REPUBLIKA E SHQIPËRISË

UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS

FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT
INXHINIERI TELEKOMUNIKACION

PUNE LABORATORI NR.1

LËNDA: RRJETAT ME FIBRA OPTIKE

TEMA: Identifikimi i kabllove optik dhe karakteristikave te tyre.

PUNOI :Elsa ҪEKREZI PRANOI : MSc. AMBRA KORRA

TIRANË 2021-2022

1
Objektivat:
 Familjarizimi ne identifikimi e kabllove optik te ndryshem
 Identifikimi i karakteristikave fizike te tyre

Materialet:
 Kabllo optik te ndryshem
 Kontektor te ndryshem

Eksperimeti
Procedura:
1. Vezhgimi i kabllove optik te siguruar per eksperimentin
2. Identifikimi i shtresave te ndryshme te kabllit optik
3. Kontrolli i dimesioneve fizike
4. Kontrolli i pikes se ndricuar ne qender te kabllit optik
5. Identifikimi i bashkuesve/konektoreve
CESHTJET QE U TRAJTUAN:

1. Llojet e fibrave optike

2. Kabllimi i fibres optike
3. Bashkimi i fibrave optke

1. LLOJET E FIBRAVE OPTIKE

Tipet kryesore të fibrave optike dhe karakteristikat e tyre:

Fibrat optike single mode (FOSM):

FOSM është një fibër e hollë prej qelqi me një diametër 8 deri në 10 µm dhe ka një mënyrë të
vetme transmetimi, gjatësia valore e së cilës është 1310 ose 1550 nm. FOSM kanë pak
shtrembërime dhe brez shumë të gjerë transmetimi si dhe mund të transmetojnë në distanca
shumë të gjata pa pasur nevojë për përsëritësa. Këto avantazhe vijnë falë diamterit të ngushtë
të zemrës, i cili eliminon pothuajse të gjitha shtrembërimet dhe mbivendosjet e sinjalit optik,
duke e bërë FOSM fibrën me më pak humbje dhe shpejtësi më të lartë transmetimi nga të
gjitha fibrat. Si burim optik përdoren diodat lazer.
Fibrat Multi Mode / Multimodë (FOMM):
FOMM janë fibra prej qelqi me një diametër 50 deri në 100 µm dhe transmetojnë disa
mënyra (mode) njëkohësisht zakonisht në gjatësitë valore 850 ose 1300 nm. Përmasat më të
përdorura sot në diametrat e zemrës janë 50, 100 dhe sidomos 62.5 µm. Këto lloj fibrash nuk
janë të përshtatshme për tu përdorur në transmetime të largëta pasi transmetimi i shumë
mënyrave sjell shtrembërime të mëdha dhe vlera të larta të dispersionit. Si burim optik
përdoren diodat LED.
Fibra multimodë me indeks shkallë:
Fibra multimodë me indeks shkallë, fabrikohen nga qelq i përbërë ose qelq i pastër silici.
Kanë diametër të zemrës të gjerë dhe hapje numerike të madhe për të lehtësuar çiftimin me
burimin e dritës. Diametri i zemrës ndryshon nga 50-400 µm kurse ai i mbështjelljes 125-500
µm.
Fibra multimodë me indeks gradual:
Fibra multimodë me indeks gradual, ndërtohen në përgjithësi me materiale me pastërti të lartë
silici, për të reduktuar humbjet. Tentojnë të kenë diametra të zemrës më të vegjël, por
diametri i shtresës së jashtme buffer mbetet i njëjtë, duke siguruar rezistencë më të madhe
ndaj përkuljeve. Diametri i zemrës varion nga 30-100 µm, kurse i mbështjelljes 100-150 µm
(dy standardet më të përdorshme janë ato 50µm/125µm dhe 62.5µm/125µm).
Fibra me mbështjellje plastike:
Fibra me mbështjellje plastike, janë multimode dhe kanë formë të indeksit shkallë ose
graduale. Kanë mbështjellje plastike dhe zemër qelqi (shpesh prej silici) dhe njihen me emrin
PCS- Plastic Clad Silici. Kanë kosto më të ulët në krahasim me grupet e tjera, por paraqesin
karakteristika me cilësi më të ulët.
Fibrat tërësisht plastike:
Fibrat tërësisht plastike, janë gjithmonë multimode me indeks shkallë, me diametër të zemrës
dhe të mbështjelljes të madh (200-600 µm dhe 450-1000 µm). Janë të lira për t’u prodhuar
dhe të lehta për t’u përdorur, por kanë cilësi të ulët, prandaj kanë përdorim të kufizuar në linja
shumë të shkurtra. Në përgjithësi kanë hapje numerike të madhe, që lehtëson çiftimin me
burimin e dritës.
FOTO TE REALIZUARA NE LABORATORIN E FO UPT

1. Fibër optike single mode 9µm/125µm

2. Fibër optike multi mode 50µm/125µm
3. Fibër optike multi mode 62.5µm/125µm
4. Fibra optike plastike 200-600 µm / 450-1000 µm

Fig1. FO single mode

Fig2. FO multi mode

 Fig3. FO plastike
2. KABLLIMI
Kabllot e fibrave optike

Fibrat vishen me shtresa mbrojtëse për të përmirësuar qëndrueshmërinë e tyre dhe për të
siguruar mbrojtje ndaj ndikimeve të jashtme. Këto shtresa mbrojtëse përfshijnë veshjen
(shtresën bufer plastike) dhe kabllimin e fibrës. Funksionet e kabllimit janë:
Mbrojtje e fibrës ndaj dëmtimeve dhe thyerjeve gjatë instalimit dhe përdorimit.
Ruajtja e qëndrueshmërisë të karakteristikave të transmetimit të fibrës (probleme shfaqen për
shkak të mikropërkuljeve, absorbimit nga hidrogjeni ose ekspozimit ndaj rrezatimit
bërthamor).
Sigurimi i qëndrueshmërisë mekanike dhe vetive mekanike të ngjashme me kabllot elektrike,
që përfshijnë tensionin, përdredhjen, shtypjen, përkuljen dhe vibrimin.
Identifikimi dhe bashkimi i fibrave brenda kabllit.

