DERIBATUAREN APLIKAZIOAK

1.- Azpian ageri diren grafikak, f funtzio bati, f´bere deribatuari eta beste g funtzio bati dagozkie.
Hiru funtzioak tarte berean definituta daude. Zoritxarrez, irudia eraikitzerakoan (zeinetan
koordenatu ardatzak ere ageri diren ) grafika zoriz kokatu dira.

b c
a a c
A A

A B C

(1998 ko EKAINA)
2.- f, funtzioari buruz, ondoko datuak ezagunak dira : f zuzen errealeko puntu guztietan deribagarria da
eta bere deribatuak f´(x)  3 betetzen du x guztietarako. Horrez gain f(1) = 1 da.
Datu nahiko al ditugu f(21)  61 dela zihurtatzeko?.Erantzuna arrazoitu.
Antzeko argudioak erabiliz, zer esan dezakegu f(40) balioari buruz?.
Oharra: Batezbesteko balioaren teorema erabil daiteke.
(1998 ko EKAINA)

3.- Ba al dago I =  1, 5  tartean definitutako funtzio jarrairik, x = 3 puntuan maximo lokal (erlatibo) bat
duena baina x = 3 puntuan deribagarria ez dena?. Erantzuna arrazoitu.
(1998 ko IRAILA)

4.- Izan bedi f ondoko funtzioa :

 ax + 2bx2 x  1 bada;
f(x) = 
 x2 − 2x + a, x  1 bada.
Aztertu f funtzioa zuzen erreal osoan deribagarria izatea egiten duten a eta b parametroen baliorik
existitzen den. Existitzekotan kalkulatu balio horiek.
(1998 ko IRAILA)
5.- Izan bitez g, f1 , f2 ondoko funtzioak :
x
 x 1 bada
g(x) = 
 x + 1 x  1 bada

2
f1(x) = ( x – 1 ) . g(x) eta f2 (x) = ( x – 1 ) . g(x). Aztertu f1 eta f2 funtzioen deribagarritasuna x = 1
puntuan
(1999 ko EKAINA)
6.- Izan bedi f ( x ) = x2-3x + 4 funtzioa.
a) Kalkulatu f funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa hautazko x = a puntuan.
b) Aurkitu a parametroaren balioa (edo balioak ), aurreko zuzena P = ( 0 , 0 ) puntutik (zeina kurbatik
kanpo dagoen ) igarotzeko.
(1999 ko EKAINA)

7.- Existitu al daiteke I = 0,5 tartean definituriko f funtzioa, I tarteko puntu guztietan jarraia dena,
x = 3 puntuan maximo lokal bat duena baina x = 3 puntu deribagarria ez dena?. Erantzuna arrazoitu.
(1999 ko IRAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 41

8.- Izan bedi f ondoko funtzioa:
x3
f(x) =
4x 2 + 1
Kalkulatu bere asintota zeiharren ekuazioak.
Aztertu f funtzioaren gorakortasuna eta maximo eta minimoen existentzia.
(1999 ko IRAILA)

9.- Izan bedi g(x) ondoko eran definitutako funtzioa

 ax(x + 1) x  − 1 , 0 bada
g(x) = 
 x(x − 1) 2 x  (0 , 1 bada
a parametroaren zein baliotarako aplika dakioke Rolleren teorema g funtzioari −1 ,1 tartean?.
Erantzuna arrazoitu.
(2000 eko EKAINA)

10.- Zehaztu zein izan behar diren ondoko kurbaren koefizienteak

y = x3 +Ax2 + Bx + C

bere (1 , 1) puntuko zuzen ukitzailea y = 3x – 2 izan dadin eta x= 4 puntuan mutur lokal
bat izan dezan.
(2000 ko EKAINA)

11.- Izan bedi f, x = a puntuan deribagarria den funtzioa. Eman f funtzioaren zuzen ukitzailearen
ekuazioa puntu horretan. Zein da zuzen horren esanahi geometrikoa?.
Eman f(x) = x3+ 16 funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x = a puntu orokor batean.
Zuzen horien artean ba al dago baten bat kurban ez dagoen P = (0, 0) puntutik igarotzen dena?.
(2001 eko EKAINA)

