uhk»UZz Äõ‹ ɤahya«

RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

nfha«ò¤ö®-20

ghuj thœÉaš j¤Jt§fŸ,

thœÉaš tÊKiwfŸ

ïizatÊ Édho-Édh¥ ngh£o

ghl¥gFâ
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

myF 1: ghuj thœÉaš j¤Jt§fŸ

kÅj thœ¡ifÆ‹ ïy£áa« - òUõh®¤j«
òUõh®¤j«
j j®k« (mw«) j fhk« (ï‹g«)
j m®¤j« (bghUŸ) j nkh£r« (åL)
eh‹F Máuk§fŸ
j ãu«k¢rÇa« j thd¥ãuÞj«
j »UAÞj« j r‹Åahr«

myF 2: ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

ïUntW M‹Äf¥ ghijfŸ
j ãuÉU¤â kh®¡f«
j ÃÉU¤â kh®¡f«
eh‹F nahf§fŸ
j g¡â nahf« - m‹ò tÊ
j Phd nahf« - gF¤j¿î tÊ
j uh#nahf« - kd xUik¥gh£L tÊ
j f®knahf« - braš tÊ
Fz§fË‹ Énrõ j‹ikfŸ
j _‹W Fz§fŸ
. r¤t Fz«
. un#h Fz«
. jnkh Fz«
czî
j r¤t Fz czîfŸ
j un#h Fz czîfŸ
j jnkh Fz czîfŸ
MSik ts®¢á¡F ghuj¤â‹ m¿Éaš mQFKiw

ii
 myF 1

ghuj thœÉaš j¤Jt§fŸ

“X ïªâah ÉʤbjG. cdJ M‹Äf¤jhš cyif bt‰¿bfhŸ”
v‹gJ RthÄ ÉntfhdªjÇ‹ åu KH¡f«. ghuj« mšyJ ïªâahÉ‹
cÆ®ehoahf miktJ M‹Äf« MF«. mjid mo¥gilahf¡
bfh©nl ghuj¤â‹ thœÉaš KiwikfŸ mikªJŸsd. ïªâa¥
g©gh£L tuyh‰iw c‰Wneh¡FnthU¡F ï›î©ik bj‰bwd
És§F«. m›to¥gilÆš ghuj« vL¤Jiu¡F« thœÉaš j¤Jt§fŸ
áyt‰iw¢ RU¡fkhf ï§F fh©ngh«.

òUõh®¤j«
òUõh®¤j« v‹whš kÅj thœ¡ifÆ‹ ïy£áa« v‹W bghUŸ.
kÅj thœ¡ifia¥ bghUŸ bghâªjjhf M¡Fgit òUõh®¤j§fŸ.
ïit ghuj¤â‰F k£L« cÇaitašy. cyf k¡fŸ ahtU¡F«
bghJthdit. F¿¥ã£L¢ brhšy nt©LkhÆ‹ cyf k¡fËd¤â‰F¥
ghuj« mˤj bfhil v‹nw ïjid¡ Twyh«. òUõh®¤j§fis¤
jÄÊš “cWâ¥bghU£fŸ” v‹g®. mit:
1. j®k« 3. fhk«
2. m®¤j« 4. nkh£r«
v‹gd.
ït‰iw Kiwna “mw«, bghUŸ, ï‹g«, åL” v‹W jÄÊš
tH§Ft®. kÅj‹ j‹ thœehËš mila nt©oa bghU£fshf
ghuj« ïªj eh‹ifí« K‹it¡»wJ. ïªÃy¥gFâÆš njh‹¿a
ïy¡»a§fË‹ gadhfî« ïitna F¿¥ãl¥gL»‹wd. üÈ‹
gadhf gtzªâ KÅt®,
“mw« bghUŸ ï‹g« åliljš ü‰gand”
v‹W jdJ e‹}š ghÆu¤âš F¿¥ãL»wh®.

1
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

vdnt, kÅjid¥ g©g£ltdhf thœth§F thH¢brŒJ

ca®Ãiy¡F miH¤J¢ brštd ïªeh‹F òUõh®¤j§fshF«.

mw«
x›bthU kÅjD« j¤jkJ flikia cz®ªJ mj‰FÇa
be¿KiwfË‹go tGthJ brašgLjiy mw« vdyh«. âUtŸSt®
‘kdâš F‰wÄ‹¿ ïU¤jiy’ mw« v‹»wh®.
“kd¤J¡f© kháy‹ Mjš mid¤jw‹
MFy Úu ãw”
v‹gJ FwŸ.
kdâš F‰wÄ‹¿ ïU¤jš v‹whš v‹d v‹w nfŸÉ vHyh«.
mj‰F tŸSt®,
“mG¡fhW mthbtFË ï‹dh¢brhš eh‹F«
ïG¡fh ïa‹wJ mw«”
v‹W És¡f« mË¡»wh®. mjhtJ bghwhik, Mir, nfhg«,
fLŠbrhš M»a eh‹ifí« kd¤âÅ‹W fisjš mw« v‹»wh®.
m›thwhd thœî jd¡F« rKjha¤â‰F« e‹ik ga¡F« mwthœî
v‹gJ cWâ.

bghUŸ
cyfthœit ïilô¿‹¿ el¤â¢ bršy¤ njit¥gL«
òw¡fUÉfŸ ‘bghUŸ’ vd¥gL«. F¿¥ghf ïit gz«, åL ngh‹w
bršt§fshF«.
bghUŸ nr®¡F«bghGJ mwtÊfËš k£Lnk bghUŸ nr®¡f
nt©L« v‹gij¢ rh‹nwh®fŸ fhyªnjhW« tÈíW¤â¡ bfh©nl
tU»‹wd®. mwtÊfËš mšyhkš Ôa tÊfËš bghUŸ nr®¥gt‹
ght¤ijna nr®¡»wh‹ v‹W« mt®fŸ m¿îW¤J»‹wd®. vdnt,
bghUŸ gz« nr®¡F«bghGJ mâš ght« fythjthW ftdkhf
ïU¡f nt©L«.

2
 ghuj thœÉaš j¤Jt§fŸ

ï‹g«
mwtÊÆš bghUŸ <£o mDgÉ¡F«nghJ cy»aš ï‹g¤ij
kh¤âuÄ‹¿ mj‹_y« ngÇ‹g¤ij mila Kaynt©L«. kÅj
thœ¡if ï‹g¤ij neh¡»na gaz¥gL»wJ. ïjid ‘ï‹g« v‹gJ
všyh cÆ®¡F« jhdk®ªJ t%c« nkt‰whF«’ vd¤ bjhšfh¥ãa«
F¿¥ãL»wJ. cy»š kÅj‹ gšntW tifahd ï‹g§fis
mDgÉ¡»wh‹. Mdhš, ghuj« vJ c©ikahd ï‹g« v‹gij
vL¤Jiu¡»‹wJ. ïiwÆ‹gnk c©ikahd ï‹g« v‹gJ mj‹
Koî. mj‰fhf cyf ï‹g§fis K‰¿Ykhf kW¤JÉlî« ïšiy.
áy tiuaiwfis¡ TW»wJ. ãwU¡F¤ Ô§F neuhkš Úâbe¿fis¥
ã‹g‰¿ cyf ï‹g§fis kÅj‹ mDgÉ¡fyh«. mJnt ï‹g«
v‹gJ ghuj thœÉaš Kiwik. âUtŸSt® “mw¤jh‹ tUtnj
ï‹g«” v‹W TWtJ« ï§F Ãid¤J¥ gh®¡f¤j¡fJ.
åL
åL v‹whš ÉLjiy v‹W bghUŸ. gªj§fËÈUªJ ÉLjiy.
nk‰Tw¥g£l mwbe¿fËš Ãiybg‰W, m›tÊfËš bghUç£o,
mj‹tÊahf tU« ï‹g§fis mDgɤJ thœªj ã‹ ïiwtidna
v©ÂÆUªJ ãw¥bghʤJ ïiwÆ‹g« mDgÉ¥gnj åLngW
mšyJ K¡â MF«. m¥ngÇ‹g¤ij mila ï«ikÆš ešÉid
òǪJ mj‹ _y« ngÇ‹g¤ij milayh«. x›bthU kÅjD«
ï«Ka‰áÆš j‹id KGikahf <LgL¤â¡ bfhŸs nt©L« v‹gJ
ghuj« fh£L« thœÉaš KiwikahF«.
mw«, bghUŸ, ï‹g«, åL v‹w eh‹Fnk kÅj thœÉ‹
ïy£áa« v‹gij v‹W« kw¡fyhfhJ.
eh‹F Máuk§fŸ
kÅj thœit¡ FHªij¥ gUt«, ïsik¥ gUt«, KJik¥
gUt« v‹W taij mo¥gilahf¡ bfh©L tif¥gL¤Jtij¥
nghynt ekJ m¿th®ªj K‹ndh®fŸ kÅj thœÉaš Kiwikfis
eh‹fhf tif¥gL¤âíŸsd®. mit:

