2/11/2023

Mục tiêu
• Hiểu được các yêu câu cơ bản của chuẩn mực
Mức trọng yếu trong lập kế hoạch và thực hiện
Trọng yếu kiểm toán & chuẩn mực Đánh giá các sai sót
Đánh giá và đối phó phát hiện trong quá trình kiểm toán
Rủi ro trong kiểm toán • Hiểu được yêu cầu cơ bản của chuẩn mực
đánh giá rủi ro và đối phó rủi ro trong kiểm
toán
Chuyên đề 3

Nội dung Tổng quan về VSA 320

• Giới thiệu
– Các mức trọng yếu
• VSA 320 & VSA 450 • Mức trọng yếu cho tổng thể báo cáo tài chính
• Mức trọng yếu hoặc các mức trọng yếu cho
• VSA 315 & VSA 330 các nhóm giao dịch, số dư tài khoản hay thông
tin thuyết minh
• Mức trọng yếu thực hiện
– Sửa đổi mức trọng yếu
– Lưu hồ sơ kiểm toán
4

TTGT-UEH 1
 2/11/2023

Mức trọng yếu

Giới thiệu
• VSA 320 quy định và hướng dẫn trách nhiệm của
kiểm toán viên trong việc áp dụng khái niệm Mức
trọng yếu trong lập kế hoạch và thực hiện cuộc
kiểm toán báo cáo tài chính.
VSA 450 hướng dẫn cách áp dụng mức trọng yếu
trong việc đánh giá ảnh hưởng của các sai sót được
phát hiện đối với cuộc kiểm toán và đánh giá ảnh
hưởng của những sai sót chưa được điều chỉnh,
nếu có, đối với báo cáo tài chính.
5
- Những sai sót, bao gồm cả việc bỏ sót, được coi là trọng yếu
nếu những sai sót này, tính đơn lẻ hoặc tổng hợp, được xem
xét ở mức độ hợp lý, có thể gây ảnh hưởng nhất định tới quyết
định kinh tế của người sử dụng báo cáo tài chính (BCTC);
- Những xét đoán về mức trọng yếu được thực hiện trong từng
trường hợp cụ thể và bị ảnh hưởng bởi quy mô hay bản chất
của sai sót, hoặc tổng hợp của cả hai yếu tố trên; và
- Những xét đoán về các vấn đề trọng yếu đối với người sử
dụng BCTC cần phải tính đến đa số những người có nhu cầu
sử dụng thông tin trên BCTC, như các nhà đầu tư, ngân hàng,
chủ nợ,... Những ảnh hưởng có thể có của các sai sót đến một
số ít người sử dụng thông tin trên BCTC mà nhu cầu của họ có
nhiều khác biệt so với phần lớn những người sử dụng BCTC
sẽ không được xét đến.
(Đoạn 2 VSA 320)

Toång hôïp veà caùc möùc troïng yeáu

Mức trọng yếu cho tổng thể BCTC
Möùc troïng yeáu toång theå
• Nhu cầu thông tin của người sử dụng sẽ quyết định mức
Möùc troïng yeáu thieát laäp cho trọng yếu cho tổng thể BCTC
giao dòch, soá dö, thuyeát VSA 320 không nêu cụ thể phương pháp nào nhưng nhấn
minh, (neáu coù)
mạnh việc sử dụng xét đoán nghề nghiệp

Möùc troïng yeáu thöïc hieän
thieát laäp cho giao dòch, soá dö
thuyeát minh (neáu coù)
Ngöôõng sai leäch (soùt) khoâng
ñaùng keå (neáu coù)
Möùc troïng yeáu thöïc hieän duøng cho
vieäc ñaùnh giaù ruûi ro vaø thieát keá
caùc thuû tuïc kieåm toaùn
Ngöôõng sai leäch (soùt) khoâng ñaùng
keå
• Phương pháp tỷ lệ phần trăm trên tiêu chí được chọn
thường được áp dụng:
– Chuẩn mực đưa ra hướng dẫn về lựa chọn tiêu chí
– Không hướng dẫn cụ thể về tỷ lệ phần trăm
• Cân nhắc thay đổi tiêu chí được chọn khi có những thay
đổi quan trọng liên quan tới doanh nghiệp
8

