Koncentracja mediów

Lepszego skryptu nie będzie:)

I. Początki koncentracji mediów i jej ewolucja na świecie (USA,

W.Brytania)

1. W przypadku mówienia o początkach koncentracji medialnej na świecie należy

zwrócić szczególną uwagę na dwa kraje: Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone Ameryki.
2. Wielka Brytania - historia mediów i początki koncentracji mediów → System mediów
elektronicznych w Wielkiej Brytanii, prof. Konarska oraz Wybrane zagraniczne systemy
medialne pod redakcją J. Adamowskiego.

❖ HISTORIA PRASY

Analizę koncentracji mediów w Wielkiej Brytanii należy rozpocząć od krótkiej historii prasy,
zwracając szczególną uwagę na rozwój prasy masowej. Przed nią w XVII wieku ukazywały
się corantos (nieregularne przedruki informacyjne z prasy zagranicznej), pamphlets
(broszury) i diurnals (1630, codzienne doniesienia lokalne). Takie formy były blokowane
przez system licencyjny, po którego likwidacji nastąpił wzrost liczby wydawanych tytułów
prasowych, przyspieszono publikacje i ożywiono konkurencję.

Jedną z trudności w rozwoju prasy były podatki wprowadzone przez ustawy stemplowe oraz
podatek od wiedzy z 1712 roku, który doprowadził do znacznego podwyższenia cen prasy.

Ustawa stemplowa (ang. Stamp Act), albo ustawa o znaczkach skarbowych, które
były wydawane w Anglii jako potwierdzenie wniesienia opłaty. W latach 1765-1766
uchwalona przez parlament brytyjski ustawa nakładała podatki na działalność
prowadzoną w 13 koloniach brytyjskich w Ameryce. Ustawa uchwalona 22 marca
1765 r. weszła w życie 1 listopada tego samego roku.
Ustawa wywołała ogromny sprzeciw w koloniach. Nigdy nie była skutecznie
egzekwowana i została ostatecznie zniesiona 18 marca 1766 r. Zwiększyła
amerykańskie obawy co do intencji Parlamentu i przyczyniła się do rozwoju ruchu
separatystycznego, co w końcu doprowadziło do rewolucji amerykańskiej.
 Podatki stemplowe (od pieczęci) były przez pewną liczbę lat stosowane i w Anglii,
gdzie uważano je za godziwe źródło dochodu. Nakładano je na wszystkie rodzaje
dokumentów prawnych – od pół pensa za pamflet lub jednostronicową gazetę, do
pięćdziesięciu funtów za duży kontrakt handlowy.

1712 - Taxes of knowledge - podatki od wiedzy - podatki od papieru

W XIX wieku nastąpił znaczny rozwój rynku prasowego związany z zmniejszeniem i

likwidacjami podatków.

● lata 30 XIX wieku - proces znaczącej redukcji „podatków od wiedzy':

● 1833 - połowę mniejszy podatek od reklamy
● 1855 - całkowite zniesienie podatków stemplowych

Rozwija się również prasa masowa. W 1855 roku powstaje pierwsza penny press (,,The Daily
Telegraph). Rozwija się prasa niedzielna (istniejąca od 1779 roku) a pośród masowych gazet
kojarzy się tytuły takie jak The Daily Mail (1896 rok, zasługa Alfreda i Harolda Harmsworth)
czy Tit-Bits. To właśnie prasa masowa przyczynia się do pojawienia się zjawiska
koncentracji, ponieważ jest nastawiona głównie na zysk a do jej wydawania potrzebny był
spory kapitał. Nową erę dla rynku wydawniczego przyniosą narodziny elektronicznych
środków przekazu takich jak telewizja czy radiofonia.

W trakcie XX-lecia międzywojennego obserwuje się znaczne nasilenie koncentracji medialnej

w Wielkiej Brytanii, czego skutkiem jest stale zmieniająca się sytuacja na rynku prasy. Rynek
wydawniczy charakteryzuje się wyraźnym poszerzeniem rozmiarów rynku prasowego
zarówno od strony podaży, jak i popytu oraz dalszym rozwojem koncentracji własności
medialnej, czego efektem jest wzrost znaczenia wielkich imperów prasowych.

Od lat 20. XX wieku pojawia się pięć koncernów kontrolujących ponad 45 % dzienników i
gazet niedzielnych, które opanowują prasę prowincjonalną. Podczas II wojny światowej
dochodzi do zahamowania koncentracji, która ponownie zaczyna rozwijać się po wojnie.
Tendencje do koncentracji kapitału związane są z zagrożeniami, które dla prasy niosły media
elektroniczne. Spada popyt na prasę.

Po kryzysie działalności wydawniczej rynek prasy dominują trzy grupy: Beaverbook

Newspapers (16% udziału), Associated Newspapers (14%) i Kemsley Newspapers (13%)
Kolejna fuzja to lata 70. i 80. → News Corporation przejęła 4 ogólnokrajowe pisma: The Sun,
News of the World, Times, Sunday Times. Na rynku regionalnym dominuje pięć wydawnictw.
Koncentracji ulega prasa lokalna.

❖ HISTORIA RADIA

14 listopada 1922 roku monopol na radiofonię otrzymuje BBC (British Broadcasting

Company), którego dochody pochodzą z publicznej sprzedaży akcji na giełdzie, części
zysków uzyskiwanych ze sprzedaży sprzętu i przekazywanych spółce przez jej udziałowców
oraz pewnej kwoty z opłat wnoszonych przez odbiorców programu radiowego. Nad
działalnością BBC czuwa John Reith (3 funkcje mediów: bawić, uczyć, szokować).

1 stycznia 1927 powstaje British Broadcasting Corporation, czyli Brytyjska Korporacja

Radiofoniczna. Wtedy pojawia się również Karta Królewska, która stanowi prawne podstawy
działalnia BBC.

Pierwsze komercyjne stacje nadawcze to nielegalne, male stacje prywane, które sprawiają, że
BBC zaczyna mieć problemy finansowe. W walce z nielegalnym działaniem stacji w 1972
roku pojawia się Sound Broadcasting Act, który tworzy system niezależnych lokalnych stacji
radiowych (Independent Local Radio - ILR). Dotychczas istniejącą ITA zastępowała
Independent Broadcasting Authority (IBA), czyli Rada ds. Niezależnej Radiofonii i Telewizji
jako regulator rynku komercyjnych elektronicznych środków przekazu. Źródłem utrzymania
dla wspomnianych nowych instytucji nadawczych miały być wyłącznie reklamy. Wśród ich
założycieli znaleźli się wydawcy prasy, natomiast wykluczono z tego grona nadawców
telewizyjnych. Pierwsze w ramach ILR powstały : Capital Radio i LBC w Londynie.

Proces liberalizacji ustawodawstwa i komercjalizacji rynku opierał się na dwóch ustawach:

● 1990 r. - Broadcasting Act – podział istniejącego organu regulującego (IBA) na dwa

wyspecjalizowane – Radio Authority (krajowa radiofonia komercyjna) i Independent
Television Commission (komercyjny przekaz telewizyjny);
● 1996 r. - Broadcasting Act – liberalizacja przepisów dotyczących struktury
własnościowej, która miała na celu umocnienie brytyjskich nadawców na międzynarodowej
arenie.

❖ HISTORIA TELEWIZJI

→ Pierwszym nadawcą telewizyjnym było oczywiście BBC. 2 listopada 1936

roku oficjalnie rozpoczął działalność BBC Television Service. Konkurencja dla publicznej
telewizji pojawiła się dopiero w 1954 roku, kiedy to na bazie Television Act z 1954 powstała
komercyjna telewizja ITV (Independent Television Authority). Tak Wielka Brytania weszła w
system dualny. Dalej w 1980 roku powołano Channel 4 a następnie w 1989 pojawił się wielki
potentant medialny - Sky Television stworzone przez Ruperta Murdocha. W 1997 powstał
Channel 5 na bazie Broadcasting Act z 1990 roku.

Wnioski:
● narastającej koncentracji własności medialnej towarzyszyly zmiany jej charakteru z
pionowej na poziomą
● znaczący wpływ na rozwój koncentracji medialnej mieli magnaci medialni tacy jak:
Rupert Murdoch, Maxwell Aitken, Alfred Harmsworth, George Newsnes, Arthur Pearson.
● z czasem doszło do internacjonalizacji mediów
● proces koncentracji własności stanowi konsekwencje wymuszonego obiektywną
koniecznością zjawiska łączenia się podmiotów gospodarczych, a w tym również
przejmowania słabych firm przez silniejsze
● koncentracji uległy również prasa lokalna oraz rozgłośnie lokalne
● panuje silny podział na media publiczne i prywatne
● od lat 90. XX wieku panują dwa poglądy na koncentrację medialną:

koncentracja mediów oznacza zmniejszenie programowej różnorodności oraz

ograniczenie szans wyboru przez widza w coraz uboższej palecie oferowanych programów
niezbędna jest postępująca deregulacja narodowego rynku mediów elektronicznych
oraz wspieranie fuzji medialnych, w myśl zasady, że „duże jest piękne”

Ważniejsze daty:
● 1908 - A. Harmsworth przejął The Times
● 1917 - Max Aitken przejął Daily Express
● 1923 - Max Aitken przejął Evening Standard

Internacjonalizacja – proces umiędzynarodowienia działalności przedsiębiorstwa,

rozszerzenie działalności przedsiębiorstwa i przejście od rynku krajowego na rynki obce.

3. Stany Zjednoczone Ameryki → Wybrane zagraniczne systemy medialne J.

Adamowski, System medialny USA prof. Golka.

❖ HISTORIA PRASY
W XVIII wieku pojawia się pierwszy druk periodyczny - ,,Publick Occurrences, Both Foreign
and Domestic’’ B. Harissa. Obserwuje się silny ilościowy i jakościowy rozkwit prasy, która
przekształca się w instytucję czwartej władzy. Dynamicznie rośnie liczba tytułów - między
1690 a 1820 liczba tytułów rośnie do 2120. 1765 roku wprowadza się opłaty stemplowe,
chwilowo spada rozwój prasy, która ponownie rozkwita po wprowadzeniu I poprawki o
wolności słowa do Konstytucji USA w 1791 roku.

W XIX wieku następuje ekspansja prasy amerykańskiej a rozwój technologiczny (np.:

powstanie telegrafu) bardzo rozwija działalność wydawniczą. Powstaje The New York Times
a wraz z nim ,,nowe dziennikarstwo’’ oraz reklamy. Występują pierwsze brukowce, czyli
penny papers a po kryzysie gospodarczym z 1893 roku pojawia się yellow journalism. Po
powstaniu radia prasa odpowiada dziennikarstwem interpretacyjnym i jazzowym.

Yellow journalism (pol. „żółte dziennikarstwo”) – w dziennikarstwie, pejoratywne

określenie odnoszące się do praktyk lub tendencji w mediach masowych, które według
standardów fachowego dziennikarstwa uznane są za nieprofesjonalne i szkodliwe dla
ogólnych zasad dziennikarstwa. Termin ten zwyczajowo odnosi się do sensacjonalizmu w
przekazywaniu wiadomości, które powierzchownie upodabnia się do fachowego
dziennikarstwa np.: ,,World’’ od 1889 roky, komiksy Yellow Kid, the New York World
(J.Pulitzer), New York Journal (W.R.Hearst).

Dziennikarstwo jazzowe było terminem stosowanym do amerykańskich sensacyjnych gazet

w 1920 roku. Skoncentrowany na rozrywce, celebrytach, sporcie, skandalach i
przestępczości, styl był nowojorskim fenomenem, praktykował przede wszystkim trzy
nowe tabloidowe gazety codzienne w walce o nakład. Wygodne dla czytelników w metrze,
gazety małoformatowe zostały zaprojektowane do wyświetlania dużych zdjęć pierwszej
strony i nagłówków sprzedaży w kioskach. Popularność tabloidów była kontrowersyjna, ale
także wpłynęła na bardziej tradycyjne media w mieście i kraju, zwłaszcza gdy felietonista
Walter Winchell stał się popularny zarówno w druku, jak i na antenie.

Dziennikarstwo interpretacyjne (lub interpretatywne) lub reportaż interpretacyjny wymaga

od dziennikarza wykroczenia poza podstawowe fakty związane z wydarzeniem i bardziej
szczegółowego przedstawienia wiadomości.

Dziennikarstwo zaangażowane społecznie

Kulminacja napięć społecznych w kraju, spowodowanych przede wszystkim interwencją
USA w Wietnamie oraz młodzieżową rewoltą i napięciami na tle rasowym, zrodziła wiele
zjawisk zmieniających pejzaż medialny kraju. Do nich zaliczyć można pojawienie się (już
po raz kolejny) zjawiska tzw. nowego dziennikarstwa, nie mającego jednak nic wspólnego z
tym, które kojarzone jest z prasą J. Pulitzera i WR. Hearsta. Tu bowiem mamy do czynienia
z dziennikarstwem etycznym, „misyjnym" bądź też „literackim': sięgającym po rozwiązania
 charakterystyczne dla warsztatu pisarza. W nurcie tym mieści się także dziennikarstwo
„zaangażowane społecznie", zajmujące się przykładowo - sprawami ochrony środowiska
naturalnego bądź też reportażem „śledczym". Było to istotne, albowiem wpisywało się w
narastającą potrzebę społeczną posiadania jakiegoś autorytetu, związaną ze spadkiem
zaufania do władzy, a zwłaszcza urzędu prezydenta. Kryzys ten narastał latami, jego
apogeum zaś przypadło na pierwszą i drugą kadencję Richarda Nixona.

❖ HISTORIA RADIA

W 1919 powstaje pierwsze radio, czyli KDKA oraz amerykańskie przedsiębiorstwo

elektroniczne Radio Corporation of America, które istniało w latach 1919-1986. Jego
założycielem i głównym menedżerem był David Sarnoff. Firma ta wsławiła się
uruchomieniem pierwszej sieci radiowych stacji nadawczych NBC. W okresie
międzywojennym była głównym w Stanach Zjednoczonych producentem lamp
elektronowych, głównie pod marką Radiotron. Wytwarzała też gramofony, radioodbiorniki,
telewizory.W 1939 RCA zaprezentowała na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w pełni
elektroniczny system telewizyjny. Po II wojnie światowej w Radio Corporation of America
opracowano system telewizji kolorowej NTSC.