12.- Izan bedi f(x) ondoko moduan definitutako funtzioa

f(x) = x 6 e − x
Aztertu f(x) funtzioaren maximo eta minimo lokalak. Ba al du f(x) funtzioak asintotarik?.
(2001 eko EKAINA)

13.- f funtzio bati buruz zuzen errealeko puntu guztietan deribagarria dela ezaguna da.
Horrez gain f(0) = 2 eta f´(0) = -2 dira. Ondoko bi funtzioak definitzen baditugu :
g(x) = e f(x) eta ( )
h(x) = f e x ,

datu nahiko al dugu g´(0) kalkulatzeko?. Eta h´(x) kalkulatzeko?

Erantzuna baiezkoa izatekotan, balioa kalkulatu eta ezezkoa izatekotan, esan zergatik den ezinezkoa.
(2001 eko UZTAILA)

14.- Aztertu ondoko funtzioaren definizio-eremua, gorakortasuna eta beherakortasun tarteak, maximo eta
minimo lokalak eta asintotak:

2x + 1
f(x) =
(x + 2)(x − 1)
Irudikatu funtziaren grafikoaren eskema bat.
(2001 eko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 42

15.- Azaldu zertan datzan funtzio konposatuak deribatzeko erregela ( edo katearen erregela).
Ondoko funtzioak emanda:
f(x) = x 2 + 1 eta g(x) = cos (x 2 ) ,

erabili katearen erregela ondoko funtzioen deribatua kalkulatzeko:

H (x) = f(g (x) ) eta J (x) = g (f (x))

(2002 ko EKAINA)

16.- Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa:

x2
f(x) =
x +x−2
2

Aurkitu f funtzioaren definizio-eremua, gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta asintotak.

f funtzioak maximo edo minimorik al du?
(2002 ko EKAINA)

17.- Aurkitu f ( x ) = x 4 + 16 funtzioaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x = a puntuan.

Ba al dago a parametroaren baliorik non zuzen ukitzailearen malda 1 den?
Ba al dago a parametroaren baliorik non zuzen ukitzailea kurbatik kanpo dagoen P = (0 , 0) puntutik
igarotzen den?.
Erantzunak arrazoitu ezezkoak izatekotan, eta baiezkoa izatekotan kalkuluak egin.
(2002 ko UZTAILA)

18.- f(x) = x 2 e −x funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak, mutur lokalak eta asintotak
aztertu.
Egin aurreko funtzioaren adierazpen grafikoa.
(2002 ko UZTAILA)

19.- Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa:

 x 2 + ax + b x2 bada
f(x) = 
 2x x  2 bada

Existitzen al dira a eta b parametroen baliorik non f funtzioak batez-besteko balioaren teoremaren
hipotesiak betetzen dituen 0 , 4  tartean?.
Erantzuna arrazoitu eta baiezkoa izatekoatan parametroen balioak aurkitu.
(2003 ko EKAINA)

20.- Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa: f(x) = e 2x − 4ex + 1

Aurkitu f funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta asintotak.
f funtzioak maximo edo minimorik al du?
(2003 ko EKAINA)

21.- Zer esan nahi du y = ax + b zuzena f(x) funtzioaren asintota zeiharra izateak?
Aurkitu ondoko funtzioaren asintota zeiharra c parametroaren arabera :
x 3 + cx 2
f(x) =
3x 2 + 5
(2003 ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 43

22.- Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa: f(x) = 2x3 + ax 2 + bx + c
Aurkitu a, b eta c parametroen balioak f funtzioaren muturrak x = 1 eta x = 2 puntuetan egon daitezen
eta P = (1, 6) puntua f funtzioaren grafikoan egoteko.

