Hoorcollege week 1

Geschiedenis, wat is het ook?

- Wat we van het verleden herinneren/nog weten (adhv bronnen)

- Het is een discussie zonder einde
- De winnaar schrijft geschiedenis (maar een keer)
- Standplaatsgebondenheid
- Multiperspectief

Historische vaardigheden

- Feiten en meningen herkennen

- Gebeurtenis, de ontwikkeling en/of persoon in de tijd plaatsen
- Continuïteit of verandering herkennen
- Zijn bronnen wel/niet betrouwbaar?
- Politieke, culturele en economische geschiedenis onderscheiden

Doelen van het schoolvak volgens docenten geschiedenis

- Kennis
- Historische redenen
- Overzicht tijd
- Ander perspectief
- Leuk
- Morele lessen
- Verklaren hedendaagse maatschappij
- Voorbereiding wetenschappelijk denken

Type verandering

- Sociaal
- Economisch
- Cultureel
- Politiek

Het schrijven van geschiedenis

1. Gebruik van een overlevering (a prioriteit zonder onderzoek iets vinden)

2. Je maakt een selectie uit je eigen beeldspraak, een ideologie of een traditie
3. Een eigen persoonlijk perspectief
4. Verleden ‘werkelijkheid’ is nog te achterhalen

Mijn indeling

1. Agrarische revolutie (de os kan langer ademen, mensen leven langer, ontstaan van steden)
2. Magna Charta (het opschrijven van rechten/plichten, we maken afspraken met de koning)
3. Verlichting (de aarde is rond en de kerk heeft niet altijd het laatste woord)
4. Franse revolutie (het is afgelopen met de koning, iedereen heeft een stem (links/rechts))
5. Industriële revolutie (hoe kun je binnen een uur meerdere schoenen produceren)
6. Congres van wenen (de koning komt weer terug, er is toch te veel onrust)
7. Russische revolutie (de staat zorgt voor iedereen, de staat mag alles bepalen)
8. Revoluties in de 20e eeuw (anticonceptie, vrouwenrechten, digitalisering enz)
Gevolgen vaan bezetting

- Franse bezetting, Duitse bezetting en een Amerikaanse bezetting (denk aan schiphol).
- Welke gevolgen kunnen we opnoemen en wat merken we dan nu nog?

Invloed op de beeldvorming?

- Jijzelf ziet een deel van de waarheid

- Iedereen bekijkt de waarheid van een andere manier, omdat iedereen als het ware aan een
andere kant staat van iets waardoor dit voor jou een andere waarheid veroorzaakt
- De media heeft ook een grote invloed op je waarheid
- Om de waarheid van een andere partij te kunnen zien en/of te begrijpen is communicatie erg
belangrijk

Wat zijn internationale betrekkingen?

- De studie van internationale betrekkingen is een deel van de politieke wetenschap dat zich
ten doel stelt de buitenlandse betrekkingen en betrekkingen tussen staten te onderzoeken.
Hierbij wordt ook gekeken naar de rol van staten, intergouvernementele organisaties, non-
gouvernementele organisaties multinationale ondernemingen. Het is zowel een veld van
academische studie en van openbare politiek. Met het oog hierop wordt zowel de
buitenlandse politiek geanalyseerd als ook beleid geformuleerd.

Een theorie over internationale betrekkingen

- Realisme
o De staat is de belangrijkste partij in de betrekkingen, de staat denkt rationeel en zal
naar nog meer macht streven. Eigenbelang staat voorop.

Laten we het ingewikkeld maken (multiperspectiviteit/standplaatsgebondenheid)

Oorlog Oekraïne – Rusland (speciale militaire operatie volgens de Russen)

- Oekraïne: de NAVO (in veel mindere mate Turkije), VS, Israël en de EU steunen Oekraïne
openlijk.
- Rusland: heeft de steun van China, Syrië, Iran, Noord-Korea en Wit-Rusland

Oorlog Armenië – Azerbeidzjan

- Armenië: De EU, Frankrijk en VS. Ook Iran steunt Armanië

- Azerbeidzjan: Rusland, Turkije en Pakistan steunt Azerbeidzjan

Oorlog in Syrië

- Rusland, Iran, China, Syrische regime

- Turkije
- VS. De Koerden en de EU

Internationale betrekkingen

- Internationale betrekkingen kun je niet los zien van de dagelijkse ontwikkelingen en de

realiteit.
- Internationale betrekkingen; landen maken gebruik van het collectief geheugen.
- Internationale betrekkingen hebben invloed op binnenlandse politiek.
- Internationale betrekkingen hebben vaak een historische basis.
 - Internationale betrekkingen en geografische ligging.

Hoorcollege week 2
IB is de academische studie van ‘international relations’

- Studie van relaties en interacties tussen staten

- De wereld bestaat uit verschillende politieke gemeenschappen (primair staten)
- De staat heeft een grote invloed op de manier waarop mensen denken en leven
- Het is praktisch onmogelijk om het systeem van staten te ontlopen

Waarom internationale betrekkingen?

- IB gaat over thema’s die ons allen aangaan zoals oorlog, globalisering, mensenrechten en
internationale veiligheid
o IB heeft maatschappelijke relevantie
o Veiligheidskundigen zijn specifiek gebaat bij kennis van IB
 Veiligheidsvraagstukken zijn niet gebonden aan grenzen

Het concept staat

De soevereine staat

- Territorium met grenzen

- Permanente bevolking
- Onafhankelijke macht aan het hoofd
- Bijna 200 staten in de wereld
- De soevereine staat is het beginpunt van bijna alle IR-theorie

Soevereiniteit

- Zelfbeschikkingsrecht (het recht om over jezelf te bepalen)

- Voeren van het hoogste gezag
- Geen verantwoording afleggen
- Piraterij versus genocide

Rol van de staat

- Verzorgen van
o Veiligheid
o Vrijheid
o Orde
o Gerechtigheid/rechtspraak
o Welvaart
- Veel staten trachten dit te doen, maar…

Kenmerken van failed states

- Verlies van controle op het geweld monopolie

- Afname autoriteit collectieve beslissingen
- Geen/weinig publieke diensten
- Onvolwaardig lid internationale gemeenschap
- Wat voor impact heeft dit op veiligheid?
Strong and weak power

- Staten kunnen ook een strong of weak power zijn, dit heeft betrekking op de militaire macht
van staten

Strong power Weak power

Strong state USA, China, Frankrijk NL, Singapore
Weak/failed state Pakistan, Noord-Korea Somalië, Libië

Statensysteem vroeger en nu

Oorspronkelijk staten systeem Huidig staten systeem

Kleine groep insiders, allemaal sterke staten Bijna alle staten zijn insiders en worden
formeel/juridisch als staat erkent
Heel veel outsiders: koloniën De ongelijkheid tussen staten is groot: strong
states, weak/failed/quasi states

Drie theorieën

- Realisme liberalism en constructivisme

- Iedere week één theorie
- Toepassing in het werkcollege

Rol van theorie

- Geven van inzicht

- Simplificatie werkelijkheid
- Werking als lens

Rol van theorie (vervolg)

- Theorie als het neerleggen van natuurwetten (als wel een simplificatie)
- Geen ‘realistische mensen’ maar ‘het handelen van actoren xyz past in het realistische model’

Het realisme
Aspecten realisme

- Macht staat centraal in het realisme

- Samenwerking tussen staten is moeizaam en nooit langdurig
- Realisme gaat over zelfbehoud

Macht

- Mogelijkheid een ander te beïnvloeden

- Macht is relatief (land A machtiger dan land B, maar niet dan land C)
- Alle internationale relaties zij geworteld in macht
- Soorten macht
o Hard power
 Carrots and sticks
o Soft power
 Agenda setting

Soorten realisme

- Klassiek realisme
o Klassiek realisme is normatief
o Macht vraagt verantwoordelijkheid
o Nadruk ligt op filosofische grondslag

State of nature van hobbes liviathan (1651)

- ‘whatsoever therefore is consequent to a time of Warre, where every man is enemy to every
man; the same is consequent tot he time, where in man live without other security, than
what their own strength, and their own invention shall furnish them withall. In such
condition, there is “(…)” no Society, and which is worst of all, continual feare and danger of
violent death; ANd the life of man, soiltary, poore, nasty, brutish & short

Soorten realisme (vervolg)

- Stability theorie
o Oorlog en stabiliteit
o Bipolair systeem (koude oorlog)
o Multipolair systeem (voor en na koude oorlog)
- Defensive realism: Hegenomy
o Kan een staat ooit genoeg macht hebben?
o Wil altijd meer macht, maar wereld dominantie is onmogelijk
o Regionale controle uit zelfbehoud

Internationale anarchie en het security dilemma

- Er is geen internationale autoriteit, staten zijn elkaars gelijken

- Staten hebben gene directe controle over elkaar
- Er is onzekerheid over elkaars motieven
- In reactie op onzekerheid bewapenen staten zich
- Bewapening kan leiden tot spanning, wat weer kan leiden tot onveiligheid

Beperkingen van het realisme

 - Teveel nadruk op macht?
- Wat is het eigenbelang van een staat eigenlijk?
o Interventies voor het brengen van democratie
- Past het realisme nog wel in een wereld van globalisering?

Nucleair conflict
Waarom willen landen nucleaire wapens?