NBC (z M.H.Aylesworthem na czele) (od National Broadcasting Company) – amerykańska

sieć telewizyjna (pierwotnie radiowa) z siedzibą w Rockefeller Center, Nowy Jork. Jest
częścią medialnego koncernu NBCUniversal. Dostarcza audycji ponad 200 amerykańskim
stacjom telewizyjnym. Właściciel sieci, NBCUniversal, od 2011 roku należy w 51% do firmy
Comcast, zaś 49% nadal do GE. NBC jest czasami nazywana Peacock Network, w związku z
jej logiem, symbolizującym pawia. NBC jest dostępna w około 112 milionach odbiorników w
USA, 98,6% z nich to telewizory. NBC posiada 10 własnych stacji i około 200 afiliacji w
Stanach Zjednoczonych i innych terytoriach tego kraju.
18 września 1927 powstaje Columbia Broadcasting System (CBS) pod nadzorem
W.S.Paley’a.
W latach 40. XX wieku powstaje American Broadcasting Company (ABC).
W ten sposób na rynku medialnym pojawiają się trzy wielkie siostry medialne: ABC, NBC,
CBS.
❖ HISTORIA TELEWIZJI

● 1952 - ruszają wybory prezydenckie Dwight D. Eisenhower i A.E. Stevenson,

pierwszy raz telewizja ma aż takie znaczenie
● wzrosty napięcia w USIA - Wolna Europa (1915), Wolność (1953), Głos Ameryki
● WeStar - pierwszy krajowy satelita prywatny - 1974 - Western Union
● telewizja kablowa CATV narodziła się w latach 50. ubiegłego wieku jako forma
przeciwdziałania zakłócenia przekazywanego sygnału telewizyjnego, naturalnym zwłaszcza
w terenie pofałdowanym czy w drapaczach chmur
● PBS zaczął tworzyć telewizje publiczne
● stacje komercyjne, które stały się najpopularniejsze

- HBO (Home Box Office)

- MTV - 1981
- Cable News Network CNN
- Fox (Fox Broadcasting Company) – amerykańska sieć telewizyjna, nadająca od 9
października 1986 roku. Jest częścią firmy Fox Corporation. R. Murdoch

Ogólne wnioski i ważne daty:

● 1975 - cross-ownership zakazujące firmom posiadania więcej niż jednego typu
mediów w danym stanie (zniesione)
● koncentracja w USA to proces stały, którego nie da się zatrzymać
● bardzo duży nacisk kładzie się na prasę lokalną
● w pierwszych latach działalności Federalna Komisja Łączności (1934, FCC) dążyła
do dywersyfikacji własnościowej, ale wkrótce i tak rynek przejęła wielka trójka.
● W 1975 FKŁ zakazało współwłasności tzn. zabroniono pojedynczym podmiotom
posiadania równocześnie pełnoprawnych stacji radiowych, kanałów telewizyjnych oraz
tytułów prasowych. W ten sposób FKŁ spróbowało zawalczyć z koncentracją mediów i
rozwojem koncernów medialnych, wciąż uważano, że fale radiowe jako własność
państwowa powinny służyć jak największej liczbie nadawców i dywersyfikacji treści.
● Prawo telekomunikacyjne z 1996 zniosło dotychczasowy reżim, jak i uwzględniło
po raz pierwszy internet. Złagodzono zasady dotyczące współwłasności. Umożliwiło to
mniejszej liczbie większych korporacji dominację na rynku i konsolidację mediów. ∙ w
2003 zniesiony został ban współwłasności w sektorze prasowym i telewizyjnym.
Pojedyncza korporacja posiadać może do 45% całościowego rynku medialnego. Zniesiono
zasadę służenia w interesie publicznym, co wsparło proces tabloidyzacji czy rozmemłania
jakości przekazu medialnego.
● reklama przyczyniła się do powstania silnej tendencji do koncentracji rynku
prasowego. Tendencje do monopolizacji były szczególnie silne w latach 1910-1950, a więc
dokładnie w okresie, gdy zawodowe standardy obiektywizmu zaczęły zapuszczać korzenie
w dziennikarstwie amerykańskim.

4. Historyczne przyczyny koncentracji medialnej → ,,Historia mediów’’ Z.Bajka,

,,Wstęp do prasoznawstwa’’ J.Mądry (fragmenty), ,,Wybrane zagraniczne systemy medialne’’
J. Adamowski, ,,System mediów w Wielkiej Brytanii’’ prof. Konarska, ,,System medialny
USA’’.
→ społeczne
● wizje magnatów medialnych - prezentowanie się osób wpływowych, które łatwo
radziły sobie z podbijaniem rynku medialnego przez wykupywanie przedsiębiorstw,
rozwijaniu nakładów w krótkim czasie, kształtowanie opinii publicznej w wydaniach oraz
braniu udziału w życiu politycznym np.: Murdoch, Putlizer, Harmsworth.
● rozwój szkolnictwa związany ze zmniejszeniem zjawiska analfabetyzmu (ludzie
chętniej kupują prasę, chcą poszerzać wiedzę)
● urbanizacja - najlepiej było sprzedawać gazety w dużych skupiskach ludzi a zatem w
rozwijających się miastach.

Urbanizacja – proces koncentracji ludności w punktach przestrzeni geograficznej,

głównie na obszarach miejskich, określający także wzrost liczby ludności miejskiej
i jej udziału w liczbie ludności danego obszaru, dzięki czynnikom
społeczno-kulturowym, demograficznym i ekonomicznym.

Dywersyfikacja – różnicowanie asortymentu produkcji lub usług w celu

zmniejszenia ryzyka w prowadzeniu działalności gospodarczej.

→ prawne - brak prawodawstwa antykoncentracyjnego (są jedynie nieliczne próby

wprowadzenia ograniczeń) czy antymonopolowego
→ ekonomiczne
● bariery wejścia
● powodzenie gwarantuje dobra znajomość ekonomii
● podatki - podatek stemplowy (zniesiony w 1855 roku) czy podatek od wiedzy
→ technologiczne
● maszyna rotacyjna – maszyna drukarska, w której forma drukowa jest zaokrąglona
(powierzchnie drukujące tej formy są położone na powierzchni walca) - 1847
● linotyp - 1885 - urządzenie do maszynowego składania tekstu
● szafa z siedzeniem i klawiaturą
● monotyp - poligraficzna maszyna odlewnicza
● klisza siatkowa
● maszyna do pisania - 1914 (?)
● telefon
● maszyna do druku kolorowego
● fotografia - 1839
● telegraf - 1837

II. Definicje, rodzaje i poziomy koncentracji na rynku mediów,

upstream vs. downstream, up-scale, up-scope, spirala nakładu,
cele, przyczyny oraz skutki (pozytywne i negatywne) koncentracji,
czynniki sprzyjające koncentracji, metody koncentracji, sposoby
walki z koncentracją na rynku mediów).

1. Definicje koncentracji i koncentracji medialnej

● KONCENTRACJA (concentration) - ekon. proces polegający na dążeniu do
zwiększania znaczenia jednostek gospodarczych na rynku. (Encyklopedia PWPN)
 ● Koncentracja jest procesem o charakterze obiektywnym. Wynika z przyczyn
obiektywnych i dlatego nigdy się nie zakończy. Jej podstawowym motorem jest postęp
techniczny, który sprawia, że żeby utrzymać się na rynku trzeba nieustannie
inwestować. Na rynku utrzymują się tylko najsilniejsi, którzy rozszerzają swoją
działalność na inne media.
● Koncentracja ma miejsce, gdy jedno przedsiębiorstwo posiada wiele kanałów
informacyjnych. (portal edukacjamedialna.edu.pl).
● Koncentracja mediów ma miejsce, gdy na rynku występuje mała ilość podmiotów
medialnych, które na skutek serii przejęć i fuzji mogą dominować w sferze
kształtowania opinii publicznej.
● Koncentracja to zjawisko, które wyznacza zakres kontroli sprawowanej przez
najpotężniejsze firmy nad produkcją, zatrudnieniem czy innymi wskaźnikami
działalności gospodarczej. W przypadku środków masowego przekazu mówimy o
stopniu kontroli w dostarczaniu podstawowego produktu rynku informacyjnego, jakim
jest dziennikarska informacja.
● Według Europejskiego Instytutu Mediów istotą koncentracji medialnej jest zdobycie
wiodącej pozycji rynkowej przez jedno lub kilka przedsiębiorstw medialnych w
drodze fuzji, wskutek zawarcia umowy o przejęciu innych firm medialnych lub
poprzez zakup ich papierów wartościowych czy aktywów. Współcześnie proces
koncentracji medialnej postrzega się również jako skutek uboczny postępującej
liberalizacji (globalizacji) rynku mediów i dynamicznej konwergencji technologicznej,
polegającej na wzajemnym przenikaniu się technologii i usług charakterystycznych
dla sektora mediów elektronicznych, telekomunikacji i sektora tzw. nowych
technologii. Szczególne znaczenie mają jej cztery wymiary: technologiczny,
ekonomiczny, własnościowy i społeczno­‍‑polityczny. Tak rozumiana koncentracja
własności mediów wiąże się bezpośrednio ze społeczno­‍‑polityczną funkcją
mediów.(Koncentracja medialna jako zagrożenie dla współczesnej demokracji w
perspektywie doświadczeń niemieckich, Zbigniew Oniszczuk)
2. Rodzaje i poziomy koncentracji medialnej → ,,Wstęp do prasoznawstwa’’ J.Mądry,
,,Koncentracja medialna jako zagrożenie dla współczesnej demokracji w perspektywie
doświadczeń niemieckich’’, Zbigniew Oniszczuk, ,,Polski system medialny 1989-2011’’,
prezentacja Uniwersytetu Wrocławskiego, ,,Media masowe:władza, rozrywka, biznes’’
Mrozowskiego.
→ Oniszczuk:
– pozioma (horyzontalna), oznaczającą aktywność kapitałową, technologiczną czy
inwestycyjną na tym samym rynku, np. prasowym;
– pionowa (wertykalna), obejmującą wymienione formy aktywności na różnych etapach
produkcji i dystrybucji oferty medialnej na różnych obszarach geograficznych;
– krzyżowa (diagonalna), dotyczącą pozycji koncernu medialnego na różnych rynkach
medialnych (prasa, radio, telewizja, Internet)
→ Polski system medialny 1989-2011
● horyzontalna - w obrębie jednego segmentu rynku, np.: kupowanie tylko dzienników
● krzyżowa - inwestycje w różne segmenty
● wertykalna
→ Prezentacja Uniwersytetu Wrocławskiego:
● horyzontalna/pozioma - łączenie mediów tego samego rodzaju
● wertykalna/pionowa - łączenie mediów tego samego rodzaju, posiadanie jak
największej liczby kanałów w obrębie jednego medium
● diagonalna/konglomeratowa/krzyżowa - pomiędzy podmiotami różnych segmentów
rynku
→ Wnioski z przykładami:
● horyzontalna/ pozioma – łączenie mediów tego samego rodzaju, posiadanie jak
największej liczby kanałów informacyjnych w obrębie jednego medium
→ W Polsce np.: Eurozet (Radio Zet, Radio Zet Chilli, Planeta FM itd.)
→ cele: racjonalizacja wydatków, zmniejszenie konkurencji, większe wpływy, redukcja
etatów dziennikarzy
→ realizacja: przez pozostawienie jednego prezesa czy wiceprezesów
→ Nie eliminuje konkurencji, pozwala jednak na osiągnięcie dominującej pozycji na rynku i
generowanie zysków wynikających z działalności oligopoli.
● wertykalna/ pionowa – łączenie mediów różnego rodzaju działających na tym samym
lub różnych rynkach – wzajemnie się wspierają i uzupełniają, to łączenie się wzdłuż tzw.
łańcucha tworzenia wartości, dotyczy powiązań między producentami, nadawcami i
dystrybutorami
→ cele: spadek kosztów produkcji, kontrola wszystkich etapów produkcji i dystrybucji
→ WarnerMedia działają w obrębie kina, telewizji i prasy (telewizja HBO – Home Box
Office, Cinemax, Time, People, Marie Claire i WarnerBros – wytwórnia filmowa)
→ Koncentracja wertykalna, polegająca na powstawaniu organizacji mających kontrolę nad
różnymi poziomami łańcucha produkcyjnego - produkcją infrastruktury, zarządzaniem
sieciami, dystrybucją usług i produkcją przekazów. Ten typ koncentracji pozwala na większą
autonomię na rynku i redukcję konkurencji. Biorące w niej udział podmioty mogą skutecznie
obniżać koszty produkcji i prowadzić wspólną promocję różnych produktów i usług. Łatwo
osiągają dominującą pozycję na rynku, odnoszą sukces ekonomiczny i zwiększają wpływy w
oddziaływaniu na opinię publiczną i politykę jako taką
● diagonalna/ konglomeratowa – pomiędzy podmiotami różnych rynków, nie tylko
medialnych; inwestowanie poza rynek medialny,
→ cele: bezpieczne zarządzanie rynkiem, dokonuje się w obrębie różnych segmentów rynku.
Poszerza wielkość korporacji, zwiększa jej wpływy gospodarcze i finansowe oraz polityczne.
→ Włochy, konglomerat General Electric działa w obrębie produkcji maszyn i sprzętu,
produkcji energii, ropy naftowej, w przemyśle lotniczym, kosmicznym, AGD itp.)
→ Koncentracja diagonalna, polegająca na powstawaniu organizacji mających kontrolę nad
różnymi segmentami gospodarki.
3. Rodzaje rynków (modele systemów medialnych) → prezentacje Uniwersytetu
Wrocławskiego, wykłady mgr Wojciechowskiego, wykłady prof. Piechockiego, ,,Media
masowe: władza, rozrywka, biznes’’ M.Mrozowskiego
● monopolistyczny – rynek, na którym produkuje i sprzedaje produkt tylko jedno
przedsiębiorstwo. Posiada ono pozycję monopolistyczną, czyli dla innych przedsiębiorstw
istnieją bariery wejścia na ten rynek uniemożliwiające podjęcie konkurencji. Realizuje ono
politykę monopolistyczną prowadzącą do zdobycia i utrzymania pozycji monopolistycznej.
● monopson – forma rynku, na którym istnieje tylko jeden odbiorca oraz wielu
dostawców pewnego towaru lub usługi. Monopsonami są zazwyczaj firmy państwowe, np.
kupujące ropę naftową, gaz ziemny lub usługi zdrowotne. Przedsiębiorstwo mające taką
pozycję dąży do zakupu po zaniżonych cenach podczas negocjacji z dostawcami.
● dualny - dominują dwa przedsiębiorstwa, występują inne poboczne
● oligopolistyczny - jest to mała liczba przedsiębiorstw (kilka do kilkunastu), które
całkowicie dominują w produkcji określonego wyrobu.
● konkurencji doskonałej - wielu sprzedających oferuje taki sam produkt lub usługę i
żadna firma nie dominuje nad innymi
4. Na świecie dąży się do wolności słowa a jednym z jej zabezpieczeń ma być
mechanizm pluralizmu mediów (różnorodności mediów). Polega on na tym, że na rynku
mediów istnieje wiele podmiotów, które prezentują różnorodne treści. Z tym mechanizmem
ściśle wiążą się pojęcia konkurencji i koncentracji.
● Konkurencja oznacza, że nadawcy, których na rynku jest wielu, rywalizują o odbiorcę.
Muszą zatem dbać o wysoką jakość swoich usług. Coraz częściej treści zamieszczane przez
użytkowników konkurują z treściami profesjonalnych nadawców. Konkurencja hamuje
monopolizację.
● Koncentracja ma miejsce, gdy jedno przedsiębiorstwo posiada wiele kanałów
informacyjnych.