(2003 ko UZTAILA)

23.- Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa:

 sin (x) x0 bada

f(x) = 
 x − ax 2, x0 bada

Existitzen al da a parametroaren baliorik non f funtzioa deribagarria den zuzen erreal osoan?.
Edozein kasutan erantzuna arrazoitu eta erantzuna baiezkoa izatekotan parametroaren balioak aurkitu.
(2004 ko EKAINA)

24.- P ( x ) = x 3 + Ax 2 + Bx polinomioari buruz ondoko datuak ezagunak dira: bere zuzen ukitzailea x = 1
deneko puntuan y = 7x – 3 zuzenarekin paraleloa da eta bestalde, polinomioak x = -1 deneko puntuan
mutur erlatibo bat dauka.
Aurrekoa ezagututa, aurkitu A eta B parametroen balioak. Arrazoitu balio horiekin P(x) polinomioak
beste mutur erlatiborik daukan ala ez ez x = -1 deneko puntukoaz gain.
(2004 ko EKAINA)

25.- Eman funtzio deribagarri baten puntu bateko zuzen ukitzailearen definizioa.
Deskribatu, laburki, zuzen ukitzailearen esanahi geometrikoa.
x3
Aurkitu f ( x ) = x 2 e x + funtzioaren zuzen ukitzailea x = 1 deneko puntuan.
x 2 +1
(2004 ko UZTAILA)

x2
26.- Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa: f(x) = . Deskribatu funtzioaren definizio-
x2 −1
eremua, gorapen- eta beherapen-tarteak eta mutur erlatiboak.
Egin funtzioaren grafikoaren eskema.
(2004 ko UZTAILA)

27.- h parametroaren balio bakoitzeko, izan badi f ondoko moduan definitutako funtzioa:
f(x) = 2x 3 − 3x 2 + h

Aurkitu f funtzioak balio maximo eta minimoak iristen ditueneko puntuak.

Aurkitu h parametroaren balioa aurreko atalean aurkitutako minimo lokalean funtzioaren balioa 0 izan
dadin.
(2005 eko EKAINA)

28.- Aztertu ondoko futzioaren definizio-eremua eta maximo eta minimo lokalak eta ondoren funtzioaren
adierazpen grafikoa egin
x2
f(x) =
x −1

Ba al du f funtzioak asintota zeiharrik? Erantzuna ezezkoa izatekotan, arrazoitu eta baiezkoa

izatekotan asintota kalkulatu.
(2005 eko EKAINA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 44

29.- Enuntziatu Rolle-ren teorema I = 0,5 tartea eta f(x) = x 2 − Ax funtzioa izanik,aurkitu A
parametroaren balioa Rolle-ren teorema I tartean eplikatu ahal izateko, eta kasu horretan teorema
aplikatu. (2005 eko UZTAILA)

30.- Aztertu ondoko funtzioaren gorapen eta baherapen-tarteak :

f(x) = x 4 e −x
Aurrekoa erabiliz, kalkulatu f funtzioaren maximo eta minimo lokalak eta egin funtzioaren adierazpen
grafikoa. (2005 eko UZTAILA)

31.- f(x) funtzioari buruz ondoko datuak ezagunak dira : puntu guztietan deribagarria da eta horrez gain
f(1) = 0 eta f´(1)=-2 dira. Izan bedi h ondoko moduan definitutako funtzioa :
h(x) = e f(x) + x 2 f(x) + (f(x) )2
Kalkulatu h´(1) era arrazoituan. (2006 ko EKAINA)

32.- Izan bedi f(x) = x + x e −x . Kalkulatu f funtzioaren zuzen ukitzailea x puntuan non zuzen ukitzaile hori
( 1 , 1 ) eta ( 3 , 3 ) puntuetatik igarotzen den zuzenarekin paraleloa den. (2006 ko EKAINA)

33.- 8 metro koadroko azalera duen leiho errektangeluar baten markoa egin nahi da. Marko bertikalaren
prezioa 300 euro metroko da eta horizontalarena 150. Aurkitu leihoak izan behar dituen dimentsioak
markoaren kostua minimoa izan dadin. (2006 ko UZTAILA)

34.- Aztertu ondoko funtzioaren asintotak eta maximo minimoak :

x3
f(x) =
x2 −1
(2006 ko UZTAILA)

35.- h funtzioari buruz ondoko datuakezagunak dira : puntu guztietan deribagarria da eta horrez gain
h (2)= 3 eta h´(2) = -1 dira. Izan bedi f ondoko moduan definitutako funtzioa :

f(x) = h(x) 2 + x 2 + 3

Kalkulatu f funtzioaren grafikoaren zuzen ukitzailearen ekuazioa x= 2 puntuan.

