Professional Documents
Culture Documents
Math2 Jabr Heidari
Math2 Jabr Heidari
Uploaded by
waresrasoolyOriginal Title
Copyright
Available Formats
Share this document
Did you find this document useful?
Is this content inappropriate?
Report this DocumentCopyright:
Available Formats
Math2 Jabr Heidari
Math2 Jabr Heidari
Uploaded by
waresrasoolyCopyright:
Available Formats
https://t.
me/riazisara
https://www.instagram.com/riazisara.ir
www.riazisara.ir {YÊZËdËZY {¸¿Y
ٓﻣﻮزش ﻠﻮم
ﻣﻮﺿﻮ ﺎت:
9ﲻﻠﯿﻪﻫﺎی ا ﺪاد اﳉﱪی
ﺗﺄﻟﯿﻒ :اﺳﺘﺎد رﻣﻀﺎن "ﺣﯿﺪري"
9ﺗﻮانﻫﺎ
9ﺬر ا ﺪاد
9ﻋﺒﺎرتﻫﺎی اﳉﱪی ﺗﺤﺖﻧﻈﺮ :اﺳﺘﺎد اﻧﺠﻨﯿﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎري"ﺑﺨﺘﯿﺎر"
9ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﺳﺮﻣﺮﺑﯽﻓﺰﯾﮏ
9ﲡﺰﯾﻪ اﻓﺎدﻩﻫﻫﺎ
ﺴﻮر اﳉﱪی و ا ﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ 9ﺴﻮر
ﻮر
ﺳﺎل 1397 :ﻫـ ش
ﻣﺸﺨﺼﺎت رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺣﯿﺪري ،رﻣﻀﺎن1397 .
رﯾﺎﺿﯿﺎت) 2ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻟﺠﺒﺮي( ،ﻣﻮﻟﻒ :رﻣﻀﺎن ﺣﯿﺪري ،ﮐﺎﺑﻞ :اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻤﺪنﺷﺮق
ﭼﺎپ اول 1397
ﻣﺸﺨﺼﺎت ﮐﺘﺎب
رﯾﺎﺿﯿﺎت ) 2ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻟﺠﺒﺮي( ﻧﺎم ﮐﺘﺎب:
اﺳﺘﺎد رﻣﻀﺎن "ﺣﯿﺪري" ﺗﺄﻟﯿﻒ:
اﺳﺘﺎد اﻧﺠﻨﯿﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎري "ﺑﺨﺘﯿﺎر"ﺳﺮﻣﺮﺑﯽ ﻓﺰﯾﮏ ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﺗﺄﻟﯿﻒ:
ﻣﻮﻟﻒ وﯾﺮاﺳﺘﺎر:
اﻧﺘﺸﺎرت ﺗﻤﺪنﺷﺮق ﻧﺎﺷﺮ:
1397 ﺳﺎل ﭼﺎپ:
ﭼﺎپ اول ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ:
،100اﻓﻐﺎﻧﯽ ﻗﯿﻤﺖ:
1000ﺟﻠﺪ ﺗﯿﺮاژ
0786866011 ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻮﻟﻒ:
Email:Ramazan.Haidari786@yahoo.com
ﻫﻤﻪ ﺣﻘﻮق ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﻟﻒ و ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ.
اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻤﺪنﺷﺮق
ﻧﺸﺎﻧﯽ :ﮐﺎﺑﻞ ،ﺑﯿﻦ ﭼﻬﺎرراﻫﯽ دﻫﺒﻮري و ﭼﻮك ﮐﻮﺗﻪ ﺳﻨﮕﯽ.
ﺷﻤﺎره ﺗﻤﺎس0708215113 /0773294001 :
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻔﺎﻫﯿﻢ اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻘﺪ ﻢ:
اﯾﻦ اﺛﺮ را ﺑﻪ ﭘﯿﺸﮕﺎه ارﻣﻐﺎن آور ﻣﻬﺮ و رﺣﻤﺖ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن
ﺣﻀﺮت ﺧﺎﺗﻢ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﮐﻪ ﮔﻔﺖ» :ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺷﺪهام ﺗﺎ ﻣﮑﺎرم
اﺧﻼق را ﺗﻤﺎم ﮐﻨﻢ« .ﺗﻘﺪﯾﻢ ﻣﯽﮐﻨﻢ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﭘﯿﺸﮕﻔﺘﺎر
در ﺟﻬﺎن ﻣﺘﻤﺪن اﻣﺮوز ﮐﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﮑﻨﺎﻟﻮژي اﺑﺰار ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي رﺷﺪ و اﻧﮑﺸﺎف
ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮد ،در ﺻﻮرت اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ ارزش و ﺟﺎﯾﮕﺎه اﺳﺎﺳﯽ
ﺧﻮد را ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ ،ﮐﻪ ﻋﻠﻢ و ﺗﮑﻨﺎﻟﻮژي در ﺧﺪﻣﺖ ارزشﻫﺎي واﻻي اﻧﺴﺎﻧﯽ ،ﺗﮑﺎﻣﻞ و
رﺳﺎﻧﺪن ﺑﺸﺮ ﺑﻪ آراﻣﺶ و آﺳﺎﯾﺶ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد .ﻣﺎ ﻋﻠﻢ و ﺗﮑﻨﺎﻟﻮژي را ﺑﺪون ﺑﺎورﻫﺎي
دﯾﻨﯽ و اﺣﺴﺎس ﻣﻠﯽ ﮐﺎﻓﯽ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﻣﻌﺮﻓﺖ دﯾﻨﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﯽ،
ﺗﻌﻘﻞ و درك ﺻﺤﯿﺢ از ﺣﻘﺎﯾﻖ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﺗﺠﺮﺑﻪﮔﺮاﯾﯽ ﺿﺮوريﺗﺮ
و ﻣﻬﻢ داﻧﺴﺘﻪ و ﻫﺪف ﻣﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻠﻤﯽ و اﮐﺎدﻣﯿﮏ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺣﺴﺎس دﯾﻨﯽ
و ﻣﻠﯽ اﺳﺖ .و از ﺑﺮادر داﻧﺸﻤﻨﺪ و ﻣﺤﻘﻖ ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺘﺎد رﻣﻀﺎن "ﺣﯿﺪري" ﮐﻪ
ﺳﯿﺴﺘﻢِ را ﺗﺤﺖ ﻧﺎم )آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم رﯾﺎﺿﯿﺎت( در ﺷﻬﺮ ﻏﺰﻧﯽ ﯾﻌﻨﯽ ﻣﺮﮐﺰ ﺗﻤﺪن
اﺳﻼﻣﯽ ﺑﻨﯿﺎنﮔﺬاري ﻧﻤﻮده ،ﺗﻼش و ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻠﻤﯽ اﯾﺸﺎن در ﺑﺨﺶ ﻋﻠﻮم
ﺳﺎﯾﻨﺴﯽ و ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺗﻬﯿﻪ و ﺗﺪوﯾﻦ رﯾﺎﺿﯿﺎت ) ،(2ﯾﮏ ﮔﺎم ﻣﺜﺒﺖ در راﺳﺘﺎي ﺗﺮﻗﯽ
ﺳﻄﺢ ﻋﻠﻤﯽ ﻫﻢوﻃﻨﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺰﯾﺰ ،ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
اﺳﺘﺎد اﻧﺠﻨﯿﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎري "ﺑﺨﺘﯿﺎر"
ﺳﺮﻣﺮﺑﯽ ﻓﺰﯾﮏ
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻓﻬﺮﺳﺖ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ
10 ﻓﺼﻞ اول :ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي ........................................................
10 اﻟﺠﺒﺮ ........................................................................................................................
13 ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ ......................................................................................................
13 ﺧﻮاص ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ .......................................................................................
15 ﻓﺼﻞ دوم :ﺗﻮانﻫﺎ ..........................................................................................
15 ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﻮانﻫﺎ .................................................................................................
20 ﻓﺼﻞ ﺳﻮم :ﺟﺬر اﻋﺪاد .....................................................................................
20 درﯾﺎﻓﺖ ﺟﺬر ﻣﺮﺑﻊ اﻋﺪاد ....................................................................................
21 درﯾﺎﻓﺖ ﺟﺬر ﻣﺮﺑﻊ اﻋﺪاد اﻋﺸﺎري ..................................................................
22 درﯾﺎﻓﺖ ﺟﺬر nام اﻋﺪاد ....................................................................................
23 ﻫﻢ درﺟﻪ ﮐﺮدن ﺟﺬور .........................................................................................
24 ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺬور ........................................................................................................
29 ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم :ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ..............................................................
29 اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي .......................................................................................................
31 اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﭘﻮﻟﯿﻨﻮﻣﯽ .........................................................................
35 درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺠﻤﻮع ﺿﺮاﯾﺐ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ ..............................................................
39 ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ..............................................................................................
42 ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ..................................................................................................
44 ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ :ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ .................................................................................
45 اﻧﮑﺸﺎف ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ........................................................................................
53 ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر ......................................................................................
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻓﻬﺮﺳﺖ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
54 ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ :ﺗﺠﺰﯾﻪ .....................................................................................................
54 ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻓﮑﺘﻮر ﮔﯿﺮي ....................................................................................
54 ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﯿﻨﻮمﻫﺎ ...............................................................................................................
55 ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻪ روش ﮔﺮوپ ﺑﻨﺪي .....................................................................................
59 ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﻣﺸﺘﺮك ............................................................................................
59 ﮐﻮﭼﮑﺘﺮﯾﻦ ﻣﻀﺮب ﻣﺸﺘﺮك ......................................................................................
60 ﻓﺼﻞ ﻫﻔﺘﻢ :ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ .............................................................
60 ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي .................................................................................................................
67 اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ .............................................................................................................
69 اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ...................................................................................................................
72 ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ........................................................................................
73 اﻧﺘﺮوالﻫﺎ .....................................................................................................................
76 ﺳﻮاﻻت .........................................................................................................................
107 ﻣﺂﺧﺬ ...............................................................................................................................
108 ﮐﻠﯿﺪ ﺟﻮاﺑﺎت .................................................................................................................
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻘﺪﻣﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﻘﺪﻣﻪ
ﺑﻨﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮ آﻓﺮﯾﻦ ،آﻓﺮﻧﻨﺪه ﺳﭙﻬﺮ ﺑﺮﯾﻦ .درود ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ رﺣﻤﺖ،
ارﻣﻐﺎن آور ﻣﻬﺮ و ﺳﻌﺎدت ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﯿﺎن و درود ﺑﺮ اﻫﻠﺒﯿﺖ او ﮐﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺛﻘﻞ
ﻓﻀﯿﻠﺖ و ﻣﻌﯿﺎر ﺣﻖ و ﺣﻘﯿﻘﺖاﻧﺪ.
اﻣﺎ ﺑﻌﺪ :روح ﺣﻘﯿﻘﺖﺟﻮﯾﯽ و ﻣﯿﻞِ ﺑﻪ ﮐﻤﺎل ،اﺳﺎﺳﯽﺗﺮﯾﻦ اﻧﮕﯿﺰه ﺑﺸﺮ در ﻃﻮل
ﺗﺎرﯾﺦ ﺑﺮاي ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻋﻠﻤﯽ او ﺑﻮده اﺳﺖ .ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺎس ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﮐﻨﺠﮑﺎوي
ذاﺗﯽاش ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺸﻒ اﺳﺮار ﻫﺴﺘﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ .ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي ﻋﻠﻤﯽ
و ﮐﺸﻔﯿﺎت ﺑﺸﺮ ،ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻂ او ﺑﺮ ﻃﺒﯿﻌﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﻪ رﻓﺎه زﻧﺪﮔﯽ ﻧﯿﺰ ﺷﺪه
اﺳﺖ .اﻣﺎ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ :اﻧﮕﯿﺰه ﺑﺸﺮ در رﻓﺘﻦ ﺑﺴﻮي داﻧﺶ و ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻫﺪاف
ﻣﺎدي اﺳﺖ .و ﺣﻘﯿﻘﺖﺟﻮﯾﯽ ﻧﯿﺎز ﻋﺎﻟﯽ روح اﻧﺴﺎﻧﯽ اﺳﺖ.
ﺟﺴﺘﺠﻮﻫﺎي از ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ اﺑﺰارﻫﺎي ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ )ج( در اﺧﺘﯿﺎر ﺑﺸﺮ ﻗﺮار
داده اﺳﺖ ،ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد .اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎ را ﻣﯽﺗﻮان در ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ زﯾﺮ ﺧﻼﺻﻪ
ﮐﺮد.
¾ اﺑﺰار ﺣﺴﯽ
¾ اﺑﺰار ﻋﻘﻞ
¾ اﺑﺰار دل
¾ اﺳﺘﻔﺎد از ﻣﻨﺒﻊ وﺣﯽ
ﻫﺮ ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد ﻓﻮق اﺑﺰار رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻘﺎﯾﻖ اﺳﺖ ،اﻣﺎ ﮐﻠﯽﺗﺮﯾﻦ و ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﯾﻦ
)ع(
روش ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ،وﺣﯽ و دﺳﺘﻮرات ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان و ﻣﻌﺼﻮﻣﯿﻦ
ﺧﺼﻮﺻﺎً دﺳﺘﻮرات ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﻼم)ص( ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
و در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻤﯽ و ﺗﺠﺮﺑﯽ و ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺟﺰﺋﯿﺎت ﻫﺴﺘﯽ و رواﺑﻂ دﻗﯿﻖ
ﭘﺪﯾﺪهﻫﺎي ﻋﺎﻟﻢ از اﺑﺰار ﺣﺲ و روش داﻧﺶﺗﺠﺮﺑﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻘﺪﻣﻪ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
داﻧﺶﺗﺠﺮﺑﯽ ﺑﺪون داﻧﺴﺘﻦ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﯿﺚ زﺑﺎن ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ
اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد ﮐﺎري اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﯿﺪ .و ﺧﺼﻮﺻﺎً در
ﻋﻠﻮم ﻃﺒﯿﻌﯽ رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﯿﺨﺎﻧﯿﮏ ،اﺣﺘﻤﺎﻻت و اﺳﺘﺮوﻧﻮﻣﯽ ﮐﻪ ﻋﻠﻮم رﯾﺎﺿﯽ و
ﻓﺰﯾﮏ ﻧﺎﻣﯿﺪه ﺷﺪه ،ﮐﻪ ﺣﺪ اوﺳﻂ ﻣﯿﺎن رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﻓﺰﯾﮏ اﺳﺖ .و ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﯾﻪ
اﺻﻮل رﯾﺎﺿﯿﺎت داﻧﺶآﻣﻮزان ،رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﺴﺎ ارزﻧﺪه و ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد .ﻟﺬا
ﺗﺼﻤﯿﻢ ﺑﺮ آن ﺷﺪ ﻣﻤﺪ درﺳﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺗﺤﺖ ﻧﺎم )آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم رﯾﺎﺿﯿﺎت( ﮐﻪ
رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ ﻋﻨﺎوﯾﻦ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت آن ﻣﺴﻠﺴﻞ و ﻣﻨﻄﻘﯽ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﺎﯾﻢ ﺗﺎ در ﻓﻬﻢ
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﻠﻮم ﺗﺠﺮﺑﯽ داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﻪ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ.
ﮐﺘﺎب رﯾﺎﺿﯿﺎت ) (2را ﮐﻪ ﺑﻪ رﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺘﺎد اﻧﺠﻨﯿﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎري "ﺑﺨﺘﯿﺎر"
ﺗﻬﯿﻪ ﻧﻤﻮدهام .اﻣﯿﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﺿﺎﯾﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ،و ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده
ﻫﻢوﻃﻨﺎن و داﻧﺶآﻣﻮزان ﻋﺰﯾﺰ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد .و ادﻋﺎ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﮐﺘﺎب ﺗﻬﯿﻪ ﺷﺪه
ﺧﺎﻟﯽ از ﻧﻮاﻗﺺ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،و از ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدات ﺳﺎﻟﻢ داﻧﺶدوﺳﺘﺎن ،اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﯽﺷﻮد.
رﻣﻀﺎن " ﺣﯿﺪري "
Email:Ramazan.Haidari786@yahoo.com
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎياﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي ﻓﺼﻞاول
آﺷﻨﺎﯾﯽ :در ﻓﺼﻞ اول اﯾﻦ ﮐﺘﺎب اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي ،ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي و ﻗﯿﻤﺖ
ﻣﻄﻠﻖ اﻋﺪاد را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
اﻟﺠﺒﺮ :ﺑﺨﺶ از رﯾﺎﺿﯿﺎت ﺑﻮده ﮐﻪ ﻣﻌﻨﯽ آن ﺗﺮﻣﯿﻢ و ﺟﺒﺮان ﮐﺮدن اﺳﺖ ،ﺑﻪ
ﻣﺴﺎﺋﻞ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎب ﻋﺎﺟﺰ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻠﻢ اﻟﺠﺒﺮ ﺣﻞ ﻣﯽﮔﺮدد و در اﻟﺠﺒﺮ ﺑﺮ
ﻋﻼوه ﻋﺪد ﺣﺮوف ﻧﯿﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد ،ﮐﻪ اﯾﻦ ﺣﺮوف ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﮐﻤﯿﺎت
ﻃﻮل ،ﮐﺘﻠﻪ ،وﻗﺖ ...ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﻓﺮق اﻟﺠﺒﺮ و ﺣﺴﺎب اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎب از ﮐﻤﯿﺎت ﯾﺎ اﺷﯿﺎء ﺑﺎ اﻋﺪاد ﺑﺤﺚ
ﻣﯽﮐﻨﺪ ،اﻣﺎ اﻟﺠﺒﺮ ﮐﻤﯿﺖ ﯾﺎ اﺷﯿﺎء را ﺑﺎ ﺣﺮوف ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ .ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ،اﮔﺮ
ﻋﻠﻢ ﺣﺴﺎب ﺑﻪ ﺑﯿﺎن ﺣﺮﻓﯽ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد ،آنرا اﻟﺠﺒﺮ ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ ،ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺣﺴﺎب
اﻋﺪاد ﺑﺪون ﻋﻼﻣﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮔﺮدد و در اﻟﺠﺒﺮ ﺑﺎ ﻋﻼﻣﻪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد.
ﻣﺎﻧﻨﺪ:
^..., 2, `
3, 1,0, 1, 2, 3, S ,...
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي
اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي داراي ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺻﻔﺮ ﻋﺪدي
اﺳﺖ ﮐﻪ داراي ﻋﻼﻣﻪ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ .ﻗﺒﻞ از اﯾﻦﮐﻪ ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي را ﻣﻮرد
ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دﻫﯿﻢ ﻧﮑﺎت ذﯾﻞ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ.
1) 3 5 8 2) 13 5 8 3) 3, 2, 3, 4
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
در ﻣﺜﺎل 1و 2ﻋﻼﻣﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ و ﻋﻼﻣﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .و در ﻣﺜﺎل 3ﻋﻼﻣﻪﻫﺎي ,ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺪد
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﻋﻤﻠﯿﻪﺟﻤﻊ :ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ دو ﺣﺎﻟﺖ وﺟﻮد دارد.
اﻟﻒ( اﮔﺮ اﻋﺪاد ﻫﻢ ﻋﻼﻣﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ،ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺸﺘﺮك آنﻫﺎ را در ﻧﻈﺮ
ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ.
ب( اﮔﺮ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﻌﻼﻣﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﻋﺪد ﮐﻮﭼﮏ را از ﻋﺪد ﺑﺰرگ ﺗﻔﺮﯾﻖ و
ﻋﻼﻣﻪ ﻋﺪد ﺑﺰرگ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :اﻋﺪاد ذﯾﻞ را ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 3 2 5 )4 36 4 40
)2 5 6 1 )5 2 8 10
)3 3 6 3 )6 32 20 12
ﺗﻮﺟﻪ :ﻋﺪد اﻟﺠﺒﺮي ﮐﻪ ﻋﻼﻣﻪ آن ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ ،آﻧﺮا ﺑﺪون ﻋﻼﻣﻪ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻨﺪ.
ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3 3 , 6 6 32 32 , 761 761
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻔﺮﯾﻖ :ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي اوﻻً ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻔﺮوق را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده ﺑﻌﺪاً
ﺟﻤﻊ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
)1 3 2 3 2 5
)2 4 2 4 2 6
)3 14 10 14 10 4
)4 3 8 3 8 5
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺿﺮب :ﺑﺮاي ﺿﺮب ﻧﻤﻮدن اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي اوﻻً ﻋﻼﻣﻪ را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﻪ ﺿﺮب
ﻧﻤﻮده ،ﺑﻌﺪاً ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺿﺮب ﻋﺪد ﺣﺴﺎﺑﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ .و ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب دو ﻋﺪد ﻫﻢ
ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻟﻌﻼﻣﻪ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .ﯾﻌﻨﯽ:
° °
® ®
¯° ¯°
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي ذﯾﻞ را ﺿﺮب ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 3 2 6 )3 7 2 14
)2 31 2 62 )4 3 8 24
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ :ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮدن اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي اوﻻً ﻋﻼﻣﻪ را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ
ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪاً ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺪد ﺣﺴﺎﺑﯽ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ .ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ دو ﻋﺪد ﻫﻢ ﻋﻼﻣﻪ
ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻟﻌﻼﻣﻪ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .ﯾﻌﻨﯽ:
® ® ® ®
¯ ¯ ¯ ¯
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي ذﯾﻞ را ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 12 y 3 4 )3 18 y 2 9
)2 8 y 2 4 )4 20 y 5 4
اﻓﺎدهﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي :ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ ،ﺗﻔﺮﯾﻖ ،ﺿﺮب ،ﺗﻘﺴﯿﻢ و
رﻓﻊ ﻗﻮسﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﯾﻞ ﺳﺎده ﺳﺎزي ﮐﺮد.
