ΑΔΡΟΜΥΚΩΣΕΙΣ

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

ΑΔΡΟΜΥΚΩΣΕΙΣ
…και ΟΧΙ ανδρομυκώσεις!!!
 Είναι ασθένειες του αδρώματος, δηλαδή του ξυλώδους αγγειακού
συστήματος
 Αποτέλεσμά τους η καταστροφή και απόφραξη των αγγείων 
τελική συνέπεια η αποξήρανση του φυτού
 Χαρακτηριστικό σύμπτωμα ο μαρασμός
(wilt diseases, vascular wilts)

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Αγγειακό σύστημα των φυτών
Αγγειακός ιστός
σε δεσμίδες

Φλοίωμα
(λευκό)

ξύλωμα
(καστανό)

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Δεσμίδες φλοιώματος και ξυλώματος

Αγγειακός ιστός
σε δεσμίδες

ξύλωμα Φλοίωμα

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Εγκάρσια τομή βλαστού δικότυλου

Ηθμώδη αγγεία

Κρυφή
λεπτομέρ
εια
Ξυλώδη αγγεία

Μποζαμπαλίδης Α. Βοτανική-Ανατομία και μορφολογία φυτού

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Αρχιτεκτονική αγγειακού συστήματος

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Διαφορά από ασθένειες λαιμού-ρίζας

Στις ασθένειες  Σηψιρριζίες, σήψεις λαιμού και

των αγγείων αδρομυκώσεις παρουσιάζουν
προσβάλλεται παρόμοια συμπτώματα στην
μόνο το κόμη. Γιατί;
αγγειακό
σύστημα σε
όλο του το
μήκος
→ διακοπή
κυκλοφορίας
νερού
→
συμπτώματα Στις σηψιρριζίες και σήψεις λαιμού
στο υπέργειο εκτεταμένη καταστροφή όλων των
Οι υπόλοιποι ιστών, τοπικά, μαζί και αγγείων.
ιστοί Σήψη σε βάθος.
παραμένουν → διακοπή κυκλοφορίας νερού
ανέπαφοι → συμπτώματα στο υπέργειο

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

ΒΕΡΤΙΣΙΛΛΙΩΣΗ

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ποία η αιτία του προβλήματος;

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Συμπτώματα

 Στην κόμη του φυτού τυπικά

συμπτώματα γενικευμένης
ασθένειας (βλέπε εισαγωγή στις
εδαφογενείς ασθένειες)
 Μαρασμός σε μερικούς βλαστούς
ή σε ολόκληρο το φύλλωμα είναι
το συνηθέστερο πρώτο ορατό
σύμπτωμα

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Συμπτώματα

Ακολουθούν
ξηράνσεις
φύλλων και
νεκρώσεις
βλαστών

www.county.wsu.edu
www.county.wsu.edu

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Συμπτώματα σε ελιά

Η ελιά
ανήκει
στους πιο
ευπαθείς
ξενιστές!!!

http://www.zeytinyetistirmetakvimi.blogspot.co
m
Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ
Συμπτώματα σε ελιά

α = ημιπληγία
και αποπληξία,
b = ξήρανση
ακραίων
κλαδίσκων,
c = ξήρανση
ανθέων,
d = ξήρανση
καρπών

www.springerimages.com

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Συμπτώματα σε ελιά

Αποπληξία
νεαρού δέντρου

http://www.fytognoseis.blogspot.com

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ειδικά και παθογνωμονικά συμπτώματα

 Μεταχρωματισμός
αγγείων του ξύλου,
έντονος και σαφής σε
ορισμένους ξενιστές
(π.χ. βερικοκιά)
 Με μορφή κύκλων ή
στιγμάτων σε εγκάρσιες
τομές, με μορφή www.clemson.edu
γραμμών ή λωρίδων σε
επιμήκεις τομές
 Αντιληπτός σε
κλαδίσκους διαμέτρου
μολυβιού ή δακτύλου
βερικοκιά

www.cals.ncsu.edu

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Μεταχρωματισμός αγγείων του ξύλου
Μεταχρωματισμοί σε μορφή Μεταχρωματισμοί σε μορφή
γραμμών ή λωρίδων σε κύκλων ή στιγμάτων σε
επιμήκεις τομές εγκάρσιες τομές

www.ppdl.purdue.edu

www.agri-tech.net

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Μεταχρωματισμός αγγείων του ξύλου
Σε ορισμένες περιπτώσεις, γενικότερος
μεταχρωματισμός των ιστών του κεντρικού κυλίνδρου

www.blogs.cce.cornell.edu www.apps.rhs.org.uk

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Μεταχρωματισμός αγγείων του ξύλου

www.extension.umass.edu
www.anr.msu.edu

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ειδικά και παθογνωμονικά συμπτώματα