Pluralizm-wolność źródeł informacji, wybory wolne i częste. Jest podstawą państwa

demokratycznego i gwarancją, że będziemy mieli pełny ogląd rzeczywistości.
→ definicja według ,,Polskiego systemu medialnego lata 1989-2011’’

Pluralizm polityczny - koncepcja funkcjonowania systemu politycznego

charakterystyczna dla współczesnej demokracji. Sprowadza się do swobody
ujawniania różnorodnych opinii dotyczących całego spektrum życia społecznego. O
rzeczywistym pluralizmie politycznym można mówić dopiero wtedy, gdy instnieje
konstytucyjnie zagwarantowana wolność zrzeszania się w partie polityczne, związki
zawodowe, stowarzyszenia, organizacje społeczne.

Pluralizm mediów – prawo do funkcjonowania w państwie nieograniczonej liczby

niezależnych środków masowego przekazu. Stanowi przeciwieństwo koncentracji
mediów w państwach niedemokratycznych. → Wikipedia
● zewnętrzny - niezależne i autonomiczne podmioty medialne
● wewnętrzny - różnorodność treści medialnej

5. Trzy aspekty pluralizmu mediów:

● treści - szeroki wybór prezentowanych treści, różnorodność tematyczna,
odzwiercielenie różnic społecznych, dobra dostępność, dostosowanie do różnych
punktów widzenia
 ● źródeł - nieogroniczona ilość niezależnych środków masowego przekazu
● dostawców

6. Strategia upstream vs strategia downstream Ekonomika mediów T.Kowalski

→ upstream
● kierunek przesyłu danych od klienta do serwera (upload)
● Upstream marketing to rodzaj strategii marketingowej, która koncentruje się na
określonej grupie klientów i identyfikuje ich szczególne potrzeby. (indeed.com)
● strategia polegająca na dążeniu do przejęcia pewnych zasobów o podstawowym
znaczeniu dla wykonywanej działalności (np.: dla prasy będzie to posiadanie
nowoczesnej drukarni i koloportaż). Skupia się na podstawowych zadaniach
niezbędnych do produkcji medialnej w celu zawarcia sojuszu, tak że produkt jednej
firmy stanie się półproduktem innej firmy.
→ downstream
● strategia, która polega na przejmowaniu innych przedsiębiorstw, które działają na tym
samym rynku. Polega na tym, że organizacja medialna podejmuje działania
zmierzające do zwiększenia wpływu na rynek, m.in. poprzez nabycie albo kontrolę
innych firm wykonujących zbliżony lub taki sam rodzaj działalności.
● strategia, która służy do natychmiastowego wzrostu przychodów lub
natychmiastowego rozpoznania produktu. Jest to najczęstsza strategia marketingowa
stosowana przez małe firmy. Projekt kampanii marketingowej mający na celu
natychmiastowe włączenie klientów do firmy
● downstream stawia sobie za cel redukcję konkurencji
● Firma medialna podejmuje kroki zmierzające do zwiększenia wpływu na rynek, np.
poprzez nabycie albo kontrolę innych firm wykonujących zbliżony lub taki sam rodzaj
działalności. (Strategie w górę i w dół nie wykluczają się nawzajem) → Ekonomika
Uniwersytet Wrocławski
7. Strategie upscale i up-scope
● UPSCALE - stara się ona przede wszystkim wykorzystać korzyści skali, dlatego dąży
się w niej do jak największej produkcji; zwiększenie skali działalności medialnej, np.
oferowanie większej ilości produktów lub usług (szwedzkie „Metro”).
● UP-SCOPE - w tej strategii główną rolę odgrywają korzyści zakresu usług (nie
rozprzestrzeniania), dlatego przedsiębiorstwo dąży do pojawienia się na różnych
produktowo rynkach mediów; powiększanie dodatkowych usług. Dążenie do
powiększania zakresu produkcji i usług (np. prasy, radia, telewizji, telewizji kablowej
itd.), a więc obejmowanie różnych dziedzin i branży mediów.

● UPSTREAM – posiadania lub kontrola kluczowych zasobów dla działalności firmy

● DOWNSTREAM – zwiększenie wpływu na rynek i stopnia kontroli operacji
● rynkowych
● UP-SCALE – zwiększenie skali działalności, więcej produktów lub usług
 ● UP-SCOPE – obejmowanie różnych dziedzin i branż mediów, dywersyfikacja
● działalności
→ wykład z Ekonomiki mediów prof. Tadeusza Kowalskiego

8. Spirala nakładu Ekonomika mediów T.Kowalski

→ zjawisko, które polega na uzyskaniu przez jedną gazetę bądź gazety dużej finansowej i
ekonomicznej przewagi nad innymi konkurentami, która pozwala na wzbogacenie oferty i
kolejne zwiększenie przychodów z reklamy i – dzięki zgromadzonym środkom finansowym –
dalsze wzrosty nakładu i czytelnictwa, tak że przejmowani zostają czytelnicy mniejszych i
słabszych gazet. Np.: większy nakład i większe czytelnictwo sprzyjały kiedyś wzrostowi
przychodów z reklamy, dominująca pozycja Gazety Wyborczej i Rzeczpospolitej była
wzmacniana – a pozycje Super Expressu oraz Życia i Trybuny ulegały degradacji. → ,,
Strategie marketingowe codziennych gazet ogólnopolskich’’.
→ posiadamy silnego wydawcę a na skutek wzrostu sprzedaży, która może wynikać z
różnych przyczyn, takich jak niższa cena czy lepsze dostosowanie do gustów odbiorców,
wydawca dziennika dominującego przyciąga większą liczbę reklamodawców, a tym samym
osiąga wyższe przychody z reklam. Prowadzi to do dalszej poprawy szeroko rozumianej
jakości dziennika dominującego, lepszego dostosowania do preferencji konsumentów oraz
obniżania ceny. To ponownie przyczynia się do wzrostu nakładu i sprzedaży. Skutkiem tego
jest spadek sprzedaży przez dzienniki niedominujące, które albo zmieniają swoją strategię i
znajdują nowe segmenty rynku albo bankrutują.
→ jedna z głównych przyczyn koncentracji na rynku dzienników
→ żywiołowa konkurencja prowadzi do wyłonienia się kilku lub jednego potentanta
→ celem jest uatrakcyjnienie produktu, inwestycja pieniędzy w reklamy
9. Ekonomia zakresu Ekonomika mediów T.Kowalski
● Ekonomia zakresu to „wydajności tworzone przez różnorodność, a nie wielkość” (to
ostatnie pojęcie to „ efekty skali ”). W ekonomii „ekonomia” jest synonimem
oszczędności kosztów, a „zakres” jest synonimem poszerzania produkcji/usług
poprzez zróżnicowane produkty. Ekonomia zakresu to teoria ekonomiczna
stwierdzająca, że średni całkowity koszt produkcji spada w wyniku zwiększenia liczby
wytwarzanych różnych dóbr. Na przykład stacja benzynowa, która sprzedaje benzynę,
może sprzedawać napoje gazowane, mleko, wypieki itp. za pośrednictwem swoich
przedstawicieli obsługi klienta, dzięki czemu firmy paliwowe osiągają korzyści
zakresu. → ,,Podstawy ekonomii’’ Wydawnictwo naukowe PWN
● obniżenie kosztów jednostkowych i zwiększenie produkcji poprzez wytwarzanie
dwóch lub więcej produktów jednocześnie. Dotyczy produktów o zbliżonej
metodologii wytwarzania. Jest zjawiskiem pokrewnym do ekonomii skali, ponieważ
także dotyczy zjawiska obniżania kosztu jednostkowego, ale w odróżnieniu od niej
powstaje jako efekt rozszerzania asortymentu produktów, a nie przy produkcji
jednego produktu. Jej pojawienie się jest uzależnione od tego, czy faktycznie
dochodzi do podziału jakiegoś rodzaju kosztów (np.: utrzymania przedstawicieli
handlowych) wraz z rozszerzaniem portfela produktów.
 ● maksymalizacja zysku, minimalizacja kosztów → jedną informację można
wykorzystać wiele razy: news – artykuł (prasa), informacja w radiu (radio), scenariusz
filmu (wytwórnia filmowa), soundtrack do tego filmu (wytwórnia fonograficzna),
napisanie książki (wydawnictwo), parki rozrywki np.: Disney i Myszka Miki.
10. Ekonomia skali/korzyści skali Ekonomika mediów T.Kowalski
● Ekonomia skali produkcji jest pojęciem z zakresu mikroekonomii - ukazuje
zachowanie, a właściwie reakcję kosztu jednostkowego produkcji względem
rozmiarów tejże produkcji, wskazuje jednocześnie na korzyści płynące z produkcji
masowej.Pojęcie to mówi nam, że w miarę zwiększania w firmie rozmiarów produkcji
(skali produkcji) zmniejszają się długookresowe przeciętne koszty całkowite (np.
koszty energii elektrycznej, reklamy itp.) poprzez to, że koszty te rozkładają się na
zwiększoną liczbę wyprodukowanych jednostek. Poprzez efekt skali produkcji firma
zdobywa większą siłę przetargową, może dzięki temu zastosować np. strategię niskich
cen i utrzymać barier wejścia na bardzo wysokim poziomie. → Encyklopedia
Zarządzania
● korzyści, które przedsiębiorstwa uzyskują ze względu na wielkość produkcji, bowiem
koszt jednostkowy produkcji obniża się wraz ze zwiększającą się skalą
przedsięwzięcia a koszty stałe rozkładają się na więcej jednostek produkcji (rosnące
przychody ze skali). Korzyści związane z produkcją masową występują w sytuacji,
kiedy maleją długookresowe koszty przeciętne a jest to rezultatem zwiększonych
nakładów i rosnącej produkcji

● ekonomia skali – podstawą tych działań jest możliwość sprzedaży produktu

medialnego (zawartość) na wielu rynkach równoległych i na rynkach
zagranicznych. Istotna jest również możliwość wielokrotnego wykorzystywania raz
wytworzonej zawartości – to przyczyna i efekt fuzji, których było bardzo dużo w
latach 80-tych i 90-tych.
● Ekspansja firm medialnych prowadzi do konsolidacji mediów.
● Firmy mają zamiar osiągnąć tym sposobem korzyści wynikające z:
- ekonomii skali: rozszerzenie sprzedaży produktu medialnego – zawartość sprzedawana na
wielu rynkach, wielokrotne wykorzystanie tej samej zawartości
- ekonomii zakresu – zawartość jednego produktu medialnego jest używana w innych
produktach – News w Teleskopie i Panoramie

11. Skutki koncentracji mediów → ,,Media i komunikowanie masowe’’ T. Goban - Klas.

● negatywne: fikcją staje się podstawowe prawo demokracji gwarantujące każdemu
dostęp do informacji i możliwość wyrażania swoich poglądów (bariera finansowa),
ograniczenie konkurencji w aglomeracjach w których prasa, radio i telewizja należą do tego
samego koncernu, upodabnianie się do siebie produktów oferowanych przez media, walka
potentatów rujnuje instytucje medialne o znacznych tradycjach i wartościach, monopol
pozwala na manipulowanie opinią publiczną, zanik różnorodności, komercjalizacja, liczy się
tylko zysk, dziennikarze tracą właściwie możliwość zmiany miejsca pracy, mają ograniczoną
wolność zawodową.
● pozytywne: koncentracja umożliwia szybszy rozwój technologii, gwarantuje lepszą
jakość edytorską wydawnictwa, pozwala na zatrudnianie wielkich zespołów dziennikarskich,
a także znanych i drogich dziennikarzy, zapewnia wyższy stopień aktualności informacji i
różnorodność źródeł (tylko bogatego wydawcę stać na własną sieć korespondentów)
12. Przyczyny koncentracji
● ekonomiczne: gigant medialny skuteczniej przyciąga reklamodawców, koncern może
sobie pozwolić na inwestowanie w coraz to nowsze technologie- cały czas udoskonala swoje
produkty.
● ideologiczne: w dawnych krajach socjalistycznych koncentracja była bardzo wysoka
(monopol), teraz w tak zmasowanej formie nie występuje, ale nadal często u jej źródeł leżą
przyczyny polityczne, koncentracja może wynikać także z chęci wpływania na opinię
publiczną (dlatego koncerny kupują tytuły nierentowne, ale prestiżowe, a potem finansują je z
zysków ze sprzedaży gazet bulwarowych).
13. Wady i zalety koncentracji mediów
POZYTYWNE NEGATYWNE

Poprawa jakości przekazu medialnego. → przygotowanie gruntu dla powstawania

Koncentracja może prowadzić do wzrostu monopoli. Ryzykiem jest malejąca
prawdziwości, obiektywności i jakości dywersyfikacja przekazu. Spadek
kulturowej mediów [Lacy & Martin, 2004]. różnorodności informacji na rynku

dynamiczny rozwój rynku, wdrażanie Ograniczenie wyboru odbiorców. Wzrost

kosztownych i innowacyjnych technologii, koncentracji prowadzi do spadku liczby
które w efekcie wzbogacają produkt/ofertę. oferentów
funkcjonujących na rynku

napędza rynek kapitałowy, chętnie inwestuje Wzrost ceny za dobro medialne. Spadek
się w produkt dominujący, który może konkurencji prowadzi zazwyczaj do wzrostu
przynieść pewny dochód. ceny.