)1 ^32 ª¬ 2 8 º¼ 2 32 8 `
^32 >16@ 2 24 ` 512 48 560
)2 ` ^ 3 2 3 2 8
^6 3 16` 6 3 16 19
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻋﺪاد
ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﺮ ﻋﺪد ﻋﺒﺎرت از ﻣﻘﺪار ﻣﺜﺒﺖ آن ﻋﺪد ،از ﻧﻈﺮ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻋﺒﺎرت از
ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﺪد از ﻣﺮﮐﺰ ﻣﺤﻮر اﻋﺪاد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻋﺪاد را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ
xﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮔﺮدد.
x :xt0
x ®
¯ x :x 0
ﻣﺜﺎل :ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ xرا درﯾﺎﺑﯿﺪ .ﻃﻮري ﮐﻪ x 4, x 4ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﺑﺮاي x 4ﺷﺮط اول و ﺑﺮاي x 4ﺷﺮط دوم ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ.
if x 4 x 4
if x 4 x 4 x 4
ﺧﻮاص ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻋﺪاد
)1 x x
)2 x y x y
)3 xy xy
x x
)4 :yz0
y y
)5 x y yx
)6 x a x ra
اﻓﺎدهﻫﺎي ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ
ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻓﺎدهﻫﺎي ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ از ﺧﻮاص ﻓﻮق اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯿﻢ.
)1 36 3 3 3
)2 6 7 ¼ 6 ª¬ 7 º 6 7 1
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
5 5 5
)3
3 3 3
)4 2 2 2 2 2 2
)5 2 2 2 2
)6 1 2 2 3 1 3 5 2
1 2 2 3 1 3 5 2
2 1 2 3 3 1 5 2 5
)7 S 3 S 3 3S 3S S a 3.141592
S 3 S 3 3S 3S 4S
ﻣﺜﺎل :8اﮔﺮ 1 x 2ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺎﺻﻞ اﻓﺎده زﯾﺮ را ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
x 2 x 1 x 1 x if 1 x 2
x 2 x 1 x 1 x
2 x x 1 x 1 x 2x 2
ﻣﺜﺎل :9اﮔﺮ 2 x 0ﺑﺎﺷﺪ ﺣﺎﺻﻞ اﻓﺎده زﯾﺮ را ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
x 2 x 5 if 2 x 0
x2 x 5 7
a bاﺳﺖ. ﻣﺜﺎل :ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ ab
a b a b ab
a ab
a b a > b b @ ab
a b a > 0@ ab
a b ab
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺗﻮانﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت )(2
ﺗﻮانﻫﺎ ﻓﺼﻞ دوم
آﺷﻨﺎﯾﯽ :ﺗﻮانﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﺳﺎده ﺳﺎزي اﻓﺎدهﻫﺎ و ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت ﻧﻤﺎﯾﯽ
داﺷﺘﻪ ،ﮐﻪ در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺗﻮانﻫﺎ و ﻗﻮاﻧﯿﻦ آنرا ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ ،و ﻗﻮاﻧﯿﻦ
ﺗﻮانﻫﺎ ﻫﻤﺎن روش ﺳﺎده ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻋﺪاد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﺗﻮانﻫﺎ :ﺷﮑﻞ ﺳﺎده ﺟﻤﻊ اﻋﺪاد ﯾﮑﺴﺎن را ﺿﺮب ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ و ﺷﮑﻞ ﺳﺎده ﺿﺮب
اﻋﺪاد ﯾﮑﺴﺎن را ﺗﻮان )ﻃﺎﻗﺖ( ﻣﯽﻧﺎﻣﻨﺪ ،ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ﻫﺮﮔﺎه ﯾﮏ ﻋﺪد ﭼﻨﺪﯾﻦ
ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺿﺮب ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ،اﯾﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺎده )ﺗﻮان(
ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ،اﮔﺮ aﯾﮏ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺑﻨﺎم ﻗﺎﻋﺪه و nﯾﮏ ﻋﺪد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﻨﺎم
ﺗﻮان ﺑﺎﺷﺪ ،دارﯾﻢ ﮐﻪ:
an a IR n IN
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
)1 5 5 5 5 54
)2 3 3 3 3 3 35
7 7 7 7
3
)3
ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺗﻮانﻫﺎ
ﻗﺎﻧﻮن اول
an aaaaa
ﮫn ﻣ ﺮﺗ ﺒ
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺗﻮانﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت )(2
ex :
)1 34 3 3 3 3 81 )2 23 222 8
2 2 2 2 2
4
)3 16 )4 31 3
ﺗﻮﺟﻪ :ﻋﺪد ) (1ﺑﻪ ﺗﻮان ﻫﺮ ﻋﺪد ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ ) . (1ﻣﺎﻧﻨﺪ:
1
10 1 13 1 13 1
ﻗﺎﻧﻮن دوم
a
2n
a2n
ex :
3 3 3 3 3
4
)1 34 81 or 81
x or x x x x x x x x
8
)2 x8 x8
ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم
2 n 1
a a 2 n1
ex :
2 25 32 2 2 2 2 2 32
5
)1 or
3 3
·§ 3 ·§3 27 · § 3 ·§ 3 ·§ 3 27
)2 ¸ ¨ ¸ ¨ ¸ ¨¸ ¨¸ ¨ or
© 2¹ ©2¹ 8 © 2 ¹© 2 ¹© 2 ¹ 8
ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻬﺎرم
am an a mn
ex :
)1 34 u 32 34 2 36 )2 83 u 81 831 84
2 3 5 2 3 5 10
·§1· §1· §1 ·§1 ·§1
)3 ¸ ¨¨ ¸ u¨ ¸ u ¸ ¨ ¸ ¨
©2¹ ©2¹ © 2¹ © 2¹ © 2¹
)4 x x 2 x3 x123 x6
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺗﻮانﻫﺎ (2) رﯾﺎﺿﯿﺎت
ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻨﺠﻢ
a m bm
m
ab
ex :
3 3
§1· §1 ·
3 u5 3u 5 ¨ ¸ u 8 ¨ u8¸
4 4 4 4 3
1) 15 2) 23
©4¹ ©4 ¹
x4 y 4 x5 y 5 z 5
4 5
3) xy 4) xyz
ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺸﻢ
m
an a num
ex :
2 2
1) 34 34u2 38 2) 23 23u2 26
2 n
3) xy x2 y 4) zx z nx
ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻔﺘﻢ
am
n
a mn ,m n
a
ex :
24 4 3 37
1) 2 21 2 2) 37 5 32
23 35
x4 z 2n
3) x 42 x2 4) z 2 nn z n
x2 z n
ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺸﺘﻢ
m
am §a·
¨ ¸ bz0
bm ©b¹
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٧ YÊZËdËZY {¸¿Y{
www.riazisara.ir
ﺗﻮانﻫﺎ (2) رﯾﺎﺿﯿﺎت
ex :
3 4
23 §2· 124 § 12 ·
1) ¨ ¸ 2) ¨ ¸ 64
53 ©5¹ 24 © 2¹
3 2 2
x3 §x· x4 x2 § x2 ·
3) ¨ ¸ 4) ¨ ¸
y3 © y¹ z2 z2 © z ¹
ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻬﻢ
an
a 0
1 1 a nn a0 a0 1 ,a z 0
an
ex :
0 0
1) 1375 1 2) 761x 2 1
0
ªx 3 0
º ª 4 x2
2
§ x 2 · º»
2
§x·
3
x
«
3) « 3 y¨ ¸ » 1 4) y¨ ¸ 1
«¬ y ©3¹ »¼ « z2 z2 © z ¹ »¼
¬
ﻗﺎﻧﻮن دﻫﻢ
1 1 1 am am am
am u a m2 m am
am am am am a mm a 2m
ex :
1 1 1
1) 32 2) xn
32 9 xn
1 1
3) z n 4) ym
zn ym
ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎزدﻫﻢ
n n
§a· §b·
¨ ¸ ¨ ¸
©b¹ ©a¹
YÊZËdËZY {¸¿Y{ ١٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺗﻮانﻫﺎ (2) رﯾﺎﺿﯿﺎت
1
n n n
§a· a an 1 bn bn §b·
¨ ¸ u ¨ ¸
©b¹ bn 1 an 1 an ©a¹
bn
ex :
2
32 32 § 3 · § 64 ·
2
x 3 §x·
3
§ y·
3
1) ¨ 2 ¸ ¨ ¸ 2) ¨ ¸ ¨ ¸
84 82
2
¨ 8 ¸ © 3 ¹ y 3 © y¹ ©x¹
© ¹
1 1
an , an
an an
ex :
32 93 4 y4 x y 4 xy 3
1) 3 2) xy 7
93 32 y 3 1
اﺳﺎﺳﺎت اﻟﺠﺒﺮي
2 2 2 2 2 10
10 2 2 2 2 2 0 1 2 3 4 5
1 2 3 4 5
5 u 2 10
10
2 2u 2u 2u 2u 2 32
10 1 2 3 4 5
5 25 32
0
32 y 2y 2y 2y 2y 2 1 1 1
1 2 3 4 5 23 22 u 21 22 u 2 2 u 2 2
32 y 25 1 1 1
22 u 2 2 u 2 2 22 2 2
1 1
22 y 22 1
1
1 1 2
2 2
2y 2 1 1 2 0
2 2 2
1
2 2
2
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٩
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺟﺬرﻫﺎ ﻓﺼﻞﺳﻮم
آﺷﻨﺎﯾﯽ :ﺟﺬرﻫﺎ ﯾﮏ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻓﺎدهﻫﺎ و ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﻮده ﮐﻪ در
اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺳﺎده ﺳﺎزي اﻓﺎدهﻫﺎي ﺟﺬري و ﻗﻮاﻧﯿﻦ آن ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ.
n
ﻣﯽ ﺟﺬراﻋﺪاد :ﺟﺬر ﯾﮏ ﻧﻮع از ﺗﻮان ﮐﺴﺮي ﻃﺎﻗﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ a
ﻧﻮﯾﺴﻨﺪ a ،ﻋﺪد ﺗﺤﺖ ﺟﺬر و nدرﺟﻪ ﺟﺬر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3
4 2 27 3
ﺗﻮﺟﻪ :1ﺟﺬري ﮐﻪ درﺟﻪ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ،درﺟﻪ آن 2اﺳﺖ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
4 2 9 3 16 4 25 5
ﺗﻮﺟﻪ :2اﻋﺪاد ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺤﺖ درﺟﻪ ﺟﺬر ﺟﻔﺖ ،ﻗﯿﻤﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻨﺎم اﻋﺪاد
1 ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪi :
36 1 36 1 36 1 6 6i
ﻧﮑﺘﻪ :در ﺣﺎﻟﺖ ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﯾﻞ ذﯾﻞ دﻗﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
3 u 2 i 3 i 2 i2 6 6
12
2
6
درﯾﺎﻓﺖ ﺟﺬر ﻣﺮﺑﻊ اﻋﺪاد
ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ﻧﮑﺎت ذﯾﻞ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ.
اﻟﻒ( ﺧﻂ اﻓﻘﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻋﺪد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﺑﻪ ﻃﺮف ﭼﭗ آن ﻧﯿﺰ ﯾﮏ ﺧﻂ ﻋﻤﻮد
رﺳﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٢٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ب( از ﻃﺮف راﺳﺖ دو دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺟﺪا ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ و در ﺑﺎﻻي ﺧﻂ اﻓﻘﯽ و ﭼﭗ
ﺧﻂ ﻋﻤﻮد ﻋﺪد را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب آن از ﻋﺪد ﺟﺪا ﺷﺪه ﻃﺮف
ﭼﭗ اﻋﺪاد ﺑﺰرگ ﻧﮕﺮدد.
ج( ﻋﺪد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه را ﺿﺮب و در زﯾﺮ ﻋﺪد ﺟﺪا ﺷﺪه ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ و از
ﻋﺪد ﺑﺎﻻي آن ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
د( ﺳﭙﺲ دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻌﺪي را ﭘﺎﺋﯿﻦ و ﻋﺪد ﯾﮏﻫﺎي ﻃﺮف ﭼﭗ ﺧﻂ ﻋﻤﻮد را دو
ﭼﻨﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ و اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ را اﻟﯽ اﺧﯿﺮ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺟﺬر ﻣﺮﺑﻊ اﻋﺪاد ذﯾﻞ را در ﯾﺎﺑﯿﺪ.
)1 617796 )2 12321
786 111
617796 1 23 21
7 1
49 1
148 1277 21 23
1566 1184 221 21
9396 221
9396 221
0 0
617796 786 12321 111
در ﯾﺎﻓﺖ ﺟﺬر ﻣﺮﺑﻊ اﻋﺪاد اﻋﺸﺎري
ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ،ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺪاد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده ﺻﺮف اﻋﺪاد ﻃﺒﯿﻌﯽ را از
راﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﭗ و اﻋﺪاد اﻋﺸﺎري را از ﻃﺮف ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ دو دو ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺟﺪا
ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ ،و ﻋﻼﻣﻪ اﻋﺸﺎري را در ﻣﻮﻗﻊ اش ﺑﺎﻻ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
)1 149.5729 )2 26.2144
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٢١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
12.23 5.12
1 49. 57 29 26. 21 44
1 25
1 5 121
49
22 101 101
44
242 557 1022 2044
2443 484 2044
7329 0
7329
0
149.5729 12.23 26.2144 5.12
درﯾﺎﻓﺖ ﺟﺬر nام اﻋﺪاد
ﺑﺮاي ﺟﺬر دوم ،ﺳﻮم ،ﭼﻬﺎرم ...،اوﻻً اﻋﺪاد را ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد درﺟﻪ
ﺟﺬر ،اﻋﺪاد ﻣﺸﺘﺮك را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ،در ﺻﻮرت ﮐﻪ اﻋﺪاد ﺟﺬر ﮐﺎﻣﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ﻋﺒﺎرت ﻣﺠﺬور را از ﺗﺤﺖ ﺟﺬر ﺑﯿﺮون ﻣﯽآورﯾﻢ .و از ﻓﻮرﻣﻮل ذﯾﻞ
اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
b 3
n
an r b ar n 1
, ex : 7 125 7
27 3 2 1.99
nua 7 u 271
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺟﺬر اﻋﺪاد ذﯾﻞ را درﯾﺎﺑﯿﺪ.
3 3
)1 8 )2 343
2 8 7 343
2 4 7 49
2 2 7 7
38 3
23 2 3 343 3
73 7
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٢٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
5
)3 5
7776 2 7776 )4 64
2 64
5 7776 2 3888 5 64
2 32
2 1944
5
25 u 35
5
25 u 2 2 16
2 972
2u3 25 2 2 8
2 486
6 2 4
3 243
2 2
3 81
3 27
3 9
3 3
ﻫﻢ درﺟﻪ ﮐﺮدن ﺟﺬور
ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺬور ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﺪرﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﻢ درﺟﻪ ﮐﺮدن آنﻫﺎ ،او ًﻻ
ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﻀﺮب ﻣﺸﺘﺮك درﺟﻪﻫﺎي ﺟﺬور را ﺑﻪدﺳﺖ آورده آنرا ﺗﻘﺴﯿﻢ
درﺟﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺟﺬور ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ ،ﺑﻌﺪاً ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ را ﺿﺮب ﺗﻮان ﻣﺠﺬور
ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺟﺬور ذﯾﻞ را ﻫﻢ درﺟﻪ ﺳﺎزﯾﺪ.
)1 3
x2 , x 3 x2 6
x4 , x 6
x3
)2 x3 , 4 y x3 8
x12 , 4 y 8
y2
)3 3
z,5 x 3 z 15
z5 , 5
x 15
x3
)4 4
x,3 y 4 x 12
x3 ,3 y 12
y4
)5 6
3, 5 2 6 3 30
35 ,5 2 30
26
5 3
)6 3
24 , 5 32 3 24 15 24 , 5 32 15 32
15 220 , 15 36
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٢٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺟﺬور
ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﮐﺮدن ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺟﺬر ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ذﯾﻞ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ.
اﻟﻒ( ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﺬرﻫﺎ ﻫﻢ درﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺟﺬر ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺠﺬور آن
ﺑﺰرگ اﺳﺖ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
12
32 , 12 25 12 32 12
25
ب( ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﻋﺪاد ﺗﺤﺖ ﺟﺬر ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺟﺬري ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ درﺟﻪ
5, 3 5 5 3
5 آن ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
ج( اﮔﺮ ﻣﺠﺬور و درﺟﻪ ﺟﺬور ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ ،اوﻻً آن را ﻫﻢ درﺟﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪ
ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺟﺬور ذﯾﻞ را ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 3
a, a 3 a a )2 3
81, 5 81 3 81 5
81
)3 5
31, 5 82 5 31 5
82 )4 12
3 , 3 5 12 3 12
3 ,
3
5 12
54 12 3 12
54
ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺟﺬرﻫﺎ
ﻗﺎﻧﻮن اول
m
n n
am an , an a : n 2k
4 15 6
4 2 3 15 5 6
)ex : 1 3 3 2
3 9 )2 x x 3
x )3 2
x x 2
x3
ﻗﺎﻧﻮن دوم
n
abc n
an bn c
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٢۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد 2 رﯾﺎﺿﯿﺎت
ex : 1) 4a 2b 4 4 a 2 b4 2ab 2
31u 2 u 3 31 2 3 31 2 3
2) 1
4
31 u 4 u 9
2 3
31 4 9
2 4 4 31 2 3
3) 5
32a 5 5
325 5 a 5 2a
ﻗﺎﻧﻮن ﺳﻮم
n
a n
a
n
b b
ex :
32 32 x5 x5
1) 16 4 2) x2 x
2 2 x 3 x3
3
81 81 3
3) 3
3 3
27 33 3
3 3
ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻬﺎرم
m n mn
a a
ex :
4 2 42 8 3 2 5 3 3253 90
1) 5 5 5 2) 32 32 32
3 4 2 342
3) x 24 212 x 24 212 24
x 24 212 x 2
ﻗﺎﻧﻮن ﭘﻨﺠﻢ
a ab
xb z xb z
23
ex : 1) 23 8 22 u 8 6
64 2
2
2) 3
5 3 2 322 52 u 32 u 2 12
54 u 32 u 2
32
3) 3
2 16 22 u16 6
22 u 24 6
26 2
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٢۵ YÊZËdËZY {¸¿Y{
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻗﺎﻧﻮن ﺷﺸﻢ
z z
n
am n am
ex :
3 3 2 2
)1 6
22 6 22 6
26 2 )2 31 2 31 32 3
6 3
1 1 1 1
)3 3
2 3
26 3 41
26 3
2 6 22 4
ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻔﺘﻢ
xn y n
xn y
ex : )1 3 2 1 3 2 32 u 2 18
)2 2 5 12 5
25 u12 5
384
)3 x n 32 x n n
x n x n 32 n
x 2 n 32 x 2 n 32
ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺸﺘﻢ
2n 2n 1
a a a.... a a
ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻬﻢ
4a 1 1
a a a ....
2
ﻗﺎﻧﻮن دﻫﻢ
4a 1 1
a a a ....
2
ﻗﺎﻧﻮن ﯾﺎزدﻫﻢ
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٢۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
n n 1
a n a n a ... a
ﻗﺎﻧﻮن دوازدﻫﻢ
n n 1
a : n a : n a ... a
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻧﻬﻢ ،دﻫﻢ ،ﯾﺎزدﻫﻢ و دوازدﻫﻢ ﺟﺬور ذﯾﻞ را ﺳﺎده
ﺳﺎزﯾﺪ.
`24 4
1 16
)1 3 3 3 3 32 315
4 u 20 1 1
)2 20 20 20 ... 5
2
4 u 56 1 1
)3 56 56 56 ... 7
2
4 4 1
)4 27 4 27 4 27... 27 3
27 3
3 31
)5 16 : 3 16 : 3 16... 16 4
16 2
ﻗﺎﻧﻮن ﺳﯿﺰدﻫﻢ:
a a 1 a a 1 a a 1 ... a 1
ﻗﺎﻧﻮن ﭼﻬﺎردﻫﻢ:
a a 1 a a 1 a a 1 ... a
، Aﭘﺲ ﻗﯿﻤﺖ Aرا درﯾﺎﺑﯿﺪ. ﻣﺜﺎل :اﮔﺮ 3 2 3 2 3 2 ...
A 3 2A A2 3 2A A2 2 A 3 0
A1 3, A2 1
ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻓﺎده اي ﺟﺬري
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٢٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺟﺬر اﻋﺪاد رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻓﺎدهﻫﺎي ﺟﺬري در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎنﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺬرﻫﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ
ﺑﺎﺷﻨﺪ ،و ﺟﺬرﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﺟﺬور ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﻢ درﺟﻪ و ﻣﺠﺬورﻫﺎ ﺑﺎﻫﻢ
ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺟﺬور ذﯾﻞ را ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 3 2 8 3 2 2 2 3 2 2 5 2
)2 3
5 23 5 63 5 1 2 6 3
5 3 3 5
)3 4
3 13 4 3 1 13 4
3 14 4 3
ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻓﺎدهﻫﺎي ﺟﺬري
در ﺻﻮرت اﻓﺎدهﻫﺎي ﺟﺬري ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﻫﻢ درﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،و
اﮔﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻟﺪرﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،اوﻻً آنﻫﺎ را ﻫﻢ درﺟﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪاً ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ را
اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :اﻓﺎدهﻫﺎي ﺟﺬري ذﯾﻞ را ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
a8
)1 5
a8 y 5 a 3 5 5
a5 a
a3
)2 3 x 5 x3 15 x 4 15 x 2
)3 2 x x3 2x x x 2x2 x
)4 3
32 u 3 2 3
32 u 2 3
25 u 2 3
26 22 4
)5 5
x3 y 15
x3 15 y 5 15
x3 y 5
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٢٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻓﺼﻞﭼﻬﺎرم
آﺷﻨﺎﯾﯽ :در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ،ﺧﻮاص و ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي آن
ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي :ﻋﺒﺎرﺗﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از ﯾﮏ ﺛﺎﺑﺖ ﯾﺎ ﯾﮏ ﻣﺘﺤﻮل و ﯾﺎ از ﺗﺮﮐﯿﺐ
ﺛﺎﺑﺖﻫﺎ و ﻣﺘﺤﻮلﻫﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
8
8 , 3, x, y 2 , x, 3 x, , 2 x y,...
x
ﻣﺘﺤﻮل و ﺛﺎﺑﺖ :ﻣﺘﺤﻮل ﯾﮏ ﺳﻤﺒﻮل اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﯾﮏ ﺳﺖ ﻏﯿﺮ
Aﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮاي xﻗﯿﻤﺖﻫﺎي ﺧﺎﻟﯽ وﺿﻊ ﺷﻮد .ﻣﺜﻼً^x : x t 3` :
ﺑﺰرگﺗﺮ و ﻣﺴﺎوي از 3را ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻧﻤﻮد .و ﺣﺮوف x, y, zرا ﺑﻨﺎم ﻣﺘﺤﻮل
var ibleﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ،و ﺛﺎﺑﺖ ሺ ሻﺑﻪ ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﯿﯿﻦ اﻋﺪاد ﮔﻔﺘﻪ
ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ آن ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ،ﻣﺜﻼً اﻋﺪاد ` ^1, 2,3,...ﻫﯿﭽﮕﺎه ﺑﺎﻫﻢ دﯾﮕﺮ
ﻣﺴﺎوي ﺷﺪه ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ،ﺑﻠﮑﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻌﯿﯿﻦ ﺧﻮد را دارد.
