Ilovepdf Merged

ÖRNEK 1:
𝑎 3 𝑎+𝑏
= 𝑖𝑠𝑒 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
𝑏 2 𝑎−𝑏
𝑎 3
= 𝑎 = 3𝑘, 𝑏 = 2𝑘 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑑𝑎𝑛
𝑏 2
𝑎+𝑏 3𝑘 + 2𝑘 5𝑘
= = =5
𝑎−𝑏 3𝑘 − 2𝑘 𝑘
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©
ÖRNEK 2:
𝑎+𝑏 3 𝑎
𝑎−𝑏 4 𝑏
İçler çarpımı dışlar çarpımına eşit olduğundan
3 𝑎−𝑏 =4 𝑎+𝑏
𝑎
3a-3b =4a+4b −𝑎 = 7𝑏 → = −𝟕
𝑏
ÖRNEK 3:
𝑎 3 2𝑏
𝑎+𝑏 2 𝑎−𝑏
𝑎 3
= 2𝑎 = 3𝑎 + 3𝑏
𝑎+𝑏 2
a= -3b
2𝑏 2𝑏 2𝑏 𝟏
= = = -
𝑎−𝑏 −3𝑏−𝑏 −4𝑏 𝟐
ÖRNEK 4:
2𝑎 = 5𝑏 𝑣𝑒 𝑎2 + 𝑏 2 = 116 𝑖𝑠𝑒 𝒂. 𝒃 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
𝑎 5
2𝑎 = 5𝑏 → = 𝑎 = 5𝑘 𝑏 = 2𝑘
𝑏 2
k: orantı sabiti
𝒂𝟐 + 𝒃𝟐 = 𝟏𝟏𝟔 → (𝟓𝒌)𝟐 +(𝟐𝒌)𝟐 = 𝟏𝟏𝟔
25𝑘 2 + 4𝑘 2 = 116
𝟐𝟗𝒌𝟐 = 𝟏𝟏𝟔 → 𝒌𝟐 = 𝟒
𝒂. 𝒃 = 𝟓𝒌 . 𝟐𝒌
𝟏𝟎𝒌𝟐 = 𝟏𝟎. 𝟒 = 𝟒𝟎
ÖRNEK 5:
𝑥+2 𝑦−1 𝑧+2

= = = 2 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒 𝑥 + 𝑦 . 𝑧 𝑖ş𝑙𝑒𝑚𝑖𝑛𝑖𝑛 𝑠𝑜𝑛𝑢𝑐𝑢 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
3 2 4
𝑥+2
=2 → 𝑥+2=6 → 𝒙=𝟒
3
𝑦−1
=2 → 𝑦−1=4 → 𝒚=𝟓
2
𝑧+2
=2 → 𝑧+2=8 → 𝒛=𝟔
4
𝒙 + 𝒚 .𝒛 = 𝟒 + 𝟓 .𝟔 = 𝟗. 𝟔 = 𝟓𝟒
ÖRNEK 6:
2𝑎 − 𝑏
𝑎: 𝑏: 𝑐 = 3: 2: 4 𝑜𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒, 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤 𝑛𝑒𝑑𝑖𝑟?
𝑏+𝑐
𝑎: 𝑏: 𝑐 = 3: 2: 4 → 𝑎 = 3𝑘
𝑏 = 2𝑘
𝑐 = 4𝑘
2𝑎 − 𝑏 2.3𝑘 − 2𝑘 4𝑘 𝟐
= = =
𝑏+𝑐 2𝑘 + 4𝑘 6𝑘 𝟑
ÖRNEK 7:
𝑥 𝑦 𝑧
= = 𝑣𝑒 2𝑥 − 𝑦 + 3𝑧 = 40 𝑖𝑠𝑒 𝑦 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
3 4 6
𝑥 𝑦 𝑧
3
=
4
=
6
=k x=3k
y=4k
z=6k
2𝑥 − 𝑦 + 3𝑧 = 40 → 2. 3𝑘 − 4𝑘 + 3.6𝑘 = 40
→ 6𝑘 − 4𝑘 + 18𝑘 = 40 → 20𝑘 = 40
→ 𝒌=𝟐
𝑦 = 4𝑘 → 4. 2 → 𝒚=𝟖
ÖRNEK 8:
1 1 1
𝑎. 𝑥 = 𝑏. 𝑦 = 𝑐. 𝑧 = 2 𝑣𝑒 + + = 4 𝑖𝑠𝑒 𝑥 + 𝑦 + 𝑧 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
𝑎 𝑏 𝑐
2 1 𝑥
𝑎. 𝑥 = 2 → 𝑎 = → =
𝑥 𝑎 2
2 1 𝑦
b. 𝑦 = 2 → 𝑏 = → =
𝑦 𝑏 2
2 1 𝑧
c. 𝑧 = 2 → 𝑐 = → =
𝑧 𝑐 2
1 1 1 𝑥 𝑦 𝑧 𝑥+𝑦+𝑧
+ + =4 → + + =4 → =4
𝑎 𝑏 𝑐 2 2 2 2
→ 𝒙+𝒚+𝒛=𝟖
ÖRNEK 9:
𝑎, 𝑏, 𝑐, 𝑑 𝑏𝑖𝑟𝑒𝑟 𝑟𝑒𝑒𝑙 𝑠𝑎𝑦𝚤𝑑𝚤𝑟.
𝑎 𝑐 3𝑎 + 2𝑐
= = 𝑘 𝑜𝑟𝑎𝑛𝑡𝚤𝑠𝚤𝑛𝑑𝑎𝑛 = 𝑘 𝑜𝑟𝑎𝑛𝚤 𝑒𝑙𝑑𝑒 𝑒𝑑𝑖𝑙𝑑𝑖ğ𝑖𝑛𝑒 𝑔ö𝑟𝑒, 𝒏′ 𝑛𝑖𝑛 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟𝑖 𝑛𝑒𝑑𝑖𝑟?
𝑏 𝑑 3𝑏 + 𝑛
𝑎 𝑐 3𝑎 + 2𝑐
= =𝑘 → = 𝑘 𝑜𝑙𝑚𝑎𝑙𝚤𝑑𝚤𝑟.
𝑏 𝑑 3𝑏 + 2𝑑
O halde, n=2d elde edilir.
ÖRNEK 10:
𝑎 3 𝑏 5
= 𝑣𝑒 = 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒 𝑎, 𝑏, 𝑐 𝑠𝑎𝑦𝚤𝑙𝑎𝑟𝚤 𝑠𝚤𝑟𝑎𝑠𝚤𝑦𝑙𝑎 ℎ𝑎𝑛𝑔𝑖 𝑠𝑎𝑦𝚤𝑙𝑎𝑟𝑙𝑎 𝑜𝑟𝑎𝑛𝑡𝚤𝑙𝚤 𝑜𝑙𝑎𝑏𝑖𝑙𝑖𝑟?
𝑏 4 𝑐 2
Her iki orantıda da bulunan b’yi 20’nin katında eşitlersek;