Wzrost liczby dominujących finansowo Spadek liczby wiadomości lokalnych. Na

podmiotów oferuję możliwość powstawania skutek koncentracji powstają wielkie
ryzykownych projektów, na które podmiot przedsiębiorstwa, które mogą być mniej
konkurencyjny nie zdecydowałby się z zainteresowane przekazem lokalnym.
obawy o stabilność finansową.

Możliwa ekspansja zagraniczna, zwiekszenie Możliwy wpływ na wolność słowa,

liczby reklam zastraszanie dziennikarzy którzy nie będą
mogli przejść do konkurencji
 zagrożenia chociażby dla pluralizmu opinii
oraz bytu mniejszych wydawców czy też
właścicieli
elektronicznych środków

14. Czynniki sprzyjające koncentracji:

● integracja rynków na skutek globalizacji i liberalizacji w zakresie mediów;
● postęp technologiczny, w tym przede wszystkim rozwój internetu i cyfryzacja;
● rozwój rynku kapitałowego;
● korzyści skali i zakresu;
● minimalizacja ryzyka
15. Metody koncentracji ,,Media masowe:władza, rozrywka, biznes’’ M.Mrozowski:
● łączenie (fuzja) – głównie wtedy, gdy na rynku jest kryzys, prowadzi do zmniejszenia
konkurencji. Po fuzji jeden podmiot jest zależny od drugiego, ale drugi nie musi być zależny
od tego pierwszego. To dobrowolne połączenie co najmniej dwóch przedsiębiorstw w jedno.
Polega na wchłonięciu jednego przedsiębiorstwa przez inne lub utworzeniu z łączonych
przedsiębiorstw zupełnie nowego przedsiębiorstwa.
→ Cechy: korzyści dla akcjonariuszy, problem z redukcjami miejsc pracy
→ największe fuzje medialne:
❖ America Online Inc. nabywa Time Warner Inc za 112 miliardów $ (2000 r.)
❖ AT&T Inc. nabywa Time Warner Inc. za 101 mld $ (2016r)
❖ Charter Communications Inc. nabywa Time Warner Cable Inc. za 87.4 mld $ (2015)
❖ Walt Disney Co. to nabywa Twenty-First Century Fox Inc. (Entertainment Businesses)
za 84.8 mld $ (2017 r) AT&T Inc. nabywa DirecTV za 66.5 mld $ (2014)

● przejęcie innego koncernu – najczęściej przez wykupowanie akcji, dochodzi do tego,

gdy jeden koncern wykorzystuje przewagę nad drugim, gdy ten ma problemy finansowe.
Utworzenie nowego podmiotu, które cały czas są niezależne ( były i są niezależne ).
Niekoniecznie podmiot musi kupić cały pakiet akcji. Wystarczy, że wykupi tzw. pakiet
kontrolny (51%). Niekoniecznie też duży wykupuje małego ( mały też może kupić dużego ).
Przejęcie przedsiębiorstwa – transakcja polegająca na przeniesieniu kontroli nad działalnością
gospodarczą przedsiębiorstwa z jednej grupy inwestorów do innej (przy czym przejmowane
przedsiębiorstwo zachowuje swoją podmiotowość prawną) w celu uzyskania zamierzonych
korzyści strategicznych czy też finansowych, niejednokrotnie bez zgody aktualnych
właścicieli (wrogie przejęcie).
● wrogie przejęcie - zdarzenie takie ma miejsce, gdy kupno przedsiębiorstwa ma
miejsce wbrew woli zarządu lub rady nadzorczej kupowanej spółki. Działania takie mogą
dotyczyć nie tylko spółek publicznych, ale także spółek prywatnych. Utrata kontroli nad
spółką w wyniku jej wrogiego przejęcia wiąże się z dużym ryzykiem dla spółki. Musi się ona
wtedy liczyć z możliwością zmiany jej polityki (np. podział, likwidacja), a także ze zmianami
kadrowymi - w szczególności na wysokim szczeblu.
16. Sposoby walki z koncentracją na rynku mediów → ,,Zasady i formy przeciwdziałania
procesom koncentracji na wybranych rynkach medialnych Unii Europejskiej’’ Gierula
Marian.
● powoływanie struktur regulacyjno-prawnych np. w Polsce: prawo medialne: przepisy
antykoncentracyjne; ustawa a o ochronie konkurencji i konsumentów
● Termin „pozycji dominującej” wyjaśnia ustawa a o ochronie konkurencji i
konsumentów z 2000 roku. Zgodnie z art. 4 pkt 9 ustawy, dominująca pozycja podmiotu
gospodarczego polega na tym, że podmiot ten m a możliwość działania w znacznym zakresie
niezależnie od konkurentów, kontrahentów oraz konsumentów, przy czym domniemywa się,
że przedsiębiorca osiąga pozycję dominującą, jeżeli jego udział w tynku przekracza 40%.
● Pewne możliwości przeciwdziałania koncentracji medialnej m a także Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji (w odniesieniu do sektora radiofonii i telewizji) oraz Urząd Ochrony
Konkurencji i Konsum enta (w odniesieniu do wszystkich mediów) w przypadku procedur
dotyczących jawności własności medialnej.
● pomoc państwa, dotacje - istotną formą ograniczenia procesów koncentracyjnych i
wzmacniania ochrony pluralizm u medialnego na rynkach medialnych są subsydia
bezpośrednie i pośrednie dostępne na stronie ministerstwa kultury (obniżki taryf pocztowych i
telekomunikacyjnych, ulgi i zwolnienia podatkowe) przeznaczone przede wszystkim dla
wydawców prasy, w mniejszym stopniu dla innych przedsiębiorstw medialnych.
● Ogólnie rzecz ujmując, działalność m edialna ze szczególnym uwzględnieniem
pluralizm u mediów i własności medialnej jest w Polsce regulowane przede wszystkim
poprzez prawo medialne i prawo kartelowe. Ochrona konkurencji n a rynkach medialnych i
zapewnienie pluralizm u mediów - to dwa odrębne cele, które m ają wiele wspólnych
aspektów, nie mogą funkcjonować zamiennie. O ile w Polsce ram y prawne zapewniają
odpowiednie w arunki do wdrożenia pierwszego założenia (ochrona konkurencji), regulacja
drugiego (zabezpieczenie pluralizm u medialnego) wydaje się wymagać dalszych ulepszeń. W
sumie nie istnieje jeden mechanizm regulacyjny lub instytucja odpowiedzialna za
wspomaganie mediów. Istniejące pośrednie lub bezpośrednie subsydia rozdzielane są w
zależności od różnych celów i w ram ach różnych instytucji. Niezależność dziennikarzy i
redaktorów od właścicieli i wydawców nie jest wyraźnie regulowana w obecnym prawie
medialnym.

III. Magnaci medialni → opracowane na bazie Wikipedii, biografii

internetowych, ,,System medialny USA’’ prof. Golka, ,,System mediów
elektronicznych w Wielkiej Brytanii’’, prof. Konarska oraz ,,Wybrane zagraniczne systemy
medialne’’ pod redakcją J. Adamowskiego.

1. MAGNACI MEDIALNI. Czołowe mass media znajdują się w rękach wpływowych

korporacji. Media te mają ogromny wpływ na to, co i jak zostanie opublikowane oraz
jaki stopień ważności będzie przypisany danej informacji. Ponieważ większość
korporacji jest nastawiona na zysk, decyzje mediów podyktowane są względami
 ekonomicznymi. Zdarza się, że wiadomości, które mogłyby narazić właścicieli
mediów na straty, nie są publikowane.
2. Magnaci medialni z USA
→ W.R.Hearst (ur. 29 kwietnia 1863 w San Francisco, zm. 14 sierpnia 1951 w Beverly Hills)
- jeden z największych magnatów prasowych. Konkurent J. Pulitzera. W 1895 zakupił New
York Morning Journal. Wprowadził The Yellow Kid i yellow journalism.
● jedyne dziecko George’a Hearsta - biznesmena, senatora, właściciela kopalni złota i
inżyniera oraz jego żony Phoebe Apperson
● 1881 - ukończenie St.Paul’s School w Concord
● student Harvard College, z którego został wyrzucony 1885/1887 (? zapytać
Adamczyka) nawet pomimo wpływowego ojca
● 1887 - ojciec daruje mu gazetę ,,San Francisco Examiner’’, która dzięki działaniom
(zatrudnianie dobrych dziennikarzy, nadanie populistycznego charakteru, krytyka
władz, atakowanie kampanii) wskoczyła na pierwsze miejsce w rankingu czytalności
dzienników w mieście. Hearst wzorował się na Putlizerze i jego ,,World’’. W 1893
roku osiągnął 60 tys. egzemplarzy, a w 1908 roku już 100 tys. egzemplarzy Przy
maksymalnej ilości publikowanych sensacji pojawiało się dużo reklam i promocji dla
czytelników, których ciągle przybywało.
● 1894/5 - zakupił ,,New York Morning Journal’’, które z 70 tysięcy nakładu skoczyło
do 1.5 mln
● rywalizacja Hearsta i Pulitzera na rynku, Hearst proponował nawet lepsze warunki
pracy dziennikarzom piszącym dla Pulitzera oraz poparł populistycznego kandydatka
Bryana
● 1896 - przeciągnął na swoją stronę cały zespół niedzielnego ,,Worlda’’
● wzorując się na Pulitzerze wprowadził komiksy: ‘’Hogan’s Alley’’ → z kolorem →
The Yellow Kid → narodziny yellow journalism z naciskiem na news
● Był jednym z pierwowzorów postaci Charlesa Fostera Kane’a, bohatera filmu
Obywatel Kane Orsona Wellesa.
● 1903 - poślubił Millicent Veronica Willson i miał 5 synów
● związany również z Marion Davis
→ J. Pulitzer - (ur. 10 kwietnia 1847 w Makó na Węgrzech, zm. 29 października 1911 w
Charleston w Karolinie Południowej) – amerykański dziennikarz i wydawca. Pochodził z
rodziny węgierskich Żydów. Założył szkołę dziennikarską w 1903 roku na Columbia
University. Związany z tytułami St. Louis Dispatch/St.Louis Post = The World.
● syn kupca Fülöpa Pulitzera.
● 1864 - emigracja do USA
● brał udział w wojnie secesyjnej po stronie Unii
● po wojnie był poganiaczem mułów, później kelnerem u Tonego Fausta
● w 1868 roku został przyjęty do miejscowej gazety Westliche Post, na początku lat 70.
został jej redaktorem naczelnym
● 1869 - wstąpił do Partii Republikańskiej
● W 1872 roku kupił gazety St. Louis Dispatch i St. Louis Post. Połączył je w jeden
tytuł i od 1878 wydawał w St. Louis Post Dispatch, zaś od 1883 nowojorski dziennik
The World.
 ● walka z Hearstem
● wycofał się z wyścigu z Hearstem w 1898 roku.
● W 1903 założył szkołę dziennikarską przy Columbia University → działał na rzecz
edukacji dziennikarzy i wspierał profesjonalizację zawodu
● Fundator słynnej nagrody swojego imienia, przyznawanej od 1917 w takich
dziedzinach jak dziennikarstwo, literatura oraz muzyka.
● W 1989 roku upamiętniono jego nazwisko w alei sław w Saint Louis: St. Louis Walk
of Fame.
● 1883 r. Joseph Pulitzer był wydawcą powstałej w 1860 r. gazety „New York
World". Nakład sprzedawanych gazet przekroczył wówczas 600 tysięcy egzemplarzy.
● Od 5 maja 1895 r. do 4 października 1896 r. w gazecie „New York World"
ukazywał się pierwszy w historii komiks, którego głównym bohaterem był
Mickey Dugan, znany jako „żółty chłopiec".
→ E.W.Scripps (18 czerwca 1854, zm. 12 marca 1926) – amerykański wydawca gazet.
pożyczał pieniądze młodym obiecującym lokalnym wydawcom gazet i wykupywał te tytuły,
które odnosiły sukcesy. Związany z penny press.
● 1907 - utworzył United Press Associations
● 1921 - ufundował Science Service
● E. W. Scripps Company to amerykańska firma nadawcza założona w 1878 roku jako
sieć dzienników przez Edwarda Willisa "E. W." Scripps i jego siostra, Ellen Browning
Scripps. Wcześniej był to również konglomerat medialny. Siedziba firmy znajduje się
w Scripps Center w Cincinnati w stanie Ohio. Jego motto korporacyjne brzmi "Daj
światło, a ludzie znajdą własną drogę", co symbolizuje wieloletnie logo latarni
morskiej imperium medialnego.
● Zarówno E. W., jak i jego przyrodnia siostra Ellen pracowali z jego starszym
przyrodnim bratem, Jamesem, kiedy założył The Detroit News w 1873 roku. E. W.
zaczynał jako chłopiec biurowy w gazecie. W 1878 roku, dzięki pożyczkom od
swoich przyrodnich braci, E. W. założył The Penny Press (później Cleveland Press) w
Cleveland. Dzięki wsparciu finansowemu siostry Ellen założył lub nabył około 25
gazet. To był początek imperium medialnego, które obecnie jest E. W. Scripps
Company.
● E. W. Scripps urodził się i wychował w Rushville w stanie Illinois jako syn Jamesa
Mogga Scrippsa z Londynu i Julii Adeline Osborne (trzeciej żony) z Nowego Jorku.
E. W. był najmłodszym z pięciorga dzieci Jamesa i Julii. James miał siedmioro dzieci
z poprzednich małżeństw.
● E. W., podobnie jak wielu biznesmenów swoich czasów, poszedł za swoimi inicjałami,
zamiast wypisać swoje imię i drugie imię. Często podpisywał się swoim drugim
imieniem jako "Wyllis".
→ F. E. Gannet
● Gannett Company, Inc., została założona w 1923 roku przez Franka Gannetta w Rochester w
stanie Nowy Jork
● był znany jako konserwatysta, zyskał sławę i fortunę, kupując małe niezależne gazety i
rozwijając je w dużą sieć
● do 1979 roku sieć rozrosła się do 79 gazet.
 ● Sumner Redstone – magnat medialny, zmarł w 2020 roku. Zbudował imperium medialne
obejmujące Viacom, Paramount Pictures i CBS. Urodzony 27 maja 1923 r. w Bostonie,
Redstone stał się stałym elementem przemysłu rozrywkowego dzięki firmie ojca, National
Amusements. Przejął markę teatralną jako dyrektor generalny w 1967 r. i pozostał na tym
stanowisku aż do swojej śmierci. Ponieważ National Amusements stało się jednym z
największych teatrów na świecie, Redstone nabył Viacom, Paramount Pictures, a ostatecznie
CBS.
→ Ted Turner
● słynie z niepoprawności politycznej, ogromnej intuicji biznesowej i wizjonerstwa
● urodził się w Cincinnati w stanie Ohio w 1938 r.
● w 1963 r. odziedziczył po ojcu tytuł prezesa Turner Advertising, świetnie prosperującej
firmy zajmującej się reklamą zewnętrzną, i po pewnym czasie przemianował ją na Turner
Broadcasting. w 1970 r. wszedł na scenę biznesu telewizyjnego i kupił niezależną stację
Atlanta UHF, która stała się fundamentem jego imperium
● UHF zmieniła się w Superstation, a Charotte w 1980 r. dostarczyła część kapitału
potrzebnego do stworzenia stacji Cable News Network (CNN), która zrewolucjonizowała
media informacyjne
● od początku postawił na wysokiej klasy dziennikarstwo i nie żałował pieniędzy na
reportaże ze wszystkich miejsc, w których się coś działo
● w 1988 r. otworzył stację TNT, która korzystała z legendarnej filmoteki MGM.
● w 1994 r. połączył Turner Broadcasting z New Line Cinema, dodając filmy
wyprodukowane przez tę firmę do repertuaru swoich stacji telewizyjnych.
● w1986 r. stworzył Turner Entertainment, spółkę, która zarządzała wszystkimi posiadanymi
przez niego filmami. Obecnie firma ma także rancza w całych Stanach, a jej "misją jest
zarządzanie ziemiami Turnera w sposób odpowiedni ekonomicznie i wrażliwy
ekologicznie, z zachowaniem istniejących gatunków".
● w 1996 r. Turner Broadcasting System został kupiony przez Time Warner za 7,5 mld USD.
Powstała w ten sposób największa firma medialna na świecie, Turner został wiceprezesem.
→ R. Murdoch
● miał zaledwie 23 lata, kiedy po ojcu odziedziczył niewielki koncern News Limited,
przedsiębiorstwo związane z mediami
● rzucił studia na Oxfordzie i zaangażował się w przekształcanie australijskiej grupy
medialnej w międzynarodowego giganta News Corporation
● tabloid Daily Mirror, The Australian i na początku lat 70. The Daily Telegraph.
● w 1969 roku wykupił na rynku brytyjskim „News of the World” (niedzielne wydanie The
Sun)
● w 1981 baron stał się właścicielem wydawanej od końca XVII wieku „The Times”
● w 1989 powstało w Australii „Sky Television”
● w 2004 Murdoch ogłosił, iż przenosi siedzibę swojego przedsiębiorstwa News Corporation z
Australii do USA, w tym celu zakupił ogromny biurowiec w samym centrum Nowego
Jorku.
● 2005 - stał się właścicielem znanego na całym świecie serwisu internetowego
MySpace.com (kupionego za 580 milionów dolarów), który następnie został odsprzedany w
czerwcu 2011 przedsiębiorstwu Specific Media Inc. za kwotę 35 milionów dolarów.
2. Magnaci medialni - Wielka Brytania:

