‫راهنمای روشهای اجرائی و کاربردی استفاده از مواد ضد عفونی کننده‬

‫حیطه کاربرد‪:‬‬

‫بيمارستان ها‪ ،‬مراکز درمانی و مراکز دندانپزشکی‬

‫مسئولیت‪:‬‬

‫اجرا ونظارت بر حسن اجرای اين راهنما متوجه رئيس مرکز درمانی‪ ،‬مسئول فنی مرکز درمانی‪ ،‬سوپر وايزر کنترل عفونت بيمارستانی‪ ،‬مديران بخش ها و مسئول خريد مرکز درمانی‬
‫می باشد‪.‬‬

‫هدف‪:‬‬

‫تسهيل استفاده کاربران در روش های اجرائی استفاده از مواد ضد عفونی کننده و ارتقای اثر بخشی روش های مورد استفاده‬
‫منابع‬
‫استانداردهای بين المللی‪CDC,WHO,AAMI‬‬ ‫‪-‬‬

‫سياست های ملی وبومی شده در وزارت بهداشت‬ ‫‪-‬‬

‫دستورالعمل استفاده مواد شيميايی‬ ‫‪-‬‬

‫دستورالعمل استفاده تجهيزات سازنده‬ ‫‪-‬‬

‫مقدمه‬
‫يکی از مشکالت اساسی مصرف کنندگان ضدعفوني كننده هاي بيمارستاني‪ ،‬عدم دريافت صحيح مفهوم تعاريف و انواع تقسيم بندي هابر اساس اين تعاريف استفاده صحيح از ضدعفونی‬
‫کننده هادر جايگاه مصرف مناسب در بيمارستانهاو مراکز درمانی می باشد‪ ،‬لذا در متن ذيل‪ ،‬به زبانی ساده انواع تقسيم بندي از سه ديدگاه بين المللی بر اساس طيف اثر ميكروبي‪،‬‬
‫جايگاه اثر بخشي سطوح و جايگاه مصرف در بيمارستان شرح داده می شود ‪.‬‬

‫الزم به ذکر است تقسيم بندي کاربردی در بيمارستان از نوع سوم(بر اساس جايگاه مصرف در بيمارستان ومراکز درمانی)حائز اهميت می باشد که بر اساس آن جداول ذيل با استفاده از‬
‫علم سطح ضد عففونی کنندگی وکاربرد آنها در سطوح وابزار مختلف وآنتی سپتيکها در بيمارستان و مراکز درمانی و همچنين مراکز دندانپزشکی بصورت جداگانه‪ ،‬به منظور تسهيل‬
‫استفاده مصرف کنندگان طراحی گرديده اند‪.‬‬

‫انواع تقسیم بندي ضدعفوني كننده هاي بیمارستاني‬

‫الف‪ -‬بر اساس طیف اثر میكروبي‬
 ‫‪Low level disinfectant‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪Intermediate level disinfectant‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪High level disinfectant‬‬ ‫‪-‬‬

‫ب‪ -‬بر اساس جایگاه اثر بخشي سطوح‬

‫‪ 1 -‬براساس سطوح ابزار‬

‫‪ (Critical‬بحرانی(‬

‫‪Semi critical‬نيمه بحرانی‬

‫‪Non critical‬غير بحرانی‬

‫‪2-‬براساس سطوح محيطي‬

‫‪High risk‬‬ ‫‪-‬‬

‫‪Low risk‬‬ ‫‪-‬‬

‫ج‪ -‬بر اساس جایگاه مصرف در بیمارستان‬

‫‪1-‬ضدعفوني كننده هاي سطوح حساس‬

‫براي ضدعفوني سطوح حساس محيطي مانند اتاقهاي عمل‪ ،‬بخش مراقبتهاي ويژه‪ ،‬بخش بيماران پيوندي ‪ ،‬نقص سيستم ايمني و‪...‬‬