3
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

1. ãu«k¢rÇa« 3. thd¥ãuÞj«
2. »UAÞj« 4. rªÃahr«
v‹gd.
nk‰Tw¥g£l eh‹F Máuk§fS« ïu©L Kiwfshf¡
filão¡f¥g£L tU»‹wd. ãu«k¢rÇa«, »UAÞj«, thd¥ãuÞj«,
rªÃahr« v‹W x›bthU goÃiyahf¡ flªJ tUtJ xU tifahd
thœKiw. ïjid ‘ãuÉU¤â kh®¡f«‘ v‹g®. m¥goašyhJ ãu«k¢rÇa
thœÉ‰F¥ ãwF »UAÞj«, thd¥ãuÞj« M»a thœKiwfSŸ
bršyhkš neuhf rªÃahr thœKiwia¡ filão¤J thœtJ ‘ÃÉU¤â
kh®¡f«‘ v‹wiH¡f¥gL»wJ. ïÅ x›bthU thœKiw F¿¤J«
RU¡fkhf¡ fhzyh«.
ãu«k¢rÇa«
ãu«k¢rÇa¥ gUt« v‹gij¡ fšÉ f‰F« gUt« v‹W Twyh«.
ïs«taâš jFªj FUÉ‹ _ykhf M‹Äf¡ fšÉiaí« cy»aš
fšÉiaí« xUt‹ Kiwahf¥ bg‰W¡ bfhŸs nt©L«. F¿¥ã£l
áy M©LfŸ FUîlndna j§»ÆUªJ mtiu¥ gªJ, mtÇ£l
gÂfis¢ brŒJ khzt‹ jh‹ f‰f nt©oat‰iw¡ f‰W¡bfhŸs
nt©L«. ï¥gUt¤âš xUt‹ FUití« _¤njhiuí« gªJ
bjŒtg¡âíl‹ e‰g©òfisí«, ešy¿ití« bgU¡» thœ¡if¡F
nt©oa jFâfis¥ bg‰W¡ bfhŸs nt©L«.
j§fŸ ïs« gUt¤âš ïuhkãuh‹ táZlÇ‹ FUFy¤âY«,
$»UZz® r©ogÂÆ‹ FUFy¤âY« j§»¥ gÆ‹wij
ïuhkhazK« kfhghujK« F¿¥ãL»‹wd.
»UAÞj«
ãu«k¢rÇa thœit Ãiwî brŒj xUt‹ ïšyw thœ¡if¡FŸ
òF»wh‹. e‰g©òfis¡ bfh©l bg©iz¤ âUkz« brŒJ bfh©L
FHªij¢ bršt§fnshL bghU£bršt¤ijí« mwtÊÆš nr®¤J
thœgt‹ »UAÞj‹ Mth‹. ‘»UA«’ v‹whš ‘åL’ v‹W bghUŸ.
å£oÈUªJ mwthœî thœgt‹ »UAÞj‹ Mth‹. ‘ïšyw«’ v‹W
jÄÊš ïjid¡ TWt®. ïšyw¤jhD¡F Ãiwa flikfŸ cŸsd.

4
 ghuj thœÉaš j¤Jt§fŸ

ïšyw¤jhÅ‹ flikfËš Iªâid Äf K¡»akhditahf

ekJ thœÉaš j¤Jt üšfŸ TW»‹wd. mt‰iw¥ ‘gŠrkfha¡P«’
v‹w bghJ¥bgauhš F¿¥ãLt®.
gŠrkfha¡P§fshtd:
1. ãu«k a¡P« 3. ój a¡P« 5. khDZa a¡P«
2. njt a¡P« 4. ã¤U a¡P«
ntj§fŸ Kjš eåd ïy¡»a§fŸ tiu gŠrkfha¡P§fis¥
ngR»‹wd. ghuj¥ g©gh£oš thœgt‹ ehŸnjhW« ïªj
a¡P§fis¤ jtwhJ ïa‰w nt©L« v‹W tÈíW¤j¥gL»wh‹.
a¡P§fŸ (ahf§fŸ) v‹W ïit bgaÇl¥g£LŸsdnt jÉu
ïitahî« ntŸÉaik¤J¢ brŒa¥gLtdtšy. ïitahî« jd¡F«
r_f¤â‰F« ehŸnjhW« brŒí« e‰brašfshF«. ïªj a¡P§fis¥
g‰¿a És¡f§fis¡ f©lhš ïJ bjËîgL«.
j ãu«k a¡P« v‹gJ ešy üšfis¡ f‰gJ, f‰wt‰iw¢
áªâ¤J¤ bjËtJ, ãwU¡F¡ f‰W¡ bfhL¥gJ, kªâu§fis
XJtJ ngh‹w brašfŸ.
j njt a¡P« v‹gJ ãu«k¤ij¥ gšntW bjŒt tot§fËš
tÊgLtJ, nfhÉY¡F¢ brštJ, Éuj« ïU¥gJ ngh‹w brašfŸ.
j ój a¡P« v‹gJ cy»YŸs k‰w cÆÇd§fshd òGó¢áfŸ,
gwitfŸ, Éy§FfŸ ngh‹wt‰¿‰F czî, Ú® KjÈad
mˤJ¥ ghJfh¤jš.
j ã¤U a¡P« v‹gJ bgÇnah®fis kâ¤jš, tz§Fjš, mt®fŸ
brh‰go el¤jš, kiwªj K‹ndh®fS¡F¤ j®¥gz«, áuh®¤j«,
ã©ljhd« KjÈat‰iw¢ brŒjš ngh‹w brašfŸ.
j khDZa a¡P« v‹gJ å£o‰F tU« ÉUªâd®fS¡F
(òâat®fŸ) czî, Ú®, cil, ïU¡if KjÈa mˤJ¥ ngQjš,
r_f¤âš J‹g¥gLnth®, ViHfŸ, nehí‰wt®fŸ, Mjut‰wt®fŸ
KjÈat®fis¥ ngQjš ngh‹w brašfŸ.
ïšyw¤jhD¡F ïitiaªJ« Äf K¡»akhd flikfshF«.
jÄœkiw jªj tŸStU«,
“bj‹òy¤jh® bjŒt« ÉUªJx¡fš jhbd‹wh§F
I«òy¤jh® X«gš jiy”

5
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

v‹W ïjid tÈíW¤â¡ TW»wh®. mjhtJ “thœªJ kiwªnjh®,

bjŒt«, ÉUªâd®, R‰w¤âd®, jh‹ v‹w Itiuí« ngQjš
ïšyw¤jhÅ‹ flik” v‹gJ mtuJ T‰W.
thd¥ãuÞj«
kÅj thœ¡ifÆ‹ _‹wh« goÃiy thd¥ãuÞj« MF«.
ïšyw¡ flikfis Kiwahf¢ brŒJ Ko¤j kÅj‹ bghW¥òfis¥
ãŸisfËl« x¥gil¤JÉ£L, kidÉíl‹ fh£o‰F¢ br‹W
jÅikÆš ïiw áªjidfËš <Lg£L thœtJ thd¥ãuÞj
thœthF«. ïjid¤ jÄÊš ‘fhLiw thœî’ v‹g®. RU¡fkhf¢ brhšy
nt©Lkhdhš ïJ xU kÅjid¤ Jwtw thœ¡if¡F Ma¤j¥gL¤J«
thœKiw vdyh«. ‘jtK« ïiwg¡âí«’ thd¥ãuÞj thœ¡ifÆ‹
K¡»akhd j®k§fshF«.
rªÃahr«
kÅj thœÉ‹ eh‹fhtJ« ïWâ¥goÃiyíkhf miktJ
rªÃahrkhF«. ãu«k¢rÇa«, »UAÞj«, thd¥ãuÞj« v‹w _‹W
thœ¡if Kiwfisí« KGikahf ÃiwîbrŒj kÅj‹ ï›îyf
thœit KGikahf thœªjtdhf¡ fUj¥gL»wh‹.
ã‹d® mt‹ ï›îyf¥ g‰W¡fŸ mid¤âÅ‹W« j‹id
ÉLɤJ¡ bfh©L ïiwaDóâÆš eh£l« bfhŸth‹. mªj eh£l¤âš
C‹¿ ÉF« Ãiyna rªÃahrkhF«.
cyf ï‹g§fis¤ JwªJ ïiwtid v©Â¤ jtÄa‰WtJ«,
j‹dDgt¤jâš f©l c©ikfisí« Úâfisí« k‰wt®fS¡F
vL¤Jiu¤jY« ïªÃiyÆ‹ j®k§fshF«. ïªÃiyÆš cWâíl‹
C‹¿Ã‹W kÅj‹ ãu«k¤ij mil»wh‹.
nk‰Tw¥g£l eh‹F thœÃiyfS« x‹Wl‹ x‹W
ã‹Å¥ãizªjit. ïªj eh‹F thœÃiyfS« kÅjid¥
g©gL¤â mtid¥ ãu«k¤ij milí« Ãiy¡F ca®¤J«bghU£L
ekJ K‹ndh®fŸ mik¤J¤ jªj KiwikfshF«.
H H H