𝑎 3 15 𝑏 5 20
= = 𝑣𝑒 = =
𝑏 4 20 𝑐 2 8
𝑎 = 15𝑘, 𝑏 = 20𝑘, 𝑐 = 8𝑘 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑑𝑎𝑛
a : b : c = 15 : 20 : 8
ÖRNEK 12:
Bir sınıftaki erkek ve kız öğrencilerin sayıları sırasıyla 2,7 ve 3,3 sayıları ile orantılıdır. Buna göre
sınıf mevcudu en az kaçtır?
𝐸𝑟𝑘𝑒𝑘𝑙𝑒𝑟𝑖𝑛 𝑆𝑎𝑦𝚤𝑠𝚤 2,7 27 9

= = =
𝐾𝚤𝑧𝑙𝑎𝑟𝚤𝑛 𝑆𝑎𝑦𝚤𝑠𝚤 3,3 33 11
Erkeklerin sayısı=9k
Kızların sayısı=11k
Sınıf mevcudunun en az olması için k=1 alınır ve sınıf mevcudu en az
9+11=20
Doğru Orantı:
Birbirine bağlı iki büyüklükten biri artarken diğeri de artıyorsa veya biri azalırken
diğeri de azalıyorsa bu iki ifade birbiri ile doğru orantılıdır.
Not: İfadeler birbiri ile bölüm durumunda olmalıdır. a ile b orantı ise a/b veya
b/a şeklinde olmalıdır.
ÖRNEK: 1/2 =2/4 =3/6=4/8…
Not: Doğru orantılı ifadeler bölünür ve eşitlenir.Yani; a, b ve c sayıları sırasıyla x,

y ve z sayıları ile doğru orantılı ise; 𝒂 𝒃 𝒄
= =
𝒙 𝒚 𝒛
Ters Orantı:
Birbirine bağlı iki ifadeden biri artarken diğeri azalıyor ise bu iki ifade birbiri ile
ters orantılıdır.
Not: Ters orantılı ifadeler birbiriyle çarpım durumunda olmalıdır. a ve b ters

orantılı ise; a . b veya b . a şeklinde yazılmalıdır.
ÖRNEK: a . b =12
Bileşik Orantı:
Birden fazla orantı içeren orantılara denir.
Not: Doğru orantı da bölünür. Ters orantı da çarpılır. Bu ifadeler birbirlerine ve

k’ya eşitlenir (k: orantı sabiti).
Örnek: a, b ve c sayıları sırasıyla 2 ve 3 ile doğru, 4 ile ters orantılı ise;

𝒂 𝒃
= = 𝟒. 𝒄
𝟐 𝟑
ÖRNEK 1:
𝑎−2𝑏 2 𝑎+𝑏
= 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒 𝑖𝑓𝑎𝑑𝑒𝑠𝑖𝑛𝑖𝑛 𝑑𝑒ğ𝑒𝑟i kaçtır?
𝑎+𝑏 5 𝑏
𝑎 − 2𝑏 2 5 𝑎 − 2𝑏 = 2𝑎 + 2𝑏 → 5𝑎 − 10𝑏 = 2𝑎 + 2𝑏
=
𝑎+𝑏 5
3𝑎 = 12𝑏 → 𝑎 = 4𝑏
𝑎+𝑏 4𝑏 + 𝑏 5𝑏
= = = 𝟓
𝑏 𝑏 𝑏
ÖRNEK 2:
𝑎 1 𝑎2 + 𝑏 2
= 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
𝑏 3 𝑎. 𝑏
a=k 𝑘 2 + (3𝑘)2 10𝑘 2 𝟏𝟎

b=3k = 2
=
𝑘 . 3𝑘 3𝑘 𝟑
ÖRNEK 3:
𝑎 𝑏 𝑐 𝑎 + 2𝑏 − 3𝑐
= = 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
2 4 7 𝑎+𝑏−𝑐
𝒂 𝒃 𝒄
= = =k
𝟐 𝟒 𝟕
𝑎 𝑏 𝑐
= 𝑘 → 𝒂 = 𝟐𝒌, = 𝑘 → 𝒃 = 𝟒𝒌, = 𝑘 → 𝒄 = 𝟕𝒌
2 4 7
𝑎+2𝑏−3𝑐 2𝑘 + 2.4𝑘 − 3.7𝑘 −11𝑘

