cZĘsc IiII

3/

Wydanie drugie poprawione

I
I
I
I
!
I
E
|ś
lĘ:

E
§

Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA

Krakow 2006

PWM 10 139
l
l
l
t

SPIS TREŚCI
Słowowstępne.

...

CzęśćI
1.

Częściskrzl,piec i smyczka

10

2. Cl1-1czenia ruchow ebęz skrzypiec

l2

3. Postarva. trzr,manie skrzypiec

I4

4. Crviczenia lvstępn ę bęz smyczka,

16

5. Trzl,manie

smvczka. Ćwiczenia ruchowe zę smyczkiem.

6. Struny, skrzl,piec . Pierwsze pociągnięcia na pustych strunach (A i

l
l
l

I9

D) .

7, Zasadv pisma nutowego . Puls . Rytm.

22

8. Spiervamv piosenki

23
9. Crł,iercnutv na pustych strunach . Takt na
. Technika przygotowawcza prawej ręki

l 0.

Ćli,ic zeni a b ez insirumen tu przy gotowuj

lervejręki

ąc

cńery czwarte (ft)

:,

e do ustawienia

l2.Detache.
13. Gra palcami 1,2

i3

na strunach

A i D zpółtonem między palcem2 a3

ręki
l4.Grapalcamil,}I3nastrunachEic Ł.
l 5. Granie ćrr-iercnut gorną i dolną połową smyczka
16. Połnuta . Gra caĘm smyczkiem
17. Gama D-dur ztrójdżwtękiem. Tonacja durowa
18.

25

. .28

,..32

. Gra pizzicato. Technika przygotowawcza lewej

-,

2I

Podziah, smyczka

kombinacje całego smyczka z jego

gornąidolnąpołową.
19. PrzenoszeniesmyczkawpowiętrnJ.
20. Gramr,4palcem

..

35

..

43

...40

. 45
. . 46

.48
. . 51
. . . . . 53

2l. Osemki

. Takt na dwie czwarte (Q) . C*i"zenla i melodie

z zastosowaniem ósemek

A-dur.
23. Crviczenia palcowe na rożnychstrunach.
24. Pohon między l a2 palcem . Gama C-dur
25. Intenvały.
26.Taktnatrzy czwarte (fl) . rOłnuta z kropką. Przedtakt.
22. Legato . Gama

.
,.
..
.

57
61

64
66

,,.69

. ]I
L1.Martelć . .

74

28. Gama G-dur dwuoktawowa

77

29.Portato

79

30. Rytmpunktowany

] )..

81

3I. Zmtany strun w legato otazw dótachó

32

Półton1r-lę&y_pr,o_!\i_e_m a 1palcem
. Gama B-dur . Cała nuta.
33. Dyhamika . Oznaczeniatempa.

83

oraz3 a 4palcem (układ zbernolami)

86
89

34. Stawianie palca na dwóch strunach

9ż

35. Pohon między 3 a 4 palcem (układ zk<rzyżykami) . Gama E-dur

91

36. Dwudźwięki z pustą struną (I)

37.Flażolety

99

.
38. Tonacja molowa . Gama a-moll
39. Takt natrzy ósme (§)

96

szeSc ósmych (§)

40. szesnastki . Ćwi czenia i melodie z zastosowaniem szesnastek

101

l03

:ź

l05
]j

:i

]::

ł-!

=,
=

,ź

€ -€

.§
:i

:,3

i§
;.t
:{

.,J

"::l

€
€

]:ł

a
.3

:{

3
i3
.

-ą
3
ią

€
;€
is
ffi
ffi

ią
ffi

ffi
ffi
ffi
CzęśćII

l.Illpozycja. Zmtanapozycji

Z.Trtolę ,

(I-III) tym samym

palcem

palca
4. Zmianapozycji 0-IĘ przezpustą strunę
_5.D_wudźwiękizpust+struną,(ID-:---.;...
6. Staccato
7.Rytmpunktowany ) 1. .
8. Zmtanapozycji G-rII) palcem wyjściowym w legato
9. Synkopa.
10. Dwudźwięki z chwytem dwoch palców (I). .
11. Biegłośćgry . Gama g-moll
12. Rytm sicilianowy
13. Półpozycja. Gama A-dur dwuoktawowa,
j . :. . ,
|4.Dllrlldźwię_ki z chv,l-tem drvóch palców (II) .

111

1I4

3. Gama Es-dur . Półtonowe przesunięcie

i 16
118

I20
12ż

.124
I27
129
131

137

l39

-;,:

15. Zmianapozycji (I-III) palcem docelowym . Gama D-dur dwuoktawowa

::.:

16.0zdobniki...

]i:
_

. -:.-\a

17. II

,,:-:Ę.r," ,.r;

.;\_];,i<-:];:] ]l
' ! ij;j j]a 1

.-, ;:ł::!i.r-.;-r|
.:: -_]
-i ! ;i
]..,:.]].i],],:!
,

,
1

_.
,

::.=11i:+],i.:i:; ],,,

i-r,:].ii.:,j.

_a!:]

..,_

'

_i,_a_,;:

.ć.,::

.ł--j.:*]",,
]:a., ,:-,

t4l
I43
146

pozycja. Gama
150
153

;.

...

154
156

;i,łtl*i:;;]:1il:,,!...
._:. ..+-;_,l:l,-,

:i

:|],],..,:1J::l

,!

]:1'

:]

'

_.

1'

j_j]|j-*J::

jl]j],!:,:i;_:_

,,.. ..
ał.'-i,]: .
la_ti"i;:e,l::,ś:. i:-'

.]i.jiś;Ę}.a;r

i]: j

.'.-!ai;
}.j.l1i:

.i

.-

._l.._

:,]-

:.'_]_;,'i::'rj:]_'.-i;.']'i

::' i.'=:1

,:

_ J,] _!,,,;łi- _':

: ]]ar_':j'l',.
, :|ł|a::::r-.;.
.___:,"

"

. .-__,.

._,--""-r:'-,

-' ,;, a

j:] :::;,:':,':;,
,::;',j;ł

_:ii

!,

F-dur
18. Zmiana pozycji z zamianąpalca
19. Akordy łamane
Z0.Utworyzezmlanamipozycji

:.

133

__

,i]:i ,"j.
-j-i--:?:a:+a:*;:

"!j
,-ę

,:ś
!

Słowo wstępne
t
l

Początki nauki gry na skrzypcach to okres nienl,,ykle

wŁnyw rozwoJu instnrmentalnym jednostki, Od sposobu prowadzenia w §rm okresie, od
tego, cry na samym
początku cośnie zostało zaniędbane lub przeoczone,
w drzej mierze za\eĘ późniejszy rorwój technicmy
i murycmy ucmia.

Owe początki muszą byó równocześnie na tyle

atrakcyjne dla dziecka, by nie zniechęciło się ono do

l
l
l
l
l

l
l

l6

skrzypiec i do muzyki w ogóle.

Staraliśmysię uwzględnić w Skrzypcowyłn ABC
różnę aspekty pracy z dzieckiem. kładąc nacisk na prawidłową
technikę, ,,fizjologię" gry oraz pobudzanie
wyobraźni. Braliśmy przy Ęmpod uwagę mentalność,
natur,ę drie,;Łą jego skłonnośćdo zabawy.*
Szkoła pomyślana została jako podręcznlk do nauczania początkowego dla dzieci w
róznym wieku.
Mozna jąwykorzystywać zatówno w nauczaniu szkolnym, jak i przedszkolnym.
Rozpoczynanie nauki w wieku sześciu,a nawetpięciu lat, to rzecz znana w pedagogice
instrumentalnej.
Jest ono możliwe pod warunkiem umiejętnego i.odpowiednio wczesnego pokierowania
zainteresowaniami
dziecka. Wiele zależy od rodziców dziecka, których
rola jest tutaj nie do przecenienia. ,,Los dziecka znajduje się w rękach jego
rodziców" (S. Suzuki).
Wcześniejszę rozpoczynanie edukacji muzycznej
nie musi być wcale równoznacznę z pozbawianiem
dzięcka dzieciństwa. Wczesne kształtowanie artystycznej osobowości dziecka możę
odbywać się z zastosowaniem form i metod pracy z pogranicza zabawy,
dających dziecku wiele przyjemności i satysfakcji,
z unikani em stre s ów.

łuzą temu, p opr ze dzając

e wpro -

rł,adzanie niektórych zadań instrumentalnych, ćwiczenia ruchowe. Mają one na celu

poznanie naszego
ciała. jego mozliwości ruchowych, oraz \epsze przystosorvanie się do instrumentu.
Mogą zapobiec zakorzenieniu się złych nawyków, takich jak: wadliwa posta§,a. zbędne
napięcia mięśniowe, nieprawidłowe oddychanie.
Godne urragi jest to, ze niektórę zĘch zabaw zawieraj ą c harakten,smczne elementy
ruchowe zaaw aflsowanej gł,. zapoznając dziecko z potencjalnymi moż-

liwościami skrzypiec. Te zajęcia można prowadz

rrląłńgrupach

od dwćph do caerech uczniów.

Materiałem muzycznym. na którym oparliśmy si
w naszej Szkole, są dziecięce piosenki oraz melodie l
dowe różnych narodóą a takżę wybrane fragm
muzyki aĘstycznej różnych epok, ze szczegól
uwzględnieniem tańców z okresu baroku i klasycy
mu. Uzupełniają go gamy, krotkie ćwiczenia. etiudi
oraz opatrzone tytułami drobne utworki.
Całośćpodzielona została ną dwie części.\\'pier,
wszej uczeńzapoznaJę się z podstawowymi elemen
mi techniki skrzypcowej; częśćdruga stanori i konń
nuację i rozwinięcie pierwszej,
w

,-

jest dia nauczl,ci ei

oraz tych, którzy pomagają dziecku podczas crl,icŻ
nia w domu. Fragmenty wyróznione kolorem ski
wane są do ucznia. Rowniez fotografie i rysu
mogą stanowić istotnąpomoc dla ucznia podczas jej
;' ezęgć opi sowa-prze znaczona

pracy domowej.