ﺣﺪ اﻟﺠﺒﺮي :ﺑﻪ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ از اﻋﺪاد و ﺣﺮوف ﮐﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺿﺮب و ﯾﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ
ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺣﺪ اﻟﺠﺒﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3x, 3, y, x2 z, x ,...
ﺿﺮﯾﺐ ﯾﮏ ﺣﺪ :اﻋﺪاد ﺛﺎﺑﺖ ﮐﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺿﺮب ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﺘﺤﻮل اﺳﺖ ،ﺑﻨﺎم
ﺿﺮﯾﺐ ﻋﺪدي ﻫﻤﺎن ﺣﺪ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ،و ﯾﺎ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺣﺮوف ﺑﺎ ﻋﺪد ﺛﺎﺑﺖ در ﺣﺎﻟﺖ
ﺿﺮب ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺿﺮﯾﺐ ﯾﮏ ﺣﺪ اﻋﺪاد و ﺣﺮوف دﯾﮕﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3xy 3ﺿﺮﯾﺐ ﻋﺪدي ﻧﻈﺮ ﺑﻪ yﺿﺮﯾﺐ 3xاﺳﺖ
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٢٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺣﺪود ﻣﺸﺎﺑﻪ :ﻋﺒﺎرت از اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺻﺮف ﺿﺮاﯾﺐ آنﻫﺎ
ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3x2 o 12 x2 zy o 5zy 2 x5 o 3x5
ﺣﺪود ﻏﯿﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ :ﻋﺒﺎرت از اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺣﺮوف آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻫﻢ
ﻣﺴﺎوي ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
8xy 2 o 2 xy 3za3 o 4 z 2 a3 3ax o 3ab
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي :ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻤﻮم ﻋﺒﺎرات اﻟﺠﺒﺮي ﺑﻪ ﺳﻪ ﻧﻮع اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ
ﮐﺪام ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
ج( ﻏﯿﺮ ﻧﺎﻃﻖ ب( ﻧﺎﻃﻖ)ﮔﻮﯾﺎ( اﻟﻒ( ﭘﻮﻟﯿﻨﻮﻣﯽ
ﺑﺮاي اﯾﻦ ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ را ﻣﻔﺼﻞ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ اﺑﺘﺪا اﻓﺎدهﻫﺎي ﻧﺎﻃﻖ و ﻏﯿﺮﻧﺎﻃﻖ
را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
اﻓﺎهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻧﺎﻃﻖ :اﮔﺮ ﺑﺘﻮاﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﯾﮏ اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ
px
ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﻢ ﻃﻮري ﮐﻪ p x , q xﻋﺒﺎرت اﻟﺠﺒﺮي ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻧﻮع qx z0
qx
ﻋﺒﺎرت را ﺑﻨﺎم اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻧﺎﻃﻖ)ﮔﻮﯾﺎ( ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
x2 1 x
, , ,...
x3 z y2
اﻓﺎدهﻫﺎي ﻏﯿﺮﻧﺎﻃﻖ :ﻋﺒﺎرت از اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ آنرا ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺧﺎرج
ﻗﺴﻤﺖ دو ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻧﻮﺷﺘﻪ ﮐﺮده ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3 3 x
, ab , ab2 , ,...
x 2x
ﻣﻠﺘﯽ ﻧﻮم :ﻋﺒﺎرت ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺣﺪه اﻟﺠﺒﺮي ﮐﻪ ﺗﻮان ﻣﺘﺤﻮل آن ﮐﺴﺮي ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ
ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم ﻣﻠﺘﯽ ﻧﻮم ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٣٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
1
3 x, 8 xy ,
3 a b1 ,...
2
اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﭘﻮﻟﯿﻨﻮﻣﯽ
اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺣﺪه ﮐﻪ ﺗﻮانﻫﺎي ﺣﺮوف ﺷﺎن در ﺳﺖ اﻋﺪاد ﮐﺎﻣﻞ
,Wﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻨﺎم ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺷﮑﻞ ﻋﻤﻮﻣﯽ آن `^0,1, 2,3,...
ﻋﺒﺎرت از:
an xn an1 xn1 an2 x n2 ... a1 x1 a0 x0 an z 0
ﻃﻮري ﮐﻪ nﯾﮏ ﻋﺪد ﻣﮑﻤﻞ و ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه درﺟﻪ ﻣﺘﺤﻮل و
an , an1 , an2 ,..., a2 , a1 , a0ﺿﺮاﯾﺐ اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ اﻧﺪ.
ex :
x 2 x, y 2, x 1, 8,...
ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
ﺗﻮان ﺗﻤﺎم ﻣﺘﺤﻮﻟﯿﻦ اﻋﺪاد ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
در ﻣﺨﺮج ﻣﺘﺤﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺘﺤﻮل ﺗﺤﺖ ﺟﺬر ﻧﺒﺎﺷﺪ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
a2 a, a 1, x2 2 x 12,...
ﻣﻮﻧﻮم)ﯾﮏ ﺣﺪه( :ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ داراي ﯾﮏ ﻋﻼﻣﻪ و ﯾﺎ
ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
x, xy, 3xyz,...
ﺑﯿﻨﻮم)دو ﺣﺪه( :ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت اﻟﺠﺒﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ داراي دو ﻋﻼﻣﻪ اﻟﺠﺒﺮي
ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﯾﮕﺮ ،از دو ﻣﻮﻧﻮم ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3x y, 2 x, a b,...
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٣١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺗﺮﯾﻨﻮم)ﺳﻪ ﺣﺪه( :ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ داراي ﺳﻪ ﻋﻼﻣﻪ اﻟﺠﺒﺮي ﺑﺎﺷﺪ.
ﯾﻌﻨﯽ از ﺳﻪ ﻣﻮﻧﻮم ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
x y z, 2 x z 4, a b c,...
درﺟﻪ ﯾﮏ ﻣﻮﻧﻮم :ﻋﺒﺎرت از ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﺘﺤﻮﻟﯿﻦ ﯾﮏ ﻣﻮﻧﻮم
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3x 2 yدرﺟﻪ اﯾﻦ ﻋﺒﺎرت ﺳﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،و ﻧﻈﺮ ﺑﻪ xدرﺟﻪ دو ،اﻣﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ y
درﺟﻪ ﯾﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
2x3 y5 zدرﺟﻪ اﯾﻦ ﺣﺪ 3 5 1 9ﯾﻌﻨﯽ درﺟﻪ 9ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،ﻧﻈﺮ ﺑﻪ xدرﺟﻪ
ﺳﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،ﻧﻈﺮ ﺑﻪ yدرﺟﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﻣﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ zدرﺟﻪ ﯾﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
درﺟﻪ ﯾﮏ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
ﻋﺒﺎرت از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ درﺟﻪ ﺣﺪ )ﻣﻮﻧﻮم( ﻫﻤﺎن ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :درﺟﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ذﯾﻞ را ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
3x2 2 x 1
for x
o is 2 2 x 3
for x
o is 1 4
for x
o is 0
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺛﺎﺑﺖ :ﻋﺒﺎرت از ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ درﺟﻪ آن ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ،ﯾﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت
دﯾﮕﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﮐﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﺗﻤﺎم ﻣﺘﺤﻮﻟﯿﻦ آن ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
12 12 x0 , c cx0 , 2 2 x0 , m 2 x 2 2m 4 x 2 m 2
ﻣﺜﺎل :ﻗﯿﻤﺖﻫﺎ ي aو bرا درﯾﺎﺑﯿﺪ ﻃﻮري ﮐﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 3 a x 2 bx 3
ﯾﮏ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ.
ﺣﻞ :ﭼﻮن ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ،ﭘﺲ ﺿﺮاﯾﺐ آن ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ.
3 a x 2 bx 3 3 a 0 a 3 b 0
a 3
® 3 3 x2 0 x 3 3
¯b 0
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٣٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﺻﻔﺮي
اﮔﺮ ﺣﺪ ﺛﺎﺑﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺛﺎﺑﺖ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺻﻔﺮي ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﯾﻌﻨﯽ:
px 0
ﻣﺜﺎل :ﻗﯿﻤﺖ aرا درﯾﺎﺑﯿﺪ اﮔﺮ c 2 x2 2b 2 x a b cﯾﮏ
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﺻﻔﺮي ﺑﺎﺷﺪ.
ﺣﻞ :ﭼﻮن ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﺻﻔﺮي اﺳﺖ ،ﭘﺲ ﻫﺮ ﺣﺪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
c 2 x 2 2b 2 x a b c
a 1 b
c2 0c 2 2b 2 0 b 1 ®
¯c 2
a b c 0 a 1 2 0a 1
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ﻣﻌﺎدل :ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي اﻧﺪ ﮐﻪ داراي ﻣﺘﺤﻮل ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮده و ﺿﺮاﯾﺐ
ﺣﺪود ﺷﺎن ﺑﺎﻫﻢ دﯾﮕﺮ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ.
ﻣﺜﺎل :اﮔﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x2 2 x 4ﺑﺎ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم mx2 nx c 2ﻣﻌﺎدل ﺑﺎﺷﺪ،
ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي m, nو cرا درﯾﺎﺑﯿﺪ.
mx2 x2 m 1 nx 2x n 2 c2 4c 6
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ
اﮔﺮ درﺟﻪﻫﺎي ﺗﻤﺎم ﺣﺪود ﯾﮏ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﺑﻨﺎم ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
ﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
z2 y2 , x2 xy,...
ﻣﺜﺎل :اﮔﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 2 xy z nو 2 x mﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ،ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي mو nرا
درﯾﺎﺑﯿﺪ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٣٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺣﻞ :درﺟﻪ ﯾﮑﯽ از ﺣﺪود 2ﺑﻮده ،ﭘﺲ درﺟﻪ ﺣﺪود دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺴﺎوي
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
m n 11 2 m n 2
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﮐﺎﻣﻞ :ﻋﺒﺎرت از ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺪود آن از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺗﻮان
ﻣﺘﺤﻮل ﺗﺎ آﺧﺮﯾﻦ ﺣﺪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
ax2 bx c 2x2 x 1 2x 1 12
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻧﺎﻗﺺ
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﮐﻪ ﯾﮏ ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻮان ﻣﺘﺤﻮل آن ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻧﺎﻗﺺ ﯾﺎد
x2 2 x x3 2 x,... ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
و ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻧﺎﻗﺺ را ﺑﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺻﻔﺮ ﺑﻪ ﺣﯿﺚ ﺿﺮﯾﺐ آن ﺣﺪ ،ﻣﯽﺗﻮان ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم را
ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮد .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3x2 1
o 3x 2 0 x 1 2 x3 x 1
o 2 x3 0 x 2 x 1
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻣﻨﻈﻢ و ﻏﯿﺮﻣﻨﻈﻢ
اﮔﺮ در ﯾﮏ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺗﻮانﻫﺎي آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺻﻌﻮدي و ﯾﺎ ﻧﺰوﻟﯽ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺷﻮد ،ﺑﻨﺎم
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻣﻨﻈﻢ و در ﻏﯿﺮ آن ﺑﻨﺎم ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﻏﯿﺮﻣﻨﻈﻢ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ﻏﯿﺮﻣﻨﻈﻢ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ﻣﻨﻈﻢ
3x 2 2 x 1 3x 2 1 2 x
1 x 2x2 x x2 1
x 1 x 2 x2
درﯾﺎﻓﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
اﮔﺮ در ﯾﮏ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺑﻪ ﻋﻮض ﻣﺘﺤﻮل ﯾﮏ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ وﺿﻊ ﺷﻮد ،ﯾﮏ ﻋﺪد
ﺣﻘﯿﻘﯽ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﮐﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﻋﺪد ،ﻗﯿﻤﺖ اﯾﻦ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم از اﯾﻦ ﻋﺪد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .و
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٣۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﺻﺮف ﻋﺪد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را ﺑﻪ ﻣﺘﺤﻮل آن وﺿﻊ
ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
)1 p x 3x 2 2 x 1 )2 p x x2
p 2 3 2 2 2 1 8 2 6
2
p 8
p 2 3 4 4 1 9
درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺠﻤﻮع ﺿﺮاﯾﺐ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ
ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺠﻤﻮع ﺿﺮاﯾﺐ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ ،ﺻﺮف ﺑﺠﺎي ﻣﺘﺤﻮلﻫﺎ ﻋﺪد 1را
وﺿﻊ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﻗﯿﻤﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ذﯾﻞ را درﯾﺎﺑﯿﺪ.
2x2 x 8 2x 4x
2
)1 p x )2 p x
2
2 1 1 8 ¼ª¬ 2 1 4 1 º
2
p 1 p 1
2 1 8 9 24
2
p 1 p 1 4
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ
در ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ ﺻﺮف ﺣﺪود ﻣﺸﺎﺑﻪ را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﮐﺮد ،ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ
ﺳﻄﺮي و ﺳﺘﻮﻧﯽ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ.
ﻣﺜﺎل :1اﻓﺎدهﻫﺎي A 2 xو B 8xاﺳﺖ ،ﭘﺲ A Bرا درﯾﺎﺑﯿﺪ.
A B 2x 8x A B 10x
ﻣﺜﺎل :2اﻓﺎده A 3 x 2 yو B 8 y 2 xاﺳﺖ ،ﭘﺲ A Bرا درﯾﺎﺑﯿﺪ.
A 3 x 2y A 3 x 2y B 8 2x y
B 8 2x y A B 3 x 2 y 8 2x y
A B 11 3x 3 y A B 11 3x 3 y
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٣۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮدن اﻓﺎدهﻫﺎ اﺑﺘﺪا آن را ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﻤﻮده ﺑﻌﺪاً ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻔﺮﯾﻖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ
ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﺻﺮف ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻔﺮوق را ﺗﻐﯿﯿﺮ داده ،ﺑﻌﺪاً ﺟﻤﻊ
ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
ﻣﺜﺎل :1اﻓﺎده A 2 xyو B 8xyاﺳﺖ ،ﭘﺲ A Bرا درﯾﺎﺑﯿﺪ.
A B 2 xy 8 xy 2 xy 8 xy 6 xy
A 2 xy
B r8 xy
A B 6 xy
ﻣﺜﺎل :2اﻓﺎده A y 2 y 3و B 2 y 8 y 2اﺳﺖ ﭘﺲ A Bرا درﯾﺎﺑﯿﺪ.
A y2 y 3
B 8 y2 r 2 y
A B 9 y2 3y 3
ﻋﻤﻠﯿﻪﺿﺮباﻓﺎدهﻫﺎياﻟﺠﺒﺮي
ﺑﺮاي ﺿﺮب ﻧﻤﻮدن اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي اوﻻً ﻋﻼﻣﻪ ﺿﺮب ﻋﻼﻣﻪ ﺑﻌﺪاً ﺿﺮاﯾﺐ و در
اﺧﯿﺮ ﻣﺘﺤﻮلﻫﺎ را ﺑﻪ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺎﻗﺖﻫﺎ ﺑﺎﻫﻢ ﺿﺮب ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﺿﺮب ﯾﮏ ﺣﺪهﻫﺎ
)1 8x 2 y 16 xy
)2 2ab3 5ab 10a 2b 4
)3 3x3 2 xy 6 x 4 y
)4 am 3bm 7ab 21a 2 m 2b 2
ﺿﺮب ﯾﮏ ﺣﺪه درﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٣۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
)1 3a a a 2b 2 3a 2 3a 3b 2
)2 2m za 2m 1 2amz 4m 2 2m
§1 a ·
)3 8a ¨ 8 ¸ a a 2 64a a 2 63a
©8 8 ¹
ﺿﺮب ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ :ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺣﺪود ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم اول را در
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم دوم ﺿﺮب ﻧﻤﻮده ﺑﻌﺪاً در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن ﺳﺎده ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ.
)1 3x 2 y 8a 3 y 24ax 9 xy 16ay 6 y 2
)2 3a 1 8a 1 24a 2 3a 8a 1 24a 2 5a 1
)3 x y 2 x 2 x x 2 2 y xy
ﻋﻤﻠﯿﻪﺗﻘﺴﯿﻢﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ :در ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ اوﻻً ﻋﻼﻣﻪ ﺑﻌﺪاً ﺿﺮاﯾﺐ و
ﻣﺘﺤﻮلﻫﺎ را ﺑﻪ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺎﻗﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﺗﻘﺴﯿﻢﯾﮏﺣﺪهﻫﺎ
8 xy 2
)1 8 xy 2
y 2 xy 4y
2 xy
3 xy 2
)2 3 xy 2 y 3 y 2 x
3y2
2ab 2 c 1 b
)3 2ab c y 4abc
2
b
4abc 2 2
ﺗﻘﺴﯿﻢﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﺑﺮ ﯾﮏﺣﺪه
ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺪود ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم را ﺑﺮ ﻣﻮﻧﻮم ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪاً ﺳﺎده
ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ.
3a 2b b
)1 3a 2b b y b 3a 2 1
b b
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٣٧
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
8 x3 y 2 x 2 y 2
)2 8 x3 y 2 x 2 y 2 y y 8 x3 2 x 2 y
y y
ﺗﻘﺴﯿﻢﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ
ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ﻧﮑﺎت ذﯾﻞ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ.
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ را ﺑﻪ اﺳﺎس ﯾﮏ ﺣﺮف ﮐﺎﻣﻞ و ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﺣﺪ اول ﻣﻘﺴﻮم را ﺑﺎﻻي اوﻟﯿﻦ ﺣﺪ ﻣﻘﺴﻮمﻋﻠﯿﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺎﻗﺖ
ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮده و ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ را ﺑﻪ ﺣﯿﺚ ﺧﺎرج ﻗﺴﻤﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﺣﺪ اول ﺧﺎرج ﻗﺴﻤﺖ را ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺣﺪود ﻣﻘﺴﻮمﻋﻠﯿﻪ ﺿﺮب ﻧﻤﻮده و
ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ آن را از ﻣﻘﺴﻮم ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي ﻓﻮق را ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﮐﻪ درﺟﻪ اﻓﺎده ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه
ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﺟﻪ ﻣﻘﺴﻮم ﻋﻠﯿﻪ ﮐﻮﭼﮏ ﮔﺮدد.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎي ذﯾﻞ را ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 3a 2 a 2 y a 1
a 1
3a 2 a 2
3a 4
r3a 2 33aa
4a 2
r4a 4
2
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٣٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
)2 a 3 a 2 2a 1 y a 1
a 1
a 3 a 2 2a 1
a2 2
ra3 r a 2
2a 1
2a 2
3
)3 m 4 m 3 2m 2 2m 1 y m 2
m2
m 4 m3 2m 2 2m 1
m 3m 2 8m 18
3
r m 4 r 2m3
3m3 2m 2
3m3 6m 2
8m 2 2m
r8m 2 r 16m
18m 1
18m 36
37
ﻗﻀﯿﻪﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه
ﻫﺮﮔﺎه ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،درﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﻘﺴﻮمﻋﻠﯿﻪ
درﺟﻪ اول x bﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺑﺪون ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻗﯿﻤﺖ
ﻣﻘﺴﻮم را p bدرﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده و ﻗﯿﻤﺖ ﮐﻪ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ ﻋﺒﺎرت از ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٣٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
P x Q x x b R x b 0
P b Q b b b R x b
P b Q b 0 R
P b R
P bﮔﺮدد ،در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم P xﺑﺎﻻي در ﺻﻮرت ﮐﻪ R 0
x bﭘﻮره ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﺎم ﻗﻀﯿﻪ ﻓﮑﺘﻮر ﯾﺎد ﻣﯽﮔﺮدد .ﯾﻌﻨﯽ:
P x Q x x b R x b 0
P b Q b b b 0 x b
P b Q b 0 0 if : R 0
P b 00 0
P xﺑﺮ x 3ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه را ﻣﺜﺎل :1اﮔﺮﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x3 x2 2
درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
P x x3 x 2 2
x 3 0
3 3 2
3 2
P 3
x 3
P 3 27 9 2 16
P xﺑﺮ x 2ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد ،ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه را ﻣﺜﺎل :2ﻫﺮﮔﺎه ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 2 x2 3x
درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
P x 2 x 3x
2
x2 0
2 2 3 2 x
2
P 2 2
P 2 2u 4 6 2
P xﺑﺮ x 3ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد ،ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﻣﺜﺎل :3ﻫﺮﮔﺎه ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x2 5x 6
را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۴٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
P x x2 5x 6 x 3 0
3 5 3 6 x 3
2
P 3
P 3 9 15 6 0
P xﺑﺮ x 3ﭘﻮره ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺜﺎل ﻓﻮق ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x2 5x 6
ﺑﻨﺎم ﻗﻀﯿﻪ ﻓﮑﺘﻮر ﯾﺎد ﻣﯽﮔﺮدد.
ﻣﺜﺎل :4درﺗﻘﺴﯿﻢ x3 3mx 4ﺑﺮ x 2اﮔﺮ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه 5ﺷﻮد .ﻗﯿﻤﺖ m
ﭼﻨﺪ اﺳﺖ.