6
 myF 2

ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

ïUntW M‹Äf¥ ghijfŸ
ïªâa rhÞâu§fËš “kÅj thœ¡if ïiw mDóâ
bgWtj‰nf” v‹W Tw¥g£oU¡»wJ. JwÉahf ïUªjhY« rÇ
ïšyw¤jhdhf ïUªjhY« rÇ mt®fS¡F Éâ¡f¥g£l tÊÆš
M‹Äf¤ij¡ fil¥ão¤jhš ârakhf ïiwtid czuyh« v‹W
cWâahf¡ Tw¥g£oU¡»wJ. g©ila fhy¤âš ghuj¤âš thœªj
ò©Âa Óy®fË‹ tÇirÆš bfh©lhl¥gL« mÞtâ kAhuh#hî«
#df kfhuh#hî« FL«gÞj®fns!
ïªâa rhÞâu§fŸ ïšyw¤âš tá¥gt®fS¡fhf xU áy kj
r«gªjkhd flikfisí«, JwÉfS¡fhf xU áy flikfisí«
bjhF¤J ïU bgÇa M‹Äf¥ ghijia tF¤JŸsd. ïšyw¤jh®fŸ
mDrÇ¡f nt©oa kh®¡f« “ãuÉU¤â kh®¡f«” vd¥g£lJ. ïj‹go
mt®fŸ ቿ‹g§fis mDgÉ¡f cÇik ju¥g£LŸsJ. JwÉfŸ
‘ÃÉU¤â’ kh®¡f¤ij mDrÇ¡f nt©L«. mâš fhk¤â‰F ïlÄšiy.
mjhtJ mt®fŸ ቿ‹g§fis mwnt É£LÉl nt©L«.

ãuÉU¤â kh®¡f«
‘kfhîthz jªâu«’ v‹w üš ÑnH g£oaÈ£L Tw¥g£lt‰iw
ïšy¤jh®fË‹ flikfŸ v‹»wJ. mit ‘ãuÉU¤â kh®¡f«’ v‹w
jiy¥ãš ml§F«.
FL«g thœÉš <Lg£lhY« kÅjÅ‹ F¿¡nfhŸ ïiw
mDóâ bgWjny. mij mila kjüšfËš mt‹ brŒa nt©oa
flikffshf¡ Tw¥g£litfis¢ brŒnj Mf nt©L«. mt‹ jh‹
brŒí« flikfËš gy‹fis¡ flîS¡F m®¥gÂ¥gJ v‹gij
Ãuªjukhf¡ filão¡f nt©L«. ne®ikahd tÊÆš jh‹ bghUç£l

7
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

nt©L«. mtDila thœ¡ifahdJ flîS¡F«, ViHfS¡F«,

â¡f‰wt®fS¡F«, bjh©L brŒtJjh‹ v‹gij czu nt©L«.
v¥nghJ« bg‰nwh®fis k»H¢ brŒa Ka‰á brŒa nt©L«.
mt®fis K‹Å‹W bjŒt§fshf¡ fUj nt©L«. bg‰nwh®fË‹
K‹ÅiyÆš Vsdkhf¥ ngr¡TlhJ. FHªij¤jdkhf elªJ
bfhŸs¡ TlhJ. nfhg¤ijí« fh£l¡TlhJ.
mt‹ c£fh®ªJ bfh©oU¡F«nghJ mtdJ bg‰nwh®fŸ
tªjhš mt‹ clnd vGªJ Éf nt©L«. m›thW brŒtJ
mt‹ bg‰nwh®ghš it¤JŸs kâ¥igí«, kÇahijiaí« fh£L«.
bg‰nwh®fŸ mku¢ brh‹dhš k£Lnk mt®fŸ K‹ÅiyÆš
c£fhuyh«.
ïšyw thœ¡if el¤Jgt‹ bg‰nwh®fS¡F czî mË¥gj‰F
K‹djhf c©z¡TlhJ. mnjnghš kidÉ, FHªijfŸ k‰W«
ViHfS¡F czî mˤj ã‹dnu c©z nt©L«. MÆu«
tifahd ï‹dšfis mDgÉ¡f neÇoD« bg‰nwh®fS¡F¤
jh‹ brŒa nt©oa flikfis¢ brŒa nt©L«. VbdÅš mt‹
j‹Dila cliy mˤj bg‰nwhU¡F¡ fl‹g£oU¡»nwh« v‹gij
kw¡f¡ TlhJ.
kidÉia¤ â£lî« TlhJ. mtSila cz®îfis
mtkâ¤J mtis¤ J‹g¤â‰F Msh¡f¡ TlhJ. kidÉia, bg‰w
m‹idia¥ ghJfh¥gJ nghš ghJfh¡f nt©L«.
ïªâa fyh¢rhu¤âš âUkzkhd kfD« Tl¥ bg‰nwh®fSl‹
tá¡»wh®fŸ. tajhd bg‰nwh®fis¥ ngÂ¥ ghJfh¡f nt©L«
vd vâ®gh®¡f¥gL»wh®fŸ. ij¤âßa cgÃõjkhdJ jdJ kf‹
jhahU¡F¤ bjh©L brŒa nt©L«. mtis¡ flîshf¥ ghÉ¡f
nt©L« v‹»wJ.
fzt‹ kidÉÆ‹ e«ã¡if¡F¥ gh¤âukhdtdhf elªJ
bfhŸs nt©L«. kd¤jhY« ntW xU bg©iz ÉU«ãdhš

8
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

ga§fukhd euf¤â‰F¢ bršy neÇL«. fzt‹ v¥bghGJ«

kidÉ¡F¤ JÂkÂfŸ th§» bfhL¤J«, gz« bfhL¤J«, m‹ò
brY¤âí«, c©ikahf elªJ bfh©L«, ïÅikahd th®¤ijfŸ
ngáí«, rªnjhõkhf it¤J¡bfhŸs nt©L«. kidÉia
J‹òW¤j¡ Toa vªj Éjkhd brašfisí« brŒa¡TlhJ. f‰òŸs
kidÉia milªJ, mtsJ m‹ã‰F¥ gh¤âukhd fzt‹
c©ikÆš mtdJ kj¤â‹ Máfis¥ bg‰wtdhth‹. mjndhL
všyh tifahd e‹ikfisí« bg‰wtdhth‹.
xU FL«g¤jiyt‹ bg©fŸ k¤âÆš ngR«nghJ jFâa‰w
brh‰fis xUnghJ« ga‹gL¤j¡TlhJ. jh‹ rhâ¤jt‰iw¥ g‰¿¥
bgUik mo¤J¡ bfhŸs¡ TlhJ. ‘eh‹ ïij¥ g©Â É£nl‹’, ‘eh‹
mij¢ rhâ¤J É£nl‹’ v‹bwšyh« brhšy¡TlhJ. bghJ¥gilahf¤
j‹Dila òfiH¥ g‰¿nah, j‹Dila bršt¢ brÊ¥ig¥ g‰¿nah,
r_f¤âš jd¡FŸs bgUikahd ïl¤ij¥ g‰¿nah brhšy¡TlhJ.
mnjnghš j‹Dila Vœikiaí« brhšy¡ TlhJ. ãw® j‹Ål«
e«ã¡if it¤J¡ T¿at‰iwí« btËÆš brhšy¡TlhJ.
ïšyw¤jh‹ j‹Dila czî, cil k‰W« btˤnjh‰w¤â‰F
mâf K¡»a¤Jt« mË¡f¡ TlhJ. clš öŒikia¥ ghJfh¡f
nt©L«. mtDila cŸsK« öŒikahf ïU¡f nt©L«.
v¥bghGJ« c‰rhf¤JlD«, RWRW¥òlD« ïU¡f nt©L«.
ijÇarhÈahf ïU¥gJl‹ xU fjhehafid¥ ngh‹W vâÇfis¥
nghÇ£L¤ jL¡f¤ bjÇa nt©L«.
xU nfhiHia¥ nghš elªJbfhŸs¡ TlhJ. j‹Dila
nfhiH¤ jd¤ij m»«irÆ‹ fhuzkhf v‹nwh, v⮤J¥ nghuhl¡
TlhJ v‹nwh r¥igf£L f£l¡ TlhJ. X® M£L¡ F£oia¥ ngh‹W
j‹Dila e©g®fËlK«, cwÉd®fËlK« rhJthf elªJ bfhŸs
nt©L«.
kf‹ eh‹F taij milí« tiuÆš Äfî« m‹ò fh£o
ts®¡f nt©L«. ã‹d® 16 taJ ãuha¤ij milí« tiuÆš jFªj

