi mTawmindeli
efTYmesii da uwyebaA Ri
iovanesii da efTYmes
iovanes rs
Rirs isa
rsisa
isa maTisaA, aRwer
moqalaqobisa
mis moqalaqob il
ilii
aRweril cxovreba ioanesi da eqvTimesi
glaxakisa
glaxak georgis
isa geo xucesmonazonisa
rgis mier xucesmonazon isa 1

mamao guakurTxen!
1. kurTxeulia RmerTi, romelsac nebavs yoveli adami-
I. kurTxeul ars RmerTi, romelsa yovelTa kacTaA hnebavs anis xsna da WeSmaritebasTan miiyvans, romelic Tavisi
cxorebaA da mecnierebasa WeSmaritebisasa moslvaA2 romeli-
gamouTqmeli gangebulebiT yovelTvis keTilad awesebs, da
igi gamouTqumeliTa miT gangebulebiTa TYsiTa umjobessa
yovelTasa ganawesebs, da miuwTomeliTa saxierebiTa TYsiTa Tavisi miuwvdomeli saxierebiT sxvadasxva dros Tavis
TYToeulTa JamTa Sina RirsTa da saTnoTa TYsTa gamoaCinebs rCeulebs moavlens kacTa modgmis sasargeblod da RvTis
sargebelad kacTa naTesavisa da sadidebelad RmrTeebisa TY- sadideblad1 da romelmac Cvens droSic moavlina Cveni
sisa; romelman CuenTaca amaT JamTa Sina gamoaCinna netarni netari mamebi: ioane da eqvTime, da ioane, da ninowminde-
mamani Cuenni: iovane da efTYme da iovane da arseni episkoposi li episkoposi arseni, da ioane grZelisZe, da mere da mere,
ninowmideli da iovane grZelis Ze da SemdgomiTi-Semdgo- maTi sxva mowafeebi, maTive saTnoebis mimbaZvelni, romelTa
mad sxuani igi mowafeni maTni da mobaZavni saTnoebisa maTisa- saxelebi Cawerilia sicocxlis wignSi2. maTi meoxebiT Cvenc,
ni, romelTa saxelebi aRweril ars wignsa mas cxorebisasa. uRirsnic, imis Rirsni gagvxados, raTa mivbaZoT maT saT-
romelTa meoxebiTa Cuenca glaxakni ese Rirs guyvenin ufal-
noebebs da maTTan erTad Cvenc gvergos marjveniT dgoma.3
man mobaZav yofad saTnoebaTa maTTa da nawilsa mas mar-
jueneTasa mimTxuevad. vinaidan JamTa svliT yovelive daviwyebas eZleva, Tum-
xolo vinaATgan sigrZe JamTaA yovelsave daviwyebad moi- caRa RvTis winaSe yvelaferi cxadia da saCino, da uwyis
Rebs, daRacaTu winaSe RmrTisa yovelive cxad ars da saCino,
1 sadideblad RmerTebisa Tvisisa – Tavisi RvTaebriobis
sadideblad.
2 wignsa mas cxovrebisasa – marTalTa zeciuri savanis simbo-
lo; sicocxlis wigni ixsenieba bibliis ramdenime wignSi (mo-
ses xuTwigneuli, fsalmunni, saxarebani, gamocxadeba da sxva.
wminda ioane oqropiris TqmiT, sicocxlis wigni aris RvTae-
brivi xsovna da codna, sadac Cveni saTnoebania aRbeWdili (ix.
1 xelnawerebis nusxa: A : A-558; B : A-130; C: A-170; D : A-176; E : H-1672; lk. 10:20).
F : H-2077; G : S-3637; H : H-1413: L : leningr. 3/M 21. 3 nawilisa mas marjuenaTasa mimTxuevad – a) maTi gamarjvebis
2 tim. 2:4. monawileni gavxdeT, b) maTi keTili xvedri gavinawiloT.

314 315
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

da uwyis yovelTa dasabami da aRsasruli, da romelTa-igi dasabami da aRsasruli yovelTa, romelTac RvTisaTvis
saTnod misa aRasrules cxorebaA TYsi, winaSe missa brwyinven saTnod ganvles TavianTi cxovreba, mis winaSe maradis
maradis, da arca erTi raA uKms Cuenmieri KsenebaA, aramed es- brwyinaven.
reT ganawesa yovlad brZenman man gangebulebaman misman, raATa
arc erT maTgans ar ekadreba Cvenmieri xseneba, magram
wignTaca Sina aRiwernen saRmrToni igi da yolad Suenierni
ase ganawesa yovlad brZenma gangebulebam, raTa wignebSic
saqmeni soflis-Sesaqmisani da saufloni igi mcnebani da
brZanebani misni da RirsTa maT da netarTa monaTa misTa yolad aRiweros da Caiweros samyaros Seqmnis saRvTo da yovlad
qebulni cxorebani da moqalaqobani, romelni TYToeulTa mSvenieri ambebi, sauflo mcnebebi da RvTis sityva, misi
JamTa Sina jer-iCinna gamoCinebad saxierebaman misman sarge- Rirseuli da netari monebis yovlad qebuli cxovreba da
belad kacTa naTesavisa, [4] raATa saRmrToTa maT da maRalTa moqalaqeoba, risi gamoCineba sxvadasxva Jams ineba saxier-
saqmeTa mier didebis-metyuelebad da survilad misa aRviZr- ma RmerTma kacTa modgmis sasargeblod da Sesawevad, raTa
vodiT da saufloTa maT brZanebaTa mier ganvnaTldebodiT am saRvTo saqmeTa mier mis saqebrad da misken swrafvis
da aRsrulebad maTda moswrafe viqmnebodiT. xolo didTa maT surviliT aRviZraT, misken miviqceT da sauflo mcnebebi
da sakuTarTa monaTa misTa KsenebiTa Surad da baZvad movi-
gulmodgined aRvasruloT. xolo im did monaTa da RvTis
dodiT saRmrToTa maT moqalaqobaTa maTTa, romelni-igi, vi-
msaxurTa xsenebiT gagviCndes mibaZvis survili maTi saRv-
Tarca xatni metyuelni, wina sxenan saxed saTnoebisa da swav-
lad sibrZnisa da simKned axovnebisa yovelTaTYs, romelTaca To moqalaqeobisa, cocxali xativiT rom dgas Cven winaSe
hnebavs SeslvaA cxorebasa saukunesa. da ese cxad ars dasa- – saTnoebis magaliTad da sibrZnis dasaufleblad, da imaT
bamiTgan soflisaAT da vidre aqamomde aRwerilTa wignTagan gasamxneveblad, romelTac saukuno cxovreba nebavT.
da gamobrwyinvebulTa wmidaTa da romelTa-igi iRuawes da yovelive es naTliT gabrwyinebuli wmindanebis cxovre-
aRwernes cxorebani maTni da Ruawlni da Sromani, keTilad biT aris gacxadebuli qveynis dasabamidan dRemde aRwer-
Ksenebul arian wmidaTa eklesiaTa Sina da Rirs locvisa da ili wignebSi. wminda eklesiaSi locviT keTilad ixsenie-
kurTxevisa. bian isini, romelnic gaisarjnen da aRweres imaTi cxovre-
vinaATgan ukue zemoKsenebulni ese netarni mamani Cuenni
ba, Rvawli da Sroma.
araraAT unaklulo iyvnes pirvel gamoCinebulTa wmidaTasa,
zemoxsenebuli Cveni netari mamebi aranakleb unaklo-
aramed yovliTave saTnoebiTa Semkul da aRmasrulebel mc-
nebaTa RmrTisaTa, ara jer-viCineT mouKsenebelad dateobaA ni iyvnen, adre gamoCenil wmindanebTan SedarebiT, aramed
cxorebisa maTisaA da mamaTaca CemTa sulierTa mibrZanes amisi yovelgvari saTnoebiT Semkulni da RvTis mcnebaTa aRm-
Kel-yofaA. vinaAca vevedrebi Rirsebasa Tquensa, RmerTSe- srulebelni. amitom ar miviCnieT Sesaferad maTi cxovre-
mosilno mamano, raATa ara braleul viqmne amis pirisaTYs. bis mouxsenieblad datoveba; da Cemma sulierma mamebmac
xolo daRacaTu Cuen Semdgomad mravlisa Jamisa RmrTisa mibrZanes am saqmis dawyeba. amitom gevedrebiT, Rirseulo
mimarT mislvisa maTisa Kel-vyavT mciredTa amaT sityuaTa RmerTSemosilo mamano, raTa ar davisajo am saqmis gamo.
TumcaRa Cven maTi gardacvalebidan didi xnis Semdeg
movkideT xeli mokled aRweras, magram nuravin SeeWvde-

316 317
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

aRwerad, garna urwmunomca nuvin ars, rameTu Cuen TaviT ba, radgan Cven sakuTari Tavis mindobiT araferi aRgviwe-
TYsiT araraA aRgYweria, aramed raA-igi viswaveT kacTa sar- ria, aramed mxolod is, rac SevityveT Rirseuli da san-
wmunoTagan da sulierTa mamaTa, romelTa-igi exilvnes da do adamianTa da mamaTagan, romelTac uxilavT isini da
emsaxura maTda, romelni-igi ucxo iyvnes yovliTurT tyu-
samsaxuric gauweviaT maTTvis, da Tavadac aRvsilni iyvnen
vilisagan da savse madliTa zegardamoATa. da TYT mebr maT
zeciuri madliT. isic aRvwereT saqmeTagan, romelnic
saqmeTagan, romelni-igi dumiliT wameben da KmamaRlad qad-
ageben RuawlTa da SromaTa maTTa: lavraA ese didebuli da dumiliT mowmoben da RaRadeben imaT Rvawlsa da Sromaze:
yovliTa SuenierebiTa Semkuli da yovliTa samkauliTa gan- es aris didebuli da mSvenieri lavra (monasteri), yovelg-
Suenebuli, romeli-ese mravliTa SromiTa da ofliTa aRaSenes vari samkauliT 1 damSvenebuli, romelic didi SromiTa
maT netarTa gansasuenebelad sulTa mravalTa, romelsa Sina da ofliT aaSenes netarma mamebma mravalTa sulTa gansas-
aRhmarTnes eklesiani caTa mobaZavni da aRavsnes igini wignTa veneblad; da sadac aRmarTes zecas mimsgavsebuli eklesie-
mier RmrTiv-sulierTa da ganabrwyinvnes igini xatTa mier bi, gaavses RvTivsulieri wignebiT da gaabrwyines pati-
patiosanTa. da mougnes dabani da sofelni da monasterni da osani xatebiT, lavras SesZines miwebi, soflebi, monast-
dasayudebuloni da ganuwesnes wesni da kanonni didebulni
rebi da dasayudebeli senakebi, daaweses samonastro cx-
da yolad Suenierni da dausxnes simtkiceni da KeliT-wer-
ovrebis didebuli da keTilmSvenieri kanonebi da gange-
ilni da oqro-beWedni RmrTis-msaxurTa mefeTani. da
Sekribnes mas Sina monazonni da moweseni angelozTa mobaZav- ba. yovelive amis dasturad datoves RvTismsaxur mefeTa
ni da Seamkves da aRayuaves enaA Cueni da queyanaA TargmanebiTa beWdiT dadasturebuli sigelebi, Sekribes aq monazvnebi
wmidaTa werilTaATa, sadaAT-ese WeSmaritad, viTarca sioniT, da angelozTa mbaZveli berebi, da Cveni ena da qveyana wmin-
gamovida Sjuli da sityuaA uflisaA, viTarca ierusalemiT, \ da werilis TargmnebiT da ganmartebebiT2 Seamkes da aay-
sityYsaebr Kma-maRlisa esaAaAsa1 vaves. WeSmaritad, viTarca sionidan gamovida rjuli,
rameTu WeSmaritad Rirsi iyo da sayuareli RmrTisaA ne- xolo sityva uflisa – viTarca ierusalimidan, “xma-maRal-
tari mamaA Cueni iovane, romelman-igi, msgavsad abrahamisa, ma” esaiam rogorc Tqva3.
WeSmaritad RvTis Rirseuli megobari iyo Cveni netari

1. samkauli – morTuloba. aq: monastrisaTvis saWiro saRvTism-


saxuro nivTebi (barZimi, feSxumi, sasanTleebi da sxva).
2. “rjuli sionidan gamova da uflis sityva – ierusalimidan”
(es. 2:3) – es winaswarmetyveleba aRsrulda: moses sionis mTaze
mieca RvTisgan rjuli (in. 1:17), xolo uflis sityva, anu
qristes swavleba ierusalimidan gavrcelda mTel warmarTul
samyaroSi.
3 sityva “Targmaneba” niSnavs rogorc Targmans iseve ganmarte-
1 es. 2:3 bas.

318 319
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

ucxoebaA aRirCia da mwirobiT da siglaxakiT cxorebaA, da mis- mama ioane, romelmac, abraamis 1 msgavsad, ucxoobaSi
ca Tavi TYsi morCilebasa sulierTa mamaTasa, vinaAca, msgavsad siglaxakiT cxovreba irCia da sulier mamebs daemorCila,
missa, eseca adida RmerTman da saxelovan yo yovliTa saTnoe- ris gamoc igi abraamisve msgavsad ganadida RmerTma da
biTa da ufroAs yovlisa sanatrelisa mis Svilisa miniWebiTa, saxeli gauTqva yovelgvari saTnoebiT, ufro ki sanatre-
romel ars netari efTYme, romlisa-igi saxeli oden kma ars
li Svilis moniWebiT2, romelic aris netari eqvTime.
saTnoebaTa misTa simaRlisa gamoCinebad, romeli-igi gamoCn-
da samkaulad naTesavisa Cuenisa da mobaZavad wmidaTa mo- eqvTimes saxelis xsenebac ki sakmarisia misi saTnoebis si-
ciqulTa, gananaTla qarTvelTa enaA da queyanaA. rameTu, vi- maRlisa da didebulebis gamosaCenad. igi gamoCnda Cveni
Tarca wameben mis mier TargmnilTa wignTa Sina aRwerilni eris Semamkoblad da wminda mociqulTa mimbaZvelad, da
anderZni, amis Rirsisa moRuawebiTa ganswavlul iqmna yovli- gananaTla qarTvelTa ena da qveyana. rogorc mis mier Targ-
Ta sibrZniTa ganmanaTlebelad da Semamkobelad eklesiaTa mnil wignebSi Cawerili anderZni amowmeben, am Rirseuli
CuenTa, romlisa-igi namuSakevi axarebs SorielTa da maxlo- mamis Rvawlis meoxebiT ganiswavlnen qarTvelni sibrZniT
belTa, da TargmnilTa misTa wignTa sitkboebaA, viTarca nes- – Cveni eklesiis gansanaTleblad da Sesamkobad, visi namu-
tY oqroAsaA Kma-maRali, oxris yovelsa queyanasa, ara xolo Sakevi axarebs Soreulsa da maxlobels. mis mier Targmni-
qarTlisasa, aramed saberZneTisasaca, rameTu balahvari da
li wignebis sitkboeba xmamaRali oqros sayviriviT JRers
abukuraA da sxuanica raodennime werilni qarTulisagan Targ-
mTels qveyanaze, ara mxolod saqarTveloSi, aramed bizan-
mnna berZulad.
garna romlisa-igi zemore meguleboda TqumaA, igi xolo tiaSic, radgan balahvari da abukura3, aseve ramdenime sxva
vTqua pirvelad, da merme, raA-igi ufalman mogumadlos, mok- Txzulebac, qarTulidan Targmna berZnulad.
liTa sityYTa migiTxra. rameTu vinaATgan dReTa amaT ukua- risi Tqmac mindoda, jer mxolod imas vityvi, da mere,
naAsknelTa moviwieniT da, viTarca xedavT, friadi sigrile rasac ufali mogvamadlebs, mokled mogiTxrobT. ukanaskne-
ixilvebis Cuen Soris, nuukue vinme hgonebdes da acTunebdes li dReebi mogviaxlovda da, rogorc xedavT, Zalzed didi
Tavsa TYssa, Tu pirveliTgan esreT iyvnes Zmani Cuenni; nu iy- gulgriloba SeimCneva Cven Soris. nuTu vinme moityuebs
ofin! aramed yovliTa wesierebiTa da saRmrToATa moqalaqo- Tavs da ifiqrebs, rom winaTac ase iyvnen Cveni Zmebio. nu
biTa cxovndebodes, vidremdis samgzis sanatrelni igi mamani
ifiqrebT amas! isini keTilgonierebiTa da saRvTo
Cuenni iovane da efTYme ganagebdes da ipyrobdes wessa
winamZRurobisasa, romelni-igi yovliTurT, msgavsad pirvel- 1. abraamis ucxo qveyanaSi gasvla niSnavs cxovrebis Zvel wesT-
Ta maT RmerTSemosilTa mamaTa, uZRodes maTda rwmunebulsa an kavSiris gawyvetas da RvTis gzaze Sedgomas.
mas samwysosa. vinaATgan kula netarman iovane Seisuena da 2. ioanes iseve mieniWa RvTisagan Zed eqvTime, rogorc abraams
– isaki.
3. “sibrZne balavarisi” arabulidan unda iyos qarTulad Targ-
mnili, xolo eqvTime mTawmindelis mier berZnulad Targmnis
meSveobiT evropaSi gavrcelda. Teodore abukura arabi war-
moSobis mweralia, romelmac, rogorc varaudoben, Tavis mow-
afeebs uambo “miqael sabawmindelis cxovreba”. es Txzuleba
unda iwodebodes “abukurad”.

320 321
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

RmerTSemosilman mamaman Cuenman efTYme ijmna winamZRuro- moqalaqeobiT cxovrobdnen manamde, sanam samgzis
bisagan, mieriTgan ganmravlda Cuen Soris yoveli sulmok- sanatreli Cveni mamebi, ioane da eqvTime, ganagebdnen da
lebaA da sigrile. aramed vevedrneT RmerTsa, raATa meoxe- winamZRvrobis wesi epyraT.
biTa maTiTa keTilad ganagos Cuenica ese cxorebaA da ara
isini pirvel RmerTSemosil mamaTa msgavsad uZRodnen
Kuebul guyvnes, arca ganguaSornes sanatrelTa maT mamaTa
maTze mondobil samwysos. rogorc ki netari ioane garda-
da ZmaTa CuenTa sixarulsa da gansuenebasa saukunesa mas Sina
cxorebasa. icvala da Cveni RmerTSemosili mama eqvTime winamZRvro-
bas gamoeTxova, im droidan gamravlda Cven Soris sulmo-
kleoba da gulgriloba. xolo Cven vevedroT RmerTs, raTa
maTi meoxebiT keTilad warimarTos Cveni cxovreba, ar mog-
vaklos, ar gangvaSoros Cvens sanatrel mamaTa da ZmaTa
sixaruls da mSvidobas saukuno cxovrebaSi.

2. xolo Cven pirvelsave sityvas mivubrundeT. Cveni


II. xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. ese netari mamaA
Cueni iovane iyo naTesaviT qarTveli, mSobelTa da papTaATgan netari mama ioane warmoSobiT iyo qarTveli, mama-papaTa-
didebuli da warCinebuli da saCinoA mTavarTa Soris daviT gan didebuli da warCinebuli, daviT kurapalatis1 mTa-
kurapalatisaTa, mKne da axovani da ganTqumuli wyobaTa Sina, varTa Soris gamoCenili, mxne da axovani, brZolebSi saxel-
maRali da Suenieri hasakiTa da agebulebiTa guamisaATa da ganTqmuli da Tval-tanad mSvenieri, brZeni da gonieri,
brZeni da gonieri gonebiTa da gulisKmis-yofiTa, da savse aRsavse RvTis SiSiTa da yovelgvari keTili saqmiT, didi
SiSiTa RmrTisaATa da yovliTave keTilisa saqmiTa, da friad megobari da daaxloebuli piri keTilad xsenebuli daviT
sayuareli da sakuTari keTilad Ksenebulisa daviT kurapal- kurapalatisa.
atisaA.
radganac qristesadmi siyvarulis cecxli mis gulSi
xolo vinaATgan cecxli igi qristHs-siyuarulisaA gulsa
mZlavrad aenTo, amsofliuri yovelgvari dideba arad
missa mZafriad aRetyina, yovelive didebaA amis soflisaA Seu-
racx-yo da nagevad Sehracxa da monagebni da simdidre da gan- Caagdo da nagvad miiCnia, srulad moiZula da ugulebe-
suenebaA, meuRle da Svilni TYsni da naTesavni da, raodenica lyo qoneba, simdidre da gancxroma, Tavisi meuRle da
raA ars amis soflisaA, sruliad moiZula da ugulebels-yo Svilebi, naTesavebi da, rac ki ram aris amqveynad; mere ki
da merme kualad Tavica TYsi, sityYsaebr uflisa, da aRiRo sakuTari Tavic, uflis sityvisaebr, da aiRo jvari Tavis
juari mKarTa TYsTa zeda dafarulad yovelTagan sivltolaA
1. daviT kurapalati – daviT III didi, kurapalati (gardai-
cvala 1001 wels), adarnese III-is Ze, bagrationi. mis dros ga-
Zlierda tao-klarjeTi, misi kultura, daedo dasabami er-
Tiani qarTuli saxelmwifos Seqmnas.

322 323
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

iKumia da ijmna yovelTagan da mxoloA lavrasa didebulsa mxrebze da yvelas gaecala, farulad wavida da martod-
oTxTa eklesiaTasa Sevida. da romelni-igi mas Sina brwyin- marto mivida oTxTa monasterSi, sadac imxanad saTnoebiT
vides saTnoebiTa maT JamTa, mamaA mose da mamaA gelasi, amaT brwyinavdnen mama mose da mama gelasi – amaT eCvena da faru-
gamoucxada Tavi TYsi da maTgan farulad kurTxevaA mona-
lad aRikveca berad. ramdenime xans didi SromiT mieca
zonebisaA miiRo da Jam raodenme RuawliTa ZlieriTa morCile-
morCilebas da yvela iq myofi moRvawe gaakvirva.
basa misca Tavi TYsi da yovelni igi mun myofni moRuaweni
ganakYrvna. radganac gacxadda misi saqme, netari mamebisagan
xolo vinaATgan iwyo gancxadebad saqmeman misman, netar- kurTxeva miiRo da bizantias mimarTa, vinaidan gaurboda
Ta maT mamaTa locvaA miiRo da saberZneTisa queyanad mihmar- kacTa didebas. ase mivida ulumbos mTaze1 da erT monas-
Ta, rameTu evltoda didebasa kacTasa. da esreT mTasa ulum- terSi karga xans moTminebiT itvirTa jorebis movla da
boAsasa miiwia da monastersa erTsa Sina JamTa ara-mciredTa sxva upatio saqmianobac TavmdablobiT Seasrula.
jorTa msaxurebisa Ruawli axovnad Tavs-idva da sxuani un- imxanad bizantiis mefem zemo miwebi2 daviT kurapal-
doni msaxurebani da Seuracxni simdabliT aRasrulna. ats misca da aznaurTa Svilebi mZevlad iTxova misgan. mama
xolo vinaATgan maT JamTa Sina berZenTa mefeman zemoni
ioanes colisZmebma misi Ze, eqvTime, sxva didaznaurTa
queyanani daviT kurapalatsa miscna da aznaurTa Svilni mZev-
SvilebTan erTad mZevlad mihgvares mefes. es rom Seityo
lad iTxovna misgan, colis-ZmaTa mamisa iovanesTa Ze misi
efTYme sxuaTa Tana uflis-wulTa mZevlad mohguares mefe- ioanem, undoda Tu ara, iZulebuli gaxda, Tavi gaecxade-
sa. ese raA cna iovane, unda Tu ara, uneblieT Tavi TYsi gamo- bina da sameufo qalaqSi (konstantinepolSi) mivida. mefe-
acxada da sameufod qalaqad aRvida. da vinaATgan mefeni mec- ni icnobdnen abuharbis, mama ioanes simamrs, da ioanesadmi
nier iyvnes abuharbisa, romeli iyo simamri mamisa iovanesi, da didi siyvaruli gamoiCines, keTilad moikiTxes.
iovanesdaca friadi siyuaruli aCuenes mis zeda da keTilad didxans gagrZelda dava ioanesa da mis simamrs Soris
moikiTxes. eqvTimes gamo, radgan ar undoda simamrs misi micema
da amisa Semdgomad gangrZobilad sityYs-gebaA iqmna So- ioanesTvis. ioanem igi daadanaSaula da uTxra: “ra aris
ris iovanessa da simamrisa misisa efTYmesTYs, rameTu ara eneba
es? gana Svilebi ara gyavT Tqven? magram, cxadia, sakuTari
mocemaA misi. da friad abrala mas iovane, viTarmed: “raA ars
Svilebi SeibraleT, Cemi Ze ki, viTarca oboli, mZevlad
ese? nuukue Svil ara gesxnesa Tquen? garna ese cxad ars,
romel maT swyalobdiT, viTarca TYsTa SvilTa, da Ze Cemi, gawireT!” da ase, RvTis gangebiTa da mefeTa
viTarca oboli, mZevlad gaswireT! garna ufalman Segindven
1. mTa ulumbosi – mTa mcire aziaSi, biTviniaSi, igive olim-
pos mTa.
2. zemoni queyanani saberZneTisani – moicavda samxreT basians,
karins (arzeums), Woroxisa da araqsis saTaveebTan mdebare
ramdenime cixesimagres da Tems, vanis tbis Crdilo-dasav-
leTiT ganlagebul provinciebs. am miwebis gamo saqarTvelo-
sa da bizantias xangrZlivi ciloba hqondaT.

324 325
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

Tquen!” da esreT gangebiTa saRmrToATa da bWobiTa mefeTaA- gadawyvetilebiT, Tavisi Svili wamoiyvana da kvlav
Ta TYsi Svili miiyvana da kualad ulumbadve ukun-iqca. ulumbos mTaze dabrunda.
xolo Semdgomad raodenisame Jamisa, vinaATgan ganiTqua ramdenime xnis Semdeg, radganac gaiTqva saxeli da did
saxeli misi, da pativsa uyofdes berZenni da qarTvelni, SeuZn-
pativs miagebdnen berZnebic da qarTvelebic, Seawuxa aman
da saqme ese, da amis pirisaTYs kualad ucxoebasave mihmarTa.
da am mizeziT isev ganmartovda. waiyvana Tavisi Ze da ram-
rameTu aRiRo Ze TYsi da ravdennime mowafeni da mTawmidas
movida, lavrasa didisa aTanasessa, da mun Seewynara. da aqun- denime mowafe, movida mTawmindaze1, aTanase didis lavra-
da Tavi TYsi farulad, da yovelTave saqmeTa morCilebisaTa Si, da iq daemkvidra. iyo iq farulad da yovelgvar upa-
simdabliT da udrtYnvelad iqmoda, da dayo mzareulobasa tio saqmes udrtvinvelad akeTebda, ori weli, an cota
Sina ori weli gina umetes. meti, mzareulobas eweoda.

3. imxanad misi naTesavi, didi Tornike2, Tavis qveyana-


III. da maT JamTa Sina TYsi misi didi Tornik TYssa queya-
nasa monazon iqmna da, rameTu asmioda iovanesTYs, viTarmed Si berad aRikveca da, radganac smenoda ioanes ambavi,
ulumbaTa ars da vinaATgan friadi siyuaruli aqunda missa ulumbozeao, da didi siyvaruli hqonda mis mimarT,
mimarT, mas mohmarTa da ulumbaTa STamovida da, vinaATgan mun iqiTken gaemarTa da ulumboze mivida, magram iq ver hpova,
ver pova, farulad gamoiwulila da cna, viTarmed mTawmidas farulad, zedmiwevniT gamoiZia da Seityo, rom
ars, da, TYnier cnobisa mefeTaAsa, idumal mTawmidas movida mTawmindazea da, mefeTagan ucnobelad, farulad Cavida
da kurTxevaA monazonebisaA KelTagan iovanesTa miiRo. mTawmindas da iq berad aRikveca ioanes mier.
rameTu, viTarca vTquT, mTawmidas STamovida da lavrasa rogorc vTqviT, Tornike mTawmindas Cavida da aTanase
didisa aTanasessa miiwia da, vinaATgan dafarvaA arRaraA ege-
didis lavraSi mivida. radgan Tavis dafarva aRar Sei-

1. mTawminda – saberZneTSia, qalkedonis naxevarkunZulis


aRmosavleT nawilSi, koncxze, romelic SeWrilia egeosis
zRvaSi. VIII saukunis bolos qarTvelma berebma aq mcire sa-
vane daafuZnes. pirveli didi monasteri mTawmindaze aago
aTanase didma, dediT lazma; aqve daarsda aTonis iverTa mon-
asteri, RvTismSoblis saxelze.
2. didi Tornike – Tornike erisTavi, daviT III kurapalatis
saxelganTqmuli sardali. Tornikes SewirulobiTa da uSua-
lo monawileobiT aSenda aTonis iverTa monasteri. gardai-
cvala 985 wels.

326 327
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

boda, urTierTars gamoecxadnes da siyuaruliTa sulieriTa Zleboda, isini erTmaneTs Sexvdnen da sulieri siyvaru-
Seitkbnes da friadi sixaruli iqmna monastersa Sina mas dResa, liT gadaexvivnen erTmaneTs. didi sixaruliT aivso mon-
rameTu arca didi aTanasi umecar iyo Tornikis saqmesa da asteri im dRes. radgan arc aTanase didisTvis iyo ucnobi
warCinebulobasa da axovnebasa. amisTYsca mieriTgan didiTa
Tornikes saqmeni, warCinebuloba da simamace. amitom im
pativiTa epyrnes igini, rameTu daRacaTu maT ara unda ese,
droidan didi pativiscemiT epyrobodnen, radgan, romc
garna RirsTa TYsTa RmerTi gamoacxadebs da adidebs.
da Semdgomad raodenisame Jamisa ganiTqua hambavi maTi da ar moendomebinaT, Tavis rCeulT RmerTi gamoaCens da ga-
icnoba, viTarmed mTawmidas arian. da iwyes mieriTgan nadidebs xolme.
qarTvelTa moslvad da ganmravlebad. da ese raA ixiles ramdenime xnis Semdeg gaiTqva maTi ambavi da cnobili
netarTa mamaTa CuenTa, viTarca iyvnes savseni yovliTave gaxda, rom mTawmindaze arian. im drodan daiwyes qarTve-
sibrZniTa, ganizraxes, viTarmed: “ara jer-ars Cueni monaster- lebma aq mosvla da mravlad damkvidrdnen. es rom ixiles
sa Sina yofaA, rameTu sxuanica mogumarTeben, da gare-Se- yovelgvari sibrZniT aRsavse Cvenma netarma mamebma,
qcevaA SeuZlebel ars”. da esreT ganzraxviTa mamisa aTanas- ifiqres: “ar SeiZleba Cveni darCena monasterSi, radgan
esiTa lavrisagan ganSorebulad, viTar milion erT, udabno-
sxvebic mogvaSureben, da ukan gabruneba SeuZlebelia”. mama
sa Sueniersa wmidisa iovane maxarebelisa eklesiaA aRaSenes
aTanases rCeviT, lavrisagan kilometr-naxevris daSorebiT,
da senakebi, da mun iyofebodes mraval Jam viTarca angeloz-
ni RmrTisani. mSvenier udabnoSi, wminda ioane maxareblis1 eklesia da
senakebi aaSenes da iq imyofebodnen, viTarca angelozni.

IV. da mas Jamsa iqmna gandgomilebaA skliarosisaA, da 4. im dros skliarosi2 ganudga bizantiis mefes da xme-
KmeliT kerZi yoveli daipyra da mefeni da dedofali Sewyu- leTis mxare mTlianad daipyro. mefeni da dedofali3
deulad iyvnes qalaqsa Sina didiTa WiriTa da iwroebiTa. da gamomwyvdeulni iyvnen qalaqSi (konstantinepolSi),
amas raA Sina iyvnes, ganizraxes, viTarmed: “Cueni Semwe daviT
CagvriTa da SeviwroebiT Sewuxebulni. am dReSi rom iy-
kurapalatisagan kide aravin ars”. da vinaATgan gzani yovelni
vnen, ifiqres: “Cveni Semwe daviT kurapalatis garda ar-
avin aris”. vinaidan yvela gza skliaross daepyro, kacis

1. wminda ioane maxarebeli – igive wminda ioane RvTismetyve-


li, macxovris usayvarlesi aTormet mowafeTagani, saxarebi-
sa da gamocxadebis, anu apokalifsis avtori.
2. barda skliarosi (X s.) - bizantiis imperiis aRmosavleT
provinciebis mmarTveli. igi aujanyda ufliswulebs - basi-
lis da konstantines. es ajanyeba Caaqro qarTvelTa laSqarma
Tornike erisTavis sardlobiT.
3. basili da konstantine da maTi deda.

328 329
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

skliarossa daepyrnes, kacisa wavlenaA ara egeboda, da didsa gagzavnas ver SeZlebdnen, da didad wuxdnen, radgan ar-
zrunvasa Sina iyvnes, rameTu arca vin iyo egeviTari kaci, avin iyo kacTagan, vinc aasrulebda maT guliswadils. amis
romelmanca srul-yo nebaA gulisa maTisaA. da esreT raA iur- gamo ase rom wuxdnen, esmaT ioanes da Tornikes ambavi, rom
vodes amis pirisaTYs, esma iovanesTYs da TornikisTYs da cnes,
aTanase didis lavraSi arian. sevistofori, im dros same-
rameTu lavrasa didisa aTanasessa arian. da meyseulad sev-
fo karze warCinebuli kaci, samefo werilebiT saswrafod
astofori, kaci warCinebuli maT JamTa Sina mTavarTa Soris
dedoflisaTa, wignebiTa sameufoATa lavras warmoavlines. da, gaagzavnes lavraSi da, mivida Tu ara, rogorc nabrZanebi
viTarca mivida, misca wignebi TYToeulad, viTarca aqunda hqonda, werilebi cal-calke gadasca: erTi - aTanases, erTi
brZanebaA, erTi aTanasis da erTi Torniks da erTi iovanes. da - Tornikes da erTi - ioanes. amas swerdnen: “uRvTo skliar-
ese piri moewera, viTa: “uRmrToA skliarosi gaguadga da osi gangvidga da xmeleTis mxare mTlianad daipyro. aw
KmeliT kerZi yoveli daipyra. aw vevedrebiT siwmidesa Tquen- Tqvens siwmindes SevavedrebT, raTa yoveli mizezis gareSe
sa, raATa TYnier yovlisa mizezisa iovane-Tornik movides movides ioane-Tornike Cvens mefesTan”. da sxva mravali
mefobisa Cuenisa”. da sxuani mravalni vedrebani da qenebani xvewna-mudarac ewera samefo werilebSi.
ewernes sameufoTa maT wignTa Sina.
amis gamo did gasaWirSi Cacvivdnen aTanase da ioane
ese raA esreT iqmna, friadsa uRonoebasa STavardes aTan-
da iZulebuli gaxdnen, Sevedrebodnen Tornikes, raTa same-
ase da iovane, da, unda Tu ara, Seuvrdes Torniks da iwyes ve-
drebad missa, raATa aRvides mefeTa winaSe. xolo mas raA esma fo karze warmdgariyo mefeTa winaSe. maTi vedreba rom
vedrebaA maTi, friad Sewuxna da etyoda, viTarmed: “wmidano moismina, Zalzed Sewuxda Tornike da eubneboda: “wminda
mamano, me codvaTa CemTaTYs mosrul var amas wmidasa adgil- mamano, me Cemi codvebis gamo var mosuli am wminda adg-
sa da SeuZlebel ars Cemi mefeTa winaSe warslvaA, rameTu me ilze da ar SeiZleba Cemi wasvla mefeTa winaSe, radganac
vici, Tu romlisa pirisaTYs miKmoben, da, vinaATgan RmerTman vici, risTvisac mixmoben; RmerTma Rirs-myo da berad Sevd-
Rirs-myo da saxe monazonebisaA Sevimose, me amieriTgan ar- eqi, amitom amieridan aRarc mefeTa winaSe maqvs mosaride-
caRa mefeTa Tana mic Sesapovari, arcaRa sxuasa vis queyanasa beli da aRarc sxva romelimes winaSe amqveynad. Tqvens si-
zeda. aw vevedrebi siwmidesa Tquensa, RmrTisa siyuaruli-
wmindes Sevavedreb, RvTis siyvarulisTvis SemindeT da nu
saTYs SemindveT da nu maiZulebT amis pirisaTYs, rameTu, uku-
maiZulebT am saqmes, radganac, Tu waval, kvlav amqveyniur
eTu wavide, amis soflisave SfoTTa STamagdeben”. da igini
evedrebodes, viTarmed: “ukueTu amas Jamsa urC veqmneT mefe- oromtrialSi Camagdeben”. xolo isini evedrebodnen: “Tu
Ta, didsa risxvasa movawevT Cuen zeda da monastersa amas axla veurCebiT mefeebs, did risxvas movawevT Cvens Tavsac
zeda”. da amas cilobasa zeda gardaKda SYdeuli erTi. xolo da monastersac”. bolos ki, yoveli codva mama aTanasem da
ukuanaAsknel, unda Tu ara, yoveli brali mamaman aTanasi da mama ioanem ikisres da Tornikes wasvla aiZules.
mamaman iovane miidves da ZliT daarwmunes warslvaA.

330 331
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

V. xolo basili da kostanti mas Jamsa wuTRa yrma iyvnes 5. basili da konstantine im dros jer kidev bavSvebi
da yoveli gasagebeli dedofalsa epyra da parakimenonsa. da iyvnen da mmarTveloba mTlianad dedofals da parakime-
viTarca aRvida Tornik sameufod, meyseulad Seiyvana igi pa- nons1 epyraT xelT. rogorc ki mivida Tornike samefo karze,
rakimanosman mefeTa winaSe. da mefeni da dedofali ze aRudg-
saswrafod Seiyvana igi parakimenonma da mefeebis winaSe
es, da pativiT moikiTxes da guerdiT daisues. da ubrZana ded-
waradgina. mefeni da dedofali fexze wamodgnen, pativiT
ofalman basilis da kostantis, da ferKTa Seuvrdes. da ded-
ofalman miugo, viTarmed: “wmidao mamao, raAca amaT obolTa moikiTxes da gverdiT daisves. ubrZana dedofalma basi-
Tana hqmna, RmerTman moagos sulsa Sensa!” lis da konstantines, da isini fexebSi Caucvivdnen
da eseviTari raA Jami daxuda iovanes, Sina-gamoRebiT Tornikes. dedofalma uTxra: „wmindao mamao, rasac am ob-
mravalferTa saqmeTaTYs amxila dedofalsa. da man yoveli lebisaTvis gaiReb, RmerTma miagos Sens suls!“ amgvar Sexve-
simdabliT Seiwynara da aRuTqua, viTa: “wmidao mamao, raAca dras raki miuswro, ioanem mourideblad amxila dedofa-
mibrZanos mamobaman Tquenman, Tquensa brZanebasa ara gar- li sxvadasxva saqmis gamo. man yovelive TavmdablobiT mii-
davhKde, oden, RmerTman dagarwmunos, SromaA Tavs-idev da, Ro da aRuTqva: „wminda mamao, rasac mibrZanebT Tqveni mamo-
romliTaca saxiTa gnebavs, warved kurapalatisa winaSe da
brivi siyvaruliT, Tqvens brZanebas ar gadaval, oRond
yoveli Wiri Cueni auwye, da vesav RmerTsa, romel iotoT igi
RmerTma dagarwmunos da gaisarjo, ra saxiTac gnebavs,
uRmrToA skliarosi da Cuen Wirisagan ganguarinneT”. friad
evedra dedofalsa, raATamca ganaTavisufla. da viTar ixila midi kurapalatTan da Cveni gaWirveba auwye; RvTis imedi
moudrekelobaA misi, miugo esreT, viTarmed: “me CemTa cod- maqvs, rom gandevniT im uRvTo skliaross da Wirisagan
vaTaTYs Sevimose saxe ese, da uwyis ufalman, romel sworad dagvixsniT“. Tornike didxans evedra dedofals, rom gae-
sikudilisa mZime ars ese saqme Cem zeda. garna raA vyo, ara vici, Tavisuflebina am saqmisagan, da raki darwmunda dedof-
wmidasa mefobasa Tquensa urC ver veqmnebi”. da kualad ded- lis uryeobaSi, ase uTxra: „me Cemi codvebis gamo Sevimose
ofalman da parakimanosman hrques, viTarmed: “Sen oden amaT beroba da uwyis ufalma RmerTma, rom sikvdilze ufro
obolTa Keli aRupyar da, raAca brali iyos, RmerTman Cuengan mZimea es saqme CemTvis. magram ra vqna, ar vici, Tqvens wmin-
iZien”. da esreT wignebi vedrebisaA daweres kurapalatsa Tana.
da mefobas ver veurCebi“. dedofalma da parkimenonma kv-
lav uTxres: „Sen oRond am oblebs xeli SeaSvele da, ra
codvac iyos, RmerTma Cven mogvkiTxos“. da maT Txovnis wer-
ilebi misweres kurapalats.

1. parakimenoni - berZn. parakimanosi - mesawoleTuxucesi, bi-


zantiis imperatoris karis umaRlesi moxele.

332 333
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

VI. da esreT ijmna mefeTagan da romliTaca saxiTa kura- 6. ase gamoemSvidoba Tornike mefeebs da mivida kura-
palatsa winaSe miiwia Tornik. xolo ixila raA igi kurapal- palatTan. Zalzed gaixara kurapalatma, igi rom dainaxa.
atman, friad ganixara da wignebi mefeTaA miiTuala, da yove- man mefeTa werilebi miiRo. Tornikem yovelive Seatyobi-
live saqme Tornik gaacada, romlisaTYsca ganzraxvaA qmnes,
na, rac gadawyvites: laSqari bizantiaSi unda wargzavnon,
raATa laSqarni warmgzavnen saberZneTs, da spasalarad Tornik
mxedarTmTavrad Tornike daadginon. Tornikem kurapala-
ganaCines. xolo Tornik kurapalatisa da Tavisa wignebi mefe-
Ta winaSe warsca da yoveli nebaA kurapalatisaA auwya. da ma- tisa da Tavisi werilebi gaugzavna mefeebs da kurapala-
Sin miscnes mefeTa zemoni queyanani saberZneTisani kurapal- tis neba auwya. maSin mefeebma bizantiis zemo miwebi misces
atsa, raATa Tavisa sicocxlesa hqondin. kurapalats, raTa mTeli sicocxlis manZilze hqonoda
xolo Torniks mouweres: “viciT, romel RmerTi Segewe- sakuTrebaSi.
vis da nuraras orgulob, da odes RmerTman wargimarTos, xolo Tornikes misweres: “viciT, rom RmerTi Segewe-
yovelni winaaRmdgomni Cuenni datyuenen da yovelive naty- va, da nuraferi dagaeWvebs. da roca RmerTi gagamarjve-
uenavi maTi Seni iyos”. romlisaTYsca misca kurapalatman binebs, yvela Cveni mteri daatyveve da mTeli maTi alafi
Tormeti aTasi mKedari rCeuli Torniks. da SewevniTa qris-
Seni iyos”. kurapalatma Tormeti aTasi rCeuli mxedari
tesiTa aota skliarosi da vidre sparseTamde meotad wariq-
misca Tornikes. qristes SewevniT, man gaaqcia skliarosi
cia. da merme Seiqca da sityYsaebr mefeTaAsa datyuenna yo-
velni didebulni saberZneTisani da monagebi maTi iavar-yo da da sparseTamde sdia gaqceuls. Semdeg dabrunda da, mefe-
romelime laSqarTa ganuyo da romelime TYT daimWira naty- Ta brZanebisamebr, sparseTisa da bizantiis yvela didebu-
uenavi didZali friad: oqroA da vecxli da stavraA da sxuaA li (skliarosis momxre) daatyveva, maTi qoneba moaoxra,
eseviTari. da ukuniqca, da moikiTxa kurapalati da didad moi- nawili laSqars uwilada, TviTon didZali nadavli dai-
madla da ijmna, da mefeTave winaSe movida. tova: oqro, vercxli, stavra da sxva amgvari. da ukan mo-
xolo igini didiTa pativiTa miegebnes da mowled brunda, moikiTxa kurapalati da didad moimadliera,
moikiTxes. ijmna ukue maTganca da gamoeTxova. da kualad gamoemSvidoba da bizantiis mefeTa winaSe wardga.
mTawmidasve moiqca, lavrad didisa aTanasessa. xolo mamani
xolo isini didi pativiT miegebnen Tornikes da guli-
sixaruliT miegebnes da ambors-uyves da hmadlobdes RmerT-
Tadad moikiTxes. Semdeg maTac gamoemSvidoba Tornike da
sa, romelman kualad moaqcia mSYdobiT.
isev dabrunda mTawmindaze, aTanase didis lavraSi. mame-
bi sixaruliT miegebnen, gadakocnes da RmerTs mad-
lobdnen, rom isev mSvidobiT daabruna igi, uamravi sim-
didriTa da ganZiT, rac mTlianad misca Tavis sulier ma-
mas, ioanes, da Tavi sruliad uaryo.

334 335
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

VII. da amisa Semdgomad ganizraxes mamaTa CuenTa da Tques, 7. amis Semdeg gadawyvites Cvenma berebma da Tqves: “Cveni
viTarmed: “aqa yofaA Cueni SeuZlebel ars, kacni varT aq yofna SeuZlebelia, saxelovanni varT da qarTvelebi
saxelovanni da qarTvelni mogumarTeben”. da ese gamoarCies, mogvaSureben”. is amjobines, rom moSorebiT calke aeSene-
raATa kide Tavisuflad TYsi monasteri aRaSenon. daRaTu uZn-
binaT TavisTvis monasteri. TumcaRa uZneldeboda es saqme
da saqme ese iovanes, garna qarTvelTa gansuenebisaTYs da
ioanes, magram, qarTvelTa dasamSvideblad da ufro
ufroAs xolo Tornikis aSenebisaTYs Tavs-idva amisi Kel-
yofaA. da RmrTisa momadlebiTa poves adgili Suenieri Sua Tornikes sasikeTod, Tavs ido, xeli moekida am saqmisaTvis.
mTawmidisa da aRaSenes monasteri da eklesiani wmidisa Rmr- RvTis wyalobiT, mTawmindis Sua adgilze mSvenieri adg-
Tis-mSobelisa saxelsa zeda da wmidisa iovane naTlis- ili ipoves da mravali ofliTa da garjiT aaSenes monas-
mcemelisasa friadiTa ofliTa da RuawliTa. da adgilni mrav- teri da eklesiebi wminda RvTismSoblisa da wminda ioane
alni, monasterni da sadayudebuloni garemoAs didisa monas- naTlismcemlis saxelze. didi monastris garSemo iyides
trisa vidre imerad zRuadmde TYsiTa safasiTa iyidnes, mravali sxva adgili, monastrebi da senakebi, romlebic
romelni-igi Suenier arian da sawadel da momzavebel suli- mSvenieri, sasurveli da Sesaferia monazonTa samyofelad.
erTa monazonTa sayoflad.
da aseve RvTis msaxurma mefeebmac, raki aseTi samsaxu-
da egreTve RmrTis-msaxurTa mefeTa, vinaATgan eseviTarni
ri gauwies da didi saqmeebi mougvares, romeli mxareebi
msaxurebani hmsaxurnes da didni saqmeni uqmnnes, romelnica
adgilni da sofelni sTxovnes, yovelni oqrobeWdiTa daumt- da adgilebic sTxoves, yvelaferi oqrobeWdiT daumtkic-
kicnes, romelni-igi mravalca arian da rCeul friad, viTarca es. es adgilebi (soflebic) mravlad arian da uaRresad
amas queyanasa Sehgavs. gamorCeulnic, rogorc am qveyanas Sehferis.
xolo iyo raA Tornik aRmosavaleTs, mravalni fiCosanni aRmosavleTSi1 rom iyo Tornike, mravali saxelovani
da saxelovanni monazonni Camoitanna, simravle aramciredi, ber-monazoni Camoiyvana, Zalze mravalni, radgan surda,
da eneba, raATa qarTvelni oden iyvnen monastrisa amis mkY- rom mxolod qarTvelni yofiliyvnen am monastris mkvid-
drni yovelni. garna, vinaATgan amisi qmnaA SeuZlebel iyo, ii- rni. magram, radganac amis miRweva TiTqmis SeuZlebeli
Zulnes berZenTaca SemoyvanebaA, rameTu Cuen, viTarca xedavT,
iyo, iZulebulni gaxdnen, berZnebic SemoeyvanaT, radganac
zRYsa raATurTiT gamocdilebaA araA guaqus, da Cueni yove-
Cven, qarTvelebs, rogorc xedavT, sazRvaosno gamocdile-
li gasaromeli zRYT Semovals, da merme TYnier mWedelTa
da xuroTa da galatozTa da mevenaKeTa da navis-moqmedTa da ba sruliad ar gvaqvs. yvelanairi sarCo ki zRvidan Semo-
sxuaTa eseviTarTa amis eseviTarisa vrcelisa lavrisa damWir- dis, mWedelTa, xuroTa, kalatozTa, mevenaxeTa da gem-
vaA uRono ars. da ese yoveli gamonaxes wmidaTa mamaTa CuenTa SenebelTa gareSe ki esoden vrceli lavris movla SeuZle-
da, Tu unda da Tu ara, viTarca vTquT, Seiwynarnes iginica. belia. Cvenma wminda mamebma, yoveli maTgani gamonaxes da,
da esreT RmrTisa SewevniTa srul iqmna SenebaA monastrisaA. undodaT Tu ara, rogorc vTqviT, isinic miiRes. RvTis
SewevniT, amgvarad gasrulda monastris Seneba.

1 aq saqarTvelo igulisxmeba.

336 337
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

xolo Tornik, vinaATgan iota skliarosi da kualad aqave mas Semdeg, rac skliarosi gaiqca, Tornike kvlav mon-
moiqca uricxYTa safasiTa da ganZiTa, \ rameTu ufroAs asterSi dabrunda didZali qonebiTa da ganZiT - aTas oras
aTormetisa kendinarisa moiRo ganZi oden, sxuaTa turfaTa- litraze1 meti, da sxva ZvirfaseulobiTac. yovelive Tavis
gan kide, \ romeli-igi yovelive mamisa TYsisa sulierisa io-
sulier mamas misca, TavisTvis araferi daitova; saxel-
vanes KelTa misca da Tavi TYsi sruliad uar-yo da arca Tu
ganTqmulma da gamoCenilma kacma sakuTari Tavi uaryo,
mciredi raAme dauteva Kelmwifebasa queSe TYssa, aramed
egeviTarman man ganTqumulman da saCinoman kacman yovelive sakuTari neba moikveTa da sruli morCilebiT Seudga io-
nebaA TYsi moikueTa da srulebiT Seudga morCilebasa missa. anes. imgvari mondomeba aCvena, rom misi brZanebis gareSe
da esezomi mKurvalebaA aCuena, romel, ukueTumca Sesa- arc wylis gemos ixilavda, arc sityvas ityoda da arc
Zlebel iyo, TYnier misisa brZanebisa arcamca wylisa gemoA fuls axlebda xels, aramed yovelives, sadac saWiro iyo,
ixila da arcamca sityuaA erTi aRmoTqua da arca Tu folsa mama ioane ganagebda da aZlevda, Tavisi wesisamebr.
erTsa zeda ufal iyo, aramed yovelsave mamaA iovane ganagebn radganac yovelgvari saTnoebis Tavi sulieri mamisad-
da miscemn, viTarca enebis da sadaca jer-iyvis. mi morCileba da sakuTari nebis mokveTaa, asec hqonda; da
xolo vinaATgan saTnoebaTa yovelTa Tavi morCilebaA ars
imdenad didi iyo morCileba, rom TviT saZagel gulisTq-
sulierTa mamaTaA da nebisa TYsisa gankueTaA, da ese esreT
masa da survilebsac ki tiriliT umJRavnebda netar io-
aqunda, viTarca vauwyeT RmrTis-moyuarebasa Tquensa, da
friad umaRlesad, rameTu undoTaca gulis-sityuaTa ti- anes da sasjelsa da Sendobas iTxovda. netaris sxva saT-
riliT gamoucxadebn netarsa iovanes da kanonsa da Sendoba- noebaTa zedmiwevniT aRweras Tavi avarideT, radganac
sa iTxovn. sxuaTa maT saTnoebaTa misTa gamowulilviT aRw- WeSmaritad yovelgvari saTnoebiT aRsavse iyo netari:
erasa nefsiT Tana-warvhKediT, rameTu WeSmaritad yovliTave TavmdablobiT, gulwrfelobiTa da umankoebiT. ase eubne-
saTnoebiTa savse iyo netari ese: simdabliTa, siwrfoebiTa da boda xolme did ioanes: “mamao, Tavad ici, rom codvili
umankoebiTa. da maradis etyYn didsa iovanes, viTarmed: “mamao, var, sikvdili Cemi moaxloebulia da Tqveni wminda nebis
TYT ici, romel didad codvil var da sikudili Cemi moaxle- Rirsi ar var, aramed Cemi neba da Cemi Tavi, RvTis Semdeg,
bul ars da unebeli siwmidisa TquenisaA ara var, aramed nebaA
SenTvis momicia; rogorc gnebavs, acxovne suli Cemi”.
Cemi da Tavi Cemi Semdgomad RmrTisa Senda momicemia; viTarca
amgvar mondomebas rom xedavda Cveni netari mama io-
gnebavs, acxovne suli Cemi”.
amas raA eseviTarsa mKurvalebasa missa xedvida netari ane, cdilobda, aranairi nakli ar epova misi, jerovnad
mamaA Cueni iovane, friad moswrafe iyo raATa araraA ipovos scemda pativs da swyalobda, amSvidebda da ufrTxilde-
raATurTiT mis Tana naklulevanebaA raAme da jerovnad pa- boda moxucebuls.
tiv-scemn mas da eridebin da ganusuenebn da swyalobn sib- didi Tornike brZolebsa da saomar saqmeebSi iyo si-
eresa missa. yrmidanve gamowrTobili da amis Sesaxeb saubari da Txroba
xolo vinaATgan didi Tornik wyobaTa Sina aRzrdil iyo uyvarda. mama ioane erideboda, ar undoda, rom emxila igi,
da salaSqroTa saqmeTa, amaT eseviTarTa pirTaTYs ubnobaA da

1. kendinari - 100 litra; aTormeti kendinari - 1200 litra.

338 339
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

hambavi uyuarda, da, viTarca vTquT, mamaA iovane eridebin da raTa guli ar etkina. imJamad iq myofi warCinebulni
ara unda, raATamca amxila mas, raATa ara mowylas gonebaA misi. mividnen mama ioanesTan da amis Taobaze uTxres. maSin, raki
da viTarca iyvnes mas Jamsa kacni warCinebulni da patiosanni, darwmunda, rom Tornike alalad akeTebda amas, mama io-
Sevidian da eubnebodian mas zemoTqumulTa amaT pirTaTYs.
anes SeeSinda, vaiTu, amis gamo raime suleluri vneba
maSin, viTarca ixila iovane, rameTu siwrfoebiT iqms amas,
SeemTxves Rirs mamasac da Tavad mas. amisaTvis uTxra mas
SeeSina, nuukue amis saxisaTYs zRvevaA raAme sulieri SeamTx-
Yos Rirssa mas da TYssaca sulsa. amisTYsca hrqua mas mamaman mama ioanem: “sayvarelo Zmao, vxedav, rom RvTis madliT,
iovane, viTarmed: “sayuarelo Zmao, vxedav, romel madliTa keTilad waremarTebi RvTis mcnebaTa aRsrulebaSi da ar
RmrTisaATa keTilad warmarTebul xar mcnebaTa Sina RmrTi- minda, rom Cemi TavSekavebiT raime vneba davmarTo Sens
saTa da ara mnebavs, raATa krZalvisa gziTa zRvevaA raAme mo- suls. axla Tavi daanebe amqveyniur saqmeebze saubars da
vatyua sulsa Sensa. aw daacade soflioTa magaT saqmeTa ub- amieridan sxvas nuRaravis etyvi, gabriel xucesis garda”.
nobaA da amieriTgan sxuasa nu vis eubnebi, garna gabriels xucesi iseTi kaci iyo, rom misi piridan sawuTisuflo si-
xolo xucessa. xolo xucesi igi eseviTari kaci iyo, romel tyva ar amovidoda, aramed mxolod saRvTo da sulieri.
pirsa missa msoflioA sityuaA ara gamovidoda, aramed yove-
es rom gaigona Rirsma mamam, maSinve davarda mis ferxTiT
live saRmrToA da sulieri. ese raA esma Rirssa mas, meyseulad
da acremlebuli eubneboda: “rad dumdi aqamde da ratom
davarda ferKTa Tana misTa da cremliT etyoda, viTarmed: “da
rad daidume aqamomde da ara mamxile, wmidao da RmerTSe- ar mamxile, wminda RmerTSemosilo mamao?” mama ioanem igi
mosilo mamao?” xolo mamaman iovane aRadgina igi da hrqua: wamoayena da uTxra: “ufalma Segindos, magram axla ki
“ufalman Segindven, garna aw xolo ekrZale!” da mieriTgan moeride!” da im droidan monastris Zmebs aRar esaubrebo-
monastrisa ZmaTa arRara vis eubnebin, garna Tu ucxoA vin da, mxolod ucnobebs Tu miugebda mcirediT. amgvari sul-
movidis da mciredi raAme sityuaA miugis mas. da esreT esevi- ieri cxovrebiT galia man Tavisi sicocxlis dReebi da
Tarsa amas suliersa cxorebasa Sina aRasrulna dReni TYsni RmerTTan mivida, gardaicvala. WeSmaritad brZanes Cven-
da RmrTisa mivida, da WeSmaritad wames mamaTa CuenTa misTYs, ma mamebma, rom: “RmerTma Seundo mas codvebi da saukuno
viTarmed: “RmerTman Seundvna codvani misni da saukunesa
cxovrebis Rirsad aqcia”.
cxorebasa Rirs-yo”.

VIII. amaT RirsTa da sanatrelTa mamaTa CuenTa didni safa- 8. Rirsma da sanatrelma Cvenma mamebma didZali qoneba
seni da mravalni turfani Sewirnes didsa lavrasa da yovel- da mravali Zvirfaseuloba Seswires did lavras da mTaw-
Ta monasterTa mTawmidisaTa, romelni-igi mas Jamsa wuTRa mindis yovel monasters, romlebic imJamad jer kidev ga-
glaxak iyvnes da ara ganmravlebul esoden. da saSovalsa,
Raribebulni iyvnen da arcTu ise momravlebulni. mTaw-

340 341
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

romel ars yovlisa mTisa Sesakrebeli, friadni saKmarni da mindaze myofT1 uamravi saWiro nivTi da qoneba misces -
monagebni miscnes. da yovelTave zogad da TYToeulad kacad- TiToeuls cal-calke gauyves, romelTagan ramdenimes
kacadsa friadi safase ganuyves, romelTagani raodenime mo- gavixsenebT, danarCenebze ki davdumdebiT, raTa sityva ar
viKsenoT da sxuaA igi davacadoT, raATa ara friadi simravle
gagvigrZeldes da mkiTxveli ar gagvinawyendes.
werilisaA iqmnas da sawyino viqmnneT mkiTxvelTa da msmenel-
did lavras misces, rogorc vTqviT, oqrobeWedi2 oras
Ta.
didsa ukue lavrasa misces, viTarca vTquT, oqrobeWedi ormocdaoTxi drahkanis3 Sesaxeb, romelic CimiSkim uboZa
ganZisa oras ormeocda oTxisa drahknisaA, CimiSkisa boZebuli ioanes, da es ganZi yovel wels eZleva sasaxlisagan lavras;
iovanesda, da ese yovelTa welTa aqus palatiT lavrasa, da aseve kunZuli, romelsac neos ewodeba, romelic basili
kunZuli, romelsa neos ewodebis, basili mefisa boZebuli io- mefem uboZa ioanesve, rasac yovelwliuri Semosavali
vanesdave, romlisagan gamovals gamosavali yovelTa welTa moaqvs 14 litra4, xan TxuTmeti da zogjer ocic. aseve
id litraA, gina aTxuTmeti da odesme ocica. da kualad misces misces 25 litra oqro da Zeli cxovelis nawili, vercx-
oqroA ganZad aTualuli ke litraA, da Zelisa cxorebisa nawili lis budiT, da ori didi vercxlis barZimi, feSxumi kovz-
vecxlisa budiTa da orni barZimni didni vecxlisani da feSxumi
iTurT da brwkaliT5 da nawili vercxlis CasasvenebliT.
kovziTurT da brwkliT da nawilis STasasuenebeliT
es yovelive oqrocurvili iyo. aseve oqros ZafiT nakeri
vecxlisaAT. da ese yovelni oqrocurvebulni. sakurTxevel-
is Sesamoseli oqronemsuli da meore oqsinoA. orni wignni sakurTxevlis Sesamoseli da sxva Zvirfasi qsovili. mar-
oqropirisani – margalitni, sxuaA wigni wmidisa efremisi, galitebiT Semkuli wminda oqropiris ori wigni, wminda
sxuaA wigni swavlani wmidisa kYrilesni, sxuaA wigni, romel- efremisa da wminda kiriles swavlani; wigni, sadac Cawer-
sa swerian yovelnive Zuelni wignni da sawinaAswarmetyueloA ilia Zveli aRTqmis yvela wigni da winaswarmetyvelTa da
da makabelTaA, sxuaA wigni sadResaswauloA saCinoTa wmidaTaA, makabelTa; sadResaswaulo wigni didTa wmindaTa da did
oTxTavi stavraATa Semosili da vecxlisa RilokiloATa da dResaswaulTa; stavriT6 Semosili oTxTavi vercxlis Ses-
juariTa. juari salitanie vecxlisaA oqrocurvebuli akraviTa da jvriT. salitanio vercxlis jvari melazmagis
melazmagisa xatebiTa, juars-cumisa xati cYloani didi, as
mooqrovili xatebiT, jvarcmis cviliani didi xati, as
drahknad fasebuli; sxuaA didi xati vedrebisaA, sxuaA xati
drahkanad Rirebuli; vedrebis xati, mefe nikiforesgan
gardamoKsnaA, nikifor mefisa niWebuli, sxuaA xati, kankeli
aTormetTa mociqulTaA, sxuaA xati wmidaTa didTa mowameTaA, boZebuli gardamoxsnis xati, Tormet mociqulTa kandeli;

1 yovlisa mTisa Sesakrebeli - aq: mTels mTawmindaze erTad


myofT.
2. oqrobeWedi - sigeli
3. drahkani - oqros fuli
4. sawyaos erTeuli, daaxloebiT girvanqa (409,5 grami) [il.
abulaZe].
5. jvaredi dasadgami feSxebze [il. abulaZe].
6. oqromkerdiT naqsovi [sarjvelaZe].

342 343
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

sxuaA xati cYloani naTlis-mcemelisaA, sxuaA xati cYloani wminda didTa mowameTa xati; naTlismcemlis cviliani
wmidisa evstratisi. da alvaA asi litraA da oTxni jorni da xati, asi litra sakmeveli, oTxi jori, sami cxeni, xuTas
samni cxenni, da navi xuTasisa modisaA. da kelinni, romelTa modiani1 xomaldiT, senakebi, romelTa asaSeneblad dax-
zeda waages saSenebelad: zemoTa zeda xuTasi drahkani da
arjes asidan xuTas drahkanamde TiToeulisTvis. yovelive
quemoTa – asi drahkani da sxuaA eseviTari. da ese yoveli TYT
es TviT mama eqvTimes xeliT dawerili nusxidan amoviwer-
wmidisa mamisa efTYmes KelTa nusxisagan dagYweria, vinaAca
WeSmarit ars da utyuvel. eT, rac WeSmaritia da utyuari.
egreTve saSoalsa misces ganZi indiktionsa H litraA me-8 indiktions agreTve misces ToTxmeti litra gan-
aToTxmeti gasayofelad yovelTa. da kualad ia indiktionsa Zi, me-11 indiktions - 14 litra; karis eklesias, romelic
gauyves sxuaA id litraA. da misces kariisa eklesiasa, romel yovelTa Sesakrebelia, misces vercxlis barZim-feSxumi,
ars Sesakrebeli yovelTaA, barZim-feSxumi vecxlisaA, oqro- mooqrovili xatebiT, sauflo dResaswaulebis kankeli,
curvebuli xatebiTa, da kankeli saufloTa dResaswaulTaA, saxarebis ganmarteba, kedrebis sami didi xati, ori Zvir-
da TargmanebaA saxarebisaA da samni xatni didni vedrebisani fasi qsovili (skaramangi) da ori jori. ekonomoss2 misces
da orni skaramangni da orni jorni. da misces ikonomossa saS-
erTi litra ganZi saxarjod da WaRebis, samkaulTa, jaWve-
oalisasa litraA erTi ganZi saSoalisaTYs wasagebelad sasy-
bis da kelaptrebis sayidlad. Tornikes sikvdilis Semdeg,
idlad qorakandelTa, veSapakTa da jaWuTa da kelaptarTa. da
kualad Semdgomad Tornikis sikudilisa i g indiktionsa me-13 indiktions, mTas gasayofad misces 28 litra. eri-
misces mTasa gasayoflad litraA ocdarva. da erisons misc- sions misces Svid litrad nayidi RobeSemovlebuli sax-
nes saxlni, SYd litrad syidulni, zRudiTurT, sadgurad mi- lebi, wasuli Zmebis samyofad. iqve aseve misces saukeTeso
mavalTa ZmaTa, da kualad misces munve venaKi rCeuli, xuT li- venaxi, xuT litrad Rirebuli. da es yovelivec Cveni mame-
trad fasebuli. da eseca yoveli mamaTave CuenTa dawerilis- bisave xeliT dawerilidan CavwereT.
agan dagYweria. vin aRricxavs TiToeulisaTvis cal-calke micemuls,
kacad-kacadisa kula micemuli vin aRracxos, romelsa- rac zecaSia Cawerili. wminda eqvTimem orasi drahkani
igi TYToeuli maTi KmamaRlad qadagebs da RmerTsa caTa Sina
gaiRo Tavisi monastrisaTvis, romelic winamZRvrobisagan
aRuweries! da mamamanca efTYme, amis zemo werilisagan kide,
gadadgomis Semdeg aaSena “mTasa gare”.
misca TYsisa monastrisaTYs efTYme-wmidisa saSoalsa orasi
drahkani, romeli-igi Semdgomad winamZRurobisagan jmnisa axla ki unda SevwyvitoT amaze saubari, radgan,
aRaSena mTasa gare. rogorc vTqviT, SeuZlebelia maTi yvela im sikeTis cal-
aqa ukue davacadoT eseviTarisa amis pirisaTYs sityuaA, calke CamoTvla, rac mowyalebad - saTnoebaTa Soris upi-
rameTu, viTarca vTquT, arca Tu SesaZlebel ars yovelTa maT rates saTnoebad Seitkbes da Seimoses, viTarca samoseli.
qvelis-saqmeTa maTTa TiToeulad warmoTqumaA, romelTa-igi
umetes yovelTa saTnoebaTa mowyalebaA Seetkbo da viTarca
samoseli Seemosa.
1. modi – xomaldis tevadobis erTeuli.
2. monastris sameurneo saqmeTa gamge.

344 345
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

IX. Semdgomad Tornikis micvalebisa ganizraxa netarman 9. Tornikes gardacvalebis Semdeg Cvenma netarma mama
mamaman Cuenman iovane, raATa aRiRos Ze TYsi da ravdennime ioanem ganizraxa, raTa Tavisi Ze da ramdenime mowafe waey-
mowafeni da ivltodis spaniad, \ rameTu pirveliTganve uZnda vana da espaneTSi wasuliyo. Tavidanve umZimda SuRli da
SuRlianobaA da SfoTi, garna Tavs-edva mun Jamamde Torni-
SfoTi, Tumca Tavs ido Tornikes sulis saoxad. man Seit-
kis aSenebisaTYs da raATa SeiZinos suli misi, \ rameTu asmio-
yo, rom qarTvelTa modgma iq arcTu ise cota mkvidrobda.
da, viTarmed qarTvelni aramciredni naTesavni da erni mkYdr
arian mun. da amis pirisaTYs warvida vidre avidosamde, raATa am mizniT miaRwia avidoss, raTa espaneTisaken mimavali
mier povos navi, kerZoTa spaniisaTa mimavali, da warvides mun. xomaldi moeZebna. avidosis imJamindel mTavars friad
da romeli-igi mas Jamsa mTavrobda avidoss, friad sayuareli uyvarda ioane, romelmac Tavisi gulisnadebi gamoucxada
iyo mamisa iovanesi da megobrobisa misisaTYs gamoucxada mas megobars. avidosis mTavari win aRudga da, rogorc SeeZ-
gulis-sityuaA TYsi. xolo igi winaaRudga da, raoden Sesa- lo, abrkolebda. da roca darwmunda, rom mama ioane mt-
Zlebel iyo misgan, abrkolebda. da viTar ixila mamaA iovane kiced idga Tavisaze, gaubeda da uTxra: “wminda mamao, Sen
damtkicebuli TYssave gulis-sityuasa zeda, gamoucxada da ici, Tu rogori siyvaruli aqvT mefeebs Sendami, da Tu
hrqua, viTarmed: “wmidao mamao, ara umecar xar Sen, Tu rabami
gagiSveb, didi boroteba meweva. mivwer mefeebs da, rogorc
siyuaruli aqus mefeTa Rirsebisa SenisaA da, ukueTu gag-
brZaneben, ise moiqeci”.
itevne, didi boroti mowevnad ars Cem zeda. miuwero mefeTa
da, viTarca brZanon, egreca qmen”. da rodesac miswera, mefeebma brZanes, raTa samefo
da, viTarca miuwera, ubrZanes mefeTa, raATa samefos war- karze mosuliyvnen. roca mividnen, didi pativiT moikiTx-
avlinnes. da viTarca aRvides, didiTa pativiTa moikiTxnes es mefeebma isini, Tan usayvedures da uTxres: “wminda mame-
igini mefeTa da didad abrales da hrques, viTarmed: “wmidano bo, Cven didi siyvaruli gvaqvs Tqvendami, ra aris es, ratom
mamano, Cuen didi siyuaruli guaqus siwmidisa TquenisaA, da garbixarT Cvengan da ucxo qveyanaSi midixarT?” netarma
raA ars ese, romel esreT ivltiT Cuengan da ucxosa queya- ioanem miugo da uTxra: “RvTismsaxuro da TviTmpyrobelo
nasa warxualT?” miugo netarman iovane da hrqua: “RmrTis- mefeno! erTi glaxaki eriskaci viyavi am wuTisofelSi, yve-
msaxurno da TYTmpyrobelno mefeno! glaxaki ese eris-kaci
lanairi codvis Camdeni, da mindoda, sadme ucxo qveyana-
viyav sofelsa Sina myofi da Tanamdebi yovlisa bralisaA da
Si wavsuliyavi da Cemi suli mecxona da siRaribeSi vyo-
meneba, raATa ucxoebasa same warvide da suli Cemi vicxovno
da glaxakebiT viyofebodi. da Tu viTa mohKda, ara uwyi; mov- filiyavi. da rogor moxda, ar vici; movida Cemi naTesavi
ida TYsi Cemi Tornik da misiTa gziTa didTa SuRlTa STav- Tornike da misi gamoisobiT did SuRlsa da areulobaSi
vardi da eris-krebasa da mnebavs, raATa amis yovlisagan Tavis- Cavvardi da minda, rom yovelive amisagan gavTavisuflde
ufal viqmna da sulisa Cemisa zrunvasa Seudge”. da Cemi sulisaTvis zrunvas Sevudge”.
mravalTa JamTa didiTa pativiTa daimWires da merme did- didxans daayovnes ioane didi pativiT, mere ki xvewna-
iTa qenebiTa ZliT daarwmunes monastradve SeqcevaA da did- mudariT Zlivs daarwmunes, monasterSi dabrunebuliyo,
iTa boZiTa ganuteves. da esreT kualad Seiqca TYssave da mravali saCuqriT gauSves. amgvarad, isev Tavis monas-
monastersa.
terSi dabrunda wminda ioane.

346 347
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

X. da, Semdgomad mciredisa Jamisa, nikrisisa sensa STavarda 10. mcire xnis Semdeg mama ioanes nekrisis qaris seni
da mravalTa welTa cxedarsa zeda davrdomili mdebare iyo Seeyara, mravali weli iyo sawols mijaWvuli da Zlier
da friadTa tkivilTa moiTmenda. da maradis hmadlobda tkivilebs iTmenda; maradis madlobda RmerTs da iseTsave
RmerTsa da esreT mxiarul iyo sensa mas zeda sastiksa, vi-
sixaruls ganicdida am sastiki senis gamo, rogorsac did-
Tarca safasesa zeda didZalsa da viTarca pativsa da niWsa
Zali simdidrisa da pativis an samefo saboZvaris miReba
sameufosa.
da viTar ixila eseviTari uZlurebaA TYsi, evedreboda ganacdevinebs kacs.
mamasa efTYmis, raATa miiTualos zrunvaA monastrisaA. xolo Tavisi uZlurebis gamo mama eqvTimes evedreboda, raTa
igi mowiwebiT aiZulebda mas, raATa Seundos, rameTu uZnda monastrisaTvis zrunva etvirTa, xolo igi mowiwebiT sTx-
SfoTi amis soflisaA da ara Tavs-idebda SfoTTa STavrdo- ovda, Seendo misTvis, radgan umZimda da amsofliur SfoT-
mad. garna vinaATgan SeuZlebel iyo mamisa moxucebulisa da Si Tavis Cagdebas ver ikisrebda. magram raki SeuZlebeli
senTagan gankafulisa urCebaA, unda Tu ara, morCil eqmna mas, iyo seniT dauZlurebuli moxucebuli mamis urCeba, undo-
da vidre KorcTa-Ra Sina iyo, morCilebiTa da brZanebiTa misiTa da Tu ara, daemorCila mas da, vidre cocxali iyo, misda-
ganagebda saqmeTa monastrisaTa viTarca ikonomosi da TYni-
mi morCilebiTa da misi brZanebiT ganagebda samonastro
er misisa brZanebisa araras iqmoda.
saqmeebs, viTarca ikonomosi, da misi brZanebis gareSe
arafers akeTebda.

XI. mas Jamsa Sina sanatreli da wmidaA beri iovane grZelis 11. sanatreli da wminda mama beri ioane grZelis Ze
Ze cxovndeboda viTarca uKorcoA dayudebiT oTxTa eklesi- oTxTa monasterSi asketurad cxovrobda, uxorcoTa1
aTa lavrasa Sina. da egreTve arseni ninowmideli, kaci maRali msgavsad; aseve arseni ninowmideli, maRali saTnoebis
saTnoebiTa da muSaki qristes mcnebaTaA, romelman-igi Rmr- mqone kaci da qristes mcnebaTa muSaki. man RvTisaTvis Tqva
TisaTYs dauteva episkoposobaA da daviT kurapalatisa winaSe
uari episkoposobaze, eaxla daviT kurapalats, xolo
movida, xolo man keTilad moKsenebulman Rirsad siwmidisa
keTilxsenebulma daviTma misi siwmindis Sesaferisad
misisa moikiTxa da oTxTa eklesiaTa warmgzavna. da esreT igica
dayudebiT cxovndeboda TYsisa moZRurisa Tana. amaT ukue moikiTxa da oTxTa eklesiaSi gagzavna. da isic asketurad
netarTa mamaTa CuenTa – iovanes da arsenis – friadi siyuaru- cxovrobda Tavis moZRvarTan erTad. Cvens netar mamebs -
li aqunda erTmanerTisaA da mraval Jam iRuwides mun keTilsa ioanes da arsenis - didi siyvaruli hqondaT erTmaneTisa
mas Ruawlsa monazonebisasa. xolo xedvides, rameTu, viTar- da didxans eweodnen iq keTilmonazvnur Rvawls. magram
igi unda myudroebiT cxorebaA, ver iyofebodes, amisTYs xedavdnen, rom imgvar asketur cxovrebas ver eweodnen,
rameTu awyinebdian mamasaxlisni da Zmani monastrisani, da rogoric undodaT, radgan monastris winamZRvarni da
kurapalatica zedaAszeda miuwern da evlogiasa warscemn, Zmani awuxebdnen, kurapalatic xSirad ugzavnida xolme
egreTve episkoposni da aznaurni. amis ukue mizezisaTYs gan-
1 uxorconi - angelozni.

348 349
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

izraxes, raATa warviden ucxosa queyanasa. romlisaTYsca war- werilebsa da ZRvens, aseve episkoposebi da warCinebuli
vides kerZoTa pontoAsaTa udabnoTa adgilTa da miemTxYnes eriskacebi. am mizeziT ganizraxes, raTa ucxo qveyanaSi
mamasaxlissa visme suliersa, romelman-igi sixaruliT Sei- wasuliyvnen. amisaTvis wavidnen pontosaken, udabur adg-
wynarna da misca monasteri Suenieri adgilsa udabnosa, da
ilebSi, da erT winamZRvars Sexvdnen, romelmac sixaru-
yovelsave saKmarsa maTsa uxuebiT miscemda.
liT miiRo isini, mSvenieri monasteri misca udabnoSi da
da Semdgomad raodenisame Jamisa euwya mamaTa CuenTa maT-
TYs, viTarmed mun iyofebian. da waravlines ZmaA erTi da miu- uxvad aZlevda yvelanair saWiro nivTs.
weres wignebi, viTarmed: “wmidano mamano, gueuwya siwmidisa ramdenime xnis Semdeg wminda mamebma Seityves maT Ses-
TquenisaTYs da vcanT manda yofaA Tqueni da friad gulkle- axeb, rom iq arian. gagzavnes erTi Zma da misweres werilebi:
bul varT, romel ara inebeT amas wmidasa da saxelovansa mTa- “wminda mamano, Tqveni siwmindis Sesaxeb SevityveT da gav-
sa moslvaA, raATamca Tqueni wmidaA locvaA mogueRo. aw veve- igeT Tqveni mand yofna; metad gulnaklulad varT, rom ar
drebiT siwmidesa Tquensa, raATa moxYdeT da erTgan viyofe- inebeT am wminda da saxelovan mTaze mosvla, raTa Tqveni
bodiT, vinaATgan uwyiT, romel Cuenca ucxoebasa varT”. wminda kurTxeva migveRo. aw gevedrebiT, raTa moxvideT
ese raA aRmoikiTxes, maTca gaesuena, da meoresa xolo wel-
da erTad viyoT, vinaidan iciT, rom Cvenc ucxoobaSi varT”.
sa Camovides. da viTarca cnes mamaTa CuenTa, sixaruliTa
es rom amoikiTxes, mcirediT Seicades da mxolod me-
aRivsnes da madli Sewires RmrTisa da mowled moikiTxnes da
sulierad da Korcielad nebisaebr maTisa aRaSennes da udab- ore wels Camovidnen. es rom gaiges Cvenma mamebma, sixaru-
nosa adgilsa senakebi uSenes da RmrTisa saTnoATa moqalaqo- liT aRivsnen, madloba Seswires RmerTs, siyvaruliT
biTa cxovndebodes. moikiTxes, maTi sulieri da xorcieli survilisaebr
auSenes udabnoSi senakebi da RvTisaTvis saTnod cxov-
robdnen.

12. amis Semdeg Cveni sanatreli mama ioane, adrexseneb-


XII. amisa Semdgomad sanatrelman mamaman Cuenman iovane,
uli tkivilebiT dauZlurebuli, gardaicvala da RmerT-
pirvelTqumulsa mas salmobasa Sina gankafulman, Seisuena da
RmrTisa mivida, ganmdidrebuli tYrTiTa saTnoebaTaATa da Tan mivida, saRvTo saqmeebiT sulierad gamdidrebuli da
nebis-myofeli RmrTisaA. RvTis nebis aRmsrulebeli.
da eguleboda raA aRsrulebaA, yoveli KelmwifebaA da igrZno ra aRsasruli, mTeli Zalaufleba da mma-
uflebaA mamasa efTYmes misca, raATa, romelica gangebaA da rTveloba mama eqvTimes gadasca, raTa is gangeba da wesi
wesi enebos, igica daudvas monastersa da mas zedaca gana- daedo monastrisaTvis, ise daekanonebina Sin da gareT,
kanonos da Sina da gare, viTarca enebos, egreT ganagos. da rogorc inebebda. isic ubrZana, rom Tavis Semdgom monas-
merme Semdgomad TYsa ubrZana, raATa giorgis dauteos tris winamZRvroba giorgisTvis daetovebina, romelic
mamobaA, romeli-igi TYsive iyo maTi, kaci saxeloani da frTx-
maTi naTesavi iyo, kaci saxelovani da xorciel saqmeSi

350 351
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

ili KorcielTa saqmeTa zeda. da kualad ubrZana, raATa gior- frTxili. aseve ubrZana, rom giorgisac sxvisaTvis gadae-
gi Semdgomad misa sxuaA dautevos winamZRuari, romeli ipoos ca winamZRvroba, ZmaTa Soris sityviT da saqmiT umjobess
sityYT da saqmiT sxuaTa umjobesi ZmaTa Soris. da esreT ga- visac ipovida. da ase daadgina, rom TiToeulma winamZR-
nawesa, raATa TYToeuli mamasaxlisi, Semdgomad TYsisa aR-
varma, Tavisi winamZRvrobis dasrulebis Semdgom, sxvas,
srulebisa, sxuasa dautevebdes winamZRuarsa, Rirssa da saT-
Rirssa da saTnos dautovos winamZRvroba. aseve brZana:
nosa. xolo ukueTu vinme ipovos mSleli gangebasa mamisa
efTYmissa da maSfoTebeli da winaaRmdgomi ZmaTaA, krulo- Tuki vinme aRmoCndeba, romelic mama eqvTimes marTva-ganm-
biTa da SeCuenebiTa saSineliTa gankanona egeviTari igi da geblobas SeuSlis xels, SfoTs aRZravs da ZmaTa winaaRm-
RmrTisagan ganagdo da brZana, raATa egeviTari igi meyseu- deg iurCebs, saSineli wyevliTa da SeCvenebiT daisajos
lad krebulisagan ganidevnos, raATa ara yovelsa guamsa da myisve ganidevnos, rom es momakvdinebeli da gamryvne-
krebulisasa ganezavos makudinebeli igi seni misi da li seni ZmaTa mTel krebuls ar Seeyaros.
ganmryuneli. mmarTvelad da zedamxedvelad TviTmpyrobeli mefeni
da ganmgebelad da epitropad TYTmpyrobelni mefeni ga- daudgina da Tqva: “vinaidan saWiroa mwyalobeli da damx-
nawesna da Tqua, viTarmed: “vinaATgan mwyalobeli vinme da
mare, ra unda vqna me, Raribma da uvargisma? TumcaRa
Kelis-ampyrobeli da ganmgebeli saKmar ars, raA vyo glaxak-
gabedulad, magram am tkbil wyalobasa da saxierebaze min-
man aman da undoman, rameTu, daRacaTu kadnier ars sityuaA
ese, aramed mindobiTa tkbilsa mas mowyalebasa da saxiereba- dobiT vambob, rom swored imaTi SewevniT avaSene monas-
sa, romeli-ese maTiTa wyalobiTa da SewevniTa aRvaSene la- teri, da CemTan erTad maTsave xels vabareb da mivandob
vraA, maTTave KelTa Sevhvedreb da Cem Tana monaTa da maT monebs da mlocvelebs - eqvTimes da giorgis. TumcaRa
mlocvelTa maTTa efTYmes da giorgis. rameTu daRacaTu yo- mTel qveyanas swyaloben da yoveli RaribisaTvis zrunaven,
velsa queyanasa swyaloben da yovelTa glaxakTa eurvian, ar- magram yvelaze metad CvenTvis, uRirsTaTvis gamoiCines
amed Cuen uRirsTa zeda umetes yovelTasa aCuenes wyalobaA, wyaloba, radgan maTi didi sikeTiTa da qvelmoqmedebiT
vinaAca saZirkueliTgan didTa maT qvelismoqmedebaTa maTTa avaSene es monasteri”.
mier aRvaSene lavraA ese”.
Zmebs ki uTxra: “Tqven, Cemo sasurvelo da sayvarelo
xolo ZmaTa hrqua, viTarmed: “Tquen, sasurvelno da say-
Svilebo, Tuki RvTis mcnebaTa dacviT iSromebT da gair-
uarelno Svilno Cemno, ukueTu mcnebaTa RmrTisaTa damarxvaA
iRuawoT da wesisaebr da kanonisa saRmrToAsa iyofebodiT da jebiT, saRvTo kanons aRasrulebT, uzakveli morCileba
winamZRuarTa mimarT gaqundes uzakuveli morCilebaA da geqnebaT winamZRvarTa mimarT, xolo erTmaneTisadmi - mSvi-
urTierTars mSYdobaA da erTobaA, mrwams RmrTisaA, romel doba da erToba, mwams RvTisa, rom RmerTi aranair sikeTes
araraA keTili ara mogaklos RmerTman, aramed mefeni da mTa- ar mogaklebT, mefeni da mTavarni, da yvelani, wyalobiT
varni da yovelni kacni wyalobad Tquenda aRZrnes da umetes aRiZrebian Tqven mimarT da ufro da ufro warematebiT.
da umetes warematneT. amieriTgan numca vin gangaSorebs amieridan nuravin gangaSorebT Tqven RvTisaTvis sayvare-
Tquen saqmisa amisgan keTilisa da RmrTisa sayuarelisa, romel li da keTili saqmisagan, romelic aris uzakveli mor-
ars uzakuveli morCilebaA da ganukueTeli erTobaA da mSY-
Cileba da urRvevi erToba da mSvidoba, raTa qriste mefis

352 353
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

dobaA, raATa amasca sawuTrosa uSfoTveli cxorebaA aRas- kacTmoyvareobiT am wuTisofelSi cxovreba daasruloT da
ruloT da saukunesa mas momavalsa cxorebaA saukunoA daim- momaval maradiul cxovrebaSi saukuno sicocxle
kvidroT kacT-moyuarebiTa qristes meufisaATa. da igi sax- daimkvidroT. saxieri da mravalmowyale RmerTi iyos
ieri da mraval mowyale RmerTi iyavn mwyalobel Tquenda da
Tqveni mwyalobeli da Tavisi wminda nebisa da RvTis mc-
wargiZeRYn wmidasa nebasa missa da saRmrToTa misTa mcneba-
nebaTa aRsrulebaSi wargiZRveT win, yovladwminda
Ta, meoxebiTa yolad wmidisa RmrTis-mSobelisaATa da yov-
elTa wmidaTaATa, a~n. RvTismSoblisa da yovelTa wmindaTa meoxebiT, amin.
stumris-moyuarebasa nu daiviwyebT da, raA RmerTsa ebo- stumarTmoyvareobas nu daiviwyebT da, rac RmerTma
Zos, glaxakTa miupyrobdiT, msgavsad Zalisa Tquenisa, da mi- giboZoT, Raribebs mieciT, Tqveni SeZlebisaebr; maradis
locevdiT da maKsenebdiT, sayuarelno Svilno da Zmano Cem- iloceT CemTvis da momixsenieT, Cemo sayvarelo Svilebo
no, maradis, raATa yos RmerTman wyalobaA sawyalobelisa da da Zmebo, raTa RmerTma wyaloba uyos codvebiT mocul Cems
codvaTa Sina ganfrdilisa sulisa Cemisa Tana da Semindvnes suls da Semindos yvela Cemi codva. da aseve moixsenieT
yovelni codvani Cemni. da egreTve suliersa Zmasa Cuensa io- Cveni sulieri Zma ioane svingelozi, radgan Rrma rwmeniT
vane sYngelozsa, rameTu friadiTa sarwmunoebiTa movida
aRsavse movida CvenTan am wminda mTaze, da Cveni sulieri
Cuenda wmidasa amas mTasa, da sulierisa mamisa Cuenisa aTanas-
mama aTanase wlidan wlamde moixsenieT wminda Jamiswir-
es saKsenebelsa wliTi-wlad aRasrulebdiT da moiKsenebdiT
wmidaTa Jamis-wirvaTa Sina”. vaSi”.
da viTarca ese yoveli warmoTqua da aRweriT dauteva, es yovelive rom warmoTqva da werilobiT datova, ne-
merme akurTxa netari efTYme zegardamoATa kurTxeviTa da tari eqvTime zeciuri kurTxeviT akurTxa, Sehvedra Tavi-
KelTa Sina misTa wmidaA suli TYsi RmerTsa Sehvedra da mSY- si wminda suli RmerTs da mSvidobiT miiZina 14 ivniss, da
dobiT mas zeda dawva da daiZina1, TTuesa ivnissa id
id, da meox meoxia igi Cveni sulebis gadarCenisaTvis.
ars cxorebisaTYs sulTa CuenTaAsa. Cvenma RmerTSemosilma mama eqvTimem misi patiosani
xolo patiosani igi guami misi RmerT-Semosilman mamaman neSti jerovnad Semosa da maxloblad dakrZala, mis sa-
Cuenman efTYme jerovnad Semosa da TYsagan dahmarxa da zeda
flavze wminda mTavarangelozTa saxelze aaSena eklesia.
eklesiaA wmidaTa mTavarangelosTaA aRaSena. da romelnica
vinc rwmeniT miva, wyalobisa da Sendobis Rirsi gaxdeba.
sarwmunoebiT miuKdebian, madlsa da lxinebasa Rirs iqmnebi-
an. rameTu eSmakeuli vinme mouKda mas odesme da sua kandli- erTi eSmakeuli mivida da im kandelidan mosva, romelic
sa misgan, romeli ekida saflavsa zeda missa, da meyseulad mis saflavze ekida da myisve ganikurna da RmerTs adidebda.
ganikurna da adidebda RmerTsa.