(2007 ko EKAINA)

36.- Izan bedi h honako moduan definitutako funtzioa :

x2
h(x) =
x2 − 4

Aurkitu h funtzioaren asintotak, gorapen eta beherapen tarteak eta mutur erlatiboak. Irudikatu h
funtzioaren grafikoaren eskema. (2007 ko EKAINA)

37.- Izan bitez f(x) = x 2 + 2x − 1 eta I = [0 , 2] tartea. Enuntziatu tarteko balioren teorema, eta
aurkitu I tartearen puntua non teoremaren emaitza batetzen den f funtziorako.
(2007 ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 45

38.- 20 luzerako alanbre-zati bat bi zatitan banatu dugu. Lehenengo zatiarekin laukizuzen bat egin dugu
non oinarria altueraren bikoitza den eta bigarren zatiarekin karratu bat egin dugu. Aurkitu bi zatien
luzerak laukizuzenaren eta karratuaren azaleren batura minimoa izan dadin.
(2007 ko UZTAILA)

39.- f funtzioari buruz ondoko datuak ezagunak dira : puntu guztietan deribagarria da eta horrez gain ,
f(0) = 1 , f’(0) = 2 eta f´´(0) = 3 dira. Izan bedi g ondoko moduan definitutako funtzioa :

g(x) = 3 [ f(x)] 2 + 8 f(x)

Kalkulatu, era arrazoituan, g´´(0). (2008 ko EKAINA)

40.- Izan bedi f(x) = x3 + Ax2 + Bx + 5. Aurkitu A eta B parametroen balioak f funtzioak x = 1 denean
maximo bat eta x = 2 denean minimo bat izan ditzan. (2008 ko EKAINA)

41.- Izan bitez p eta q bi zenbaki positibo eta haien batura 20.
Aurkitu, eta arrazoitu p eta q zenbakien balioak lehenengo zenbakia eta bigarrenaren karratuaren
arteko biderkadura maximoa izan dadin. (2008 ko UZTAILA)

42.- Aurkitu f(x) = 2x3 -3x2 -12x + 5 funtzioaren gorapen eta beherapen-tarteak , eta maximo eta
minimoak.
Egin funtzioaren adierazpen grafikoa. (2008 ko UZTAILA)

43.- Hirugarren mailako f(x) = Ax3 + Bx2 + Cx + D polinomioari buruz datu hauek ditugu: f(0) = 1 , f´(0) = 2
eta x = 1 eta x = 2 direnean bi mutur erlatibo ditu. Kalkulatu A, B, C eta D , eta arrazoitu mutur erla-
tiboak maximo edo minimoak diren. (2009 ko EKAINA)

44.- Izan bedi f(x) = x2 e-x + H . Aztertu f funtzioaren gorapen eta beherapen-tarteak . Aurkitu H para-
metroaren balioa , f funtzioak haren maximoan hartzen duen balioa 1 izateko.
(2009 ko EKAINA)

45.- A >0 bakoitzerako izan bedi fA honela definitutako funtzioa :

fA(x) = ln (x + A) .
Aurkitu fA funtzioaren definizio-eremua A parametroaren menpe, eta arrazoitu.
(2009 ko UZTAILA)

46.- Produktu baten x unitateren ekoizpen-kostua, C(x), honela adierazita dator ( eurotan) :

x2
C( x) =
+ 20x + 15 .
4
x
Eta salmenta-prezioa unitateko V(x) = 45 − . Idatzi irabazi totala ematen duen funtzioa x unitate
4
saltzen direnean. Kalkulatu zenbat unitate saldu behar diren irabazia maximoa izan dadin.
(2009 ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 46