P x x3 3mx 4 x2 0
2 3m 2 4 5 x
3
P 2 2
P 2 8 6m 4 5
P 2 12 5 6m
7
P 2 7 6m m
6
ﻣﺜﺎل :5در ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ax3 bx2 2ﻣﻘﺎدﯾﺮ aو bرا ﻃﻮري ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ
x 1ﭘﻮره ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻮده و ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺗﻘﺴﯿﻢ آن ﺑﺮ x 1ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ 4ﺑﺎﺷﺪ.
x 1 0 x 1 R f 1 a b 2 0
®
x 1 0 x 1 Rc f 1 ¯a b 2 4
a 2 , b 4
ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮاي ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه f xﺑﺮ ﺑﯿﻨﻮم axn bاﺑﺘﺪا ﺑﯿﻨﻮم را ﻣﺴﺎوي
b
x nﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ .ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم را ﻧﻈﺮ ﺑﻪ x n ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻗﺮار داده ،ﻃﻮري ﮐﻪ
a
b
را وﺿﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪدﺳﺖ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺑﺠﺎي x nﻣﻘﺪارش
a
آﯾﺪ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۴١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
f xرا ﺑﺮ x3 2درﯾﺎﻓﺖ ﻣﺜﺎل :6ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه x7 3x5 x4 2 x 1
ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
f x x 7 3x5 x 4 2 x 1 x3 2 0 x3 2
2
f x x3 x 3x3 x 2 x3 x 2 x 1
2 x 3 2 x2 2 x 2 x 1 R 4x 6x2 2x 2x 1
2
R
R 6 x2 4 x 1 R 6 x2 4 x 1
ﻣﺜﺎل :7ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه x10 x5 x 2را ﺑﺮ x2 2ﺑﻪدﺳﺖ آورﯾﺪ.
f x x10 x 5 x 2 x2 2 0 x2 2
5 2
f x x2 x2 x x2
2 2 x x 2
5 2
R
R 32 4 x x 2
R 5 x 30
ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ
ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮدن ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم p xﺑﺎﻻي ، x aﺗﻘﺴﯿﻢ ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ﯾﮏ ﻃﺮﯾﻘﻪ
ﮐﻮﺗﺎه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻤﻮم ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد.
p xﺑﺎﻻي x 3ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد ،ﺧﺎرج ﻣﺜﺎل :1اﮔﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 3x 2 2 x 3
ﻗﺴﻤﺖ را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
p x ª¬3x 2 2 x 3º¼ y x 3 x 3 0 x 3
3 2 3
3
9 21 Q x 3x 7 R 24
Q x
3 7 24
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۴٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻋﺒﺎرتﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
p xﺑﺎﻻي x 2ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد، ﻣﺜﺎل :2اﮔﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 3x3 2 x 2 x 1
ﺧﺎرج ﻗﺴﻤﺖ را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
p x ª¬3x3 2 x 2 x 1º¼ y x 2 x2 0 x 2
3 2 1 1
2
6 8 18
Q x
3 4 9 17
Q x 3x 2 4 x 9 , R 17
ﻓﮑﺘﻮرﯾﻞ
ﻋﺒﺎرت از ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب اﻋﺪاد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻼﻣﻪ ! ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻣﯽدﻫﻨﺪ.
ﻣﺎﻧﻨﺪ:
n! n n 1 n 2 n 3 3 2 1
0! 1
1! 1
2! 1 2 2
!3 1 2 3 6
!4 1 2 3 4 24
!5 1 2 3 4 5 120
!6 1 2 3 4 5 6 720
7
i
n 1
7! 1 2 3 4 5 6 7 5040
ﻣﺜﺎل :ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ 0! 1اﺳﺖ.
4! 24 3! 6
!3 6, !2 2,
4 4 3 3
2! 2 1! 1
!1 1 !0 1
2 2 1 1
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۴٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﻓﺼﻞﭘﻨﺠﻢ
آﺷﻨﺎﯾﯽ :در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ را ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﻣﯽدﻫﯿﻢ.
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ :ﺑﻪ ﻣﺴﺎواﺗﯽ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻗﯿﻤﺖﻫﺎي دلﺧﻮاه دو ﻃﺮف
ﻣﺴﺎوات داراي ﻋﯿﻦ ﻗﯿﻤﺖ ﮔﺮدد .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
a2 a 2 4a 4
2
42 42 4 4 4 4
2
a 4 4
52 52 4 5 4 9 9
2
a 5
اﻧﻮاع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ
ﺑﺮايﺳﻬﻮﻟﺖ ﺗﺸﺮﯾﺢ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ را ﻃﻮر ذﯾﻞ ﺑﻪ ﮔﺮوپﻫﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ
ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۴۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
اﻧﮑﺸﺎفﻣﻄﺎﺑﻘﺖ a b
n
ﺟﻬﺖ اﻧﮑﺸﺎف اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﻧﮑﺎت ذﯾﻞ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ.
9ﺣﺪ اول را a nﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ.
9ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﺿﺮاﯾﺐ ﺣﺪود ﺑﻌﺪي ،ﺗﻮان ﺣﺪ اول را ﺿﺮب ﺿﺮﯾﺐ ﺧﻮدش
ﻧﻤﻮده ،ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺗﻌﺪاد ﺣﺪود آن ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
9در اﻧﮑﺸﺎف ﻫﺮ ﺣﺪ ،از ﺗﻮان a nﯾﮏ واﺣﺪ ﮐﻢ و ﺑﻪ ﺗﻮان bﯾﮏ واﺣﺪ
ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ .ﻃﻮري ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮانﻫﺎي a, bدر ﻫﺮ ﺣﺪ nﮔﺮدد.
9ﻧﮑﺎت ﻓﻮق را ﺗﺎ زﻣﺎﻧﯽ اداﻣﻪ ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﮐﻪ ﺣﺪ اﺧﯿﺮ b nو a 0ﮔﺮدد.
ﺗﻮﺟﻪ :ﺗﻌﺪاد ﺣﺪود اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ n 1ﺣﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
اﻧﮑﺸﺎف ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﻗﺮار ذﯾﻞ اﺳﺖ.
ab
0
1
ab ab
1
ab a 2 2ab b 2
2
ab a3 3a 2b 3ab 2 b3
3
ab a 4 4a3b 6a 2b 2 4ab3 b 4
4
ab a5 5a 4b 10a 3b 2 10a 2b3 5ab 4 b5
5
n 2 2
a n na n 1b n n 1 a b
a b ... b n
n
0 1 2
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ذﯾﻞ را اﻧﮑﺸﺎف دﻫﯿﺪ.
2x y 2x 2 2x y y2 4 x 2 4 xy y 2
2 2
)1
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۴۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
3 y 32 2 3 y y 2 9 6 y y2
2
)2
2 2
§1 · ·§1 ·§1 1
¸ ¨ 2x ¨ ¸ 2 ¨ ¸ 2x 2x 2 x 4 x2
2
)3
©2 ¹ ©2¹ ©2¹ 4
x2 x3 3x 2 2 3x 2 2 x3 6 x 2 12 x 8
3 2 3
)4
ﺛﺒﻮت :اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺎﻗﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺛﺒﻮت ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
proof :
ab ab ab a 2 ab ab b 2 a 2 2ab b 2
2
)1
ab ab ab a b a 2 2ab b 2
3 2
)2
a 3 2a 2b ab 2 a 2b 2ab 2 b3
a 3 3a 2b 3ab 2 b3
اﻧﮑﺸﺎفﻣﻄﺎﺑﻘﺖ a b
n
ﺑﺮاي اﻧﮑﺸﺎف اﯾﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ a b nﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده ،ﺻﺮف اﯾﻦ
ﮐﻪ ﻋﻼﯾﻢ ﺣﺪود اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ ،ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﻣﺜﺒﺖ ،ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
اﻧﮑﺸﺎف اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﻗﺮار ذﯾﻞ اﺳﺖ.
a b
0
1
a b a b
1
a b a 2 2ab b 2
2
a b a3 3a 2b 3ab 2 b3
3
a b a 4 4a3b 6a 2b 2 4ab3 b 4
4
a b a5 5a 4b 10a 3b 2 10a 2b3 5ab 4 b5
5
n 2 2
a n na n 1b n n 1 a b
a b ... 1 b n
n n
0 1 2
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۴۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ذﯾﻞ را اﻧﮑﺸﺎف دﻫﯿﺪ.
2 2
§3 · ·§3 ·§3 9
¸¨ m ¨ ¸ 2¨ ¸ m m 3m m 2
2
)1
©2 ¹ ©2¹ ©2¹ 4
2x 3y 2 2x 3 y 3 y 4 x 2 12 xy 9 y 2
2 2 2
)2 2x
100 1 1002 2 100 1 12 10000 200 1 9801
2
)3
ﺛﺒﻮت :اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﻃﺎﻗﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺛﺒﻮت ﻣﯽ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
proof :
a b a b a b a 2 ab ab b 2 a 2 2ab b 2
2
)1
a b a b a b a b a 2 2ab b 2
3 2
)2
a 3 2a 2b ab 2 a 2b 2ab 2 b3
a 3 3a 2b 3ab 2 b3
ﻣﺜﻠﺚﭘﺎﺳﮑﺎل
ﭘﺎﺳﮑﺎل ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ ﺿﺮاﯾﺐ در ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي a r b nروش را
اراﺋﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻠﺚ ﭘﺎﺳﮑﺎل ﻣﻌﺮوف ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،و ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﯿﺎن
ﻣﯽﮔﺮدد.
n 0 1
n 1 1 1
n 2 1 2 1
n 3 1 3 3 1
n 4 1 4 6 4 1
n 5 1 5 10 10 5 1
n 6 1 6 15 20 15 6 1
ﻣﺜﺎل :ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺿﺮاﯾﺐ اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ 2 x 6 y 2را درﯾﺎﺑﯿﺪ.
2x 6 y 2x 2 2x 6 y 6 y 4 x 2 24 xy 36 y 2
2 2 2
p x, y
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۴٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
p 1,1 4 1 24 1 1 36 1 4 24 36 16
2 1
2x 6 y
2
p x, y
2
p 1,1 2 1 6 1 26
2
42 16
arb
n
درﯾﺎﻓﺖ ﺣﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه در اﻧﮑﺸﺎف ﺑﯿﻨﻮمﻫﺎي
ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺗﺮﮐﯿﺐ اﻋﺪاد را ﺑﻄﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
·§n n
¸ ¨C , n t r , n, r N
©r¹ r n r
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺗﺮﮐﯿﺐﻫﺎي ذﯾﻞ را ﺣﺴﺎب ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
·§ 3 3 3 u 2
)1 ¸ ¨C 3
© 2¹ 2 3 2 2u1
·§8 8 8 u 7 u 6 8u 7
)2 ¸ ¨C 28
©6¹ 6 8 6 6u 2 2
·§6 6 6 u 5 u 4 u 3 6u5u 4
)3 ¸ ¨C 20
© 3¹ 3 6 3 3u 3 3 u 2 u1
a r bرا از راﺑﻄﻪ n
ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺮﮐﯿﺐ اﻋﺪاد ﺣﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﮑﺸﺎف ﺑﯿﻨﻮم
ذﯾﻞ ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ.
·§n n
C ¨ ¸ a nr , br a n r , br
©r¹ r n r
ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺜﺎلﻫﺎي اﯾﻦ ﻋﻤﻠﯿﻪ ﻧﮑﺎت زﯾﺮ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ.
¾ ﺣﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه r 1ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
a bﺗﻤﺎم ﺿﺮاﯾﺐ آن ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ. n
¾ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي
¾ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي a b nﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺗﻮان ﺣﺪ دوم bاﮔﺮ ﺗﺎق ﺑﺎﺷﺪ ﺿﺮﯾﺐ
ﻣﻨﻔﯽ ،اﮔﺮ ﺟﻔﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺜﺒﺖ اﺳﺖ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۴٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﺜﺎل:1ﺣﺪ ﭘﻨﺠﻢ a b 8را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
n 8 r 1 5 r 4
8 8 u 7 u 6 u 5 u 4 8u 7 u 6u 5
a 8 4 , b 4 70a 4b4
4 8 4 4u 4 4 u 3 u 2 u1
ﻟﺬا ﺗﻮان ﺣﺪ دوم bﺟﻔﺖ اﺳﺖ ،ﭘﺲ ﺿﺮﯾﺐ آن 70ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺜﺎل :2ﺣﺪ ﺳﻮم a b 5را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
½ n 5
° 5 5 u 4 u 3
¾r 1 3 a 5 2 , b 2 20a3b 2
2 5 2 2u 3
r 2 ° ¿
x yرا درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ. 7
ﻣﺜﺎل :3ﺣﺪ ﭼﻬﺎرم
n 7 ½
° 7 7 u 6 u 5 u 4
¾r 1 4 x 7 3 y 3 35 x 4 y 3
3 7 3 3u 4
¿r 3 °
35 x 4 y 3
ﭼﻮن ﺗﻮان ﺣﺪ دوم yﺗﺎق اﺳﺖ ،ﭘﺲ ﺿﺮﯾﺐ ﺣﺪ ﭼﻬﺎرم آن 35x4 y3اﺳﺖ.
اﻧﮑﺸﺎفﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي a n bn
اﯾﻦ ﻧﻮع ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ ذﯾﻞ اﻧﮑﺸﺎف داده ﻣﯽﺷﻮد.
a n bn a b a n1 a n2b a n3b2 ... bn1
و ﺑﻪ ﺻﻮرت ذﯾﻞ اﻧﮑﺸﺎف ﻣﯽدﻫﯿﻢ.
a0 b 0 1
a1 b 1 a b
a2 b 2 a b a b
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۴٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ 2 رﯾﺎﺿﯿﺎت
a3 b 3 a b a 2 ab b
a4 b 4 a b a 3 a 2b ab 2 b 3
a5 b 5 a b a 4 a 3b a 2b 2 ab 3 b 4
ﯾﮏ ﻋﺪد ﺟﻔﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ را از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﻧﯿﺰn ﻫﺮﮔﺎه:ﺗﻮﺟﻪ
.ﻣﯽﺗﻮان اﻧﮑﺸﺎف داد
a n bn a b a n 1 a n 2b a n 3b 2 ... b n 1
ex :
a 4 b4 a b a 3 a 2b ab 2 b3
. ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ذﯾﻞ را اﻧﮑﺸﺎف دﻫﯿﺪ:ﻣﺜﺎلﻫﺎ
1) x 2 16 x 2 42 x4 x4
9 y2 4 22 3y 2 3y 2
2
2) 3y
3) x 6 1 x 6 16 x 1 x5 x 4 1 x3 12 x 2 13 x 14 15
x 1 x5 x 4 x3 x 2 x 1
4) x 4 1 x 4 14 x 1 x3 x 2 x 1
ﺛﺒﻮت
a 2 b2 a 2 b 2 ab ab
a 2 b2 a 2 ab b 2 ab a a b b b a
a 2 b2 a b a b
YÊZËdËZY {¸¿Y{ ۵٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ 2 رﯾﺎﺿﯿﺎت
proof :
a 3 b3 a b a 2 ab b 2
a b a 3 3a 2b 3ab 2 b3
3
a b a 3 b3 3ab 2 3a 2b
3
a 3 b3 3ab 2 3a 2b a b
3
a 3 b3 a b 3a 2b 3ab 2
3
a 3 b3 a b 3ab a b
3
a 3 b3 a b ª a b 3ab º
2
¬ ¼
a 3 b3 a b ª¬ a 2 2ab b 2 3ab º¼
a 3 b3 a b a 2 ab b 2
a n bn اﻧﮑﺸﺎف ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي
. ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ ذﯾﻞ اﻧﮑﺸﺎف داده ﻣﯽﺷﻮد، ﯾﮏ ﻋﺪد ﺗﺎق ﺑﺎﺷﺪn اﻟﻒ( اﮔﺮ
a n bn a b a n1 a n2b a n3b2 ... bn1 if n 2k 1
ex :
a1 b1 a b
a3 b3 a b a 2 ab b 2
a 5 b5 a b a 4 a3b a 2b 2 a b3 b 4
.ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ذﯾﻞ را اﻧﮑﺸﺎف دﻫﯿﺪ:ﻣﺜﺎلﻫﺎ
1) 8 x3 23 x3 2 x 22 2 x x 2
2) y 3 27 y 3 33 y 3 y 2 3 y 32
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۵١ YÊZËdËZY {¸¿Y{
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ 2 رﯾﺎﺿﯿﺎت
proof : a n bn if n 2k 1
a b
3 3
a b a ab b
2 2
ab a 3 3a 2b 3ab 2 b3
3
ab a 3 b3 3a 2b 3ab 2
3
a 3 b3 3a 2b 3ab 2 a b
3
a 3 b3 a b 3a 2b 3ab 2
3
a 3 b3 a b 3ab a b
3
a 3 b3 a b ª a b 3ab º
2
¬ ¼
a 3 b3 a b a 2 2ab b 2 3ab
a 3 b3 a b a 2 ab b 2
ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ ذﯾﻞ اﻧﮑﺸﺎفa n bn ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ، ﯾﮏ ﻋﺪد ﺟﻔﺖ ﺑﺎﺷﺪn ب( اﮔﺮ
.داده ﻣﯽﺷﻮد
§ n2 n n ·§ n2 n n ·
a n bn ¨¨ a b 2
2 ab 2
¸¨
¸¨ a b 2
2 ab 2
¸¸
© ¹© ¹
ex :
a 2 b2 a b 2ab a b 2ab
a 4 b4 a 2 b 2 2ab a 2 b 2 2ab
ﺛﺒﻮت
YÊZËdËZY {¸¿Y{ ۵٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
proof :
ab a 2 2ab b 2
2
a 2 2ab b 2 ab
2
a 2 b2 a b 2ab ab
2 2 2
2ab
a 2 b2 a b 2ab a b 2ab
ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﯿﺖ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﯽﺗﻮان ﻓﻮرﻣﻮل ﻓﻮق را ﺗﻌﻤﯿﻢ داد.
a 2 b2 a b 2ab a b 2ab
2 1 n
if x
n x 2
§ n2 n n ·§ n2 n n ·
a n bn ¨¨ a b 2
2 ab 2
¨¸
¨¸ a b 2
2 ab 2
¸¸
© ©¹ ¹
ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ﻣﺸﻬﻮر
ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ در اﺟﺮاي ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي رﯾﺎﺿﯿﮑﯽ ،ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي ذﯾﻞ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ
ﺑﺎﺷﯿﺪ.
ab a 2 2ab b 2
2
a b a 2 2ab b 2
2
a 2 b2 a b a b
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۵٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺗﺠﺰﯾﻪاﻓﺎدهﻫﺎ ﻓﺼﻞﺷﺸﻢ
آﺷﻨﺎﯾﯽ :در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ ،ﻃﻮري ﮐﻪ در
رﯾﺎﺿﯿﺎت ) (1ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻋﺪاد ﻃﺒﯿﻌﯽ را آﻣﻮﺧﺘﯿﺪ ،ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﻧﯿﺰ
ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﻤﻮدن آن ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺮﺑﯽ ﻣﺬﮐﻮر ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﺗﺠﺰﯾﻪ :ﺗﺠﺰﯾﻪ ﯾﮏ اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي ﻋﺒﺎرت از درﯾﺎﻓﺖ ﭼﻨﺪ اﻓﺎده دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ
ﻋﻮاﻣﻞ ﺿﺮﺑﯽ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،ﮐﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت ذﯾﻞ ﯾﮏ اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي را ﺗﺠﺰﯾﻪ
ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
:1ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻓﮑﺘﻮرﮔﯿﺮي
ﻫﺮﮔﺎه در ﯾﮏ اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي ﯾﮏ ﺣﺮف در ﺗﻤﺎم ﺣﺪود آن ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ ،آﻧﺮا ﻓﮑﺘﻮر
ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻫﺮ ﯾﮏ از ﺣﺪود را ﺗﻘﺴﯿﻢ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻤﻮده و ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ را در ﺣﺎﻟﺖ
ﺿﺮب ﺑﺎ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ ﮐﻪ ﻋﺒﺎرت از ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :اﻓﺎدهﻫﺎي زﯾﺮ را ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
)1 ma mb cm m abc
)2 3 xm 2 x 2 m xm 3 2 x
)3 x xy x 1 y
)4 am 2 xyam 4 am 2 1 xym2
)5 3 xy 6 x 2 y 3 xy 1 2 x
:2ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﯿﻨﻮمﻫﺎ
ﻫﺮ ﮔﺎه اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﺷﮑﻞ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ a 2 b2را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب
دو ﻗﻮس ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۵۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
)1 x2 y 2 x y x y
)2 4 y2 22 y 2 2 y 2 y
9a 2 4b 2 3a 2b 3a 2b 3a 2b
2 2
)3
9 2 § 3 ·§ 3 ·
)4 0.09 x 2 y 2 x y2 ¸ ¨ x y ¸¨ x y
100 © 10 ¹© 10 ¹
2
)5 x2 y x2 y x y x y
2 2
)6 x 2 y 6 x 1 y3 x 1 y 3 x 1 y 3
:3ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻪ اﺳﺎس ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎي a r b
2
ﺑﻌﻀﯽ از اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﮐﻪ ﺷﮑﻞ اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻓﻮق را داﺷﺘﻪ،
ﭼﻨﯿﻦ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ از ﺣﺪ اول و اﺧﯿﺮ ﺟﺬر ﻣﺮﺑﻊ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺿﺮب ﻧﻤﻮده،
اﮔﺮ دو ﭼﻨﺪ اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ ﺣﺪ وﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ اﯾﻦ روش ﺗﺠﺰﯾﻪ
ﻧﻤﻮد .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
a 2 2ab b 2
2ab 2ab
)1 p p
a 2ab b 2
2
ab ab
a b
4 x 4 xy y 2
2
2 u 2x y 4 xy
)2 p p
4 x 4 xy y 2
2
2x y 2x y
2x y
4m2 x 4mnx n 2 x x 4m 2 4mn n 2
2 u 2mn 4mn
)3 p p
2m n
4m2 x 4mnx n2 x x 2m n 2m n
:4ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﻪ روش ﮔﺮوپ ﺑﻨﺪي
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۵۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮك ﺧﺎص ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﮑﺘﻮر
ﻣﺸﺘﺮك ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ آن ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
)1 am bm an bn am bm an bn
m ab n ab ab mn
)2 2mx 2mb x 2 bx 2m x b x x b
x b 2m x
)3 3ax 3 xb ay by 3x a b y a b
a b 3x y
:5ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺮﯾﻨﻮمﻫﺎ
ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺮﯾﻨﻮم ax2 bx cﺣﺎﻻت ذﯾﻞ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ.
