Soạn văn Lão Hạc

I. Tác giả

- Nam Cao (1917 - 1951), tên khai sinh là Trần Hữu Tri.

- Quê ở làng Đại Hoàng, phủ Lý Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân),
tỉnh Hà Nam.

- Ông là nhà văn hiện thực xuất sắc với những truyện ngắn, truyện dài chân
thực viết về hai mảng đề tài chính: người nông dân nghèo đói bị vùi dập và
người trí thức nghèo, sống mòn mỏi bế tắc trong xã hội xưa cũ.

- Sau cách mạng, Nam Cao chân thành sáng tác phục vụ cuộc kháng chiến.

- Ông đã hy sinh trên đường công tác ở vùng sau lưng địch.

- Các tác phẩm chính:

 Truyện ngắn: Chí Phèo (1941), Giăng sáng (1942), Đời thừa (1943), Một
đám cưới (1944), Đôi mắt (1948)
 Tiểu thuyết: Sống mòn (1944)
 Thể loại khác: Nhật kí ở rừng (1948), kí sự Chuyện biên giới (1951)...
II. Tác phẩm
1. Hoàn cảnh sáng tác

- Lão Hạc là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của Nam Cao.

- Truyện được đăng báo lần đầu năm 1943.

-PTBĐ chính: tự sự

2. Bố cục
Gồm 2 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn”.
Câu chuyện Lão Hạc bán chó và sự day dứt của lão.

- Phần 2. Còn lại. Cái chết đầy bất ngờ của Lão Hạc.

III. Đọc - hiểu văn bản

1. Câu chuyện Lão Hạc bán chó và sự day dứt của lão

* Hoàn cảnh của lão Hạc:

- Một ông nông dân già yếu, không nơi nương tựa: sống một mình, tự kiếm ăn
nuôi thân, con trai bỏ đi đồn điền cao su.

- Sau một trận ốm, trong nhà không còn gì để ăn, lão quyết định bán cậu Vàng
- kỉ vật mà anh con trai để lại, không chỉ là một con vật mà còn giống như một
người bạn.

=> Hoàn cảnh vô cùng khó khăn, khổ cực.

* Diễn biến tâm trạng của Lão Hạc xoay quanh việc bán cậu Vàng:

- Tình cảm đối với cậu Vàng:

 Cho ăn bằng một cái bát lớn như của nhà giàu, có gì ăn cũng gắp cho nó
cùng ăn.
 Khi rảnh rỗi còn đem nó ra tẳm rửa, bắt giận.
 Mỗi khi lão uống rượu có đồ nhắm ngon lại gắp cho nó một miếng như
người ta gắp thức ăn cho con cháu trong nhà.
 Thường xuyên tâm sự với nó, vỗ về ôm ấp.

=> Đối xử giống như với một con người.

- Quyết định bán cậu Vàng: vô cùng khó khăn, trăn trở giống như phải quyết
định một việc trọng đại trong đời.

- Diễn biến tâm trạng sau khi bán chó: Sáng hôm sau, lão Hạc sang nhà ông
giáo kể lại toàn bộ sự việc.

 Cố làm ra vẻ vui mừng: “Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ”, nhưng thực ra
lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước.
 “Mặt lão đột nhiên co rúm lại, những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho
nước mắt chảy ra”
 Lão hu hu khóc…
 Tự trách bản thân mình đã già rồi còn đi lừa một con chó: “Khốn nạn...
Ông giáo ơi!... như thế này à?”
 Chua chát bảo với ông giáo: “Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta phải hóa
kiếp cho nó…”
 Lão cười và ho sòng sọc, Lão nói xong lại cười đưa đà… Nụ cười dường
như để nén đi nỗi đau đơn khi mất đi “người bạn” duy nhất.

=> Nam Cao đã khắc họa chân thực nỗi đau khổ, day dứt của Lão Hạc sau khi
bán cậu Vàng.

2. Cái chết đầy bất ngờ của Lão Hạc

- Hoàn cảnh: Lão nhờ cậy ông giáo hai việc.

  Trong nom hộ mảnh vườn, khi thằng con trai về sẽ giao lại cho nó.
 Mang hết tiền dành dụm được nhờ ông giáo giữ hộ để khi mình chết thì
nhờ ông giáo và bà con lo liệu ma chay cho mình.

=> Chuẩn bị trước cho cái chết của bản thân.

- Diễn biến:

 Lão đến xin Binh Tư một ý bả chó và nói dối rằng dạo này có con chó
hay đến vườn nhà lão nên muốn đánh bả nó. Nếu được lão sẽ mời hắn
uống rượu.
 Nhưng thực ra lão Hạc dùng số bả chó ấy để tự tử.

- Hình ảnh lão Hạc khi chết đầy ám ảnh: “Lão Hạc đang vật vã trên giường,
đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt
mép sùi ra, khắp người lão chốc chốc lại bị giật mạnh một cái. Lão vật vã đến
hai giờ đồng hồ mới chết.”

=> Cái chết dữ dội, đau đớn và thê thảm của một con người lương thiện.

Tổng kết:

- Nội dung: Truyện ngắn Lão Hạc đã khắc họa chân thực cuộc đời của người
nông dân Việt Nam trước cách mạng cùng với đó là phẩm chất cao quý của
họ.

- Nghệ thuật: miêu tả tâm lí nhân vật, khắc họa nội tâm nhân vật…