Buferimi

Shtresa buffer e puthitur Shtresa buffer e lirë Shtresa buffer e lirë e mbushur

DETYRA!
 Nga ana juaj duhet te plotesoni kete dokument me shembuj te ndryshem te multifiber
cable dhe konkluzionet ne fund te punes!

Çfarë është multifiber cable?

Kabllo me fibra optike që mban shumë fibra të veshura në mënyrë të pavarur dhe të aftë për
të bartur sinjale të palidhura . Ata shpesh rrethojnë një pjesë të forcës qendrore dhe mund të
jenë ose të lirshme ose të ngushta. Një konfigurim standard është një kabllo me 12 fibra.

Multi-Fiber Cable Assemblies

Karakteristikat:
 4 - 144 fibra me përforcim fije aramid për mbrojtje të fortë
 E disponueshme me fibra të ngushta 900 μm ose me dizajn të nën-unifikuar me dymbëdhjetë
fije 250 μm për tub
 Shumë fleksibël për lehtësinë e rrugëtimit
 Kabllot e vlerësuara Riser, Plenum dhe LSZH në dispozicion
 Kompletet tërheqëse të syve të para-instaluara të disponueshme në produkte të caktuara
Aplikimet:
 Përfundimi i kokës në një "shtyllë" fibër
 Ndërprerja e sistemeve të rafteve me fibra
 Vendosje shumëkatëshe ku përdoren fibra të zgjedhura në çdo kat
 "shtylla kurrizore" e brendshme
 Sistemet e qendrave të të dhënave

fig. Multi-Fiber Cable Assemblies

Kabllot e degëve me shumë fije të brendshme janë kabllo të parambledhur me kosto të ulët, të
cilat kryesisht përdoren për pajisjet e transmetimit dhe bordet instalime elektrike ose linja
fikse të ngjashme. Komponentët e kabllove me fibër optike të parafabrikuara të brendshme /
të jashtme janë krijuar për të mbështetur nevojat e të dhënave sot, ndërsa plotësojnë nevojat
në zhvillim të rrjetit për të ardhmen.
 Paraqitja e prerjes terthore te nje FO.

Mirco Blown Duct Fiber Cable

Mikro kabllo me fibër optike të hedhur në ajër përdoret kryesisht në rrjetin e hyrjes dhe
rrjetin e zonës metropolitane. Teknologjia e instalimit të ajrit që fryn ajrin, pa sipërfaqe
gërmimesh në instalimin e tubave të vegjël, gjithashtu mund të instalohet në tubin ekzistues
kabllor, të kursejë burimet e tubacionit, të plotësojë kapacitetin në kohë reale e
rrjetit.Komunikimi ne siguron që teknologjia kabllore optike mund të zvogëlojë fazat e
hershme të kostos së ndërtimit të kabllove me fibër optikë, të rrisë investimet sipas kërkesës
së rrjetit, për të shpejtuar kthimin e investimeve, është një zgjidhje e mirë e FTTH.

Karakteristikat:
o Pesha e lehtë dhe diametri i vogël.
o forcë shumë fleksibël dhe elastik.
o ide për projektin ftth dhe kanalin e tubit.
o Struktura e tubit të lirshëm deri në 144 bërthamë.
3.BASHKUESIT (KONEKTORET)
Bashkim i perkohshem

Bashkim i perhershem

LLOJE TE NDRYSHME MULTIMODE FIBER CABLE

Ekzistojnë 5 klasa të fibrave multimode: OM1, OM2, OM3, OM4 dhe tani OM5.

9
Në thelb ajo që i ndan këto kategori fibrash janë madhësitë e tyre thelbësore, transmetuesit
dhe aftësitë e gjerësisë së brezit.Fibrat optike multimodale (OM) kanë një bërthamë prej 50
µm (OM2-OM5) ose 62,5 µm (OM1). Bërthama më e madhe do të thotë që mënyra të shumta
drite udhëtojnë poshtë bërthamës në të njëjtën kohë, kështu që quhet "multimode".Fijet e
hershme OM1 dhe OM2 u projektuan të dyja për t'u përdorur me burime ose transmetues
LED. Kufizimet e modulimit të LED-ve gjithashtu kufizuan aftësitë e OM1 dhe OM2 të
hershme.Sidoqoftë, nevoja në rritje për shpejtësi nënkuptonte që fibrat optike kishin nevojë
për aftësi më të larta të gjerësisë së brezit. Filluan te futeshin fibrat multimode të optimizuara
me lazer (LOMMF): OM2, OM3 dhe OM4, dhe tani OM5. Kablloja me fibër optike
shumëmodale ka një bërthamë më të madhe, zakonisht 50 ose 62,5 mikron që mundëson
përhapjen e njëkohshme të rrezeve ose mënyrave të shumta të dritës. Distanca maksimale e
transmetimit për kabllon MMF është rreth 550 m në 10Git/s.

Ekzistojnë lloje të ndryshme të kabllove me fibra optike. Disa lloje janë një-mode, disa lloje
janë shumë-mode. Kabllot me shumë mënyra mund të gjenden në llojet OM1, OM2, OM3
dhe OM4. Çdo lloj ka veti të ndryshme.

Fibra OM1
Zakonisht vjen me një mbeshtjellje portokalli dhe ka një madhësi të bërthamës prej 62,5
mikrometra (µm). Mund të mbështesë 10 Gigabit Ethernet në gjatësi deri në 33 metra. Më së
shpeshti përdoret për aplikacione Ethernet 100 Megabit.

Fibra OM2
gjithashtu ka një ngjyrë të sugjeruar të mbeshtjelljes portokalli. Madhësia e bërthamës së saj
është 50µm në vend të 62.5µm. Ai mbështet 10 Gigabit Ethernet në gjatësi deri në 82 metra,
por përdoret më shpesh për aplikacione Ethernet 1 Gigabit.