9
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

fšÉia mË¡f nt©L«. 20 taJ milªj kfid xU ntiyÆš

mk®¤JtJl‹ jd¡F¢ rkkhdtdhf el¤j nt©L«. kfisí«
Tl mJnghynt el¤JtJl‹ fšÉiaí« mË¡f nt©L«. kfË‹
âUkz¤â‰fhf mtS¡F eiffisí« gz¤ijí« mË¡f nt©L«.
xU FL«gÞj‹ j‹Dila rnfhju rnfhjÇfË‹ e‹ikiaí«
ghJfh¡f nt©L«. mt®fŸ ViHfshf ïU¡F« g£r¤âš
mt®fSila FHªijfisí« ftŤJ¡ bfhŸs nt©L«. k‰w
cwÉd®fËlK«, e©g®fËlK«, ntiy¡fhu®fËlK«, brhªj
Ciu¢ nr®ªjt®fËlK«, ešy KiwÆš elªJ bfhŸs nt©L«.
gztrâ gil¤j xUt‹ njit¥g£l cwÉdU¡F«, ViH k¡fS¡F«
cjthkš ïUªjhš mtid xU kÅjdhf kâ¡fhkš Éy§fhfnt
fUJth®fŸ.
ïšyw¤jh®fŸ bf£l kÅj®fS¡F xUnghJ« kÇahij fh£l¡
TlhJ. mt‹ brŒj Ôa brašfis k‹Å¡fî« TlhJ. e‰g©òfŸ
Ãiwªjt®fisí«, ca®ªj Fz§fis¡ bfh©lt®fisí« kâ¤J
el¡f nt©L«. e«g¤jFªjt®fËl« k£Lnk e£ò bfhŸs nt©L«.
m›thW e£ò bfhŸtj‰F K‹dnu mtuJ elto¡iffŸ k‰w
kÅj®fËl« v›thW ïU¡»wJ v‹gij MuhŒªJ m¿ªJ bfhŸSjš
ey«.
e‰bgaiu¢ r«ghâ¡f ne®ikahdJ« c©ikahdJkhd
tÊfËnyna Ka‰á brŒant©L«. mtDila th®¤ijfŸ
k»œ¢áia mË¥gitahfî«, ãwU¡F e‹ik ga¡F« Éj¤âY«
ïU¡fnt©L«. mt‹ Njhl¡TlhJ. mtdJ el¤ijahš ãwU¡F
v¤jifa J‹gK« tu¡TlhJ.
FL«gÞj‹ jh‹ brštªjdhf nt©L« v‹gj‰fhf
ne®ikahd tÊfis ehlhjt‹ mwbe¿fËÈUªJ ãwœjtdh»wh‹.
nrh«ng¿ahf bt£o¥bghGJ ngh¡Fgtid¥ ghÉahf¡ fUJth®fŸ.
j‹id m©oíŸst®fis¡ fh¥gh‰Wtj‰fhf¥ bghUç£L«
Ka‰áÆš RWRW¥òl‹ <Lgl nt©L«.

10
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

k¡fË‹ e‹ik¡fhf¡ FL«gÞj‹ r_f nritÆš <Lgl

nt©L«. bghJk¡fË‹ j©Ù® njit¡fhfî«, Étrha«
brŒtj‰fhfî«, Ú®¤nj¡f§fis¡ f£lnt©L«. fhšeilahf¢
rhiyfËš bršgt®fË‹ e‹ik¡fhf¢ rhiyÆ‹ ïUkU§»Y«
ÃHš jU« ku§fis el nt©L«. ah¤ßf®fS¡fhf ÃH‰Filfis
mik¡f nt©L«. nkY« MWfis¡ fl¡f¥ ghy§fis¡ f£LtJl‹
áwªj rhiyfisí« mik¡f nt©L«. ï›thwhd brašfis¤
j‹dyk‰w cŸs¤njhL nrit kd¥gh‹ikíl‹ brŒí«
FL«gÞj‹, xU bgÇa nah» j‹Dila jt¤â‹ gadhš mila¡
Toa ca®ªj M‹Äf Ãiyia milth‹.
ÃÉU¤â kh®¡f«
všyht‰iwí« JwªJ ÃÉU¤â kh®¡f¤âš bršY« JwÉ¥
bgUk¡fŸ midtU¡Fnk tF¡f¥g£l ghijahdJ FL«gÞj®fË‹
ghijÆÅ‹W« khWg£lJ. ãu«k¢rÇa Éuj¤ij nk‰bfhŸtjhf¢
rgj« V‰w xU r‹Åahá clyhY«, cŸs¤jhY« öŒikíl‹ ïU¡f
nt©L«.
mid¤J¥ bg©fisí« jdJ brhªj¤ jhia¥ nghš v©Â
kÇahij fh£l nt©L«. FL«gÞj®fŸ thG« ïl¤âš åLålhf¢
br‹W ã¢ir vL¤J mj‹ _ynk cliy ts®¡f nt©L«.
vËikahd thœ¡ifia nk‰bfhŸtJl‹ jdJ neu¤â‹
bgU«gh‹ikahd gFâia Úâ üšfis¥ go¥gâY« flîis¥g‰¿
v©QtâY« brytÊ¡fnt©L«. jd¡fhf åL, bršt« ngh‹wt‰iw
it¤J¡ bfhŸs¡ TlhJ. xU FoirÆnyh, nfhÆÈnyh mšyJ xU
ku¤â‹ moÆnyh tá¡fnt©L«. c©ikahdtuhf ïU¡f nt©L«.
bfhšyhikia¡ if¡bfhŸs nt©L«. kd mikâíl‹ thH
nt©L«. mid¤J cÆÇd§fËlK« fUizíŸs« bfh©oU¡f
nt©L«.
X® muriunah mšyJ mtU¡F ïizahd ãuKf®fisnah
br‹W gh®¡f¡ TlhJ. m¥go mt®fŸ JwÉia¥ gh®¡f ÉU«ãdhš

11
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

mt®fŸjh‹ JwÉÆ‹ ïU¥ãl« njo tunt©L«. m¥go tUgt®fis¤

JwÉahdt® k‰wt®fËl« fh£L« mnj m‹ghd cŸs¤Jl‹ elªJ
bfhŸsnt©L«. ViH, gz¡fhu‹, ešyt‹, bf£lt‹ v‹w vªj¥
ghFgh£ilí« ghuhJ midtÇlK« ešy KiwÆš elªJ bfhŸs
nt©L«. ngh‰wš, ö‰wš, ï‹g«, J‹g« vijínk bghU£gL¤j¡
TlhJ. mtuJ xnu F¿¡nfhŸ flîŸ j‹ikia cz®tJ v‹gjhf
ïU¡f nt©L«.

eh‹F nahf§fŸ
ïªâa rhÞâu§fŸ ïiwtid¡ fhz ÑnH Tw¥g£LŸs eh‹F
ghijfŸ Äfî« K¡»akhdit v‹W TW»‹wd. mitahtd:
j g¡ânahf« - g¡âÆ‹ _y« flîis miljš
j Phdnahf« - gF¤j¿É‹ Jiz bfh©L flîis m¿jš
j uh#nahf« - kd¤ij xUKf¥gL¤Jtj‹ _y« ïiwtid
miljš
j f®knahf« - rÇahd brašfis¢ brŒtj‹ _y«
ïiwtid miljš
‘nahfh’ v‹w tlbkhÊ¢ brhšY¡F ‘ïiz’ v‹W bghUŸ.
flîisí«, flîis mila ÉU«ògtidí« ïiz¥gnj nahf«.
‘nahf«’ v‹whš kd¤jhš flîSl‹ bjhl®ò bfhŸtj‰F cÇa Kiw
mšyJ bjhÊšKiw v‹W« brhšyyh«.
ïªâa rhÞâu§fŸ mid¤J k¡fisí«
( 1 ) cz®¢átr¥g£l kÅj®fŸ
(2) gF¤j¿É‹ _y« všyht‰iwí« MuhŒªJ m¿gt®fŸ
(3) âahd¤âš Mœªjt®fŸ
(4) tH¡fkhfnt mâf RWRW¥gh» ïU¥gt®fŸ
v‹W eh‹F bgU« ãÇîfS¡FŸ bfh©L tU»‹wd.
cz®¢átr¥g£lt®fS¡F V‰wJ g¡ânahf«. gF¤j¿î bfh©L
MuhŒgt®fŸ ehlnt©oaJ Phdnahf«. âahd« brŒí« kdÃiy