 Προσοχή!!! Στην ελιά ο

μεταχρωματισμός των
αγγείων εμφανίζεται ως
αδιόρατος, διάχυτος
μεταχρωματισμός του
κεντρικού κυλίνδρου, σαν
«μώλωπας»

www.forestryimages.org

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Μεταχρωματισμός των αγγείων και πώς
επιβιώνουν οι ανθεκτικοί ξενιστές

Το παθογόνο
εγκλωβίζεται στα
παλαιότερα αγγεία
που έχουν
πλούσιες
εναποθέσεις
λιγνίνης, ενώ το
δέντρο δημιουργεί
νέο δακτύλιο
αγγείων μέσω του
οποίου παραμένει
ζωντανό
www.infamousginger.wordpress.com

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Παθογόνο αίτιο

 Κλάση: Ατελείς Μύκητες

 Τάξη: Moniliales
 Είδος: Verticillium dahliae

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Verticillium dahliae
 Έχει ευρύ κύκλο ξενιστών

 Προσβάλλονται περισσότερα από 200 είδη φυτών

(καρποφόρα δέντρα και αμπέλι, κηπευτικά σολανώδη και
κολοκυνθοειδή, βαμβάκι, μηδική, αγκινάρα, μέντα,
καλλωπιστικά, δασικά και πολλά αυτοφυή είδη)

 Δεν παρουσιάζει εξειδίκευση ως προς τον ξενιστή (δεν έχει

παθότυπους) εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων

 Επιβιώνει για πολλά χρόνια στο έδαφος απουσία ξενιστή

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Παθογόνο αίτιο

κονιδιοφόρος

μικροσκληρώτια

www.springerimages.com

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Μικροσκληρώτια

www.cals.ncsu.edu

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Σύνδρομο Βερτισιλλίωσης

Νέκρωση κλαδίσκων
Μαρασμός φύλλων Πτώση φύλλων και κλάδων

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ομοιότητα με άλλες ασθένειες
 Άλλες εδαφογενείς ασθένειες (σηψιρριζίες, σήψεις
λαιμού)

 Στα πυρηνόκαρπα με σήψεις ξύλου (βλέπε Ευτυπίωση)

 Στην ελιά με Φόμα (βλέπε σχετική διάλεξη)

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Στοιχεία επιδημιολογίας
 Διατήρηση στο έδαφος με μικροσκληρώτια
 Μόλυνση από τις ρίζες
 Μετάδοση με το νερό του ποτίσματος και καθετί που
μπορεί να μεταφέρει έδαφος και μικροσκληρώτια
 Σε μεγάλες αποστάσεις μετάδοση με μολυσμένο
πολλαπλασιαστικό υλικό

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Στοιχεία
επιδημιολογίας
 Αύξηση του μολύσματος
ύστερα από συγκαλλιέργεια
με ευπαθείς ξενιστές
(λαχανικά, μηδική) SOS-
κίνδυνος

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Στοιχεία επιδημιολογίας

 Ευπαθή αυτοφυή
συντελούν στη
διαιώνιση του
παθογόνου στο
έδαφος και στην
αύξηση του
μολύσματος

Φωτογραφία: Α. Λαγοπόδη

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ευπαθή αυτοφυή συντελούν στον εμπλουτισμό
του εδάφους με μόλυσμα

Φωτογραφία: Α. Λαγοπόδη
www.wildflower.org

Φωτογραφία: Α. Λαγοπόδη
Φωτογραφία: Α. Λαγοπόδη
Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ
Βιολογικός κύκλος
 Ενεργοποίηση-βλάστηση μικροσκληρωτίων στο έδαφος
από τις εκκρίσεις της ρίζας
 Παραγωγή κονιδίων, βλάστηση, μόλυνση
 Προσβολή και αποικισμός των αγγείων
 Παραγωγή κονιδίων εντός αγγείων
 Καταστροφή κυττάρων ξενιστή και μετανάστευση
μυκηλίου στους ιστούς των ξηρών ακραίων βλαστών και
φύλλων
 Σχηματισμός μικροσκληρωτίων στους νεκρούς ιστούς
 Πτώση προσβεβλημένων φυτικών τμημάτων στο έδαφος
και εμπλουτισμός του εδάφους με μικροσκληρώτια

