Wat is Anorexia Nervosa

De naam anorexia nervosa betekent letterlijk 'gebrek aan eetlust door nerveuze oorzaken'. Deze
naam is eigenlijk misleidend, omdat de patiënten die hieraan lijden geen gebrek aan eetlust hebben,
maar juist doelbewust proberen hun eetlust en hongergevoel te onderdrukken. Anorexia zou eigenlijk
beter 'magerzucht' of 'lijnziekte' genoemd kunnen worden, want de patiënten hebben een
onweerstaanbare drang om af te vallen. Ze zijn er als het ware aan verslaafd en gaan ermee door,
zelfs als zij al sterk zijn vermagerd.
Alles wat te maken heeft met eten, gewicht en lichaamsomvang is een obsessie voor anorexia-
patiënten. Ze tellen voortdurend calorieën en tobben over wat ze wel of niet moeten eten. Voedsel
wordt slechts als 'toegestaan' beschouwd als het weinig calorieën bevat; vooral suikers en vetten zijn
taboe.
Vaak eten anorexia-patiënten iedere dag dezelfde dingen volgens een zichzelf opgelegd ritueel.
Iedere afwijking van dit strikte regime kan paniek oproepen en wordt daarom op alle mogelijke
manieren vermeden. Sommige patiënten kunnen dit regime niet voortdurend volhouden en hebben bij
tijd en wijlen last van eetbuien, waarbij ze in korte tijd veel eten naar binnen werken. Na zo'n eetbui
voelen ze zich erg wanhopig en willen het eten zo snel mogelijk weer kwijt. Dit doen ze dan vaak door
zelf opgewekt braken of door het gebruik van laxeermiddelen. Om nog meer af te vallen dwingen
anorexia-patiënten zichzelf vaak tot overmatige lichamelijke activiteit. Sommige patiënten beoefenen
bijvoorbeeld twee uur per dag aerobics, joggen dagelijks 10 kilometer of doen iedere avond op hun
kamer 500 buikspieroefeningen.
Hoewel de patiënten erg mager - soms zelfs extreem mager - kunnen worden, blijven zij zichzelf dik
voelen. Er is dus sprake van een sterk vertekend lichaamsbeeld. Het is zelfs zo dat naarmate het
gewicht lager wordt patiënten steeds banger worden om aan te komen. Een pondje erbij wordt dan als
een regelrechte ramp ervaren.
Hoewel anorexia-patiënten wel bij anderen opmerken dat die te mager zijn, blijven zij hun eigen
toestand tegenover zichzelf en anderen vaak lang ontkennen. Ze proberen hun eetgedrag en de
lichamelijke gevolgen daarvan voor anderen verborgen te houden uit angst voor druk die anders op
hen uitgeoefend zal worden om aan te komen. Anorexia- patiënten kunnen daarom lang volhouden
dat er niets met hen aan de hand is.

Lichamelijke symptomen
Gewichtsafname

Men constateert bij A.N. patiënten een gewichtsverlies van 20 tot 40% op zeer korte tijd. Soms stelt
men zelfs een gewichtsvermindering van 60% vast.

Amenorroe

Hieronder verstaat men het uitblijven van de normale menstruatie gedurende minimaal drie maanden.
Deze amenorroe kan optreden voor de eetstoornis, gelijktijdig met het begin van de eetstoornis of
lange tijd erna. Dit is vaak het eerste signaal.

Herstel van het lichaamsgewicht betekent niet altijd een onmiddellijke terugkeer van de
maandstonden.

Hardlijvigheid

Obstipatie of hardlijvigheid treedt op als gevolg van het uithongeringproces, wat aanleiding geeft tot
het nemen van laxeermiddelen. Vaak leidt een regelmatig, overdreven gebruik hiervan tot een soort
verslaving aan deze middelen.
Lanugobeharing

Bij zeer sterke vermagering kan een zachte, donsharige beharing ontstaan in het gelaat, op de
schouders en de rug, en in mindere mate op armen en benen.

