Arhitektonske konstrukcije III

4. predavanje
.

Arhitektonski fakultet I Univerzitet Crne Gore

Studijska godina 2023/24., III semestar
 STATIČKI I DINAMIČKI UTICAJI KOD VIŠESPRATNIH
SKELETNIH ZGRADA
• Tri karakteristična slučaja konstruktivnog sklopa
po osnovu tipa veze stubova i greda:

• 1 – RAMOVSKI SISTEM NA NIVOU OBJEKTA – stubovi i grede kruto vezani

u okviru jednog sprata i između spratova – na nivou objekta

• 2 – RAMOVSKI SISTEM NA NIVOU SPRATA - stubovi i grede kruto vezani u

okviru jednog sprata

• 3 – ZGLOBNI SISTEM NA NIVOU OBJEKTA - stubovi i grede zglobno vezani

u okviru sprata i između spratova – na nivou objekta

2
 Tri karakteristična slučaja konstruktivnog sklopa
višespratnih skeletnih zgrada (1)
• 1 – RAMOVSKI SISTEM NA NIVOU OBJEKTA

Varijante ramovskog sistema: krute veze u okviru sprata i između spratova

a. ramovski sistem sa 2 niza stubova - 1 raspon - 1 trakt
b. ramovski sistem sa 3 niza stubova - 2 raspona - 2 trakta
c. ramovski sistem sa sred. nizom stubova - balansira - 2 raspona - 2 trakta
d. ramovski sistem sa obod. nizovima stubova - balansira - 2 raspona - 2 trakta
e. sistem od 2 rama zglobno povezana - 3 raspona - 3 trakta
3
 Tri karakteristična slučaja konstruktivnog sklopa
višespratnih skeletnih zgrada (2)
• 2 – RAMOVSKI SISTEM NA NIVOU SPRATA

Varijante ramovskog sistema – krute veze u okviru sprata, zglobne veze između
spratova
a. ramovski sistem sa 2 niza stubova - 1 raspon - 1 trakt
b. ramovski sistem sa 3 niza stubova - 2 raspona - 2 trakta
c. ramovski sistem sa srednjim nizom stubova - balansira - 2 raspona - 2 trakta
d. ramovski sistem sa obodnim nizovima stubova - balansira - 2 raspona - 2 trakta
e. sistem od 2 rama zglobno povezana - 3 raspona - 3 trakta 4
 Tri karakteristična slučaja konstruktivnog sklopa
višespratnih skeletnih zgrada (3)
• 3 – ZGLOBNI SISTEM NA NIVOU OBJEKTA

Varijante zglobnog sistema – zglobne veze u okviru sprata i između spratova

a. zglobni sistem sa 2 niza stubova - 1 raspon - 1 trakt
b. zglobni sistem sa 3 niza stubova - 2 raspona - 2 trakta
c. zglobni sistem sa srednjim nizom stubova balansira i kontinualnom MK - 2 trakta
d. zglobni sistem sa kontinualnim srednjim stubom i obodnim nizovima stubova
balansira - 2 trakta
e. zglobni sistem sa zglobnim vezama - između traktova i između spratova - 3 trakta 5
 Konstruktivni sklop višespratnih skeletnih zgrada
• Kombinovanje tipova konstruktivnog sklopa - varijante

završne etaže

tipične etaže

prizemlje
temeljna konstrukcija
/ suteren

6
Armirano-betonske skeletne zgrade - monolitne
AB skeletna zgrada bez aseizmičkih
elemenata konstrukcije

AB skeletna zgrada sa aseizmičkim

elementima – AB platnima
7
 AB skeletne zgrade – monolitne Uticaji horizontalnih sila: vjetar
Prijem horizontalnih sila

VRSTE HORIZONTALNOG OPTEREĆENJA –

HORIZONTALNIH SILA
 od dejstva vjetra – sile vjetra
Savijanje fasadnih
 od dejstva zemljotresa – seizmičkih sila stubova

 Horizontalno kontinualno opterećenje presjek

(vjetar): prenosi se preko „fasadnih čvorova“ –

veze stubova i podvlaka ...►

Savijanje fasadnih
greda
osnova
8
 AB skeletne zgrade – monolitne: Prijem horizontalnih sila
ramovski zglobni ramovi, spregovi, AB zidovi
 Horizontalne sile primajusistem sistem
fasadni čvorovi...
 Prenošenje horizontalnih
sila iz fasadnih čvorova:
 kod ramovskih sistema:
direktno na temelje
 kod zglobnih sistema:
preko MK na vertikalne
elemente i sklopove -
aseizmičke elemente, a sa PR E SJ E CI
njih na temelje Elementi aseizmičke
otpornosti (C-C):
a. ramovi
b. spregovi (kod čeličnih
skeletnih zgrada)
c. AB zidovi / platna