= 2𝑘 + 4𝑘 − 7𝑘 = −𝑘 = 𝟏𝟏
𝑎+𝑏−𝑐
ÖRNEK 4:
𝑥 𝑦 𝑧
= = 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑎 𝑔ö𝑟𝑒 2𝑥+y-z=36 ise x=?
3 2 −1
𝑥 𝑦 𝑧
= = = 𝑘 𝑜𝑙𝑠𝑢𝑛.
3 2 −1
𝑥 𝑦 𝑧
= 𝑘 → 𝒙 = 𝟑𝒌 = 𝑘 → 𝒚 = 𝟐𝒌 = 𝑘 → 𝒛 = −𝒌
3 2 −1
2𝑥 + 𝑦 − 𝑧 = 36 → 2.3𝑘 + 2𝑘 − −𝑘 = 36
→ 9𝑘 = 36 → 𝒌 = 𝟒
𝑥 = 3𝑘 𝑥 = 3.4 𝒙 = 𝟏𝟐
ÖRNEK 5:
x ile y doğru orantıdır. X=6 iken y=2 ise x=9 iken y kaçtır?
𝒚
𝒙 𝒊𝒍𝒆 𝒚 𝒅𝒐ğ𝒓𝒖 𝒐𝒓𝒂𝒏𝒕𝚤𝒍𝚤 𝒊𝒔𝒆 =𝒌
𝒙
2 1
𝑥 = 6 𝑖𝑘𝑒𝑛 𝑦 = 2 → =𝑘 →𝑘= 𝑦𝑎𝑛𝑖
6 3
𝑦 1
=
𝑥 3
ÖRNEK 6:
x+2 ve y-1 doğru orantılıdır. x=4 iken y=3 ise y=2 iken x kaçtır?
𝒙+𝟐 4+2
=𝒌 𝑥 = 4 𝑖𝑘𝑒𝑛 𝑦 = 3 → =𝑘 → 𝑘=3
𝒚−𝟏 3−1
𝑥+2
𝑦=2 → =3 →𝑥+2=3 → 𝒙=𝟏
2−1
ÖRNEK 7:
3 usta bir günde 96 m2 duvar boyuyor ise aynı nitelikte 4 usta bir günde kam m2 duvar boyar?
Usta sayısı arttıkça boyanan duvarda artacağından doğru orantı vardır.
3. 𝑥 = 96 . 4 → 3𝑥 = 384 → 𝒙 = 𝟏𝟐𝟖
ÖRNEK 8:
26 şeker üç çocuğa 3, 4 ve 6 sayıları ile doğru orantılı olarak paylaştırılırsa en az şeker alan çocuk
kaç şeker alır?
𝑎 𝑏 𝑐
= = =𝑘 → 𝒂 = 𝟑𝒌 𝒃 = 𝟒𝒌 𝒄 = 𝟔𝒌
3 4 6
3𝑘 + 4𝑘 + 6𝑘 = 26 → 13𝑘 = 26 𝒌=𝟐
𝟑𝒌 = 𝟑 . 𝟐 = 𝟔 𝒕𝒂𝒏𝒆 (𝑒𝑛 𝑎𝑧 ş𝑒𝑘𝑒𝑟 𝑎𝑙𝑎𝑛 ç𝑜𝑐𝑢𝑘)
ÖRNEK 9:
x, y, z sayıları sırasıyla 3,4,6 sayıları ile ters orantılıdır. x-y +2z=15 ise x kaçtır?
𝒌 𝒌 𝒌
3. 𝑥 = 4. 𝑦 = 6. 𝑧 = 𝑘 → 𝒙= 𝒚= 𝒛=
𝟑 𝟒 𝟔
𝑘 𝑘 𝑘
𝑥 − 𝑦 + 2𝑧 = 15 → − + 2. = 15
3 4 6
4𝑘 − 3𝑘 + 2𝑘 5𝑘
= 15 → = 15 → 𝒌 = 𝟑𝟔
12 12
𝑘 36
𝑥= → → 𝒙= 𝟏𝟐
3 3
ÖRNEK 10:
x ile y+2 ters orantılıdır. x=3 iken y=4 ise y=7 iken x kaçtır?
x.(y+2)=k
x=3 iken y=4 3.(4+2)=k k=18
x.(y+2)=18
y=7 ise x.(7+2)=18 9x=18 x=2
ÖRNEK 11:
Bir işi 3 işçi 12 günde bitirirse, 4 işçi anı işi kaç günde bitirir?
İşçi sayısı artarken, işin yapılma süresi azalacağından ters orantı vardı.
Ters orantı
𝟑 . 𝟏𝟐 = 𝟒 . 𝒙 → 𝟑𝟔 = 𝟒𝒙 → 𝒙= 𝟗
ÖRNEK 12:
x sayısı y+1 ile ters ve z-1 ile doğru orantılıdır. x= 2 iken y=3 ve z=5 tir. x=4 ve
y=5 iken z kaçtır?
𝒙(𝒚 + 𝟏)
=𝒌
𝒛−𝟏
x= 2 iken y=3 ve z=5 ise;
2(3 + 1) 8
=𝑘 → =𝑘 𝒌=𝟐
5−1 4
𝒙(𝒚 + 𝟏)
=𝒌 x=4 ve y=5
𝒛−𝟏
4(5 + 1)
= 2 → 24 = 2𝑧 − 2 → 26 = 2𝑧 𝒛 = 𝟏𝟑
𝑧−1
ÖRNEK 13:
420 TL 2 ve 3 ile doğru, 4 ile ters orantılı olacak şekilde üç kişi arasında
paylaştırılırsa, payı en çok olan kişi kaç TL alır?
Para a TL, b TL ve c TL olarak üçe bölünsün. a, 2 ile doğru orantılı; b, 3 ile doğru orantılı ve c, 4 ile
ters orantılı olsun. Buna göre;
𝑎 𝑏
= = 4. 𝑐 = 𝑘 𝑎 = 2𝑘 𝑏 = 3𝑘 𝑐 = 𝑘/4
2 3
𝒂 + 𝒃 + 𝒄 = 𝟒𝟐𝟎 → 2𝑘 + 3𝑘+k/4 =420
21𝑘
= 420 → 𝒌 = 𝟖𝟎 𝑏 = 3𝑘 𝑏 = 3.80 𝒃 = 𝟐𝟒𝟎𝑻𝑳
4
ÖRNEK 14:
4 işçi, 12 günde, 32 parça iş yapabildiğine göre, aynı nitelikte 6 işçi, 6 parça işi kaç günde yapar?
2. YOL: 𝐵𝑖𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑖ş 𝐵𝑖𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑖ş 𝑖𝑙𝑒 𝑖𝑙𝑔𝑖𝑙𝑖 𝑑𝑖ğ𝑒𝑟 𝑣𝑒𝑟𝑖𝑙𝑒𝑟𝑖𝑛 ç𝑎𝑟𝑝𝚤𝑚𝚤

