Menu g��wne

Wikipediawolna encyklopedia
Przeszukaj Wikipedi�
Szukaj
Utw�rz konto
Zaloguj si�

Narz�dzia osobiste
Spis tre�ci ukryj
Pocz�tek
Historia
Wiek kota
Anatomia
Znaczenie terenu i problemy z nim zwi�zane
Fizjologia
Prze��cz podsekcj� Fizjologia
Rozmna�anie
Zachowanie, piel�gnacja i opieka nad kotem
Prze��cz podsekcj� Zachowanie, piel�gnacja i opieka nad kotem
W�dr�wki
Emocje[25]
Zachowania spo�eczne
Higiena
Karma[30]
Aplikacje dla kota i zabawa[30]
Kuweta[30]
Kot domowy a przyroda, bior�norodno��
Rasy kota domowego
Kot w kulturze
Prze��cz podsekcj� Kot w kulturze
Kot w literaturze
Kot w sztuce kulinarnej
Zobacz te�
Przypisy
Bibliografia
Linki zewn�trzne
Kot domowy

Artyku�
Dyskusja
Czytaj
Edytuj
Edytuj kod �r�d�owy
Wy�wietl histori�

Narz�dzia
Kot domowy
Felis catus[1]
Linnaeus, 1758[2]
Sze�� obraz�w kot�w.
Systematyka
Domena
eukarionty

Kr�lestwo
zwierz�ta
Typ
strunowce

Podtyp
kr�gowce

Gromada
ssaki

Podgromada
�yworodne

Infragromada
�o�yskowce

Rz�d
drapie�ne

Rodzina
kotowate

Rodzaj
kot

Gatunek
kot domowy

Synonimy
Felis catus domestica Erxleben, 1777[1]
Felis silvestris catus
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Has�o w Wikis�owniku
Cytaty w Wikicytatach
Kot domowy (Felis catus[1][3], r�wnie� Felis silvestris catus) � udomowiony gatunek
ssaka z rz�du drapie�nych z rodziny kotowatych. Koty zosta�y udomowione oko�o 9500
lat temu[4] i s� obecnie najpopularniejszymi zwierz�tami domowymi na �wiecie[5].
Gatunek ten prawdopodobnie pochodzi od kota nubijskiego, przy czym w Europie
krzy�owa� si� ze �bikiem. Przez IUCN/SSC jest uznawany za gatunek inwazyjny[6].

Historia
Przodkiem kota domowego jest kot nubijski[7] � wed�ug pogl�d�w wi�kszo�ci
wsp�czesnych naukowc�w r�nice pomi�dzy kotem domowym i nubijskim s� tak niewielkie,
�e nale�� one do tego samego gatunku. Istniej� rozbie�no�ci w kwestii daty
udomowienia kota. Wi�kszo�� �r�de� sugeruje lata 4000�3700 p.n.e., a miejscem, w
kt�rym mia�o do tego doj��, by�a Nubia. Istniej� jednak dowody (gr�b m�czyzny z
kotem[8] z Cypru sprzed ok. 7500 r. p.n.e.), �e domestykacja kota zacz�a si�
znacznie wcze�niej (oko�o 9500 lat temu) i trwa�a kilka tysi�cy lat, a jej miejscem
by� obszar �yznego P�ksi�yca w Azji Zachodniej[7]. Ju� ok. 2000 r. p.n.e. kot by�
pospolicie hodowany w staro�ytnym Egipcie, gdzie by� zwierz�ciem �wi�tym,
uto�samianym z bogini� Bastet, a zw�oki kot�w mumifikowano. R�wnie� Germanie
kojarzyli go ze swoj� bogini� p�odno�ci Frej�, kt�ra je�dzi�a powozem zaprz�onym w
te zwierz�ta. P�niej zacz�to wykorzystywa� go do t�pienia gryzoni. Od momentu swego
udomowienia kot sta� si� bohaterem licznych ba�ni i mit�w.

Wyhodowano wiele ras kota domowego, r�ni�cych si� ubarwieniem, wielko�ci� i

d�ugo�ci� w�os�w; wsp�czesne wzorce niekt�rych starszych ras znacznie odbiegaj� od
ich wcze�niejszych cech (jak w przypadku kot�w perskich czy syjamskich).
Wiek kota

3-tygodniowa samica kota domowego

Dziesi�ciomiesi�czna samica kota domowego

Koty �yj�ce na dzia�kach

Koty �yj�ce w �rodowisku naturalnym do�ywaj� �rednio do 8 lat, natomiast koty
trzymane w domu osi�gaj� wiek oko�o 14-17 lat[9]. Na d�ugo�� �ycia wp�ywa szereg
czynnik�w, takich jak: p�e�, styl �ycia czy zwyczaje, jak i r�wnie� kwestia
sterylizacji lub kastracji. Najd�u�ej �yj�cym kotem wed�ug Ksi�gi rekord�w
Guinnessa by�a kotka imieniem Creme Puff z Teksasu (1967�2005), kt�ra prze�y�a 38
lat i 3 dni[10].

Ma�e koci�ta rozwijaj� si� szybko. Staj� si� w pe�ni samodzielne w wieku od 8 do 12
tygodni[11] i wtedy mog� trafi� do nowych w�a�cicieli. Gdy maj� oko�o 3 miesi�cy,
kotka przestaje si� nimi interesowa� i zmusza je do samodzielno�ci. W wieku oko�o 5
miesi�cy koci�ta wymieniaj� z�by na sta�e. Dzieci�stwo ko�czy si� wraz z uzyskaniem
dojrza�o�ci p�ciowej. W tym okresie mo�e pojawi� si� pierwsza ruja, a kot zaczyna
oznacza� swoje terytorium.