TTGT-UEH 2

Moät tình huoáng
v Vuï ENRON
Could $51 Million Be Immaterial When Enron Reports
Income of $105 Million?
Arthur Andersen:
v We looked at the total mix. and, in our judgment, on a
quantitative basis, the passed adjustments were deemed
not to be material, amounting to less than 8 percent of
normalized earnings. Normalized income was deemed
appropriate in light of the fact that the company had
reported net income of $584 million one year earlier, in
1996, $520 million in 1995, and $453 million in 1994.
Joseph F. Berardino (Managing Partner – CEO)
9
Mức trọng yếu thực hiện
• Mức trọng yếu thực hiện (PM) nhỏ hơn mức trọng yếu tổng
thể
• Ý nghĩa:
Giảm thiểu khả năng tổng cộng của các sai sót không trọng
yếu và những sai sót chưa phát hiện được vượt quá mức
trọng yếu tổng thể.
• Dùng để:
– Đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu
– Xác định nội dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục
kiểm toán tiếp theo
11
TTGT-UEH
2/11/2023
Mức trọng yếu cho các giao dịch, số dư tài khoản
hoặc thuyết minh
• Mức (các mức) trọng yếu thấp hơn sẽ được sử dụng nếu một
nhóm giao dịch, số dư tài khoản hoặc thuyết minh có thể
ảnh hưởng đến quyết định của người sử dụng BCTC
Không cần thiết xác định mức trọng yếu cho từng số dư
hoặc từng thuyết minh
• Lưu ý các yếu tố có thể dẫn đến sự tồn tại của một hoặc một
số nhóm các giao dịch, số dư tài khoản hay thông tin thuyết
minh mà theo đó các sai sót mặc dù thấp hơn mức trọng yếu
đối với tổng thể BCTC có thể gây ảnh hưởng đến quyết định
kinh tế của người sử dụng.
10
Mức trọng yếu thực hiện
• Các cách xác định mức trọng yếu thức hiện (PM):
– Một mức PM duy nhất dựa trên mức trọng yếu tổng thể
BCTC, hoặc
– Nhiều mức PM cho các khoản mục khác nhau
• Nếu mức trọng yếu được xác lập cho nhóm giao dịch, số dư
hoặc thuyết minh thì PM tương ứng cũng được xác lập cho
nhóm này.
• Xác định PM không phải là phép tính cơ học đơn thuần mà
phải sử dụng xét đoán nghề nghiệp
12
3
 2/11/2023

Sửa đổi mức trọng yếu Lưu hồ sơ kiểm toán

• Mức trọng yếu không phải là bất biến
• Cần điều chỉnh lại khi:
– Có sự thay đổi trong môi trường hoạt động của DN
– Có thông tin mới
– Có sự thay đổi trong hiểu biết của KTV về DN
• Nếu mức trọng yếu được sửa đổi, thì cân nhắc
xem có cần sửa đổi nội dung, lịch trình và phạm
vi của các thủ tục kiểm toán tiếp theo hay không
• Các thông tin sau phải được lưu hồ sơ:
– Mức trọng yếu cho tổng thể BCTC
– Mức trọng yếu cho nhóm giao dịch, số dư hay
thông tin thuyết minh (nếu có)
– Mức trọng yếu thực hiện tương ứng cho các
trường hợp trên
– Những sửa đổi mức trọng yếu trong quá trình
kiểm toán

13 14

Tổng quan về VSA 450 Phạm vi áp dụng

– Định nghĩa sai sót
– Sử dụng xét đoán nghề nghiệp
– Trao đổi và điều chỉnh sai sót
– Đánh giá sai sót chưa điều chỉnh
– Giải trình bằng văn bản
VSA 450 quy định và hướng dẫn trách nhiệm của kiểm
toán viên trong việc đánh giá ảnh hưởng của các sai sót đã
được phát hiện trong quá trình kiểm toán, bao gồm cả các
sai sót không được điều chỉnh (nếu có) đối với báo cáo tài
chính.