Daling van het basaal metabolisme

 een daling van de lichaamstemperatuur tot ongeveer 35°C

 een daling van de bloeddruk
 een vertraging van de pulsfrequentie tot 50 slagen/minuut
 een vertraging van de ademhaling tot 10 à 12 maal/minuut

Koude voeten en handen

Door een samentrekking van de bloedvaten ontstaat er cyanose, d.w.z. blauwe verkleuring aan de
uiteinden van het lichaam, meer bepaald aan de voeten en handen.

Het bloed stroomt niet meer tot in de vingertoppen waardoor verkleuring van de lichaamshuid aan die
lichaamsdelen ontstaat.

Andere symptomen

 anemie1, die kan zich uiten in bleekzucht, duizeligheid, moeheid en hoofdpijn

 oedemen2 ten gevolge van een gebrek aan albumine of ten gevolge van een nierbeschadiging
 kaliumtekort ten gevolge van het vele braken of het overdreven gebruik van laxeermiddelen
kan leiden tot hartritmestoornissen
 een vitaminetekort ten gevolge van aanhoudende ondervoeding
 sufheid
 deshydratatie3
 nausea4 en hoofdpijn
 ontkalking waardoor het beendergestel en ook de tanden schade ondergaan
 slaapstoornissen

Psychische aspecten
Gestoord lichaamsbeeld

A.N. patiënten ervaren zichzelf niet zoals ze in werkelijkheid zijn.

Zelfs wanneer ze er uitgemergeld, schrikwekkend mager bijlopen, vinden zij zichzelf te dik. Dit
verklaart waarom ze hun gewichtsgrens steeds maar (naar beneden) verleggen, en zo doorgaan met
hun vermagering. Dit geldt enkel voor het eigen lichaamsbeeld, want meestal hebben de patiënten
een juiste kijk op andermans gewicht en lichaamsbeeld.

Angst om volwassen te worden

Vele A.N.-patiënten ervaren met angst de overgang naar de volwassenheid. Volwassen worden
betekent verantwoordelijkheid nemen, zowel op het terrein van gezondheid (het eigen lichaam in
goede conditie houden), als op psychisch en sociaal vlak (het ontwikkelen van een eigen
gedachtegang, het aangaan van relaties, het maken van beroeps- en levenskeuzen).

1
: Er zijn te weinig rode bloedcellen in het bloed of de aanwezige rode bloedcellen functioneren onvoldoende.
2
vochtophopin
3
uitdroging
4
duizeligheid
Deze angst uit zich bij vele A.N.-patiënten ook t.o.v. de seksualiteit. Door het (extreme) vermageren
gaan de A.N. patiënten de vrouwelijke geslachtvormen reduceren, alsof ze (al dan niet bewust)
streven naar een geslachtsloos lichaam als dat van een kind, voor de puberleeftijd.

Lange tijd heeft men gedacht dat alle A.N.patiënten afkerig stonden t.o.v. seksualiteit.

Er was sprake van vermijding van voortplanting, geblokkeerde seksualiteit en erotiek, het volledig
ontbreken van een seksueel bewustzijn, enz.

Dit is ondertussen weerlegd door onderzoeken. Niet alle A.N.patiënten vertonen deze afwijzende
houding.

Wel is het zo dat de A.N.patiënte op hormonaal gebied in een toestand verkeert zoals voor de
pubertijd. De patiënte vertoont een pre puberaal patroon, dat vooral herkenbaar is in het wegblijven
van de maandstonden. De menstruele cyclus houdt op en de patiënten zijn meestal onvruchtbaar,
zolang als de vermagering niet hersteld is.

Perfectionisme5

A.N. patiënten hebben dikwijls een sterke faalangst. Dit gaat gepaard met een streven naar perfectie
en een grote prestatiedrang. Onvolmaaktheid wordt als een mislukking beschouwd en leidt tot
ongenuanceerd zwart/wit denken.

Vele A.N.patiënten hebben een gevoel van minderwaardigheid, en een sterk negatief zelfbeeld,
waardoor ze geen zelfvertrouwen hebben.