Wyra�ne objawy staro�ci pojawiaj� si� zwykle po 7. roku[12] �ycia: coraz cz�ciej
pojawia si� kamie� naz�bny, s�abnie wzrok, s�uch i w�ch, staj� si� powolne oraz
s�abe. Stare koty s� bardzo wra�liwe na zmiany �rodowiskowe i stres.

Anatomia
Kot domowy ma okr�g�� g�ow�, du�e oczy przystosowane do widzenia w warunkach
niewielkiego nat�enia �wiat�a, spiczaste uszy. Posiada bardzo dobry s�uch i wzrok;
w�ch oko�o czterokrotnie silniejszy od ludzkiego oraz dobrze wykszta�cony zmys�
dotyku. Posiada w�osy czuciowe, wydatne zw�aszcza nad g�rn� warg� (popularnie
�w�sy�), tak�e nad oczami i na policzkach oraz po wewn�trznej stronie przednich
�ap. Pozbawiony opieki cz�owieka niekiedy ulega zdziczeniu, mo�e te� krzy�owa� si�
ze �bikiem.

Pazury kota s� ostre, zakrzywione, zaopatrzone w specjalny mechanizm umo�liwiaj�cy

ich chowanie. Pazury rosn� przez ca�y czas i koty musz� je �ciera� drapi�c.
Drapanie jest tak�e form� oznaczania terenu, poniewa� �cieraj�c pazury kot
pozostawia sw�j zapach.

Niezwykle wa�nym narz�dem jest j�zyk. S�u�y nie tylko do wylizywania sier�ci, ale
przede wszystkim pozwala pobiera� pokarm oraz wod� � koci j�zyk musi by� na tyle
zwinny, by zd��y�, pomimo oddzia�uj�cej na wod� grawitacji, wci�gn�� s�up cieczy do
pyska. W przypadku utraty j�zyka zwierz� jest w stanie prze�y� zaledwie dwa, trzy
dni[13].

Koty wykazuj� heterodontyzm i difiodontyzm (co jest typowe dla ssak�w). M�ody kot
ma 26 z�b�w[14]:

Wz�r z�bowy I C P M
26 = 3 1 3 -
3 1 2 -

Doros�y kot ma 30 z�b�w[14]:

Wz�r z�bowy I C P M
30 = 3 1 3 1
3 1 2 1

Masa cia�a kota waha si� od 2,5 do 7 kg. Niekt�re jednak uzyskuj� wi�kszy ci�ar,
dochodz�cy do ok. 15 kg (np. Maine Coon oraz norweski le�ny).

Anatomia kota

Szkielet kota:

A � kr�gi szyjne (7 kr�g�w), B � kr�gi piersiowe (13 kr�g�w), C � kr�gi l�d�wiowe

(7 kr�g�w),D � kr�gi krzy�owe (3 kr�gi), E � kr�gi ogonowe (19 -21 kr�g�w),

1 � czaszka,
2 � �uchwa,
3 � �opatka,
4 � mostek,
5 � ko�� ramieniowa,
6 � ko�� promieniowa,
7 � cz�ony palcowe,
8 � ko�ci �r�dr�cza,
9 � ko�ci nadgarstka,
10 � ko�� �okciowa,
11 � �ebra,
12 � rzepka,
13 � ko�� piszczelowa,
14 � ko�ci �r�dstopia,
15 � ko�ci stawu skokowego,
16 � ko�� strza�kowa,
17 � ko�� udowa,
18 � miednica.

Z�by kota

K�y sta�e wypychaj� k�y mleczne

Wibrysy u kota domowego

Znaczenie terenu i problemy z nim zwi�zane
Koty znacz� sw�j teren r�wnie� w domu. Znaczenie terenu polega na ocieraniu si�
kota o �ciany, meble czy nogi w�a�ciciela, co mo�e by� odebrane jako przejaw
sympatii. Kocury opr�cz ocierania, po osi�gni�ciu dojrza�o�ci p�ciowej zaznaczaj�
teren moczem z feromonami, kt�ry ma inny, du�o bardziej intensywny zapach ni� ich
normalny mocz. Zapach moczu zmienia si� (na �normalny�) kilka tygodni po zabiegu
kastracji, zazwyczaj wykastrowane kocury w og�le nie oznaczaj� terenu moczem
(zdarza si� to tylko gdy przed zabiegiem odruch znaczenia by� bardzo utrwalony).
Nie jest prawd�, �e tylko kocury znacz� moczem sw�j teren, zachowanie to obserwuje
si� r�wnie� u bardzo dominuj�cych, p�odnych kotek (tzw. matki stada). Znaczenie
kotek dominuj�cych odbywa si� tak samo jak u kocur�w, polega na mocnym strzykni�ciu
moczem w pozycji stoj�cej. Opr�cz tego kotki w czasie rui cz�sto mocz� si� w r�nych
miejscach: zachowanie to ma na celu zwabienie partnera, i r�wnie� ust�puje po
kastracji.

Fizjologia

U�o�enie kota podczas snu w celu zmniejszenia utraty ciep�oty cia�a

Koty s� zoofagami, jednak badania wykaza�y, �e koty potrafi� efektywnie (>90%)
trawi� i wykorzystywa� w�glowodany prawie tak samo dobrze jak psy, s� wi�c dla nich
odpowiednim �r�d�em kalorii[15][16][17][18][19][20][21].