47.- Aztertu f(x) = x3 - 12x - 8 funtzioaren maximo eta minimoak eta gorapen beherapen –tarteak.
Adierazi grafikoki f funtzioa.
(2010 ko EKAINA)
48.- Idatzi y = 10x + 2 zuzenarekin paraleloak diren eta
f(x) = 4x 3 − 2x + 1
kurbaren ukitzaileak diren zuzenen ekuazioak. Aztertu f funtzioaren maximo eta minimoak.
(2010 eko EKAINA)

49.- Merkatari batek kafea saltzen du 2 euro eta 75 zentimotan kiloa. Merkatariak bi motatako gastuak
ditu, merkantziaren garraioa eta herri-ogasunari ordaindu beharreko zerga bat. Saltzen duen kilo bakoitzeko,
garraioaren gastua 25 zentimokoa da. Herri-ogasunari ordaindu beharreko euro-kopurua kalkulatzeko,
saldutako kilo kopuruaren karratua zati 1200 egin behar da.
Aurreko datuekin kalkulatu merkatariak saldu behar duen kilo-kopurua irabazia maximoa izan dadin eta
kalkulatu irabazi maximo hori.
(2010 ko UZTAILA)

50.- Kalkulatu f(x) = x2 − 6x + 8 funtzioaren grafikoaren puntua non puntu horretako zuzen ukitzailea
bigarren eta laugarren koadrantearen erdikariaren paraleloa den.
Egin adierazpen grafiko bat, eta kalkulatu zuzen ukitzaile hori.
(2010 ko UZTAILA)

51.- Izan bedi f(x) = x2e −2x funtzioa .

a) Aztertu funtzioaren gorapen- eta beherapen–tarteak.
b) Aztertu funtzioaren maximo eta minimoak eta egin haren grafikoaren eskema.
(2011 ko EKAINA)

52.- Izan bitez f(x) = x3 + ax2 + bx + c

Aurkitu a, b,eta c parametroen balioak baldintza hauek aldi berean bete daitezen: f funtzioaren grafikoa
( 0, 1 ) puntutik igarotzen da ; f funtzioaren ukitzaileak x = 0 eta x = 1 balioetarako y = 3x + 5 zuzenarekin
paraleloak dira.
(2011 ko EKAINA)

53.- Aztertu funtzio honen muturrak eta asintotak :

x2
f(x) =
x −1
Egin haren grafikoaren eskema.
(2011 ko UZTAILA)

54.- f funtzio bati buruz datu hauek ezagunak dira :  osoan deribagarria da,  osoan gorakorra da eta
puntu guztietan f(x) > 0 desberdintza betetzen da.
f( x)
Datu horiekin froga al daiteke h(x) = e − f(x) gorakorra dela  osoan?. Erantzuna arrazoitu.
(2011 ko UZTAILA)
55.- f ( x ) = Ax + Bx funtzioa izanik, badakigu P(1,1) puntutik pasatzen dela eta, gainera, puntu horretan
3

haren tangentea y=-3x zuzenaren paraleloa dela.

a) Datu horiek jakinik, kalkula itzazu A-ren eta B-ren balioak.
b) Kalkula itzazu funtzioaren mutur erlatiboak eta goratze- eta beheratze-tarteak; azkenik,
marraztu ezazu funtzioa.
(2012 ko EKAINA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 47

56.- Enpresa batek estalkirik gabeko kartoizko kaxak egiten ditu, 4.000 zentimetro kubikoko bolumenekoak.
Kaxen oinarria karratua da.
Kalkula ezazu zer altuera duen eta oinarrian zer alde izan behar duen kaxa bakoitzak fabrikazioan ahal den
kartoirik gutxiena erabiltzeko.