Układ i kolejnośćwprowadzonych w Szkole

gadnień zasadntczo nie rózni się od tego, co znaj
my w innych tęgo typu pracach. Pierwsze rozdzl,
(1 - 12) to zapoznanie dziecka ze shz;pcami, ,,u
wienie" jego aparatu gry, gra na pustych strunach;:
rozdziŃu 13 dziecko poznaje na przemlan
we elementy techniki prawej i lewej ręki.
Nowościąw stosunku do innych tego typu pod
ników j est wyraźne wyartykułowanie poszczegól
problemów-zadań oraz ich powiązanie w jedną
sekwentną całość.Uczeń jest świadom czego się u
a zdobylvanie kolejnych umiej ętnościpołączone
zawszę z ugruntowaniem niezbędnej wiedzy,
Od pewnego momentu uczęńzapoznaje sięteżz
pisem nutowym, poznaje podstawy zasad muzyki.:,
samym początku nauki nie jest konieczne, aby dzie'c
znało nuty, wystarczy jedynie znajomość strun. Na
wtedy, gdy gra jużpalcami, większośććwiczeń i ne]
dii powinno ono grać ze słuchu, powtarzając 1e za
uczycielem. Dopiero później nauczyciel tfunac
dziecku zapis tego, co zagrało. ,.Metoda bemu
pomaga dziecku skoncentrować się na obseni,acji
jego aparatu gry oraz słuchaniu ritasnej t>. Zmu
PwM,10
.

je ona do wyraznego usĘszenia tego, co ma zagrać,

uświadamiazależność,,palca od ucha".
Jeślichodzi o sposób korzystania z zawartego w
matęriału m|lrycznego, nauczyciel nie jest zob|t1Szkole
l gowany do przerobieniazuczniem wszystkich cwiczefl
i utworów, a także do ścisłegoprzestrzegania zaproI ponowanej kolejności. Prawie od
początku nauki możlir
wa jest pewna swoboda w doborzrepr-ogtamu-dla po_szczególnych uczniów. Mniej więcej
od połowy pierw| ,r.j .lęS" i u"rą"ytworzYokreślone zestawy programowe - np. garna,
ćwiczenie lub etiuda, duet 1ub utwór
fortepianem, dostosowując je do możliwościi potrzeb
1z
I ucznia. Można przy tym wykorzysfi ać ftagmenty j ednego, dwóclr, a nawet więcej
rozdziałów. Pomysłowość
dziedzinie świadczyo naszyllltwórczym, Ąwym

l*StosunKu
'.:
oo nauczanla.
_ W nauczaniu gry na skrzypcach

Ponadto powinien starać się o:

-Iużnośćrąk oraz szyi,

- miękki ton pozbawiony przydzwięków i chropowatości,

aby wszystko, co gra,brzmiało ładnie i szlachetnie.

okresie;łiedy dziecko uezy się stawianiapalców

na chwytni (rozdz. 13, I 4), można zastosować grę p izzicato, Grając w ten sposób,
moze ono lepiej skoncentrować się na lewej ręce i w krótszym czasie przyswoió
sobie technikę p a d an i a palców.
O d r ozdziału 2ż wpr ow adzone zostaj ą nowe rodzaj e
aĘkulacji - legato, martelć, portato, orazrytm punkto-W

wany,

Po

az pierwszy uczen ma do czynieni a z r óżnico -

waniem siĘ dźwięku (forte, piano, mezzofarte, mezzopiano), atakże ze stopniowym

przechodzęnięmz jednej
ogrofime usługi modynamiki do drugiej (crescendo, diminuendo). Pojal ze
oddać ,*yViy magnetofon. Wykorzystanie tego
wiają się dwudzwięki z pustą struną. Wprowadzenie flaurządzenia w początkach nauki
polega na Ęm, że na-przec
_ .,|.: j
w dzlaia,,zasĘ g.
ucziriowi taśmęrńagnćtofonoŃą ' " zolcfow na tura l n yeh (r ozdz. 3 7 )
;uczyciel"afostarcza
nięciu" lewej ręki w I pozycji, stanowi tez swojego roIznagtanyrni ćwiczeniami i
melodiami zbieża?,ej lekcji,
dzajuprzygotowanie do typowych zmian pozycji. W tej
stanowiącymi dla niego swoisĘ wzorzęc. U częń kilkapodręcznika wprowadzone zostaj ą
dalsze szczell krotnie przesłuchuje taśmęw domu, a następnie stara się części
goĘ
dofyczące
notacji muzycznej, a także bardziej
-naśladować grę swojego nauczyciela. Owo naśladowpogłębiona wiedza z zalłesu zasad
muzyki.
_nictwo powinno doĘczyć takiclr elementów jak jakość
W pierwszych miesiącach nauki uczeń powinien
|aZ*i*k r, intonacja, charakter uwvoru.
poznac i przyswoic sobie podstalvy gry skrzypcowej.
Od drugiej klasy uczeń korzysta z magnetofonu
już sposob - sam nagrywa się w domu, stając
Nalezą do niełr:
1w inny
lśięjędnocześnie wykonawcą słuchaczem i krytykiem
o wykorzystanie grawitacji do trzymania skrzypiec
',.sYqjej gry
oraz do produkcji dzwięku,
i

Szkoła pomyślanazostała tak, by uczęh

początku nauki rnozliwie często graŁ na lekcjach
Jr nalczycielem w duecie, a od czasu do czasu także
|z akompaniamentem fortepianu. Wspólne muzykowani_e uczy dyscypliny, rczwlj a
muzykalno śćucznia, stapowi też dla niego ogfomną atrakcję. W pewnych
FĘv_qą_dkach mozna je traktować jako swoistąnagrodę
zą,pilnośći postępy w grzę.

l'od ryini.lrru

lt

-_

Uczeń stale powinien dbac o:

1-

l
1

|,
,:

dobrą postawę, prawidłowe trzymanie skrzypiec,

właściwyuchwyt smyczka oraz równoległe w stosuŃu do podstawka prowadzenie smyczka,

- Poprawny układ lewej ręki w połączeniu z nie za

Ęocnym i pod właściwyrnkątem stawianiem palców na chwytni,

-
czystą intonację oraz w3Ąrzymywanie wartości
rytmicznych.

o ,,otw,ieranie" i ,,zarnykanie" przedramienia przy

pociągnięciach w dół i w górę smyczkiem, ruchy
wyrównawcze pa\cow i łokcia,
o supinacja dłoni oraz ruchy dostosowawcze lewej

ręki,

wyczuwa nie płaszczyzn strunowych, pĘnne przechodzenie smyczkiem z jednej struny na

drugą

o tęchnika przygotowawcza obu rąk,

Niezwykle ważnym nurtem pracy z dzieckiem, już

w pierwszym okresie nauki, powinno być stymulowanie jego wyobrażnimuzycznej
orazwymaganie od niego, od samego początku, gry z pewnądoząekspresji,
odpowiednią artykulacja z elementami frazowania.
Sfuzy temu częste śpiewaniedziecka na lekcji. Przed
przystąpieniem do grania dziecko powinno umieć
z odpowiednim wyrazem zaśpiewaćto, co za chwilę
l
l
l
t

l
l

będzie grało. Uchwycenie charakteru śpiewanejmelo- cwiczenta oraz

zalecenianauczycięla. Powinien z bli
dii, nadanie poszczególnym dźwiękom określonych skaprzypatrywać
sięwykonywanymćwiczeniom,
znaczeń stanowi istotę tej metody. Poprzez zaanga- móc w domu korygować błędy
dziecka, np. za niski

zowane śpiewanie w wyobrażni dzięcka powstaje trzymanie skrzypiec, nierównoległe w

stosunku
.,brzmieniowy obtaz" melodii, zaśjej zagranie będzie podstawka prowadzenie smyczka
itp. Może też
juz potem tylko dźwiękowąrealizacjątego wyobraże- z nim wykonywać ruchowe cwtczenia
przygot

mierny rczwój techniczny imuzyczny ucznia jestpóżniej na ogoł regułą.

Nasuwa się następujące pytanie: ile czasu dzi

powinno poświęcaćna ćwiczenie w pienvsąvm
Sprawdzoną metodą rozwijania słuchu muzyczne- nauki? Dobre efekty daje ćwtczenie
dwa razy dzi
go oraz słuchowej wyobrażni jest transponowanie, np.po pół godztny.W przypadku
dzieci najmł
Niektóre, znanę dziecku melodie, możę ono rozpoczy- - pięcio- i sześcioletnich moze
to być na\vet trzy ra
nać od różnychdzwięków ipalcow. Dobórutworów do dziennie po 15 minut, ptzy
czymnależy pamiętać,
transpozycjipowinien, rzeczjasna.uwzględniaćznanę j akośćpracy powinna mieć zawsze
pierwszei
mu juz układy palcowe. Cwiczenia te kierują uwagę przed i l o śc i ą.
grającego na interwały, mobilizują jego aktywność
Jeślichodzi o tómpo gry poszczegolnych crł,iczej
słuchową,
powinno ono być dostosowane do mozliwościucznii
Waznym elemęntem nasze,i pr?cy z uczniem iest melodia nie moze jednak nigdy
zatracic swojego
pokaz nauczyciela. Od jego jakości-zaieżyczęsto ja-' '] rakteru-i ńastroju.
kośćgry uczniów. Większość znich nieświadomienaCzęśćdruga Szkoły obejmuje zmiany
pozycji,
śladujeswojego nauczyciela zarówno w postawie, z najbardziej ,,skrzypcowych"
rodzajow aĄkulacji
trzymaniu skrzypiec i smyczka, jak i w sposobie wydo- staccato, bardziej
skomplikowane układy rytmi
bywania dźwięku. Najlepiej, jeślido pokazu nauczy- - rytm sicilianowy, triole,
synkopy, atakże ozdobni
ciel użyłva własnego instrumenfu
Wprowadza się dwudźwięki z chwYem dwoch pal
Wprowadzając nowe zadania techniczne nte za- oraz akordy trójdzwiękowe.
niedbujmy tego, czego uczeh nauczył się wcŻbśniej.
Jest rzecząoczywistą żę nię możemy stawiać
W tym okresie powinno nastąpić dalsze uttwalanie
nakowycbwymagańwszystkimnaszymuczniom,
się dobrych nawyków aparatowych, a także ftzyczne ni założone przęz nas cele
dydaktyczne zrealii
i psychiczne ptzygotowanie do wibracjt. Poprzez w krótszym czasie, inni w dfuższym.
Zamteszc
częstą demonstrację na instrumencie nauczyciel wyra- w I częściSzkoły materiał
uczniowie zdolni mogą
biaw uczniu p o tr ze b ę wibracji, którawpołącze- nowaćwciągujednegoroku,
aleniejestbłędemr
niu ze staraniami o luźnośćaparatu gry powinna w
żentego nawetnadwalatanauki.Jednązcęch
niedługim czasie zaowocować pierwszymi probami pracy powinna być dokładnośói
konsekwencja.
spokojnej, luźnej wibracji. Z czasem,w miarę przyby- zrobić zucznjemmniej, a
dokładnie ,niż dużo, a|e',,
wania energii instrumentalnej, rozwinie się ona, natu- łebkach".
ralnie prąuspieszy i odpowiednio zintensyfikuj e.
Zaniezwykle cenną wszechstronnąpomoc w Pl:
W pierwszym okresie nauki wskazane jest, aby niu tego podręcznika dziękuję Joannie
Piotro
w lekcjach stale uczestniczyło jedno zrodziców dzie- Jest ona współautorką szeregu
zamleszczonych
cka. Umozliwi to potem pilnowanie dziecka podczas etiud, melodii oraz duetów, a Jej
rady i sugestie miŻ
Ćwiczenia w domu i przypominanie mu zaleceń na- znaczący wpływnaostatecznykształt
Szkofu.
uczycie|a, a praca domowa dziecka będzie jak gdyby
przedłużeniem lekcji. Opiekun powinien przynosić
z sobą specjalny zęszyt, w ktorym notuje niektóre
.