- Capaciteit
o Nodig, maar niet bepalend
- Veiligheid
o Onduidelijk of wapens veiligheid garanderen
- Internationale normen en perspectieven
o Staten als lid van een international gemeenschap respectabel of machtig? Verkrijgen
van aandacht?
- Interne politieke situatie
o Afleiding van interne problemen? Isolement? Democratie?

Casus Noord-Korea
Naoorlogse wereldorde

- Bipolaire wereld: USA vs. Sovjet-Unie

o Eerste-, tweede- en derdewereld
- Koude oorlog tussen beide grootmachten
o Korea, Vietnam, Cuba crisis
- Israël ontstaat in 1948
- Dekolonisatie en einde Europese grootmachten

Geschiedenis van het conflict met Noord-Korea

- Koreaanse oorlog 1950

o Eerste open conflict in Koude Oorlog
o Sovjet Unie & Noord Korea
o Verenigde staten & Zuid Korea
o Noord Korea en Zuid Korea zijn nog altijd gescheiden en zelfs in oorlog

Einde koude oorlog

- Economische achterstand Sovjet ten opzichte van VS vanaf jaren ’80

- Sovjet-Unie valt uit elkaar (1989)
- Rol voor de Verenigde Naties?
o Joegoslavische burgeroorlog (1991-1995) en Rwanda Genocide (1994)
- VS als ‘de ordebewaker van de wereld’ of nieuwe opkomende machten?

Noord-Korea na de koude oorlog

- Hongersnood in jaren ’90

o Tussen de 2 en 3 miljoen doden
 o Beperken subsidies Rusland en China
o Overheidsbeleid op landbouw
o Opeenvolging natte en droge periode
- In 2003 terugtrekken uit Non-proliferatieverdrag (verdrag inzake de niet-verspreiding van
kernwapens)
o Relatie met Irakoorlog?
o Eerste kernproef in 2006
- Wisseling wacht
o Kim II-sung tot 1994, Kim Jong-il tot 2011
o Huidige Kim Jong-un

Staatsbelangen in conflict Noord-Korea

- Noord-Korea
- China
- Verenigde Staten
- Japan
- Zuid-Korea
- Rusland

Resultaat van vasthouden van staatsbelang

- Samenwerking is moeizaam
- Denk aan macht en zelfbehoud
- Security dilemma?
- Het Koreaanse conflict speelt al ruim 70 jaar, hoe kan dat?

Moet er ingegrepen worden in een staat als Noord-Korea?

- Responsibility to Protect (R2P) principe – een beperking van staat soevereiniteit

o “138. Each individual State has the responsibility to protect its populations from
genocide, war crimes, ethnic cleansing and crimes against humanity. This
responsibility entails the prevention of such crimes, including their incitement,
through appropriate and necessary means.” (United Nations, 2005, p. 30)

Werkcollege week 2
De soevereine staat

- Wat betekent ‘soeverein/soevereiniteit’

- Soeverein
o Onafhankelijk, zelfbeschikkend, zelfbepalend
- Soevereiniteit
o Onafhankelijkheid, mogelijkheid tot zelfbeschikking

Vraag over het concept staat

- Wat maakt een staat soeverein?

o Onafhankelijke macht hebben
o Wanneer een staat zelfvoorzienend is

De soevereine staat
 - 3 kenmerken van een soevereine staat
o Territorium met grenzen
o Permanente bevolking
o Onafhankelijke macht aan het hoofd
- Bijna 200 staten in de wereld
- De soevereine staat is het beginpunt van bijna alle IR-theorie (international relations theory)
- Nederland is grotendeels soeverein, maar niet 100%

Vragen over geschiedenis

1. Waarom was de Volkenbond een zwakke organisatie?

o Veel landen verlieten de Volkenbond
o Niet elk land deed eraan mee
2. Welke mogendheden wilden tussen de twee wereldoorlogen de status quo veranderen en
hun machtspositie uitbreiden?
- Duitsland en Sovjet-Unie
3. Wanneer en hoe kwam de Verenigde Naties tot stand?
- 24 oktober 1945 en kwam tot stand als opvolger van de Volkenbond
4. Welke verschijnselen verklaren dat na 1945 de dekolonisatie inzette?
- Economische depressie
- Onder aanvoering van hoger opgeleide inheemse leiders riepen landen over de hele wereld
hun onafhankelijkheid uit. Ze voelden dat de Europese landen niet meer de macht en
middelen hadden om er nog iets aan te doen en ze vochten massaal voor hun overheid.
5. Waardoor is de Koude Oorlog beëindigd?
- Door de val van de Berlijnse muur
6. Welk bestel trad daarna in? In hoeverre is dit bestel vreedzamer dan het bestel van de Koude
Oorlog?
- China werd een belangrijke macht
- Bipolair bestel
- Noord-Korea grote leider door wapens
- Sovjet-Unie is weer stuk sterker

Bipolair is 2 staten

Tripolair is 3 staten

Multipolair is 4 staten of meer

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van het realisme als theorie

- Staat gaat voor eigen belang

- Macht staat centraal
- Zelfbehoud

Aspecten realisme

- Macht staat centraal in het realisme

- Samenwerking tussen staten is moeizaam en nooit langdurig
- Realisme gaat over zelfbehoud
- Staten wantrouwen elkaar door de internationale anarchie
Anarchie

- Toestand waarin niemand de leiding heeft

Internationale anarchie en het security dilemma

- Er is geen internationale autoriteit, staten zijn elkaar gelijken

- Staten hebben geen directe controle over elkaar
- Er is onzekerheid over elkaars motieven
- In reactie op onzekerheid bewapenen staten zich
- Bewapening kan leiden tot spanning, wat meer kan leiden tot onveiligheid

Waarom willen landen eigenlijk nucleaire wapens?

- Macht
- Druk kunnen uitoefenen
- Status
- Chantage

Waarom willen landen nucleaire wapen?

- Capaciteit
o Nodig, maar niet bepalend
- Veiligheid
o Onduidelijk of wapens veiligheid garanderen
- Internationale normen en perspectieven
o Staten als lid van een internationaal gemeenschap: respectabel of machtig?
Verkrijgen van aandacht?
- Interne politieke situatie
o Afleiding van interne problemen? Isolement? Democratie?

Het is voor Rusland erg belangrijk dat de banden met Noord-Korea goed blijven. Is samenwerking
onderling.

Geven elkaar steun onder andere door middel van wapens.

De acties die Rusland heeft ondernomen

Hoorcollege week 3
Vorige week

- Soevereine staat
o Territorium met permanente bevolking en een onafhankelijke (soevereine) macht
- Security dilemma
o Bewapening als bron van veiligheid of als reden voor aanval

Vorige week: realisme

- Macht staat centraal in het realisme

- Samenwerking tussen staten is moeizaam en nooit langdurig
- Realisme gaat over zelfbehoud
- Pessimistisch wereld- en mensbeeld, denk aan de ‘state of nature’ van Hobbes

Vorige week: moet er ingegrepen worden in een staat als Noord Korea?
 - Responsibility to Protect (R2P) – een beperking van staatsoevereiniteit
o ‘138. Each individual State has the responsibility to protect its populations from
genocide, war crimes, ethnic cleansing and vrimes against humanity. This
responsibility entails the prevention of such crimes, including their incitement,
through appropriate and necessary means.’(United Nations, 2005, p.30)

Vorige week: resultaat van vasthouden aan staatsbelang

- Samenwerking is moeizaam
- Macht en zelfbehoud
- Security dilemma?
- Het Koreaanse conflict speelt al ruim 70 jaar

Als staten alleen gedreven zijn door eigenbelang, hoe kan er dan toch samenwerking ontstaan?

Liberalisme
Liberalisme

- Ook pluralistische of idealistische benadering genoemd

- Liberalisme verklaart waarom staten samenwerken
- Wereldbeeld
o Politiek gericht op gemeenschappelijk belang
o Geloof in vooruitgang (optimisme)
o Mens in principe goed van aard
o Oorlog en onrecht resultaat van corruptie en tekort aan begrip

Liberalisme (vervolg 1)

- Mens is rationeel en ‘basically good’

- Eigenbelang speelt nog altijd een rol, maar
o Er zijn gedeelde belangen met andere mensen
o Oorlog is (meestal) niet rationeel
o De goede mens heeft recht op zelfbeschikking
- Liberalisme is impliciet voor democratie en kapitalisme (vrije markt & zelfbestuur)

Liberalisme (vervolg 2)

- Liberalisme verklaart de wereld na de Koude Oorlog

- Kern
o Wanneer staten samenwerken ontstaat er een vredigere en betere wereld
 Denk o.a. aan de Verenigde Naties en Europese Unie

John Locke: de staat als rechtstaat

- Life, liberty & property

Bentham: internationaal recht

- Het is in het belang van constitutionele staten om zich aan internationaal recht te binden
- Natuurrecht is irrelevant, namelijk
o ‘Right, substantive right, is the child of law: from real laws come real rights; nut from
imaginary laws, from laws of nature, fancied and invented py poets, rhetoricians, and
 dealers in moral and intellecual poisons, come imaginary rights, a bastard brood of
monster.’