Dzienna d�ugo�� snu kota jest zmienna, zwykle �pi� one od 12 do 16, �rednio 13�14
godzin. Niekt�re koty mog� spa� nawet 20 godzin w ci�gu doby.
Normalna temperatura cia�a kota waha si� od 38 do 39 �C. Gor�czka u kota wyst�puje,
gdy temperatura jego cia�a przekracza 39,5 �C. Temperatura 37,5 �C oznacza
hipotermi�.

Serce kota w normalnych warunkach bije od 140 do 220, a podczas odpoczynku od 150
do 180 uderze� na minut�.

Rozmna�anie

Kotka karmi�ca m�ode

Koty rozmna�aj� si� p�ciowo, zap�odnienie jest wewn�trzne. Okres rui trwa od 5 do 6
dni[22]. W ci�gu roku kotka wchodzi w niego od 2 do 4 razy[23]. Okres aktywno�ci
p�ciowej (estrus) objawia si� wzmo�onym pozostawianiem �lad�w zapachowych (np.
znaczenie terenu moczem) i cz�stym miauczeniem. Okres braku aktywno�ci p�ciowej
(anestrus) trwa oko�o 8 tygodni. Czasem zdarza si�, �e kotka wchodzi w faz�
przedrujow� (proestrus) wkr�tce po porodzie.

Cykl rozrodczy trwa u kotki 2�3 tygodnie. Uwolnienie kom�rki jajowej (owulacja)
wywo�ywane jest przez stymulacj� receptor�w b�lu u samicy podczas kopulacji dzi�ki
zrogowacia�ym wyrostkom na pr�ciu samca (charakterystyczne krzyki kotki to m.in.
efekt b�lu odczuwanego przez samic�). Je�eli dojdzie do owulacji wytwarzany jest
hormon uwalniaj�cy kilka kom�rek jajowych. Przy braku kopulacji kom�rka jajowa nie
jest uwalniana i obumiera[22].

Po owulacji kom�rki os�onki p�cherzyka jajnikowego przekszta�caj� si� w przej�ciowy

narz�d dokrewny, po�o�ony na powierzchni jajnika, kt�ry zaczyna produkowa�
progesteron. Po kilku dniach od owulacji zap�odnione kom�rki jajowe przemieszczaj�
si� do macicy. Ci��a trwa zwykle 65�66 dni. W przypadku owulacji zako�czonej
brakiem zap�odnienia w organizmie powstaj� hormony identyczne jak podczas ci��y, co
skutkuje tzw. ci��� rzekom�, kt�ra trwa 30�40 dni i prawdopodobnie ma ochroni�
kotk� przed skutkiem wyczerpuj�cych i powtarzaj�cych si� cykli rujowych[22].

Ci��a ko�czy si� narodzinami od 1 do 8 (przewa�nie 3�5) koci�t. Poniewa� kotka mo�e
odby� stosunki z wieloma samcami w ci�gu rui, koci�ta z jednego miotu mog� mie�
kilku ojc�w. Gdy kotka urodzi koci�ta cho�by o 10 dni wcze�niej, jest du�e
prawdopodobie�stwo, �e ma�e kociaki nie prze�yj�. Je�li kotka ma problemy przy
porodzie, trzeba jej niezw�ocznie pom�c, np. je�li kotek utkn�� w kroczu matki,
nale�y poci�gn�� delikatnie go za obr�cz barkow� lub miedniczn�; je�li kotek si�
urodzi�, ale matka nie wyczy�ci�a mu otwor�w oddechowych, trzeba zareagowa�
natychmiast, bo kociak mo�e si� udusi�. Po urodzeniu koci�ta przez 7 do 14 dni s�
zupe�nie �lepe, dopiero potem otwieraj� oczy (nie jednocze�nie, np. jedno w 9.
dniu, a drugie w 11.). Koci�ta s� karmione mlekiem matki przez 13 tygodni, chocia�
zdarzaj� si� przypadki kiedy s� one karmione znacznie d�u�ej.

Koci�ta powinny pozosta� z matk� i rodze�stwem przez minimum 12 tygodni. Z punktu

widzenia behawioru i rozwoju spo�ecznego zaleca si�, by koci� z matk� pozosta�o
przez 14�16 tygodni. Zbyt wczesne od��czenie koci�t od matki mo�e skutkowa�
problemami z uk�adem odporno�ciowym (podatno�� na wyst�powania chor�b), ze
spo�ywaniem posi�k�w oraz wydalaniem (pozostawianie moczu i ka�u poza kuwet�),
trudno�ciami z zachowaniami socjalizacyjnymi (porozumiewanie si� kota z innymi
zwierz�tami i cz�owiekiem), oraz zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi .

Zachowanie, piel�gnacja i opieka nad kotem

W�dr�wki

Kot domowy w terenie

Z upolowan� mysz�
P�dzikie koty na wyspie Rodos

Bezdomne koty domowe, �yj�ce w mie�cie

Badania prowadzone przez naukowc�w z University of Illinois at Urbana-Champaign z
u�yciem nadajnik�w radiowych pozwoli�y stwierdzi�, jak koty mieszkaj�ce z lud�mi i
zdzicza�e zachowuj� si� w terenie. Stwierdzono, �e[24]:

cecha kot mieszkaj�cy z lud�mi kot zdzicza�y

cz�� czasu po�wi�cona na wypoczynek 80% 62%
cz�� czasu po�wi�cona na ma�� aktywno�� (higiena) 17% 24%
cz�� czasu po�wi�cona na wi�ksz� aktywno�� (polowanie) 3% 14%
obszar w�dr�wek 0,3 km? 5,5 km?
liczba badanych osobnik�w 18 24
Wikipedia:Weryfikowalno��
Ta sekcja od 2010-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.
Nale�y poda� wiarygodne �r�d�a w formie przypis�w bibliograficznych.
Cz�� lub nawet wszystkie informacje w sekcji mog� by� nieprawdziwe. Jako pozbawione
�r�de� mog� zosta� zakwestionowane i usuni�te.
Sprawd� w �r�d�ach: Encyklopedia PWN � Google Books � Google Scholar � Federacja
Bibliotek Cyfrowych � BazHum � RCIN � Internet Archive (texts / inlibrary)
Dok�adniejsze informacje o tym, co nale�y poprawi�, by� mo�e znajduj� si� w
dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskona�o�ci nale�y usun�� szablon {{Dopracowa�}} z tej
sekcji.
Emocje[25]
Stan emocjonalny kota mo�na odczyta�, obserwuj�c jego zachowanie.