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Βιολογικός κύκλος

http:www.herbs.hdc.org.uk
Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ
Αιτίες του συνδρόμου μαρασμού

 Μηχανική απόφραξη των αγγείων από τα στοιχεία του

μύκητα (μυκήλιο, κονίδια) αλλά και από αμυντικές
αντιδράσεις του φυτού (κόμμεα, ρητίνες, τυλώσεις)

 Κατάρρευση των ιστών του ξενιστή από τα ένζυμα και τις

τοξίνες που παράγει ο μύκητας μέσα στα αγγεία

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Μηχανική απόφραξη των αγγείων
Απόφραξη αγγείων με μυκηλιακές υφές

www.oardc.ohio-state.edu

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Μηχανική απόφραξη των αγγείων

Απόφραξη αγγείων
με σχηματισμό τυλώσεων

Φωτογραφία: Τζάμος Ε.

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Αντιμετώπιση
 Προληπτικά μέτρα
1) Απολύμανση του εδάφους του φυτωρίου
2) Λήψη μοσχευμάτων από απολύτως υγιή δέντρα
3) Εγκατάσταση δενδρυλλίων σε έδαφος απαλλαγμένο
από την παρουσία του μύκητα (SOS!!! ιστορικό της
περιοχής!!!)

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Αντιμετώπιση (συνέχεια)
 Προληπτικά μέτρα (συνέχεια)
4) Τουλάχιστον 2-3 χρόνια (καλλιεργημένης)
αγρανάπαυσης, σε ύποπτους αγρούς και απολύμανση
εδάφους (ηλιοαπολύμανση) πριν από τη φύτευση
5) Ισορροπημένη λίπανση και αποφυγή υπερβολικής
αζωτούχου
6) Κανονικός κύκλος αρδεύσεων
7) Να μη διέρχεται το νερό άρδευσης από μολυσμένους ή
ύποπτους αγρούς

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Αντιμετώπιση (συνέχεια)

 Προληπτικά μέτρα (συνέχεια)

8) Να μη γίνεται συγκαλλιέργεια με ευπαθείς
ξενιστές
9) Καταστροφή της αυτοφυούς βλάστησης
 Κατασταλτικά μέτρα
1) Επιμελημένο κλάδεμα ξερών και κάψιμο
2) Ηλιοαπολύμανση

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ηλιοαπολύμανση

www.ucanr.edu

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

 Ηλιοαπολύμανση

www.agri.huji.ac.il www.environment.gov.il

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Ηλιοαπολύμανση
Control of the disease in affected olive
orchards should be stressed by removing
and destroying wilted plants (a). Soil
solarization, applied in individual trees,
tree lines, or affected spots after replacing
dead trees, is very effective in reducing
pathogen population in soil (b). A steady
and adequate implementation of an
integrated disease control strategy can be
successful to overcome Verticillium wilt of
olive over the years. Bottom pictures show
the same experimental plot at Southern
Spain where a high Verticillium dahliae
inoculum density in soil caused elevated
tree (cv. Picual) mortality in 1998 (c). Ten
years later, after replacing with resistant
cultivars Frantoio, Oblonga and Empletre
www.springerimages.com and rigorous disease control measures, the
disease incidence and severity has
significantly decreased (d)

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Φωτογραφία: Κ. Θανασουλόπουλος

Φωτογραφία: Κ. Θανασουλόπουλος

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ

Αντιμετώπιση (συνέχεια)
 Έρευνα  ανθεκτικές ποικιλίες
 Ελληνικές ποικιλίες ελιάς κατά αύξουσα σειρά
αντοχής
Κονσερβολιά (ευπαθής) – Χαλκιδικής
(ευπαθής) – Καλαμών (μετρίως ανθεκτική) –
ελαιοποιήσιμες π.χ. Κορωνέικη (ανθεκτική)
 Οι ανθεκτικές παρουσιάζουν ευπάθεια σε νεαρή ηλικία,
ενώ μετά το 7ο έτος προσβάλλονται δύσκολα
(Καλαμών, Κορωνέικη)

Ειδική Φυτοπαθολογία / Α. Λαγοπόδη / Εργαστήριο Φυτοπαθολογίας ΑΠΘ