Knat: democratische vrede

- Democratieën voeren geen oorlog met elkaar

- Enige wet in IB die absoluut lijkt
- Democratieën vallen elkaar niet aan, maar
o Voeren wel oorlog met niet – democratieën
o Wanneer is een land eigenlijk echt een democratie?

Liberalisme en democratische vrede

- Democratieën voeren gene oorlog met elkaar, omdat

o De culturele normen binnen deze staten dit niet toelaten
o Er gedeelde morele waarden zijn tussen democratische staten waaruit onderlinge
relaties voorkomen
o Er gedeelde belangen zijn (ook economisch) tussen deze staten
1. Democratic norms of peacefull resolutions of conflict
2. Peaceful relations between democrtic states based on a commun moral foundation
3. Economic cooperation between deocracies: ties of interdependence

Economisch liberalisme

- Staat gedreven door eigen belang

- Wortels in economische theorie (handel, welvaart en vrede – Adam Smith)
- Coöperatie voordeliger dan conflict
- Handel, verdragen en andere samenwerkingen lonen

Belang economie en liberalisme

- Modernisatie heeft onderlinge afhankelijkheid tussen staten doen toenemen

- Welvaart is belangrijker dan veiligheid voor moderne staten
- Welvaart is niet langer gebonden aan grondbezit (de grote van een staat)

Soorten internationale Relaties

Realisme
States dominant actors and coherent units
Force usable and effective
Military Security Dominates the Agenda
Liberalisme
Transnational actors incrasingly important. State
snot coherent units
Military force less useful. Economic and
institutional instruments more useful
Military Security less important. Welfare issues
increasingly important

Liberalisme en instituties

- Loyaliteit van burgers verplaatst zich van de staat naar internationale organisaties wanneer
integratie welvaart brengt
o Einde nationalisme?
- Samenwerking tussen staten zorgt voor verschuiving van loyaliteiten van de eigen staat naar
de coöperatie zelf
 o Centrale rol voor ‘spillovers’ die samenwerking versterkt en uitbreidt

Institutioneel liberalisme

- Internationale instructies zorgen voor coöperatie tussen staten

- Instituties nemen barrières voor samenwerking weg door het verminderen van angst en
wantrouwen tussen staten
- Instituties zijn internationale organisaties, maar ook internationale afspraken en
overeenkomsten

Vormen van internationale samenwerking (belangrijk voor tentamen)

- Intergouvernementele organisaties
o In een intergouvernementele organisatie zijn de lidstaten gebonden aan het verdrag
van de internationale organisatie als zij er uitdrukkelijk mee hebben ingestemd. De
beslissingsmacht in een intergouvernementele organisatie is in handen van de
afgevaardigden of vertegenwoordigers (vaak een minister) van de lidstaten. De
lidstaten dragen op dat vlak geen (of slechts beperkt) gezag en soevereiniteit over
aan de internationale organisatie. Er dient daarom (meestal) via unanimiteit beslist te
worden zodat een lidstaat nooit tegen zijn wil tot het nemen van bepaalde
beslissingen verplicht kan worden.
o O.a. Verenigde Naties
- Supranationale organisaties
o Supranationalisme is een wijze van samenwerking en besluitvorming in politieke
gemeenschappen bestaande uit verschillende staten. In supranationale organisaties
worden bepaalde bevoegdheden van de nationale staten overgedragen naar een
autoriteit die boven de nationale staten staat. Aangezien beslissing op supranationaal
niveau soms bij meerderheid genomen wordt, kan het gebeuren dat een lidstaat in
een supranationale unie door de andere lidstaten gedwongen wordt een bepaalde
beslissing door te voeren en kan de supranationale unie dus zaken aan de lidstaten
opleggen.
o O.a. Europese Unie
- Federaties
o Het federalisme is een staatsvorm waarin de soevereiniteit wordt gedeeld tussen het
centrale, nationale of federale niveau en de deelstaten.
o Aan de afzonderlijke delen (deelstaten) wordt vaak een relatief grote mate van
zelfstandigheid toegekend. In federaties die ooit zijn gesticht door destijds
zelfstandige staten – dit geldt bijvoorbeeld voor Zwitserland en de Verenigde Staten
van Amerika – bestaat het nationale of federale niveau slechts bij de gratie van die
deelstaten. In zogenaamde 'federaties' die vanuit een centrale macht zijn ontstaan –
bijvoorbeeld de Russische Federatie – geldt dit minder tot helemaal niet.
o O.a. Verenigde Staten

Europese Unie & het liberalisme

- Meest vergaande internationale samenwerking in de wereld

- Zowel supranationaal als intergouvernementeel
- Gene open oorlog meer tegen leden sinds oprichting
- Vergaande economische integratie en successen
- Wel moeilijkheden
 o Brexit, ondermijning van democratie, Russische invloed, oorlog op hert Europese
continent

Beperkingen en kritiek

- Dient samenwerking wel het eigenbelang van staten?

o In internationale organisaties is samenwerking zeer beperkt
o Staten doen enkel mee als het hen uitkomt
- Voorbeeld
o VS stapte uit Paris Climate Agreement

Beperkingen en kritiek

- Mensenrechten gaan niet voor zelfbehoud

o Voorbeeld
 Het gebrek aan mensenrechten versus de investering in militaire middelen in
Noord-Korea
- Rol soevereiniteit: willen staten wel macht afdragen?
o Voorbeeld
 GB heeft de EU verlaten (Brexit)
- Free riders probleem
o Voorbeeld
 Het niet voldoen aan de 2 procent-norm door NAVO-leden
- Verklaren conflict en oorlog moeizaam
o Voorbeeld
 Israël-Palestina, Noord-Korea & Zuid-Korea, etc.

Democratie in crisis
4 zorgen Nederlandse democratie

- Zorg 1
o De manier waarop de overheid functioneert, werkt niet voor iedereen even goed
- Zorg 2
o Burgers voor wie de democratie niet goed werkt dreigen af te haken of zijn al
afgehaakt
- Zorg 3
o Verslechtering van het debat door maatschappelijke en politieke polarisatie
- Zorg 4
o Rechtstreekse dreigingen tegen de democratische rechtsorde en de ambtsdragers
daarin

The best argument against democracy is a five-minute conversation with the average voter
(Winston Churchill)

Staat van democratie in Europa

- De meeste landen in Europa hebben een democratisch regiem

- In de voormalige communistische landen van Oost-Europa staat democratie eind 2020 gelijk
aan tijd van toetreding EU
- 10+ jaar stageneren of zelfs verslechteren van gevestigde democratieën
o Erosie van democratische processen en grondrechten
 - Verschillende landen zo verslechterd dat ze nauwelijks nog democratieën zijn

Formule instituties van democratieën in Europa

- Verkiezingen, parlementen en politieke partijen zijn veerkrachtig gebleken

- Schendingen van politieke- en mensenrechten ook in Europa tijdens de pandemie
o Maar wel minder dan in de rest van de wereld

Vertrouwen in tweede kamer en regering

- Het percentage burgers dat vertrouwen heeft in de Tweede Kamer (blauwe lijn) en de
regering (rode lijn)

Faith in democracy: millennials are the most disillusioned generation ‘in living memory’

‘Right across the world, we are seeing an ever widing gap between out hand older generations on
how they perceive the functioning of democracy’

- Cambridge studie met vijf miljoen respondenten in meer dan 160 landen tussen 1973 en
2020
- Het vertrouwen van jongeren in democratische politiek is lager dan welke andere
leeftijdsgroep dan ook
- Millennials zijn wereldwijd meer gedesillusioneerd over democratie dan vorige in dezelfde
levensfase
- In bijna elke mondiale regio’s neemt de tevredenheid over democratie onder 18 tot 34
jarigen het sterkst af

“Democracy is the worst form of government, except for all the others’ (Winston Churchill)

Werkcollege week 3
Kenmerken realisme en liberalisme

- Realisme
o Macht staat centraal
o Samenwerking tussen staten is moeizaam en nooit langdurig
o Zelfbehoud is cruciaal
o Staten wantrouwen elkaar, want er is sprake van internationale anarchie
o Wereldbeeld is pessimistisch
- Liberalisme
o Oorlog en onrecht zijn resultaat van corruptie en tekort aan begrip, samenwerking de
regels
o Eigenbelang speelt nog altijd een rol, maar
 Er zijn gedeelde belangen met andere mensen
  Oorlog is (meestal) niet rationeel
 De goede, rationele mens heeft recht op zelfbeschikking
o Impliciet voor democratie en kapitalisme is goed (vrije markt en zelfbestuur)
o Wereldbeeld is positief; geloof in vooruitgang

Het realisme is niet realistisch, want je kan nooit de absolute macht hebben.