→ Alfred C. W. Harmsworth - (ur. 15 lipca 1865, Irlandia- zm. 1922) – brytyjski dziennikarz,
potentat wydawniczy na rynku prasowym. Założyciel i pierwszy właściciel funkcjonujących do
dziś tytułów Daily Mail i Daily Mirror.
● dziennikarstwo populistyczne, tabloidy
● minister propagandy
● syn Alfreda i Geraldine
● uczył się w Stanford School in Lincolnshire
● ,,wolny strzelec’’
● zapoczątkował swoją pierwszą gazetę → Answers
● właściciel największego wydawnictwa na świecie Amalgamated Press
● 4 maja 1896 - zaczyna publikację Daily Mail w Londynie
● przekształcił Weekly Dispatch w Sunday Dispatch, najlepiej sprzedającą się gazetę
niedzielną
● od 1914 Northcliffe kontrolował 40 % porannej prasy, 45 % wieczornej i 15 %
niedzielnej
→ W. M. Max Aitken (ur. 1879 w Maple - zm. 1964) - brytyjski polityk pochodzenia
kanadyjskiego, potentat finansowy, właściciel kilku gazet. Minister w rządach Davida Lloyda
George'a i Winstona Churchilla. W 1916 r. Aitken zakupił akcje gazety Daily Express. W 1918 r.
rozpoczął on wydawanie Sunday Express. W latach 30. uczynił z Daily Express najlepiej
sprzedający się magazyn na świecie. Wydawał także Evening Standard.
● został milionerem przed 30.
● sprzedał 2.25 mln kopii na dzień w brytanii
● Beaverbrook spędził swoje późniejsze życie prowadząc swoje gazety, które do tego czasu
obejmowały Evening Standard i Sunday Express.
● służył jako kanclerz Uniwersytetu w Nowym Brunszwiku i zyskał reputację historyka dzięki
swoim książkom na temat historii politycznej i wojskowej
● W 1910 roku założył tygodnik Canadian Century, zainwestował w Montreal Herald i prawie
nabył Montreal Gazette.In 1907 roku założył Montreal Engineering Company. W 1909 roku,
również pod parasolem Royal Securities Company, Aitken założył Calgary Power Company
Limited, obecnie TransLate Corporation, i nadzorował budowę stacji wodnej Horseshoe
Falls.
● lord Beaverbrook
→ Lord W. Astor - William Waldorf Astor (ur. 19 maja 1879 zm. 30 września 1952) –
amerykańsko - brytyjski polityk i magnat prasowy.
● William Waldorf Astor urodził się w Nowym Jorku. Był jedynym dzieckiem
finansisty i filantropa Johna Jacoba Astora III (1822–1890) i Charlotte Augusty
Gibbes (1825–1887). Studiował w Niemczech i we Włoszech pod opieką prywatnych
nauczycieli i guwernantki. Dorastał w zimnym i odległym domu.
● Po pewnym czasie praktykowania prawa Astor myślał, że znalazł swoje prawdziwe
powołanie i okazję, aby wyrobić sobie markę poza fortuną swojej rodziny, wchodząc
 w sferę polityczną. W 1877 roku, mając oczy skierowane na Kongres Stanów
Zjednoczonych, Astor wszedł do nowojorskiej polityki jako republikanin.
● W 1881 roku Astor został pokonany przez Roswella P. Flowera jako kandydat do
Kongresu Stanów Zjednoczonych. Druga próba zdobycia fotela również zakończyła
się porażką. Jego nieśmiała natura nie mogła poradzić sobie z politycznymi atakami
na jego charakter. To był koniec jego kariery politycznej. Prasa wykorzystała jego
polityczne porażki jako pożywkę dla ostrej krytyki.
● W 1882 roku prezydent Chester A. Arthur mianował Astora ministrem we Włoszech,
które to stanowisko piastował do 1885 roku. Powiedział Astorowi: "Idź i baw się
dobrze, mój drogi chłopcze". Mieszkając w Rzymie, Astor rozwinął życiową pasję do
sztuki i rzeźby.
→ bracia Berry
- G. Berry (7 maja 1883 – 6 luty 1968) - był właścicielem kopalni węgla i gazet.
Współwłaściciel The Daily Telegraph. Założył Kemsley Newspapers, które zostały
właścicielem The Sunday Times, The Daily Sketch and The Sunday Graphic.
- W. Berry - William Ewart Berry, 1st Viscount Camrose (23 June 1879 – 15 June 1954) był
Walijskim wydawcą gazet.

● Gomer i William, późniejsi lordowie Kemsley i Camrose, którzy niemal od razu po

zakończeniu I wojny światowej stworzyli koncern prasowy - Kemsley Newspapers, do
którego należały takie tytuły jak niezależny i umiarkowanie konserwatywny „The Sunday
Times”, „The Daily Sketch” czy „The Sunday Graphic”. Do 1967 r. niekwestionowany lider
europejskich gazet gospodarczych „Financial Times” publikujący analizy i badania z
zakresu gospodarki i biznesu, należał również do rodziny Berry

→ E. Hulton (3 marca 1869 – 23 maja 1925) - był brytyjskim wydawcą gazet i organizatorem
wyścigów konnych. Wiązał się z tytułami takimi jak Sporting Chronicle czy The Daily Dispatch.
Edward Hulton (senior) był twórcą gazet głównie o tematyce sportowej. Stworzył: dziennik, który
specjalizował się w jeździe konnej „Sporting Chronicle”; tygodnik sportowy, który najczęściej
poruszał tematy piłki nożnej oraz również jazdy konnej „Athletic news” oraz Sunday Chronicle,
które po śmierci Hultona przejął jego syn. Był również właścicielem Empire News, które w 1955 r.
połączyło się z jego własną gazetą „Sunday Chronicle” oraz w 1960 r. ze znanym z wielu skandali
„News of The World”. Jego syn Sir Edward Hulton rozszerzył jego działalność o: Evening Standard
oraz o wydawane w Manchesterze pisma „Evening Chronicle” i „Daily Dispatch”.

→ R. Maxwell – brytyjski wydawca i przedsiębiorca prasowy, polityk. W 1951 zakupił

wydawnictwo naukowe Pergamon Press. W latach 1964–1970 był członkiem parlamentu z
ramienia Partii Pracy. Od 1981 był właścicielem Maxwell Communication Corporation, od 1986
wydawnictw Media Press, European Satellite TV Broadcasting Consortium; współudziałowiec
Agencji Reutera, Agence Centrale De Presse, TF 1; wydawca m.in. Daily Mirror i The European.
urodzony w biednej rodzinie na Czechosłowacji (teraz to Ukraina)
● syn Mechela Hocha i Hannah Simowitz
● miał 6 rodzeństwa
● większość jego rodziny zamordowano podczas II WŚ
● w 1945 został mężem Elisabeth Meynard
● od 1964 reprezentował Partię Pracy
● Na początku 1969 roku okazało się, że próba Maxwella zakupu tabloidu News of the World nie powiodła się. Rodzina Carrów, która była
właścicielem tytułu, była oburzona na myśl o czechosłowackim imigrantu z socjalistyczną polityką, który zyskał własność, a zarząd głosował

przeciwko kandydaturze Maxwella bez żadnego sprzeciwu. Redaktor Naczelny News of the World, Stafford Somerfield, sprzeciwił się

kandydaturze Maxwella w artykule z października 1968 roku, w którym odniósł się do Maxwella.

Napisał: "To jest brytyjska gazeta, prowadzona przez Brytyjczyków ... tak brytyjskie jak pieczona wołowina i Yorkshire pudding ...
●
Zachowajmy to w ten sposób". Gazeta została później zakupiona przez australijskiego potentata Ruperta Murdocha, który w tym samym roku

nabył The Sun, który wcześniej również interesował się Maxwellem.

W lipcu 1984 roku Maxwell przejął od Reed International plc Mirror Group Newspapers, wydawcę sześciu brytyjskich gazet, w tym Daily
●
Mirror. za 113 milionów funtów. Doprowadziło to do słynnej wojny medialnej między Maxwellem a Murdochem, właścicielem News of the

World i The Sun.

3. Magnaci medialni w Niemczech

● A. Springer - Axel Cäsar Springer (ur. 1912 w Hamburgu, zm. 1985 w Berlinie) – niemiecki
dziennikarz, założyciel wydawnictwa Axel Springer SE, urodzony w Hamburgu, gdzie jego
ojciec pracował jako wydawca. W 1947 założył w Hamburgu wydawnictwo Axel Springer
GmbH oraz rozpoczął wydawania gazety wieczorowej „Hamburger Abendblatt”, później
doszły do tego inne dzienniki i popularne magazyny, jak „Berliner Morgenpost”, „Die
Welt”, magazyn z programem radiowym i telewizyjny „Hör zu”. W 1952 Springer zaczął
wydawanie gazety bulwarowej „Bild-Zeitung” (obecnie „Bild”), która stała się popularną
także wśród gospodyń domowych gazetą codzienną w Niemczech (nakład ponad 4 miliony
egzemplarzy dziennie) i jednym z ważniejszych mediów wpływających na opinię
publiczną.