1 Sdr. fsal. 4:9.

354 355
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

XIII. xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. rameTu, vi- 13. xolo Cven pirvel sityvas mivubrundeT. rogorc
Tarca-igi zemore vTquT, wariyvana sameufoAT Svili TYsi zemoT vTqviT, mama ioanem mefis sasaxlidan waiyvana Tavi-
efTYme mamaman iovane. da pirvelad qarTuli swavlaA aswava si Svili. pirvelad qarTuli mwignobroba aswavla da Sem-
da merme berZulad gaaswavla yovliTave swavlulebiTa
deg yovelgvari sibrZne berZnulad Seaswavla. bavSvobi-
srulebiT. da siyrmiTganve madli RmrTisaA iyo mis zeda da
danve RvTis madli iyo masze, RvTisgan eboZa wminda wigneb-
RmrTisagan mieca gulisxmis-yofaA werilTaA da sulisa
wmidisa madliTa aRivso. viTarca euwya netarsa iovanes, ma- is wvdomis unari da suliwmidis madliT aRivso. rogorc
masa missa, gamocxadebiTa wmidisa RmrTis-mSobelisaATa, ram- wminda RvTismSoblis gamocxadebiT euwya netar ioanes, mis
eTu Jamsa siWabukisa misisasa, vidre yrmaRa iyo, seniTa mZaf- mamas, eqvTime axalgazrdobaSi, sanam yrma iyo, mZime seniT
riTa Sepyrobil iqmna da sikudilsa mieaxla, da ityoda ne- daavadda da sikvdilis pirad iyo. netari ioane ambobda:
tari iovane, viTarmed: “sasoebaA warviwire cxorebisa misisaA, “misi gadarCenis imedi davkarge, yovel wams velodi misi
rameTu, vhgonebdi meysa Sina sulTa aRmoslvasa, vinaATgan sulis amosvlas, radgan aRarc metyvelebis unari SerCen-
arcaRa sityuaA daSTomil iyo mis Tana, arca KmaA. da viTar- oda, aRarc xma. da radganac SeSfoTebuli viyavi, wminda
igi SeSfoTebul viyav, warved taZarsa wmidisa RmrTis-mSo-
RvTismSoblis taZarSi wavedi, wminda dedoflis xatis
belisasa da davvardi winaSe xatsa wmidisa dedoflisasa da
winaSe davemxe da mxurvale cremliT vevedrebodi uxr-
cremliTa mKurvaliTa vevedrebode uxrwnelsa maradis qal-
wulsa RmrTis-mSobelsa, raATa Semwe eyos da yos lxinebaA. wnelsa da maradis qalwul RvTismSobels, raTa Sesweo-
da vamcen mRdelsa, raATa mswrafl aRmovides da aziaros Ko- da. vacnobe mRvdels, raTa amosuliyo da uflis xorcisa
rcsa da sisxlsa uflisasa. da viTar-igi SeSfoTebul viyav da sisxlisTvis eziarebina. metad SeSfoTebuli viyavi da
da aRviswrafdi xilvad, Tu raA-Zi iqmna, ganvaRe kari senak- vCqarobdi, menaxa, Tu ra moxda. gavaRe im senakis kari, sa-
isaA, sada-igi dameteva mwolare, da meyseulad viynose suli dac mwoliare davtove, da imwamsve vigrZeni sakvirveli
sulnelebisaA sakYrveli, rameTu iqmna moxedvaA wmidisa Rm- surneli, radgan wminda RvTismSobelma wyalobiT moxeda,
rTis-mSobelisaA da vixile efTYme, rameTu madliTa misiTa da vnaxe eqvTime, romelic misi madliTa da wyalobiT
aRdgomil iyo da jda cxedarsa zeda yovliTurT mrTeli da
wamomjdariyo sawolze savsebiT gankurnebuli da
uvnebeli.
uvnebeli.
da viTar-igi ganhkrTa gonebaA Cemi da vhkiTxevd mas, vi-
Tarmed: “raA ars ese, Svilo?”, momigo da mrqua me, viTarmed: gons movedi da vkiTxe: “es ra aris, Svilo?” momigo da
“awRa warmomidga vinme didebuli dedofali da mrqua qar- miTxra: “es-esaa gamomecxada erTi didebuli dedofali da
TuliTa eniTa: “raA ars, raA gelmis, efTYme?” xolo me varqu, qarTulad miTxra: “ra aris, ra gtkiva, eqvTime?” xolo me
viTarmed: “movkudebi, dedofalo”. da viTarca ese vTqu, mome- vuTxari: “vkvdebi, dedofalo”. es rom vTqvi, momiaxlov-
axla da mipyra Kelsa da mrqua: “araraA ars vnebaA Sen Tana, da, xelze Semexo da miTxra: “araferi gWirs, adeqi, nu geS-
aRdeg, nu geSinin da qarTulad Ksnilad ubnobdi”. da aha ese- inia, da qarTulad Tavisuflad ilaparake!” da ai, rogorc
ra, viTarca mxedav, yovladve arRaraA melmis”. da ityoda ne- mxedav, sul aRaraferi mtkiva”. netari ioane ambobda: “im
tari iovane, viTarmed: “mun Jamadmde Zniad ubnobn qarTulad
dromde Zlivs laparakobda qarTulad da amis gamo Sewux-

356 357
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

da friad mwuxare viyav amis pirisaTYs, xolo mieriTgan dauy- ebuli viyavi, xolo mas Semdeg Tavisuflad, wyarosaviT
enebelad, viTarca wyaroA aRmodin uwmides yovelTa aRmoCqefs misi piridan qarTuli sityva, yvela qarTvelis
qarTvelTasa. xolo me, raA vixile ese, davvardi winaSe wmidisa metyvelebaze wminda. es rom davinaxe, davemxe wminda
RmrTis-mSobelisa da madli Sevwire sasoAsa mis Cuenisa da
RvTismSoblis winaSe da madloba Sevswire Cvens imeds,
vhmadlobdi da vadidebdi RmerTsa, amen”.
vmadlobdi da vadidebdi RmerTs, amin”.
etyYn mamaA iovane, viTarmed: “Svilo Cemo, qarTlisa quey-
anaA didad naklulevan ars wignTagan da mravalni wignni ak- mama ioane eqvTimes eubneboda: “Svilo Cemo,
lan, da vxedav, romel RmerTsa moumadlebia Senda. aw iRuawe, saqarTveloSi wignebis didi naklebobaa da bevri wigni
raATa ganamravlo sasyideli Seni RmrTisagan”. da igi, viTarca aklia; vxedav, rac RmerTs SenTvis mouniWebia. axla iSrome,
iyo yovelsave zeda morCili, moswrafed Seudga brZanebasa raTa gaamravlo RvTisagan mocemuli niWi”. da isic, yve-
missa da iwyo Targmnad da yovelnive ganakYrvna, rameTu laferSi morCili, gulmodgined mihyva mamis naTqvams, da
egeviTari Targmani, gareSe maT pirvelTasa, arRara gamoC- iwyo Targmna da yvela gaakvirva, radgan aseTi mTargmne-
inebul ars enasa Cuensa da vhgoneb, Tu arcaRa gamoCinebad li, im adrindel (bibliis wignebis) mTargmnelTa garda,
ars.
ar movlinebia Cvens enas da, mgonia, rom aRarc gamoCndeba.
da mravalni wignni warscnis winaSe daviT kurapalatisa,
bevr wigns ugzavnida daviT kurapalats da, raki mor-
romelni-igi ixilna raA, viTarca iyo morwmune, sixaruliTa
aRivso da adidebda RmerTsa da ityoda, viTarmed: “madli wmune iyo mefe, sixaruliT aRivso, adidebda RmerTs da
RmerTsa, romelman CuenTa amaT JamTa axali oqropiri gamo- ambobda: “madloba RmerTs, romelmac Cvens droSi axali
aCina”. da zedaAs-zeda mouwern, raATa Targmnides da warscem- oqropiri1 gamoaCina”. xSirad moswerda xolme, rom eTarg-
des. da igi sanatreli Seusuenebelad Targmnin da raATur- mna da gaegzavna xolme. sanatreli mama eqvTime Seusvene-
TiT ara scemda gansuenebasa Tavsa TYssa, aramed dRe da Rame blad Targmnida da sruliad ar aZlevda sakuTar Tavs mos-
tkbilsa mas Taflsa wignTa saRmrToTasa Sureboda, romlisa venebas, aramed dRedaRam saRvTo wignebis tkbil Tafls
mier daatkbo enaA Cueni da eklesiaA. rameTu Targmnna wignni iZleoda, riTac Cveni ena da eklesia daatkbo. man Targmna
saRmrToni, romelTa aRricxuvaA kninRa-da SeuZlebel ars,
saRvTo wignebi, romelTa daTvla TiTqmis SeuZlebelia,
romelTaganni raodennime moviKsenneT, raATa maT mier sxu-
maTgan ramdenimes gavixsenebT, raTa amiT sxva wignebzec
aTaTYsca euwyos qristes morwmuneTa. rameTu ara Tu ulum-
baTa da mTawmidas oden Targmnna, raATamca aRvricxueniT Ti- Seityon qristes morwmuneebma. imaTgan, rasac CamovTvliT,
Toeulad, aramed sameufosca da gzasa da sxuaTa eseviTarTa ara mxolod ulumbosa da mTawmindaze Targmna, aramed same-
adgilTa. fo karzec da sxva adgilebSic.

1. oqropiri - igulisxmeba wminda ioane oqropiri (IV-V ss.).


eklesiis didi maswavlebeli, RvTismetyveli, mqadagebeli da
ubadlo mWevrmetyveli.

358 359
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

Targmna ukue viTarca vTquT: TargmanebaA iovanes Tavisa maS ase, rogorc vTqviT, man Targmna:
saxarebisaA. - ioanes saxarebis ganmarteba
swavlani wmidisa mamisa Cuenisa didisa basilisni. - Cveni wminda mamis basili didis swavlani
misive TargmanebaA fsalmunTaA.
- misive fsalmunTa ganmarteba
wigni wmidisa klemaqsisi.
- wminda klemaqsis1 wigni
wigni wmidisa makarisi.
maqsimes swavlani. - wminda makaris wigni
wigni wmidisa isakisi, romelsa Sina arian sxuaTaca mamaTa - maqsimes swavlani
gamorCeulni swavlani. - wminda isakis wigni, romelSic aris sxva mamaTa
wigni wmidisa doreTesi. gamorCeuli swavlani
wamebaA da saswaulni wmidisa mTavarmowamisa dimitrisni. - wminda doroTes wigni
cxorebaA da wamebaA wmidisa stefane axlisaA. - wminda mTavarmowame dimitris wameba da saswaulebi
cxorebaA da wamebaA wmidisa klementos hromTa papisaA. - wminda stefane axlis cxovreba da wameba
wamebaA wmidisa klimi ankYrelisaA.
- romis papis wminda klimentis cxovreba da wameba
cxorebaA wmidisa da didisa basili kesarielisaA.
- wminda klimi ankvirelis wameba
wamebaA wmidisa akefsimaAsi.
cxorebaA wmidisa grigol RmrTis-metyuelisaA da - wminda basili didi kesarielis cxovreba
Tqumulni misni. - wminda akefrimas cxovreba
cxorebaA wmidisa bagratisi. - wminda grigoli RvTismetyvelis cxovreba da misi
wamebaA wmidaTa mina-ermogineTi. Tqmulni
wmidisa grigol noselisa Tqumulni: SesxmaA Zmisa TYsisa - wminda bagratis cxovreba
didisa basilisi da qalwulebisaTYs, da wmidisa “mamao Cue- - wminda mina-ermogineTis wameba
noAsa” Targmani, da wmidaTa marxvaTaTYs, da wmidisa mose - wminda grigol noselis Tqmulni: Tavis Zmis, wmin-
winaAswarmetyuelisa cxorebisa Targmani, saxed dayudebisa,
da basili didis Seqeba, qalwulobisaTvis, “mamao Cvenos”
romeli Zmasa visme eTxoa.
ganmarteba, wminda marxvaTaTvis, wminda mose winaswarme-
iovane maxarebelisa xilvaA da xilvisa Targmani andrea
kritelisaA. tyvelis cxovrebis ganmarteba, asketobis wesi, romelic
Tqumuli wmidisa iovane damaskelisaA orisa bunebisaTYs erT Zmas uTxovia.
qristesisa. - ioane maxareblis gamocxadeba da gamocxadebis an-
dria kritelis ganmarteba
- wminda ioane damaskelis Tqmuli qristes ori buneb-
isaTvis

1 ioane kibis aRmwereli.

360 361
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

sxuaA wmidisa RmrTis-mSoblisa SobisaTYs. - sxva Tqmuli wminda RvTismSoblis SobisaTvis


cxorebaA didisa aTanasesi. - aTanase didis cxovreba
wamebaA wmidaTa samTa yrmaTa: alfios, filadelfos da - wameba wminda samTa yrmaTa: alfiosi, faladelfo-
kYrinesi.
si da kvirinesi.
cxorebaA wmidisa onofri mZovrisaA.
- wminda onofre mZovaris cxovreba
cxorebaA wmidisa mariam megYptelisaA.
swavlani wmidisa zosimesni. - wminda mariam megviptelis cxovreba
swavlani wmidisa mamisa efremisni sarwmunoebisaTYs. - wminda zosimes swavlani
sYnaqsari saweliwdoA, umcroAsi. - wminda mama efremis swavlani sarwmunoebisaTvis
mimoslvani da qadagebani wmidisa iovane maxarebelisani. - mcire saweliwado svinaqsari
TargmanebaA galatelTa da TesalonikelTa da hromaelTa - wminda ioane maxareblis mimosvlani da qadagebani
epistolisaA. - galatelTa, TesalonikelTa da romaelTa mimarT
dasdebelni marxvaTani sruliad, da mravalTa wmidaTa ga- pavles epistoleebis ganmarteba
lobebi.
- marxvaTa dasdebelni srulad da mraval wmindanTa
wamebaA wmidisa mowamisa prokopisi.
galobebi
TargmanebaA wmidisa maTes Tavisa saxarebisaA.
mimoslvani da qadagebani wmidisa andrea mociqulisani. - wminda mowame prokopis wameba
sqemis kurTxevaA berZuli da monazunis kurTxevaA. - wminda maTes saxarebis ganmarteba
rCulis kanoni wmidisa iovane mmarxvelisaA da meequsisa - wminda andria mociqulis mimosvlani da qadagebani
krebisaA. - sqemis berZnuli kurTxeva da monazvnis kurTxeva
Zeglis-weraA marTlisa sarwmunoebisaA. - wminda ioane mmarTvelisa da meeqvse krebis rjulis
locvani wmidisa martYliisani. kanoni
wamebaA wmidisa febroniaAsi. - Zegliswera marTlisa sarwmunoebisa
wamebaA wmidisa anTimoAsi da wmidisa vlasisi da orTa bev-
- wminda martviliis locvebi
rTaA.
- wminda febronias wameba
wamebaA wmidisa Teodore stratelatisaA da Teodore
pYrgelisaA da wmidaTa evstrateTi; da wmidisa evstaTisi da - wminda anTimos, wminda vlasisa da ori aTasis wameba
SvilTa misTaA. - wminda Teodore stratilatis, Teodore pvirge-
swavlani wmidisa kasianesni. lis, wminda evstratesi da masTan myofTa, wminda evstaTi-
wigni dialoRoni. si da misi Svilebis wameba
- wminda kasianes swavlani
- dialoRonis wigni

362 363
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

wmidaTa mTavarangelosTa saswaulni. - wminda mTavarangelozTa saswaulebi


cxorebaA wmidisa nikolaozisi. - wminda nikolozis cxovreba
wigni RmrTis-metyuelisa grigolisi. - grigoli RvTismetyvelis wigni
maqsimesi rvaTa gulis-sityuaTaTYs.
- maqsimes rva survilisaTvis
basilis Tqumuli kaenis SYdTa Suris-gebaTaTYs.
- basilis Tqmuli kaenis Svidi SurisgebisaTvis
SuaRamisani berZulni.
locvani berZulni mamisani da kanonni. - berZnuli SuaRamisani
cxorebaA wmidisa didisa antonisi. - berZen mamaTa locvebi da kanonebi
- wminda antoni didis cxovreba
ese yovelni da amaTsa friad umravlesni wignni Targmnna
RmerT-Semosilman mamaman Cuenman da esreT aRaorZina misda yovelive es da sxva umravlesi wigni Targmna Cvenma
rwmunebuli igi talanti. da umravlesni zemoTqumulTa amaT RmerTSemosilma mamam da ase gaamravla misTvis boZebuli
wignTaganni Targmnna, vidre-Ra mamaA misi iovane cocxal iyo talanti1. am wignTagan umetesi maSin Targmna, vidre cocx-
da yoveli zrunvaA da sauravi monastrisaA mas etYrTa. ram-
ali iyo misi mama, ioane; monastris mTeli sazrunavi eqv-
eTu, viTarca zemo vTquT, netarman iovane mravalni welni
Times etvirTa, radgan, rogorc vTqviT, netari ioane mrav-
dayvna sneulebasa Sina da igi hmsaxurebda uZlurebasa missa
dRe da Rame. da kualad winamZRurobasa Sina dayo aToTxmeti ali weli iyo avad da dauZlurebuls igi emsaxureboda
weli da samasisa sulisa zrunvaA da didisa lavrisa gangebaA dRedaRam. Semdeg winamZRvrobaSi gaatara ToTxmeti weli,
da mTawmidelTa ufroAsni sauravni mis netarisa mier iurve- samasi suli berisTvis zrunva, didi monastris mma-
bodes da TYssa kanonsa didsa da mZimesa Zlierad aRasruleb- rTveloba da mTawmindel berTaTvis netari eqvTime zru-
da. da amis yovlisa Tana keTilsa mas Sromasa Targmanebisasa navda, Tavis mZime wessac mtkiced aRasrulebda. yovelive
ara daacadebda, arca scemda gansuenebasa Tavsa TYssa, aramed amasTan erTad, Targmnas ar moscdeboda, mosvenebas ar
yovladve iWirvin da RameTa aTevn, rameTu ufroAsni wignni aZlevda sakuTar Tavs, aramed sul Sromobda da Rameebs
RamiT sanTliTa uTargmnian, viTarca vTquT, friadisa uca-
aTevda xolme. wignTagan umetesi sanTlis Suqze uTargm-
loebisagan da sauravTa.
nia, rogorc vTqviT, metismeti mouclelobisa da sazru-
navis gamo.

XIV. vidre-Ra mamaA iovane cocxal iyo, mo-vinme-vida mon- 14. vidre ioane cocxali iyo, romis qveynidan movida
azoni hromisa queyanisaA, kaci ganTqumuli saTnoebiTa, rom- erTi monazoni, saTnoebiT ganTqmuli kaci, Zma veneventos
lisa saTnoebaTa wamebda queyanaA hromisa da saberZneTisaA, ZmaA dukisa, warCinebuli, romlis saTnoebazec romma da sab-
veneventos dukisaA, warCinebuli naTesaviT. ese movida equs- erZneTma kargad icoda. es kaci Tavis eqvs mowafesTan er-
Ta mowafeTa TYsTa Tana mTasa amas wmidasa locvad. da viTar
1. uflis igavidan “talantebze” (mT. 25:15-28)

364 365
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

ixiles mamaTa CuenTa madliTa Semkobili saxH misi, viTarca Tad movida mTawmindaze salocavad. Cvenma mamebma madliT
TYsi da mecnieri esreT moikiTxes da sixaruliT Seiwynares Semkobili misi saxe rom ixiles, ise moikiTxes, rogorc
da evedrebodes aqa yofasa da etyodes, viTarmed: “Cuenca naTesavi da nacnobi, sixaruliT miiRes, aq darCenas eve-
ucxoni varT da Senca ucxo xar”. da ZliT daarwmunes, ram-
drebodnen da eubnebodnen: “Cvenc ucxoni varT da Senc
eTu eneba, raATamca erTgan iyvnes monastersa Sina. xolo igi,
ucxo xar”. ZaliT daarwmunes, rom erT monasterSi yofnas
vinaATgan saCinoA kaci iyo da saxeloani, viTarca cnes hrom-
Ta, romelni iyvnes samefos da sxuaTa qalaqTa, mravali eri dasTanxmdeboda. radganac gamoCenili da saxelovani kaci
Semokrba, raATamca monazon iqmnnes misgan. merme mamaTaca iyo, gaiges Tu ara romaelebma, samefo Tu sxva qalaqebidan
CuenTa gaazraxes wmidasa mas bersa, viTarmed: “wmidao mamao, mravali Seikriba aq, raTa misgan monazvnoba mieRo. Sem-
vinaATgan esodenTa sulTa acxovneb, umjobes ars, raATa deg Cvenma mamebma urCies am wminda bers: “wminda mamao,
mohparsne da mizez cxorebisa eqmna sulsa maTsa da RmerTsa radgan amden suls acxovneb, umjobesia, gakriWo, gadaar-
miupyrne. uwyiT, rameTu sxuaAca eri moslvad ars, raATa saxH Cino maTi sulebi da RmerTs miuZRvna. viciT, rom sxvebic
monozonebisaA KelTa SenTagan miiRon. Cuen giyidoT adgili apireben aq mosvlas, raTa Seni xelidan miiRon monazvnoba.
da yovliTave saKmriTa SegewineT”. xolo daRacaTu uZnda
Cven giyidiT adgils da yvelafriT dagexmarebiT”. Tumca
wmidasa mas kacsa SfoTi da zrunvaA, ara ineba urCebaA brZaneb-
ki umZimda am wminda kacs es sazrunavi, mainc ar ineba maTi
isa maTisaA. vinaAca aRaSena monasteri Suenieri da Zmani mrav-
alni Sekribna da TanadgomiTa mamaTa CuenTaATa srul-yo yo- urCoba. aaSena mSvenieri monasteri da mravali Zma Sekriba,
velive saqme SenebisaA. da zedaAs-zeda movaln igi xilvad maT- Cveni mamebis TanadgomiT yovelive srulyo. xSirad modi-
da, da dayvnis dReni mravalni, da kualad miiqcis TYssave mon- oda xolme maT sanaxavad, mraval dRes dahyofda da isev
astersa. da igi xolo monasteri ars hromTaA dRes mTawmidas Tavis monasterSi brundeboda. dRes es erTi monasteri aqvT
da keTilad da wesierad cxovndebian kanonsa da gangebasa zeda romaelebs mTawmindaze, keTilad da wesierad cxovroben
wmidisa benetiktessa, romlisa cxorebaA weril ars dialoRon- wminda benediqtes kanonisa da wesis mixedviT, im benetiq-
sa Sina. tesi, romlis cxovreba aRwerilia “dialoRonSi”.
pirvel moKsenebulsa mas Rirssa mRdelsa gabriels qarTv-
adre xsenebul Rirs mRvdel gabriel qarTvels da am
elsa da amas wmidasa bersa didsa leons hromsa friadi siy-
wminda bers, did leons, romidan Camosul veneventoss,
uaruli aqunda sulieri, da odesca movidis xilvad mamaTa,
maxlobelad senaksa gabrielissa aqunda senaki, da mun dayvnis didi sulieri siyvaruli hqondaT. mamaTa sanaxavad rom
dReni igi. da TYsisa enisagan kide arca man icoda, arca man. da modioda xolme, gabrielis senakis maxloblad hqonda sen-
viTarca Sebneldis, gamovidian TYsTa senakTagan, da locva- aki da iq rCeboda ramdenime dRes. mSobliuri enis garda
yvian, da dasxdian da vidre ciskrisa rekadmde ubnobdian si- arc iman icoda da arc aman. Sebneldeboda Tu ara, senake-
tyuaTa saRmrToTa. da vidre warslvadmde amas esreT hyof- bidan gamovidodnen, loculobdnen, dasxdebodnen da cis-
dian yovelTa mwuxrTa. da ityodes mamani Cuenni, viTarmed: kris zarebamde saRvTo sityvasa da ambebze saubrobdnen
“garemoAs maTsa iyvnes sulierni Zmani da ficiT daguarwmunes, xolme. ase iqmodnen yovel mwuxrze. Cveni mamebi ambobdnen:
viTarmed: “odesca movidis didi leon, maradis esreT hyofen
“maT garSemo sulieri Zmebic iyvnen da ficiT

366 367
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

igi da gabriel mRdeli”, da wamebdes, viTarmed: “maTisa siw- dagvarwmunes, “movidoda Tu ara leoni, yovelTvis amas
midisagan yovelive SesaZlebel iyo da sarwmuno, rameTu did iqmodnen is da gabriel mRvdeli”, da dasZendnen: “maTi
iyvnes igini winaSe RmrTisa da srul”. siwmindiT yovelive SesaZlebeli da sarwmuno iyo, radgan
isini maRalni da srulni iyvnen RvTis winaSe”.

XV. maT dReTa Sina iyo vinme kaTalikozi Tesalonikes, 15. imxanad TesalonikSi iyo erTi RvTivsulieri kaTa-
saRmrToA da sulieri, megobari mamaTa CuenTaA, da aqunda likosi, Cveni mamebis megobari. mama eqvTimes Cvevad hqon-
CueulebaA mamasa efTYmes da mravalgzis mivaln misa da odesme da, mravalgzis movidoda xolme masTan, xan kide mas ai-
man miiyvanis iZulebiT. xolo iyo Tesalonikes huriaA vinme Zulebda mosvlas. TesalonikSi iyo erTi ebrauli rjulis
Sjulis-mecnieri, da unda kaTalikozsa, raATamca moaqcia igi mcodne. kaTalikoss undoda, igi qristianad moeqcia da
qristeaned, da zedaAs-zeda eubnebin. da iyo raA mis Tana mamaA xSirad esaubreboda xolme. mama eqvTime masTan iyo da ka-
efTYme, evedra kaTalikozi, raATa ezraxos huriasa mas. da vi-
Talikosi Seevedra, rom im ebraelTan esaubra. ixmes da
Tarca mouwodes, iwyes zraxvad Sjulisa. da viTarca Sei-
rjulze daiwyes laparaki. ebraels gauWirda da uZluri
wrda da uRono iqmna huriaA igi winaSe netarisa mamisa
efTYmesa, iwyo gmobad qristeaneTa ubiwosa sarwmunoebasa. aRmoCnda netari mama eqvTimes winaSe. maSin rjulis mcodne
da viTarca esma mamasa efTYmes, Sewuxna, da Sehrisxna da hr- qristianTa da maTi wminda sarwmunoebis gmobas Seudga.
qua mas: “daiyavn piri Seni, bilwo huriao”. da masve Jamsa utyu es rom gaigona mama eqvTimem, Sewuxda, Serisxa mas da uTxra:
iqmna, da gare-mieqca piri misi. iyvnes mun mdgomare sxuanica “ena gaaCere, bilwo uria”. da imwamsve ena waerTva, utyvi
huriani. da Seuvrdes ferKTa mamisa efTYmesTa, raATa Seun- Seiqna da piri miabruna. iq sxva ebraelebic idgnen, isini
dos. da man miugo, viTarmed: “romeli-igi gmo, misgan Sein- fexebSi Caucvivdnen mama eqvTimes, raTa Seendo misTvis. man
dos da sarwmunoebad movides, da me Semindobia”. da merme miugo: “vinc gmo, misgan miiRos Sendoba, misi rwmena mii-
evedra kaTalikozi, raATa Seundos da locva-yos. da viTarca
Ros, me ki Semindviao”. Semdeg kaTalikosi evedra, raTa
locva-yo da juari daswera, masve Jamsa moiqca piri misi da
Seendo da eloca misTvis. roca iloca da jvari gadasaxa,
sityuad iwyo. da meyseulad Seuvrda ferKTa misTa da qris-
teane iqmna da didad morwmuned kacad gamoCnda. imwamsve moabruna piri da ametyvelda. maSinve Cauvarda
sxuaAca vinme huriaA Sjulis-mecnieri da swavluli friad fexebSi, gaqristianda da didad morwmune gaxda. aseve
da ganTqumuli cilobasa zeda, zuaobiTa huriebriviTa mouK- erTi ebrauli rjulis mcodnec, Zalzed ganswavluli da
da mamasa efTYmes da eneba sityuad. xolo netarsa mas uZnda ganTqmuli mokamaTe, ebrauli ampartavnobiT mivida mama
saqme ese, aramed brZanebiTa iovanesiTa iiZula zraxvad misa. eqvTimesTan da saubari indoma. netar mamas umZimda es saqme,
da viTarca iwyo cilobad da kiTxvad, aRuKsnida mas da ganu- magram ioanes brZanebiT iZulebuli gaxda, dalaparakebo-
martebda yovelsave uaRres cnobisa. da mzakuvarman man, vi- da mas. dava da SekiTxvebis dasma rom iwyo, uxsnida da im-
Tarca ixila ZleulebaA TYsi, iwyo Tqumad sityuaTa gmobi-
aze mets ganumartavda, vidre iTxovda. mzakvarma Tavisi

368 369
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

saTa. SeuZnda ese sanatrelsa mas da hrqua, viTarmed: “ukue- damarcxeba rom igrZno, gmoba daiwyo. amis mosmena gauWir-
Tumca sityuasa werilTasa ikiTxevd, gangimarteTmca da, uku- da sanatrel mamas da uTxra: “Tu wminda werilidan ikiTx-
eTumca Cuen gukiTxevd, migigeTmca, vinaATgan kula gmobasa av, gangvimarte; Tu Cven gvekiTxebi - pasuxs Cven gagcemT;
maRlisa mimarT ityY, daiyavn piri Seni mgmobari!” da viTarca
magram raki isev maRal RmerTs gmob, Seni mgmobari piri
esma, meyseulad utyu iqmna, da xvalisa dRe sulni warhKdes.
daiyavi!” es rom esma, maSinve waerTva ena da meore dRes
suli ganuteva.

XVI. iqmna odesme gualvaA friadi da maisi da ivnisi da iv- 16. erTxel didi gvalva iyo. maisma, ivnisma, ivlisma
lisi da agYstosi uwYmrad gardavlo, da didad misWirda da agvistom uwvimod gadaiara. Zlier gauWirda qveyanas.
queyanasa, vidre-Ra furceli xeTa da venaKTaA gaKma da scY- xeebi da venaxebi gaxma, metad wuxdnen amis gamo. mTawmind-
oda, da didsa urvasa Sina iyvnes kacni. ars mcire monasteri aze, Cvens monasterTan aris erTi mcire monasteri, wminda
monastrisa CuenisaA mTasa zeda, sada-igi Sen ars eklesiaA
elia winaswarmetyvelis saxelobisa. wminda elias dResas-
wmidisa elia winaAswarmetyuelisaA. da viTar moiwia dResas-
wauli rom moaxlovda, mama ioanem ubrZana Tavis Svils,
wauli wmidisa eliaAsi, pirvel dRisa erTisa ubrZana mamaman
iovane Svilsa TYssa efTYmes, viTarmed: “wariyvanen Zmani, da eqvTimes: “waiyvane Zmebi, wadiT wminda elias eklesiaSi da
warvediT eklesiasa wmidisa eliaAssa da Rame aTieT da Jamis- RamisTeviT aRasruleT Jamiswirva”. amas rom eubneboda,
wirvaA aRasruleT”. da odes amas ubrZanebda, mravalni Zmani mravali Zma Sekrebiliyo mama ioanes winaSe da odnav Sex-
Sekrebul iyvnes winaSe mamisa iovanessa da reca gancxromis umrebulad ubrZana: “ymawvilebo, sawvimrebi Tan waiReT,
saxed ubrZana, viTa: “yrmano, sawYmrebi ukuana waiReT, ram- radgan imedi maqvs RvTisa, rom amaod ar davSvrebiT”. wav-
eTu vesav RmerTsa, romel ara SeviqceT amaod”. warvides da idnen da Rame gaaTies. Jamiswirvis dro rom moaxlovda,
Rame aTies. da viTar moiwia Jamis-wirvisa Jami, Seimosa wmidaA Cveni wminda mama eqvTime Seimosa. locva rom daiwyes, sax-
mamaA Cueni efTYme. da viTar iwyes locvad, pirvel saxarebisa
arebis wakiTxvamde erisionze (mTis Tavze) patara Rrube-
warkiTxvisa gamoCnda mcire Rrubeli erisonsa zeda, da masve
li gamoCnda da imwamsve ca RrublebiT aivso. ziarebamde
Jamsa aRivso caA RrubliTa da vidre Jamisa ziarebadmde Seiqm-
na wYmaA saSineli, da daaTro yoveli queyanaA. da viTarca ix- saSineli wvima wamovida da mTeli qveyana wyliT daaTro.
iles ese, RmerTsa KelapyrobiT hmadlobdes; da viTarca Jamis- es rom ixiles, xelapyrobiT madlobdnen RmerTs. rogorc
wirvaA aRasrules da sazrdeli miiRes, warmovides Sina. da ki Jamiswirva aRasrules, sazrdeli miiRes da Sin wamov-
romelTa ZmaTa aqunda sawYmrebi, molxinebiT STamovides idnen. visac sawvimari hqonda, mxiarulad Semovida monas-
monastrad, xolo romelTa ara aqunda, \ SromiT da WiriT. da terSi, visac ar hqonda - gaWirvebiT dabrunda. yvela mad-
esreT ornive hmadlobdes RmerTsa da netarsa mamasa iovanes. lobda RmerTs da netar mama ioanes.

370 371
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

XVII. odesme ineba wmidaman mamaman Cuenman efTYme aRslvaA 17. erTxel Cvenma wminda mama eqvTimem feriscvalebi-
mTasa aTonisasa feris-cvalebad da, viTarca ars wesi mTaw- sTvis aTonis mTaze ineba asvla; rogorc mTawmindelTa wesi
midelTaA, eri friadi Sekrbebis Txemsa zeda mTisasa amas iyo, didZali xalxi ikribeboda xolme mTis Txemze am
dResaswaulsa da Ramesa aTeven. da viTar RamH ganaTies, da
dResaswaulis dros da Rames aTevdnen. Rame rom gaaTies
moiwia Jami Jamis-wirvisaA da Seimosa wmidaA mamaA Cueni efTYme
da Jamiswirvis dro moaxlovda, Cveni wminda mama eqvTime
da sxuani mRdelni mis Tana, da viTarca siwmide Seiyvanes da
“wmida arsi” aRiRes, ixiles mamaA Cueni efTYme viTarca cecx- da sxva mRvdlebi Seimosnen. rogorc ki siwminde1 Seitanes
li mgzebarH. da zarman Seipyrna yovelni. da masve Jamsa isma da “wminda arsi”2 iloces; dainaxes, Cveni mama eqvTime dgas
KmaA viTarca yivili erisa mravlisaA, da SeiZra mTaA igi Zrvi- viTarca mgznebare cecxli. SiSis zarma moicva yvela. am
Ta didiTa, da yovelnive pirsa zeda daecnes. da viTarca aRadg- dros didZali xalxidan yiviliviT gaisma xma, Zlierad
inna igini mamaman efTYme, SiSisagan viTarca mkudarni iyvnes. iZra mTa da yvelani pirqve daecnen. mama eqvTimem isini rom
da viTar ixilna esreT SeZrwunebulni, hrqua maT: “nu geSin- wamoayena, SiSisagan mkvdrebiviT iyvnen. ase SeZrwunebulni
in, Zmano, rameTu moxedvaA saRmrToA iqmna, da qristeman TYsi rom ixila, uTxra: “nu geSiniaT, Zmebo, radgan RmerTma
dResaswauli adida”. xolo maT yovelTa nugeSinis-eca da
mogvxeda da qristem Tavisi dResaswauli adida”. maT didi
misces didebaA RmerTsa.
nugeSi miiRes da adides RmerTi.

XVIII. saydarTa Soris sakaTalikozoTa saCino ars da 18. sakaTalikoso saydarTa Soris gamoCenili da
warCinebul saydari wmidisa epifane kYprelisaA. da JamTa ba- warCinebulia wminda epifane kviprelis saydari. basilis
sili mefisaTa odesme aResrula mTavarepiskoposi, romeli iyo mefobis dros iq gardaicvala mTavarepiskoposi. mefe ne-
mun. da friad aiZula mefeman netarsa efTYmes, raATa miiTu- tar eqvTimes aiZulebda, raTa mas mieRo mmarTveloba
alos gangebaA misi. xolo man yoladve ara Tavs-idva, rameTu (episkoposoba). magram man Tavs ar ido, radgan igi didi
yovliTa moswrafebiTa evltoda didebasa kacTasa da SfoTsa
mondomebiT gaurboda kacTa didebas da amsofliur SfoTs,
soflisasa da simdablesa Seitkbobda.
da Tavmdablobas Seitkbobda.

XIX. da viTarca iyo netari mamaA Cueni efTYme savse ze- 19. raodeni zeciuri madliTac iyo aRsavse Cveni ne-
gardamoATa madliTa, egreTve saRmrToni wesni da gangebani tari mama eqvTime, iseTive madliT daadgina man saRvTo wesi
daesxnes monastersa TYssa: pirvelad wesni eklesiisani da da mmarTveloba Tavis monasterSi: upirvelesad Seadgina

1 siwminde – wminda ZRvenis (ziarebis) mosamzadebeli WurWeli


2 “wminda arsi” - locvaa, romelic ase iwyeba.

372 373
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

gangebani yovlisa weliwdisani, viTarca weril ars didsa sYn- yovelwliuri wesi da gangeba eklesiisa, rogorc es did
aqsarsa srulebiT da dauklebelad. svinaqsarSi weria, srulad da daukleblad.

1. da maradis evedrebin ZmaTa, raATa moswrafe iyvnen mis-


1) mudam evedreboda xolme Zmebs, rom eklesiaSi misv-
lvad eklesiad da wesierad dgomad da mKurvaled locvad.
lis survili hqondeT, wesierad idgnen da mxurvaled
da TYT mis netarisa sayofeli simaRlesa iyo, godolsa zeda
maRalsa, da vervin ver miuswris ciskrisa locvasa, da TYnier loculobdnen. netaris samyofeli maRali koSkis Tavze
kuerTxisa da kedelsa miyrdnobisa dgan igi eklesias yovli- iyo. veravin daaswrebda mas ciskris locvaze mosvlas.
Ta moswrafebiTa da krZalulebiTa. da odes mcire raAme saqme ukverTxod, kedelze miuyrdnoblad idga xolme igi ekle-
arn, mowafesa TYssa saidumlod ubrZanis, da igi warvidis. da siaSi, didi mondomebiTa da krZalviT. da roca raime saqme
gina Tu ikonomosisada ebrZanis, gina Tu parikonomosisada, gamoCndeboda, Cumad ubrZanebda Tavis mowafes da is midi-
mozidnis neliad da Stosa gaiyvanis da mun uTxris brZanebaA oda; ikonomosis1 an parikonomosisTvis2 Tu iyo raime saqme,
mamisaA. da odes raAme didi iyvis, TYT gavidis Stosa, da daiub- frTxilad gaixmobda, stoaSi3 gaiyvanda da iq ubrZanebda.
nis. eklesiasa kula Sina yoladve ubnobasa vervin ikadrebda.
xolo Tu didi saqme iyo, TviTon gavidoda xolme stoaSi
da iq daelaparakeboda. eklesiaSi laparaks veravin
2. da daRacaTu Zmani kedelsa Tana dgian, garna kedelsa
aravin mieyrdnobin, rameTu iginica mas netarsa hbaZvides bedavda.
msgavsad Zalisa. WabukTada gaewesa saSoval eklesiasa dgomaA
da orkecad da samkecad dgian KelmoWdobiT da mowiwebiT. 2) Zmebi kedelTan Tu idgnen, kedels aravin mieyrdno-
da skamebi saSoval dadgian da odes jer-arn egreTve orkec- boda, radgan isinic netars baZavdnen TavianTi SeZlebisae-
ad da samkecad dasxdian. da dekanozi odes awuevn anu mnaTH br. axalgazrdebs eklesiis SuaSi daudgina dgoma, or da
gina wignis kiTxvasa, gina wardgomasa, gina Tu romelsaca sam- sam rigad idgnen xolme moWidebiT da mowiwebiT. skamebic
saxurebelsa eklesiisasa, guerdiT mividis da Tayuanis-scis, SuaSi idga da, roca saWiro iyo, aseve or da sam rigad
da uTxris, romel mas oden esmin, da man Tayuanis-scis, da
dasxdebodnen xolme. vinmes dekanozi Tu iwvevda an mnaTe
waremarTis TYssa msaxurebasa.
wignis sakiTxavad, wardgomad an sxva saeklesio msaxureb-
isTvis axlos mdgomi mividoda, Tayvans scemda da eubnebo-
da, rac gaigona, da isic TayvaniscemiT waremarTeboda xol-
me samsaxureblad.

1. ikonomosi - monastris sameurneo saqmeTa gamgebeli


2. parikonomosi - ikonomosis moadgile
3. stoa, Stoa - gadaxuruli Sesasvleli

374 375
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

3. orni epitiritisni, romel arian damxedvarni, daedginnes, 3) ori epitiritisi, anu zedamxedveli daadgina, metad
kacni saRmrToni da RmrTis-moSiSni, erTi uxucesi da erTi RvTismoSiSni - erTi ufrosi da erTi umcrosi. maT gaag-
umrwemesi misa queSe, romelsa waravlinebn senakebsa ZmaTasa zavnida xolme Zmebis senakSi, raTa Sin darCenilebi moey-
da moiyvanebn Sina daSTomilTa. ukueTu vinme ara movidis vanaT. Tuki ciskarze dawesebul dros vinme ar movidoda,
dawesebulTa zeda ciskrisasa, gankanonis jerovnad, viTarca saTanadod dasjida, rogorc mamas daewesa. vinc bevrs Sro-
ganewesa mamasa. da romelni Zlierad Surebodian dRe yovel,
mobda yoveldRiurad da ZilisTvisac ar iclida, dRisiT
da ara moecalebin Zili, dRisi igi SromaA maTi locvadve dau-
gaweul Sromas locvad miuTvlida xolme. vinc usaqmod
Tualis. romelni kula anu mocalebiT iyvnian anu subuqTa
iyo an ioli samsaxuri hqonda, mRvdeli iqneboda, diakoni
samsaxurebelTa, gina Tu xucesni guna Tu diakonni gina Tu
mJa[36]mobelni, ukueTu Wabukni iyvnian, asi muKli moadrekiis Tu mgalobeli, axalgazrdebi Tu ki iyvnen, sakurTxevlis
sakurTxevelsa wina, ukueTu kula berni da uZlurni iyvnian, win asjer unda moedrikaT muxli, da Tuki moxuci iyo an
uRYnobaA da usa[W]mlobaA ganuwesis mas dResa Sina. uZluri, im dRes Rvinisa da sakvebis miReba ekrZalebodaT.

4. locvasa yoladve eklesiisa karTa Tana dgann uxucesi 4) locvis dros eklesiis karTan idga xolme ufrosi
epitiritisi da gamavalTa ZmaTa hkiTxavn mizezsa ganslvisasa, zedamxedveli da gareT gamaval Zmebs gasvlis mizezs ekiTx-
ukueTu raAme diad saWiroA saqme ara aqun, vervin ikadris gan- eboda. Tu raime didad saWiro saqme ar hqonda, veravin
svlaA. xolo ukueTu raAme saWiroA iyvis, uTxris epitiritis- gabedavda gasvlas. magram Tu raime aucilebeli saqme iyo,
sa, da kualad moswrafed Seiqcis. ukueTu kula daeyovnis, zedamxedvels etyoda da swrafadve brundeboda. Tu Sey-
didad abralis da daumowmis, viTarmed: “amas nuRara iqm!” da ovndeboda da mosvlas daagvianebda, daadanaSaulebda da
ukueTu kula qmnis-Ra, satrapezos ara SeuSYs, aramed Kmeli-
daumowmebda, rom amas metad nuRar izamda. da Tuki kvlav
sa purisa WamaA ganuwesis mas dResa, anu asi muKli moadreki-
gaimeorebda, satrapezoSi aRar SeuSvebdnen, im dRes xmel
is.
purs an as muxldrekas daudgendnen.
5. mSromelTa da maSuralTada ganewesa mamasa, da Semdgo-
mad dawesebulTa warvidian, da gamoisuenian vidre meored 5) mSromelebsa da SromiT daRlilebs mamam daudgina
rekadmde, da merme kualad eklesiadve movidian. ukueTu kula dasveneba meore rekvamde: iSromebdnen da isvenebdnen, da
daKsndian, epitiritisTa moiyvanian. Semdeg isev eklesiaSi movidodnen. Tuki Tavisuflebi iy-
vnen da ar hqondaT saqme, zedamxedvelTan mihyavdaT.
6. ukueTu vieTnime Seilalnian Zmani, mouKmis mamaman da
naKnis, da brZanebasa missa ara urC eqmnebodes, mSYdobaA qmni- 6) Tuki Zmebi waiCxubebdnen, mama ixmobda da gaigebda,
an. ukueTu kula gulficxelni ipovnian da masve zeda ra moxda; mis brZanebas ar eurCebodnen da mSvidoba Camo-
daadgrian, ganewesa, romel vidre dagebadmde trapezsa ver vardeboda maT Soris. da Tu mainc gulgaficxebulni dar-
Seviden da pursa xolo da wyalsa iKmarebden, xolo ukueTu Cebodnen, sanam ar Serigdebodnen trapezze 1 ver
winamZRuari ara arn, ikonomosman gankanonnis.
1 trapezi – sufra, nadimi

376 377
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

7. odesca eklesias Sevidodian – pirvelad mamaA efTYme Sevidodnen da marto pursa da wyals miiRebdnen.
da merme Zmani yovelni – vidre muKlTa zeda ara modrkian, da winamZRvari Tuki ar iyo, ikonomosi dasjida maT.
Tayuanis-scian wmidasa RmrTis-mSobelsa, romel ars bWeTa
zeda, ara Sevidian. da odesca mamasa wina wauvlidian Zmani – 7) vidre eklesiaSi Sevidodnen, jer mama eqvTime da
gina eklesias gina sadaca – vidre ara modrkian, da Tayuanis-
Semdeg yvela sxva Zma - muxlis moudreklad da Tayvanis-
scian mdablad, ara warhvlidian. da egreTve ne tari mamaA Cue-
cemis gareSe wminda RvTismSoblis winaSe, romelic karis
ni efTYme ara Tu sapatioTa kacTa oden, aramed maT axlad mos-
zemoT iyo - ar Sevidodnen SigniT. roca mamis win unda
rulTaca que modrekiT Tayuanis-scemn da wyalobiT moikiTx-
avn. gaevloT Zmebs, gind eklesiaSi da gind sxvagan, vidre mux-
ls ar moidrekdnen da Tayvans ar scemdnen, ar gaivlidnen.
8. da ukueTu vinme ixilnis moswrafeni Zmani, romelni aseve Cveni netari mama eqvTimec, araTu pativcemul kacTa,
zrunvidian sulTa TYsTaTYs, egeviTarTa maT miRmarT aras aramed axalmosulTa winaSec qvedadrekiT Tayvans scemda
ubrZanebn. xolme da wyalobiT moikiTxavda.

9. ukueTu kula vinme ixilnis udebni da daKsnilni da axal- 8) Tu romelime gulmodgine Zmas naxavda, romelic Tavi-
mosrulni, maT zedaAs-zeda eubnebin, aswavebn, amxilebn da si sulisaTvis zrunavda, amaT mimarT arafers brZanebda.
nugeSinis-scemn da KelosanTa dahvedrebn, raATa marjued
eqceodian da araras miaWirvebden.
9) magram Tu romelime zarmacs, usaqmurs an axalmo-
suls naxavda, maT xSirad esaubreboda, aswavlida, amxel-
10. raA serobisa ilocian, ara Kel-ewifeboda ZmaTa arca
da, nugeSs scemda da gamocdilT evedreboda, rom sa-
senaksa Sekrebad ubnobisaTYs, arca monastersa Sina ubnobad.
da Tu vinme povnian, epitiritisTa daacxrvnian da TYsTa kel- marTlianad da guldadebiT mohqceodnen da araferi moek-
inTa warmgzavnnian. ukueTu kula winaaRdgomaA vinme ikadris loT maTTvis.
maTi, mamaman ubrZanis da ficxlad gankanonnis.
10) mwuxris locvisas ZmaTagan aravis SeeZlo sasaubrod
11. odes ixilnian vinme WabukTa ZmaTaganni gina erTmaner- damdgariyo arc senakSi da arc eklesiaSi. Tuki vinmes
Tsa Tana ubnobad anu sicilad anu Kelis-miyofad, ficxlad ipovidnen, zedamxedveli daaSoSminebda da Tavis senakSi
amxilian. da ukueTu meored qmnian-Ra, mamasa moaKsenian, da gaagzavnida. magram vinme mainc Tu gabedavda winaaRmde-
man mZimed gankanonnis. gobas, mama ubrZanebda da mkacrad dasjidnen.

11) Tuki naxavdnen romelime axalgazrda ZmaTagans an


erTmaneTTan mosaubreT, an mocinarT, an kidev amis dawye-
bas rom apirebda, mkacrad amxeldnen. Tu meored SeniSnavd-
nen, mamas moaxsenebdnen da is mZimed dasjida xolme.

378 379
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

12. ukueTu raAme mohKdis mterisa mier: erTmanerTisa mi- 12) Tuki raime moxdeboda eSmakisagan: erTmaneTTan didi
marT ficxeli SfoTi gina wuerTa daglejaA, gina mimTxuevaA, Cxubi, an wveris gleja, an dartyma - aseTi wesi hqonda Cvens
wesi iyo mamisa CuenisaA, romel mas Tana KmamaRlobaA da uwesoA mamas, rom am dros xmamaRla an guliswyromiT ki ar mima-
gulis-wyromaA ara iyo, viTa iyo yovliTave saTnoebiTa
rTavda, aramed yovelgvari saTnoebiT Semkuli tkbili da
Semkuli, \ tkbiliTa da hamoATa sityYTa daiubnnis wignTagan
saamo sityviT daelaparakeboda da esaubreboda, ama Tu im
da zepiriT. da hrqYs, viTarmed: “Svilno! ukueTu migiSune
amas saqmesa zeda, pirvelad sulTa TquenTa waiwymedT da merme wignidan aswavlida. da eubneboda xolme: “Svilebo! es saqme
monasteri uwesod gava, vinaATgan egre mohKda, romel rom daganeboT, jer sakuTar sulebs wawymedT da Semdeg
RmerTman me damadgina Tquenda msajulad da ganmgebelad, monasterSic uwesoba iqneba; radgan ise moxda, rom RmerT-
ukueTu uwurTelad migiSune, uwyodeT, viTa mas saukunesa ma me damadgina Tqvens msajulad da ganmgeblad, dausjel-
mwared gaisjebiT. ukueTu kula me aqa mcired gwuarTne da ni rom dagtovoT, icodeT, rom saukunod mwared daisjebiT.
madlobiT miiTualoT, mrwams RmrTisagan, viTa mis saukunoAsa magram Tuki aq mcirediT dagsjiT da sasjels madliere-
gankiTxvisagan ganerebiT”. da esreT raA daarwmunis, cnis Zali biT miiRebT, mjera rom saukuno gankiTxvas gadaurCebiT”.
mis saqmisaA ZmaTagan da, ukueTu orTaAve arn brali, ornive
ase rom daarwmunebda, kargad gamoikiTxavda am ZmaTa saqmes
wuarTnis, da, ukueTu erTisaA, \ erTi. viTari-Zi iyvis SfoTi
da, Tu orives brali iyo, orives sjida, Tu erTisa - erTs
igi, ukueTu didi iyvis, didad wuarTnis da, ukueTu mcire –
mcired; samamos miiyvannis da ubrZanis ganrTxmaA. da Zmaman man dasjida. rogori Cxubic iyo, imisda mixedviT, did an mcire
Tayuanis-scis da ganirTxis Tavi TYsi. da erTi ZmaA Tavsa sasjels gamoutanda. samamoSi1 miiyvanda da ubrZanebda gan-
umWiravn da erTi ferKTa da erTTa CoKaTa zeda miamTxYan rTxmas. Zma Tayvans scemda da dawveboda. erTi Zma Tavs uWer-
RuediTa: romelsame l da romelsame m da romelsame samoci. da, meore - fexebs, mesame ki tansacmelzeve gadahkravda
xolo ukueTu vinme ipovis asabiaA da erTi-meorisa meSueli, Rvedebs: vis - ocdaaTs, vis - ormocs da vis - samocs. vinme
didad mougindis, da ficxlad wuarTis. da maT cemulTa mSveleli Tu gamoCndeboda, metad gauWirdeboda, radgan
Semdgomad cemisa muKlT-modrekiT Tayuanis-scian da ufro sastikad tanjavdnen. cemis Semdeg nacemi muxldrekiT
cremliT SendobaA iTxovian mamisagan. da romelmanme ori
Tayvans scemda da cremliT Sendobas iTxovda mamisagan.
msgefsi dayvis que mwolareman da romelmanme sami. da JamiTi-
zogi ori kvira iwva amis Semdeg, zogi ki sam kvirasac. dro-
Jamad mivaln mamaA da nugeSinis-scemn sityYT da saqmiT da
sanukvarsa warscemn da KelosanTa dahvedrnis, raATa nugeS- dadro mama movidoda xolme da nugeSs scemda sityviT da
inis-scemden. da vinca wuarTis TYnier yovlisa mizezisa, saqmiT, sazrdos aZlevda da ostats evedreboda, rom nuge-
nugeSinis-scis da aRaSenis: anu CoKiTa anu sabeWuriTa anu Si ecaT maTTvis. visac umizezod scemdnen, nugeSsac scemda
sxYTa raATme saKmriTa. da yoladve ara iyo drtvinvaA gina da sikeTiTac aavsebda: an samosels miscemda, an wamosasxams,
gulis-klebaA cemulTa maT Tana, aramed esreT Seeracxis, vi- an sxva raime saWiro nivTs. arasodes drtvinavda da arc
Tarmca qristes KelTagan wurTil iyvnes. gulnakluli rCeboda nacemi, aramed ise miiRebda, TiTqos
qristes xeliT iyoso wvrTnili.
1 samamo - monastris mamasaxlisis senaki (il. abulaZe).

380 381
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

13. eseviTari CueulebaA aqunda wmidasa mamasa Cuensa 13) erTi aseTi Cveuleba hqonda Cvens wminda mama eqv-
efTYmes: rameTu samTa dReTa SYdeulisaTa, \ orSabaTsa, oTx- Times: kviraSi sam dRes - orSabaTs, oTxSabaTs da paraskevs
SabaTsa da paraskevsa, senaksa TYssa mzisa daslvasa puri da Tavis senakSi iyo da mxolod mzis Casvlisas miiRebda pur-
wyali iKmaris TYnier didTa dResaswaulTasa, da sxuaA
sa da wyals, garda didi dResaswaulebisa. sxvebi ki sat-
yoladve trapezsa mivaln. garna Tu lavreli movidis anu pro-
rapezoSi mividoda. Tuki vinme lavridan movidoda an ar-
ti, rameTu maSin esre irCies ZmaTa, raATa kide Seukazmviden
pursa gina Tu samamos anu Tu sadaca enebos, raATa ara daeyo- qimandriti, maSin Zmebi moumzadebdnen sazrdos samamoSi,
vnos ZmaTa satrapezos mizezisaTYs Sromisa, rameTu friad an sadac inebebda, rom ar daegvianaT satrapezoSi, radgan
moxarke iyvnes Zmani maSin Sromasa. Zalze mondomebulni irjebodnen Zmebi.

14. netari mamaA Cueni RYnosa ara odes iKmarebn TYnier 14) Cveni netari mama siberemde Rvinos arasodes iReb-
Jamis-wirvisa anu didisa raAsme mizezisa vidre siberedmde. da, garda Jamiswirvisa an raime didi mizezisa. trapezs
xolo trapezsa odesca dajdis, ebrZana metrapezisada, romel rom miujdeboda, metrapezes1 ubrZanebda, rom TasiT Rvino
ZmaTa RYnisagan yoladve TasiTa RYnosa daudgmides, da gemosa
daedga ZmebisaTvis, raTa gemo gaesinjaT. Tu kargi iqnebo-
ixilavn. da ukueTu marjued arn, araraA brZanis, ukueTu kula
da Rvino, arafers brZanebda, magram Zmriani an meti wyali
anu Zmriani arn, anu meti wyali erTis, Semdgomad trapeziT
adgomisa daeubnis mevaJinesa, viTarmed: “Zmao, amaT ZmaTa nug- Tu iqneboda gareuli, trapezis Semdeg mnes daelaparake-
eSinis-sacemeli sxuaA ara sadaAT aqus amis trapezisagan kide. boda xolme da etyoda: “Zmao, am Zmebs nugeSisacemeli sxva
ukueTu subuqi RYnoA iyos, yola nu urTav wyalsa, da ukue- araferi aqvT, am trapezis garda. msubuqi Tu gamodga
Tu saSuvali iyos, jerisaebr urTe, da ukueTu umjobesi-re Rvino, wyals nuRar gaurev, Tu saSualod iyos - jerovnad
iyos, viTarca jer-iyos”. egreTve daRacaTu TYT aras iK- gaurie, da Tu saukeTeso iyos, rogorc saWiro iqnebao”.
marebn, ZmaTa saWmeli moaRebiis Tavisa wina da misica gemoA aseve, TviTon Tuki ar iRebda, Zmebs saWmels moataninebda
ixilis. da ukueTu zeTi akldis, kelari daiubnis da amcnis da mas gemos usinjavda. Tuki zeTi aklda, mnes daelapar-
ganmarTebaA, xolo ukueTu umgbari iyvis anu umariloA anu
akeboda da sTxovda damatebas; Tu mouxarSavi iqneboda an
mariliani, odes trapeziT aRdgis, mzareuli daiubnis da hr-
umarilo, an mariliani, trapezidan wamomdgari, mzareuls
qYs, viTarmed: “SiSiTa RmrTisaATa iqmode, Zmao, samsaxu-
rebelsa Sensa da nu ityY, Tu kacTa vhmsaxureb, aramed esreT daelaparakeboda da etyoda: “RvTis moSiSebiT akeTe, Zmao,
gaqundin, viTarmca angelosTa RmrTisaTa hmsaxurebdi, raATa Seni saqme da nu ityvi, adamianebs vemsaxurebio, aramed ise
sasyideli Seni ara wargiwymdes”. iqmode, TiTqos RvTis angelozebs emsaxurebi, raTa Seni
sazRauri ar wagiwymdes zecaSi”.

1 metrapeze - sufris gamgebeli

382 383
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

15. wesi iyo mamisa CuenisaA, romel trapezsa zeda yoladve 15) Cvens mamas aseTi wesi hqonda, trapezze saerTod ar
ara ubnobn, garna Tu vinme ucxoni iyvnian da iSYT sadme ne- laparakobda, vinme ucxo Tuki ijda, iSviaTad ityoda
liad sityuaA miugis. gina Tu wyali undis, gina Tu evlogia- raimes, da wynarad miugebda. wyali moundeboda, kurTxe-
sa visme warscemn, gina Tu raAme saWiroA saqme iyvis trapezsa
vas aZlevda an sxva raime saWiro saqme Tu hqonda trapez-
zeda, mouKmis mowafesa da idumal ubrZanis, romel sxuaman
ze, mowafes mouxmobda da Cumad ubrZanebda, rom sxvas ar-
vervin cnis. sxuaA kula ZmaTagani yoladve vervin ikadrebn
ubnobasa. metrapeze kula da Kelosanni, ukueTu saWiroA raAme avis gaego. ZmaTagan veravin gabedavda laparaks. metrapeze
saqme iyvis, idumal daCurCnian. egreTve ZmaTa, ukueTu saWi- an sxva ostati, raime aucilebloba Tuki iqneboda, wynar-
roA raAme saqme iyvis, gina Tu wyalsa iTxovdian gina Tu sxu- ad CurCulebdnen. Zmebic aseve Cumad iTxovdnen xolme
asa rasme, idumal iTxovian. wyals an sxva raimes.

16. da eseca gaewesa metrapezisada, viTarmed: “ukueTu vinme 16) metrapezes esec daudgina: “vinmes Tu naxav mosau-
ixilo gina ubnobad, gina sicilad, gina laRobad trapezsa bres, an mocinars, an Tavxedurad mjdoms trapezTan, Seu-
zeda, SeuTuale, viTa: “magas nuRara iqm, Tu ara mamasa gau-
Tvale – magas nuRar izam, Torem mamas daudgenia, rom ga-
wesebia, romel gare gagiyvano”. ukueTu vinme ipovis gina
reT gagiyvanoo”. magram vinme eSmakis aRZvriT an sasmeliT
mterisagan gina sasumlisagan da kualadca iwyis ubnobad, gina
gancxromad, SeeTuala mamasa eklesiasa Sina ZmaTada, viTa: Tu mainc ar gaCerda da ganagrZo saubari an mxiaruleba,
“damimcnia metrapezisada, romel aravin aRgidges wina gare SeuTvale eklesiis mamis nabrZanebi: “metrapezes vavaleb,
ganyvanebisaTYs”. da arca vin ikadrebda winaaRdgomasa, da rom aravin SeuSalos xeli mis gareT gayvanaSi”. veravin
gare gaiyvanis egeviTari igi, vidremdis saxH ganigis. bedavda winaaRmdegobas, gareT gahyavdaT, vidre ar gamos-
wordeboda.
17. mSromelTada dResaswaulTa da kYriakeTa da gina Tu
haeri arn, maSin gaewesa msaxurebaA, da Sromisa dReTa Sinamy- 17) Tu dResaswaulebi iyo, kvira (sauflo) dReebi an
ofni da xucesni da diakonni hmsaxurebdian, viTarca mixude-
cudi amindebi, daudgina samsaxuri imaT, vinc Sinmyofi iyo
bin da sxuaA mocale eri.
- mRvdeli iqneboda Tu diakoni, ise emsaxuraT, rogorc
18. wesi iyo mamisa CuenisaA, romel, ukueTu didi raAme saqme SexvdebodaT da aseve sxva saqmisgan Tavisufal xalxsac.
arn gina samefoA gina bWisaA, eklesias daiubnnis Zmani. da uku-
eTu sakrebuloA raAme arn, ZmaTa uKmis, romelTa aqun mis saqmi- 18) Cveni mamis wesi iyo, romelime didi saqme Tu gamoC-
sa mecnierebaA, \ gina Tu samWedloA iyvis, gina saxurovnoA, ndeboda - gind samefo, gind sasamarTlo, eklesiaSi dae-
gina savenaKH, \ da maT Tana daiurvis samamos. ese kula sxuani laparakeboda Zmebs; Tuki raime samonastro saqme iqnebo-
saqmeni wurilni ikonomossa Tana daiubnnis, rameTu, daRaca- da, im Zmebs uxmobda, ra xelobac icodnen - samWedlo iyo,
Tu yovelsa saqmesa mecnier iyo samgzis sanatreli mamaA Cue- xurosi, savenaxe - da maT esaubreboda samamoSi. sxva, ufro
wvril saqmeebze ekonomoss daelaparakeboda. Tumca yvela

384 385
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

ni efTYme, garna didiTa miT simdabliTa TYsiTa TYnier saqmis mcodne iyo samgzis sanatreli Cveni mama eqvTime,
kiTxvisa ara ras iqmoda. magram udidesi TavmdablobiT ukiTxavad arafers akeTeb-
da.
19. da siberesa missa zeda ara Tavs-idebda argniTa ekle-
siad Seslvad. xolo uZlurTa ZmaTada gaewesa, da eklesiisa
19) moxucebulobaSi joxiT ar Sedioda eklesiaSi. dau-
Stosa dgian miyrdnobiT kuerTxTa maTTa zeda. xolo romelni
metadre uZlurni iyvnian, maTda ebrZana, romel Stosave Sina Zlurebuli ZmebisTvis ki daawesa eklesiis stoaSi
sxden igini skamTa zeda. kverTxze dayrdnobiT dgoma. ufro metad dauZlure-
bulebs ebrZanaT, rom stoaSive skamze msxdariyvnen.
20. da ufroAs yovlisa ese uZnn wmidasa mamasa Cuensa: uku-
eTu vieTme tyuviliT gina eklesiisaTYs gina Zmisa visTYsme 20) yvelaze metad Cvens wminda mamas es umZimda: Tuki
sityuaA raAme uTxrian. da amisTYs mtkiced daemowma, raATa, vinme tyuils ityoda eklesiaze, an romelime Zmaze raimes
ukueTu zedamiwevniT ara icodian, yoladve ara ikadron moK- etyodnen. amis gamo mtkiced iTxovda, rom nu gabedavdnen
senebad. xolo ukueTu tyuviliT raAme moaKsenian, mZimed
raimes Tqmas, vidre zedmiwevniT ar Seityobdnen yove-
gankanonnis. da amis mizezisaTYs mravalni Zmani monastrisa-
lives. Tu tyuils moaxsenebdnen, mZimed dasjidnen. am
gan gaasxna, raATa krebuli mSYdobiT iyoso.
mizeziT mravali Zma gaaZeva monastridan, raTa iq mSvido-
21. Tuesa Sina orgzis da samgzis kYriaobaTa daiubnis Zm- ba yofiliyo.
ani swavliTa sulieriTa da, viTarca iyo savse madliTa Rmr-
TisaATa, wmidaTa werilTagan aswavebn maT sargebelsa sulTa 21) TveSi orjer an samjer, kviraobiT, Zmebs sulierad
maTTasa. da esoden lmobier iqmnian yovelni, vidre-Ra mrava- ganaswavlebda da, RvTis madliT aRsavse, sulisaTvis sas-
li cremli dasTxiian da hmadlobdian RmerTsa, da sityuaA misi argeblo swavlebas awvdida wminda werilidan. imgvari
esreT Seiwynarian, viTarca qristesi. xolo aswavebn maT siy- TanagrZnobiT ekideboda yovelives, rom cremlmoreulni
uarulisaTYs da simdablisa, morCilebisaTYs da krZaluleb-
madlobdnen RmerTs da mis sityvas ise iRebdnen, viTarca
isa, simSYdisaTYs da uSfoTvelobisa, moTminebisaTYs da msax-
qristesas. aswavlida maT siyvarulsa da Tavmdablobas,
urebisa da moswrafed mislvisaTYs eklesiad da sxuaTa yov-
elTave wesTa krebulisaTa mKurvaled aRsrulebisaTYs. da morCilebasa da krZalvas, simSvidesa da uSfoTvelobas,
ityYn, viTarmed: “esreT vixarkoT, Zmano, romel SekrebaA Cueni moTminebasa da msaxurebas, eklesiaSi mondomebiT siaruls
amas wmidasa adgilsa arca cudad iyos, arca amaod iqmnas gan- da sxva saeklesio wesis mxurvaled aRsrulebas, da eubne-
slvaA Cueni amier sofliT”. da sxuani mravalni swavlani, vi- boda: “ise gavisarjoT, Zmebo, rom Cveni am wminda adgilze
Tarca RmerTman moscis pirsa missa, miuTxrnis. yofna fuWi ar iyos, da arc Cveni am soflidan gasvla iyos
amao”. sxva mraval swavlasac miawvdida, rac RmerTs mieni-
Webina misTvis.

386 387
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

22. da yovlisave Korcielisa saKmrisagan uzrunvel ey- 22) yvelanairi aucilebeli xorcieli nivTiT iyvnen
vnes Zmani, da yovelsave igi miscemn vidre swavladmde da nem- uzrunvelyofilni Zmebi da yovelives aZlevda, TviT sak-
sadmde. da mizezi gardaekueTa, raATa aras vin zrunvides da eravisa da nemsis CaTvliT. yvela mizezi aRkveTa, raTa
arca gahyiddes da arca iyiddes da arca ras moirewdes da
aravin zrunavdes da arc gayidos, arc iyidos, arc iSovos
arca ras moigebdes TYnier misisa brZanebisa. da ukueTu vis-
da arc SeiZinos misi brZanebis gareSe. vinme Tu indomebda
me undis Zmisa raAme micemaA, TYnier mamisa brZanebisa vervin
ikadris micemaA, vidre ara hkiTxis. da ukueTu vinme gardahK- Tavisi ZmisaTvis raimes micemas, mamis brZanebis gareSe ver
dis mcnebasa missa, da iyidis gina Sesamoseli, gina sxuaA raAme, gabedavda, vidre ar hkiTxavda. da Tu vinme daarRvevda mis
gina safase moigis, ficxlad amxilis da Zlierad gankanonis. brZanebas - an iyidda Sesamosels an sxva raimes, an qonebas
da mravalgzis gYxilavs, romel gina sabeWurni iyvnian gina SeiZenda - mkacrad amxelda da mZimed dasjida. xSirad
Sesamoseli anu Tu kunkuli, cecxliTa dawunis zRudesa Sina. gvinaxavs, rom mosasxami an sxva samoseli Tu Tavsaburavi
rameTu iyo vinme mTavardiakoni, Rirsi kaci da Seracx- cecxlSi rom dawva RobesTan.
ilTa Svili da aramciredi safase mieca monastrisada da TYsi iyo erTi mTavardiakoni, Rirseuli adamiani, warCineb-
Sesamoseli, romeli daedva eklesias, ara hnebavn, raATamca
ulTa Svili, romelsac aramcire qoneba Seewira monastri-
vinme Seimosa igi TYnier missa. dResa erTsa eneba wmidasa ma-
saTvis. Tavisi samoseli eklesiaSi hqonda da ar undoda
masa Cuensa SewirvaA usisxloAsa msxuerplisaA da hrqua sxuasa
visme mTavardiakonsa, raATa Seimosos kuarTi igi Sesamoseli rom, mis garda vinmes Seemosa. erT dRes wminda mamam usisx-
pirvel Ksenebulisa mis mTavardiakonisaA. xolo man miugo, lo msxverplis Sewirva ineba da sxva mTavardiakons uTxra,
viTarmed: “mamao suliero, nuukue Sewuxnes ZmaA igi, rameTu rom im mTavardiakonis samoseliT Semosiliyo. xolo man
ara hnebavs, raATamca vinme Seimosa kuarTi misi”. esma raA ese miugo: “suliero mamao, vaiTu is Zma Sewuxdes, radgan ar
mamasa, mouwoda mTavardiakonsa mas da hrqua simSYdiT da tk- unda, rom vinmem Seimosos misi samoseli”. es rom gaigona
bilad, viTarmed: “gnebavsa, raATa Seimosos Zmaman man kuarTi mamam, mTavardiakoni ixmo da mSvidad da tkbilad uTxra:
Seni da hmsaxuros sakurTxevelsa Cuen Tana?” da ixila, ram- “ginda, rom am Zmam Seimosos Seni samoseli da sakurTxev-
eTu Sewuxna igi da ara unda, raATa Seimosos. da viTarca aR-
elSi imsaxuros CvenTan erTad?” da naxa, rom Sewuxda igi
asrula wmidaA Jamis-wirvaA, mouwoda zemoxsenebulsa mas
da ar unda, rom Seimosos. Jamiswirva rom aRasrula, ixmo
mTavardiakonsa da etyoda, viTarmed: “miTxar WeSmariti, raA
dagitevebies sofelsa Sina?” xolo man hrqua, viTarmed: “wmi- zemoxsenebuli mTavardiakoni da eubneboda: “miTxari mar-
dao mamao, ara umecar ars RirsebaA Seni, rameTu mSobelni da Tali, ra miatove am wuTisofelSi?” man uTxra: “wminda
Zmani da safaseni da monagebni aramciredni damitevebian da mamao, TqvenTvis ucnobi ar aris, rom mSoblebi, Zmebi, did-
raA igi KelTa SenTa wmidaTa mimicemies, TYT uwyi”. hrqua Zali simdidre da qoneba damitovebia da, rac SenTvis mo-
mas mamaman Cuenman: “da jer-giCnsa, Svilo, raATa magis yov- micia, TviTonac ici”. uTxra mas Cvenma mamam: “da gana saWi-
lisa madli da sasyideli wariwymido kuarTisa amis SenisaTYs?” rod migaCnia, Svilo, rom eg madli da sazRauri dakargo
xolo man hrqua: “nu iyofin, mamao!” da meyseulad ubrZana moRe- am Seni samoselis gamo?” man uTxra: “nu iqneba ase, mamao!”
baA cecxlisaA da TYsiTa KeliTa STaagdo kuarTi igi cecxlsa,
maSinve brZana cecxlis motana, Tavisi xeliT Caagdo is

388 389
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

da esreT daiwua. xolo ZmaA igi Seuvrda wmidaTa ferKTa misTa samoseli cecxlSi da ase dawva. is Zma ki mas fexebSi Cau-
da SendobaA iTxova. da egreTve, ukueTu visme aqun Sesamose- varda da Sendoba iTxova. aseve, Tuki vinmes hqonda
li gina sxuaA raAme saKmari da ara hnebavn mas, raATamca aKmara Sesamoseli an sxva raime saWiro nivTi, da ar undoda, rom
igi Zmasa TYssa, raJams uKmn mas, egreTve dawYs cecxliTa da
Tavis Zmas gamoeyenebina, cecxlSi wvavda im nivTs da
ityYn, viTarmed: “sulTa CuenTa dadebaA brZanebula ZmaTa
eubneboda: “Cven sulis dadeba gvebrZana Cveni ZmebisTvis
CuenTaTYs da Sen ganxrwnadsa saKmarsa aRirCev ufroAs Zmisa
Senisa da ara gekdimebisa?” xolo maT swavlaA misi viTarca da Sen xrwnad nivTs amjobineb Sens Zmas, da ara grcxvenia?”
wamali cxorebisaA miiTualian, da hmadlobdian RmerTsa, isini mis swavla-darigebas sakurnebel wamlad iRebdnen
romelman mihmadla maT eseviTari mkurnali sulTaA. da madlobdnen RmerTs, romelmac sulis amgvari mkurnali
mihmadla maT.
23. maradis aswavebn ZmaTa, viTarmed: “jer-iyo, raATamca
araras veZiebdiT sxuasa gareSe trapezisa, vinaATgan uwyiT, 23) mudam ase aswavlida xolme Zmebs: “saWiroa, rom sx-
Tu viTariTa iwroebiTa warvles wmidaTa yovelTa sawuTroA vas arafers veZiebdeT, garda trapezisa, radgan viciT, Tu
ese, romel arca Tu wyliTa ganiZRebdes TavTa maTTa kacni,
rogori gaWirvebiT ganvlo es wuTisofeli yvela wmind-
romelTa Rirsve ara iyo sofeli ese, ubraloni da ubiwoni da
anma; wyliTac ki ar gaiZRobdnen Tavs isini, romelTa Rir-
wmidani yovlisaganve codvisa. xolo Cuen, romelni-ese savse
varT yovliTa codviTa, ara kma arsa Cuenda gansuenebaA tra- si ar iyo es wuTisofeli1, radgan iyvnen ucodvelni, ubi-
pezisaA da orgzis dResa Sina miRebaA sazrdelisaA savsebiT woni da wmindanni yoveli codvisagan. xolo Cven, rom-
da unaklulod RYniTa da saWmliTa? kma ars WeSmaritad da lebic codviT varT aRsavseni, ar gvyofnis Cveni trapezi
nametnav. xolo vinaATgan ara gunebavs mciredca iZulebaA da arc sazrdelis dReSi orjer miReba RviniTa da saWm-
TavTa TYsTaA da mravalTa mizezTa vmizezobT, ukueTu vinme liT? namdvilad sakmarisia da zedmetic ki. da radganac
trapezsa oden ver dasjerdebodis, da gina me da gina Tu Kel- ar gvinda, cotaTi mainc vaiZuloT sakuTari Tavi da
osanman misces saKmari raAme, TYT man xolo martoman iKmaren, mraval mizezs vimizezebT, Tuki vinme ver dasjerdeba mar-
da sxuasa Zmasa bralsa nuRara STaagdebn. da ukueTu ese ara
to am trapezs da an me, an sxva vinme miscems raimes, TviTon
qmnas, orTave bralsa RmerTi misgan iZevs”.
man gamoiyenos da sxva Zmas nuRar Caagdebs codvaSi. da Tu
24. ese kula syidaA gina RYnisaA, gina TevzisaA yoladve amas ar izams, orives codvas RmerTi misgan moikiTxavs.”
ara Ksenebul ars monastersa Sina TYnier zeTisa, da igica
romelni mkiTxvelni iyvnian anu mweralni, da wasanaxavad anu 24) Rvinis an Tevzis yidva monasters ar axsovs, garda
sawerlad ainTian. sxuaA kula ara iyo wesi, raATamca anu kan- zeTisa, rasac wignis mkiTxvelni an gadamwerni SeiZendnen
delsa inTebdes, anu xatTa daisuenebdes senakTa Sina, aramed xolme da kiTxvisa Tu weris dros anTebdnen. sxva dros ar
juari erTi gina xati erTi esuenis, raATa, raJams ilocviden, iyo wesi, rom kandeli aenToT, an xatis win daedoT senakSi.
jvari an erTi xati win edoT, rodesac loculobdnen,
1 ebr. 11:38

390 391
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

maT winaSe Tayuanis-scemden da emTxueodin. odes kula anu Tayvans scemdnen da emTxveodnen. rodesac vinme mamis
zeTi iyidis vinme anu RYnoA TYnier mamisa sityYsa, dauTxi- daukiTxavad iyidda zeTs an Rvinos, ezoSi gadauRvrid-
ian avlinsa Sina. nen xolme.

25) mZimed dauZlurebulis garda, aravin imzadebda


25. xolo TYnier didisa uZlurebisa saWmelsa aravin Seiq-
moda, rameTu Sevidis mamaA samzareulos, da ukueTu koWobni saWmels. mama Sevidoda xolme samzareuloSi da, cecxlze
ixilnis cecxlis kidesa, ikiTxis mzareulisagan, Tu visni ar- Semodebul qoTans Tu naxavda, mzareuls ekiTxeboda, Tu
ian. da ukueTu uZlurTani iyvnian, miuSYs; ukueTu kula nay- visi iyo igi. Tu dauZlurebulis aRmoCndeboda, nebas rTav-
rovnebiT vin iqmn, zogjer gare ganTxevaA ubrZanis da zogjer da, magram Tu gaumaZRrobiT iqmoda amas vinme, an gareT
saerosa saWmelsa Tana CasxmaA. gadasxmas brZanebda, an kidev saerTo saWmelSi
Caasxmevinebda.
26. mravalni movidian safasiTa didiTa moqalaqeni da sxu-
aTa adgilTagan, raATamca moiparsnes. daiTrgunnis 1 Jam
26) bevri modioda didZali qonebiT qalaqebidan da sxva
raodenme, da ganusuenis da merme ubrZanis “SegYndveT ver
adgilebidan, raTa gaekriWaT, ramdenime xans iSromebdnen
mogparsavT: Tquen kacni xarT saxeloanni da Cuen kacni varT
glaxakni da ucxoni, da odes safase misceT eklesiasa, gas- da daisvenebdnen, ris Semdegac maT eubnebodnen: “Segvin-
uenebiT gnebavs yofaA, da nuukue ver gagisuenoT, da merme deT, magram ver gagkreWT: Tqven saxelovani xalxi xarT da
SeswuxdeT; da kualad Zmani yovelni Zlierad Surebian da Cven ki Raribni da ucnobni; qonebas rom SeswiravT ekle-
ukueTu vieTnime mocaled iyvnen, iginica Sewuxdebian. da sias da mosvenebulad gindaT yofna, aq ver dagasvenebT da
esreT mravalTa ujmnis, da warvidian. xolo ukueTu vinme mere ki SewuxdebiT; Zmebi aq bevrs Sromoben da, Tuki vinme
movidis ZmaA mSromeli da mdabali, ityYn mamaA, viTa: “grwmen- usaqmod iqneba, isinic Sewuxdebian”. bevri gaecleboda
in, Zmano, amaTi mirCevia SewynarebaA, vire aTasimca vin drahkani xolme iqaurobas da midiodnen. magram Tu mSromeli da
momca”.
Tavmdabali Zma movidoda, mama etyoda: “gwamdeT, Zmebo, amis
iyvnes pirveliTgan didebulni kacni: ilarion kananaxi,
miReba mirCevnia, vidre aTasi drahkani rom momces”.
aRdgomisa diakoni, pirvel Senebasa monastrisasa mosrul iyo
aqa, da missa ikonomosobasa aReSena monasteri, da viTa TYssa adridanve iyvnen aq didebulebi: ilarion kananaxi,
Zmasa xedvides mamani Cuenni. da evedra maT, raATa warvides aRdgomis diakoni, romelic jer kidev monastris mSene-
ierusalHms. da warmgzavnes mun, da mravalni welni dayvna blobis dros iyo mosuli aq, misi ikonomisobisas aSenda
diakonobasa Sina. da mamaTa mravalgzis miuweres da kualad monasteri. Cveni mamebi Tavis ZmasaviT uyurebdnen. ilari-
moiyvanes aqave. da pirvelsaca moslvasa da meoresaca, romel oni Seevedra maT, raTa ierusalimSi wasuliyo, da warg-
zavnes iq, sadac mravali weli iyo diakonad. mamebma mrav-
aljer misweres da isev daabrunes. pirveli da meore mos-
1 A-Si kideze am sityvis gaswvriv sxva xeliT Camatebulia sityva: “iRu-
awnis”. vlisas Seswira oc litraze meti vercxli, oqro da

392 393
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

moiRo vecxlad da oqrod da stavrad da saKedrad, ufroAs stavra, aseve saxedari. misces mas mowafe da daudgines ul-
ocisa litrisa iyo. da mas misces mowafH da gakueTili Seu- ufa: Tavisi kaTxis garda, TveSi erTi koka Rvino, erTi yve-
qmnes Tavisa krasovulisagan kide, kokaA erTi RYno Tuesa Sina li, sami litra zeTi, erTi dRiuri puri. sul es iyo misi
da yveli erTi da sami litraA zeTi da dRiv erTi puri. da ese
ulufa.
iyo gakueTili misi.
aseve movida gvirpeli, jojikis meganZeTuxucesi, moin-
kualad movida gYrpeli, jojikis meganZurTa-uxucesi, da
moinaTla, rameTu somexi iyo, da arseni uwodes. da diswuli aTla, radgan somexi iyo, da uwodes arseni. mas Tavisi dis-
TYsi hmsaxurebda mas. da Semdgomad mravalTa welTa kualad wuli emsaxureboda. mravali wlis Semdeg isev gamoeTxo-
gamoeTxova, raATamca naxna Tavisa uflis-wulni. da orsave va, raTa Tavisi batonis Svilebi (jojikisa) enaxa. orive-
moslvasa ufroAs aTxuTmetisa litrisa moiRo da misca mon- jer TxuTmet litraze meti Seswira monasters. masac kanan-
astersa. da igive kananaxisa gakueTili mas Seuqmnes. axis ulufa dauweses.
kualad movida aTanase periTureli ZiTurT, didad saK- aseve movida aTanase periTureli ZesTan erTad, didZa-
mari eklesiisaA, da hqonda kareas monasteri, romeli-igi da li qonebiT eklesiisaTvis. mas hqonda monasteri kareaSi,
sxuaA friadi safase mosces mamaTa CuenTa. xolo maT gayides
romelic sxva qonebasTan erTad Cvens mamebs gadasces. xolo
monasteri igi samas ormeoc drahknad, da igive kananaxisa
maT gayides samas ormoc drahkanad. masac igive kananaxis
gakueTili mas hqonda.
da maT JamTa Sina, vinca vin movidis egeviTari kaci, naxe- ulufa hqonda.
vari safasisa TYsisaA eklesiasa Sewiris da naxevari sapyarad vinc ki movidoda amgvari kaci, naxevar qonebas ekle-
miscis. sias swiravda, naxevars ki Sesanaxavad aZlevda.

27. wmidisa mamisa Cuenisa moRuawebaTa da erisa sauravTa 27) Cvens wminda mamas, saero sazrunavsa da wignTa Targ-
Tana da wignTa Targmnasa eseca didi zrunvaA etYrTa, ram- mnasTan erTad, sxva didi sazrunavic hqonda, radgan arc
eTu arca proti, arca sxuani mamasaxlisni TYnier misisa winamZRvari, arc sxva mamasaxlisebi, misi brZanebis gareSe
brZanebisa araras iqmodes da iSYTi dRH gardaKdis, romelsa
arafers akeTebdnen. iSviaTad Caivlida dRe ise, rom aTi
aTi anu aTxuTmeti mamasaxlisi ara movidis maT winaSe. da kual-
an TxuTmeti mamasaxlisi ar misuliyo masTan. aseve didi
ad zrunvaA didisa lavrisaA, saqme mZime da mravalferi mis
zedave iyo, rameTu didsa aTanasis misda miendo sauravi da samonastro sazrunavic mas daekisra, radgan aTanase dids
daxedvaA da gangebaA misi. misTvis miendo mTeli mmarTveloba.

28. da misTa SromaTa da RuawlTa zeda, odesca raAme saer- 28) Sromisa da Rvawlis garda, roca raime samonastro
oA saqme arn monastrisaA, TYnier ucaloebisa Tanave gavidis sameurneo saqme iyo xolme, mouclelobis miuxedavad,
gina Tu navisa gamozidvasa, gina Tu navi movidis xuarbliTa, sxvebTan erTad gadioda navis gamosaTrevad; an xorbliT
gina Tu venaKTa asarvasa, gina Tu ajojvasa, gina Tu sTule- datvriTuli navi Tu Camodgeboda; aseve vazis sarze asa-
basa. rameTu vinaATgan axalnerg iyvnes wuT-Ra venaKni,
kvrelad an gasafurCqnad, an rTvelisas. venaxi jer sul

394 395
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

yovelTa sariTa gangebaA unda. da ufroAsni dReni venaKTa axali gaSenebuli iyo da yovel vazs sariT gamarTva sWird-
Sromasa Sina dayvnian, da yoladve mamaA maT Tanave iyvis, eboda. dReebs umetesad venaxis movlaSi atarebdnen da mama
TYnier didisa mizezisa. yovelTvis maTTan iyo xolme, Tu raime mniSvnelovani saqme
ar hqonda.
29. da kualad burRalTagan yovelni sofelni Wirsa Sina
iyvnes da kninRa ukacrul. da Wirisa magier ufroAsi saTesavi
mTasa Sina iqmneboda ToKiTa: sawune da dikaA da seli da Tiv- 29) soflebs uWirda, yvela TiTqmis ukacrieli iyo.
isa TibaA. da amas yovelsa Zmani Surebodian da, vinaATgan yo- gaWirvebis gamo yanis umetesi nawili mTaSi ToxiT muSavde-
velni iqmodes, ara umZimda, aramed udrtYnvelad da sixaru- boda: sawvne marcvleuli, dika, kanafi da saTibavi balaxi.
liT iqmodes. da amaT yovelTa saqmeTa mamaA zedaAs-zeda yovelive amas Zmebi amuSavebdnen xolme da, radgan yvela
mivaln da nugeSinis-scemn sityYT da saqmiT da sazrdeliTa saqmianobda, ar eZnelebodaT, aramed udrtvinvelad da
da sasumliTa. sixaruliT Sromobdnen. mama xSirad akiTxavda momuSave
Zmebs, nugeSs scemda sityviTa da saqmiT, sazrdeliTa da
30. yoladve etyYn netari mamaA Cueni ikonomossa, vi-
sasmeliT.
Tarmed: “uwuerulTa muSakTa nu Seiwynareb, amisTYs rameTu
mavnebelni arian ZmaTani: da zogTame gonebiTa evnebis da zogTa
SexedviTa. nuras exueW safasisa daklebasa; umjobes ars, 30) Cveni netari mama yovelTvis amas eubneboda ikono-
romel daguakldes aTi da TxuTmeti drahkani, da ZmaTa moss: “uasako mSromels nu miiReb, radgan ZmaTaTvis es
savnebeli araA SeemTxYos”. mavnebelia: zogi fiqriT Sescodavs, zogi - SexedviT. nu
gafiqrebs qonebis dakleba; umjobesia, aTi da TxuTmeti
31. kualad ukueTu ZmaTa vieTme moiyvannian TYsni naTe- drahkani dagvakldes, vidre Zmebs vneba da ziani SeeyaroT”.
savni uwuerulni, mamasaca hnebavn, raATamca iswavles swav-
laA da KelovnebaA. garna monastersa ara daimWirnis, aramed 31) ZmaTagan Tu vinme moiyvanda Tavis uasako naTesavs,
gare sofelTa gagzavnnis, sada icodis umjobesi da sulieri
mamasac is undoda, rom eswavlaT da daostatebuliyvnen.
da gamocdili ikonomosi, da mun aRizardnian. da odes wue-
magram maT monasterSi ar aCerebda, aramed axlos, sofleb-
riTa Seimosnian, maSin Semoiyvannis monastrad.
Si gagzavnida, sadac sulierad warmatebuli da gamocdi-
32. sajores yovelni Zmani iyvnian mejored: da orni eris- li ikonomosi eguleboda, da iq aRzrdidnen. da roca zr-
ganni hyvian msaxurad da mxuetlad, da sxuani Zmani iyvnian. da dasrulobas miaRwevdnen, maSin Semoiyvandnen monasterSi.
ara Tu umZimn, aramed ufroAsad uxarin, rameTu morwyul iy-
vnian sulni maTni swavliTa da moZRurebiTa wmidisa mamisa 32) jorTa sadgomSi mejoreebad Zmebi iyvnen xolme:
saero pirTagan orni hyavdaT msaxurad da damgvelad, sxva
Zmebic iyvnen xolme. ara Tu umZimdaT, aramed metad uxar-
odaT, radgan maTi sulebi Cveni wminda mamis swavliTa da

396 397
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

CuenisaATa, rameTu yoladve ityYn, viTarmed: “krebulsa Sina darigebiT iyo morwyuli; sul amas ambobda xolme: “ekle-
myofni amiT samiTa saqmiTa cxovndebian: simdabliTa da mor- siaSi myofi am sami saqmiT gadarCeba: TavmdablobiT, mor-
CilebiTa da TYsisa nebisa datevebiTa”. CilebiTa da sakuTari nebis uaryofiT”.