Ogon kota opr�cz pomagania mu w utrzymaniu r�wnowagi w chodzeniu na w�skich

powierzchniach sygnalizuje r�wnie� nastr�j zwierz�cia. Ogon ustawiony na wprost
oznacza, �e kot jest spokojny. Ogon uniesiony pionowo do g�ry oznacza ch�� kota do
zabawy. Gdy zwierz� macha ogonem, oznacza to, �e jest zdenerwowane, czyli inaczej
ni� jest to w przypadku psa. Machanie ko�cem ogona oznacza zainteresowanie, a
je�eli kot stoi przy tym na ugi�tych �apkach � podniecenie, kiedy kot ma lekko
naje�one w�osy na karku i napuszony ogon jest powa�nie zaniepokojony lub
zdenerwowany sytuacj�. B�d�c rozdra�nionym mo�e zaatakowa� innego osobnika.

Kot uwielbia pogo� za szybko poruszaj�cymi si� przedmiotami i wchodzenie na drzewa,

z kt�rych jednak z trudem schodzi. �wietnie te� potrafi bawi� si� sam. Z braku
gryzoni (np. w mieszkaniu, w mie�cie), aby zaspokoi� sw�j instynkt �owiecki, poluje
na owady, zw�aszcza lataj�ce[26][27].

Zachowania spo�eczne

Zabawa z m�odym kotem mo�e zako�czy� si� podrapaniem

Ta sekcja mo�e zawiera� tw�rczo�� w�asn� lub niezweryfikowane informacje.

Pom� Wikipedii poprawi� artyku� na podstawie weryfikowalnych �r�de�.
Dok�adniejsze informacje o tym, co nale�y poprawi�, by� mo�e znajduj� si� w
dyskusji tej sekcji.
Po wyeliminowaniu niedoskona�o�ci nale�y usun�� szablon {{Dopracowa�}} z tej
sekcji.
Koty s� cz�sto opisywane jako zwierz�ta samotne. W rzeczywisto�ci jednak s� z
natury towarzyskie � socjalne. Maj� s�abo rozwini�ty instynkt stadny; oznacza to,
�e w stanie bezdomnym same dbaj� o swoje podstawowe potrzeby (bezpiecze�stwo,
po�ywienie) jednak wymagaj� pomocy cz�owieka. Bezdomne koty domowe �yj� najcz�ciej
w koloniach, lecz nie tworz� stada, gdy� ka�dy osobnik dba sam o siebie. Starsze
zwierz�ta niekiedy wykazuj� agresj� wobec m�odych.

Relacja pomi�dzy lud�mi a kotami domowymi przez tysi�ce lat nabra�a cech symbiozy.
Koty dostrzegaj� r�nice gatunk�w i wiedz�, �e ich opiekunowie nie s� kotami.
Potwierdza to r�nica mi�dzy j�zykiem cia�a u�ywanym przez kota w kontaktach z
lud�mi a tym u�ywanym wobec przedstawicieli swojego gatunku. Niekt�rzy zoologowie
uwa�aj�, �e kot traktuje opiekuna jak zast�pcz� matk�, pozostaj�c w stanie
�przed�u�onego dzieci�stwa�.

Kot nie znosi z�ego traktowania i jest pod tym wzgl�dem bardzo pami�tliwy. Dobrze
traktowany, przywi�zuje si� do swego w�a�ciciela i na sw�j pow�ci�gliwy spos�b
okazuje mu przyjazne uczucia (wybiega na spotkanie, wychodzi na spacery, towarzyszy
przy pracy, domaga si� g�askania itp.). Niekt�re koty mo�na nauczy� prostych
sztuczek, np. �proszenia� o jedzenie[28] lub aportowania[29].

Higiena

Kot zwil�aj�cy �lin� �ap�

Kot li��cy grzbiet

Koty nie u�ywaj�, tak jak inne zwierz�ta, jakichkolwiek zbiornik�w wodnych do mycia
si�. Czyszcz� swoje futro kilkakrotnie w ci�gu dnia, li��c sier��, a tam gdzie nie
si�gaj� j�zykiem � zwil�on� j�zykiem �ap�, wycieraj� dok�adnie ca�e cia�o. J�zyk
kota jest szorstki (ma wiele ma�ych �haczyk�w�, tzw. z�b�w rogowych j�zyka), przez
co skutecznie wyg�adza sier��, usuwa brud z futra i obumar�e w�osy. Po�ykanie
w�os�w w trakcie higieny mo�e prowadzi� do zak�aczenia, czyli powstawania
pilobezoar�w (zwanych tak�e wypluwkami lub potocznie k�aczkami). W usuni�ciu
zak�aczenia pomaga kotu jedzenie trawy oraz niekt�rych rodzaj�w surowego mi�sa,
dzi�ki czemu jego uk�ad trawienny dzia�a lepiej i nie jest zanieczyszczony.