9
OSNOVE
AB skeletne zgrade –
monolitne: Prijem
horizontalnih sila

Varijante
konstruktivnog sklopa
aseizmičkih elemenata
u okviru jedne etaže

10
 AB skeletne zgrade – monolitne
Prijem horizontalnih sila: Aseizmički AB zidovi

Varijante položaja aseizmičkih zidova:

a. unutrašnji - centrično jezgro
b. spoljašnji - ugaoni zidovi
c. unutrašnji - mješoviti sistem

Pravilan raspored aseizmičkih zidova

u slučaju ekscentričnog položaja jezgra 11
 AB skeletne zgrade – monolitne
Prijem horizontalnih sila: Aseizmički AB zidovi

Ponašanje aseizmičkog AB zida po principu konzole:

uklještenost u temelje
uklještenost u podrumsku konstrukciju

Oblici zidnih nosača

12
 AB skeletne zgrade – monolitne
Prijem horizontalnih sila: Aseizmički AB zidovi
Pravilnik o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim
područjima - Izvod
• IX. ARMIRANOBETONSKE KONSTRUKCIJE
• (54.) Prema osnovnom konstruktivnom sistemu, u visokogradnji postoje sledeći sistemi konstrukcija:
• 1) okvirni (ramovski) sistemi;
• 2) sistemi od nosećih zidova – dijafragmi;
• 3) okvirni sistemi u kombinaciji sa zidovima (dijafragmama) ili jezgrima.
• X. OKVIRNE KONSTRUKCIJE
• (56.) Okvirni sistemi projektuju se kao osnovni sistemi konstrukcije u oba pravca objekta visokogradnje. Po
pravilu, krutost greda je manja od krutosti stubova, čime se stvaraju uslovi za pojavu nelinearnih
deformacija na krajevima greda.
• XI. KONSTRUKCIJE OD ARMIRANOBETONSKIH ZIDOVA (DIJAFRAGMI)
• (67.) Konstruktivni sistemi sa dijafragmom projektuju se kao osnovni sistemi konstrukcije u oba pravca.
• Površina poprečnog preseka za svaki ortogonalni pravac ne sme biti manja od 1,5% bruto površine
objekta visokogradnje u osnovi.
• XII. OKVIRNE KONSTRUKCIJE U KOMBINACIJI SA ARMIRANOBETONSKIM ZIDOVIMA (DIJAFRAGMAMA) ILI
JEZGRIMA
• (77.) Distribucija seizmičkih proračunskih sila u kombinaciji sa zidovima – dijafragmama, odnosno jezgrima
vrši se prema deformacionim karakteristikama svakog elementa osnovnog sistema konstrukcije.
• Okviri se moraju proračunati za najmanju vrednost od 25% ukupne poprečne seizmičke sile u osnovi.
Dijafragme – jezgra proračunavaju se za vrednost poprečnih sila koje se analizom dobijaju u skladu sa
stavom 1. ovog člana.

13
aseizmički AB zid

14
 ARMIRANO-BETONSKE MONOLITNE SKELETNE ZGRADE
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI 
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – TAVANICE

 primaju korisno/pokretno opterećenje koje, zajedno sa sopstvenom težinom,

opterećenjem od poda i plafona, prenose na grede
→ ZAHTJEVI / KRITERIJUMI PRI KONSTRUISANJU:
• sopstvena težina/masa
• ukupna debljina MK – sa podom i plafonom
• zvučna i toplotna izolacija
• zaštita od požara
• tehnologija izvođenja (monolitne, polumontažne, montažne)
• prijem horizontalnih sila
• prijem dodatnih vertikalnih opterećenja (od pregradnih zidova)

• PODJELA MK (skeletni sistem) – sa konstruktivno-oblikovnog aspekta:

 REBRASTE TAVANICE
 PLOČASTE TAVANICE

15
 ARMIRANO-BETONSKE MONOLITNE SKELETNE ZGRADE
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNIN ELEMENTI 
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – REBRASTE

• a/ SA OSLANJANJEM – PRUŽANJEM REBARA U 1 PRAVCU

• rebraste tavanice – gredaste, gredni sistem
• sitnorebraste tavanice

• b/ SA OSLANJANJEM – PRUŽANJEM REBARA U 2 PRAVCA (KASETIRANE)

• sitnorebraste kasetirane
• krupnokasetirane
• dijagonalno kasetirane

• c/ REBRASTE TAVANICE BEZ PODVLAKA

• sitnorebraste
• kasetirane
• sa rebrima u pravcu izostatičkih linija

16
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE
REBRASTE TAVANICE

• REBRASTE TAVANICE – TAVANICE “T” PRESJEKA

→ MONOLITNA STATIČKO-KONSTRUKTIVNA CJELINA PLOČE I REBRA

• NAZIVI: ploča ojačana rebrima, gredni sistem, gredasta ploča

• KONCEPT “T” PRESJEKA (U ARMIRANOM BETONU):
• Ekonomično korišćenje betona i čelika – gredni nosač sa proširenom
pritisnutom zonom u okviru ploče.