=
İ𝑘𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑖ş İ𝑘𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑖ş 𝑖𝑙𝑒 𝑖𝑙𝑔𝑖𝑙𝑖 𝑑𝑖ğ𝑒𝑟 𝑣𝑒𝑟𝑖𝑙𝑒𝑟𝑖𝑛 ç𝑎𝑟𝑝𝚤𝑚𝚤
32 4.12 8
= = → 4= 4𝑥 = 8 𝒙=𝟐
8 6. 𝑥 𝑥
ÖRNEK 15:
Birbirini çeviren üç dişli çarktan 1.si 4 tur döndüğünde 2.si 5 tur ve 3.sü 3 tur dönmektedir. Bu dişli
çarktaki toplam diş sayısı 376 olduğuna göre en küçük dişli çarkta kaç diş vardır?
Diş sayısı ile tur sayısı ters orantılıdır.
1. Dişli de a tane,
2. Dişli de b tane,
3. Dişli de c tane diş olsun. Buradan;
4a=5b=3c olur. İşlem kolaylığı için OKEK i alınırsa,

OKEK(4,5,3)=60k olur
4a=5b=3c=60k olur.
4a=60 a= 15k
5b=60k b= 12k
3c=60k c=20k
ÖRNEK 15:
𝑎 + 𝑏 + 𝑐 = 376
c=20k
15k+12k+20k= 376
a=15k
47k=376 k=8
b=12k
b=12k = 12.8= 96 tane dişli
ÖRNEK 16:
Birbirini çeviren 3 dişli çarktan 1.si 2tur döndüğünde 2.si 4tur ve 3.sü 5tur dönmektedir. En
büyük dişli çarktaki diş sayısı ile en küçük çarktaki diş sayısından 84 fazla olduğuna göre bu üç dişli
çarkta toplam kaç diş vardır?
Dönüş sayısı ile diş sayısı ters orantılıdır. 1, 2 ve 3.cü dişlilere sırasıyla a, b ve c dersek;
2a=4b=5c olur. OKEK(2,4,5)=20
2a=4b=5c=20k 2a=20k a=10k
4b=20k b=5k
5c=20k c=4k
10k-4 k= 84 6k=84 k=14
Toplam diş= a+b+c= 10k+5k+4k= 19k = 19 . 14 = 266 tane diş

ÖRNEK 17:
Bir traktörün arka tekerleğinin ön tekerleğinin çapına oranı 5/2 dir. Traktör 300 metre ilerlediğinde ön
tekerlek 90tur fazla yaptığına göre ön tekerleğin çevresi kaç metredir?
R1=5r arka tekerlek R2=2r
Çap ile tur sayısı ters orantılı olduğundan
5r çaplı olan x tur atmış

2r çaplı olan (x+90) tur atar
5r.x = 2r(x+90) 5x=2x+180 5x-2x=180 3x=180 x=60
Ön tekerlek: x+90 =60+90 =150 tur döner
Ön tekerleğin çevresi: Alına Yol/Tur sayısı: 300/150=2 metre
ÖRNEK 18:
Bir traktörün ön tekerleğinin yarıçapının arka tekerleğin yarı çapına oranı 2/3 tür. Traktörün arka
tekerleği 120 tur döndüğünde ön tekerlek kaç tur döner?
r1 =/r2 =2/3 r1=2k r2=3k
Yarıçap ile dönüş sayısı ters orantılı olduğundan
3k yarıçaplı 120 tur

2k yarıçaplı x tur
2k. x = 3k . 120 2x=360 x= 180 tur
𝑎 𝑐 𝑎+𝑏 𝑐+𝑑
ÖRNEK 19: = = 6 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑑𝑎 . 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?
𝑏 𝑑 𝑎 𝑑
𝑎 𝑎
= 6 → 𝒂 = 𝟔𝒃 =6 → 𝒄 = 𝟔𝒅
𝑏 𝑑
𝑎+𝑏 𝑐+𝑑 6𝑏 + 𝑏 6𝑑 + 𝑑 7𝑏 7𝑑 7.7 𝟒𝟗