12
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

bfh©lt®fŸ uh#nahf¤ij nk‰bfhŸsyh«. ïa‰ifahfnt

brašfËš eh£l« bfh©lt®fS¡F¡ f®knahf« gǪJiu¡f¥gL»wJ.

g¡ânahf« - m‹ò tÊ
cz®¢átr¥gLgt®fŸ flîis¡ fh©gj‰F g¡âkh®¡f«
cjî»wJ. cz®¢á¥ó®tkhd m‹ò x›bthUtÇlK« mgÇÄjkhf
cŸsJ. mijna flîis¡ fh©gj‰F Äfî« âwikíl‹
cgnahf¥gL¤j cjîtJ g¡ânahf« MF«. kÅj®fËl« m‹ghdJ
Raey¤njhL Toajhf cŸsJ. mij v¥goahtJ öŒik¥gL¤â
flîË‹ g¡f« âU¥ònthnkahdhš, mJ flîis¡ fhz cjt¡Toa
gaDŸs tÊahf mikªJÉL«. ï›thW V‰g£ljhf¡ TW« gy
gu«giu¡ fijfisí« ïªâa tuyh‰¿š fhzyh«.
ïªâahÉ‹ òfœbg‰w rhJthd Jsájhr® jdJ ïs«
taâš Äfî« cz®¢á tr¥g£L j‹Dila ïs« kidÉÆ‹ghš
mâfkhd g‰W cilatuhf ïUªjh®. xU fzK« mtis É£L¥
ãÇa kdÄšyhjtuhf ïUªjh®. KGkdJl‹ mtis neá¤jh®.
mtUila kidÉ¡F¤ jdJ bg‰nwh®fis É£L¥ ãǪJ áy fhy«
M»ÆUªjjhš mt®fis¡ fhz nt©L« v‹W kd« jÉahŒ¤
jɤjJ. Mdhš Jsájhrnuh mtis É£L¥ ãÇa kdÄ‹¿ ãwªj
åL bršy mDkâ mË¡f kW¤J É£lh®.
xUehŸ Jsájhr® Vnjh ntiy ÃĤjkhf¤ j‹ brhªj »uhk¤ij
É£L btËna br‹wh®. mtUila kidÉ mtÇl« Twhkš mU»š
cŸs »uhk¤âš tá¡F« bg‰nwh® å£L¡F¢ br‹W É£lhŸ. âU«ã
tªJ Jsájhr® elªjij m¿ªJ clnd kidÉia¤ njo¡bfh©L
khkdh® å£L¡F¢ br‹wh®. fztid¡ f©lJ« mtuJ kidÉ¡F
Äfî« j®kr§flkh» É£lJ. flîis neh¡» “ïJ v‹d bt£f¡nfL?
v‹id É£L xU ehŸ Tl ãǪJ ïU¡f Koahjh? v‹Ål« it¤JŸs
Miria¡ flîËl« it¤âUªjhš Ú§fŸ flîŸ jÇrd¤ij¡ Tl
bg‰¿U¡fyh«” v‹W ïo¤Jiu¤jhŸ.

13
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

kidÉÆlÄUªJ fL« brh‰fis¡ nf£L JsájhrÇ‹ kd«

Äfî« JQ¡F‰wJ. clnd å£il É£L btËna br‹wt® Û©L«
tunt ïšiy. mt® Jwî ó©L ïiwtÅl« khwhj g¡â ó©LÉ£lh®.
ehsilÉš ïiwt‹ fh£á bg‰W áwªj KÅt® Mdh®.
Raey« Ä¡fJ«, cz®¢á ó®tkhdJkhd m‹ig¤
öŒik¥gL¤âdhš mJ flîŸ fh£á »il¡F« tÊia¡ fh£L«
v‹gj‰F¤ JsájhrÇ‹ thœ¡if áwªj vL¤J¡fh£lhF«. ï›thW
cyf k¡fË‹ghš fh£L« m‹ig¡ flîË‹ghš fh£LtJ g¡â
vd¥gL»wJ.
g¡ânahf¤ij¥ bghU¤jtiu clš öŒik, kd¤öŒik,
ãuh®¤jid, flîË‹ âUehk¤ij b#ã¤jš, g¡â¥ ghlšfis¥
ghLjš, flîis my§fǤjš, ói# brŒjš M»ait K¡»akhd
m«r§fshF«.
flîis tÊgLtJ ( 1 ) btË¥gilahd rl§FfŸ brŒtJ,
(2) kd¤jhš tÊgLtJ vd ïUtif¥gL«. kd¤jhš tÊgLtJ v‹gJ
âahd« brŒtij¥ ngh‹wJ. mJ òw¢rl§Ffshš Md tÊgh£il
Él¢ áwªjJ. M‹Äf thœ¡ifÆš Xusî K‹nd¿at®fS¡F V‰wJ.
J¡f ÃiyÆš cŸst®fS¡F cUt§fŸ it¤J òw¢ rl§FfŸ _y«
tÊgLtJ áwªj gaid¤ jU«.
#g« brŒtJ mjhtJ flîË‹ bgaiu¢ brhštJ v‹gij¥
gy tÊfËš brŒayh«. flîË‹ bgaiu¤ bjËthd c¢rÇ¥ò
brhšÈ #g« brŒtJ ‘tháf #g«’ vd¥gL«. m›thwšyhJ flîË‹
bgaiu eh¡ifí«, cjLfisí« mir¤J k‰wt®fS¡F¡ nf£fhjgo
#ã¥gij ‘cgh«R #g«’ v‹g®. _‹whtJ tifahd #g¤âš, #g«
brŒgt®fŸ eh¡ifí«, cjLfisí« mir¡fhJ kdâdhš k£L«
flîË‹ bgaiu¡ TWth®fŸ. ïj‰F ‘khdr #g«’ v‹W bga®.
_‹whtJ tifahd #g« ïu©lhtJ tif #g¤ij Él áwªjJ.
ïu©lhtJ tif Kjš tifia Él nkyhdJ.

14
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

kd¤jsÉš flîË‹ m©ikia miltj‰fhd áy

tÊKiwfŸ cŸsd. eLÃiyikíl‹ ÉU¥ò btW¥g‰W mikâíl‹
Toa kdÃiyÆš ïU¥gJ rhªj kndhght« vd¥gL«. j‹id xU
nrtfdhf v©Â¡ bfhŸtJ jhÞa kndhght«. j‹idna xU
njhHdhf v©Â¡ bfh©L tÊgLtJ r¡ja kndhght«. xU jhŒ
j‹Dila kfËl« fh£L« gÇîl‹ tÊgLtJ th¤[ša kndhght«.
m‹ghd kidÉ fztÅl« fh£L« m‹igbah¤J v©Â tÊgLtJ
kJu kndhght«. nkny Tw¥g£l vªj xU tifahd ghijÆš
br‹whY« M‹Äf rhjf‹ flîË‹ j‹ikia milayh«. Mdhš
ïit mid¤Jnk bt›ntW tifahd j‹ikfËY« flîË‹ghš
bfh©LŸs g¡âÆ‹ ju¤âY« ntWg£oU¡F«.
rhªj kndhght¤âš mt®fSila g¡âahdJ Fiwthfnt
ngr¥gL«. jÅ¥g£l KiwÆš flîËl« vªj xU cwití« it¤J¡
bfhŸs ÉU«g kh£lh®fŸ. ïU¥ãD« flîis mila nt©L« v‹w
kd V¡f« ÔÉukhf ïU¡F«.
jhÞa kndhght¤âš flîË‹ nrtfdhf¤ j‹id ghɤJ¡
bfh©L j‹Dila m‹ghd bjh©LfË‹ _y« v#khdid
k»œÉ¡f ÉU«òth‹. ntiy¡fhudhf v©Â¡ bfhŸtjhš j‹id¡
flîË‹ mUfhikÆš ïUªJ r‰W bjhiyÉnyna it¤J¡ bfhŸs
ÉU«òth‹.
njhHdhf v©Â tÊgL«nghJ flîS¡F«, rhjfD¡F«
cŸs cwî beU¡fkhf ïU¡F«. flîis e©gdhf¡ fUâ m‹ig¡
fh£LtJl‹ flîS« j‹Ål« mnj msî m‹ig¡ fh£l nt©L«
v‹w vâ®gh®¥ò« ïU¡F«.
th¤rša kndhght¤âš flîisna j‹Dila FHªijahf¥
ghɤJ m‹ig¢ brhšth®fŸ. Mdhš flîËlÄUªJ mj‰F¥
ãuâgydhf vijí« vâ®gh®¡f kh£lh®fŸ.