– Lưu hồ sơ kiểm toán

15

TTGT-UEH 4
 2/11/2023

Các loại sai sót

Định nghĩa sai sót Sai sót thực tế
là các sai sót đã xảy ra và được xác định một cách chắc chắn
• Sai sót: Là sự khác biệt giữa giá trị, cách phân loại, Sai sót xét đoán
trình bày hoặc thuyết minh của một khoản mục trên là các chênh lệch phát sinh từ việc xét đoán của Ban Giám đốc liên
báo cáo tài chính với giá trị, cách phân loại, trình bày quan đến các ước tính kế toán, việc lựa chọn hoặc áp dụng các
hoặc thuyết minh của khoản mục đó theo quy định chính sách kế toán mà kiểm toán viên cho rằng không hợp lý;
chung về lập và trình bày báo cáo tài chính áp dụng. Sai Sai sót dự kiến
sót có thể phát sinh từ sai sót hoặc gian lận. là những ước tính của kiểm toán viên về các sai sót trong tổng thể,
liên quan đến việc suy rộng các sai sót phát hiện trong mẫu kiểm
• Các loại sai sót: toán cho toàn bộ tổng thể. Hướng dẫn về việc xác định và đánh giá
– Sai sót thực tế các sai sót dự kiến được trình bày tại VSA 530 (chọn mẫu kiểm
toán)
– Sai sót xét đoán Sai sót không đáng kể
– Sai sót dự kiến Là sai sót rất nhỏ, không cần tổng hợp lại vì không ảnh hưởng trọng
17
yếu đến báo cáo tài chính. “Không đáng kể” không phải là cách gọi
khác của thuật ngữ “không trọng yếu”

Áp dụng xét đoán Trao đổi và điều chỉnh sai sót

Chiến lược kiểm toán tổng thể và kế hoạch kiểm

• Trao đổi kịp thời về tất cả các sai sót phát hiện
toán trong quá trình kiểm toán với Ban giám đốc đơn vị
được kiểm toán
• Yêu cầu Ban giám đốc điều chỉnh sai sót
Cân nhắc Tổng hợp các sai sót (không tính các sai sót không
việc sửa đáng kể)
• Tìm hiểu nguyên nhân của việc từ chối điều chỉnh
đổi lại
Đánh giá xem liệu BCTC có còn chứa đựng sai sót
trọng yếu hay không
Nếu bản chất của sai sót cho thấy có thể còn những
sai sót khác hoặc tổng hợp của các sai sót xấp xỉ mức • Trao đổi với ban quản trị (TCWG) các sai sót chưa
trọng yếu điều chỉnh và ảnh hưởng của nó lên ý kiến của
19
KTV 20

TTGT-UEH 5
 2/11/2023

Đánh giá sai sót chưa điều chỉnh
• Trước khi đánh giá, KTV phải xem xét lại mức
trọng yếu theo VSA 320 có phù hợp với tình hình
thực tế của đơn vị hay không
• Đánh giá xem các sai sót có ảnh hưởng trọng
yếu lên BCTC hay không khi xét riêng lẻ hoặc
tổng hợp các sai sót. KTV cần xem xét:
– Quy mô và bản chất của sai sót
– Tình huống phát sinh sai sót
– Ảnh hưởng của các sai sót chưa điều chỉnh của
kỳ trước
21
Giải trình bằng văn bản
• Kiểm toán viên phải yêu cầu Ban Giám đốc hoặc
Ban quản trị đơn vị được kiểm toán giải trình bằng
văn bản về việc Ban Giám đốc hoặc Ban quản trị
cho rằng các sai sót không được điều chỉnh, xét
riêng lẻ và tổng hợp lại là không trọng yếu đối với
tổng thể báo cáo tài chính
• Bảng tổng hợp các sai sót không được điều chỉnh
phải được trình bày hoặc đính kèm trong Bản giải
trình đó
22