ﺣﺎﻟﺖاول :ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺮﯾﻨﻮمﻫﺎي ﮐﻪ در آن a 1ﺑﺎﺷﺪ ،و ﺷﮑﻞ x2 bx cرا
اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ ،ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ آن دو ﻋﺪد را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ ﮐﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب آنﻫﺎ
cو ﺣﺎﺻﻞ ﺟﻤﻊ آنﻫﺎ ﻣﺴﺎوي ﺑﻪ bﮔﺮدد .ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
x 2 bx c b mn c mn
x 2 bx c x2 m n x m n
x 2 mx nx mn
x 2 mx nx mn x xm n xm
x n
xm
xm xn x bx c
2
xm xn
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
)1 x 2 4x 4 x 2 4 x 4 x 2 x 2
p 2u2
2 2
)2 x 2 5x 6 x 2 5x 6 x 2 x 3
p 2u3
23
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۵۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
)3 x 2 6x 9 x 2 6x 9 x 3 x 3
p 3u3
33
)4 x 2 2x 3 x 2 2x 3 x 3 x 1
p 3u1
31
ﺣﺎﻟﺖدوم :ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺗﺮﯾﻨﻮمﻫﺎي ﮐﻪ در آن 1 z a z 0ﺑﺎﺷﺪ ،ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺪول ﻣﯽﺗﻮان
ﺑﻄﻮر ذﯾﻞ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﮐﺮد.
2 x2 7 x 3
2x 1
)1 2 x2 7 x 3 2x 1 x 3
x 3
6 x x 7 x
2 x 2 3x 2
2x 1
)2 2 x 2 3x 2 2x 1 x 2
x 2
4 x x 3x
3x 2 7 x 2
3x 1
)3 3x 2 7 x 2 3x 1 x 2
x 2
6x x 7x
2 x 2 3x 1
2x 1
)4 2 x 2 3x 1 2x 1 x 1
x 1
2 x x 3x
ﺣﺎﻟﺖﺳﻮم :ﻃﺮﯾﻘﻪ ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﺮﺑﻊ ،ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﻮدن ﺗﺮﯾﻨﻮمﻫﺎي ax 2 bx c
ﺑﻪ روش ﺗﮑﻤﯿﻞ ﻣﺮﺑﻊ ﻧﮑﺎت زﯾﺮ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ.
ﺿﺮﯾﺐ a , x 2را ﻓﮑﺘﻮر ﻣﺸﺘﺮك ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۵٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺿﺮﯾﺐ b ، xرا ﻧﺼﻒ ﻧﻤﻮده ،ﻣﺮﺑﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و اﯾﻦ ﻋﺪد را ﯾﮏﺑﺎر ﺟﻤﻊ
و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﺳﻪ ﺣﺪ اول را ﺑﻪ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ a b 2ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
ﺣﺪود ﻣﺘﺒﺎﻗﯽ را ﺑﻌﺪ از ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي ﻓﻮق ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺮﺑﻊ ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ.
ﺑﻌﺪاً ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻮع دوم آﻧﺮا ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ª b cº
ax 2 bx c » a « x2 x
¬ a ¼a
ª 2 b § b · § b · cº
2 2
» ¸ ¨ ¸ ¨ a «x x
«¬ a »¼ © 2a ¹ © 2a ¹ a
§ª · b
2
b2 c º §ª b · b 2 4ac º
2
» a «¨ x ¸ 2 ¸ a «¨ x » 2
©¬« 2a ¹ 4a ¼» a ©¬« 2a ¹ ¼» 2a
ª 2
º ª § ·
2
º
§« · b
2 b 2
4 ac » §« b · ¨ b 4ac
2 2
»
¸ a «¨ x ¸
¨ ¸ » a «¨ x 2 a ¸ »
©« 2a ¹ ©« ¨ ¹
2
2a » 2a ¸ »
¬ ¼ ¬ © ¹ ¼
§ª §· b 2 4ac b 2 4ac · º
¨« b ¨¸ b »¸
a «¨ x ¸¨ x 2a »¸
2 a
©¨¬« 2 a ¨¸
©¹
2 a »¸
¼¹
§ §· b b 2 4ac · b b 2 4ac
a¨ x ¸¨ x ¸
¨ 2 a ¨¸ 2 a ¸
© ©¹ ¹
ﻣﺜﺎل:
ª 3 º ª 2 3 2
·§3· §3
2
º
2 x 3x 2
2
»2 « x 2 x 1 »2 « x x ¨ ¸ ¨ ¸ 1
¬ 2 ¼ «¬ 2 ©4¹ ©4¹ »¼
§ª ·3
2
9 º §ª 3 · 25 º
2
»2 «¨ x ¸ 1 » ¸ 2 «¨ x
©«¬ »¼ 4 ¹ 16 ©«¬ »¼ 4 ¹ 16
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۵٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎدهﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
§ª 3· §5· º
2 2
§ª §· 3 5 3 5 ·º
» ¸ 2 «¨ x ¸ ¨ ¸ » 2 «¨ x ¸¨ x
©¬« ¼» 4 ¹ © 4 ¹ ©¬ ©4 4 ¹ ¼4 4 ¹
§ ·1
2¨ x ¸ x 2 2x 1 x 2
© 2¹
ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﻣﺸﺘﺮك اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي
ﻋﺒﺎرت از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي اﺳﺖ ،ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻓﺎدهﻫﺎي داده ﺷﺪه ﺑﺮ اﯾﻦ
اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي ﭘﻮره ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ ،و ﺑﺮاي درﯾﺎﻓﺖ آن از ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ و ﺗﺠﺰﯾﻪ
اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﻣﺸﺘﺮك اﻓﺎدهﻫﺎي ذﯾﻞ را درﯾﺎﺑﯿﺪ.
)1 3xz ,9 x 2 y , GCD 3x
)2 5 x 2 , 15 xy 2 , 10 zx 3 , GCD 5 x
)3 a 2 b 2 , a b , GCD a b
)4 2 x 2 4, 2 x GCD 2
)5 x2 x 6 , x2 2 x 6
x 3 x 2 , x 2 x 4 , GCD x2
ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦﻣﻀﺮبﻣﺸﺘﺮكاﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي
ﻋﺒﺎرت از ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ اﻓﺎده اﻟﺠﺒﺮي اﺳﺖ ،ﮐﻪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﻓﺎدهﻫﺎي داده ﺷﺪه ﭘﻮره
ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﺎﺷﺪ .ﮐﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﻣﻄﺎﺑﻘﺖﻫﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮد.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﻀﺮب ﻣﺸﺘﺮك اﻓﺎدهﻫﺎي ذﯾﻞ را درﯾﺎﺑﯿﺪ.
)1 3x 2 , 6 xy 2 , LCM 6x2 y 2
a b , a b , LCM a 2 b2 ab
2
)2
)3 2ab , a 2c , 7ab 2 , LCM 14a 2b 2c
)4 x 2 , x 1 , x 3 , LCM x3 6 x 2 11x 6
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۵٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻓﺼﻞﻫﻔﺘﻢ
آﺷﻨﺎﯾﯽ :در اﯾﻦ ﻓﺼﻞ ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي ﺟﻤﻊ ،ﺗﻔﺮﯾﻖ ،ﺿﺮب و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و
اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ را ﺗﺸﺮﯾﺢ و ﺑﻪ ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻫﺮ ﯾﮏ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ.
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي
ﮐﺴﺮﻫﺎي ﮐﻪ ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج ﺷﺎن اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﻨﺎم ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي
p x
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،ﻃﻮري ﮐﻪ g x z 0ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ: ﯾﺎد ﻣﯽﮔﺮدد ،و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ
g x
3x 1 2x 3
, 2x 1 z 0 , 4x z 0
2x 1 4x
3x 2 2 x 3 x
, 5x 2 z 0 , x 3 z 0
5x 2 x 3
ﮐﺴﺮواﻗﻌﯽ
ﺑﻪ ﮐﺴﺮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ درﺟﻪ ﺻﻮرت آن ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ از درﺟﻪ ﻣﺨﺮجاش ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺎﻧﻨﺪ:
3x 3x 2 2 x2 5x 6
2 x 5x 3
2
x 2 x2 x 3
3
3x3 2 x 2
ﮐﺴﺮ ﻏﯿﺮواﻗﻌﯽ
ﺑﻪ ﮐﺴﺮﻫﺎيﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ درﺟﻪ ﺻﻮرت ﺑﺰرگﺗﺮ از درﺟﻪ ﻣﺨﺮج ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
2 x2 5x 3 x3 2 x 2 x 3 3x3 2 x 2
3x 2 2 x2 5x 6 3x
ﮐﺴﺮﻧﺎﻃﻖ)ﻧﺴﺒﺘﯽ( :ﺑﻪ ﮐﺴﺮﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج آن از
ﭘﻮﻟﯿﻨﻮمﻫﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۶٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
3x 2 2 2x 3 5x2 x
3x 1 4x 2 x3 6
ﮐﺴﺮﻏﯿﺮﻧﺎﻃﻖ :ﺑﻪ ﮐﺴﺮﻫﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺣﺮوف ﺻﻮرت ﯾﺎ ﻣﺨﺮج
ﺗﺤﺖ ﺟﺬر ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
x 2 x3 2 x2 3
3x 3
3x 2 3x 8 8x 2 3x
اﺧﺘﺼﺎرﮐﺴﺮﻫﺎ
ﻫﺮﮔﺎه ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮﻫﺎ را ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻘﺴﻮمﻋﻠﯿﻪ ﻣﺸﺘﺮك آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﺋﯿﻢ ،اﯾﻦ
ﻋﻤﻠﯿﻪ را ﺑﻨﺎم اﺧﺘﺼﺎر ﮐﺴﺮﻫﺎ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .و ﺑﺮاي اﺧﺘﺼﺎر ﮐﺴﺮﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي اوﻻً
ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج را ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﻮده ﺑﻌﺪاً ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺸﺘﺮك را اﺧﺘﺼﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﺴﻮر ذﯾﻞ را اﺧﺘﺼﺎر ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
ax bx x ab ab
)1
ax ax a
2a 2 18 2 a2 9 2 a 3 a3 2 a3
)2
a 2 3a a a 3 a a 3 a
x2 x 6 x2 x3 x3
)3
2x 4 2 x2 2
x2 1 x 1 x 1 x 1
)4
x 1
2
x 1 x 1 x 1
a2 a2 1
)5
a2 4 a2 a2 a2
a a a
ﺗﻮﺟﻪ:
b b b
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎيﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۶١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﮐﺴﺮﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي :ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي
دو ﺣﺎﻟﺖ ذﯾﻞ را در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ.
اﮔﺮ ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮﻫﺎ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ ،ﺻﻮرتﻫﺎ را ﺟﻤﻊ و ﯾﺎ ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﺴﺮﻫﺎي ذﯾﻞ را ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
2 x 1 3x 3x 2 2 x 1 3x 3x 2
)1 ?
x x x x x x
2 x 1 3x 3x 2 8x 3
x x
2 a 3a 8a 2
2 2
2 a 2 3a 2 8a 2
)2 ?
y y y y y y
2 a 2 3a 2 8a 2 2 6a a
y y
x 2 x x x x2
2
x 2 x2 x x x2
)3 ?
m m m m m m
x 2 x2 x x x2 2 x
m m
در ﺻﻮرت ﮐﻪ ﻣﺨﺮجﻫﺎي ﮐﺴﻮر ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ،ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﻀﺮب آنﻫﺎ
را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮده ،ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﺮﻫﺎي ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺳﺎده ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﺴﺮﻫﺎي ذﯾﻞ را ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
3x 2 1 x 2 3x 2 1 x 2
)1 2 ? 2
x x x x
x 3x 2 1 x 2 3x3 x x 2 3x3 2 x 2
x2 x2 x2
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۶٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
2 x 1 3x 1 2 x 1 3x 1
)2 ?
x2 2x x2 2x
2 x 2 x 1 x 2 3x 1 4 x 2 2 x 3x 2 x 6 x 2
2x x 2 2x2 4x
7 x2 7 x 2
2 x2 4 x
a b a b a b a b
)3 ?
a b a b
b a b a a b ab b a 2 ab
2
a 2 b2
ab ab ab
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺿﺮب ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي :ﺑﺮاي ﺿﺮب ﮐﺮدن ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﺮﻫﺎي
ﺣﺴﺎﺑﯽ ﺻﻮرت ﺿﺮب ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج ﺿﺮب ﻣﺨﺮج ،در ﺻﻮرت اﻣﮑﺎن اﺧﺘﺼﺎر
ﭘﺬﯾﺮي اوﻻً اﺧﺘﺼﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﺴﻮر ذﯾﻞ را ﺿﺮب ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
2x 2 2 2x 2 2
)1 ?
4 x 1 4 x 1
2 x 1 u 2 2u 2 4
1
4 x 1 4 4
a b a b
2 2
ab a b
)2 ?
a a b a a b
a b a b ab a 2 b2
a b a a
ab ab ab ab a b
2 2 3
)3 ?
a a b a a b a 2 ab
3x y a 3
3
3x 3 y a 3 3xy
)4 ?
a5 x 2 a5 x 2 a2
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۶٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
2a 4b a b 2a 4b a b
)5 ?
a b 2 a b 2
2 a 2b a b a 2b
a 2b
a b 2 1
ﻋﻤﻠﯿﻪﺗﻘﺴﯿﻢﮐﺴﻮراﻟﺠﺒﺮي :ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي ﮐﺴﺮ اول ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ
ﺧﻮدش ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﻼﻣﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺑﻪ ﺿﺮب ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺮدﯾﺪه و ﮐﺴﺮ دوم را
ﺑﺮﻋﮑﺲ ﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ ،و ﺑﻌﺪ ﺿﺮب را ﺳﺎده ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﺴﻮر ذﯾﻞ را ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
x x2 x y 1
)1 y
y2 y y 2 x2 xy
a 1
2
a2 1 a 1 a2 1 a 1
)2 y
a a 1 a a 1 a
x 1 a b x 1 a b
)3 ? y 2 2 y 2 2
x 1 a b
2
x 1 a b
2
x 1 a 2 b2 x 1 a b a b a b
x 1 a b
2
x 1 x 1 a b x 1
ﮐﺴﺮﻣﺮﮐﺐ:ﮐﺴﺮي اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج آن ﮐﺴﺮﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
1 1 3a 1
a a
3 3 3 3a 1 2 6a 2
)1 ?
a a a 3 a 3a
a a
2 2 2
a b a b
a2 a2 a b a a b
)2 ?
a b a b a2 a b a 2 ab
a a
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۶۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ 2 رﯾﺎﺿﯿﺎت
a a a a
3) ?
1 1 1 b
1 1 1 1
a a b a a b
1 1
b b b
a a a b
a b
a 1 a
a b
1 1
4) 1 ? 1
1 1
2 2
2m 1 2m 1
3 3
2m 1 2m 1
1 1
1 1
1 1
2 2
6m 3 2m 1 4m 4
2m 1 2m 1
1 1 1
1 1 1
1 2m 1 2m 1 8m 8 2 m 1
2 2
1 4m 4 4m 4 4m 4
1 4m 4 6m 7 4m 4 2m 3
1 1
6m 7 6m 7 6m 7 6m 7
4m 4
2a 2a a 2 2a 2a
a a
5) a2 ? a2 a2
1 2
4
1 2
4 a 2
44
a 4 a 4 a2 4
a2
a2 a2 a2 4 a2 a2
a2
a2 a 2 a2 a2
a2 4
(ﮔﻮﯾﺎﺳﺎﺧﺘﻦﻣﺨﺮجﮐﺴﺮﻫﺎي ﻏﯿﺮﻧﺎﻃﻖ)ﺟﺬري
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۶۵ YÊZËdËZY {¸¿Y{
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
اﮔﺮ ﻣﺨﺮج ﯾﮏ ﮐﺴﺮ ﺗﺤﺖ ﺟﺬر واﻗﻊ ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﺮاي ﮔﻮﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ
ﻏﯿﺮﻧﺎﻃﻖ ،ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ را ﺿﺮب ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﻣﺨﺮج ﻧﻤﻮده ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﻪ
ﻣﺨﺮج ﮐﺴﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﻃﻖ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﻣﺨﺮجﻫﺎيﮐﺴﻮر ذﯾﻞ را ﮔﻮﯾﺎ ﺳﺎزﯾﺪ.
2 2 3 2 3
)1 o u
3 3 3 3
1 1 32 32 32
)2 o u 32
32 32 32 3
2
22 3 4
2 2 3 2 2 3 2
)3 o
3 2 3 2 3 2
2 2
3 2
2 3 2 2 3 2
2 3 2
3 2 1
a
nﻃﻮري ﮐﻪ m nﺑﺎﺷﺪ ،ﺻﻮرت و ﻣﺨﺮجﮐﺴﺮ ﺗﻮﺟﻪ :ﺑﺮايﮔﻮﯾﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦﮐﺴﺮ
bm
را ﺿﺮب n bnmﻣﯽﻧﻤﺎﺋﯿﻢ.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﮐﺴﻮر ذﯾﻞ را ﮔﻮﯾﺎ ﺳﺎزﯾﺪ.
a a 3 b2 a 3 b2 a 3 b2
)1 3
o3
b b 3 b2 3
b3 b
3 3 42 34 2 34 2
)2 o 4
23 2
4
8 4 3
2 2 4 2
2 2 2 2 2
)3 o 2
2 2 2 2
ﻫﻤﭽﻨﺎن از ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ a3 b3ﻧﯿﺰ ﻣﯽﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۶۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
1 1 a 3 ab 3 b2
3 2 3
a 2 3 ab 3 b 2
o
3
a3b 3
a 3 b 3 a 2 3 ab 3 b2 a b
ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺟﺬرﻣﺮﮐﺐ
ﺟﺬريﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ a r bﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم ﺟﺬر ﻣﺮﮐﺐ ﯾﺎد ﻣﯽﺷﻮد ،و ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﯾﻪ
آن ﺑﻪ ﺟﺬور ﺳﺎده ،ﺑﺎﯾﺪ a 2 bﺷﮑﻞ ﻣﺮﺑﻊ ﮐﺎﻣﻞ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ،ﯾﺎ a 2 b c2
ﺑﺎﺷﺪ ،ﮐﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ آن ﻗﺮار ذﯾﻞ اﺳﺖ.
ac a c
ar b r
2 2
ﻣﺜﺎلﻫﺎ :ﺟﺬور ﻣﺮﮐﺐ ذﯾﻞ را ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
a 8 ° c 8 28
2 2
)1 ® 8 28 ® 2
¯b 28 ¯°c 64 28 36 c 6
8 2 86
8 28 5 1 1 5
2 2
)2 7 2 10 7 22 10 7 40
a 7 ,b 40 c 2
7 40 49 40 9 c 2
2
9c 3
73 7 3
7 2 10 5 2
2 2
)3 8 48 a 8 , b 48
c2 82 48 64 48 16 c 2 16 c 4
8 4 84
8 48 6 2
2 2
اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۶٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
اﻋﺪاد ﻣﻨﻔﯽ ﺗﺤﺖ ﺟﺬر ﺟﻔﺖ در ﺳﺎﺣﻪ اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ داراي ﻗﯿﻤﺖ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ و
اﯾﻦ ﻧﻮع اﻋﺪاد را ﺑﻨﺎم ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ،ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت aiاراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد،
و aﯾﮏ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ و iواﺣﺪ اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﺑﻮده ﮐﻪ ﻗﯿﻤﺖ آن
iﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد. 1 , i 2 1
I ^x : x ai, a IR, i 2 `1
ﻣﺜﺎلﻫﺎ
25 1 25 1 25 5i
4 1 4 1 4 2i
ﺗﻮانﻫﺎيﻋﺪد i
ﻣﺮﺑﻊ ﯾﮏ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻣﺜﺒﺖ ،اﻣﺎ ﻣﺮﺑﻊ ﯾﮏ ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﻣﻨﻔﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
i 1 i1 i
°2
i2 1
2
i2 1 °i 1 i 4 n 1
°3 ° 4 n 1
°i i °i i
i3 i i2 1 1 i 3 ® i ® 4n2
4
°i 1 °i 1
i4 i2 i2 1u 1 i 4 1 °i 5 i °i 4 n 3 i
° ¯
i5 i 4 i 1 i i 5 i
̄°
¯
از ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺗﻮان واﺣﺪ ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﮐﻪ واﺣﺪ ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﺑﻪ
ﻫﺮ ﺗﻮان ﯾﮑﯽ از اﻋﺪاد 1, 1, i, iﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺜﺎل:1ﻗﯿﻤﺖ i 44را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
11
i 44 i4 111 1
ﻣﺜﺎل:2ﻗﯿﻤﺖ i87را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ۶٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
87
4 421 3
21 87 21u 4 3 i87
8 i
7 21
i4 i 121 i i
3
4
3
i 87 i
ﻋﻤﻠﯿﻪﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ
ﺟﻤﻊ و ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ :ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺪاد اﻟﺠﺒﺮي ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد .ﻣﺎﻧﻨﺪ:
)1 3i 2i 5i )2 3i 22i i 3 22 25i
)3 82i 2i 84i )4 8i 4i i 8 4 4i
)5 7i 12i 5i )6 3i i 2i
ﻋﻤﻠﯿﻪﺿﺮب اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ
)1 2i 3i 6i 2 6 1 6
)2 5i 3i 15i 2 15 1 15
)3 8i 2i 16i 2 16 1 16
ﻋﻤﻠﯿﻪﺗﻘﺴﯿﻢ اﻋﺪاد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ
4i 3i 3
)1 2 )2
2i 4i 4
25i 25 1 1
)3 5 5 1 5
5i 5 1 1
اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﺳﺖ اﻋﺪادي ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎم اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﯾﺎد
ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ،و ﺑﻪ ﻃﻮر زﯾﺮ اراﺋﻪ ﻣﯽﮔﺮدد.
C ^a bi, a b IR, i 1 `
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ۶٩
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺷﮑﻞ ﻣﻌﯿﺎري ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ a biﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ aﻗﺴﻤﺖ ﺣﻘﯿﻘﯽ و biرا
a IR, bi Img ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﯾﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ .ﯾﻌﻨﯽ:
ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ را ﺑﺎ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ
را ﺑﺎ ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ ﺟﻤﻊ اﻟﺠﺒﺮي ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ.
)1 3 4i 2 2i 3 2 4i 2i 5 6i
)2 13i 2 2i 3 3 2 13i 2i 15i 1
)3 2i 3 4i 8 2i 4i 8 3 6i 11
¾ ﻋﻨﺼﺮ ﻋﯿﻨﯿﺖ در ﻋﻤﻠﯿﻪ ﺟﻤﻊ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻋﺪد 0 0iﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
¾ ﻣﻌﮑﻮس ﺟﻤﻌﯽ در ﻋﻤﻠﯿﻪ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻋﺪد a biﻋﺪد a bi
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﺗﻔﺮﯾﻖ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺪاد و اﻓﺎدهﻫﺎي اﻟﺠﺒﺮي ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد.