Karma[30]
W zale�no�ci od wieku kota, jego stanu, temperatury, trzeba dostosowa� karm�.

Aplikacje dla kota i zabawa[30]

Zabawa jest bardzo wa�na dla kota, pozwala to na zachowanie wi�zi z w�a�cicielem. W
ostatnich czasach mo�na znale�� aplikacje, zapewniaj�ce kotu zabaw�. Zazwyczaj na
ekranie pokazuje si� wtedy myszka, kt�r� kot za wszelk� cen� chce z�apa�. Mo�na
r�wnie� stosowa� bezpieczne lasery, gdy� niekt�re mog� spowodowa� krzywd�. W
sprzeda�y znajduje si� jeszcze wiele innych zabawek dla pupila. Najpopularniejszym
sposobem zabawy jest k��bek we�ny, ale nie jest to w pe�ni bezpieczne, jedynie gdy
w�a�ciciel jest w pobli�u najlepiej stosowa� t� zabawk�. Nie zaleca si� u�ywania
r�k do zabawy, nawet je�li kot jest ostro�ny, to w przyp�ywie emocji, mo�e ugry��
lub podrapa�. Poza tym mo�na r�wnie� w�o�y� kocimi�tk� do uszytej myszki. Wszystkie
wymienione tu metody rozbudzaj� instynkt �owcy u kota.

Kuweta[30]
Koty zazwyczaj szybko ucz� si� korzysta� z kuwety. Najwa�niejsze jest, aby by�a
czysta oraz �eby �wir by� �wie�y. Zaobserwowano, �e kuweta, pachn�ca kocim moczem,
zniech�ca zwierz� do korzystania z niego. Wyr�nia si� trzy typy �wiru do kuwety. S�
to:

silikonowy � lekki i �atwy w transporcie

bentonitowy � tworzy grudki w zetkni�ciu z kocim moczem
drewniany � pachnie i wygl�da jak trociny
Kot domowy a przyroda, bior�norodno��
Kot domowy jest zwierz�ciem udomowionym, tym samym naturalnym terenem na kt�rym
przebywa i �y� powinien s� miejsca zamieszkania cz�owieka. Mimo tego w Polsce jest
to zwierz� masowo wypuszczane bez nadzoru poza siedzib� ludzk� na wsiach, jak i w
miastach. Cz�owiek puszczaj�c kota bez nadzoru odpowiada rocznie za �mier� 583,4
miliona ssak�w, i nawet do 135,7 miliona ptak�w na terenach wiejskich. Nie wliczono
do tej liczby upolowanych p�az�w oraz gad�w. Nie wliczono tak�e danych z teren�w
miejskich[31]. Na podstawie bada� opublikowanych w 2013 roku oszacowano, �e rocznie
w USA koty domowe zabijaj� 1,3�4,0 miliarda ptak�w oraz 6,3�22,3 miliarda
ssak�w[32]. Ze wzgl�du na wysok� liczb� kocich ofiar oraz bezpiecze�stwa kota, nie
rekomenduje si� wypuszczania kot�w bez nadzoru.

Negatywny wp�yw kota domowego na dzikie zwierz�ta mo�e przybra� r�wnie� bardziej
po�rednie formy. Zaobserwowano, �e obecno�� modelu kota w pobli�u gniazd kos�w w
okresie l�gowym istotnie wp�ywa�a na zachowanie ptak�w: zwi�ksza�a cz�sto��
wydawania g�osu ostrzegawczego, a tak�e zmniejsza�a czas, jaki rodzice sp�dzali na
opiek� nad gniazdem, co spowodowa�o zmniejszenie ilo�ci dostarczanego piskl�tom
pokarmu. Ponadto, gniazda ptak�w by�y bardziej nara�one na atak ze strony
drapie�nik�w (przede wszystkim innych ptak�w), gdy ustawiano w ich pobli�u model
kota[33]. Kot domowy jako jeden z �ywicieli ostatecznych pierwotniaka Toxoplasma
gondii przyczynia si� r�wnie� do zwi�kszonej transmisji toksoplazmozy w�r�d dzikich
zwierz�t[34][35].

Skuteczno�� kota domowego w walce z plag� myszy i szczur�w jest niewielka.

Podstawow� metod� redukcji niepo��danych gryzoni przez cz�owieka jest ograniczenie
dost�pu do po�ywienia i wspierania gatunk�w naturalnie poluj�cych na gryzonie.
Obecno�� kota jedynie powoduje u gryzoni zmiany schemat�w poruszania si�, jednak
nie likwiduje problemu dla cz�owieka[36].

Rasy kota domowego

Osobny artyku�: Rasy kota.

Kot syjamski � jedna z ras kot�w

Wyst�puje oko�o stu ras kota domowego; wyst�puj� zar�wno nagie sfinksy, jak i
d�ugow�ose persy. R�ne organizacje felinologiczne uznaj� r�ne rasy (standardy ras
r�nych organizacji r�wnie� mog� by� inne). W Polsce najcz�ciej spotyka si� z rasami
uznanymi przez FIFe oraz Polski Zwi�zek Felinologiczny[37]. Og�lnie na �wiecie za
koty rasowe uznaje si� te, kt�re posiadaj� rodow�d wystawiony przez jedn� z
dziewi�ciu organizacji nale��cych do World Cat Congress. Wi�kszo�� z nich wyr�nia
cztery kategorie[38][39].

Kot w kulturze
Z tym tematem zwi�zane s� kategorie: Fikcyjne koty, S�ynne koty.