→ W 1946 roku w Hamburgu Axel Springer i jego ojciec Heinrich Springer założyli
wydawnictwo Axel Springer. Pierwszymi publikacjami były gazeta z programem wówczas
tylko radiowym Hörzu i magazyn Kristall, a w kolejnych latach niemiecki tygodnik
Hamburger Abendblatt i gazeta codzienna Bild. W 1953 roku Springer przejął gazetę The
World. W 1966 roku tuż obok muru berlińskiego w dzielnicy Berlin-Kreuzberg powstała
siedziba wydawnictwa. 3 lata później Axel Springer stało się spółką akcyjną
→ Po wejściu na giełdę koncernu Axel Springer w 1985 roku sprzedano 49,23% akcji
wydawcy. Założyciel wydawnictwa, Axel Springer zmarł w dniu 22 września 1985. Po jego
śmierci pakiet 10% wszystkich akcji w spółce nabył niemiecki przedsiębiorca, Leo Kirch, w
1992 roku jego udziały wzrosły do 26 procent, a w czerwcu 1993 roku posiadał on w sumie
40% udziałów w spółce
→ Po zjednoczeniu Niemiec wydawnictwo rozszerzyło swoją działalność na inne kraje
europejskie. Powstało wiele spółek zależnych w Europie Wschodniej, Hiszpanii, Francji i
Szwajcarii. W 1999 roku spółka kupiła udziały w niemieckim przedsiębiorstwie
produkującym programy telewizyjne, Schwartzkopff TV Productions oraz w Studio
Hamburg. Po fuzji stacji telewizyjnych Pro7 i Sat.1 pozyskała ona udziały w ProSiebenSat.1
Media AG
 → Po zjednoczeniu Niemiec wydawnictwo rozszerzyło swoją działalność na inne kraje
europejskie. Powstało wiele spółek zależnych w Europie Wschodniej, Hiszpanii, Francji i
Szwajcarii. W 1999 roku spółka kupiła udziały w niemieckim przedsiębiorstwie
produkującym programy telewizyjne, Schwartzkopff TV Productions oraz w Studio
Hamburg. Po fuzji stacji telewizyjnych Pro7 i Sat.1 pozyskała ona udziały w ProSiebenSat.1
Media AG
● Leo Kirch - 21 October 1926 – 14 July 2011) był niemieckim przedsiębiorcą, który założył
Kirch Grup, właściciela pierwszego kanału prywatnego w Niemczech.
→ Kirch urodził się w Volkach w Bawarii, ale wkrótce potem jego rodzina przeniosła się do
pobliskiego miasta Würzburg. Po ukończeniu szkoły średniej studiował marketing i zarządzanie
oraz matematykę na Uniwersytecie w Monachium, który ukończył w 1952 roku. W tym czasie
zainteresował się mediami elektronicznymi.
→ Pożyczając pieniądze od rodziny żony, w 1960 roku kupił wyłączne niemieckie prawa do
włoskiego filmu La strada. Gdy jego firma stała się jedną z najważniejszych prywatnych firm
medialnych w ówczesnych Niemczech Zachodnich, drugi publiczny nadawca w kraju, ZDF, stał się
od niej w dużym stopniu zależny w zakresie filmów i innych programów, częściowo w wyniku
tego, że firmy, które wydawały się konkurować, faktycznie były własnością Kircha. Sytuacja ta
utrzymywała się przez wiele dziesięcioleci, aż do uruchomienia telewizji komercyjnej w 1984 roku.
Kirch był właścicielem pierwszego prywatnego kanału, Sat.1 i wycofał swoją serię z ZDF.
→ W 1985 roku kupił udziały w wiodącym tabloidzie Bild po śmierci byłego właściciela Axela
Springera. W 1990 roku założył abonament telewizyjny Premiere i stał się kluczowym graczem w
zakresie praw do transmisji sportowych, płacąc ogromne kwoty za prawa do niemieckiej
Bundesligi, ostatecznie do tego stopnia, że nawet gracze o umiarkowanych zdolnościach mogli
zarabiać wielomilionowe pensje.
→ Kirch został zidentyfikowany przez Wall Street Journal jako cel skandalu szpiegowskiego
Deutsche Bank. Ponadto, według WSJ, kancelaria prawna reprezentująca Kircha była celem, a być
może ofiarą próby infiltracji "kreta" do firmy w celu wspierania szpiegostwa Banku. (nie mam
pojęcia, o co dokładnie chodzi)
→ Kirch był żonaty od 1954 roku z Ruth Kirch (z domu Wiegand). Mieli jednego syna, Tomasza i
syna z poprzedniego związku, Piotra. Peter Kirch miał jednego syna Kristoffera Kircha, urodzonego
31 października 1987 roku w Hamburgu, który obecnie mieszka w Los Angeles w Kalifornii z
własnymi przedsięwzięciami biznesowymi.
→ zmarł na problemy sercowe w wieku 84 lat
● Carl Bertelsmann (11 października 1791 w Gütersloh; zmarł 17 grudnia 1850 in Gütersloh)
→ 1 lipca 1835 roku - drukarz Carl Bertelsmann zakłada w niemieckim Gütersloh wydawnictwo C.
Bertelsmann Verlag.
→ koncern przejmuje amerykańskie wydawnictwa Bantam Books (51 proc. w 1977 roku i 100
proc. w 1980 roku) oraz Doubleday (1986).
→ w drugiej połowie lat 80 w ręce Bertelsmanna przechodzi wytwórnia fonograficzna RCA
→ Wydawnictwo C. Bertelsmann Verlag założone zostało jako dom wydawniczy i drukarnia
w lipcu 1835 roku przez Carla Bertelsmanna. Na początku Bertelsmann wydawał
chrześcijańskie pieśni i książki. W 1851 roku przedsiębiorstwo prowadzone przez syna Carla
Bertelsmanna zaczęła wydawać powieści.
→ W 1939 roku wydawnictwo zatrudniało 440 osób. Podczas II wojny światowej
Bertelsmann był największym wydawcą książek dla Wehrmachtu. Właściciel Heinrich Mohn
i jego syn Reinhard Mohn byli członkami SS. Wśród nazistowskich autorów znaleźć można
było Willa Vespera, który przemawiał podczas palenia książek w 1933 roku w Dreźnie i
Hansa Grimma. Po wojnie na pewien czas przedsiębiorstwo zostało zamknięte, by zostać
ponownie otwarte w 1947 roku przez Reinharda Mohna, rannego w czasie wojny i
pojmanego przez Amerykanów w 1943 roku w Tunezji.
→ W latach 50. Bertelsmann rozszerzył swą działalność o klub książki Bertelsmann
Leserring i wszedł na rynek muzyczny i filmowy (Ufa Filmproduktionsgesellschaft).
→ W latach 80. Bertelsmann zaczął rozszerzać swą działalność międzynarodową: zakup
marki American Arista, Bantam Books, RCA Victor i domu wydawniczego Doubleday, a w
latach 90. Random House w USA. Reinhard Mohn zmarł w 2009 roku.
→ Bertelsmann wydaje słownik języka niemieckiego Der große Wahrig pod szyldem Der Wissen
Media Verlag – wydawnictwa należącego do grupy Direct Group

4. Magnaci medialni we Włoszech

● S. Berlusconi - włoski polityk i przedsiębiorca. Trzykrotny premier Włoch (w latach

1994–1995, 2001–2006 i 2008– 2011), stojący na czele czterech rządów. W latach 70.
zaczął działać w sektorze medialnym, zakładając najpierw telewizję kablową Telemilano.
W 1980 na bazie tej telewizji i kilku regionalnych kanałów powstała stacja Canale 5,
pierwsza ogólnokrajowa prywatna telewizja we Włoszech. Pod koniec lat 70. Silvio
Berlusconi założył holding Fininvest, przy czym medialna część weszła w skład koncernu
Mediaset, również kontrolowanego przez rodzinę Berlusconich. Jeszcze w latach 80.
wykupiono stacje telewizyjne Italia 1 i Rete 4. Holding działał także na rynku telewizyjnym
we Francji, Hiszpanii i Niemczech. Rozszerzał swoją działalność również na inne branże:
finansową (Mediolanum), wydawniczą (Arnoldo Mondadori Editore), kulturalną (Teatro
Manzoni w Mediolanie), sprzedaży detalicznej (Standa). Jako politykowi zarzucano mu
m.in. konflikt interesów wynikający z kontrolowania kilku głównych kanałów
telewizyjnych, a jednocześnie pełnienia funkcji politycznych.

IV. Największe koncerny medialne

1. Największe koncerny → ,,Media masowe: władza, rozrywka, biznes’’ M. Mrozowski,

,,System medialny USA’’ prof. Golka, ,, ,,System medialny Wielkiej Brytanii’’,
,,enemonzo.org’’

→ Walt Disney Company (Walt Disney. Potęga Marzeń)/Disney

- historia:
❖ amerykańska korporacja środków masowego przekazu i rozrywki
❖ powstała 16 października 1923 roku
 ❖ założona przez Roya i Walta Disneya w Kalifornii
❖ znana z programów telewizyjnych, komiksów, filmów animowanych, parków rozrywki,
kosmetyków
❖ największy koncern medialny aktualnie
❖ posiada 6 segmentów biznesowych: Studios (Walt Disney Studios), General
Entertainment Networks (Walt Disney Television), Sports Networks (ESPN Inc.),
Media and Entertainment Distribution, International Operations i Parks, Experiences
and Products.
❖ od 2020 roku zarządza nią jako dyrektor generalny Bob Chapek a przewodniczącym od
2012 jest Robert Iger
❖ krótka historia:

● 1923 – 1928: Era filmów niemych (np.: Alices Wonderland)

● 1928 – 1934: Myszka Miki i Silly Symphonies
● 1934 – 1945: Królewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków i II wojna światowa (kryzys
w trakcie i po wojnie)
● 1946 – 1954: Czasy powojenne i rozwój telewizji (Kopciuszek, współpraca z
Coca-colą)
● 1955 – 1984: Disneyland, Walt Disney World, śmierci Walta i Roya Disneyów
● 1984 – 2005: Kierownictwo Michaela Eisnera

- zatrudnienie: ok. 201 000 w 45 krajach, ale ze względu na koronawirusa pojawiły się
masowe zwolnienia, szczególnie w parkach rozrywki, mówiono o zwolnieniu ok. 30
000 pracowników
- pozycja: największy konglomerat medialny na świecie pod względem przychodów,
całościowo ok. 312 mld (23 miejsce na rynku) i wciąż rośnie
- przychody: ogółem: 312 mld, Disney (DIS) ma kapitalizację rynkową wynoszącą 224
miliardy dolarów, generując prawie 70 miliardów dolarów przychodów w ciągu
ostatnich 12 miesięcy (TTM).
- dochody: 11,05 mld USD – wynik netto
- formy aktywności na rynkach:

Cztery segmenty Disneya obejmują:

● Sieci medialne - wszystko w telewizji, radiu i sieciach kablowych oraz powiązane

operacje np.: Disney Channel, Disney Plus
● Parki i kurorty - parki rozrywki, hotele, kurorty, kompleksy sportowe, obiekty
gastronomiczne i rozrywkowe oraz obiekty sportów wodnych np.: Disneyland
● Studio rozrywkowo-aktorskie i animowane obrazy do dystrybucji w Stanach
Zjednoczonych za pośrednictwem spółek zależnych i na całym świecie za
pośrednictwem firm partnerskich
 ● Produkty konsumenckie i interaktywne gry multimedialne online i mobilne oraz
konsole do gier; licencjonowanie i sprzedaż detaliczna nazw handlowych, postaci i
własności, a także książek i czasopism edukacyjnych
→ News Corporation
- historia:
News Corporation została założona w Adelajdzie w 1979 roku przez Ruperta Murdocha.
Została zarejestrowana zgodnie z prawem handlowym Australii Południowej do 2004 r.,
Kiedy firma przeniosła się do Stanów Zjednoczonych. Został ponownie zarejestrowany
zgodnie z prawem Stanu Delaware po tym, jak jego akcjonariusze zatwierdzili ruch w dniu
12 listopada 2004 r. Była to spółka notowana na giełdzie NASDAQ. Murdoch pozostał
prezesem i dyrektorem generalnym firmy do jej końca w 2013 roku.
News Corporation została podzielona na dwie różne firmy w dniu 28 czerwca 2013 r. Obie są
spółkami notowanymi na giełdzie: 21st Century Fox składa się głównie z aktywów
telewizyjnych i medialnych, podczas gdy nowy News Corp koncentruje się na publikowaniu.
→ Fox Corporation (FOX): 15,4 mld USD
Fox był wcześniej potęgą w branży medialnej. Jego kapitalizacja rynkowa w wysokości 15,4

miliarda dolarów to teraz ułamek tego, co było kiedyś. W 2017 roku sprzedał Disneyowi

swoją działalność rozrywkową za 71 miliardów dolarów. Obejmowało to studia telewizyjne i

filmowe 20th Century Fox, a także 30% udziałów w kanałach Hulu i amerykańskich kanałach

kablowych, takich jak FX.

Teraz Fox Corporation działa jako odchudzona firma medialna, która obejmuje Fox News

Channel, Fox Business, Big Ten Networks i Fox Broadcasting Company, a także inne

wybrane aktywa.

- zatrudnienie: 53 000 (2011), obecnie: 20000 (tylko pracownicy NC!)

● w Australii – 7000
● w WB – 4500
● w USA – 8500

- pozycja: 10.235 mld (w 2020 roku 10.58 mld), cały czas rośnie
- przychody: $10.07 mld na 2019
 - dochody: 228 mln
- formy aktywności na rynkach:

a) rynek prasowy – dzienniki The Wall Street Journal” oraz „The New York Post” w
Stanach Zjednoczonych oraz „The Times” i „The Sun” w Wielkiej Brytanii. Jest
też właścicielem firmy News America Marketing, magazynu „Barron” oraz
wydawnictwa książkowego HarperCollins
b) współwłaścicielem Foxtel, największego australijskiego dostawcy płatnej
telewizji
c) studia filmowe grupy Fox
d) portale internetowe np.: MySpace

→ Time Warner/Werner Media

- historia
powstała z połączenia wydawnictwa Time Inc. (wydawcy tygodnika „Time”) i
wytwórni Warner Communications Inc.

Grupa powstała w 1990 roku w wyniku fuzji pomiędzy wydawnictwem Time

Inc. (wydawcą tygodnika „Time”) i wytwórnią filmową Warner
Communications Inc. W 1995 roku stworzyła razem z Philipsem, Sony i
Toshibą standard DVD. W następnym roku w jej skład weszło imperium
mediowe Teda Turnera. Wtedy też Time Warner uzyskało pierwszą pozycję
spośród korporacji mediowych świata. W 2001 roku Time Warner zostało
zakupione przez giganta branży internetowej, America OnLine i zmieniło
nazwę na „AOL Time Warner”. Po dwóch latach, gdy AOL okazał się
najbardziej deficytową częścią nowego koncernu, powrócono do dawnej
nazwy. 28 maja 2009 roku firma ogłosiła spin off grupy AOL, który zakończył
się 9 grudnia 2009. Tym samym po ośmiu latach zakończono związek AOL-u
z Time Warner. Od tego czasu korporacja w zakresie przychodów rocznych
spadła z poziomu 40 mld do około 30 mld USD. Skutkiem tego straciła
pozycję lidera rynku mediowego na rzecz The Walt Disney Company.