Të dy OM1 dhe OM2 funksionojnë mirë me pajisje me bazë LED që mund të dërgojnë qindra
mënyra drite poshtë kabllos.

10
Fibra OM3
Ka një ngjyrë te mbeshtjelljes të sugjeruar të aqua. Ashtu si OM2, madhësia e bërthamës së
tij është 50 µm, por kablloja është e optimizuar për pajisje me bazë lazeri që përdorin më pak
mënyra drite. Si rezultat i këtij optimizimi, ai është në gjendje të ekzekutojë 10 Gigabit
Ethernet në gjatësi deri në 300 metra. Që nga fillimi i tij, teknikat e prodhimit kanë
përmirësuar aftësitë e përgjithshme të OM3 për të mundësuar përdorimin e tij me 40 Gigabit
dhe 100 Gigabit Ethernet deri në 100 metra. 10 Gigabit Ethernet është përdorimi i tij më i
zakonshëm.

Fibra OM4
Gjithashtu ka një ngjyrë të sugjeruar të xhaketës së aqua. Është një përmirësim i mëtejshëm
për OM3. Ai gjithashtu përdor një bërthamë 50µm, por mbështet 10 Gigabit Ethernet në
gjatësi deri në 550 metra dhe mbështet 100 Gigabit Ethernet në gjatësi deri në 150 metra.

Fibra OM5
Fibra OM5, e njohur gjithashtu si WBMMF (fibër multimode me brez të gjerë), është e
pajtueshme me OM4. Ka të njëjtën madhësi bërthamore si OM2, OM3 dhe OM4. Ngjyra
zyrtare e xhaketës së fibrave OM5 është jeshile gëlqere. Është projektuar dhe specifikuar për
të kryer të paktën katër kanale WDM me një shpejtësi minimale prej 28 Gbps për kanal
përmes dritares 850-953 nm.OM5 është menduar me të vërtetë për qendrat e të dhënave dhe
aplikacionet me shpejtësi të lartë, situata që kërkojnë multipleksim të ndarjes me valë të
shkurtra (SWDM).

11
 BANDWIDTH (MHZ*KM) DISTANCE LIMITATIONS

EFFECTIVE
OVERFILLED MODAL
LAUNCH BANDWIDTH
(LED (LASER 10GBASE- 40GBASE- 100GBASE-
CORE/CLADDING SOURCE), SOURCE), SR SR4 SR10
TYPE (UM) 850 NM 850 NM DISTANCE DISTANCE DISTANCE

33m /
OM1 62.5/125 200 N/A 100ft

82m /
OM2 50/125 500 N/A 260ft

300m / 100m / 100m /

OM3 50/125 1500 2000 1000ft 330ft 330ft

400m / 150m / 150m /

OM4 50/125 3500 4700 1300ft 500ft 500ft

OM5

Kabllot me fibër optike LITEflight HD( tipi MM)

Kabllot me fibra optike LITEflight HD (Densitet të lartë) bazohen në performancën

udhëheqëse në industri të të gjitha produkteve të kabllove me fibër CarlisleIT. Me një kabllo
të krijuar për pajtueshmërinë dhe dizajnet më të avancuara të lidhësve të fibrave optike,
LITEflight HD Cables ofrojnë një kabllo fibër shumëkanalëshe në paketën më të vogël, e
përputhshme me ndërfaqet lidhëse MPO lider në industri dhe lidhëset përfundimtare me
shumë fibra në zhvillim. Kabllot LITEflight HD u ofrojnë projektuesve të sistemit densitetin
maksimal të ndërlidhjes me kabllo të projektuar dhe testuar për të performuar në mjediset më
të vështira. Gjatesi valore 0.5 - 1.6 um

12
Toshiba TOCP 155 Optical Fiber Cable

Kjo është një fibër optike e tipit TOCP155 me 2 lidhëse TOCP155; Gjatësia e këtij kablli
është 20 metra. Kjo fibër optike TOCP 155 përdoret me serinë NUM CNC 1000 ose pajisje të
tjera CNC. Aplikohen kryesisht ne :Transmetimi i të dhënave dhe automatizimi industrial dhe
sistemet e autobusëve,Robotët industrialë, sistem
inteligjent dhe sistem servo.Sistemet e shkëmbimit
të komunikimit.Sistemet multimediale
dixhitale.Sistemi i energjise dhe ne mjekesi.
Diametri i bërthamës: 1000 um
Gama e gjatësisë së valës: 525 - 650 um
Materiali i bërthamës së fibrave: plastikë
Gjatësia e Kabllit: 2 m
Lidhës: Toshiba TOCP 155
Diametri i bërthamës: 1.0 mm
Diametri i kabllit: 2.2 mm
Materiali i bërthamës së fibrave: PMMA
Materiali i këllëfit të xhaketës: PE/PVC e zezë
Temperatura e punës: -55~85 ℃

Multi Core Fiber Optic cable -IST

Kablloja me një xhaketë të vetme/të blinduar me shumë tuba është një kabllo e stabilizuar
nga rrezet UV, plotësisht e bllokuar nga uji për kanale të jashtme ose aplikime direkte të
varrimit (xhaketë e jashtme PE) ose aplikime të brendshme/jashtë (xhaketë e jashtme LSZH).
Dizajni i tubit të lirë siguron parametra transmetimi të qëndrueshëm dhe shumë të besueshëm
për një sërë aplikacionesh zëri, të dhënash, video dhe imazherie. Kabllot me shumë tuba
përbëhen nga tuba të shumtë të lirshëm të bllokuar rreth një elementi qendror të forcës
(CSM). Këto tuba ose mbushen me fibra optike ose zëvendësohen me mbushës PE për të
ruajtur gjeometrinë e kabllit gjatë bllokimit SZ. Multicore varion nga 12 në 576 Fibra.