Czarny kot
W Japonii uwa�ano je za wcielenie demon�w (zob. bakeneko). W chrze�cija�skiej,
�redniowiecznej Europie czarne koty kojarzono niekiedy z czarownicami (zob.
chowaniec), �lad tych przes�d�w pozosta� do dzisiaj w powiedzeniu o pechu
przynoszonym przez czarnego kota. Charakterystyczn� du�sk� tradycj� zwi�zan� z
irlandzkim �wi�tem Fastelavn jest �zabawa w kota w beczce� � ostatni przypadek
wykorzystania �ywego zwierz�cia zanotowano oko�o 1880 roku w Reers?[40].

We wsp�czesnej kulturze zachodniej kot to uosobienie niezale�no�ci i tajemniczo�ci.

Jednym z najbardziej znanych wsp�czesnych dzie� nawi�zuj�cych do kot�w jest musical
Andrew Lloyda Webbera Koty.

W Japonii popularn� maskotk� jest maneki-neko, czyli figurka kota z podniesion�

�apk� w ge�cie zaproszenia, widniej�ca przy wej�ciu do dom�w, biur, sklep�w i
restauracji, co ma zapewni� m.in. powodzenie w interesach.

17 lutego obchodzony jest jako �wiatowy Dzie� Kota[41]. W Polsce �wi�to to jest
obchodzone od 2006 roku[41].