-
l
l:
I

l
I

l
l
l
l
I
I

CZĘSĆ PIEffiUSZĄ
!

Częściskrzypiec i smyczka
SKRZYPCE

SMYCZEK
Koniec

Otwory
rezonansowe (e
podstawek
ll

t
I
I

l
l

PAl\,{IĘT AJ, ŻE..

"

ż,

4.

l
l
l
l

5.

l
l
l
l
l

ro

|łrrł

l:l

l_
L

1]
rl

t
I

,,:,,,.._:j

,,-::

_. ._:.,*!.Jś§!

j:;|ł
_ :ż ::::

cwiczenia ruchowe beż'ii

+::13l}
::,.],<ii

ia,::]]

Kołys ani.

sl ęi'.,.;,,

rozłożony

rnogę unosząc
,''1

,no.gQ

unosząc

I
l'

l
l
l

,,Latający

ptakol,,,;

t
t
Ćwiczenie vczy .vqrrczuwania różnicy pomiędzy napię-

ciem a rozluźnieniem.

l
I
|"
Ą
Skręty tułowia
Stanąć w lekkim rozkroku. Obie ręce usta-

wić w pozycji imitującej grę. Nie odrywając

stóp od podłogi, wykonać skręty tułowia na
przemianw prawo i w lewo.

l__
Celem ćwiczęniajest wyrobienie korzystnych zdrowotnie, a także wizualnie, ruchów
skrętnych fułowia, Przyswojenie sobie tego
typu ruchów,możew przyszŁości zapobiec kiwaniu się w czasie gry,

rys.3

..Skręry tułowia" mozna aoauit o*o wykorzystać do ćwiczenia odtechowego - *a..n |

odczas obrotu w lewo,
t-wydech
w czasie obrofu w prawo.

l
i
13

l",

,j

.l j
:_:
\

Postawa, trzymanie skrzypiec

fot.i

fot,
fot,

1b

Na fot.,la i 1b przedstawione sąsposoby trzymaniaskrzypiec i snryczka przedgraniem.

l
l
l
I

l
I
Dziecko stara się v,ryczuć końcarni palców prawej ręki
lewy obojczyk. Jest on jak mała półeczka,naktórej mogą
spoczyvvac skrzypce (tot. 2),

l
i
i

l4

PWM l0

]
-.l
Stanąć w lekkim rozkroku. Ciężar ciała równomiernie rozłożony na obie nogi.
Trzymając
skrzypce obiema rękami, podnieśćje do gory.
Sprawdzić, czy obie ręce sąna tej samej r,wsokości,a skrzypce znajdują się w
pozycji poziomej
(fot. 3).

fot. 3

r;,TłT',,.Tl:,i,ffi ;,ff;"::ii?;&::ffi 7.*i,"fi:;

'-głowę w stronę skrzypiec i opuścićją|użno na podbródek. Opuprawąrękę, Ręka lewa w

dalszym ciryuprzyttzymujeskrzy-

l - pce
'* (fbt. 4).

r ;r§;fi; ::;"frfiT:lm;;.i1"o,"j

"my

w początko:

"

fot.4

Dla sprawdzenia dobrego ułożeniaskrzypiec opuścić

lewą rękę (fot. 5).
Po upewnieniu się, że sbzypce nie wysuwają się spod
brody, zrobić kilka kroków.-

fot. 5
Ł:;,,,:ł]ł

trzymanie skrzypiec mozliwe jest jedynie przy użyciuzeberka (podpórki

). Rózne jego typy,
oo małych skrzypiec, produkowane są na całym świecie.
1e:w}Żej

l5
l

___=_Ę

l
l
l

Ćwiczenia wstępne bez smyczka

,rWażenie" prawej ręki
Prawą rękę ustawić przed sobą na wysokości klatki piersiowej. Dłoń lewej ręki
podłozyć pod,przedramię prawej ręki,
Lewa ręka odczuwa jej ciężar.Naprzemian puszczac i chwytać prawąrękę, całkowicie
rozlużniając jąw momencie chwytania jej przez lewąrękę.

Celem cwiczęniajest wyczuwanie rożnicy między całkowitym rozluźnieniem, a

niezbędnym napięciem prawego ra-

mlgn'la.

':-]'

:* -*,-.---

,-*,:

,---

_.,

_..i _:*,-. -

ryS.4

zwieszanie dłoni
WYciągnąĆ Prawą rękę Przed siebie, zwiesić luźno nadgarstek
(fot. 6 a). Wyprostować przegub, w tym samym
momencie końcem kciuka dotknąĆ
Pierwszego stawu palca środkowego(fot. o tj. ro*to rzyc ćwtczenie kilka razy.

fot. 6 b

I6
PWM 10 l39
Ę
Chwytanie małej piłeczki

Wziąć do prawej dłoni małąplłeczkęi objąć jąpalcami

(fot. 7). Uchwyt smyczka powinien charakteryzowac się
podobnym zaok ryIeniem wszystkich p alc o,uv.

tl,'',,
l

fot,1

i.r=',-

}==
l

1,
l.

1,

Chwytanie ołówka
(Crł'iczenie przvgotowujące do prawidłowego uchwytu smyczka) ,,,:,..

.,', Trzymającw lewej ręce ołówek lub długopis, położyćna nim swobodnie palce
prawej ręki (fot 8 a). Następnie
F.-1Ę'nĘ.palec ustawić czubkiem na ołówku, a kciuk przyłożyc do ołówka od dołu
naprzeciwko palca środkowego
-:,:]::?:,]

.:

Fot. 8 a

fot. 8 b

Odległościmiędzy palcami

r§łffi;3§:ii:;:T:T,,,::fl:T::,:::]",§i:Ł"",::::f"*'erzchniami
ego o około 1 cm, a mały od serdecznego nieco mniej
el.
-

palec wskazujący odsunięn

1,7
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

zabawa z ołówkiem
(Wstępne ćwiczenie ruchów wyrównawczych palcólv)
Po sprawdzeniu

go przylegania palców
do ołówka (długopisu)i, p alc em s erd ecz nym przycirynąć ołówek do siebie. Palec
wskazujący,,spłyca" swoje połoąęnie na o-łówku (punkt jego sĘku
dobre

plerwSzego Zglęcia), a maĘ palec

zaohryla się (fot.9

a)

fot. 9 a

-'

.:

i'ł.;

Palcem wskazującym przyclĘnąć ołówek do

siebie. Palce serdeczny i mały częściowo wyprostowują się , zaśpa|ec wskazujący
głębiej nachodzi
na ołówek (fot. 9 b).

Ćwiczenie povtarzać wielokrotnie, aż do uzyskania elastyczności palców i pewności

chwynl.

fot. 9 b

18
I
l

..],,t
,a:

Trzymanie smyczka . Ćwiczenia ruchow e ze smyczkiem

Przykładanie palców do smyczka

yslęp\Wzzołówkiem
ołówkiem (zob. |ot 8 a 1 8 b),
P,łąMadająepalce-do-smy,czką:obim_y-to-p-odobnie jak w ćw'iq=zęllu yslęp4yrrr
Ę*+ryłdadającpalce-do-smy,czką:obim_y-to-p-odobnie
:atłćw.a rękaprzytrzymlje pręt smyczka kilka centymetrów powyżej owijki.

Układ palców na §myczku

Kciuk przyłożony jest do pręta smyczka w miejscu
między brzegiem żabki a skorką owrjającą smvczek.
miejscempo prawej stronie paznokcia. Palec wskazując},
doĘka pręta smyczka swoim środkowyq członęm. Palce
środkowy i serdeczny obejmują żabkę, Palec serdecznr.
usyhrowany jest w pobliżu oczka na żabce. MaĘ palec.
zaokrąglony we wszystkich stawach opiera się na sm),czku swoirn czubkiem (fot, t0),

,rHuśtawka"
smyczek na strunie E w poblizu jego środka. KoĘsaó smyczkiem do struny G, i z
powrotęm do E, pod.i oPuszczaj ąc całą rękę. To samo zrobić na trzech, początkowo
górnych, potem dolnych strunach. Na koń-

ł'Ę9@o*uestrunydodwóch,caĘczaswykonującruchycałąręką.

3€l,em ćwiczenia jest wyczuwanie płaszczyzn poszczęgólnych strun.

19

::

,lr
-]:

:]j
Ęw.lęl<szanie oraz zmniei5Ęanie iraciskti na
(pronacja - supinacja)
Uchwyció pralłiÓlŃo smyczek, umieścićgo środkiem w zagłębięniu
zującym lewej ręki (,,widełki'). Srodek smyczka dobrze jest oznaczyć taśmą

palcem wska-

fot.1l

fot.

llb

Nacisnąć smyczekpalcemwskazuj asymzlownocze- Lekko nacisnąc smyczek qląĘm palcem, Z

lóu'nosn,,,m nięr., i,;]kim unieslc-nicrrl rv powietrzc małego palca Cze'SĘrn
minimalnym uniesieniem w powietr Ze Pa|Ca
wskazującego (fot. 1 1 b). Smyczek traci kontakt zwt(fot. 1 1a). Smyczek mocniej
przywiera do widełek.
dełkami, unosząc się kilka cen§metrów w powietrze.

Przesuwanie smyczka ruchami palców i nadgarstka

l
l
l
l

l
l
l
l
l
-

Podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu, umieścićsmyczek w widełkach lewej ręki.

Wykonać niewielkie pociągnięcia smyczka ruchami samych tylko palców i nadgarstka,
na przemian w gorę i w doł.

fot.12

Przy pociągnięciu rv _eórę powinno nastąpić ugięcie

palców na smyczku. Palec wskazujący spĘca swoie
położeniena smyczku - punkt styku z prętem smyczka
przesuwa się w kierunku pierwszego zgięcia(fot. 12 a).

Przy pocirynięcirr w dół palce częściowoprostują

sie,.

przegub minimalni e się wybrz,us za. P alec wskazuj ąc 1

głębiej nachodzi na smyczek - punkt sĘku z prętenl
a

smyczka przesuwa się w kieruŃu drugiego zgięcia

(fot. 12 b).

Po przyswojeniu sobie obu wyzej opisanych ruchów, wykonać kilka rytmic

znychpociągnięć (raz-drr a. raz-drva.

raz-dwa...), unikając poruszeń przedramienia i ramienia.

lrn

fot. 12 b

ia.

:a
:ł
-{

i]&
t
I

.l

6
Struny skrzypiec
. Pierwsze pociągnięeia na pustych strunach (A i D)

Umieścić skrzypce pod brodą przyłoĘć smyczek

w poblizu środkado struny A. Smyczek lezy równolegle
do podstawka, w środku między chwr,,tnią a podstawkiem. Dłon i przedramię tworzą
jedrrą płaszczyznę
(fot.13).