. = . = . = =
𝑏 𝑑 𝑏 𝑑 𝑏 𝑑 6 𝟔
ÖRNEK 20:
A,B ve C maddelerinden oluşan 322 grlık bir karışımda A/B= 1/3 ve B/C=2/5 oranında
karıştırılıyor. Buna göre bu karışımda kaç gr C maddesi bulunmaktadır?
𝐴 + 𝐵 + 𝐶 = 322 𝐴 1 2 𝐴 2
= . → =
𝐵 3 2 𝐵 6
𝐵 2 3 𝐵 6
= . → = 𝑨 = 𝟐𝒌 𝑩 = 𝟔𝒌 𝑪 = 𝟏𝟓𝒌
𝐶 5 3 𝐶 15
A+B+C= 2k+6k+15k=322 23k=322 k=14
C=15k =15.14 C=210
ÖRNEK 21:
Kilogramı 120TL olan sülfür maddesinden 150gr alan biri kaç TL öder?
1000 gr 120TL
150gr x TL
1000.x= 150.120 10x=180 x=18TL
ÖRNEK 1:
-7, 12, 18, 37 sayılarının aritmetik ortalaması kaçtır?
−7 + 12 + 18 + 37
𝐴. 𝑂 = = 15
4
ÖRNEK 2:
9 tane sayının aritmetik ortalaması 7 dir. Buna göre; bu sayılara hangi sayı eklenirse yeni aritmetik
ortalama 8 olur?
İlk 9 sayının toplamı: 9.7 = 63

Eklenen sayı x olsun.
63 + 𝑥
8= 63 + 𝑥 = 80 𝑥 = 17
9+1
ÖRNEK 3:
a ve b sayılarının aritmetik ortalaması 13, b ve c sayılarının aritmetik ortalaması 16, a ve c

sayılarının aritmetik ortalaması 21 dir. Buna göre ab+bc toplamı kaçtır?
𝑎+𝑏
=13 → 𝑎 + 𝑏 = 26 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 = 50 𝑎 + 𝑐 = 42 → 𝑏=8
2
𝑏+𝑐
= 16 → 𝑏 + 𝑐 = 32
2 𝑏 𝑎 + 𝑐 = 8 ∗ 42 = 336
𝑎+𝑐
= 21 → 𝑎 + 𝑐 = 42
2
2 𝑎 + 𝑏 + 𝑐 = 100
𝑎 + 𝑏 + 𝑐 = 50
ÖRNEK 5:
Bir öğrenci üç sınava girmiştir. İlk iki sınavının ortalaması 80 dir. Üç sınavdan aldığı notların
ortalaması 75 olduğuna göre, bu öğrenci son sınavdan kaç almıştır?
Sınavlardan aldığı notlar: x,y,z
ÖRNEK 5:
Bir öğrenci üç sınava girmiştir. İlk iki sınavının ortalaması 80 dir. Üç sınavdan aldığı notların
ortalaması 75 olduğuna göre, bu öğrenci son sınavdan kaç almıştır?
Sınavlardan aldığı notlar: x,y,z
𝑥+𝑦
= 80 → 𝑥 + 𝑦 = 160
2
𝑥+𝑦+𝑧
= 75 → 𝑥 + 𝑦 + 𝑧 = 225 → 160 + 𝑧 = 225
3
𝑧 = 65
ÖRNEK 6:
20 kişilik bir ailedeki bireylerin bugünkü yaş ortalaması 25 tir. Buna göre, ailenin 5 yıl önceki yaş
ortalaması ile 5 yıl sonraki yaş ortalamasının toplamı kaçtır?
Kişi sayısı değişmediğinde ;
5 yıl önceki yaş ortalaması: 25-5=20
5 yıl sonraki yaş ortalaması: 25+5=30
20+30=50
ÖRNEK 7:
3 ile 12 nin G.O kaçtır?
𝑮𝑶 = 𝟑. 𝟏𝟐 = 𝟑𝟔 = 𝟔
ÖRNEK 8: 7 − 13 𝑖𝑙𝑒 7 + 13 𝑠𝑎𝑦𝚤𝑙𝑎𝑟𝚤𝑛𝚤𝑛 𝐺. 𝑂 =?
𝐺. 𝑂 = 7 − 13 . (7 + 13)
= 49 + 7 13 − 7 13 − 13
= 36 =6
ÖRNEK 9:
𝟏 𝟏
a ve b’nin AO=8, GO= 2 ise + =?
𝒂 𝒃
𝑎+𝑏
=8 → 𝑎 + 𝑏 = 16
2
2
𝑎. 𝑏 = 2 (𝑘𝑎𝑟𝑒𝑠𝑖𝑛𝑖 𝑎𝑙𝚤𝑟𝑠𝑎𝑘)
( 𝑎. 𝑏)2 = 22 → 𝑎. 𝑏 = 4
1 1 𝑏 𝑎 𝑎+𝑏 16
+ = + = = =4
𝑎 𝑏 𝑎. 𝑏 𝑎. 𝑏 𝑎. 𝑏 4
ÖRNEK 10:
a ve b sayılarının aritmetik ortalaması geometrik ortalamasına eşittir. Buna göre,
𝑎 + 3𝑏 𝑎+𝑏 2
=? 𝐴𝑂 = 𝐺𝑂 → = 𝑎. 𝑏
2𝑎 − 𝑏 2
𝑎 + 𝑏 = 2 𝑎. 𝑏 𝑒ş𝑖𝑡𝑙𝑖ğ𝑖𝑛𝑑𝑒 ℎ𝑒𝑟 𝑖𝑘𝑖 𝑡𝑎𝑟𝑎𝑓𝚤𝑛 𝑘𝑎𝑟𝑒𝑠𝑖 𝑎𝑙𝚤𝑛𝚤𝑟𝑠𝑎,
𝑎2 + 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 = 4𝑎𝑏 → 𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 =0