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
)1 3i 2 2 3i 3i 2 2 3i 4
)2 8i 2 2i 1 8i 2 2i 1 6i 3
)3 3i 2 i 1 3i 2 i 1 2i 3
ﺿﺮب اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
)1 2 i 3 2i 6 4i 3i 2i 2 6 i 2 1 8 i
)2 3i 3i 9 i2 9 1 1 10
)3 5 2i 5 3i 25 15i 10i 6i 2
25 5i 6 1 31 5i
¾ ﻋﻨﺼﺮ واﺣﺪ در اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻋﺪد 1 0iﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٧٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
§ a b ·
¨ 2 2 ﻋﺪد i
¸ 2
¾ ﻣﻌﮑﻮس ﺿﺮﺑﯽ ﻋﺪد a biﻋﺪد ﻋﺒﺎرت از
© a b a b ¹
2
ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
1 a bi a bi a bi
a bi u 2 2
a bi a bi a 2 b2 a b a b
2 2
ﻣﺜﺎل :ﻣﻌﮑﻮس ﺿﺮﺑﯽ ﻋﺪد 2 3iرا درﯾﺎﺑﯿﺪ.
1 2 3i 2 3i 2 3i
u
2 3i 2 3i 22 32 13 13
ﻣﺰدوج اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﻣﺰدوج اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ، z x iyﻋﺪد z x iyﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﻃﻮري ﮐﻪ:
zz x iy x iy x2 y 2
ﻣﺜﺎل :ﻣﺰدوج z 3 2iرا درﯾﺎﻓﺖ و ﺿﺮب ﻧﻤﺎﺋﯿﺪ.
zz 3 2i 3 2i 9 6i 6i 4i 2 9 4 1 9 4 13
zz 3 2i 3 2i 33 22 9 4 13
ﺧﻮاص ﻣﺰدوج اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
1) z1 z2 z1 z2 2) z1 z2 z1 z2
3) z1 z2 z1 z2 z2 z1 4) z z
· §z z1
¸ 5) ¨ 1 6) z z 2 yi 7) z z 2x
© z2 ¹ z2
z2ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ ﮐﻪ z z2 z1 z2 ﻣﺜﺎل :اﮔﺮ z1 4 5iو 3 2i
. 1
z1 z2 1 7i 1 7i z1 z2 1 7i z1 z2 z1 z2
ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﺑﺮاي ﺗﻘﺴﯿﻢ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ اﺑﺘﺪا ﻣﺨﺮج آنرا ﮔﻮﯾﺎ ﻧﻤﻮده ﺑﻌﺪ ﺳﺎده ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٧١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﺜﺎلﻫﺎ:
7i 7 i 3 5i 21 35i 3i 5i 2 21 32i 5 1
)1
3 5i 3 5i 3 5i 32 52 34
32i 26 26 32i
34 34 34
5 2i 5 2i 6 i 30 5i 12i 2i 2 30 7i 2 1
)2
6i 6i 6i 62 12 37
32 7i 32 7i
37 37 37
ﺗﺴﺎوي اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
دو ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ وﻗﺘﯽ ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺣﻘﯿﻘﯽ و ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ
دو ﻋﺪد ﺑﺎﻫﻢ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ.
ﻣﺜﺎل :اﻋﺪاد z1 a biو z2 x yiوﻗﺘﯽ ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ:
ﺑﺎﺷﺪx a , y b .
ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻋﺪد z x yiﺑﻪﺻﻮرت زﯾﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮔﺮدد.
z x2 y 2
ﻣﺜﺎل :ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻋﺪد z 4 3iرا درﯾﺎﻓﺖ ﮐﻨﯿﺪ.
z 4 3i z 42 32 25 5
ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ
ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺟﻮرهﻫﺎي ﻣﺮﺗﺐ از اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ x, yﮐﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﯾﮏ ﻋﺪد
ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ،ﻧﻘﻄﻪاي را در ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺨﺘﺼﺎت x, yدر ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ،ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ
ﻫﺮ ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻧﻈﯿﺮ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ در ﺻﻔﺤﻪ x, yاﺳﺖ .و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ از
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٧٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺻﻔﺤﻪ x, yرا ﻣﯽﺗﻮان ﯾﮏ ﻋﺪد ﻣﺨﺘﻠﻂ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ .ﻣﺎﻧﻨﺪ 1 i :ﺟﻮره
ﻣﺮﺗﺐ 1,1را در ﺻﻔﺤﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ.
y
1,1
i
x
1 0
ﺗﻮﺟﻪ :وﻗﺘﯽﮐﻪ از ﺻﻔﺤﻪ xyﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﺷﻮد،
ﺻﻔﺤﻪ xyرا ﺻﻔﺤﻪ اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﻢ.
ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ
ﺧﻂ اﻓﻘﯽ xو xcرا در ﻧﻈﺮ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ و ﻧﻘﻄﻪ اي oرا روي آن اﺧﺘﯿﺎر
ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ،ﺑﺮاي ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ اﻋﺪاد ،ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ oﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ
ﺑﺎﺷﺪ ،ﺣﺎل اﮔﺮ a ) a ! 0ﻣﺜﺒﺖ ﺑﺎﺷﺪ( ﻧﻘﻄﻪ اي در ﻃﺮف راﺳﺖ oﮐﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪاش
از oﺑﺮاﺑﺮ aﺑﺎﺷﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ،اﯾﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻋﺪد aاﺳﺖ .اﮔﺮ
a ) a 0ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ( ﻧﻘﻄﻪ اي ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ aدر ﻃﺮف ﭼﭗ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ،اﯾﻦ
ﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ ﻋﺪد aاﺳﺖ .ﺑﻪﺻﻮرت ﻋﻤﻮم ﻧﻘﺎط ﻃﺮف راﺳﺖ ، oﻧﻤﺎﯾﺶ
ﻫﻨﺪﺳﯽ اﻋﺪاد ﻣﺜﺒﺖ و ﻧﻘﺎط ﻃﺮف ﭼﭗ ، oﻧﻤﺎﯾﺶ ﻫﻨﺪﺳﯽ اﻋﺪاد ﻣﻨﻔﯽ اﺳﺖ.
xc a a x
a 0 o a!0
ﻧﻮت :ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ ،ﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ روي ﻣﺤﻮر
xc, xو ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ روي ﻣﺤﻮر ، xc, xﺗﻨﻬﺎ ﯾﮏ ﻋﺪد ﺣﻘﯿﻘﯽ وﺟﻮد دارد .ﯾﻌﻨﯽ
ﺑﯿﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻘﺎط xc, xو ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ ﯾﮏ ﺗﻨﺎﻇﺮ ﯾﮏﺑﻪﯾﮏ وﺟﻮد
دارد.
اﻧﺘﺮولﻫﺎ
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٧٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻫﺮ ﯾﮏ از ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎﯾﯽﮐﻪ ذﯾﻼً ﻣﻌﺮﻓﯽ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ،ﯾﮏ ﺳﺖ ﻓﺮﻋﯽ از اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ
ﻫﺴﺘﻨﺪ.
a, b ^x : a `x b ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎز از aﺗﺎ : b
@a, b ^x : a ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﺑﺎز از ﻃﺮف ﭼﭗ از aﺗﺎ x d b` : b
>a, b ^x : a d x ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﺑﺴﺘﻪ از ﻃﺮف راﺳﺖ از aﺗﺎ b` : b
a, f ^x : a `x ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎز از aﺗﺎ : f
`>a, b@ ^x : a d x d b ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺴﺘﻪ از aﺗﺎ : b
`f, a ^ x : x a ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎز از fﺗﺎ : a
ﻋﻼﻣﻪ f, fﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه ﺗﻤﺎم اﻋﺪاد ﺣﻘﯿﻘﯽ اﺳﺖ .ﯾﻌﻨﯽ:
f, f IR
ﻣﺜﺎل :1اﻧﺘﺮوال ﺑﺴﺘﻪ 3اﻟﯽ 4را ﺑﻪ ﺑﯿﺎن رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ.
`>3, 4@ ^x : x IR, 3 d x d 4
ﻣﺜﺎل :2اﻧﺘﺮوال ﺑﺎز 2اﻟﯽ 3را ﺑﻪ ﺑﯿﺎن رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ.
>@2,3 2,3 ^x : x IR, 2 `x 3
ﻣﺜﺎل :3اﻧﺘﺮوال ﻧﯿﻤﻪ ﺑﺴﺘﻪ 3اﻟﯽ 6را ﺑﻪ ﺑﯿﺎن رﯾﺎﺿﯽ ﺑﻨﻮﯾﺴﯿﺪ.
>3,6> >3,6 ^x : x IR,3 d x `6
ﻣﺜﺎل :4اﻋﺪاد 3و 2را در روي ﻣﺤﻮر اﻋﺪاد ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ.
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٧۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
7 5
را در روي ﻣﺤﻮر اﻋﺪاد ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ. ﻣﺜﺎل :5اﻋﺪاد و
3 3
7 5
3 2 1 0 1 2 3
3 3
ﻣﺜﺎل :6اﻋﺪاد 2و 1 5را در روي ﻣﺤﻮر اﻋﺪاد ﻧﺸﺎن دﻫﯿﺪ.
ﺣﻞ :ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺜﻠﺚ ﻗﺎﯾﻢ اﻟﺰاوﯾﻪ وﺗﺮ ﻣﺜﻠﺚ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﯿﻢ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٧۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﺴﻮر اﻟﺠﺒﺮي و اﻋﺪاد ﻣﺨﺘﻠﻂ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺳﻮاﻻت
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٧۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎرﮔﺰﯾﻨﻪﯾﯽ
ﻗﯿﻤﺖ اﻓﺎده ? ¼ ª¬1 3 4 3 1 2ºﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
1
د( 7 ج( 5 ب( 4 اﻟﻒ( 3
2
ª 5 º
1
ﻗﯿﻤﺖ اﻓﺎده » ·¸ §¨ « 21 31ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
1
«¬ »¼ © 4 ¹ 2
1 1 1 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
4 16 8 2
ª § 1 ·2 2
º
» « ¨ ¸ 8
« © 4 ¹ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﻗﯿﻤﺖ اﻓﺎده »
» « § 1 · 2 3
¸ ¨ « »
¬ © 2¹ ¼
1 1
د( 32 ج( 16 ب( 16 اﻟﻒ( 32
1
§ 32 u 27 u 81 · 3
¨ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده ¸
© 36 ¹ 4
1
د( 33 ج( 3 ب( 33 اﻟﻒ( 3
2
a 1 b 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 1
اﻓﺎده
ab 5
1 1
د( b a ج( a b ب( اﻟﻒ(
ba a b
ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ اﻓﺎده 2 3Sﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
6
د( 3S 2 ج( 3S 2 ب( 3S 2 اﻟﻒ( 2 3S
1
x 2 y 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 2 اﻓﺎده 7
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٧٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
y x
د( xy ج( xy ب( اﻟﻒ(
x y
1 x x2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﻗﯿﻤﺖ اﻓﺎده
4 y y2
2 2
·§1 x ·§ x 1
ب( ¸ ¨ اﻟﻒ( ¸ ¨ 8
©2 y¹ © y 2¹
2 2
§ · x § · x
د( ¸ ¨1 ¨1 ج( ¸
© 2y ¹ © 2y ¹
ﻗﯿﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ S 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
9
د( S ج( S 2 ب( 2 S اﻟﻒ( S 2
1
6b 4aﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
2a 3b 10
د( 2 ج( 4 ب( 2 اﻟﻒ( 6
اﻓﺎده 5xy 4.5xy y 2 x 1.5xﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
11
د( x ج( xy ب( 2 y اﻟﻒ( y
2 1
9 2 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
2 3
1 12
3
1 1 2
د( ج( ب( اﻟﻒ( 1
3 2 3
3x
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 13
د( 1 ج( 3x ب( 3 اﻟﻒ( 3
1 1 ª 1 5 º
اﻓﺎده » ¸· ¨§ ª« º» y «2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 14
¬ ¼¬ 6 9 ¼3 © 4 ¹
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٧٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
10 37 10 38
د( ج( ب( اﻟﻒ(
38 10 39 10
ª 1 5 º
اﻓﺎده » ¸· ¨§ ª« º» y « 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
7
¼ ¬ 54 ¼ ¬ 6 © 9 ¹ 15
1
د( 1 ج( 21 ب( اﻟﻒ( 21
21
2 11 ª 5 3 º
اﻓﺎده » ¸· ¨§ « ª« º» yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
¼ ¬ 3 7 ¼ ¬ 21 © 14 ¹ 16
د( 3 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 2
12 39 48
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
23 16 17
د( 6 ج( 5 ب( 4 اﻟﻒ( 3
21 ª 3 § 2 · º
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده ¸ ¨ y 1
¼» 25 «¬ 5 © 3 ¹ 18
10 10 9 9
د( ج( ب( اﻟﻒ(
9 9 10 10
11 ª 5 7 º
اﻓﺎده » ¸· ¨§ ¸· ¨§« §¨ ·¸ yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
¼ © 60 ¹ ¬© 12 ¹ © 30 ¹ 19
د( 3 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 1
اﻓﺎده ¼ §¨ ·¸ y ª¬4 30 ºﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
1 5
© 12 18 ¹ 20
1 1
د( ج( ب( 72 اﻟﻒ( 72
72 72
¨§ 7 yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
·1 3
اﻓﺎده ¸
© 21 14 ¹ 21
د( 24 ج( 42 ب( 41 اﻟﻒ( 40
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٧٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
§ 7 · 1
اﻓﺎده ¨ §¨ ·¸ §¨ ·¸ ¸ yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
4
© © 15 ¹ © 10 ¹ ¹ 60 22
د( 48 ج( 53 ب( 58 اﻟﻒ( 58
25 ª§ 6 · § 4 · º
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده ¸ ¨ ¸ ¨ u
¼» 2 «¬© 25 ¹ © 15 ¹ 23
1 1
د( ج( 3 ب( 3 اﻟﻒ(
3 3
ª 5 3 º
اﻓﺎده » ¸· ¨§ ¸· ¨§« §¨ ·¸ yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
5
¼ © 24 ¹ ¬© 16 ¹ © 12 ¹ 24
4 10 10 3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
10 4 3 10
ª 3 1 º 12
اﻓﺎده «§¨ ·¸ §¨ ·¸ » uﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
¬© 8 ¹ © 6 ¹ ¼ 5 25
1 1
د( ج( 2 ب( اﻟﻒ( 2
2 2
1 ª 2 1 º
اﻓﺎده » ¸· ¨§ ¸· ¨§« §¨ ·¸ yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
¼ © 4 ¹ ¬© 9 ¹ © 36 ¹ 26
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
128 u123
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3 u 4
5 5
27
د( 127 ج( 124 ب( 123 اﻟﻒ( 126
12 u 2
10 10
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
86 u 84 28
3 30 10 10
10 د( 10 ج( 3 ب( 30 اﻟﻒ(
اﻓﺎده 20n u 4n1 u15n u 3n2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
29
ب( 24n2 u 52n u 32n3 اﻟﻒ( 24n2 u 52n u 32n1
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٨٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
24n2 u 53n u 32n2 د( 24n2 u 52n u 32n2 ج(
5
·§2
12 u ¨ ¸ u 30 3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ©3¹ اﻓﺎده
3
·§6
¨ ¸ u2
32
30
©9¹
5 5 4 4
·§2 ·§3 ·§2 ·§3
د( ¸ ¨ ج( ¸ ¨ ب( ¸ ¨ اﻟﻒ( ¸ ¨
©3¹ ©2¹ ©3¹ ©2¹
3 0
42 u 52
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 2
اﻓﺎده
64 31
د( 3 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 1
اﻓﺎده 2 22ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
1387 1386
8 4 32
1383 1383 1383
2 2 2 21383
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3 7 5 4
2 4 6 20
·§1 ·§1 ·§1 ·§1
4 u ¨ ¸ u 42 u ¨ ¸ u 43 u ¨ ¸ u ¸ ¨u4 u
10
اﻓﺎده
©2¹ ©2¹ ©2¹ ©2¹
33
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
د( 3 ج( 1 ب( 2 اﻟﻒ( 1
5
·§1
¨ ¸ u 25
xو yﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: © 2¹2 3ﻣﻘﺎدﯾﺮ در اﻓﺎده 2 x u 5 y
2 u5 34
· § x 3 ·§ x 3 ·§ x 3 · § x 3
¨ د( ¸ ¨ ¸ ¨ ج( ب( ¸ ¨ اﻟﻒ( ¸
© y 1¹ © y 1¹ © y 1¹ © y 1¹
16 u 363 u 27 1
ﻣﻘﺎدﯾﺮ a, b, cﻋﺒﺎرت اﺳﺖ دراﻓﺎده 2a u 3b u 5c
125 35
از:
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٨١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
· § a 10 · § a 10 · § a 10 · § a 10
¨ ¨ د( ¸ ¸ ¨ ¨ ب( ¸ ¸
¸¨b 3 ج( ¸ ¨ b 3 ¸ ¨ b 3 اﻟﻒ( ¸ ¨ b 3
¸ ¨ c 3 ¸ ¨ c 3 ¸ ¨ c 3 ¸¨ c 3
© ¹ © ¹ © ¹ © ¹
5
اﮔﺮ A 32ﺑﺎﺷﺪ ،ﺣﺎﺻﻞ 81A2ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﻮان ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
36
د( 332 ج( 370 ب( 369 اﻟﻒ( 368
x
x2
2 4 2
ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: x 1
اﮔﺮ ، 2x 9ﺣﺎﺻﻞ اﻓﺎده
8
37
27
1 1 1 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
12 10 8 6
3
· § 27
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 3
¸ ¨ اﻓﺎده ﺟﺬري
© 9 ¹ 38
د( 3 ج( 3 ب( 27 اﻟﻒ( 9
ﺟﺬر 16 4 u 22ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
39
د( 2 ج( 4 ب( 8 اﻟﻒ( 16
اﻓﺎده 3 81 3 24ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
40
د( 6 3 3 ج( 5 3 3 ب( 4 3 3 اﻟﻒ( 3 3 3
3
81x5 y 4
ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ: اﻓﺎده
3
3x 2 y 2 41
3x 3x 3y 3y 2
د( 2 ج( ب( اﻟﻒ(
y y2 x2 x
ﻋﺪد 6ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ:
3 42
6 3 د( 4 3 ج( 2 3 ب( 3 3 اﻟﻒ(
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٨٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
5
ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ: اﻓﺎده
6 1
43
6 1 6 1
6 1 د( ج( 6 1 ب( اﻟﻒ(
4 7
·§ 3 3
¸ ¨ 2 2 32ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﻋﺪد 2 3
© ¹ 44
د( 9 ج( 36 ب( 27 اﻟﻒ( 18
ﻋﺪد 3 0.1 3 0.01 3 0.001ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
45
د( 0.01 ج( 1000 ب( 1 اﻟﻒ( 100
2 2 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﻋﺪد
2 46
د( 4 3 4 8
8 ج( ب( 1 اﻟﻒ( 2
اﻓﺎده ﺟﺬري 6 5 x 20ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 47
x4 د( ج( x 3 4
ب( x 3
اﻟﻒ( x
6ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 5
x 20 y 3 x اﻓﺎده ﺟﺬري
1
48
3
3
x د( ج( 1 x ب( اﻟﻒ( x
2
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده ﺟﺬري
3 1
49
3 1 3 1
د( ج( 3 1 ب( 3 1 اﻟﻒ(
2 2
اﻓﺎده ﺟﺬري 3 147 2 75 5 108ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
50
د( 2 7 ج( 2 7 ب( 3 اﻟﻒ( 0
2 5 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﮐﺴﺮ 51
3 2
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٨٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
د( 2 ج( 3 4 ب( 2 اﻟﻒ( 3
3
27 64
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
121 52
د( 1 ج( 3 2 8 ب( اﻟﻒ( 2
اﻓﺎده 2 27 12ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ:
53
د( ﻫﻤﻪ ج( 48 ب( 4 3 اﻟﻒ( 2 12
اﻓﺎده 3 5 3 25 4ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
54
د( 3 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 8
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 6 5 اﻓﺎده 6 5
55
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
5 3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﮐﺴﺮ
3 5 56
د( 1 ج( 1 ب( 2 اﻟﻒ( 2
ﺷﮑﻞ ﺳﺎده اﻓﺎده ﺟﺬري a a aﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
57
7 8 8 7 6 8 8 6
د( a ج( a ب( a اﻟﻒ( a
اﻓﺎده ﺟﺬري » ª« 5 4 1 ºﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
¬ ¼ 58
د( 2 ج( 3 ب( 4 اﻟﻒ( 5
2 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده ﮐﺴﺮي
5 3 5 3 59
د( 8 ج( 2 ب( 10 اﻟﻒ( 2 5
اﻓﺎده 4 3 8ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
60
د( 4 ج( 3 4 2 3 ب( 5 اﻟﻒ(
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٨۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
1
·§1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ¸ ¨ اﻓﺎده
©9¹ 61
د( 1 ج( 2 ب( 3 اﻟﻒ( 4
x2 3 x
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 3
اﻓﺎده
x10 62
2
3 x 1
x د( ج( ب( اﻟﻒ(
x 2 x
8 x3 y 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
2x 63
د( xy 3xy ج( 2xy ب( اﻟﻒ( xy
2 2
3 x2 4 u 3 x2 4
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 7
اﻓﺎده
3 x 42
64
1 1
د( ج( x2 4 ب( x2 4 اﻟﻒ(
x 4
2
x 4
2
3
3 Aﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ اﻓﺎده Aﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﮔﺮ
2
65
2 3 3 3 3 3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3 2 2 2 2 2
5 3 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3 3 16 66
53 4 2 53 4 2 53 4 2 53 4 2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
12 10 9 8
5
اﻓﺎده 3ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 67
4
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٨۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
3 3 3 3
14 14 12 10
د( ج( ب( اﻟﻒ(
4 2 2 2
1
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3 68
6 5 4 3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
6 5 4 3
2 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 3 اﻓﺎده
5a 2 69
3 3 3 3
50a 2 50a 2 50a 2 50a 2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3a 2a 10a 5a
4
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3a
12a 3a 12a 3a 70
ب( اﻟﻒ(
2a a
12a 3a 12a 3a
د( ج(
4a 3a
اﻓﺎده 2 a3 3 3 c3 b2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
ب( 2a a 3c b اﻟﻒ( 2a a 3c b 71
د( 2a a 3c b ج( 2a a 3c b
اﻓﺎده 50 3 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
72
د( 2 2 ج( 2 2 3 ب( اﻟﻒ( 2
اﻓﺎده 2 42 62 3 13ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
73
17 د( 15 ج( ب( 14 13 اﻟﻒ(
اﻓﺎده 2 8 50 72ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 74
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٨۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
د( 6 2 ج( 5 2 ب( 4 2 اﻟﻒ( 3 2
اﻓﺎده 3 2 90 2 160 18ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
75
د( 4 13 ج( 10 11 ب( 10 11 اﻟﻒ( 11 10
اﻓﺎده 2 3 81 7 3 192 4 3 648ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
76
53 7 د( 3
5 ج( 23 3 ب( اﻟﻒ( 3 3 2
8
8 5ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده 2
100 77
د( 2 3 ج( 3 2 1 ب( 3 2 2 اﻟﻒ( 2 1
اﻓﺎده 5 0.72 3 98 5 0.08ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
78
د( 17 2 ج( 18 2 ب( 18 2 اﻟﻒ( 17 2
2 2
·§ 1 16 ·§ 4
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ¨ 1 ¸ 3 اﻓﺎده ¸ ¨ 4
© 3¹ 9 © 3¹ 79
د( 3 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 0
اﻓﺎده 2 75 12 3 u 3ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
80
د( 3 ج( 7 3 ب( 11 3 اﻟﻒ( 7 3
اﻓﺎده 3 7 5 3 7ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
ب( 15 21 21 اﻟﻒ( 15 21 21 81
21 15 21 د( 21 15 21 ج(
2 75 5 27 3 12
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3 3 82
1 1 1 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
6 5 4 3
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٨٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
54 3 3 250
3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
4 3 16 83
2 2 3 3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3 3 2 2
اﻓﺎده 2 2 u 2 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
د( 2 ج( 2 3 ب( 3 84اﻟﻒ(
اﻓﺎده 3 2 3 u 3 12 48ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
3
38 د( 3
ج( 37 3
ب( 36 3
اﻟﻒ( 35
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3 7 85
7 3 د( 7 3 ج( 3 7 ب( 3 7 اﻟﻒ(
2 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
6 3 86
6 6 6 6
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3 3 2 2
x2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 2 2 x
x 2 2 x x 22 x
ب( اﻟﻒ( 87
2x 2x
x 22 x x 2 2 x
د( ج(
x x
1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
2 3 88
د( 2 3 ج( 3 2 ب( 2 3 اﻟﻒ( 3 2
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٨٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
5 2 89
10 2 2 10 2 10 10 2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3 3 3 3