Numrat e fibrave: 12 deri në 576 fibra

Fibrat për tub: 12 ose 24
Xhaketë e jashtme: UV E zezë PE/LSZH
Trashësia e jashtme: 1.5mm PE/1.8mm LSZH
Tub buffer i lirshëm: PBT SZ I bllokuar rreth
FRP
Mbushës: Shufra polietileni
Anëtari i Forcës së Jashtme: Glass Yams
Një Rod Rip

13
Konkluzionet

Në këtë punë laboratori u njohem praktikisht me fibrën optike dhe karakteristika e saj.
Mësuam se cilat janë llojet e fibrave dhe optike, duke i dalluar ato nëpërmjet karakteristikave
të ndryshme që kanë, ku tipari më dallues është ngjyra e fibrës.
-Katër llojet e fibrave optike që hasëm në këtë laborator ishin:
Fibër optike single mode 9µm/125µm ( fibra me ngjyrë të verdhë)
Fibër optike multi mode 50µm/125µm (fibra me ngjyrë portokalli)
Fibër optike multi mode 62.5µm/125µm (fibra me ngjyrë portokalli)
Fibra optike plastike 200-600 µm / 450-1000 µm ( fibra me ngjyrë të zezë)

-Fibra optike multimode përdoren kryesisht për distanca të shkurtra .

-Fibra optike singlemode transmetojnë me shpejtësi më të lartë se fibrat MM dhe kanë më

pak humbje , për këtë arsye ato përdoren për të transmetuar në distanca më të largëta .

-Shtresa buffer mbron fibrën nga dëmtimet por gjithashtu përdoret për të ruajtur
karakteristikat fizike të fibrës me qëllim që të kemi humbje sa më të ulta gjatë transmetimit.

-Bashkimi i fibrave optike me anë të konektorëve të ndryshëm ku tre tipet e konektorëve që

përdoreshin për bashkimet fibër-fibër ishin ST, SC, LC dhe tipi më i përdorur i konektorit
është ai LC.

-FOSM transmetojnë në distanca shumë të gjata . per shkak te diamterit të ngushtë të zemrës.
Eshte fibra me më pak humbje dhe shpejtësi më të lartë transmetimi Si burim optik përdoren
diodat lazer.

-FOMM nuk përdoren në transmetime të largëta pasi transmetimi i shumë mënyrave sjell
shtrembërime të mëdha dhe vlera të larta të dispersionit. Si burim optik përdoren diodat
LED.Perdoret per aplikime ne ndertesa.

-Llojet e fibrave OM1,OM2,OM3,OM4,OM5 mund të mbështesë protokollet e shumëfishta të

transferimit të të dhënave, duke përfshirë protokollet Ethernet, Infiniband dhe Internet.Fibra
multimode mbart sinjale të shumta njëkohësisht në të njëjtën linjë, fuqia totale brenda
sinjaleve nuk ka pothuajse asnjë humbje.

-OM1 dhe OM2 jane te krijuara nga nje burim LED, kurse te tjerat nga nje burim lazer
VSCEL.

14
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS
FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT
INXHINIERI TELEKOMUNIKACIONI

PUNE LABORATORI NR.2

LËNDA: RRJETAT ME FIBRA OPTIKE

TEMA: Matja e hapjes numerike (NA).

PUNOI :Elsa ҪEKREZI PRANOI : MSc. AMBRA KORRA

TIRANË 2021-2022

15
Objektivat:
 Identifikimi i karakteristikave fizike te kabllit optik
 Matja e HapjesNumerike

Materialet:
 Kabllo optik te ndryshem
 Burimi optik
 Pajisja vleresuese NA

Eksperimeti
Hapja Numerike mund te llogaritet nga formula NA≈arcsin (D/2L) duke perdorur nje pajisje
vleresuese si ajo ne figuren meposhte. Ne dalje te fibres kemi nje kon te ndricuar i cili
projektohet me nje diameter D ne siperfaqen e vijezuar ne forme rrathes te ndare midis tyre me
distance 1mm. Distanca midis fibres dhe bazes se pajisjes L=20 mm.

Procedura:
1. Lidhja e FibresOptike me Burimin Optik ne njeren ane dhe me pajisjen testuese ne anen
tjeter.
2. Ndezja e BurimitOptik
3. Vleresimi i diametrit D te siperfaqes se ndricuar
4. Vleresimi i Hapjes Numerike sipas formules se mesiperme
5. Krahasimi i vleres se matur me vleren e dhene ne katalog per tipin perkates te fibres
6. Perseritja e procedures per tipe te ndryshme te fibres optike

16
Hapja numerike
Ne optike, hapjanumerike (Numerical Aperture “NA”) e nje sistemi optik eshte nje
vlere numerike pa njesi e cila tregon hapesiren e kendeve ne te cilen nje sistem pranon
ose emeton drite. Hapja numerike karakterizohet nga vlerat e indekseve te thyerjes se
mjediseve ku drita kalon. Zakonisht NA perdoret per te specifikuar konin e pranimit
te drites per nje objekt.

NA ne Fibra Optike
Nje fiber optike multimode step-index do te perhapi driten ne zemren e saj, vetem ne
rastin kur drita hyn ne fiber brenda nje koni i cili quhet koni i pranimit. Dhe gjysma e
kendit te ketij koni quhet kendi i pranimit dhe shenohet si θa. Ky kend jepet sipas
formules:

n0 sinθa = √n12 − n22

Ku n0 = 1, si indeks i thyerjes se ajrit dhe n1dhe n2 perkatesisht indekset e thyerjes se

zemres dhe mbeshtjelles. Nese nuk plotesohet ky kusht per kendin e pranimit, atehere
drita ne fiber do te kete shuarje me te larta, per shkak te mosplotesimit te kushtevete
TIR.

Plotesimi i kushtit TIR ne nje fiber multimode step-index

Per figuren e mesiperme mund te zbatojme ligjet e Snellit per gjetjen e NA.