Wykonać śmiałepociągnięcie w dół (od siebie)

mniej więcej 1/3 długoścismyczka, Ruch ten na7;wac
można,, otwierani e m" przedr amienia. P o krotki ej p au zie wykonać podobne
pociągnięcie do góry (do siebie),

Ten ruch nazylvamy,,zamykaniem" przedramienia,

W pauzie odprężyć rękę, Powtarzaó wjelokrotnie, aż
do uzyskania ruchowej swobody, Zwracać u\\ age_ ne
równoległe w stosunku do podstawka prorł aizenie
smyczka" To samo ćwtczyć na sfiunie D,

żl
l
l

Zasady pisma nutowego

Klucz

wtol1nowy

. Puls .

R},tm

Linie dodane górne

Linie dodanę dolne

l
l

ż2
,_E

8
Spiewamy piosenki
W początkach nauki każdąlekcję dobrze jest rozpoczynać od śpiervania. Dzieci
zna_i;_ Cuz..
śpiewaĆ,Nauczyciel zwracauwagę na to, żeby dziecko śpiewałoczysto i z odporr iednią
eksp:;_.
w tempo i uchwycić charakter piosenki.

3]trS
:_

3Iićk

\.i:z-,

Oto kilka przykładoW znanych dzieciom piosenek:

STARY I\IEDZWIEDŻ MocNo ŚPI

i-

:,-

nie- dźrviedź moc

my się

l
l

ry

nie dzwiedz moc

cach

go

jak się zbu-dzi

l

sta

no

jak się zbu

dzi

cho

dzi

KRAS|{oLUDKI
Skocznie

My

l
l

Pod grzy

bka

kra

JeS

l
l

S3,

hop

sn,

JEDZIE POCIĄG Z DALEKA

Je dzie po, ciąg z da le - ka.

l
za -bierz nas

l
PWM

sa
dki, hop sa

bu

ml

hop

dki,

Sno

10 139

do t'ar

sza

u,v,

kon

du -

ni chwi li

kto

rze

łas

nie cze ka.

l-^
Nd

kon du kto

rze

ł:s

l
l

lubia_

rtr l t].1
l
I

MAM

----=_

luwAl\Ą

umiarkowanie wesoło

l
l
l
l
l
l

Mam chus-tecz-kę

cę mu
po

pod

ca

TRAMBLANKA

Wesoło

l
l

Czkę,

cu _ Jem

t
l
l

graj -

oJ,

t
l
l
l
l
l
l

,H,C,LKĄ fiA,tl
CHUST
ciez

tro

czkę,

narn

oj,

tań

- cu -jem

czkę.

OJCIEC WIRCILIUSZ
Umiarkowanie żywo

dwa dzie-ścia

WSZy

,§\
Hej -

ż4

ze

ha.

hei

hal

Rób -

cie

r,vszy stko

co

Ja,

to

ja.

\
l

9
ćwierćnuty na pu§wch strunach'o Takt na czterv czw-art e (ź)
. Technika przygotow awcza prawej ręki
''l

[.

,.

il -;,

-,gńak

koncąeY

Gw..ipaer.lie}

WszYstkie PoniŻsze cwiczenia uczęń powinien grać z pamięci, skupiając uwagę na

poprawnym trzymaniu
iec, smyczka oraz równolegĘm w stosunku do podstawka prowadzeniu smyczka,
ZwracaĆ uwagę na jakoŚĆ dzwięku, nię zahaczac sąsiednich strun, unikać
przydżwięków.

kazdorazowa zmiana struny odbywa się w stawie barkowym ręka jako c a ł o ść przy
przejściu
na wyższe
obniŻa się (fot. 14 a), w czasie przejściana ntższe podnosi się (fot. 14 b).
]l'nY
WYtrzYmYwanie Pauz może ułatwić głośnewymawian ie przezdziecko
słowa
,,pz|lza,,

fot. 14

fot. 14 b

:5
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
I
l

\l

[--l A

lSrlWzór:

D
ń\6
a)

l]

uri

riO

b)

/a0D
c)

śzko?a

c}&<aż

;Ę

26
C),

Yeę
'4F

/i\

G
6

ri
l
I

Ę
Takt naŻ; inny zapis

l
l
l
l
l

cztery

+::.i,.ś,*.,=:

t
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

Wzór:

V-V@ ł

(90 A

i
I

r
i

ż7
l

10

l
l
l
l
l
l

Ćwicze nia bez instrumentu, przygotowujące

do ustawienia lewej ręki
f

obracanie dłońmi

Wariant I
1. Ręce lekko ugięte w łokciach wyciągnąć przed

siebie. Obie dłonie odchylić nazewnątrz (pokazysv anie

wnętrza dłoni).

2. Wykonać obrót dłoni do wewnątrz (chowanie

wnętrza dłoni).

Cwiczenie powtórzyć ktIka

raży,'''

l
l
l
l

rys.6

Wariant II
Jedną dłoń odwrocić do wewnątrz, drugą na
zewnątrz, Podczas obrotów ręce wykonują ruchy
niesymetryczne - jedna ,,chowa" dłoń, druga

,,pokazuje".

l
l

Celem ćwiczenia j est zapoznanie się z pronacją

i supinacją nauczenie się ruchów synretrycznych
i niesymetrycznych, a także wyrobienie niezależ,
nościrąk.

l
l
l

rys.7

28

P\\ NI 10 !j9
l

,,Ważenie" lewej ręki

l
l
l
l
l
l
l

Stanąć w niewielkim rozkroku. Lerł,ą rękę zgiąć w łokciu.

Dłoń prawej ręki podłożyćpod lerłry łokieć. Luzno zwiesić
lewąrękę. Prawa ręka odczuwa jej ciężar. Na przemian pusz-

czac i chwytać łokięó lewej ręki, całkowicie rozluzniając ją

w momencie podkładania prawej,

Celem cwtczenia jest wyczuwanie różnicy między roz\uźnieniem, a niezbędnym

napięciem lewego ramienia.

ryS.8

,rMłoteczki"

Wariant I
UnieŚĆ lewą rękę do wysokości brody. Ustawić kciuk naprzeciwko palca wskazującego.
Stukać kolejno
zYstkimi palcami, zaczynając od palca wskazującego, w wewnętrznączęśćpierwszego
czŁonukciuka.

l
l
l
l

ryS.9

Wariant II

sfukania
t3**'t
;'arrancie równiez

l
l
l

doąvkac kolejno wszystkimi palcami kciuka z uczuciem głębokiego w nim zatopienia. W

tym
podnoszenie palców.powinno być wolniej sze jbardziej kontrolowane.
i

l
I

i,
1.,]

i]
t]
§i

§]

ł]
l

'J
-=

11
t]kład lewej ręki
Urnieścićskrzypce pod brodą. Przyłożyć
lewą rękę do szyjki skrzypiec. Szyjka spoczwa między pierwszym członem kciuka
a trzęcim członęm palca wskazującego. Kciuk
usyruowany jest naprzeciwko paznokciowego
członu palca wskazującego (fot. 15 a). Sciskanie szyjki w najmniejszym nawet
stopniu jest
błędem.

l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

fot 15

Dłoń wykręcona w lewo, palce zaokrąglo;

.fve wszystkich stawach. Dłoń z przedtami
niem tworzą linię prostą (fot, 15 b).

fot. 15 b

30

a
l
l
l

=T

Pizzie atc 4 paicent Ierł,ej ręki

l
l
l

rru*ru.

palcem strunę G wkładamy łokieó najgłębiej pod skrzypce (fot. 16 a), szarpiąc
strunę E odchylamy
':co łokieć od tułowia (fot. 16 b). Na środkowych strunach łokieć przyjmuje pozycje
pośrednie.

l
l

++

0+++

+++

tł--Ł-r

+ł+f

o raa

+.

fotl6a

fot 16 b

Cwiczenie ma na celu prawidłou.e ustawienie lewej ręki (supinacja), zapoznaie

tęż ucznta

z ruchami

lstosowawczyrni.

I
31
I
-l
t

tr}ótachó

l
ł

l
l
i

nreuĘA^Iane

pocl€nlę-

sięruchami ,,otwierama żadnych

Do ruchów otwierania i zamykania przedramienia probujemy wprowadzic ruchy palców,

które uczeń pozn
juz w rozdzialę 5 (,,Przesuwanie smyczka ruchami palcow i nadgarstka"): niewielkie
ugięcie palców przy p
ciągnięciu do góry, częścioweich prostowanie przy pociągnięciu w dół.

r,- A

iĘ_] n

t
I

Cwiczyć na pozostałych parach strun.

l
]

i
l0

-UUTU

l
PRZECHADZKA
0

[6'l

aOo

t, I---F---,--T_--_F__

ź_:::_ra L___ =__1

l
l

r-rF--

-l

eJJo

,-

)J
l_--

t
t

GRA W KLASY

lz

l
I'

PIOSENKA KOWBOJA

13E

l
l
t

I
i

I
IL

l
ą

13

Gra palcamilr2 i 3 na strunach A

z półtonem międzr,

palcem 2 a 3 . Gra pizzicata

n Technika przygotow awcza
tewej ręki

'.;*iu

t'

iD

"i''.

.,,.

,'.',-.'.

lr
*i
Ś

',

..;,".,,, ,,,

S§RUNI§,,,§
2,=,,.

:'_,:3_

iż.z,r'!a,to (pizz.) =,dfiMięk

§l.ao

i:]; _, ]'.,,..
!

(ezytŁj arko)

'; .

:i |:i:.

',,,,
gra smyczkiem

.,!

.,; *ali
{:-l--

rrrgral

łla,oLlulllu

,-

l0 l39

35
Gra pizzicato
Kciuk

prarl

ej ręki oprzec o

kra,,

chrrrtni. Opuszka_ palca ri skazującego

pac strunę rfot. j - l. Po _szarpnięciu k
nie odnrta sie o,j sn iu.

fot.1'7

Poniższe ćwiczenia grac poczalkowo pizzicato,

opanowaniu prawidłowego stawiania palców na strunź

i 15 stawianie i podnoszenie palców powinno odbpł,ać się
pauzach (technika przygotowawcza). Grając bez pauz, uczeń powinien zwracać uwagę na
równocze<n.
działania palców i smyczka.
a po

przejŚĆ do gry smyczkiem (arco), W ćwiczentach 14

njzz.

l
l

l4

- u..o

v€)

IT.-l

(D
V-a

a)

I
I

15

l
l

16

l
36

Cp)

(p)

ap)

ą0
l

-.-

l
t

l'

IDZIEMY DO SZKOŁY
07

KoTEK

!,

Piosenka dziecięca

i
l
!
l
l
l
l
l
l
l

E
powtórką natomiast drugie 2. vol-

ZABKA

lJłT[lll

19

I
I
I
I
I
t

2a
a)

b)

c)
Ćwiczenie powyższeprzenieśóna strunę D.