اﻓﺎده x 1ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
x 1 90
x 1 د( x 2 ج( 1 x ب( x 1 اﻟﻒ(
x2 3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 3
91
x 3 x 3 ب( x 3 x 3 اﻟﻒ(
x 3 x 3 د( x 3 x 3 ج(
1 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
a 1 a 1
92
2 2 2 2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
1 a a 1 a 1 a 1
x 1 x
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
1 x x
xx xx
ب( اﻟﻒ( 93
x 1 x x 1 x
xx xx
د( ج(
x 1 x x 1 x
y
1 yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
1 y
94
1 y 1 y 1 y 1 y
د( ج( ب( اﻟﻒ(
1 y 1 y 1 y 1 y
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٨٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
1 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 2 اﻓﺎده
2 3 2 3 95
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
1 1 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
4 11 11 18 18 25
96
4 3 2 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
7 7 7 7
1 1
yﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ اﻓﺎده 2 3 xو 2 3 اﮔﺮ
1 1
1 xﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 1 y
ﺣﻞ:
1 1 2 3 2 3
x 2 3 u 2 3
2 3 2 3 43
1 1 2 3 2 3
y 2 3 u 2 3
2 3 2 3 43
97
1 1 1 1
A 1 x 1 y
1 x 1 y
1 1 1 1
1 2 3 1 2 3 3 3 3 3
x y
§ 1 3 3 · § 1 · 3 3
¨¨ u ¨¨ ¸¸ u ¸¸
© 3 3 3 3 ¹ © 3 3 3 3 ¹
3 3 3 3 3 3 3 3 6
1
93 93 6 6
در اﻓﺎدهﻫﺎي ذﯾﻞ ﮐﺪام راﺑﻄﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ. 98
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٩٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
د( ﻫﻤﻪ 4
5 50.2 ج( 4
5 50.2 ب( 4
5 50.2 اﻟﻒ(
اﮔﺮ a b 9و a b 15ﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ ﻗﯿﻤﺖ a 2 b2ﻣﺴﺎوي
اﺳﺖ ﺑﻪ: 99
د( 157 ج( 155 ب( 153 اﻟﻒ( 151
x 1 3x 3
3 3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﺣﺎﺻﻞ اﻓﺎدهي
26 x 26 100
ج( x 1د( 1 ب( x 1
2 2
اﻟﻒ( 72
!20! 30 !10! 20
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: y ﺣﺎﺻﻞ
!29 19 18! 28! 19 9 18! 8 101
د( 6 ج( 5 ب( 4 اﻟﻒ( 3
x2 ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 4 x 3 5x
10 2
p x
102ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
د( 22 ج( 16 ب( 20 اﻟﻒ( 18
20 x 2 5 x 10
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه
x2 103
د( 118 ج( 100 ب( 80 اﻟﻒ( 60
اﮔﺮ z 7 2iﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ 40zﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
ب( 280 40i 104اﻟﻒ( 280 80i
د( 240 40i ج( 280 40i
p xﻗﯿﻤﺖ p 1 ln 2 p 1ﻣﺴﺎوي در ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 20 x3 17
105اﺳﺖ ﺑﻪ:
·§2
د( ¸ ¨ 3ln ج( 2 ب( ln x اﻟﻒ( ln 4
©e¹
106در اﻓﺎدهﻫﺎي ذﯾﻞ ﮐﺪام راﺑﻄﻪ ﺻﺎدق اﺳﺖ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٩١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
5 5
·§1 ·§1
¸ ¨ 3 5
ب( ¸ ¨ 3 5
اﻟﻒ(
©2¹ ©2¹
5
·§1
د( ﮔﺰﯾﻨﻪ اﻟﻒ درﺳﺖ اﺳﺖ ¸ ¨ 3 5
ج(
©2¹
p xﺑﺮ ¸· §¨ xﻣﺴﺎوي اﺳﺖ
2
ﺑﺎﻗﯽﻣﺎﻧﺪه ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x 2 x 10
© 4¹
107ﺑﻪ:
1 3 5
د( 35 10 ج( 10 ب( 10 اﻟﻒ(
4 4 4
g xﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ ¸· ¨§ f gﻣﺴﺎوي
1
f xو x اﮔﺮ x
4 © ¹
108اﺳﺖ ﺑﻪ:
1 1
د( ج( ب( 2 اﻟﻒ( 4
4 2
اﮔﺮ f x x2 2 x 2ﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ f x 1ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
109
د( 2x ج( x 2 1 ب( x 2 1 اﻟﻒ( x 2
p x, yﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺑﺎﺷﺪ ،ﻗﯿﻤﺖ m اﮔﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x3 y 2 x m y
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 110
د( 3 ج( 8 ب( 5 اﻟﻒ( 4
درﺟﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 3x3 y 2 z 2 2 x2 y3 z 5xyzﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
111
د( 10 ج( 7 ب( 6 اﻟﻒ( 3
4 x 4 3x 2 y 2 x 2
ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: درﺟﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
5x2 112
د( 5 ج( 4 ب( 3 اﻟﻒ( 2
113از ﺗﻘﺴﯿﻢ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x3 3x2 3x 1ﺑﻪ ﺳﻪ ﺣﺪه x2 2 x 1ﺧﺎرج
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٩٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻗﺴﻤﺖ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
د( x 2 ج( x 2 ب( x 1 اﻟﻒ( x 1
p a ﻫﺮﮔﺎه ﻗﯿﻤﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم p xدر x aﺻﻔﺮ ﺷﻮد ﯾﻌﻨﯽ 0
114در اﯾﻦ ﺻﻮرت p xﺑﺮ ﮐﺪام اﻓﺎده ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ اﺳﺖ.
د( x 2 a 2 ج( x 2 a 2 ب( x a اﻟﻒ( x a
درﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ p xﺑﺮ x aﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮدﻋﺪد ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ
از:
115
R ب( p 1 R اﻟﻒ( p 0
R د( p a R ج( p a
ﮐﺪام ﯾﮏ از اﻓﺎدهﻫﺎي ذﯾﻞ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد:
1 2
ب( x x 2 x 3 116اﻟﻒ(
x
x8 د( 1 x 9 ج(
p xﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: درﺟﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 9 x 2 4 x3
117
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
p xﺑﺮ اﻓﺎده x 2ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮔﺮدد ﻫﺮ ﮔﺎه x3 6 x2 12 x 8
118ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
د( 0 ج( 1 ب( 12 اﻟﻒ( 8
p xدر x 0ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ ﻗﯿﻤﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 2 x7 x 4 x 2 3
119از:
د( 0 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
p 1ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﺮ 0 ﻫﺮﮔﺎه ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم p xداراي ﺧﺎﺻﯿﺖ p 1
120
ﮐﺪام اﻓﺎده ﭘﻮره ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ اﺳﺖ.
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٩٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
x2 1 د( x2 1 ج( x2 5x ب( x2 5x اﻟﻒ(
3
p xﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟ x2 4 درﺟﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
121
د( 7 ج( 3 ب( 6 اﻟﻒ( 5
p 2ﺑﺎﺷﺪ ،ﺑﺎﻻي ﮐﺪام ﻫﺮﮔﺎه ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم p xداراي ﺧﺎﺻﯿﺖ 0
122اﻓﺎده ذﯾﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ اﺳﺖ؟
د( x 1 ج( 2 x 2 ب( x 2 اﻟﻒ( x 2
p xﺑﺮاي x 1ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﻗﯿﻤﺖ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 4 x2 x3 7 x
123
د( 4 ج( 2 ب( 4 اﻟﻒ( 2
p xﺑﺎﻻي ﺑﯿﻨﻮم x 2ﺗﻘﺴﯿﻢ ﺷﻮد ﺑﺎﻗﯽ اﮔﺮ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم 4 x 2 7 x
124ﻣﺎﻧﺪه ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
د( 4 ج( 2 ب( 4 اﻟﻒ( 2
p xﺑﺎﺷﺪ، اﮔﺮ x 2ﯾﮏ ﻓﮑﺘﻮر ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم x 4 kx 2 8x 8
125ﭘﺲ ﻗﯿﻤﺖ kﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
د( 2 ج( 2 ب( 3 اﻟﻒ( 3
p xﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ ﻗﯿﻤﺖ اﮔﺮ x4 x3 x2 x 1
p 0 p 1 126ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
د( 3 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 0
اﮔﺮ pﯾﮏ ﻋﺪد ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ درﺟﻪ ﭘﻮﻟﯿﻨﻮم
p x 2 x4 p x8 p4 x4 p1 127ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
د( 3 ج( 4 p ب( 8 p 4 اﻟﻒ( 4 p 1
1
128ﻣﺮﺑﻊ ﮐﺎﻣﻞ اﻓﺎده a 2 ab b2ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
4
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٩۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
2
§ · 1
2
§ · 1
ب( ¸ ¨ 2a b اﻟﻒ( ¸ ¨ a b
© 4 ¹ © 2 ¹
2 2
§a · § · 1
د( ¸ ¨ b ج( ¸ ¨ a b
©2 ¹ © 4 ¹
اﮔﺮ a ab b2ﯾﮏ ﻓﮑﺘﻮر a bﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ ﻓﮑﺘﻮر دوﻣﯽ آن
3 3 2
129ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
a 2 b2 د( ج( a b اﻟﻒ( a 2 b2ب( a b
§1 1 ·§ 1 1 · 1
ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ¸ ¨ ¸¨ 2 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
© x y ¹© x xy y ¹
1 2 1 1 1
3
3 ب( 3
اﻟﻒ( 3 130
x xy y x y
1 2 1 1 1
3
3 د( 3
ج( 3
x xy y x y
ﻫﺮﮔﺎه t 1 t a { t 2 8t 9ﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ ﻗﯿﻤﺖ aﻋﺒﺎرت از:
131
د( 11 ج( 8 ب( 10 اﻟﻒ( 9
2
·§1 x
ﻗﯿﻤﺖ اﻓﺎده ¸ ¨ ﻋﺒﺎرت از:
©2 y¹
1 2 x x2 1 x x2
ب( 2 اﻟﻒ( 132
4 y y 4 2 y y2
1 y y2 1 x x2
د( ج(
4 x x2 4 y y2
ﻗﯿﻤﺖ ﻋﺪد ! 4! 5ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ:
ب( 4 120 133اﻟﻒ( 24 120
د( 24 25 ج( 24 10
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٩۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
·§5
ﻋﺪد ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ¸ ¨ ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ:
© 3¹ 134
د( 20 ج( 2 ب( 15 اﻟﻒ( 10
· § 10
ﻋﺪد ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ ¸ ¨ ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ:
3 © ¹ 135
· § 10 · § 10 · § 10 · § 10
د( ¸ ¨ ج( ¸ ¨ ب( ¸ ¨ اﻟﻒ( ¸ ¨
©9¹ ©8¹ ©7¹ ©6¹
3
1 x 2ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﺣﺪ ﭼﻬﺎرم ﺣﺎﻟﺖ اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﯿﻨﻮم
136
x5 د( x6 ج( x3 ب( اﻟﻒ( 1
ﮐﺪام ﯾﮏ از ﻣﺴﺎوات ذﯾﻞ ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد؟
x 1 137اﻟﻒ( x 2 2 x 1
3
7 x2 4 12 x ب(
د( 6 4 x 5x 6 x 1 ج( x 2 2 x 1
2
2 yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
2
ﻣﺠﻤﻮع ﺿﺮاﯾﺐ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ ﺑﯿﻨﻮم
138
د( 12 ج( 9 ب( 5 اﻟﻒ( 4
ﺣﺪ ﺷﺸﻢ ﺑﯿﻨﻮم 2 x 1ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
5
139
د( 1 ج( 10x ب( 4 اﻟﻒ( 2
ﺣﺪ دوم ﺣﺎﻟﺖ اﻧﮑﺸﺎف ﯾﺎﻓﺘﻪ 2 x 1ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
3
140
د( 3x 2 ج( 4x 2 ب( 8x3 اﻟﻒ( 12x 2
x3 y 3
ﻣﺴﺎوي x y x2 xy y 2ﺑﺎﺷﺪ،ﺣﺎﺻﻞ اﮔﺮ 2
x9 y 9 8
141اﺳﺖ ﺑﻪ:
1 1 1 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
9 8 7 6
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٩۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
اﮔﺮ x y 10و xy 7ﺑﺎﺷﺪ،ﭘﺲ ﻣﻘﺪار x3 y 3ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
142
د( 790 ج( 780 ب( 760 اﻟﻒ( 740
اﻓﺎده x 2 x 2 x4 4 x2 16ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
143
x 4 64 د( x 4 64 ج( ب( x6 64 x6 64 اﻟﻒ(
اﮔﺮ x y 5و x2 y 2 45ﺑﺎﺷﺪ،ﻗﯿﻤﺖ x yﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
144
د( 9 ج( 8 ب( 7 اﻟﻒ( 6
اﻓﺎده x2 2 x2 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
145
د( x 4 2 x4 4 ج( x4 2 ب( x4 2 اﻟﻒ(
اﻓﺎده a 1 a 1 a 2 1ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
146
د( a 4 1 ج( a 6 1 ب( a 4 1 اﻟﻒ( a 6 1
2x y
2
، 2x y
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﮔﺮ 2 xy
4 x2 y 2 147
د( 2 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 1
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 8 2 اﻓﺎده
148
د( 2 ج( 2 ب( 1 اﻟﻒ( 1
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده x2 6 x 9ﺑﻪ ﻓﮑﺘﻮرﻫﺎ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
ب( x 3 x 6 149اﻟﻒ( x 6 x 3
د( x 3 x 3 ج( x 3 x 3
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده 9 x2 12 xy 4 y 2ﺑﻪ ﻓﮑﺘﻮرﻫﺎ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
ب( 3x 2 y 3x 2 y اﻟﻒ( 3x 2 y 3x 2 y 150
د( 3x 2 y 3x 2 y ج( 3x 2 y 3x 2 y
151ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده x8 x4 12ﺑﻪ ﻓﮑﺘﻮرﻫﺎ ﻋﺒﺎرت از:
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٩٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ب( x 4 4 x 4 3 اﻟﻒ( x 4 1 x 4 3
د( x 4 1 x 4 3 ج( x 4 1 x 4 3
· § x2 y 2
¨ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده ¸
© 9 4 ¹
· § x y ·§ x y · § x y ·§ x y
ب( ¸ ¨¸ ¨ 152اﻟﻒ( ¸ ¨¸ ¨
© 3 2 ¹© 3 2 ¹ © 3 2 ¹© 3 2 ¹
· § x y ·§ x y · § x y ·§ x y
د( ¸ ¨¸ ¨ ج( ¸ ¨¸ ¨
© 3 2 ¹© 3 2 ¹ © 2 3 ¹© 2 3 ¹
اﻓﺎده 4a2 4a 1ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻋﺒﺎرت از:
153
a2 2a 2 2a 1 اﻟﻒ( 2a 1ب(
2 2 2 2
د( ج(
اﻓﺎده 4 a 4ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻋﺒﺎرت از:
2
ب( x 2 2 x 2 x 2 2 x 2 x2 2 x 2 154اﻟﻒ(
د( ﻫﯿﭽﮑﺪام ج( x 2 2 x x 2 2 x
اﻓﺎده x2 9 x 10ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻋﺒﺎرت از:
ب( x 10 x 1 155اﻟﻒ( x 9 x 1
د( x 9 x 1 ج( x 9 x 1
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده 3x2 8x 5ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
ب( x 5 x 1 156اﻟﻒ( 3x 5 x 1
د( x 5 x 1 ج( x 5 x 1
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده 3x2 12ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
ب( 3x 2 x 2 157اﻟﻒ( 3 x 2 x 2
د( 3x 2 x 2 ج( 3x 2 x 2
158اﻓﺎده x 4 y 4ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
{YÊZËdËZY {¸¿Y ٩٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
x y x y x2 y 2 اﻟﻒ( x y
2 2
ب(
د( x y x 2 y 2 ج( x y x y x 2 y 2
1
اﻓﺎده m 2ﻣﺴﺎوي ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ:
4
1 1
ب( 1 2m 1 2m 159اﻟﻒ( 1 2m 1 2m
4 2
§1 ·§ 1 ·
د( ¸ ¨ m ¸¨ 2m ج( 1 2m 1 2m
©4 ¹© 4 ¹
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده 27 x3 8ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
ب( 3x 2 9 x 2 x 4 اﻟﻒ( 3x 2 9 x 2 x 4 160
د( 3x 2 9 x 2 6 x 4 ج( 3x 2 9 x 2 x 4
اﻓﺎده 1 3 y 3 y 2 y3ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
161
1 y 1 y y 1 1 y
3 3 3 3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
ﺗﺠﺰﯾﻪ اﻓﺎده y 2 3x2ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
3
y 3x ب( y 3x اﻟﻒ( y 3x 162
y 3x د( y x ج( y 3x y 3x
x3 y 3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﮐﺴﺮ
x 2 xy y 2
163
x 2 xy y 2 ب( x 2 xy y 2 اﻟﻒ(
د( x y ج( x y
2 3 y 4 y2 5
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﺟﻤﻊ ﮐﺴﺮ
y 3 y 3 y 3
164
y2 3y 3 y2 3y 3
ب( اﻟﻒ(
y 3 y 3
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ٩٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
y2 3y 3 y2 3y 3
د( ج(
y 3 y 3
1 2 1 2
x y
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 9 4 ﮐﺴﺮ
1 1
x y
3 2
165
1 1 1 1
ب( x y اﻟﻒ( x y
9 4 3 2
1 1 1 1
د( x y ج( x y
9 4 3 2
ﮐﺴﺮ 3x y 33x y 9 xyﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
3 2
x 27 166
x y xy xy
د( ﻫﯿﭽﮑﺪام ج( ب( اﻟﻒ(
x y x y x y
x2 4x 4 x 2
2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: u ﺿﺮب ﮐﺴﻮر
x 4 2
167
2 2 x2 x2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
x y x y 2 2
x
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺎده ﮐﺴﺮ
1
1
x
1 168
y
د( x y ج( x y ب( y x اﻟﻒ(
6ac x
ﻗﯿﻤﺖ xﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: در ﻣﺴﺎوات ﮐﺴﺮي
3c 2 c 169
د( 3c ج( 3a ب( 2c اﻟﻒ( 2a
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٠٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﺣﺎﺻﻞ ﮐﺴﺮ x xﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
2
2 2x 170
x 2
x x
2
د( ج( x 1 ب( اﻟﻒ(
2 x
ﮐﺴﺮ x 9 x 2 20ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
2
4x x 171
x x 5 x 5 x
د( ج( ب( اﻟﻒ(
x 5 x 5 x x
x 5
2
9x
ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: u ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب
3x 15 2 5 x 172
2 x 2x 3 x 3x
د( ج( ب( اﻟﻒ(
3 3 2 2
ﺣﺎﺻﻞ ﺗﻘﺴﯿﻢ a 100 y 2a 20ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
2
8 20
5 a 16 5 a 16
ب( 173اﻟﻒ(
4 4
5 a 10 5a 10
د( ج(
4 4
1 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 1 1 x
174
1 1 2
د( 0 ج( ب( اﻟﻒ(
1 x x 1 x 1 x 1
اﻓﺎده x 1 x 2 3ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
2
x x 175
3 2x 2
3 x 2x 3
2
x3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
x2 x2 x2 x2
3x 2 4 x
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 176اﻓﺎده
4 3x
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٠١ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
x د( x ج( ب( 3x 4 اﻟﻒ( 4 3x
x 1 2x 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x x 177
x د( x ج( ب( 0 اﻟﻒ( 1
x2 y 2 x y
2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x2 y 2 178
2 x 2x 2x
د( ج( ب( اﻟﻒ(
x y x y x y x y
x x 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 1 x 1 179
3x 2 1 3x 1 1 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
x 1 x2 1 1 x x 1
اﻓﺎده 4 x x2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
3
x 2x 180
ج( 2 x 1د( 1 2x ب( 2 x 1 اﻟﻒ( 2 x 1
8 xy 5 z 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: y اﻓﺎده
4 z y2
8 xy 3 8 xy 3
ب( 181اﻟﻒ(
20 z 2 8 z 10 z 2 8 z
8 xy 3 8 xy 3
د( ج(
20 z 2 4 z 15 z 2 8 z
x3 x2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
3 2
182
5x 5x 5x 5x
د( ج( ب( اﻟﻒ(
7 6 4 3
1 3
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: 183اﻓﺎده
x xy
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٠٢ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
y 3 x y 3 y y3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
xy xy xy xy
x2 y 4
2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
y x 184
y2 x د( y2 x ج( ب( x y
2
اﻟﻒ( x y
ab ba
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
a b
185
a 2 b2 a 2 b2 a 2 b2 a 2 b2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
ab ab ab ab
3 1
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x6 x2
2 x 2x
ب( 186اﻟﻒ(
x6 x2 x6 x2
2x 2x
د( ج(
x6 x2 x6 x2
x2 x7
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 1 2x 2
187
7 5 3 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
2 2 2 2
a 2 64
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
8a 188
د( a 8 ج( a 8 اﻟﻒ( 8 aب( a 8
x2 5x 6
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
4 x 12 189
x4 x4 x2 x2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
2 2 4 4
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٠٣ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
4 x2 9 y 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
8 x 2 12 xy 190
2x 3y 2x 3y 2x 3y 2x 3y
د( ج( ب( اﻟﻒ(
5x 4x 3x 2x
a 3a 10
2
2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
a 10a 25 191
a2 a2 a2 a2
د( ج( ب( اﻟﻒ(
a5 a 5 a 5 a5
3a 6ab
2
8a
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: u اﻓﺎده
2a 6a 12b 192
a د( ج( 4a ب( 3a اﻟﻒ( 2a
ax 2 ay 2 a b
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: u اﻓﺎده
ab b2 x 2 y 2 193
a b a b
د( ج( ب( اﻟﻒ(
b a b a
3a 2 27b2 a 3b
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: y اﻓﺎده
ax 3bx x 194
د( 6 ج( 5 ب( 4 اﻟﻒ( 3
x 2 4 x 2 3x 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: y اﻓﺎده
x2 2x x2 x 195
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
x 2 16 5 x 10
2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: u اﻓﺎده
x 4x 4 5x
x 2 42 x 2 42
ب( 196اﻟﻒ(
x x 3 x x2
x 2 42 x 2 42
د( ج(
x x 3 x x3
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٠۴ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
§ 1 1 · x2 y 2
¨ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: ¸u اﻓﺎده
© x y x y¹ 2y 197
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
اﻓﺎده ¸· §¨ a 4 2 ·¸ y §¨ a 2ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
1 1
© a © ¹ ¹ a
198
a 1
3
a 1
3
a 1 3
a 1 3
د( ج( ب( اﻟﻒ(
a 2 a2 a a
1 x
اﻓﺎده 1 1 x 1 x xﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
199
1 x 1 x
د( 4 ج( 3 ب( 2 اﻟﻒ( 1
3x 1 2
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: اﻓﺎده
x 1 x 1
2
200
1 1 1 1
د( ج( ب( اﻟﻒ(
2x x 1 x2 x 1
1 1
xﺑﺎﺷﺪ و ، x ! 0ﺣﺎﺻﻞ x 2 2ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: اﮔﺮ 4
x x 201
د( 18 ج( 17 ب( 16 اﻟﻒ( 15
1 1
a 2ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از: ﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ ﻗﯿﻤﺖ 2
a اﮔﺮ 3
a a 202
د( 8 ج( 7 ب( 6 اﻟﻒ( 5
ax 2 ax 2x 6
ﻋﺒﺎرت a ﺑﺎﺷﺪ ،آن ﮔﺎه ﻗﯿﻤﺖ u 2 اﮔﺮ 3
6x x 2x 3
203
اﺳﺖ از:
د( a 3 ج( a 8 ب( a 10 اﻟﻒ( a 9
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٠۵ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﺳﻮاﻻت ﭼﻬﺎر ﮔﺰﯾﻨﻪ ﯾﯽ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
51
اﻓﺎده iﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
204
د( i ج( i ب( 1 اﻟﻒ( 1
ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ i 95ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
205
د( i ج( i ب( 1 اﻟﻒ( 1
ﻋﺪد ﻣﻮﻫﻮﻣﯽ i 6ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
206
د( i ج( i ب( 1 اﻟﻒ( 1
ﻣﺰدوج ﻋﺪد z 3 2iﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از:
207
اﻟﻒ( z 3 2iب( z 2i 3ج( z 2i 3د( z 2 3i
z
ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ: zﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ اﮔﺮ 6i
z 208
د( 6 ج( 6 ب( 1 اﻟﻒ( 1
اﮔﺮ z 1 3iﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ z zﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
2 5 209
د( S ج( S ب( 4 اﻟﻒ( 6
3 3
اﮔﺮ z 3 3iﺑﺎﺷﺪ ،ﭘﺲ zﻣﺴﺎوي اﺳﺖ ﺑﻪ:
210
اﻟﻒ( z 3 2iب( z 2i 3ج( z 2i 3د( 3 3i
ﻫﺪف ﻣﺎ اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﻋﻠﻤﯽ و اﮐﺎدﻣﯿﮏ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ اﺣﺴﺎس دﯾﻨﯽ و ﻣﻠﯽ اﺳﺖ.