NA = n0 sinθa = n1 cosθc

Ku θc eshte kendi kritik per pasqyrimin e plote te brendshem. Duke perdorur keto
relacione NA gjithashtu mund te shprehet dhe si:

NA = n1 √2∆

Eksperimenti
Per llogaritjen e NA do marrim ne shyrtim disa fibra optike step-index te tipit
singlemode dhe multimode. Duke matur gjurmen e drites qe le fibra ne aparatin mates
mund te llogarisim NA sipas formules:
D
NA = arcsin
2L

Ku D eshte diametri i konit dhe L=20 mm, diametri i paisjes.

17
 Rezultatet e eksperimentit jepen ne tabele:

Tipi i Fibres Optike D NA

FO multimode plastike 8mm 0.201 rad
FO singlemode 9/125 1.5mm 0.037 rad
FO multimode 50/125 3.5mm 0.125 rad
FO multimode 62.5/125 5mm 0.087 rad

DETYRA!
- Llogarisni NA (radian) per secilen vlere te D.
- Jepni komentet per vlerat e nxjerra duke i krahasuar me vlerat e NA ne
kataloget e fo.
- Konkluzionet

D 8𝑚𝑚
FO multimode plastike: NA = arcsin 2L = 𝑎𝑟𝑐𝑠𝑖𝑛 2∗20𝑚𝑚 = 11.53° ≅ 0.201 𝑟𝑎𝑑𝑖𝑎𝑛

D 1.5𝑚𝑚
FO singlemode 9/125: NA = arcsin 2L = 𝑎𝑟𝑐𝑠𝑖𝑛 2∗20𝑚𝑚 = 2.15° ≅ 0.037 𝑟𝑎𝑑𝑖𝑎𝑛

D 3.5𝑚𝑚
FO multimode 62.5/125: NA = arcsin 2L = 𝑎𝑟𝑐𝑠𝑖𝑛 2∗20𝑚𝑚 = 5.02° ≅ 0.087 𝑟𝑎𝑑𝑖𝑎𝑛

D 5𝑚𝑚
FO multimode 50/125: NA = arcsin = 𝑎𝑟𝑐𝑠𝑖𝑛 = 7.18° ≅ 0.125 𝑟𝑎𝑑𝑖𝑎𝑛
2L 2∗20𝑚𝑚

Kalimi nga grade ne radian: 𝜋 = 180°.

Katalogu i FO per hapjen numerike:

Diapazoni i vlerave te
Tipi i Fibres Optike
NA
FO multimode plastike 0.2- 0.51
FO singlemode 9/125 0.01- 0.19
FO multimode 50/125 1.1- 0.2
FO multimode 62.5/125 0.01- 0.3

Nga matjet shohim qe , për FO multimode plastike sipas matjeve dhe llogaritjeve te
kryera ne laborator ka vleren e NA= 0.201 e cila ndodhet brenda diapazonit ne katalog
0.2- 0.51.
Për FO singlemode 9/125 hapja numerike sipas matjeve dhe llogaritjeve te kryera ne
laborator ka vleren NA= 0.037, e cila ndodhet brënda diapazonit të vlerave të NA në
katalog 0.01-0.19. Gjithashtu vlerat e hapjes numerike të llogaritura me formulë për
secilen nga fibrat multimode, ndodhen brenda diapazonit qe jep katalogu per keto fibra .
FOTO ILUSTRUESE:

18
 Fig1. BO Laser
Konkluzionet:
Në pune laboratori nr.2 u trajtua hapja numerike, e cila tregon aftësinë e pranimit të dritës
nga fibra. Hapja numerike është e lidhur me këndin e pranimit, i cili shpreh këndin maksimal
ndaj aksit nëpër të cilin drita mund të kalojë në të gjithë gjatësinë e fibrës.

- Funksioni bazë i hapjes numerike është përcaktimi i konit të pranimit në fibër, i cili
korespodon me hapësiren e lejuar për sinjalin optik, që të mund të realizohet
pasqyrimi i plotë i brendshëm (TIR).
- Fibrat optike prej qelqi kane hapje numerike me te vogel se fibra optike plastike.
- Fibrat optike qe kane diameter te hapjes se konit me te madh kane nje hapje numerike
me te madhe.
- Fibra multimode plastike është fibra që ka hapje numerike më të madhe, kjo sepse dhe
diametri i kësaj fibre është më i madh krahasuar me fibrat e tjera.
- Fibra singlemode, e cila ka diametër më të vogël se të gjithë fibrat e tjera ka dhe
hapjen numerike më të vogël.
- Fibrat optike multimode 50/125 kanë hapje numerike më të vogël se fibrat optike
multimode 62.5/125

19
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS
FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT
INXHINIERI TELEKOMUNIKACIONI

PUNE LABORATORI NR.3

LËNDA : RRJETAT ME FO

TEMA : Vleresimi i humbjeve dhe natyra e tyre.

PUNOI : Elsa ҪEKREZI PRANOI : MSc. Petrit Kallajxhiu

TIRANË 2023-2024

20
Objektivat:
 Matja e shuarje
 Matja e humbjeve nga ciftimi
 Familjarizimi me instrumentat optik

Materialet:
 Burim optik ne 850/1310nm
 Mates i fuqise optike ne 850/1310nm
 Kabllo optik te ndryshem

Ekzisojnë disa mënyra për të matur shuarjet (humbjet) në fibrat optike ku disa nga më të
përdorshmët janë:
 Metoda Cut-Back
Matja e shuarjeve me këtë metodë realizohet në dy hapa:
- Fibra që do të masim lidhet me burimin dhe dedektorin dhe me prezencën e Mode Scrambler
të lidhur pranë fibrës në fillim siç tregohet në figurë. Masim fuqinë optike në marrje Px.

- Fibra optike pritet pas Mode Scramblerit ose afër burimit optik nëse nuk ka Mode Scrambler
dhe fuqia optike Po matet në gjatësinë e mbetur të fibrës.