2
𝑎−𝑏 =0 → 𝑎=𝑏
𝑎 + 3𝑏 𝑎 + 3𝑎
= =4
2𝑎 − 𝑏 2𝑎 − 𝑎
ÖRNEK 11:
a ve b sayılarının aritmetik ortalaması 5, a ve x sayılarının geometrik ortalaması 3,
b ve x sayılarının geometrik ortalaması 11 olduğuna göre x nedir?
𝑎+𝑏
=5 𝑎 + 𝑏 = 10 𝑎𝑥 = 3 (𝑘ö𝑘𝑡𝑒𝑛 𝑘𝑢𝑟𝑡𝑎𝑟𝑚𝑎𝑘 𝑖ç𝑖𝑛 𝑘𝑎𝑟𝑒𝑠𝑖 𝑎𝑙𝚤𝑛𝚤𝑟) 𝑎𝑥 = 9
2
𝑏𝑥 = 11 𝑏𝑥 = 11
𝑎𝑥 + 𝑏𝑥 = 20 → 𝑥 𝑎 + 𝑏 = 20 → 𝑥. 10 = 20 →𝑥=2
ÖRNEK 12:
20 kişiden oluşmuş bir gruptaki kişilere ayakkabı numaraları sorulmuş ve
tablodaki veriler elde edilmiştir. Tablodaki verilere göre bu grubun ayakkabı
numaralarının aritmetik ortalaması kaçtır?
Ayakkabı Kişi 2 ∗ 35 + 4 ∗ 36 + 3 ∗ 38 + 5 ∗ 40 + 6 ∗ 42
No Sayısı 𝐴. 𝑂 =
2+4+3+5+6
35 2
36 4
70 + 144 + 114 + 200 + 252 780
38 3 𝐴. 𝑂 = = = 39
20 20
40 5
42 6
ÖRNEK 14:
1.vize ile 2. vize notunun ortalaması vize notu, bu notla final notunun ortalaması
ise başarı notu olarak kabul edilen bir sınav sisteminde, Ayşe'nin Türkçe
dersinden aldığı 1.vize ile 2. vize notları tabloda verilmiştir. Ayşe'nin bu dersteki
başarı notu 70 olduğuna göre x ile gösterilen final notu nedir?
1.Vize 2.Vize Final
50 + 60 110
50 60 x 𝑉𝑖𝑧𝑒 𝑁𝑜𝑡𝑢 = = = 55
2 2
55 + 𝑥
𝐵𝑎ş𝑎𝑟𝚤 𝑁𝑜𝑡𝑢 = = 70 → 55 + 𝑥 = 140 → 𝑥 = 85
2
ÖRNEK 15:
8, 5, 1, 3, 4, 9, 7 sayı dizisinin medyanı kaçtır?
1, 3, 4, 5 , 7, 8, 9
ÖRNEK 16:
Bir bakkalda satılan ekmek sayısının günlere göre dağılımı tabloda verilmiştir. Buna
göre, bu verilerin medyanı kaçtır?
1.gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün

105 97 114 88 102
88, 97, 102, 105, 114
Medyan
ÖRNEK 17:
33, 15, 10 19, 25 17 sayı dizisinin medyanı kaçtır?
10, 15, 17, 19, 25, 33
17 + 19
= 18
2
ÖRNEK 18:
5, 5, 3, 3, 3, 2, 2, 2 2, 1 sayı dizisinin modu kaçtır?
Mod=2
ÖRNEK 19:
Sınıf A B C D E F G H I
Yaş 14 13 14 12 15 13 14 15 13
Ort.
Tabloda bir okulun sınıflar arasındaki öğrencilerin yaş ortalamaları verilmiştir. Buna
göre bu verilerin modu kaçtır?
mod:=13 ve 14
ÖRNEK 20:
2, 3, 5, 5, 5, 6,6,8,10,11,11,12 sayı dizisinin aritmetik ortalaması x, modu y ve medyanı z’dir. Buna
göre x+y-z kaçtır?
𝟐 + 𝟑 + 𝟓 + 𝟓 + 𝟓 + 𝟔 + 𝟔 + 𝟖 + 𝟏𝟎 + 𝟏𝟏 + 𝟏𝟏 + 𝟏𝟐 𝟖𝟒
𝒙= = =𝟕
𝟏𝟐 𝟏𝟐
𝒆𝒏 ç𝒐𝒌 𝒕𝒆𝒌𝒓𝒂𝒓 𝒆𝒅𝒆𝒏 𝒚 = 𝟓 z=6
x+y-z= 7 + 5 – 6=6
Örnek 1: 24 sayısının %40 ı kaçtır?
Bir sayının yüzdesini bulamak için o sayı ile yüzde oranı çarpılır.
40 96
24. = = 9,6
100 10
Örnek 2: 1,8 sayısı hangi sayının %30 udur?
30
𝑥. = 1,8 → 3𝑥 = 18 𝒙=𝟔
100
Örnek 3:
Bir sınıftaki öğrencilerin %30 u gözlüklüdür. Bu sınıfta gözlüklü olmayan öğrenci
sayısı 14 olduğuna göre bu sınıfın mevcudu kaçtır?
sınıfın %30 u gözlüklü ise %70 ide gözlüksüzdür. Sınıf mevcuduna x dersek;
70 7𝑥
𝑥. = 14 = 14 7𝑥 = 140 𝒙 = 𝟐𝟎
100 10
Örnek 4:
360 liraya aldığı bir malı 450 liraya satan bir kişinin karı % kaçtır?
Kar = Satış – Alış 450-360 = 90 lira kar