Lưu hồ sơ kiểm toán

– Mức giá trị cụ thể mà các sai sót dưới mức này
được coi là sai sót không đáng kể
– Tập hợp tất cả các sai sót phát hiện trong quá
trình kiểm toán và những sai sót đã được điều
chỉnh
– Kết luận của kiểm toán viên về việc các sai sót
không được điều chỉnh xét riêng lẻ và tổng hợp
lại có trọng yếu không và cơ sở cho các kết luận
của kiểm toán viên

23

TTGT-UEH 6
 2/11/2023

Thủ tục đánh giá rủi ro và các hoạt động có liên quan
Nội dung
Phỏng vấn Ban Giám đốc và các
01. Thủ tục đánh giá rủi ro và các hoạt động liên quan
cá nhân khác trong đơn vị được
kiểm toán
02. Những hiểu biết cần có về đơn vị được kiểm toán và môi
THỦ TỤC
trường của đơn vị, trong đó có kiểm soát nội bộ ĐÁNH GIÁ RỦI RO Thực hiện Thủ tục phân tích

03. Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu
Quan sát và điều tra

Thủ tục đánh giá rủi ro và các hoạt động có liên quan

1. Thu Thập thông tin từ các cuộc kiểm toán trước

Trường hợp dự định sử dụng các thông tin thu thập được
từ kinh nghiệm làm việc với đơn vị được kiểm toán và từ NHỮNG HIỂU BIẾT CẦN CÓ VỀ ĐƠN VỊ ĐƯỢC
các thủ tục kiểm toán đã thực hiện trong các năm trước KIỂM TOÁN VÀ MÔI TRƯỜNG CỦA ĐƠN VỊ
hoặc kinh nghiệm từ các cuộc kiểm toán trước, kiểm toán
viên phải cân nhắc liệu có các thay đổi diễn ra trong thời
gian từ cuộc kiểm toán trước đến cuộc kiểm toán hiện tại
có thể ảnh hưởng tới sự phù hợp của các thông tin đó đối
với cuộc kiểm toán hiện tại hay không

2.Thảo luận trong nhóm kiểm toán

TTGT-UEH 7
 2/11/2023

Đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị Kiểm soát nội bộ của đơn vị được kiểm toán

Ngành nghề kinh doanh, các quy định “Hiểu về KSNB của đơn vị giúp KTV xác
pháp lý và các yếu tố bên ngoài khác định các loại sai sót tiềm tàng và các yếu tố
Đặc điểm của đơn vị ảnh hưởng đến rủi ro có sai sót trọng yếu và
Các chính sách kế toán mà đơn vị lựa xác định nội dung, lịch trình và phạm vi của
chọn áp dụng các thủ tục kiểm toán tiếp theo.”
Mục tiêu, chiến lược của đơn vị và những
rủi ro kinh doanh có liên quan
Việc đo lường và đánh giá kết quả hoạt
động của đơn vị

Xác định và đánh giá rủi ro có

sai sót trọng yếu
03
XÁC ĐỊNH VÀ ĐÁNH GIÁ RỦI RO CÓ SAI SÓT
TRỌNG YẾU Cấp độ báo cáo tài chính

Cấp độ cơ sở dẫn liệu

TTGT-UEH 8
 2/11/2023

Cấp độ báo cáo tài chính Rủi ro đặc biệt lưu ý khi kiểm toán

 Có ảnh hưởng lan tỏa đến nhiều khoản - Gian lận (VSA 240)
mục trên BCTC - Những thay đổi lớn trong nền kinh tế, kế toán,…
- Mức độ phức tạp của giao dịch
Có ảnh hưởng tiềm tàng đến nhiều cơ sở
- Giao dịch quan trọng với các bên liên quan
dẫn liệu
- Mức độ chủ quan trong định lượng thông tin tài
Có thể làm tăng rủi ro có sai sót trọng yếu ở chính, yếu tố chưa chắc chắn
cấp độ CSDL - Giao dịch lớn, nằm ngoài phạm vi hoạt động, có dấu
hiệu bất thường