→ AT&T (ATT): 203 miliardy dolarów

Dzięki sfinalizowaniu w 2018 roku przejęcia Time Warner Inc. o wartości 101 miliardów

dolarów, AT&T dodała do swojej oferty medialnej firmy takie jak Turner Broadcasting i

HBO, a także TNT, TBS, CNN, Cartoon Network i powiązane strony internetowe, takie jak

CNN.com . Dodał również filmy, programy telewizyjne i gry wideo pod marką Warner

Bros.W 2015 roku przejął DirecTV i dodał do swojej działalności medialnej w Stanach
Zjednoczonych i Ameryce Łacińskiej. DirecTV to dostawca usług telewizji cyfrowej za

pośrednictwem sieci satelitarnej.

- zatrudnienie: 2020: zmniejszono do 235 000 przez COVID (zwolniono 8720)

- pozycja: 3, co do wielkości o wartości $75.275 mld.
- przychody: na 2018 - 33 mld USD, na 2020: 33,5 mld
- dochody: 9.86 mld
- formy aktywności na rynkach:
a) programy telewizyjne: HBO/ Cinemax/Turner Broadcasting System/Cartoon Network
Media
b) kino: np. Warner Bros
c) prasa i komiksy:
❖ „Time”
❖ Fortune
❖ People
❖ Marie Claire
❖ DC Comics

→ Viacom (Viacom CBS)

- historia:

● ViacomCBS (VIAC): 17,5 mld USD

● Viacom i CBS połączyły się, tworząc ViacomCBS w grudniu 2019 roku. Firma

Viacom została założona w 2005 roku w Nowym Jorku i dostarcza treści rozrywkowe

dla globalnej publiczności za pośrednictwem technologii cyfrowych (online i

mobilne), filmu i telewizji. Popularne marki to Nickelodeon, TeenNick, Comedy

Central i Spike TV.

● ViacomCBS prowadzi teraz również działalność związaną z grami za pośrednictwem

witryn takich jak AddictingGames.com i Shockwave.com. Jej działalność związana z

rozrywką filmową obejmuje takie marki, jak Paramount Pictures, MTV Films,

Nickelodeon itp.

● Aktywa CBS działają w usługach radiowych, drukowanych i telewizyjnych, a także w

usługach reklamowych, w tym w zakresie własności i zarządzania przestrzeniami

reklamowymi, takimi jak billboardy, ścieżki tranzytowe, ławki, pociągi i autobusy.

● Firma ViacomCBS zaczęła działalność jako CBS Films, telewizyjna część koncernu
CBS. W 1971 roku, część ta została nazwana Viacom (Video & Audio
Communications). W 1973 roku uzyskała niezależność (w konsekwencji ustawy
zakazującej sieciom telewizyjnym posiadania koncernów mediowych, która to ustawa
została następnie odwołana). W 1985 roku, obie firmy znowu zostały połączone.
● 31 grudnia 2005 roku przedstawiciele Viacomu ogłosili ostateczny rozpad koncernu
na dwie firmy. Istniejące Viacom zostało nazwane CBS Corporation – zawierała część
o powolnym wzroście ekonomicznym (CBS, UPN, CBS Radio, Simon & Schuster,
Paramount Parks, Viacom Outdoor, Showtime, oraz większość produkcji
telewizyjnej). Utworzono także nową firmę o nazwie Viacom, zawierającą MTV
Networks, BET Networks, Paramount Pictures (studio filmowe oraz część zajmującą
się kinem domowym) oraz United International Pictures (50%).
● 4 grudnia 2019 Viacom połączyło się z CBS Corporation tworząc spółkę ViacomCBS.

- pozycja: na 2020 rok wartość 21.93 mld $

- zatrudnienie: ok. 24 000 osób
- przychody: ok. 28 mld dolarów
- dochody: 3.27 mld dolarów
- formy działalności na rynkach:

● studia np.: Paramount Pictures czy MTV Motion

● programy telewizyjne: MTV, Comedy Central, CBS, VIVA, LOGO
● rynek muzyczny: Viacom Music Group
● serwis internetowy URGE
● sklepy towarowe: Viacom Entertainment Store

→ Columbia Broadcasting System Corporation (CBS)

- historia

● CBS był jednym z trzech komercyjnych kanałów telewizyjnych dominujących w

USA przed powstaniem telewizji kablowej. W epoce radia rozwinął się na tyle, by
wykupić jednego ze swoich założycieli, Columbia Records, którego sprzedał wiele lat
później firmie Sony.
● 25 września 1928 roku William S. Paley nabył United Independent Broadcasters Inc.,
czyli sieć szesnastu niezależnych stacji radiowych: WOR New Jersey, WEAN
Providence, WNAC Boston, WFBL Syracuse, WMAK Buffalo-Lockport, WCAU
Philadelphia, WJAS Pittsburgh, WADC Akron, WAIU Columbia, WKRC Cincinati,
WGHP Detroit, WMAQ Chicago, KMOX St. Louis, WCAO Baltimore, KOIL
Council Bluffs i WOWO Fort Wayne. Paley był producentem cygar La Palina i kupno
stacji radiowych traktował jako sposób na reklamę swojego produktu w nowym,
 szybko rozwijającym się medium[1]. Nowy właściciel zmienił ich nazwę na Columbia
Broadcast System i stał się prezydentem przedsiębiorstwa.
● 15 grudnia 1928 roku Paley dokupił do swojej sieci stację WCBS z Nowego Jorku,
uzyskując pokrycie sygnałem całego Wschodniego Wybrzeża USA. Planował
konkurowanie z nadającą w całym kraju stacją NBC, jednak współpraca z West Coast
American Broadcasting Company z Seattle okazała się porażką. Dopiero w 1929,
dzięki umowie z Donem Lee, właścicielem regionalnych stacji na zachodzie USA,
powstała stacja Columbia-Don Lee Network a CBS uzyskało status ogólnokrajowy.
● Od 21 lipca 1931 roku laboratoria CBS prowadziły testy transmisji telewizyjnych. 1
lipca 1941 roku zaczęła oficjalnie nadawać stacja W2XAB. W 1951 roku zmieniono
jej nazwę na WCBS i rozpoczęto nadawanie w kolorze.
● W 1985 roku stację nieskutecznie próbował przejąć Ted Turner, właściciel
powstającego wówczas CNN. W roku 2000 CBS zostało kupione przez Viacom Inc.
● Od 3 grudnia 2012 kanały CBS są emitowane w Polsce.
● CBS Corporation czerpie większość swoich przychodów z kanałów telewizyjnych i
radiowych. Amerykańska sieć CBS, w której skład wchodzi ponad 200 lokalnych
stacji, nadaje takie popularne seriale jak „NCIS” and „Big Bang Theory”. Koncern
posiada dodatkowo 50 proc. udział w stacji CW. Zawarł też joint venture z siecią
AMC. W jego ramach działają m.in. stacje Horror Channel czy CBS Drama,
dostępne w Wielkiej Brytanii, Irlandii, Europie Środkowej i Afryce (CBS Drama
można oglądać też w Polsce). Firma ponadto posiada 117 stacji radiowych.
● powstało po upadku Viacom w 2006 roku

- zatrudnienie: 20 000 osób

- pozycja: ?
- przychody: 15 mln $
- dochody: 1.8 mld $
- formy działalności na rynkach:

● stacje telewizyjne: CBS Evening News

● programy radiowe
● seriale

→ Vivendi Universal
- historia:

● francuski koncern mediowy obecny na rynku muzycznym, telewizyjnym,

telekomunikacyjnym, filmowym, wydawniczym, internetowym i gier
komputerowych. Wywodzi się z założonej w 1853 roku spółki Compagnie Générale
des Eaux (CGE).
● Przedsiębiorstwo Compagnie Générale des Eaux (CGE) zostało utworzone dekretem
cesarskim w 1853 r. przez Napoleona III. Rok później, w 1854 r. podpisało kontrakt
na dostarczanie wody do miasta Lyonu, a w 1861 r. zawarło podobny kontrakt na
zaopatrzenie Paryża w wodę.
 ● Przez ponad sto lat gospodarka wodna była jedynym polem działalności
przedsiębiorstwa Compagnie Générale des Eau. Od 1976 r., gdy na czele CGE stanął
Guy Dejouany, przedsiębiorstwo rozszerzyło swą działalność na sektory gospodarki
komunalnej: energię, usługi transportowe, gospodarkę odpadami i budownictwo.
● W 1996 roku na czele CGE stanął Jean-Marie Messier. Od tego czasu
przedsiębiorstwo skupiło swą obecność na sektorze mediów i pozbyło się działów
„starej gospodarki”.
● W 1998 roku nastąpiła zmiana nazwy firmy na Vivendi Universal.
● Jean-Marie Messier poprzez zakupy przedsiębiorstw mediowych forsował
przyspieszony rozwój spółki zakończony w 2002 r. rekordową stratą 23,3 mld euro i
dymisją z funkcji prezesa spółki. Przedsiębiorstwo zmuszone ratować się od
bankructwa sprzedało udziały w licznych przedsiębiorstwach.
● Od 2006 roku przedsiębiorstwo funkcjonuje pod obecną nazwą – Vivendi. Obecnie na
czele firmy stoi Jean-François Dubos.

- zatrudnienie: 44 641
- pozycja rynkowa: 34.51 mld
- przychody: 15.9 mln euro
- dochody: 1.7 mld euro (???)
- formy działalności na rynkach:

a) rynek muzyczny: Universal Music Group

b) telewizja: Canal +

→ Bertelsmann AG

- historia:

Międzynarodowy koncern mediowy założony w 1835 z siedzibą w Gütersloh, w

Niemczech. Wydawnictwo C. Bertelsmann Verlag założone zostało jako dom
wydawniczy i drukarnia w lipcu 1835 roku przez Carla Bertelsmanna. Na początku
Bertelsmann wydawał chrześcijańskie pieśni i książki. W 1851 roku przedsiębiorstwo
prowadzone przez syna Carla Bertelsmanna zaczęła wydawać powieści. Przychody firmy
wzrosły w 2015 roku o 2,8 proc. Był to skutek rozwoju biznesu
telewizyjnego w Niemczech oraz działalności cyfrowej. Bertelsmann składa się z 6
oddziałów: Arvato, dział zajmujący się outsourcingiem; RTL Group, europejski nadawca
telewizyjny; BMG (Bertelsmann Music Group, które jest w 50% właścicielem Sony
BMG);
Random House, największe na świecie
wydawnictwo literatury popularnej;
Gruner + Jahr, największe w Europie wydawnictwo czasopism;
Direct Group, oddział w skład którego wchodzą: czytelniczy oraz muzyczny klub
wysyłkowy, księgarnie, sklepy internetowe oraz wydawnictwa w 16 krajach.
W latach 50. Bertelsmann rozszerzył swą działalność o klub książki Bertelsmann
Leserring i wszedł na rynek muzyczny i filmowy (Ufa Filmproduktionsgesellschaft).
W latach 80. Bertelsmann zaczął rozszerzać swą działalność międzynarodową: zakup
marki American Arista, Bantam Books, RCA Victor i domu wydawniczego Doubleday, a
w latach 90. Random House w USA. Reinhard Mohn zmarł w 2009 roku.
- zatrudnienie: 126 447 w 50 krajach
 - pozycja na rynku/wartość rynkowa: £24.6 milionów
- przychody: 18 mld euro
- dochody: 398 mln euro
- formy działania na rynku:

● 75,1 proc. udziałów w telewizyjno-radiowej firmie RTL Group. W jego portfolio

są jeszcze:
wydawnictwo książkowe Random House and Penguin, wydawnictwo prasowe Gruner +
Jahr (w 2013 roku wycofało się z Polski), firma fonograficzna BMG, firma
marketingowa Arvato oraz spółki The Bertelsmann Education Group i Bertelsmann
Investments.

→ Comcast Corp (CMCSA): 209 miliardów dolarów

Założona w 1963 roku z siedzibą w Filadelfii w Pensylwanii, Comcast jest jedną z

największych światowych firm z branży mediów, rozrywki i komunikacji, o kapitalizacji

rynkowej wynoszącej 210 miliardów dolarów i generującą ponad 105 dolarów przychodów w

ciągu TTM. Działalność prowadzi w sześciu segmentach:

● Komunikacja kablowa - wideo, szybki Internet i usługi głosowe

● Sieci kablowe - krajowe, regionalne, sportowe, informacyjne, międzynarodowe sieci
telewizji kablowej
● Transmisja telewizyjna - Telemundo i NBC
● Sfilmowana rozrywka
● Parki tematyczne
● Sky-European wideo, szybki internet, usługi głosowe i bezprzewodowe usługi
telefoniczne
Po wojnie przetargowej z Fox, Comcast kupił brytyjską Sky za 39 miliardów dolarów.

Skróty tego wszystkiego:

1. Walt Disney Company– koncern medialny, powstał w 1923. roku. Założyciel Walt
oraz RoyOliver Disneyowie. Zaczynali jako małe studio animacyjne Disney Brothers
Cartoon Studio. W 2008 roku przychody firmy uplasowały ją na pierwszym miejscu
wśród wszystkich korporacjimediowych świata wyprzedzając dotychczasowego
lidera, TimeWarner Company. Prezesem jestRobert Iger. Koncern zatrudnia ok 180k
osób.
● Przychody: 48,813 mld $
● Dochody: 8,004 mld
 Obszary działania: telewizja (ABC, ESPN, Disney Channel), radio (ok. 30 stacji),
parki tematyczne (Disneyland)- strony internetowe, gry komputerowe, filmy (zwykłe
i animowane), komiksy (wykupili Marvela)

2. News Corporation- nieistniejący już konglomerat mediowy, założony i

kontrolowany przezamerykańskiego miliardera australijskiego pochodzenia Ruperta
Murdocha. Rozwiązano go w 2013roku.

● Przychody: 40.5 mld $ (8,6 – News Corp + 31.9 – 21st Century Fox)
● Zatrudnienie (2011): 53 000 osób

Obszary działania: wydawnictwa (HarperCollins), gazety (The Australian, The Daily

Telegraph, The Sun, News of the World, The Times, New YorkPost), sport (narodowa
australijska i nowozelandzka liga rugby, NY Knicks, NY Rangers, LA Lakers), studia
filmowe grupy FOX- telewizja (Fox News Channel, National Geographic, Sky Italia,
Sky Latin America), internet (MySpace)

W 2013 koncern podzielił się na News Corp i 21st Century Fox.