15
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

kJu kndhght¤âš flîis tÊgL« rhjf‹ xU kidÉ

j‹Dila fztid v›tsî mHfhf neá¥ghŸ mnjngh‹W
c©ikahd m‹òl‹ rhjidfŸ òÇth‹. ïªj tifahd tÊghL
brŒgt®fŸ, jh‹ X® Mzh mšyJ bg©zh v‹w ghš g‰¿a
m¿it¡ Tl É£LÉLth®fŸ. mJ Äfî« öŒikahd M‹Äf cwî.
ït‰iw¤ jÉu rhjf‹ flîis¤ jdJ jhahfnth,
jªijahfnth v©Â, j‹id mt®fË‹ FHªijahf v©Âí«
tÊglyh«. fhy¤âš thœªj uhkãurh¤, fkyhfhªj®, $uhk»UZz®
ngh‹w kfh‹fŸ flîis #f‹khjhthfnt v©Â tÊg£ld®.
nkny Tw¥g£l M‹Äf rhjid¡fhd ghijfË‹ Jizíl‹
g¡â nahf¤â‰fhd nfh£ghLfis¡ filão¤jhš rhjfÅ‹ flîŸ g¡â
bk‹nkY« g©g£L tsU«. ïªj m‹ghdJ nkY« öŒik milªJ
KoÉš ïZlbjŒt¤â‹ mU£fh£áia¥ bgw¢ brŒ»wJ.

Phdnahf« - gF¤j¿î tÊ
xUt® brhštij e«ã v‹dhš vijí« V‰W¡bfhŸs KoahJ.
rhJ¡fS« Ô®¡fjÇáfS« TWtij e«òtJ fodkhf cŸsJ.
mt®fŸ jtwhd fU¤ij¥ bg‰wt®fshfnth mšyJ j‹idna
Vkh‰¿¡ bfh©lt®fshfnth ïU¡f kh£lh®fŸ v‹W v‹dhš v¥go
cWâahf¡ bfhŸs Koí«. ïJtiu eh‹ flîis czuî« ïšiy,
mjdhš mtiu m¿ªJ bfhŸsî« ïšiy. vdnt v‹dhš flîis
e«g KoahJ. nkY« ïªj cyf« c©ikahf ïU¡»wjh v‹nw
cWâahf¡ bfhŸs KoaÉšiy. mid¤Jnk nghÈahd njh‰wkhf
ïU¡fyh« mšyJ v‹Dila ãu«ikahfî« ïU¡fyh« v‹W
Twyh«.
Ú ïªj cyf« ïU¥gij e«gÉšiy. rhJ¡fS«
Ô®¡fjÇáfS« TW« mDgt§fisí« V‰W¡bfhŸs kW¡»whŒ.
c‹Dila gF¤j¿thdJ mt‰iw e«g kW¡»wJ. Mdhš Ú
c‹id Ia¥gh£Ll‹ Toatdhf ïU¥gij kW¡f KoahJ. vdnt

16
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

Ia§fSl‹ Toatdhf Ú ïU¡»whŒ. Mdhš ‘c©ikÆš’ Ú ah®?

Ú c‹Dila cl«gh? cÆuh? òy‹fsh? mšyJ kdkh? ïit
mid¤J« ïU¡»wJ v‹w ÉÊ¥òz®î cd¡F cŸsJ v‹gij
kW¡f KoahJ. ‘brhªj¡fhuD«’, ‘brhªj« bfh©lhLtJ«’ x‹whf
ïU¡f KoahJ. mit x‹nwhblh‹W ntWg£nl ïU¡F«. vdnt Ú
c‹Dila clš mšy, r¡â mšy, òy‹fS« mšy, kdK« mšy.
Ú ïit mid¤âÅ‹W« ntWgL»whŒ. Ú c‹Dila c©ikahd
milahs¤ij cz®ªJ bfhŸs Ka‰á brŒ. c©ikahf Ú ahuhf
ïU¡»whŒ v‹gij m¿a Ka‰á brŒ v‹W Phdnahf« TW»wJ. Ú
c‹id m¿ªJ bfhŸ. “M¤khd« ɤ┠v‹gJ jh‹ Phdnahf«
TW« Kjyhtjhd m¿îiu.
ï›îy»š ïU¡F« x›bth‹Wnk bjŒt m«r« bghUªâaJ
v‹gJ ntj kªâu§fis mo¥gilahf¡ bfh©lJ. v§F« vâY«
bjŒåf« ïU¡F« g£r¤âš cÆUŸs kÅj®fËlK« bjŒåf«
mtáakhf ïU¡F«. kÅj‹ cÆnuhL thœtj‰F¡ fhuzkhf
miktJ mªj¤ bjŒth«r« clÈDŸ ïU¥gJjh‹. Mdhš mJ
‘mf«’ MfhJ. ïªâa rhÞâu§fis¥ bghU¤jtiu ïªj c©ikahd
‘jh‹’ vd¥gLtJ kd¤jsthd, xU neh¡f« k£Lnk. ïªj¤
bjŒth«r« v‹gJ ‘jh‹’ vd¥gL« mf« v‹gâÅ‹W« ntWg£lJ.
Phdnahf¤ij¥ gÆY« khzt‹ üW ÉG¡fhL ïªj bjŒth«r«
c©ikahdJ v‹W e«g nt©L«.
Kjyhtjhf khzt‹ áy xG§F Kiwfis¡ fil¥ão¡f
nt©L«. mwbe¿ r«gªjkhd f£L¥ghLfŸ kd¤â‹ jirfisí«,
v©z§fisí« cWâahf it¡F«. mj‹ ãwF j‹dyk‰w
ntiyfis¢ brŒtjhš kd« öŒik milí«. khztÅ‹ kd«
öŒik milªJ É£lij m¿ªJ bfh©l FUthdt® khztD¡F
mtDŸ ïU¡F« c©ikahd bjŒt¤j‹ikÆ‹ ÛJ âahd«
brŒí« Kiwia¡ f‰ã¥gh®.

17
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

khzt‹ mtDila MáÇa® fh£oa tÊÆš bršy ( 1 ) áutz«

(2) kdd« (3) Ãâ¤âahrd« M»at‰iw¡ filão¡f nt©L«.
Kjyhtjhf ‘áutz«’ vd¥gLtJ MáÇa® f‰ã¥gt‰iw KGkdJl‹
nf£f nt©L«. mt® TW« ‘j¤tká’, ‘Ú jh‹ fl v‹gij czu
nt©L«.
MáÇa® F¿¥ghš cz®¤J« th®¤ijfis khzt‹
e«gnt©L«. gytifahd Úâ be¿fis¡ filão¤j fhuz¤âdhš
khztD¡F kd¤öŒik V‰g£oU¡F«. vdnt mt‹ MáÇa®
TWtij KG e«ã¡ifíl‹ ã‹g‰Wth‹. jd¡F¤jhnd
“v‹Dila MáÇa® v‹idna bjŒåf« v‹»wh®. Mdhš
v‹Dila mDgtnkh eh‹ mÊa¡Toat‹, v‹Dila r¡âfŸ
XusɉF c£g£lit, v‹Dila m¿î« X® všiy¡F£g£lnj
v‹»wJ. eh‹ mku¤Jt« bg‰wt‹, všyht‰iwí« m¿ªjt‹, r®t
tšyik cilat‹, v§F« Ãiwªjt‹ v‹gjhf v‹dhš czu
KoahjnghJ eh‹ v¥go bjŒåfkhdt‹ Mnt‹? Mdhš v‹Dila
FUÉ‹ th¡F bghŒahfhJ. Mfnt vd¡FŸ vJ bjŒt¤j‹ik
cilajhf ïU¡»wnjh, mij KjÈš eh‹ f©l¿a nt©L«.
f©o¥ghf ïªj clš bjŒåfkhdJ mšy; kiwa¡ ToaJ; br¤J
koa ToaJ. v‹Dila cÆ®r¡âí« bjŒåfkhdJ mšy. VbdÅš
mJ všiy¡F£g£lJ. vdnt, kdK« bjŒåfkhdJ mšy” v‹W
áªâ¥gh‹.
khzt‹ ï›thwhf Mnyhrid brŒJ kd¤jhš bjŒåf«
ïJtšy, ïJtšy v‹W jŸËÉL»wh‹. ï¤jifa Kiwna ‘neâ’,
ïJtšy vd¥gLtJ. go¥goahf ïªj¤ bjŒåf« g‰¿a áªjidahdJ
xUKf¥g£LÉL»wJ. ïJnt Ãâ¤âahrdkh»wJ. mjdhš KoÉš
mtdJ bjŒåf¤ j‹ikÆ‹ bkŒ¥gh£oid czu it¡»wJ.
ïªj Ãiy¡F tªj rhjfD¡F¥ òw cyif¥ g‰¿a
áªjidnah, brhªj cliy¥ g‰¿a Ãidnth ïU¡fhJ. mtdJ
kdK«, mf«ghtK« mtDŸ ïU¡F« bjŒåf¢ rK¤âu¤âš