Labiele stemming

A.N.patiënten vertonen dikwijls een wisselvallig humeur. Ze kennen depressieve perioden waarbij
langdurige, oncontroleerbare huilbuien kunnen optreden. Het gevoel van onmacht en gevoelsleegte
brengt de patiënte soms tot dreigen met zelfmoord.

A.N.patiënten ervaren lichaam en geest als gescheiden elementen. Voortdurend zijn ze bezig het
lichamelijk "omhulsel" te reduceren. Ze zijn geobsedeerd door hun slankheidsideaal en drijven dit tot
het uiterste door. Daarbij zijn ze nooit tevreden met het bekomen resultaat en dus ook niet tevreden
met zichzelf. Vandaar dat vele A.N.patiënten ook depressieve buien kennen. Op heldere momenten
"weten" ze wel dat het zo niet verder kan, maar ze "voelen" zich onmachtig t.o.v die magerzucht die
heel hun leven in beslag is gaan nemen.

Gedragsstoornissen
Weigeren van voedsel om een normaal gewicht te handhaven.

Calorie-obsessie

De meeste A.N.patiënten zijn druk begaan met calorieën en interesseren zich ten zeerste voor de
samenstelling van de voeding die ze zichzelf ‘toestaan’. Ze kennen perfect het aantal calorieën van de
bijzonderste voedingsmiddelen en weigeren angstvallig calorierijke spijzen. Vooral vetten,
koolhydraten, suikers en zetmelen worden geweerd.

Liegen en de omgeving misleiden in woord en daad

Ze verzinnen de knapste leugens om niet te moeten eten : "ze komen net van tafel", "hebben last van
moeilijke spijsvertering", "moeten ’s avonds naar een feestje", "lusten dat nou net niet", etc.

5
:het idee dat je zoveel mogelijk dingen zo perfect mogelijk wilt doen.
Vaak slagen ze er ook in – vooral bij de beginfase – hun omgeving te laten geloven dat ze aten, terwijl
ze – bvb. Door braken of weggooien van voedsel eigenlijk niets binnen namen.

A.N.patiënten komen niet gemakkelijk spontaan uit voor wat ze echt doen, denken en voelen. Ze
trachten zich uiterlijk aan te passen aan de veronderstelde verwachtingen van hun omgeving uit
behoefte aan genegenheid.

Hyper-activiteit

Ondanks het tekort aan voedingsenergie, zijn vele A.N.patiënten hyperactief. Ze proberen het weinige
voedsel dat ze zich "toestaan" af te reageren door sportprestaties of overdreven beweging. Daarbij is
enkel het beoogde resultaat voor hen belangrijk, terwijl de activiteit op zichzelf niet als zodanig prettig
wordt ervaren.

Deze hyperactiviteit kan zich ook op intellectueel vlak manifesteren, in de vorm van overdreven veel
studeren.

De aangehaalde hyperactiviteit verblindt vaak de omgeving. Vandaar dat de problematiek te laat

onderkend of de ernst ervan miskend.

Braken en misbruik van laxeermiddelen

Na het eten proberen sommige A.N.patiënten de opgenomen calorieën kwijt te geraken door
opgewekt braken en/of gebruik van laxeermiddelen. Dit gebeurt meestal in het geheim.

Bij het gebruik van laxantia6 verliezen de patiënten gewicht niet door calorieverlies, maar wel door
vochtverlies. Dit heeft echter uitdroging tot gevolg.

Eetrituelen

Vele A.N.patiënten houden zich aan bepaalde regels i.v.m. eten. Ze ontwikkelen voor zichzelf een
soort schema of ritueel, waarvan ze niet willen afwijken.

Dit geldt zowel voor het tijdstip als voor de manier van eten.

Sommige A.N.patiënten eten alleen ’s nachts of nooit in het bijzijn van anderen. Er zijn er die heel
traag eten en uitermate lang kauwen. Anderen verdelen voedsel op het bord in kleine porties, alvorens
ze beginnen te eten, enz.

A.N.patiënten hebben angst om de controle over hun eetgedrag te verliezen.

Bron:www.anbn.be

6
laxeermiddelen