(2012 ko EKAINA)
57.- Har dezagun 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶 funtzioa:
a) Kalkula itzazu A, B, eta C parametroaren balioak f-ren grafika (1, 1) puntutik pasa dadin, x =-4 balioan maximo
bat izan dezan eta x = 0 balioan ukitzaile horizontal bat izan dezan.
b) Kalkula itzazu funtzioaren mutur erlatiboak eta goratze-eta beheratze-tarteak, eta marraztu ezazu
funtzioaren grafikoa.
(2012 ko UZTAILA)

58.- Denda batean olio saltzen da 2 eurotan litroa. X litro saltzen direnean, era guzietako kostuak
( eurotan adieraziak) hauek dira : 0,5𝑥 + 𝐶𝑥 2 . Eta badakigu 750 litro saltzen direnean lortzen dela etekina
maximoa. Aurkitu C-ren balioa eta lortu etekin maximoa.
(2012 ko UZTAILA)

59.- f funtzioa ekuazio honek definitzen du: 𝑓(𝑥) =

2
𝑥 2 −5𝑥+6
. Kalkula itzazu, arrazoituz:
a) f(x) funtzioaren definizio-eremua eta asintotak.
b) f(x) funtzioaren goratzen- eta beheratze-tarteak.
c) Egin ezazu funtzio horren grafikoaren gutxi gorabeherako marrazki bat.
(2013 ko EKAINA)

60.- 200 cm luzeko segmentu bat bitan zatitu da. Zati batekin karratu bat eratu da, eta, bestearekin, oinarria
garaiera baino bi aldiz handiagoa duen laukizuzen bat. Kalkula ezazu zati bakoitzaren luzera, baldintza hau
kontuan izanik: karratuaren eta laukizuzenaren azaleren baturak minimoa izan behar du.
(2013 ko EKAINA)

61.-Elektronikako denden frankizia batek kalkulatu du asteko irabaziak (mila eurokotan adierazia) irekia duen
n denda kopuruaren mende daudela, adierazpen honen arabera:
𝐵(𝑛) = −4𝑛(2𝑛2 − 15𝑛 + 24)
Arrazoituz, kalkula ezazu hau:
a) Zenbat denda izan behar dituen asteko irabaziak maximoak izan daitezen.
b) Irabazi maximo horien balioa.
(2013 ko UZTAILA)

62.-
𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶 funtzioa emanda:
a) Kalkula itzazu A,B eta C parametroen balioak, funtzioak 𝑥 = 0-an mutur bat izan dezan eta 𝑥 = 2-an
beste mutur bat izan dezan. Balio bakarrekoak dira parametro horiek?
b) Zehaztu ezazu zer mutur mota den (maximoa edo minimoa).
c) Irudika ezazu funtzioa C=0 kasuan.
(2013 ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 48

63.- Har dezagun funtzio hau: 𝑓(𝑥) = 𝑎𝑥 3 + 𝑏𝑥 + 𝑐.
a) Lor itzazu 𝑎-ren, 𝑏-ren eta 𝑐-ren balioak, funtzioa koordenatu-jatorritik pasa dadin eta (1,-1) puntuan
minimo bat izan dezan.
b) Hala lortutako funtzioak ba al du beste maximorik edo minimorik?
(2014 ko EKAINA)

64.- Badakigu 𝐹 funtzioa puntu guztietan deribagarria dela, (−∞, 0] tartean 𝐹(𝑥) = 1 + 2𝑥 + 𝐴𝑥 2 formulak
definitzen duela eta (0, ∞) tartean, berriz, formula honek definitzen duela: 𝐹(𝑥) = 𝐵 + 𝐴𝑥
a) Aurki ezazu zer balio izan behar duten 𝐴-k eta 𝐵-k aurreko baldintzak bete daitezen.
b) Irudika ezazu 𝐹.
(2014 ko EKAINA)

65.-
a) f(x) = 𝑥 3 − 3𝑥 + 1 funtzioa emanda, azter itzazu haren goratze- eta beheratze-tarteak eta maximo
eta minimoak.
b) Egin ezazu 𝑓-ren gutxi gorabehereko irudikapen grafiko bat, eta erantzun iezaiozu, arrazoituz,
galdera honi: 𝑥-ren zenbat baliok betetzen dute 𝑓(𝑥) = 0 izatea?
(2014 ko UZTAILA)

66.- Badakigu 𝐴 eta 𝐵 zenbaki positiboen karratuen batura 32 dela. Kalkula itzazu zenbaki horiek haien
arteko biderkadura, 𝐴 ∙ 𝐵 maximoa izan dadin.
(2014 ko UZTAILA)