‫‪2-‬ضد عفوني سطوح نيمه حساس‬

‫مانند سطوح آشپزخانه ‪ ،‬سرويس بهداشتي ‪ ،‬راهروها ‪ ،‬رختشويخانه و‪....‬‬

‫‪3-‬ضد عفوني كننده هاي پوست‬

‫‪4-‬ضد عفوني كننده هاي ابزاربرای وسايل بحرانی‪ ،‬نيمه بحرانی و غيربحرانی‬

‫‪5 -‬استريل كننده هاي ابزار صرفا برای وسايل بحرانی‬

‫دستورالعمل‪:‬‬

‫در کليه موارد ذيل بکار گيری کليه احتياطهای پرسنلی استفاده از مواد ضدعفونی کننده براساس استانداردهای‪ OSHA‬ضروری می باشد‪.‬‬
 ‫پروتکل های ضد عفونی کنندگی در کلیه ابزارپزشکی نرم و سخت با طبقه بندی بحرانی‪،‬نیمه بحرانی وغیر بحرانی (ذکر مثال)و ضدعفونی کنندگی بر اساس سطح گندزدائی‬
‫توضيحات‬ ‫مواد وروش های در‬ ‫حداکثر سطع رفع‬ ‫مثال‬ ‫تعريف‬ ‫طبقه بندی‬
‫موقعيت(‪)optimal‬‬ ‫آلودگی(‪)optimal‬‬ ‫(ابزار مورد استفاده)‬
‫توضيح اين نکته ضروری است که کليه‬ ‫‪-‬حرارت(مرطوب یا خشک)‬ ‫استريل کردن‬ ‫وسايل جراحی‪ ،‬قلم های پريودنتال‪،‬‬ ‫در بافت نرم نفوذ می‬ ‫وسايل بحرانی‬
‫وسايل بحرانی‬ ‫‪-‬گاز اتیلن اکسید‬ ‫تيغ های بيستوری‪،‬فرزهای جراحی دهان و دندان‪.‬سوزنها‬ ‫کنند‪ ،‬با‬
‫ترجيحايکبار مصرف می باشند ودر‬ ‫‪-‬گاز پالسمای هیدروژن پروکسید‬ ‫و سرنگ ها‬ ‫استخوان تماس پيدا‬
‫صورت لزوم با رعايت کليه الزامات از‬ ‫–گلوتارالدئید‪% 2 ‬‬ ‫سوزن های طب سوزنی‬ ‫می نمايند‪ ،‬وارد‬
‫روش استريل کردن استفاده می گردد‪.‬‬ ‫‪-‬ارتو فتااللدئید ‪% 0/55‬‬ ‫سوزن معاينه اعصاب تيغ کشيدن بخيه)‪(stich cutter‬‬ ‫جريان خون يا ساير‬
‫‪-‬هیدروژن پراکسید ‪ 6(% 7/5‬ساعت)‬ ‫نوک الکترو کوتر برای استفاده روی پوست‬ ‫بافت های استريل‬
‫‪-‬اسید پراستیک (‪ 12)% 1 ‬دقیقه در دمای ‪55  cc‬‬ ‫اسپکولوم واژن ( فلزی)‬ ‫بدنی می شوند يا با آن‬
‫‪-‬هیدروژن پراکسید ‪ + % 7/55‬پراستیک ‪ 5‬تا ‪8‬ساعت‬ ‫و تناکولوم برای کارگذاری‪IUD‬‬ ‫ها تماس پيدا‬
‫‪ -‬پراکسید هیدروژن ‪ % 7/55‬و‪% 0/25‬اسید‬
‫الپاروسکوپ‪،‬سيستوسکوپ‪،‬‬ ‫می کنند‪.‬‬
‫‪ -‬پراستیک و یاپراکسید هیدروژن ‪ %1‬و اسید پراستیک‪0/08‬‬
‫هيستروسکوپ وآرتروسکوپ‬
‫تا ‪% 5‬به مدت ‪8‬ساعت‬
‫توضيح اين نکته ضروری است که اغلب‬ ‫‪-‬ضد عفونی کننده های‪High level‬‬ ‫تجهيزات درمانی تنفسی (ونتيالتور) ترانس ديوسر استفاده ازضد عفونی‬ ‫نيمه با غشای مخاطی يا‬ ‫وسايل‬
‫وسايل‬ ‫(سطح باال) در کليه موارد ذيل‪ 21-03‬دقيقه‬ ‫کننده های‬ ‫تجهيزات بيهوشی لوله اسپيرومتری و دستگاه همودياليز‬ ‫پوست ناسالم تماس‬ ‫بحرانی‬