3. Time Warner -druga co do wielkości korporacja mediowa świata (po The Walt
Disney Company),powstała z połączenia wydawnictwa Time Inc. (wydawcy
tygodnika „Time”) i wytwórni WarnerCommunications. W 2014 roku wartość
przychodów spółki osiągnęła około 30 miliardów dolarówUSD.

● Zatrudnienie: 31 000 osób

● Przychody: 30 mld $
● Zysk: 3,7 mld $
● Obszary działania: telewizja (HBO, Cinemax, Cartoon Network), kino
(Warner Bros), prasa (Time, Fortune, People).

4. Viacom- zaczęła działalność jako CBS Films, telewizyjna część koncernu CBS. W roku
1971,część ta została nazwana Viacom (Video & Audio Communications). W 1973 uzyskała
niezależność(w konsekwencji ustawy zakazującej sieciom telewizyjnym posiadania
koncernów mediowych,która to ustawa została następnie odwołana). W roku 1985, obie
firmy znowu zostały połączone.31 grudnia 2005 r. Viacom ogłosiło ostateczny rozpad
koncernu na dwie firmy.

● Przychody: 13.7 mld $

● Zatrudnienie: 10,580 osób
● Obszary działania: studio filmowe (Paramount Home Entertaiment, Paramount
Pictures Corp.) telewizja (MTV, Comedy Central, Paramount Channel, Spike,
Viva) strony internetowe (bet.com, Viacom Entertaiment Store sklepy
internetowe)muzyka (Comey Central Records).
5. CBS Corporation– powstało po upadku Viacomu, 3.01.2006

● Przychody: 15 mld $
● Dochód: 1.8 mld $
● Zatrudnienie: 20,915 osób

6. Vivendi– francuski koncern medialny. Compagnie Générale des Eaux (CGE) zostało
utworzonadekretem cesarskim w 1853 r. przez Napoleona III. Przez ponad sto lat gospodarka
wodna byłajedynym polem działalności przedsiębiorstwa Compagnie Générale des Eau. Od
1976 r., gdy naczele CGE stanął Guy Dejouany, przedsiębiorstwo rozszerzyło swą
działalność na sektorygospodarki komunalnej. W 1996 roku na czele CGE stanął Jean-Marie
Messier. Od tego czasuprzedsiębiorstwo skupiło swą obecność na sektorze mediów i pozbyło
się działów „starejgospodarki”. W 1998 roku nastąpiła zmiana nazwy firmy na Vivendi
Universal.

● Od 2006 roku przedsiębiorstwo funkcjonuje pod obecną nazwą – Vivendi. Obecnie na

czele firmystoi Jean-François Dubos.
● Przychody: 28.9 mld
● Zysk: 949 mln
● Zatrudnienie: 58,050 osób

7.

2. Kolejność na 2016 rok (Business Insider):

1. The Walt Disney Company
2. 21st Century Fox
3. Bertelsmann
4. Viacom
5. CBS Corporation
6. News Corp

3. Kolejność na 2020 według danych dotyczących kapitalizacji rynkowej na dzień 7

 października 2020 r. → strona enemonzo.org

1. Netflix (niewymienione)
2. Walt Disney (wymienione, największe)
3. Comcast Corporation (niewymienione)
4. AT&T (niewymienione)
5. Charter Communications (z Time Warner, wymienione)
6. Sony (niewymienione)
7. Thomson Reuters Corporation (niewymienione)
8. Fox Corporation(wymienione)
9. DISH Network Corporation (niewymienione)

Jakieś dziwne pytania, które zadawał innym grupom, ale

nigdy nie doprecyzował:

1. Bariery wejścia - przeszkody, które utrudniają nowym firmom wejście na dany rynek.
Mogą to być wyzwania technologiczne, regulacje rządowe. Polityka fiskalna Polityka fiskalna
odnosi się do polityki budżetowej rządu, która polega na manipulowaniu przez rząd poziomem
wydatków i stawkami podatkowymi w gospodarce. Rząd wykorzystuje te dwa narzędzia do
monitorowania i wpływania na gospodarkę. Jest to siostrzana strategia polityki pieniężnej.
patenty, koszty uruchomienia lub wymagania dotyczące edukacji i licencji.

2. Rodzaje barier wejścia wg. J.S.Beina

→ Istnieją dwa rodzaje barier:

- Naturalne (strukturalne) bariery wejścia

● Korzyści skali odnoszą się do korzyści kosztowych, jakie firma osiąga, gdy
zwiększa poziom produkcji. Korzyści wynikają z odwrotnej zależności między
jednostkowym kosztem stałym a wyprodukowaną ilością. Im większa ilość produkcji,
tym niższy jednostkowy koszt stały. Rodzaje, przykłady, przewodnik: Jeśli rynek ma
znaczące korzyści skali, które zostały już w dużym stopniu wykorzystane przez istniejące
firmy, odstrasza nowych uczestników.
● Efekt sieciowy Efekt sieciowy Efekt sieciowy to zjawisko polegające na tym, że
obecni użytkownicy produktu lub usługi odnoszą jakąś korzyść, gdy produkt lub usługa
są adoptowane przez dodatkowych użytkowników. Efekt ten jest tworzony przez wielu
użytkowników, gdy wartość dodana jest do korzystania przez nich z produktu.
Największym i najbardziej znanym przykładem efektu sieciowego jest Internet. : Odnosi
się do wpływu, jaki wielu użytkowników ma na wartość produktu lub usługi dla innych
użytkowników. Jeśli silna sieć już istnieje, może to ograniczać szanse nowych podmiotów na
zdobycie wystarczającej liczby użytkowników.
● Wysokie koszty badań i rozwoju: kiedy firmy wydają ogromne kwoty na badania i
rozwój, często jest to sygnał dla nowych podmiotów, że mają duże rezerwy finansowe. Aby
konkurować, nowi uczestnicy musieliby również osiągnąć ten poziom wydatków lub go
przekroczyć.
● Wysokie koszty założenia: wiele z tych kosztów to koszty utopione, których nie
można odzyskać, gdy firma opuszcza rynek, takie jak koszty reklamy i marketingu oraz inne
koszty stałe.
● Posiadanie kluczowych zasobów lub surowców: Posiadanie kontroli nad
ograniczonymi zasobami, które inne firmy mogłyby wykorzystać, stwarza bardzo silną barierę
wejścia.

- Sztuczne (strategiczne) bariery wejścia

● Drapieżne ceny, a także przejęcie: firma może celowo obniżyć ceny, aby zmusić
rywali do opuszczenia rynku. Firmy mogą również przejąć potencjalnego rywala, kupując
wystarczającą liczbę udziałów, aby uzyskać pakiet kontrolny.
● Limit cenowy: gdy istniejące firmy ustalają niską cenę i wysoką produkcję, aby
potencjalni nowi uczestnicy nie mogli osiągnąć zysku po tej cenie.
● Reklama: jest to również zatopiony koszt. Im wyższa kwota wydana przez obecne
firmy, tym silniejszy czynnik zniechęcający do wchodzenia na rynek.
● Marka: silna wartość marki tworzy lojalność klientów, a tym samym zniechęca nowe
firmy.
● Umowy, patenty i licencje: Nowym firmom trudno jest wejść na rynek, gdy istniejące
firmy posiadają licencję lub patent.
● Programy lojalnościowe: specjalne programy i usługi pomagają oligopolistom
zachować lojalność klientów i zniechęcać nowych uczestników, którzy chcą zdobyć udział w
rynku.
● Koszty zmiany: są to koszty poniesione przez klienta przy próbie zmiany dostawcy.
Wiąże się to z kosztem zakupu lub instalacji nowego sprzętu, utratą usługi w okresie zmiany,
wysiłkiem związanym z poszukiwaniem nowego dostawcy lub nauką nowego systemu. Są one
wykorzystywane przez dostawców w dużej mierze w celu zniechęcenia potencjalnych nowych
podmiotów.
3. Bariery wejścia w różne struktury rynkowe

Typ struktury rynku Poziom barier wejścia

Doskonała konkurencja Zero barier wejścia
Konkurencja Średnie bariery wejścia
monopolistyczna
Oligopol Wysokie bariery wejścia
Monopol Bardzo wysokie do absolutnych barier wejścia
4. Inne rodzaje barier wejścia na rynek na podstawie M.Mrozowskiego ,,Media masowe:
media, władza, rozrywka:
● bariery finansowe → wysokie koszty prowadzenia działalności nadawczej
 ● bariery prawne → koncesjonowanie nadawców
● Polityczne (ang. Political) – polityka państwa lub władz lokalnych
● Ekonomiczne (ang. Economic) – sytuacja ekonomiczna kraju lub klientów
● Społeczne (ang. Social) – bariery związane z potrzebami i preferencjami klientów
● Technologiczne (ang. Technological) – bariery wynikające z zaplecza
technologicznego
● Środowiskowe (ang. Environmental) – bariery związane z tematyką ochrony
środowiska
5. Bariery wejścia na rynek wg 5 sił Portera

1. Natężenie rywalizacji konkurencyjnej

2. Groźba nowych wejść na dany rynek

3. Zagrożenie ze strony substytutów

4. Siła przetargowa dostawców

5. Siła przetargowa odbiorców

6. Bariery wyjścia mogą mieć charakter:

● ekonomiczny (wąska specjalizacja aktywów lub wysokie koszty stałe wyjścia),
● strategiczny (silne powiązania i współzależności między różnymi dziedzinami
dotychczasowej działalności),
● polityczny i społeczny (interwencje państwa lub naciski związków zawodowych),
● psychologiczny (dla wielu szefów przedsiębiorstw, którzy całą swoją karierę
zawodową związali z określoną dziedziną produkcji, sprawą niezwykle trudną jest pogodzenie
się z faktem opuszczenia sektora i przekazanie tej informacji pracownikom; często odczuwają
to jako porażkę).
7. Bariery wyjścia – czynniki obniżające atrakcyjność danego sektora i zniechęcające do
wejścia nowych inwestorów. Oznaczają duże koszty związane z zaprzestaniem działalności i
ze zmianą danego sektora.
8. Monopol – rynek, na którym produkuje i sprzedaje produkt tylko jedno
przedsiębiorstwo. Posiada ono pozycję monopolistyczną, czyli dla innych przedsiębiorstw
istnieją bariery wejścia na ten rynek uniemożliwiające podjęcie konkurencji. Realizuje ono
politykę monopolistyczną prowadzącą do zdobycia i utrzymania pozycji monopolistycznej.

→ Założenia czystego (pełnego) monopolu

● na rynku jest wielu kupujących i jeden sprzedający, monopol podaży (bądź jeden
kupujący i - wielu sprzedających, monopol popytu)
● produkty są jednorodne, lub zróżnicowane. Nie istnieją ich bliskie substytuty
● istnieje doskonała informacja o rynku. Oznacza to, że monopolista podaży zna popyt na
produkowane przez siebie dobro, zaś monopolista popytu zna podaż dobra na które jest
zapotrzebowanie.
● występują bariery wejścia do działalności opanowanej przez monopol,
● cenodawczość - monopolista ustala cenę

9. Wyróżnia się różne formy monopolu, np.:

● Monopol naturalny – występuje w sytuacji, kiedy ze względu na warunki
ekonomiczne, rodzaj dostarczanego dobra itp. jest możliwe funkcjonowanie tylko jednego
podmiotu (np. dostawa gazu, wody).
● Monopol prawny – jest efektem obowiązującego przepisu, regulacji, dzięki którym
dana jednostka otrzymuje prawo do wyłącznego dostarczania towaru lub usługi.
● Monopol wymuszony – to monopol na rynku uzyskany przez przedsiębiorstwo, które
doprowadziło do bankructwa konkurencji.
● Prosty monopol i monopol dyskryminujący:

→ Prosta firma monopolistyczna pobiera jednolitą cenę za produkcję sprzedaną wszystkim

nabywcom. Podczas gdy dyskryminująca firma monopolistyczna nalicza różne ceny za ten
sam produkt różnym nabywcom. Prosty monopol działa na jednolitym rynku, monopol
dyskryminujący działa na więcej niż jednym rynku.

● Czysty monopol i niedoskonały monopol:

Czysty monopol to ten rodzaj monopolu, w którym jedna firma kontroluje podaż towaru, który
nie ma substytutów nawet odległego. Posiada absolutną moc monopolistyczną. Taki monopol
jest bardzo rzadki. Niedoskonały monopol oznacza ograniczony stopień monopolu. Odnosi się
do pojedynczej firmy, która wytwarza towar, który nie ma bliskich substytutów. Stopień
monopolu jest w tym przypadku mniej niż idealny i odnosi się do dostępności bliskości
substytutu. W praktyce istnieje wiele przypadków takiego niedoskonałego monopolu.

● Monopole przemysłowe lub monopole publiczne:

W ogólnym interesie narodu, kiedy rząd nacjonalizuje niektóre gałęzie przemysłu w sektorze
publicznym, przez co powstają monopole przemysłowe lub publiczne. Na przykład rezolucja
w sprawie polityki przemysłowej z 1956 r. W Indiach kategorycznie określa, że ​niektóre
dziedziny, takie jak broń i amunicja, energia atomowa, koleje i transport lotniczy, będą
jedynym monopolem rządu centralnego. W ten sposób powstają monopole przemysłowe za
pomocą środków ustawowych.

● oligopol, duopol, monopson

10. Kartelizacja - proces zapoczątkowany na przełomie XIX i XX w., polegający na

zawieraniu przez przedsiębiorstwa jednej branży porozumień monopolowych, mających na
celu ograniczenie wzajemnej konkurencji;
11. Przykłady koncentracji krzyżowej w różnych krajach→ ,,Przeciwdziałanie koncentracji
mediów w wybranych państwach członkowskich i Unii Europejskiej’’M.Jas/E.Stasiak:
→ USA: General Electric – amerykański konglomerat z siedzibą w Fairfield działający między
innymi w branżach produkcji maszyn i sprzętu, produkcji energii, ropy naftowej i wielu innych.
→ Francja: Grupa Bolloré, Grupa Altice, Grupa LVMH (nie jestem pewna)
→ Włochy: Milan (?)
→ Polska: Orlen, Agora
→ Niemcy: Axel Springer
12. Pierwsza reklama Ivory Soap - 1870