18
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

fiuªJ nghŒ ïU¡F«. m¥nghJ kdkhdJ ‘îÉfšg rkhâ’Æš

ïU¥gjhf¢ brhšy¥gL»wJ. ï¤jifa îÉfšg rkhâÆš mt‹ mªj
îFzãu«k« jhdhf ïU¥gij cz®»wh‹‌.
ï¤jifa bjŒåf mDgt¤ij¥ bgWtJjh‹ Phdnahf¤â‹
F¿¡nfhŸ. rhjf‹ j‹Dila M‹Äf jhf¤ij îÉfšg rkhâÆš
jdJ bjŒåf¤ j‹ikia cz®ªJ Ô®¤J¡ bfhŸ»wh‹.
‘rÉfšg rkhâ’ vd¥gLtJ nkny Tw¥g£lijÉl¢ r‰W jhœªj
ÃiyÆš cŸsJ. ïj‹go rhjfÅ‹ mfkhdJ r‰W ml§»a ÃiyÆš
mtDŸ ïU¡F«.

uh#nahf« - kd xUik¥gh£L tÊ
j‹Dila kdij MuhŒªJ gh®¤J mj‹ ÛJ j‹Dila
Mâ¡f¤ij¢ brY¤j ïa‰ifahfnt Mtš bfh©lt®fS¡F
uh#nahf« V‰wJ.
Äfî« òfœbg‰w gjŠrÈ KÅtuhš njh‰WÉ¡f¥g£lJjh‹
uh#nahf«. bghJthf ïjid ‘nahf«’ v‹g®. ïJnt ‘»Çah nahf«’
v‹W« miH¡f¥gL»wJ. ïªj nahf¤ij¥ gÆšgt®fŸ v£L Éjkhd
xG§F Kiwfis¡ fil¥ão¡f nt©L«. mit ïak«, Ãak«,
Mrd«, ãuhzhahk«, ãu¤âahfhu«, jhuiz, âahd«, rkhâ v‹gd.
nahfhrd«
5000 M©LfS¡F K‹ ïªâahÉš njh‹¿a âahd Kiw
nahf¡ fiy MF«. mâš nahfhrd« F¿¥ghf cliy cWâbrŒí«
Ãiyfisí« F¿¡F«.
nahf« v‹w brhš rkÞ»Uj¢ brhš MF«. “nahf« v‹whš
miyí« kdij miyahkš xU ne®tÊ¥gL¤J« braš” v‹W
vËikahfî« ciu¡»‹wd®.
Mrd« v‹w brhšY¡F ‘ïU¡if’ v‹gJ bghUŸ. cliy xU
ÃiyÆš F¿¥ã£l msî neu« ïU¡f¢ brŒí« Kiwna nahfhrd«.
jÄÊš ïij ïU¡if v‹wiH¡fyh«.

19
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

nahfhrd« = nahf«+Mrd«. mjhtJ kdij miygha

Élhkš xUÃiy¥gL¤â¢ brŒa¥gL« Kiwna nahf« MF«. kdij
miyghahkš jL¥gj‰nf bgU«ghyhd nahf gƉáfËš f©fis
_o¡bfhŸ»‹wd®. nkY« nahfhrd§fŸ mid¤J« khÅl cl«ãš
cŸs gU¥bghUŸfS¡fhfnt (jir, vY«ò, <uš) brŒa¥gL»‹wd.
áy nahfhrd§fŸ ïu¤j X£l¤ij¢ Ó®gL¤âdhY« mit ïu¤j
x£l¤â‰fhf k£L« brŒa¥gL« gƉá MfhJ.
ïij¥ nghynt áy nahfhrd§fŸ Rthr¤ij¢ Ó®¥gL¤âdhY«
Rthr« Ó®¥gL¤jY¡F v‹W Rthr gªjd« ãuhzahkh ngh‹w
jÅ¥gƉáfŸ cŸsd. mjdhš nahfhrd« v‹gJ cliy
cWâbrŒí« gƉáfS« mit rh®ªj ÃiyfS« k£Lnk.

f®knahf« - braš tÊ
clš, kd« k‰W« th¡fhš brŒí« brašfns f®k« vd¥gL«.
nahf« v‹gj‰F¢ rhjid v‹W bghUŸ. xU braiy btW« brayhf¢
brŒí« nghJ, m¢braš kdâš ÉU¥ò-btW¥òfis¡ bfhL¤J¤
Jau¤âš gªj¥gL¤â, kdij¥ gSth¡F»wJ. mnj braiy¡
f®knahf rhjidahf Ãid¤J¢ brŒí« nghJ kdâš V‰gL« ÉU¥ò-
btW¥òfis Ú¡», kdâš mikâ c©lh¡F»wJ.
brŒj braÈ‹ gaÅ‹ ÛJ cŸs ÉU¥g¤âš ïUªJ
ÉLɤJ¡ bfhŸtJ ï§F K¡»akhf tÈíW¤j¥gL»wJ. v¤jifa
brašneh¡fK« ï‹¿¢ brašgLjš v‹W ïJ miH¡f¥gL»wJ.
xUt® brŒj brašfË‹ ga‹fËÈUªJ xUtiu ÉLɤJ¡
bfhŸtj‰F X® vËikahd tÊ cŸsJ. mJ ga‹fis¡ flîË‹
âUtofËš rk®¥ã¥gJ MF«.
g‰w‰W ïU¥gjhY«, KGikahf¢ ruziltjhY« kd«
öŒikail»wJ. cŸns cŸs M‹kh bkJthf¢ Rl®Él¤
bjhl§F»wJ.

20
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

Fz§fË‹ Énrõ j‹ikfŸ

r¤tFz«
r¤tFz« MdJ ïnyrhdJ; Äj¡F« j‹ikíilaJ;
ãufhá¥gJ. mj‰F k»œ¢áahf ïU¡F« j‹ik c©L. bghU£fis
cz®¤jtšy âwikí« c©L. xËÆ‹ ãufhá¡F« j‹ik, kd¤â‹
âwik, bghUŸfis czu¤j¡f m¿î« kdK« ïU¤jš, XuhoÆ‹
xË ãuâgÈ¡F« j‹ik, xU f©zhoÆY«, xË CLUî« j‹ik
M»a mid¤Jnk ‘r¤tFz«’ mt‰¿š ïU¥gij¡ fh£L»wJ.
mJnghynt k»œ¢á, nghJbk‹w kd«, âU¥âíl‹ ïU¤jš, kdâš
nkyhd Mdªj¤ij cz®jš ngh‹wití« r¤tFz« ïU¥gij¡
fh£L«.

un#hFz«
un#hFz« MdJ mirî, braš, ëkâa‰w j‹ik
M»at‰W¡F¡ fhuzkh»wJ. nguhir, ÉU¥g«, nfhg«, j‰bgUik,
mfªij, ãwiu ml¡» Ms v©QtJ ngh‹wití« un#h Fz¤â‹
ïašghF«. tÈikí«, J‹g¤ijí« cz®¤J« FzKilaJ.
mjhtJ ek¡F V‰gL« všyhÉjkhd J‹gkakhd mDgt§fŸ
un#hFz¤jhš V‰gL»‹wd. cy»š v§fhtJ JÇjkhd brašghLfŸ,
mikâa‰w j‹ik, J‹g§fŸ M»ait fhz¥g£lhš mj‰bfšyh«
fhuzkhf miktJ un#hFznk.

jnkhFz«
jnkhFz« kªjkhf ïU¥gJ, bray‰w j‹ik, nrh«ng¿¤jd«,
ghukhf ïU¡F« j‹ik, vâ®kiwahf¢ brašgLjš M»at‰iw¡
F¿¡»wJ. mirtijnah, brašgLtijnah jL¥gJ jnkhFz«.
kd¤ij¢ nrh«gš bfhŸs¢ brŒJ vªj x‹iwí« bjËthf¥ òǪJ
bfhŸshjgo jL¥gJ jnkhFz¤â‹ ïašò. FH¥g¤â‰F¡ fhuzkhf
miktJ jnkhFz«. kd mG¤j« V‰gLtJ, âif¥gila¢ brŒtJ,
m¿ahik ngh‹wit jnkh Fz¤jhš V‰gLtnj. mJ ö¡f¤ijí«
ka¡f Ãiyiaí« V‰gL¤J«.