 Metoda Back-Scattering

21
Kjo metodë bazohet në parimet fizike të sipas të cilave drita difuzohet në të gjitha drejtimet,
madje dhe në drejtimin e kundërt, gjatë përhapjes në fibër për shkak të johomogjeniteteve.

Instrumenti i përdorur për të kryer matjet në këtë metodë është OTDR (Optical Time Domain
Reflectometer).

Kjo metodë matjeje konsiston në dergimin e disa impulseve periodike të dritës në fibër dhe
matja e fuqisë për dritën e shpërhapur në drejtimin e kundërt. Duke matur këtë fuqi që merret
në të njëjtin fund të fibrës dhe duke llogaritur kohen e përhapjes së dritës në të dyja drejtimet
mund të gjenden humbjet në fibër.

 Metoda Insertion
Është metoda më e thjeshtë që mund të realizojë matjen sidomos gjatë instalimit.

22
Mode Scrambler mund të vendoset ndërmjet burimit dhe fibrës që do të masim. Fuqia e ciftuar
në hyrjen e fibrës që do të masim dhe humbja totale e future do të vlerësohet duke matur fuqine
optike në marrje. Nëse burimi dhe dedektori nuk janë të kalibruar me saktësi mund të përdorim
metodën e zëvendësimit që përfshin dhe kalibrimin përpara matjes së fibrës.

Eksperimenti 1 – Matja direkte e shuarjes

Procedura:
1. Lidhni fibren optike me B.O dhe Matesin Optik
2. Ndizni instrumentat
3. Tek Matesi optic zgjidhni gjatesine e vales 850/1310nm. Fuqia e futur ne fiber -17/-
21dBm
4. Lexoni vleren ne Matesin optik dhe llogarisini humbjet
5. Levizini me delikatese konektoret dhe Lexoni vleren ne Matesin optik dhe llogarisini
humbjet (humbjet shtese nga konektoret)
6. Ndryshoni kahet e kabllit optik te lidhur ne instrumente. Lexoni vleren ne Matesin
optik dhe llogarisini humbjet (humbjet shtese nga konektoret)
7. Perdridheni kabllin optik rreth nje suporti me diameter 4cm duke krijuar 5-10 spira.
Lexoni vleren ne Matesin optik dhe llogarisini humbjet (humbjet shtese nga
perdredhja e fibres)
8. Perseritja e procedures per tipe te ndryshme te fibres optike

Eksperimenti 2 – Matja e shuarjve te futura

Procedura:
1. Lidhni kabllin optik 62.5/125 me B.O ne njerin krahe dhe npm konektorit ST me
fibren optike 300m (62.5/125) qe ka paneli

23
 2. Daljen e fibres 300m (62.5/125) qe ka paneli lidheni me nje fiber optike 62.5/125
duke e lidhur kete mepas me Matesin optic.
3. Ndizni instrumentat
4. Tek Matesi optic zgjidhni gjatesine e vales 850/1310nm. Fuqia e futur ne fiber -17/-
21dBm
5. Lexoni vleren ne Matesin optik dhe llogarisini humbjet (shurja dB/km, humbjet nga
konektoret 0.5 dB secili)
6. Perseritja e procedures per tipe te ndryshme te fibres optike

Humbjet
Ne buxhetin e nje linje, fuqia ne marres varet nga fuqia ne transmetues dhe shuarjet ose
humbjet gjate transmetimit. Humbjet jane te tipeve te ndryshme dhe varen nga mjedisi i
transmetimit, por ato jane gjithmone prezente ne ndertimin e nje sistemi. Humbjet totale ne
nje link mund te llogariten sipas formulave te meposhtme.

PI
HT = 10log
PO

HT = PI − PO

Formulat jane perkatesisht per fuqite ne Watt dhe ne dB. Ku PI eshte fuqia ne hyrje te sistemit
dhe PO fuqia ne dalje te tij. Bazuar ne relacionin e humbjeve mund te percaktohet dhe
distanca maksimale e transmetimit, sipas buxhetit te fuqise, per nje sistem te caktuar
(normalisht lihet dhe nje margin mbrojtes, pasi humbjet shtohen nga kushte te caktuara ose
me kalimin e kohes dhe konsumimin e komponenteve te sistemit).

Mekanizmi i humbjeve ne FO
Humbjet ne nje sistem me fiber optike mund ti ndajme ne tre grupe kryesore:

1. Humbjet e Fibres Optike

2. Humbjet e bashkimeve Fiber-Fiber (Konektoret)
3. Humbjet e bashkimeve BO-Fiber dhe Fiber-DO (Ciftuesit)

24
 1. Humbjet e Fibres Optike
Humbjet ne mjedisin e fibres optike shkaktohen nga fenomenet e meposhtme:

Absorbimi

Absorbimi mund te jete i brendshem ose i jashtem. Humbjet nga ky fenomen lidhen me
fabrikimin e fibres optike dhe merren parasysh nga fabrikuesi per tu minimizuar sa me
shume. Gjithashtu fabrikuesi kryen testime per te llogaritur vlerat e humbjeve. Absorbimi i
brendshem lidhet me gjatesine e vales ku operon fibra optike dhe ne raport me te mund te jete
Infrared os Ultraviolet. Absorbimi i jashtem lidhet me papastertite ne fibren optike qe mund
te jene jone metalike ose jone OH te cilet shtojne humbjet ne fiber.

Shperhapja

Shperhapja mund te jete lineare ose jolineare. Humbjet sipas shperhapjes lineare jane ato
Rayleigh dhe Mie, te lidhura ngushte me gjatesine e vales. Fuqia e sinjalit optik humbet per
shkak te fenomenit te shperhapjes lineare, i cili eshte me i ulet ne λ me te medha. Humbjet
sipas shperhapjes jolineare lidhen me percaktimin e nje fuqie pragu, mbi te cilen sinjali optik
shuhet me ritme shume here me te larta. Tipet e ketij loji shperhapje jane Brilloin dhe Raman.