‫نيمه بحرانی ترجيحايکبار مصرف می باشند‬ ‫در دمای ‪) 02  c‬‬ ‫‪(High level‬سطح‬ ‫(سيستم دياليز) دستگاه های اسکوپی گوارشی‬ ‫در تماس با مخاط دارند‪ ،‬به درون بافت‬
‫ودر‬ ‫‪-‬گلوتارالدئيد‪%1‬‬ ‫سيگموئيدوسکوپ‪ ،‬پروکتوسکوپ رژيد‪ ،‬سيگموئيدو باال)‬ ‫نرم نفوذ نمی کنند‪،‬‬ ‫يا‬
‫صورت لزوم با رعايت کليه الزامات از‬ ‫‪-‬ارتو فتااللدئيد ‪% 3/55‬‬ ‫سکوپ فيبراپتيک والرنگوسکوپ‪ ،‬ترمومتر شيشه ای‬ ‫پوست آسيب ديده با استخوان تماس پيدا‬
‫روش ضد‬ ‫‪-‬هیدروژن پراکسید ‪ 6(% 7/5‬ساعت)‬ ‫نمی کننده‪ ،‬وارد آینه برای معاینه حلق‪ ،‬تونومتر (‪ ، )T.biprism‬اسپکولوم واژن‬ ‫قرار دارند‬
‫عفونی کننده های‪( High level‬سطح‬
‫‪-‬اسید پراستیک (‪ 10)% 1 ‬دقیقه دردمای ‪55  cc‬‬ ‫جريان خون يا ساير برای گرفتن پاپ اسمیر ‪ ،‬اسپکولوم بینی‪ ،‬نوک ساکشن گوش‬ ‫(به جز وسايل‬
‫باال)استفاده‬ ‫اسپکولوم گوش و دهنه سرنگ شستشوی گوش‪ ،‬لوله ها و‬ ‫استريل‬ ‫های‬ ‫بافت‬ ‫دندانپزشکی)‬
‫‪-‬هیدروژن پراکسید ‪ + % 7/55‬پراستیک ‪ 5‬تا ‪ 8‬ساعت می گردد‪.‬‬ ‫بدنی نمی شوند يا با آن‬
‫کانترهای پالستیکی وپلی اتیلنی و وسایل دارای لنز‬
‫آستانه غلظت مجاز گلوتار آلدئيد در هوا‬ ‫‪-‬پراكسيد هيدروژن ‪% 7/05‬و‪% 3/10‬‬ ‫ها تماس ندارند‬
‫اسيد‬ ‫اسيد پراستيك‪ ،‬پراكسيد هيدروژن ‪ %2‬و‬ ‫آینه های دندانپزشکی‪ ،‬کندانسور‪ ،‬آمالگام‪ ،‬تری های قالبگیری‬
‫‪PPM 05/0‬‬
‫است( قبال‪ PPM 2/0‬بوده است‪).‬‬ ‫پراستيك‪ 0% 3/30‬تا ‪ 0‬ساعت‬ ‫چندبارمصرف‪ ،‬هندپیس های دندانپزشکی‪ .‬مخزن‬
‫هيدروژن پراکسيد با غلظت ‪ 0۳‬برای‬ ‫‪-‬پاستوريزهنمودن مرطوب در ‪ 73‬درجه‬ ‫هوای تنفسی(آمبوبگ)‪ ،‬قطعات دهانی تجهیزات بی حس کننده‬
‫سانتيگراد به مدت ‪ 03‬دقيقه ضمن تميزكردن سطوح بيجان و ‪ 0۳-۶‬برای لنزهای تماسی‬ ‫قسمت سر دستگاه همودیالیز (‪ ، h.port /cap‬مسیرهای‬
‫نرم (‪ 0۳‬برای ‪ 1‬تا ‪ 0‬ساعت)‬ ‫با حاللها‪.‬‬ ‫داخلی ماشین دیالیزو سیستم تصفیه آب و سیستم توزیع‬
‫محلول ‪ 2۳‬سيد پر استيک‪ ،‬بدنبال‬ ‫‪-‬هيپوکلريت سديم ‪PPM 1000‬‬
‫هيدروليز‪ ،‬طی ‪ ۶‬روز نصف قدرت خود را‬
‫از دست می دهد‪ ،‬در حاليکه پر استيک اسيد‬
‫‪ ٪3۳‬در هر ماه‪ 2 ،‬تا ‪ 1۳‬فعاليت خود را‬
‫از دست می دهد‪.‬‬
 ‫ادامه پروتکل های ضد عفونی کنندگی در کليه ابزارپزشکی نرم و سخت با طبقه بندی بحرانی‪،‬نيمه بحرانی وغير بحرانی (ذکر مثال)و ضدعفونی کنندگی بر اساس سطح گندزدائی‬

