SISTEMI NERVOR

VEGJETATIV
(AUTONOM)
 Te dhena te pergjithshme
 Nga ana strukturore perbehet nga nerva, pleksje nervore,ganglione,qendra
nervore.
 Nga ana anatomike dhe funksionale ndahet ne sistem nervor Simpatik dhe
Parasimpatik.
 Shumica e organeve inervohen nga te dy sistemet prej te cileve njeri ka veprim
nxites (sistemi simpatik) dhe tjetri frenues(parasimpatik) pra veprimtaria e
organeve varet nga ekuilibri midis efekteve antagoniste te dy sistemeve.
Per shembull:
 S.Simpatik ngushton enet e gjakut
 Parasimpatiku i zgjeron.
 Ne baze te ketyre te dhenave enet e gjakut mund te zgjerohen:
 Duke nxitur sistemin parasimpatik
 Duke bllokuar sistemin simpatik
 Edhe ne organe te tjera keto sisteme shfaqin veprime te kunderta p.sh ne zemer
simpatiku rrit forcen tkurrese dhe ritmin, ngushton musklaturen e eneve (rrit
presionin),liron spazmat e bronkeve.
 S.Parasimpatik dobeson veprimtarine e zemres, ul ritmin, zgjeron enet e gjakut,
tkurr musklaturen e lemuar dhe shkakon spazma.

 Impulset nervore tejcohen ne fushen vegjetative me ane te mediatoreve kimik.

Acetilkolina eshte mediator i sistemit
parasimpatik dhe tejcon impulset ne
fijet nervore pasganglionare
parasimpatike ne te gjitha sinapset e
SNQ, ne pllakat motorre te
muskulatures se vijezuar te
skeletit.Ky teritor quhet fusha
kolinergjike
 Adrenalina eshte mediatori kimik qe ben tejcimin e impulsit ne te gjithe fijet
nervore pasganglionare simpatike dhe kjo quhet fusha adrenergjike
 Adrenalina dhe acetilkolina e shfaqin efektin e tyre duke bashkevepruar mbi
disa receptore indore te posacem qe quhen receptoret adrenergjik dhe
kolinergjik.
 Substancat medikamentoze qe nxisin keta receptor quhen mimetike,kurse ato
qe bllokojne bllokuese
FUSHA ADRENERGJIKE

BARNAT ADRENOMIMETIKE
(SIMPATOMIMETIKET)
Barnat adrenomimetike
Barna që nxisin (stimulojnë) sistemin nervor simpatik(SNS)
Agonistë adrenergjikë (adrenomimetikë)
Simpatomimetikë direktë
Imitojnë efektet e neurotransmetuesve të SNS :
 noradrenalinë (norepinefrinë NE)
 epinefrinë (EPI)
 dopaminë
Barnat adrenomimetike
Barnat adrenomimetike
Receptorët adrenergjikë

 Të lokalizuar në gjithë trupin

 Janë receptorë për neurotransmetuesit simpatik

 Receptorë  (alfa)-adrenergjik
 Receptorë  (beta)-adrenergjik
 Receptorë dopaminergjik : përgjigjen vetëm ndaj
dopaminës
 Barnat adrenomimetike
Receptorët -Adrenergjik
 Ndahen në 1 dhe 2 receptorë
 Dallohen nga lokalizimi i tyre në nerva

Të lokalizuar në qelizat efektore

Receptorë 1-Adrenergjik
postsinaptike (qeliza, muskuli, ose organi që nxiten nga
nervi)

Receptorë 2-Adrenergik
 Të lokalizuar në mbaresat nervore presinaptike
(nervi që nxit qelizat efektore)
 Kontrollojnë çlirimin e neurotransmetuesit
Barnat adrenomimetike
Receptorët -Adrenergjik
Përgjigjet e mbizotërimit të
agonistëve -Adrenergjik

Vazokonstriksion

Nxitje e SNQ
 Barnat adrenomimetike
Receptorët - Adrenergjik

Të gjithë janë të lokalizuar në qelizat efektore postsinaptike

 receptorë 1-adrenergjik — të lokalizuar kryesisht në

zemër
 receptorë 2-adrenergjik — të lokalizuar në
muskulaturën e lëmuar të bronkiolave, arteriolave,
dhe organeve viscerale (uterus)
Barnat adrenomimetike
Receptorët - Adrenergjik
Përgjigja e agonistëve -Adrenergjik
Rezulton në:
Relaksim të m. lëmuar bronkiale, GI,
dhe uterine
Glikogjenolizë
Nxitje kardiake
 Barnat adrenomimetike
Receptorët Dopaminergjik
 Një tjetër receptor adrenergjik
-Nxitet nga dopamina
-Shkakton zgjerim të enëve të gjakut, duke rezultuar në rritje të qarkullimit të
gjakut:

 Renal
 Mezenterik
 Koronar
 Cerebral
  Sinapsi.

Parasimpatiku
Ganglione dhe pllaka neuromuskulare perdor si neurotransmetues Ach dhe ka
receptore tipi N.

Ne nivel te organeve perdor si neurotransmetues Ach dhe ka receptore tipi

M.
Parasimpatiku:
Ach depozitohet ne vezikula.
Vjen impulsi elektrik nga aksoni i neuronit presinaptik.
Hap kanale te Ca te cilat futen brenda.
Vezikulat afrohen tek membrana presinaptike dhe cliron Ach ne
hapesiren sinaptike.
Ach vepron me receptorin perkates i cili mund te jete N ose M.

Acetilkolin esteraza eshte enzima e cila e shkaterron Ach dhe

produktet e saj riperthithen nga neuroni presinaptik per te riformuar
Ach
 Simpatiku
Ne nivel te ganglioneve paravertebrale perdoret si neurotransmetues Ach
dhe ka receptor tipi N

Ne nivel te organit efektor perdoret neurotransmetues NA dhe ka receptore

tipi alfa dhe beta.