War & peace

- Wat is volgens het realisme nodig om vrede te bewaren?

o Een sterk leger, dan zijn mensen bang om je aan te vallen
o Wanneer iemand doordat jij een groter leger hebt ook een groter leger gaat maken
heet een security dilemma
- Wat is volgens het liberalisme daarvoor nodig?
o Samenwerken
o Democratische staten vallen elkaar niet aan, want gaan voor optimale status en
samenwerking
- Wat zou binnen de liberalistische benadering een goede reden zijn voor oorlog?
o Dat een land niet democratisch is
o Land voelt zich bedreigt
- Hoe zit dat met (militaire) interventie?
o Realisme zegt oorlog is soms nodig
o Liberalisme zegt oorlog is meestal niet rationeel

Bipolaire vrede vs democratische vrede

- Bij bipolair staan er twee grootmachten tegen elkaar

o Kapitalisme vs communisme
o begrip uit het realisme
o Koude oorlog zien ze ook als koude vrede
o Wanneer meerdere landen oorlog tegen elkaar voeren is dit multipolair

Realisme

- Bipolaire vrede
- Oorlog uit zelfverdediging en overleving
- Staat gericht op machtsbehoud en machtsvergroting

Liberalisme

- Democratische vrede
- Wel oorlog tussen & met niet-democratieën
- Militaire interventies voor democratie en mensenrechten

Waarom is het liberalisme impliciet voor de vrije markt (kapitalisme) en voor democratie?

- Door middel van vrije markt is er meer samenwerking tussen verschillende landen
- Gaan uit van het goede van de mens en dat deze realistische keuzes kunnen maken waardoor
zij in staat zijn om te handelen
- Wanneer iemand een ander object uit een ander land wil moet dit kunnen

Democratie
 - Staat voor het volk regeert

In Athene is de democratie ontstaan

Hoorcollege week 4
Vorige week 1: liberalisme

- Liberalisme verklaart waarom staten samenwerken

- Wereldbeeld
o Politiek gericht op gemeenschappelijk belang
o Geloof in vooruitgang (optimisme)
o Mens in principe goed van aard
o Oorlog en onrecht resultaat van corruptie en tekort aan begrip

Vorige week 2: liberalisme

- Mens is rationeel en ‘basically good’

- Eigenbelang speelt nog altijd een rol maar
o Er zijn gedeelde belangen met andere mensen
o Oorlog is (meestal) niet rationeel
o De goede mens heeft recht op zelfbeschikking
- Impliciet voor democratie en kapitalisme (vrije markt & zelfbestuur)
- Democratische vrede (Kant)

Herhaling bipolaire & democratische vrede

- Realisme
o Bipolaire vrede
o Oorlog uit zelfverdediging en overleving
o Staat gericht op machtsbehoud en -vergroting
- Liberalisme
o Democratische vrede
o Wel oorlog tussen & met niet-democratieën
o Militaire interventies voor democratie en mensenrechten

Constructivisme
Bestaat sinterklaas?

- Wat betekent het voor iets om te bestaan?

- Door de verhalen die er over sinterklaas worden verteld blijft deze bestaan.

Wat is Nederland?

- Een sociale construct is iets dat niet bestaat in de objectieve realiteit, maar als resultaat van
menselijke interactie. Het bestaat omdat een groep of groepen mensen het erover eens zijn
dat het bestaat

Hoe eindigt het bestaan van een staat?

- Kan doordat deze instort

- Doordat deze kapot wordt gemaakt door andere lidstaten
Introductie constructivisme

- Menselijk bewustzijn en de plaats van de mens in internationale betrekkingen

- Constructivisme houdt zich bezig met de sociale relaties & belevingswereld van mensen
o Veel andere IB theorieën materieel
- IR gaat over ideeën, overtuigingen en gedeeld begrip
o Intersubjectief bewustzijn
o Gedeeld begrip
o Een wereld van ideeën/intellect
- ‘Anarcy is what states make of it’ – Alexander Wendt
o Niks is gefixeerd in de wereld
o Door gedachten en perspectieven te veranderen wordt alles anders

Weber – verstehen (Duits voor begrijpen)

Verstehen (vervolg)

- Weber probeerde eerst een positivist te zijn

- Verstehen is te vertalen met ‘begrijpen’
- Het menselijke individu kan niet gekwantificeerd worden, de mens kan niet gekend worden
zoals de natuur
- Om een ander te begrijpen, moeten we onder ogen zien dat nooit helemaal te kunnen
o Voorbeeld ware empathie
- Het concept verstehen, het interpatieve begrijpen van Weber, is volop aanwezig in de sociale
wetenschappen
- Verstehen brengt nuance en een menselijk perspectief

Constructivisme als sociale theorie

- Afzetten tegen het positivisme

- Prominente rol voor sociaal construct
- Sociale wereld is geen onderdeel van de natuur
o Geen natuurwetten in de geschiedenis, economie en politiek
- Materiële aspect van de sociale wereld is secundair aan de betekenis

Historie constructivisme

- Giambattista Vico
o Natuurlijke wereld gemaakt door God
o Historische wereld gemaakt door de mens
- Immanuel Kant
o Alles wat wijnwaarnemen wordt gefilterd door het nieuwe bewustzijn

Constructivisten geloven in Weber’s verstehen

- Er is geen objectieve waarheid

- Constructivisten maken wel ‘truth claims’
- Post-positivisten achter ‘truth-claims’ onmogelijk
- Zie pwp voor plaatje
Opkomst constructivisme in internationale betrekkingen
 - Koude oorlog gaf bipolaire machten – wat te doen na het vallen van de Sovjet?
- Neorealisten konden de toekomst maar moeilijk voorspellen
o Wachten op nieuwe multipolair/bipolair systeem
- Constructivisten vinden het realisme te materieel
o Liberalisme is ook te materieel, al is daar wel meer interesse in ideeën (vooral van
democratische en progressieve aard)

Structuration

- Concept uit de sociologie

- Analyse van de relatie tussen structuren (regels en condities die sociaal handelen
beïnvloeden) en actoren
- Relatie niet mechanistisch, maar dynamisch
- Actoren worden beïnvloed door structuren, maar beïnvloeden deze structuren ook weer

Contrast ideeën en materie

- ‘500 British nuclear weapons are less threatening to the United States than 5 North Korean
nuclar weapons, because the British are friends and the North Koreans are not’ – Wendt,
1995

Constructivisme en de international anarchie

- Cultures of Anarchy
o Afwijzen perspectief van realisten
o Interacties tussen staten bepalend, geen gegevens
o 3 soorten anarchie

Hobbes Locke Kant

Vijanden Rivalen met respect voor Vrienden
elkaar

Kenmerken constructivisme in IB

- Internationale kwesties in een breder perspectief

- Staten hebben meerdere, veranderende identiteiten
- Perceptie van anderen ook veranderlijk
- Zelfbeeld en beeld van anderen vormt relaties

Kenmerken constructivisme in IB 2

- Staten zijn primaire actoren

- Belangrijke rol van cultuur en maatschappij
- Normen, waarden, identiteit en overtuigingen zijn veranderlijk
- Het veranderen en ondervinden van sociale normen
- Constructivisme is dynamisch en verklarend

Constructivisme in internationale betrekkingen 3

- International normen beïnvloeden staten (top-down)

- Socialisatie: door contact tussen staten (diplomatiek) worden normen algemeen
- Wordt de identiteit van staten nationaal of internationaal gevormd?
Kritiek

- Neorealisten sceptisch over het belang van normen

- Worden staten ‘vrienden’ door socialisatie?
- Onzekerheid blijft een groot probleem
o Security dilemma
- Misleiding is een onopgelost probleem
- Rol (dynamische) identiteit, normen en belangen groot, maar onverklaard

Beperkingen

- Geen coherent theoretisch model

- Geen mogelijkheid tot het maken van voorspellingen
- Aandacht voor systeem of nationale factoren
- Wat is de relatie tussen materie en ideeën?
o Deze relatie is onduidelijk
o Wanneer is het meer bepalend wat materie doet? Wanneer wat ideeën doet

Drie theorieën: een samenvatting

Rol van theorie

- Geven inzicht
- Simplificatie werkelijkheid
- Werking als lens

Kern theorieën

- Realisme
o Actoren zijn gedreven door eigenbelang en macht waarbij overleven in de
internationale anarchie centraal staat. Het eigenbelang van staten gaat ten koste van
anderen
- Liberalisme
o Actoren willen samenwerken. Iedereen is beter af door samenwerking. Eigenbelang
en samenwerking zijn meestal niet in conflict met elkaar
- Constructivisme
o Door het beeld van de wereld, identiteiten van de zelf en anderen, normen en
waarden en gedragsregels wordt het handelen van actoren gevormd
o Vindt realisme en liberalisme te materialistisch

Poging tot het beter begrijpen van het conflict tussen Israël en Palestina

- Wat zijn de belangen van Israël?

- Wat zijn de belangen van de Palestijnen?
- Wat is de rol van identiteit, normen en cultuur binnen het conflict?
- Zijn er ook gedeelde belangen?

Plaatje pwp invoegen

Wat zijn de belangen van de Israëlisch?

- Eind 19e ontstaat het zionisme in Europa

o Historische en religieuze band van het Joodse volk met Israël en Juda
 o Vervolging Joden in Europa
- Na de holocaust neemt de roep om een Joodse staat toe
- Belang bij soeverein Israël
o Zelfbeschikking
o Erkenning door andere landen
o Veiligheid Joodse volk

‘If we have to have a choice between being dead and pitied, and being alive with a bad image, we’d
rather be alive and have the bad image,’(…) ‘To be or not to be is not a question of compromise.
Either you be or you don’t be.’

- Golda Meir (1898-1978)

o 4e premier van Israël

Wat zijn de belangen van de Palestijnen?