I
I
I
I

* Uturór
z akompaniamentem fortepianu

38
l

-T
lt

Zadaniemucznia jest dokończenie obu melodii.

l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

DWIE PIOSENKI
z1

jl

II

MIŁA ZABAWA
J. Powroźniak

))

958 bY Polskie Wvda\\.nic§\,o

\4ur_vczne SA, Krakórv, Poland, A1l rights reserved

RuchY Palców i nadgarstka prawej ręki, które dziecko poznało jużwcześniej(zob.

rozdział 5 oraz 12), stanowią

r;-":;L;T.,;:l,,fi :,x,lTffi riTjilil,ni,Ł,."xrxffi ff ffilTffi J,HJJ,TliT,ł,#l

m i wYró w n aw
c zy mi, Dziękinimsmyczekporuszasiępo liniiprostej ,azmłanasmyczkacharakteryzuje

l'u

t
t

miękkościąi gładkością.
_]9
il

--|

14

Gra palcamilr2 i 3 na strunach E i G

l
l
l
l
l
l

l
l
l
l
l
l
l
l

Podczas grania na strunie E łokieć lewej ręki odsuwamy nieznacznięod tułowia (w

lewo) - zab. fot. 1 6 b.
Podobnie jak w graniu na środkowych strunach palce
padająna strunę pod pewnym kątem (nie pionowo).

zmtęniaswoje połozenie względem s4_1k; skzlpiec następuje,,spłycenie" kciuka. Dłon

rue znerua slroiego
wyglądu.

uxnłu, rcieów NA e§wYtNr

,':.:

...,, ,]...,,

, ,''l ,,
G''l]D' j,A.. E

§Źłvięxr,

-g61,,

§.f§§NI§,

23

,l
I

l
l

W czasie granla na strunie G łoklec ,,i,1ir amr głębiej pod skrzypce (w prawo) -
zob. it,l:. i6 a, Ręka

40
l
I

SKOCZNE I{UTKI

-F§

I,

l'
t
t

l
l
l

i
I

t
1

PAJACYK

l
l

l
l

-ł1
26
Tł

\_,
1

==
,

T==

=ł;,

27

TA|VIEC MISIA

28
6

A
rl
I

15
Granie ćwierćnut górną i dolną połową smyczka

fot. 18 a

rzyłożyc smyczek do struny A w jego środkowej

łJ*,iil'Hl 1t"§:*"u

fot. 18 b

sięna jednej linii

Pociągnięcie smyczka w dół ( n ) to,,otwieranie" przedramienia. Palec serdeczny i

maĘ częściowowyprostowują się, a przegub minimalnie
się załamuje. Palec wskazujący nieznacznie głębiej
nachodzi na smyczek (fot. 18 b),

\ czasie otwierania przedramienia łokieć wykonuje niewielki ruch do przodu. Ruch

ten nazywamy

ru -

w czym łokcia.
l. '-ldczas gry górnąpołową
smyczka uaktywnia się palec wskazujący (pronacja), poprzęzktóry ciężar ręki prze-

wyrówna

fi.:i tffiT:'
::e

ą krótsze ręce, nie muszą dogrywać do samego końca smyczka; ręka w stawie łokciowym
nigpowinna być całkowicie wyprostowana.

Grając od środka smyczka w kierunku zabki, nale-

ży nieznacznie unieśćcałą rękę, Przegub staje się

lekko wypukĘ (fot. 19).

Przy dochodzeniu do zabki ręka wykonuje ruch
supinacyjny (niewielkie wychylenie dłoni w prawo
połączone zprzejęciem częścicięzaru smyczka przez
mały palec).

l
I

Pociągnięcie w dół ( n ) od zabki do środkasmyczkato opuszczanie całej ręki oraz

polvrót do układu
zasadniczego.

+_a
I

I
I

l
l
l

,m,-

V -

Wzór:

@o
SKAKAI\KA

l29

l:
I

ii

ii
9i:
a:

I
I

s.

...

i,
5

iŁ

l
I
I
I

t^

LOKOMOTYWA
i
Ę

f
E

\
t6
Półnuta n Gra całym smyczkiern

gornej i aoln.J połowie smyczka w jedną ruchową

Lłość.

li

Smyczek naleĄ prowadzić:

podstawka na przestrzeni całego smyczka,
]1- równolegle do
l- w środku pomiędzy końcem chwlni a podstawkiem,
} - równomiemie tj. z jednakową prędkością we wszystkich częściachsmyczka,
|- zzachowaniem właściwejproporcji między prędkościąa naciskiem smyczka.

l
ljZawsze zwracać
f

uwagę na jakośćdźwięku, unikać zbyniego nacisku smyczka na strunę, szczegóInte

podczas

dotnł połową smyczka.

I
I

ffin
"0
Wzór:

I
I
I

tt
|'u,,n

1<
l

17

Gama D_dur z trójdźwiękiem 3 Tonacja durolva

l
l

l
l

Ęis::::i€
i :

:j:::::r.

. ' a;i,a.

]ij

mskimi
{e się
gamy

l
l
l
l

46
O:U".

fs
iu*u

0123

1 2._3

3_-._

3110

]o1az*ięt

|oroUy

l
l

cwiczęnia:

PIoSENxa uxnłlŃsxe

l
l
l
l

PIOSE|{KA FRANCUSKA
łtil!|

l
l

1-

+
l
l
l
l
t
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

18
Podziały smyczka

kombinacje całego smyczka

z jego górną i dolną połową

NA SPACERZE

36

Wzór:

l
l
l

Gama D-dur

37

l
l

TAMBURYN
38
l
l
l
l
l

VnV

0VWzór:

-a,

TAI{IEC KRASNOLUDKA
39

*W,

w,

Wzór:.

trE

W*
V-V

@
l
l
l

KURCZĄTKO

l5

l
l
l
l
l

l
l
l
|

:t

CL

ffiil
t
t
l
l

-I

F!

t9
Przenoszenie srnyczka w powietrzu

t
l
l

!,danv na stronie 52 wzór

grać początkowo ,,lotnym" pizzicato, w którym kciuk nie opiera się o krawędź
-łtni (fot. 20 a), a ręka odchodzi od struny po kazdym szarpnięciu (fot. 20 b).

fot. 20 b

t
l
l
l
l

l
l

T'i'",ffi ;fi Tfr iiit?: fi : T;i":ŁTlI

smYczek wydaje się

dziecku znacznie lżejszy,
fot.21
]0 ]39

51
t-

pLzZ. - arco

l
l
l

Ruch ręki w powietrzu powinien stanowić przedfużenie pociągnięcia smyczka - uczęń

stara się 7ąg}lg'l\\-aC
ciągłośćruchu. Błędem jest kurczowę ściskaniesmyczka oraz naptnanie palców
W momencie przyłożeniasmyczka do struny unikać uderzania, atakżę nadmiernego
wciskania w strLlnę.

t
l

PIoTRUS

Francuska piosenka dziecr

ęc

42

l
t
l
l
l
l
l
l
l

LESNA RoZMo\ilA
3
ż

43

l
l
l

5ż
Ą
t
I

l!
:

żt
Gramy 4 palcem

ĘOobrrr"ruk pozostałe palce, również 4palecnależystań;ae na strunach opuszką.

Powinien on bl,c \\-e \l,,sz..,stzaokrąglony. Przy krótkim palcu, a takżę podczas
grania na strunach G i D, można pomóc sob:e
astawach
}m, wkładając go głębiej pod skrzypce.

l
l
l
l
l
f
l
l
l
l

POJEDZIEMY NA ŁOW

:
l

I
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
I
l
I

t
t
t
:

§,\
:r
,r
,,

46

PIOSENKA BORSUKA
02
47

ZIis/IA
umiarkowanie

W. Karasowa

610

48

54

I
I

l
l
l

:, , Dźwięki na strunie §:

ł9

l ,b)
l
l
}0

l
'lł.

l
$_

Łffi

r,
fl,

a}

B.

tĘ
&,

l-,

MA ŁY PINGWINEK
k1 Ąr
PoLECZKA
52

PoRANEK

53

i
l
l
i
i
i
i
i

U,

]
21
Osemki . Takt na dwie czwarte (f;}
" Ćwiczenia i melodie z zastosowaniem ósemek
4

Ćwi czenia rytmiczne

Wystukać (wyklaskać) ćwierćnuĘ w górnym głosie i równocześnie wymawiać

ri, ? ? ?
lĘJ
Pr-pa

!_j
!|
pa pa pa-

a
pa

J]

- pa

-ou
c)

b)

,, J
|l e

t-]
- pa

pa

Pam

?
I

pam

pa-pa

pa-
|J aJ

,, J
Il
?
ł|

Pa-pa

pa

lJ
)

pa-pa

))
||

pam

pam

e)

Ur
pa

J
? ?

-pu* )

nuĘ dolnego głosu sylabizując:

,,

"L-r
Pa-pa

pam

pam

L-l

pa-pa
)

Il

pam

Wzór:

graó niewielką ilością

smyczka, otwierając zamykajap przedramię, Podobnie jak podczas
PrzY Oociagnięciu w dół (n) palce na smyczku nieznacznie się prostuj
% aprzy pociąnięciu
1} Iekko się uginają.

§'ilbł
Efi*,śt.,.
q9rrul

5,7
t

---ul
?

Gama D-dur

54

l
a_

li

['il{

r,i

ll

[[

Ii{

Wzórz

tr tr

tr

LZj
J{

l§

,l
t{

I:

l
i

l
l
l
e

trtr
l
l

Z,,PIOSENKI FRANCUSKIEJ"
l

i,

l-

Gra w takcie

f; powinna charakteryzować

się oparciem na początku kazdego taktu.

WESOŁA PIOSENKA
t

l
l

l
l
l

l
l
l

I
I

l
t

57
l
t
l

!
22
Legato

Garma A-dur

lui*

dwie nuĘ pod fukiem dziellmy smyczek na dwie równe części:

l
l
l
l

ł.

l
l

A-dur, trójdźwięki
0
I

l
l
l
l

o soby

,:]0

ćwiczenia:
Ę

Ćwiczenie gamowe
2

!.60

/-,
,+

a)

t
I
I

l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

;-\0

;-\.

4"

0, 1

z0

PIoSENKA

ffiil

Spokojnie

0,

3n2 3---.-1 2

2
STARY MC Doi\ALD

il

ii

1l

I]
[]

10,

6ż

0l
I

l
l
l

MELoDIA

ql
^73
J

I
I

o X3

l
l
t
t
l
l
l
l
l
l
l

tt

+
_1

WESOŁY POCIĄG

t
t

1J
+L+

-/-_

!--

J^-1 ż

##
ETIUDA
l--L-
Lź

{Cł

B_L_
/?---

/-=-

.-----

l--} Ą

1.

:--]--__;-T\l
,,_.