33. xolo odes ixilis ZmaTagani vinme udbad da moZilad


33) ZmaTagan vinmes daudevrobas an mZinarobas Tu SeamC-
eklesiisa locvasa, hkiTxis, viTarmed: “rad gZinavs eklesiasa
Sina? ara geyofisa senaksa Sina Zili?” da Tu uTxris, viTarmed: nevda eklesiaSi locvisas, ekiTxeboda xolme: “rad gZinavs
“Sina viRYZeb da miT dameZinebian”, ubrZanis, viTarmed: “ege, eklesiaSi? ar gyofnis senakSi Zili?” da Tu pasuxad etyo-
sayuarelo, mterisa safrKH ars, raATa mcirisaTYs didi da- dnen, rom Sin vfxizlob da amitom meZinebao, ubrZanebda
gaWirvos. eklesias mimavalisa kacisagan eZiebs RmerTi, raATa xolme: “eg, sayvarelo, eSmakisgan dagebuli maxea, raTa
frTxilad da lmobierad dges; Tu ese ver SegiZlia, raATamca mcirediT didi Wiri Semogaxvios. eklesiisken mimavali
eklesiasaca iRYZebdi da senaksaca ZiliTa gaZRebode da aqa kacisagan RmerTi imas eZeibs, rom idgas fxizlad da sinan-
nu daiZineb, Tu ara, mZimed gagkanoneb”. uliT; Tu ar SegiZlia, rom eklesiaSi ifxizlo da senakSi
ZiliT gaZRe, icode, aq nuRar daiZineb, Torem mkacrad
34. mekaresa monastrisasa yoladve frTxilsa da sulier-
dagsji”.
sa kacsa daadginebn. da esreT daemcno, ukueTu ese adgilisa
mrorineni monazonni movidodian, ukueTu mwuxrsa moviden,
iseron da samxari Wamon da gaujmen da daumowme, romel 34) monastris mekared yovelmxriv frTxilsa da suli-
uJamod ara movidodin. xolo kelarTada ebrZana raATa eris- erad Zlier kacs daayenebda xolme; ase ubrZanebda: “Tuki
ganTa igini istumrebden da ujmniden. da kelrisa karsa monastris kars aqa-iq mimomavali monazvnebi moadgebian,
raATurTiT ara gaswydeboda Sekrebad mravalferTa da Tuki mwuxrze movlen, ivaxSmon da gaecalon, Tan auxse-
vnebaTaTYs. xolo ucxoni Tu movidian, mesamesa dResa Sem- ni, rom udrood nuRar movlen xolme”. xolo mnes ebrZana,
dgomad Wamisa ebrZana, raATa mekare ujmnides. ese kula karTa raTa stumrad mosuli erisaganni maT mieRoT da gae-
zeda Sekrebasa anu monastersa Sina anjmansa anu senakTa Sina
cilebinaT, radganac mnis karTan mravalgvari vnebis momta-
ubnobasa urgebsa raATurTiT aravin ikadrebda yoladve.
ni Tavyrilobani ara da ar wydeboda. ucnobebi Tu movi-
35. sakelroAsa wesi esreT gaewesa, raATa saWmelsa ara iq- dodnen, sami dRis Semdeg mekare miacilebda xolme. da
modin, garna Tu ucxoni iyvnian anu mSromelni vinme da maT- kidev, monastris SesasvlelTan Sekrebas an monasterSi
TYs zogjer adgilsa Seqmnian da zogjer samzareulos da sja-baass, anda senakebSi urgeb saubars veravin gabedavda.

35) samneo wesi ase daadgina: saWmels ar amzadebdnen;


roca ucxo stumari an vinme muSakTagani movidoda, maT-
Tvis zogjer aqve amzadebdnen, xan samzareuloSi, da iq

398 399
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

mun waiRian. kelarni kula samxrad yoladve satrapezos mi- mihqondaT. mneebi sadilad yovelTvis satrapezoSi mivi-
vidian, \ erTi pirvelsa da meore meoresa tablasa, \ da egreTve dodnen – erTi pirvel magidasTan, meore – meoresTan, da
mevaJineni. magra kelarTa mwuxrsa Tu raAme eKmarebin, Sina aseve mgaloblebic. magram mneebs mwuxrisTvis Tu raime
iKmarian.
dasWirdebodaT, Sin miiRebdnen.
36. yovlisa ufroAs epistatisaTYs, romel ars muSaTa ux-
ucesi, hvedrebn mamaA efTYme da etyYn, viTa: “numca raA 36) yvelaze metad epistatisTvis, anu muSakTa ze-
daakldebis epistatsa, romel ara Sewuxdes da ocdaaTi anu damxedvelisTvis evedreboda xolme mama eqvTime mnes da
ormoci muSaA ara moacTunos, da eseTni ganZi bediT waKdes, eubneboda: “nuraferi moakldeba zedamxedvels, rom ar
romlisaA Tana-guac maTda micemaA. mosenaeTa kula mowafeni gauWirdes da amiT ocdaaTi Tu ormoci muSaki ar moscdes
yovelsave saerosa samsaxurebelsa gavidodian. da da esodeni ganZi fuWad ar gveqces, maTTvis misacemlad rom
mzaraulisada daemcna, raATa maTi saWmeli man Seuqmnas. da Tu gvaqvs”. senakSi myofi berebis mowafeebi saero saqmeebisa-
saWiroA raAme saqme ara arn, mamisaca mowafeni ZmaTave Tana Tvis gadiodnen xolme. mzareuls ebrZana, rom saWmeli man
wavidian msaxurebasa. da ufroAsjer mosenaenica ZmaTa saT-
moamzados maTTvis. da Tu raime aucilebeli saqme iyo, mama
noebisaTYs ZmaTave Tana gavidian, ufroAs-Ra, odes mamaA mun
eqvTimes mowafeebic ZmebTan erTad wavidodnen. ufro sen-
iyvis.
akSi myofi berebis mowafeTa sasikeTod midiodnen xolme
37. apoTiki da bostani da wisqYlni kelrisa sauravni iy- Zmebi erTad; gansakuTrebiT didi sikeTe mohqonda, Tuki
vnes. da amaTgansa, raAca vis eKmarebin, kelari eurvin ikono- mamac maTTan erTad iyo xolme.
mossa Tana da mamasaxlissa. xolo saparikonomosoA da sawan-
groA da sajore da samWedloA da xuroni da kalafatni da man- 37) sawyobi, bostani da wisqvili mnis sazrunavi iyo.
drinni da venaKni da menaveni – ese ikonomosisa gasagebelni maTgan, visac ra sWirdeboda, mne zrunavda ikonomossa da
iyvnes. kelarsa venaKTa zeda yurZnisaTYs ara hqonda Kel- mamasaxlisTan erTad. saparikonomoso1, saxarazo, jorTa
mwifebaA, egreTve ikonomossa xilisaTYs; gina Sina monaster-
sadgomi, samWedlo, xuroebi da kalfatni2, mwyemsebi, ve-
sa, gina gare metoqTa kelrisa gasagebelni iyvnes, gina Tu
naxebi da menaveebi – eseni yvelani ikonomosisi gangeblo-
bis qveS iyvnen. mnis saqme ar iyo venaxi da yurZeni, iseve,
rogorc ikonomosisa – xili. monastersa Tu monasters ga-
reT, metoqebi3, mnis gamgeblobas ekuTvnoda, aseve yvela-

1 parikonomosis (ikonomosis moadgilis) oTaxi.


2 kalfati - mgmanavi (il. abulaZe), xelosani.
3 metoqi – monastris gareT mdebare monastris kuTvnili saxli.

400 401
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

zeTisxili iyvis, gina Tu nigozi, gina Tu sxuaA xili. odes nairi xili: zeTisxili, nigozi Tu sxva. Tuki raime gasag-
kula raAme wasacemelad saKmar arn, kelarsa gaezraxis ikono- zavni iyo, ikonomosi mnes eTaTbireboda. xili rom
mosi. xolo odes moiwifis, kelarni zedaAs-zeda gavidodian damwifdeboda, mneebi xSirad gadiodnen xolme metoqeeb-
metoqTa da mohnaxvidian xilnarTa da mun myofTa mouCuenian
Si, daaTvalierebdnen xilnars da iq myofT daarigebdnen:
da daamcnian, viTarmed: “Sina da gare didad eKmarebis ZmaTa
“Sinauri da ucxo didad exmarebian Zmebsa da eklesias; mar-
da eklesiasa; romliTa gaerebodi, igi xolo daimWire da nu-
ras daakleb”. da veraras ikadrebdes uwesosa saqmesa qmnad, to is Seinaxe da nurafers daakleb”. uweso saqmes ver be-
yoveli kelarsa Sevidoda da uxuebiT hqonda misacemeli sat- davdnen, TiToeuli mnesTan midioda; satrapezos uxvad
rapezos da sadaca saKmar arn warsacemelad. ukueTu kula hqonda gasacemi da gasagzavni. Tu mnes exmarebodnen mon-
eKmarebodian kelarsa anu monazonni anu erisganni, ikonomo- azvnebi an eriskacTaganni, maT ikonomosi aZlevda xolme.
sman miscnis.
38) rodesac mama Sin iyo, vinc rasac exmareboda, mamas
38. odes mamaA Sina arn, raAca vis eKmarebin, TYT mamasa moaxsenebdnen xolme, ikonomoss aravin sTxovda; da Tu vin-
moaKsenis, ikonomossa aras vin sTxovn, da Tu vinme sTxois,
me iTxovda, mamasTan gagzavnidnen, roca mama Sin ar iyo,
mamasa Tana miavlinis, odes kula Sina ara arn, merme gaagebn
maSin ikonomosi ubrZanebda da is gascemda.
ikonomosi.

39. ikonomosisa ganwesebuli SYdi krasovuli iyo da odes 39) ikonomosisTvis Svidi kaTxa iyo dawesebuli. mwux-
trapezsa dajdis mwuxrsa, oTxi krasovuli miarTYan. ukue- risas trapezze rom dajdeboda xolme, oTx kaTxas miarT-
Tu kula Sina ara iyvis, daemcna mamasa: “saWmelsa erTsa Seuq- mevdnen. Tu Sin ar iyo, mama brZanebda: “saWmeli moumza-
modeTo da xilsa da zeTis-xilsa da raAca iTxoos, miscem- deT, xili, zeTisxili da, rac iTxovos, is mieciT; rac
diT”. da raAca dauSTis, sakelrosave warscis. darCeba, samneoSi gagzavneT”.

40. maSin wesi ese iyo, romel kelrisada daemcna winamZRu-


40) maSin aseTi wesi iyo: winamZRvars nabrZanebi hqon-
arsa saKmrisa micemaA ZmaTa da KeloanTaA: gina Tu gakueTili
da, rom ZmebisaTvis Tu ostatebisaTvis gasacemi, vinc ras-
maTi, gina Tu metsa vin iTxovn. da amisTYs ikonomossa Tana
aravin ras mivaln, ukueTu mamaA Sina ara arn, ukueTu kula ac iTxovda, ulufa iqneboda Tu damatebiTi sazrdo,
stumarni vinme movidian, magra ikonomosman ganagis. sxuaA mnesTan unda misuliyo; ikonomosTan aravin mividoda, mama
kula saKmari ikonomosisagan iTxovian, \ gina Tu moguni[?], romc ar yofiliyo Sin. magram stumrebi Tu movidodnen,
gina Tu Caflani, gina Tu tyavi, gina Tu sablebi, gina Tu seli, maSin ikonomosi ganagebda. sxva saWiro nivTs ikonomosisa-
\ eseviTari ikonomosisagan iTxovian. da esreT yovelive saqme gan iTxovdnen xolme: Ceqma iqneboda, fexsacmeli, tyavi,
ganwesebulad iyo da uSfoTvelad iyvnes yovelni. Tasma, Toki Tu seli. ase iyo yvela saqme ganwesebuli da
yvelani uSfoTvelad iyvnen.

402 403
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

41. agaraTa monastrisaTa, viTa sisikoni ars da karavni da 41) monastris dasasvenebel adgilebSi, sadac RvTis-
RmrTis-metyueli da sxuaTa eseviTarTa, Tavisa gasaromelsa metyvelni Tu sxva misTanebi imyofebodnen, sarCos
srulebiT miscemdian monastriT. da raAca iqmnis mun, yovel- monastridan iReben. rasac monasterSi amzadeben, yve-
sa que moiRebdian, TYnier raodenisame, romeli mun myofTa
lafers miutanen, garda ramdenimesi, raTa iq gamoiyenon.
dautevian maTda saKmarad.

42. kualad mosenaeTada gaewesa wmidasa mamasa Cuensa: da 42) senakebSi myofTaTvis Cvens wminda mamas dauwesebia:
ukueTu puri dauSTis, ara aqun KelmwifebaA sadave micemad, Tu puri darCeba, ufleba ara aqvT, sadac moundebaT, iq
aramed kelarsave miscian. waiRon, aramed mnes unda miscen.

XX. iyvnes ukue Sinaca da gareca sulierni da RmerTSe- 20. monasterSi da monasters gareT iyvnen RmerTSemo-
mosilni mamani: sanatreli arseni ninowmideli da wmidaA beri
sili mamebi: sanatreli arseni ninowmindeli, wminda beri
iovane grZelis-ZH da suliTa Semosili iovane beri martod-
ioane grZelis Ze, suliwmindiT Semosili ioane beri mar-
myofi da sxuani mobaZavni maTni, kacni zegardamoATa madliTa
ganaTlebulni da angelosTa mobaZavni cxorebiTa. da sxuaTa todmyofi da sxva maTi mimbaZvelni, zeciuri madliT ga-
maT saTnoebaTa maTTa zeda da moxucebulebasa amasca iqmodes, naTlebulni da TavianTi cxovrebiT angelozTa msgavsni.
romel veraraAT ver daarwmuna mamaman, raATamca sneulTa puri moxucebulobisas isini ver daarwmuna mamam, raTa sneul-
da RYnoA aiRes, aramed ZmaTa pursa da, Tu eKmarebin, kraso- TaTvis gankuTvnili puri da Rvino mieRoT. mainc Zmebisa-
vulsa maTsa kmaiyofdes. daRacaTu ara mciredi Sesawiravi Tvis kuTvnil purs iRebdnen, Tu dasWirdebodaT xolme,
mieca monastrisada. aramed araras Tavs-idebdes aRebad gareSe imaT samyof kaTxas ikmarebdnen. mciredi Sesawiravi Tu
saWiroAsa mis da undoAsa KorcTa saKmrisa. da kualad yov- gamouCndeboda monasters, arafers iRebdnen, aucilebelis
elTa aznaurTa CuenTa didi sarwmunoebaA aqunda maTisa Rirse-
garda, sul mcire xorcs. yvela Cveni warCinebuli didi
bisa mimarT da mravalgzis evlogiasa warmoscemdes maT wi-
rwmeniT iyo aRZruli maTi Rirsebis mimarT da xSirad
naSe. xolo maT Kelad miiRian da ulocian da, viTa dabeWdu-
li iyvis, egreTve mamasa Tana warcian. mravalgzis evedrebin ugzavnidnen ZRvens. isini miiRebdnen xolme ZRvens, dalo-
mamaA, raATa raodenime glaxakTa miscen, gina sadaca enebos, cavdnen gamomgzavns da xeluxleblad agzavnidnen mamas-
xolo maT netarTa hrqYan, viTarmed: “wmidao mamao, Cuen sasu- Tan. mravaljer Seevedra mama, rom nawili glaxakebisTvis
leni varT eklesiisani da sasuleTagan RmerTi eseviTarTa miecaT, nawili ki survilisamebr gamoeyenebinaT. netari
saqmeTa ara eZiebs”. da pursa, romel monastriT waiRian, arca mamebi ki eubnebodnen: “wmindao mamao, Cven sasuliro pir-
misgan miscian glaxakTa, aramed TqYan, viTarmed: “monasteri ni varT, eklesiisa, da sasulieroTagan RmerTi amgvar
zrdis glaxakTa”. xolo ukueTu aqun xili, gina mxali, gina saqmes ar eZiebs”. monastridan wamoRebul pursac ar
sasumeli, eseviTari raAme miscian glaxakTa. ukueTu kula puri
aZlevdnen glaxakebs, aramed ambobdnen: “glaxakebs

404 405
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

dahmetdis, meorisa msgefsisaA arRara aRiRian. da kualad monasteri zrdis”. magram Tu hqondaT xili, mxali, sasmeli
litonTa dReTa TYs-TYs iRuwidian viTarca uKorconi, an amdagvari ram, glaxakebs amas aZlevdnen. Tuki zedmeti
xolo dResaswaulTa da kYriobaTa erTgan aRasrulian wesi puri aRmoCndeboda, meore kviramde ar miiRebdnen. ubra-
locvisaA da piri erTgan iKsnian.
lo, sadag dReebSi cal-calke Sromobdnen, uxorcoTa
da iyo xilvaA cxorebisa maTisaA WeSmaritad, viTarca an-
msgavsad, dResaswaulebze da kviraobiT erTad aRas-
gelosTa RmrTisaTaA da sityuaA wesier da tkbil. da esreT
aRasrules cxorebaA maTi, da srulni yovliTa saTnoebiTa wi- rulebdnen locvas da erTadve ixsnilebdnen.
naSe RmrTisa miicvalnes da ixareben yovelTa wmidaTa Tana maTi cxovrebis wesis Semyures namdvilad gaaxsendebo-
da CuenTYs iTxoven RmrTisagan wyalobasa. da WeSmaritad wama da RvTis angelozebi, gamarTuli da tkbili sityva-pasux-
maTTYs RmerT-Semosilman mamaman Cuenman efTYme, viTarmed: iT. ase aRasrules TavianTi cxovreba da yovelgvari saT-
“ukuanaAsknelTa amaT JamTa arRara gamoCinebad arian esevi- noebiT aRsavseni wardgnen RvTis winaSe, da xaroben yvela
Tarni srulni da maRalni saTnoebiTa”, rameTu araraA iyo saT- wmindanTan erTad da CvenTvis iTxoven RvTisagan wyalo-
noebaA, romelimca ara aqunda maT srulebiT da maRlad da bas. WeSmaritad dagvimowma maTTvis Cvenma RmerTSemosilma
ucTomelad. xolo ganwmedilni igi da SromiTa gankafulni
mama eqvTimem da Tqva: ukanasknel dromde amgvari maRali
guamni maTni daisxnes saflavsa Sina winaSe taZarsa wmidisa
saTnoebiT aRsavse aRar gamoCenila, radgan ar arsebobs
sYmeon moxucebulisasa, erTsa Sina samarxvosa, maxlobelad
TYsTave maT moRuawebisa senakTa, romel arian karavaTa. saTnoeba, isini rom ar yofiliyvnen Semosilni srulyo-
filebiT, xolo SromiT dauZlurebuli da ganwmendili
maTi gvamebi daimarxa wminda svimon moxucebulis taZris
win, erT sasaflaoze, maTsave senakebis maxloblad.

XXI. mbrZoli igi wmidaTaA da moSurne kacTa cxorebisaA 21. wminda berebis winaaRmdgomi mteri, eSmaki, kacTa
beliar, xedvida raA sulierTa amaT wesTa, romel daesxnes ma-
avis msurveli, maTi sulieri aRorZinebis Semxedvare, rac
masa Cuensa efTYmes, da warmatebasa ZmaTasa da Targmnasa wign-
Cvens mama eqvTimes daewesebina da ra warmatebiTac iRwvod-
Ta saRmrToTasa, friad elmoda da ganileoda SuriTa. da pova
vinme sawyalobeli, saxiTa monazoni, da aRZra igi moklvad nen Zmebi da saRvTo wignebs Targmnidnen, Zlier SfoTavda
wmidisa mis; rameTu gamouCnda da hrqua mas viTarmed: “ukue- amis gamo da Suri klavda. man ipova erTi sawyali monazo-
Tu mohkla mbrZoli Cemi efTYme, friadi keTili vyo Sen Tana”. ni da wminda eqvTimes mosaklavad ganawyo. eCvena eSmaki da
vinaAca Seimzada maxYli da eneba moklvaA misi, aramed cud yo uTxra: “Tu moklav Cem winaaRmdeg mebrZol eqvTimes, did
RmerTman ganzraxvaA misi. sikeTes mogcem”. manac moimarjva maxvili, magram RmerTma
rameTu dResa erTsa, aRvida raA godlad da dahKSa kari fuWad uqcia ganzraxva.
mowafeman, da TYT STavidoda TYssa senaksa. da viTarca erT dRes, koSkis Tavze mowafem Caketa kari da Tavisi
mcired STavlo kibeTa godlisaTa, SeemTxYa mas gancofebuli
senakisaken gaemarTa. mcirediT rom Caiara koSkis kibe,

406 407
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

igi monazoni da hrqua, viTarmed: “winaSe mamisa aRval da gacofebuli monazoni Sexvda da uTxra: “mamasTan avdivar
miJame”. xolo igi etyoda, viTarmed: “ara jer-ars esreT da neba momecio”. is ki eubneboda: “ar SeiZleba udrood
uJamod aRslvaA mamisa”. da igi etyoda: “SeuZlebel ars, vi- asvla mamasTan”. is kidev ambobda: “SeuZlebelia, rom ar
Tarmca ara aRved!” da viTar ara utevebda aRslvad sanatre-
avide”. da radganac ar uSvebda mamis sanatreli mowafe,
li igi mowafH mamisaA, meyseulad gancofebulman man iKada
gacofebulma iSiSvla saeSmako maxvili, umowyalod daWra
maxYli igi saeSmakoA da esreT uwyalod daCxuepa sanatreli
igi ZmaA da TYT ivltoda warslvad, da viTar-igi ivltoda, sanatreli Zma da TviTon gaecala; am dros mas mamis sxva
SeemTxYa mas sxuaAca mowafH mamisaA da igica daCxuepa maxY- mowafe Sexvda da isic daWra maxviliT.
liTa. Seiqmna CoCqoli da xmauri, es gaigona Cvenma wminda
xolo iqmna raA KmaA da amboxi, cna ese wmidaman mamaman mamam da maSinve Cavida, Seasrula wesi, orive Zma aziara
Cuenman da meyseulad STavida da srul yvna igini sqemiTa da wminda saidumlos da, wamebis gvirgviniT Semkulni, orive-
aziarna wmidaTa saidumloTa, da esreT, gYrgYniTa wamebisaA- ni wardgnen RvTis winaSe. xolo im borotma aRiara eSmak-
Ta Semkulni, miicvalnes winaSe RmrTisa. xolo medgarman man ismieri waqezeba da, Tavisi borotebis Sesaferisad,
aRiara mterisamieri igi aRZrvaA TYsi da, Rirsad ukeTurebi-
sazarlad aRmoxda suli.
sa TYsisa, mwared warhKda ubadruki igi suli misi.
sxva dros eSmakma monastris mebostne waaqeza da wmin-
kualad sxuasa Jamsa aRZra eSmakman mebostne monastrisaA
da azraxa masca moklvaA wmidisaA mis. da viTarca Kel-yo mey- da mamis mokvla STaagona. rogorc ki Seexo igi mamas, xeli
seulad uqm iqmna Keli misi da daSTa viTarca SeSaA ganKmeli, gauSeSda da gamxmari xesaviT SerCa, sanam ar aRiara yve-
vidremdis aRiara yoveli da locviTa misiTa miiRo kurnebaA laferi da mamis locviT ar miiRo kurneba, da adidebda
da adidebda RmerTsa. RmerTs.
yovelTa maT saTnoebaTa Tana aqunda eseca didi saTnoe- yvela saTnoebasTan erTad, mama eqvTimes is didi saT-
baA, rameTu TYnier gankiTxvisa araras iqmoda yoladve, ram- noebac hqonda, rom gamouZieblad arafers akeTebda, da
eTu ityoda, viTarmed: “mindobaA Tavisa TYsisaA da TYssa ambobda: “Tavis Tavze mindoba da sakuTari survilebis ay-
ganzraxvasa SedgomaA warmwymedeli ars sulisaA, xolo gank-
ola sulis damRupvelia, xolo gamoZieba gadarCenis
iTxvaA winamZRuari ars cxorebisaA, viTarca Tques wmidaTa
sawindaria, rogorc es Cvenma wminda mamebma Tqves”. da es
mamaTa CuenTa”. da ese wesi vidre aRsasruladmde TYsad daim-
arxa. wesi man sikvdilamde daicva.

XXII. iyo wmidaA mamaA Cueni efTYmi saxiTa myudro da 22. iyo Cveni mama eqvTime saxiT mSvidi, gonebiT marTa-
gonebiTa wrfel da mdabal da suliTa ganaTlebul da wmida li, Tavmdabali, suliT ganaTlebuli da wminda, sxeuliT
da guamiTa Zlier saRmrToTa Sina saqmeTa da moRuawebaTa da Zlieri, saRvTo saqmesa da RvawlSi, simaRliT zomieri,
hasakiTa wesier, da TYnier wamebiTa werilTaATa araras daamt- saSualo simaRlisa. wminda werilis damowmebis gareSe
kicebn TaviT TYsiT, gina ityYn, da eklesias dgomasa mKne,
arafers ityoda TavisiT. eklesiaSi mxned idga xolme,

408 409
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

rameTu dgan igi TYnier kuerTxisa da kedelsa miyrdnobisa kverTxis gareSe, Seuryeveli svetiviT, Tavdaxrili da
KelmoWdobiT viTarca sueti Seuryeveli. da piri da Tualni miwisken macqerali. senakSi gaweuli misi Sromis aRricx-
misni iyvnian queyanad mimarT mxedvel. xolo senaksa Sina va vis SeeZleba, es mxolod RmerTma uwyis! radgan yve-
moRuawebaTa misTa aRracxvaA vismca Zal-edva, romelni-igi
lafers farulad iqmoda. samoslad ZaZa hqonda da ZaZaze
RmerTman mxoloman uwynis! rameTu yovelnive farulad aRes-
mZime jaWvi ekida. ra saTnoebac unda gamoeZiaT, keTilad
rulebodes mis mier. xolo arn samoslad misa ZaZaA da ZaZisa
mis zeda jaWY mZimH. da romelica vin saTnoebaA gamoiZios, da mSvenivrad hqonda mas aRsrulebuli. siwminde da ubi-
mis Tana poos mis mier aRsrulebulad keTilad da Suenierad. woeba Seuryvnelad daicva, rogorc RvTis angelozma da
xolo siwmide da qalwulebaA Seuxebeli da ubiwoA daemarxa, caTa Sina myofma. yvela saTnoebaze aRmatebuli mis mier
viTarca angelozsa RmrTisasa da caTa Sina myofsa. xolo Sesrulebuli wignTa Targmaneba iyo, rac Cveni enis gan-
TargmanebaA wignTaA aqunda nametnavad yovelTa saTnoebaTa sanaTleblad gaswia man.
da gYrgYnad da ganmanaTlebelad naTesavisa Cuenisa. Cvenma wminda mama eqvTimem, Tavisi mamis gardacvaleb-
aRasrulna wmidaman mamaman Cuenman evTYmi aToTxmetisa is Semdeg, ToTxmeti weli iwinamZRvra. Semdeg Seevedra
wlisa Jamni, Semdgomad mamisa TYsisa aRsrulebisa, winamZRu-
zemoT xsenebul berebs – episkopos arsens da ioane grZe-
robasa Sina da merme vedrebiTa zemo KsenebulTa maT wmida-
lis Zes, raTa ganTavisuflebuliyo winamZRvrobisagan. xe-
Ta berTaATa – arseni episkoposisaATa da iovane grZelis ZisaA-
Ta – ijmna winamZRurobisagan. rameTu xedvides Rirsni igi davdnen Rirsi berebi, rom mravalgvari zrunvis gamo xeli
berni, romel mizeziTa mravalferTa zrunvaTaATa daexrwe- eSleboda wminda wignebis TargmanebaSi. axla ki moicala
oda Targmanebisagan wmidaTa werilTaAsa, da esreT moicala da Tavis senakSi dajda. Zmebs Seevedra, raTa winamZRvroba
da TYssa senaksa dajda. da winamZRurobaA ZmaTaA Sehvedra giorgis mieRo, rogorc es mama ioanisagan hqonda na-
giorgis, romlisaTYs emcno mamasa iovanes, TYssave naTesav- brZanebi. TviTon ki saRvTo wignebis Targmanebas Seudga
sa. da Tavadi wignTa saRmrToTa Targmanebasa Seudga da fri- da uamravi wigni Targmna, romelTagan ramdenime zemoT
adni wignni Targmnna, romelTaganni raodennime zemo vaxseneT.
gYxsenebian.

XXIII. xolo aqunda zrunvaAca didisa lavrisaA da, vidrem- 23. didi monastris gamoc zrunavda da, sanam emorCile-
dis erCdes, keTilad ganagebda. xolo ukuanaAsknel iwyes bodnen, keTilad ganagebda. bolo dros gaTavxednen,
TavKedobad da abmoxebad da winamZRuarTa zedaAs-zeda cva- (berZnebi), SfoTi Semoitanes, winamZRvrebs cvlidnen
lebad da umetes da umetes aRorZndeboda amboxebaA maTi, vid- xSirad da SfoTic ufro da ufro matulobda, vidre same-
remdis sameufod aRvides da auwyes kostanti mefesa Sfo- fo karze ar mividnen da ar auwyes mefe konstantines am
Tisa maTisaTYs. xolo cna raA mefeman, viTarmed didi evTYmi SfoTis ambavi. mefem rom gaigo, didi eqvTimea maTi mma-
ars ganmgebeli maTi, aRuwoda mas sameufod, raATa yoveli rTvelio, ixmo sasaxleSi, raTa misgan Seetyo simarTle,

410 411
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

WeSmariti iswaos misgan, rameTu didi sarwmunoebaA da siy- vinaidan didad endoboda da uyvarda misi saTno bunebisa
uaruli hqonda misa mimarT Rirsebisa misisaTYs. da Rirsebis gamo.
da viTarca warvidoda winaSe mefisa, Sekribna Zmani yo- sanam wavidoda mefesTan, mama eqvTimem yvela Zma Sekriba,
velni da nugeSinis-sca da tablaA keTili ganumzada da
nugeSi sca, saukeTeso sufra gauSala, akurTxa da evedra,
locvasa daevedra. da merme warvida sanatrelisa da qristes
misTvis elocaT. Semdeg mivida sanatrel da qristes nebis
nebis-myofelisa Teofane xucisa, romlisa mimarT didi siy-
uaruli aqunda mamasa evTYmes, rameTu siyrmiTgan aqa aRzrdil myofel Teofane xucTan, romlis mimarTac didi siyvaru-
iyo da yovliTa saTnoebiTa ganSuenebul iyo. da iyo igi mRde- li hqonda mama eqvTimes, vinaidan bavSvobidan aq iyo
li saTnoA uflisaA da swavluli friad da KelovnebiT mwer- aRzrdili da yovelgvari saTnoebiT Semosili. uflisa-
ali wignTa saRmrToTaA, romlisaTYs wamebda mamaA efTYme, Tvis saTno mRvdeli friad ganswavluli iyo, saRvTo wign-
viTarmed: “ufroAs aTas xuTasisa drahknisa uwerian wignni Ta weraSi daxelovnebuli, ris Sesaxebac mama eqvTime
monastrisani Sina da gare”. da vinaAT arseni da iovane Seis- brZanebda: “aTas xuTas drahkanze meti Rirebulebis monas-
uenes, mravalgzis mas hkiTxavn sulierad mamaA Cueni. amis ukue tris wignebi dauweria Sin da gareT”. arsenisa da ioanes
netarisa berisa warvida da moikiTxa igi tiriliT da locvasa
gardacvalebis Semdeg Cveni mama xSirad mas ekiTxeboda
daevedra. xolo igi moexYa da cremliT hrqua, viTarmed: “vaAme
xolme. swored am netar berTan wavida, tiriliT moikiTxa
ubadruksa, rameTu arRara odes gixilo Sen Korcielad, N
wmidao mamao!” da TYT mamaAca efTYme ewameboda sityuaTa da masac sTxova, eloca misTvis. xolo igi moexvia da acrem-
misTa, romeli-igi iqmna da aResrula orTave winawarmety- lebulma uTxra: “vai me, ubadruksa, radgan aRarasodes
uelebaA. gnaxav xorcielad, hoi, wmidao mamao!” da TviTon mamac
rameTu, viTarca vTquT, aRvida RmerTSemosili mamaA Cueni emowmeboda mis am naTqvams; asec moxda, da orives winas-
efTYme sameufod, da viTarca cna mefeman mislvaA misi, did- warmetyveleba aRsrulda.
iTa pativiTa moikiTxa igi da gamohkiTxa saqme lavrisaA. da rogorc vTqviT, Cveni RmerTSemosili mama eqvTime miv-
vidre daurvebadmde yovlisa sauravisa mravalni Jamni ida samefo karze. mefem misi mosvla rom Seityo, didi pa-
gardaKdes da moiwia dResaswauli wmidisa iovane RmrTisme-
tiviT moikiTxa da monastris saqmeebi gamohkiTxa. didma
tyuelisaA da, viTarca aqunda CueulebaA, didebulad
drom ganvlo, vidre yvela sazrunavs mouvlida. wminda
gardaiKada da mravalni glaxakni iRuawna da monazonTa maT,
romelTa Tana iyo, keTilad nugeSinis-sca da TYT TaviT ioane RvTismetyvelis dResaswaulmac moaRwia da,
TYsiT hmsaxura da yovliTa keTiliTa aRavsna. Cveulebisamebr, didebulad gadaixada, glaxakebisaTvis
da amisa Semdgomad Tavadman piri iKsna da mcired ganis- izruna, im monazvnebs, romlebic Tan axldnen, nugeSi sca,
uena Sromisagan. da viTarca aRdga, moeKsena xati wmidisa io- TviTon emsaxura da yvelanairi sikeTiT aavso.
vane maxarebelisaA, romeli mxatvrisada mieca gansagebelad, amis Semdeg man piri gaixsnila da cota daisvena. roca
da ubrZana mowafesa, raATa warvides da uTxras, viTar jer- wamodga, gaaxsenda wminda ioane maxareblis xati, romelic
ars SekazmvaA misi. da merme hrqua, viTarmed: “viTar-igi gYKms mxatvrisaTvis mieca gansaaxleblad. ubrZana mowafes, raTa
wasuliyo da ekiTxa, rogor aris misi ganaxlebis saqmeo.

412 413
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

Cuen, nuukue da ver gaagono, Svilo! aramed damisxen saKe- magram Semdeg uTxra: “vaiTu Cven rogorc gvWirdeba, ver
darsa da me TYT warvide”. gaagebino, Svilo! jori Semikazme da me TviTon wavalo”.
xolo iyo jori igi axlad syiduli da mankieri, da maT ara es jori axladnayidi iyo da avzniani gamodga. maT ar
icodes simedgre misi da znoanebaA. da viTar warvles xani
icodnen am pirutyvis uvargisoba da avznianoba. erTxans
raodenime, pova vinme glaxaki, romeli iTxovda qvelis-saq-
rom iares, erT glaxaks Sexvdnen, romelic mowyalebas iTx-
marsa, da dadga wmidaA mamaA Cueni, raATamca misca mas qvelis-
saqmari. xolo igi aRdga Semosili ZonZebiTa da mohmarTa miRe- ovda. Cveni wminda mama SeCerda, raTa mowyaleba mieca, xolo
bad qvelis-saqmisa. xolo viTarca daxedna mankierman man sax- ZonZebiT Semosili glaxaki miexala mamas. avznianma jorma
edarman, myis ganhkrTa da iwyo sivltolad da aqa da iqi rom daxeda mas, ucbad dafrTxa, gaqanda, Tan aqeT-iqiT aw-
ekueTeboda, vidremdis ficxlad mowyla wmidaA igi da ydeboda, sanam Cveni sanatreli mama saSinlad ar daaSava
sanatreli mamaA Cueni. da viTarca gardamoagdo, friadi eri da ar mokla. roca gadmoagdo, didZali xalxi Seikriba,
Sekrba mis zeda, rameTu yovelni mecnier iyvnes da yovelni radgan yvela icnobda mas, da yvelani tirodnen da iglovd-
tirodes da iglovdes. da merme wariRes monastrad, sada-igi nen. Semdeg gadaasvenes monasterSi, sadac misi savane iyo.
savane eyo.
konstantine mefem es rom Seityo, didad Sewuxda,
da viTar esma kostanti mefesa, didad Sewuxna da warav-
gamogzavna erTi Tavisi axlobeli da miusamZimra. aseve
lina TYsi vinme sakuTari da moikiTxa igi. da egreTve mo-
qalaqeTa, didebulTa da mTavarTa da palatisaTa didi sarw- moqalaqeni, didebulebi, mTavarni da kariskacebi – yvelas
munoebaA da siyuaruli aqunda, da yovelni movidodes da crem- didi rwmena da siyvaruli hqondaT misadmi, modiodnen da
liTa iltobvodes da ambors-uyofdes da warvidodes. cremlad iRvrebodnen, eamborebodnen da midiodnen.
qarTvelTaTYs kula raA vin Tquas? rameTu yoladve ga- qarTvelebze ra unda iTqvas? isini sul ar moSorebi-
nuSorebel iyvnes angelosTa mobaZavsa mas guamsa missa da an angelozTa msgavs mis neSts, TavSi cemiTa da moTqma-
tyebiTa friadiTa eglovdes sioblesa TYssa. godebiT iglovdnen TavianT daoblebas.
da esreT locvasa Sina da madlobasa RmrTisasa gardai- amgvari locviTa da RvTisadmi madlierebiT gardai-
cvala samgzis sanatreli igi da RmerTSemosili mamaA Cueni
cvala Cveni sanatreli da RmerTSemosili mama eqvTime;
efTYme da friadi mwuxarebaA moiwia Cuen zeda, romelni da-
udidesi mwuxareba dagvatyda Tavs, raTgan ganvSordiT
vakldiT tkbilsa mas da sawadelsa mamasa Cuensa. xolo igi
warvida winaSe RmrTisa naTelsa mas miuaCrdilebelsa, yov- Cvens tkbilsa da sasurvel mamas, xolo igi wardga RvTis
elTa Tana wmidaTa, romelni saukuniTgan saTno-eyvnes RmerT- winaSe maradiul naTelSi da yvela wmindanTan erTadaa,
sa, da meox ars cxorebisaTYs sulTa CuenTaAsa winaSe samebisa romelnic odiTganve saTno-eyo1 RmerTs da igi Suam-
wmidisa. xolo patiosanni igi nawilni misni aRmoiyvannes TYs- dgomelia wminda samebis winaSe Cveni sulebis cxonebisa-
save monastersa da daisxnes samarxosa luskumasa, taZarsa Sina Tvis. misi patiosani neSTi miasvenes missave monasterSi,
wmidisa iovane naTlis-mcemelisasa. da romelni sarwmunoebiT da Caasvenes luskumaSi2, wminda ioane naTlismcemlis

1. saTno-yofa – mowoneba
2. samarxo luskuma – kubo, maRali dasamarxavi adgili

414 415
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

mouKdebian, kurnebisa madlTa aRmoivseben uxuebiT kadniere- taZarSi. vinc rwmeniT uaxlovdeba, kurnebis madliT ivse-
biTa misiTa winaSe RmrTisa. ba uxvad, misive kadnierebiT RvTis winaSe.
aResrula samgzis sanatreli mamaA Cueni evTYmi Tuesa mais- samgzis sanatreli Cveni mama eqvTime gardaicvala
sa aTcametsa, dResa orSabaTsa, indiktionsa aTerTmetsa,
camet maiss, orSabaT dRes, meTerTmete indiqtionSi, qvey-
welTa dasabamiTgan soflisaAT equs aTas xuTas ocdameaTe-
nis dasabamidan eqvsi aTas xuTas ocdameTeqvsmete wels1,
qusmetesa welsa, sadidebelad mamisa da Zisa da sulisa wmidisa,
romlisaA ars didebaA da pativi aw da maradis da ukuniTi uku- sadideblad mamisa da Zisa da sulisa wmidisa, romlisa ars
nisamde, amen1. dideba da pativi aw da maradis da ukuniTi ukunisamde.
amin.

XXIV. xolo vinaATgan wmidaman mamaman Cuenman evTYme 24. rodesac Cvenma wminda mama eqvTimem monastris
winamZRurobaA monastrisaA dauteva da, viTarca zemo vTquT, winamZRvroba miatova da, rogorc zemoT vTqviT, giorgi
giorgi mamad daadgina, kninRa-da umetesni zemoKsenebulTa
daadgina, zemo xsenebuli wesebi giorgim, cotad Tu bev-
maT wesTaganni Secvalna da TYssa nebasa da ganzraxvasa
rad, Secvala, Tavis nebasa da survils mihyva da ramdenime
Seudga da sxuaTa raTme wesTa da kanonTa eneba damtkicebaA.
xolo didsa evTYmis daRacaTu uZnda saqme ese, aramed, sxva wes-kanonis damtkicebac ineba.
vinaATgan mSYdobis-moyuare iyo da savse siyuaruliTa, marTalia, did eqvTimes umZimda misi es saqme, magram,
yoladve ara acila, aramed TYssa msaxurebasa gankrZalul iyo vinaidan mSvidobismoyvare da siyvaruliT savse iyo, ar
da wignTa saRmrToTa Targmnasa Seqceul. xolo igi Korciel- moaSora winamZRvrobas. Tavad saRvTo wignebis TargmniT
Ta saqmeTa zeda frTxil iyo da mis Jamisa warCinebulTa da iyo dakavebuli. xorcieli, amqveyniuri saqmeebis mimarT
mTavarTa winaSe saxelovan, da mTaA yoveli didad pativs-scem- frTxili iyo da im dros warCinebulTa da mTavarTa wi-
da da ekrZalvoda. da kualad berZenni friad raAme Seiyuarna naSe saxelganTqmuli, mTeli mTawminda didad scemda pa-
da ganamravlna da sruliad maTda mimarT midrka, xolo
tivs da krZalviT epyroboda. berZnebi metad Seiyvara,
qarTvelni, viTarca nasxurni raAme da undoni, ugulebels-
moamravla isini da mTlianad maTken gadaixara, qarTvelebi
yvna da Seamcirna. rameTu, viTarca uwyiT yovelTa, adre Se-
viryeviT da mimosulasa moswrafed SeudgebiT da amiT mizez- ki, rogorc arad Casagdebni da uvargisni, ugulebelyo da
iTa friad vavnebT TYsTaca sulTa da adgilsaca. xolo igi Seaviwrova. rogorc yvelam viciT, swrafad davadgebiT
viTarca iyo frTxili da mZime kaci, meti raAme Sepovnebani da xolme meryeobas, aqeT-iqiT mimosvlas veSurebiT, da am
liqnani ver SeeZlnes, da kualad, vinaATgan ixila, romel fri-
adi eri saKmar iyo sivrcisaTYs monastrisa da simravlisaTYs 1. indiqtioni – 532-wliani cikli (iwyeboda 1 seqtembers); ese
samsaxurebelTaAsa, da Cuen ara davdgebodeT, berZenTa mieq- igi, meTermete indiqcionia 532 jer 11=5852 weli. dasabamidan
6536 weli aTvlilia bizantiuri sistemiT. sazogadod, qveynis
gaCenidan qristemde Cven viTvlidiT 5508 wels, maSasadame,
1 aq wydeba H xelnaweri. wminda eqvTime gardacvlila: 6536 – 5508 = 1028 wels!

416 417
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

ca da igini ganamravlna. garna, vinaATgan WeSmaritisa jer- mizeziT sakuTar sulsac vivnebT da sakuTar samyofsac.
ars TqumaA, ukueTu movidis vinme qarTveli, romelsa krebul- rogorc frTxilsa da dinj kacs, pirferoba da liqna ar
sa Sina SeeZlis msaxurebaA, raAca eKmarebin, yovliTave fer- SeeZlo, da naxa, rom monasterSi didi adgili iyo darCe-
iTa aRaSenis, xolo ukueTu krebulsa Sina ara enebis yofaA,
nili, sadac xalxs SeeZlo msaxureba, Cven ki ar vCerdebod-
sadaca soxasterTa monastrisaTa enebis dajdomaA, pursa ar-
iT. amitom berZnebs miubrunda da isini moamravla. ise ki,
avis uyenebn qarTvelsa; ese kula viTa Savi grigol iyo da
zaqaria mirdatis-ZH da arseni da sxuani eseviTarni kacni, simarTle unda iTqvas: romelime qarTveli rom modioda
didiTa pativiTa pativ-scemn da mowled moikiTxavn da, vi- xolme, romel eklesiaSic inebebda, iq SeeZlo emsaxura; Tu
Tarca hnebavn, aRaSenebn. eklesiaSi ar inebebda yofnas, monastris romel soxaster-
da amas eseviTarsa saqmesa Sina gardaKdes Jamni ravden- Sic1 inebebda, iq SeeZlo dajdoma. purs aravin uWerda
nime. da amisa Semdgomad, JamTa romanoz mefisaTa, didad qarTvels. Savi grigoli, zaqaria mirdatis Ze, arseni da
warCinebul iqmna giorgi winaSe romanoz mefisa da didad sak- sxva maTi msgavsnic, didi pativiT iyvnen, gulmxurvaled
uTar da pativcemul. da merme – Tu viTar iqmna, RmerTman moikiTxavdnen xolme aq mosulT da, rogorc undodaT, ise
uwyis – gandgomilebaA da orgulebaA daswames diogenisa
aSenebdnen da sikeTiT avsebdnen aqaurobas.
visTYsme, romlisaTYs Tques, Tu misi undao mefobaA gior-
amgvarad ganvlo ramdenime xanma. amis Semdeg, ro-
gis, da amis mizezisaTYs eqsoria-iqmna giorgi monovats da
mun aResrula eqsoriobasa Sina. da monasteri da Cuen yovel- manozis mefobis dros, giorgim didad gaiTqva saxeli mefe
ni, romelni daSTomil viyveniT mas Jamsa, didsa Relvasa da romanozis winaSe da dauaxlovda mas. mere ki, rogor mox-
mimotacebasa STavcYveniT, rameTu samgzis daityuena monas- da, RmerTma uwyis, - gandgomileba da orguloba daswames
teri da, raAca dristi turfaA iyo mamaTa CuenTa mogebuli, vinme diogenis gamo, romelzec ambobdnen, amisi gamefeba
yoveli iavar-iqmna, da egreTve ganZi da kumaSi. undodao giorgis. am mizeziT giorgi monovatSi gaaZeves
da iq gardaicvala. monasteri da Cven yvelani, vinc im dros
viyaviT aq, did SfoTSi, tanjvasa da gasaWirSi CavcvivdiT,
radgan samjer mooxrda monasteri, rac ki Zvirfasi ganZi
hqondaT Cvens mamebs SeZenili, yvelaferi miitaces, aseve
sxva Zvirfaseuloba da qoneba.

XXV. da vinaATgan berZenTa eseviTari Jami poves, Kelyves 25. berZnebma amiT isargebles da yvelanair Rones mi-
yovliTa Ronis-ZiebiTa, raATamca qarTvelni amis monastris- marTes, raTa qarTvelebi am monastridan amoeZirkvaT. ami-
agan aRmohfxurnes. da amis pirisaTYs didi moswrafebaA aC- saTvis didi mondomeba gamoiCines, mTeli mTawminda amoi-
uenes da mTaA yoveli Tana-Seiwies da saberZneTisa didebul- yenes gverdiT, saberZneTis didebulebi da samefo karis
ni da palatisa warCinebulni yovelni midriknes da mravali
1 soxasteri – sadayudebeli, Camosajdomi.

418 419
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

SromaA da Wiri da rudunebaA Cuen zeda moa wies. da, raATa yvela warCinebuli gadaibires da mravali Sroma, garja
mokled vTqua, rameTu, ara Tumca ufali Seweul iyo Cuenda da gansacdeli dagvawies. mokled rom vTqvaT, rom ar yo-
da meoxebaA wmidisa RmrTis-mSobelisaA da maT wmidaTa mama- filiyo Cvens Semwed ufali, wminda RvTismSoblis meoxe-
Ta CuenTa madli da locvaA, dRes arcamca erTi qarTveli ara
ba da Cveni wminda mamebis madli da locva, dRes verc erT
ipoebis eseviTarsa amas vrcelsa da didebulsa lavrasa Sina,
qarTvels veRar vnaxavdiT am vrcel da didebul monaster-
romeli-ese friadiTa warsagebeliTa da mravliTa ofliTa maT
wmidaTa mamaTa CuenTaATa Cuen qarTvelTaTYs aRSenebul iyo Si, romelic Cveni wminda mamebis udidesi garjiTa da of-
da aRmarTebul. liT aSenda da aRimarTa CvenTvis – qarTvelebisaTvis.
da amis pirisaTYs, raATa eseviTari ese boroti, romeli imisaTvis, rom ar daviviwyoT is boroteba, rac berZneb-
moawies Cuen zeda berZenTa, ara daviwyebul iqmnas, da kual- ma dagvawies da, momavalSic rom ar CavcvivdeT amgvar
ad Semdgomad Cuensa momavalni eseviTarsave Wirsa STacYven, gaWirvebasa da gansacdelSi - yvela Zma erTad SevikribeT
amisTYs zogadiTa ganzraxviTa yovelni Zmani erTad Sevker- da erTxmad am saxiT davwereT qvemoT motanili anderZi
biT da erTiTa ganzraxviTa ese quemowerili mosaKsenebeli mama svimonis winamZRvrobis dros, da amas vambobT:
davwereT amiT piriTa da saxiTa JamTa sYmeon mamisaTa da es-
“RvTis madliTa da wyalobiT aRiZrnen Cveni wminda
reT vityYT:
mamebi: ioane, ioane da eqvTime, da am wminda mTaze movid-
“vinaATgan madliTa da wyalobiTa RmrTisaATa aRiZrnes
wmidani mamani Cuenni iovane da iovane da efTYmi da amas wmi- nen mravalTaTvis gansasveneblad da Cveni modgmis aq mosam-
dasa mTasa moiwines navT-sayudelad sulTa mravalTa da gan- ravleblad, da didi RvawliTa da udidesi xarjiT aaSenes
mamravlebelad naTesavisa Cuenisa da didiTa RuawliTa da fri- es didebuli monasteri qarTvelTa dasamkvidreblad, Sem-
adiTa warsagebeliTa aRaSenes didebuli ese lavraA samkY- deg berZeni RvTismsaxuri mefeebis samsaxuris wil maTive
drebelad qarTvelTa da merme RmrTis-msaxurTa berZenTa boZebulobiT, skliarosis gandgomilobis dros, gaafar-
mefeTa msaxurebiTa da momadlebiTa, JamTa gandgomilisa Toves, gaamdidres da miuerTes miwebi da monastrebi,
skliarosisaTa, ganavrces da ganamdidres da mougnes dabani oqrobeWdiT damtkicebuli, rogorc zemoT aRvwereT, da
da monasterni da oqrobeWedni, viTarca zemoweril ars, da
keTilad daasrules sicocxle da saukuno cxovreba daim-
keTiliTa aRsasruliTa daiZines da warvides cxorebad sauku-
kvidres.
nod.
“da mkYdrad da ganmgebelad dauteves netari evTYmi, ganmgeblad netari eqvTime datoves, romelmac es wmin-
romelman yovliTa wesiTa keTiliTa ganaSuena wmidaA ese ad- da adgili keTili wes-kanoniT Seamko, wminda werilis
gili da TargmanebiTa wmidaTa werilTaATa gananaTla da Seam- TargmanebiT gaanaTla, gaamSveniera Cveni modgma da ena,
ko naTesavi da enaA Cueni da JamTa mravalTa keTilad damwyso mravali xnis manZilze mwyemsa misdami rwmunebuli samw-
samwysoA ese misda rwmunebuli da, vinaATgan siSorH quey- yso. Cveni qveyana metad Sors iyo da am vrcel didebul
anisa CuenisaA did iyo, da sivrce adgilisa amis didebulisaA adgilze Semwed da msaxurad man berZnebi Seiwynara Tavi-
friad iyo, Semwed da msaxurad Seiwynarna berZenni umankoe- si umankoebiTa da gulwrfelobiT, da ase gamravlda am
biT da siwrfoebiT da esreT ganmravlda naTesavi berZenTaA
monasterSi berZenTa modgma. amis Semdeg man uari Tqva

420 421
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

lavrasa amas; da Semdgomad mciredisa Jamisa ijmna winamZRu- winamZRvrobaze da Tavisi naTesavi giorgi daadgina
robisagan da TYsi naTesavi giorgi mamad daadgina da Tavadi winamZRvrad, TviTon ki mSvidad cxovrobda. misi saTnoeba
myudroebiT cxovndeboda, romlisa-igi saTnoebaTa saxeli da da Rirseba mTels saqarTvelos ganefina, da ara mxolod
RirsebaA yovelsa saqarTvelosa ganefina da ara xolo
saqarTvelos, aramed saberZneTsac. amis gamo mravali Rirsi
saqarTvelosa oden, aramed saberZneTsaca; da amis mizezisaTYs
da wminda adamiani modioda mis saxilvelad da naTliT
mravalni Rirsni da wmidani kacni movidodes misa da ganaTlde-
bodes xilviTa misiTa, viTarca saxed: iovane grZelis-ZH da ivseboda, rogorebic iyvnen: ioane grZelis-Ze, arseni
arseni episkoposi ninowmideli da Rirsi iovane xaxuleli da ninowmindeli episkoposi, Rirsi ioane saxuleli da
oqropiri da sxuani mobaZavni maTni da merme netari beri gr- oqropiri, da sxva misi mimbaZvelni; Semdeg netari beri
igol, axali abraham stumrismoyuarH, da zaqaria mirdatis ZH grigoli, axali abraam stumarTmoyvare, zaqaria mirda-
da arseni da sxuani mobaZavni maTni, romelni-igi viTarca mama- tis Ze, arseni da sxvebic, romlebic, viTarca saxierma mamam,
man saxierman Seitkbnis da yovliTa gansuenebiTa ganusuenis; Seitkbo da mSvidobiT miiRo. ase saTnod, saRvTo moqalaqe-
da esreT saTnod RmrTisa moqalaqobasa Sina uflisa mimarT obiT miicvala uflis winaSe, rogorc zemoT vTqviT,
miicvala, viTarca zemo moviKseneT, da Zmani qarTvelni mama-
qarTveli Zmebi mama giorgis da mama grigolis Seavedra.
sa giorgis da mamasa grigols Sehvedrna.
cota xnis Semdeg mama giorgi daviwyebas mieca, ara-
“da ara mravlisa Jamisa Semdgomad mamaA giorgi daviwye-
bad movida, da arca erTi raA zrunvaA aqunda qarTvelTa aRor- nairad aRar zrunavda qarTvelTa asaRorZineblad, aramed
ZinebisaA, aramed sruliad berZenTa mieqca da igini ganamrav- mTlianad berZnebisken gadaixara da isini moamravla. ram-
lna, da Semdgomad raodenisame Jamisa miicvala eqsoriobasa denime xnis Semdeg gaaZeves da iq miicvala, rogorc zemoT
Sina, viTarca zemo moviKseneT. da mieriTgan wmidaA beri gr- vaxseneT. amis Semdgom wminda beri grigoli gaxda
igol iyo navT-sayudel qarTvelTa naTesavisa da nugeSinis- qarTvelTa navsayudeli da nugeSismcemeli.
mcemel. radganac mama giorgi Sors, gadasaxlebaSi miicvala,
“xolo viTarca mamaA giorgi eqsoriobasa Sina miicvala xolo Cven metad cotani viyaviT, berZnebma amiT isargebles
da Cuen friad Semcirebul viyveniT, Jami poves berZenTa, da
da cecxliviT aRegznen Cven winaaRmdeg, Cveni sruliad
viTarca cecxlni aRegznnes Cuen zeda da sruliad aRmofxu-
amoZirkva da Cveni samkvidreblis dapyroba indomes.
raA Cueni eneba da dapyrobaA samkYdrebelisa CuenisaA. da umZ-
imesi ese iyo, rameTu, romelsa-igi maSin winamZRurobaA epyra, yvelaze mZime is iyo, rom vinc maSin winamZRvrobda, is gax-
igi iyo Semwe maTda, giorgi ukeTuri, araAT umolxinesi pir- da imaTi Semwe – giorgi ukeTuri, arafriT iyo umjobesi
velisa mis giorgisi, romeli winaaRudgeboda didsa aTanasis, im pirvel giorgize, romelic win aRudga aTanase dids,
daRacaTu ukuanaAsknel Seinana. da amis mizezisaTYs didsa Tumca bolos ki Seinana. am mizeziT did gasaWirSi viya-
Wirsa Sina viyveniT da sawunel da saZulel maTda. da TYToeu- viT, maTgan Seuracxyofilni da moZulebulni. arc ki Sei-
lad arca Tu SesaZlebel ars yovlisave warmoTqumaA, ravdenni Zleba yovelive imis Tqma, Tu ramden ginebas, ramden Seu-
ginebani, ravdenni Seuracxebani da yuedrebani moiweodes maT racxyofasa da sayvedurs viTmendiT yoveldRe; cemasa da
mier Cuen zeda dRiRi-dRe; da cemiTa da guemiTa da
gvemaSi, metad did devnasa da urvaSi viyaviT,

422 423
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

mwvalebelad xadiTa Seiwrebulni didsa urvasa Sina viyven- mwvalebladac ki Segvracxes. isic ki indomes, rom
iT. da eseca eneba, raATamca saxelica maSenebelTaA mSenebelTa saxelebi aRmoefxvraT.
aRmohKoces. yovelive amas rom xedavda netari mama grigoli, guli
“amas yovelsa raA xedvida netari mamaA grigoli, elmoda
stkioda da ewvoda, maradis cremliT evedreboda RmerTs,
guli misi da Seiwueboda wyalobiTa CueniTa da maradis crem-
raTa ukeTesi wili ergunebina CvenTvis. ase rom wuxda,
liT evedrebin RmerTsa, raATa umjobesi Cueni ganigulos. da
esreT raA eurvoda, misca RmerTman kaci oriTave marjuH da misca RmerTma ori marjve da gonieri kaci – netari arse-
savse gonierebiTa, \ netari arseni, romelman-igi ara Seiwya- ni, romelmac ar daindo sakuTari Tavi, aramed mTeli Tavi-
la Tavi TYsi, aramed yovelive moswrafebaA aCuena damtkice- si mondomeba Cvens aq damkvidrebas moaxmara, ramdenime sxva
bisa CuenisaTYs, sxuaTa ravdenTame qristes moyuareTa ZmaTa qristes moyvare ZmasTan erTad, romelTa xseneba da kurTx-
Tana, romelTa-igi saukunomca ars saKsenebeli da kurTxevaA eva saukunod iqneba. arc SeiZleba imis aRricxva, Tu ram-
maTi. rameTu arca Tu egebis, ravdenni Ruawlni moiTminnes, deni Sroma da Rvawli daiTmina TiToeulma maTganma: zR-
yovelTave TiToeulad aRricxuvaA: mimoslvaA Cueni zRYT da viTa da xmeleTiT mimosvla afxazeTsa da qarTlSi, save-
KmeliT da afxazeTs da qarTls savedrebelTa wignTaTYs
drebeli werilebiT berZen mefeTa winaSe; ramdenjer
berZenTa mefeTa winaSe, da ravdengzis moviRiT wigni TYTmpy-
mogvitania TviTmpyrobelTa werili da CamovsulvarT,
robelTaA da CamovidiT, da kualad ginebiTa da SeuracxebiTa
wargudevnnian usagzloni da uKamurni Jamsa RelvaTa-texi- magram isev lanZRviTa da SeuracxyofiT gavuZevebivarT
sa da zamTrisasa. da esreT anu TxoviT aRvidiT kualad sameu- usagzloni da fexSiSvelni Relva-texasa Tu zamTarSi.
fod anu RmrTis-moyuareTa kacTa wyalobiTa da kualad Semdeg isev avdiodiT TxovniT samefo karze, isev Sevsti-
SevstirodiT da vesamarTlebodiT mefeTa. da kualad mun aR- rodiT da samarTals viTxovdiT mefeebisagan. da iq kvlav
gYdginnis RmerTman mourneni da guzrdidian, viTar-igi mogvivlenda xolme RmerTi mzrunvelebs, da isinic gviv-
qristes-moyuareni Zmani – CorCaneli da farsman, romelTa- lidnen, rogorebic iyvnen qristes moyvare Zmebi – CorCane-
igi didad aRgYpyres Keli wyalobi saA, – aTas wilad miagen li da farsmani – rac wyalobisaTvis xeli mogvimarTes –
ufalman! da amaT raA WirTa Sina viyveniT aramciredni gan-
aTas wilad miagos maT ufalma! amgvar gasaWirSi rom viya-
sacdelni moiweodes dRiTi-dRe ZmaTa zeda da ufroAsad ne-
viT, aramcire gansacdeli yoveldRiurad xvdebodaT Zmebs,
tarsa arsenis, rameTu iguemaca, da mravali SromaA daiTmina
da sapyrobiled SewyudevaA da kicxevaA da basrobaA, da egreTve ufro ki, netar arsenis, radganac igvema kidec, mravali
ZmaTa yovelTa. xolo wmidaA beri grigol nugeSinis-gucemn sxva tanjvac daiTmina: sapyrobileSi damwyvdeva, dacinva
da ganguamKnobn, raATa ara sulmokle viqmnneT. da gakicxva; da amis msgavsad sxva Zmebmac. xolo wminda beri
”ese yoveli raA ixila RmerTman yolad Zlierman, saxiere- grigoli, nugeSs gvcemda xolme, gvamxnevebda, raTa sulmo-
biTa TYsiTa lmobier yo guli miqael qristes-moyuarisa me- kleni ar gavmxdariyaviT.
fisaA da wyalobad Cuenda moaqcia da Semdgomad didTa bWo- yovelive es rom ixila yovladZlierma RmerTma, Tavi-
baTa da gamoZiebaTa Rirsi mamaA Cueni grigoli wyalobiT si saxierebiT guli moulbo qristesmoyvare mefe miqaels
da wyalobiT Semoabruna Cvenken. didi bWobisa da

424 425
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

moikiTxa da nebiTa RmrTisaATa kualad dagYmkYdra adgili gamoZiebis Semdeg Cveni Rirsi mama grigoli wyalobiT
Cueni da sayofeli winaZRomiTa da moRuawebiTa grigolisiTa moikiTxa, RvTis nebiT, kvlav dagvimkvidra Cveni adgil-
da arsenisiTa da yovelTa ZmaTa CuenTaATa, romelTa-igi iRu- samyofeli, grigolis, arsenis da sxva Zmebis
awes vidre sisxlTa daTxevadmde. da Cuen SemovkerbiT da mad-
winamZRolobiT, romelTac sisxlis daTxevamde ibrZoles.
li miveciT RmerTsa da mravalTa maT WirTagan ganvisueneT.
Cvenc SemovikribeT, madloba SevswireT RmerTs da
“da gardaKdes raodennime Jamni da mixael mefH Tesalo-
nikes Camovida. kualad aRetyinnes Cuen zeda berZenni, da mTaA mravali gasaWirisagan davisveneT.
yoveli aRZres da didebulni yovelni gandriknes da eneba, gavida ramdenime xani. mefe miqaeli TesalonikeSi
raATamca pirveli igi bWobaA da RmrTisamieri Cuen zeda Camovida. kvlav aRiZrnen Cven winaaRmdeg berZnebi, mTeli
wyalobaA cudmca yves da amao. aramed ganacruva RmerTman mTawminda Seagulianes da yvela didebuli gadaibires,
zraxvaA maTi da amao yo aRZrvaA maTi, rameTu kualadca Keli undodaT, rom is gadawyvetileba da RvTis wyaloba amaod
wyalobisaA aRgYpyra RmerTman da ara ganguTxina wmidaman darCeniliyo. magram gaucrua RmerTma maT es ganzraxva,
RmrTis-mSobelman taZrisagan TYsisa, romlisa-igi Kel-yves kvlav wyalobis xeli ganipyro Cvenken RmerTma da ar
yovliTave Ronis-ZiebiTa, raATamca, vinaATgan monasteri ver
gamogvaZeva wminda RvTismSobelma Tavisi taZridan; yvela
wagYRes, baremca didi eklesiaA raAT migYRes. reca samarTal-
RoniTa da xerxiT ecadnen, raTa didi eklesia mainc waeg-
ica Seswevda, rameTu, vinaATgan aRSenebul iyo, maT hqonebo-
da igi eklesiaA, da, viTarca hxedavT, uaRres qebisa aRmate- lijaT, raki monasteri ver wagvarTves. marTlac uaRresi
bul ars haerovnebaA da Sue nierebaA misi, romel amas mTasa qebis Rirsia misi aRmatebuli brwyinvaleba da mSveniere-
Sina, daRacaTu friad arian monasterni, garna msgavsi misi ara ba, ise rom, TumcaRa bevria am mTaze monasteri, magram misi
ipoebis, da ara xolo mTasa, aramed sxuaTaca mravalTa adg- msgavsi ar moipoveba ara mxolod mTawmindaze, aramed sxva
ilTa. garna esreTca urgeb iqmna Kel-yofaA maTi, rameTu wmi- adgilebSi. magram usargeblo iyo maTi cda, radgan wmin-
daman RmrTis-mSobelman Cuen glaxakTa gYboZa didebuli igi da RvTismSobelma Cven, glaxakebs, gviboZa Tavisi didebu-
didebisa TYsisa taZari, da yoladve gYRuwis da gufaravs uR- li taZari da mudam zrunavs da gvifaravs Cven, uRirsebs,
irsTa amaT da ucxoTa madidebelTa da samwysoTa TYsTa. da,
mis madidebel samwysos. rogorc vTqviT, es mZime brZola
viTarca vTquT, raJams esreT mZimed brZola gYyves, dajda
rom gagviCaRes, kvlav dajda qristesmoyvare mefe mixae-
kualad qristes-moyuarH mixael mefH da friadiTa gamoZie-
biTa ganbWo da eklesiaA da monasteri yovliTurT monagebiT li, kargad gamoiZia yovelive, eklesia da monasteri yve-
da simdidriT Cuen gYboZa da friadi wyalobaA da sitkboebaA la misi simdidriTa da qonebiT Cven gviboZa da udidesi
mogufina, miagen qristeman aTas wilad sulsa missa! wyaloba da sitkboeba mogvafina – miagos qristem aTas
“mamaA grigol pirvel amis meorisa bWobisa micvalebul wilad mis suls!
iyo. xolo arseni Semdgomad amis meorisa bWobisa miicvala. mama grigoli pirveli gansjis dros gardacvlili iyo,
da ese mravlisagan mciredi mogYKsenebia. xolo arseni am meore gansjis Semdeg gardaicvala. mcireds
mogaxsenebT mxolod.

426 427
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

“da vinaATgan ese yoveli da amisa umravlesi moiwia Cuen vinaidan yovelive es da amaze umetesic gadagvxda Tavs,
zeda da mravalni ZmaTa CuenTagannica gardaiqces da mieqces da Cvens ZmaTagan mravali gadaixara da miemxro Cvens
CuenTa winaaRmdgomTa, da amis yovlisagan SegueSina da mo- winaaRmdgomebs, SevSindiT, es anderZi davwereT da dav-
saKsenebeli ese aRvwereT da davdeviT Semdgomad Cuensa
deT Cven Semdgom momavalTaTvis, raTa ar daiviwyon da ar
momavalTa naTesavTaTYs, raATa ara daviwyebul iqmnas da gare-
ugulebelyon es mravalgvari SfoTi da Relva. yvela
war eseviTari ese mravalferi RelvaA. da erTiTa erTobiTa
amas vityYT, viTarca erTisa piriTa yovelTa qarTvelTa Tana, qarTvelTan erTad erTxmad amas vambobT, sadac arian isini
romelni sadaca arian aRmosavalisaTa da Savisa mTisaTa da – aRmosavleTiT, Sav mTaze, ierusalimSi – sadac ki arian
ierusalHmisaTa da sadaca arian Zmani Cuenni: ukueTu vinme Cveni Zmebi: Tuki gamoCndeba Cveni modgmis kaci – gind mama-
gamoCndes naTesavisa Cuenisagan kaci, \ gina mamasaxlisi, gina saxlisi, gind ikonomosi, ginda sxva vinme – da raime RoniT,
ikonomosi, gina sxuaA vin, \ da raATaca RoniTa anu manqanebiTa xerxiTa Tu simdidris ndomiTa da sixarbiT, an berZenTa
anu safasisa sixarbiTa anu siyuaruliTa berZenTaATa anu ka- siyvaruliT, an vinmes moridebiT Tu sxva raime veragobiT
cisa visme SepovnebiTa anu sxYTa raATme zakuviTa eorgulos uRalatebs da uorgulebs am wminda adgils, an gaasxvisebs
amas wmidasa adgilsa, gina gansces miwaA mTasa gina gare, anu
miwas mTawmindaze Tu mis gareT, an Sinagamcemeli gaxdeba
qarTvelTa Sina-ganmcemel eqmnes, da aswyYdnes da ese adgi-
qarTvelebisa, an qarTvelebs adgils raime mizeziT dau-
li qarTvelTa Tavisa raATme saqmiTa gamougdos da igini
gaasxnes da Cueni saKsenebeli amoswyYdos, yovelTa wmidaTa kargavs, gamoyris da Cvens saxsenebels gawyvets – yvela
juariTa da madliTa krulmca ars da wyeul da SeCuenebul wminda jvriTa da madliT kruli iyos da wyeuli da
da gankueTil wesisagan qristeaneTaAsa da maT Tanamca Ser- SeCvenebuli da gankveTili qristianebisagan, imaT Soris
acxil ars, romelni-igi Sinaganmcemel eqmnes ufalsa Cuensa Seiracxos, romlebmac gasces ufali Cveni ieso qriste, da
iesu qristesa, da a-mca-Kocil ars igi nawilisagan qriste- aRmofxvrili iqneba igi qristianeTagan! da vinc Seeswre-
aneTaAsa! da romelni Tana daxuden da ewamnen ZmaTa CuenTa- ba da daumowmebs am mzakvars, isic wyeuli iyos da SeCveneb-
ganni eseviTarsa mas mzakuvarsa, iginicamca wyeul arian da uli! xolo vinc qarTvelTa gamravlebisaTvis izrunebs da
SeCuenebul! da romelTa qarTvelTa ganmravlebaA iRuawon
am wminda adgils Cvens modgmas daumtkicebs, saukunod
da ese wmidaA adgili naTesavsa Cuensa daumtkicon, saukunomca
iyos misi xseneba da kurTxeva! am didebuli monastris ZmaT-
ars saKsenebeli da kurTxevaA maTi! da romelnica Zmani amis
didebulisa lavrisa samarTlobasa da damtkicebasa Tana moRu- agan vinc samarTlianobisa da ganmtkicebisTvis gaisarjeba,
awe eqmnnes, anu moRuawe eqmnen, saukunomca ars saKsenebeli saukunod iyos misi xseneba da kurTxeva Cvens wminda mamebT-
da kurTxevaA maTi wmidaTa maT mamaTa CuenTa da maSenebelTa an, maSeneblebTan da yvela pirvelxsenebul RirsTa da saT-
da yovelTa maT pirvel moKsenebulTa RirsTa da saTnoTa Zma- no Cvens ZmebTan erTad, aseve isinic, romlebic am wminda
Ta CuenTa, romelni wmidasa amas adgilsa Sina gamoCndes gina adgilze gamoCndnen an gamoCndebian! madliTa da locviT
gamoCnden! madliTa da locviTa guakurTxen da aRguaorZin- gvakurTxos da agvaRorZinos ufalma, saukuno satanjvelT-
en ufalman da saukuneTa maT satanjvelTagan gYKsnen da sas- agan gvixsnas da caTa sasufevelSi dagvamkvidros meoxebiTa
ufevelsa caTasa mkYdr gYCinen meoxebiTa wmidisa

428 429
cxo reba
rebaAA iovanes
cxoreba iovanesii da efT
efTYY mes
mesii cxovreba ioanesi da eqvTimesi

RmrTismSobelisaATa da wmidisa da netarisa mamisa Cuenisa wmindisa RvTismSoblisa da wmindisa da netarisa Cveni
efTYmesiTa da yovelTa wmidaTaATa, romelni saukuniTgan mamisa eqvTimesiTa da yovelTa wmindaTa, romlebic saTno-
saTno-eyvnes RmerTsa, romlisaA ars didebaA, simtkicH da eyo RmerTs, romlisa ars dideba, simtkice da sufeva aw da
sufevaA aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amin”.
maradis da ukuniTi ukunisamde, amin”.

XXVI. saxeliTa mamisaATa da ZisaATa da sulisa wmidisaATa 26. saxeliTa mamisaTa da ZisaTa da sulisa wmindisaTa
da meoxebiTa wmidisa RmrTis-mSobelisaATa me, mamaman gior- da meoxebiTa wmindisa RvTismSoblisaTa me, mama giorgim,
gi, mamobasa Cemsa movcvalen nawilni wmidisa efTYmesni naT- Cemi winamZRvrobis dros wminda eqvTimes nawilebi naTlim-
lis-mcemelisa eklesiiT didsa eklesiasa RmrTis-mSobelisasa cemlis eklesiidan RvTismSoblis eklesiaSi gadmovitane;
da gaukueTeT zeTi me da ZmaTa yovelTa weliwadsa Sina me- me da Zmebma yovelwliurad davuweseT erTi mitra zeTi
traA erTi samsaxurebelad samarxosa maT wmidaTa mamaTaTYs, saflavze samsaxureblad im wminda mamebisaTvis, rom gam-
romel imsaxurebodis Tuesa maissa ig ig, dResaswaulsa amis oiyenon camet maiss, am wminda mamis dResaswaulze; zeTi
wmidisasa, miecemodis kandelaksa SemdgomiTi-Semdgomad. da
TandaTan mieces mnaTes. nuravin gabedavs moklebas; vinc amas
numca vin ikadrebs daklebasa, da romelman ikadros, man gasces
gabedavs, man TviTon gasces pasuxi RmerTs, wminda mama eqv-
RmerTsa pasuxi da wmidasa mamasa efTYmes da maT wmidaTa mama-
Ta msgavsTave misTa! da romelman Sehmatos msaxurebasa guls- Times da im wminda mamebsac! vinc gulmodgined imsaxurebs,
modginebiT, saukunomca ars saKsenebeli misi da kurTxevaA saukunod iyos misi xseneba da kurTxeva meoxebiTa Cveni
meoxebiTa wmidisa mamisa Cuenisa efTYmesiTa da yovelTa wmi- wminda mama eqvTimesi da yovelTa wmindaTa, romlebic
daTa misTaATa, romelni saukuniTgan saTno-eyvnes ufalsa odiTganve saTnoeyo ufalsa Cvensa ieso qristes, romlisa
Cuensa iesu qristesa, romlisaA ars didebaA ukuniTi uku- ars dideba ukuniTi ukunisamde, amin.
nisamde, amin. hoi, wmindao da RmerTSemosilo mama eqvTime, Segvi-
N wmidao da RmerTSemosilo mamao efTYme, SegYwyalen wyale monani Senni, mwirni da glaxakni, ucxoobaSi myof-
monani ese Senni, mwirni da glaxakni, ucxoebasa amas da gYTx-
ni, da gviTxove Cveni auracxeli codvebis Sendoba gank-
ove SendobaA SecodebaTa CuenTa auracxelTa dResa mas gank-
iTxvis dRes, da am cxovrebaSi dagvicavi eSmakis maxisagan
iTxvisasa da amas cxorebasa dagYcven sabrKeTagan eSmakisaTa
da mzakuvarebaTagan kacTaAsa. da kacTa mzakvrobisagan.
tkbilo mamao suliTa da gonebiTa, saukunomca ars saK- tkbilo mamao suliTa da gonebiTa, saukunod iyos
senebeli mamisa giorgisi, amin. xseneba mama giorgisa, amin.

430 431
cxovreba wminda giorgi
mTawmindelisa

432 433
winaTqma

berZnulidan qarTulad sasuliero literaturis Targmna


gansakuTrebiT davalebulia Cveni mwerlobis erT-erTi udi-
desi warmomadgenlis – giorgi mTawmindelisgan (1009-1065), ro-
melmac Rirseulad ganagrZo eqvTime mTawmindelis mier daw-
yebuli literaturuli tradicia aTonis mTisa.
giorgi mTawmindelis cxovreba da moRvaweoba brwyinva-
le ostatobiT aRwera misma mowafem, “TvaliT mxilvelman da
xeliT msaxurman” giorgi xucesmonazonma, romelic ufro gi-
orgi mciris saxeliTaa cnobili. misTvis am mosaxseneblis Sed-
gena dauvalebia Sav mTaze moRvawe “moZRvarTa winamZRvars”,
giorgi Seyenebuls, giorgi mTawmindelis moZRvars.
TviTmxilvelis mier aRwerili “cxovreba” didad faseu-
lia, rogorc utyuari saistorio wyaro, romelic detalu-
rad gvacnobs ara marto didi mTawmindeli moZRvris biogra-
fias, aramed gvawvdis agreTve mraval mniSvnelovan cnobas
XI saukunis Suaxanebis saqarTvelos istoriisTvis.
avtoris saxeli Tavad TxzulebaSi ar Cans. igi CvenTvis
cnobilia im anderZiT, romelic mas daurTavs 1083 wels mis
mierve gadaweril “samociqulos” giorgiseuli Targmanis nus-
xisaTvis (amJamad es xelnaweri daculia xelnawerTa erovnul
centrSi A584 nomriT).
“giorgi mTawmindelis cxovreba” aaSkaravebs misi avto-
ris did ganswavlulobas, uzado mxatvrul gemovnebasa da li-
teraturul talants. hagiografiuli JanrisTvis niSandob-
livi bibliuri paralelebis garda, masSi uxvadaa gamoyene-
buli bizantiuri sasuliero literaturis mravali SesaniS-
navi Zegli, Targmnili giorgi mTawmindelis mier. CarTulia
citatebi grigol RvTismetyvelis, grigol noselis, andrea
ierusalimelis da sxva mweralTa Txzulebebidan. “giorgi
mTawmindelis cxovreba”, rogorc mxatvruli qmnileba, erT-
erTi saukeTesoa qarTul originalur mwerlobaSi.

eqvTime koWlamazaSvili

434 435
cxorebaA da moqalaqobaA wmid
cxorebaA isa
wmidisa cxovreba da moRvaweoba wmidisa
da netarisa mamisa Cuen
netarisa isa
Cuenisa da netarisa mamisa Cvenisa
giorgi
gio mTawmidelisaA
rgi mTawmidel isaA giorgi mTawmidelisa
guakurTxen, ufalo!

I. KsenebaA marTalTaA qebiT aResrulebiso, – ityoda brZe- 1. `marTalTa xseneba qebiT aResrulebao~1, _ ase aqebs
ni solomon Sesxmasa mas Sina marTalTasa, romelsa suliTa da ganadidebs marTal da wmida adamianebs brZeni solo-
wmidiTa winaATve moaswavebda gamoCinebadTa maT wmidaTaTYs, moni, im wmindanebs, romelTac suliwmidis STagonebiT wi-
romelni Semdgomad qristes moslvisa gamoCndes mociqulni, naswar moaswavebda, da romelnic qristes mosvlis Semdgom
mRdelT-moZRuarni, mowameni da mamani da yovelni wmidani da unda gamoCeniliyvnen: mociqulebi, mRvdelTmoZRvarni, mo-
marTalni, romelTa mier aRivso yoveli sofeli didebiTa wameni, Rirsni mamani da sxva yoveli wmida da marTali ada-
RmrTisaATa, viTarca ityYs winawarmetyueli, viTarmed:
miani. am adamianTa mier mTeli msoflio RmrTis didebiT
“wyalTa mravalTa dafarono piri yovlisa queyanisaA”. da ku-
aivso, rogorc ambobs esaia winaswarmetyveli: `mravali
alad ityYs esaia gankYrvebiT: “vin arian eseni, romelni vi-
Tarca Rrubelni frinviT movlen”; rameTu Rrublad uwoda wyali dafaravs mTeli qveynis zedapirso~.2
maT KorcTa uvaris-yofisaTYs da nivTierTa saqmeTagan amaR- igive winaswarmetyveli kvlav ityvis gakvirvebiT: `vin
lebisa da gonierTa da sacnaurTa RrubelTa Tana SerTvisa, arian eseni, romlebic RrubelTa msgavsad freniT modi-
romelTa zeda mjdomare ixilvos momavalad TYT Tavadi, vi- an?~3. Rrublad moixsenia wmida adamianebi, radgan maT Ta-
Tarca igi amaRlda TualTagan mowafeTaAsa. vianTi xorci uaryves da xorciel da amqveyniur saqmeTa-
gan ze-amaRldnen, da SeuerTdnen gonier da sacnaur Rrub-
lebs.4 e. i. zeciur angelozebs, romelTa zeda mjdomared
gamoCndeba qriste meored mosvlis Jams, imis msgavsad, ro-
gorc igi amaRlda mowafeTagan.5

1 igavni 10:7
2 Sdr. es. 11:9
3 es. 60:8
4 `gonieri~ da `sacnauri~ niSnavs `simbolurs~, “mistikurs”,
`alegoriuls~, `saxismetyvelebiTs~. `gonier da sacnaur
Rrublebad~ alegoriulad moixsenebian angelozebi, romleb-
zedac ganisvenebs (e. i., maTzea dabrZanebuli) ufali RmerTi.
5 saqm. 1:9-11; 1 Tes. 4:17

436 437
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

rameTu eseviTarTa maTTYs ityoda didi pavle, viTarmed: amgvar wminda adamianebze ambobda didi pavle moci-
“qristesTa maT juars-acunes Korcni maTni vnebiTurT da gu- quli: `qristes mimdevarT jvars-acves TavianTi sxeuli,
lis-TqumiT”, romelTaTYs igi nayofTa sulisaTa warmo- vnebebTan da gulisTqmasTan erTad~1. maT Sesaxebve ambobs
ityYs.
igi sulis nayofTa Sesaxebac2.
da kualad TYT macxovari etyoda mowafeTa TYsTa aRe-
garda amisa, TviT macxovarma ubrZana Tavis mowafeebs,
bad juarisa da Sedgomad missa, rameTu KorcTa, juars-cu-
miTa KorcielTa maT uKorcoebasa moaswavebda, raJams-igi aeRoT jvari da mas gahyolodnen3. sxeulis jvarcmiT ufa-
TYsTa da naTesavTa uvaris-yofiTa assa wilsa miRebad aqaAT li xorciel adamianTa (wmidaTa) uxorcoebas (e. i. angelo-
aRuTqumida da dasasrulsa cxorebasa saukunesa mianiWebda, zebTan mimsgavsebulobas) mianiSnebda, rodesac naTesavTa
romelsa-igi trfial yvna moyuareni saTnoebisani da meZie- da axlobelTa uaryofis nacvlad asjer metis miRebas
belni sasufevelisani da mismieriTa miT brwyinvalebiTa aqa- aRuTqvamda, da samaradiso sicocxliT ajildoebda4. am ma-
ve ganaTlebulni, romelTa Tana SeerTo axali ese moRuawe radiuli cxovrebis surviliT aRagzna ufalma saTnoebis
da Cuen mier saqebelad winamdebare, romlisa-igi RuawlTa moyvareni da sasufevlis mZebnelni, romlebic miseuli
da SromaTa ara umecar xarT, romelTa-igi TYT TualiTa gi-
brwyinvalebiT amqveynadve ganaTlebulni iyvnen. am wmidaTa
xilavs da romelTada smeniT uwyebul ars. da kualad yovel-
dass SeuerTda es axali moRvawec, romlis qeba da Sesxma
nive erTobiT namuSakevsa mas da nayofsa gonebisa misisasa Tu-
alTa mier gancdiTa da yurTa smeniTa viTarmca mas Tavadsa amJamad gangvizraxavs. mis Rvawlsa da Sromas Tqven yvela
TYT xedevdiT, romlisaA daRacaTu davidumoT simravlisa- icnobT, romelTac igi sakuTari TvaliT gixilavT an mis
gan zogadi maRalTa maT RuawlTa misTaA, romelni RmrTisa Sesaxeb gsmeniaT. rodesac mis naSrom-samuSakevsa da misi
eklesiisaTYs Tavs-isxna. garna vaKsenoTca, romelTa-igi Kse- gonebis nayofs SevxedavT da yuriT movusmenT, amiT TiT-
nebaA wmida ars da sargebel, da saTnoebaTa da moRuawebaTa qos TviT mas davinaxavT. dawvrilebiTac rom ar aRvweroT
mimarT mawuevel, viTarca ityYs grigol RmrTis-metyueli, simravle misi maRali Rvawlisa, romelic RmrTis eklesi-
viTarmed: kacsa raAca-raA uyuarn da aqebn, missa mimarT miis- isaTvis man Tavs-ido, unda vaxsenoT mainc, romelTa moxse-
wrafin. da viTarca sxuaTa yovelTa mcnebaTa aRsrulebaA Ta-
nieba wmida da sulisaTvis margebelia, ramdenadac isini
namdeb ars keTilTa kacTaTYs, egreTve Jamsa sityYsasa sit-
saTnoebisa da moRvaweobisaTvis aRgvZraven. amasve ambobs
yuaA da moyuareTa saTnoebisaTa qebaA.
grigoli RmrTismetyveli: rac uyvars kacs, da rasac aqebs,
Tavadac misken miiswrafvis; da iseve, rogorc yoveli sxva
mcnebis aRsruleba evaleba keTil adamianebs, aseve _ sit-
yvis dros sityvis Tqma da saTnoebis moyvareTa qeba.