- Een Palestijnse soevereine staat

o Zelfbeschikking
o Erkenning internationale gemeenschap
- Een stop van de mensenrechtenschendingen en het geweld tegen de Palestijnse bevolking
- Het hebben van zowel politiek als economisch perspectief
- Het opheffen en stoppen van Israëlische nederzettingen in het Palestijnse gebied

‘Do we have the right to struggle for freedom?’

- Mustafa Barghouti (1954)

o Lid Central Council PLO voormalig Minister van Information in Palestina unity
gouvernment

Wat is de rol van identiteit, normen en cultuur binnen het conflict?

- Coijn nflcit gaat over land en soevereiniteit

- Zionisme niet religieus, maar relatie Israël en Joodse volk religieus & historisch
- Relatie Palestina in internationale betrekkingen
o Opportunisme, maar ook religieus en cultureel
- Steun Israël in internationale betrekkingen
o Opportunisme, maar ook historisch en religieus

Zijn er gedeelde belangen?

- Een eenstaatoplossing betekend dat de Joodse bevolking minderheid wordt binnen Israël
- Een tweestaten oplossing beschermt zowel de identiteit van de Joodse staat als het rechten
geeft aan de Palestijnen
- Duurzame vrede creëert veiligheid en een toekomst voor beide partijen
- Duurzame vrede lijkt onmogelijk zonder concessies en vertrouwen

Werkcollege week 4
‘Verstehen’ (Weber)

- Wat is het?

Verstehen
 - Verstehen is te vertalen met ‘begrijpen’
- Het menselijke individu kan niet gekwantificeerd worden, de mens kan niet gekend worden
zoals de natuur
- Om een ander te begrijpen, moeten we onder ogen zien dat nooit helemaal te kunnen
- Het concept verstehen, het interpatieve begrijpen van Weber, is volop aanwezig in de sociale
wetenschappen
- Verstehen brengt nuance en een menselijk perspectief
- Het constructivisme omarmt de dynamische (veranderlijke) en onkwantificeerbare aard van
de mens als fundament onder internationale relaties

Kracht van constructivisme

- Internationale kwesties in een breder perspectief, namelijk aandacht voor de invloed van de
wereld van ideeën
o Perceptie die staten van zichzelf hebben
o Perceptie die staten van elkaar hebben
o En de ontwikkelingen in die percepties vormen internationale betrekkingen
- De state of nature, net zoals de aard van staten zelf, is dynamisch

Beperkingen van het constructivisme

- Geen coherent theoretisch model

- Geen mogelijkheid tot het maken van voorspellingen
- Aandacht voor systeem of nationale factoren?
- Onduidelijk over de relatie tussen materie en ideeën

Kern theorieën

- Realisme
o Actoren zijn gedreven door eigenbelang en macht waarbij overleven in de
internationale anarchie centraal staat. Het eigenbelang van staten gaat ten koste van
anderen.
- Liberalisme
o Actoren willen samenwerken. Iedereen is beter af door samenwerking. Eigenbelang
en samenwerking zijn meestal niet in conflict met elkaar
- Constructivisme
o Door het beeld van de wereld, identiteiten van de zelf en anderen, normen en
waarden en gedragsregels wordt het handelen van actoren gevormd
o Vindt realisme en liberalisme te materialistisch

Hoorcollege week 5
Internationale mensenrechten

- Universele verklaring voor de rechten van de mens (1948)

- “Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren..” (artikel 1)

Gevolgen?

- Beschuldigingen over en weer

- Uitzetten van diplomaten
- Sancties
MH17

- Het JIT concludeerde dat de BUK-raket die de MH17 neerhaalde, van een onderdeel van het
Russische leger was. Dat maakte het JIT in mei 2018 bekend. Voor Nederland en Australië
staat vast dat Rusland verantwoordelijk is voor de inzet van dit wapensysteem. En dat
Rusland daarmee het internationale recht heeft geschonden.
- In de beslissing op 25 januari 2023 bepaalt het EHRM of de Nederlandse klacht tegen Rusland
ontvankelijk is, oftewel: of het EHRM de zaak in behandeling neemt en er inhoudelijk mee
aan de slag kan. Dit is een belangrijke stap in het komen tot waarheidsvinding, gerechtigheid
en rekenschap voor alle slachtoffers en hun nabestaanden.
- In september 2022 stapt de Russische Federatie uit de Raad van Europa

Raad van Europa (1949)

- De Raad van Europa is er om de mensenrechten, rechtsstaat en democratie in heel Europa te

beschermen en te versterken. Daarbij hoort ook aandacht voor de Europese cultuur en
diversiteit die Europa hebben gevormd.
- Het EVRM dat in 1950 door de Raad van Europa is ondertekend, is een internationaal verdrag
voor de bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden in Europa.
- Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Positivistisch uitgangspunt

- “A state is bound by the rules of international law to which is has consented”

Internationaal (publiek-)recht
Kenmerken

- Horizontaal : recht tussen rechtspersonen

- Geen centrale wetgevende macht
- Rechtspersonen maken afspraken op basis van wederkerigheid

Internationaal recht

- Beperken machtsmisbruik
- Conflicten te beperken
- Veiligheid van alle deelnemers aan het maatschappelijk verkeer te waarborgen

Belangen

- Eigen belang van elke natie

- Invloedssferen
- Gezamenlijke belangen (coalitievorming)
- Integratie vanuit “constructen”

Hoe?

- Militair
- Diplomatie
- Handel en economie
- Soevereine, autonome staten
- Verdragen; bilateraal en multilateraal
- Gewoonterecht (ongeschreven recht)
 - Internationale instituten en platforms (VN/NAVO)

Handelsverdragen of “deals”

- “Wapenleveranties aan Israël”

- “Wapenleveranties aan de Palestijnen”
- “Amerikaanse waarden en Amerikaanse belangen niet altijd samenvallen” (uitspraak van
voormalig secretary of state Tillerson)
- Engelse politie traint collega’s in landen met de doodstraf
- EU en China willen handelsverdrag. Wat betekent dat voor de Oeigoerse cultuur?

VN Zeerechtverdrag (1982)
Claims Noordpool

- Rusland plant een eerste vlag in 2007

Internationale afspraken over grondrechten

- VN verdrag voor Burgerrechten en Politieke rechten (BUPO) ; niet opschortbare rechten

- Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke en onterende behandeling of
bestraffing (1987)
- Wet internationale misdrijven (2003)

Vluchtelingenverdrag (1951)

- Verbiedt staten wel terug te geleiden naar het land waar hun leven en veiligheid in gevaar zijn
(non-refoulement-beginsel)
- Geen automatisch recht op asiel
- Vertaling naar nationaal recht (Vreemdelingenwet)

Internationale erkende rechtspersonen

- Staten
- Burgers
- Volken
- Internationale organisaties
- Multinationale ondernemingen
- Non-gouvernementele organisaties
- “Mensheid als geheel”

Diplomatie

- Representatie
- Informatievergaring
- Onderhandeling

Soevereine natiestaten

- VN handvest (1945)
o Handhaving van de internationale vrede en veiligheid
o Recht op zelfverdediging

Oekraïne
 - Aantasting van de territoriale integriteit van een erkende staat

Conflict Oekraïne

- VN handvest verbiedt het gebruik van geweld

- Recht op (collectieve) zelfverdediging
- Sancties (annuleren bestaande verdragen) van landen
- Recht om militair Oekraïne te steunen
- VN kan beperkt iets doen (Uniting for Peace resolution uit 1950)

Conflict Israël en Hamas

- Recht op zelfverdediging
- Bescherming van burgers (R2P)
- Oorlogsrecht

The 9/11 effect

- In de VN (Veiligheidsraad en algemene vergadering) geen overeenstemming over de definitie

van terrorisme
- Resoluties over financiering van terrorisme en met betrekking tot WMD
- Verruiming van het recht op zelfverdediging tegen staten die terroristen onderdak bieden
- “internment when this is necessary for reasons of security”
- Immigratie: “need for effective bordercontrols”
- Aandacht voor mensenrechten (vanaf 2006)
- Enact offenses against the incitement of terrorism (resolutie 1624, 2005)
- Idee dat democratieën meer moeten doen tegen diegenen die niet geloven in de
democratische rechtstaat
- “Nine-eyes” informatienetwerken
- Counter-terrorism strategy (2006)

VS

- Extra-legal approach (War on terror)

- Torture memos (legitimeren van illegale activiteiten)
- Ambivalentie t.o.v. de (internationale) wet (“miranda rights”)
- Targeted killings (drones)

Reactie op misdrijven

- Retributieve strafrechtelijke reacties

- Restauratieve, alternatieve vormen van geschillenbeslechting

Vormen

- Ad hoc tribunalen
- Internationaal Strafhof (2002)
- Internationaal Gerechtshof (tussen staten)
- Nationale vervolging (asielzoeker betrokken bij internationale misdrijven)
o Smeulders, van Wijk, 2017

Internationaal Gerechtshof
 - Het Internationaal Gerechtshof (IGH) is het juridische hoofdorgaan van de Verenigde Naties
(VN)
- Het beslecht, in overeenstemming met internationaal recht, geschillen die worden
voorgelegd door staten. Geschillen betreffen met name de land- en maritieme grenzen,
territoriale soevereiniteit, het gebruiken van geweld, schending van internationaal humanitair
recht…

ICC (2002)

- Volgens het Statuut van Rome mogen de volgende misdaden door het Internationaal Strafhof
berecht worden:
o Genocide
o Misdrijven tegen de menselijkheid
o Oorlogsmisdrijven
o Het misdrijf van agressie

Wet internationale misdrijven (artikel 2)

- Op ieder die zich buiten Nederland schuldig maakt aan een van de in deze wet omschreven
misdrijven, wanneer de verdachte zich in Nederland bevindt
- Op ieder die zich buiten Nederland schuldig maakt aan een van de in deze wet omschreven
misdrijven, wanneer het feit is begaan tegen een Nederlander
- Op de Nederlander die zich buiten Nederland schuldig maakt aan een van de in deze wet
omschreven misdrijven

VN Rapporteurs over Nederland

- “Zwarte” Piet
- Levenslange gevangenisstraffen
- Politiegeweld Corona

Soevereiniteit

- Een eerste stap richting vrijheid

Blijvende vraag

- Soevereiniteit tegenover een gezamenlijk aanpak vanuit normen en waarden, geratificeerde

verdragen en onafhankelijke instituties die rechtspreken

Werkcollege week 5
Vragen
Gebruik van geweld tussen staten is volgens artikel 2 van het VN Handvest niet toegestaan. Er zijn
echter uitzonderingen waaronder het recht op zelfverdediging. Wat zijn deze uitzonderingen?