--

i-}-.
Od początku do słołta,,Ktlttiei"

6_1
l

ff
ii

):1:ł:

i,;

t
t

23
Ćwiczenia palcowe na różnych strunach

I
I

66

I
I
I
I
I

02
67

13
\-/

\J

l
l
l
l
l
t
l
l
l

01

g2

0121

0l20
03

l+l1

68

lJ

n4

261

,\

:1 :}

l61

l232

12 31

69
\!

2343

ż342

',J

\--.

13 2l

\-

6l

70

tr
3l

j'-"..-\"-

tr
02l20

E
I

t
!
l

ETIUDA

l-'?--
!

24

l
I

Półtonl między
'j

a 2 palcem n Gama C-dur

,_

;n'uficL
\l

r"A.$4

'

l
l

l
l

l
I

l
l
l

l
l

emo |, Znakotńia3ry
Ę:

a's

!,

o'*'ili,k ,Zrl&

kry

,się go eta'prąyp fgą&,

wiązuje.

nutę'ólół.t,

Nazwa nuty przyjmuje,końcówĘ

znośi(kasujćl*n*lubbemol. Nieki'edy sto-Ęe

że'do{Ę wczeŚniej, Ek t*i9ąol

już nie obo-

l
l66

P\ł}! 10 j39
=l

C-

dĄ
2

fra)
I

tźs

Vb\

---//

,rr-<G :

1r"}

l x.l

l
l
l

L_

d)

1L

jo)
!o1

0, l

11

ż,ił0

ą41
:.2;1

3 012
ET,IUDA

\/'.41
ll-

.3 0 t /

lż

G
2

020

'

l
l
l
t

l>

[ffil| Umiarkowanie

Cet
2-0

PIoSENKA
J, Haydn

l
=-|

l
t

l
l
l

Gama C-dur, trójdźwięki

76

?13

320,

Sposoby ćwlczęnta,.

l
t

r.r

Epl

E]

Ćwiczenie gamowe

77

l
I

l
l
l
I

78

l.1

ż
i
{

l
Interwały

r.',;tr'ńierwałem iiazwawf'qd".ĘryĘą
:i.:;:::-:.::

,. ':.'j]',:,

!,

:.:'

].,:...,ai

:ai*ai];:::.-:

l
I
I

!1l

I
I
I

'll

dwqą$ffiię,t1,,_"':i*srw:

Sekunda
A-

Tercja

_,

-,*,
-i

01

l./

X4

0 ,
,1

,W

4 0

, ,

!r

_ G
.--',Y

,J
Kwarta l^l
2
./a]
J

Kwinta

Seksta

SepĘma

l#
l
l

.:

Oktawa

.1139

140^0_0

l|

:]..

3
!10

--

69
Ę

l
l
l
l
l
l

MAŁE PRELUDIUM
ffim

Umiarkowanie żywo

Ą. Cofalik - J. Garściz

24

1134

86

143l
-|

132l

l
l

@ 200l by Polskie Wydawnictwo

Muycae SA, Kraków,

Poland.

All

rights resened

3 6 ' ol
I
I
I

t
tI

26
Takt ma trzy czwarte (fr) . Półnuta z kropką . Przedtakt

Takt na ą

dwa

trzy-

rę*fula

trł

rę:Ua

A-dur

MELoDIA

L,_

l
l

j
!

i39

tllzy

raz dwa

trzy

raz dwa trzy

90

W ćwiczeniu 90 nalezy pilnować, by ćwierónuty nie ,,wybijaĘ się".

KUKUŁKA
I,---------.

\91

ETIUDA

''.92

Ea=...''.'----.--,'..-..'.-.----.-

:.;.:'

Od początku d.o słowa,,Ko.1!!,!

?Fzed,tak,t;Q-:nr

§a

.fi

§§.p.,§.tQ
;:1i:,,:i :,:l':.:..]§;.:l,:l:.::,.§

ARIA

(z
ruffi

:;ł,.. -,

KantaĘ chłopskiej)

tJmiarkowanie

J. S. Bacł:

L-..0 3^2

MENUET
W. A. Mozart

,
!

73

i
l

F
ż7
Marteló
i!§::.'j:::]i:a::]{

ii]i::]...:ś.i=

1*i§].t*,,.],nfr
teló nazfwam\
r*§*U
::1:::.:..: i:a:

,,

*§x*rx*r****,6+*aiw.
łF..:\}.4l!Oli{4ł1+
+9::.:.+li=a.:9=i:].5:...=,:,,::i,',;::,;,1:-.::],.1:,_:.:1,.'.'].:,...§N..,i].]l':
:)!].]

Gama D-dur, troj dźwięki

ETIUDA

urywanych pow

goęiw

ęża się'

doł,
t
I

I
l

t
t

i-i

(, Ł Lł L ż.zL^L
3

,3

RoZMoWA
wg D.Kabalewskiego
l
t
l

l
l
l
l
l
l

l
l
l
l
l
l
l

l
l
l16

ETIUDKA
E. Gniesina
l
l
l
l

28
Gama G-dur dwuoktawowa
Gama G-dur, trójdźwięki

0-^

J-,
100

020

lSporoty

ćwiczęnia:

]t

t_-

3.1

-\-/
l
l

ETIUDA

tOż

l:
lg

l
l
t

!t)032

. :::I_

lllm
L] lLllll

Ir|andzkamelodia l

43

l
l
t

l
t

3m
&,ł
a

I
I
I

Portato

l
l

t
l

\ilzór:

Jama

A-dur

l0ł

l
l
l

]wiezenie garnowe
05

vIEn ODIA

loe

79
l

KANol{

a:
\)

J. S. Bach

__.0

Iw
\--'
l

,-{

l
l
l

O
6

_--.--

Ar, -

-\.--:

't.-.-

j.--:

-*-_,---ta)
11

I
A!

l^

I
SZWEDZKA MELODIA LUDOWA

Uilil

Umiarkowanie żywo

,, 108

)-|ż

/'1

l-

ź
§

ys

*
E
E

*
Ę

rE

80

ll
3(}

Rytm punktowany J

-,\

Ju*u D-dur

ion a)

b)

ETIUDA

cJ
23

i,o a)
2

Ę-

z--

z->

l,

lb)

l(-

;..-t

i:-..
i

lI
I
l

],.,,,o,,n
I

81

fii

ll
śprrMALEŃKI
Melodia angielska

Spokojnie

le

wALC
W. A. Mozart

|IflIil Umiarkowanie
,,

1l2
\.)

82
31
Zmiany strun w legato oraz w dótachó

przeeubie.
Zmiany strun w legato wykonujemy pĘnrrym, ,,bezschodkowym" ruchem całej ręki, przy
lużnym
ll

Wzór:

l
t

113
a)

t
00
b)

\r
63

J,/

a^,

w czasie grania nie dotykały struny A, nalezy je bardztej

?0

t0

zaokąglic i odsunąć w kierunku struny G.

z0

30

tego Ćwiczenia, grać na pozostałych paraclr strun,

83
NA ŁODCB

l,

Przejściasnyczka z jednej struny lra drugą w ponizszym wzorze należy takżę cwięzyć
pĘnnytn
całej ręki.

Wzór:

l
l

116
,2

84

l Ltl

ruchern'
ZmlanY strun ,,co nutę" w dĆtachĆ oTaz w legato wykonuje się ruchami przedramienia
i nadgarstka, a ręka
lawiona j est w płaszczy żnie,,pomiędzystrunowej''.

Wzór:

L7

?0

ECOSSAISE
[ffi|

umiarkowanie

20 s1

02 03

F. Schubert

i,

ii

Rs
l

-a\

32

półton między

prozkiem a 1 patrce
rn araz 3 a 4 palcem
(układ z bemolami) .
Gańa B-dur . Cała
nuta

l
l

GDAE

0tt-

l)

2
.=
:j_

§g

l
l
l
t
I

l
t

119
a)

i
i
i
i86
i

,l

Połton

0i

0
?

Gam a B-dur , trójdźwięki

-

I lż&

Spusoby ćwiczenia:

--a--;

4. martelć
n

ETIUDA
2-

E, Gniesina
ARIETTA
Spokojnie, śpiewnie
1

P3

l
l88
l
l
l
l
l
]

33

f(forte)-głośno

p(piano)-cicho

I|{

-=

\cllmmuendo )

lą

l
l
l
l

I
I]

t
t

oznńczenia ternpa

ZNAKI D).NAMICZNE

mf (

|"

Dynamika

m ezz ofo r
t

e)

/.

ntp ( mezzopiano )

>.-

,]

śrędniog}§ś_n,9-.:,

:.,

:i]

średniocicho

c r, es een ć,o }.
7.

. .. _-'

.:

,..,

* coraż,.głoś_bĘ

- coraz

...:,,;;:Ą..t&nn,f.ć';*e6o..w,,o
]__

clszeJ

*:akcent; nlł19 z źkcentem'Wykónuj€m}

więkslzą iloścĘsm ii ęzka,,

l....'.;§,łi gh,e i' f

.

.o"

§Ę§,.',,1,,.:

:'dośś
'

:,

L,,a.r § o:-*,s!ergko,

zvri$zoną je-

:.

go szybkośc ią oraz. nieznaęzńe większyrn

naciskiemlsmyczka

Cwiczenie I24 a rozpocząć środkiem smyczka, a następnie równomiernię rozszerzać

pociągnięcla, zwcz|l;m zwiększając nacisk smyczka na strunę (crescendo).W
dinlinuendokolejność czynnościzostaje odwrócona,
n

24

a)

b)

p
S9
-l!

)]

PoBUDKA
Allegro moderato

,!25

}
l
l
l
l

-rr

TANIEC NIEMIECKI

126

'\-l'

i/v \/o \/
,-;\L-!
=-\

l_
5

___..

l10

t:
f
ZABAWA
|{|T|l|]

.f

łu.g.o

D. Kabalewski
l

l
l
I
l
l
l

34
Stawianie palca na dwóch strunach
Stawiając palec na dwoch strunach, należy go poslawić nieco wryżej niż wtedy, kiedy
stawiamy go na jednej
>trunie. Wynika to z budowy palca. Oznaczenię: 1:,2:,3:.

ETIUDA
128
5

t
I
l

,:]]

::Y

I
t
t

l
I

i:

GAWoT
Allegretto

129

G. Ph. Telemann
l

l,roffi
l

l
l
l:

nu

TURLAJ SIĘ, PIŁECZKO|

D. Obljalska - M. Wawruk

1l

l
l
I

l
l
l
l
t
l
l

cantabile

]3n

'OO'

by Polskie Wydawnictwo MuzyczneSA, Kraków, Poland. AIlriglrts reserved

l
t

93
'!r.

l
l
l
l
l
l
l

35
Półton między 3 a 4 paleem (układ zkrzyżykami)
n Garma

E-dur

l
t

l
l
l

l "'u'
t

;3

c)

l
l

d)

PwM

94

10 139
t

ama E-dur, trójdźwięki

|132

l
Snosobv cwiczęnia:

l
,Cwiczenie

gamowe

1133

BTIUDA

J3u
a_

l
l,
ł,
-

,a

r
t
I

LENDLER
F. Schubert
4
a-

36
Dwudźwięki z pustą struną (I)
Ćwi czenia wstępne dla prawej ręki
Smyczek przylega do strun z jednakową siłą. Połozenie prawej ręki odpowiada
płaszczyźntedanych dwoch
strun.

b)
Powyższe cwiczęnta przenieścna pozostałe pary strun.