1 gal. 5:24
2 gal. 5:22
3 mT. 16:24
4 mT. 19:29

438 439
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

rameTu ara daacada mowyalebaman RmrTisaman JamiTi-Ja- RmrTis mowyaleba ar ayovnebs, da TiToeul Jams gamoa-
mad gamoCinebad RirsTa misTa nugeSinis-sacemelad uZluri- Cens xolme Rirseul adamianebs, uZluri da davrdomili
sa amis da daKsnilisa naTesavisa Cuenisa ganmaZlierebelad da Cveni modgmis gansaZliereblad da gasamxneveblad, raTa
ganmamKnobelad, raATa xedviTa da smeniTa saTnoebaTa maTTaAsa
maTi saTnoebis xilvam da mosmenam maTken miswrafebisa da
Surad da baZvad Rirsebisa maTisa aRviZrvodiT; da Zalsa mas
mibaZvis survili aRgviZras, da Cveni sulieri Zalebi gan-
sacnaursa sulisa Cuenisasa, viTarca orbisa siWabukesa, gan-
vaWabukebdeT da viTarca mToaresa egreT ganvaaxlebdeT, raA- vaWabukoT, orbis siWabukis msgavsad1,da ganvaaxloT, ro-
Ta Ramesa Sina amis cxorebisasa, viTarca dResa Sina, Suenie- gorc ganaxldeba mTvare; raTa amqveyniuri cxovrebis Ra-
rad vidodiT da yovelTave bnelis-moyuareTa myofTa sulTa meSi viaroT, rogorc dReSi, mSvenierad2, da Cveni suli-
CuenTagan ganviotebdeT. da esreT saTnoebaTa mimarT warma- sagan warvdevnoT yovelive bnelismoyvareoba, da, amgvarad,
tebulni Semomavalsa mas da brwyinvalesa dResa ukuanaAsknel- saTnoebebSi warmatebulni, movelodeT ukanasknel brwyin-
sa, viTarca ciskarsa ganTiadisasa aRmoslvad ganmzadebulni vale dRes qristes mosvlisas, rogorc ganTiadis ciskars.
movelodiT. ridesac sinaTled da sixarulad, didebad da gvirgvi-
raJams brwyinvale igi mnaTobi naTesavisa CuenisaA didi
nad, Cveni ugunurebis gonier-myofelad da sibrZnis mom-
efTYme aRmogYbrwyinda naTlad da sixarulad, didebad da
niWeblad aRmogvibrwyinda Cveni eris ganmanaTlebeli di-
gYrgYnad, gonier myofelad da ganmabrZnobelad ugunure-
bisa Cuenisa, romelman umecrebisa igi saburveli mosZarcua di eqvTime, man Cvens gonebas umecrebis saburveli Semos-
gonebaTagan CuenTa; da viTarca dReman RmrTiv-ganaTlebul- Zarcva; manve, rogorc RmrTivganaTlebulma dRem, Cvens su-
man mWmunvare igi nisli ugulisKmoebisaA ganKada sulisagan lebs gadahxada ugulisxmoebis (Seugneblobis) mwuxare nis-
Cuenisa da sivrciTa da simaRliTa RmrTiv-TargmnilTa wmi- li, da RvTaebrivad Targmnili wminda wignebiT Cveni eni-
daTa wignTa misTaATa naklulevanebaA enisa CuenisaA aRavso. sa da literaturis naklovaneba Seavso. Cven, romelnic us-
da romelni-ese barbaroz wodebul viyveniT elenTa mier us- wavlelobisa da umecrebisaTvis berZenTa mier barbarozad
wavlelobisaTYs da umecrebisa Cuenisa, maT Tanave aRgurac- viyaviT wodebuli, eqvTimem Tavisi RmrTivmocemuli sib-
rZniT maT Tanasworad Segvracxa. xolo rodesac am wminda
kacis amqveyniuri dReni aRsruldnen, da miicvala wmida-
Ta brwyinvale samyofelSi, RmerTTan, am uecarma ganSo-
rebam daCrdila Cveni sixaruli.
magram ase ineba RmrTis gangebulebam, Tavis Cveulebi-
samebr, rogorc araerTxel uqmnia, raTa marto erT rome-
lime kacs ki ar mohfinos Tavis madlTa Saravandedi

1 Sdr. fs. 102:5


2 rom. 13:13

440 441
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xna RmrTisa mier mocemuliTa miT sibrZniTa TYsiTa. xolo ra- (brwyinvaleba), aramed yoveldRiurad aRorZindebodes da
Jams wmidaA ese sofliT aRivso da RmrTisa miicvala da wmi- farTovdebodes RmrTis eklesia da ufro da ufro meti
daTa brwyinvalebasa Seemata, da ara srul iqmna sixaruli Cu- simaRlisaken miemarTebodes, rogorc ambobs winaswarmet-
eni myissa Sina sofliT ganslvisa misisaTYs.
yveli: `ase iqneba: ukanasknel dReebSi Cemi sulisagan miv-
da egreT ineba gangebulebaman RmrTisaman Cueulebisa-
fen yovel xorciels; da Tqveni Zeni da asulni iwinaswar-
ebr TYsisa, viTarca-igi mravalgzis yo, raATa ara erTsa zeda
oden gina orsa mihfinos Saravandedi madlTa TYsTaA, aramed, metyveleben da Cvenebas ixilaven, xolo Tqvens moxucebu-
raATa dRiTi-dRe aRorZndebodis da ganvrceldebodis lebs gamovecxadebi~1. aseve, mociquli (pavle) madlis anu
RmrTisa eklesiaA, da umaRlesisa mimarT warematebodis, vi- RmrTis wyalobis ganyofisas saRmrTo niWad da suliwmi-
Tarca ityYs winawarmetyueli: “da iyos ukuanaAsknelTa maT dis mier mocemul nawilad enaTa Targmnas uwodebs2, rad-
dReTa mivhfino sulisagan Cemisa yovelsa zeda Korcielsa, gan RmrTis madli uSurvelia3; daunaneblad da uxvad mih-
da winawarmetyuelebden Zeni Tquenni da asulni Tquenni, xil- fens yvelas, misi nebis aRmasrulebels; rogorc didi mo-
vasa ixilviden da moxucebulTa TquenTa CuenebiT ganvecxa- se eubneboda isus: `vin momcems mTel am xalxs uflis winas-
doo”. da kualad mociquli ganyofasa mas Sina madlTasa ni-
warmetyvelad?~4
Wad saRmrTod da nawilad sulisa mier mocemulad Targmane-
ase ambobda, radgan icoda RmrTis neba da siuxve mad-
basa enaTasa uwods; rameTu Seunanebel arian madlni RmrTi-
sani, uSurvelad da uxuebiT mifenil yovelTa zeda nebis-myo- lTa micemisas. rodesac mama Cveni, wminda da didi eqvTime
felTa misTa, viTarca-igi didi mose isus etyoda, viTarmed: amqveynidan gavida, rogorc ukve vTqviT, ramdenime xnis Sem-
“vin momces me yoveli ese eri winawarmetyuelad uflisa”. deg RmrTis saxierebam (sikeTem) da wmida mamis (eqvTimes)
rameTu icoda man nebaA RmrTisaA da uxuebiT micemaA mad- locviTma madlma, kvlav gamoaCina saRmrTo madlis didi
lTa misTaA, romlisaTYsca, wmidaA raA mamaA Cueni didi ef- muSaki _ wmida mama Cveni giorgi, romelsac Seexeba Cveni
TYme sofliT ganvida, viTarca pirvel vTquT, Semdgomad ra- sityva, da aw Tqvens winaSea dadebuli, raTa aRuweros da
odenTame JamTa kualadca saxierebaman RmrTisaman da madlman mouTxros Semdgom Taobebs, maTive sulieri wvrTnisa da
mamisa Cuenisaman Jamsa TYssa gamoaCina didi ese muSaki saR-
ganbrZnobisaTvis.
mrToAsa madlisaA, wmidaA mamaA Cueni giorgi, romlisaTYs ars
rogorc netarma giorgim aRwera didi eqvTimes cxov-
sityuaA Cueni, da winamdebare ars aRwerad da miTxrobad Sem-
dgomTa naTesavTa sawurTelad da gulisKmis-sayofelad. reba nimuSad, saxed da magaliTad momavali TaobebisaT-
viTarca man netarman didisa efTYmes cxorebaA aRwera sa- vis, RmrTis SewevniT arc Cven davizaroT, da aRvweroT
xed da xatad saTnoebisa momavalTa naTesavTaTYs, romeli-ese misi cxovrebis yoveli mxare, dabadebidan aRsrulebamde.
arca Cuen daviconoT SewevniTa RmrTisaATa, aramed yoveli
saxe cxorebisa misisaA aRvweroT SobiT misiT da vidre aR-
srulebamde. 1 Sdr. iovel. 2:28
2 ix. 1 kor. 12: 4-10
3 rom. 11:29
4 ricxv. 11:29

442 443
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo iyavn Cuen Tana RmerTi igi mis mier Seyuarebuli Segvewios am saqmeSi da CvenTan iyos RmerTi, romelic
da misi Semyuarebeli, da locvaA wmidisa mis mamisaA, romel- ase uyvarda wmida mamas giorgis, da RmerTsac uyvarda igi;
man amisi KelyofaA Cuen guaiZula sadidebelad RmrTisa, rom- Segvewios im wmida mamis locvac, romelmac gvaiZula, xe-
lisaA ars didebaA aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen.
li mogvekida am saqmisaTvis, RmrTis sadideblad, romli-
sacaa dideba, aw da maradis da ukuniTi-ukunisamde, amen.

II. ese wmidaA mamaA Cueni giorgi iyo naTesaviT qarTveli. 2. wmida mama Cveni giorgi erovnebiT qarTveli iyo. xo-
xolo vinaATgan RmrTis-msaxurebisa saidumlosa Sina erTi lo vinaidan RmrTismsaxurebis saidumloSi erTi samSob-
mamuli pativcemul ars, romel ars samoTxe, pirvelisa mis ma- loa pativdebuli, _ samoTxe, Cveni pirveli mamis (adamis)
misa Cuenisa sayofeli, da erTi qalaqi, romel ars zecisa ie- samyofeli; da aseve, erTi qalaqi _ zeciuri ierusalemi,
rusalemi, cxovelTa maT qvaTa mier aRSenebuli, romlisa Se- aSenebuli cocxali qvebisagan1, romlis Semoqmedi da xu-
moqmed da xuroT-moZRuar RmerTi ars; da erTi naTesavobaA, roTmoZRvari Tavad RmerTia2; aseve, erTi erovnebaa pativ-
romel ars TYsebaA RmrTisaA. aramed nu vin hgonebn, Tu ara-
debuli _ RmrTis naTesaoba; magram nuravis egoneba, rom
raA guaqus patiosanTagani mamulisaTYs da naTesavTa wmidisa
araferi gvaqvs pativdebuli Cveni wmida da netari mamis
mamisa CuenisaTa miTxrobad da reca CemebiT moviparavT WeS-
maritebasa saqmeTa mier sayuedrelTa – rameTu iyo netari samSoblosa da naTesaobis Sesaxeb mosaTxrobad. erovnebiT
ese, viTarca vTquT, naTesaviT qarTveli, xolo mamis-mameu- igi, rogorc vTqviT, qarTveli iyo. mama-papa im RmrTis-
lad RmrTis-msaxurisa misgan da RmrTiv-dacvulisa queyani- msaxuri da RmrTivdaculi qveynidan hyavda, romelsac sam-
sa, romelsa samcxe ewodebis. xolo TYT aRmoecena igi que- cxe ewodeba. Tavad ki TrialeTis mxareSi daibada.
yanasa Tr ialeTisasa
TrialeTisasa
ialeTisasa, viTarca pirman saqmisaman gauwyos. morwmune da RmrTismsaxuri mSoblebi hyavda. mamas ia-
rameTu mSobelni amisni iyvnes RmrTis-msaxurni. ewode- kobi erqva, dedas _ mariami. iakobi RmrTismsaxuri mefis
boda mamasa iakob, xolo dedasa – mariam. ese iakob iyo er- giorgis axlobeli da erTguli iyo. erTxel romeliRac
TgulTagani da sakuTarTa RmrTis-msaxurisa mefisa giorgis-
saerTgulo saqmeze mefis mier sparseTSi iqna wargzavni-
TaA. da saqmisa romlisaTYsme saerTguloAsa mociqulad wa-
li. RmerTis nebiT gaemarTa davalebis Sesasruleblad, da
rivlina mefisa mier sparseTs. da viTarca waremarTa nebiTa
RmrTisaATa, savane-yo dabasa mas da saxlsa, romelsa iyofo- gzad im dabaSi Seisvena, romelSic cxovrobdnen mariamis
des mSobelni wmidisa amis dedisani. xolo iakob viTarca ixi- mSoblebi. rodesac iakobma naxa am ojaxis wesiereba da saT-
la wesieri igi da saTnoA cxorebaA maTi da, umetesad-Ra vTqu- noeba, da metic, _ RmrTismoyvareoba gonebisa, _ moewona
aT Tu, RmrTis-moyuarebaA gonebisa maTisaA, sTnda yoveli gan- maTi keTili cxovreba da mis mimarT trfobiT aRivso. mSob-
gebaA maTi da etrfiala keTilsa cxorebasa maTsa. xolo Svi- lebs erTaderTi qaliSvili hyavdaT, mariami. siyvarulis
lad mxolodSobilad esua maT mariam. da siyuarulisaTYs mi-

1 Sdr. 1 pet. 2:5


2 Sdr. ebr. 11:10

444 445
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

sisa araA vinaA mieTxova, daRacaTu mravalTa mier Ziebul iyo gamo mas ver eleodnen mSoblebi, da aravisTvis mieTxove-
sZlad miyvanebad saxed TYsad. xolo iakob ixila raA Suenie- binaT, Tumca bevri cdilobda, Tavis saxlSi waeyvana rZlad
rebaA xatisa misisaA da nanari igi da dawynarebuli qcevaA mi- maTi qali.
si da gankrZaluli saxe, hrqua mSobelTa misTa: “damimarxeT
roca iakobma ixila misi mSveniereba, faqizi da wynari
Svili ege Tqueni keTilad, raATa, mo-Tu-viqce mSYdobiT, me
qceva, da mokrZalebuli saxe, mis mSoblebs uTxra: `kargad
viqorwino ege da sruliad Tquen Tana davemkYdro”. da esreT
waremarTa gzasa TYssa. da nebiTa RmrTisaATa keTilad gane- SeminaxeT eg Tqveni Svili, raTa, Tu mSvidobiT davbrun-
marjua da mSYdobiT moiqca, da mefe didad moimadla. debi, masTan viqorwineb, da mTlianad TqvenTan davmkvid-
da esreT movida zemoKsenebulTa maT mSobelTa Tana qal- rdebi~.
wulisaTa, da iqorwina SjulieriTa da wmidiTa qorwinebiTa, ase gaemarTa iakobi Tavis gzaze. RmrTis nebiT, xeli
viTarca ityYs mociquli: “wmida ars qorwili da sawoli Se- moemarTa da mSvidobiT dabrunda. mefis madlobac daim-
uginebel-o”. da esreT akurTxna igini RmerTman, viTarca di- saxura.
di iakob da raqel, rameTu Korcielsaca Tana simdidresa Svi- amis Semdeg movida qalwulis mSoblebTan da iqorwina
lierebiTaca pativ-sca, rameTu esxnes samni Zeni da samni asul-
Sjulieri da wminda qorwinebiT, radganac, mociqulis
ni. xolo netarTa amaT meuRleTa keTilad ganizraxes, raATa
sityviT, `qorwili wmindaa, da sawoli _ Seubilwveli~1.
pirveli nayofi TYsi RmrTisa Sewiron. xolo mieca pirvelad
nayofad asuli, romelsaca uwodes saxeli Tekla da pativ- RmerTma akurTxa iakob da mariami, rogorc didi ia-
sces saxeliTa pirvelmowamisaATa. kobi da raqeli2; qonebriv simdidresTan erTad Svilebis
da viTarca iqmna igi SYdis wlis, Sewires igi RmrTisa, yoliTac mianiWa pativi. mSoblebs sami vaJi da sami asuli
viTarca aReTqua. da wariyvanes igi samcxes monastersa sa- SeeZinaT.
dedosa, romelsa taZr is
isii ewodebis. da misces igi KelTa wi-
taZris netarma meuRleebma ganizraxes, rom pirveli Svili
namZRuarsa mis monastrisasa, romelsa sabaia ewodeboda, de- RmrTisaTvis SeewiraT. pirvel nayofad maT asuli hyavdaT,
dakacsa Rirssa da wmidasa, romelmanca Seiwynara igi, viTar- romelsac pativi mianiWes imiT, rom uwodes wmida pirvel-
ca Svili TYsi, da keTilad aRzarda.
mowamis Teklas3 saxeli.
rodesac Tekla Svidi wlisa Seiqna, aRTqmis mixedviT,
Seswires igi RmerTs, da waiyvanes samcxeSi, erT-erT de-
daTa monasterSi, romelsac taZrisi ewodeba, da Caabares
am monastris winamZRvars, saxelad sabaias, Rirseul da

1 ebr. 13:4
2 dab. 29:16-30
3 Tekla pirvelmowame (I-II ss.) _ ikonieli qalwuli, warCine-
buli ojaxidan; daemowafa pavle mociquls da qristesTvis
mravali wameba ganicada (xsenebis dRe _ 24 seqtemberi).

446 447
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da kualad Sves sxuaA wuli Svili, romelsa uwodes Teo- wminda dedakacs. man qalwuli SviliviT miiRo da keTi-
dore. da esreT kualad ganizraxes keTilTa maT mSobelTa, lad aRzarda.
raATa, ukueTu iSves maTda sxuaA wuli, Sewiron igi RmrTisa, mSoblebs qalis Semdeg vaJi SeeZinaT, romelsac Teo-
rameTu verZisaA jer-arso Sewirvad.
dore uwodes. keTilma mSoblebma ganizraxes, rom, Tu sxva
xolo mariams, eZina raA TYsagan, Ramesa erTsa eCuena mas
vaJic SeeZinebodaT, isic RmrTisaTvis SeewiraT; marTalia,
brwyinvale vinme da didebuli, romeli etyoda: “aha esera hSve
yrmaA wuli, verZi rCeuli RmrTisaA, Sewire igi missa, romli- erTi qaliSvili ukve hyavdaT RmrTisaTvis Sewiruli, mag-
sada aRgiTquams, da saxeli uwode mas giorgi”. da viTarca ram vaJis Sewirvac moisurves, radgan RmrTisaTvis ver-
ganiRYZa dedakacman man, SiSiT da sixaruliT miuTxra ese yo- Zis1 Sewirvaa ufro marTebuli.
veli qmarsa TYssa. da aRdges ornive erTobiT da cremliT mad- erTxel mariams RamiT, ZilSi gamoecxada vinme brwyin-
lobaA Sewires RmrTisa da moelodes aRTqumulsa mas saR- vale da didebuli kaci, romelmac uTxra: `Sen hSob vaJs,
mrTosa. RmrTis rCeul verZs. Seswire igi imas, visTvisac gaqvs aR-
ixileT-Ra, N morwmuneno, viTar saxelis-wodebiTa amiT Tqmuli. saxelad ki giorgi uwode~. roca gaiRviZa deda-
yrmisaATa Cuenebasa Sina Ramisasa cxadi da ganmartebuli saq-
kacma, SiSiTa da sixaruliT mouTxro Cveneba Tavis qmars.
me moeswaveboda, rameTu saRmrTosa da suliersa muSakobasa
orive wamodga fexze da RmerTs cremliT madloba Seswi-
dedasa yrmisasa maxarebeli igi misi winaAswar auwyebda da ur-
natTa eklesiisaTa mis mier momuSakebad moaswavebda da sa- res. amieridan isini elodnen aRTqmulis aRsrulebas.
unjesa morwmuneTasa RmrTis-msaxurebisa ifqliTa aRvsebad SexedeT, morwmuneno, Rameuli Cvenebisas yrmis saxelis
axarebda, rameTu berZuliTa eniTa giorgi muSakad gamoiTar- wodebiT rogori cxadi da aSkara saqme iqmna miniSnebuli!
gmanebis. CvenebiT gamocxadebulma maxarobelma yrmis dedas winas-
war auwya misi Svilis sulieri muSakoba, mis mier eklesi-
is xnulTa damuSaveba mianiSna, da axara, misi naSromi
RmrTismsaxurebis fqviliT aavsebs morwmuneTa beRelsao.
amas niSnavda yrmisaTvis giorgis Serqmeva, radganac ber-
Znulad giorgi miwis muSaks niSnavs.

III. xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. Semdgomad 3. Cven ki isev pirvelsave sityvas davubrundeT.
dReTa raodenTame iSva maTda RmrTisa mier aRTqumuli igi ramdenime dRis Semdeg mSoblebs SeeZinaT vaJi _ Rmr-
niWi. da izardeboda Korcielisa Tana hasakisa sulieriTaca Tis mier aRTqmuli jildo. xorcieli sxeulis zrdasTan
hasakiTa. da ganipo[10]xeboda madliTa sulisa wmidisaATa. da erTad yrma sulieradac izrdeboda; suliwmidis madliT
iyo igi siyrmiTgan savse SiSiTa da siyuaruliTa RmrTisaATa. mdidrdeboda. siyrmidanve RmrTis SiSiTa da siyvaruliT
da viTarca weril ars: dRe da Rame Sjulsa uflisasa iyo ne-
1 verZi _ mamali cxvari

448 449
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

baA misi. da Sjulsa missa zraxavn igi dRe da Rame. amisTYsca iyo savse, ise, rogorc fsalmunSi weria: dRedaRam misi
iqmna igi viTarca xe danerguli Tanawarsadinelsa wignTa Rm- neba _ uflis SjulTan iyo SemsWvaluli, da am Sjulze
rTiv-sulierTasa. da gamosca Jamsa TYssa nayofi Suenieri da fiqrobda igi dRe da Rame. amitomac daemsgavsa igi RmrTiv-
zecisa saunjeTa Rirsi.
sulier wignTa mdinarebasTan dargul xes, da droulad
rameTu viTarca iqmna igi SYdis wlis, aRTqumaA igi aRas-
gamoiRo mSvenieri nayofi, zeciur saganZurSi Senaxvis
rules mSobelTa misTa da masve zemoKsenebulsa monastersa
taZr iss disa TYsisa Tana RmrTisa Sewires, da hmadlobdes
taZriss Rirsi1.
RmerTsa momcemelsa keTilisa mis nayofisasa. rogorc ki Sesrulda Svidi wlisa, mSoblebma Seasru-
aramed vinaATgan siyrmesave TYssa mSobelTa moRuawebi- les Tavisi aRTqma, da vaJi imave zemoxsenebul monaster-
sagan daaklda da viTarca morCi keTili aRmocenebasave TYssa Si, taZrisSi, Seswires RmerTs, Tavis dasTan erTad. isini
Tana yofadsa mas warmatebasa auwyebs queyanis-moqmedTa, vi- madlobas swiravdnen RmerTs, am keTili nayofis momce-
Tarca ityYs daviT: “marTali viTarca finiki ayuavdes da vi- mels.
Tarca naZY libanisaA ganmravldes danerguli saxlsa RmrTi- siyrmeSive moaklda giorgis mSoblebis zrunva, magram
sasa, ezoTa saxlisa RmrTisa CuenisaTa yuaodis”. da esreT vi-
igi, rogorc jansaRi ylorti, aRmocenebisTanave mianiS-
Tarca axalnergi Suenieri izardeboda monastersa mas Sina.
nebda mzrunvelT Tavis momaval zrda-warmatebas. rogorc
da iswavlida werilTa saRmrToTa dedakacisa misgan Rirsisa
disa TYsisa da moaswavebda winaAswarve gamoRebad nayofsa mas, daviTi ityvis, `marTali finikiviT ayvavdeba, da libanis
romeli yofad iyo, rameTu simaxYliTa da moswrafebiTa go- naZviviT ganmravldeba; RmrTis saxlSi darguli, Cveni
nebisaATa sagonebel iyo mxilvelTagan, Tu ayuavebasa Tana mey- RmerTis saxlis ezoSi iyvavilebs~2. aseve, giorgi mSvenie-
seulad nayofsa gamoiRebso. rameTu viTarca mosesTYs we- ri axali nergiviT izrdeboda monasterSi, da Rirseuli
ril ars: “siCCoATganve TYsiT mkYrcxli iyo RmrTisaA yrmaA dedakacisagan, Tavisi disagan, swavlobda saRmrTo we-
igi”. da viTarca dayo monastersa mas Sina sami weli da iqmna rils. winaswarve Canda, rom yrma did nayofs gamoiRebda.
hasakiTa aTis wlis, xolo gonebiTa viTarca mKcoani da moxu- misi gonebis simaxvilisa da sibejiTis mxilvelni fiqrob-
cebuli ixilveboda sakYrvelad mxilvelTa da msmenelTagan.
dnen, ayvavebisTanave gamoiRebso igi nayofs; iseve, rogorc
xolo mnebavs, raATa siCCoATganve farvaA RmrTisaA da Se-
moses Sesaxeb weria: `Cvilobisasve mkvircxli iyo yrma
wevnaA misi gauwyo yrmasa zeda wmidasa. rameTu viTarca iyo
RmrTis mimarT~.3 monasterSi yrmam sami weli gaatara, da
aTi wlisa gaxda, gonebiT ki mxcovnad da moxucebulad Can-
da, da akvirvebda mis mxilvelTa da msmenelT.
axla minda, gauwyoT, rogor ifaravda da Seeweoda
RmerTi am wminda yrmas Cvilobidanve. jer kidev

1 Sdr. fs. 1:3


2 fs. 91:13-14
3 gamosvl. 2:2; saqm. 7:20; ebr. 11:23

450 451
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

wuT mSobelTa TYsTa Tana da viTarca ars CueulebaA yrmaTa mSoblebTan yofnisas, rodesac, yrmaTa Cveulebisamebr, ve-
velad ganslvisaA mRerad da gancxromad, xedvida keTilis- lad gadioda igi saTamaSod da gasarTobad, Cveni modgmis
moZule igi mteri naTesavisa CuenisaA boroti eSmaki, viTar- mteri, keTilis moZule eSmaki xedavda, rom misi Zalis fex-
med damTrgunvelad Zalisa misisa izrdeboda yrmaA igi wmi-
qveS gasaqelad izrdeboda es wminda yrma, da SeZrwunda:
daA, SeZrwunda: nuukue sruliad ganqiqnes mis mier siboro-
vaiTu, savsebiT Semusrviliyo mis mier siborote misi. ami-
te misi. amisTYsca siCCoATganve iwyo brZolad misda.
tomac Cvilobidanve daiwyo mis winaaRmdeg brZola.
rameTu gYTxrobda TYT wmidaA ese, viTarmed: “viyav raA Tavadve gviambobda wminda mama: `rodesac viyavi didi
mdinarisa mis didisa pirsa, romelsa kciaA ewodebis, wiaR-ker-
kciaA mdinaris piras, romelsac qcia ewodeba, mdinaris gaRma
Zo mdinaresa vixili yrmaA Semosili cecxlis-feriTa da miK- mxares vxedavdi xolme cecxlisfrad Semosil yrmas, ro-
mobn: “moved da vimReroT”. da viTarca warvemarTi, yrmaA Su- melic TavisTan mixmobda: modi, viTamaSoTo. rodesac mis-
enieri, spetakiTa mosili, momekidis saKelsa da metyYn: “iyav ken gavemarTebodi, maSinve saxeloSi xels momkidebda sxva
aqa Cem Tana, rameTu me umjobesi moyuasi var Seni”. yrma, TeTriT Semosili da mSvenieri, da metyoda: `CemTan
xolo ese sacnaur ars, romel wiaR-kerZo mdinarisa cec-
darCi, radgan me ukeTesi megobari var Seni~.
xliTa miT saukunoATa Semosili boroti eSmaki iyo da egu-
aSkaraa, mdinaris gaRma mxares _ saukuno cecxliT Se-
leboda wyalTa maT Sina warwymedaA yrmisaA mis, xolo speta-
kiTa mosili igi angelozi iyo, romeli siCCoATganve daudgi- mosili boroti eSmaki iyo, romelsac surda, mdinareSi
na RmerTman, raATa scvides mas, viTarca ityYs daviT, viTar- daexrCo wminda yrma; xolo TeTriT Semosili _ angelozi
med: “daibanakebs angelozi uflisaA garemoAs moSiSTa TYsTa iyo, romelic Cvilobidanve daudgina mas RmerTma mcvelad,
da iKsnnes igini ufalman”. da kualad wamebs didi basili, vi- rogorc daviTi ambobs: `uflis angelozi RmrTismoSiSTa
Tarmed: yovlisa morwmunisada micemul ars angelozi mcve- irgvliv daisadgurebs, da ixsnis maT ufali~1. amasve emow-
lad cxorebisa misisa. meba basili didi, romelic ambobs: yoveli morwmunisaT-
da kualad iyo raA wmidaA ese wuT monastersa mas Sina ze- vis RmrTis mier angelozia dadgenili misi cxovrebis mcve-
moKsenebulsa, SuriTa eSmakisaATa aRedva cecxli monaster-
lado.
sa mas da sruliad Semrgualda. xolo yrmasa mas netarsa eZina
iyo aseTi SemTxvevac: rodesac wminda yrma monaster-
Rrmad. da movida kualad gamoCinebuli igi, spetakiTa mosi-
li, ganaRYZa da upyra Kelsa da Soris cecxlisa mis uvnebe- Si imyofeboda, eSmakis mowadinebiT, cecxli moekida am mo-
lad ganavlo. da iyo monastersa mas maxlobelad eguteri er- nasters, romelmac mTlianad moicva igi. am dros netar
Ti, viTar utevan erT, mun miiyvana angelozman man da TYT yrmas Rrmad eZina. masTan mivida TeTriT Semosili ange-
lozi, gaaRviZa, xeli mohkida, da cecxlSi uvneblad gaa-
tara. monastris maxloblad, daaxloebiT erTi utevanis2
manZilze, erTi eguteri (samlocvelo) iyo; iq miiyvana uf-

1 fs. 33:8
2 manZilis erTeuli, daaxloebiT 185 metri

452 453
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

miefara. xolo viTar vhgoneb, saswauli ese ara umcires ars lis angelozma, TviTon ki gauCinarda. es saswauli, vfiq-
saswaulsa mas samTa yrmaTasa. rob, naklebi araa sami yrmis saswaulze.1

IV. aramed me sarbielsave sityuaTa CemTasa vidodi da aqa 4. magram me kvlav Cemi sityvis sarbiels davubrundebi,
srul vyo samcxes zrdilobisa misisaTYs sityuaA da merme da samcxeSi yrma giorgis aRzrdis Sesaxeb sityvas aq davas-
movicvalo gonebiTa da xaxuls mislvisa da swavlisa misi- ruleb; Cems fiqrs mivapyrob xaxulSi mis wasvlas, da misi
saA. da vTqua, Tu sruliad ganaTlebisaTYs yovelive sulmci-
iq ganswavlisa da, metic, sruli ganaTlebis Sesaxeb mcired
red da mokled migiTxra, viTarca ufalman Zali momces, ra-
da SemoklebiT mogiTxrobT, rogorc ufali momcems Zalas,
meTu igi eqmna mizez yovlisa keTilisa, viTarca ityYs gri-
gol RmrTis-metyueli aTinisaTYs, viTarmed: romeli igi me radgan xaxulSi ganswavla giorgisaTvis yovelive sikeTis
oqroAsa qalaq meqmnao. xolo daRacaTu saxe ese saxisa wina- mizezad gadaiqca; iseve, rogorc grigoli RmrTismetyvel-
aRmdgom ars, aramed gulisKmis-myofelman suliersa zeda ma Tqva aTenis Sesaxeb: `igi CemTvis oqros qalaqad iqcao~.
gulisKma-yav. marTalia, warmarTuli sibrZnis kera, aTeni, sulierebis sas-
xaxuls
esxnes netarsa amas orni mamis-Zmani [xaxuls
xaxuls], ornive uxu- wavl adgils, xaxuls, ar Seesabameba, da piriqiT, ewinaaR-
cesni mamisa misisani, kacni RmerTSemosilni da savseni saR- mdegeba, magram mimxvedrma sulierad igulisxmos.
mrToATa madliTa. uxucesisa mis saxeli giorgi mwerali, ro- giorgis ori biZa (mamis Zmani) hyavda xaxulis monaster-
meli yofil iyo mweralTa zeda mTavarad kurapalatisaTa.
Si; orive maTgani mamamisze ufrosi iyo asakiT; eseni iy-
vnen RmerTSemosili kacebi, saRmrTo madliT aRsavseni. uf-
rosi Zma, giorgi, mwerali2 iyo; kurapalatis mweralTa3
ufrosad iyo namsaxurevi.

1 igulisxmeba danielis winaswarmetyvelebaSi moxseniebuli


sami yrma _ anania, azaria da misaeli, romlebic mefe nabuqo-
donosorma cecxlSi Cayara; uflis angelozma ki cecxlisagan
ixsna isini (dan. 3:19-24)
2 e. i. mwignobrobis mcodne
3 e. i. mdivan-mwignobarTa

454 455
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo meorisa mis saxeli saba, kaci wrfeli da umankoA. meore Zmas ki saba erqva. es iyo wrfeli da umanko kaci.
eseni mkYdr iyvnes xaxuls oriTave cxorebiTa Sezavebulad, orive maTgani xaxulSi iyo damkvidrebuli, da ornairi
rameTu simdidresa Tana saRmrToAsa moqalaqobisasa Korcie- cxovrebiT cxovrobdnen Sezavebulad: saRmrTo moRvawe-
lica simdidre uxuebiT aqunda.
obiT gamdidrebulT, materialuri simdidrec uxvad hqon-
amaT RirsTa berTa viTarca euwya yrmisa giorgis sikeTe
daT.
da RmrTis-moSiSebaA, mswrafl miumcnes Zmasa TYssa iakobs,
raATa yovliTa swrafiTa yrmaA igi giorgi maTa moiyvanos. xo- rodesac am Rirseul berebs auwyes yrma giorgis sike-
lo mas viTarca esma, mswrafl aRasrula brZanebuli maTi da Te da RmrTismoSiSeba, Tavis Zma iakobs SeuTvales, yrma
wariyvana xaxulad Svili TYsi. pirvelad Sehvedra igi yov- giorgi saswrafod CvenTan moiyvaneo. iakobma, Zmebis sur-
lad wmidasa RmrTis-mSobelsa, romlisa-igi erTgul msaxur vili rom Seityo, saCqarod aRasrula maTi brZaneba, da Ta-
da sakuTar mona yofad iyo, da merme TYsTa ZmaTa miuTuala visi Svili xaxulSi waiyvana. jer igi yovladwmida
da TYT sixaruliT warvida saxed TYsa. RmrTismSobels Caabara, romlis erTguli msaxuri da sa-
xolo netarTa maT viTarca ixiles gonierebaA igi da daw- kuTari mona unda yofiliyo, Semdeg Tavis Zmebs mihgvara
ynarebulebaA saxisa misisaA, uSfoTveli igi da aRuZrveli qce-
yrma, TviTon ki kmayofili da gaxarebuli dabrunda Tavis
vaA misi, ganixares sixaruliTa didiTa da hmadlobdes Rmer-
saxlSi.
Tsa, rameTu ixiles maT yrmaA moxucebulebiTa Semkuli da Wa-
buki siberiTa ganSuenebuli, viTarca ityYs didi basili, vi- roca netarma berebma naxes giorgis goniereba, wynari,
Tarmed: mKce ars sibrZne da gonierebaA kacTa Soris, Tu ara uSfoTveli da auRelvebeli qceva, didi sixaruliT gai-
sispetake TmaTaA arad sargebel arso. da kualad gYswavies xares da RmerTs hmadlobdnen, radgan ixiles yrma, moxu-
danielisTYs da ieremiaAsTYs, rameTu erTi igi msajul mo- cebulobiT1 Semkuli, da Wabuki, siberiT gamSvenierebuli;
xucebulTa iqmna, xolo meore igi saSoATgan ganwmedili wi- rogorc ambobs basili didi: namdvili mxcovaneba kacisa _
nawarmetyuelebda. sibrZne da gonierebaa, Torem TmaTa siTeTres araviTari
xolo viTarca vTquT, ixiles raA keTilTa maT berTa Zmis- sargebloba ar moaqvso. amisi magaliTi gvaqvs daniel da
wuli TYsi esreT Semkuli, mihguares igi mamasa makaris, ro-
ieremia winaswarmetyvelTa cxovrebidan, radgan pirveli
meli-igi mas Jamsa RirsebisaTYs misisa winamZRuari iyo didi-
maTgani moxucebulTa ganmsjeli gaxda, meore ki _ dedis
sa mis lavrisaA. xolo man viTarca ixila, friad ganixara da
viTarca Svili Seitkbo. akurTxa igi kurTxeviTa miT muclidanve ganwmendili winaswarmetyvelebda.
abrameaniTa, eklesiisa evlogiasa monawile yo da sulisa rodesac keTilma berebma Tavisi Zmiswuli ase Semkuli
ixiles, igi mihgvares monastris mamasaxliss makaris, ro-
melic Tavisi Rirsebis gamo imJamad xaxulis did lavras2
winamZRvrobda. mama makarim Zalze gaixara, da giorgi Svi-

1 igulisxmeba: sibrZniT
2 lavra _ didi monasteri

456 457
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

TYsisa Svilad uwoda. da egreTve didsa masca basilis bagra- liviT Caixuta, akurTxa igi abramiseuli kurTxeviT1, ek-
tis Zesa mihguares da wmidaA kurTxevaA misi miRebad sces, ro- lesiis evlogia2 uwilada da Tavisi sulieri Svili uwo-
meli-igi mas Jamsa Sina iyo moZRuari da ganmanaTlebeli que- da.
yanisa CuenisaA. da kualad RmerTSemosilman antoni mnaTeman
giorgi warudgines did basilisac, bagratis Zes, ro-
ixila raA, ganixara da yovliTa kurTxeviTa akurTxa. da esreT
melic imxanad Cveni qveynis moZRvari da ganmanaTlebeli
yovelTa mamaTa kurTxevaA miaRebies da merme-Ra wariyvanes
saxed TYsad. iyo, da misi wminda kurTxeva miaRebines.
maSin ganizraxes saRmrToTa maT moxucebulTa Tana-zrax- aseve, rodesac RmerTSemosilma antoni mnaTem ixila
viTa zemoKsenebulTa amaT mamaTaATa, raATa pirvel yovlisa yrma, gaixara da yovelive kurTxeviT akurTxa. yvela sxva
RmrTiv-suliersa visme da mwyemssa keTilsa Sehvedron Svi- mamebmac kurTxeva miaRebines, da amis Semdeg waiyvanes Ta-
li TYsi, raATa sulieriTa hasakiTa aRorZndebodis da saR- vis saxlSi.
mrToTa maT swavlaTa sZesa mis mier sumides da sisruled saT- maSin am RvTiurma moxucebulebma zemoxsenebul mameb-
noebaTa warematebodis. Tan moilaparakes, rom giorgi, pirvel yovlisa, miebare-
da vinmca poves sxuaA umaRlesi saTnoebiTa da sulierTa
binaT romelime RmrTivsulieri da keTili mwyemsisaTvis
moZRurebaTa Sina ganTqumuli, garna didi ilarion Tualoe-
(moZRvrisaTvis), raTa misi xelmZRvanelobiT sulierad aR-
li, romeli-igi mas Jamsa viTarca mTiebi brwyinvida krebul-
sa Soris mamaTasa, romlisa saTnoebaTa da moRuawebaTa aw war- zrdiliyo, mis mier saRmrTo swavlaTa rZe Seesva.3
moTqumaA SeuZlebel ars. sxva vin unda epovaT, saTnoebiT ufro amaRlebuli da
sulier moZRvrebaSi ganTqmuli, Tu ara ilarion Tualo-
eli, romelic imJamad mnaTobiviT brwyinavda wmida mama-
Ta sakrebuloSi! misi saTnoebisa da Rvawlis aRwera SeuZ-
lebelia.

1 igulisxmeba bibliuri abraami, rCeuli eris mamaTmTavari


2 evlogia (berZn. `kurTxeva~) _ ase ewodeba saeklesio siwmi-
deebs (sefiskveri, nakurTxi wyali, kandelis zeTi, jvari, xa-
ti, sasuliero literatura da sxva wminda nivTebi), romle-
bic usasyidlod gaicema eklesia-monastrebSi, rogorc kur-
Txeva
3 `rZed~ pavle mociquli moixseniebs saRmrTo swavlebis mar-
tiv, iolad SesaTvisebel formas, romelic damwyebTaTvisaa
gamiznuli, zrdasrulTaTvis gankuTvnils ki _ `saWmelad~. aq
saRmrTo swavleba Sedarebulia Cvili yrmebis sakvebTan, rom-
lebic jer rZes svamen, Semdeg ki, rodesac saamisod momwif-
debian, _ saWmelsac (Sdr. 1 kor. 3:2; 1 pet. 2:2)

458 459
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

amas netarsa Sehvedres Svili TYsi da monazonebisa mi- am netar mamas Caabares Tavisi Svili, da Seevedrnen,
marT warmarTebad evedrebodes. xolo wmidaman man, viTarca samonazvno sisrulisaken warmatebaSi Sesweoda yrmas. xo-
RmrTisa mier mocemuli keTili Svili, egreT Seiwynara da lo wminda ilarionma ise miiRo giorgi, rogorc RmrTis
wesierebisa mimarT da saTnoebisa wurTiTa uwyis, da esreT
mier micemuli keTili Svili, da wesierebasa da saTnoeba-
waremateboda nebiTa RmrTisaATa. da viTarca nergi keTili
Si misi wvrTna daiwyo. RvTis nebiT, giorgi sulierad wa-
danerguli Tanawarsadinelsa RmrTiv-sulierTa swavlaTasa
dRiTi-dRe aRorZndeboda. remateboda, da rogorc keTili nergi, RmrTivsulier swav-
xolo uwyes swavlaTaca saeklesioTa da samRdeloTa, ro- laTa mdinaris piras darguli,1 dRiTi-dRe izrdeboda.
melTa Sina umetes yovelTa hasakis-sworTa misTasa waremata. daiwyes misi ganswavla saeklesio da samRvdelo sakiT-
da sagalobelni igi saweliwdoni da Sewyobilebani igi ga- xebSic, romelSic yvela Tanatols ajoba. saweliwado sa-
lobaTani yovelnive meysa Sina zepiriT daiswavna. saRmrToTa galobelni2 da yovelgvar galobaTa Sewyoba3 zepirad da-
kula wignTa kiTxvisaTYs rad saKmar ars sityuad, romelTa- iswavla.
igi Sina uaRres Zalisa TYsisa daSura da gamoicada, romelsa saRmrTo wignebis kiTxvaze raRa saWiroa laparaki; im-
Sina ara scemda Zilsa TualTa TYsTa da hrulsa wamTa TYsTa.
deni iSroma da iseTi gamocdileba SeiZina, rom sakuTar
xolo gansuenebasa kula KorcTasa yoladve ara Tavs-idebda.
Zalebsac gadaaWarba. Tvalebs ZiliT mosvenebis saSuale-
maSindeli igi werilTa gulisKmisyofaA viTarca windi raA-
me momavalTa saqmeTaTYs miiRo da esreT yovelnive saRmrToni bas ar aZlevda, da wamwamebs _ mirulvisas. sxeulis mosve-
werilni Zuelisa da axlisa Sjulisani, romelni oden Cuensa nebas savsebiT ar etaneboda. mis mier wminda wignebis ma-
enasa povna, yovelnive keTilad gulad ixuna. Sindeli gaazreba da mixvedra _ sawindari iyo im mwig-
nobruli saqmianobisaTvis, romelic momavalSi eloda. saR-
mrTo werilis yvela wigni, Zveli da axali aRTqmisa, rom-
lebic Cvens enaze moipoveboda, mTlianad gaiTavisa.

1 Sdr. fs. 1:3


2 saweliwado sagalobelni _ saeklesio sagalobelni, romel-
nic wlis TiToeul dRes mosaxsenebel wmidaTa da dResaswa-
ulTa gansadideblad igalobeba saeklesio RmrTismsaxure-
bis dros
3 galobaTa Sewyoba _ samgaloblo xelovneba, galobis kilo-
sa da melodiis Seswavla

460 461
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

V. xolo uwyi, viTarmed mravalTa gsurs smenad, Tu vinaA 5. vici, mraval Tqvengans surs, Seityos, saidan miiRo
iswava berZuli swavlaA, gina vinaA dagYunja safase ese mo- berZnuli ganswavluloba, anda saidan dagvigrova es au-
uklebeli feris jojikis Zeman, dis-siZeman basili bagratis racxeli saunje. esaa damsaxureba ferisisa, jojikis Zisa,
Zisaman.
romelic iyo basil bagratis Zis dis siZe.
raAsaTYs-me vaKsene daA basilisi? amisTYs, rameTu ityo-
risTvis vaxsene basilis da? _ imisaTvis, rom Rirsi ma-
dis wmidaA igi, viTarmed: ”ara udares iyo Rirsi ese dedakaci
RmrTis-msaxurebiTa Zmasa TYssa, netarsa basiliso”. ma giorgi ambobda xolme: `RmrTismsaxurebiT es dedakaci
aman feris da meuRleman misman ganizraxes keTilad, raA- ar Camouvardeboda Tavis Zmas, netar basiliso~.
Ta kaci saRmrToA iZion sulisa maTisa keTilisa maswavlelad ferisma da misma meuRlem ganizraxes, rom moeZiebinaT
da uwesoebisa damayenebelad da raATa yoladve maxlobelad vinme RvTiuri kaci TavianT sulier moZRvrad, yoveli si-
maTsa iyos. amis pirisaTYs orTave gamoiZies da daamtkices, keTis maswavleblad da uwesoebis damSlelad, da es moZ-
viTarmed giorgi mwerlisa ugonieressa veravis hpoeben. Rvari mudam TavisTan hyolodaT. gamoikiTxes am saqmeze,
amisTYs didiTa vedrebiTa da qenebiTa giorgi mwerali wa- da daaskvnes, rom zemoxsenebul giorgi mweralze, xaxu-
riyvanes da yoveli saqme maTi sulieri da Korcieli mas daa-
lel moRvaweze ufro goniers veravis ipovidnen. amito-
morCiles. xolo aman giorgi netari Zmis-wuli TYsi, yrmaA gi-
mac didi xvewna-mudariT giorgi mwerali waiyvanes Tavis-
orgi, Tana wariyvana, rameTu friad eKmareboda zepiriT kana-
naxobasa da wignis-kiTxvasa da missa msaxurebasa, rameTu mo- Tan, da Tavisi yvela saqme, rogorc sulieri, ise xorcie-
xucebul iyo. li, mas daumorCiles.
xolo viTarca ixiles keTilTa maT meuRleTa, ganixares giorgi mweralma Tavisi netari Zmiswuli, yrma gior-
friad. da saRmrToman man dedakacman Svilad TYsad aRiara gic Tan waiyvana, radgan TviTon moxucebuli iyo, da gi-
igi. da dayves mravali Jami keTilsa da RmrTisa saTnosa cxo- orgis daxmareba sWirdeboda zepiri kananaxebiT1. wignis
rebasa Sina. kiTxviTa da sxva saqmianobiT.
roca keTilma meuRleebma ixiles igi, didad gaixares.
RvTiurma dedakacma giorgi Tavis Svilad aRiara, da
RmrTivsaTno da keTili cxovrebiT mravali Jami dayves.

1 kananaxeba _ karnaxi; wignis xmamaRali kiTxva, imisaTvis, ra-


Ta sxvam Caiweros. momdinareobs berZnuli `kanonarqidan~ (niS-
navs `sagalobeli kanonis damwyebs~). ase ewodeboda saeklesio
moweses, romelic uZRveboda galobas RmrTismsaxurebis dros.
igi wamoiwyebda pirvel muxls sagaloblisas, romelic Semdeg
danarCen mgalobelT unda gaegrZelebinaT imave kiloze.

462 463
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo amissa Semdgomad risxviTa basili mefisaATa feriss amis Semdeg basili keisris risxviT, feriss Tavi mohk-
Tavi warekueTa, rameTu gandgomilebaA daswames. da esreT veTes, radgan Ralati da gandgomileba daswames. mefis
brZanebiTa sameufoATa ese Rirsi dedakaci eriTurT TYsiT brZanebiT, ferisis qvrivi Tavisi SinaymebiTurT konstan-
kostant ine
kostantine poled wariyvanes, vinaA-igi dayves aTormeti
inepoled
tinepolSi waiyvanes, sadac Tormeti weli gaatares.
weli.
konstantinepolSi yofnisas sakvirveli yrmis, gior-
xolo maTsa mas mun yofasa mamis-Zmaman amis sakYrvelisa
yrmisaman da, ufroAs-Ra vTqua Tu, saRmrToman man dedakac- gis biZam, giorgi mweralma, da ufro ki im RvTiurma deda-
man saswavlod misces yrmaA igi giorgi kacTa filosofosTa kacma (ferisis qvrivma) igi saswavlebelSi miabares filo-
da ritorTa, oriTave cxorebiTa SemkobilTa, ara eriskacTa, sofosTa da ritorT1, orive cxovrebiT2 SemkulT; ara eris-
aramed monazonTa RmrTis-moSiSTa da yovelTa mier wamebul- kacT, aramed monazvnebs, RmrTismoSiSebsa da yvelas mier
Ta. da esreT aTormetsa mas welsa yovelive moswrafebaA da aRiarebulT.
guls-modginebaA erTbamad Semoikriba, vidre-Ra maxYlTa go- swavlis 12 wlis ganmavlobaSi yrma giorgim srulad
nebiTa da mraval Jam gamocdilTa moswrafebiTa waremata; xo- moikriba swavlisadmi gulmodgineba; TanamowafeTagan yve-
lo moswrafeTa da guls-modgineTa simaxYliTa gonebisaATa
laze gonebamaxvilT da gamocdilT sibejiTiT gauswro, be-
aRemata. da orkerZove srul qmnulTa erTkerZo Tana-warhKda,
jiTebsa da gulmodgineebs ki gonebis simaxviliT ajoba;
vidre-Ra didad gankYrdes yrmani igi berZenTani missa mas
egodensa moswrafebasa da simaxYlesa gonebisasa, hnatrides da orive mxriv srulqmnilebic ukan Camoitova. berZenTa
guls-modginebasa missa da Zalisaebr baZvad missa aRiZrvo- bavSvebi didad gakvirvebulebi iyvnen misi aseTi sibeji-
des. TiTa da gonebis simaxviliT; mis gulmodgineobas Sehnat-
da da-raA-yo swavlasa mas Sina, viTarca vTquT, aTormeti rodnen da, SeZlebisdagvarad, mis mibaZvas cdilobdnen.
weli, da viTarca queyanaman keTili Tesli swavlulebisaA Se- swavlaSi, rogorc vTqviT, Tormeti weli gaatara da,
iwynara urnatTa Sina sulisa TYsisaTa, romeli-igi Jamsa rogorc niadagma - jansaRi Tesli, ise miiRo swavlulebis
TYssa gamoRebad edva aRvsebad sulsa mSierTasa da ganmdid- keTili Tesli Tavisi sulis xnulebSi, romelic Tavis dros
rebad RmrTisa eklesiasa. amissa Semdgomad brZanebiTa sameu-
nayofs gamoiRebda, aavsebda mSierTa suls da gaamdidreb-
foATa kualad TYsTave prastinTa miiqca saRmrToA ese deda-
da RmrTis eklesias.
kaci tvarwatafs da Tana-wariyvana yrmaA giorgi mamis-Zmi-
save TYsisa Tana. xolo euwya, viTarmed dedaA misi micvale- amis Semdeg mefis brZanebiT Tavissave mamulSi, tvar-
bul iyo, xolo mamaA misi wuT cocxal iyo, romeli-igi Zmaman watafSi daabrunes yrma giorgis mfarveli RvTiuri de-
misman giorgi Tavisa TYsisa Tana moiyvana tvarwatafs da dakaci, romelmac igi, mis biZasTan erTad, Tan waiyola.
iq Seityves, rom yrma giorgis deda gardacvliliyo;
mama jer kidev cocxali hyavda. Zmam, giorgi mweralma, isic

1 ritori (berZ.) _ swavluli, mWevrmetyveli


2 e. i. sulieriT da xorcieliT

464 465
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

erTbamad iyofodes. xolo yrmaA giorgi warvida xaxuls ma- tvarwatafSi moiwvia, da erTad cxovrobdnen. yrma gior-
mis-Zmisa TYsisa Tana sabaAsa. gi ki xaxulSi dabrunda Tavis meore biZasTan, sabasTan.

VI. da viTarca iqmna ocdaxuTis wlis, tkbilsa mas uRelsa 6. roca ocdaxuTi wlisa Seiqna, giorgim qedi moud-
monazonebisasa qedi TYsi moudrika. rameTu daRacaTu siy- rika monazvnobis1 tkbil uRels. marTalia, siyrmidanve igi
rmiTganve monazoni iyo, xolo wuT kurTxevaA monazonebisaA monazoni iyo, magram aqamde jer ar mieRo samonazvno kur-
ara mieRo. rameTu moZRuari misi sulieri da RuawlTa mimarT Txeva. giorgis sulieri moZRvari, samonazvno moRvaweo-
monazonebisaTa mwurTeli didi ilarion wuT KorcTaRa Sina baSi misi gamwvrTneli, didi ilarioni jer kidev cocxa-
iyo da KelTagan misTa miiRo kurTxevaA monazonebisaA. rame- li iyo, da misi xelidan miiRo samonazvno kurTxeva, rad-
Tu igi iyo pirveli moZRuari misi da mizezi yovlisa keTili- gan igi iyo misi pirveli moZRvari, da yovelive sikeTis
saA.
mizezi.
amisa Semdgomad aRZrviTa zegardamoATa mouKda survi-
amis Semdeg, zeciuri STagonebiT, mouvida survili
li ucxoebisa da siglaxakisaA da TYsTa da mecnierTagan gan-
SorebisaA da, ufroAs-Ra vTqua Tu, survili Tayuanis-cemi- gandegilobisa, ucxoebaSi siglaxakiT cxovrebisa, Tavisi-
saTYs wmidaTa maT da ganmacxovelebelTa adgilTa, vinaA-igi anebisa da nacnobebisagan ganSorebisa, da, metsac vityvi,
aRasrula yoveli gangebulebaA cxorebisa CuenisaA sityuaman _ survili im wminda da macocxlebeli adgilebisa, saida-
mamisaman mosrulman KsnisaTYs Cuenisa. nac aRasrula Cveni cxovrebis gangebuleba RmrTis sityvam,
xolo iyoca gangebulebaA RmrTisaA saqmesa amas Sina, ro- Cveni xsnisaTvis mosulma.
meli-igi winaAswar yovelsave mecnier ars da yofadTa viTarca am saqmeSi RmrTis gangebac eria, radgan RmerTi yov-
yofilTa xedavs, viTarca igi moses raA winawarmetyuelad ga- lismcodnea, da momavlis ambebs iseve Wvrets, rogorc uk-
namzadebda, pirvel yovlisa TYsTagan gamoiyvana da abrahams
ve momxdars. man, rodesac amzadebda moses sawinaswarmet-
raA Tana aRTqumasa dasdebda, queyanisa TYsisa datevebaA ub-
yvelo moRvaweobisaTvis, pirvel yovlisa, Tavisianebisa-
rZana. da egreTve mravalTa wmidaTaTYs weril ars: hnebavn raA
miaxlebaA RmrTisaA, pirvel yovlisa TYsTagan da megobarTa gan ganaSora igi. aseve, rodesac abrahamTan aRTqmas deb-
da, Tavisi qveynis datoveba ubrZana mas. msgavsi ram _ mra-
vali wminda adamianis Sesaxebac dauweriaT: rodesac un-
daT xolme RmerTTan miaxloeba, pirvel yovlisa Tavisia-
nebisagan da megobrebisagan ganeSorebian da mxolod ma-

1 monazvnoba _ uqorwinebeli cxovreba RmrTis sadideblad


da RmrTismsaxurebaSi warsamateblad, monasterSi (e. i. mona-
zonTa saerTo sacxovrebelSi) an gandegilad cxovreba

466 467
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

ganeSornian da WeSmariti igi TYsebaA da zraxvaA RmrTisaA Sin pouloben WeSmarit naTesaobasa da Tana-zraxvas Rmer-
maSin-Ra povian, viTarca vityode wmidisa amisTYs. TTan1. igive moxda Rirsi mamis giorgis cxovrebaSic.
mouKda survili ucxoebisaA da TYsTagan ganSorebisaA, gauCnda survili ucxoebaSi yofnisa da Tavisianebisa-
dafarulad yovelTa megobarTagan da mecnierTa sivltolaA
gan ganSorebisa. megobar-nacnobTagan dafarulad gamoi-
iKumia da waremarTa ierusalemiT kerZo.
para da ierusalemisken gaemarTa.
xolo viTarca cna mamaman makari da yovelTa maT RmerT-
SemosilTa berTa, Sewuxnes friad da yovliT kerZo meZiebelni rodesac es ambavi Seityves makari winamZRvarma da xa-
da Sempyrobelni ganavlinnes, da yovelni gzani moicvnes. xulis mkvidrma RmerTSemosilma berebma, Zalze Sewuxdnen
maSin viTarca gulisKma-yo, rameTu Seipyrobdes, saR- da yoveli mxriv dauwyes mas Zebna. dagzavnes mdevrebi da
mrToA Rone iKumia viTarca didman aTanasi, da Sesamoseli yvela gza daikaves.
TYsi friad keTili misca glaxaksa visme da misi igi dabebku- giorgi mixvda, rom mis Sepyrobas cdilobdnen, da Ta-
li Seimosa. da pova mwuxare erTi winamZRurisagan dateobi- vis dasaRwevad RvTiur xerxs mimarTa, iseve, rogorc didma
li, upyra wina da waremarTa gzasa TYssa. da esreT ganera da- aTanasem2; Tavisi Zvirfasi Sesamoseli gzad Sexvedril erT
maxrwevelTa gzisa mis keTilisaTa, rameTu daRacaTu siyua-
glaxaks misca, da sanacvlod misi CamoZonZili samosi Sei-
ruliTa iqmodes, aramed ara keTil iyo momavalTa saqmeTaTYs.
mosa. moZebna suliT avadmyofi da winamZRvrisagan mito-
xolo ityoda TYT wmidaA igi, viTarmed: udabnosa adgil-
sa SegYRamdao tyeTa Sina, da iyo elva-quxili da haeri bo- vebuli erTi kaci, win gaiZRola da ase gaswia Tavis gzaze,
roti da SYdgzis daakueTa eSmakmano mwuxare igi mas Ramesa, raTa Tavi daeRwia mdevarTagan, romelTac surdaT misi
da perovin da iRrWenn da yivin, xolo me vlocevdio. Seferxeba keTil gzaze. marTalia, isini siyvaruliT ake-
ixileT-Ra uSiSi ese suliTa da axovani gonebiTa, viTar Tebdnen amas, magram momaval saqmeTaTvis umjobesi iyo, xe-
ara SeZrwunda, aramed Rame yovel evedreboda RmerTsa li ar SeeSalaT.
mogvianebiT Rirsi mama giorgi igonebda: gzad udabur
adgilze dagviRamda tyeSi. elavda da quxda. haeri damZi-
mebuli iyo. Cemi Tanamgzavri, suliT avadmyofi kaci eS-
makma Svidjer dasca Zirs da awamebda. mas piridan duJi
sdioda, kbilebs aRrWialebda da kioda; me ki vloculob-
dio.
SexedeT suliT uSiSar da gonebiT Zlier bers! nanaxma
ki ar SeaZrwuna, aramed mTeli Rame RmerTs evedreboda

1 Tana-zraxva (Zv.) _ saubari, axlo urTierToba


2 aTanase didi _ wminda mama da eklesiis maswavlebeli, udi-
desi Teologi, aleqsandriis mTavarepiskoposi (IVs.)

468 469
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

gankurnebisa misisaTYs, vidremdis ganiota kacisa misgan su- mis gankurnebas, manamde, sanam boroti suli ar gandevna
li igi boroti. da yovliTurT uvnebeli monastersa erTsa im kacisagan, da sruliad uvnebeli ar miiyvana erT monas-
miiyvana, sada-igi gankurnebulsa mas eneba. terSi, iq, sadac gankurnebuls surda.
da hmadlobda RmerTsa, romelman iKsna sulisa misgan
giorgim madloba Seswira RmerTs, romelmac arawmi-
arawmidisa. da esreT mxoloA waremarTa gzasa TYssa mravli-
da sulisagan ixsna misi Tanamgzavri, da amis Semdeg mar-
Ta SromiTa da RuawliTa, rameTu dahqenjnida da aWirvebda
KorcTa TYsTa, viTarca mociquli ityYs, viTarmed: “aRvik- to gaagrZela gza, didi tanjva-wvalebiT. sakuTar sxeuls
rZalav KorcTa CemTa da davimoneb, raATa ara sxuaTa uqada- awamebda da gansacdelSi agdebda, rogorc mociquli am-
gebde da me gamoucdel viyo”. egreTve hyofda wmidaA ese, ra- bobs: `Cems sxeuls gasaWirSi vagdeb da davimoneb, raTa mar-
meTu ZaZaA Seemosa da uKamloA da TavRia, uRYnoA da uwue- to sxvebs ar vuqadagebde, da me ki araferi gadavitano~1.
loA vidoda gzasa mas iwrosa, rameTu dResa Sina erTgzis mi- aseve iqceoda wminda mama giorgi; uxeSi tansacmeli ecva,
iRis puri da wyali. fexSiSveli da TavRia midioda viwro gzaze, sagzlis _
Rvinisa da yvelis gareSe. dReSi mxolod erTxel iRebda
pursa da wyals.

VII. da eseviTariTa SromiTa da moRuawebiTa Semkobili mi- 7. aseTi SromiTa da tanjviT Semkulma miaRwia Sav mTas;
iwia Savsa mTasa
mTasa. da merme aRvida mTasa sakYrvelsa
sakYrvelsa, Tayu- Semdeg avida sakvirvel mTaze, sadac Tayvani-sca da eambo-
anis-sca da ambors-uyo larnaksa wmidisa da sakYrvelT-moq- ra wminda da sakvirvelTmoqmedi svimeonisa da misi dedis,
medisasa sYmeonissa da Rirsisa dedisa misisa netarisa mar- netari marTas samarxebs. yvela monasteri moiloca; moi-
TaAssa. da yovelni monasterni moilocna da wmidani mamani mo- naxula wminda mamebi da yvela maTganisagan locva-kurTxeva
ikiTxna da yovelTagan locvaA miiRo. miiRo.
xolo yovlisa pirvelad iwyo Ziebad winamZRurisa da moZ-
uwinares yovlisa, daiwyo Zieba sulieri moZRvrisa da
Rurisa sulierisa, rameTu uwyoda, viTarmed TYnier moZRu-
winamZRvrisa, radganac icoda: moZRvris gareSe sulis
risa ara ars cxorebaA sulisaA da warmarTebaA monazonebisaA.
da pova mTasa sakYrvelsa napralsa Sina kldisasa beri wmi- cxovneba da samonazvno moRvaweobaSi warmateba _ SeuZle-
daA Seyenebuli, viTarca guriti ubiwoA da tredi umankoA, belia. sakvirvel mTaze erTi kldis napralSi ipova kidec
erTi wminda dayudebuli beri2, ubiwo gvritisa da umanko

1 1 kor. 9:27
2 dayudeba _ asketuri moRvaweobis iseTi saxea, rodesac gan-
degili monazoni Tavis senakSia Caketili locviTi Rvawli-
saTvis, da iqidan arasodes gamodis, aucilebeli saWiroebis
garda.

470 471
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

kaci zecisaA da angelozi queyanisaA, yovliTurT ucxoA da mtredis msgavsi, zeciuri kaci da amqveyniuri angelozi,
ganSorebuli KorcTagan da KorcielTa zrunvaTa da gone- sruliad ganSorebuli xorcieli sazrunavisagan da go-
biTa RmrTisa micvalebuli, giorgis vityY dayudebulsa, did- nebiT RmerTTan myofi. es iyo giorgi dayudebuli, warmo-
sa mas mnaTobsa naTesavisa Cuenisasa, kacsa yovelTa mier gu-
SobiT qarTveli, Cveni eris didi mnaTobi, yovelTaTvis gu-
lis-saTqumelsa, romelman-ese Cuen undoTa amaT amisi aRwe-
liT sawadeli kaci, romelmac me, uZlursa da mcires, yo-
raA guaiZula. amas daemowafa netari ese, viTarca odesme mTasa
sinasa netari iovane didsa martYris. velive amis aRwera maiZula. amas daemowafa netari mama
xolo man, viTarca ixila sikeTe sulisa misisaA da ganica- giorgi, iseve, rogorc odesRac sinis mTaze netari ioane
da talanti igi mis Soris daunjebuli, ganixara sixaruliTa did martviris daemowafa1.
didiTa da suliTa gulisKma-yo, raA-igi yofad iyo. rameTu rodesac giorgi dayudebulma Rirsi mama giorgis su-
surviel iyo wmidaA ese beri, raATamca kualad gamo-vinme- lis mSveniereba da masSi daunjebuli talanti ixila, di-
aCina mowyalebaman RmrTisaman naTesavsa Soris Cuensa kaci, ro- di sixaruliT gaixara da suliwmidis madliT mixvda, rac
melmanca srul yo naklulevanebaA enisa CuenisaA, romeli-igi unda momxdariyo. es wminda beri, didi xania, mosurne iyo,
wmidisa mamisa Cuenisa efTYmesgan daSTomil iyo da nebiTa
RmrTis mowyalebas Cvens erSi, eqvTime mTawmidelis Sem-
RmrTisaATa pova, romelsa-igi eZiebda, da madlobaA Sewira
deg, kvlav gamoeCina kaci, SemZlebeli Cveni enisa da sasu-
RmrTisa, romeli araodes ugulebels hyofs siglaxakesa Cu-
ensa meoxebiTa wmidisa RmrTis-mSobelisaATa. liero literaturis naklovanebaTa Sevsebisa, romlebic
xolo daamkYdra igi romana-wmidas
romana-wmidas. da dayo mas Sina sami eqvTime mTawmidelis Semdeg, iyo darCenili. axalgazrda
weli didiTa SromiTa da moRuawebiTa, marxviTa da mRYZare- giorgis saxiT berma giorgi Seyenebulma RmrTis nebiT ipo-
biTa da ufroAs xolo simdabliTa da morCilebiTa, romelni- va, visac eZebda, da amisTvis madloba Seswira RmerTs, ro-
ese frTe eqmnebian monazonsa aRslvad RmrTisa Tana, rameTu melic, wminda RmrTismSoblis SemweobiTa da Suamdgomlo-
yovelTa uZlurTa igi hmsaxurebda. biT, arasodes ugulebelyofs Cvens sisustesa da siglaxa-
da esreT yovliTa saTnoebiTa Semkuli KorcieliTa hasa- kes.
kiTa iqmna ocdaaTis wlis, xolo sulieriTa mKcovan da
moZRvarma giorgi roman-wmindis monasterSi daamkvid-
moxucebul.
ra. iq man sami weli dayo, didi SromiTa da RvawliT, mar-
xviTa da sifxizliT, da ufro ki TavmdablobiTa da mor-
CilebiT, romlebic monazons frTad gamoadgeba, ze-asaf-
renad da RmerTTan misasvlelad. giorgis morCileba (sa-
morCilo samsaxuri) _ avadmyofTa movla iyo.
amrigad, yovelive saTnoebiT Semkuli monazoni xor-
cielad ocdaaTi wlisa Sesrulda, sulierad ki _ mxcovan
moxucebulad.
1 igulisxmeba wm. ioane sineli (+649), “kibis” avtori.

472 473
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da viTarca ixila netarman man berman giorgi Seyenebul- rodesac misma moZRvarma, netarma berma, giorgi Seye-
man moZRuarman misman, viTarmed yovliTa srulqmnil ars ha- nebulma ixila, rom misi mowafe ukve yovelmxriv srul-
sakisa Tana sibrZniTa da gonierebiTa, sqemiTa akurTxa, da es- qmnilia _ xorcieli asakiTac da sibrZne-gonierebiTac, _
reT srul-yo monazonebisa moRuawebaA sqemisa gYrgYniTa da
akurTxa sqemiT.1 amgvarad dagvirgvinda da srul-iqmna gi-
merme-Ra ierusalemad wargzavna.
orgis samonazvno moRvaweoba, da mxolod amis Semdeg gag-
ixileT-Ra saxierebaA CuenTYs gankacebulisa meufisaA,
romelman-igi araA uRirs iCina Tanaziar-yofad monisa TYsi- zavna igi moZRvarma ierusalemSi.
sa sarwmunoAsa, rameTu viTarca man ocdaaTisa wlisaman Kor- ixileT CvenTvis gankacebuli meufis (iesu qristes)
cieliTa hasakiTa naTel-iRo, egreTve monaA TYsi Rirs-yo mo- mowyaleba da sikeTe! _ Tavisi erTguli mona Rirsi gaxada,
Rebad meoresa amas naTlis-Rebasa, romel ars madli wmidisa misi Tanaziari yofiliyo. Tanaziari im mxriv, rom, ro-
sqemisaA miTve hasakiTa, da mier aRslvad xilulsa mas ierusa- gorc man ocdaaTi wlis asakSi naTel-iRo, aseve Tavisi mo-
lemsa, raATa gonebiTa uxilavsa mas zecisa ierusalemsa mi- nac Rirsi gaxada, es meore naTloba (e. i. madli sqemis kur-
icvalos. Txevisa) imave asakSi mieRo, da amis Semdeg asuliyo xilul
da viTarca miiwia netari ese wmidad qalaqad, moilocna
ierusalimSi, raTa gonebiT zecis uxilav ierusalimamde
yovelnive wmidani da Tayuanis-sacemelni adgilni sulisa
mieRwia.
surviliTa da gonebisa simKurvaliTa. da maradis cremlTa mi-
er iltobvin, iKsenebn raA vnebaTa meufisaTa, romelni-igi rodesac netari mama wminda qalaqSi Sevida, moiloca
man Cuenisa cxorebisaTYs adgilTa maT Sina wmidaTa Tavs-is- yvelayvanissacemi da wminda adgili sulieri wadiliTa
xna. da esreT arn gonebaA misi, viTarmca mas Tavadsa TualTa da gonebis mxurvalebiT. xSirad asvelebda cremli, qris-
winaSe xedvida. te meufis vnebas rom igonebda, kacTa cxovrebisaTvis aR-
da dayo mciredi Jami eseviTariTa yofiTa, da merme gan- srulebuls, am wminda adgilebSi. gonebaSi ise cxadad war-
gebiTa RmrTisaATa kualad moZRurisave TYsisa moiqca da es- moedgina es ambebi, TiTqos ufals sakuTari TvaliT
reT yovliTurT srulqmnilsa saRmrToA ese talanti KelT xedavda.
udva, romel ars TargmanebaA wignTa saRmrToTaA berZulisa-
mcireoden xans am yofaSi iyo, da Semdeg, RmrTis gan-
gan qarTulad.
gebiT, kvlav moZRvarTan dabrunda. yovelmxriv srulqmnil
xolo ese netari araA Tavs-idebda, aramed esreT ityoda,
viTarmed: “SeuZlebel ars ese Cemgano, da eseviTarTa gan- mowafes moZRvarma locva-kurTxeva misca saRmrTo wignTa
berZnulidan qarTulad Targmnisa, rogorc saRmrTo ta-
lanti (niWi, jildo).

1 sqema (berZn. `saxe~; igulisxmeba angelozuri saxe) _ samonaz-


vno Sesamoseli, romelsac monazons ukurTxeven gansakuTre-
biT mZime asketuri RvawlisaTvis

474 475
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

RmrTobilTa kacTa Suenis, viTarca iyo wmidaA mamaA Cueni ef- netari mowafe ver kisrulobda am tvirTs, da ambobda:
TYmi”. xolo beri etyoda, viTarmed: “Svilo, romelman wmi- `CemTvis SeuZlebelia im saqmis aRsruleba, rac iseT
daA igi sikudilisagan iKsna da qarTuli enaA ganumarta, igi- RvTiuri sibrZnis mqone kacT Sehferis, rogoric Cveni
ve SemZlebel ars Sendaca Sewevnad, rameTu mas didad ewya-
wminda mama eqvTimeao~. moZRvari ki eubneboda: `Svilo, vinc
lis da uyuars naTesavi Cueni. da TYT mas wmidasa mamasa ef-
igi (wminda eqvTime) sikvdilisagan ixsna da qarTul enaze
TYmes vevedrneT, raATa Segewios, romel neSti daSTomili
misi Sen srul-hyo madliTave misiTa, viTarca pavle qristesi”. metyveleba SeaZlebina, igive Sens daxmarebasac SeZlebs,
radgan mas didad uyvars da ebraleba Cveni eri.1 vevedroT
TviT wminda mama eqvTimesac, raTa Seewios, da, rac mas darCa
qarTulad uTargmneli, Sen daamTavro misi madliT, ise-
ve, rogorc pavle mociqulma _ qristesi~.2

VIII. da esreT didiTa iZulebiTa Zliv daarwmuna da wmidisa


8. amrigad, didi iZulebiT moZRvarma Zlivs daarwmu-
sYmeonis da marTaAs madliTa SezRudvili mTawmidas wamog-
na giorgi monazoni, da wminda svimeonisa da marTas mad-
zavna. da viTarca mowafe sarwmunoA da Svili erTguli da
ZRueni Semsgavsebuli siwmidisa misisaA wmidasa mamasa Cuensa liT aRWurvili3, mTawmindaze warmogzavna, da rogorc

1 aq miniSnebulia eqvTime mTawmidelis cxovrebis erTi adgi-


li: erTxel bavSvobisas eqvTime mZimed avad Seiqna; ise, rom
mamamisma misi gadarCenis imedi dakarga. igi mxurvaled eved-
ra RmrTismSobels Zis gadarCenisaTvis. RmrTsmSobelma Seis-
mina mamis vedreba, gamoecxada yrma eqvTimes da uTxra: adeqi,
nu geSinia; aRaraferi gtkiva; da qarTuladac gamarTulad
ilaparakeo~. Turme manamde eqvTimes qarTulad laparaki
uWirda, RmrTsmSoblis madliT ki yvela qarTvelze ufro
wmindad alaparakda am enaze (ix. cxovreba wm. eqvTime mTawmin-
delisa).
2 aq igulisxmeba, rom pavle mociqulma Tavisi epistoleebiT
Seavso is saRmrTo moZRvreba, romelic qristes qadagebis sa-
xiT wminda saxarebaSia mocemuli.
3 giorgi Seyenebulis samoRvaweo adgilas, sakvirvel mTaze,
rogorc zemoT iyo aRniSnuli, wminda svimeon mesvetisa da
dedamisis marTas wminda nawilebi (neSti) iyo dasvenebuli.

476 477
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

efTYmes mouZRuana, raATa vinaA-igi wyaroAs-Tuali sibrZni- Rirseuli mowafe da erTguli Svili, da misi siwmindis
saA aRmoecena momrwyvelad naTesavisa Cuenisa, mierve aRmo- Sesaferisi ZRveni, Cvens wminda mamas eqvTimes moarTva, ra-
ivsnes nektarni gulisKmis-yofisani kacman aman RmrTisaman Ta, saidanac amovida wyaro sibrZnisa, Cveni eris momrwyve-
da mdidrad daaTros samyaroA eklesiaTa CuenTaA, rameTu vi-
lad, iqidanve amoiRos zeciuri Semecnebis neqtari am
Tarca ityYs winawarmetyueli esaia, viTarmed: “gamovides
RvTis kacmac, da uxvad daaTros Cveni eklesiis samyaro,
Sjuli sioniT da sityuaA RmrTisaA ierusalemiT Sjideso”.
egreTve daRacaTu pirveliTganve guqondes werilnica da radganac, rogorc ambobs esaia winaswarmetyveli, `Sju-
sarwmunoebaA WeSmariti da marTali, garna queyanaA Cueni Sors li sionidan gamodis da RmrTis sityva ierusalimidan gan-
iyo queyanisagan saberZneTisa
saberZneTisa. da viTarca Teslni arawmi- sjiso~1.
dani Soris Cuensa daTesul iyvnes borotni igi Teslni so- aseve, Tumca uZvelesi droidan gvqonda saRmrTo wig-
mexTani, gularZnilni da manqanani, da amis mier friad guev- nebic da marTali da WeSmariti sarwmunoebac, magram Cve-
neboda, rameTu naTesavi Cueni wrfeli iyo da umankoA; xolo ni qveyana Sors iyo saberZneTisagan, da rogorc uwmindu-
igini reca mizeziTa wesierebisaATa, reca cTunebad guazmnob- ri Tesli, Cvens Soris CamoTesili iyvnen somexTa boroti
des, da romelnime wignnica guqondes maTgan Targmnilni.
STamomavalni, mrudeni da macTurni, da amis gamo bevri
amaT eseviTarTa mizezTaTYs moxedna mowyalebaman
ziani gvqonda, radganac Cveni eri wrfeli da umanko iyo,
RmrTisaman naTesavsa Cuensa da aRgYdgina axali oqropiri wmi-
daA mamaA Cueni efTYme. da viTarca meaTcameteman mociqul- xolo maT, wesierebisa da sizustis momizezebiT, cTuneba-
man queyanaA Cueni amaT zemoKsenebulTa RuarZlTagan sru- Si SevyavdiT, da zogierTi wigni maTgan gvqonda naTar-
liad ganwmida mravlad TargmanebiTa wmidaTa werilTaATa, vi- gmni. amis gamo RmrTis mowyalebam mohxeda Cvens ers da ga-
Tarca dasabamsave sityYsa Cuenisasa vTquT, da wesni da ka- mogviCina axali oqropiri _ Cveni wminda mama eqvTime. man,
nonni eklesiisani damamtkicebelni sarwmunoebisa Cuenisani, rogorc mecamete mociqulma, wminda werilTa mravali Tar-
ese yovelni aRwerilad dagYtevna, romelni-igi wmidisa amis gmanebiT sruliad ganwminda Cveni qveyana zemoxsenebuli
mTisagan da RmrTiv-aRSenebulisa lavrisa, viTarca mdinari- RvarZlisagan (somxuridan naTargmni wignebisagan), da ro-
sagan edemeanisa nakadulni cxorebisani pirsa zeda queyanisa
gorc Cveni sityvis dasawyisSic vTqviT, eklesiis ganmam-
da naTesavisa Cuenisasa miefinnes.
tkicebeli wesebi da kanonebi _ es yovelive werilobiT dag-
xolo viTarca pirvelve vTquT, adre micvalebiTa mamisa
CuenisaATa ara srul iqmnnes werilni Cuenni, amisTYs saxie- vitova. isini am wminda mTisagan da RmrTiv-aRSenebuli
rebaman RmrTisaman kualad moguaniWa Semdgomad mosessa isu, lavrisagan, rogorc edemis mdinarisagan _ cxovrebis na-
kadulni, mTel qveyanasa da mTel Cvens ers moefinen.
magram, rogorc Tavidanve vTqviT, Cveni mamis (eqvTi-
mes) naadrevi gardacvalebis gamo bolomde ver dasrul-
da qarTul enaze saRmrTo wignTa Targmna. amis gamo RvTis

1 es. 2:3

478 479
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

Semdgomad ahronisa eleazar, Semdgomad eliaAsa elise, Sem- ganuzomelma sikeTem misi gamgrZelebeli mogvivlina, ise,
dgomad pavlesa timoTe, da msgavsadve maTsa srul-yo nebaA rogorc moses Semdgom _ isu naves Ze, ahronis Semdgom _
moZRurisa TYsisaA da yoveli mis mier daklebuli aman netar- eleazari, elias Semdgom _ elise, pavles Semdgom _ timo-
man mamaman giorgi srul-yo.
Te, maT msgavsadve netarma mama giorgim Tavisi moZRvris
xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. warmoemarTa wmi-
neba aRasrula, da yovelive, rac mas (eqvTimes) daaklda,
daA ese SeWurvili locviTa moZRurisa TYsisaATa miTve pir-
veliTa moRuawebiTa da friad uficxesiTaca, xolo miiwia mdi- man Seavso da ganasrula.
naresa erTsa didsa, rameTu mart[oAs i]yo. da viTarca Sevida Cven ki kvlav Tavdapirvel sityvas davubrundeT.
mdinaresa mas, ver uZlo wiaRslvad simdidrisagan misisa, ra- moZRvris locviT aRWurvili wminda mama giorgi ga-
meTu didrooda. maSin ixila wiaRkerZo Wabuki Suenieri, am- moemarTa mTawmindisaken, da iseTive tanjva-wvaleba gada-
Kedrebuli cxensa zeda spetaksa da hrqua: “Semoved, nu geSi- itana, rogorc Tavdapirvelad, da imaze ufro mZimec. erT-
nin”. da upyra Kelsa missa da wiaR iyvana mSYdobiT. xolo igi erT adidebul mdinares rom miadga, gaRma gasvla ver SeZ-
TYT uCino iqmna. da ityoda TYT wmidaA igi, viTarmed: “gul- lo wyalTa siuxvis gamo. maSin meore napirze dainaxa er-
savsebiT vcan, viTarmed gamoCinebuli igi, romelman wyalTa
Ti mSvenieri Wabuki, TeTr cxenze amxedrebuli, romelmac
Sina sikudilisagan miKsna, didebuli mTavarmowame giorgi
uTxra: `Semodi, nu geSinia~. xeli gauwoda da mSvidobia-
iyo”.
da esreT nebiTa RmrTisaATa mSYdobiT moiwia wmidasa amas nad gaiyvana gaRma mxares. Tavad ki maSinve gauCinarda.
mTasa, Tayuanis-sca wmidasa RmrTis-mSobelsa da madlobaA Se- amis Sesaxeb wminda mama giorgi ambobda xolme: `dar-
wira, da merme surviliT ambors-uyo samarxosa wmidisa mamisa wmunebuli var, rom is, vinc maSin gamomiCnda da wyalSi
Cuenisa efTYmessa. xolo ZmaTa sixaruliT Seiwynares da ga- daxrCobisagan mixsna, didebuli mTavarmowame giorgi iyo~.
nusuenes da didad pativ-upyres da hmadlobdes RmerTsa, ro- amrigad, RmrTis nebiT, mSvidobianad miaRwia mTawmin-
meli miuZRua mun. das; Tayvani-sca RmrTismSobels da madloba Seswira. Sem-
deg didi surviliT eambora wminda mamis eqvTimes saflavs.
monastris Zmebma (monazvnebma) sixaruliT miiRes mama gi-
orgi, moasvenes da didi pativi miages. hmadlobdnen
RmerTs, romelmac aqamde moiyvana igi.

IX. xolo iyofeboda netari ese monastersa mas Sina mo- 9. netari giorgi monasterSi imyofeboda iseTi moRva-
RuawebiTa bunebaTa uaRresiTa, marxviTa da locviTa, simdab- weobiT, romelic kacTa bunebas aRemateba; marxviTa da
liTa da simSYdiTa, morCilobiTa da moTminebiTa da umetes locviT, TavmdablobiTa da simSvidiT, morCilebiTa da
yovlisa Tavisa TYsisa Seuracx qmniTa. rameTu vidre Jam rav- moTminebiT, yvelaze qvemoT sakuTari Tavis dayenebiT. ram-
denme viTarca litoni da uswavleli sagonebel iyo yovelTa
denime xans yvelas igi erTi ubralo da uswavleli vinme

480 481
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

mier, rameTu misca Tavi TYsi msaxurebasa da morCilobasa Zma- egona, radgan yvela Tana-Zmas emsaxureboda da emorCile-
Tasa. da weliwadsa SYdsa Seuracxad sagonebelTa saqmeTa sim- boda. Svid weliwads arad Casagdeb saqmeebze msaxurobda
dabliT hmsaxurebda da arn yoladve mglovare da Tavdadre- Tavmdablad. yovelTvis Tavdaxrili da TiTqos mglovia-
kili, rameTu KorcieliTa TualiTa yoladve queyanad xedavn,
re iyo; xorcieli TvaliT mudam dedamiwas dascqeroda,
xolo Tualni sulisani maradis uxilavsa mas didebasa RmrTi-
sulieri TvaliT ki RmrTis uxilav didebas uxilavad ga-
sasa uxilavad ganicdidian, romel-ese mcireTa mier mosapov-
nebel arian, saqme bunebiTi da mravalTagan Znelad sagonebe- nicdida, risi mopovebac cota vinmes Tu SeuZlia. buneb-
li, raATamca TYnier saWiroTa saqmeTa aravin axedvebda Tu- riv saqmes iqmoda, rac bevrs Znelad miaCnia, _ aucileblo-
alTa TYsTa, romeli-igi man viTarca bunebiTi SeiTYsa siy- bis gareSe Tvals aravis gausworebda; es Cveuleba man siy-
rmiTgan da vidre siberedmde. rmeSive SeiTvisa da siberemde mihyva.
rameTu mas Jamsa, odes-igi aRmosavleTs viyveniT, dResa erTxel, rodesac aRmosavleTSi viyaviT,1 keTilsaxur-
erTsa ineba RmrTis-msaxurman mefeman bagrat gamocdaA ne- ma bagrat mefem am netari moxucebulis gamocda moisurva
tarisa amis moxucebulisaA da hrqua mTavarTa TYsTa: “gne- da Tavis warCinebulT uTxra: `gindaT, gaCvenoT sakvirve-
bavsa, raATa giCueno Tquen sakYrveli saqme da yoladve dau-
li da sruliad daujerebeli ram? rodesac CvenTan Semo-
jerebeli? raATa odes Semovides Cuenda giorgi mTa-wmide-
va giorgi mTawmindeli, daakvirdiT, rom sanam ar gava, arc
li da dascadoT yovelTa vidreca ganslvadmde misa, raATa
ara moguxednes da arca ganicados xati Cueni”. maSin ubrZana Semogvxedavs da arc daaTvalierebs Cvens garegnobas~. ma-
winaSemdgomelTa mowodebaA berisaA. da viTarca Semovida sa- Sin uTxra mxlebelT, iq moewviaT beri. da rogorc Semovi-
meufosa mas karavsa, aRdges yovelnive didebulni da awYes da samefo karavSi, wamodgnen didebulebi da miiwvies be-
bersa, rameTu umetesni TYT mowafeni iyvnes misni. da viTar- ri; maTi umetesoba misive mowafeni iyvnen. da rogorc daj-
ca dajda, iwyo mefeman ubnobad misa mravalsaxed sargebe- da, mefem saubari gauba sulisaTvis sasargeblo sxvadas-
lisaTYs sulisa, da egreTve ebiskoposTa da mTavarTa msxdo- xva sakiTxebze, aseve iq msxdomare episkoposT da mTavarT.
mareTa. xolo netari igi TYToeulad yovelTave pasuxsa mis- yvela maTgans netari beri saTiTaod aZlevda pasuxs da su-
cemda da swavlaTa mier sulierTa mohrwyvida da queyanad mi-
lieri swavlebiT rwyavda, magram pirispir ki ar uyureb-
marT xedvida. da aRasrules dRe igi egre viTarca equs Ja-
da, aramed Tvaldaxrili iyo. ase daasrules dRe daaxlo-
madmde.
xolo beri viTarca ijmnida warslvad, hrqua mas mefeman: ebiT eqvs saaTamde.
“mamao, yav siyuaruli da ganmicade, Tu viTari var”. xolo ber- roca beri wasasvlelad moemzada, mefem uTxra: `mamao,
man reca RimiliT mcired mixedna da hrqua mas: “N mefeo, aha siyvarulis gulisaTvis, Semomxede da naxe, rogori var~.
esera vxedav pirsa Sensa, viTarca pirsa qristessa, rameTu yov- berma gaiRima, odnav Sexeda da uTxra: `aha, mefeo, vxedav
liTurT RmrTismsaxur xar da RmrTiv-dacvul”. Sens pirisaxes, rogorc saxes qristesas, radganac yvelaf-
riT RmrTismsaxuri xar da RmrTivdaculi~.

1 igulisxmeba aTonis mTidan ramdenime wliT saqarTveloSi


Camosvla giorgi mTawmidelisa mefe bagrat IV-is miwveviT

482 483
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da ese amisTYs vaKseneT, raATa scnaT, viTarmed ara xolo es ambavi imisaTvis gavixseneT, rom gveCvenebina: ara mar-
Tu oden siWabukesa ara ganicdida xatsa ucxosa, aramed sibe- to siWabukisas erideboda adamianTaTvis saxeSi Sexedvas,
resa Sina da moxucebulebasa. aramed siberesa da moxucebulobaSic.

X. xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. da viTarca 10. Cven isev pirvel sityvas davubrundeT. wminda mama
iyo wmidaA ese didsa amas lavrasa Sina egeviTariTa cxorebi- aTonis am did lavraSi iseTi simdabliT moRvaweobda, ro-
Ta da moRuawebiTa, viTarca zemo vaKseneT, euwya netarsa mas gorc zemoT vaxseneT; mis moZRvars, netar bers giorgis mi-
bersa moZRuarsa missa giorgis, viTarmed wuT arca mRdelo- uvida ambavi, rom giorgi monazons jer arc mRvdlobis xa-
bisa pativi miuRebies da arca werilTa Targmnad uwyies. Se- risxi hqonda miRebuli da arc wignebis Targmnas Sedgo-
wuxna friad da warmoavlina SaviT mTiT mowafe TYsi, kaci mia. Zalze Sewuxda da Savi mTidan gamogzavna Tavisi mowa-
Rirsi da saxieri, saxeliT iovane da didi mdurvaA moumcno fe, Rirseuli da sikeTiT savse kaci, saxelad ioane, da di-
ara aRsrulebisaTYs nebisa misisa.
di sayveduri SeuTvala misi nebis SeusruleblobisaTvis.
xolo netari ese ara Tu urCebiT iqmoda amas, aramed yov-
magram netari giorgi urCebis gamo ki ar iqceoda ase,
liTurT ararad da undod Seeracxa Tavi TYsi, rameTu eKsena
sityuaA igi uflisaA, viTarmed: “romelman aRimaRlos Tavi aramed imitom, rom sruliad ararad da mcired miaCnda
TYsi, igi damdabldes”. da kualad ityYan mamani, viTarmed: Tavisi Tavi, da mudam axsovda uflis sityva: `vinc aimaR-
dedaA ars yovelTa vnebaTaA cudi didebaA. xolo wmidaA ese lebs Tavis Tavs, igi damdabldebao~1. aseve, mamebs uTqvamT:
ara nebsiT miiRebda, aramed iZulebiT brZanebiTa moZRurisaA- `yovelTa mankierebaTa mSobelia uRirsad gandideba~. gi-
Ta. maSin mravliTa cremliTa da sulTqumiTa, mowiwebiT da orgi monazoni arafers Tavisi nebiT ar iRebda, aramed moZ-
SiSiT miiRo pativi mRdelobisaA. ara iyo egeviTari, viTar- Rvris brZanebiTa da iZulebiT. amitomac didi cremliTa
ese aw mravalni pirvel Tavisa TYsisa ganwmedisa sxuaTa gan- da gancdiT, SiSiTa da mowiwebiT miiRo mRvdlobis xaris-
mwmedel iqmnebian, da viTarca undoAsa raAsame saqmisa mimarT
xi. igi ar iyo iseTi, rogorc amJamad mravalni arian, rom
egreT mRdelobisa mimarT miiswrafian da pirvel wuerTa ga-
sakuTari Tavis ganwmendamde sxvaTa ganwmendas lamoben, da
moslvisa moxucebulTa umoZRurian, viTarca ityYs grigol
RmrTis-metyueli. mRvdlobis mimarT ise iswrafian, TiTqos ubralo saqme
xolo wmidaman aman mcired-mcired Sedga ferKi xarisxsa iyos, da sanam wveri amouvidodeT, moxucebulTa moZRvro-
mas zeda kibisasa da egreTca Tavsa zeda kibeTasa daisaydra. bas kisruloben, rogorc ambobs grigol RmrTismetyveli.
rameTu pirvel gareSe karvisa ezoTa hmsaxurebda suetTa da Cvenma wminda mamam ki nel-nela Sedga fexi kibis safe-
xurze, da bolos kibis saTaveSi dabrZanda. Tavdapirvelad
karvis gareT, ezoSi msaxurobda, svetebTan da svetis-

1 mT. 23:12

484 485
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

suetis TavTa misTa xarisxTa, manaTa da sabelTa, da merme Si- TavebTan, boZebTan da TokebTan1; Semdeg ufro SigniT, sam-
nagan WurWelTa samRdeloTa; merme kidobnisa mtYrTvel iq- Rvdelo WurWelTan; bolos ki sxvaTa asaRebad ganmzade-
mna sxuaTa mier aRsaRebelad Semzadebulisa. da rasaRa mra- buli kidobnis2 mtvirTveli (amRebeli) gaxda. bevri rom
valsa vityodi, mcired-mcired Sinagan wmidisa wmidaTaAsa
aRar vTqvaT, nel-nela wminda-wmindaTaSi (e. i. eklesiis
warmodga mRdeli wmidaA, sxuaTaca wmidamyofelad ipoa, ra-
sakurTxevelSi) wardga wminda mRvdeli, romelic sxvaTa
meTu, viTarca vTquT, miiRo raA pativi mRdelobisaA, Semdgo-
mad mciredisa mTavrad eklesiisa ganiwesa, uxucesad mRdel- ganmwmedelic gaxda; rogorc ki miiRo mRvdlobis xaris-
Ta da mgalobelTa daidgina. xi, mcire xnis Semdeg eklesiis mTavrad3 anu mRvdelTa da
da amas Sina raA dayo mciredi Jami, moeKsena patiJi igi mgalobelTa ufrosad iqna ganwesebuli.
talantis-damflvelisaA mis da ufroAsad-Ra SeeSina urCe- am Tanamdebobaze yofnisas mcire xani rom gavida, mas
bisaTYs moZRurisa TYsisa. amisTYsca viTarca brZenman xu- gaaxsenda, ra sasjeli eloda talantis mflobels, rome-
roT-moZRuarman pirvelad keTili safuZveli dadva, iwyo raA lic am talants miwaSi Caflavs da ar gamoiyenebs4. amito-
Senebad RmrTisa eklesiasa, rameTu pirvel yovlisa sYnaqsari mac ufro SeeSinda moZRvris winaSe urCobis gamoCenisa.
Targmna, rameTu ese ars safuZveli eklesiaTaA, romlisa TYnier
da, rogorc brZenma xuroTmoZRvarma, RmrTis eklesiis aSe-
nebisaTvis jer kargi saZirkveli moamzada5; imiT, rom pir-

1 `ezoSi msaxurebad~ avtori moixseniebs Sav samuSaoebs, ro-


melsac monastris yvelaze umcrosi binadarni ewevian. `kara-
vi~ da `ezo~ aq naxsenebia Zveli aRTqmiseuli moses karvis ana-
logiiT
2 `kidobani~ anu yuTi aq moxsenebulia Zveli aRTqmiseuli `sju-
lis kidobnis~ analogiiT. am frazis qveteqsti aseTia: gior-
gim xelSi aiRo siwmindis kidobani, e. i. is WurWeli, romel-
Sic uzenaesi siwminde, uflis xorci da sisxlia moTavsebu-
li; esaa barZim-feSxumi, romelic msxverplis Semwirvels,
mRvdels upyria xelT. maSasadame, `kidobnis mtvirTveli~ am
SemTxvevaSi mRvdels, saRmrTo msxverplis Semwirvels niSnavs
3 eklesiis mTavari (berZ. eklesiarqi) –monastris erT-erTi
pirvel moxeleTagani, romelsac evaleba uxelmZRvanelos sa-
eklesio RvTismsaxurebas, tipikonis ganwesebaTa zustad Ses-
rulebas. “eklesiarqis” Sesatyvisad Zvel liturgikul Zeg-
lebSi zogjer “dekanozi” ixsenieba.
4 Sdr. mT. 25:15-29
5 Sdr. 1 kor. 3:10

486 487
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

SeuZlebel ars warmarTebaA eklesiisaA. rameTu romelsa ek- vel yovlisa svinaqsari1 Targmna, romlis gareSe SeuZle-
lesiasa sYnaqsari ara hqondis, daRacaTu yovelni wignni hqon- belia eklesiis warmateba, radganac igi safuZvelia
din, Taflsa Wamn, xolo sitkboebasa sasaA ver scnobs. RmrTismsaxurebisa. Tu svinaqsari ar eqna eklesias, Tun-
ese ars, viTarca vTquT, pirveli samkauli eklesiisaA, ra- dac sxva yvela saRmrTismsaxuro wigni hqondes, es imis
meTu daRacaTu eTargmna wmidasa mamasa efTYmesca sYnaqsa- msgavsi iqneboda, rom kaci Tafls Wamdes, magram mis sit-
ri, garna friad sulmcired aRewera sxuaTa wignTa Targmnisa kboebas ver grZnobdes.
ucaloebiTa. da guasmies eseca, romel ukueTumca wmidani es aris, rogorc vTqviT, pirveli samkauli eklesiisa.
dReni misni sxmodes-Ra, srulebiT Targmnida.
Tumca mama eqvTimes ukve naTargmni hqonda svinaqsari, mag-
kualad Targmna wmidaman mamaman giorgi Semdgomad sYnaq-
ram _ Zalze SemoklebiT, mouclelobis gamo, radganac sxva
srsa saxarebaA gamokrebuli saweliwdoA, pavle gamokrebuli
mraval wignsac Targmnida. gadmocemiT viciT, rom, Tu co-
saweliwdoA, sawinawarmetyueloA saweliwdoA, merme didni
ta gagrZeldeboda misi cxovrebis wminda dReebi, svinas-
kurTxevani, Targmani dabadebisaA, romel ars cxorebaA abra-
hamisi, Tue sekdemberi, romeli TYTo galobiTa pirvel mamasa qsars srulad Targmnida.
efTYmes eTargmna, igi srul-yo. svinaqsaris Semdeg giorgim Targmna gamokrebuli (sa-
weliwado) saxareba, aseTive gamokrebuli (saweliwado)
epistoleni pavle mociqulisa, da saweliwado sawinaswar-
metyvelo2. amis Semdeg _ didni kurTxevani3; ganmarteba

1 svinaqsari _ saeklesio dResaswaulebisa da sxva kalenda-


ruli dReebis saRmrTismsaxuro wesebis krebuli, tipikoni
konstantinepolis didi eklesiisa. tipikoni giorgis gansa-
kuTrebis sWirdeboda misi Tanamdebobis gamo, rac RvTismsa-
xurebis wesebis zust Sesrulebaze zust zedamxedvelobas gu-
lisxmobda.
2 gamokrebuli (anu saweliwado) saxareba, samociqulo (pav-
les epistoleni) da sawinaswarmetyvelo ewodeba saRmrTis-
msaxuro daniSnulebis sakiTxavTa krebulebs, romlebSic sa-
xarebis, samociqulosa da bibliur winaswarmetyvelTa wigne-
bi teqstualuri TanmimdevrobiT ki araa Setanili, aramed im
rigis mixedviT, romliTac es sakiTxavebi (mcire monakveTebi
aRniSnuli wignebisa) ikiTxeba dResaswaulebze, e. i. kalen-
daruli rigiT
3 `kurTxevani~ ewodeba eklesiis saidumloTa (naTlisReba, mi-
roncxeba, ziareba, sinanuli, mRvdeloba, qorwineba, sneulsa
zeda zeTis kurTxeva) da adamianis cxovrebis sxva mniSvnelo-
van momentebTan dakavSirebul RmrTismsaxurebaTa wesebis, ri-

488 489
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

kualad Targmna didi pavle sruli da kaTolikeni wmida- `dabadebisa~, romelSic gadmocemuli iyo abrahamis cxovre-
Ta mociqulTani. ese rvaA Tavi wigni Targmna mTawmidas Ta- ba1; seqtembris Tve2, romelic nawilobriv (TiTo galobiT)
visa saKmriTa da yovelni ese eklesiisa msaxurebasa Sina, ra- naTargmni hqonda mama eqvTimes, giorgim ki mTlianad Seavso.
meTu, viTarca vTquT, dekanozad daedgina. garda amisa, srulad Targmna pavles epistoleni da
xolo Semdgomad amisa viTarca gamoicada mravalTa Sina
wmida mociqulTa kaTolike epistoleni. es rva wigni Tar-
saqmeTa da yovelsa Sina, ipoa wmida da umanko, viTarca oqroA
gmna giorgim mTawmindaze, Tavisive xarjiT, da yovelive
mravalTa brZmedTa mier gamocdili. maSin yovelTa ZmaTa er-
TiTa nebiTa da ganzraxviTa maRalsa mas kibesa winamZRurobi- es _ saeklesio msaxurebis paralelurad, radganac, ro-
sasa aRiyvanes da saydarsa wmidisa mamisa Cuenisa efTYmessa gorc vTqviT, dekanozad iyo dadginebuli.
dasues. amis Semdeg, rodesac gamoicada mravalgvar saqmeSi da
da sanTeli sasanTlesa zeda dadges sityYsaebr saxarebi- yovel maTganSi wminda da umanko aRmoCnda, rogorc oqro,
sa, raATa savsebasa ZmaTasa unaTobdes. esreT aRamaRlebs sim- mravali brZmedis mier gamocdili, maSin monastris mTel-
dable momgebelTa TYsTa da adidebs aqaca da ufroAsad sau- ma saZmom erTsulovnad da erTxmad igi winamZRvrobis
kunesa. umaRles safexurze aiyvana da Cveni wminda mamis eqvTimes
savarZelSi dasva.
sanTeli sasanTleze dades, saxarebis sityvisamebr, ra-
Ta mTel saZmos anaTebdes.3 ase amaRlebs xolme Tavmdabloba

tualebisa da saRmrTismsaxuro teqstebis, anu `kurTxevaTa~


krebuls. saxelwodeba `didni kurTxevani~ migviTiTebs, rom
giorgi mTawmidelis mier naTargmn am wignSi didi raodeno-
biT iyo Tavmoyrili sxvadasxva saxis saRmrTismsaxuro wese-
bi, `kurTxevani~
1 `dabadeba~ Zveli aRTqmis sjulis pirveli wignis saxelwo-
debaa. giorgiseul TargmanSi, rogorc Cans, ganmartebuli iyo
ara mTeli `dabadeba~, aramed misi nawili, kerZod, abrahamis
cxovrebis amsaxveli Tavebi (dab. 11:27 – 25:10). giorgi mTawmi-
delis es Targmani Cvenade moRweuli araa
2 `Tueni~ _ ase ewodeba saRmrTismsaxuro himnografiul kre-
buls, romelSic Tavmoyrilia wlis yvela Tvis TiToeul ric-
xvSi moxsenebul wmidaTa da dResaswaulebis gansadideblad
SeTxzuli sagaloblebi, tipikonuri TanmimdevrobiT. `Tue-
nis~ erT-erTi (meTormetedi) nawilia `seqtembris Tve~
3 Sdr. mT. 5:15

490 491
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo nuvin hgonebn, Tu esreT advilad da sixaruliT Se- imas, vinc mas SeiZens, da ganadidebs aqac, da ufro metad _
iwynara uReli igi winamZRurobisaA, nu iyofin! aramed yov- saukuno cxovrebaSi.
liTa ZaliTa TYsiTa winaaRudgeboda. rameTu samgzis wil- magram nuravis egoneba, rom advilad da sixaruliT mi-
ugdes orTa ZmaTa sxuaTa Tana, viTarca iyo wesi monastrisaA
iRo winamZRvrobis uReli. ara, mTeli ZaliT ewinaaRmde-
SewirviTa usisxloAsa msxuerplisaATa, queSe wmidasa trapezsa
geboda saZmos. samgzis uyares wili or sxvasTan erTad, mo-
dasxmiTa wilTaATa, da samgzisve mas xuda. da amis mier gu-
lisKma-yo, viTarmed ars nebaA RmrTisaA, da zegardamo gul- nastris wesis mixedviT: samjer Sewires usisxlo msxver-
savse qmnilman miiRo kuerTxi mwyemsobisaA. pli. samjer daawyes wilebi trapezis qveS, da samjerve mas
Sexvda. amiT darwmunda, rom RmrTis neba iyo, da, zecidan
guldajerebulma, miiRo sulieri mwyemsobis (e. i. winam-
ZRvrobis) kverTxi.

11. amis Semdeg netari mamis Rvawli da Sroma auracxe-


XI. xolo amieriTgan netarisa amis Ruawlni da Sromani au-
li da miuwvdomelia. amis Semdeg kidev ufro mZime moRva-
racxel da miuwdomel arian, rameTu misca Tavi TYsi fic-
weobas misca Tavi, vidre manamde; im zomamde, sanamde dai-
xelsa moRuawebasa ufroAs pirvelisa, romelsa oden daitevs
kacobrivi bunebaA; rameTu ijmna sruliad RYnisagan da wue- tevs kacobrivi buneba: savsebiT aikrZala Rvinis sma da yve-
lisa. da hmosied samoslad misa queSe ZaZaA ficxeli, xolo mas lis Wama. qveda Sesamoseli uxeSi ZaZisa hqonda, zeda sa-
zeda safarvelad CoKaA erTi da, raATa ara ganvagrZo sityuaA farvelad ki _ erTi Coxa, da, raTa sityva ar gavagrZelo,
Cemi, yovelnive saTnoebani Tavsa Soris TYssa daiunjna da Tavi yovelive saTnoeba Tavis TavSi Semoikriba, da yvelas Ta-
TYsi yovelTa saxed daudva; ara sityYT aswava, aramed saqmiT visi Tavi magaliTad warmoudgina. sityviT ki ara, saqmiT
uCuenna gzani saukunoAsa cxorebisani samwysoTa TYsTa. ra- uCvena Tavis samwysos saukuno cxovrebis gzebi, radganac,
meTu ukueTu ara poos Keloanman nivTi Semsgavsebuli TYsi- Tuki xelovani Tavisi xelovnebis Sesaferis nivTs ar moi-
sa KelovnebisaA, viTar gamoaCinos brwyinvalebaA saqmeTa TYs-
povebs (Seqmnis), rogor gamoaCens Tavis saqmeTa brwyinva-
TaA?! anu Tu viTar sacnaur iqmnas menaveT-moZRuari, ukueTu
lebas? anda, rogor SeiZleba, naosnobis xelmZRvanelis os-
RelvaTa Sina zRYsaTa ara gamoicados?! gana mKedrisa axov-
nebaA vinaA sasmenel iqmnas da ididos, ukueTu ganwyobilTa tatoba gamoCndes, Tuki zRvis RelvaSi ar gamoicdeba? an,
ara ekueTos mravalgzis?! egreTve wmidaman aman odes miiRo mxedris simamace da Zliereba rogor SeiZleba ganididos,
kuerTxi mwyemsobisaA, maSinRa sacnaur iqmna sruliad dafa- Tu mtris gunds mravalgzis ar ekveTa? _ aseve am wminda
ruli igi sibrZne sulsa Sina missa, da yovlisa pirvelad ese mamam, rodesac miiRo mwyemsobis (winamZRvrobis) kverTxi,
yo, romel yovliTa guls-modginebiTa da friadiTa sarwmu- maSinRa gamoCnda mTeli sisruliT mis sulSi dafaruli
noebiTa da sasoebiTa esreT mKurvaled Seudga kualsa wmi- sibrZne. pirvel yovlisa, igi iseTi didi sarwmunoebiTa
disa mamisa Cuenisasa efTYmissa da yovelni wesni da kanonni da sasoebiT, sruli gulmodginebiTa da mxurvalebiT Se-
udga wminda mamis eqvTimes kvals, da mis mier ganwesebuli

492 493
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da ganwesebani misni esreT Seitkbna, viTarca pirisagan RmrTi- wesebi da kanonebi iseTi dajerebiT miiRo, rogorc Rmr-
sa gamosrulni da wmidaTa mociqulTa mier damtkicebulni. Tis pirisagan gamosuli da wminda mociqulebis mier dam-
rameTu pirveliTganve, vinaATgan movida igi wmidasa amas tkicebuli.
mTasa, yovliTa moswrafebiTa da wadierebiTa da guls-mod-
Tavidanve, mas Semdeg, rac mTawmindaze movida, mTeli
gined gamowulilviTa gamoikiTxa da gamoiZia mowafeTagan
gulmodginebiT, surviliTa da mcdelobiT dawvrilebiT
da megobarTa wmidisa mamisa efTYmisTa usxeuloTa mimsgav-
sebuli da kacTa bunebisa aRmatebuli cxorebaA da moqalaqo- gamoikiTxa da gamoiZia wminda mama eqvTimes mowafeTa da
baA misi da netarisa mamisa maTisa iovanesi da sxuaTaca wmida- megobarTagan misi angelozTa mimsgavsebuli da kacTa bu-
Ta berTaA da didebulisa amis lavrisa SenebaA, da wesni da gan- nebaze aRmatebuli cxovreba da moRvaweoba, da masTan er-
gebani, romelni wmidasa mamasa efTYmes daesxnes. ese yovelni Tad misi netari mamis, iovanesi da sxva wminda berebisa,
aRweriT dagYtevna da xatad cxovelad da Zeglad pirmetyu- agreTve ambebi am didebuli lavris aSenebisa, wesebi da
elad sawurTelad da saxilvelad momavalTa naTesavTa aRu- gangebani, romlebic wminda mama eqvTimes daedgina mis
marTa, romlisa-igi mkiTxvelni da msmenelni suliT da Kor- mkvidrTaTvis. yovelive es aRwerilad dagvitova, da coc-
ciT ganaTldebian. da ese aRwera, vidre-Ra iyo igi dekano-
xal xatad da metyvel Zeglad aRmarTa, momavali Taobebis
zad, garna romeli-igi gonebasa Sina daeunja da daewera, mas
sanaxavad da sawvrTnelad. misi mkiTxvelni da msmenelni
Jamsa aRwerasa missa Tana-warhKda, raATa raJams saqmiT aRas-
rulos, maSin aRweros, ese igi ars SenebaA samartYloAsaA da suliT da xorciT ganaTldebian. es wigni maSin dawera, ro-
SemkobaA misi yovliTa samkauliTa, romelsa aw yovelni xe- desac jer kidev dekanozad iyo. xolo wminda mamis samar-
davT. tvilos1 ageba da yovelive samkauliT Semkoba, rasac gone-
rameTu aman netarman raJams kuerTxi winamZRurobisaA mi- baSi ganizraxavda, magram jer saqmiT aRsrulebuli ar
iRo, yovlisa pirvelad iRuawa da patiosani ese larnaki Seh- hqonda, imJamad aRuwereli darCa, raTa, rodesac saqmiT
mzada saunjed Semwynarebelad mzisa ubrwyinvalesTa da mar- Seasrulebda, maSin aRewera.
galitisa uwmidesTa maT nawilTa wmidisa RmerTSemosilisa rodesac netarma giorgim winamZRvrobis kverTxi mii-
mamisa Cuenisa efTYmisTa, vinaA-igi wyaroA kurnebaTaA da mad-
Ro, pirvel yovlisa sapatio sanawile2 moamzada, wminda da
li saswaulTaA uxuebiT aRmodis. da eseni didiTa pativiTa,
RmerTSemosili mamis eqvTimes mzeze ufro brwyinvale da
margalitze ufro wminda nawilebis dasaunjeblad,3 sai-
danac saswaulTa madli uxvad amodis da kurnebis (mkur-
nalobis) wyarodaa qceuli. es nawilebi didi

1 samartvilo _ wmidaTa saflavis Zegli, samarxi


2 sanawile _ wminda nawilebis (wmidaTa neStis) Sesanaxi Zvir-
fasi kidobani
3 saunje _ saganZuri, Zvirfaseulobis sacavi. daunjeba _ sa-
ganZurSi Senaxva

494 495
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

fsalmuniTa da galobiTa, sulnelebiTa sakumevelTaATa da ke- pativiscemiT, fsalmunebiTa da galobiT, keTilsurnele-


reonTa brwyinvalebiTa yolad didebulad da RmrTiv-Sueni- baTa kmeviT da kelaptarTa brwyinvalebiT, yovladdide-
erad mocvalna naTlis-mcemelisa eklesiiT didebulsa amas bulad da RvTaebrivi mSvenierebiT gadmoasvena naTlis-
eklesiasa Sina yolad wmidisa RmrTis-mSobelisasa. rameTu
mcemlis eklesiidan yovladwminda RmrTismSoblis am di-
jerca esreT iyo. vinaATgan uwyiT yovelTa, viTarmed wmida-
debul eklesiaSi. asedac iyo saWiro, radgan yvelam viciT,
ni didebiTi-didebad amaRldebian uxilavsa mas Sina didebasa,
viTarca angelozTaTYs weril ars, viTarmed: ZaliTi-Zalad rom wmindanebi didebidan didebisaken amaRldebian im uxi-
warematebiano. egreTve netari ese mamaA Cueni xilulad yo- lav didebaSi (sasufevelSi), rogorc angelozTaTvis we-
velTa didebiTi-didebad moicvala tYrTuli KelTagan ka- ria: Zalidan Zalisaken aRematebiano.1 aseve, Cveni es neta-
cisa amis sakYrvelisaTa, raJams-igi viTarca ahron samRde- ri mama (eqvTime) xilulad gadanacvlda didebidan dide-
loATa miT samkauliTa aRmkul iyo ara aCrdilsa Sina daSTo- baSi, am sakvirveli kacis (giorgis) xelebze dasvenebuli.
madiTa, aramed madlsa Sina ganbrwyinvebadiTa. da viTarca ki- am dros giorgi samRvdelo samkauliT iyo Semkuli ahro-
dobani siwmidisaA TYT etYrTa guami igi wmidaA mtYrTveli nis msgavsad, magram ara aCrdilSi2 darCeniliT, aramed
saRmrToTa maT siwmideTaA. da esreT Sinagan wmidisa amis taZ-
madliT gabrwyinvebuliT. mas siwmindis kidobaniviT ay-
risa Semoiyvana da wmidasa amas larnaksa Sina dausuena, vi-
vanili mohyavda wminda gvami (eqvTimesi), saRmrTo siwmin-
Tarca-ese yovelni xedavT.
da merme meoreman aman elise ara Tu xaleni moiRo eliaA- dis mflobeli.3 da ase, Semoasvena am wminda taZarSi, da
si, aramed friad umaRlesi da uzeSTaesi marjuene igi gan- daasvena, rogorc axla xedavT.
macxovelebeli, mwerali maRalTa maT RmrTis-metyuelebaTaA. am meore elisem xaleni ki ar miiRo eliasi, aramed mas-
ese aRiRo nawilad mkYdrobisa TYsisa mrCoblsa mas Tana da ze bevrad ufro maRali da aRmatebuli ram _ misi macoc-
ganmacxovelebelsa sulsa, ara Tu iordane ganapo samgzis xlebeli marjvena,4 maRali RmrTismetyvelebis mwerali.
es miiRo man Tavis samkvidro wilad, ormag madlad da ma-
cocxlebel sulad.5 iordane ar ganupia Tavisi mosasxamis
1 Sdr. fs. 83:8
2 aCrdilad moixsenieba Zveli aRTqmis Sjuli, madlad _ axa-
li aRTqma iesu qristesi
3 eqvTimes gvami Sedarebulia `siwmidis kidobanTan~, anu aR-
Tqmis kidobanTan
4 eqvTime Sedarebulia eliasTan, giorgi _ elisesTan. ise, ro-
gorc elisem eliasagan xaleni (mosasxami) miiRo, misi sawinas-
warmetyvelo msaxurebis gagrZelebis niSnad (4 mef. 2:13), ase-
ve giorgim eqvTimesagan miiRo samwerlo-mTargmnelobiTi ni-
Wi.
5 aq igulisxmeba, rom, rogorc elisem miiRo ormagi madli
eliasi (4 mef. 2:9), aseve giorgim _ ormagi madli eqvTimesi.

496 497
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

cemiTa xalenisaATa, aramed friad iordanisa umdidresni da samgzis dartymiT, magram iordaneze bevrad didi da Rrma
uRrmesni mdinareni saRmrToTa werilTani madliTa wmidisa mdinareebi saRmrTo werilisa, wminda marjvenis madliT
mis marjuenisaATa ganapna da notiobisagan ugulisKmoebisa gaapo, da Seugneblobis sinestisagan fexdausveleblad ga-
daultolvelad ganvida da wyalni igi mwareTa maT moZRu-
vida, da mware moZRvrebaTa (mwvaleblobaTa) wylebi Tavis
rebaTani sityuaTa TYsTa mariliTa daatkbna, da yrmebr mbas-
sityvaTa mariliT daatkbo,1 da bavSvebiviT ugunuri da
robelni igi da ZYris-mzraxvelni ugunurTa enani daadumna.
rameTu viTarca etyoda macxovari TYsTa mowafeTa, vi- borotismetyveli maTi enebi daaduma.
Tarmed: “mravalTa guli uTqumida xilvad, romelsa-ese Tqu- rogorc macxovarma uTxra Tavis mowafeebs _ `mraval-
en xedavT, da ver ixiles ese”. viTarca pirvel vTqu, RmrTiv- ni isurvebdnen imis xilvas, rasac Tqven xedavT, magram ver
ganbrZnobilman aman mamaman gamoiyvana marjuene igi ganmac- ixiles~. rogorc ukve vTqviT, RmrTivganbrZnobilma mama
xovelebeli, romelman Cuen ganguanaTlna. da uqmna guadru- giorgim gadmoasvena Cveni ganmanaTlebeli da macocxle-
ci Suenieri da mun Sina STausuena sxuaTa wmidaTa nawilTa beli marjvena (eqvTimesi), da gaukeTa mSvenieri sanawile
Tana wmidisa stefane pirvelmowamisaA, wmidisa egnati Rmer- (neStis Sesanaxavi Zvirfasi WurWeli) da masSi sxva wmin-
TSemosilisaA, wmidisa iakob daWrilisaA, wmidaTa kozman-da-
danTa nawilebic Caasvena _ wminda stefane pirvelmowami-
mianeTa arabielTaA, wmidaTa ormeocTaA, wmidisa panteleimo-
sa, wminda egnate RmerTSemosilisa, wminda iakob daWri-
nisi da sxuaTa mravalTa wmidaTa evlogiebi da cxovels-myo-
felisa saflavisaA. lisa, wminda kozman da damianesi (arab mowameTa), wminda
amaT yovelTa wmidaTa martYlTa Tana dausuena Keli mar- ormoci mowamisa, wminda panteleimonisa da sxva mraval
juene wmidisa mamisa Cuenisa efTYmisi da TYT TaviT TYsiT wmindaTa da macocxlebeli saflavis (qristes saflavis)
hmsaxurebn, da odes gzasa valn, TYT utYrTavn wmidaA igi evlogiebi2.
guadruci. amiT eseviTariTa saxiTa kninRa-da yovlisa sof- am wminda martvilTa nawilebTan erTad Caasvena Cveni
lisa saxilvel da Tayuanis-sacemel yo mTawmid iTgan vid-
mTawmidiTgan wminda mamis eqvTimes marjvena xeli; Tavisi xeliT emsaxu-
re Savsa mTasa da yovelsa asureTsa da ierusalemsa da ra wminda nawilebis gadasvenebas; gzad Tavadve atara wmin-
aRmosavaladmde wmidaA mamaA Cueni efTYmi marjuenisa mier
da sanawile yuTi. am saxiT TiTqmis mTeli msoflios sa-
TYsisa mefeTagan da mTavarTa, mRdelT-moZRuarTagan da
xilveli da Tayvanissacemeli gaxada wminda mama Cveni eq-
mRdelTa da yovlisa erisa.
vTime, mTawmindidan dawyebuli Sav mTamde, aseve mTel asu-
reTSi, ierusalimsa da aRmosavleTSi; mefeTa da mTavar-
Ta, mRvdelTmoZRvarTa, mRvdelTa da mTeli xalxis winaSe.

1 Sdr. kol. 4:6


2 evlogia (berZ. `kurTxeva~) _ aq: wminda nawilebi da relik-
viebi)

498 499
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. da viTarca da- xolo Cven kvlav Tavdapirvel sityvas davubrundeT.
usuenna nawilni mamisa Cuenisani, keTilman man muSakman sib- rodesac daasvena wminda mamis eqvTimes nawilebi, sibrZnis
rZnisaman ganizraxa ganzraxvaA RmrTiv-Suenieri, Semsgavse- am keTilma msaxurma RmrTivmSvenieri ram ganizraxa, Sesa-
buli sibrZnisa TYsisaA, raATa mizezi igi yovelTa keTilTaA
ferisi Tavisi sibrZnisa: yovelive sikeTis mizezi da Rmr-
da dasabami wyalobaTa RmrTisaTaA, Tuali wyaroAsa da Ziri
Tis wyalobaTa dasabami, ukvdavebis wyarosTvali da Ziri
ukudavebisaA wmidaA mamaA iovane, mamaA wmidisa mamisa Cuenisa
efTYmesi, ara dauteos gareSe samartYloAsagan Zisa TYsisa _ wminda mama iovane, Cveni wminda mamis eqvTimes mama, Tavi-
efTYmessa, rameTu esuena igi pirvel eklesiasa wmidaTa mTa- si Zis samartvilos (sanawilis) gareSe ar daetovebina (Tav-
varangelozTasa, da egreTve sxuanica igi wmidani berni: ne- dapirvelad igi dasvenebuli iyo wminda mTavarangeloz-
tari arseni ninowmideli ebiskoposi da saRmrToA beri iovane Ta eklesiaSi); aseve _ sxva wminda berebic _ netari arseni,
grZelis-Ze, romelni-igi garegan monastrisa soxastersa er- ninowmindeli episkoposi, da RvTiuri beri iovane grZe-
Tsa Sina eklesiasa wmidisa sYmeon moxucebulisasa esuennes, lis-Ze, romelnic monastris gareT, erT-erT sadayudebu-
rameTu mun dayudebiT cxondebodes. eseni didad TanamoRua- loSi (soxasterSi)1 wminda svimeon moxucebulis (RmrTis-
we eqmnnes wmidasa mamasa Cuensa efTYmes Targmanebasa Sina
mimqmelis) eklesiaSi iyvnen dasvenebulni. Tavdapirvelad
wmidaTa werilTasa, da moSurne da mobaZav wmidaTa saTnoeba-
aq daasvenes, radgan sicocxleSi iqve cxovrobdnen dayu-
Ta misTa iqmnnes. da mravalni wignni eklesiisani Jamsa siberi-
sasa TYsiTa KeliTa aRwernes. debiT. isini wminda mama eqvTimesTan erTad moRvaweobdnen
pirvelad aRmoiyvanna nawilni wmidisa mamisa iovanesni, vi- wminda werilTa Targmnis saqmeSi, da mis saTnoebaTa mim-
Tarca vTquT, da Svilsa TYssa Tana dahkrZalna. da merme iwyo baZvelebi da moswrafeni iyvnen. mravali saeklesio wigni
Ziebad zemoKsenebulTa amaT wmidaTa mamaTa nawilTa, xolo siberis Jams Tavisi xeliT gadaweres.
ara uwyoda adgili da didad mwuxare iyo. xolo gangebiTa pirvelad gadmoasvena (giorgim) wminda mamis iovanes
RmrTisaATa eseviTariTa saswauliTa povna sawamebelad da pa- neSti, da, rogorc vTqviT, Tavisi Zis nawilebTan dakrZa-
tivad wmidaTa nawilTa maTTa Rirsebisa, rameTu xeni dafni- la. Semdeg Seudga sxva zemoxsenebul wminda mamaTa nawi-
sani aRmosrul iyvnes saflavsa maTsa zeda, xolo Zirni xisani
lebis Ziebas, radgan maTi adgilsamyofeli ar icoda, da
que STasrul iyvnes da garemoAs wmidaTa maT nawilTa moxue-
amis gamo didad wuxda. RmrTis gangebiT, saswaulebrivad
ul iyvnes da esreT viTarca cxovelTa ze etYrTnes patio-
sanni igi nawilni maTni, da surnelebaA friadi iynoseboda. da ipova es nawilebi, wminda berTa Rirsebis dasamowmeblad
da pativsacemad: maT saflavebze amosuli iyo dafnis xee-
bi, romelTa fesvebi qvemoT Rrmad Cazrdiliyvnen da wmin-
da nawilebs gars Semohxveodnen. ase, rogorc cocxal ar-
sebebs, xelT epyraT pativiT Semosili neSti wminda

1 soxasteri (berZ. `isixasterion~ _ sadayudebulo, gandegil


berTa samyofeli, romelnic mdumarebis Rvawls ewevian

500 501
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

esenica aRmoiyvanna da dausuenna queSe kerZo nawilTa wmi- berebisa. irgvliv didebuli surneleba idga. es wminda na-
disa mamisa Cuenisa efTYmesTa da dahkrZala samartYloA igi wilebic amoasvena giorgim da Cveni wminda mamis eqvTimes
ganuRebelad vidre dRendelad dRedmde. da Seamko igi yov- nawilTa qvemoT daasvena. amis Semdeg Caketa samartvilo
liTa samkauliTa, xatiTa da juariTa, qorakandliTa, sasanTli-
(samarxi) maTi gauReblad, da dRemde asea daculi. Seamko
Ta da ezoATa da sxYTa yovliTave brwyinvalebiTa, viTarca
igi yovelgvari samkaulebiT, xatebiTa da jvriT, WaRiT,
Suenoda wmidaTa maT.
da ganawesa, raATa mouklebelad sami kandeli enTebodis sasanTliT, ezoTi (?), da sxva yovelive brwyinvalebiT, ro-
da yovelive wesi Seucvalebelad aResrulebodis madliTa gorc am wmindanebs Sehferoda.
wmidisa mamisa Cuenisa efTYmesiTa da meoxebiTa wmidisa daawesa, ganuwyvetliv anTebuliyo maT winaSe sami kan-
RmrTis-mSobelisaATa, amen. deli, da es wesi ar moSliliyo arasodes Cveni wminda ma-
da viTarca didi ese da maRali saqme esreT RmrTiv-brwyin- mis eqvTimes madliT da wminda RmrTismSoblis meoxebiT,
valed da RmrTiv-Suenierad srul yo, kualad iwyo moRua- amen.
webad eklesiisaTYs, rameTu zeda tyYvi ara iyo da wyali STa- rogorc ki es didebuli da amaRlebuli saqme ase
dioda, viTarca wameben xatni, romelni aKocil arian. rameTu
RmrTivbrwyinvaled da RmrTivSvenierad daasrula, kvlav
Cueni SuenierebaA ese eklesiaA ars da ese esreT uSuer iqmne-
daiwyo eklesiisaTvis zrunva. saxuravs tyvia ar hqonda
boda. xolo aman netarman keTili Rone moipova, rameTu war-
vida winaSe RmrTis-msaxurisa mefisa kostanti monamaxisa qa- dafenili da wyali Cadioda (wylis Jonvas mowmoben waS-
laqad sameufod. da viTarca Sevida winaSe missa, jeroani mo- lili freskebi). monastris mSveniereba _ es eklesiaa, da
kiTxvaA miageba bersa mefeman, rameTu didi sarwmunoebaA aqun- saxuravis dazianebis gamo uSnovdeboda. netarma giorgim
da missa mimarT, da esvida wmidaTa locvaTa misTa da hrqua jerovnad izruna amisTvis, da samefo qalaqSi (konstanti-
mas, viTarmed: “raAsaTYs moSura siwmide Seni, kaco RmrTi- nepolSi) wavida keTilmsaxur mefe konstanti monomaxTan.
sao, Cuenisa momarT Kelmwifebisa?”. rogorc ki Sevida mis winaSe, mefem Rirseulad moikiTxa
hrqua mas berman: “gixaroden qristes mier, N brwyinva- beri, radgan mis mimarT didi rwmena hqonda, da misi loc-
leo TYTmpyrobelTa Soris, gibrZanebs Cem mier glaxakisa yo-
vebis mimarT _ sasoeba. Semdeg hkiTxa: `risTvis gaisarje,
lad wmidaA igi sasoA da Sesavedrebeli RmrTismsaxurebisa
RmrTis kaco, da moxvedi sameufo qalaqSi?~
SenisaA, wmidaA RmrTis-mSobeli, raATa maradis sadidebeli ta-
Zari misi ara ganiryunas wyalTagan, romeli Camodis zeda ubu- berma uTxra: gaixare qristes mier, TviTmpyrobelTa
raobiTa monastersa Cuensa. aw brZanen mefobaman Senman mo- Soris ubrwyinvaleso. Cemi, glaxakis, piriT gibrZanebs Se-
ni RmrTismsaxurebis imedi da Sesavedrebeli, yovladwmin-
da RmrTismSobeli, raTa misi sadidebeli taZari ar da-
ziandes da ar SeibRalos wylisagan, romelic jerovani
saxuravis uqonlobis gamo Camodis Cvens monasterSi. ami-
tomac brZanos Senma mefobam tyviis mocema CvenTvis, rom-

502 503
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

cemad tyYvi, romlisa mier daiburos wmidaA eklesiaA, raATa liTac unda gadaixuros wminda eklesia, raTa masSi Seni
mas Sina elocvebodis wmidasa mefobasa Sensa”. wminda mefobis locva SesaZlebeli iyos.
xolo man sixaruliT aRasrula TxovaA igi berisaA. navTa- mefem sixaruliT aasrula beris Txovna, da samefo sax-
gan sameufoTa ubrZana mocemaA tyYvisaA, romeli-igi moiRo
srebidan brZana tyviis gacema. giorgim miiRo es saWiro
da dabura wmidaA eklesiaA, viTarca yovelni xedavT, Tu rabam
masala, da gadaafara wminda eklesias, da Tu rogor dam-
Suenier ars da brwyinvale.
da amas zeda SesZina da garegani StoA aRaSena da esreT Svenda da gabrwyinda igi, Tqven yovelni xedavT.
yovliTurT srul yo wmidaA ese eklesiaA. amas isic daumata, rom Senobas gareTa Stoc (garSemo-
da Semdgomad amisa iRuawa SewevniTa saRmrToATa da aRi- savleli) miaSena, da amgvarad, mTlianad srulyo es wmin-
xuna oqro-beWedni mtkiceni RmrTis-msaxurTa mefeTagan da- da eklesia.
mamtkicebelni oqro-beWedTa CuenTani. da merme SesZinna amis Semdeg RmrTis SewevniT iRvawa da RmrTismsaxur
zRvarni aramciredni prastinTa monastrisa CuenisaTa da ume- mefeTagan gamoiTxova damamtkicebel beWdebiT dabeWdva
tes yovlisa zRvari misol
misolimnimnisaA
imnisaA
isaA, sada-igi yoveli xuasta- Cveni monastris Zveli dokumentebisa1.sakmaod gaafarTo-
gi eklesiisaA uxuebiT gamoizrdebis, da kualad rameTu di-
va Cveni monastris mamulebis sazRvrebi, da gansakuTre-
mosisagan didsa Wirsa Sina iyvnes prastinni Cuenni, esreT mosca
biT _ misolimnisa, sadac eklesiis kuTvnili saqoneli ux-
ufalman Jami marjue.
vad ikvebeboda. dimosisagan2 Cveni mamulebi did Seviwro-
ebas ganicdidnen, amjerad ki ufalma marjve Jami misca
giorgis.

XII. mas Jamsa odes RmrTis-msaxuri bagrat afxazTa mefe 12. im dros, rodesac RmrTismsaxuri afxazTa mefe bag-
da dedaA misi, mariam dedofali, sameufod qalaqad movides, rati da dedamisi, mariam dedofali sameufo qalaqSi (kon-
aRvida wmidaAca ese mamaA Cueni winaSe RmrTis-msaxurTa maT stantinepolSi) movidnen, wminda mama Cveni giorgic
mefeTa. da ixiles raA mefeman da dedofalman da yovelTa mTa-
RmrTismsaxur mefeebTan avida. rodesac igi ixiles mefem
varTa da warCinebulTa maTTa, ganixares sixaruliTa didiTa,
da dedofalma da maTma mTavrebma da warCinebulebma, di-
rameTu asmioda saRmrToA igi moqalaqobaA misi. da miiRes wmi-
daA locvaA da madli misi da sulieri dargebeli friad mois- di sixaruliT gaixares, radgan bevri ram smenodaT misi
Tules da hmadlobdes RmerTsa. da esreT yovelive saqme mo- moRvaweobis Sesaxeb. miiRes misi locva-kurTxeva da mad-
nastrisaA, raAca unda, yoveli keTilad iurva. da dimosisa saq- li, da sulieri sargebloba, da RmerTs hmadlobdnen. ma-
me maSin gardaswyda, raATa medimoseni prastinTa CuenTa ver Sin giorgim warmatebiT moagvara yoveli saqme monastri-
Semovidodin, aramed raATa gares-gare sekritonsave Sina mi- sa. dimosis saqmec maSin gadawyvites, raTa gadasaxadis
ecemodis roqisa Cuenisagan litraA erTi dimosad, viTarca
1 e. i. monastris sakuTreba axali samarTlebrivi aqtebiT da-
amtkica da daamowma.
2 dimosi (berZ.) – gadasaxadi, begara.

504 505
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

TYT ganawesa RmrTis-msaxurman mefeman kostanti monamaxman amkrefni Cvens samonastro mamulebSi veRar Semosuliyvnen,
da amas zeda oqrobeWedi Seuqmna mtkice da uqceveli. aramed raTa gareT, sekretonsave1 miscemodaT Cveni roqi-
amisa Semdgomad daemowafa mariam dedofali, dedaA bag- sagan erTi litra2 gadasaxadad. ase ganawesa TviT RmrTis-
rat mefisaA, da ikurTxa mis mier sqemiTa, da gamoiTxova mo-
msaxurma mefe konstanti monomaxma, da mtkice da Seucvle-
namaxisagan litraA erTi roqad wmidisa amis monastrisaTYs
li sabuTi Seqmna, xelmoweriTa da beWdiT.
da Semowira ese saukunod saKsenebelad sulisa TYsisaTYs
wmidasa amas eklesiasa. da egreTve arseni mowafe iyo misi da amis Semdeg wminda mama giorgis daemowafa mariam de-
litraA erTi man Semowira wmidasa amas eklesiasa Tavisa pa- dofali, bagrat mefis deda, da mis mier sqemiT ikurTxa (e.
tivTagan, daRacaTu sxuani uricxuni keTilni moixuna aman ke- i. aRikveca monazvnad). Semdeg monomaxisagan gamoiTxova
Tilad Ksenebulman arseni farsman yofilman. garna ese lit- erTi litra roqad am wminda monastrisaTvis, da Seswira
raA :a: ganzraxviTa wmidisa amis mamisaATa Semowira da oqro- mis eklesias, Tavisi sulis saukunod mosaxseneblad. hyav-
beWedsa Sina daaweria. ese sami litraA ganZi da sxuani zemoK- da erTi mowafe, arseni; manac Semoswira am wminda eklesi-
senebulni saqmeni amis netarisa mamisa Cuenisa moRuawebiTa as erTi litra. sxva uricxvi sikeTe uqmnia monastrisaT-
wmidasa amas lavrasa SeeZinnes da vidre ukunisamde mtkiced
vis am keTiladxsenebul arsenis, spars-yofils, magram es
da ucvalebelad SeeZinebis.
erTi litra Cvens wminda mamasTan SeTanxmebiT Semoswira
xolo romeli-igi ara Rirs ars dumilisa, aramed Rirs Kse-
nebisa da Sueniereba aRwerisa da mimwTomel madlsa mas samo- da beWdiT daumtkica. amrigad, sami litra ganZi da sxva
ciqulosa da mauwyebel mrCoblsa Zalsa sakYrvelebaTasa, ro- zemoxsenebuli saqmeebi netari mamis (giorgis) RvawliT
meli aqunda kacsa mas RmrTisa Seyuarebulsa, romlisa mier SeeZina lavras, da samaradisod SeeZineba, mtkiced da Se-
pirveli igi xatad RmrTisa dabadebulebaA TYsi gamoaCina, vi- ucvlelad.
naATgan uwyiT ese yovelTa, romel mowyalebaA bunebiT ars aris erTi saqme, romelic dumilis Rirsi araa, aramed
kacsa Tana. xolo vinaATgan mcnebisa gardaslviTa bunebiTi xsenebisa da mSvenierebiT aRwerisa, radgan gvauwyebs sak-
igi Sjuli da xatebaA RmrTisaA orkerZo ganiyo, ara xolo virvelebis ormag Zalasa da samociqulo madls, romelic
Tu mowyalebaA, aramed yovelnive saTnoebani romelnime sru-
RmrTis mier Seyvarebul am kacs hqonda. am saqmiT man gamo-
liad keTilisagan borotad Secvalnes da romelnime mciresa
aCina, rom RmrTis xatad (RmrTis msgavsad) iyo dabadebu-
li; radgan, rogorc yvelam viciT, mowyaleba bunebiTi Tvi-
sebaa kacisa, xolo mas Semdeg, rac mcnebis darRvevis Se-
daegad bunebiTi Sjuli da RmrTis xateba (msgavseba) er-
TmaneTisagan gaiTiSa, amis Semdeg ara marto mowyaleba,
aramed yvela sxva saTnoebac an keTilisagan borotad Se-

1 samdivno
2 fulis erTeuli

506 507
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

rasme nawilsa zeda daadgres. xolo RmrTisa msgavsi mowya- icvala, an maTgan mciredi raRac nawili darCa. xolo Rm-
lebaA ese ars, raATa kaci ziarTa bunebiTa TYsisaTa swyalob- rTis msgavsi mowyaleba isaa, rom kaci swyalobdes (e. i. si-
des, aramed raATa pirutyuTaca zeda miswuTes mowyalebiTa, keTes ukeTebdes) ara marto bunebiT TanaziarT (e. i. sxva
viTarca-ese wmidaA da sakYrveli mamaA Cueni, romeli-igi man
adamianebs), aramed pirutyvTac ki. aseTi mowyaleba gamo-
mis Soris RmrTiv-brwyinvaled gamoaCina.
iCina RmrTivbrwyinvaled Cvenma wminda da sakvirvelma ma-
rameTu Jamsa mas, odes-igi RmrTis-msaxuri bagrat mefe
sameufosa qalaqsa iyo, esma mas saqme sakYrveli da yolad ara- mam (giorgim):
dasajerebeli, viTarmed: ars naTesavi samaritelTaAo tomi- im dros, rodesac RmrTismsaxuri bagrat mefe samefo
sagan sYmon mogYsaA, romelTa awinkian ewodebis, ganTqumulni qalaqSi (konstantinepolSi) iyo, maT Seityves erTi sak-
grZnebaTa Sina da ukeTurebaTa. xolo filopatsa mefisasa virveli da daujerebeli ambavi: yofila Turme erTi mod-
mKecni SeCueul iyvnes da Wamdes nadirTa maT, romelni arian gma, samaritelebisa, svimon mogvis STamomavalni, romel-
mun Sina sanadirod mefisa. cna ese mefeman monamaxman da ub- Tac awinkiani ewodeba. isini ganTqmuli yofilan grZneu-
rZana moyvanebaA awinkianTaA maT, raATa KelovnebiTa grZnebisa lebiTa da eSmakeulobiT (jadoqrobiT). mefis filopats
TYsisaATa moswyYdnen mKecni igi nadirTa maT momsrvelni. xo-
(sanadiro tyeebs) SesCvevian raRac mxecebi, romlebic Wam-
lo maT brZanebaA mefisaA saqmiT aRasrules da mravali mKeci
dnen maTSi myof nadirs, romelic mefis sanadirod iyo gan-
moswyYdes. cna ese mefeman bagrat, viTarca zemo vTquT, da
mouwoda awinkianTa maT da hrqua: “viTariTa saxiTa moswyYde- kuTvnili. es rom Seityo mefe monomaxma, brZana, moexmoT
niT mKecni igi, mauwyeT”. xolo maT hrques: “N mefeo, esevi- awinkianTaTvis, raTa maT Tavisi jadoqruli xelovnebiT
Tarsa Kelovnebasa miwdomil varT, vidreRa Korcsa Sev- amoewyvitaT nadirTa mmusvreli mxecebi. mefis brZaneba maT
hgrZnibavT da davsdebT adgilsa mas, sada mKecni igi movido- saqmiT aRasrules da mravali mxeci amoxoces. es rom gai-
dian. da Cuen xeTa zeda avKdebiT da mKecebriTa KmiTa uK- go bagrat mefem, mouxmo awinkianT da uTxra: `mauwyeT, ra-
mobT. da igini Kmasa Cuensa Semokrbebian, Korcsa mas Wamen da nairad amoswyviteT is mxecebio~. maT uTxres: `Cven ise ga-
mokudebian meyseulad. xolo didsa SabaTsa Sobili mKeci ara viwafeT grZneulebis xelovnebaSi, rom mxecTa SesaWmelad
gYsmens da arca Wams, aramed guetyYs: Tu kargi ars, Tquen
leSs movajadoebT, da davdebT xolme im adgilas, sadac
CamoediT da WameTo; da mSYdobiT warvals”.
is mxecebi modian. Cven xeebze avalT da nadiris xmiT mo-
xolo mefeman hrqua: “vidre TualiTa ara vixilo, ara mr-
wams”. da evedrnes mefesa, raATa ubrZanos moyvanebad mKeci vuxmobT. Cvens xmaze isini Seikribebian, SeWamen mojadoe-
bul xorcs da imave wams ixocebian. xolo Tu mxeci did Sa-
baTs aris gaCenili, Cvens moxmobas ar usmens, da arc Cvens
mier dadebul leSs Wams, aramed gveubneba: ‘Tu kargia, Tqven
CamodiT xeebidan da WameTo~. ase rom, isini uvnebeli rCe-
bian.
mefem uTxra: `sakuTari TvaliT Tu ar vnaxe, ver vir-
wmunebo~. grZneulebma mefes sTxoves, ebrZanebina erTi ro-

508 509
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

erTi, raATa TualiTa uCuenon. xolo vinaATgan sxuaA mKeci melime mxecis moyvana, raTa Tavisi jadoqrobis Zala eCve-
vervinaA ipova, brZana moyvanebaA ZaRlisaA, romlisaA uwyodes, nebinaT. radgan sxva veranairi mxeci ver ipoves, mefem brZana
viTarmed sxuasa Jamsa Sobil iyo da ara zemoKsenebulsa mas iseTi ZaRlis moyvana, romelzedac zustad icodnen, rom
dResa, da miugdes Korci igi SegrZnebuli.
sxva dRes iyo gaCenili da ara zemoxsenebul dRes (did Sa-
xolo mas Jamsa wmidaA ese beri mun iyo winaSe mefisa da
baTs), da miugdes mas mojadoebuli xorci.
aRiZra wyalobiTa bunebiTiTa, viTarca zemo vityodeT, xa-
tebisaTYs da msgavsebisa RmrTisa. da merme ara xolo Tu Se- imJamad es wminda beri (giorgi) mefesTan iyo, da bu-
ewyala, aramed SuriTaca saRmrToATa aRivso, raATa araqris- nebrivi sibraluli aReZra pirutyvisadmi, radganac mas-
teaneTa Soris eseviTari raAme saqme ixilvebodis da umete- Si, rogorc zemoT vTqviT, RmrTis xateba da msgavseba iyo.
sad mefeTa da sada-igi TYT netari daxudes. maSin meyseu- Tanac, marto sibralulis gamo ki ara, aramed imisTvisac,
lad reca gamosaxa saswauli patiosnisa juarisaA Korcsa mas rom araqristianTa Soris aseTi saqme ar sruldebodes, _
zeda migdebulsa. da miT ufro, mefeTa winaSe, da iq, sadac TviT es netari
da viTarca aRiRo pirutyuman man, meyseulad Tques gan- mama imyofeboda, saRmrTo moSurneobiT aRivso, da jvari
yvanebaA misi, raATa ara daeces da mokudes. da viTarca ganiy-
gadasaxa ZaRlisaTvis migdebul xorcs.
vanes, yoladve araraA evno. uRono iqmnes grZneulni igi da
rodesac pirutyvma xorci SeWama, maSinve gareT gaiy-
gulisKma-yves, viTarmed wmidisa mis mier uqm iqmnes grZne-
bani maTni, da evedrnes mefesa, raATa Sinagansa saxlsa Seav- vanes, raTa maT winaSe ar dacemuliyo da momkvdariyo; mag-
linos beri da brZanos moyvanebaA sxYsa ZaRlisaA. da viTarca ram ZaRls sruliad araferi evno. grZneulTa xelovneba
warvida wmidaA igi, meyseulad moiyvanes sxuaA ZaRli. da vi- uqmi aRmoCnda, da isini mixvdnen, rom wminda mamis madliT
Tarca miugdes Korci SegrZnebuli, mswrafl xolo daeca da SeemTxvaT es. amitomac sTxoves mefes, Sida oTaxebSi Seey-
mokuda. da gulisKma-yves yovelTa, viTarmed wmidisa mis mi- vanaT beri, da sxva ZaRlis moyvana ebrZanebina.
er iyo pirveli igi saswauli. rodesac wavida wminda mama, moiyvanes sxva ZaRli, da
xolo bagrat mefeman viTarca ixila ese yovelTa Tana mTa- miugdes mojadoebuli xorci. SeWama Tu ara xorci, ZaRli
varTa TYsTa, aRivso sixaruliTa. da miuTxres saswauli ese
imave wams daeca da mokvda. yvela mixvda, rom pirveli ZaR-
RmrTis-msaxursa mefesa kostantis monamaxsa, da didad gani-
lis gadarCena am wmindis mier aRsrulebuli saswauliT
xara da hmadlobda [RmerTsa]. xolo bagrat mefe ityYn yo-
ladve, viTarmed: “ukueTu meaxlos wmidaA ese, ara meSinis arca moxda.
grZnebaTagan da arca wamalTa sasikudineTa”. rodesac bagrat mefem da misma mTavrebma es saswauli
ixiles, sixaruliT aRivsnen, da mouTxres igi RmrTismsa-
xur mefe konstanti monomaxs. manac didad gaixara da
RmerTs madlobas swiravda. bagrat mefe ki ambobda: Cem-
Tan rom iyos es wminda mama, arc grZneuleba SemaSinebs
da arc momakvdinebeli sawamlavio.

510 511
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XIII. amisa Semdgomad viTarca ixila RmrTis-msaxurman aman 13. amis Semdeg, rodesac RmrTismsaxurma mefe bagrat-
mefeman bagrat eseviTari ese moqalaqobaA misi da usxeuloTa ma ixila giorgis aseTi wminda moRvaweoba da angelozeb-
msgavsi cxorebaA da zemowerilisaca amisca saswaulisa xil- rivi cxovreba, da zemoaRniSnuli saswaulic, misi suli
viTa, yovliTurT iwyla suli misi siyuaruliTa misiTa da Ro-
misdami siyvaruliT ganimsWvala da eZebda xerxs, raTa Ta-
nesa eZiebda, raATamca TYssa mamulsa wariyvana. xolo ars ma-
vis qveyanaSi waeyvana. mis mamulSi samRvdelTmoZRvro ka-
mulsa missa warCinebuli samRdelTmoZRuroA saydarTa So-
ris sameufoAsa misisaTa saydari Wyond id
Wyondid isaA
idisaA
isaA, sada-igi mra- Tedrebs Soris warCinebuli iyo kaTedra Wyondidisa, sa-
valTa wmidaTa martYlni dausuenebian, da TYsi saflavi mun dac mraval wmidanTa nawilebi hqonda dasvenebuli, da Ta-
ganemzada, raATa, raJams aResrulos, mun daemarxos. amis say- visi saflavic iq gaemzadebina, raTa, rodesac gardaicvle-
drisa mRdelT-moZRuari mas oden Jamsa aRsrulebul iyo. aman boda, iq daemarxaT. am saydris mRvdelTmoZRvari swored
RmrTis-msaxurman mefeman bagrat didad aiZula netarsa ma- imJamad gardacvliliyo. RmrTismsaxuri bagrat mefe did-
masa giorgis, raATa miiTualos gangebaA misi da iqmnas episko- xans aiZulebda netar mama giorgis, raTa am kaTedris mar-
pos. xolo man yoladve ara Tavs-idva, rameTu yovliTa mos- Tva-gamgeoba Caebarebina da episkoposi gamxdariyo. magram
wrafebiTa evltoda didebasa kacTasa da SfoTsa soflisasa
man ar ikisra es movaleoba, radgan yovelgvari mcdelo-
da simdablesa Seitkbobda. da esreT dayo sameufosa mas qa-
biT gaurboda kacobriv didebasa da amqveyniur SfoTs, da
laqsa ravdenime Jami da yovelni saqmeni monastrisa TYsisani
ganhmarTna, da nebiTa RmrTisaATa kualad TYsadve lavrad mo- Tavmdablobas eswrafoda. samefo qalaqSi man ramdenime xa-
iqca, da didiTa sixaruliTa da siyuaruliTa Seiwynares Zma- ni dayo da Tavisi monastris yovelgvari saqmeebi moagva-
Ta. da ganagebda da ipyrobda monastersa amas Jam ravdenme. ra, da RmrTis nebiT lavraSive dabrunda. monastris saZ-
xolo jer-ars Ksenebad didisa mis da samociquloAsa Kel- mo didi sixaruliTa da siyvaruliT Seegeba da amis Sem-
mwifebisaA, romeli wmidaman aman aCuena, romel ars SemusrvaA deg ganagebda monasters ramdenime xans.
kerpTaA da msaxurebisa maTisa uCino yofaA, romeli-ese ne- unda movixsenioT didi da mociqulebrivi Zalaufleba,
tarman aman JamTa CuenTa maRlad da RmrTiv-brwyinvaled aRas- romelic am wminda da netarma mamam moipova, saxeldobr ker-
rula.
pTa damsxvreva da maTi msaxurebis mospoba, romelic man Cvens
rameTu ars mTawmid isa prastinTa Sina sofeli erTi, ro-
mTawmidisa
droSi amaRlebulad da RmrTivbrwyinvaled aRasrula.
melsa livizd iaA ewodebis, adgili raAme moqceuli, yuri yo-
ivizdiaA
lad udabnoA, mTani uRnar-maRnarni da, vhgoneb, Tu aravin wmi- mTawmidis mamulTa Soris aris erTi sofeli, romel-
daTagani mimwuTar ars mun. xolo kacni mkYdr arian borRal- sac livizdia ewodeba; miyruebuli da dausaxlebeli, tyi-
ni, romelTa sklav ewodebis, yovliTurT ugunurni da pirut- ani da utyeo mTebiT, da, mgonia, iqamde arc erT wmindans
yuT saxeni, warmdebni da arawmidaTa quewarmavalTa mWamelni. ar miuRwevia. misi mkvidrni bulgarelni arian, romel-
amas prastinsa Sina, viTarca vTquT, kerpi erTi daSTomil Tac sklavs uwodeben, savsebiT ugunurni da pirutyvTa
iyo pirveliTgan da vidre aqamomde marmariloAsaA, saxiTa de- msgavsni, binZurni, uwmindur qvewarmavalTa mWamelni.
am mamulSi, rogorc vTqviT, erTi marmarilos kerpi iyo
SemorCenili ZvelTagan. dedakacis saxe hqonda. iqauri ugu-

512 513
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

dakacisaATa. amas, viTarca vTqu, kacni igi ugunurni wuT-Ra nuri kacni (bulgarelni) jer kidev Tayvans scemdnen mas da
hmsaxurebdes da ityodes, viTarmed: mze da wYmaA da yoveli ambobdnen: mze, wvima da yovelive sikeTe misgan gveZleva; ise-
keTili misgan moguecemiso, rameTu KelmwifebaA aqus siku- Ti Zliereba aqvs, visac unda, moklavs an acocxlebso.
dild da cxorebad, visica eneboso.
roca giorgim am ukeTurebaSi gawafuli kerpTmsaxur-
eseviTarsa raA ukeTurebasa Sina warmatebulad ixilna
ni ixila, misi suli maTi Sewevnisa da daxmarebisaTvis
kacni igi msaxurni misni, elmoda da eZYneboda sulsa missa
wyalobisaTYs maTisa. aRigzno.
da aRvidoda raA igi odesme kualadca qalaqad sameufod erTxel, rodesac samefo qalaqSi midioda (konstanti-
da mivida mgzavr prastinsa mas zemoKsenebulsa, movides Sec- nepolSi), da gzad zemoxsenebul mamulze gaiara, is Sec-
Tomilni igi kacni da etyodes wmidasa mas: “ukueTu gnebavs, domili xalxi Semoxvda wmida mamas da uTxra: “Tu gnebavs,
raATa ganmarjuebuli Semoiqce yovliTa sauraviTa SeniTa, rom xeli mogemarTos yvela Sens sazrunavSi, da ukan kma-
evedre RmerTsa Cuensa, raATa Segewios winaSe mefisa”. yofili dabrunde, Cvens RmerTs Seevedre, raTa mefis wi-
xolo wmidaman hrqua maT: “keTil, keTil, gualeT da mi- naSe Segewioso~.
CueneT, da madlier var Tquenda eseviTarisa amis keTilisa
wminda mamam uTxra maT: “keTili; mibrZandiT da maCve-
TxrobisaTYs”. da wariyvanes beri kacTa maT yruAsa mis mimarT
neT, da madlobeli dagrCebiT Tqveni aseTi keTili cnobi-
da usuloAsa RmrTisa maTisa. da viTarca ixila igi, hrqua maT:
“iyos Jamisad, xvale TYsagan movide da vezraxo mas”. saTvis~. waiyvanes beri im kacebma TavianT yru da usulo
da xvalisagan viTarca ganTena, moRebad-sca uroA mWed- RmerTTan. rodesac ixila igi, Tqva mama giorgim: “sxva dro-
lisagan da warvida TYT beri ikonomosiTurT orTa Tana sxu- isaTvis iyos; xval marto moval aq da davelaparakebi~.
aTa kacTa. da viTarca mieaxla, gamoisaxa saswauli patiosnisa meore dRes, rodesac gaTenda, berma erT mWedels uro
juarisaA Sublsa TYssa da iwyo Tqumad saxarebasa iovanes Ta- gamoarTva, da ikonomosTan da or sxva kacTan erTad kerpi-
visasa: “pirveliTgan iyo sityuaA” da Semdgomi. saken gaemarTa. roca miuaxlovda, jvari gadaiwera Sub-
xolo kacni igi etyodes, viTarmed: “aha esera mogklavs”. lze da daiwyo warmoTqma iovanes Tavis saxarebisa: “pir-
xolo berman ganicinna, da viTarca axovani SeWurvili ju-
veliTgan iyo sityva...~ da ase Semdeg.
ariTa qristesiTa miuKda meyseulad kerpsa mas, aRiRo uroA
adgilobrivi xalxi eubneboda: “gafrTxildi, Torem
igi da uxeTqna da esreT wuril-wurilad damusra, romlisa
namusrevi saxilvelad wuT ixilvebis da saRmrTosa mas Sur- mogklavs Cveni RmerTi~.
sa kacisa mis RmrTisasa wamebs. berma gaicina, da, rogorc mxne mebrZoli, qristes
jvriT aRWurvili, mieWra myisve im kerps, aiRo uro, das-
cxo mas da wvril-wvril nawilebad daamsxvria. im Zeglis
namusrevi dResac Cans, da saRmrTo kacis, mama giorgis gul-
modginebas mowmobs.

514 515
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XIV. xolo rameTu winawarmetyuelebisaca madli aqunda 14. winaswarmetyvelebis madlic hqonda wmida mamas; es
wmidasa amas, romeli-ese dResamomde viTarca naTeli mzisaA madli mzis naTeliviT brwyinavs dRemde da saRmrTo mSve-
brwyinavs da RmrTiv-Suenierad aRsrulebulad ixilvebis. nierebiT aRsrulebulad Cans.
rameTu Jamsa mas, odes-igi Teodora dedofalsa epyra ber-
im dros, rodesac Teodora dedofals epyra berZenTa
ZenTa mefobaA, iTxoa bagrat afxazTa mefisagan, raATa mosces
mefoba, man afxazTa mefe bagratisagan iTxova, mieSvilebi-
asuli misi marTa da Svilad TYsad aRzardos. xolo mefeman
bagrat sixaruliTa didiTa warmogzavna Svili TYsi marTa na misTvis Tavisi asuli marTa, raTa Tavad aRezarda igi
kacTa Tana sakuTarTa TYsTa. samefo karze. bagrat mefem didi sixaruliT gaugzavna mar-
xolo maT dReTa Sina gangebiTa saRmrToATa Teodora de- Ta Tavis axlobel-naTesavebTan erTad.
dofali aResrula. da masve Jamsa mariam dedofali, dedaA bag- imxanad, RmrTis gangebiT, Teodora dedofali garda-
rat mefisaA, mun iyo da wmidaAca ese mamaA Cueni munve iyo icvala. mariam dedofali, bagrat mefis deda, da wmida mama
mizeziTa romelTame saqmeTaATa. xolo, viTarca vTquT, mi- giorgi raRac saqmeebisTvis konstantinepolSi imyofebod-
raA-icvala Teodora dedofali, meyseulad marTa asuli bag- nen. bagratis asuli marTa samefo qalaqSi swored im dros
ratisi sameufod Semoiyvanes. da viTarca ixila wmidaman aman
Semoiyvanes, rodesac Teodora dedofali gardaicvala.
marTa, sasmenelad yovelTa winawarmetyuela da Tqua, viTar-
rodesac ixila wmida mamam marTa, yvelas gasagonad iwi-
med: “uwyodeT yovelTa, viTarmed dRes dedofali ganvida
da dedofali Semovida”. naswarmetyvela da Tqva: “yvelam icodeT, rom dRes dedo-
xolo maSin dayo mciredi Jami da kualad zeve wariyvanes fali gavida da dedofali Semovidao~.
marTa. xolo odes moiwia Jami, kualad mosTxoa dukiwman da imJamad marTa konstantinepolSi didxans ar gaCere-
sZlad TYsad sameufosa amas qalaqsa Semoiyvana. bula, ukanve waiyvanes. magram roca amisi dro movida, me-
maSin romelTa asmioda winawarmetyuelebaA berisaA, ixi- fe konstantine dukam bagrats kvlav mosTxova asuli mar-
les raA aRsrulebulad, yovelTa daukYrda da hmadlobdes Ta, da samefo qalaqSi igi Tavis rZlad Semoiyvana.
RmerTsa, romeli winaAswar yovelsave gamoucxadebs nebis- visac mosmenili hqonda mama giorgis winaswarmetyve-
myofelTa TYsTa.
leba marTas gadedoflebis Sesaxeb, da winaswarmetyvele-
da egreTve mariam dedofalman hrqua wmidasa mas, iyo raA
bis aRsrulebac naxes, gaukvirdaT da madlobas swiravdnen
igi aRmosavleTs, viTarmed: “mamao, aResrula winawarmetyu-
elebaA Seni, romeli-igi odesme swinaAswarmetyuele mar- RmerTs, romelic misi (RmrTis) nebis SemsrulebelT yove-
TaAsTYs.” lives winaswar ucxadebs.
mariam dedofalma uTxra kidec wmida mamas, rodesac
igi aRmosavleTSi (qarTlSi) Cavida: “mamao, aRsrulda Se-
ni winaswarmetyveleba, rac odesRac marTas Sesaxeb gamoT-
qvi~.

516 517
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XV. esreT raA iyo da eseviTariTa cxorebiTa brwyinvida 15. aseTi cxovrebiT brwyinavda, ase ganagebda igi mis-
da esreT ganagebda misda rwmunebulTa maT samwysoTa, rame- dami rwmunebul (Cabarebul) samwysos. xan samefo qalaqSi
Tu odesme sameufos arn winaSe RmrTis-msaxurTa mefeTa sa- Cadioda RmrTismsaxur mefeebTan, raime saWiro da Sesa-
WiroTaTYs da saTanadoTa saqmeTa da kualad odesme monas-
feris saqmeebze, xanac kvlav monasterSi adioda, ganageb-
ters arn da ganagebn samonastroTa saqmeTa da cxorebasa Zma-
da samonastro saqmeebs, da ZmaTa (monastris moweseTa) cxov-
Tasa hmarTebn da ganawesebn. maSin gulisKma-yo da ganizraxa
RmrTisamieriTa gangebiTa, viTarmed RmrTiv-moniWebuli igi rebas marTavda da ganawesebda.
talanti ara aRorZndeboda, romel ars RmrTiv-sulierTa maSin mixvda RmrTismieri gangebiT, rom RmrTisganve
wignTa TargmnaA. ijmna winamZRurobisagan da SendobaA iT- moniWebuli misi talanti _ RmrTivsulier wignTa Targmna
xova ZmaTa yovelTagan. xolo igini daRacaTu Sewuxnes da _ win ar midioda. amis gamo gamoeTxova winamZRvrobas da
ferKTa misTa Seuvrdes, aramed ara Tavs-idva morCilobaA, vi- Sendoba iTxova mTeli saZmosagan. isini Zalian Sewuxdnen
Tarca zegardamo RmrTisa mier aRZrulman da gulsavse qmnil- da fexebSi Cauvardnen, _ ar mogvatovoo, magram maT nebas
man. da esreT gamovida monastriT, romel vidre foladmdeca ar dahyva, radganac zecidan iyo guldajerebuli da Rmr-
ara auRia monastrisaA. da wignni, romelni eTargmnnes deka-
Tis mier iyo aRZruli.
nozobasa Sina gina winamZRurobasa, yovelnive eklesiasa da-
ise gamovida monastridan, rom arc fuli, arc sxva ra-
utevna: sYnaqsari didi, saxarebaA gamokrebuli, pavle gamok-
rebuli, kurTxevani, studieli da sxuani raodennime wignni. ime nivTi wamouRia monastrisa. wignebic, romlebic eTar-
da esreT carieli gamovida monastriT, romel gare Rmr- gmna, rogorc dekanozobaSi, ise winamZRvrobaSi, yoveli-
Tis-moyuareTa kacTa misces sagzali, rameTu orgzis iqmna ve eklesias dautova: didi svinaqsari, gamokrebuli saxa-
sivltolaA misi. xolo ukuanaAsknel ese iyo, rameTu mizezi reba, gamokrebuli pavle, kurTxevani, Teodore studie-
pirvelisa sivltolisaA ese iyo, vinaATgan ara eneba winamZRu- lis swavlani da sxva ramdenime wigni.
robaA, aramed mosurne iyo Tavisa TYsisa Tana myudroebiT yo- ise carieli gamovida monastridan, rom sagzalic mo-
fasa da evltoda SfoTTa da amboxebaTa. amisTYs farulad nastris gareT misces RmrTismoyvare adamianebma. orgzis
yovelTagan sivltolaA iKumia da Savsa raA mTasa mivida,
gamoiqca monastridan. mizezi pirveli gamoqcevisa is iyo,
didad ibrala giorgis mier, TYsisa moZRurisa, datevebisaTYs
rom ar undoda winamZRvroba, aramed surda ganmartoebi-
pirmetyuelTa cxoarTa. da moaKsenebda sityuasa mas macxov-
risasa, romelsa etyoda mociqulsa petres, viTarmed: “ukue- Ti, myudroebiTi cxovreba, da SfoTsa da amboxebas gaur-
Tu giyuar me, damwysen cxoarni Cemni”. boda. amitomac yvelasagan farulad gaiqca da Sav mTaze
mivida.
giorgi dayudebulma, didma moZRvarma monastridan
gamoqceva ar mouwona da daadanaSaula sityvier cxvarTa
(samwysos) datovebis gamo. gaaxsena macxovris sityvebi,
romliTac igi petres mimarTavda: “Tu giyvarvar, damwyse
Cemi cxvrebio~ (in. 21:17).

518 519
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

amis mizezisaTYs brZanebiTa moZRurisa TYsisaATa kua- amis gamo Tavisi moZRvris brZanebiT, kvlav mTawmidas-
ladca mTawmidasve movida, da iZulebiTa yovelTa ZmaTaATa ve dabrunda mama giorgi. saZmom aiZula, kvlav darCenili-
kualad Kel-yo saqmesa winamZRurobisasa. da dayo Jam ravdenme yo winamZRvrad, da ramdenime xani dayo am Tanamdebobaze.
pirvel aRweriliTa amiT gangebiTa, da merme-Ra iqmna meore
amis Semdeg moxda misi meore wasvla, _ amjerad ukve
igi warslvaA misi TargmanebisaTYs wmidaTa wignTaAsa. da es-
wmida wignTa Targmnis mizeziT. Sevida igi samefo qalaq-
reT Sevida qalaqad sameufod da mefisagan TavisuflebaA mi-
iRo, daRacaTu uZnda mefesa [. . . ]1, rameTu didad esvida, ara Si da mefisagan iTxova Tanamdebobidan ganTavisufleba. me-
winaaRudga, aramed Tana-SewevniTa mariam bagratis dedisaA- fes Zalze eZneleboda misi gaSveba, radganac misi didi ime-
Ta, rameTu igica mun iyo, viTarca pirvel vTquT, samisa kaci- di hqonda, magram aRar SeewinaaRmdega. im dros samefo qa-
sa puri sYmeonwmidas aRiRo da esreT wigniTa sameufoATa laqSi mariam dedofali imyofeboda, bagrat mefis deda;
Savsa mTasa miiwia. xolo maT sixaruliT Seiwynares da didi misi daxmarebiT samefo werili1 miiRo da am weriliT Sav
siyuaruli wina-uyves da yovliTurT aRaSenes. mTaze mivida. iq sixaruliT miiRes, siyvaruli uCvenes da
xolo amisa Semdgomad mariam dedofali, dedaA bagratis yovelive saWiro nivTi misces.
mefisaA, qalaqiT sameufoAT qalaqad ant ioq
antioqiad movida, ra-
ioqiad
amis Semdeg mariam dedofali, bagrat mefis deda, sa-
meTu eguleboda warslvaA wmidad qalaqad ierusalemd loc-
mefo qalaqidan antioqiaSi movida, radganac ganzraxuli
vad da Tayuanis-cemad wmidaTa maT da ganmacxovelebelTa ad-
gilTa. da aqunda brZanebaA sameufoA Tavadsa Tana da patriaq- hqonda iqidan wmida qalaq ierusalimSi wasvla, misi mo-
sa antioqiisasa, raATa yovliTa didebiTa da pativiTa wargzav- locva, wmida da sicocxlis momniWebel adgilTa Tayvanis-
non. xolo patriaqman da mTavarman ganizraxes da gaigones Ta- cema. dedofals mefisagan antioqiis ganmgeblisa da pat-
nazraxviTa mamisa giorgisiTa, viTarmed: “ara keTil ars, aR- riarqisadmi miwerili brZanebac hqonda xelT, raTa maT
mosavalisa mefeTa dedaA raATamca sasark inozeTs warvida,
sasarkinozeTs mTeli pativiTa da didebiT gaestumrebinaT igi ierusa-
vinaATgan codvaTa CuenTagan igini ufleben queyanasa mas”. limisaken. antioqiis mTavarma da patriarqma moilapara-
da esreT piriTa TYsisa moZRurisa giorgisiTa moaKsenes de- kes, da mama giorgisTan SeTanxmebiT daaskvnes, rom sasur-
dofalsa da warslvisagan daaxrwies. xolo igi daRacaTu Se-
veli ar iyo, aRmosavleTis mefeTa deda arabTa samflobe-
wuxda, aramed nebasa RmrTisasa ver winaaRudga. maSin evedra
loSi wasuliyo; Cveni codvebis gamo swored isini bato-
wmidasa amas bersa, raATa Seiwyalos suli misi, viTarca Se-
uwyalebiaca, da iRuawos cxorebisaTYs misisa, vinaATgan TYT nobdnen imJamad wmida qveyanaSi (ierusalimSi). es gadaw-
ver Rirs iqmna Seslvad wmidaTa maT da Tayuanis-sacemelTa yvetileba mTavarma da patriarqma dedofals misi moZ-
Rvris, giorgis piriT SeuTvales, da ierusalims wasvla
gadaafiqrebines. dedofali, marTalia, Sewuxda, magram
RmrTis nebas win veRar aRudga. maSin sTxova wmida bers
(giorgis), Seewyalebina misi suli, rogorc adre Seuwya-
lebia, da misi cxovnebisaTvis imiT ezruna, rom, radganac
1 erTi sityvis adgili gaSvebulia A-Si. 1 oficialuri dokumemnti

520 521
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

adgilTa. garna raATa safase igi, romeli sagzlad aRekazma, TviTon ver eRirsa wmida da Tayvanissacemel adgilebSi
wariRos igi ierusalemd da glaxakTa maT da davrdomilTa wasvlas, mis nacvlad Tavad giorgis waeRo misi Sesawira-
ganuyos wmidisa qalaqisaTa da monasterTa maT wmidaTa, ro- vebi ierusalimSi, da gaenawilebina wmida qalaqsa da mis
melni Sen arian garemoAs misa. midamoebSi arsebul monastrebSi mcxovreb glaxakTa da
xolo bersa daRacaTu SeuZnda saqme ese, vinaATgan wmida-
davrdomilTaTvis.
Ta wignTa Targmnisagan daexrweoda, aramed umetesad-Ra cxo-
bers emZima es saqme, radganac wmida wignTa Targmnas
rebisaTYs sulisa misisa moswrafe iyo. da sityuaAca igi mo-
ciqulisaA eKsena, romelsa-igi miswers korinTelTa mimarT, moscdeboda, magram dedoflis sulis cxovnebas ufro me-
viTarmed: “aw esera aRval ierusalemd msaxurebad wmida- tad eswrafoda, da gaaxsenda pavle mociqulis is sityve-
Ta” da Semdgomi. romlisaTYsca aRiRo safase igi wasagebe- bic, romlebsac igi korinTelT swers: “aw esera aRval ie-
lad ganmzadebuli, da SewevniTa RmrTisaATa mowfisa Tana er- rusalemd msaxurebad wmidaTa~ 1. amitomac aiRo gasacemad
Tisa waremarTa da wmidad qalaqad mSYdobiT da uvnebelad gamiznuli nivTieri faseulobani, da RmrTis SewevniT, er-
miiwia. da wmidani igi adgilni moilocna da wmidaTa mamaTa Ti mowafis TanxlebiT gaemarTa wmida qalaqisaken. iq mSvi-
locvaA miiRo da safase igi warcemuli yovelTa naklule- dobiTa da uvneblad CaaRwia. moiloca wmida adgilebi da
vanTa da uRonoTa uxuebiT ganuyo. da netari mamaA proxore wmida mamaTa locva-kurTxeva miiRo. waRebuli nivTebi da
maSin oden juarisa monastersa aSenebda. ese ixila da safa-
fuli ki RaribTa da gaWirvebulT uxvad gaunawila.
siTa friad Seewia. xolo Rirsi igi beri evedreboda, raATa
netari mama proxore imJamad jvris monasters aSeneb-
pirveli nayofi wmidaTa wignTa misTaA cxovels-myofelsa
juarsa mianiWos, romeli-igi daRacaTu maSin ver iqmna, xo- da. giorgi mas didad Seewia fuliT. xolo Rirsi beri (pro-
lo ukuanaAsknel Semdgomad proxores micvalebisa mowafe- xore) evedreboda, cxovelmyofeli jvris monastrisaTvis
Ta misTa nebaA misi aRasrules da saTueoni da marxvani wmida- gadaeca mis mier Targmnil wignTa pirveli nayofi (e. i. ma-
sa mas monastersa dasxnes. namde Targmnili yvela wigni). imJamad es ver Sesrulda,
magram mogvianebiT, proxores gardacvalebis Semdeg, misma
mowafeebma misi neba aRasrules da jvris monasterSi gi-
orgis Targmnili saTveo wigni da marxvani miitanes.

16. Cven kvlav Tavdapirvel sityvas davubrundeT.


roca giorgim aRasrula glaxakTa Sewevna da dasaCuq-
XVI. xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT. viTarca
srul yo yovelive nugeSinis-cemaA da moRuawebaA glaxakTaA reba, kvlav Savi mTisaken gaemarTa. RmrTis nebiT iqac mSvi-
wmidaman mamaman giorgi, waremarTa kualad Savsa mTasa da dobianad miaRwia da gaaxara RmrTismsaxuri dedofali
nebiTa RmrTisaATa mSYdobiT miiwia da RmrTis-msaxuri igi (mariami), romelic mcire xnis Semdeg Tavis samSobloSi
dedofali ganamxiarula, romeli-igi Semdgomad mciredisa dabrunda, Tavis ZesTan, bagrat mefesTan.

1 rom. 15:25

522 523
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

mamulad TYsad sameufod Zisa TYsisa Tana bagrat mefisa war- wmida berma (giorgim), raki yovelive SfoTsa da saz-
vida. runavs morCa da ganTavisuflda, wminda wignTa Targmane-
xolo wmidaman aman berman moicala yovelTa amaT SfoT- ba daiwyo, ise, rogorc suli wmida mianiWebda. yvelam vi-
Ta da sauravTagan; da yovlisa zrunvisagan Tavisufalman iwyo
ciT, rom amgvari mTargmneli, wmida mamis eqvTimes garda,
Targmanebad wmidaTa wignTa, viTarca suli wmidaA moscemda.
sxva aravin gamoCenila Cvens erSi, da mgonia, veRarc ga-
rameTu ese yovelTa uwyiT, viTarmed egeviTari Targmani
TYnier wmidisa mamisa Cuenisa efTYmessa sxuaA ara gamoCeni- moCndeba.
la enasa Cuensa da, vhgoneb Tu, arca gamoCinebad ars. umetesoba wignebisa RamiT Targmna. Seusveneblad Tar-
da ufroAsni wignni RamiT uTargmnian da esreT Seusue- gmnida da Tavis kanons daubrkoleblad aRasrulebda. ara-
nebelad Targmnin da kanonsa TYssa daubrkolebelad aRas- sodes aZlevda Tavis Tavs mosvenebas: dRedaRam saRmrTo-
rulebn. da raATurTiT ara scemda gansuenebasa Tavsa TYssa, Ta wignTa tkbil Tafls amuSavebda, romliTac daatkbo Cve-
aramed dRe da Rame tkbilsa mas Taflsa wignTa saRmrToTasa ni ena da gaamSveniera wminda eklesiebi; Tavis nawerTa oq-
Sureboda, romelTa mier daatkbo enaA Cueni da wmidani ek- roTi uxvad da gardamatebulad gaamdidra; radganac da-
lesiani ganaSuenna, da werilTa TYsTa oqroTa ganamdidrna
emsgavsa igi oqros mompovebel ostats, rogorc qimiis Se-
uxuad da gardareulad, rameTu emsgavsa igi oqroAsa gamom-
saxeb weria, rom sibrZnis mravali RonisZiebiT iReben mi-
Rebelsa mas Keloansa, viTarca-igi qimiaTaTYs weril ars, ro-
melni-igi mravalRoneobiTa sibrZnisaATa siRrmeTagan queya- wis siRrmidan oqros, xolo brZmedisa da cecxlis mier mis
nisaTa oqrosa gamoiReben da brZmedisa mier da cecxlisa brwyinvalebas warmoaCenen. aseve Cveni wmida mamis goneba
brwyinvalebasa missa warmoaCenen. egreTve wmidisa amis mami- sityvieri oqros gamomadnobel brZmedad gadaiqca suliw-
sa Cuenisa gonebaA sityYerisa amis oqroAsa brZmed iqmna mad- midis cecxlis meoxebiT, romelic gamoaxurvebs da gamo-
nobel cecxliTa sulisa wmidisaATa, ganmaKurvebel da gan- arCevs oqros tyviisa da Tixisagan. wignebi, romlebic ara-
marCevel oqrosa brpenisagan da TiKisa. rameTu romelnime wig- sodes Targmnila Cvens enaze, umecrebis siRrmidan naTlad
nni sruliad arayofilni da enisa Cuenisagan ucxoni siRrme- gamoabrwyina. xolo sxva wignebi, romlebic odesRac Tar-
Tagan umecrebisaTa naTlad gamoabrwyinvna, xolo sxuani odes-
gmnili iyo, magram jer kidev jerovnad gadmoRebuli ar
me Targmnilni da wuT ver keTilad gamoRebulni gina Tu JamTa
iyo, anda droTa ganmavlobaSi umecar momxmarebelTagan
sigrZiTa ucebTa da ugunurTa mKmarebelTagan dageslebulni,
viTarca vTquT, brZmedsa mas Sina wmidisa mis gonebisa TYsi- Sebilwuliyvnen da Seryvniliyvnen, rogorc vTqviT, Ta-
sasa gamoadnvna da gamoaKurvna. xolo kualad sxuani wignni visi gonebis brZmedSi gamoadno da gamoaxurva. aseve, mama
wmidisa mamisa Cuenisa efTYmis mier Targmnilni da wuT uca- eqvTimis mier Targmnili zogierTi wigni, mouclelobi-
loebisagan ver srulqmnulni, aramed sulmcired aRwerilni, sagan arasrulad datovebuli da Semoklebulad gadmoRe-
ganasrulna da ganavrcelna. kualad sxuani romelnime ber- bulni, Seavso da ganavrco. zogi Zveli wigni xelaxla Sea-
Zulsa Seawamna da yovlisa naklulevanebisagan ganasrulna da dara berZnuls da maTi yoveli naklovaneba Seavso da maTi
sityvieri siRaribe da siuSnove brwyinvalebad da mSve-
nierebad Secvala, ise, rogorc TviT saxareba da pavles

524 525
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

sityua-duxWirobisa da veragobisagan ganaSuenna da ganab- epistoleni.


rwyinvna, viTarca TYT Tavadi saxarebaA da pavle. kargi iqneba, Tu saxelebiT movixseniebT ramdenime
xolo jer-ars, raATa saxeliTca raodennime movixKsenne wigns, romelic am netar mamas uTargmnia, raTa qristes mor-
wignni, romelni mas netarsa uTargmnian, raATa maT mier euw-
wmuneT euwyos am wmida kacis moRvaweoba. mas ara marto
yos qristes morwmuneTa moRuawebaA wmidisa amis kacisaA, ra-
mTawmidasa da Sav mTaze uTargmnia, raTa saTiTaod aRgve-
meTu ara Tu mTawmidas da Savsa mTasa oden Targmna, raA-
Tamca TYToeulad aRvracxeniT, aramed sameufos da gzas su- racxa, aramed samefo qalaqSic da gzad yofnisas sulum-
lumb
lumbrrias
ias, antioq
antioqias
ias, sYmeon-wmidas da kal
ioqias iposs da sxu-
kaliposs braSi, antioqiaSi, svimonwmidasa da kaliposSi, da sxva am-
aTa eseviTarTa adgilTa. gvar adgilebSi.
rameTu romelnime wignni orkecad da samkecad gardawe- zogierTi wigni or da sam calad arian gadawerilni;
ril arian, romel-ese mosagonebeladca did ars, viTarmca eso- imis warmodgenac ki Znelia, rom erTma kacma mTel Tavis
denni wignni erTman kacman mzani Targmnilni cxorebasa Sina cxovrebaSi amdeni wigni gadaweros, ukve gamzadebuli da
TYssa aRwerna. ara romelmca berZulisagan sruliad Targmnna, Targmnili. man ki berZnulidan Targmna kidec da ise dawe-
viTar-ese kacman aman sakYrvelman maRlad da RmrTiv-brwyin-
ra, sakvirveli simaRliTa da RmrTivbrwyinvalebiT.
valed aRwerna.
maSasadame, rogorc vTqviT, Targmna didi svinaqsari,
Targmna ukue, viTarca vTquT, didi sYnaqsari, safuZveli
eklesiaTaA; saxarebaA gamokrebuli saweliwdoA, pavle sruli romelic eklesiaTa safuZvelia; saxareba saweliwado, ga-
da saqme mociqulTaA da kaTolikeni mociqulTani, pavle ga- mokrebuli; pavles epistoleni srulad, da saqme mociqul-
mokrebuli saweliwdoA, sawinawarmetyueloA saweliwdoA, Ta da kaTolike epistoleni; pavles epistoleni gamokrebu-
Tueni aTormetnive srulad da RmrTiv-brwyinvaled, stiqa- li, saweliwado; saweliwado sawinaswarmetyvelo; Torme-
ronni saweliwdoni dResaswaulisani, romelni TueTaca Tana tive Tve srulad da RmrTivbrwyinvaled; dResaswaulTa
swerian; stiqaronni samaradisoni, TYT avajni uZlispironi, vi- stiqaronni saweliwado1, romlebic TiToeuli Tvis saga-
Tarca arian berZulad, kualad igive stiqaronni ZlispirTa lobelTa wignSic weria; stiqaronni samaradisoni,2 uZlis-
queSe, romelTa Sina sxuaA mravali keTili sweria, da maTve
pironi da TviTavajni, ise, rogorc berZnulad arian; da
Sina marxvaTa stiqaronni; didi paraklitoni, samkauli ekle-
igive stiqaronebi ZlispirTa qveS, romelSic sxva mravali
siaTaA, sxYTa mravliTa keTiliTa aRsavse, didni marxvani da
keTili ram weria;1 marxvaTa stiqaronebi; didi parakli-
toni,2 romelic eklesiis samkaulia; didi marxvani da za-

1 stiqaroni _ sagalobelTa erTi jgufi, romelic igalobeba


yoveli dResaswaulis winasaRamos, mwuxrze, litiis dasde-
belTa Semdeg, “aw ganuteves~ (lk. 2:29-32) warmoTqmamde.
2 `samaradiso~ stiqaroni ewodeba sadagi dReebis mwuxris
locvaSi CasarTav stiqaronebs.