1. namelijk als
2. er toestemming voor het
geweldgebruik is van het land
waar het geweld wordt
toegepast, als
3. het geweld geautoriseerd
wordt door de Veiligheidsraad
van de VN en tot slot als het
gaat
4. om individuele of
collectieve zelfverdediging
5. namelijk als
6. er toestemming voor het
geweldgebruik is van het land
waar het geweld wordt
toegepast, als
7. het geweld geautoriseerd
wordt door de Veiligheidsraad
 van de VN en tot slot als het
gaat
8. om individuele of
collectieve zelfverdediging
9. namelijk als
10. er toestemming voor het
geweldgebruik is van het land
waar het geweld wordt
toegepast, als
11. het geweld geautoriseerd
wordt door de Veiligheidsraad
van de VN en tot slot als het
gaat
12. om individuele of
collectieve zelfverdediging
- Als er toestemming is voor het geweldsgebruik is in het land waar het geweld wordt
toegepast
- Als het geweld wordt geautoriseerd door de veiligheidsberaad van de VN
- Als het gaat om individuele en collectieve zelfverdediging

Het recht op zelfverdediging dient te voldoen aan de eisen van noodzakelijkheid en

proportionaliteit. Wat houden deze eisen precies in?

- Noodzakelijkheid: De eis van noodzakelijkheid komt er, kort gezegd, op neer dat de uit te
voeren acties noodzakelijk moeten zijn om de gewapende aanval te stoppen. Dit betekent
 niet dat een staat alleen maar de initiële aanval mag stoppen; ook mag de onmiddellijke
dreiging voor een volgende gewapende aanval worden tegengegaan. Wel valt puur punitief
gebruik van geweld buiten de grenzen van noodzakelijke, en dus toelaatbare,
zelfverdediging.
- Proportionaliteit: De eis van proportionaliteit bij het recht op zelfverdediging betekent dat
de uit te voeren acties naar aard, omvang en intensiteit in verhouding dienen te staan tot de
oorspronkelijke gewapende aanval. Daarbij gaat het om de keuze en de intensiteit van het
gebruik van middelen waarmee in een zelfverdedigingsoperatie wordt gereageerd op een
gewapende aanval. Daarbij wordt vooral gekeken naar de militaire
(zelfverdedigings-)operatie als geheel (macro). Deze afweging is niet beperkt tot een
vergelijking tussen het aantal aan beide zijden ontstane schade en gevallen
(burger-)slachtoffers.

De regels over de rechtmatigheid van geweld vanuit perspectief van het internationaal recht mag
je niet verwarren met het humanitair oorlogsrecht. Waarom niet?

- Rechtmatigheid artikel 41 en 52. Omdat het internationaal recht gaat over de betrokken
partij terecht naar wapens heeft gegrepen. Terwijl het humanitair oorlogsrecht gaat over
bescherming van niet deelnemende mensen aan de oorlog en over de toegestane
strijdmethoden.

Als er sprake is van een internationale misdrijf kan het Internationale Strafhof (International
Criminal Court), gevestigd in Den Haag overgaan tot vervolging. Wat zijn de misdrijven waar het
ICC zich op richt? En op welke wijze kan het ICC zich ook bezighouden met het conflict in
Israël/Gaza? Of juist niet?

- Genocide
- Misdrijven tegen de menselijkheid
- Oorlogsmisdrijven
- Het misdrijf agressie

Gaza wel omdat zij statuut van Rome ondertekend hebben maar Israël niet dus het kan niet.

In Nederland is het Landelijk Parket verantwoordelijk voor een eventuele strafrechtelijke

vervolging in het kader van de Wet Internationale Misdrijven. Geef een korte uitleg over het
Landelijk Parket, de Wet internationale Misdrijven en hoe die wordt toegepast.

- Landelijk parket: Het LP is samen met het Team Internationale Misdrijven (TIM)
verantwoordelijk voor de opsporing en vervolging van personen die zich schuldig hebben
gemaakt aan genocide, oorlogsmisdrijven, foltering, misdrijven tegen de menselijkheid en
gedwongen verdwijningen.

- Wet internationale misdrijven: De term ‘internationale misdrijven’ is een verzamelbegrip voor

een aantal zeer ernstige schendingen van het internationale recht: genocide,
oorlogsmisdrijven, misdrijven tegen de menselijkheid, foltering en gedwongen verdwijningen.
Is op 1 oktober 2003 in werking getreden

Het Landelijk Parket speelt een cruciale rol bij de toepassing van de WIM. Het behandelt zaken met
een internationale dimensie en complexiteit, waarbij het zich richt op het verzamelen van
bewijsmateriaal en het initiëren van strafrechtelijke vervolgingen in overeenstemming met de Wet
Internationale Misdrijven.
1. Kan mensen die niet Nederlands zijn maar wel op Nederlandse grond zich bevindt en wat
strafbaars heeft gedaan, in Nederland bestraft worden.
 2. Kan ook Nederlanders die in het buitenland zijn en daar een misdrijf plegen, in Nederland
bestraft worden.
3. Als iemand die geen Nederlandse nationaliteit heeft en een misdrijf pleegt tegen een
Nederlands persoon dan kan dat in Nederland worden bestraft

Hoorcollege week 6
Europa: “een veiligheidsproject”
Terugkerende vraag

- Soevereiniteit tegenover een gezamenlijke aanpak vanuit normen en waarden, geratificeerde

verdragen en onafhankelijke instituties die rechtspreken

Cultureel erfgoed Vikingen

Zweedse premier wil hulp leger tegen bendegeweld, ‘we zijn naïef geweest’

- “Deze geweldsspiraal is al zo’n tien jaar aan de gang, en begon in de gesegregeerde

buitenwijken van grote steden. Daar wonen vrijwel alleen maar migranten en hun kinderen.
Jongeren uit die wijken vormden samen bendes, maar komen sindsdien ook steeds in
wisselende samenstellingen met elkaar in conflict”(2023)

Brexit

- We zien in Europa veel de wens om voor je eigen rechten op te komen

Britten willen af van EU-regel justitie

- Groot-Brittannië wil zich terugtrekken uit een hele reel EU-regels voor justitie. Minister
Theresa May van Binnenlandse Zaken heeft dat maandag in het Britse Parlement gezegd (15
oktober 2012)
- De regels betreffen het Europsese arrestatiebevel, Europese databanken met strafregisters en
circa 130 andere zaken.
- Groot-Brittannië heeft tot juni 2014 het bijzondere recht op een uitzondering op een groot
aantal justitieregels. De mogelijkheid voor de zogeheten opt-out was met andere EU- landen
afgesproken in 2007. ‘De regering denkt er over om zich terug te trekken uit alle justitieregels
waarbij dat mogelijk is’, zei minister May

Unesco erkent Zomercarnaval en Graslandbevloeiing als immaterieel erfgoed (2023)

Europa en soevereiniteit in Nederland (soevereiniteit  volledig onafhankelijk van anderen)

Standpunten EU over rechts

- Samen optrekken maar geen uitholling van de nationale soevereiniteit. Bevoegdheden bij de
EU alleen als dat doeltreffender is (subsidiariteit)
o NSC
- Inzetten op strategische soevereiniteit in EU verband. Afschaffen veto buitenlandbeleid. Strikt
en fair op uitbreiding. Beschermen van rechtsstaten.
o VVD
- We staan pal voor Europese samenwerking. We pleiten voor meer subsidiariteit. Voor een
gemeenschappelijke markt heb je geen gemeenschappelijke munt nodig.
o BBB
Standpunten

- Geen overdracht aan de EU maar het terughalen daarvan. Geen verdere uitbreiding van de
EU of stappen in die richting. Een bindend referendum over de EU

Subsidiariteitsbeginsel

- Dit beginsel geldt voor alle onderwerpen die niet onder de exclusieve bevoegdheid van de EU
vallen.
- Gevolg van het subsidiariteitsbeginsel is dat de EU alleen wetgeving mag vaststellen wanneer
een Europese aanpak efficiënter is dan een aanpak op het niveau van de lidstaten

Wat is Europa?
Verzameling van natiestaten

- Duitsland 1871
- Italië 1861

Geschiedenis proces Europese integratie

Doelstelling EU

- De Unie heeft als doel de vrede, haar waarden en het welzijn van haar volkeren te
bevorderen
- De Unie biedt haar burgers een ruimte van vrijheid, veiligheid en recht zonder
binnengrenzen, en een interne markt waarin de mededinging vrij en onvervalst is.