Rủi ro do gian lậnVSA 240 2. Thảo luận trong nhoùm kieåm toaùn
Baùm saùt muïc tieâu toång theå cuûa cuoäc kieåm toaùn BCTC
Thöïc hieän caùc yeâu caàu:
1.Hoaøi nghi ngheà nghieäp • Caâu hoûi 1: Caùch thöùc thöïc hieän vaø che daáu gian laän vaø thuû
2.Thaûo luaän trong nhoùm kieåm toaùn
tuc söû ñuïng ñaùnh giaù ruûi ro coù gian laän: giaû thieát coù gian laän
3.Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan
4.Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt troïng yeáu do gian laän
trong ghi nhaän doanh thu, xem xeùt cô hoäi, khaû naêng hôïp lyù
5.Bieän phaùp xöû lyù hoùa caùc gian laän , xem xeùt ñaëïc ñieåm hoaït ñoäng ngaønh kinh
6.Ñaùnh giaù baèng chöùng doanh
7.Tröôøng hôïp Kieåm toaùn vieân khoâng theå tieáp tuïc kieåm toaùn
8.Giaûi trình baèng vaên baûn
• Caâu hoûi 2: Khi xaùc ñònh gian laän phaùt sinh, KTV caàn laøm gì?
9.Trao ñoåi vôùi cô quan quaûn lyù vaø cô quan chöùc naêng Ghi cheùp thuû tuïc naøy vaøo hoà sô nhö theá naøo?
10.Taøi lieäu, hoà sô kieåm toaùn

TTGT-UEH 9
 2/11/2023

3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan 3. Thuû tuïc ñaùnh giaù ruûi ro vaø caùc hoaït ñoäng lieân quan

a. Phoûng vaán: c.Phaùt hieän caùc moái quan heä baát thöôøng hoaëc ngoaøi döï
- Ñaùnh giaù veà ruûi ro coù theå coù sai soùt do gian laän kieán, chuù yù moái quan heä lieân quan ñeán caùc taøi khoaûn
- Quy trình cuûa Ban Giaùm ñoác veà xaùc ñònh vaø xöû lyù doanh thu.
gian laän d. Ñaùnh giaù caùc yeáu toá daãn ñeán ruûi ro coù gian laän
- Quan ñieåm cuûa Ban Giaùm ñoác
+ Ñoäng cô hoaëc aùp löïc daãn ñeán gian laän;
b Tìm hieåu caùch thöùc cuûa Ban quaûn trò thöïc hieän chöùc
naêng giaùm saùt + Cô hoäi daãn ñeán gian laän;
+ Khaû naêng coù theå bieän minh cho haønh ñoäng gian laän.

4. Xaùc ñònh vaø ñaùnh giaù ruûi ro coù sai soùt VSA 330: BIỆN PHÁP XỬ LÝ CỦA KIỂM TOÁN VIÊN ĐỐI VỚI
troïng yeáu do gian laän RỦI RO ĐÃ ĐÁNH GIÁ

+ ôû caáp ñoä toång theå baùo caùo taøi chính,

+ ôû caáp ñoä cô sôû daãn lieäu cuûa caùc loaïi nghieäp Mục tiêu của kiểm toán viên và
doanh nghiệp kiểm toán Là thu
vuï, soá dö taøi khoaûn vaø thập ĐẦY ĐỦ BẰNG CHỨNG
kiểm toán thích hợp liên quan
đến các rủi ro có sai sót trọng
+ thoâng tin thuyeát minh trong baùo caùo taøi chính. yếu đã được đánh giá, thông qua
việc thiết kế và thực hiện các
biện pháp xử lý phù hợp đối với
các rủi ro này.