Kot w literaturze

Freja i jej koty

W ba�ni Kot w butach (1697) Charles Perrault przedstawi� sprytnego kocura, kt�ry
zdoby� dla swojego opiekuna nie tylko maj�tek, ale r�wnie� r�k� ksi�niczki.
Na pocz�tku XIX stulecia pisarze tacy jak Ernst Theodor Amadeus Hoffmann, Victor
Hugo, Honor� de Balzac czy Charles Baudelaire publikowali opowiadania o swoich
kotach.
W Alicji w Krainie Czar�w (1865) Lewisa Carrolla jedn� z postaci jest Kot z
Cheshire, kt�ry ci�gle znika i pojawia si�.
Rudyard Kipling w zbiorze Takie sobie bajeczki (ang. Just So Stories, 1902),
zamie�ci� m.in. opowiadanie O kocie, kt�ry chadza� w�asnymi drogami.
Andrew Lloyd Webber napisa� musical Koty (1978-79) w oparciu o zbi�r wierszy
Wiersze o kotach (ang. Old Possum�s Book of Practical Cats) autorstwa T.S. Eliota.
Lilian Jackson Braun stworzy�a seri� krymina��w zatytu�owanych Kot, kt�ry... (ang.
The cat who...), opowiadaj�cych o detektywie i jego przyjacio�ach-wsp�pracownikach:
dw�ch inteligentnych kotach syjamskich.
Michai� Bu�hakow w powie�ci Mistrz i Ma�gorzata (1966-67) stworzy� posta� demona
Behemota � pazia, kt�ry pod postaci� wielkiego czarnego kocura, chodz�cego na dw�ch
�apach i m�wi�cego ludzkim g�osem, s�u�y� w �wicie szatana.
Andrzej Sapkowski, jako ogromny wielbiciel kot�w, wielokrotnie wprowadza� je do
swoich utwor�w (np. w opowiadaniu Muzykanci ze zbioru Co� si� ko�czy, co� si�
zaczyna).
W powie�ci Neila Gaimana pt. Koralina wyst�puje w roli drugoplanowego bohatera kot,
kt�ry pomaga Koralinie zwyci�y� z�� Wied�m� i przedosta� si� z powrotem do
normalnego �wiata.
Stephen Baker (�Jak �y� z neurotycznym kotem� 1985) w �artobliwy spos�b wyja�ni� w
jaki spos�b nale�y post�powa� z kotem.
Terry Pratchett napisa� ksi��k� o tym jak rozpozna� prawdziwego kota (�Kot w stanie
czystym�).
Gwen Cooper opisa�a przyja�� ze �lepym kotem w powie�ci �Odyseja kota imieniem
Homer� wydana przez Pr�szy�ski i S-ka w 2010 r.
Vicki Myron w ksi��ce �Dewey: wielki kot w ma�ym mie�cie� opisuje losy kota
podrzuconego do biblioteki w Spencer, w USA.
Noblistka z 2007 roku Doris Lessing w minipowie�ci �O kotach� (On Cats) przedstawia
autentyczne relacje mi�dzy kotami i lud�mi na podstawie w�asnych prze�y� i
obserwacji, ze szczeg�lnym zwr�ceniem uwagi na psychik� i zachowanie kot�w.
Wis�awa Szymborska napisa�a po �mierci partnera Kornela Filipowicza wiersz �Kot w
pustym mieszkaniu�.
Howard Phillips Lovecraft napisa� kilka opowiada�, w kt�rych wa�n� rol� odgrywaj�
koty, jak na przyk�ad Koty Ultharu[42].
Simon Tofield stworzy� kresk�wki, w kt�rych g��wnym bohaterem jest sprytny Kot
Simona. Na ich podstawie powsta�o kilka ksi��ek.
Ernst Theodor Wilhelm Hoffmann � �Kota Mruczys�awa pogl�dy na �ycie� (niem. Lebens-
Ansichten des Katers Murr).
Anglik James Bowen, uliczny muzyk z Londynu, walcz�cy z uzale�nieniem od heroiny,
zaopiekowa� si� bezdomnym kotem i dzi�ki niemu, czuj�c si� odpowiedzialny za
kociego przyjaciela, definitywnie wyszed� z na�ogu. Jego ksi��ka Kot Bob i ja
opisuj�ca ich histori� sta�a si� bestsellerem oraz podstaw� filmu o tym samym
tytule[43], a Bowen napisa� kilka dalszych jej cz�ci.
Ursula K. LeGuin � �Kotolotki� cykl kr�tkich opowiada� dla dzieci, kt�rego
bohaterami s� hybrydy kota i go��bia.
Kot w sztuce kulinarnej
W czterech kantonach szwajcarskich do dnia dzisiejszego z kociego mi�sa
przygotowuje si� potrawy bo�onarodzeniowe[44].
Potrawy z kot�w s� tradycyjnie spo�ywane w Chinach[45]. W latach 90. XX wieku
potrawy z kota sta�y si� popularne w kuchni wietnamskiej[46].
Zobacz te�
ailurofobia
kocie j�zyczki
Przypisy
Felis catus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines,
genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1.
Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 42. (�ac.).
Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Felis catus. w: Mammal Species of the
World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins
University Press, 2005. (ang.) [dost�p 28 pa�dziernika 2009]
John Pickrell: Oldest Known Pet Cat? 9,500-Year-Old Burial Found on Cyprus.
National Geographic, 2004-04-08. [dost�p 2010-02-09]. (ang.).
Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener, Stephen J.
O�Brien�s: The Evolution of House Cats: Scientific American.
www.scientificamerican.com, 2009-06. [dost�p 2010-02-09]. [zarchiwizowane z tego
adresu (2014-01-19)]. (ang.).
Felis catus, [w:] Global Invasive Species Database [online], Invasive Species
Specialist Group (ISSG) [dost�p 2021-12-01] (ang.).
C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W.
Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to
Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 406. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
Archeowie�ci. [dost�p 2014-07-06]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
(pol.).
Ile �yj� koty?
Guinness World Records 2010. Bantam; Reprint edition, 2010, s. 320. ISBN 978-
0553593372. Cytat: The oldest cat ever was Creme Puff, who was born on August 3,
1967 and lived until August 6, 2005--38 years and 3 days in total.
Nie zabieraj koci�t zbyt wcze�nie od matki!, [w:] Nikoletta Parchimowicz, koty.pl.
Izabela Cupia�, Kot senior � jak dba� o starszego kota?
Mateusz Kud�a, Kot Teodor wraca do zdrowia po operacji. �Bez j�zyka zgin��by
�mierci� g�odow��, TVN24, marzec 2014 [dost�p 2014-03-29] (pol.).
Helena Przespolewska: Podstawy anatomii zwierz�t domowych. Warszawa: Wydawnictwo
�Wie� Jutra�, 2009, s. 77. ISBN 83-89503-67-0.
Clinical Nutrition Team, Grain-Free Diets � Big on marketing, Small on truth,
Clinical Nutrition Service at Cummings School, 14 czerwca 2016 [dost�p 2021-01-26]
(ang.).
SkeptVet Science-based Pet Health, Dietary Carbohydrates and Cats: It�s the
Calories! |, 22 czerwca 2011 [dost�p 2021-01-26] (ang.).
SkeptVet Science-based Pet Health, Dietary Carbohydrates are NOT �Toxic� to Cats