Europese samenwerking

- Soevereiniteit en supranationale besluitvorming

- Samenwerken (handel)
- Conflictbeheersing
- Conflicten voorkomen
- Grensoverschrijdende vraagstukken
Checkpoint Charlie Berlijn

- Is nu volledig gesloten maar nog wel te zien

Europese Unie en soevereiniteit

- Intergouvernementele en supranationale organisatie die op economisch en politiek gebied

samenwerkt
- 27 EU-lidstaten hebben hun soevereiniteit gebundeld om op internationaal gebied macht en
invloed te verwerven
- EU-lidstaten blijven onafhankelijk en soeverein
- Soevereiniteit wil zeggen dat een staat binnen zijn grenzen rechtsmacht kan uitoefenen

Europees parlement

- Hoeveel leden telt het Europarlement?

o 705 leden
- Voorzitter
o Roberta Metsola (Malta)
- Eerst volgende verkiezingen
o 6 juni 2024
- Telt 7 fracties

Taken

- Wetgeving
- Controle
- Begroting

Europees Parlement: taken en bevoegdheden

- Maken van wetgeving samen met Raad op voorstel van de Commissie

- Vaststelling van de begroting
- Goedkeuring van uitvoering van de begroting
- Verkiezing van de voorzitter van de Commissie
- Controle op de Commissie via de volgende machtsmiddelen
o Vragenrecht
o Enquêtecommissie
o Motie van afkeuring

Europese raad

De Euro
Essenties EU

- Gemeenschappelijke markt
- Vrij verkeer van goederen kapitaal en ‘mensen’

De Verdragen – de wettelijke basis voor samenwerking

- 1952
o Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal
- 1958
o Verdragen van Rome
 Europese Economische Gemeenschap
 Europese Gemeenschap voor Atoomenergie
 (EURATOM)
- 1987
o Europese Akte
 De interne markt
- 1993
o Verdrag betreffende de Europese Unie – Maasstricht
- 1999
o Verdrag van Amsterdam
- 2003
o Verdrag van Nice
- 2009
o Verdrag van Lissabon

Beleid

- Verordening (bindend)
- Richtlijnen (inzake kunststoffen voor eenmalig gebruik)
- Besluiten (Kroatië mag de euro invoeren)
- Aanbevelingen
- Adviezen

Zichtbaar Europa

- Soms is dit heel duidelijk en concreet zichtbaar

Vrij verkeer van personen, goederen en kapitaal (Schengen)

De grens is (tijdelijk) gesloten

- Denk hierbij aan vluchtelingen

Vluchtelingenverdrag

- Verbiedt staten wel terug te geleiden naar het land waar hun leven en veiligheid in gevaar zijn
(non-refoulement-beginsel)
- Geen automatisch recht op asiel
- Vertaling naar nationaal recht (Vreemdelingenwet)

Verschillende termen die men vaak als hetzelfde gebruikt (vallen onder verschillende categorieën)

- Vluchtelingen
 - Asielzoeker
- Emigrant
- Nieuwe Nederlander
- Westerse migrant
- Gastarbeider
- Niet-Westerse migrant
- Allochtoon
- Autochtoon
- Expat
- Arbeidsmigrant
- “Een vluchteling is iemand die in zijn thuisland ‘gegronde vrees’ heeft voor vervolging op
grond van ras, godsdienst, nationaliteit, politieke overtuiging of het behoren tot een
bepaalde etnische of sociale groep, en die in het eigen land gene bescherming krijgt.”

Hoe lang blijft Den Haag pleisters plakken bij asiel en migratie? (Trouw, 2022)

Oorlog in Europa

- 46.460 geregistreerde asielzoekers en na reizigers in 2022

- Eind 2022 waren er ongeveer 110.000 vluchtelingen in Nederland
- Begin maart 2023 91.000 uit Oekraïne

Kopenhagen Criteria (1993)

- 1993
1. Politiek
- Stabiliteit, democratie, rechtsstaat, respect voor mensenrechten en bescherming van
minderheden
2. Economisch
- Een goed werkende markteconomie die de concurrentiedruk van de bestaande interne markt
aan kan
3. Ideologisch
- De politieke, economische en monetaire doelstellingen van de EU onderschrijven

Aanvullingen Kopenhagen Criteria (1995 en 2006)

- 1995
o Administratief/Juridisch
 Een volledige toepassing en omzetting van de ‘Acquis Communautaire’ van de
EU
- 2006
o De toetreding van een land mag het effectief functioneren en het zich ontwikkelen
van de EU niet onder druk zetten

Keuzes

- Groei in deelname, met name richting Oost-Europa

- (politieke) integratie
- Samenwerking waar nodig (verschillende snelheden)
- Eigen belang-gemeenschappelijk belang
- Uittreding
Werkcollege week 6
Nederlandse woord voor soevereiniteit is zelfbeschikking
Een verordening is een soort wet die de EU opstelt en alle lidstaten zijn verplicht deze uit te
voeren
Een richtlijn kan ook opgelegd worden door de EU maar hierbij mag een lidstaat zelf bepalen hoe
ze deze implementeert
Supranationaal staat boven het nationale
Subsidiariteitsbeginsel
 De EU mag alleen wetgeving bepalen als de EU aanpak beter is dan de aanpak die al
in de landen geldt
 Gaat vooral om de efficiëntie

Wat zijn de taken van de Europese agentschappen Europol, Eurojust, Frontex en het Europees
Openbaar Ministerie (EOM)?
- Europol verleent de lidstaten bijstand bij het voorkomen en bestrijden van alle vormen van
zware internationale en georganiseerde misdaad, cybercriminaliteit en terrorisme
- Eurojust heeft als taak Europa veiliger te maken door middel van coördinatie van de
werkzaamheden van nationale autoriteiten – van zowel lidstaten als van derde landen
- Frontex is het Europees Grens- en kustwachtagentschap. Ze ondersteunen de EU- en
schengenlanden bij het beheer van de buitengrenzen van de EU en de bestrijding van
grensoverschrijdende criminaliteit
- Europees Openbaar Ministerie (EOM) heeft de taak fraude met EU-middelen te bestrijden.
Het heeft de bevoegdheid strafbare feiten die de financiële belangen van de EU schaden, te
onderzoeken en te vervolgen.

Wat zijn in Nederland de taken van het landelijk parket?

(https://www.om.nl/organisatie/landelijk-parketLinks to an external site.) en op welke manier
werken zij samen met andere Europese landen en instanties?
- Taken: vervolging van zaken op het terrein van (inter)nationale mensenhandel en
mensensmokkel, drugshandel, de bestrijding van kinderporno, high tech cybercrime,
witwassen van misdaadgeld, terrorisme en extreme vormen van politiek activisme.
- Ze werken samen met andere organisaties om Nederland geen toevluchtsoord te laten zijn
voor plegers van internationale misdrijven.

Wat is een internationaal rechtshulpverzoek en hoe verloopt een dergelijk verzoek. Wie zijn daar
bij betrokken?
- Bij internationale rechtshulp in strafzaken helpen staten elkaar bij de opsporing en vervolging
van strafbare feiten.
- Een verzoek om internationale rechtshulp moet aan bepaalde eisen voldoen. Rechtshulp mag
bijvoorbeeld geen schending van mensenrechten tot gevolg hebben. Daarom worden de
verzoeken om wederzijdse rechtshulp altijd eerst getoetst aan internationale verdragen en
Nederlandse wetgeving. De Afdeling Internationale aangelegenheden en Rechtshulp in
Strafzaken (AIRS) van het Ministerie van Justitie en Veiligheid is in Nederland de Centrale
Autoriteit op het gebied van internationale rechtshulp. Naast het behandelen van
rechtshulpverzoeken voert AIRS internationale verdragen en wettelijke regelingen uit bij
internationale strafrechtelijke samenwerking.
https://www.internationalerechtshulp.nl/
Het internationale strafhof (ICC) heeft op 17 maart van dit jaar een internationaal arrestatiebevel
uitgevaardigd tegen Poetin. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor de deportatie van 6000
kinderen vanuit Oekraïne naar Rusland. Waarom zal Rusland zich daar weinig van aantrekken? (zie
ook: https://nos.nl/artikel/2467857-internationaal-strafhof-vaardigt-arrestatiebevel-uit-tegen-
poetin-voor-kinderdeportatiesLinks to an external site.)
- Rusland erkent het internationaal strafhof in den Haag niet. Ook kan Poetin nog gwn reizen
naar landen die het ICC niet erkennen. Ook kan de zaak alleen starten op het moment dat de
verdachte (poetin) daadwerkelijk aanwezig is in de rechtbank.

Wat houdt een Europees aanhoudingsbevel in, waar is het geldig en hoe is het bevel geregeld of
verankerd in wetgeving?
- Het europees aanhoudingsbevel is een grensoverschrijdende gerechtelijke procedure van
overlevering met oog op vervolging of tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf of een tot
vrijheidsbeneming strekkende maatregel. Het is geldig in de eu.