Perkuljet

Perkuljet te cilat jane dyllojeshe : mikroperkuljet dhe makroperkuljet. Humbjet qe shkaktohen

sipas ketij fenomeni lidhen me mosplotesimin e kushtit te pasqyrimit te plote te brendshem
TIR, dhe kalimi i nje pjese te fuqise optike ne mbeshtjelle, redukton fuqine e sinjalit te
informacionit.

2. Humbjet e bashkimeve Fiber-Fiber (Konektoret)

Humbjet ne bashkimet Fiber-Fiber ndodhin per shkak te bashkimit jo perfekt te dy fibrave.
Shkalla e humbjeve eshte e nderlidhur me tipin e konektorit te perdorur. Fabrikuesit kane
perfeksionuar metodat dhe kane lehtesuar perdorimin e tyre per te qene me afer perdoruesit
dhe per te reduktuar humbjet. Humbjet e konektoreve jane rreth vlerave 0.5 dB per konektor.

3. Humbjet e bashkimeve BO-Fiber dhe Fiber-DO (Ciftuesit)

Humbjet e bashkimeve Burim-Fiber dhe Fiber-Detektor ndodhin per pasoje te mosfokusimit
te mire te drites dhe rrezatimin e nje pjese te fuqise optike jashte zemres. Gjithashtu eshte per
ciftuesat optike, fabrikuesit kane standartizuar modelet e perdorura duke lehtesuar perdorimin
dhe reduktuar humbjet. Reduktimi i humbjeve realizohet me ane te sistemeve mikrooptike te
lenteve dhe prizmave optike. Vlerat e humbjeve jane rreth 0.5 dB per ciftues.

Eksperimenti 1
Procesi i eksperimentit konsiston ne realizimin e matjeve te humbjeve per tipe te ndryshme
fibrash. Secila fiber lidhen me nje burim optik LED, i cili punon ne gjatesi vale 850 nm dhe
emeton sinjal optik me nje fuqi prej -17 dBm. Matje do te realizohen ne dy menyra: direkte
dhe duke futur humbje ne fiber me ane te perkuljes se fibres. (9-10 spira me diameter 3-4cm)

25
 PO me PI-PO PI-PO
Tipi i FO PI PO direkte
spira (direkte) (spira)
FO plastike multimode -17 dBm -25.7dBm -35.8 dBm 8.7dBm 18.8 dBm
FO multimode 3 dBm 6 dBm
-17 dBm -20 dBm -23 dBm
62.5/125
FO multimode 50/125 -17 dBm -27.1 dBm -38 dBm 10.1 dBm 21 dBm
FO singlemode -17 dBm -39.2 dBm -41.5 dBm 22.2 dBm 24.5 dBm

Eksperimenti 2
Lidhim kabllin FO MM 62.5/125 (3m) me BO ne njeren ane dhe me ane te konektorit ST me
fibren optike 300 m , daljen e saj e lidhim me nje fibr tjeter MM 62.5/125 (3m) dhe me
matesin optik. Tek matesi zgjedhim gjatesine e vales 850nm. Lexojme vleren e matesit dhe
llogarisim humbjet (shuarja, humbjet nga konektret 0.5dB secili).

 Nga Eksperimenti 1 , llogarisim α= H/L per fo MM 62.5/125

 Llogarisim humbjet totale per eksperimentin 2

Lloji i fibres Gjatesia PI PO PI-PO
MM 62.5/125 306m -17dBm -40.1dBm 23.1 dBm

 Llogarisim koeficientin α= H/L per eksperimentin 2

Kujdes!
Humbjet nga konektoret

26
Light source

27
Eksperimenti Nr.1

PO me PI-PO PI-PO
Tipi i FO PI PO direkte
spira (direkte) (spira)
FO plastike multimode -17 dBm -25.7dBm -35.8 dBm 8.7dBm 18.8 dBm
FO multimode 3 dBm 6 dBm
-17 dBm -20 dBm -23 dBm
62.5/125
FO multimode 50/125 -17 dBm -27.1 dBm -38 dBm 10.1 dBm 21 dBm
FO singlemode -17 dBm -39.2 dBm -41.5 dBm 22.2 dBm 24.5 dBm

FO plastike multimode

Pi= -17 dBm

Po(direkte)= -25.7 dBm
Po(me spira)= -35.8 dBm
Pi-Po (direkte)= -17 +25.7dBm =8.7dBm
Pi-Po (me spira)= -17+35.8= 18.8dBm

FO multimode 62.5/125
Pi= -17 dBm
Po(direkte)= -20 dBm
Po(me spira)= -23 dBm
Pi-Po (direkte)= -17 +20dBm =3dBm
Pi-Po (me spira)= -17+23dBm= 6dBm

FO multimode 50/125
Pi= -17 dBm
Po(direkte)= -27.1 dBm
Po(me spira)= -38 dBm
Pi-Po (direkte)= -17 +27.1dBm =10.1dBm
Pi-Po (me spira)= -17+38dBm= 21dBm

FO singlemode
Pi= -17 dBm
Po(direkte)= -39.2dBm
Po(me spira)= -41.5 dBm
Pi-Po (direkte)= -17 +39.2dBm =22.2dBm
Pi-Po (me spira)= -17+41.5dBm= 24.5dBm

Eksperimenti Nr.2

28
 Lloji i fibres Gjatesia PI PO PI-PO
MM 62.5/125 306m -17dBm -40.1dBm 23.1 dBm

L=306 m
FO MM 62.5/125 3m e gjate α= H/L

Llogarisim koeficientin nga eksperimenti 1:

α= H/L=3/306= 0.0098dBm/m

Llogarisim humbjet e eksperimentit 2:

Pi-Po= -17 dBm +40.1dBm= 23.1dBm dBm

H totale = 23.1 + (0.5x2 konektore)= 24.1 dBm

Llogarisim koeficientin nga eksperimenti 2:
α= H/L = 24.1/306 = 0.078dBm/m

29
KONKLUZIONE

Ne punen e laboratorit nr 3 vleresuam humbjet dhe natyren e tyre dhe zhvilluam 2

eksperimente
 Llojet e humbjeve ishin; Humbjet e bashkimeve Fiber-Fiber (Konektoret)
ndodhin per shkak te bashkimit jo perfekt te dy fibrave.
 Humbjet e bashkimeve BO-Fiber dhe Fiber-DO (Ciftuesit)
Ndodhin per pasoje te mosfokusimit te mire te drites dhe rrezatimin e nje pjese te fuqise
optike jashte zemres.
 Humbjet e konektoreve jane rreth vlerave 0.5 dB per konektor dhe per ciftues.
 Procesi i eksperimentit 1 konsiston ne realizimin e matjeve te humbjeve per tipe te
ndryshme fibrash. Secila fiber lidhen me nje burim optik LED,Matjet u realizuan ne
forme direkte dhe duke patur spira.
 Ne humbjet direkte nga vlerat e matura eksperimentale te llogaritura duket qe FO
Singlemode ka humbje me te medha edhe ne rastin me spira ajo dominon me shume
themi qe rezultatet nuk jane te mira pasi kemi nje humbje te madhe te fuqise.
 Fibra qe eshte me pak humbje direkte dhe ne spira eshte FO MM 62.5/125.
 Ne eksperimentin 2 llogaritem koeficientin α= H/L
 Humbja totale gjendet duke mbledhur humbjen e fibres optike me humbjet e
shkaktuara nga konektoret.
 Në një sistem komunikimi FO të gjithe komponentët fusin humbje :
Nga vet FO .
Nga konektorët , bashkimet Fibër- Fibër .
Ciftuesit ( BO –FO , FO- Dedektor ).

 Përdredhjet që mund ti ndodhin fibrës shtojnë humbje në sistem si pasojë e

përkuljeve , sa më shumë spira të krijojmë aq më shumë humbje do kemi në sistem ,
të cilat ndikojnë në TIR duke bërë që një pjesë të reflektohet në mbështjellje një pjesë
të transmetohet në zemër.

 Veme re qe ne FO SM kemi më shumë humbje sesa FO MM .Kemi mësuar se FO

SM kanë më pak humbje se llojet e tjera të fibrave . Ai element që shkakon humbje në
këtë rast është BO LED pasi nuk ka 20 përqëndrim të mirë të dritës në ndryshim nga
BO Lazer .Kjo bën që drita del nga BO LED te futet më mirë në FO MM të cilat kanë
diametër zemre më të madh . Kjo duhet dhe tek rezultatet pasi FO MM (62.5/ 125) ka
dhe humbjet më të vogla .

 Qelqi që ndërtohet FO duhet të jetë shumë i pastër me qëllim që të arrijë shuarje sa

më të ulta .

30
 REPUBLIKA E SHQIPËRISË
UNIVERSITETI POLITEKNIK I TIRANËS
FAKULTETI I TEKNOLOGJISË SË INFORMACIONIT
INXHINIERI TELEKOMUNIKACIONI

PUNË LABORATORI NR.4

LËNDA : TELEKOMUNIKACIONET NË FIBRAT OPTIKE

TEMA : Studimi eksperimental i transmetuesit optik. Karakteristikat e

burimit optik. Komponentet e qarkut transmetues me diode LED/Laser.
Studimi eksperimental i marrësit optik. Karakteristikat e detektorit
optik. Komponentet e qarkut marrës me fotodiodë PIN/APD.

PUNOI : Elsa ҪEKREZI PRANOI : MSc. Petrit Kallajxhiu

TIRANË 2023-2024

31
Objektivat:
 Matja e fuqisë së emetuar (optike/elektrike) nga burimi optik(LED/LAZER)
 Ndërtimi i karakteristikës së burimitoptik
 Vëzhgimi eksperimental i pergjigjës së dedektorit optik(PIN/APD)

Materialet:
 Moduli eksperimentalEFO41/EV
 Kabllo optik tëndryshëm
 Burim optik ne 850/1310nm
 Matës i fuqisë optike në850/1310nm
 Ampermetër/Voltmetër (MultimetërDixhital)
 Oshiloskop

Eksperimeti 4.1 (Matje e fuqisë optike të emetuar nga LED)

Procedura:
1. Në panelin EFO41/EV përdorni seksionet ANALOG DRIVER dhe LED DRIVER 1
(në ketë konfigurim po përdorni burimiN LED850nm)
2. Vendosni Ampermetrin në daljenTP14
3. Vendosni Voltmetrin/Oshiloskopin në daljenTP13
4. Vendosni AN/DG nëfunksinalitetin analogAN
5. Lidhni Matësin e Fuqisë Optike në daljen F.O. OUT 1 (për 850nm)
6. Matni tensionin VF dhe rrymën IF ne burimin optik LED.
Cfarë ndodh me rritjen e rrymës në burmin optik?

P(dBm) I (mA) V(mV)

-34.5 0.2 0.4

Me rritjen e rrymës elektrike rritet tensioni, pasi rryma dhe fuqia kanë marrëdhënie
propocionale ndërmjet tyre.

Eksperimeti 4.2 (Ndërtimi i karakteristikës së burimit optik LED)

Procedura:
1. Në vazhdim të matjeve tëeksperimentit 1.1…ndryshoni VF/IF me anë
tëpotenciometrit
2. Matni tensionin VF dhe rrymen IF ne burimin optik LED dhe shenojini nëtabele
3. Matni fuqinë optike dhe shënojeni në tabele (simëposhtë)
4. Ndëtoni grafiket Pout vs. IF dhe IF vs. VF (simëposhtë)
Cfarë ndodh me fuqinë e matur?

32
P(dBm) I (mA) V(mV)

-30.2 0.029 0.032

-25.6 0.036 0.075

-22.6 0.049 0.11

-19.4 0.057 0.2

-16.2 0.064 0.37

Tabela1: Vlerat e fuqisë, rrymës dhe tensionit në fibër

Grafiku i intensitetit të dritës.

Grafiku i tensionit V ndaj rrymës

33