526 527
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

zatikni egreTve mravalferiTa keTiliTa aRsavse; wigni Teo- tikni3 _ aseve mravalgvari sikeTiT aRsavse wignebi; wigni
dore studielisa swavlani – didTa marxvaTa sakiTxavi. wigni Teodore studielisa _ swavlani, sakiTxavni did marxvaSi;
dabadebisa, Targmani, iovane oqropirisa Tqumuli, wigni mee- “dabadebis~ (moses pirveli wignis) ganmarteba ioane oqro-
qusisa krebisaA, ebistoleni wmidisa kYrilesni da sxuaTa wmi-
pirisa; meeqvse krebis wigni4, wminda kirile aleqsandrie-
daTa mamaTani, gankueTisaTYs nistor uSjuloAsa, wigni gri-
lisa da sxva wminda mamebis werilebi uSjulo nestoris
gol noselisa, romlisa SuenierebaA da qebaA zeSTa ars yov-
lisa miTxrobisa, wigni equsTa dReTaA wmidisa basilis Tqu- gankveTis Sesaxeb; wigni grigol noselisa, romlis mSvenie-
muli, wigni ebistoleni wmidisa egnati RmerTSemosilisani, reba da qeba yovelgvar Txrobas aRemateba; basili didis
wigni safsalmune – daviTi, samkauli da gYrgYni yovelTa wigni “eqvsi dRis~ ganmartebis Sesaxeb; wminda egnate Rmer-
wignTaA. TSemosilis epistoleTa wigni; fsalmuni anu daviTni, ro-
melic gvirgvini da samkaulia yvela wignisa.
Tu vinme gulmodginebas gamoiCens da Cveni moZRvris
moyvare, da ufro metic _ RmrTismoyvare iqneba, da TiTo-
1 Zlispiri _ sanimuSo sagalobeli, romelic hangiT, ritmiTa da mar-
cvalTa raodenobiT safuZvlad daedeboda sxva sagaloblebs. ama Tu
im Zlispirze gawyobil sagalobels Zlispiroani an Zlispiredi ewo-
deboda, xolo uZlispiro sagalobels, romelsac Tavisi hangi, melo-
dia (ZvelqarTulad _ `avaji~) hqonda, TviTavaji anu sakuTari avajis
mqone erqva. `TviTavajis~ Sesatyvisad zogjer `TviTxmovani~ iTqmis.
2 paraklitoni (berZn. `nugeSismcemeli~) _ sadagi dReebis sagalobel-
Ta krebuli, gawyobili rva xmaze, anu rva kiloze. TiToeuli kilos
sagaloblebi erTi Svideulis (kviris) ganmavlobaSi sruldeboda; ase
rom paraklitoni moicavda rva kviris sagaloblebs, da am xnis ganmav-
lobaSi xdeboda misi Tavidan bolomde Sesruleba, ris Semdegac rvak-
viriani cikli xelaxla daiwyeboda. `paraklitoni~ igalobeba suliw-
midis mofenis dResaswaulis Semdeg mTeli wlis ganmavlobaSi, mom-
devno wlis didi marxvis dawyebamde. saxelwodeba `paraklitoni~ swo-
red mis dawyebas, suliwmidis mofenas ukavSirdeba, radganac suliw-
midis epiTetia `nugeSinismcemeli~ (parakleti).
3 “marxvani~ ewodeba didi marxvisa da vnebis Svideulis sagalobelTa
wigns, ‘zatikni~ _ aRdgomisa da misi momdevno 50 dRiani periodis (er-
gasis) sagaloblebisas. zatiki, sazogadod, dResaswaulis aRmniSvne-
li terminia. sagalobelTa wignebis saxelwodeba mravlobiT ricxvSi
(‘marxvani~, ‘zatikni~) imitom moixsenieba, rom TiToeuli maTgani ram-
denime Svideulis (kviris) saRmrTismsaxuro krebulia; TiToeuli Svi-
deuli ki ‘marxvad~ an ‘zatikad~ igulisxmeba.
4 aq igulisxmeba meeqvse msoflio krebis kanonTa krebuli, e. w. “mcire
sjuliskanoni~. sinamdvileSi igi Targmnilia eqvTime mTawmidelis mi-
er; avtori mas ratomRac giorgis akuTvnebs.

528 529
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo ukueTu vinme iyos moswrafeTagani da mamis-moyu- euli wignis Sinaarsis gagebas moiwadinebs, amave wignis
are, ufroAs-Ra vTquaT Tu, RmrTis-moyuare, da undes cno- boloSi naxavs aRricxulad da ganmartebulad; iqaa Ti-
bis Zali TYToeulisa wignisaA, Tu raA sweria, amisve wignisa Toeuli wignis sarCevi da anderZi1, brwyinvaled da RvTiv-
bolosa poos aRricxulad da ganmartebulad TYToeulisa
mSvenierad. igi wmida berma ioane patrikma (petrik yofil-
wignisa zanduki da anderZi RmrTiv-Suenierad da brwyinva-
ma) aRwera, rodesac TavisTvis gadaiwera es wminda wigne-
led, romeli wmidaman berman ioane patrikman petrik yofil-
man aRwera, raAJams-igi Tavisa TYsisaTYs gardaiwerna wmi- bi; yovelive dawvrilebiT aRricxa, galoba Tu dasdebe-
dani ese wignni, yoveli wulil-wulilad aRiricxva galobaA li, didi SromiTa da gulmodginebiT.
da dasdebeli friadiTa SromiTa da gulsmodginebiTa. yovelive es da amaze bevrad meti wigni Targmna Rmer-
ese yovelni da amaTsa friad umravlesni wignni Targmnna TSemosilma mama giorgim, da amiT gaamravla talanti, Rm-
RmerTSemosilman mamaman Cuenman giorgi da esreT aRaorZina rTis mier misdami micemuli.2
misda rwmunebuli igi talanti.

XVII. xolo sayofelad arn odesme sYmeon-wmidas da 17. misi samyofeli ki xan svimeonwminda iyo, xan kali-
odesme kal iposs
kaliposs
iposs. da esreT ara scemda gansuenebasa Tavsa posi. Tavis Tavs arasodes aZlevda mosvenebas, riTac yve-
TYssa, vidre ara yovelni ganakYrvna ara xolo Tu qarTvel- lani gaakvirva, ara marto qarTvelebi, aramed berZnebic
ni, aramed berZennica da asurni, romlisaTYsca euwya moqa- da asurelebic.misi moRvaweobis ambavi euwya netar pet-
laqobaA misi netarsa ioane* patriaqsa ant ioq
antioqiisasa
ioqiisasa
iisasa, mouwo- res3, antioqiis patriarqs, romelmac igi TavisTan miixmo
da da ezraxa saRmrToTa werilTagan mravalsaxed: pirvelad da saRmrTo werilis sakiTxebze esaubra mravalsaxed: jer
sarwmunoebisaTYs marTlisa da kanonTaTYs saeklesioTa, da
_ WeSmariti sarwmunoebisa da saeklesio kanonebis, Semdeg
merme sulTa sargebelisaTYs, saTnoebaTaTYs da vnebaTa. da
_ sulTa sargeblis, saTnoebebisa da vnebebis Sesaxeb. yve-
viTar yovelsa Sina gamocdilad poa, merme yoveli cxorebaA
TYsi mas Sehvedra. da mas hkiTxavn gulis-sityuaTa TYsTa da la am sakiTxSi mama giorgis codna da gamocdileba rom
yovelTave saeklesioTa saqmeTa. naxa, mamaTmTavarma amieridan mas Caabara mTeli Tavisi
da raAJams-igi SuriTa mterisaATa cecxli aRedva RmrTi- cxovreba; yovelTvis mas uziarebda Tavis ganzraxvas, da
sa qalaqsa da taZari wmidisa mociqulisa petresi dawua, xo- saeklesio saqmeebis Sesaxeb eTaTbireboda.

1 mTargmnelis winasityva an bolosityva


* xelnawerSi ubralo grafikuli Secdomaa, asomTavrulSi “i~e” Zal- 2 igulisxmeba saRvTo madli, romelic mama giorgis mieca. Sdr.
zed hgavs “pe”-s; amgvarad, unda eweros petre
petre. ix. k. kekeliZe, Zv. qarT. igavi talantebze: mT. 25:14-30; lk. 19:11-27.
mwerl. ist., 1, Tb. 1951, gv. 193. 3 xelnawerSi weria “ioanes”, rac aSkarad gadamweris Secdomaa.

530 531
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

lo patriaqi mravalTa mwuxarebaTa da urvaTagan Sepyrobil erTxel boroti mtris (satanis) mcdelobiT cecxli mo-
iyo, vidre ara beri ese wmidaA mivida da sityYTa nugeSinis- edo RmrTis qalaqs (antioqias), da wmida mociqul petres
cemisaATa da swavliTa sulieriTa yoveli mwuxarebaA da glo- taZari daiwva. patriarqi didma mwuxarebam Seipyro, da
vaA misi ganaqarva, romlisaTYsca aRiarebda da ityoda: “uku-
manamde ver ganTavisuflda urvisagan, sanam wmida beri (gi-
eTumca siwmide Seni ara momaSural iyo, N wmidao mamao, knin-
orgi) ar mivida masTan da nugeSis sityviTa da sulieri
Ramca-da mwuxarebaTa mier jojoxeTad STasrul iyo suli
Cemi”. swavliT misi mTeli glova da wuxili ar ganaqarva. pat-
esreT wmidaA ese patriaqi eseviTariTa siyuaruliTa da riarqi aRiarebda giorgis Sewevnis Zalas da ambobda: ‘Se-
sarwmunoebiTa aRsavse kacisa amis RmrTisaATa Semdgomad mci- ni siwminde rom ar garjiliyo CemTvis, mwuxarebis gamo
redisa uflisa mimarT miicvala. da Semdgomad misa daipyra TiTqmis jojoxeTamde iyo Cemi suli Casulio~.
saydari misi Tevdosi sameufoelman, kacman maRalman da fi- RmrTis kacis mama giorgisadmi siyvaruliTa da ndo-
losofosman da oriTave cxorebiTa gamocdilman. xolo ara biT aRvsili wminda patriarqi am ambidan mcireodeni xnis
aqunda wuT mecnierebaA wmidisa amis berisa mimarT viTarca Semdeg ufalTan miicvala. mis Semdeg sapatriarqo taxti
axalSemosrulsa. da ese iqmna mizezi da dasabami maTisa ur-
daikava Tevdosi dedaqalaqelma, maRalma filosofosma,
TierTars SemecnierebisaA.
orTave cxovrebiT (xorcieliTa da sulieriT) gamocdil-
rameTu kacni vinme sYmeon-wmidelni SuriTa saeSmakoATa
aRiZrnes Cuen qarTvelTa zeda da eneba, raATamca naTesavi Cueni ma. magram Tavdapirvelad, raki axladmosuli iyo, jer ar
ZiriTurT aRmohfxures sYmeon-wmid
sYmeon-wmidiTiT
iT. da ganizraxes gu- icnobda wminda bers (giorgis). maTi urTierTgacnobis mi-
larZnilebiT, raATa wmidasa amas da marTalsa sarwmunoebasa zezi da dasawyisi ki Semdegnairi iyo:
Cuensa biwi raAme daswamon. da esreTmca sruliad aRmoguf- svimonwmidis zogierTi mkvidri eSmakis waqezebiT qar-
xurnes didebulisa amisgan lavrisa pirveliTgan TYT wmidi- TvelTa winaaRmdeg ganewyo. maT moindomes, Cveni eris xal-
sa sYmeonis mier damkYdrebulni. xi Zirfesvianad aRmoefxvraT svimeonwmididan. ganizra-
da esreT borotad Seizraxnes da warvides Tevdosi pat- xes gulis simrudiT, rom Cveni wminda da marTali sarwmu-
reaqisa winaSe, viTarca axlad Semosrulisa da wuT umecari-
noebisaTvis raime biwiereba daewamebinaT, da am gziT sav-
sa, da dacYves winaSe missa reca momWirned, da hrques mas: “Se-
sebiT ganvedevneT am didebuli lavridan, ZvelTaganve,
guewien, wmidao meufeo, da gYKsnen didisa Wirisagan, da gan-
guaTavisuflen kacTagan amaoTa da ucxoTeslTa, rameTu ars TviT wmida svimeonis mier iq damkvidrebulni.
monastersa Sina Cuensa viTar sameoci kaci, romelni qarTve- am borotganzraxviT SeiTqvnen da wavidnen Tevdosi pat-
lad saxel-ideben TavTa TYsTa da ara uwyiT, Tu rasa zrax- riarqTan. isargebles imiT, rom igi axladmosuli iyo Ta-
ven, anu raA ars sarwmunoebaA maTi. da esreT doriasad zogi vis samwysoSi, da jerjerobiT kargad ar icnobda mas; mi-
monastrisaA daupyries”. was gaerTxnen mis winaSe, TiTqosda SeWirvebulni, da uT-
xres: “dagvexmare, wmindao meufeo, da gvixseni didi
Wirisagan; gagvaTavisufle am uxams ucxoTeslTagan; Cvens
monasterSi daaxloebiT samoci kacia, romelnic TavianT

532 533
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da esma raA ese patreaqsa, daukYrda da hrqua maT: “da vi- Tavs qarTvels uwodeben, Cven ki ar viciT, ras saubroben
Tar egebis ese, romelmca qarTvelni ara marTlmadidebelni erTmaneTSi, an ra sarwmunoeba aqvT; maT ki monastris naxe-
iyvnes”, rameTu wuT umecar iyo naTesavsa Cuensa. xolo igini vari daukavebiaTo~.
daumtkicebdes da reca ukeTurebisa safarvelad hrques mas,
es rom moismina patriarqma, gaukvirda da uTxra: “ro-
viTarmed: “ara uwyiT, Tu qarTvelni arian anu somexni da verca
gor SeiZleboda, es momxdariyo, rom qarTvelebi marTlma-
xucesi maTi Jamsa wiravs monastersa Sina Cuensa”.
xolo ese marTali Tques, rameTu vidre aqamomde mrav- dideblebi ar iyvnen?~ jer kidev ar icnobda patriarqi
liT JamiTgan qarTveli xucesi sYmeon-wmidas Jamsa ver wir- Cvens ers, isini ki umtkicebdnen mas, da TavianTi ukeTure-
vida amis mizezisaTYs, rameTu romelsame Jamsa sofluri vinme bis dasafaravad uTxres: “ar viciT, eseni qarTvelebi ari-
xucesi axlad Camosruli wmidisa sYmeonis suetsa zeda gas- an Tu somxebi, maTi xucesi (mRvdeli) ki Cvens monasterSi
rul iyo Jamis-wirvad qalamniTa da sabeWuriTa TYnier sam- Jams ver swiravso~1.
RdeloAsa Sesamoslisa, viTarca iyo pirvelad wesi Cueni, da es ki marTali Tqves, rom aqamomde, didi xnis ganmav-
amisTYs ara uteobdes qarTvelsa xucessa Jamis-wirvad, ara- lobaSi, qarTveli xucesebi svimonwmidis monasterSi Jams
med ganewesa, raATa maT Tana eziarebodin. da nu vin hgonebs,
ver swiravdnen; amis mizezi ki is iyo, rom odesRac aq ax-
Tumca sxuaA raAme mizezi yofiliyo. da kacTa maT amaoTa pat-
lad Camosuli vinme saero mRvdelTagani JamiswirvisTvis
reaqsa ese gaagones, xolo igi gancYbrda amas yovelsa zeda
da hrqua maT: “ara vin arsa naTesavsa maTsa Soris berZulisa asula wminda svimeonis svetze qalamniTa da sabeWuriT,
enisa mecnieri da werilTa swavluli?” samRvdelo Sesamoslis gareSe, rogorc Tavdapirvelad iyo
xolo maT unda Tu ara, aRiares, viTarmed: “he, ars erTi Cveni wesi; amis gamo qarTvel xucesebs ar uSvebdnen imie-
vinme monazoni Rramatikosi da berZulTa wignTa qarTulad ridan JamiswirvisaTvis, is ki dadgenili hqondaT, rom maT-
Targmnis”. Tan ziarebuliyvnen. aravin ifiqros, am akrZalvis mizezi
sxva raime iyos. im cru kacebma ki patriarqs sxvanairad
afiqrebines. igi gancvifrda yovelive amis gamo da hkiTxa
maT: “aravin hyavT qarTvelTa Soris berZnuli enisa da mwig-
nobrobis mcodne?~
nebiT Tu uneburad, maT aRiares, _ marTlac, hyavT er-
Ti viRac mwignobari monazoni, romelic berZnul wignebs
qarTulad Targmniso.
maSin patriarqma brZana, saswrafod momgvareT is be-
rio. rodesac beri patriarqTan Sevida, pativiT miesal-

1 Jamiswirva _ saRmrTo msxverplis Sewirva, evqaristia, li-


turgia

534 535
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

maSin patriaqman mswrafl brZana moyvanebaA berisaA. xo- ma, dajdoma SesTavaza da saubari dauwyo RmrTivsulier
lo viTarca Sevida beri winaSe missa, moikiTxa pativiT da ub- wignebze. rasac patriarqi hkiTxavda, beri (giorgi) yove-
rZana dajdomaA da iwyo ubnobad berisa RmrTiv-sulierTa lives RmrTivmSvenierebiT pasuxobda. maSin mixvda patri-
wignTagan. da rasa-igi hkiTxvida, yovelsave RmrTiv-Suenie-
arqi, rom RmrTis madli iyo damkvidrebuli am kacSi, da
rad miugebda. maSin gulisKma-yo patriaqman, viTarmed mad-
ase uTxra bers: “patiosano mamao, madloba RmerTs, rom vi-
li RmrTisaA damkYdrebul ars mis Tana da hrqua esreT bersa:
“patiosano mamao, kurTxeul ars RmerTi, romel vixile siw- xile Seni siwminde. vxedav, rom, Tumca erovnebiT qarTve-
mide Seni, da aha esera, gxedav mowyalebiTa RmrTisaATa, daRa- li xar, sxva yvelafriT _ codniT, swavlulebiTa da sar-
caTu naTesaviT qarTveli xar, sxYTa kula yovliTa swavlu- wmunoebiT _ berZeni yofilxar, RmrTis mowyalebiT. ami-
lebiTa sruliad berZeni xar. xolo miTxar naTesavisa Seni- tomac, momiTxre raime Seni eris Sesaxeb; ra naklovaneba
saTYs, ars raA naklulevanebaA marTlisa sarwmunoebisaA maT aqvs mas marTali sarwmunoebis TvalsazrisiT; anda, ra aris
Tana gina urTierTars ganyofilebaA maT Soris da Cuen So- gansxvaveba Cvensa da maT Soris?~
ris”? netarma giorgim pirisaxeze gamoisaxa niSani patiosa-
xolo netarman man gamoisaxa saswauli patiosnisa juari-
ni jvrisa (e. i. pirjvari gadaiwera) da daiwyo marTali
saA pirsa TYssa da iwyo warmoTqumad marTlisa sarwmunoebi-
sarwmunoebis warmoTqma, ise, rom gaakvirva msmenelebi. mi-
sa esreT, romel ganakYrvna msmenelni, rameTu suli wmidaA
ityoda piriT misiT. maSin patriaqman brZana: “kurTxeul ars si piriT suliwmida metyvelebda. maSin patriarqma brZa-
RmerTi! vieTnime naklulevanebasa swamebdes qarTvelTa, da na: `kurTxeulia RmerTi! zogierTni naklovanebas swameb-
aha esera mravliTa saxiTa uzeSTaes ipovnes Cuensa da ufroAs dnen qarTvelebs, magram, ai, Turme mravalgvarad upira-
xolo qalwulebiTa, romeli-igi maRlad upyries maT”. tesni yofilan Cvenze, gansakuTrebiT qalwulebiT (ubiwo-
da yovelnive ewamebodes, rameTu iyvnes metropolitni ebiT), romelsac wmindad icaven”.
da ebiskoposni da warCinebulni antioqiisani. yovelTave adi- patriarqs yvela iq myofi daeTanxma, mitropolitni da
des RmerTi da wmidasa amas qebaA Seasxes da netarebaA. episkoposni da antioqieli warCinebulebi. yvelam adida
xolo patriaqman cudis-mzraxTa maT da amaoTa kacTa sYme-
RmerTi da wmida bers (giorgis) qeba-dideba Seasxes da
on-wmidelTa friad Sehrisxna da kanonsa queSe saeklesiosa
hnatridnen.
Seyarna da sxuasaca mravalsa ZYrsa uTqumida. xolo netar-
man man uxYiSna patriaqisagan da ganutevnes. patriarqi didad gauwyra sicruis metyvel svimeon-
da romelsa-igi reca savnebelad Cuenda hgonebdes, ese wmidelebs da saeklesio-sakanono sasjeli daado, da sxvag-
Cuenda sargebelad iqmna. da sarwmunoebaA Cueni RmrTiv- varadac daemuqra. netarma giorgim ki uSuamdgomla pat-
brwyinvaled iqadaga. da mieriTgan daewesa, raATa qarTvelni riarqis winaSe, da gaaTavisufles.

536 537
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

sYmeon-wmidas Jamsa wirviden. rameTu yovelni mecnier xarT, ase rom, rasac Cvens savneblad ganizraxavdnen, CvenTvis
vidre amis netarisamde Jamsa ver wirvides. sasargeblo Seiqna: Cveni sarwmunoebrivi aRmsarebloba
RmrTivbrwyinvaled iqadaga da amieridan dawesda, rom
qarTvelebs svimeonwmidaSi Jami ewiraT. xolo Tqven yve-
lam uwyiT, rom netar giorgimde Jams ver swiravdnen.

XVIII. da ese raA esreT RmrTiv-brwyinvaled aRasrula da 18. es saqme RmrTivbrwyinvaled rom moagvara, patri-
ganago; da kualad sxuaA saqme wina uyo patriaqman friad didi arqma giorgi bers sxva sakiTxi dauyena, friad didi da
da maRali, rameTu kacTa vieTme mravalRoneTa da manqanaTa maRali: viRac Cxirkedela da intrigan adamianebs patri-
moaKsenes da auwyes patreaqsa, viTarmed: “viTar ese, meufeo,
arqisaTvis mouxsenebiaT: `ase ratom xdeba, meufeo, rom qar-
romel eklesiani da mRdelT-moZRuarni qarTlisani ara rom-
Tlis eklesiebi da mRvdelTmoZRvarni1 arc erTi patri-
lisa patriaqisa Kelmwifebasa queSe arian da yovelni saek-
lesioni wesni maT mier ganegebian da TYT daisumen kaTali- arqis Zalauflebas ar emorCilebian da yovelive saekle-
kosTa da ebiskoposTa. da ara samarTal ars ese, rameTu aTor- sio wesi Tavad maT mier ganegeba, da TviTonve daisvamen
metTa mociqulTagani aravin misrul ars queyanasa maTsa. da kaTalikosebsa da episkoposebs? es marTebuli araa, rad-
jer-ars, raATa qalaqsa amas RmrTisasa da saydarsa mociqul- gan Tormet mociqulTagani aravin misula maT qveyanaSi,
Ta Tavisasa daemorCilnen da amissa Kelmwifebasa queSe iy- da samarTali moiTxovs, raTa am RmrTis qalaqs (antioqi-
vnen. rameTu naTesavi ars umecari da samwysoA mcire; da Cuen- as) da mociqulTa Tavis petres taxts daemorCilon2 da mi-
da maxlobelad arian da jer-ars, raATa Kelmwifebasa queSe si xelqveiTi iyvnen. miT ufro, rom ucodinari xalxia da
antioqeli patreaqisasa imwysebodin da aqa ikurTxeodis ka-
mcire samwyso hyavT. CvenTan teritoriuladac axlos cxov-
Talikozi maTi da viyvneT Cuen erT samwyso da erT mwyems”.
roben, da umjobesia, antioqiis patriarqis samwysoSi Se-
movidnen da aq ikurTxeodes maTi kaTalikosi, da amrigad,
qristes miTiTebisamebr, viyoT erTi samwyso da erTi
mwyemsi”..3

1 mRvdelTmoZRvari _ mRvdelTmTavari, episkoposi, qristi-


anuli Temis meTauri.
2 antioqiis eklesia, tradiciis Tanaxmad, mociqulTa Tavma
petrem daaarsa.
3 Sdr. in. 10:16

538 539
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

ese yoveli ganizraxes da daamtkices reca umecrebisa Cu- ase daaskvnes da gadawyvites, TiTqosda Cveni umecre-
enisaTYs. xolo winaaRmdgomi SeemTxYa, rameTu iwyo patri- bis gamo, magram sawinaaRmdego Sedegi miiRes. patriarqma
aqman sityuad berisa, viTarca esera aRgYweria, da etyoda ro- sityva Camougdo giorgi bers, zog rasme pirferulad eub-
melsame liqniT da romelsame marTlad, viTarmed: “Sen, N ne-
neboda, zogs _ gulwrfelad: “Sen, netaro mamao, Tumca
taro mamao, daRacaTu naTesaviT qarTveli xar, xolo swav-
erovnebiT qarTveli xar, ganswavlulobiTa da codniT Cve-
lulebiTa da mecnierebiTa Cuenive swori xar. jer-ars, ro-
mel eklesiani da mRdelT-moZRuarni Tquenni Kelsa queSe sa- ni Tanaswori xar. dameTanxmebi, rom Tqveni eklesiebi da
mociquloAsa amis saydrisasa imwysebodin, da hmarTebsca es- mRvdelTmoZRvarni am samociqulo taxtis (antioqiis) xel-
reT mizeziTa maxlobelobisaATa. da ese Sengan SesaZlebel qveiT unda imwysebodnen (ganegebodnen). daqvemdebareba maT
ars, rameTu uwyi, viTarmed gismens mefe Tqueni, ukueTu mi- hmarTebT CvenTan siaxlovis gamoc. am saqmis mogvareba Sen
uwero da auwyo umjobesi. xolo ukueTu ara isminos, miuwe- SegiZlia, Tu Tqvens mefes miswer da auwyeb, Tu ra aris
ro oTxTave patriaqTa saydris-modgamTa CuenTa da vauwyo umjobesi, radgan, rogorc vici, Tqveni mefe Sens rCevebs
TYTrCulobaA da qedficxelobaA naTesavisa TquenisaA, da vi- yuradiRebs. xolo Tu ar Seismens, mivwer oTxive patri-
Tarmed TYnier samociquloAsa kanonisa TYT imwysebian da mo-
arqs, Cvens saydris-modgamT,1 da vauwyeb Tqveni eris TviT-
ciqulTagani aravin misrul ars queyanasa maTsa; da esreT mra-
rjulobasa2 da Tavxedobas, agreTve imas, rom samociqulo
valsa Ruawlsa SegTxine, vidre ara TYT mefe Tqueni winaSe
Cuensa movides da Kelmwifebasa Cuensa daemorCilos”. da ese- kanonebis gareSe Tavis Tavs TviTonve mwyemsaven, radgan mo-
viTarni raA sityuani warmoTquna patriaqman berisa mimarT. ciqulTagani arc erTi maT qveyanaSi ar misula; da amri-
xolo netarman aman dawynarebiT da neliad hrqua patri- gad, mraval usiamovnebas SegamTxvevT, sanam TviT Tqveni me-
aqsa, viTarmed: “N wmidao meufeo, raAsaTYs-me esreT advi- fe Cvens winaSe ar gamocxaddeba da Cvens Zalauflebas ar
lad Kel-hyav didisa amisa da maRlisa saqmisa mogonebad da daemorCileba~.
aRsrulebad, da vin-me arian ugunurni igi gamzraxni Senni, aseTi sityvebi rom warmoTqva patriarqma beris mimarT,
anu rad esreT ugunurad Segiracxies naTesavi qarTvelTaA, netarma mamam wynarad da nela uTxra: “hoi, wmidao meu-
wrfeli da umankoA? aha esera var me unarCevesi da umdablesi
feo, ase advilad rad Sedgomixar aseTi maRali saqmis mo-
yovelTa ZmaTa CemTaA. me mogce maT yovelTa wil pasuxi. mo-
fiqrebasa da aRsrulebas? vin arian is ugunuri mrCevel-
ni, vinc es saqme girCies? anda ase umecrad rad Segirac-
xavs wrfeli da umanko qarTveli eri? ai, me yvelaze

1 saydris-modgami _ analogiuri Rirsebis saydarze (taxtze)


mjdomi.
2 TviTrjuloba _ saeklesio saqmeebSi ierarqiulad zemdgo-
mi pirebisadmi daumorCilebloba; winamZRvris, da sazogadod,
zemdgomi ierarqiuli piris daukiTxavad axali saeklesio we-
sebis TviTneburi dadgineba.

540 541
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

Rebad ec wigni mimoslvaA andrea mociqulisaA da muniT ge- mdabali da ukanaskneli var Cems ZmaTa Soris, da maT nac-
uwyos saZiebeli Tqueni”. vlad me gagcem pasuxs. moatanine wigni “andrea mociqulis
xolo patriaqman ubrZana Teofiles, naTesaviT qarTvel- mimosvlisa~, da iqidan SeityobT Tqvens saZiebel saqmes.
sa, romeli-igi ukuanaAsknel tarsus metropolit iqmna, mo-
patriarqma am wignis motana daavala Teofiles, war-
RebaA wignisaA mis.
moSobiT qarTvels, romelic mogvianebiT tarsus mitro-
da viTar moiRes, pirvel warkiTxvisa hrqua berman patri-
aqsa: “wmidao meufeo, Sen ityY, viTarmed Tavisa mis moci- politi gaxda.
qulTaAsa petres saydarsa vzio. xolo Cuen pirvelwodebu- wigni rom moitanes, mis wakiTxvamde berma patriarqs
lisa da Zmisa TYsisa mwodebelisa nawilni varT da samwysoni uTxra: ‘wmidao meufeo, Sen ambob, mociqulTa Tavis, pat-
da mis mier moqceulni da ganaTlebulni. da erTi wmidaTa res taxtze vzivaro. Cven ki qristes mier pirvelad damo-
aTormetTa mociqulTagani, simons vityY kananelsa, queyana- wafebulisa da Tavisi Zmis, petres momwodebelis (andre-
sa Cuensa damarxul ars afxazeTs
afxazeTs, romelsa nikofs
ikofsii ewode- as) samwyso varT, mis mier moqceulni da ganaTlebulni. ase-
bis. amaT wmidaTa mociqulTa ganaTlebulni varT da vinaATgan ve, erTi Tormet mociqulTagani, simon kananeli, Cvens qve-
erTi RmerTi gYcnobies, arRara uar-gYyofies da arca odes
yanaSia damarxuli, afxazeTSi, qalaqSi, romelsac nikof-
wvalebisa mimarT midrekil ars naTesavi Cueni. da yovelTa
si ewodeba. am wmida mociqulebis mier varT ganaTlebul-
uaris-myofelTa da mwvalebelTa SevaCuenebT da vswyevT. amas
safuZvelsa zeda marTlmadideblobisasa da mcnebaTa da qa- ni, da mas Semdeg, rac erTi RmerTi vcaniT, igi aRaraso-
dagebaTa zeda wmidaTa maT mociqulTasa mtkice varT; aw uku- des uargviyvia, da arc mwvaleblobisaken gadaxrila Cve-
eTu jer-ars, dagemorCilneT”. da reca gancxromiT hrqua pat- ni eri. yovel uarismyofelsa da mwvalebels vgmobT da
riaqsa: “wmidao meufeo, Suenis esreT, raATa wodebuli igi vwyevliT, marTlmadideblobis safuZvelze. mociqulTa qa-
mwodebelsa mas daemorCilos, rameTu petresi jer-ars, raA- dagebasa da mcnebebs uryevad vadgavarT. yovelive amis Sem-
Ta daemorCilos mwodebelsa TYssa da Zmasa andreas, da raATa degac, unda dagemorCiloT?~ da TiTqosda xumrobiT, uT-
Tquen Cuen daguemorCilneT”. da eseca SesZina, viTarmed: “wmi- xra patriarqs: “wmidao meufeo, visac mouwodeben, is un-
dao meufeo, romelni-ege Cuen umecrad da subuqad guxedavT
da daemorCilos momwodebels. amitom petres evaleboda,
da Tavni Tquenni brZen da mZime giyofian. iyo Jami, romel yo-
damorCileboda Tavis momwodebelsa da Zmas, andreas, da
velsa saberZneTsa Sina marTlmadideblobaA araA ipoeboda
daemorCila kidec. axlac, Tu damorCilebaze midga saqme,
sjobs, Tqven aqeT dagvemorCiloT, radgan Cven momwodeb-
lis (andreas) memkvidreni varT, Tqven ki _ mowodebulisa
(patresi)~. da esec dasZina: “wmidao meufeo, Tqven rom Za-
lian msubuqi geCvenebiT (qarTvelni), Tqveni Tavi ki _ brZeni
da mZime, iyo iseTi droc, rom mTel saberZneTSi marTlma-
didebloba arsad moipoveboda, da amis gamo iovane guTeli

542 543
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da iovane guTel episkoposi mcxeTas ikurTxa episkoposad, episkoposi mcxeTaSi ikurTxa episkoposad, rogorc did
viTarca sweria didsa sYnaqsarsa”. svinaqsarSi weria~.
ese yoveli raA warmoTqua netarman aman, gankYrda patri- yovelive es rom warmoTqva netarma giorgim, patriar-
aqi episkoposTa TYsTa Tana simaxYlesa gonebisa misisasa. da
qi da misi mxlebelni gancvifrdnen misi gonebis simaxvi-
rameTu viTarca mdinare dauwyuedelad esreT diodes sit-
liT; wmida werilTa sityvebi mdinaresaviT Seuwyvetlad
yuani wmidaTa werilTani piriT misiT; ganiRima patriaqman da
hrqua mRdelTmoZRuarTa maT da ersa: “xedavTa bersa amas, vi- moedinebodnen misi piridan. gaiRima patriarqma da uT-
Tar marto esodensa simravlesa guerevis. vekrZalneT, nuu- xra iq myof mRvdelTmoZRvrebsa da eriskacT: “xedavT am
kue winaaRmdgomi SeguemTxYos da ara xolo Tu sityYT, ara- bers, martoxela rogor gvereva amden xalxs? gavfrTxil-
med saqmiT guamxilos ZleulebaA Cueni da dagYmrwemnes da deT, rom sawinaaRmdego araferi SegvamTxvios, da marto
dagYmremlnes”. sityviT ki ara, saqmiTac ar amxilos Cveni damarcxeba da
mier dRiTgan esreT Seiyuara patriaqman da yovelTa an- ar dagvimorCilos, rogorc umcrosni, da mrevlad gagvi-
tioqelTa, viTarca mamaA da moZRuari sulieri, da TYT pat- xados!~
riaqman gulis-sityuaTa TYsTa misa iwyo kiTxvad. da rameTu
im dRidan patriarqma da yvela antioqelma ise Seiyva-
pirvel misa yofili netari petre patriaqi masve wmidasa ber-
res beri, rogorc mama da sulieri moZRvari. TviT patri-
sa hkiTxvida, viTarca zemo vTquT. da esreT mravliTa pativi-
Ta da niWiTa epyra wmidaA igi beri, vidre iyo igi queyanasa arqi Tavis azrebsa da survilebs mas uziarebda da rCe-
ant ioq
antioq iisasa
ioqiisasa
iisasa. da odes aqunn raAme saWiroA gulis-sityuaA, vebs ekiTxeboda (misi wina moadgile, netari petre patri-
mswrafl warmoscemn saKedarsa da moiyvanebn da didad sar- arqic aseve ekiTxeboda bers, rogorc zemoT vTqviT). ase
gebel iyofin xilvasa missa. rom, didi pativiT eqceoda wmida bers da mraval saboZ-
aqamomde ars patriaqisa mimarT sityYs-gebisa da siyua- vars aZlevda, sanam igi antioqiis qveyanaSi iyo. roca rai-
rulisa misisa misa mimarT warmoTqumaA. me saWiro sakiTxi dadgeboda, gaugzavnida saxedars, moay-
vaninebda bers da misi xilviT did sargebels iRebda.
amiT davasruloT patriarqTan kamaTisa da misdami mi-
si siyvarulis Sesaxeb Txroba.

XIX. xolo viTarca cna RmrTis-msaxurman mefeman bagrat, 19. RmrTismsaxur bagrat mefes euwya, rom giorgi be-
viTarmed srul iqmna TargmanebaA wignTa saRmrToTaA da mo- ris mier dasrulda saRmrTo wignTa Targmna, da Savi mTis
irwynes eklesiani Savisa mTisani wignTa misTa mdinariTa sul- eklesiebi moirwynen misi wignebis sulTa-ganmanaTlebeli
Ta ganmanaTlebeliTa, rameTu yovelTa monasterTa gardai- mdinariT, radgan yvela monastrebma gadaiweres. yvelaze
wernes, da ufroAs yovelTaAsa didad iRuawa suliTa kurTxe- metad iRvawa suliT kurTxeulma antonim, liparit yofil-
ulman antoni liparit yofilman da TYsisa monastrisa bar- ma, romelmac Tavisi monastris, barlaamwmidisaTvis gada-
laam-wmid isaTYs daawerina da wmidasa amas bersa didad
laam-wmidisaTYs
awerina wignebi da wminda bers didi pativi miago da ZRveni

544 545
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

pativ upyra da nugeSinis-sca da TYsisa monastrisagan gaku- miarTva. Tavisi monastrisagan wilic dauniSna, rac Tavi-
eTili Seuqmna da simtkice TYsiTa KeliTa dauwera, da Sue- si xeliT dawerili gujriT daamtkica. dawera agreTve
nieri qebaA da madlobaA dawera mas Sina RuawlTa da SromaTa mSvenieri madloba da qeba giorgis Rvawlsa da Sromaze.
misTaTYs. esreT raA yovelni eklesiani ganSuendes samkauli-
rodesac bagrat mefem da misma Zem giorgim naxes, rom
Ta wmidaTa wignTa misTaATa, xolo eklesiani aRmosavleTisa-
yvela eklesia gamSvenierda giorgis wignTa samkauliT, xo-
ni wuT naklulevan iyvnes.
iwyo RmrTis-msaxurman mefeman bagrat da Zeman misman gi- lo aRmosavleTis (qarTlis) eklesiebi jer kidev naklo-
orgi dedofalTa, kaTalikozTa da yovelTave mRdelT-moZ- vanebas ganicdidnen, dedofalTan, kaTalikosebTan, yvela
RuarTa da mTavarTa vedrebad da wuevad, raATa aRmosavleTs mRvdelTmoZRvarTan da mTavrebTan erTad Txovna da ved-
ganvides da ixilon wmidaA igi da ikurTxnen da ganaTlden reba SeuTvales giorgis da moiwvies, raTa aRmosavleTSi
mis mier, da kualad, raATa namuSakevi igi misi RmrTiv-moni- (qarTlSi) wavides; ixilon misi siwmide, ikurTxon misgan
Webuli ixilon da aRivsnen sixaruliTa. da esreT mravalgzis da ganaTldnen misgan; amasTanave, RmrTivmoniWebuli misi
mouwern RmrTis-moyuare mefe bagrat da dedaA misi mariam naSromi ixilon da sixaruliT aRivson. mravalgzis mis-
dedofali, viTarmed: “wmidao mamao, manda Savsa mTasa mci-
wera RmrTismoyvare bagrat mefem da dedamisma, mariam de-
redni arian monasterni Cuenni, rameTu queyanaA ars ucxoA.
dofalma: “wmindao mamao, mand, Sav mTaze, cotaa Cveni mo-
xolo Cemi samefoA vrcel ars da did friad da maRal, da ek-
lesiani da samRdelT-moZRuroni da monasterni friad mra- nastrebi, radgan ucxo qveyanaa. Cemi samefo ki vrcelia,
val da didebul. aw arwmunos RmerTman siwmidesa Tquensa, didi da maRali, samRvdelTmoZRvro (e. i. sakaTedro) ek-
raATa hbrZano da moSure da Cuen vikurTxneT Tquen mier da lesiebi da monastrebi friad mravalia da didebuli.
gavnaTldeT; da kualad eklesiani Cuenni aRivsnen mdinareTa RmerTma uwinamZRvros Tqvens siwmides, rom gaisarjo da
magaTgan sulTa ganmacxovelebelTa wignTa TquenTa RmrTiv- mobrZande aq, raTa vikurTxoT Tqvens mier da ganvnaTldeT,
sulierTa”. Cveni eklesiebi ki aivson Tqveni RmrTivsulieri da sul-
xolo netarman aman yoladve ara Tavs idva, rameTu yov- Ta-ganmanaTlebeli wignebis mdinariT”.
liTa moswrafebiTa evltoda didebasa kacTasa da SfoTsa
netarma giorgim iq wasvlaze uari Tqva, radgan yovel-
soflisasa da simdablesa Seitkbobda. da kualad zemoKsene-
gvari RonisZiebiT gaurboda kacTagan didebasa da amqvey-
bulisaca mizezisagan eSinoda, nuukue mRdelT-moZRurad da-
adginon, vidre ara kualadca TYsiTa KeliTa simtkice mou- niur SfoTs, mis nacvlad ki Tavmdablobas eswafoda. imis-
wera RmrTis-msaxurman mefeman, viTarmed: “araA unebeli da- ganac eSinoda, rac zemoT ukve vTqviT, _ vaiTu mRvdelTmoZ-
gepatiJoso”. da viTarmed: “wmidao mamao, ara Tu oden wig- Rvrad damadginono. amitom ar Tanxmdeboda, sanam mefem
nTaTYs var, raATa ganaTlden eklesiani Cuenni, aramed raATa Tavisi xeliT oficialurad ar aRuTqva, “Seni uneburi
TYT me ganvnaTlde xilviTa TqueniTa da suli Cemi KelTa araferi SegemTxvevao~. miswera agreTve: “wmindao mamao,
ara marto wignTaTvis vcdilob, rom ganaTldnen Cveni ek-
lesiebi, aramed raTa TviT mec ganvnaTlde Tqveni xilviT,
da Tqvens xelebs Cavabaro Cemi suli, da Tqveni siwmidis

546 547
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

TquenTa Sevhvedro da Ze Cemi da yovelni TYsni Cemni siwmi- mier daimwyson da ganiswavlon Cemi Ze da sxva yvela axlo-
disa Tquenisa mier imwysebodin da ganiswavlebodin, da raATa beli, da RmerTs ZRvnad mivarTva Cveni sulebi~.
RmerTsa niWad miupyrne sulni Cuenni”. roca am saRmrTo moxucebulma (giorgim) ixila sarwmu-
xolo ixila raA saRmrToman aman moxucebulman sarwmu-
noeba da siyvaruli RmrTismsaxuri mefisa mis mimarT, mra-
noebaA igi da siyuaruli RmrTis-msaxurisa mefisaA missa mi-
valgzisi werilobiTi mowvevis Semdeg isurva, Seetyo ne-
marT da mravalgzis moweraA da iZulebaA warslvisa misisaTYs
da eZiebda cnobad nebasa RmrTisasa, romliTamca gulsavse iq- ba RmrTisa, raTa guldajerebuli yofiliyo, undoda Tu
mna. maSin wmidaTa mociqulTa mier qmnuli igi saqme Kel-yo, ara RmerTs qarTlSi misi gamgzavreba. amisaTvis iseve mo-
da rameTu egreTca iyo CueulebaA misi, raJams saqmisa raAsaT- iqca, rogorc msgavs SemTxvevebSi wmida mociqulebi. sa-
Ysme unebn gulsavse yofis, Tu ars-mea nebaA RmrTisaA, wilni erTod, aseTi Cveuleba arsebobda: rodesac raime saqmeze
dawernis da sakurTxevelsa queSe dasxnis. da mRdelman zeda guldajereba surdaT, - aris Tu ara es saqme RmrTis neba, -
Jami wiris da, raAca aRmohKdis, igica daamtkicis. wils hyridnen Semdegnairad: dawerdnen wils, da sakur-
da egreTve yo, awca, romliTa gulsavse iqmna. da esreT Txevlis qveS dadebdnen. mRvdeli Jams swiravda, da amis
miuwera damorCilebaA mefesa. xolo mas viTarca esma, ganixa-
Semdeg, romeli wilic amovidoda, is damtkicdeboda.
ra friad da warmoavlina sakuTari TYsi iovane. da saKedarni
ase moiqca giorgi amJamadac, da amiT daijera, rom
da ganZi, raodeni kma eyofoda mas da mowafeTa misTa, war-
mosca. da dawerna wignni patriaqisa Tana da dukisa antioqii- RmerTs surda misi gamgzavreba. amitomac gaugzavna mefes
saAsa wargzavnisa CuenisaTYs. da esreT moiwines mwodebelni werili, sadac misi nebis damorClebas auwyebda. es rom ga-
Cuenni. igo, friad gaixara mefem. gamogzavna Tavisi axlobeli io-
vane, saxedrebiTa da ganZiT, ramdenic eyofodaT mas da mis
mowafeebs. werilic miswera antioqiis patriarqs da mta-
vars, Cveni gagzavnis sakiTxze. da ai, Cveni momwvevni Camo-
vidnen antioqiaSi.1

20. amiT mTavrdeba Cveni moTxroba im ZmaTaTvis, romel-


XX. aqamomde ars sityuaA Cueni zemoKsenebulTa maT ZmaTa
mimarT, romelTa guaiZules SobiTganve aRweraA cxorebisa Tac gvaiZules, Cveni moZRvris cxovrebis aRwera misi daba-
misisaA. N netaro, rameTu Tquen aqamomde yovelsave TYT mec- debidanve dagvewyo. Torem Tqven, hoi netaro, aqamde yove-
nier xarT da viTarmca ara mecnier iyav, romeli-igi iot oden- live Tavadve uwyiT; an rogor SeiZleboda, ar gcodnodaT;
saca gulis-sityuasa ara dahfarvida Tquengan. xolo igi xom iotisodena guliszraxvasac ki ar hfaravda

1 aqedan Cans, rom winamdebare Txzulebis avtori, giorgi mci-


re, Sav mTazec Tan axlda Tavis maswavlebels, ber giorgis,
da aseve, qarTlSi gamgzavrebisas Tan unda xleboda mas, sxva
mowafeebTan erTad.

548 549
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

amieriTgan warslvisa CuenisaTYs aRmosavleTad da vidre sa- Tqvengan.1 amieridan ki, aRmosavleTSi (qarTlSi) Cveni was-
mefod moslvadmde da amier sofliT micvalebad yovelive va- vlis ambebs, iqidan samefo qalaqSi (konstantinepolSi) Cas-
uwyo siwmidesa Tquensa, romelman ege friad maiZule da mib- vlisa da imsoflad misi micvalebis CaTvliT, yovelTvis va-
rZane SeukadrebelTa Sekadrebad, da ese warmovTqu friad
uwyeb Tqvens siwmindes, romelmac friad maiZule da mib-
mokled da sulmcired, rameTu esoden Sors var siwmidisa mi-
rZane, Semebeda Seubedav Temaze wera, da es warmovTqvi fri-
sisagan, viTarca caA queyanisagan da viTarca aCrdili msgav-
sebisagan kacisa. da kualad maiZulebs aRwerad brZanebaA Tqu- ad mokled da mcired, radgan ise Sors var misi siwmidisa-
eni, Tu viTar warvediT ze da Tu viTar iqmna netari igi mic- gan, rogorc ca qveyanisagan da Crdili _ kacis msgavsebisa-
valebaA misi. gan. Tqveni brZaneba ki maiZulebs, aRvwero, rogor wavediT
xolo me viTarca mogzaursa udebsa, romeli ganzogebasa saqarTveloSi da rogor moxda misi netari micvaleba.
gzisasa ara miwevnul arn da daiKsnis, egreTve mconis, rame- zarmaci mogzauris msgavsad, romelic naxevar gzas
Tu wuT Zirsa Tana mTisasa viqcevi da Tavsa ara aRsrul var. miRweuli araa da Zirs daecema, aseve miZneldeba gagrZe-
aramed qriste WeSmariti RmerTi iyavn Cem Tana da wmidaA madli leba, radgan jer mTis ZirSi vtrialeb da mwvervalze ar
Tqueni, raATa ucTomelad warvemarTo gzasa sityYsa Cemisa-
avsulvar. Semewios qriste, WeSmariti RmerTi, da Tqveni
sa; rameTu viTarca warmovemarTebodeT sakYrvel isa magis
sakYrvelisa
wminda madli, raTa sityvis gza Seucdomlad warvmarTo.
mTisagan
mTisagan, viloceT samarxosa wmidisa sYmeonissa da marTaA-
ssa da madli maTi da locvaA Tqueni sagzlad moviReT. sakvirveli mTidan rom gamovemarTeT, viloceT wminda
gamovediT ant ioq
antioq iiT da moviwieniT vidre didad mdina-
ioqiiT svimeonisa da marTas saflavze,2 da maTi madli da locva
red evf ratad da mun gueuwya, viTarmed miSuebisaTYs cod-
evfratad sagzlad waviyoleT. gamovediT antioqiidan da mivaRwieT
vaTa CuenTaAsa TurqTa daupyries yoveli Suamd inare da isa-
Suamdinare did mdinare evfratamde, sadac SevityveT, rom Cveni cod-
ur
urii da saberZneTi
saberZneTi. xolo Cuen guesma raA ese, SeviqeciT mi- vebis gamo RmerTs dauSvia TurqTa mier mTeli Suamdinare-
er da sevast iiT kerZo mividodeT; guegona, viTarmed maT
sevastiiT Tis, isavriisa da saberZneTis dapyroba. es rom gavigeT, iqi-
kerZoTa mSYdobaA ars. xolo uwinares Cuensa misrul iyvnes dan SemovbrundiT da sevastiis mxares gavemarTeT; gvegona,
Turqni da aeRo qalaqi igi da daewua. da Cuen araA uwyodeT
im mxares mSvidoba iqneboda, magram Cvens misvlamde Turme
da mividodeT da kninRa-da mcired KelTa maTTa STavvarde-
Turqebi iqac misulan, auRiaT qalaqi da dauwvavT. Cven es
bodeT, ukueTumca wyalobasa RmrTisasa ara aRepyra Keli, ra-
meTu KmaA guesma yovelTa, viTarmed: “sada warxualT”. da uw- ar vicodiT da gzas vagrZelebdiT, da kinaRam maT xelSi
yis ufalman, kaci ara gYxilavs, garna Tu KmaA angelozisaA CavcvivdiT, magram RmrTis wyalobam gviSvela. uecrad yve-
iyo. las mogvesma SeZaxili: “saiT midixarT?~ kacisaTvis Tvali
arsad mogvikravs; ufalma uwyis, angelozis xma Tu iyo!

1 avtori aq mimarTavs giorgi dayudebuls, giorgi mTawmide-


lis moZRvars, romlis SekveTiTac daiwera es Txzuleba.
2 svimeon mesvetisa (+459) da misi dedis marTas (+428) safla-
vebi sakvirveli mTis udides siwmided iTvleba.

550 551
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

esreT SeviqeciT da mTaTa mivhmarTeT da didiTa SromiTa mxari vicvaleT da mTisken wavediT, da didi wvalebiT,
da dRe da Rame slviTa kesar iad movediT. da muniT warmove-
kesariad dRedaRam svliT kesariaSi movediT. iqidan wamovediT da
diT da zRuasa movhmarTeT, rameTu KmeliT arRara egeboda, zRviT viareT, radgan xmeleTiT ar xerxdeboda. da Rmr-
da nebiTa RmrTisaATa evxa its moviwieniT samartYlosa wmi-
evxaits
Tis nebiT, evxaits mivaRwieT, wminda Tevdores saflavs.
disa Tevdoressa. xolo mRdelT-moZRuarman mis adgilisaman
im adgilis mRvdelTmoZRvarma keTilad migviRo, gvistum-
keTilad SegYwynarna da gYstumrna da didi siyuaruli gua-
Cuena, rameTu kaci iyo wmidaA da RmerT-Semosili. da didad ra da didi siyvaruli gviCvena, radgan wminda da Rmer-
nugeSinis-ica mislviTa CueniTa gansacdelTa maTTYs, da mra- TSemosili kaci iyo. Cvenma misvlam didad nugeSi sca gan-
vali warmoTques urTierTars sulTa cxorebisaTYs. sacdelSi. bevri isaubres sulTa cxovrebis Sesaxeb.
da esreT gamovediT mier da moviwieniT samisons qalaq- iqidan gamovediT da mivaRwieT zRvispira qalaq sami-
sa zRYs-kidisasa. da mun ganvyideniT saKedarni Cuenni da es- sons; iq Cveni saxedrebi gavyideT da naviT gavemgzavreT
reT naviTa warvemarTeniT kerZoTa afxazeTisaTa da keTi- afxazeTisaken. keTili da sasiamovno niaviT mivaRwieT
liTa da hamoATa niaviTa miviwieniT foTs da mier saKedriTa foTs da iqidan saxedriT quTaTiss avediT, rTvlobis Jams.
quTaTiss Jamsa sTulisasa.
maSinve acnobes mefes, romelic imjerad zemo qveyneb-
xolo acnobes mswrafl mefesa, rameTu zemoTa queyanaTa 1
Si imyofeboda. mefem didi sixaruliT gaixara da maSinve
iyo. da viTarca euwya, ganixara sixaruliTa didiTa da meyse-
ulad warmogzavna mwignobari TYsi da ubrZana didiTa pati- gamogzavna Tavisi mwignobari (mdivani), raTa didi pativiT
viTa waryvanebaA berisaA. da viTarca moiwia Cuenda, warmog- waeyvana beri. gzaze Tan gveaxla quTaTeli mRvdelTmoZRva-
Yyvannes mier da Tana gza-guyva mRdelT-moZRuarica quTa- ri ilarionic, romelic bolos beris mowafe Seiqna.
TisaA saxeliT ilarion, romeli ukunaAsknel mowafe iqmna wamovediT da movaRwieT qarTlis qveyanas, sadac mefe
berisa. Tavis mTavrebTan erTad iyo. sami saaTis gza rom darCa,
da warmo-raA-vediT, moviwieniT queyanad qarTlisa, sa- mefem mogvageba Tavisi mRvdelTmoZRvarni da didebulni.
da-igi iyo mefe mTavarTa TYsTa Tana. da viTarca moveaxle- TviT RmrTismsaxuri mefe ki karvis karis win moegeba wmi-
niT samJmisa saval oden, gamogzavnna mefeman mgebvrad Cuen-
da mamas, mxurvaled miesalma da kurTxeva miiRo misgan.
da mRdelT-moZRuarni da didebulni TYsni. xolo TYT Rmr-
xelis mokidebiT Seiyvana karavSi, savarZelSi dasva Tavis
Tis-msaxuri mefe karTa Tana karvisaTa wina moegeba da mow-
led moikiTxa da ikurTxa misgan, da KelpyrobiT Seiyvana kar- maxloblad da gamxiarulebulma didi sixaruliT Tqva?
vad da inaKiT dasua maxlobelad TYsa da Tqua ganmxiarule- “kurTxeulia RmerTi, aha dRes iqmna cxovreba Cemi samefo-
bulman sixaruliTa didiTa: “kurTxeul ars RmerTi, aha dRes si, radgan vixile axali oqropiri~2. mefesTan erTad di-
cxorebaA ars yovlisa sameufoAsa CemisaA, rameTu vixile axa- debulebic gaxarebuli iyvnen da RmerTs RmerTs hmadlob-
li oqropiri”. da esreT mis Tana yovelni didebulni misni ixa-
rebdes da hmadlobdes RmerTsa da ityodes: “kurTxeul ars 1 zemo qveynebad iwodeboda qarTli, samcxe da tao-klarjeTi.
2 oqropiri _ igulisxmeba wm. ioane oqropiri, konstantine-
polis mTavarepiskoposi (+407), eklesiis erT-erTi udidesi
maswavlebeli.

552 553
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

RmerTi, romelman mogYvlina eseviTari kaci macxovrad sulTa dnen da ambobdnen: `kurTxeulia RmerTi, romelmac mogviv-
CuenTa”. da iyo sixaruli didi yovelsa mas sameufosa missa. lina amgvari kaci Cveni sulebis sacxovneblad~. mTel sa-
mefoSi didi sixaruli iyo.

XXI. xolo mas Jamsa iqmna didi ganmarjuebaA mefisaA, odes- 21. im dReebSi mefem didi warmateba moipova. RvTis Se-
igi SewevniTa RmrTisaATa winaaRmdgomni TYsisa mefobisani wevniT man Seipyro Tavisi mowinaaRmdegeni abaTaisZeni, ro-
abaTaAs Zeni Seipyrna, romelTaTYs yovelTa uwyiT WeSmari- melTa Sesaxebac yvelam danamdvilebiT icoda, rom mefis
tebiT, viTarmed SepyrobaA mefisaA eguleboda. ese kacni Zli- Sepyrobas ganizraxavdnen. eseni iyvnen Zlieri da axovani
erni da axoanni simdidresa zeda mklavisa TYsisasa moqadul- vaJkacebi, Tavisi mklavis ZlierebiT gaamayebulni da uam-
ni da simravlesa zeda erisasa aRzuavebulni, xuTni erTobiT, rav xalxze aRzevebuli. xuTiveni erTad Seipyro mefem, ise
viTarca uZlurni raAme da yrmani CCYlni, egreT Seipyrna, ra- iolad, TiTqos uZluri da Cvili yrmebi yofiliyvnen. er-
meTu wuT Tue erTi ara gamosrul iyo Semdgomad mislvisa
Ti Tvec ar iyo gasuli Cveni Casvlis Semdeg, rodesac me-
Cuenisa, ese viTarca Kelad ixuna. waravlina mwodebeli beri-
fem xelT-igdo isini. maSinve gagzavna kaci, rom moexmo be-
sa Tana, da viTarca Sevida beri da miuloca ganmarjuebaA igi,
hrqua mas mefeman, viTarca iyo morwmune da RmrTis-msaxuri: ri (giorgi). isic movida da miuloca mefes gamarjveba. me-
“N wmidao mamao, araA vinaA ars ganmarjuebaA ese Cueni TYnier fe morwmune da RmrTismsaxuri iyo. amitomac uTxra bers:
locvisa da madlisa Senisa, rameTu mravalgzis Kel-meyo da `hoi, wmindao mamao, Cveni gamarjveba ar moxdeboda Tqveni
ver odes gamemarjua. xolo aw uwyi WeSmaritebiT, romel sas- locvisa da madlis gareSe, radganac bevrjer davapire es
wauli ars ese moslvisa SenisaA da amieriTgan waremarTos me- saqme, magram xeli ar momemarTa. axla ki zustad vici, rom
fobaA Cueni locviTa SeniTa”. es gamarjveba Seni mosvlis madliT aRsrulebuli saswau-
da auwya yovelive ganzraxvaA maTi da borotisa Semzade- lia, da amieridan Cemi mefoba warmatebuli iqneba Seni
baA, romelsa-igi misTYs igonebdes.
locvis ZaliT~.
amisa Semdgomad ganagna raA saqmeni mis Jamisani RmrTis-
mefem auwya bers, Tu ras ganizraxavdnen misi mtrebi,
msaxurman mefeman da rameTu mowevnulca iyo Jami zamTrisaA,
da Cueulebisaebr TYsisa warvida afxazeTad da awYa bersa- da Tu rogor umzadebdnen mas borotebas.
ca warslvad, raATa mun daizamTros da ganisuenos, da viTar- amis Semdeg RmrTismsaxurma mefem moagrova im drois
med ars queyanaA igi bari da tfili. Sesaferisi saqmeebi, da radgan zamTari iyo moaxloebuli,
da viTarca wamovemarTeniT da miviwieniT Wyond ids
Wyondids
ids, me- Cveulebisamebr, afxazeTSi wavida, da bersac SesTavaza iq
fe sruliad afxazeTs STaslvad waremarTa, xolo Cuen epis- wasvla, dazamTrebisa da mosvenebisaTvis. afxazeTi vake da
Tbili adgilia, da gamozamTrebisTvis xelsayreli.
gavemarTeT da mivaRwieT Wyondids. mefem afxazeTisa-
ken gza ganagrZo, Cven ki Wyodidelma episkoposma ar gag-

554 555
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

koposman Wyondidelman ara gangYtevna, rameTu mowafe iyo viSva da TavisTan dagvitova, radgan igi beris (giorgis)
berisaA. mowafe iyo.
da zamTari igi mun davyavT da Semdgomad zamTrisa aRmo- zamTari iq gavatareT. gazafxulze, rodesac mefe qar-
raA-vida RmrTis-msaxuri mefe kualad qarTladve
qarTladve, mouwo-
TlSive dabrunda, kvlav moixmo beri da sacxovreblad da
da bersa winaSe missa da miscna adgilni Suenierni, lavrani
dasasveneblad mSvenieri adgilebi da didebuli monastre-
didebulni gansasuenebelad da sayofelad misa, pirvelad neZY
qarTls Sina da Semdgomad mciredisa Satberd
Satberdii , didebuli bi misca; jer neZvi (qarTlSi), mcire xnis Semdeg ki _ Sat-
lavraA klarjeTs Sina. berdis didebuli lavra klarjeTSi.
xolo SesaZlebel Tumca iyo yoladve, ara hnebavn mefesa, SesaZlebeli rom yofiliyo, mefe erT dResac ar isur-
raATa erTsacamca dResa kide iyo misgan. da ver ganZReboda vebda berisagan (giorgisagan) ganSorebas. igi ver ZRebo-
smeniTa Taflisa utkbilesTa maT sityuaTa misTaATa da esreT da moZRvris sityvebiT, romlebic Taflze utkbilesi iyo,
etyYn: “wmidao mamao, amisTYs movaSureT siwmide Tqueni, raA- da ase eubneboda: `wmindao mamao, imisTvis gavsarjeT Tqve-
Ta naklulevanebaA da cTomaA uwesoA aRmohfxura sruliad ni siwminde, rom savsebiT aRmofxvra Cveni sulebidan yo-
sulTagan CuenTa. dafaruli dafarulad guamxile, xolo cxa-
veli naklovaneba da uweso cToma. dafaruli _ dafaru-
di Tualuxuavad gangYmarte; rameTu raAca mibrZanos mamo-
ladve gvamxile, xolo cxadi _ piruTvnelad gangvimarte.
baman Senman, esreT Seviwynaro, viTarca pirisagan wmidaTa mo-
ciqulTaAsa”. da moiyvana Ze TYsi giorgi uflis-wuli da Ke- rasac Seni moZRvreba mibrZanebs, yovelives ise miviReb, ro-
li misi Kelsa STaudva da hrqua: “aqa mogcem sulsa amis yrmi- gorc wminda mociqulis pirisagan gamosuls~.
sasa da winaSe RmrTisa gTxov”. xolo man akurTxa da uloca mefem moiyvana Tavisi vaJi, giorgi ufliswuli, da mi-
da hrqua, viTarmed: “RmerTman oriTave cxorebiTa adiden vi- si xeli moZRvars Caudo xelSi da uTxra: `aq (amqveynad)
Tarca didi kostantine SiSsa Sina TYssa da daumorCilen yo- Cagabareb am yrmis suls, xolo iq (RmrTis winaSe) _ mog-
velni mterni misni”. Txov~. xolo man daloca igi da uTxra: `RmerTma orive
da viTarca Suenoda swavlani RmrTiv-sulierni da mcne- cxovrebiT (sulieriT da xorcieliT) adidos igi mis mi-
bani saRmrToni aRuwerna da miscna, raATa samaradisod ikiT-
marT moSiSebaSi, rogorc didi konstantine, da daumor-
xvides da iwurTides da raATa uwesoTa kacTa ujeroA raAme
Cilos yoveli mteri~.
da drkuA ara aswaon.
xolo man sixaruliT Seiwynarna da dRe da Rame iwurTin moZRvarma dauwera da misca mas Sesaferisi RmrTivsu-
da esreT Seudga, viTarca Svili sayuareli mamasa saxiersa da lieri swavlani da mcnebani, raTa mudmivad kiTxulobdes
viTarca mowafe erTguli moZRuarsa TYssa. da iwvrTnebodes, da raTa uweso adamianebma raime simru-
de da simaxinje ar aswavlon.
ufliswulma sixaruliT miiRo swavla, dRedaRam iw-
vrTneboda da ise Seudga moZRvars, rogorc sayvareli Svi-
li _ keTil mamas, da erTguli mowafe _ Tavis maswavlebels.

556 557
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo mieriTgan iwyes aRsaarebad da sinanulad TYT me- aRsarebasa da sinanuls Seudgnen TviT mefec, kaTali-
feman, kaTalikozman, mRdelTa, diakonTa, monazonTa da mowe- kozic, mRvdelni, diakonni, monazonni da moweseni*, dide-
seTa, didebulTa da mTavarTa, mdidarTa da glaxakTa. esreT bulni da mTavarni, mdidarni da glaxakni. iseTi mxurva-
mKurvaliTa sarwmunoebiTa moiswrafdes, vidremdis saz-
le sarwmunoebiT miiswrafodnen aRsarebisaTvis, rom moZ-
rdelsaca ZliT miviRebdiT.
Rvari da misi TanaSemweni sadilisTvisac veRar iclid-
da esreT gananaTla yoveli aRmosavleTi kacman aman ga-
naTlebulman RmrTisa mier da yovelnive cxadni da dafarul- nen.
ni uwesoebani ganhmarTna, rameTu pirvelad yovlisa aRlesa RmrTis mier ganaTlebulma am kacma (giorgim) mTeli
maxYli mxilebisaA mefeTa mimarT mravalTa uwesoebaTaTYs aRmosavleTi (iberia) gaanaTla; yoveli uwesoeba gamoas-
uSiSad da Tualuxuavad, sibrZniT da gonierad, raATa ara wora, rogorc aSkara, iseve dafaruli. jer mxilebis max-
hyiddes saepiskoposoTa kacTa mimarT uwesoTa da uswavlel- vili mefeTa mimarT alesa; maT mraval uwesoebas uSiSad
Ta da yovliTurT soflisa SemsWualulTa da uwesoebaTa da da miukerZoeblad amxilebda, sibrZniT da gonivrulad; as-
mimoslvaTa Sina aRzrdilTa, aramed gamoarCevdes kacTa Rir- wavlida, rom ar mieyidaT saepiskoposo Tanamdebobebi uwe-
sTa da wmidaTa monazonebasa Sina aRzrdilTa da RmrTiv-su-
so, uswavlel, amqveyniur saqmeebSi garTul kacTaTvis, arc
lierTa moZRuarTa mier wamebulTa, da raATa locviTa da mad-
mimosvlaSi (laSqrobaSi) aRzrdilTaTvis, aramed gamo-
liTa maTiTa mSYdobiT waremarTos mefobaA misi da raATa ara
mRdelTa uwesoebiTa da codviTa eris-kacnica daisajnen. erCiaT Rirseulni da wmidani, monazvnobiT aRzrdilni,
kualad etyoda mSjavrTaTYs da samarTalTa sameufoTa da RmrTivsulier moZRvarTa mier damowmebulni (e. i. maT
da raATa uSjides obolsa da qurivsa sityYsaebr daviTisa: mier rekomendebuli), raTa maTi locviTa da madliT mSvi-
mdabali da glaxaki ganamarTlos, da raATa ara misdrekdes sas- dobianad waremarTos samefo, da raTa mRvdelTa uwesoe-
worsa simarTlisasa didisa mimarT, gina mcirisa, da raATa ume- biTa da codviT eriskacnic ar daisajon.
tes yovlisa wyalobaA Seitkbos, rameTu wyalobaA da samar- giorgi esaubreboda samefo samsjavrosa da sasamar-
Tali uyuars ufalsa; da raATa yoveli arawmidebaA da uweso- Tlos Sesaxebac, raTa mefeni esarClebodnen obolsa da
ebaA moispos TYT misgan pirvelad da merme erisa misisagan.
qvrivs, daviTis sityvisamebr, mdabioTa da glaxakT gana-
marTlebdnen, da raTa ar gadaxrides simarTlis saswors
mikerZoebulad, arc didis, arc mciris mimarT. uwinares
yovlisa, wyalobisa da mowyalebis Cveuleba SeiTvisa, rad-
gan wyaloba da samarTali uyvars ufals, da yoveli uw-
minduroba da uwesoba moikveTos, pirvel yovlisa, saku-
Tari Tavisagan, da Semdeg _ mTeli xalxisagan.

1 `mowese~ ewodeba raime saeklesio an samonastro `wesis~ anu


Tanamdebobis mqone pirs.

558 559
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

merme iwyo mRdelT-moZRuarTa mimarT, raATa TualT-Re- Semdeg daiwyo mRdelTmoZRvarTa swavleba, raTa miker-
biT KelT-dasxmasa ara hyofden da uRirsTa mRdelTa ara Zoebulad ar daasxamdnen xelT, da ar akurTxevdnen uR-
akurTxevden, da raATa amcnebden maT mier kurTxeulTa irs mRvdlebs; ubrZanebdnen maT mier nakurTx mRvdlebs,
mRdelTa uRirsTa ara ziarebad, da raATa ara Sehkrebden oq-
rom ar aziaron uRirsni, ar Seagrovon oqro da vercxli,
rosa da vecxlsa, aramed umetes yovlisa swyalobden glaxak-
aramed yvela sxvaze ufro metad swyalobdnen glaxakT da
Ta da uRonoTa; da raATa ara uwesoA raAme gina sxuaTa damab-
rkolebeli saqme ixilvebodis maT Soris, aramed mcnebasa mas uqonelT. aswavlon, raTa uweso raime, mRvdlobisaTvis
mociqulisasa Seudgen, viTarca miuwers timoTes. xelSemSleli, araferi Seexos maT cxovrebas, aramed mih-
kualad iwyo mRdelTa mimarT da diakonTa swavlad mor- yvnen mociqulis mcnebas (brZanebas), rasac igi timoTes mis-
Cilebasa episkoposisa TYsisasa da ara visa TualT-RebiT mi- wers1.
cemad ganmacxovelebelsa mas Korcsa da sisxlsa qristessa mRvdlebsa da diakonT aswavlida, morCili yofiliy-
da yofad egreT, viTarca wamebs kanoni mociqulTa da mama- vnen Tavisi episkoposisa, mikerZoebulad aravisTvis mie-
TaA. caT macocxlebeli xorci da sisxli qristesi, da ise emoq-
egreTve monazonTa da moweseTa da yovelsa ersa Semsgav-
medaT, rogorc brZaneben mociqulTa da mamaTa mier dad-
sebuliTa swavliTa gananaTlebda, uswavlelTa swavlida, xo-
genili kanonebi.
lo swavlulTa swavlaTa maT aRuKsenebda, mdidarTa aswaveb-
da wyalobad glaxakTa, xolo glaxakTa moTminebasa aswaveb- monazvnebsa da moweseebs, da agreTve mTel xalxs maT-
da. qvelis-saqmiTa warhmgzavnida, dacemulTa aRhmarTebda, xo- Tvis Sesaferisi swavliT gananaTlebda. uswavlelT aswav-
lo dacemadTa ganamtkicebda; mowylulTa isriTa uxilavTa lida, swavlulT _ ukve naswavls axsenebda, mdidrebs miu-
mterTaATa ganhkurnebda, xolo mowylvadTa maT mowylvisa- TiTebda glaxakTa mowyalebas, glaxakebs _ moTminebas as-
gan uvnebelad daicvida; danTqmulTa RelvaTa Sina vnebaTasa wavlida, Tanac mowyalebiT istumrebda; dacemulebs aRad-
aRmoiyvanebda, xolo danTqmadTa danTqmad ara utevebda, ara- genda, dasacemad ganwirulebs _ aZlierebda; mtris (e. i.
med viTarca Kelovani menaveT-moZRuari zRYsagan amis sof- satanis) uxilavi isriT daWrilebs kurnavda, xolo dasaW-
lisa dauTqmelad ganarinebda.
relad ganmzadebulebs _ misgan uvneblad icavda; vnebaTa
RelvaSi STanTqmulT amoiyvanda, da visac STanTqma emuq-
reboda, ar anebebda daRupvas, aramed, rogorc daxelov-
nebuli mezRvauri, ama qveynis zRvisagan STaunTqmelad
icavda.

1 ix. 1 tim. 3:3-11

560 561
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XXII. romlisaTYsca ara ujero ars, raATa mosaKsenebelad 22. amitomac, uadgilo ar iqneba, am zemoaRweril saT-
zemo aRwerilTa amaT saTnoebaTa misTa mciredi uwyebaA war- noebaTa erTi mciredi nawili mogiTxroT, im sakiTxze, Tu
mogiTxra amis pirisaTYs, Tu viTari madli aqunda sulTa kur- rogori madli (Zliereba) hqonda sulTa mkurnalobisa, da
nebisaA, da umetes yovlisa Tu viTari Suamdgomeli iyo RmrTi-
ufro metic, rogori Suamdgomeli iyo RmrTis winaSe yve-
sa mimarT mrCobl simrTeliT dacvisTYs, romeli Seevedris
la imaTi ormagi sijansaRiT dacvisaTvis (rogorc sulie-
da Tavi TYsi wmidasa mas oriTave cxorebiTa miscis.
rameTu Jamsa mas, odes-igi Cuen Wyond ids viyveniT, vi-
Wyondids ri, ise xorcieli), vinc wminda mamas miendoboda da mieba-
Tarca zemo vaKseneT, iyo vinme ZmaA erTi saepiskoposa mas Si- reboda orive cxovrebiT (sulieriTa da xorcieliT).
na stumrad mosruli mTavarepiskoposisa Tana wesiTa mTavar- im dros, rodesac Cven WyondidSi viyaviT, rogorc ze-
diakoni, xolo saxiTa monazoni, romeli-igi ukuanaAsknel Kel- moTac aRvniSneT, saepiskoposoSi imyofeboda mTavarepis-
Tagan wmidisaTa aRikueca, rameTu wuT ara aRkuecil iyo. xo- koposTan stumrad mosuli vinme kaci, TanamdebobiT dia-
lo iyo igi Wabuki hasakiTa da ara uCinoTa da mdabalTa Svi- koni, monazvnis wesiT mcxovrebi; bolos igi wmida mamis xe-
li, da wuT ara aqunda mecnierebaA berisa Tana, aramed TYT liT aRikveca kidec monazvnad, magram im dros jer kidev
ityoda, viTarmed: sarwmunoebaA da sasoebaA egeviTari maqun-
ar iyo aRkvecili. asakiT Wabuki iyo, warCinebuli mSob-
dao, romel viTarca qristesa vxedevdi.
lebis Svili. igi ambobda: Tavdapirvelad, jer kidev ma-
amas Zmasa zogadi igi mteri naTesavisa CuenisaA ekueTa si-
Wabukisa gulis-TqumaTa mier, rameTu TYssa moZRuarsa ara Sin, sanam gavicnobdi bers (giorgis), mis mimarT iseTi rwme-
eaxla, romelsa Tana gulis-sityuaA TYsi daedva. da poa raA na da sasoeba gamiCnda, TiTqos TviT qristes vxedavdio.
igi TYnier moZRurisa, maSin brZola-sca. xolo vinaATgan uc- am axalgazrdas Wabukuri gulisTqmiT (vnebaTa RelviT)
xoAs-ucxo sarwmunoebaA aqunda kacsa mas Tana RmrTisasa, ara SeebrZola Cveni modgmis saerTo mteri (satana). erTxel
utevebda danTqmad sarwmunoebaA igi misi. ese movida Cem Wabuki kargaxniT ganeSora moZRvars, romelsac uziareb-
uRirsisa Tana da mrqua esreT, viTarmed: “jer-ars, mamao, raATa da xolme Tavis gulissityvas; da rogorc ki moZRvris ga-
ukueTu vinme moZRuarsa TYssa ara eaxlos da brZolaA mte- reSe daigula, maSinve brZola dauwyo mas eSmakma. magram
risaA SWirdes, raATa sxuasa moZRuarsa gamoucxados da loc-
radgan am kacs RmrTis didi sarwmunoeba hqonda, igi ar
vasa daevedros”? rameTu eseviTarTa wesTa wuT umecar iyo.
anebebda mas vnebebSi STanTqmas. erTxel movida igi Cem
xolo me varqu mas, viTarmed: “didad saTno ars ege, patiosa-
no Zmao, winaSe RmrTisa”. da momigo me esreT, viTarmed: “yav uRirsTan da miTxra: `SeiZleba Tu ara, mamao, rom, Tu vin-
siyuaruli da miCuene me beri da moaKsene Wiri ese Cemi”. me moZRvrisagan Sors iyos, xolo mtris brZola sWirdes
(e. i. satana ebrZodes), man sxva moZRvars mimarTos da loc-
va sTxovos?~ ase mkiTxa, radgan amgvari wesebi man jer ar
icoda. me ki vuTxari: `didad mosawonia es, patiosano Zmao,
RmrTis winaSe~. man kvlav momigo: `siyvarulis gulisTvis,
miCvene beri (giorgi) da acnobe Cemi gaWirvebis Sesaxeb~.

562 563
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo mas Jamsa beri saepiskoposos aRsrul iyo. da viTar- imJamad beri saepiskoposoSi iyo asuli, da rodesac
ca movida, movaKsene Zmisa mis gulis-sityuaA. da xvalisagan dabrunda, movaxsene im kacis danabarebi. man ki mibrZana,
mibrZana mowodebaA misi. meore dRisaTvis mimeyvana igi masTan.
da mo-raA-vida, Seviyvane pirvelad senakad Cemda da vam-
rodesac movida, jer Cems senakSi Seviyvane da davari-
cen, raATa uSiSad da kadnierad gamoucxados yovelive ber-
ge, rom mourideblad da Tamamad gaendo berisaTvis yve-
sa. xolo viTarca Seviyvane winaSe berisa da me gamoved, ga-
moucxadna mas brZolani TYsni. hrqua mas berman, viTarca TYT laferi. Semdeg Seviyvane berTan, da rodesac gamovedi, man
yovelsave ukuanaAsknel miTxrobda, viTarmed: “Svilo, RYnosa Tavisi brZolis (vnebaTa Relvis) Sesaxeb acnoba mas. berma
ganeyene, raATa ganTavisuflde”. hrqua Zmaman man: “mamao, que- Turme mas uTxra (rogorc bolos Tavad im kacma momiTxro):
yanaA ese xorSaki ars da umetesad igi adgili, sada me viyo- `Svilo, Rvinis sma aikrZale, raTa ganTavisuflde brZo-
febi, nu ukue sneulebisagan davece”. hrqua mas berman Kel- lisagan~. kacma uTxra: `mamao, Waobiania es qveyana, da uf-
mwifebiT da gancxadebulad, viTarmed: “Svilo, me viyo So- ro metad ki is adgili, sadac me vimyofebi. vaiTu, sneule-
ris RmrTisa da Sensa Suamdgomeli, viTarmed: ukueTu Sen bam damces~. berma ganucxada da ZalauflebiT uTxra: `Svi-
mcnebaA Cemi daimarxo, arRaraA SegemTxYos sulieri gina Kor-
lo, me viqnebi RmerTsa da Sen Soris Suamdgomeli, rom,
cieli sneulebaA”.
Tu Cems darigebas Seasruleb, aRar SegemTxveva arc suli-
xolo igi evedreboda, raATa sruliad daimowafos, ara-
med ara ineba berman, vidremdis pirvelisa mis moZRurisagan eri sneuleba, arc xorcieli~.
ara ijmnas, rameTu ara guaqus egeviTari CueulebaAo. axalgazrda kacma sTxova, sruliad daemowafebina igi.
xolo gamo-raA-vida ZmaA igi, ese yoveli mauwya. da ixil- magram berma es ar ineba, sanam ar iyo ganSorebuli igi pir-
veboda viTarca brZmedisagan gamosruli yovliTurT mxiaru- veli moZRvrisagan, radganac ara gvaqvs amgvari Cveule-
li da Tavisufali. mieriTgan esreT ganeyena RYnosa, romel bao.
TYnier ziarebisa wmidaTa saidumloTaAsa Jam ravdenme gemo- berisagan rom gamovida, kacma yovelive mauwya. TiTqos
sa ara ixilvides. da viTarca ukuanaAsknel gYTxrobda sar- brZmedi gaevlos da gamoxurvebuliyos, iseTi mxne iyo, sru-
gebelisaTYs Cuenisa, viTarmed: vinaATgan Sen bersa Tana Se-
liad Tavisufali da mxiaruli. im droidan man aikrZala
miyvaneo, mieriTgan esreT ganvTavisufldi mraval Jam, ro-
Rvino; ramdenime xnis ganmavlobaSi wmida saidumloTa zi-
mel kualica ver vpove Cem Soris pirvelTa maT brZolaTaA. sim-
rTelisaTYs kula radRa saKmar ars Tqumad, viTar queyanasa arebis garda Rvinos gemosac ar usinjavda. mogvianebiT,
mas Sina xorSaksa yovelTa RYno-sumulTaAsa umrTeles ipova. Cveni sulieri sargeblobisaTvis mogviTxrobda: imis Sem-
ese amisTYs warmovTquT, raATa geuwyos, Tu viTari Su- deg, rac Sen berTan Semiyvane, ise ganvTavisufldi vnebaT-
amdgomeli iyo Soris RmrTisa da kacTa, da Tu viTarisa Relvisagan, rom kvalic aRar darCa CemSi adrindeli brZo-
lebidano. janmrTelobaze raRaa saTqmeli: im Waobian ad-
gilas Rvinis msmelebze ufro janmrTeli Seiqna.
es imisaTvis warmovTqvi, rom aSkara gaxdes, Tu rogo-
ri Suamdgomeli iyo mama giorgi RmerTsa da kacTa Soris,

564 565
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

simrTelisa mimcemeli iyo sulisa da KorcTaA, da Tu viTarsa da rogor janmrTelobas aZlevda sulsa da xorcs, an ra
sarwmunoebasa miscemda misa SevedrebulTa. sarwmunoebiT ganamtkicebda yvelas, vinc miebareboda.
xolo mdidarTa kula safaseTa ganbnevisaTYs, da Tu vi- beris sulieri mowyalebis saCveneblad aqve vityviT
Tar umetes yovlisa glaxakTa wyalobasa amcnebda, Zalman sit-
mdidarTa mier faseulobaTa ganbnevis Sesaxeb, Tu rogor
yYsaman gamoacxados, raATa gueuwyos mowyalebaA igi sulisa
aswavlida mdidarT, sxvaze ufro metad miecaT glaxakTaT-
misisaA.
rameTu iyo vinme episkoposi, mdidari friad da warCine- vis mowyaleba:
buli, romelsa-igi marjul hbrZoda eSmaki, raATa simdidri- iyo erTi episkoposi, Zalze mdidari da warCinebuli,
Ta safaseTa TYsTaATa eklesiani Seamkvnes da ganaSuennes, da romelsac marjvnidan ebrZoda eSmaki1, da STaagonebda, ra-
raATa monasterTa Sina aRapi daidvas. da amiT mizeziTa scvi- Ta Tavisi simdidriT eklesiebi Seamkos da gaamSvenieros,
da simdidresa TYssa, xolo glaxakTa yoladve ara mixedvida. agreTve monastrebSi Tavisi sulis mosaxsenebeli aRapebi2
ese daemowafa wmidasa amas bersa da ganucxada TYsi gu- SeukveTos. am mizeziT Zalze ufrTxildeboda Tavis sim-
lis-sityuaA. xolo berman hrqua mas, viTarmed: “N meufeo, ege didres, glaxakebs ki zedac ar uyurebda.
brZolaA borotisa mterisaA ars, raATamca eklesiaTa da aRap-
es episkoposi daemowafa am wminda bers (giorgis) da
Ta mizeziTa glaxakTa uwyaloebasa Sina mogklas moikla, ra-
ganucxada Tavisi gulisTqma. berma ki upasuxa: `hoi, meu-
meTu ara Tu amas guetyYs RmerTi, viTarmed eklesiani ara
SeamkveniTo, aramed rameTu mSioda da ara meciT me Wamadi”. feo3, eg _ boroti mtris brZolaa, raTa eklesiebis Semko-
viTarca ityYs iovane oqropiri. bisa da aRapebis dawesebis mizeziT glaxakebisadmi mowya-
esreT swavlaTa TYsTa mier mowyalebad glaxakTa moiy- lebis miucemlobiT mogklas. RmerTi imas ki ar gveubneba:
vana da friad ganyofad iwyo uRonoTa da davrdomilTa, vid- `Cemi eklesiebi ratom ar SegimkiaTo~, aramed: `mSioda da
re ara saxilvelad sakYrvel iyo, romelni pirvel icnobdes. ar momeciTo me saWmeli~4, rogorc ganmartavs iovane oq-
ropiri~.
aseTi swavlebiT berma episkoposs glaxakTa mowyaleba
STaagona. amieridan daiwyo man uqonelTa da
davrdomilTaTvis mowyalebis ganawileba. yvela, vinc mis

1 marjvnidan brZola _ igulisxmeba eSmakis mier waqezeba ka-


cisa iseTi saqmeebisaTvis, rac, erTi SexedviT, saTnoa, sinam-
dvileSi ki ampartavnebas emsaxureba.
2 aRapi (berZn. `siyvaruli~) _ ase ewodeba micvalebulis su-
lis mosaxsenebel RmrTismsaxurebasa da wveulebas, riTac moy-
vasisadmi siyvaruli gamoixateba.
3 `meufe~ _ mimarTvis forma mRvdelTmTavrebisadmi (episko-
posebisa da kaTalikosebisadmi).
4 mT. 25:42

566 567
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

eseviTariTa swavliTa gananaTla queyanaA Cueni da esreT adrindel saqciels icnobda, gakvirvebuli iyo misi xel-
acxovnna sulni uricxuni da ZRunad miupyrna siZesa mas sul- gaSlilobiT.
Tasa. aseTi swavlebiT gaanaTla Cveni qveyana wminda berma,
da uricxvi suli daayena cxovnebis gzaze da ZRvnad mih-
gvara isini sulTa siZes.1

XXIII. xolo uwyi, viTarmed eZieb da gsuris moTxrobad, N


23. vici, gsurs, isic mogiTxro, hoi wmindao, rogor
wmidao, Tu viTar iqmna SekrebaA obolTaA amaT da Tu viTar
moxda am obolTa Sekreba, da rogor Sekriba Cvenma berma
esodeni simravle erTobad moiyvana, saqme ese friad maRali
da sakYrveli saqme damokidebuli Sjulisa da winawarmet- aseTi didi simravle. esaa Zalze maRali da sakvirveli saq-
yuelTaA, da vTqua, Tu uzeSTaesica SjulisaA saqme axlisa me, sjulisa da winaswarmetyvelis Sesaferisi, da vityvi,
madlisa Semamkobeli da gYrgYni, romeli-igi mose ixila da rom Sjulze ufro aRmatebulicaa da axali madlis Se-
Tana-warhKda, xolo ahron viTarca SeuZlebelsa ganeSora, mamkobelia da gvirgvini. es isaa, rac mosem ixila da gver-
aramed ufskrulman man wyalobisaman beWTa TYsTa itYrTa da di auqcia, xolo ahroni ganeSora, rogorc SeuZlebels,
yovelTa sadgursa miiyvana. ese saqme kacman aman mobaZavman magram wyalobis am ufskrulma Tavis beWebze itvirTa da
RmrTisa wyalobaTaman saTnod RmrTisa Kel-yo da aRasrula, yovelTa sadgurSi miiyvana isini.2 RmrTis mowyalebis mim-
romel vhgoneb, Tu dasabamiTgan soflisaAT da vidre aqamom-
baZvelma am kacma (giorgim) RmrTivsaTnod aRasrula es saq-
de vervis Kel-uyofies da vercaRa vin Kel-hyofs da Seh-
me. vfiqrob, qveynis dabadebis Semdeg dRemde amgvari saq-
kadrebs. daRacaTu vin sada Kel-yo ese anu qalaqTa Sin gina
sofelTa, mciredTaganman vinme warhmarTa, kualad aTni vinme misaTvis xeli aravis miuyvia, da verc amieridan gabedavs
gina Tu aTxuTmetni, gina ocni Seiwynarna da eseca hasakad da wamoiwyebs. Tumca iSviaTad aris iseTi SemTxvevebi, qa-
mosrulni, viTarca-igi wamebs wigni mefeTaA abdiaAsTYs laqebSi an soflebSi, rodesac SeZlebs xolme vinme, aTi an
TxuTmeti Wabuki Tavis saxlSi Semoikribos, da Tanac _ ara
mTlad uasakoni, rogorc, magaliTad, moTxrobilia mefeTa

1 siZe, saxarebis saxismetyvelebiT, iesu qristea, marTal ada-


mianTa sulebi ki _ RmrTis sasZloni (Sdr. mT. 25:1-13)
2 Sdr. lk. 10:35

568 569
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

winawarmetyuelisa, romelman-igi ergasisni winawarmetyu- wignSi abdia winaswarmetyvelis Sesaxeb, romelmac ieza-
elni ltolvilni da damalulni iezabelisgan quabsa erTsa belisagan ltolvili 50 winaswarmetyveli, gamoqvabul-
Sina Jam ravdenme gamozardna. da ese ara sakYrvel ars, rame- Si damalulni, ramdenime xans gamokveba. Tanac es sakvir-
Tu ese ergasis Tavi iyo aqab mefisaA, xolo igi winawarmet-
veli araa, radgan abdia aqab mefis ormocdaaTis-Tavi iyo,
yuelni iyvnes RmrTisani, romelTa mier mrCoblsa sasyidel-
isini ki _ RmrTis winaswarmetyvelni, romelTaganac or-
sa moeloda.
da kualad weril ars axalsaca Sjulsa Sina wmidisa kli- mag safasurs moeloda.
misTYs da wmidisa zotike xucisaTYs da samfson ucxoTa Sem- axal SjulSicaa1 moTxrobili wminda klimis, wminda
wynarebelisa da wmidisa babilaAsTYs antioqel patriaqisa, ra- zotike xucesisa da samfson ucxoTa-Semwynareblis, agreTve
meTu wmidaA klimi aswavlida yrmaTa, xolo sulieri dedaA misi wminda babilas, antioqel patriarqis Sesaxeb. es klimi as-
netari sofia zrdida, da TanamoRuawe iyo egreTve zotike wavlida yrmebs, misi sulieri deda, netari sofia ki _ kve-
xucisa coli da Svilni, monani da mKevalni hyves da Tana-Se- bavda; zotike xucess obolTa zrdaSi Tavisi coli da Svi-
eweodes. xolo samfson nametnavisagan simdidrisa qvelis-saq- lebic exmarebodnen, agreTve mona-mxevlebi. samfsoni _ mo-
mesa iqmoda. da kualad wmidaA babila didisa mis qalaqisa say-
metebuli simdidris gamo qvelmoqmedebas eweoda; xolo
dris-mpyrobel iyo, romelTaA ara ars sakYrvel esodensa far-
wminda babila didi qalaqis samRvdelTmTavro taxtis
Toebasa Sina uxuebiT qvelis-moqmedebaA. xolo aman netarman
kacman sakYrvelman da kacTa bunebisa uzeSTaes Seukadre- mpyrobeli iyo, da arc misganaa sakvirveli, esodeni siux-
belTa Semkadrebelman, romeli-igi yovliTurT miemsgavsa viTa da xelgaSlilobiT ekeTebina qvelmoqmedeba. xolo am
bunebiT saxiersa mas da kacT-moyuaresa, rameTu kadnier ars netarma, sakvirvelma da kacTa bunebaze aRmatebul saqme-
vidre aqamomdeca sityuaA Cueni, rameTu ara Tu aTni itYrTna, Ta wamomwyebma kacma, romelic yovelmxriv miemsgavsa bu-
gina ocni, anu ormeocni, aramed oTxmeoci suli, romelTa- nebiT saxiersa da kacTmoyvares (iesu qristes), ara Tu aTi
ganca wuT arca marjuene uwyodes, arca marcxene, aramed mo- an oci, an ormoci yrmis aRzrda itvirTa, aramed oTxmoci
qene iyvnes sZesa dedisasa sazrdelad maTda pirvelsa mas hasa- sulisa, romelTac jer arc marjvena icodnen, arc marcxe-
kis-qcevasa Sina, xolo sxuani meoresa mas hasaksa Sina Ses-
na2, aramed zogs jer kidev dedis rZe sWirdebodaT sakve-
rulni siCCoebisagan mcired oden daklebulni da yrmad sa-
bad, imdenad mcirewlovanni iyvnen, sxvebi ki _ meore asak-
xeldebulni, kualad mwyobrni; mesameni mesamesa mas hasaksa Sina
siWabukisasa mozardni da TmaTa maT mamakacobisaTa momlo- Si Sesulni, Cvilobidan axlad gamosulni da `yrmad~ wo-
deni, xolo meoTxeni ganwyobilni xucesTa da moxucebulTa debulni; mesameni _ mesame asakSi iyvnen, _ mozardni da sa-
da berTani, romelni-igi nefsiT TYsiT daemowafnes, xolo mamakaco Tmis momlodineni, Wabukad wodebulni; meoTxeni
_ ukve zrdasrulni, romlebic Tavisi nebiT daemowafnen;

1 axali Sjuli _ (aq) qristianTa cxovreba, qristianuli


eklesia.
2 `marjvena~ _ igulisxmeba keTili da jerovani saqmeebi,
`marcxena~ _ codvebi, ujero saqcieli.