Wat houdt de Wet Wederzijdse erkenning en tenuitvoerlegging vrijheidsbenemende en

voorwaardelijke sancties (WETS) in? Kan ik een in Engeland gepleegd delict waarvoor ik in
Engeland berecht ben en een gevangenisstraf heb gekregen, in een Nederlandse gevangenis
uitzitten?
- Door deze wet veranderen de regels voor strafoverdracht binnen de EU. In de EU-landen die
de WETS hebben ingevoerd is de WOTS vervallen. Met de landen die hier niet bij horen maar
waar Nederland wel een verdrag mee heeft blijft de WOTS staan.
- Engeland is niet meer onderdeel van de EU, en de WETS regeling valt enkel onder EU landen.
Hierbij zou er een WOTS overeenkomst tussen Nederland en Engeland aanwezig moeten
zijn.
- WETS binnen EU en WOTS buiten EU

Wat zijn “’Joint Investigations Teams”? Beschrijf het nut en noodzaak van deze teams alsook de
werkwijze van deze teams aan de hand van een dit jaar uitgevoerde grote internationale
politieactie tegen drugshandel en ondergronds bankieren.
(https://www.politie.nl/nieuws/2023/maart/31/02-oostnl-drugshandel-en-witwassen-zeven-
aanhoudingen.htmlLinks to an external site. )
- JIT is een gemeenschappelijk Onderzoeksteam) is een tijdelijk justitieel onderzoeksteam dat
zich met een grensoverschrijdende zaak bezighoudt. Het doel is samen een
grensoverschrijdende zaak aan te pakken
 Voorbeeld MH17

Hoorcollege week 7
Soevereiniteit en defensie
De US general Cavoli (nov 2023)

- “Geen enkel land kan de uitdagingen van vandaag alleen het hoofd bieden. Door hier
vandaag te zijn, herbevestigen we onze wederzijdse betrokkenheid, onze steun en ons
vertrouwen in elkaar.”

Oftewel

- We zijn hier bij elkaar om te spreken over de Europese veiligheid

Defensie 2035

- In 2035 is Defensie proactief en flexibel. De krijgsmacht kan zowel kleinschalig en

specialistisch als in groter verband optreden. We kunnen snel op meerdere plekken tegelijk
 zijn en ook lang blijven. We kunnen de vrede bewaken, de zwaarste vormen van geweld
toepassen – en alles wat daartussenin ligt.
- Ook in 2035 zijn we een betrouwbare partner. Want we doen het samen. Nationaal en
internationaal. We komen onze afspraken na en zorgen ervoor dat onze inzet en systemen
naadloos aansluiten op die van onze bondgenoten.
- Nederlandse veiligheidsbelangen/ Nationale Veiligheid

'Datahandel direct gevaar voor nationale veiligheid’ (BB de 2023)

Nationale Veiligheid

- De bescherming van onze nationale veiligheidsbelangen tegen dreigingen die deze belangen
kunnen schaden en daarmee maatschappelijke ontwrichting kunnen veroorzaken. Dit doen
we door dreigingen te verminderen en de weerbaarheid tegen de dreigingen te verhogen.
(NCTV, 2023)
- We vinden onze soevereiniteit dus belangrijk maar willen ook samenwerken
- Leidt dat niet tot een gedeeltelijke of zelfs beperkte soevereiniteit?

Begrip soevereiniteit

- Intern
- Extrern

Internationale militaire samenwerking

- KPLAO van der Plaats, militair werkstudent bij Defensie

Interne soevereiniteit

- “Internal sovereign rights usually include the right of the state to possess its own political
organization; and the right to possess its own legislation and administration” (Dolcetti, 2016,
p.67)
- In hoeverre een staat intern soeverein is, wordt gebaseerd op de uitgangspunten
superioriteit, exclusiviteit, originaliteit, finaliteit en concentratie (Manusama et al., 2016,
p.11).

Geweldsmonopolie staat onder druk

- Aantal mensen op de vlucht blijft toenemen terwijl conflicten escaleren (UNHCR, 2023)
- Toenemend aantal fragiele staten (OESO, 2023)
- Toenemende vraag naar veiligheid
- Beperkt aanbod

Escorte van de Marine

- Nederlandse reders vragen Defensie om bescherming tegen aanvallen Houthi-rebellen

o Eigenaren van schepen kunneneen beroep doen op speciale beveiligingsteams van
het ministerie van Defensie. Deze beveiligingsteams noemen we ‘Vessel Protection
Detachments (VPD’s)’
o Na het van kracht worden van de ‘Wet ter Bescherming Koopvaardij’ mogen
koopvaardijschepen onder de Nederlandse vlag, onder voorwaarden ook gewapende
particuliere beveiligers meenemen.

Toenemende vraag (DSTEP) bij steeds meer actoren

 - Staten/Autonome regio’s
- NGO’s
- Multinationals (bv energiebedrijven)
- Mediabedrijven
- Particulieren
- Criminele organisaties

Particuliere Beveiligers (PMC’s) vullen het gat

- 150 multinationale ondernemingen

- Beveiligers van objecten, personen, konvooien
- Huurlingen (“soldaten zonder vlag”)

Externe soevereiniteit

- “the right to diplomatic intercourse; the right to conclude treaties; the right to wage war; the
right to equality and respect; and the right to inviolability of territory and citizens” (Dolcetti,
2016)
- “Strijd tussen twee of meer volkeren, vorsten of staten.” (Van Dale)
- VN: Gewapend Conflict
- Clausewitz:
o “oorlog is de voortzetting van de politiek met andere middelen”.
o “an act of violence intended to compel our opponent to fulfill our will”

Oorlog of conflicten

- War on terrorisme
- Cyberwar
- Hybride oorlog

Cyber conflict

Stuxnet Iran (2007)

- Als een Nederlandse AIVD-agent apparatuur weet te installeren in het zwaarbeveiligde

nucleaire complex van Iran, is dat het begin van een nieuw tijdperk: de digitale
oorlogsvoering door landen. Maar de AIVD weet zelf niet wat hij precies in gang heeft gezet
en de politieke controle op het handelen van de inlichtingendienst schiet tekort. ‘Dit was een
oorlogsdaad.’
o Door Huib Modderkolk
Vijfde domein voor militaire operaties

- Lucht
- Land
- Zee
- Ruimte
- Cyberspace

Oorlog in Oekraïne

- “Soft power is no longer enough (Josep Borell)”

- Sancties
- Wapenleveranties
- Grens tussen oorlog en vrede vervaagt
- Permanente staat van competitie

Verenigde Naties

- Internationaal Verdrag tegen recrutering, gebruik, financiering en training van huurlingen

(1989)
- Het VN-verdrag tegen het gebruik van huurlingen is maar door 36 landen ondertekend

Collectieve veiligheid

- Autonome soevereine staten

- Oorlog verboden tenzij uit zelfverdediging
- Internationale organisatie (Volkenbond)

VN en collectieve veiligheidstheorie

- 16 veronderstellingen (zie p 326)

- Belang internationale rechtsorde
- Snelle reactie VN vredesmacht

VN vredesmacht

- 1950 Korea
- 1990 Irak (Desert Storm)

Vredesmissies; drie generaties

- Operaties met blauwhelmen gericht op het bewaken van scheidslijnen

- Operaties gericht op humanitaire taken
 - 2de generatie aangevuld met een snelle reactiemacht

Verschil

- Peacekeeping (met instemming betrokken landen)

- Peace enforcement (Afghanistan 2001)

NAVO (1949)

- Collectieve defensieorganisatie
- Intergouvermentele organisatie
- Geen eigen leger
- Gericht op zelfverdediging
- Artikel 5 (2001)

Mensenrechten

- Doctrine om burgers van andere landen te beschermen tegen genocide, etnische zuivering,
oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid

Nieuwe uitzonderingen

- Inzet van militaire middelen in burgeroorlogen en gijzelingsacties

- Prodemocratische interventie
- Steunen van bevrijdingsconflicten
- Voorkomen verspreiding WMD’s
- Conflicten als gevolg van klimaatverandering

Loslaten oude rollen

- NAVO voor afschrikking en territoriale

verdediging
- EU voor wederopbouw en civiel-militaire
vredesmissies

Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid EU

Strategisch Kompas (2022)

- Strategische Autonomie
- PESCO (members driven)
- Flitsmacht (5000 man)
- Cybersecurity
- Inlichtingen

“Vrede zonder een krijgsmacht is niet mogelijk”

- Tom Middendorp (voormalig CDC)

MH17 (2014)

Defensie en de politiek

- Geïntegreerde defensie- en veiligheidsstrategie (WRR 2017)

- Drie jaar na inval van Rusland in de Krim en het neerhalen van MH17

Kerntaken defensie

- Het beschermen van het Nederlandse grondgebied en dat van bondgenoten

- Het bevorderen van de internationale rechtsorde en stabiliteit
- Bijstand leveren bij rampen en crises

CDC Eichelsheim: “Transformatie en Daadkracht”

- Informatiegestuurde schaalbare eenheden

- Digitalisering van operaties
- Multidomein optreden
- Samenwerken met Europese partners

Defensie als crisispartner