اﺳﺘﺎد رﻣﻀﺎن"ﺣﯿﺪري" اﺳﺘﺎد اﻧﺠﻨﯿﺮ ﺑﺨﺘﯿﺎري"ﺑﺨﺘﯿﺎر"
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٠۶ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺂﺧﺬ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﻣﺂﺧﺬ
(1اﺷﺮﻓﯽ ،اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ و دﯾﮕﺮان .(1388) .رﯾﺎﺿﯽ ﺳﻮم رﻫﻨﻤﺎﯾﯽ .ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ ،ﺗﻬﺮان:
ﻣﻮﺳﺴﻪ اﻧﺘﺸﺎراﺗﯽ ﮔﻞواژه
(2ﻏﻮري ،ﻣﺤﻤﺪ اﻧﻮر .(1389) .رﯾﺎﺿﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ .ﭼﺎپ ﻫﻔﺘﻢ ،ﮐﺎﺑﻞ :اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻌﯿﺪ
(3ﻓﺘﺢاﻟﻬﯽ ،اﺑﺮاﻫﯿﻢ .(1383) .ﻣﺘﺪوﻟﻮژي .ﭼﺎپ ﻫﺸﺘﻢ ،ﻧﺎﺷﺮ :داﻧﺸﮕﺎه ﭘﯿﺎم ﻧﻮر )ﺑﺎ
ﻫﻤﮑﺎري اﻧﺘﺸﺎرات دﻟﯿﻞﻣﺎ(
(4ﻓﻮﻻدي ،ﯾﺎﺳﺮ اﺣﻤﺪي /ﻓﻮﻻدي ،ﻫﺎدي اﺣﻤﺪي .(1390) .ﻣﺴﺌﻠﻪﻫﺎي ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ
اﻟﻤﭙﯿﺎد ﮐﺎﻣﭙﯿﻮﺗﺮ .ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﻓﺎﻃﻤﯽ
(5ﻗﺮآن ﻧﻮﯾﺲ ،ﻣﺤﻤﻮد و ﺟﻮادي ،ﺣﺴﯿﻦ .(1385) .ﻓﺰﯾﮏ ﭘﯿﺶ داﻧﺸﮕﺎﻫﯽ .ﭼﺎپ
دﻫﻢ ،ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﻗﻘﻨﻮس
(6ﮔﺮدﻟﻮ ،ﭘﯿﻤﺎن .(1387) .رادﯾﮑﺎلﻫﺎ .ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﺴﻞ ﻧﻮ اﻧﺪﯾﺶ
(7ﻟﯿﭗﺷﻮﺗﺲ ،ﺳﯿﻤﻮر و ﻟﯿﭙﺴﻮن ،ﻣﺎرك .(1384) .اﺣﺘﻤﺎل .ﻣﺘﺮﺟﻢ :ﻋﻠﯽاﮐﺒﺮ ﻋﺎﻟﻢ زاده،
ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﻨﮕﻞ
(8ﻣﺤﻤﺪيراد ،ﻧﺎﺻﺮ .(1386) .رﯾﺎﺿﯿﺎت و ﮐﺎرﺑﺮد آن در ﻣﺪرﯾﺖ ) 1ﭘﺎﯾﻪ( .ﺗﻬﺮان:
اﻧﺘﺸﺎرات ﺟﺎوداﻧﻪ ،ﺟﻨﮕﻞ
(9ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ،ﻣﺴﻌﻮد و ﻣﻘﺴﻤﯽ ،ﺣﻤﯿﺪ رﺿﺎ .(1380) .رﯾﺎﺿﯽ) 3رﯾﺎﺿﯽ 5ﻗﺪﯾﻢ(.
ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻮم ﭘﺎﯾﻪ
(10ﻧﯿﮑﻮﮐﺎر ،ﻣﺴﻌﻮد و دﯾﮕﺮان .(1387) .رﯾﺎﺿﯽ ﻋﻤﻮﻣﯽ )ﻣﻘﻄﻊ ﮐﺎرداﻧﯽ( .ﭼﺎپ
ﯾﺎزدﻫﻢ ،ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﺴﺘﺮش ﻋﻠﻮم ﭘﺎﯾﻪ
(11و .ﻟﯿﺘﻮﯾﻨﻨﮑﻮ ،آ .ﻣﺎردﮐﻮﯾﭻ .(1372) .ﻣﺮوري ﺑﺮ ﺟﺒﺮ و ﻣﺜﻠﺜﺎت .ﻣﺘﺮﺟﻢ :ﻣﺴﻌﻮد
ﻣﺸﻬﻮري ،ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات ﮔﻮﺗﻨﺒﺮگ
(12ﯾﻮﺳﻔﯽ ،ﻣﻬﺪي .(1390) .ﻋﺪد :اﯾﻦ ﺻﻔﺮﻫﺎي دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﯽ .ﺗﻬﺮان :اﻧﺘﺸﺎرات
اﻓﻖ
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٠٧ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﮐﻠﯿﺪ ﺟﻮاﺑﺎت رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
ﮐﻠﯿﺪ ﺟﻮاﺑﺎت
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ﺷﻤﺎره
د اﻟﻒ اﻟﻒ ج ب د ب ج د د ﺟﻮاب
20 19 18 17 16 15 14 13 12 11 ﺷﻤﺎره
د اﻟﻒ اﻟﻒ اﻟﻒ اﻟﻒ ب ب ب ج اﻟﻒ ﺟﻮاب
30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 ﺷﻤﺎره
د ج ب اﻟﻒ اﻟﻒ د ب اﻟﻒ ب ج ﺟﻮاب
40 39 38 37 36 35 34 33 32 31 ﺷﻤﺎره
ج ب ج ب اﻟﻒ د اﻟﻒ ج د ب ﺟﻮاب
50 49 48 47 46 45 44 43 42 41 ﺷﻤﺎره
ب ب ج اﻟﻒ ج د ج د ب د ﺟﻮاب
60 59 58 57 56 55 54 53 52 51 ﺷﻤﺎره
د اﻟﻒ اﻟﻒ ج ج اﻟﻒ ج ب د ب ﺟﻮاب
70 69 68 67 66 65 64 63 62 61 ﺷﻤﺎره
ج اﻟﻒ د اﻟﻒ د د ج ب اﻟﻒ ب ﺟﻮاب
80 79 78 77 76 75 74 73 72 71 ﺷﻤﺎره
ب اﻟﻒ د ب ب اﻟﻒ ج اﻟﻒ د ب ﺟﻮاب
90 89 88 87 86 85 84 83 82 81 ﺷﻤﺎره
د د ب اﻟﻒ ج اﻟﻒ ب ب اﻟﻒ اﻟﻒ ﺟﻮاب
100 99 98 97 96 95 94 93 92 91 ﺷﻤﺎره
ج ب اﻟﻒ ج ب اﻟﻒ اﻟﻒ ج اﻟﻒ ﺟﻮاب
110 109 108 107 106 105 104 103 102 101 ﺷﻤﺎره
اﻟﻒ ب د ب د د اﻟﻒ ج د اﻟﻒ ﺟﻮاب
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١٠٨ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
ﮐﻠﯿﺪ ﺟﻮاﺑﺎت رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
120 119 118 117 116 115 114 113 112 111 ﺷﻤﺎره
ج ج د د د ج ب ب اﻟﻒ ج ﺟﻮاب
130 129 128 127 126 125 124 123 122 121 ﺷﻤﺎره
اﻟﻒ ب اﻟﻒ ب اﻟﻒ د اﻟﻒ د اﻟﻒ ب ﺟﻮاب
140 139 138 137 136 135 134 133 132 131 ﺷﻤﺎره
ج د ج ج ج ب اﻟﻒ اﻟﻒ د اﻟﻒ ﺟﻮاب
150 149 148 147 146 145 144 143 142 141 ﺷﻤﺎره
اﻟﻒ ج ج اﻟﻒ ب اﻟﻒ د ب د اﻟﻒ ﺟﻮاب
160 159 158 157 156 155 154 153 152 151 ﺷﻤﺎره
د اﻟﻒ ج اﻟﻒ اﻟﻒ ب د ب د ب ﺟﻮاب
170 169 168 167 166 165 164 163 162 161 ﺷﻤﺎره
ب اﻟﻒ د ب د ج اﻟﻒ ج ج ج ﺟﻮاب
180 179 178 177 176 175 174 173 172 171 ﺷﻤﺎره
ج ج اﻟﻒ اﻟﻒ د ج د د اﻟﻒ اﻟﻒ ﺟﻮاب
190 189 188 187 186 185 184 183 182 181 ﺷﻤﺎره
ج ب اﻟﻒ ب اﻟﻒ ب ب د ج ب ﺟﻮاب
200 199 198 197 196 195 194 193 192 191 ﺷﻤﺎره
ج اﻟﻒ ب اﻟﻒ اﻟﻒ اﻟﻒ اﻟﻒ ب اﻟﻒ د ﺟﻮاب
210 209 208 207 206 205 204 203 202 201 ﺷﻤﺎره
د ب اﻟﻒ اﻟﻒ ب د د اﻟﻒ ج د ﺟﻮاب
آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم ١٠٩ {YÊZËdËZY {¸¿Y
www.riazisara.ir
ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺘﺎبﻫﺎ رﯾﺎﺿﯿﺎت 2
{YÊZËdËZY {¸¿Y ١١٠ آﻣﻮزش ﻋﻠﻮم
www.riazisara.ir
You might also like
- ارتباط بدون خشونتDocument193 pagesارتباط بدون خشونتEsmailNo ratings yet
- آیات حسن و عشق 1Document179 pagesآیات حسن و عشق 1nobody yesbodyNo ratings yet
- سیرت اخلاقی رسول گرامی صلی اللهDocument167 pagesسیرت اخلاقی رسول گرامی صلی اللهaliNo ratings yet
- Esbat Hujiat Sunnat Va Naghz Osol Munkeran Aan PDFDocument127 pagesEsbat Hujiat Sunnat Va Naghz Osol Munkeran Aan PDFMohibullahNo ratings yet
- Kalidha AsamaniDocument282 pagesKalidha Asamanivahid adizadehNo ratings yet
- خلاصه اصول روابط بی نالملل در اسلامDocument231 pagesخلاصه اصول روابط بی نالملل در اسلامکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- ساختمان گسستهDocument170 pagesساختمان گسستهسید مرتضی رضویNo ratings yet
- فقه خانواده در جهان معاصر @book1988Document376 pagesفقه خانواده در جهان معاصر @book1988aminullahfaqiriNo ratings yet
- فقه خانواده در جهان معاصرDocument376 pagesفقه خانواده در جهان معاصرکتابخانه آشنا کتابتون100% (1)
- آسیب شناسی شخصیت انسانDocument266 pagesآسیب شناسی شخصیت انسانQawiurahman QaseemNo ratings yet
- Kholafaye Rashedin Az Khelafat Ta Shahadat PDFDocument309 pagesKholafaye Rashedin Az Khelafat Ta Shahadat PDFghyasshahab001No ratings yet
- Jaigahe Sonnat Dar Qhanoongozari PDFDocument516 pagesJaigahe Sonnat Dar Qhanoongozari PDFRafi RafiNo ratings yet
- گنجینه ی اصطلاحات فقهی و اصولیDocument344 pagesگنجینه ی اصطلاحات فقهی و اصولیکتابخانه آشنا کتابتون100% (1)
- 99. Шинохт Ва Шархи Маонии Асмоулло (Форси)Document413 pages99. Шинохт Ва Шархи Маонии Асмоулло (Форси)MUTAFAKKIR INNo ratings yet
- Tafsir Mobin PDFDocument320 pagesTafsir Mobin PDFbesmellahnazary1401No ratings yet
- Mokhtsari Dar Fiqh Shafei PDFDocument161 pagesMokhtsari Dar Fiqh Shafei PDFAbu Khodijah Kuliner100% (1)
- Mashahir Khandane Sadr 4Document205 pagesMashahir Khandane Sadr 4MASOUDNo ratings yet
- UntitledDocument374 pagesUntitledWalid RahimiNo ratings yet
- رساله ریتم در موسیقی www.arianamusic.ir - PDFDocument64 pagesرساله ریتم در موسیقی www.arianamusic.ir - PDFfarhad.mr37No ratings yet
- 50 دلیل رد مسیحیتDocument145 pages50 دلیل رد مسیحیتAfghan ParwaniNo ratings yet
- خورشید نبوت PDFDocument759 pagesخورشید نبوت PDFShabir Ahmad Nazari100% (1)
- - ابوالحسن ندوی- جهان - در - سایهی - عقب - ماندگی - مسلمانان -Document444 pages- ابوالحسن ندوی- جهان - در - سایهی - عقب - ماندگی - مسلمانان -samaeurahman rahmatyNo ratings yet
- چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؟ جلد دومDocument589 pagesچگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؟ جلد دومکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم ؟ جلد دومDocument589 pagesچگونه فرزندان خود را تربیت کنیم ؟ جلد دومکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- Ahkam Va Manasek Haj PDFDocument82 pagesAhkam Va Manasek Haj PDFAtta UllahNo ratings yet
- Logic FullDocument120 pagesLogic FullJohnNo ratings yet
- گنجینهء رمضانDocument178 pagesگنجینهء رمضانfaridatiq4No ratings yet
- گنجینه رمضانDocument178 pagesگنجینه رمضانکتابخانه آشنا کتابتون100% (1)
- رهنمای مربیان برای تربیت دختران و پسرانDocument122 pagesرهنمای مربیان برای تربیت دختران و پسرانtalebullah.nemati75No ratings yet
- Algebra I Naghi PoorDocument372 pagesAlgebra I Naghi Poornima razi100% (1)
- اهل سنت و جماعت نشانه های خیزش بزرگDocument253 pagesاهل سنت و جماعت نشانه های خیزش بزرگکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- Ahkam Va Masael Feqhe Hanafi PDFDocument157 pagesAhkam Va Masael Feqhe Hanafi PDFSafiullah RahmaniNo ratings yet
- ترجمه فارسی المرتضیDocument403 pagesترجمه فارسی المرتضیکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- تبرک و انواع آنDocument113 pagesتبرک و انواع آنanoosh.jamNo ratings yet
- Majmue Larijan1393 M J1@bamun1Document222 pagesMajmue Larijan1393 M J1@bamun1pouriya rajabiNo ratings yet
- ArticleDocument20 pagesArticleعلی صادقی کیاNo ratings yet
- چگونه یک سوپر استار بازاریابی شبکه ای بشوید؟Document141 pagesچگونه یک سوپر استار بازاریابی شبکه ای بشوید؟کتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- چگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؟ جلد اولDocument571 pagesچگونه فرزندان خود را تربیت کنیم؟ جلد اولکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- کتاب روش تحقیقDocument125 pagesکتاب روش تحقیقisehaqsurooshNo ratings yet
- موسیقی نظری ایران نرگس ذاکر جعفريDocument258 pagesموسیقی نظری ایران نرگس ذاکر جعفريFarshad PourmalekNo ratings yet
- جزوه ریاضی دوازدهم رشته تجربی به همراه 300 نمونه سوال حل شدهDocument85 pagesجزوه ریاضی دوازدهم رشته تجربی به همراه 300 نمونه سوال حل شدهkamyar safariNo ratings yet
- اخلاق اسلامیDocument222 pagesاخلاق اسلامیShamsuddin AlimyNo ratings yet
- نگرشی نو به تاریخ صدر اسلامDocument242 pagesنگرشی نو به تاریخ صدر اسلامJavid AhmedNo ratings yet
- Feqh Al Sonnah Farsi PDFDocument2,253 pagesFeqh Al Sonnah Farsi PDFzabihyaqoobi2No ratings yet
- از زندگی ات لذت ببر - محمد العریفیDocument526 pagesاز زندگی ات لذت ببر - محمد العریفیکتابخانه آشنا کتابتونNo ratings yet
- UntitledDocument552 pagesUntitledsulaimaniNo ratings yet
- UntitledDocument549 pagesUntitledaliNo ratings yet
- عرفان حافظ یا تماشاگه رازDocument142 pagesعرفان حافظ یا تماشاگه رازknight4246No ratings yet
- Reyaz Al Saleheen Hewari Nasab 1 PDFDocument582 pagesReyaz Al Saleheen Hewari Nasab 1 PDFshamo fayziNo ratings yet
- AciDocument20 pagesAciAhmad AnwariNo ratings yet
- Sabte 21Document28 pagesSabte 21mohammad.hadi.mhvNo ratings yet
- خوش بخت ترین زن دنیاDocument149 pagesخوش بخت ترین زن دنیاtasnimahmadi10No ratings yet
- Majmue Larijan1393 M J2@bamun1Document384 pagesMajmue Larijan1393 M J2@bamun1pouriya rajabiNo ratings yet
- Parvanegi Boudan Ya ShodanDocument74 pagesParvanegi Boudan Ya ShodanMehdi MehdiNo ratings yet
- Kheyanathaye Tashayo PDFDocument158 pagesKheyanathaye Tashayo PDFZubair YousufzaiNo ratings yet
- Jeld 01Document640 pagesJeld 01alirezatayeran8No ratings yet
- کتاب ریاضی دهم 2Document200 pagesکتاب ریاضی دهم 2Baran ZfNo ratings yet