360 lirada 90 lira kar ederse
100 X kar eder
360. X = 90 . 100 36x=900 x=25 yani %25 kar eder.
Örnek 5:
Bir pazarcı elindeki malın önce %20 sini, daha sonra da kalanın %80 inin satıyor.
Buna göre bu pazarcı elindeki malın % kaçını satmıştır?
pazarcı elindeki mala 100x dersek
20
İlk satışta : 100𝑥. = 𝟐𝟎𝒙 𝑖𝑛𝑖 𝑠𝑎𝑡𝑚𝚤ş𝑡𝚤𝑟.
100
80
İkinci satılan: 80𝑥. = 𝟔𝟒𝒙 𝑖𝑛𝑖 𝑠𝑎𝑡𝚤𝑦𝑜𝑟.
100
Toplamda 100x olan maldan : 20x+64x= 84x satılıyor. %84
Örnek 6:
Ucuzluk yapan bir mağaza, etiket fiyatlarında %40 indirim yapıyor. Satışların çok iyi gittiğini
görünce mağaza sahibi indirimli fiyat üzerinden %40 zam yapıyor. Buna göre mağazanın yaptığı
indirim % kaçtır?
Mağazanın etiket fiyatı 100x olsun.
Yapılan indirim : 100𝑥. 40 = 𝟒𝟎𝒙
100
İndirimli satış fiyatı : 100𝑥 − 40𝑥 = 𝟔𝟎𝒙
40
Yapılan zam : 60𝑥. = 𝟐𝟒𝒙
100
Zamlı satış fiyatı : 60𝑥 + 24𝑥 = 𝟖𝟒𝒙
100𝑥 − 84𝑥 = 16𝑥 %𝟏𝟔 𝑖𝑛𝑑𝑖𝑟𝑖𝑚 𝑦𝑎𝑝𝑚𝚤ş𝑡𝚤𝑟.

Örnek 7:
Bir tüccar elindeki malını %18 zararla 328 liraya satıyor. Buna göre bu malı
%18karla satsaydı kaç liraya satardı?
Malın alış fiyatı 100x olsun.
%18 zarar ile:
18
100𝑥 − 100𝑥. = 328 → 100𝑥 − 18𝑥 = 328 82𝑥 = 328 𝒙=𝟒
100
%18 kar ile:

18
100𝑥 + 100𝑥. → 100𝑥 + 18𝑥 = 118𝑥 118.4= 472 liraya satardı.
100
Örnek 8:
Etiket fiyatı 120 lira olan bir mal indirimli satışlarda 102 liraya satılmaktadır. Bu
satıştaki indirim oranı % kaçtır?
120-102=18 lira indirim yapmıştır.

120 lirada 18 lira indirim
100 x
120.x=100.18 x=15 %15 indirim
Örnek 9:
Markaları farklı iki otomobilin satış fiyatları oranı 3/7 dir. Bu otomobillerden ucuz olana %40 zam ve
pahalı olana %30 indirim yapılırsa bu oran kaç olur?
iki otomobilin satış fiyatları oranı 3/7 ise;
Ucuz olan otomobil : 30x

Pahalı olan otomobil :70x
40
ucuz olana %40 zam: 30𝑥 + 30𝑥. 30𝑥 + 12𝑥 = 𝟒𝟐𝒙 𝒍𝒊𝒓𝒂
100
30𝑥
Pahalı olan otomobile %30 indirim: 70𝑥 − 70𝑥. 70𝑥 − 21𝑥 = 𝟒𝟗𝒙 𝒍𝒊𝒓𝒂
100
𝟒𝟐 𝟔
𝑶𝒓𝒂𝒏 = =
𝟒𝟗 𝟕
A: Anapara 𝑨. 𝒏. 𝒕
𝒇= → 𝒀𝑰𝑳𝑳𝑰𝑲 𝑭𝑨İ𝒁
𝟏𝟎𝟎
f: Faiz
n: Faiz oranı 𝑨. 𝒏. 𝒕
𝒇= → 𝑨𝒀𝑳𝑰𝑲 𝑭𝑨İ𝒁
t: Zaman 𝟏𝟐. 𝟏𝟎𝟎
𝑨. 𝒏. 𝒕
𝒇= → 𝑮Ü𝑵𝑳Ü𝑲 𝑭𝑨İ𝒁
𝟑𝟔𝟎. 𝟏𝟎𝟎
Faizde faizin hesaplandığı faiz türüne bileşik faiz denir.

ÖRNEK 1: Yıllık %30
faizle bankaya yatırılan
2000 lira, 3 yılın
sonunda kaç lira faiz
getirir?
ÖRNEK 2: Yıllık %20 faiz oranı ile bankaya yatırılan bir miktar para 72 gün sonra
faizi ile birlikte 2080 lira olduğuna göre, bankaya yatırılan para kaç liradır?
ÖRNEK 4:
Not: Hareket problemlerinde
birimler arası çeviri yapmak
gerekebilir.
1 km=1000 metredir.
1 saat=60 dakika
1 dakika=60 saniyedir.
İki hareketlinin Birbirine Göre Durumları
1) Birbirlerine doğru hareket ederlerse, hızları toplamı kadar birbirine yaklaşırlar.

İki hareketlinin Birbirine Göre Durumları
2) Arkadan gelen araç yetişmeye çalıştığında, hızının farkı kadar yaklaşır.

ÖRNEK 1:
90 km/h hızla:
ÖRNEK 2:
ÖRNEK 3: A şehrinden aynı anda yola çıkan 2 aracın hızları 80km/h ve 50km/h olup B şehrine varacaklardır.
Hızlı olan araç B şehrine 6 saat önce vardığına göre A şehri ile B şehri arasındaki mesafe kaç km dir?
ÖRNEK 4:
ÖRNEK 6:
ÖRNEK 8:
ÖRNEK 9:
ÖRNEK 10:
ÖRNEK 11:
ÖRNEK 12:
ÖRNEK 13:
ÖRNEK 15:
150+200+100+300+200=950
Ort= 950/5 =190 soru

ÖRNEK 16:
ÖRNEK 17:
ÖRNEK 18:
ÖRNEK 19:
ÖRNEK 20:

Ilovepdf Merged

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ilovepdf Merged

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÖRNEK 1:

İçler çarpımı dışlar çarpımına eşit olduğundan

2𝑎 = 5𝑏 𝑣𝑒 𝑎2 + 𝑏 2 = 116 𝑖𝑠𝑒 𝒂. 𝒃 𝑘𝑎ç𝑡𝚤𝑟?