67.- Polinomio hau emanda: 𝑃(𝑥) = 𝑥 3 + 𝑎𝑥 2 + 𝑏𝑥 + 𝑐

a) Zehaztu 𝑎, 𝑏 eta 𝑐 koefizienteak, jakinik 𝑥 = −1 eta 𝑥 = 1 balioetan mutur erlatiboak dituela eta, gainera,
koordenatu-jatorritik pasatzen dela.

b) Aztertu bi mutur erlatibo horien izaera (maximoak eta minimoak diren) eta egin polinomioaren gutxi
gorabeherako marrazki bat.
(2015.ko EKAINA)

68.- Izan bedi funtzio hau: 𝑓(𝑥) = (3𝑥 − 2𝑥 2)𝑒 𝑥

a) Kalkulatu 𝑓 funtzioaren goratze- eta beheratze-tarteak.
b) kalkulatu 𝑓-ren mutur erlatiboak (maximo eta minimoak)
(2015.ko EKAINA)

69.-Horma-irudi bat apaintzeko, zurezko marko angeluzuzen bat eraiki nahi dugu, bost metro karratuko
azalera bat zedarrituko duena. Badakigu markoaren kostua zentimetroko 1,5 € dela alde horizontaletan eta 2,7
€, berriz, alde bertikaletan. Zehaztu zer dimentsio aukeratu behar ditugun markoa ahalik eta merkeena izan
dadin.
(2015.ko UZTAILA)

70.-Funtzio hau emanda:

2 + 3𝑥 𝑏𝑎𝑙𝑑𝑖𝑛 𝑥 ≤ 2
𝑓(𝑥) = { 𝑎𝑥
2
𝑥 − 𝑏𝑥 − 4 𝑏𝑎𝑙𝑑𝑖𝑛 𝑥 > 2

a) Aurkitu 𝑎 eta 𝑏-ren balioak, jakinik 𝑓 zuzen erreal osoan deribagarria dela.
b) Kalkulatu 𝑓 funtzioaren grafikoaren zuzen ukitzailea 𝑥 = 1 abzisako puntuan.
(2015.ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 49

71.-
Azter ezazu funtzio honen goratze-eta beheratze-tarteak:
𝑥3
𝑦= 2
𝑥 −4

eta kalkula itzazu haren maximoak eta minimoak.

(2016.ko EKAINA)

72.-
Funtzio hau emanda: 𝑓(𝑥) = 𝐴𝑥 3 + 𝐵𝑥 2 + 𝐶
a) Kalkulatu 𝐴, 𝐵 eta 𝐶 parametroen balioak, funtzioak propietate hauek bete ditzan:
• (0,0) puntutik pasatzea.
• Maximo lokal bat izatea (1,2) puntuan.
b) Kalkula itzazu 𝑥 aldagaiaren balio guztiak zeinetan funtzioaren grafikoak ukitzaile horizontala baitu.
(2016.ko EKAINA)

73.- Kalkula itzazu A, B, C eta D balioak funtzio honek

𝑓(𝑥) = 𝐴𝑥 3 + 𝐵𝑥 2 + 𝐶𝑥 + 𝐷
Mutur erlatiboak izan ditzan (0,0) eta (2,2) puntuetan.
(2016.ko UZTAILA)

74.- Funtzio polinomiko hau emanda:

𝑥4 𝑥2
𝑃(𝑥) = − 𝑥3 + ∶
2 2
a) Kalkula itzazu P(x)-ren goratze- eta beheratze-tarteak.
b) Aurkitu haren maximoak eta minimoak.
c) Ba al da x-ren balioren bat 𝑃(𝑥) < 0 izatea dakarrena? Arrazoitu zergatia.
(2016.ko UZTAILA)

75.-Har dezagun 𝑓(𝑥) = 𝑥 4 + 𝐴𝑥 3 + 𝐵𝑥 2 + 𝐶𝑥 + 7 funtzioa:

a) Kalkula ezazu A,B eta C, jakinik x=0 abzisako puntuan funtzioaren zuzen ukitzailea horizontala dela,
x=2 abzisako puntuan mutur erlatibo bat duela eta, gainera, OX ardatza ebakitzen duela x=1 denean.
b) Lortutako balioetarako, kalkula itzazu funtzioaren maximoak eta minimoak.
(2017.ko EKAINA)