570 571
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

sxuani kualad SvilTa TYsTa Tana dadges. ese yovelni erT sxvebi ki _ TavianT SvilebTan dadgnen. yvela eseni, erT
mwyobrad da erT ricxuad Sekrebulni da rvaaTeulad aRric- jgufad Sekrebilini da rva aTeulad aRricxulni, da mi-
xulni da navTsadgursa wyalobisa misisasa Sevedrebulni, vi- si (giorgis) wyalobis navsadgurs mibarebulni, ise gah-
Tarca cxoarni mwyemssa keTilsa, egreT Seudges wmidasa mas.
yvnen am wminda kacs, rogorc cxvrebi _ keTil mwyemss.
xolo mizezi Sekrebisa maTisaA ese iyo, rameTu Jamsa mas,
amaTi Sekrebis mizezi is iyo, rom imJamad Cveni urju-
odes-igi uSjuloebaTa CuenTa simravleman wyaloba-aurac-
xeli da saxieri RmerTi uwyaloebad da risxvad aRZres da sal- loebis simravlem auracxeli wyalobis mqone da keTili
mobaA igi ganmamrudebeli siymilisaA Rirsad da samarTlad RmerTi ganarisxa da wyalobis Sewyveta aiZula. mTel aR-
yovelsa aRmosavleTsa zeda moiwia sityYsaebr mose winawar- mosavleTSi (igulisxmeba aRmosavleT saqarTvelo) damsa-
metyuelisa, da mravalsaxeni da uwesoni saqmeni kacTa bune- xurebulad da samarTlianad Camovarda SimSiloba; mose
basa zeda Semosrulni ixilvebodes, da arawmidani saWmelni winaswarmetyvelis sityvisamebr, sxvadasxvagvari uweso
qristeaneTaTYs saWamadad dayenebulni niWad didad SimSilsa saqmeebi gabatonda kacTa Soris. arawminda saWmelebi, ro-
mieZRunebodes, da Svilni sasurvelni da sayuarelni mSobel- melTa Wama qristianTaTvis akrZalulia, SimSilobis gamo
Tani da locviT moTxovilni RmrTisagan sawyino da saZulel
imJamad did wyalobad miiCneoda. sasurveli da sayvare-
mSobelTa iqmnebodes. xolo sxuasa mas Tana-warvhKdeT, ro-
li Svilebi, romlebic didi locviT iyvnen RmrTisagan ga-
meli ara jer-ars aRwerad, xolo ese aRiwera mosaKsenebe-
lad qvelis-moqmedebasa kacisa mis RmrTisasa, Tu viTarsa Jamsa moTxovilni, imJamad mSoblebisTvis momabezreblad da sa-
viTar mizez RmrTisa wyalobisa eqmna mravalTa sulTa da Zulvelad qceuliyvnen. amaze mets nuRarafers vityviT,
mrCoblTa mier sazrdelTa gamozardna, viTarca pirvel io- radgan maTi aRwera uxamsia. es ki imisaTvis daiwera, raTa
seb megYptelni, da viTarca mose zRYsagan siymilisa daun- mogvexseniebina qvelmoqmedeba im RmrTiskacisa (giorgi-
Tqmelad misda Sevedrebulni igi sulni ganarinna. da ese nu sa), Tu ra mZime dros moevlina igi RmrTis wyalobad mra-
vis ukYrs, odes moiwios zegardamo risxvaA kacTa naTesavsa val suls, da mis mier ormagi sakvebiT gamoikvebnen, msgav-
zeda, ara xolo Tu glaxani Seiwrdebian, aramed mdidarnica sad iosebis mier egviptelTa gamokvebisa. rogorc mosem
naklulevan iqmnebian, viTarca ityYs daviT, viTarmed: “yo-
SimSilis zRvidan STaunTqmelad gamoiyvana masze mindo-
velTave miaqcies erTbamad da uKmar iqmnneso”, amisTYsca yo-
bili sulebi, aseve _ amanac (giorgim) gadaarCina misdami
velnive itanjnes.
mindobili 80 kaci. nuravis ukvirs, rom, rodesac kacTa
modgmaze RmrTis risxva moivlineba, ara marto glaxakni
ganicdian Seviwroebas, aramed mdidrebsac bevri ram ak-
ldebaT, daviTis sityvisamebr: `yvelani gadaixarnen, da
umaqnisni Seiqnen~1 da amitomac tanjvis gadatana mouwiaT.

1 fs. 13:3

572 573
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo, viTarca zemo vTquT, romelni amas sazarelsa bo- rogorc zemoT vTqviT, am sazarel borotebas rom sZli-
rotsa mZle eqmnnes da knin oden siymilisa sikudilsa dauS- es, Zlivs gadaurCnen SimSiliT sikvdils, da gansacdels
Tes da Jamsa mas gansacdelisasa mcired Tana-warhKdes, mas mcired dausxltnen, swored im dros movediT Cven aRmo-
oden Jamsa miviwieniT Cuen aRmosavleTs, rameTu daRacaTu
savleTSi (aRmosavleT saqarTveloSi). imJamad mcired Sem-
mcired umolxines qmnil iyo Jami igi, garna wuT neSti gan-
subuqebuli iyo mdgomareoba, magram jer gansacdelTa
sacdelTa iwroebisaA sruliad ara Tana-warsrul iyo. da, Tuca
vin daSTomil iyo, mravliTa WiriTa cxondeboda da Soris si- mxriv Seviwroeba jer mTlianad Cavlili ar iyo. vinc, ase
kudilisa da cxorebisa myof iyo. Tu ise, gadarCa, didi gaWirvebiT cxovrobdnen, da sik-
da ese yoveli raA ixila wmidaman mamaman giorgi, sulT- vdilsa da sicocxles Soris imyofebodnen.
iTquna mwuxarebiT da cremliT ityoda: N me, raAsaTYsme mo- yovelive es rom naxa wminda mama giorgim, mwuxarebiT
viwie amas queyanasa xilvad eseviTarTa amaT borotTa? oxravda da cremliT ambobda: `hoi, risTvis movaRwie am
xolo, pirvel yovelTasa, vpoveniT amis netarisa TYsni maT qveyanaSi, aseTi borotebis sanaxavad?~
queyanaTa, friad daRonebulni dis-wulni orni, da Svilni maT- yvelaze uwin moviZieT da vipoveT netari mamis (gior-
ni, yrmani mcireni. eseni Seiwynarna wmidaman man sityYsaebr
gis) axloblebi: Zalze gaWirvebuli ori diswuli, da ma-
esaiaAsa, viTarmed: “TYsi naTesavisa SenisaA ara ugulebels-
Ti Svilebi _ mcirewlovani yrmebi.eseni Seikedla am wmin-
hyo”. xolo sxuani sxuaTa adgilTagan Sekribna: romelnime qa-
laqTagan, romelnime dabaTagan, sxuani sruliad udaburTa ad- da kacma, esaias sityvisamebr: `Seni naTesavi da axlobeli
gilTa povna, sxuani monebisagan gamoiyvanna, xolo sxuani mo- uyuradRebod ar miatovo~1. sxva yrmani sxvadasxva adgi-
nebisa umwaresisa cxorebisagan iKsnna; da esreT Jamsave siy- lebidan Sekriba giorgim: zogi qalaqSi, zogi _ sofleb-
rmisa da umankoebisasa vidre cnobadmde keTilisa da boro- Si, sxvani _ savsebiT udabur adgilebSi ipova. zogi mono-
tisa gamoiKsnna netarman aman da eseviTarTa SeuracxTa saq- bidan gamoixsna. mravalni siyrmisa da umankobis Jams ga-
meTagan mRdelad ubiwod da mned sarwmunod qristesa Sewir- daarCina, sanam Seicnobdnen keTilsa da borots; arafrad
na. da ese nuvis ukYrs, rameTu mamad-mTavarica didi ioseb Casagdebi saqmisagan ubiwo mRvdlad da saeklesio saqmis
monaA iyo da siwmide misi yovelTa Soris iqebis, romeli-igi
mzrunvelad Seswira qristes. es nuravis gaukvirdeba, rad-
ukuanaAsknel mefe iqmna egYpt isa
egYptisa
isa; xolo daviT da amos ara
ganac didi mamaTmTavari iosebic mona iyo, magram misi siw-
mwyemsni iyvnesa, romelni-igi erTi mefe iqmna, xolo meore
winawarmetyuel? da raATa ara TYToeulsa vityodi, esreT mide yvelgan saqebeli Seiqna, da bolos egvipteSi mefis
raA yovelsa aRmosavleTsa ganefina saqme ese sakYrveli, iw- nacvaladac daidgina. aseve, daviTi da amosi, gana mwyemsni
yes yovliT kerZo Semokrebad: romelnime mSobelTa TYsTa mo- ar iyvnen? erTi maTgani mefe gaxda, meore _ winaswarmet-
yveli. TiToeuli aseTi SemTxveva rom ar CamovTvalo, mok-
led vityvi, rom mTel aRmosavleTs moefina es sakvirveli
saqme. aRsazrdel yrmaTa Sekreba yoveli mxridan daiwyes:

1 es. 58:7

574 575
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

iyvannian da evedrebied Sewynarebad da romelTame winaSe kar- zogierTi Tavis mSoblebs mohyavda da mis miRebas evedre-
Ta dautevian da ivltodian; sxuani kualad romelnime gone- bodnen; zogs karebTan utovebdnen da Tavad ki garbodnen.
biTa maxYlni, mSobelTa TYsTagan TYT ltolvilni, wmidisa sxvani, maxvili gonebis mqone yrmebi, TviTonve gamorbod-
amis navT-sayudelsa Semoevedrnian. da esreT aRorZnda
nen TavianTi mSoblebisagan da am wmida kacis (giorgis) nav-
RmrTiv-Sekrebuli ese krebuli, vidre-Ra aRvida oTxmeoc
Tsayudels moaSurebdnen xolme. ase gaizarda RmrTivSe-
ricxuad, viTarca pirvel vTquT.
aw gulisKma-yavT, N morwmuneno, saqme ese maRali da gan- mokrebuli es krebuli, sanam oTxmocamde ar Seivso, ro-
sakrTomeli, uwyi, viTarmed ara umecar xarT SvilTa zrdasa, gorc zemoTac vTqviT.
mkYdrni soflisani, rameTu ukueTu vis ganumravlden Svil- gaiazreT, morwmuneno, es maRali da gansakrTomeli saq-
ni ufroAs ricxYsa, ese igi ars SYdisa gina rvisa, raAzomca me! vici, rom Svilebis zrdis ucodinari ara xarT am sof-
mdidari iyos, didsa Wirsa da urvasa STavardebis; xolo uku- lis mkvidrni, da iciT, rom Tu vinmes gaumravldebian Svi-
eTu glaxaki iyos, yovliT kerZo mware ars cxorebaA misi da lebi zomaze metad, e. i. Svidsa da rvaze metad, rogori
aRsavse vaebiTa. xolo aman netarman esodeni ese simravle mdidaric ar unda iyos, did gasaWirsa da sagonebelSi var-
obolTaA itYrTa, viTarca sxuaman erTi, gina ori, da esreT
deba aseTi kaci. xolo Tu glaxakia, miT ufro mware gaxde-
aRzardna yovelnive da RmrTiv-sulieriTa swavliTa srul-
ba misi cxovreba da vaebiT savse. am netarma kacma ki obol-
yvna, viTarca saTno uCnda nebasa RmrTisasa, rameTu aRorZi-
nebasa Tana hasakisasa werilTa saRmrToTa sitkboebasa, viTarca Ta aseTi didi simravle itvirTa; da iseve, rogorc sxva
sZesa da Taflsa, asumida; xolo guamisa orRanoTa maT asoTa vinme erTs an ors aRzrdida, man yoveli maTgani iseve ga-
ganWabukebasa da sacnobelTa gareSeTa ganvrcelebasa Tana Si- mozarda da RmrTivsulieri swavlebiT srul-yo; swored
nagan gonebisa orRanoTa da sacnobelTa ganafrTxobda da ga- ise, rogorc RmrTis nebis Tanaxmad, jerovani iyo: asakis
naWabukebda. da esreT mrCobl aRorZinebulTa dambadebelsa zrdasTan erTad saRmrTo werilis sitkboebas asmevda, rZi-
maTsa RmerTsa miuZRuanebda, rameTu ara sxuaTa moZRuarTa sa da Taflis msgavsad. sxeulis asoTa da grZnobis orga-
mier aswavlida esodensa amas simravlesa, anu Tu sxuaTa Tana- noebis ganviTarebis kvaldakval gonebasa da sulier xed-
SemweTa iKumevda, raATamca TYT mcired-raAme ganisuena, ara-
vas uviTarebda. ase, ormxriv (xorcielad da sulierad)
med yovliTurT TYT aswavebn da hmoZRurin mwyobrTa da
aRzrdilT maTsave dambadebel RmerTs miuZRvnida. aseTi
mwyobrTa, hasakeulTa da hasakeulTa. xolo wessa da kanonsa
locvaTa TYsTasa ara daacadebda, arca marxvisa da moRuawe- didi simravlis sawvrTnelad sxva moZRvrebi (maswavleb-
bisagan ganisuenebda, vidremdis upiratesTa maT Semdgomni Se- lebi) ki ar hyavda mowveuli, an TanaSemwes ki ar ixmareb-
asworna, xolo SesworebulTa maT Semdgomni maTni warswina. da, raTa TviTon mcired mainc daesvena, aramed mudam Tvi-
Tonve aswavlida da swvrTnida, jguf-jgufad, asakis mi-
xedviT ganyofilT. amasTan, piradi locvis kanons araso-
des gamotovebda, arc marxvisa da moRvawebisagan isveneb-
da; mowafeTa Soris saukeTesoebs Semdgomni gauTanaswo-
ra; aseve, ufro Semdgomnic win waswia. ase rom, asakiT

576 577
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da esreT daRacaTu hasakiTa erTi meorisa umetes ixilvebo- erTimeoreze ufros-umcrosni iyvnen, magram swavlulebis
da, xolo swavlulebisa mier urTierTars mohasake iyvnes. mxriv moZRvarma erTmaneTis Tanamoasaked aqcia isini.
xolo mnebavs sityuaA, Semsgavsebuli Jamsa da adgilsa, aq minda droisa da adgilis Sesaferisad vTqva sityva
romlisa TqumaA ara ujero ars sabralobelad mabralobelTa
im kacTa gansasjelad, romelnic usamarTlod adanaSau-
maT ubraloAsaTa, romelTaTYs-igi vhgoneb, romel arca Tu
lebdnen moZRvars. udanaSauloTaTvis cilis dawameba xom
keTilsa mas mTesvarsa eridnen bralobad, romeli-igi gamo-
vida Tesvad Teslisa, viTarca saxarebasa weril ars; gina Tu Cveulebrivi ambavia; rogorc saxarebaSi weria, aseTi ada-
meaTormetisa misTYs mowafisa moZRuari igi saxieri brale- mianebi ar moeridnen keTili mTesavis dadanaSaulebas, ro-
ul yon; da kualad martoA [elise er]Tisa geezisTYs, romel- melic Teslis dasaTesavad iyo gamosuli; aseve, meTerTme-
sa igi xolo mxoloA hyva mowfad, rameTu eseviTariTa savse te Jamis mowafisaTvis keTili moZRvari braleulad gamo-
arian werilni. xolo Cuen mcireTa mier sityuaTa mizezi sit- aCines; aseve elise _ geezisaTvis, romelsac mxolod is hyav-
yYsa CuenisaA sacnaur vyoT da nametnavsa Tana-warvhKdeT, raA- da mowafed. amgvari magaliTebiT savsea saRmrTo werili.
Ta ara unayofoebisaTYs romelTame xeTaAsa Sueniersa mas sa- Cven ki mokle gamoTqmiT Cveni sityvebis mizezi gamovaCi-
moTxisa damsxmelsa abralebdes vin, arca urnatT-mTesvarsa
noT, xolo zedmets Tavi avaridoT, raTa mSvenieri baRna-
mas Keloansa mcirisa RuarZlisaTYs ganikiTxvides vin, ukue-
ris gamSenebels aravin dasdos brali zogierTi xis una-
Tu mciredca raAme iyos naklulevanebaA esodensa simravlesa
Sina. yofobis gamo; arca xnulebis daxelovnebul mTesavs sare-
rameTu iyo mravali mizezi Sekrebasa amaTsa Sina, N wmi- vela balaxisaTvis ganikiTxavdes vinme; Tu mcire raime nak-
dao: pirvelad yovlisa, RmrTisa mimsgavsebuli mowyalebaA, lovaneba aRmoCndes aseT did simravleSi.
viTarca zemo vTquT, Jamisa misTYs gansacdelisa, xolo meo- mravali mizani hqonda am yrmebis Sekrebas, hoi, wmin-
red, vinaATgan SromaA Tavs-edva da mravalni wignni eTar- dao; pirvel yovlisa _ RmerTTan mimsgavsebuli mowyale-
gmnnes da eneba, raATamca naTesavman Cuenman daiswava. xolo ba, rogorc zemoT vTqviT, gansacdelis Jamis gamo. meore _
vinaATgan SeuZlebel iyo hasakiTa srulTa da ganmwYsebulTa radganac didi Sroma hqonda gaweuli mravali wignis Tar-
ganswavlaA, amisTYsca bunebaA igi lbili da CCYli, romeli,
gmnaze, surda, Cvens xalxs Seeswavla isini, da radganac
viTarca cYli sabeWdavsa, egreT miiRebs swavlulebasa, ese-
SeuZlebelia srulasakovanTa da zrdasrulTa ganswavla,
viTari krebuli orRanod Semwynarebelad swavlaTa TYsTa
moipova, romlisagan ara gancruvna sasoebaA misi. xolo kua- amitomac airCia yrmaTa rbili da Cvili buneba, romelic
lad mesame mizezi ese iyo, romelsaca Sina iyo gangebulebaA cvilis sabeWdavis msgavsad iRebs saxes da iTvisebs swav-
RmrTisaA, rameTu iyo raA wmidaA ese mTasa amas wmidasa pir- lulebas. es krebuli man Tavis swavlaTa mimRebelad gamo-
velad dekanozobasa Sina da merme winamZRurobasa, aKsovda awrTo, da maTgan imedi ar gascruebia. mesame mizezi ki is
mravali Ruawli da SromaA, romeli Tavs-edva xucesTa da mga- iyo, da RmrTis gangebac iyo amaSi, rom, rodesac es wminda
lobelTaTYs. rameTu queyanaA Cueni Sors iyo amis queyanisa- beri mTawmidaze iyo, jer dekanozobaSi da Semdeg winam-
ZRvrobaSi, axsovda didi Sroma da wvaleba, romelic xu-
cesTa da mgalobelTa momzadebas Sealia, magram radgan

578 579
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

gan, da mciredni movidian swavlulni, xolo romelni-igi mo- Cveni qveyana mTawmididan Sors iyo, da swavlulni iSvia-
vidian, Semdgomad mciredisa kualadca warvidian da didebu- Tad modiodnen, da vinc movidoda, mcireodeni xnis Sem-
li ese eklesiaA calieri dautevian. da eneba netarsa amas, raATa deg isev wavidoda xolme, da im didebul eklesias cari-
krebuli SvilTa TYsTaA, viTarca cxoarni sityYerni, wmida-
els tovebdnen. netar mamas surda, rom Tavis SvilTa kre-
sa mamasa Cuensa efTYmes ZRunad patiosnad mohguarnes mga-
buli, sityvieri cxvrebis saxiT, wminda mamis eqvTimesTvis
lobelad da mRdelad wmidisa amis eklesiisa, raATa RmerTSe-
mosilTa maT maSenebelTa saKsenebeli brwyinvaled aResru- patiosan ZRvnad miegvara, mRvdlebad da mgaloblebad im
lebodis. da viTarca pirvel vTquT, ese sami mizezi iyo maTi- wminda eklesiisa, raTa RmerTSemosil mSenebelTa saxse-
sa SekrebisaA. nebeli yovelTvis brwyinvaled aRsrulebuliyo.
es sami mizani hqonda, rogorc vTqviT, yrmaTa Sekrebas.

XXIV. xolo Cuen pirvelsave sityuasa movideT: davyavT aR- 24. Cven isev Tavdapirvel sityvas davubrundeT. am yo-
mosavleTs xuTi weli eseviTariTa yofiTa, viTarca zemo
faSi gavatareT aRmosavleTSi xuTi weli. mravalma sae-
vTquT. gardaiwernes wignni misni mravalTa saebiskoposoTa
piskoposo eklesiam da monasterma gadaiweres misi wigne-
da monasterTa da mravalni saeklesioni wesni gahmarTna, ro-
melni-raA naklulevanebaA poa da yovelTave – mefesa, mTavarTa, bi. amiT moZRvarma gamarTa da gaaswora saeklesio wesebi,
mdidarTa da glaxakTa, didTa da mcireTa – gzani saukunoAsa sadac ki raime naklovaneba hpova, da yvelas _ mefes, mTa-
cxorebisani aswavna, mcnebani da wesni dausxna weriT da uwe- varT, mdidrebsa da glaxakebs, didsa da mcires _ saukuno
relad da esreT saRmrToA brZanebaA aRasrula; da misda rwmu- cxovrebis gzebi aswavla. wesebi da miTiTebebi dauwesa, ro-
nebuli igi talanti bevr wilad aRaorZina, romel ars wignTa gorc werilobiT, ise zepirad, da amgvarad, aRasrula saR-
TargmanebaA. xolo sxuaAca talanti SesZina friad, umaRlesi mrTo brZaneba, da misdami Cabarebuli talanti _ wignTa
pirvelisa, romel ars esodenisa sulisa ganswavlaA da aRzrdaA. Targmaneba _ mravalwilad gazarda da aaRorZina.
rameTu me, N netaro, ara esreT didad sakYrvel miCns wignTa
am saganZurs sxva talantic daumata uxvad, am pirvel-
TargmanebaA, viTar esodenisa sulisaA RmrTisa SewirvaA. xo-
ze ufro aRmatebuli; esaa amdeni sulis ganswavla da aR-
lo sacnaur ars ese, viTarmed amaT obolTaTYs waruZRua
RmerTi aRmosavleTs da esreT yoveli aRmosavali gananaTla, zrda. me, hoi netaro mamao, iseT did sakvirvelebad ar mi-
da nawili igi andrea mociqulisaA da simon kananelisaA kua- maCnia wignTa Targmaneba, ramdenadac amdeni sulis RmrTi-
lad ganamtkica, rameTu andrea mociqulman movlo queyanaA sadmi Sewirva. albaT swored am obolTaTvis waruZRva mas
Cueni, xolo simon kananelman sruliad daimkYdra, rameTu ni- RmerTi aRmosavleTisken; man Tavisi moZRvrebiT mTeli aR-
kofss arian nawilni misni wmidani. mosavleTi gaanaTla, da andrea mociqulisa da simon kana-
nelis wilxvedri qveyana kvlav ganamtkica. andrea moci-
qulma xom moiara Cveni qveyana, xolo simon kananeli mTli-
anad aq damkvidrda; nikofsSi aris misi wminda nawilebi.

580 581
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo raJams-igi samxilebelad codvaTa CuenTaTYs lo- rodesac Cveni codvebis samxileblad Tavisi sazRvre-
mi igi myYrali, bab
babilon
iloniT
ilon iT aRmosruli, simtkicesa zeda bidan gadmovida babilonidan mosuli, Tavisi mklavis Zli-
mklavisa TYsisasa moqaduli, meore nabuqodonusor, uSju- erebas mindobili uSjulo salTani, meore nabuqodonoso-
loA surtan gamovida sazRvarTagan TYsTa mosrvad naTesavsa
ri, myvirali lomis msgavsi, qristiani eris amosawyvetad,
qristeaneTasa, mas Jamsa Sina viyveniT Cuen axalqalaqs ja-
imJamad javaxeTis axalqalaqSi viyaviT, da iq hyavda moZ-
vaxeTisasa da mun hyves yovelnive igi obolni TYsni. da vsxe-
diT yovelnive winaSe missa. Sua dRes oden gankYrvebaA daeca Rvars Tavisi oblebi, da mis winaSe viyaviT Sekrebilni;
Jam raodenme da meyseulad gankrTomis saxed gYbrZana yovel- daaxloebiT SuadRisas igi SeSfoTebam moicva ramdenime
Ta, viTarmed: “uwyodeT, rameTu risxvaA RmrTisaA mowevnad xans, da SeZrwunebulma gviTxra yvelas: `icodeT, rom Rm-
ars amas qalaqsa zeda”. da brZana aRkazmvaA yovelTaA. da iyo rTis risxva aris am qalaqze mosalodneli~. brZana yvelas
raA mwuxri, gamovediT. da Semdgomad samisa dRisa moiwia ris- Sekazmva da gamgzavreba.
xvaA igi ugrZnulad, romelsa yovelni mecnier xarT, rameTu mwuxri iyo, roca gamovediT. marTlac, rogorc yvelam
ara Tu axalqalaq isa oden mkYdrni moisrnes, aramed did-
axalqalaqisa iciT, sami dRis Semdeg risxva daatyda am qalaqs, da ara
didni da warCinebulni mTavarni da erisTavni sameufoAsa Cu-
marto axalqalaqis mkvidrni amowydnen, aramed Cveni same-
enisani ZYr-ZYrad moisrnes da warwymdes, romlisa mier Rm-
fos did-didi da warCinebuli mTavarni da erisTavnic sa-
rTis-msaxuri mefe bagrat didsa mwuxarebasa STavarda, vid-
re ara mivida kaci ese RmrTisaA da sityuaTa mier nugeSinis- Sineli sikvdiliT daixocnen. RmrTismsaxuri mefe bagra-
cemisaTa da mravalsaxeTa TxrobaTa da uwyebaTagan almuri ti did mwuxarebaSi Cavarda, sanam es RmrTis kaci ar mivi-
igi mwuxarebisaA ganuqarva, vidreRa TYT aRiarebda, viTar- da masTan sanugeSo sityvisaTvis, da mravalgvari Txrobi-
med: “ukueTumca ara mexilva siwmide Seni, kninRamca da mwu- Ta da uwyebiT mwuxarebis almuri ar ganuqarva. mefem TviT
xarebisa mier momkudar viyavo”. aRiara _ rom ar mexila Seni siwminde, mwuxarebisagan sa-
sikvdilod viyav ganwirulio.

XXV. xolo gulisKma-yo raA zegardamoATa wodebiTa Jami 25. rodesac zeciuri STagonebiT mixvda xorcisagan Ta-
micvalebisa TYsisaA, KorcTagan ganslvisaA da RmrTisa mi- visi sulis gayras da RmerTTan misvlas, saRmrTo gangebam
marT mislvisaA, gangebulebaman saRmrToman aRZra suli misi ubiZga mas mTawmidaze asvla, raTa iq, saidanac amobrwyin-
warslvad mTawmidad
mTawmidad, raATa vinaA-igi aRmoubrwyinda naTe- da RmrTivsulier wignTa codnis naTeli (Tavdapirvelad
li mecnierebisaA wignTa RmrTiv-sulierTaA, viTarca mraval- Cveni wminda mamis eqvTimes, Semdeg ki netari mamis gior-
gzis gYTquams pirvelad wmidisa mamisa Cuenisa efTYmes mier gis mier), iqve aRsrulebuliyo igi da zeciur naTels Seh-
da merme amis netarisa mamisa giorgisgan, raATa mierve iqmnas mateboda. Tumca ki sameufo qalaqSi (konstantinepolSi)
aRvsebaA misi da zecisa naTelsa SematebaA, daRacaTu qalaqsa
gardaicvala, wminda da didi mamis eqvTimes msgavsad.

582 583
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

mas Sina sameufos aResrula, viTarca wmidaA da didi mamaA Cu- mTawmidaze asvla imisTvisac iyo saWiro, rom zemoaRniS-
eni efTYmi. da raATa, viTarca mdinare Tualisagan wyaroAsa nuli simravle Tavisi sulieri Svilebisa, rogorc sit-
gamosruli, romelman morwyis piri queyanisaA, Tavadve TYsad yvieri cxvrebi, wminda mama eqvTimesaTvis miegvara, da mi-
miiqces da TYssave gamosavalsa STaedinos da raATa, viTarca
si bakis SigniT daebinavebina, da maSasadame, kvlav dabru-
vTquT, esodeni ese simravle SvilTa TYsTaA, viTarca cxoar-
neboda im wyarosTvals, saidanac misi sibrZnis mdinare aR-
Ta pirmetyuelTaA, wmidasa mamasa Cuensa efTYmes miuZRuan-
nes da Sinagan bakisa misisa daamkYdrnes. amaT eseviTarTa gan- mocenda, morwyo mTeli qveynis zedapiri da amJamad ki kv-
gebulebaTaTYs RmrTisa mier gulsa mouKda warslvaA mTaw- lav Tavissave gamosavalSi unda Cadeniliyo. aseTi winas-
midadve
midadve. warganzraxviTa da gangebiT mouvida mis guls mTawmida-
da Semdgomad mravalTa locvaTa da RmrTisa mimarT ved- ze wasvlis survili.
rebaTa gulsavseqmnuli warvida winaSe RmrTis-msaxurisa me- mravali locvisa da RmrTis mimarT vedrebis Semdeg
fisa bagratisa da, viTarca Suenoda sibrZnesa missa, mravali guldajerebuli wavida RmrTismsaxur mefe bagratTan, da,
sityuaA madlovnobisaA da RmrTisa mimarT locvisaA warmoT- rogorc mis sibrZnes Seefereboda, madlobisa da RmrTis
qua mis winaSe sarwmunoebisaTYs da siyuarulisa misisaA mis-
mimarT locvis mravali sityva warmoTqva mis winaSe, im
sa mimarT da swavlaTa misTa keTilad SewynarebisaA, da sit-
sarwmunoebisa da siyvarulisaTvis, romelic mefes hqon-
yuani jmnisani SeauRlna sityuaTa misTa, savseni sibrZniTa saR-
mrToATa, viTarmed: “N mefeo, viTarca morCil veqmen brZane- da mis mimarT, da mis swavlebaTa keTilad miRebisaTvis; am
basa Sensa da dauteve queyanaA ucxoebisa da mwirobisa Cemi- sityvebs moZRvarma daurTo ganSorebis sityvebic, savseni
saA, sada-igi mravalTa SfoTTagan ganmesuena, aw Sen morCil saRmrTo sibrZniT: `ise, rogorc davemorCile brZanebasa
eqmen siglaxakesa Cemsa, awca, viTarca mravalgzis, ganmiteve Sensa da davtove ucxoebaSi cxovreba, sadac mravali Sfo-
queyanad mwirobisa Cemisa, warmgzavne locviT da kurTxeviT, Tisagan ganSorebuli vimyofebodi, axla Sen daemorCile
mimawie samarxosa mamaTa CemTa sulierTasa, viTarca mamad-mTa- Cems siglaxakes, rogorc sxva drosac mravalgzis, da kv-
vari iakob, egYptes aRsrulebuli da aRTqumisa queyanad war- lav gamiSvi mwirobisaTvis (ucxoeTSi moRvaweobisaTvis);
yvanebuli dasaflvelad abrahamis Tana da isakisa; da viTarca
gamgzavne locviTa da kurTxeviT, raTa kvlav miveaxlo Cems
Zualni iosebisni mierve ganxumulni da mamaTa TYsTa Tana das-
sulier mamaTa saflavebs,1 ise, rogorc iakob mamaTmTava-
xmulni; ukueTu Seemata raA RmrTis-msaxurebasa Sensa da we-
sierebasa sameufoAsa Senisasa, ese madli Seni ars, rameTu Sen ri, egvipteSi gardacvlili, kvlav aRTqmis qveyanaSi iqna
gadasvenebuli dasakrZalavad, abrahamTan da isakTan er-
Tad; da iseve, rogorc iosebis Zvlebi, iqidanve (egvipti-
dan) wamoRebulni, Tavis mamaTa ZvlebTan iqna gadasvenebu-
li. Tu raime Seemata Sens RmrTismsaxurebas da Seni same-

1 igulisxmeba ioane da eqvTime mTawmidelebi da sxva wmida


mamebi.

584 585
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

miwode da ara TYT moved, miiRe aRwerili Seni da ixile, ro- fos wesierebas, es Sens mier mopovebuli madlia, radgan
melsa Sina aRgeTqua uzrunvel yofaA Cemi. mefeman magan qu- Sen momiwode aq da Cemi TaosnobiT ar momxdara es; aiRe
eyanisaman queyanisave mefisa mimgzavne da qalaqisa, yovelTa Seni dawerili da aRmoikiTxe, romelSic Cemi uzrunvel-
Semkrebelisa, raATa mier zecisa mefisa warvigzavno, qalaqi-
yofa gaqvs aRTqmuli. Sen, am qveynis mefem, gamgzavne qvey-
sa mis, yovelTa RirsTa Sesakrebelisa da maSuralTa ganmsue-
nisave mefesTan, im qalaqSi, romelic yvelas Sesakrebelia,1
nebelisa, vinaA-igi did ars ufali, qebul friad qalaqsa uf-
lisa ZalTaAsa, viTarca daviT ityYs: “sada-igi RmrTisa Zli- raTa iqidan zeciur meufesTan warvigzavno, im qalaqSi,
erni queyaniT amaRldebian”. romelic yovelTa RirsTa Sesakrebelia da maSvralTa gan-
amaT sityuaTa mier lmobier yo guli mefisaA, vidremdis msvenebeli,2 saidanac idideba ufali, qebuli ZalTa uflis
mravali cremli dasTxia mTavarTa TYsTa Tana da episkoposTa. qalaqSi,3 rogorc ambobs daviTi: `sadac RmrTis Zlierni
da mravliTa RoniTa da vedrebiTa ver uZlo SepyrobaA Seup- qveyanidan amaRldebian~.4
yrobelisaA mis, da iZlia mZle uZlevelisagan, merme sameufo- am sityvebiT moalbo mefis guli, iqamde, rom mravali
Ta wignTa mier da mandaturTa winaSe RmrTis-msaxurisa kos- cremli daRvara (mefem) Tavis mTavrebTan da episkoposeb-
tantine dukiwisa winaSe wargzavna mravliTa niWiTa da safa-
Tan erTad. mravali vedrebiTa da RonisZiebiTac SeZlo me-
siTa TYT mefeman da yovelTa mTavarTa TYsTa da episkoposTa.
fem, daekavebina is, visi dakavebac SeuZlebelia; mZle mefe
da aRivso yoveli samefoA misi mwuxarebiTa da urviTa, vi-
Tarca erTi Svili daklebasa mamisa TYsisasa, rameTu knin-Ra masze ufro uZlevelisagan iZlia; Semdeg oficialuri we-
da umravlesni mowafeni iyvnes misni, viTarca pirvel gYTqu- riliT da mcvelTa TanxlebiT gagzavna giorgi RmrTismsa-
ams. xur mefe konstantine dukasTan; Tanac mravali ganZi uboZa
xolo warmovemarTeniT mas Jamsa, odes marTa ufliswuli mefemac da misma mTavrebma da episkoposebmac. mTeli same-
sZlad TYsad kostantine dukiwman moiyvana dedoflad same- fo mwuxarebiT aRivso giorgis wasvliT, rogorc Sewux-
fosa amas qalaqsa, viTarca dagYweria pirvelve winawarmet- deba Svili, romelsac mama daeRupeba, radganac TiTqmis
yuelebisaTYs berisa, rameTu warmo-raA-hyvanda, pirvel yvelani misi mowafeni iyvnen, rogorc zemoTac vTqviT.
ramdenime xnis winaT, rodesac samefo qalaqidan (kon-
stantinepolidan) gamovdiodiT, swored maSin moiyvana
konstantine dukam marTa ufliswuli Tavis rZlad, sameu-
fo qalaqis dedoflad, rogor zemoTac aRvwereT, beris
(giorgis) winaswarmetyvelebisamebr; da rodesac mohyavda,

1 igulisxmeba bizantia da misi dedaqalaqi konstantinepoli.


2 igulisxmeba mTawmida.
3 ZalTa ufali _ RmerTis erT-erTi epiTeti (Zalni _ angeloz-
Ta erT-erTi dasi).
4 fs. 46:10

586 587
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

Cuensa, hrqua mariam, bagratis dedaman, bersa, viTarmed: “aha mariam dedofalma, bagratis dedam, uTxra bers: `aha, ma-
mamao, aResrula winawarmetyuelebaA Seni marTas zeda da es- mao, aRsrulda Seni winaswarmetyveleba marTaze~, da ase
reT warmoiyvanes didiTa didebiTa samefod”. didebiT moiyvanes sameufo qalaqSi.
xolo mefisa mier warmovlinebul iyo aroni, xolo TYsisa
samefo karze (konstantinepolSi) bagrat mefisagan Cvenam-
mamisa mier hyves netari beri petre, patriki, petrik yofili,
de wargzavnilni iyvnen aroni, netari beri petre _ yofili
da iovane, bedieli mTavarepiskoposi da sYngelozi da sxuaA
eri friadi, romelni-igi pirvel Cuensa misrul iyvnes. patriki,1 iovane bedieli mTavarepiskoposi da svingelozi2.
xolo Cuen warmo-raA-vemarTeniT naviTa, mravalni Rel- rodesac Cven gavemarTeT naviT, zRva aborgda da mra-
vani da aRZrvani zRYsani guekueTnes mraval dRe, vidre ara vali dRis ganmavlobaSi talRebi ekveTeboda Cvens navs;
sruliad sasoebaA cxorebisa CuenisaA warviwireT, romlisa aR- gadarCenis imedi TiTqmis aRar gvqonda. amis aRwera SeuZ-
weraA sityYsa nametnav ars. xolo locvaman amis wmidisaman lebelia, radgan maSindeli gansacdeli yovelgvari sit-
mSYdobiT ganguarinna da esreT uvnebelad samefod qalaqad yvis Zalas aRemateba. mxolod wmida kacis (giorgis) loc-
moviwieniT. vam gadagvarCina da sruliad uvneblad mivaRwieT samefo
maSin petre yovelive saqme Cueni RmrTis-msaxursa mefe-
qalaqSi (konstantinepolSi).
sa auwya. xolo xvalisagan brZana mefeman aRwodebaA misi pa-
maSin petrem Cveni saqmis Sesaxeb RmrTismsaxur mefes
latad.
da dResa meoresa aRiyvanes palatad. da viTarca Sevida auwya. xolo mefem brZana, meore dRisaTvis miewviaT beri
winaSe mefisa, wesisaebr sameufoAsa Tayuanis-sca, qebaA Seas- sasaxleSi.
xa da locvaA da kurTxevaA SviliTurT miuZRuana. xolo ga- marTlac, meore dRes aiyvanes igi samefo darbazSi, da
nicada raA mefeman saxe misi RmrTiv-sulieri, xolo sityuaA rodesac Sevida mefesTan, samefo karis wesisamebr, Tayva-
pirisa misisaA – mdabali da Semusrvili da msmenelTa sasme- ni sca, qeba Seasxa mis mefobas, da locva-kurTxeva miuZRvna,
nelsa mkYrcxed Semavali, rameTu sacnobelTa misTa dawyna- SvilebTan erTad. beris RmrTivsulier saxes rom Sexeda,
rebulebaA SinaganTa sulisa ZalTa aRuZrvelobasa warmoa- da moismina misi saubari _ mdabali da mokrZalebuli, ro-
Cenda, xolo sityuaTa mdabalTa mier da maxYlTa gonierebasa
melic msmenelTa gulSi daubrkoleblad Sedioda (rad-
sulisasa wamebda, romlisaTYsca hrqua mefeman petriks,
gan misi Tvalebis simSvide3 sulis Sinagani Zalebis uSfoT-
velobas warmoaCenda, xolo mdabali da mkafio sityvebi4
misi sulis gonierebas mowmobdnen), mefem patriks (petres)
1 patriki _ warCinebuli, didgvarovani, patriciusi.
2 svingelozi (berZn. `Tanamosenake~) _ patriarqis TanaSemwe
beri (mdivani).
3 dedanSia: `sacnobelTa dawynarebuleba~. sacnobeli _
`grZnobis organos~ niSnavs.
4 dedanSia: `maxvili sityua~, rac azris mkafiod Camoyalibe-
bas niSnavs.

588 589
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

viTarmed: “madlier var uflisa bagrat sevastosisada, ro- uTxra: `madlobeli var baton bagrat sevastosisa1, romel-
mel eseviTari kaci, mimsgavsebuli angelozTaA, winaSe mefo- mac aseTi angelozis msgavsi kaci gamogzavna Cveni mofobis
bisa Cuenisa warmoavlina, rameTu daRacaTu naTesaviT qarTve- winaSe; erovnebiT qarTveli ki aris, magram zne-Cveuleba
li ars, xolo yovliTurT wesi Cueni hmosies”.
mTlianad Cveneburi aqvs SeTvisebuli~.
maSin warikiTxna wignni sevastosisani, romelTa Sina we-
Semdeg mefem waikiTxa sevastosis (bagrat mefis) weri-
ril iyo, viTarmed: “gixaroden, N RmrTis-moyuareo mefeo,
warmomivlenies winaSe mefobisa Senisa kaci, mimsgavsebuli li, romelSic igi swerda: `ixare, RmrTismoyvareo mefeo;
usxeuloTaA da moZRuari Cuen yovelTaA, egreT Seiwynare, vi- Seni mefobis winaSe gamovgzavne kaci, usxeuloTa (angeloz-
Tarca Suenis mefobasa Sensa, romlisa locviTa daamyaren Ta) msgavsi, moZRvari Cveni. miiRe igi ise, rogorc Sehfe-
RmerTman yovlisa soflisa mpyrobeli wmidaA mefobaA Seni”. ris Sens mefobas. misi (Cveni moZRvris) locviT ganamtki-
maSin umetes gulisKma-yo RirsebaA misi da didiTa pati- cos RmerTma msoflios mpyrobeli wminda mefoba Seni~.
viTa moikiTxa da hrqua, viTarmed: “raAca gnebavs, yovelsave maSin ufro gasagebi Seiqna mefisaTvis Rirseba berisa,
aRgisrulebs mefobaA Cueni”. da didi pativiT miesalma mas da uTxra: `rac gnebavs, yove-
xolo viTarca esreT sTnda RirsebaA misi, iwyo ubnobad
lives agisrulebs Cveni mefoba~.
da kiTxvad berisa sityuaTa sulierTa da wesTa SjulisaTa.
mefem berTan sulier sakiTxebze daiwyo saubari da
xolo iyvnes mas Jamsa winaSe mefisa mdgomare kacni vinme di-
debulni da warCinebulni, hromni da somexni, romelTa Tana Sjulis wesebs ekiTxeboda. imJamad mefesTan iyvnen warCi-
iyo gagik kareli da sxuani Tavadni sameufoAsani, rameTu Ja- nebuli da didebuli kacni _ romaelni da somexni. maTTan
mica marjue iyo da dawynarebuli. erTadve iyvnen gagik kareli da somxeTis sxva didebulni,
da viTarca vTqu zemo, iwyo mefeman kiTxvad SjulisaTYs radganac mSvidobiani Jami idga.
marTlmadidebelTaAsa: “anu Tu ars raA ganyofilebaA sarwmu- rogorc ukve vTqvi, mefem bers gamokiTxva dauwyo mar-
noebisa TquenisaA srulsa mas da ucTomelsa sarwmunoebasa TlmadidebelTa Sjulis Sesaxeb. saxeldobr, hkiTxa: `aris
berZenTasa Tana?” Tu ara raime gansxvaveba Tqvens sarwmunoebasa da berZenTa
xolo netarman man esreT maRlad da RmrTiv-brwyinvaled
srul da ucTomel sarwmunoebas Soris?~
warmoTqua sarwmunoebaA marTali Cuen qarTvelTa naTesavi-
netarma berma ise amaRlebulad da RmrTivbrwyinva-
saA, romel ganakYrva mefe da yovelni mTavarni misni da hrqua
mefesa: “ese ars sarwmunoebaA marTali naTesavisa CuenisaA. da led warmoTqva marTali sarwmunoebrivi aRsareba Cveni,
raJams erTgzis gYcnobies, arRara midrekil varT marcxl, qarTveli erisa, rom gaakvirva mefe da yoveli misi mTava-
gina marjul da arca mivdrkebiT, Tu RmerTsa undes”. ri. bolos uTxra mefes: `esaa Cveni eris marTali sarwmu-
noeba. mas Semdeg, rac erTxel SevimecneT da miviReT igi,
aRar gadagvixvevia misgan arc marcxniv da arc marjvniv,
da arc gadavixrebiT, Tu RmerTi inebebs~.

1 sevastosi (berZn. `maRali~, `didebuli~) _ mefeTa Sesaferi-


si epiTeti.

590 591
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo gankYrda mefe, esma raA, viTarmed “arRara midre- mefes gaukvirda, roca moismina: `arasodes gadagvix-
kil varTo”. da hrqua bersa: “madli RmerTsa, viTar mravali veviao~, da uTxra bers: `madloba RmerTs, rom SenSi uaR-
uaRresi vixile Tquen Soris, garna, patiosano mamao, me kaci resi Rirseba vnaxe; amitomac, patiosano mamao, radgan me
var samKedroTa saqmeTa Sina aRzrdili da ver wulilad mec-
samxedro saqmeSi aRzrdili kaci var da sarwmunoebis zed-
nier var yovelsa. xolo aw, vinaATgan kuerTxi mefobisaA me
miwevniTi codna ara maqvs, xolo raki mefobis kverTxi mip-
mipyries, mnebavs, raATa yovelsa mecnier viyo berZenTa da
hromTasa; rameTu, pirvel yovlisa, marTlmadideblobaA iZie- yria, msurs, dawvrilebiT vicode berZenTa da romaelTa
bis mefeTagan, mauwye, viTar ars ese, romel Cuen da Tquen sarwmunoebis Sesaxeb, radganac, pirvel yovlisa, marTlma-
mfuaniTa vwiravT da zedaSesa wyalsa urTavT, xolo hromni didebloba Sehferis mefes; amitomac, mauwye, ratomaa, rom
KmeadiTa da urwyoATa wirven?. friad ucxo miCns ese saqme da Cven da Tqven1 gafuebuli puriT vwiravT saRmrTo msxver-
urTierTars winaaRmdgom, anu raA ars Zali puris-comisa da pls, zedaSes2 ki wyals vumatebT, xolo romaelni ki xmia-
marilisaA, romel urTavT comsa, anu wyali, romel urTavT diT3 da wyalgaureveli RviniT swiraven? Zalian ucxo saq-
zedaSesa? gangYmarte da gulisKma-gYyav, wmidao mamao!” med meCveneba es da erTmaneTis sawinaaRmdegod. anda, ra
xolo netarman miugo, viTarmed: “N mefeo, vinaATgan ber-
ras niSnavs: safuarisa da marilis gareva purSi, xolo
ZenTa Soris mravali wvalebaA Semovida pirvel da mravalgzis
wylisa _ zedaSeSi? gangvimerte da migvaxvedre, wmindao
midrkes, amisTYsca msgavsad Tquensa RmrTis-msaxurTa mefeTa
wmidani krebani Semokribnes da wulilad gamoiZies gangebu- mamao!~
lebisaTYs qristes RmrTisa Cuenisa da Korcielad gamoCine- netarma berma miugo: `hoi mefeo, radganac Tavdapir-
bisaTYs misisa, da saufloTa maTTYs KorcTa gamoZiebaA iq- velad mravali mwvalebloba4 Semovida berZenTa Soris, da
mna, da daaweses, raATa moviRebdeT comsa saxed KorcTa qris- mravalgzis gadaixarnen marTlmadideblobidan, amitomac
tesTa, xolo puris-comsa saxed sulisa gonierisa, da maril- Tqvens msgavs RmrTismsaxur mefeTa brZanebiT wminda kre-
sa saxed gonebisa winaaRdgomad wvalebisa uSjuloAsa apo- bebi gaimarTa da dawvrilebiT gamoikvlies qriste Rmer-
Tis gangebulebisa5 da xorcielad gamoCenis sakiTxebi. uf-
lis xorcis (sxeulis) Sesaxeb gamoZiebiT dadgenil iqna da
ganwesebul, rom comiT gamovsaxavdeT qristes xorcs, xo-
lo puris-comiT _ mis gonier suls, xolo mariliT _ mis

1 ese igi berZenni da qarTvelni.


2 zedaSe _ wminda Rvino, qvevris zeda nawilidan moxdili, ro-
melic saeklesio RmrTismsaxurebaSi ixmareba msxverplis Se-
wirvisas, e. i. saRmrTo liturgiaSi.
3 xmiadi _ usafuvro puri.
4 mwvalebloba _ (aq) sarwmunoebrivi gadaxra
5 gangebuleba _ saRmrTo ganzraxva kacTa xsnisa da cxovrebi-
saTvis.

592 593
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

linarissa, romeli-igi KorcTa maT qristesTa saufloTa usu- gonebas, urjulo apolinaris mwvaleblobis sawinaaRmde-
lod da ugonebod ityoda ugunuri igi da usuloA. xolo god, romelic qristes sxeuls usulod da ugonebod miiC-
RYnosa Tana wyalsa urTavT saxed sisxlisa da wylisa, rome- nevda, Tavadve ugunuri da usulo! xolo RvinoSi wyals
li gardamoKda guerdsa mKsnelisasa, viTarca ityYs iovane
vurevT im sisxlisa da wylis aRmniSvnelad, romelic mxsne-
oqropiri. ese ars ganmartebaA da mizezi amaT saqmeTaA.
lis gverdidan gadmovida1, rogorc ioane oqropiri2 ambobs.
xolo hromTa, vinaATgan erTgzis icnes RmerTi, arRara
odes midrekil arian da arca odes wvalebaA Semosrul ars aseTia ganmarteba da mizezi am saqmisa.
maT Soris. da viTarca-igi maSin Tavman mociqulTaman petre xolo romaelni, mas Semdeg, rac erTxel Seimecnes
Sewira usisxloA igi msxuerpli da, umetesad-Ra, viTarca TYT RmerTi, aRarasodes gadaxrilan da arc raime mwvaleblo-
Tavadman ufalman misca mowafeTa Ramesa mas serobisasa, eg- ba gaCenila maT Soris. da, rogorc mociqulTa meTaurma
reT aRasruleben igini da araraA ars amas Sina ganyofilebaA, petrem Sewira usisxlo msxverpli, da ufro metic, _ ro-
oden sarwmunoebaA marTali iyos”. gorc TviT ufalma iesu qristem serobis Rames mowafeebs
xolo mTavarTa maT hromTa didad ganixarnes, rameTu ku- ganutexa puri3, ase aRasruleben isini. da am wesebs Soris
aladca yofil iyo amis pirisaTYs ZiebaA maT Soris da uswav-
araviTari gansxvaveba ar aris, oRond sarwmunoeba marTa-
lelobiTa ver sityua-ego mefisada, da etyodes wmidasa: “war-
li iyos~.
giyvanoTo winaSe wmidisa papaAsa”.
merme kualad hkiTxa mefeman somexTaTYs: “Tu aqus raA na- romaelma mTavrebma, romelTac es moismines, didad ga-
wili qristeaneTa Tana?” xolo miugo wmidaman mokled, vi- ixares, radgan am sakiTxze manamdec hqoniaT mefesTan sau-
Tarmed: “borotsa sarwmunoebasa saxelca nu edebin”. da maT bari, da uswavlelobis gamo mefis sapasuxod veraferi uT-
yovelTa winaSe sircxYliTa aRavsna somexni igi mefeni. qvamT. maT wmida bers SesTavazes: `wminda papis winaSe war-
gadgenTo~.
mefem bers somexTa sarwmunoebis Sesaxebac hkiTxa: `aqvT
Tu ara maT raime saerTo qristianebTan?~ wminda mamam mok-
led miugo: `am boroti sarwmunoebis xsenebac ki ar SeiZ-
lebao~, da somexi mefeebi yvelas winaSe sircxviliT aav-
so.

1 in. 19:34
2 ioane oqropiri (+407) _ konstantinepolis mTavarepiskopo-
si, erT-erTi udidesi qristiani RmrTismetyveli, avtori li-
turgiis wesisa, romelic dRemde aResruleba aRmosavleTis
eklesiebSi. wylisa da Rvinis Serevis saxismetyveleba asaxu-
lia mis liturgiaSi.
3 mT. 26:26; mk. 14:22; lk. 22:19

594 595
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

maSin mefe aRivso sixaruliTa da madli Sewira RmrTisa mefem Zalian gaixara da madloba Seswira RmerTs, da
da amis netarisaTYs mravali qebaA warmoTqua winaSe mTavar- didi qeba miuZRvna netar mamas Tavis mTavarTa da warCine-
Ta da warCinebulTa TYsTa, Tu viTar maRalni da Zniad gu- bulTa winaSe, da aRniSna, Tu ra maRali da Znelad misax-
lisKmis-sayofelni igi sityuani esreT advilad da sulmci-
vedri sakiTxebi ganumarta man ase mokled da advilad, da
red ganumartna, da friad aRSenebul iqmna xilviTa da ubno-
Tavad ra didi sulieri sargebeli miiRo beris xilviTa
biTa misiTa.
da ubrZana bersa, viTarmed: “raAca sauravi da saqme Seni da masTan saubriT.
ars, yovelsave aRgisrulebs mefobaA Cueni”. bers uTxra: `rac sazrunavi gaqvs, Cveni mefoba yove-
esreT gamovediT mefisagan da warvediT savaned Cuenda lives agisrulebs~.
da ganvisueneT. amis Semdeg wamovediT mefisagan da Cvens sadgomSi da-
visveneT.
xolo mamasaxlisi mTawmid
mTawmidisaA
isaA mas Jamsa mun iyo igi sa- mTawmindis mamasaxlisi1, saTno da wrfeli kaci, imJa-
meufosa mas qalaqsa, kaci saxieri da wrfeli. ixila raA beri mad sameufo qalaqSi iyo. rodesac iq misuli beri naxa da
mosruli da gulisKma-yo Zali moslvisa CuenisaA, ganixara
Cveni misvlis mizezi Seityo, Zalian gaixara da uTxra bers:
friad da hrqua bersa: “kurTxeul ars RmerTi, keTilad mo-
`kurTxeulia RmerTi, romelic aq mogiZRva. aha, monaste-
giZRua ufali. aha esera monasteri Seni winaSe ars Sensa”.
xolo xvalisa dRe aRgYwodnes palats, da aRvediT Cuen- ri Sens misaRebad mzadaa~.
ca da mamasaxlisi mTawmid isaA
mTawmidisaA
isaA. da SevediT winaSe mefisa. xo- meore dRes kvlav migviwvies mefis sasaxleSi, da iq
lo mefeman kualadca sixaruliT moikiTxa beri da hrqua, vi- mTawmidis mamasaxlisTan erTad mivediT. mefesTan rom Se-
Tarmed: “warved, keTilo bero, monastradve Senda, vinaA-igi vediT, man kvlav sixaruliT moikiTxa beri da uTxra: `wa-
yofil xar pirvel da Senni ege obolni mun aRzarden, rameTu di, keTilo bero, Sensave monasterSi, sadac Tavdapirve-
egreT mouweria Cuenda Zmasa Cuensa bagrats sevastossa”. xo- lad iyavi, da eg Seni oblebic iq aRzarde, radgan ase mou-
lo pirveli ege winamZRuari keTilad gvedia”. weria CemTvis Cvens Zmas, bagrat sevastoss~.
da esreT mogYloca “ monasteri. da hrqua bersa, viTar-
ase gadmogviloca monasteri, da bers uTxra: `Seni ob-
med: “obolni igi Senni uCuenen mefobasa Cuensa, raATa wya-
lebi uCvene Cvens mefobas, raTa mowyaleba misces da yove-
lobiT mixednes da sxuaA yovelive TxovaA Seni aRgisrulo.
da warved mSYdobiT da, raAca geklebodis, guacnobebdi da li sxva Txovnac agisrulo. Semdeg ki mSvidobiT wadi, da
dagiurvebdeT”. ra saWiroebac gagiCndes an gakldes, gvacnobe xolme, da
da esreT kualadca gamovediT palatiT da warvediT sava- mogigvarebT~.
ned TYsa. samefo sasaxlidan isev Cvens sadgomSi wavediT.
xolo xvalisa dRe moiwia dResaswauli iovane-SobisaA. iv- meore dRes, 24 ivniss, iovane naTlismcemlis Sobis dRe-
nissa k ~ d -sa warvediT astud
astudiasias da SevemTxYeniT Tavsa saswauli iyo. wavediT studielTa monasterSi da iq

1 mamasaxlisi _ monastris winamZRvari.

596 597
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

wmidisa winamorbedisasa da Jamsa veziareniT cxovelsmyofel- vemTxvieT wminda winamorbedis Tavs, da Jamiswirvaze ve-
Ta saidumloTa da mier warmovediT metoqadve Cuenda qser- ziareT macocxlebel saidumloT1, da iqidan wamovediT kv-
lofad
lofad. lav Cvens metoqSi, qserlofs2.

XXVI. aqamomde ars sityuaA Cueni Tquenda momarT, N ne- 26. ai, yovelive, risi moTxrobac msurda TqvenTvis, ne-
tarno, vinaATgan SaviT mTiT warvediT. da vidre aqamomde tarno mamano, mas Semdeg, rac Savi mTidan wamovediT, da
mokled da martivad migiTxar. xolo amieriTgan sasurveli am dromde mokled da martivad mogiTxre. amis Semdeg ki
igi Tqueni da saZiebeli TxrobaA micvalebisa misisaA, Tu vi- unda Sevudge imis moTxrobas, rac Tqven gsurdaT, saxel-
Tar iqmna, anu viTari snebaA iyo, gina raoden dRe sneulebaA,
dobr, misi gardacvalebis ambisa, Tu rogor moxda, ra sne-
da kualad, Tu viTarni iyvnes kurTxevisa da warmgzavnisa sit-
uleba sWirda, ramden dRes gagrZelda igi, da romeli kur-
yuani, da Tu vin iyvnes ukuanaAsknelsa mas Jamsa micvalebisa
misisasa Tana-moRuaweni da msaxurni. Txevis sityvebi warmoTqva ganSorebisas, da romeli Tana-
garna SeZrwunebul var da SeSinebul, rameTu aqamomde moRvaweni da msaxurni iyvnen masTan micvalebis Jams.
gzaA sityYsa CuenisaA wrfel iyo da advil savalad, xolo aw magram SeZrwunebuli da SeSinebuli var, radgan aqam-
iwro da saWiro da uRono Cemgan slvisa, rameTu navTsadgursa de Cveni sityvis gza swori da advilad savali iyo, axla
dumilisasa megulebis SevedrebaA, rameTu Keli Cemi Zrwis da ki viwro, gaWirvebiT savse da CemTvis savalad SeuZlebe-
suli Seiwrdebis, xolo gonebaA gancYbrdebis, raJams gulis- li, radgan aw msurs, dumilis navsadgurs Cavbarde; Cemi
Kma-vyo Jami sioblisa CuenisaA. xeli Zrwis da suli mexuTeba, goneba mebindeba, rodesac
garna SiSiTa urCebisaATa morCilebad brZanebisa Tqueni-
gaviazreb Cveni daoblebis Jams.
sa mosrulman kualad aRvZra uZluri enaA Cemi da sarbielsa
mxolod urCobisadmi SiSi maiZulebs, davemorCilo
sityYsa Cemisasa kualad viwyo slvad.
Tqvens brZanebas, kvlav aRvZra Cemi uZluri ena da sityvis
sarbiels mivce kvlav Tavi.
1 saidumloni _ evqaristiuli puri da Rvino, romelic Jamis-
wirvis dros ikurTxeva qristes WeSmarit xorcad da sisxlad,
da romelTac eziarebian morwmuneni.
2 qserlofi _ adgilia, sadac, rogorc Cans, qarTvelTa meto-
qi iyo (esaa ucxoeTis romelime eklesiis momlocvelTa gasa-
Cerebeli adgili; Soreuli saeklesio an samonastro centris
warmomadgenloba ucxo qalaqSi).

598 599
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

ese wmidaA mamaA Cueni netarsa mas daZinebasa TYssa ara ume- wminda da netari mama Cveni Tavisi sasikvdilo daZine-
car iyo, aramed metadca mecnier. rameTu, viTarca vTqu ze- bis umecari ar iyo; uwyoda gardacvalebis dRis moaxloe-
mo, Sobasa wmidisa iovane naTlis-mcemelisasa mivediT astu- ba. rogorc zemoT vTqvi, iovane naTlismcemlis Sobis dRes
dias
ias, vemTxYeniT raA Tavsa wmidisa winamorbedisasa, eziara
studielTa monasterSi viyaviT misuli. vemTxvieT ra wmin-
wmidaTa qristes saidumloTa da madli Sewira RmrTisa.
da winamorbedis Tavs, wminda saidumlos eziara beri da
da mier warmovediT metoqad Cuenda. mcired oden mKur-
valebaA SeemTxYa TYnier sxYsa sneulebisa. xolo Cuen vhgo- RmerTs madloba Seswira.
nebdiT, Tu gzisagan ars, rameTu queiT momaSural iyo. rame- iqidan metoqSi davbrundiT. mcire xans mxurvaleba1
Tu ese iyo CueulebaA misi, queiT mivaln wmidaTa winaSe daewyo, yovelgvari sxva sneulebis gareSe. Cven vfiqrob-
locvad. diT, mgzavrobiTa da daRlilobiT SeemTxva es, radganac
da esreT davyavT sami dRe Sina. xolo xvalisagan, wina dRiT fexiT iara. aseTi iyo misi Cveuleba _ wmidaTa winaSe sa-
dResaswaulsa wmidaTa mociqulTasa, gYbrZana, viTarmed: “Se- locavad yovelTvis qveiTad midioda xolme.
ekazmeniT da obolni ege aRiyvaneniT, raATa winaSe mefisa war- ase gavatareT sami dRe metoqSi. momdevno dRes, wminda
videTo”. rameTu brZanebaA gamosrul iyo, raATa gare filo-
mociqulTa dResaswaulis winadRes, gvibrZana: `moemzadeT da
patsa gYxilnes. xolo Cuen vayenebdiT, viTarmed dRes iyos
es oblebi wamoiyvaneT, raTa mefis winaSe warvadginoTo~. me-
da xvale Tayuanis-vsceT, mefesa. xolo man gancxadebulad
sasmenelad yovelTa brZana, viTarmed: “ukueTu dRes ara vi- fisagan brZaneba iyo mosuli, rom qalaqgareT, filopatSi un-
xiloT mefe, xvale KelTa araA guaqus”. xolo Cuen ver gu- da mogvenaxulebina igi. Cven vuSlidiT bers, da vurCevdiT:
lisKma-vyavT Zali sityYsaA mis, romeli-igi SemTxuevad iyo, gadade mefesTan wasvla da xval Tayvanis-vceT mefeso. man ki
aramed warvemarTeniT. yvelas gasagonad da aSkarad brZana: `Tu dRes ar vnaxavT me-
da igi Tavadi aRKda saKedarsa TYssa TYnier sxYsa miax- fes, xval amas veRar SevZlebTo~. Cven misi sityvebis azrs ma-
lebisa, gina tYrTvisa, da esreT miviwieniT velsa mas filo- Sin ver CavwvdiT; ar vicodiT, ra SeiZleboda, momxdariyo.
pat isasa
patisasa
isasa. da gardahKda saKedarsa, raATa movelodneT mefesa gavemarTeT mefisaken.
vidre Semoqcevadmde. da movida Cuenda petreca, kaci igi ke-
TviT beri saxedarze Sejda, sxvaTa dauxmareblad, da
Tilad moKsenebuli, da daweres pitaki winaSe mefisa.
ase mivaRwieT filopatis vels. Camoxda saxedridan, raTa
da esreT moiqca raA RmrTis-msaxuri mefe da movida Svi-
liTurT, sada-igi ganwyobil viyveniT wesisaebr; xolo viTar- davlodebodiT mefes, vidre ukan dabrundeboda. CvenTan
ca mogueaxla, davvardiT da Tayuanis-veciT da eniTa CueniTa movida petrec, is keTilad saxsenebeli kaci, da daweres
qebaA SevasxiT. xolo man, kurTxeulman mefeTa Soris, gYxilna TxovniTi werili mefisaTvis misarTmevad.
roca dabrunda RmrTismsaxuri mefe, Tavis SvilTan er-
Tad movida iq, sadac, wesisamebr, mis dasaxvedrad viyaviT
momzadebuli. rom mogviaxlovda, Zirs davemxeT da Tayva-
nis-veciT da qeba SevasxiT. is ki, mefeTa Soris kurTxeuli,
1 mxurvaleba - maRali sicxe

600 601
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

raA maxlobelad, Cuenda movida da daukYrda simravle igi movida axlos, naxa oblebi da gaukvirda maTi simravle da
obolTaA maT da uhasakobaA, rameTu romelnime wuT SYdisa mcirewlovneba, radganac zogi maTgani jer Svidi wlisa-
wlisani iyvnes da yovelnive sabeWuriTa da wesiTa samonazo- ni iyvnen, da yvelani sabeWuriT1 da samonazvno saxiT iy-
noATa. didi madli gardaiKada bersa Tana da hrqua mas, viTar-
vnen Semosilni. mefem madloba gadauxada bers da uTxra:
med: “didi da maRali saqme giqmnies, N netaro, romel amas Jam-
`didi da maRali saqme giqmnia, netaro mamao, romelsac
sa sxuaA vervin SemZlebel ars”. xolo berman misca pitaki
TYsiTa KeliTa da hrqua: “wmidao mefeo, ese obolni aRmosav- Cvens droSi sxva ver SeZlebda~. berma pitaki gadasca me-
leTs Semikrebian da saxeli RmrTisaA damiswavebia da aw wina- fes Tavisi xeliT da uTxra: `wmindao mefeo, es oblebi aR-
Se mefobisa Tquenisa momiyvanebian, viTarca jer-giCns, aR- mosavleTSi Sevkribe da saxeli RmrTisa vaswavle, axla ki
zarden da Seiwyalen mlocvelad sulisa Tquenisa da SvilTa Tqveni mefobis winaSe momiyvania; rogorc jerovnad miiC-
TquenTa mzegrZelobisaTYs”. rameTu Tana-udges samnive igi nio, ise aRzarde eseni da Seiwyale2, raTa Tqveni suli-
Svilni misni da zemoKsenebulni igi mTavarni hromaelni da saTvis da Tqveni Svilebis mzegrZelobisaTvis mlocvelni
gagik kareli daukYrda yovelTa da hnatrides bersa mas wmi- iyvnen~. mefes samive Svili Tan axlda da gverdiT udgnen,
dasa.
agreTve zemoxsenebuli romaeli mTavrebi da gagik kare-
xolo, viTarca vTqu, pitaki misca mefesa da hrqua, viTar-
li. yvelas gaukvirda da Sehnatrodnen wminda bers.
med: “Semdgomad RmrTisa KelTa SenTa Sevhvedreb obolTa
amaT, xolo me amieriTgan arRara mixiloT”. werili rom misca mefes, uTxra: `RmrTis Semdeg Sens
maSin ubrZana mefeman, raATa JamobaA aTqumios obolTa maT xelT vabareb am oblebs, me ki amieridan veRar mixilavTo~.
TYsTa. xolo man gancxadebulad jmnisa igi da gantevebisa maSin mefem ubrZana, Jamoba3 eTqmevinebina obolTaTvis.
wmidisa sYmeon moxucebulisa galobaA gYbrZana galobad, ro- man ki wminda svimeon moxucebulis gamoTxovebisa da gan-
mel ars ese: “mjdomare etlTa qerobinTa meufe”, da “aw gan- tevebis galobis Tqma gvibrZana: `mjdomare etlTa qero-
miteve me mSYdobiT”. binTa meufe~ da `aw ganmiteve me mSvidobiT...~4.
esreT galobisa amis mier ganacxada amier ganslvaA TYsi. am galobiT gangvicxada berma amqveynidan Tavisi gas-
daRacaTu maSin ver gulisKma-yves verca mefeman da verca
vlis wina-uwyeba. maSin verc mefe da verc sxva vinme mixvda
sxuaman vin. garna meoresa dResa mi-raA-icvala, yovelTave,
amas. meore dRes ki rodesac miicvala beri, yvelas aexila
viTarca mZinareTa, ganeRYZa da hmadlobdes RmerTsa, romel-
man ara daufara wmidasa mas micvalebaA TYsi. Tvali; gaiRviZes, TiTqos mZinareni yofiliyvnen; da
RmerTs hmadlobdnen, rom Tavis wmindans micvalebis Ja-
mic ar daufara.

1 sabeWuri _ samonazvno samoseli


2 Sewyaleba _ wyalobis micema.
3 Jamoba _ Jamis locva.
4 lk. 2:29-32

602 603
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo viTarca vTquT galobaA igi, didi madli ubrZana me- is galoba rom vTqviT, RmrTismsaxurma mefem didi mad-
feman RmrTis-msaxurman berisa, viTarmed: “keTilad loba uTxra bers: `kargad gangiswavlia, keTilo bero, Se-
gangiswavlian berZulsa guarsa zeda, keTilo bero, Svilni ni Svilebi berZnuli hangebiT~. mefem brZana maTTvis gasam-
Senni”. da brZana aTasi aJuraA micemad maTda fsunad. da brZa-
rjelos micema da Tqva: `rac am pitakSi sweria, yovelives
na, viTarmed: “didad swyalobso mefobaA Cemi da, raAca pitak-
survilisamebr agisrulebs mefoba Cemi~. Cven Tayvanis-ve-
sa amas Sina sweria, yovelsa aRgisrulebs wadierad”. xolo
Cuen Tayuanis-veciT da esreT waremarTa mefe. ciT da amis Semdeg mefe wavida.
xolo Cuen warmovediT Sina. da beri aRKda saKedarsa ze- xolo Cven Sin davbrundiT. beri saxedarze Sejda, TiT-
da viTarca yovlad uvnebeli, da mivediT savaned Cuenda. qos sruliad janmrTeli iyo. mivediT Cven mosasvenebel
da Semwuxrda dRe igi, romeli ganTendeboda oTxSabaTad, adgilas.
dResaswauli wmidaTa TavTa mociqulTaA petresi da pavlesi. Sebindda. meore dRes oTxSabaTi iyo, wmidaTa Tav-mo-
xolo mwuxrisaA viloceT maT winaSe. da Cuen yovelni gu- ciqulTa dResaswauli _ petresi da pavlesi.
akurTxna Cueulebisaebr da TYT miwva cxedarsa da miiRo mci- mwuxris locva1 mis winaSe viloceT. bolos yvela Cven-
red raAme sasumeli uZlurebisaTYs da simKurvalisa, da Cuen
gani daloca Cveulebisamebr, TviTon ki sawolze miwva da
gYbrZana yovelTa gansuenebaA. xolo Cuen gYnda, raATamca maT
cotaodeni sasmeli miiRo uZlurebisa da simxurvalis ga-
winaSe viyveniT. aramed mas msaxurebaA Cueni araraA eKmarebo-
da da brZana, viTarmed: “erTi kma xarT da sxuaTa ganisueneTo”. mo, xolo Cven gvibrZana, moisveneTo. Cven masTan yofna gvin-
doda, magram Cveni momsaxureba mas arafers rgebda, ami-
xolo ganTendeboda dResaswauli wmidaTa mociqulTaA. tomac brZana: `erTi Tqvengani sakmarisia, sxvebma
viloceT ciskrisaA keTilad da TYT ganagebda wessa yovelsa. moisveneTo~.
da viTarca ganTenda sruliad, mouwoda ZmaTa, romelTa msa- wminda mociqulTa dResaswauli Tendeboda. viloceT
xurebaA aqunda da hrqua, viTarmed: “keTilad nugeSinis-eciT ciskris locva; TviT igi xelmZRvanelobda mis yovel wess.
ZmaTa, rameTu dRes aRvsebaA ars”. da esreT yovelive mis dRi- roca mTlianad gaTenda, im Zmebs mouxmo, romelTac sxvaTa
sa gansasuenebeli TYT ganawesa.
momsaxureba ebaraT, da uTxra: `kargad daapureT Zmani,
xolo Zmani romelnime warvides taZarsa wmidaTa moci-
radganac dRes aRvseba aris~1, da im dRis saWmel-sasmeli
qulTasa locvad, da romelnime Sina davSTiT. da iyvnes Cuen
Tana kacni moxucebulni da aznaurni patiosanni – stefane da TviTonve ganawesa.
sYmeon. ZmaTagan zogi wmida mociqulTa taZarSi wavida salo-
cavad, zogi _ Sin davrCiT. CvenTanve iyo ori moxucebu-
lic _ stefane da svimeon, _ patiosani aznaurebi.
roca kargad gaTenda da samJamis2 dro moaxlovda,

1 mwuxri locva – saRamos locva.


2 aRvseba _ aRdgomis dResaswauli (gadat. _ dResaswauli,
zogadad).

604 605
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo viTarca dRe warmoiCina da samJmisa Jami moaxle- moZRvarma gvibrZana sanTlis anTeba, sakmevlis kmeva da sa-
bul iyo, gYbrZana, raATa sanTelni aRvanTneT da sakumeveli xarebis kiTxvis dawyeba, radganac aseTi Cveuleba hqonda:
vakumioT da saxarebaA viwyoT kiTxvad; rameTu esreT iyo Cu- ganawesebda xolme oTx mkiTxvels da oTxive erTad daviw-
eulebaA misi: ganawesnis oTxni mkiTxvelni da oTxTave swo-
yebdiT saxarebis TiTo Tavis kiTxvas da oTxive erTad da-
rad viwyiT TYTo Tavsa da sworad davasruliT.
vamTavrebdiT.
da viwyeT raA kiTxvad saxarebisa, igi netari ze jda da
ismenda keTilad. da viTarca davasruleT oTxTave erTobiT axlac, saxarebis kiTxva rom daviwyeT, netari mama wa-
saxarebaA, juari daguwera da Tqua: “didebaA Senda, ufalo!” momjdari iyo da ismenda. oTxivem erTad rom davamTavreT
da que miwva da gurqua: “igi saKmari esera ars”. rameTu iyo saxareba, jvari gadagvsaxa da Tqva: `dideba Senda, ufalo!~
WurWeli, romelsa Sina idva drahkani saKmrad ZmaTaTYs, ra- isev miwva, da Tan gvaniSna erTi WurWeli da gviTxra: `is
meTu ara Tu TYT epyris, aramed sxuasa Zmasa aqun, xolo ZmaA mosaxmarebeli (fuli) iqaa, masSi~. am WurWelSi marTlac
igi wasrul iyo locvad, da igi mun daedva da Cuen araA uw- ido drahkani ZmaTa mosaxmareblad. saerTod, saxmari fu-
yodeT. li giorgis TviTon arasodes hqonia xelT, aramed amisTvis
ganwesebul Zmas ebara. imJamad ki igi salocavad iyo wasu-
da ese iyo anderZi misi, rameTu sxuaA yovelive ganwese-
li da fulis qisa iq daedo, rac Cven ar vicodiT.
bul iyo – wignni misni da Zmani mTawmidas, da amis pirisaTYs
araA aKsena, rameTu yovelTa uwyodeT. da viTarca cxorebasa es iyo bolo anderZi moZRvrisa, radgan sxva yvelafe-
missa uyuarda myudroebaA, egreTve Jamsa netarisa mis micva- ri ganawilebuli hqonda: sakuTari wignebi da mTeli saZ-
lebisa misisasa iyo, rameTu ukueTumca guecna, friadimca am- mo _ mTawmindisaTvis Sesawiravad. magram es amJamad aRar
boxi qmnil iyo da SfoTi. da Tumca SesaZlebel iyo, knin-Ra axsena, radganac iseve, rogorc mTeli cxovrebis manZilze
da Se-mca-guepyra suli igi umankoA amis netarisaA. uyvarda myudroeba, misi netari gardacvalebis drosac
aseTive iyo; anderZis sityvebi gancxadebulad rom eTqva,
amis mizezisaTYs mSYdman man da myudroman Jamsa masca da gagvego, rom moZRvari moaxloebul aRsasruls grZnob-
micvalebisa misisasa myudroebaA iKumia, rameTu viTarca Ke-
da, didi SfoTi da aurzauri Seiqneboda, da, rom SegvZle-
lovanman menaveT-moZRuarman, romelsa mravalni ufskrulni
boda, netari mamis umanko suls SevipyrobdiT da arsad
ganevlnian da mravalTa RelvaTada brZola-ecis da navTsa-
yudlisa mimarT mxiaruli Seslvad ganemzadis, gina viTarca gavuSvebdiT.
mKedari ZlevaSemosili, romelsa-igi uricxuni sparazenni am mizeziT, mudam mSvidma da myudrom, micvalebis Jam-
sac myudroeba irCia. rogorc daxelovnebuli menaveT-moZ-
Rvari, romelsac mravali ufskruli gauvlia, zRvis Rel-
vas mravalgzis SebrZolebia da navsadgurSi mSvidobiani
SesvlisaTvis emzadeba; aseve, rogorc Zlevamosili

1 samJami _ mzis amosvlidan mesame saaTis locva.