|, 19 czerwca 2018 [dost�p 2021-01-26] (ang.).
A.C. Carciofi i inni, Effects of six carbohydrate sources on dog diet
digestibility and post-prandial glucose and insulin response, �Journal of Animal
Physiology and Animal Nutrition�, 92 (3), 2008, s. 326�336, DOI: 10.1111/j.1439-
0396.2007.00794.x, PMID: 18477314 [dost�p 2021-01-28].
L. D. de-Oliveira i inni, Effects of six carbohydrate sources on diet
digestibility and postprandial glucose and insulin responses in cats, �Journal of
Animal Science�, 86 (9), 2008, s. 2237�2246, DOI: 10.2527/jas.2007-0354, PMID:
18469063 [dost�p 2021-01-28].
S. Gy Fekete i inni, Comparison of feed preference and digestion of three
different commercial diets for cats and ferrets, �Journal of Animal Physiology and
Animal Nutrition�, 89 (3�6), 2005, s. 199�202, DOI: 10.1111/j.1439-
0396.2005.00536.x, PMID: 15787995 [dost�p 2021-01-28].
J.G. Morris, J. Trudell, T. Pencovic, Carbohydrate digestion by the domestic cat
(Felis catus), �The British Journal of Nutrition�, 37 (3), 1977, s. 365�373, DOI:
10.1079/bjn19770040, PMID: 861189 [dost�p 2021-01-28].
Zadziwiaj�ce kocie amory. PAP SA, 2013-12-11. [dost�p 2013-12-12]. (pol.).
Ruja, Vetopedia, 20 stycznia 2016.
Madhumita Venkataramanan. Kocimi �cie�kami. ��wiat Nauki�. nr. 9 (241), s. 14,
wrzesie� 2011. Pr�szy�ski Media. ISSN 0867-6380.
https://zooart.com.pl/blog/zachowanie-kota-co-oznacza-koci-jezyk-i-mowa-ciala-kota
Jacek Naro�niak
Ogon kota / Budowa / Artyku�y / �wiat kot�w � wiedza � biologia, historia,
gatunki, prawo, kultura, zachowania. [dost�p 2016-11-22]. (pol.).
�owny, �owniejszy, naj�owniejszy / Zachowania / Artyku�y / �wiat kot�w � wiedza �
biologia, historia, gatunki, prawo, kultura, zachowania. [dost�p 2016-11-22].
(pol.).
Zachowania spo�eczne, polskiekoty.pl [zarchiwizowane 2017-09-22].
Jak nauczy� kota aportowa�? Czy da si� to zrobi�?. www.zooart.com.pl. [dost�p
2021-12-09]. (pol.).
Patrycja Polch (red.), Koty, O�ar�w Mazowiecki: Przedsi�biorstwo Wydawniczo-
Handlowe "Arti", Artur Rogala, Mariusz Rogala, 2019, ISBN 978-83-7740-911-4, OCLC
1150624051.
Dagny Krauze-Gryz, Jakub Gryz, Micha� �mihorski, Cats kill millions of vertebrates
in Polish farmland annually, �Global Ecology and Conservation�, 17, 2019, e00516,
DOI: 10.1016/j.gecco.2018.e00516 [dost�p 2021-07-26] (ang.).
Scott R. Loss, Tom Will, Peter P. Marra, The impact of free-ranging domestic cats
on wildlife of the United States, �Nature Communications�, 4 (1), 2013, s. 1396,
DOI: 10.1038/ncomms2380 [dost�p 2022-01-19] (ang.).
Colin Bonnington, Kevin J. Gaston, Karl L. Evans, Fearing the feline: domestic
cats reduce avian fecundity through trait-mediated indirect effects that increase
nest predation by other species, �Journal of Applied Ecology�, 50 (1), 2013, s.
15�24, DOI: 10.1111/1365-2664.12025 [dost�p 2022-01-19] (ang.).
R.W. Gerhold, D.A. Jessup, Zoonotic Diseases Associated with Free-Roaming Cats:
Zoonoses and Free-Roaming Cats, �Zoonoses and Public Health�, 60 (3), 2013, s.
189�195, DOI: 10.1111/j.1863-2378.2012.01522.x [dost�p 2022-01-19] (ang.).
Macarena Barros i inni, Toxoplasma gondii infection in wild mustelids and cats
across an urban-rural gradient, �PLOS One�, 13 (6), 2018, e0199085, DOI:
10.1371/journal.pone.0199085, PMID: 29924844, PMCID: PMC6010287 [dost�p 2022-01-19]
(ang.).
Gregory E. Glass i inni, Trophic Garnishes: Cat�Rat Interactions in an Urban
Environment, �PLoS ONE�, 4 (6), 2009, DOI: 10.1371/journal.pone.0005794, PMID:
19492061, PMCID: PMC2686234.
Aktualno�ci, www.pzf.pl [dost�p 2017-11-24] (pol.).
Mru Mru.
http://kotrosyjski.com.pl/zakup-kota/ Definicja kota rasowego.
Fastelavn!. detsker.nu. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-05-14)]. (webarchive).
�wiatowy Dzie� Kota. TVP Info. [dost�p 2016-06-23].
H.P. Lovecraft�s �The Cats of Ulthar�. www.hplovecraft.com. [dost�p 2015-09-07].
Karol Barzowski, Uratowany przez kota. Historia Jamesa Bowena � bezdomnego
narkomana, kt�ry zosta� autorem bestseller�w, Onet.pl, 12 stycznia 2017.
Szwajcarzy jak Chi�czycy jedz� koty i psy. To bo�onarodzeniowa tradycja. [w:]
swiat.newsweek.pl [on-line]. 2014-11-28. [dost�p 2016-06-23].
Leszek �lazyk: Mi�so gotowanych �ywcem kot�w w kanto�skich restauracjach. [w:]
chiny24.com [on-line]. 2010-10-14.
Marianne Brown, Kot na talerzu, www.forumdwutygodnik.pl [dost�p 2016-04-25].
Bibliografia
S�ownik kot�w �wiata, Zuzanna Stroemenger, Krzysztof Schmidt, Pr�szy�ski i S-ka,
Warszawa 2001, s. 69.
Koty, Aleksandra Konarska-Szubska, Pa�stwowe Wydawnictwo Rolnicze i Le�ne, Warszawa
1980, 1986, ISBN 83-09-00219-X.
Laurence Bobis, Kot. Historia i legendy, Avalon 2008.
Zwierz�ta udomowione w dziejach ludzko�ci, Alicja Lasota-Moskalewska, Wydawnictwa
UW, Warszawa 2005, s. 211�217.
Linki zewn�trzne
Wystawa kot�w w Holandii w kronice PKF w bazie Repozytorium cyfrowe Filmoteki
Narodowej
Kontrola autorytatywna (klasa organizm�w okre�lana jedn� wsp�ln� nazw�):LCCN:?
sh85021262GND:?4030046-8NDL:?00568069BnF:?12266539wBNCF:?3206NKC:?ph1128717,?
ph115000BNE:?XX527377J9U:?987007284701205171
Encyklopedia internetowa: Britannica:?animal/cat Universalis:?chat-domestique ???:?
4421180 SNL:?katt Catalana:?0233020
Identyfikatory zewn�trzne: identyfikator taksonu Fossilworks:?231413
Kategorie: Inwazyjne gatunki ssak�wKotowateZwierz�ta domoweGatunki i podgatunki
zwierz�t nazwane w 1758 roku
T� stron� ostatnio edytowano 20 sty 2024, 18:04.
Tekst udost�pniany na licencji Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych
warunkach, z mo�liwo�ci� obowi�zywania dodatkowych ogranicze�. Zobacz szczeg�owe
informacje o warunkach korzystania.
Polityka prywatno�ciO WikipediiKorzystasz z Wikipedii tylko na w�asn�
odpowiedzialno��Powszechne Zasady Post�powaniaDla deweloper�wStatystykiKomunikat na
temat ciasteczekWersja mobilnaWikimedia FoundationPowered by MediaWiki
Prze��cz ograniczenie szeroko�ci strony