𝑥
76.-Funtzio hau emanda: 𝑓(𝑥) = 1−𝑥 2
a) Zein da funtzioaren eremua? Zer tartetan da gorakorra?
b) Arrazoitu ea maximorik eta minimorik duen. Baiezkoan, aurki itzazu.
c) Kalkulatu kurba horrek x=0 abzisako puntuan duen zuzen ukitzailea.
(2017.ko EKAINA)

77.- Badakigu y=2x-10 zuzena f(x)= x3+Ax2+Bx-1 funtzioaren grafikoaren ukitzailea dela P(1,-8) puntuan.
a) Kalkulatu A-ren eta B-ren balioak.
b) Kalkulatu f(x) funtzioaren eta y=-15x-1 ekuazioa duen zuzenaren arteko ebakitze-puntuak.
(2017.ko UZTAILA)

𝑥 3 +4
78.- Funtzio hau emanda: 𝑦 =
𝑥2
a) Arrazoitu ea funtzioak maximo eta minimoak dituen ala ez. Baldin eta halakoak baditu, kalkula itzazu.
b) Zer tartetan da gorakorra funtzioa?
c) Aurkitu funtzioaren asintota guztiak. (2017.ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 50

79.- Izan bedi f honako funtzioa hau:
𝟑 − 𝒂𝒙𝟐 , 𝒙≤𝟏
𝒇(𝒙) = { 𝟐
, 𝒙>𝟏
𝒂𝒙

Aztertu f-ren jarraitasuna eta deribagarritasuna a parametroaren baitan.

(2018ko EKAINA)

𝑥 2 −3
80.- 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 −4 funtzioa emanik:
a) Kalkulatu f-ren asintotak.
b) Adierazi zer tartetan den gorakorra eta zer tartetan beherakorra.
c) Muturrik ba al du f funtzioak? Horrela balitz, zein puntutan?
(2018ko EKAINA)

81.- Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 𝑒 −𝑥 funtzioa. Aztertu gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta maximo,
minimo eta asintoten existentzia.

(2018ko UZTAILA)

82.- Jakinik 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶 funtzioaren grafikoa (1,0) puntutik pasatzen dela eta x=0 puntuan 1
balioa hartzen duen muturra duela,
a) Kalkulatu A, B eta C.
b) x=0 muturra zer da, maximoa ala minimoa?
(2018ko UZTAILA)

83.- Eman triangelu angeluzuzen batek izan dezakeen azalera maximoa haren hipotenusaren neurria 8 bada.
(2018ko UZTAILA)

84.- Izan bitez 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 + 64 funtzioa eta P(6,0) f-ren grafikoarekiko kanpoko puntua. Aurkitu P puntutik
pasatzen d(ir)en f-ren zuzen ukitzailea(k)

(2019ko EKAINA)

85.- Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 2 𝑒 −4𝑥 funtzioa. Kalkulatu itzazu f-ren lehenengo eta bigarren deribatua. Aurkitu f-
ren maximoak eta minimoak.
(2019ko EKAINA)

86.- Izan bedi 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 𝐴𝑥 2 + 𝐵𝑥 + 𝐶 funtzioa,

a) Aurkitu A,B eta C parametroen balioak, P(0,1) puntua f-ren grafikoan egon dadin eta f-k minimo lokal bat
izan dezan Q(2,0) puntuan.
b) Atera duzun funtzioak ba al du beste maximo edo minimo lokalik?
(2019ko UZTAILA)
87.- Aztertu 𝑓(𝑥) = 𝑥 3 + 3𝑥 2 − 2 funtzioaren gorakortasun- eta beherakortasun-tarteak eta f-ren muturrak.
Egin ezazu f-ren adierazpen grafikoa. (2019ko UZTAILA)

Santo Tomas Lizeoa / Deribatuaren aplikazioak Orria 51