‫ضدعفونی کننده های پوست مانند پوويدون‬

‫آيودين‪ ،‬کلرهگزيدين و ‪ ،...‬هيپوکلريت‪،‬‬
‫ترکيبات آمونيوم چهار ظرفيتی (‪،)QAC‬‬
‫ترکيبات فنولی‪ ،‬الكل برای ضد عفونی‬
‫کردن دستگاه های اسکوپ استفاده نمی‬
‫شوند‪.‬‬

‫در صورت مشاهده آلودگی با خون در‬ ‫‪-‬در همه موارد ذيل زمان مواجهه کمتر از ‪23‬‬ ‫استفاده ازضد عفونی‬ ‫قيچی‪ ،‬هموستات ‪ ،‬کالمپ‪ ،‬کاف فشار خون‪ ،‬گوشی‬ ‫سطح پايين( وسايل‬
‫سطوح و کف زمين‪ ،‬رفع آلودگی مانکن‬ ‫دقيقه می باشد‬ ‫کننده‬ ‫معاينه(استتوسکوپ ها) سطوح محيطی‪ ،‬شامل ميز معاينه‪،‬‬ ‫غير بحرانی که به‬
‫آموزش ‪،CPR‬‬ ‫های‪- Intermediate /‬هيپوکلريت سديم‪PPM 100‬‬ ‫روی پيشخوان ‪ ،‬ترازوی بچه‪ ،‬سطوح خارجی ماشين‬ ‫در‬
‫سر تونومترو وسايل هيدروتراپی از محلول‬ ‫‪-‬الکل اتيل يا ايزوپروپيل ‪%73 -03‬‬ ‫‪( Low level‬سطح‬ ‫همودياليز‪ ،‬مانومترها ‪،‬سر‪ /‬تيوپ دستگاه راديوگرافی‪،‬‬ ‫تماس با پوست‬
‫سفيد کننده خانگی محلول هيپو کلريت سديم‬ ‫‪-‬محلول فنولی‬ ‫پايين)‬ ‫بخش بازوبند دستگاه سنجش فشار خون‪ ،‬دستگاه سنجش‬ ‫سالم قرار دارند)‬
‫‪.% 5 /15‬با رقت‪ 23/2 - 233/2‬بمدت‬ ‫‪ -‬محلول آمونيوم چهارظرفيتی‬ ‫اکسيژن و نبض‪.‬‬
‫‪ 23‬دقيقه يا ضد عفونی کننده های ‪High‬‬
‫‪(level‬سطح باال) استفاده می شود‪.‬‬
‫اگر ترکيب فنولی برای تميز کردن کف‬
‫شيرخوارگاه بکار می رود بايد رقيق سازی‬
‫بر اساس دستورالعمل شرکت سازنده انجام‬
‫شود‬
‫ترکيبات آمونيوم چهار ظرفيتی بدليل عدم‬
‫کارائی اثر روی باسيل سل يا ويروس های‬
‫آب دوست و اسپورها صرفابرای نظافت‬
‫محيط در شرايط معمول و نيز سطوح‬
‫غيربحرانی مانند کف زمين‪ ،‬ديوار و اثاثيه‬
‫بيمارستان بکار می روند‪.‬‬
 ‫پروتکل های ضد عفونی کنندگی در کلیه سطوح محیطی در مراکز درمانی‬
‫فعالیت انجام شده‬ ‫توضیحات‬ ‫قسمتهای مورد بحث‬
‫‪-‬محلول فنولی بدلیل بروز هیپر بیلی روبینمی در نوزادان جهت پاک کردن‬ ‫تجهیزات هتلینگ(تخت‪ ،‬انکوباتور‬
‫انکوباتور و کابینت های نوزادان‪ ،‬در طول اقامت نوزاد نباید مورد استفاده قرار‬ ‫نوزادان به شدت آلوده و‪...‬‬
‫گیرد‪ ،‬چنانچه پس از ترخیص نوزاد بکار رود باید کامال با آب‪ ،‬آبکشی و خشک‬
‫گردد و سپس مورد استفاده نوزاد دیگر قرار گیرد‪.‬‬