17
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – REBRASTE

REBRASTE MK SA OSLANJANJEM U 1 PRAVCU

 karakteristika raspona: lx ≠ ly

• REBRASTE – GREDASTE (GREDNE) MK

• lx : ly = 1 : 1.2 … 1 : 1.5
• raspon MK (dužina rebra):
 lx = 5.0 – 9.0 m
• raspon ploče:
  = 2.0 – 4.5 m
• dimenzionisanje rebra i ploče:
 dr = lx/20 – lx/16, br = 15 – 30cm
 dp = /30 - /25 (8 – 15cm)

18
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – REBRASTE
• Gredna MK: varijante sa kontinualnim rebrima
Varijanta: položaj rebara mimo osnovnog konstruktivnog rastera – osa stubova
Pogodnost: vertikalni prodori kroz MK (instalacije) izvode se samo kroz ploču, a ne i
kroz rebro.

Varijante b, c, d: varijante rješavanja poprečnog presjeka podvlake (vidna i skrivena

podvlaka),ojačanja veze rebra i podvlake (vertikalne i horizontalne vute) i mjesta
vertikalnih prodora kroz MK (instalacije) 19
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI
ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – REBRASTE
Sitnorebrasta MK: varijante sa kontinualnim rebrima (pružanje rebara mimo
osnovnog konstruktivnog rastera)
lx = 4.0 – 8.0 m (3.0 – 12.0 m);  = 30 – 100 cm
dr = lx/20, br = 6 – 14cm; dp = /10 (4 – 6cm)

Pogodnosti i karakteristike varijanti b, c, d – kao kod gredne MK

20
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – REBRASTE
 REBRASTE MK SA OSLANJANJEM U 2 PRAVCA – KASETIRANE MK
 karakteristika raspona: lx = ly ...  veća opterećenja

Kasetirane – sitnorebraste MK Kasetirane – sitnorebraste MK – sa

lx = 8.0 – 15.0 m skrivenim podvlakama
 ostale karakteristike: kao kod sitnorebrastih
u 1 pravcu

21
 Grede – podvlake
Oblikovanje poprečnog presjeka grede u skladu sa arhitektonskim zahtjevima

Varijante poprečnog presjeka grede:

 u odnosu na sklop objekta  u odnosu na stub  u odnosu na tavanicu 22
HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U
SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE
Kasetirane – rebraste MK KONSTRUKCIJE – REBRASTE
Dijagonalno kasetirane MK
lx = 8.0 – 15.0 m lx = 8.0 – 12.0 m
(lx : ly = 1 : 1.5) ly raspon nema uticaja – kao kod
oslonjenih u 1 pravcu

23
HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U
SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE
Kasetirane – sitnorebraste MK – KONSTRUKCIJE – REBRASTE
Rebraste MK – sa rebrima po pravcima
bez podvlaka izostatičkih linija

24
 ARMIRANO-BETONSKE MONOLITNE SKELETNE ZGRADE
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNIN ELEMENTI 
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE – PLOČASTE

• a/ SA OSLANJANJEM PLOČE U 1 PRAVCU

• sa vidljivim gredama (sa/bez ojačanja veze grede i ploče)
• sa skrivenim gredama

• b/ SA OSLANJANJEM PLOČE U 2 PRAVCA – KRSTATO-ARMIRANA MK

• sa vidljivim gredama (sa/bez ojačanja veze grede i ploče)
• sa skrivenim gredama
• sa skrivenim gredama, uz ojačanje veze stuba i ploče (vute – kapitel)
•
• c/ PLOČASTE TAVANICE BEZ PODVLAKA
• oslanjanje MK u tačkama – direktno na stubove

25
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
MEĐUSPRATNE KONSTRUKCIJE

• PLOČASTE TAVANICE
•
• Parametri - prednosti / nedostaci:
• 
• jednostavna - ekonomična oplata
• jednostavna - ekonomična armatura
• ravan plafon
• 
• odnos zona presjeka koje primaju pritisak/zatezanje i učešće zone koja
“samo” povezuje
• relativno velika sopstvena težina/masa
• provođenje udarnog zvuka (i vibracije)