606 607
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

moesrnian da mravalni Zlevani da brZolani eqmnian, da yovel- mxedari, romelsac uricxvi mteri amouJletia; mraval
save Sina ganmarjuebuli mivaln mefisa TYsisa, anu Tu vaWarsa, brZolaSi gaumarjvia da yovelmxriv warmatebuli brun-
romelsa mciriTa raATme safasiTa uricxY simdidre Seekri- deba mefesTan; anda ise, rogorc vaWari, romelsac mcire-
bis da saunjisa mimarT TYsisa mxiaruli miiswrafin, gina Tu
odeni fuliT uricxvi simdidre mouxveWia da Tavis sala-
viTarca muSaki urnat-savse nayofTa zeda TYsTa mxiarul arn,
rosaken gaxarebuli miiswrafis; da ise, rogorc mravali
egreTve wmidaA ese Jamsa micvalebisa TYsisasa amaT yovelTa-
ve zemowerilTa miemsgavsa. rameTu daRacaTu iyo raA Kor- xnulis gamtarebeli miwaTmoqmedi Tavisi mosavlis siux-
cTa Sina, KorcTagan micvalebul iyo gonebiTa, xolo aw es- viT tkbeba da ixarebs, aseve es wminda kacic, gardacvale-
reT iyo sruliad ganslvaA misi KorcTagan, rameTu ganirTxna bis Jams yovelive amaT miemsgavsa. sanam xorcSi iyo misi
wmidani igi ferKni misni wesierad, romel RmrTis-msaxure- suli, gonebiT maSinac xorcisagan gasuli iyo; axla ki xor-
bisaTYs mravali SromaA Tavs-idves, da Kelni sanatrelni, mwe- cisagan sruli gansvlisaTvis emzadeboda. wminda da sanat-
ralni saRmrToTa moZRurebaTani, umankosa mas da ubiwosa reli xelebi, saRmrTo moZRvrebis mweralni, Tavis ubiwo
gulsa zeda TYssa daijuaredina da mcired oflni gardaec- gulze gadaijvaredina; mcired daasxa oflma, rac mraval-
nes, romelni-igi RmrTis-msaxurebisaTYs mravalgzis dasTxi-
gzis dauTxevia RmrTismsaxurebisaTvis. gadaiwera jvari,
na. esreT juari pirsa daibeWda, romeli-igi maradis sasod da
romelic mudam sasod da mfarvelad hqonda, dado marjve-
zRuded aqunda. da kualad dadva wmidaA igi marjuene TYssave
adgilsa da Tqua sityuaA dasasrulisaA, romeli-igi, viTarca na kvlav Tavissave adgilas, da warmoTqva ukanaskneli sit-
Saravandedi mzisaA, wariZRuana uflisa mimarT, viTarmed: yvebi, romelic mzis SaravandediviT waimZRvara uflis mi-
“KelTa SenTa, ufalo, Sevhvedreb sulsa Cemsa”. da esreT di- marT: `Sens xelT vabareb, ufalo, Cems suls~1. mxolod er-
dad-raAme aRmoifSYnna erTgzis xolo, da misca wmidaA suli Txel aRmoifSvina Rrmad, da Tavisi wminda suli angelo-
TYsi wmidaTa angelozTa. zebs misca.
xolo moxucebulni igi zemoKsenebulni, patiosanni, er- zemoxsenebulma patiosanma moxucebulebma beris Tav-
Tsa visme mRdelTagansa, TaviT kerZo netarisa mis mdgomare- Tan mdgom erT-erT mRvdels uTxres, xeli daedo mis wmin-
sa, etyodes, raATa daasxnes Kelni TualTa misTa wmidaTa, gan-
da Tvalebze, Cvens ganmanaTlebelze. is ki, SeSfoTebuli,
manaTlebelTa CuenTa. xolo igi gancYbrebuli da viTarca
gonebaareuliviT ixedeboda aqeT-iqiT da mrisxaned eub-
gonebamiRebuli aqa da iqi ixedvida da mksinvared etyoda ber-
Ta maT, viTarmed: “sZinavs mamasa Cuensa”. xolo mas aravisi msa- neboda maT: `sZinavs Cvens mamas~. bers ki aRaravisi momsa-
xurebaA eKmareboda. xureba aRar sWirdeboda.
garna amieriTgan viTar-me giTxra, Tu rabami amboxi da amis Semdeg, rogor mogiTxroT, Tu ra SfoTi, qviTini
SfoTi iqmna da tyebaA da yivili uwesoA? enaA Cueni ver Sem- da Secxadeba daiwyo. Cveni ena uZluria amis mosaTxrobad.
Zlebel ars miTxrobad, raJams-igi moecva guami igi mis neta- beris gvams Semoexvivnen mis mier cxovnebuli mRvdelni da
risaA mis mier cxovnebulTa maT mRdelTa da diakonTa da diakonni, agreTve obolni, jer kidev Cvilni, romlebic
obolTa maT wuT CCYlTa, romelni-igi wuT KmiTa wuliliTa wvrili xmiT dastirodnen, mamasa da moZRvars uwodebdnen:
da eniTa brgunviliTa ityodes da mamiT da moZRuriT xadodes,
1 Sdr. lk. 23:46

608 609
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

viTarmed: “vaA Cuenda, vaA Cuenda Sen mier, N mamao, raA-ese `vai Cvenda, vai Cvenda Sen mier, mamao; es ra SegvamTxvie
SemamTxYe Cuen?” viTarmed: “sada Semkriben da aRguzarden, Cven! sad Segvkribe da aRgvzarde, xolo aw sad gvtoveb da
anu aw sada dagYteven da dagufanCen?”. gangvabnev?~
xolo mRdelni da diakonni KelTa maT misTa wmidaTa am-
mRvdelni da diakonni mis wminda xelebs eamborebod-
bors-uyofdes da TualTa maTTa zeda daisxmides da romel-
nen da Tvalebze idebdnen; zogi cremlTa magier sisxls aT-
nime cremlTa wil sisxlTa dasTxevdes guamsa mas missa zeda
wmidasa da ityodes: “vaA Cuenda, vaA Cuenda, N wmidao, rameTu xevda mis gvams, da ambobda: `vai Cvenda, vai Cvenda, hoi wmin-
vidre Sen Cuen Tana iyav, Ramenica dRe iyvnes, xolo aw raA dao; sanam CvenTan iyav, Rameebic naTeli iyo CvenTvis; axla
gangueSore, dRenica Rame arian”. amas da amissa umravlessa ki, roca gangveSore, dReebic Rameebad gveqcnen~. amas da
KmiTa sawyalobeliTa ityodes da anazdaiTsa mas daqcevasa da amaze umetess ambobdnen sabralo xmiT da uecar daRupvasa
ukuanaAsknelsa oblebasa etyebdes. da viTarmca ara iglov- da daoblebas mosTqvamdnen. da rogor ar eglovaT; oTxmoc
des, rameTu oTxmeocsa sulsa erTi winamZRuari hyva sulisa suls erTi winamZRvari hyavda, sulieradac da xorciela-
da KorcTaA, viTarca zemo vTqu, romelTa marjuene da mar- dac; im oblebs, romelTac jer marjvena da marcxena ar
cxene ara uwyodes, da winamZRuari eseviTari, viTari TYT iyo,
icodnen, rogorc zemoTac vTqvi. Tanac, hyavdaT iseTi di-
da esreT meysa Sina uwinamZRro iqmnnes! da ese sada folocTa
debuli winamZRvari, rogoric Cveni beri iyo, da erT wam-
Sina samefoAs[a]Ta daRacaTumca qvisaA vis aqunda guli da an-
damatisa moego suli, garegan sazRvarTa bunebisaTa gansru- Si uwinamZRvrod darCnen; umweod darCnen dedaqalaqis
li, viTarmca ara ixilva yovliTurT dawyluli, moulodebe- quCebSi; qvis gulic rom hqonodaT da rkinis suli, adami-
lisa amis smenisagan aRZruli da bunebiTisa tkivilisagan siR- anis bunebis sazRvars gadacilebuli, rogor SeiZleboda,
rmed mwuxarebaTa STasruli. am moulodneli gansacdels mwuxarebis siRrmeSi ar Cae-
aramed, eha ubadrukebaA Cemi, viTarisa-Ra JamisaTYs davi- yara isini!
marxe yovlad sawyalobeli da viTari-Ra wina edva Wirveul- vai Cems ubedurebas, es ra dromde SemovrCi, sawyali
sa cxorebasa Cemsa sikudilsa miTxrobad, romeli-igi ara Ta- da sacodavi! Wir-varamiT savse Cemi cxovreba Turme imas
visa TYsisaTYs cxovel iyo, aramed RmrTisa.
miqadda, rom momeTxro sikvdili kacisa, romelic Tavisi
TavisaTvis ki ar cocxlobda, aramed RmrTisaTvis!1

1 Sdr. rom. 6:10

610 611
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XXVII. he, WeSmaritad daiZina ziarman angelozTaman mama- 27. diax, WeSmaritad! sikvdilis ZiliT daiZina ange-
man Cuenman, romelsa-igi friad uyuardiT Cuen da guwyalob- lozTa Tanasworma Cvenma mamam, romelsac Zalze vuyvar-
da, viTarca SvilTa WeSmaritTa, viTarca moqmedTa qristes diT da gvwyalobda, rogorc WeSmarit SvilT, rogorc
venaKisaTa, viTarca ZeTa morCilebisaTa.
qristes venaxis1 muSakT, morCilebis ZeT.
Seisuena zogadman moZRuarman Cuenman, queyanisa ange-
ganisvena Cvenma saerTo moZRvarma, amqveyniurma ange-
lozman da zecisa kacman, taZarman man qalwulebisaman, ubi-
woman, mravalferman man da mravalsaxeman sibrZneman sulisa- lozma da zeciurma kacma, ubiwoebisa da qalwulebis ta-
man, Kelovanman man, gulisKmis-myofelman da erTgulman qris- Zarma; mravalgvarma da mravalferma sulierma sibrZnem;
tes msaxurman, brwyinvaleman man Tualman qristes guamisa- qristes erTgulma msaxurma da gamocdilma xelovanma;
man, moTminebisa moRuaweman man, wyalobisa wyaroman da gan- qristes sxeulis2 brwyinvale Tvalma; moTminebiT moRvawem;
krZalulman uflisa Sjulis-mmarxvelman da fasis-sacavman mowyalebis wyarom, uflis Sjulis krZalulebiT damcvel-
man saTnoebisaman, romeli-igi sityYTa tkbil iyo da zraxvi- ma; saTnoebis saunjem, romelic sityviT tkbili iyo da sa-
Ta sawadel. da vin SemZlebel ars sityYT aRwerad, raodenni ubriT _ sasurveli. vin SeZlebs, aRweros, ramdeni da rag-
da rabamni saxelni mianiWna mas saRmrToman madlman yovelTa
vari saxelebi mianiWa mas saRmrTo madlma yovelive saTno
maT saqmiT aRsrulebiTa da yovelTa mociqulebr SeyuarebiTa!
saqmis aRsrulebiT da yoveli moyvasis SeyvarebiT, rom-
eha, eha, maradis sasurvelno, raA ars Cueni ese glaxakTa
amaT saidumloA da raA ars sibrZne ese RmrTisaA gamouTqume- liTac mociqulebs miemsgavsa.
li? eh, sasurvelno, ra aris Cveni, am glaxakebis saidumlo?
aw mindes cremlni ieremiaAs godebisani da ukueTu sxua- ra aris es sibrZne RmrTisa, gamouTqmeli?
manca vinme, sanatrelTa maT kacTaganman, sidide gansacdeli- damedinos cremli ieremias godebisa, da sxvaTaca, Tu
saA sadame igloa. aw moved Cuenda, N raqeel, dedao beniameni- vinme sanatrel kacTaganma odesme raime gansacdelis sidi-
so, stirode SvilTa SenTa da nugeSinis-ce-masa nu miiReb, de iglova. aw modi CvenTan, hoi, raqel, beniaminis dedav,
nu, viTarca beTlemisa yrmaTaTYs, rameTu igini RmrTisa Sei- daitire Seni Svilebi da nugeSiscemasac nu miiReb, ara ro-
wirnes, aramed yrmaTaTYs, romelni orsave sikudilsa Tuali-
gorc beTlemeli yrmebisaTvis (radganac isini RmrTisadmi
Ta xedven, sulisa da KorcTasa, da ara aqus nugeSinis-mceme-
Seiwirnen), aramed yrmaTaTvis, romlebic orive sikvdils
li, rameTu erTi aqunda da igica miefara. amaTTYs tirode, N
raqel, viTarmca ara arian. pirispir uyureben _ sulisa da xorcisas, _ da ara hyavT
nugeSismcemeli, radgan erTaderTi hyavdaT da isic gauCi-
narda. amaTTvis itire, hoi raqel, TiTqos aRar arian.3

1 qristes venaxi _ bibliuri saxismetyvelebiT qristes ekle-


sias moaswavebs.
2 qristes sxeuli _ igulisxmeba wminda eklesia.
3 Sdr. mT. 2:18

612 613
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo me esreT vityodi ZmaTa mimarT CemTa da yrmaTa moZ- me ki amas vambobdi Cemi Zmebisa da Cemi moZRvris yrmaTa
Rurisa CemisaTa: “vaA me, vaA me, Zmano Cemno patiosanno, aw da- mimarT: `vaime, vaime, Cemo patiosano Zmebo, daixSo piri,
gueKSa piri igi, romeli guawurTida Sjulsa uflisasa dRe romelic dRedaRam gvwvrTnida uflis SjuliT. wavida
da Rame, warvida gonebisa ganzraxvaA, WeSmaritad RmrTisa mi-
Cvengan gonebis ganzraxva, romelic WeSmaritad RmrTisa-
er aRZruli, dawuxna Tuali igi marTliad mxedveli da gan-
gan iyo aRZruli. daixuWnen Tvalni, gamWriaxad da marTe-
marCeveli keTilsa borotisagan da umjobessa udaresisagan,
dadumnes bageni igi mcvelni Sjulsa uflisasa, Seikra enaA bulad mxedvelni, gamrCevelni keTilisa borotisagan, um-
igi oqrosityuaA da saRmrToTa brZanebaTa KmamaRlad mRaRa- jobesisa _ uaresisagan. dadumdnen bageni, uflis Sjulis
debeli da brwyinvaled mTargmneli RmrTiv-sulierTa wig- damcvelni; Seikra ena, oqrovanad moubari da RmrTis brZa-
nTaA, dayudna Keli igi Suenierad mwerali, romliTa gananaT- nebaTa xmamaRali mRaRadebeli, brwyinvaled mTargmneli
lna eklesiani Cuenni, dadges ferKnica igi Suenierni, ganka- RmrTivsulieri wignebisa. gaCerda xeli, mSvenierad mwe-
fulni RamisTevaTa Sina zedgomiTa, dayudna gonebaA igi rali, romlis qmnilebebmac gaanaTles Cveni eklesiebi;
mxilveli da siRrmeTa sulisaTa gamomeZiebeli, daifara mi- dadgnen mSvenieri fexebi, RamisTevis locvebze dgomiT ga-
wasa Sina guami wmidaA, moRuawebisa SromiTa ganleuli.”
leulni; miiZina gonebam, romelic sulis siRrmeebs gamoe-
xedavTa, Tu viTar arian saqmeni Ceunni? meneba, ukueTum-
Ziebda1; miwam dafara wminda gvami, SromiTa da moRvaweo-
ca SesaZlebel iyo ganZlierebad uZlurebaA Cemi da amaRle-
bad simaRlesa amas Tana gansacdelisasa da aRtevebad Kmisa biT galeuli~.
raAsame vnebisa amis Semsgavsebulisa, viTarca yves obolTa maT xedavT, rogor motrialda Cveni saqme? mindoda, Tu Se-
da KmiTa maRliTa gansacdelsa mamisasa igloves. aramed raA- saZlebeli iqneboda, Zala mimeca Cemi uZlurebisaTvis, av-
me vyo, gina viTar vaiZulo enasa msaxurebad sityYsa, rome- maRlebuliyav am gansacdelis simaRlemde, da am tanjvis
li-igi gansacdelisa amis mier, viTarca mZimiTa raATme sak- Sesaferisi xma amomeSva, rogorc es oblebma qnes, da maRa-
rveliTa rkinisaATa, Sekrul ars? anu viTar aRvaRo piri, ut- li xmiT igloves gansacdeli mamis daRupvisa; magram ra
yuebiTa Sepyrobili, viTar aRuteo KmaA vnebiTa da godebiTa meqna? _ rogor vaiZulo ena, sityvaTa warmoTqmas emsaxu-
Zalisa TYsisagan daKsnili, viTar aRvixilne Tualni sulisa-
ros, Tuki igi am gansacdelis mier TiTqosda mZime rkinis
ni, gansacdelisa amis almuriTa dabnelebulni? vinmca gan-
borkiliTaa Sekruli! rogor gavxsna piri, umetyvelobiT
mibnia ukuni ese da wyudiadi mwuxarebisa bneli da miCuenamca
Sepyrobili? rogor amovuSva tanjvisa da godebis xma, ro-
melsac sruliad gamolevia Zala? rogor gavaxilo suli-
eri Tvalebi, romlebic am gansacdelis nisliT dabnele-
bula? vin ganmibnevs mwuxarebis am wyvdiadsa da ukuneTs,
da vin miCvenebs siwmideSi gabrwyinebul mSvidobis

1 Sdr. 1 kor. 2:10

614 615
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

siwmidesa Sina brwyinvale igi naTeli mSYdobisaA? anu vinaA naTels? saidan mogvefinos Suqi mnaTobisa, Tuki Cveni mna-
moguefinos Cuen Saravandedi, vinaATgan dahKda mnaTobi Cueni? Tobi Caesvena?
eha boroti ese sibnele, rameTu mze, mnaTobi Cueni, dah- oh, es boroti sibnele! Caesvena mze, mnaTobi Cveni. ro-
Kda. eha, viTarRa iqmnnes Cuenda adgilsa amas winaukumo sit-
gori iqneba amieridan Cveni sityvebi da saqmeebi? _ aqamde
yuani Cuenni da saqmeni, aw da pirvel amissa, rameTu pirvel,
meqorwineTa msgavsad vixarebdiT, axla ki, gaubedurebul-
viTarca meqorwineni, ganvscxrebodeT, xolo aw, viTarca saw-
yalobelni, glovisa amisTYs sulT-viTquamT. ni, gloviT vRafavT suls.
anu Tu mcire arsa Cuen zeda mowevnuli ese boroti, anu nuTu mcirea Cvenze moweuli es ubedureba? nuTu ama-
amaod nu vityebTa da ganviwirviT, anu Tu ufroAs-Ra ver miv- od movTqvamT da vqviTinebT? _ rac ar unda avamaRloT Cve-
swuTebiT Tavsa amis vnebisasa, daRacaTu ufroAs aRvamaRlneT ni xma da sityva, ver mivwvdebiT Cveni zaralis simaRles.
sityuani da Kmani Cuenni? maS, SegvawieT, Zmano, SegvawieT sibralulis cremlni,
guavasxeniT ukue, Zmano, guavasxeniT cremlni wyalobi- radganac, rodesac Tqven ixarebdiT, am sixaruls Cvenc vi-
sani, rameTu odes-igi ixarebdiT Tquen, sixarulsa Tquensa ziarebdiT. Tqven ki amis sanacvlod Cveni mwuxareba gai-
geziareni Tquen. aw ukue momageT Cuen boroti ese nacvali.
ziareT. `moxarulTa Tana sixaruli~1 mogeciT Cven; Tqven
sixaruli moxarulTa Tana mogueciT Cuen, tirili mtiralTa
ki `mtiralTa Tana tirili~2 mogvizReT. cremls Rvrida
Tana momizReT Cuen. cremlooda odesme ucxoTesli igi eri
mamaT-mTavrisa iakobisTYs, da ucxoA igi gansacdeli, viTar- odesRac ucxo eri iakob mamaTmTavrisTvis, da ucxo gan-
ca TYsi, ganesakuTra, rameTu igi Semdgomad sikudilisa ZeTa sacdeli gaeTavisebina. sikvdilis Semdeg Svilebma igi eg-
misTa egYpt iT gamoiyvanes da yoveli igi eri ucxoA amis gan-
egYptiT viptidan gamoiyvanes, da mTeli ucxo eri, ucxo qveyanaSi,
sacdelisaTYs ucxosa Sina queyanasa ocdaaT dRe da ocdaaT ucxo gansacdels ocdaaTi dRe da ocdaaTi Rame iglovda;
Rame iglovda mis zeda da mwared godebda da tiroda. tiroda da godebda mwared.
“aw ukue, Zmano, emsgavseniT ucxoTeslTa maT, Zmani ege Cu- miemsgavseT Tqvenc, Cveno Zmano da naTesavno, im ucxoe-
enni da naTesavni, zogad iyo maSin ucxoTa da TYsTa tirili, lebs! saerTo iyo maSin ucxoTa da TavisianTa tirili; sa-
zogad iyavn awca, da rameTu glovaAca ese da mwuxarebaA zo-
erTo iyos axlac, radgan Cveni glova da mwuxareba saer-
gad ars, amisTYsca, aha esera, viTarca saxilvelsa Sina war-
Toa. amitomac win warmovmdgarvar, TiTqosda TeatrSi vi-
moviCinebi da wina-vpirob da vRaRadeb gansacdelisa amis sim-
Zimesa da vityY “gwyalob Tquen, gwyalob, Svilno da mowa- yoT, da gansacdelis simZimes vRaRadeb, da sityviT win vuZ-
feno amis tkbilisa da saxierisa mamisano, xolo aw mwared da- Rvi mgloviareebs da vambob: `mewyalebiT Tqven, mewyale-
oblebulno, mcired aRyuavebulno, xolo aw mswrafl daW- biT, am tkbili da sayvareli mamis Svilno da mowafeno, aw
nobilno, brwyinvaled ganaTlebulno da borotad dabnele- mwared daoblebulno; mcired gaSlilo kvirtebo da gaS-
bulno”. lisTanave damWknarno; brwyinvaled ganaTlebulno da bo-
rotad dabnelebulno~.

1 Sdr. rom. 12:15


2 ix. iqve

616 617
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

aramed, eha, rabam keTil iyo vidre aqamomde gzaA sityYsa eh, aqamde ra keTili iyo gza Cveni sityvisa; ra sanat-
CuenisaA da, eha, rabam sanatrel iyo, ukueTumca amas pirsa ze- reli iqneboda, amaze rom dasrulebuliyo Cveni moTxro-
da dasruldeboda moTxrobaA Cueni. xolo amieriTgan raA “mo- ba!
uwodeT dedaTa mtiralTa”, viTarca ityYs ieremia, rameTu
amis Semdeg ki motiral dedakacebs unda movuwodoT,
gansacdelTa da mwuxarebaTa mier Sepyrobilisa da aRvsebu-
ieremias sityvisamebr1, radgan gansacdeliTa da mwuxare-
lisa gulisaA sxYTa saxiTa nugeSinis-cemaA SeuZlebel ars,
ara Tu cremlTa mier da sulTqumaTa aRsubuqnes1. uteveT biT Sepyrobil gulTa nugeSiscema sxva saxiT SeuZlebelia,
ukue, nugeSinis-mcemelno, uteveT da nu ganamravlebT nu- Tu cremliTa da moTqmiT ar Semsubuqda. maS, miuSviT, nu-
geSinis-cemasa, raATa wrtialad da mwared igloon obolTa geSismcemelno, miuSviT oblebi, da nugeSis sityvebs nu-
amaT da gulisKma-yon daWirvebaA ese, romeli dahWirda maT, Rar etyviT, raTa mwared da gulgamgmiravad iglovon; ga-
daRacaTu ara gamoucdel arian ganSorebasa missa RuawlTa iazron is Wiri, romelic maT moevlina, moRvawis Rvawls
maT mier moRuawisaTa da CueulTa, rameTu gaKsovs, ganaRa Tu daCveulebs; Cemma Tqmulma sityvam xom gamcno da mogiT-
viTar Tquenda momarT Tqumulman aman sityuaman Cuenman Ru- xro Tqven Rvawli am amaRlebuli kacisa!
awlni igi maRlisa mis kacisani migiTxrna Tquen?
damwuxrdnen odesRac israitelnic, rodesac zecaSi
mwuxare iqmnnes odesme israHlitelnica, raJams-igi aRi-
iqna aRtacebuli elia, magram am ganSorebaSi nugeSs scem-
taca zecad elia, aramed nugeSinis-scemda ganSorebasa missa
elise, xaleniTa moZRurisaATa Semkobili, xolo aw salmobaA da maT elise, moZRvris xaleniT Semkuli; Cveni tkivili
ese zeSTa ars kurnebisa, rameTu elia amaRlda da elise ara ki kurnebas ar emorCileba; radganac Cveni elia amaRlda
daSTa. uwyi, rameTu ara umecar xarT sityuaTa maT da KmaTa zecad, da elise ar dautovebia.
ieremiaAsTa, romelTa-igi ityoda godebiT mooKrebisaTYs vici, rom gsmeniaT ieremias xmani da sityvani, romel-
ierusalHmisa, rameTu sxuaTa maT Tana glovaTa misTa eseca sac igi ierusalimis aoxrebis gamo ityoda, da sxva glo-
SesZina da Tqua, viTarmed: “gzani sionisani iglovdiTo”. da vas esec daurTo, rom Tqva: `gzani sionisani iglovdiTo~2.
ese sityuaA maSin iTqua mis mier. xolo aw Cuen zeda aResru- es sityvebi maSin iTqva, dRes ki Cvenze aRsrulda; radgan,
la, rameTu raJams ganiTquas hambavi ese sagloeli, maSin aRiv-
rodesac es sagloveli ambavi euwyeba, udabnoTa gzebi
snen gzani udabnoni godebiTa mglovareTaATa da mowafeni mis-
mgloviareTa godebiT aivseba; misi mowafeni, Sewuxebul-
ni Sewuxebulni mwuxarebiTa Kmasa mas ninevelTasa aRuteveb-
den da ufroAs-Ra umetes maTsa tkivneul iyvnen da sawyalo- ni, ninevelTa xmas amouSveben, da maTze ufro sawyali da
bel, rameTu godebaman maTman SiSi igi daqcevisaA dahKsna. xo- tkiviliani Seiqnebian, radganac ninevelebs maTma godebam
lo amaT borotTa daKsnisa arca erTi aqus sasoebaA TYsTa amaT ganadgurebis SiSi ganuqarva, xolo amaT _ Wirisagan Ta-
godebaTa mier. vis daRwevis araviTari imedi ara aqvT, rac ar unda mwa-
red godebdnen.

1 ier. 9:17
1 amaze wydeba D. 2 god. ier. 1:4

618 619
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

vici sxuaAca raAme godebaA ieremiaAsi, Semsgavsebuli wig- vici ieremias sxva godebac, fsalmunTa wigns mimsgav-
nsa fsalmunTasa, romeli-igi wartyuenvisaTYs israHlTaAsa seuli, romelic israitelTa datyvevebis gamo warmoTqva:
Sehmzada, rameTu ityYs, viTarmed: “ZewnTa zeda davhkideniT `ZewnTa zeda davhkideniT orRanoni Cvenni~1, rameTu du-
orRanoni Cuenni”, rameTu dumilisa mier TavTa TYsTa Tana da
miliT TavianT TavTan erTad orRanonic2 dasajes. am go-
orRanonica TYsni dasajnes. amas ukue godebasa meca ganviCe-
debas axla mec gaviTaviseb da maTze metad viglov, radga-
meb aw da viglov ufroAs maTsa, rameTu vzi mdinareTa zeda
codvisaTa da maTgan wiaRmyvanebeli Cemi ara maqus. da orRa- nac vzivar codvis mdinareebze3, da gaRma, samSvidobos gam-
noTa wignTa saRmrToTasa davhkideb dumilisa ZewnTa, rame- yvani aRar myavs; saRmrTo wignTa orRanoebs (sakravebs)
Tu ityYs mociquli pavle: “ukueTu Targmani ara iyos, mkiT- davkideb dumilis Zewnaze4, radganac mociquli pavle am-
xveli dumeno”. rameTu Zewni xe ars unayofoA da vinaATgan bobs: `Tu Targmani (ganmmartebeli) ar iqneba, mkiTxveli
dacYva tkbili igi cxorebisa Cuenisa nayofi, ara Zewn viqmne- gaCumdeso~. radganac Zewna unayofo xea, da Tu Cveni cxov-
niTa unayofo? he WeSmaritad. da uqmad da uZravad orRanoni rebis tkbili nayofi Zirs Camocviva, gana unayofo Zewnad
igi metyuelebisa Cuenisani dumilisa mier SeSaTa zeda dav- ar gadaviqceviT (oh, WeSmaritad!), da uqmad da uZravad
hkideniT.
ar davkidebT boZebze Cveni metyvelebis organoebs?
xolo ara vin ars, romelmanca moiRo nawueTi erTi wyli-
aravinaa, romelic moitanda erT wveT wyals da gamig-
saA da ganagrila enaA Cemi salmobieri da Semwuari cecxliTa
mwuxarebaTaATa. warKda SuenierebaA igi sawadeli, dadumna rilebda enas, mwuxarebis cecxliT damwvarsa da dada-
KmaA igi savse sitkboebiTa, daiyvnes bageni igi RmrTiv-brwyin- guls. daiRupa is sawadeli mSveniereba, dadumda sitkbo-
valeni, aRfrinda madli igi ganmabrZnobeli Cemi: sada arian ebiT savse xma, daikumnen RmrTivbrwyinvale bageni; ze-af-
Tualni, zecisa saidumloTa mxilvelni, sada arian yurni igi, rinda madli, CvenTvis sibrZnis momniWebeli.
saRmrToAsa mis Kmisa msmenelni, sada ars enaA igi wmidaA, tkbi- sadRa arian is Tvalebi, zecis saidumlos rom uWvret-
lad maswavleli codvilTaA sinanulsa, sada ars tkbili igi dnen! sadRa arian is yurebi, saRmrTo xmas rom ismendnen!
myudroebaA TualTa misTaA, sada ars wesieri igi dumili ba- sadRaa is wminda ena, romelic tkbilad aswavlida cod-
geTa misTaA, sada ars sawadeli igi marjuene misi, romeli kur-
vilT sinanuls! sadRaa misi Tvalebis tkbili myudroeba,
Txevasa mas pirisasa sasurvelTa maT TiTTa TYsTa juaris-we-
sadRaa bageTa misTa wesieri dumili! sadRaa misi sawade-
riTa dahbeWdvida?
li marjvena, romelic piris mier gamoTqmul kurTxevas
sasurvel TiTTa mier jvrisweriT dahbeWdavda5 xolme!

1 fs. 136:2
2 orRano _ sakravi, musikaluri instrumenti.
3 Sdr. fs. 136:1
4 Zewna _ Cinari, tirifis xe.
5 dabeWdva _ jvris gadasaxva.

620 621
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XXVIII. aramed aw gevedrebi, SemaSrveniT me cremlni Cemni, 28. magram gevedrebiT, SemiSreT cremlebi; Semawyve-
daacxrveT godebaA Cemi, rameTu vagrZnob, viTarmed ufroAs tineT moTqma da godeba, radganac vgrZnob, rom glovis je-
jerisa ganval sazRvarTagan glovisa da vnebisa amis simZimi- rovan sazRvars gadavcdi da am vnebis simZimiT dedakacebs
Ta dedaTa mivemsgavsebi.
vemsgavsebi.
aramed movediT amieriTgan da ganusuenoT sasmenelTa
maS, amieridan, modiT, davasveneb Tqvens smenas obol-
TquenTa glovisagan da godebisa obolTaAsa da maSuralTa
da saRmrToTa TxrobaTa da nugeSinis-cemisa sityuaTa mimarT Ta glovisa da godebisagan, da saRmrTo saubriTa da nuge-
mivaqcio gonebaA Tqueni, daRacaTu raqel RaRadebs, romel SiscemiTi sityviT sxva mxriv mivmarTav Tqvens gonebas; Tum-
ars eklesiaA, da Kmobs Zlierad da godebs daoblebisaTYs ca ki raqeli (am saxeliT eklesias movixseniebT) mainc Ra-
SvilTa TYsTaAsa. Radebs, Zlierad xmianobs da godebs Tavis SvilTa daob-
vinaAca jer-ars, raATa amieriTgan movaqcio afraA sit- lebisaTvis.1
yYsa CemisaA da saeklesioni sityuani aRmovTqune, rameTu ara amitomac sasurvelia, movabruno Cveni saubris afra
migueRo Cuen moZRuari Cueni, arca warvida Cuengan, aramed sxva mxares da saeklesio sityvebi warmovTqva, radganac
Soris Cuensa mdgomare ars, daRacaTu Cuen ara vxedavT mas.
moZRvari Cven mainc ar dagvikargavs, arc wasula igi Cven-
da wmidasa mas Sina wmidaTasa Sevida mamaA Cueni da Sinagan
gan, aramed isev Cven Soris dgas, Tumca Cven mas ver vxe-
kretsabmelisa, sada-igi winamorbedad Cuenda Sevida qriste,
daRacaTu dauteva kretsabmeli igi KorcTa TYsTaA, aramed davT. wmidaTa-wmidaSi Sevida Cveni mama, kretsabmelis2
arRara saxiT da igaviT hmsaxurebs zecierTa maT, aramed TYT SigniT, sadac Cvens winamorbedad Sevida qriste.3 Tumca
mas xatsa saqmeTasa ganicdis arRara sarkiTa da saxiTa, aramed datova ki Tavisi sxeulis kretsabmeli, magram ukve saxiTa
pirsa RmrTisasa piris-pir xedavs da meox ars CuenTYs winaSe da igaviT ki aRar emsaxureba zecierT, aramed saqmeTa xats
missa SvilTa da mowafeTa TYsTaTYs da iTxovs mitevebasa uSualod Sescqeris; ukve aRar sarkiTa da saxiT ganicdis,
codvaTasa. aramed RmerTs pirispir umzers da mis winaSe Suamdgom-
ganiZarcuna ukue tyavisa igi samoselni da rameTu samoT- lad dgas Tavis SvilTa da mowafeTaTvis da codvaTa Sen-
xisa mkYdrTa arca Tu eKmarebian eseviTarni samoselni, ara-
dobas iTxovs.
med igi samoselni hmosian mas, romelni-igi siwmidiTa cxo-
gaiZro tyavis samoseli4, radgan samoTxis mkvidrT arc
rebisa TYsisaATa uqsovna Tavsa TYssa da moixuna RmrTisagan.
sWirdebaT amgvari samoseli, aramed is samoseli acviaT,
romelic Tavisi cxovrebis siwmidiT mouqsoves TavianT
Tavs, da RmrTisagan miiRes.

1 Sdr. mT. 2:18


2 kretsabmeli – farda, romelic hfaravs taZris wmindaTa wmin-
da nawils – sakurTxevels.
3 Sdr. ebr. 6:19-20
4 Sdr. dab. 3:21

622 623
1
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

WeSmaritad, eseviTarisa amis kacisa sikudili pariosan ars namdvilad, amgvari kacis sikvdili pativiTaa Semosi-
winaSe RmrTisa da ufroAs-Ra arca Tu sikudil ars, aramed li RmrTis winaSe.1 metic, es sikvdili arcaa, aramed im
ganxeTqaA sakrvelTaA, viTarca weril ars, viTarmed: “ganxeT- jaWvebis damsxvreva, romelzedac weria: `ganxeTqen sak-
qen sakrvelni Cemni”.
rvelni Cemni~2.
gantevebul iqmna sYmeon da ganTavisuflebul iqmna sak-
gantevebul da gaTavisuflebul iqna svimeoni xorcis
rvelTagan KorcTaAsa, sabrKe Seimusra, xolo siri aRfrinda,
dauteva egYpte, romel ars, cxorebaA ese nivTieri, da wiaR- (sxeulis) borkilebisagan. safrTxe Seimusra, xolo frin-
vlo ara Tu zRuaA igi mewamuli, aramed Savi ese da wyudiadi veli ze-afrinda; datova egvipte (anu xorcieli cxovre-
zRuaA amis sawuTroAsaA, Sevida queyanasa mas aRTqumisasa, ro- ba) da gaiara ara mewamuli zRva, aramed Savbneli zRva am
mel ars zecaTa ierusalHmi, mTasa mas zeda sibrZnis-metyue- wuTisoflisa. Sevida aRTqmis qveyanaSi _ zecaTa ierusa-
lebs RmrTisa Tana, wariKada Kamli sulisaA, da raATa saR- limSi; qorebis mTaze brZnulad saubrobs RmerTTan, gai-
mrToATa miT slviTa gonebisaATa wmidasa mas queyanasa Sina xada fexsacmeli sulisa3, raTa saRmrTo qceviT wminda mi-
univTod imoTxvides, romelsa-igi Sina ixilvebis RmerTi da waze usxeulod mimodiodes, romelSic Cans RmerTi; Tavis
TYsTa sakuTarTa xedavs da ganusuenebs.
rCeulebs uyurebs da gansvenebas aniWebs.
eseviTari nugeSinis-cemaA gaqundin Tquen, Zmano, romel-
aseTi nugeSi gqondeT Tqven, Zmano, romlebsac iosebis
ni-ege ZualTa iosebisTa queyanasa mas kurTxevisasa aRiyva-
nebT, ese igi ars Tquen, romelTa-ege guami wmidaA amis neta- Zvlebi kurTxevis qveyanaSi migaqvT4, ese igi am netari ka-
risaA mTawmidas wargyavs. 1 cis gvams mTawmidisaken miasvenebT.

1 fs. 115:6
2 fs. 115:7
3 Sdr. gamosl. 3:5
1 aqedan iwyeba D xelnaweri, pirveli furceli am xelnawerisa dazianebu- 4 Sdr. gamosvl. 13:19
lia.

624 625
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XXIX. xolo aw Jami ars Tqumad, Tu viTar iqmna warslvaA 29. axla ukve droa, mogiTxroT, rogor wavediT mTaw-
Cueni mTawmidas
mTawmidas, da kualad moKsenebad netarisa petre pat- midas, da movixsenioT netari petre patrikis mieri nuge-
rikisa, petrik-yofilisa nugeSinis-cemasa, da Semdgomad Siscema da daxmareba, romelic man Cven gagviwia.
RmrTisa moRuawebasa da Kelis-apyrobasa, romel Cuen zeda
rodesac Cveni wminda mamis suli sxeulidan gavida da
aCuena.
RmrTis winaSe wardga, maSinve vacnobeT wminda mama pat-
xolo viTarca ganvida KorcTagan wmidaA mamaA Cueni da
warvida winaSe RmrTisa, meyseulad vacnobeT wmidasa mamasa res, man ki, moZRvris moyvarem, da ufro metic, RmrTismoy-
petres, xolo man moZRuris-moyuareman, da ufroAs-Ra vTquT, varem, rogorc ki Seityo Cveni uecari daRupva, sastikad
Tu RmrTis-moyuareman, viTarca gulisKma-yo anazdaiTi ese daiWra suliT, magram mxneoba moikriba, saswrafod eaxla
da mlevani daqcevaA Cueni, iwyla sastikad suli misi, aramed mefes da es sakvirveli ambavi moaxsena: `wmindao mefeo, mSvi-
welni moirtyna da mswrafl Sevida mefisa da miuTxra sak- doba da maradiuli sixaruli iyos TqvenTan, Tqveni Svi-
Yrveli ese sasmeneli, viTarmed: “wmidao mefeo, Tquen Tana lebiTurT, is wminda beri, romelmac guSin oTxmoci suli
mSYdobaA da sixaruli saukunoA SviliTurT! xolo wmidaA igi CagabaraT, dRes Tavadve Cahbarda RmrTis xelebs, radga-
beri, romelman guSin oTxmeoci oboli Tquen Semogvedra, aw
nac gardaicvala. Sen, qveynis meufem, zecis meufesTan gah-
TYT igi KelTa RmrTisaTa Sevedrebul ars, rameTu miicva-
gzavne igi. guSin am dros Sengan iTxovda gantevebas1, dRes
la. Sen, queyanisa mefeman, zecisa mefisa warhgzavne. guSin
amas Jamsa Sen mier iTxovda gantevebasa, dRes, sakrvelTagan ki, Tavisi sxeulis borkilebisagan gaTavisuflebuli, ze-
KorcTa TYsTaAsa gantevebuli, zecisa navT-sadgurad Sevi- ciur navsadgurSi Sevida. guSin igi Sen gevedreboda Ta-
da, guSin Sen gevedreboda Sewyalebad obolTa TYsTa, xolo visi oblebis Sewyalebas, xolo dRes SenTvis evedeba mas,
dRes SenTYs evedrebis mas, romeli-igi mamaA ars obolTaA da romeli aris obolTa mama da msajuli qvrivTa da mefe am-
msajuli qurivTaA da mefe mefeTa queyanisaTaA”. qveyniur mefeTa~2.
esmnes raA sityuani ese RmrTis-msaxursa mefesa, gankYrda es rom moismina RmrTismsaxurma mefem, Zalze gaukvir-
friad da dadumna Jam erT. da merme Tqua samgzis: “didebaA da da erTxans gaCumda. merme samgzis Tqva: `dideba Rmer-
RmerTsa, didebaA RmerTsa, didebaA RmerTsa, rameTu sulni wmi-
Tsa; dideba RmerTsa; dideba RmerTsa, radganac wmindaTa
daTani KelTa Sina RmrTisaTa arian, viTarca amis netarisa be-
sulebi RmrTis xelSi arian, da maT Soris _ am netari be-
risani: netar xar Sen, N wmidao bero, romeli-ege warxued
winaSe RmrTisa, aramed vesav locvaTa SenTa wmidaTa, rameTu risa. netari3 xar Sen, hoi wmindao bero, romelic RmrTis
yoveli nebaA Seni keTilad aRvasrulo”. winaSe waxvedi; me ki Seni wminda locvebis Zalis imedi

1 ganteveba _ gaSveba; igulisxmeba mTawmidaze wargzavna (an,


SesaZloa, aq aqcenti keTdeba imaze, rom winadRiT giorgi ber-
ma Tavis mowafeebs svimeon RmrTismimqmelis locva _ `aw ga-
nuteve~ _ agaloba mefis winaSe).
2 igulisxmeba RmerTi (Sdr. fs. 67:6)
3 netari _ bednieri, sanatreli, Sesanatri

626 627
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

da meyseulad brZana moRebad pitaki, romeli-igi mas wmi- maqvs, rom Seni yoveli neba-survili zedmiwevniT aRvas-
dasa KeliTa TYsiTa mieca. xolo weril iyo esreT, viTarmed: rulo~.
“wmidao mefeo, ege obolni, viTarca Suenis RmrTis-moyua- da brZana, moetanaT werili, romelic mas berma gadas-
rebasa Sensa, egreT Seiwyalen da daarCinen mlocvelad su-
ca Tavisi wminda xeliT. masSi ewera: `wmindao mefeo, es
lisa Tquenisa da SvilTa TquenTa mzegrZelobisa. da monas-
oblebi, rogorc Sens RmrTismoyvarebas Sehferis, ise Se-
tersa mTawmid isasa
mTawmidisasa
isasa, salocvelsa Tquensa, oqrobeWedi Se-
uqmen, dasamtkicebeli yovelTa oqrobeWedTaA, raATa yovli- iwyale1, da Seinaxe Tqveni sulisaTvis da Tqveni Svilebis
TurT Tavisufal da Seuval iyos, da obolni ese izardebo- mzegrZelobisaTvis mlocvelad, da TqvenTvis mavedrebel
din mas Sina da yovelni mkYdrni misni gilocviden vidre uku- mTawmidis monasters oqroTi dabeWdili sigeli moumza-
nisamde”. de, romelic yvela Zveli sigelis damamtkicebeli iqneba,
raTa, es monasteri savsebiT Tavisufali da Seuvali iyos,
ese raA aRmoikiTxes da gulisKma-yo mefeman Zali saqmi- da es oblebic iq izrdebodnen, da yoveli misi mkvidri
saA, mswrafl ubrZana protonotarsa TYssa Seqmnad orTa oq- TqvenTvis loculobdes ukunisamde~.
robeWedTa, mtkiceTa da SeucvalebelTa: erTsa, viTarca wmi-
es rom waikiTxes, da mefe mixvda saqmis arss, Tavis pir-
daA beri vedrebul iyo, dasamtkicebelsa yovelTa oqrobe-
vel mdivans ubrZana, moemzadebina ori sigeli oqrobeW-
WedTasa, romeli-igi winaaRudgebis da gare-ukun-aqcevs,
ukueTu raAme visme enebos amis wmidisa lavrisa vnebad, sir- diT _ mtkice da ucvleli dokumentebi; erTi maTgani _ ro-
cxYliTa aRavsebs; da erTi oqrobeWedi obolTa amaT Seuqmna, gorc wminda beri sTxovda _ Zveli sigelebis dasamtkiceb-
raATa aravin ikadros maTi monastriT ganyvanebad, gina sxuad lad, romelic win aRudgeboda da ukuaqcevda yvelas, vinc
radme vnebad, aramed raATa izardebodin monastersa Sina, vi- am wminda lavrisaTvis raime vnebis miyenebas inebebda, da
Tarca Svilni da mkYdrni wmidisa eklesiisani. sircxviliT aRavsebda maT; xolo meore oqrobeWedi im
da ese ornive oqrobeWedni moscna netarsa petres da ke- obolTaTvis gaamzada, raTa aravis gaebeda maTi gayvana mo-
reonebi did-didebi da sanTlebi friad da sakumeveli surne- nastridan, an sxva raime mxriv vneba, aramed raTa cxovrob-
li mravlad, muSkatroani da alvaA. ese yoveli moiRo
dnen da ikvebebodnen monasterSi, rogorc Svilni da mem-
kvidreni am wminda eklesiisa.
orive es oqrobeWdiani sigeli misca mefem netar pet-
res, agreTve didi kereonebi2 da sanTlebi da surnelova-
ni sakmeveli didZali, muSkatroani3da alva4. yovelive es

1 Sewyaleba _ wyalobis micema.


2 kereoni _ kelaptari, didi sanTeli.
3 muSkatroani – muSkiT (surnelovani nivTierebiT) Sezavebu-
li.
4 alva _ surnelovani zeTi, mironi.

628 629
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

patiosanman berman petre, rameTu ebrZana mefesa, viTarmed: Caibara patiosanma petre berma, romelsac mefem ubrZana:
“yovelive ese mkerdsa missa zeda wmidasa dadev da SendobaA `yovelive es mis wminda mkerdze dade da Sendoba iTxove
miTxove, viTarca cxovelisagan, da arqu esreT, viTarmed: “aha CemTvis, rogorc cocxali moZRvrisagan, da uTxari ase: aha,
esera brZanebaA Seni aRmisrulebies ufroAs Txovisaca Senisa
Seni brZaneba gadaWarbebiT Semisrulebia; axla ki geved-
da aw gevedrebi, nu damiviwyeb winaSe RmrTisa”.
rebi, nu damiviwyeb RmrTis winaSe~.
xolo mo-raA-vida petre, da brZanebaA ese mefisaA aRas-
rula. xolo TYT Tu rasa ara iqmoda, anu rasa ara ityoda petre rom movida, aRasrula mefis brZaneba. Tavad ki
guamsa zeda mis wmidisasa, da viTarca cxovelsa esreT emdur- ras ar eubneboda wminda beris gvams! rogorc cocxals, ise
voda, da ferKTa misTa cremliTa daaltobda. da ukueTumca emdureboda, mis ferxT cremliT asvelebda. rom ar vSi-
ara meSinoda, nuukue ZliT mcired-raAme daSretili igi sa- Sobde, _ vaiTu, godebis mimqrali cecxli kvlav avagizgi-
Kumili godebisaA kualad aRvagzna da Segawuxne yovelni- zo da yvelani SegawuxoT, _ am netari kacis tkiviliT sav-
vemca, amis netarisa kacisa sityuani lmobierni da cremlni se sityvebsa da mxurvale cremlze mogiTxrobdiT, magram
mKurvaleni cremliT migiTxren, aramed virCie wuT erT gan- erTi wuTiT Tqveni mosveneba avirCie.
suenebaA Tqueni.
sanam Cven ase viyaviT da wminda gvami Cvens winaSe ido,
xolo esreT raA viyveniT da wmidaA igi guami winaSe idva,
movida erTi dedakaci, wminda beris mowafe, farsmanisa da
mas oden Jamsa moiwia dedakaci vinme, mowafe amis wmidisaA,
daA farsmanisi da CorCanelisaA, romeli ver ewifa xilvasa mis- CorCanelis da, romelmac cocxals ver mouswro. da roca
sa, vidreRa cocxal iyo wmidaA igi. ese mo-raA-vida, mravli- movida, mravali cremliT daasvela misi wminda fexebi, mwa-
Ta cremliTa da godebiTa daaltvna wmidani ferKni misni da red godebda da, rogorc cocxals, samduravs eubneboda:
mdurviT etyoda wmidasa mas, viTarca cxovelsa: “N wmidao, `hoi, wmindao, es ra miyav me ubedurs; ramdeni ram mqonda
raA-ese miyav me, ubadruksa amas, rameTu mqondes mravalni gu- gasandobi, radgan didi xania, rac Seni wminda saxe ar mi-
lis-sityuani, rameTu mravliT JamiTgan ara mexilva wmidaA naxavs!~
piri Seni”. ase, friad Sewuxebuli da mgloviare wavida Sin, da-
da esreT friad Sewuxebuli da mglovare warvida saxed
wera Tavisi aRsareba, beWedi daado da meore dRes rom mo-
TYsad da dawerna yovelni gulis-sityuani TYsni da dahbeW-
vida, micvalebul moZRvars daado igi mkerdze. aseve sur-
da mas zeda. da xvalisa dRe kualad movida, moiRo wigni igi
da dadva mkerdsa zeda mis wmidisasa da sakumeveli surneli nelovani sakmeveli da mravali sanTeli, xolo ZmaTaTvis
da sanTeli mravali da ZmaTaTYs evlogiaA nugeSinis-saceme- evlogia moitana nugeSiscemisaTvis. kvlav mravali crem-
lad. da kualad mravliTa cremliTa ambors-uyo ferKTa mis- liT eambora mis ferxT, tkiviliT savse sityviTa da ox-
Ta da lmobieriTa sityYTa da sul-TqumiTa sulisaATa viTar- vriT cocxaliviT emdureboda wminda mamas. Semdeg aiRo
ca cxovelsa emdurvoda wmidasa mas. da wigni igi aRiRo da Tavisi aRsarebis werili, momca me da miTxra: `cremliT
momca me da mrqua esreT, viTarmed: “cremliT gevedrebi, Zmao gevedrebi, patiosano Zmao, wmindis jibeSi Cade es weri-
patiosano, raATa faragsa Sina wmidisasa STasdva ege, da me li, da mwams, wminda mama aRxocs, rac aq weria, da momite-
mrwams RmrTisaA, viTarmed wmidaman aman, raA-igi wignsa amas
vebs Cems codvebs~. cremliT dasvelebuli dedakaci

630 631
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

sweria, ahKocos da momiteos”. da esreT cremliTa Sesuarul- eambora wmindis xels, TiTqos kurTxeva miiRo misgan, ox-
man ambors-uyo Kelsa missa wmidasa da ikurTxa misgan, da sul- vriTa da cremliT wavida Sinisaken. me ki, misi brZanebisa-
TqumiT da cremliT warvida saxed TYsad. xolo me moviRe mebr, werili wminda mamis jebeSi Cavde.
mcnebisa misTYs da STavsdev faragsa Sina mis wmidisasa.
yovelive amis Semdeg misi wminda gvami ulpobeli xi-
xolo Semdgomad amis yovlisa STausueneT guadrucsa Si-
sagan damzadebul kuboSi CavasveneT da RmrTis nebiT mTaw-
na, Semzadebulsa ZelTagan ulpolvelTa, wmidaA igi guami misi
da nebiTa RmrTisaATa warmovemarTeniT zRYT mTawmidas
mTawmidas. da midisaken gavemarTeT zRviT. roca mivaRwieT adgils, ro-
viTarca moviwieniT adgilsa mas, romelsa eqsamil
eqsamilii ewode- melsac eqsamili ewodeba, xmeleTiT gavagrZeleT gza si-
bis, KmeliT wamovediT siSorisaTYs gzisa da SiSisaTYs sar- Sorisa da sarkinozTa1 SiSis gamo. im adgils ki eqsamili
kinozTaAsa. xolo eqsamil
eqsamilii amisTYs ewodebis, rameTu ime- imitom ewodeba, rom im zRvidan am zRvamde eqvsi milia2
riT zRYT vidre amerad zRuamde equs equsii mil ion
ionii ars. esreT,
milion ase, rogorc vTqviT, xmeleTiT gaviareT eqvsi mili urme-
viTarca vTquT, KmeliT warmovediT, viTarca vTquT, equssa biT. erT, yvelaze ukeTes uremze davdeT kidobani3 Cveni
mas milionsa urmebiTa. xolo erTsa uremsa zeda yovelTa uf- wminda mamisa, yvela misi wigni da sakurTxevlis samsaxu-
roAssa davdgiT kidobani igi mamisa CuenisaA, wignni misni yo-
rebelni4, da ise gavemarTeT. am urems oTxive kuTxiT miv-
velni da sxuaA, raAca sakurTxevelisa samsaxurebeli iyo, da
yvebodiT, rogorc uflis Sjulis kidobans mihyvebodnen
warmovemarTeniT. xolo vidodeT esreT, rameTu oTxkerZo ga-
remodgomil viyveniT, viTarca pirvel kidobansa Sjulisa uf- udabnoSi israitelni. win miuZRodnen wvrili diakvnebi,
lisasa. xolo wina kerZo mividodes wulilni diakonni, xolo ukan _ mRvdlebi da sxva moxucebuli berebi, da ase, fsal-
ukuana kerZo mRdelni da sxuani moxucebulni berni; da es- muniT, galobiTa da sulieri SesxmiT5 vadidebdiT RmerTs
reT fsalmuniTa da galobiTa da sulieriTa SesxmiTa vadi- da vugalobdiT wminda mamas.
debdiT RmerTsa da wmidasa mas ugalobdiT. mcirewlovan ZmaTagan iyo erTi, yvelaze umcrosi, sa-
xolo ars wurilTa maT ZmaTa TanaA ZmaA erTi, yovelTa um- xelad panteleimoni, keTilad Sewyalebuli yvelas mwya-
rwemes iyo hasakiTa, saxeliT panteleimon, keTilad Sewyale- lobeli am wminda mamisagan. am yrmas siarulisas ekali Se-
buli yovelTa mowyalisa amis wmidisa mamisagan. amas yrmasa
erWo fexSi, radgan fexSiSveli midioda, da raki qvemoT
slvasa mas Sina aRecua ekali ferKsa, rameTu uKamuri iyo, da
daixara, raTa ekali gamoeZro, uremma uceb gadauara zur-
viTarca que dadrka, raATamca gamoiRo ekali igi, meyseulad
gardavlo uremman man zeda zurgsa CCYlisa mis yrmisasa. xo- gze. es rom vixileT, mware xmiT vikivleT da moTqma da ti-
lo Cuen, vixileT raA ese, vikrCxialeT KmiTa simwarisaATa go- rili movrTeT. didi areuloba Seiqna, yvelas gvegona, rom,
debiT da aRuteveT tirili. da iqmna amboxi didi, rameTu yo- araTu marto mokla, aramed, rogorc wvrili Wiayela, ise
velni vhgonebdiT, viTarmed ara Tu oden mokla, aramed, 1 sarkinozi _ arabi.
2 mili _ manZilis sazomi erTeuli. romauli mili – aTasi na-
biji.
3 kidobani _ yuTi (aq _ kubo).
4 samsaxurebelni _ ritualuri nivTebi.
5 Sdr. efes. 5:19

632 633
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

viTarca WiaA undoA, esreT ganwyYda, aramed eha zeSTa bune- gawyvita Suaze. magram aha, bunebaze aRmatebuli Sewevna
bisa Kelis-apyrobaA da SewevnaA RmrTisa saxierisaA da madli mowyale RmerTisa da im RmrTiskacis madli, romelic gar-
igi kacisa mis RmrTisaA, romeli Semdgomad micvalebisaca dacvalebis Semdegac icavs da xels umarTavs Tavis oblebs
scavs da Kelsa aRupyrobs TYsTa obolTa da swyalobs esreT! da swyalobs maT! rogorc vTqviT, im sazarelma uremma zur-
viTarca vTquT, uremman man sazarelman zeda zurgsa missa gze gadauara yrmas, is ki maSinve fexze wamodga. im adgils
gardavlo, xolo myis aRdga yrmaA igi da Cuen ganvixilevdiT rom vaTvalierebdiT, sadac uremma gaiara, yrmam gviTxra
adgilsa mas urmisasa. xolo igi ityoda: “miteveT, raATa eka-
_ `CamomecaleT, ekali unda amoviRoo~.
li ese amoviRo”.
gakvirvebiT vkiTxeT: `arc ki gtkiva zurgi?~ da gviT-
xolo Cuen vhkiTxevdiT, viTarmed: “da arca Tu gtkivis
xra: `verc gavige, uremma Tu gadamiarao~.
adgili igi?” xolo igi ityoda, viTarmed: “arca micnobies,
Tu uremman gardavlo Cem zedao”, rameTu wuT CCYli iyo da ai, madli im wminda gvamisa! _ ise Seamsubuqa mZime ur-
esreT ityoda. misTvali, rom Cvilma yrmam verc ki igrZno! axla ukve wa-
eha madli wmidisa mis guamisaA, viTar aRusubuqa sakYrve- mozrdilia igi da TviTonve mouTxrobs msmenelT am dide-
lad mZime igi urmis-Tuali, romel agrZnaca ver yrmaman man bul sakvirvelebas, da adidebs saswaulTa moqmed RmerTs,
mcireman. xolo aw ganmwYsebul ars da TYT miuTxrobs sak- da wminda mamis madlmosilebas qadagebs.
Yrvelsa amas didebulsa da adidebs RmerTsa, moqmedsa saswa- ase gadaviareT eqsamili, kvlav zRvaSi SevediT da, Rmr-
ulTasa, da madlsa wmidisa mamisa qadagebs. Tis SewevniT, myudro da saamo niaviT mTawmindamde mivaR-
esreT gardavleT eqsamil
eqsamilii , kualad zRuad SevediT da wieT. mTawmindelebma kargad migviRes, rogorc TavianTi Svi-
SewevniTa RmrTisaATa, niaviTa myudroATa da hamoATa mTaw- lebi, xolo wminda beri _ rogorc Tavisi mwyemsi da winam-
midas moviwieniT. xolo mTawmidelTa keTilad SegYwynar- ZRvari, radgan jer kidev mravalni iyvnen im netar berTa-
nes Cuen, viTarca Svilni maTni, xolo wmidaA ese, viTarca gan, romelnic misi mowafeni yofilan. ise moegebnen da pati-
mwyemsi TYsi da winamZRuari, rameTu wuT mravalni cocxal vi miagos yvelam, rogorc uwin _ Cvens did mamas eqvTimes,
iyvnes pirvelTa maT netarTa berTagan, mowafeni amis wmidi-
aseve sameufo qalaqidan momavals. mRvdlebma didi pativiT
sani, esreT wina miegebnes da pativ-upyres yovelTa, viTarca
Seasvenes eklesiaSi da wminda mamis eqvTimes samartvilos-
pirvel wmidasa mamasa Cuensa didsa efTYmes, mierve momaval-
sa qalaqiT sameufoAT. esreT pativiT tYrTuli mRdelTa mi- Tan1 dadges misi kidobani. erTma, rogorc mamam da moZRvar-
er eklesiad Seiyvanes da winaSe wmidisa mamisa efTYmis sa- ma (e. i. eqvTimem), da meorem, rogorc Svilma da mowafem (gi-
martYlosa dadges kidobani igi amis netarisaA. da erTman man, orgim), pirvelma _ samartvilodan, da meorem _ kidobnidan
viTarca mamaman da moZRuarman, xolo meoreman, viTarca Svil- erTmaneTi moikiTxes, da iq myof xalxsac miesalmnen mRvdle-
man da mowafeman, pirvelman man samartYloAT gamo, xolo me- bis mier2. ase Seimko eklesia da gamxiarulda eri.
oreman man kidobniT urTierTars moikiTxnes da mSYdobaA mis-
ces ersa mRdelTa mier. da esreT Seimko eklesiaA da ganmxia-
ruldes erni. 1 samartvilo _ akldama, saflavi.
2 aq igulisxmeba, rom mRvdlebma maTi saxeliT daloces iq myo-
fi xalxi.

634 635
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo samkYdrod dakrZalvisa amis netarisa martYlTa ad- netari beris dakrZalvis adgili ver davadgineT zemox-
gili ver gavaCineT vidre kiTxvadmde zemoKsenebulisa mis senebuli petre netaris kiTxvamde. amitomac sami dRe wmin-
petre netarisa. da esreT dayo sami dRe winaSe wmidisa mamisa da mamis eqvTimes winaSe darCa. iqidan ki wavasveneT yvelaw-
efTYmissa. da mier warviyvaneT eklesiasa yovelTa wmidaTasa
mindis eklesiaSi da iq davdgiT gvadruci1 am wmindisa. yo-
da mun davdgiT guadruci igi wmidisaA mis. da yovelTa Rame-
vel Rame locva da RamisTeva sruldeboda, dRisiT ki
Ta locvani da Ramis-Tevani aResrulebodes da dRisi Jamis-
wirvani mRdelTa mier. da esreT iyo vidre weliwdadmde yo- mRvdlebi Jamiswirvas asrulebdnen. ase gagrZelda yvelaw-
velTa wmidaTa eklesiasa, vidremdis brZanebaA moviReT misve mindis eklesiaSi erTi wlis ganmavlobaSi, sanam miviReb-
petres mier da kacisa RmrTisa, patiosnisa berisa, winamZRu- diT brZanebas zemoxsenebuli petresagan da RmrTis kacis,
risa da mamasaxlisisa Cuenisa giorgi olTisarisa, rameTu me- patiosani beris, Cveni winamZRvrisa da mamasaxlisis gior-
feman igive daamtkica Semdgomad micvalebisa wmidisa amis. gi olTisarisagan, romelic mefem daamtkica winamZRvrad
da masve Suenoda siwrfoebisaTYs da umankoebisa dapyrobaA wminda mamis micvalebis Semdeg. Sehferoda kidec, ubiwoe-
didisa amis lavrisaA. bisa da umankoebis gamo, am didi lavris xelT pyroba.
da esreT, brZanebiTa zemoKsenebulTa amaT mamaTaATa da
da ase, zemoxsenebul mamaTa brZanebiT da mTeli saZmos
wamebiTa yovelTa ZmaTaATa, ganvaReT luskumaA netarisa ma-
damowmebiT, gavaReT luskuma2 netari mamis giorgi maSe-
misa giorgi maSenebelisaA eklesiisa Stosa Sina marcxeniT
kerZo, damarTebiT larnaksa wmidisa mamisa Cuenisa efTYmes- nebelisa3 eklesiis marcxena StoSi, wminda mamis eqvTimes
sa. xolo aRvaReT raA kidobani mamisa giorgisi, aramed, eha sak- samarxis mopirdapired, da rodesac gavxseniT kidobani ma-
Yrveli, arca Tu TmaA erTi netarisa mis TavisaA da patiosan- ma giorgisa, raTa giorgi maSeneblis gverdiT samarxSi Cag-
Ta maT mKceTaA ara Secvalebul iyo, romeli-igi aCuenebda vesvenebina, vixileT sakvirveleba: netari mamis Tmis erTi
sulisa misisa brwyinvalebasa. bewvic ki ar iyo Secvlili, riTac igi Tavisi sulis brwyin-
xolo momeKsena me, uRirssa amas, qartaA igi dedakacisaA valebas aCvenebda.
mis, romeli-igi STamedva faragsa Sina wmidisasa. da varqu me, uRirss, gamaxsenda qaRaldi im dedakacisa, rome-
visme, erTsa mRdelTagansa, aRmoRebad da ganxilvad. xolo
lic wminda mamis jebeSi Cavde. vTxove erT mRvdelTagans,
man aRmo-raA-iRo, ixila, rameTu beWedi egreTve iyo. xolo
amoeRo da daeTvalierebina. roca amoiRo, naxa, rom beWe-
gulman uTqua, raATa mcired STaixednes kidesa wignisasa da
uku mo-raA-hkeca kerZoA wignisaA, eha sakYrveli da amis Jami- di zedve edo. gulma wasZlia, werilis kideSi Caexeda, da
sa kacTagan yolad urwmunoA, ixila, rameTu aKocil iyo, mcired rom gadmokeca, naxa, _ hoi sakvirvelebav! _ Tana-
medrove adamianTaTvis yovlad daujerebeli ram; naxa, rom

1 gvadruci _ wminda nawilebis Sesanaxi liTonis yuTi.


2 luskuma _ samarxi, saflavi, akldama.
3 giorgi maSenebeli _ ioane mTawmindelis (eqvTimes mamis) Zmis-
wuli, aTonis iverTa monastris mesame winamZRvari (1019-1029).

636 637
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

aramed sxuaTa urwmunoebisagan ara ikadra sityuad da Cue- codvaTa gasandobad dawerili werili sruliad gasuf-
nebad visame, aramed kualad faragsave Sina wmidisasa STadva. Tavebuliyo. im mRvdelma, sxvaTa urwmunoebis SiSiT, ver
da esreT cxoveli kidobniT aRmoviyvaneT da luskumasa gabeda, raime eTqva da eCvenebina visTvisme werili, da kv-
Sina marmariloAsasa giorgis Tana maSenebelisa davhkrZaleT,
lav wminda mamis jibeSive Cado.
WeSmaritad, viTarca meore maSenebeli da Semamkobeli ekle-
wminda gvami kidobnidan amovasveneT da marmarilos
siaTaA, TTuesa maissa k.d
k.d-sa, dResaswaulsa wmidisa sYmeon sak-
YrvelT-moqmedisasa. luskumaSi giorgi maSenebelTan erTad davkrZaleT, ro-
gorc WeSmaritad meore maSenebeli da Semamkobeli ekle-
siebisa, maisis 24-s, wminda svimeon sakvirvelTmoqmedis
dResaswaulis dRes.

30. am dRes gvaqvs mosaxsenebeli misi wminda nawilebis


XXX. da aqaca ars saKsenebeli wmidaTa nawilTa misTa mic-
gadasvenebis aRsaniSnavad, xolo sruli saxsenebeli1 ivni-
valebisaA, xolo sruli saKsenebeli misi TTuesa ivnissa l ga-
sis ocdaaTs ganwesda, Tormeti mociqulis dResaswaul-
newesa dResaswaulsa wmidaTa aTormetTa mociqulTasa, ra-
meTu kT-
kT-sa wmidaTa mociqulTa petres da pavles dResaswa- ze, radganac gardacvalebis dRes, 29-Si, misi daweseba ar
ulisagan ara egeboda, daRacaTu mas dResa miicvala, rameTu iyo jerovani, wminda petre da pavle mociqulTa dResas-
netarman petre da Zmaman misman iovane Wyondidelman egreT waulis gamo. ase ganaweses netarma petrem da misma Zmam io-
ganaweses, da maT Tana sxuaTaca mamaTa viTarca saxed iovane vane Wyondidelma, da maTTan erTad sxva mamebmac; Zveli dro-
oqropirisaA pirvelTa maT mamaTa, rameTu sekdenbersa id id-sa is mamebis mibaZviT, romelTac iovane oqropiris mosaxsene-
miicvala juarisa amaRlebasa da, vinaATgan maSin ara jer-iyo, beli dRe seqtembris 13-s ganaweses, Tumca igi 14 seqtem-
noebersa ig
ig-sa daaweses. egreTve amis wmidisaTYs yves ze- bers gardaicvala. 14 seqtemberi jvris amaRlebis dResas-
moKsenebulTa amaT mamaTa da xatica dawerad sces yolad wmi-
wauli iyo da am dRes wmindis mosaxseneblis daweseba je-
disa RmrTis-mSobelisaA;
rovani ar iyo. Cveni wminda mamisTvisac aseve moiqcnen ze-
da amier da imier ornive mamani; wmidaA mamaA efTYmi mar-
jueniT da mamaA giorgi erTkerZo, mvedrebelad da meoxad moxsenebuli mamebi, da yovladwminda RmrTismSoblis xa-
CuenTYs mdgomareni winaSe wmidisa RmrTis-mSobelisa. da ese tis dawerac SeukveTes.
wmidaA xati warmomgzavnes mTawmidas
mTawmidas. da dausueneT samar- amieridan orive wminda mama _ eqvTime marjvniv da gi-
xosa zeda wmidisa mamisa Cuenisa giorgissa. orgi meore mxriv, _ CvenTvis mvedrebelad da Suamdgome-
lad dganan wminda RmrTismSoblis winaSe. is wminda xati
gamogzavnes mTawmindaze, da davasveneT wminda mamis gi-
orgis saflavze.
1 sruli saxsenebeli _ wmindaTa moxseniebis mTavari dRe.

638 639
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo wmidisa mamisa Cuenisa efTYmis xati ara siberisaA xolo Cveni wminda mamis eqvTimes xati mis siberes ki
ars, aramed odes wignTa Targmnida da iyo n-isa wlisaA. ar gamosaxavs, aramed im dros, roca igi wignebs Targmni-
da rameTu esreT jer-iyo, romelman-igi adidnis madide- da, da iyo 50 wlisa.
belni TYsni, wmidaman RmrTis-mSobelman, ganaTlebad naTe-
Tavis madideblebs adidebs wminda RmrTismSobeli,
savisa Cuenisa, da erTsa mas simrTele mianiWa da enaA keTilad
Cveni eris ganmanaTleblad; erT maTgans janmrTeloba mia-
metyueli qarTulad, xolo meoresa sibrZne da mecnierebaA,
rameTu maT orTave adides Zalisaebr yovlad didebuli igi niWa da qarTulad metyveli mSvenieri ena1, xolo meores _
mizezi keTilTa CuenTaA. erTman Seamkvna da ganaSuenna dRe- sibrZne da codna2, da maT orivem Tavisi Zalebis mixedviT
saswaulni misni sagalobelisa misisa TargmanebiTa, rameTu mis adida yovladdidebuli mizezi Cveni yovelive sikeTisa3;
mier Targmnilsa paraklitonsa Sina asormocdaaTi galobaA wminda mamam (giorgim) Seamko da gaamSveniera misi dRe-
Targmna misi oden yovlad wmidisa RmrTis-mSobelisaA. da es- saswaulebi sagalobelTa TargmanebiT (mis mier Targmnil
reT madidebeli maTi msgavsad Zalisa adides, da aw zecas wi- paraklitonSi 150 galoba sakuTriv yovladwmida RmrTis-
naSe missa mdgomare arian. xolo queyanasa zeda wmidasa xatsa mSoblisaa). da ase, Cvenma mamebma maTi madidebeli (RmrTis-
missa winaSe mdgomareni evedrebian CuenTYs, raATa meoxebiTa
mSobeli) Zalisaebr adides, da axla zecaSi arian mis wi-
maTiTa Cuenca vevedrneT wmidasa RmrTis-mSobelsa warvlad
naSe mdgomareni. amqveynad ki misi wminda xatis winaSe dga-
neStsa amas dResa CuenTasa mSYdobiT swavlisaebr wmidaTa ma-
maTa CuenTaAsa daKsnad saukuneTa maT satanjvelTagan. nan da evedrebian CvenTvis, raTa maTi meoxebiT Cvenc ve-
esreT srul iqmna dadebaA misi larnaksa Sina RmrTiv- vedroT wminda RmrTismSobels Cveni darCenili cxovre-
brwyinvaled da yovlad Suenierad. bis mSvidobianad gatarebas, Cveni wminda mamebis swavle-
bisamebr, da saukuno satanjvelisagan xsnas.
ase RmrTivbrwyinvaled da yovlad mSvenierad aR-
srulda wminda mamis dadeba samarxSi.

XXXI. garna romeli-igi TYssa adgilsa dagYSTa saswau-


31. uadgilo ar iqneba, movixsenioT eSmakTa gandevnis
li igi eSmakTa gansxmisaA, daRacaTu erTi gYKsenebia mwuxa-
risa misTYs, romeli-igi SYdgzis daakueTa eSmakman Jamsave saswauli, romelic Tavis adgilas gamogvrCa; Tumca ki er-
amis wmidisa siWabukisasa adgilsa Sina udabnosa da Ramesa Ti aseTi saswauli vaxseneT, im kacis Sesaxeb, romelic Svid-
ukunsa. gzis Zirs dasca eSmakma, wminda mamis siWabukis Jams, uda-
bur adgilas da ukuneT RameSi.

1 igulisxmeba eqvTime mTawmideli.


2 igulisxmeba giorgi mTawmideli.
3 igulisxmeba RvTismSobeli.

640 641
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

arca amisi KsenebaA ujero ars, romlisa-ese aRweraA gu- sxva msgavsi saswaulis aRwerac, romelsac axla vapi-
egulebis. reb, urigo ar unda iyos.
rameTu1 iyo ZmaA erTi, saTnoA RmrTisaA, saxeliT stefane, iyo erTi RmrTivsaTno monazoni, saxelad stefane, mTa-
wesiTa mTavardiakoni, kaci patiosani da moSiSi uflisaA. ese
vardiakvnis Tanamdebobaze, patiosani da uflis moSiSi ka-
diakoni stefane Rirsebisa misisaTYs Jamsa oden siyrmisasa xu-
ci. diakoni stefane, misi Rirsebis gamo Wabukobisasve akur-
cad akurTxa netarman aman, rameTu brZana: “daRacaTu hasakiTa
yrmaA ars stefane, aramed gonebiTa mKcoan ars”. da esreT yov- Txa mRvdlad netarma mamam, radganac Tqva: `Tumca asakiT
liTurT pativsa mRdelobisasa aRiyvana. yrmaa stefane, magram gonebiT _ zrdasrulio~. amitomac
xolo ara uwyi, Tu viTar iqmna, vhgoneb, Tu SuriTa eSma- mRvdlobis pativSi aamaRla.
kisaATa iqmna, gina Tu siyrmiTgan yofil iyo, ara uwyi, rame- ar vici, rogor moxda; vfiqrob, eSmakis mowadinebiT,
Tu dResa erTsa wesisaebr wmidasa Jamis-wirvasa aRvasruleb- an iqneb siyrmis asakis gamo; erT dRes, wesisamebr, wminda
diT, da viTar SevimoseniT, ara iyo beri Cuen Tana, rameTu ZmaTa Jamiswirvas vasrulebdiT; da roca samRvdelo samoseli
vieTme ganikiTxvida. xolo viwyeT raA fsalmunTa Tqumad, ara- SevimoseT, im dros beri (giorgi) CvenTan ar iyo (romeli-
med eha kadnierebaA eSmakisaA, ara hrida pativsa mas mRdelobi-
Rac monazonTa sakiTxs arCevda); rodesac daviwyeT fsal-
sasa, arca wmidasa mas trapezsa, da esreT meyseulad daakueTa
munTa Tqma, _ oh, eSmakis Tavxedoba! _ ar moerida mRvdlo-
queyanad da perooda da iRrWenda. xolo Zmani srbiT warvi-
des da uTxres wmidasa mas. xolo igi mswrafl movida da ixi- bis pativs, arc wminda trapezs, da uecrad Zirs dasca is
la igi esreT mdebare, ara SeSfoTna, arca SeZrwunda kadnie- zemoxsenebuli axalgazrda mRvdeli, kbilebs aRrWialeb-
rebasa mas zeda eSmakisasa, arca raA locvani iKmarna saCuene- da da duJi sdioda. Cveni Zmebi gaiqcnen da wminda bers uT-
belad kacTa, aramed mcired dumiliT locvaA Sewira RmrTi- xres es ambavi. isic saswrafod movida, da aseT mdgomareo-
sa. da upyra Keli da hrqua neliad, viTarmed: “stefane”. xolo baSi rom naxa, ar SeSfoTebula, arc SeZrwunebula eSmakis
man, viTarca Zilisagan Rrmisa ganRYZebulman, miugo: “makur- am TavxedobiT, arc raime locvebi waukiTxavs kacTa dasa-
Txe, mamao”. naxavad, aramed mcire xans dumiliT locva aRavlina
hrqua mas berman: “raA SegemTxYa, Svilo?”
RmrTisadmi, xeli mohkida da wynarad uTxra: `stefane!~
hrqua mas Zmaman man: “araA uwyi. xolo aw raA KmaA Seni mes-
man ki, rogorc Rrma Zilisagan gamofxizlebulma, uTxra:
ma, keTilad var”.
hrqua mas berman: “nu geSinin, juari gamoisaxe pirsa”. da `makurTxe, mamao~.
man yo egreT. xolo Cuen gYbrZana: “iwyeT galobad da aRas- berma hkiTxa: `ra SegemTxva, Svilo?~
ruleT wmidaA JamiswirvaA”. stefanem miugo: `araferi vici; mxolod axla, Seni xma
da egreTve stefanesca ubrZana Cuen Tana Jamis-wirvad. rom momesma, ukve kargad var~.
berma ubrZana: `nu geSinia, pirjvari gamoisaxe~. asec
moiqca. xolo Cven gvibrZana: `daiwyeT galoba da aRasru-
leT wmida Jamiswirva~.
1 aqedan IK–s garda teqsti sxvagan ar moipoveba stefanesac CvenTan erTad ubrZana Jamis Sewirva.

642 643
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

xolo me, mcired-morwmune ese da Cukeni, kualad SevSin- me ki, mcired morwmune da mxdali, gulSi Zalian vSi-
di gulsa Sina Cemsa. xolo man momaaxla wmidaA igi piri misi Sobdi. es igrZno berma, momiaxlova Tavisi wminda bageni
yursa Cemsa da mrqua: “nu geSinin, mcired-morwmuneo, igive da yurSi miTxra: `nu geSinia, mciredmorwmunev, RmerTi _
RmerTi ars, romelman legeoni eSmakTaA RorebiTurT zRuasa
igivea, romelmac eSmakTa legioni RorebTan erTad zRva-
daanTqa”.
Si CaaxrCo~.1
da esreT uvnebelad aRvasruleT wmidaA Jamis-wirvaA da
vhmadlobdiT RmerTsa da wmidasa mas bersa. ase uvneblad aRvasruleT Jamiswirva, vmadlobdiT
maSin netarman man mogYgo da gurqua yovelTa: “ukueTu RmerTsa da Cvens wminda bers.
Cuen codvilTaA ara isminos RmerTman da kualad SeemTxYos netarma mamam yvelas gviTxra: `Tu Cveni, codvilebisas,
ese, mieriTgan mRdelobaA daacados”. ar Seismens RmerTi da kvlav SeemTxveva es, im droidan
xolo mowyalebiTa RmrTisaATa ars aw SYdi weli, arca Tu mRvdlobas unda ganeSoros~.
mZinare gakrTomil ars ZaliTa qristesiTa da madliTa wmidi- RmrTis mowyalebiT, ukve Svidi welia mis Semdeg ga-
sa mamisa CuenisaATa. suli, axalgazrda mRvdeli ki, qristes ZaliTa da Cveni
da aha esera TYT stefane qadagebs da miuTxrobs mis zeda
wminda mamis madliT, ZilSic ki ar SemkrTala.
aRsrulebulTa sakYrvelebaTa da adidebs RmerTsa da mad-
aha, TviTon stefane qadagebs da mogviTxrobs masze aR-
lsa wmidisa berisasa.
ese uwyoda borotman eSmakman daugebeli igi mterobaA srulebul sakvirvelebebs, aRidebs RmerTs da wminda be-
wmidisaA mis missa mimarT Jamsave siyrmisa misisasa, raA-igi yo- ris madls.
fad iyo, amisTYsca dasabamsave siyrmisasa iwyo brZolad mis- borotma eSmakma wminda mamis Seurigebeli mtroba mis
sa mimarT, viTarca zemo aRgYweria, raJams-igi wyliTa war- mimarT _ siyrmidanve icoda. amitom imTaviTve dauwyo brZo-
wymedaA misi eneba da RmerTman angelozisa mier iKsna, da ku- la, rogorc zemoT aRvwereT; es iyo wyalSi misi daxrCobis
alad cecxliTa zemoKsenebulsa mas monastersa samcxes da mcdeloba, rodesac RmerTma angelozis ixsna igi; aseve, cec-
kualad palatTagan jojikis ZisaTa friad maRalTa gardamo- xlis gaCena samcxis zemoxsenebul monasterSi. erTxel jo-
agdo da RmerTman uvneblad daicva. da kualad mamis-Zmasa missa
jikisZis Zalian maRali saxlidan gadmoagdo, magram iqac
Tana RamiT gzasa mividoda cxeniTa da waracTuna eSmakman da
RmerTma uvneblad daicva. sxva dros, rodesac Tavis biZas-
ZiliTa RrmiTa Sepyrobili kldesa zeda, friad maRalsa, wa-
radgina, raATamca STaWra, xolo RmerTman Keli aRupyra, ra- Tan midioda cxeniT Rame, eSmakma Rrma ZiliT CaaZina da Za-
meTu ityoda wmidaA igi, viTarmed: “KmaA mesma, romelman mr- lian maRali kldis piras miiyvana, raTa Sig Caegdo, magram
qua me: ekrZale, STaiWrebio, da mipyra Keli, vidreme ganviR- RmerTi Seewia; amis Sesaxeb Tavad beri gviyveboda: `momesma
YZe, da merme mimefara”. xma, romelmac miTxra: gafrTxildi, CaiCexebio, _ da xeli
esreT siCCoATgan daicva RmerTman TYsi nebis-myofeli da momkida, sanam ar gaviRviZe, da Semdeg gauCinarda~.
eSmakTa zeda mZled gamoaCina, vidre ara sruliad daakueTa ase, Cvili bavSvobidanve daicva RmerTma misi nebis aR-
mis mier mompovnebeli igi borotTaA. masrulebeli beri, eSmakebis mZled gamoaCina igi, da mis
1 ix. maT. 8:28-32

644 645
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

eseviTari ars, N sanatrelo, Cueni ese mamaA da moZRuari. mier sruliad Zirs dasca borotebis mompovnebeli1.
eseviTarni arian Sromani da Ruawlni misni, aseTia, hoi, sanatrelno, Cveni mama da moZRvari.
eseviTarni arian eklesiaTaTYs moRuawebani misni, aseTia misi Sromani da Rvawlni!
eseviTarni arian namuSakevni da niWni oflTa misTani,
aseTia misi moRvaweoba eklesiaTaTvis!
eseviTarni arian glaxakTa wyalobisa da obolTa Sewyna-
aseTia misi namuSevari, nayofi misi oflisa!
rebisa nayofni, viTarni mas Suenian.
da viTar-ese gesma da gulisKma-hyavT, Zalman saqmisaman aseTia glaxakTa mowyalebisa da obolTa Sefarebis na-
da sityuaTa Setyuebaman moRuawe ese didi giCuena, viTarca yofi, rac mas Sehferoda;
Zegli aRmarTebuli, viTarca xati dawerili saxilvelad Ta- rogorc axla moismineT da yurad-iReT, saqmis arsma
na-warmavalTa amis cxorebisaTa. axali abraham, mSYdi igi da sityvebis Sesabamisobam es didi moRvawe warmogidgina
msgavsad daviTisa, brZeni msgavsad solomonisa, ZYruKsene- Tqven, rogorc aRmarTuli Zegli, rogorc dawerili xa-
beli msgavsad mosessa, ubraloA msgavsad samoelisa, wmidaA ti, am cxovrebaSi SemosulTa saxilvelad: axali abrahami;
msgavsad iosebissa, uxilavTa mxilveli msgavsad danielisa da mSvidi, daviTis msgavsad; brZeni, msgavsad solomonisa;
moSurne sarwmunoebisaA msgavsad didisa eliaAsa, udabnoAs-
unaklo2, moses msgavsad; udanaSaulo, rogorc samoeli;
moyuare msgavsad didisa winamorbedisa, qalwuli KorciTa
wminda, rogorc iosebi; uxilavTa mxilveli, danielis
msgavsad mowafisa mis sayuarelisa da SeuorgulebeliTa si-
yuaruliTa msgavsi da mobaZavi pavle mociqulisaA, romlisa msgavsad, da moSurne3 sarwmunoebisa, didi elias msgavsad;
saTnoebasa miuTxroben mravalni naTesavni, romlisa cxore- udabnos moyvare4, didi winamorbedis, ioanes msgavsad;
basa da moRuawebasa gansTqumen erni da eklesiani1. xorcielad qalwuli, sayvareli mowafis (ioanes) msgavsad;
rameTu vin sada esreT anu saTnoebaA Seiyuara, anu siboro- xolo uRalato siyvaruliT msgavsi da mimbaZveli pavle
te moiZula, vis esreT suroda RmrTisa da Seyuarebul iqmna mociqulisa, romlis saTnoebasac iuwyebian Taobebi, da
mis mier, vis SeSurda Suri uflisaA esreT da araraA aRirCia romlis cxovrebasa da moRvaweobasac ganTqmul-hyofen ere-
bi da eklesiebi.
vis Seuyvarebia ase Zlier saTnoeba, xolo SeuZulebia
siborote? vin mieltvoda RmerTs aseTi surviliT, da mis
mierac Seyvarebul iqna? vin eswrafoda ufals amgvarad,

1 mompovnebeli _ mRonebeli; is, vinc yvela Rones xmarobs ra-


imes mosapoveblad.
2 dedanSia: `Zviruxsenebeli~ _ kaci, romelsac araviTari `Zvi-
ri~ (nakli) ara aqvs.
3 moSurne _ kaci, vinc eSureba, mTeli ZalebiT iRvwis ris-
Tvisme.
4 udabnos moyvare _ amqveynisagan ganSorebulad, samonazvno
1 aqamdis aRwevs danaklisi. wesiT cxovrebis moyvaruli.

646 647
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

siyuarulsa missa vidre sikudilamde, vin esreT Seudga kual- da mis siyvaruls sxva araferi erCia sikvdilamde? vin Se-
sa wmidaTa mamaTa cxorebisasa da Tanamsrbol eqmna maT ganuZ- udga amgvarad wminda mamaTa cxovrebis kvals da maTi Ta-
Romelad, vin sada Seiyuarna esreT glaxakni da ucxoni msgav- namogzauri Seiqna mouwyineblad? amgvarad vis Seuyvare-
sad iovane mowyalisa, vin moakudinna esreT asoni queyanisani
bia glaxakni da ucxoobaSi myofni, ioane mowyalis mimsgav-
sityYsaebr mociqulisa da ganwmida Tavi TYsi da taZari RmrTisa
sebiT? vin moakvdina qveyniuri asoni1, mociqulis sityvi-
cxovelisa yo igi?
romeli siCCoAT TYsiTgan aRizarda da aRorZnda wurTasa samebr, da Tavisi Tavi ase ganwminda da cxoveli RmerTis
Sina saRmrToTa werilTasa, da moirwyo madlTa dauwyuedel- taZrad aqcia?
Ta nakaduliTa da hasakad savsebisa qristesisa miiwia sityYsa- Cvili bavSvobidanve aRizarda da gamoiwrTo saRmrTo
ebr mociqulisa. werilTa dawafebiT; moirwyo maTi madlis Seuwyveteli
saqme da xedvaA da siyuaruli, romelTa yoveli mwyobri saT- nakaduliT, da asakis qristesmier sisrules miaRwia, mo-
noebaTaA SeuTqs. TYToeulad warhmarTna wurTaA wignTa saR- ciqulis sityvisamebr.
mrToTaA, ganwmedaA sulisa da KorcTaA, cremlni dauwyuedelni, keTilad warmarTa saqme, xedva2 da siyvaruli, romel-
udabnoTa Sina moqalaqobaA, ganSorebaA da ucxoyofaA sofli-
Tac saTnoebaTa mTeli mwyobri mihyveba: saRmrTo wignTa
sagan, moZRurebaA daudumebeli da locvaA dausrulebeli, mar-
daafeba, sulisa da xorcis ganwmenda, Seuwyveteli crem-
xvaA da mRYZarebaA usazRvroA, Kmelsa zeda wolaA da Kmelsa
WamaA, Ruawlmravali cxorebaA uaRres Zalsa sityuaTasa, sim- li3, udabnoSi cxovreba, ganSoreba da gaucxoeba codvili
dable da simSYde zeSTa aRmatebulni, mowyalebaA da saxiere- amqveyniurobidan, daudumebeli moZRvreba da swavleba,
baA, mimsgavsebuli RmrTisa mowyalebaTaA, raATa mokled vTqua dausrulebeli locva, usazRvro marxva da sifxizle, xmel
yovelive, romliTa xatad RmrTisa gamoisaxvis kaci. sawolze wola da xmelis Wama, sityvebiT gamouTqmeli sim-
eseviTari iyo wmidaA mamaA Cueni giorgi da sada ars Cemda ravle Rvawlisa, uaRresi Tavmdabloba da simSvide, mow-
Jami umravlesisa Tqumad, romeli yovelTada cxad ars, daRa- yaleba da sitkboeba, mimsgavsebuli RmrTis mowyalebisa,
caTu Cuen ara vTquaT da Tana-warvhKdeT gangrZobisaTYs da raTa mokled vTqva, _ yvelaferi, romliTac RmrTis xa-
wignisa.
tad gamoisaxeba kaci.
aseTi iyo Cveni wminda mama giorgi, da raRa saWiroa
amaze metis Tqma; isedac yvelasaTvis cxadia, Tundac Cven
aRaraferi vTqvaT, wignis zedmetad gagrZelebis gamo.

1 asoni queyanisani (Sdr. kol. 3:5) _ xorcieli ltolva.


2 xedva _ mWvreteloba; wvrTna RmrTis Sesamecneblad.
3 igulisxmeba codvaTaTvis glova, sinanulis cremli, rac sa-
monazvno moRvaweobis ganuyofeli nawilia.

648 649
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

XXXII. ese arian Cem mier, glaxakisa da uRirsisa, Tqumulni 32. esaa Cemi, uRirsisa da glaxakis mier Tqmuli sityve-
sityuani, romelman yovelive WeSmariti migiTxar da aRvwe- bi, romelmac yovelive simarTliT mogiTxre da aRvwere
re sityYsa TquenisaTYs, romelTa maiZuleT da mibrZaneT sa- Tqveni brZanebis gamo, romelmac maiZuleT da mibrZaneT me,
xed pirutyuTa ugunursa amas da friad sulelsa, romeli
Zalze sulelsa da pirutyvTa msgavsad ugunur kacs. am di-
mravliTa SiSiTa da ZrwoliTa kadnier viqmen Kel-yofad saq-
di da sulieri uwyebis gadmocema da Cveni natari mamis gi-
mesa amas didsa da suliersa uwyebasa miTxrobad da wina-da-
debad cxorebasa da moRuawebasa netarisa mamisa Cuenisa gi- orgis cxovrebisa da moRvaweobis warmoCineba didi SiSi-
orgissa, romelman-ese friadisagan mciredi ZliT SeuZle aR- Ta da ZrwoliT Zlivs gavbede, da mravalTagan mxolod mci-
werad da warmovec Tquenda. N mamao wmidao, mTasa magas sak- reodenis aRwera SevZeli da TqvenTan gamovgzavne, sakvir-
Yrvelsa
Yrvelsa, romeli-ege cxorebiTa sakYrveliTa iyofebi, vi- vel mTaze, hoi mamao wmindao, romelic WeSmaritad sakvir-
Tarca siri mxoloA sarTulsa Sina mciresa da quabsa Sina iw- vel cxovrebas adgaxar, romelic, rogorc mcire raime frin-
rosa da ficxelsa msgavsad tredisa umankoAsa da guritisa veli, mcire Wer-qveS, viwro da xmel gamoqvabulSi umanko
ubiwoAsa. mtredisa da ubiwo gvritis msgavsad Sefarebulxar.
aramed, viTarca pirvel vTqu, sikudilsa mas urCebisasa ve-
rogorc ukve vTqvi, Sens wminda brZanebas davemorCi-
SiSvode, amisTYs morCilebad moved brZanebisa Senisa wmidi-
le sikvdilis SiSiT, romelsac urCoba SeamTxvevs xolme
sa, Tu ara aRmwereli cxorebisa da moqalaqobisa misisa misive
piri jer-iyo da ara me glaxaki ese sityYTaca da gonebiTa. kacs, Torem misi cxovrebisa da moRvaweobis aRmwereli _
garna ese iyo yovelsave Sina salxinebeli Cemi, romel Tua- misive msgavsi unda yofiliyo, da ara me, sityviTac da go-
liT-mxilvel da KeliT-msaxur yofil viyav da yuriTa mom- nebiTac glaxaki. magram Cems mdgomareobas is amsubuqebda,
smenel sityuaTa wmidisa pirisa misisaTa, da ara sxuaTa moqene rom me misi sakuTari TvaliT mxilveli da xeliT msaxuri
SekrebisaTYs sulierisa amis Txrobisa. viyavi1, da sakuTari yuriT momsmeneli misi wminda piriT
xolo aw melniTa oden cxoveliTa sityuani gamomisaxvan, warmoTqmuli sityvebisa, da sxva aRaravin mWirdeboda am
viTarca zemo vTqu, pirvelve xolo Senda damitevebies, N moZ- sulieri istoriis Sesadgenad.
RuarTa winamZRuaro, raATa Sen keTilad Seamko da ganacxa-
cocxali melniT me mxolod sityvebi gamovsaxe, rogorc
do Cem mier gamosaxuli ese, da naklulevanebaA yovelive, vi-
zemoTac vTqvi, da axla ki Sen gitoveb, moZRvarTa winam-
Tarca aRmasrulebelman sulierTa ficarTaman, srul yo da
Senmanca sibrZneman da kacad-kacadman, romelica miemTxYos, ZRvaro, raTa Sen ukeTesad Seamko da gamoabrwyino Cem mi-
SesZinen naklulevanebasa amas zeda da ganasrulen, rameTu er gamosaxuli, da misi yoveli nakli Seavso, rogorc su-
arca orTa maT wulilTa qurivisaTa daayenes mdidarTa igi lier ficarTa2 srulmyofelma. Senma sibrZnem da yvela
misacemeli, arca romelTa-igi tyavni da SeSaA da balani mo- imaTma, vinc es wigni naxos, gaasworos yvela misi naklova-
arTues moses gansrulebad karvisa, daabrkoles oqroA da vec- neba, Seavsos da ganasrulos. qvrivis or groSs rodi
xli da TualTa patiosanTa SewirvaA. rameTu oqroA, siRrme-
Tagan queyanisaTa aRmoRebuli, brwyinvale, brZmedisa mier ga- 1 Sdr. luka 1:2
mocdili da ganwmedili, keTilad Suenier iqmnebis, da kox- 2 sulieri ficari _ RmrTivsulieri Txzuleba (ase moixsenie-
ba moses sjulis ficrebis analogiiT).

650 651
cxo reba
rebaAA gio
cxoreba rgi mTawmidel
giorgi isa
isaAA
mTawmidelisa cxovreba giorgi mTawmindelisa

lioAsa sisxli Rebavs porfirsa, da margalitsa iqms zambiki SeuSlia xeli mdidarTa uxv SesawiravTaTvis1; arc imaT
zRYsaA, da samaragde queyaniT mwuanvilad aRmoecenebis, da Sesawiravs daubrkolebia oqro-vercxlisa da patiosan
merme esreT iqmnebis qva, da abreSumsa gamoiRebs matli un- TvalTa Sewirva, vinc karvis agebis dasasruleblad tya-
doA, da pinaA zRYsaA, ucxo saxesa mkedsa gamoiRebs. ese mra-
vi, SeSa da balani miarTves moses.
valsasyidlisa safaseni undoTagan nivTTa gamovlen, xolo Cem
radganac oqro, miwis siRrmidan amoRebuli, brZmedis
Soris araraA patiosanTagani ipova, raATamca sulieri ese ka-
ravi Sememko, garna xolo balani, TikanT-msgavsisa amis gone- mier gamoiwrToba da ganiwmindeba, mSvenierebasa da
bisa Cemisagan moparsuli; aramed Zoweulman da porfirman brwyinvalebas iZens; lokokinis sisxli Rebavs porfirs2,
Tquenman ganaSuenen iakinTisa Tana da bisonisa oqroSeT- da zRvis niJara margalits warmoSobs; zurmuxti mcena-
xzulman da zemo aRwerilisa mier nivTTagan pativcemulman red aRmocendeba xolme da Semdeg gadaiqceva qvad. mSveni-
da ganbrwyinvebulman gulisKmis-yofisa gamocxadebisa da er abreSums sacodavi matli amzadebs, saucxoo oqromkeds
WeSmaritebisa mier ganSuenebulman, viTarca ityYs mose; ro- _ zRvis niJara gamoiRebs; es Zvirfasi samkaulebi ubralo
melman-igi egeviTari Sehmzada mRdelT-moZRurisa Sesamo- nivTebidan gamodian.
selsa zeda brZanebisaebr RmrTisa, romelsa Suenis didebaA
CemSi araferi aRmoCnda iseTi, rom didi pativiT Se-
da simtkice Tana mxolod-SobiliT ZiTurT da yovlad wmi-
memko es sulieri karavi, aramed _ mxolod balani, mopar-
diT suliT aw da maradis da ukuniTi ukunisamde, amen1.
suli Tiknis msgavsi Cemi gonebidan. magram Tqvenma Zowe-
ulma da porfirma, iagundTan da bisonTan oqronaqsovma,
gaamSvenieros gamocxadebis brwyinvalebiTa da WeSmari-
*** tebiT, rogorc ambobs mose, romelmac amgvari samRvdel-
TmoZRvro Sesamoseli daamzada RmrTis brZanebiT3; mas Seh-
feris yoveli dideba da simtkice mxolodSobili ZiT4 da
yovladwminda suliTurT, aw da maradis da ukuniTi-uku-
nisamde, amen.

***
1 aq minawerebia:
“wmidao da RmerTSemosilo mamao giorgi, meox meyav.”
“madlo w~sa giorgiso, meca raA miSuHle codvilsa amas da sawyalo- 1 aq avtori Tavis naSroms qvrivis or groSs adarebs (ix. mk.
belsa.” 12:43; lk. 21:3), giorgi Seyenebulisagan ki ukeTes naSroms elis,
“RmerTo, Seiwyale avrilis. ese etratzeda karga iwereba.” romelic, mdidarTa Sesawiravis msgavsad, mis naSroms bevrad
“RmerTo, Seiwyale amisi mCxrekali av ril
avr ios
ilios
ios, vinca brZanoT, RmerTma gadaaWarbebs.
Segi” 2 porfiri _ (aq) wiTeli feris patiosani qva.
“tuto mastoriine avrilos, o Teos, elivise avtus”. 3 gamosvl. 39:1-13
oTxive minaweri sxvadasxva xeliTaa Sesrulebuli. 4 mxolodSobili _ erTaderTi Ze.
654

You might also like