21
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

Fz§fŸ _‹¿D¡F« xU bghJthd j‹ik c©L. mit

_‹W« ïilÉlhJ x‹W¡bfh‹W Ku©ghL bfh©L r©ilÆ£L¡
bfh©nl ïU¡F«. mt‰WŸ VjhtJ x‹W Kj‹ik bgw ÉU«ã
k‰wij ml¡» MŸtj‰fhd Ka‰áia¢ brŒJ bfh©nl ïU¡F«.
mnj rka« mit x‹W¡bfh‹W x¤JiH¥igí« bfhL¡F«.
xU bkGFt®¤âÆ‹ Rl® MdJ mâYŸs âÇ, bkGF, beU¥ò
M»a _‹¿‹ x¤JiH¥igí« bg‰W ïU¡»wJ. ïªj _‹¿‹
T£Lwî« ïšyhkš bkGFt®¤â xËu KoahJ. mnj nghynt ïªj
_‹W Fz§fË‹ x¤JiH¥ã‹ fhuzkhfnt ïªj cyf« ïa§»
tU»wJ. ïªj cy»š gil¥ò¤ bjhÊš V‰gLtj‰F K‹ò ïªj
_‹W Fz§fS« x‹iwbah‹W Ä‹rhu¤ j‹ikíl‹ rkÃiy
ciladthf ïUªjd. ïªj cyf« mʪj ã‹d® kWgoí« mit
j‹Dila giHa Ãiyia milªJ ÉL«. mL¤j gil¥ò¤ bjhÊš
Mu«gkhdhš kWgoí« mªj¢ rkÃiy mʪJÉL«.
czî
Ú©l eh£fŸ nehÆ‹¿ Mnuh¡»akhf thG« kÅj®fË‹
ufáa« mt®fŸ c©Q« czî KiwÆšjh‹ x˪âU¡»wJ.
kÅjD¡F cŸs r¤tFz«, un#hFz«, jnkhFz« M»a ïªj
_‹W Fz§fS« czÉdhnyna mik»‹wd.
xUt‹ c©Q« czit¥ bghW¤J mtUila v©z§fŸ
mik»‹wd. Ú c©Q« czî v›tifnah, c‹ v©z§fŸ
m›tifna.
rh¤åf czî tiffis c©L tªjhš mikâ, r¤r§f«,
M‹Äf v©z§fŸ xUtÇl« jiH¤njh§F«. m‹ò mUŸ
bgU»tU«. Kf¤âš mikâ jtG«.
ghš, bt©bzŒ, gH§fŸ, fhŒf¿fŸ, jhÅa§fŸ, nj‹
M»ait Kjš tifahd rh¤åf czÉš ml§F»‹wd.
un#hFz¤ij¤ ö©L« czî tiffŸ c©gt®fŸ v¢braÈš
<Lg£lhY« Mjha«, yhgneh¡f« fUâna <LgLt®. v¥nghJ« vijí«

22
 ghuj« fh£L« thœÉaš tÊKiwfŸ

rhâ¡f nt©L« v‹w všiya‰w cz®¢á¡ bfhªjË¥nghL ïU¥g®.

vâ®gh®¥ò ïšyhkš v¢braÈY« ï›tif kÅj®fŸ <Lgl KoahJ.
khÄr«, Û‹, gU¥ò tiffŸ, Nlhd bghU£fŸ cz®¢áfis¤
ö©l¡Toa un#h czî tiffshF«.
jhk[ Fz§fis¤ ö©L« czî tiffshš nrh«gš, ÑHhd
áªjidfŸ, _®¡f¤j‹ik, t‹Kiw ngh‹w Éy§F Fz§fŸ
c©lh»‹wd. òˤj, bf£L¥nghd fUthL, khÄr«, kJ, yh»Ç
tÞJfŸ jhk[ czî tifahF«.
kÅj®fS¡F xU ehis¡F 1800-ÈUªJ 2000 fnyhÇ tiu
czî njit¥gL»wJ. ïjid miltj‰F¤ j¡f czit m¿ªJ
rh¥ãLjš Äfî« mtáa«.
MSik ts®¢á¡F ghuj¤â‹ m¿Éaš mQFKiw
nahf« v‹w brhšÈ‰F x‹WgLtJ v‹W bghUŸ. ekJ thœÉ‹
y£áa« gu«bghUSl‹ x‹WgLtJjh‹. mj‰F Phd, uh#, f®k,
g¡â nahf§fŸ JizòÇtd. x›bthU M‹khÉY« M‹Äf r¡â
Fobfh©LŸsJ. mjid btË¡bfhzu nt©L«. ïj‰F K‹T¿a
eh‹F nahf§fËš x‹¿dhnyh mšyJ mid¤â‹ cjÉahnyh
eh« e« y£áa¤ij milant©L« vd RthÄ Éntfhdªj® ek¡F
vL¤Jiu¡»wh®. gu«bghUis miltJ v‹gJ«, e«KŸ cw§F«
M‹Äf r¡âia btË¡bfhz®tJ v‹gJ« x‹Wjh‹.
gjŠrÈ N¤âu« uh#nahf¤âš rkhâ Ãiyia v£L¥ goÃiyfshf
ÉtǤJŸsJ. mJ mZlh§f nahf« vd¥gL»wJ. mit
1. ïak« 4. ãuhzhahk« 7. âahd«
2. Ãak« 5. ãu¤âahAhu« 8. rkhâ
3. Mrd« 6. jhuiz
v‹gdthF«.
j KjyhtJ go: bghŒ, âULjš, Ñœ¤ju cz®¢áfŸ, gyh¤fhu«,
ãwÇlÄUªJ mdhtáakhf btFkâfis bgWjš M»at‰¿š
ïUªJ kd¤ij Éy¡Ftnj ïak«.

23
 RthÄ Éntfhdªj® g©ghL k‰W« ghu«gÇa ika«

j ïu©lhtJ go: clš, kd« ïu©ilí« öŒikahf it¤J¡

bfhŸSjš ngh‹w ešy gH¡f tH¡f§fis V‰gL¤â¡ bfhŸjš,
»il¤jij¡ bfh©L âU¥â miljš, vËikahf thœjš,
g¡â r«gªjkhd üšfis¥ go¤jš, X® xG§F Kiwia¡
fil¥ão¤jš k‰W« flîis tz§Fjš M»ait ïâš ml§F«.
j _‹whtJ go: bjhl®ªJ Ú©lneu« âahd« brŒtj‰F trâahf
ïU¡FkhW c£fhUtJ Mrd¤âš ml§F«. uh#nahf« trâahf
c£fhUtj‰F¥ gšntW Kiwfis f‰ã¡»wJ.
j eh‹fhtJ go: ãuhzhahk« mšyšg£L¤ âÇí« kd¤ij Óuhf
_¢R ÉLtj‹ _y« ml¡f cjî»wJ. _¢ir cŸns ïG¥gJ,
ïG¡f¥g£l fh‰iw cŸns F¿¥ã£l neu« j§f it¤J, ã‹d®
btËna ÉLtJ M»at‰iw uh#nahf« gÆ‹w áw¥ghd
MáÇaiu¡ bfh©L gÆy nt©L«. jFâ thŒªj FUÉÅl«
ïUªJ f‰fhkš jhdhfnt uh#nahf« gH»dhš clY¡F«,
cŸs¤â‰F« nfL Éisí«.
j IªjhtJ go: òy‹ cz®¢áfisí«, kd¤ijí« btË
cyF¡F¢ bršyhjgo ml¡» MŸtJ ãu¤âahAhu« vd¥gL»wJ.
j MwhtJ go: jhuiz v‹gJ kdij eh« ÉU«ò« xU bghUË‹
ÛJ it¤J xU á¿J fhy¤â‰F âahd« brŒí« fiy.
j VHhtJ go: jhuiz v‹gijÉl nkyhd Ãiy âahd«
vd¥gLtJ. e«Kila kdkhdJ xU F¿¥ã£l bghUË‹ ÛJ
Ú©l neu« Ãiy¤J ÉgJ âahd Ãiy. v›Éj ïilôW« ï‹¿
kd« xUik¥gLtJ âahd«. âahd«, jhuiz M»a ÃiyfËš
kdij, jh‹ F¿¡nfhshf¡ bfh©LŸs bghUŸfË‹W«
ntWgL¤â¡ bfhŸs Koí«. âahdkhdJ Äfî« g¡Ft¥g£l
Ãiyia milí«nghJ rkhâ vd¥gL«.
j v£lhtJ go: vªj¥ bghUis¡ F¿¤J âahd« brŒ»nwhnkh
mj‹ ÛJ Äfî« Mœªj xUik¥ghL bfhŸS« Ãiyna ‘rkhâ’
vd¥gL»wJ. âahd« brŒgtÇ‹ kd xUik¥gh£o‰F V‰wgo
x‹iwÉl x‹W v‹wgo nkyhd ÃiyfËš rkhâ ïU¡»wJ.
H H H

24