TTGT-UEH 10
 2/11/2023

CẤP ĐỘ CẤP ĐỘ CSDL

BCTC BIỆN PHÁP XỬ LÝ
TỔNG THỂ
BIỆN PHÁP Thiết kế và thực hiện các thủ tục
 Nhấn mạnh: duy trì tính HOÀI NGHI NGHỀ NGHIỆP. kiểm toán tiếp theo:
 Bổ nhiệm kiểm toán viên có kinh nghiệm, kỹ năng chuyên môn Thử nghiệm kiểm soát
hoặc sử dụng chuyên gia.
 Tăng cường giám sát. Thử nghiệm cơ bản
 Kết hợp các yếu tố KHÔNG THỂ DỰ ĐOÁN trước khi chọn thủ tục Kết hợp 2 thử nghiệm: Thử nghiệm
kiểm toán tiếp theo.
kép
 Thay đổi chung ( nội dung, lịch trình, phạm vi thủ tục kiểm toán).

THỬ NGHIỆM CƠ BẢN

Thủ tục kiểm toán phát hiện SAI SÓT TRỌNG YẾU ở cấp độ
CSDL
THTHỬ NGHIỆM KIỂM SOÁT
Là thủ tục kiểm toán được thiết kế nhằm đánh giá tính
hữu hiệu của hoạt động kiểm soát trong việc ngăn ngừa,
hoặc phát hiện và sửa chữa các sai sót trọng yếu ở cấp
độ CSDL. KIỂM TRA CHI TIẾT THỦ TỤC PHÂN TÍCH
CƠ BẢN

 Nhóm giao dịch

 Số dư tài khoản
 Thông tin thuyết minh

TTGT-UEH 11
 2/11/2023

Lịch trình thử nghiệm cơ bản

Thử nghiệm cơ bản đối với các rủi ro đáng
kể
Nếu KTV đã xác định rủi ro có SSTY đã được đánh
giá ở cấp độ CSDL là rủi ro đáng kể thì KTV phải
thực hiện các thử nghiệm cơ bản để xử lý rủi ro này.
Nếu chỉ thực hiện thử nghiệm cơ bản đối với một
rủi ro đáng kể thì thử nghiệm cơ bản phải bao gồm
kiểm tra chi tiết.
Nếu thực hiện TNCB tại thời điểm kiểm toán giữa kỳ, để
cung cấp cơ sở hợp lý cho việc mở rộng các kết luận kiểm
toán từ giữa kỳ cho đến cuối kỳ, KTV phải bao quát cả giai
đoạn còn lại bằng cách:
a. Thực hiện các TNCB kết hợp với các TNKS cho
giai đoạn từ giữa kỳ đến cuối kỳ , hoặc
b. Chỉ thực hiện các TNCB bổ sung nếu KTV xác
định rằng như vậy là đủ

(a) Biện pháp xử lý tổng thể đối với các

KTV RRCSSTY đã được đánh giá ở cấp độ BCTC và
phải nội dung, lịch trình, phạm vi các thủ tục
lập và kiểm toán tiếp theo đã thực hhiện
lưu lại
trong (b) Mối liên hệ giữa các thủ tục kiểm toán đó
hồ sơ với các rủi ro đã được đánh giá ở cấp độ
Tài liệu, kiểm CSDL
hồ sơ toán
kiểm (c) Kết quả của các thủ tục kiểm toán, kể cả
toán các kết luận, nếu các thủ tục này không rõ
ràng

Nếu KTV dự định sử dụng BCKT về tính hữu hiệu

của hoạt động kiểm soát thu thập được từ các cuộc
kiểm toán trước, KTV phải ghi chép trong hồ sơ
kiểm toán các kết luận trên cơ sở tin cậy vào các
kiểm soát đã được thử nghiệm trong cuộc kiểm
toán trước

TTGT-UEH 12