26
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
PLOČASTE TAVANICE

• PLOČASTE MK SA OSLANJANJEM U 1 PRAVCU

•
• karakteristika raspona: lx ≠ ly
• minimalna debljina ploče: d  l0/35 (8cm)
 optimalno: l/30  d  l/25
• za uobičajene raspone: l = 3.0 - 5.0m  d = 12-18cm
• instalacije - manjih profila (električne) - ne ugrožavaju konstruktivne
karakteristike ploče

27
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
PLOČASTE TAVANICE - Oslanjanje MK u 1 pravcu

• PLOČASTE MK – SA VIDLJIVIM
GREDAMA
• lx  ly  pružanje podvlaka po
dužem rasponu
• vođenje vertikalnih instalacija uz
stubove: izbjegavanje prodora
kroz gredu

28
 HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
PLOČASTE TAVANICE - Oslanjanje MK u 1 pravcu

• PLOČASTE MK – SA SKRIVENIM
GREDAMA
•  ploča i greda jedinstvena
konstruktivna cjelina - element
•  debljina ploče zavisi od oba raspona
• d = lx/30  ly/20 (dmin= lx/35ly/25)
mjerodavna je veća vrijednost
•  lx  ly  skrivena podvlaka po
kraćem rasponu
•  širina skrivene podvlake:
bx = 0.35 - 0.40 lx

29
 PLOČASTE TAVANICE - Oslanjanje MK u 2 pravca -KRSTATO-
HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
ARMIRANE
oslanjanje u dva pravca – unakrsno 
• podvlake unakrsno; raspon:
PLOČASTE - KRSTATO-ARMIRANE SA l =l …l l
x y x y
VIDLJIVIM GREDAMA
•  rasponi: lx  ly = 4.0 – 8.0 m
•  lx : ly = 1 : 1.5
•  minimalna debljina ploče –
mjerodavan kraći raspon:
• dmin  l/35 ; za krov  dmin  l/40
•  optimalno: l/30 … d = 12 – 18cm
•  ekonomično rješenje (kontinualnost):
primjena vuta
•  primjena: velika korisna opter. –
privreda – vidne podvlake

30
 KRSTATO-
PLOČASTE TAVANICE - Oslanjanje MK u 2 pravca -
HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
ARMIRANE
oslanjanje u dva pravca – unakrsno 
podvlake unakrsno; raspon: l = l … l  l
• PLOČASTE - KRSTATO-ARMIRANE SA SKRIVENIM GREDAMA
x y x y

• rasponi: lx  ly = 4.0 – 6.0 m  lx : ly = 1 : 1.25

•  karakteristični pojmovi:
• skrivene grede – oslonačke trake
• središno polje … oslanja se na oslonačke trake
•  širina oslonačkih traka:
• bx(by) = 0.4 – 0.5 lx(ly)
•  debljina ploče – mjerodavan kraći raspon:
• d = l/25 ;  d  20cm
•  značajan aspekt: obavezna kontrola prodora
• stuba kroz MK
•  primjena: načelno neekonomične (kao i oslonjene u 1 prav.)
31
 KRSTATO-
PLOČASTE TAVANICE - Oslanjanje MK u 2 pravca -
HORIZONTALNI KONSTRUKTIVNI ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU
ARMIRANE
oslanjanje u dva pravca – unakrsno 
podvlake unakrsno; raspon: l = l … l  l x y x y
• PLOČASTE – PEČURKASTE TAVANICE
•  krstato-armirane ploče sa skrivenim gredama
• veza ploče sa stubom – ojačanje u vidu kapitela (četvorostrane vute – “pečurke”)
•  statički aspekt: kontinualna ploča
•  razlozi za primjenu vuta:
• povećanje površine spoja i naleganja radi povoljnijeg prenošenja oslonačkih
reakcija – smanjenje smičućih naprezanja (kod oslonaca)
•  rasponi: lx  ly = 5.0 – 7.0 m
• lx : ly = 1 : 1.20
•  širina oslonačkih traka (i središnjeg polja/trake):
• bx(by) = 0.5 lx(ly)

32
 PLOČASTE TAVANICE
HORIZONTALNI - KRSTATO-ARMIRANE
KONSTRUKTIVNI – PEČURKASTE
ELEMENTI U SKELETNOM SISTEMU

oslanjanje u dva pravca – unakrsno 

podvlake unakrsno; raspon: l = l … l  l x y x y

debljina ploče – mjerodavan kraći raspon: d = l/30  d  20cm

 dimenzije kapitela: iz proračuna prodora stuba kroz konstrukciju
 orijentaciono:
u osnovi: c  0.4 l
po visini: v  3d (uključujući ploču)
33