Grając poniższe ćwiczenia, uczęńpowinien dęyć do czystości intonacyjnej i

brzmieniowej. Unika wciskania
smyczka w struny, a takźęprzesadnego przyciskania strun palcami. Poprawianie
(wystrajanie) fałszywych dlwdzwiękow odbywa się bez przęrywania gry.
Po pamięciowym opanowaniu ponizszych ćwiczeń, konĘnuować grę o kwintę wyżej lub
nizej.

137

*-"Ą
],

96
\
W Ćwiczeniu 13 8, w celu uniknięcia zahaczaniapalcami struny A,
,,buduje my" zpalcór,,
tyrn biegnie droga, ktorą jest nasza struna A.

:,]

:z,., :une]u: runelem

Ą38,

\_,ól

-"ą

139

iill
ll

rrr

r
lIffi

PIoSENKA

A. Gretry

Allegretto

j,:;:

]:

,,,:l.+ilili'

'
37
F'trażolety

iP"n

E
4

Jrójdźwięki
G-dur
n
0

A-dur
0

D-dur

44
0oo0

44
oo

E-dur

440
oo
I
I

KOI\IK NA BIEGUNACII
Allegretto

0^o

![F

,I
I

l
I

l
l

PARowoZ

lĘ

mffi

Moderato

ąccel.

Allegro

f,

pizz.
0

mf

-?

Pizzicato na końcu utworu grac zkciukiem ptzyŁożonym do krawędzi chwytni,

--

w. wiedeński
4
o
l

I
I

38
Tonacja molowa

l
l
l
l
l

'

Gama a-rnoll

a-m6H
|'l

!.,
i

.:

l.'
..

l
l
t
l

,:

,j
",,

ama a-moll melodyczna, trójdźwięki

losoby ówiczenia:

l+:
1iczenie

1.

4. martelć
n

wstępne

l
J

10 139
101
t

ETIUDA

ł9

l
l
l

l
l
l
l
l
l
l
l

t
l
l

150

\\-_lż-

ARlA
|Tlil[|,

151

Lu.ghetto

I.mf co{espressione

ż.p

H. Purcell
{

l
l

39
Takt na trzy

ósnne

(§

} i sześćósrnych ( §)

I:
j]

].,,..'

l',,-

,],'"

,,ii'

"]

,'

W obu taktach t§i §l jednostką rytmicznąjest

osemka. W sz,y
teń$ie tatt
lJ
J
- --J
J lszyłn
,a
na § mozna niekiedy liczyc,,na dwa", a jednostką rytmiczną jest wtedy;. .

l
l

MAŁA ETIUDA

l52

J-.-
l
l

CZARNY BARAN
piosenka ludowa

ls
l

łłć

r,

.e

:wM
\l

103
l

t
l
!

l
l
l
l
l
l
l
l
l

IiM
]

I
l

4(}

szesnastki

I
I

l
l
l
l
l
l

'

Ćwiezenia i rnelodie

zastosowaniem szesnastek

ą.
Y,'",

l^55

l ::*. D-dur, troidzrł,ięki

_156 Ał ;

Ia)

l
l
l
l
l
l
l
l

PWM

10 139

i 0,i
.l.Ą,

l
l

t.

MELODIA LUDO\NA
C0

Allegro

źi,

ETIUDA

łr* ##
-

l,
I

I]

l
l

l004

ll3

-óĘ
poco

ł7l-JT
0

t:
I

rit.

a tetlpo
l
ETIUDA

!,g
l:

l
l
l
l

rup

.l

t
NA ZIELO|{EJ ŁĄCZCE

ffi

Moderato

A
1

R. Twardowski

err

ź-

r
--Qł-2

dim. e rąll.

łtłTłłź;ł
MuzYczne SA, Klaków_
Poiarrrl Ą]l rIgltts res.:rr td

/i

-p

a
la)-
I
l
l
l
l

i
i

CZĘŚĆ DnIIGĄ

;i
tj
t

l. III

].

pozycja . Zmiana pozycji (I-III) tym samym

Triole

palcem

111

II4

palca
1. Zmianapozycji (I-ilI) ptzez pustą strunę,
5. Drłudzwięki z pustą struną (II) .
6. Staccato
7. Rytm punktowany r:
8, Zmiana pozycji (I-III) palcem wyjściowym w legato
9. Syrrkopa
l0. Dwudzr,vięki z chwytem dwóch palców (I). .
ll. Biegłośćgry . Ganla g-rrro1l
Gama Es-dur . Półtonowe przesunięcie

116
118

I20

l22
I24
I27

l29
, 131

I33

12.

dwuoktawowa.
14. Dwudzwięki z chwYem dwóch palców (II)
13.

Półpozycja . Gatna A-dur

15.

Zmlanapozycji (I-UD palcem docelowym . Gama D-dur dwuoktawowa

16.
Ozdobniki. .

F-dur
18. Ztnlana pozycjt z zamianąpalca
19. Akordy łamane
20. Utwory zę zmlanami pozycji .
17. II pozycja . Gama

I39

l4I
143
146
150
153

154
156

l::

t
g

:t
*,
1

III pozycja

. Zmiana

pozycji (I -

m) tym samym

palcem

Naukę zmian Pozycji dobrze jest rozpoc ząć od wykonania kilku swobodnych poruszeń
ręką wzdfuż chrłl,tni.
'oczątkowo bez snryczka, a następnie w połączeniu ze spokojnymi, miarowymi
pociągnięciami smyczka na doolnej Pustej strunie. W czasie cwiczeń tych staw
łokciowy lewej ręki na przemian zgina się i prostuje, przegub
;e zmienia swojego ułozenia i wyglądu.
Prawidłową wysokośćdzwięku granego 1 palcem w III pozycji na strunach E,, A lub D
można sprawdzic, polrvnując go z sąsiednią nizszą pustą struną, Dźwięki te powinny
dac czystąoktawę. Ustawienie palca 2 na stru:ch A, D lub G sprawdza się z
wyższąpustą struną. Powinniśmy otrzymać dzwięk o tej samej lvysokości,

2-2

2-Z

l\'

2''-2

ż--z

ą1
"r'-->

4.

--.\\J

3-3

,,-=.€

.-3
'--:

3-.
:--rJ

d)
.., _,

2-2

'=jr U
Zmieniając pozycję, zmniej
szr,ć nacisk palca wchodzącego (schodzącego) na strunę. Układ kciuk

palec

1l1

t
łł
1

1--

l
l
l
l
l

-Ę=-

l
l

Gama D-dur, trojdźwięki

l
l
l

Gama C-dur, trojdzrvięki

l4
I

-|ż

-ł)
CWICZENrIE
tvg J. Sulimowa

ETIUDA

--

l]1
2
Triole

l
l
l
l
t
l
l
l
l
I

l
l

Gama A-dur, trój dhvięki

simile

03

Ćwiczenie gamowe

:----

<l

:-----

--_

0
l

DUET

a--\ /T-.

ETIUDA

MENUET

Moderato

00

(ze Zbiorku nut Anny Magdaleny Bach)

J, S. Bach

11

mf
6

3=

I15
t

l
l
l
ln
l
l
ll

3
Gama Es-dur

'

Półtonowe przesunięcie palca

]ama Es-dur, trójdźwięki

1

Sposoby

l-

Przesuwaiąc paiec nalezy zmnl,ejszyćjego nacisk na strunę.

krótkie ćwiczenia

l13
la)

l
l
l
l
I

334

Powyzsze ćwiczenie należy grać także na pozostaĘch strunach.

14
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l
l

t
l
l
l
l
l

t
l

§MUTI{A oPowIEŚC
3

4a

15

il}{

MEI.{UET
iJłTllłlaU.gretto

grazioso

W.

0.-zJ1
---

16
m1l cantabile

---

A. Mozart
|-

4
Zmiana pozycji (I -

ilI)

przez pustą strunę

Zmianapozycltprzęzpustą strunę powinna zawięrać element techniki przygotow awczej

lewej ręki: ręka ruszs
ze ,,starego" miejsca w momencierozpoczęcia dzwięku na pustej strunię. Dzięki temu
ruch ręki moze byĆ sPokojnr, gwarantujący poprawną intonację.

a)

-0

b)
0

MELoDIA

I18

T0

CWICZENIE

l
l

19

1l8

l,ilrl

tO lJ9
...-,t

DUET

ETIUDA
Risoluto

I21

t:
t9

t
l
l
l
l
l
l

5
Dwudźwięki z pustą struną (II)

I
I3

l
l
:

24

a=----......-.-=-_

--==.--_--;

'-"---'/-

ETIUDA

I25

l
I
I

,:o
7

MAZUREK
Allegro

L.+

26
5

Dicapo

wALC
il!-|til] Allegretto

aI

Fine

F. Schubeń

....-..-.-.---p

1]1
6
Staccato
j9.-i.:!.

.:::.

t
I

'*:1.

.'

.
]]

..

palców, w połączeniu z minimalnym przesuwaniem smyczka

o" strunie, W pauzkach ręka każdorazowo powinna się odpręzyć.
Staccato wykonuje się ruchami przegubu

|..j

śśi:ś:laiali j

Gama A-dur

I28 a)
I
t

122
l
l
l

ETIUDA
29

l9

l
l

GAWoT
|flilil

Moderato
V

t30

l:
l

l
l:

\a
(9)

f
2

l,n

t
t

l
t
l

l-J
l

l
l

Ou*u D-dur

l31

a)

b)
Sposób wykonania

t
;

Jll

Rytm punktowany

ETIUDA
3ż

,a
a.