𝑥+2 𝑦−1 𝑧+2

O halde, n=2d elde edilir.

Her iki orantıda da bulunan b’yi 20’nin katında eşitlersek;

𝑎 = 15𝑘, 𝑏 = 20𝑘, 𝑐 = 8𝑘 𝑜𝑙𝑑𝑢ğ𝑢𝑛𝑑𝑎𝑛

𝐸𝑟𝑘𝑒𝑘𝑙𝑒𝑟𝑖𝑛 𝑆𝑎𝑦𝚤𝑠𝚤 2,7 27 9

Not: Doğru orantılı ifadeler bölünür ve eşitlenir.Yani; a, b ve c sayıları sırasıyla x,

Not: Ters orantılı ifadeler birbiriyle çarpım durumunda olmalıdır. a ve b ters

Not: Doğru orantı da bölünür. Ters orantı da çarpılır. Bu ifadeler birbirlerine ve

Örnek: a, b ve c sayıları sırasıyla 2 ve 3 ile doğru, 4 ile ters orantılı ise;

a=k 𝑘 2 + (3𝑘)2 10𝑘 2 𝟏𝟎

𝑎+2𝑏−3𝑐 2𝑘 + 2.4𝑘 − 3.7𝑘 −11𝑘

𝟑𝒌 = 𝟑 . 𝟐 = 𝟔 𝒕𝒂𝒏𝒆 (𝑒𝑛 𝑎𝑧 ş𝑒𝑘𝑒𝑟 𝑎𝑙𝑎𝑛 ç𝑜𝑐𝑢𝑘)

𝒂 + 𝒃 + 𝒄 = 𝟒𝟐𝟎 → 2𝑘 + 3𝑘+k/4 =420

2. YOL: 𝐵𝑖𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑖ş 𝐵𝑖𝑟𝑖𝑛𝑐𝑖 𝑖ş 𝑖𝑙𝑒 𝑖𝑙𝑔𝑖𝑙𝑖 𝑑𝑖ğ𝑒𝑟 𝑣𝑒𝑟𝑖𝑙𝑒𝑟𝑖𝑛 ç𝑎𝑟𝑝𝚤𝑚𝚤

4a=5b=3c olur. İşlem kolaylığı için OKEK i alınırsa,

10k-4 k= 84 6k=84 k=14

Toplam diş= a+b+c= 10k+5k+4k= 19k = 19 . 14 = 266 tane diş

R1=5r arka tekerlek R2=2r

Çap ile tur sayısı ters orantılı olduğundan

5r çaplı olan x tur atmış

Ön tekerlek: x+90 =60+90 =150 tur döner

Ön tekerleğin çevresi: Alına Yol/Tur sayısı: 300/150=2 metre

r1 =/r2 =2/3 r1=2k r2=3k

Yarıçap ile dönüş sayısı ters orantılı olduğundan

3k yarıçaplı 120 tur

2k. x = 3k . 120 2x=360 x= 180 tur

𝑎+𝑏 𝑐+𝑑 6𝑏 + 𝑏 6𝑑 + 𝑑 7𝑏 7𝑑 7.7 𝟒𝟗

A+B+C= 2k+6k+15k=322 23k=322 k=14

C=15k =15.14 C=210

1000.x= 150.120 10x=180 x=18TL

-7, 12, 18, 37 sayılarının aritmetik ortalaması kaçtır?

İlk 9 sayının toplamı: 9.7 = 63

a ve b sayılarının aritmetik ortalaması 13, b ve c sayılarının aritmetik ortalaması 16, a ve c

5 yıl sonraki yaş ortalaması: 25+5=30

𝑎2 + 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 = 4𝑎𝑏 → 𝑎2 − 2𝑎𝑏 + 𝑏 2 =0

1.gün 2.gün 3.gün 4.gün 5.gün

88, 97, 102, 105, 114

10, 15, 17, 19, 25, 33

5, 5, 3, 3, 3, 2, 2, 2 2, 1 sayı dizisinin modu kaçtır?

𝒆𝒏 ç𝒐𝒌 𝒕𝒆𝒌𝒓𝒂𝒓 𝒆𝒅𝒆𝒏 𝒚 = 𝟓 z=6

Kar = Satış – Alış 450-360 = 90 lira kar

360. X = 90 . 100 36x=900 x=25 yani %25 kar eder.

Toplamda 100x olan maldan : 20x+64x= 84x satılıyor. %84

İndirimli satış fiyatı : 100𝑥 − 40𝑥 = 𝟔𝟎𝒙

Zamlı satış fiyatı : 60𝑥 + 24𝑥 = 𝟖𝟒𝒙

100𝑥 − 84𝑥 = 16𝑥 %𝟏𝟔 𝑖𝑛𝑑𝑖𝑟𝑖𝑚 𝑦𝑎𝑝𝑚𝚤ş𝑡𝚤𝑟.

%18 kar ile:

120-102=18 lira indirim yapmıştır.

120.x=100.18 x=15 %15 indirim

iki otomobilin satış fiyatları oranı 3/7 ise;

Ucuz olan otomobil : 30x

Faizde faizin hesaplandığı faiz türüne bileşik faiz denir.

1) Birbirlerine doğru hareket ederlerse, hızları toplamı kadar birbirine yaklaşırlar.

2) Arkadan gelen araç yetişmeye çalıştığında, hızının farkı kadar yaklaşır.

Ort= 950/5 =190 soru

You might also like