ł'

on;:'

I
\

.'r\'I

'

\t
lrltt\

l1,1

\ll

\1

'\

\\ 11|

l|

o
?

sIAI{oKoSY

--t---'

I lt
|

/ 1'

'

{l
|r,

l|
{l

tt
l

ll
t

t l
tl{,

ł1|
MARSZ

R. Schunann

Risoluto

.____

(ć)

PIEŚN

(z opery Majowa noc)

ffiĘ

M. Rimski-Korsakow
4

Ailegretto

,,---)

0.-_-'

\a+'

tempo

,t] -

poco riL

_fr__r,_

.1Il
all

,l

]l
]}
:

i
I

I
i

l,
I

8
Zmiana pozycji (I - rTI) pa}eem wyjściowymw legato
i

Zmiany pozycji palcem wyjściowym(,,starym") w legato wykonuje się z nięwielkim

wyprzeize.:3=.
lub mniej sĘszalne portamento należy do nu§ poprzedzającej zmianę
pozycjt.NiesĘszalną (bez pclaJara]ej
- ?:nta) zmianępozycji uzyskujerny poprzęz zmniejszenie nacisku palca na strunę.

|f}rnu"zęntę

zmiany pozycjl. palcem wyjściowym:!-,

2-

itp.

nuta pomocnic za (łącznikowaJ, rniejsc€rdo

palec

któ_

1ęgo

ńniej

więee.i: duć,tnodzi,....,

Cwiczyć na pozostałych strunach.

kie ćwiczenia

|,l

eI

1ż7

ilśl

ll
§/
I
MELoDIA

:38

mf
n2
r\

,7

],ż

ETIUDA

t39

t:
I

afGif-l

aaf

-----=-....-- '

..a->

a]

l13

Du capo al Fine

l
t

l'
t

l28
9
Synkopa

0VWzór:

DUECIK
0V

7|

7)f

PIORBCZKO
W. Lutosławski

a .gF bl Pol.ti. wydawnictwo Muzyczne

SA, Kraków. Poland

rit

a tempo

f
Al1 ńghts leserued

l29
v
DUET

rr-_e

;0

Z. Jahike_::

dmf

01

KRAKOWIAK

O. 69fa,lik - J. Garścia

Allegretto

?_4

4:>

'rrrp

'--j

\-ż'

il

,-

0 :-\

,]
]l

-mf
t!

]:

..:n

ł
:6+

,f
0l by Polskie

Wyclarvnictwo iVluzyczne SA, Kraków, Poland. A!] rights rcscrved

10
Dwudźwięki z chwytem dwóch palców (I)
ETIUDA

li

PAl\tE JAI§IE
Ił-

t
l,
!

ETIUDA

l;

t
l
l
l
l

POLOWANIE
(fragment)

ż_="\-/

nry
,*,

l
l

I
I
I
*
*

w. krotkiewski

J!

S,Ą, Krakórv, Poland. A]l rights resen,ed

by Polskie Wyrlarvnicnvo ivluzl,czne
11
Biegłość gry

'

Gama g-moll

WaŻnym elementem pracy zucznlem jest rozwijanie biegłoścl gry. Do tego celu
najlepiej nadają się ćwiczenia
i utwory opańe na powtarzających się układach brzmieniowych.

W Ćwiczeniu poniższych wprawek, atakże fragmentów utworów, można zastosować metodę

temp skokowych.
Polega ona na tym,że po opanowaniu danego materiału w wolnym tempie uczęńprobuje go
grac odrazuw tempie
dużo szybszym (np. dwa razy szybszym). W tempie tym nie wsłuchuje się juz on w
pojedynczę dźwięki, lecz
myślowo ogamia g ru p

dźwięków.

Gama g-moll melodyczna, trójdźwięki

Sposoby ćwiczenia

l
i

WPRAWKI

osimile

.,L0.139

,-Ą\
;

t
*

t
l
l
l

o1ł

Cw

r
l
l

ic zy c

o.{>ja;\

0,----,4

na rcżnych strunach.

GALoP

Allegro

D. Kabalewski

51
1---"
rw

v./

0r,.

I,,

poco allarg

t
l
l

l
l

34
}
i

Sposoby ćwtczenia
1.

5.-@

l
l
l

t
t
t

ffi

@6

TEMAT Z
Ailegro

Temat (Gawot)

G. F. Hżindel

53
Li

*ossia:

ł§'rr-ffi-i
i35
,->

,.--)

Ę3

___
/'-^aa

,,'----..-

l36

01

_----
1ż
Rytm sicilianowy

o
Wzór;

Vfi
-

l t-(l_

a A-dur

iF
;

DUNSKA MELODIA LUDOWA

I
I

i
,li

|'

l.,,

I37
13

Cwiczenie gamowe
58

\-'----/
4

a)

]:-L-

.-{--r-'

13żl

-F_--l,-

b)
Obie powyzsze wprawki ćwiczyc na pozostaĘch strunach.
PWM 10139

l39
BTIUDA
ll2 poz.

l12 poz.

2 t l

31

t232

Il2 poz.

32

31
l12 poz.

o 2,t

1,

Da capo al Fine

CANTABILE

B. Ca"mpagnoli

:?

Moderato

-4

dI

mf
.r,colt

r,lł

esot,essione

----_-

,-_1-

Jv./
1 -3

tnięcic

02

palca; ręka pozostaje

r.l,

l pozvcii.

112-
14
Dwudźwięki z chwytem
dwóch palców (II)

ZEGAR

Da capo al Fine

ETIUDA

1,lD-=!
-r--

30

l
_z__-----
FUGHETTA

mf roco marcato
15
Zmiana pozycji (I ilD palcern docelowym
. Gama D-dur
dwuoktawowa
\-" !'rrvv'lDLttę ZQ Zlnlaną
fi i".x,'ll;1#,[i,T,*H,ili*:i,:::1^*(rownocześniez,
temYmt), abardziej
abardziei lub mniej
:::,:;::;::;:łlxir,ilfi
jJ.lTlxl
::::]i?|ł$:ff
mniei słyszalne
o}.,_.-^l__
Pozycji. 7*^:
Zmni,ejszen
il.,*";:portamento
^"'v3oz§lll§

#i;:*,:'=*SHłilir;fr
*"rró

nor'vej
vei już
iuż Dozwaii

naclsku
*.,ri"uztenYmtI
Palca wchodzącego

,ortamenta

portamenta.

oznacz.enio
oznaczenie z,-i^___
zmiany pozycjipalcem

-|

docelowym : ,2,

_1

(schodz

;;;';r"":;:
leży do nuty w

__- unikn
,"rwoli
4rllruręu
lllęZamlerzonego
ąc nieza

itp,

l,,,)

z.-
V

Cwiczy c na p ozostaĘr:h
strunach.

krótkie ćwiczenia
67
a)

ma D-dur
dwuoktarvowa,

V;
\J

o)

il
l.

_&

'-)

0 V ,0

trójdźwięki

ń|
MBLoDIA

<J

-\-/
-/_

\J
/l

|:

\-j

ETIUDA

l ,,--.>.

,2*-.-'

;-\'

--\ a)

.--\

'._,

-ł

--T-_ ,'=>

0l

)^ \

26
KONTREDAI{S

7t

7JJi

d-J-{łł

io

"nf,iłrrrn

r
.e
t6
ozdobniki

t aj-_Ę,.
P*z

nywana jest kol

której

e.d R'u:t,,k a

pód,w.óin*

M:łi.rd,€nt]
skróc,enl$1rl€.§ć.d

Ofi,ć

gn

rylem

Zony.

ik

nazywamy szybkie następstwo dwoch sąpiednich

-;TĄĘe mogą być

Tryl bez zakończenia

ii
F]

Try| z zakończeniem

il
i]

fl
ETIUDA
7ż

---

cwiczenie gamowe
73
a)

:-T-

!*!*b*L*

b)

trtrź.*0

Dokładnego wsłuchiwania się wymagają tryle całotonowe, w których gorny

(wspornagający) dźwięk najczęściejgrany jestprzez uczniów za nisko.

ETIUDA

------_\

-------

.---_\

1:

ź
1i

fi
Ę

!,i
aL

I47

i=

E
MENUET
Allegretto

--:_

a
^

1.^f
u2,P

a\0

oj\

ll

con grazia
,lż

TRZY CWICZENIA
10
l

GAwoT
(z III Suity orkiesh"owe.l)

Allegrctto

J. S.

Bacr

77
4

TAI\IEC
Allegrctto

m})

^f

,l

il
** sposób
llykonania:

0.-'

_(!,

..--.; .

'-:

Et

El
]
!l

17
II pozycja . Gama F-dur

Przesuwać rękę razem z kciukiem. Cwiczyc na pozostaĘch strurrach.

ótkie ćwiczenia
0
]l

"d

22

33

ma F-dur, trójdźwięki

-V
V

.1

,-x

P\\,\f t0 l39
Allegretto

83

Białoruska melodia ludolva

1z1

Da capo aI Fine
\il TEMPIE GA\iloTA
18
Zmiana pozycji z zamianą palca
Zmianapozycji z zamianąpalcapod względem technic
znym zbliżona jest do zmian
!\ym, Wykonuj em y j ą b ez wy pr ze dzania,
unikaj
ąc

1.- V
2-1 -

85

ortamenta.

a)
ż. nv

1.;

2 n

2-1

b)
2.

nu

1.ri 'v
c)

,2.n

Cwiczyc na pozostałych strunach.

krótkie ćwiczenia
a)

ETIUDA
'\
Inp

.-.-.,l

--_

z^l:
/^

a-\1

2---\'
0----7
/1

pozycjipalcem docelo_
19
Akordy łamane
Sposob wykonania:

l.

)-

cwlczęnla:

icząc sposobem 1. stosujemy chwyry akordowe, gtając sposobem ż. wykorzystujemy

technikę przygoto;zą obu rąk.

i
ETIUDA

_-----__----_--

riL

-----, -

0,

ri

TA|{IEC ROSYJSKI
P. Czajkowski

94
p

mąrcąt()

:::::
D:

clirn.

PP

=_=-->

,',.:i.,""'"zicato wPoWYZSzymutworzervykonujesiętrzynrającsmvczektak.iak\ł,człsie

o.t-At.tiil
ż0
Utwory ze zmianami pozycji

PIoSENKA

(ze zbtoru Dla dzieci)

ffiVtotto

.__\

sostenuto

B. Bartók

a}.

aii:

molto espress.

/G

34

--:-_--/

J-/

4
?-., a^

lpii

sost.

§z

rp

§J

PIOSENKA PASTUSZKA

- 0,z

W. A. Mozart

t2
3

/a

f
1

--
97
i

f
1

i*l

4-,-.--

smyczęk w powietrze,
Na pauzie osemkowej każd,orazowo unieśó

Cofnąć 1 palec.
|51
DUET
(z Symfonii wojskowej)
T
-|,

Allegretto

.4ł;-\->^

2h
dl

mp

L.ż.-a-l-----

4?

;--}--

i\

l-__.j_
f-lj"-__

1 -L
? C;:żżał

r7

ż}.?
BoURREE

ffiil

G. \{uffat

Ailegretto

99

n, ---ld-

cantabile

allarg,16"1

01

Utrryór posiada budowę trzyczęśctową (ABA'). Taneczny charakter pierwszej części(t.

i-8) uzyskujerny po-

przezryrazistą aĘkulację cwierćnut(martele),Przy powtórzeniu mozna ten

fragmentzagraĆ ciszej (efekt echa),
zmniejszając ilośćsmyczka. Częścd*gą (t.9-16) wykonujemy śpiewnie(cantabile),
stosując miękkie detąchĆ.
Repryzę gramy w takim samym charakterze jak początek utworu, rozszerzając dwa
ostatnie takty.
CAPRICCIO

[ffi

Allegro ma non troppo

mf

CresC.

mf

m:I
0

]
;

plzz.

fF

l-

śl950

l-^

by Polskie Wydawlriclwo Muzyczne SA, Kraków, Poland, Al1 rights resen,erJ