‫گاه به گاه تمیز کردن و ضد عفونی و خشک کردن‪.‬‬ ‫موارد با آلودگی کمتر (سطوح باید خشک باقی بمانند)‬ ‫دیوارها‪ ،‬سقف‬

‫برای تمیز کردن آلودگی های کمتر از‪ 03‬میلی لیتر حجم خون ‪OPIM/‬‬ ‫بی خطر سازی خون وترشحات در‬
‫ازگرانولهای)‪ NaDCC(Sodium dichloroisocyanurate‬استفاده شود‪.‬‬ ‫محیط‬
‫‪.‬به منظور استفاده از گرانول ها باید آنها را روی ناحیة آلوده ریخت به نحویکه ناحیه را‬
‫کامالً بپوشانند و به مدت پنج دقیقه صبرکرد تا مایع آلودگی ها کامالً جذب شود‪ .‬سپس‬
‫آنها را با استفاده از دستمال حوله ای یکبار مصرف جمع کرد و مجموعه را به عنوان زبالة‬
‫عفونی خطرناک دور ریخت و محل را با استفاده از محلول تازه و رقیق هیپوکلریت سدیم‬
‫‪10133‬تمیز کرده و سپس با آب شسته شود تا وایتکس سبب خوردگی سطح زیرین خود‬
‫نشود‪.‬‬
‫نکته‪ 0‬اگر برای برطرف کردن آلودگیها این گرانولها در دسترس نبودند‪ ،‬مطابق با روش بکار‬
‫رفته برای آلودگیهای بیشتر از‪ 03‬میلی لیتر رفتار شود‪.‬‬
‫برای تمیزکردن آالینده بیشتراز‪ 03‬میلی لیترحجم خون‪ OPIM/‬الزم است ناحیه را با‬
‫دستمال حوله ای یکبار مصرف پوشانده تا از انتشار بیشتر آلودگی جلوگیری کرده و مایع‬
‫را جذب نماید روی حوله را محلول تازه و رقیق هیپوکلریت سدیم ریخته و زمان داده می‬
‫شود تا مایعات کامال جذب شوند و مجموعه را به عنوان زبالة عفونی خطرناک دور ریخته‬
‫و محل را با استفاده از محلول تازه و رقیق هیپوکلریت سدیم ‪ 10133‬تمیز کرده و سپس با‬
‫آب شسته شود تا وایتکس سبب خوردگی سطح زیرین خود نشود‪.‬‬
‫تمیز کردن کامل با مواد شوینده‪ ،‬و ضد عفونی گرمایی باآب داغ(‪ 03-03‬درجه‬ ‫حتی یک نسبت کوچک می تواند منبع پاتوژن های بالقوه باشد‪ .‬مربوط به‬ ‫بخشهای به شدت آلوده (پر خطر)‬
‫سانتی گراد )به جز در طی شیوع عفونت که ممکن است برای ضدعفونی‬ ‫فعالیت در بخش (به عنوان مثال‪ ،‬تعداد افراد)‬
‫شیمیایی نشان داده شود‬
 ‫ادامه پروتکل های ضد عفونی کنندگی در کليه سطوح محيطی در مراکز درمانی‬

‫تمیز کردن کامل با مواد شوینده‪ ،‬و ضد عفونی گرمایی باآب داغ(‪ 03-03‬درجه‬ ‫بسیاری از باکتری ها پس از تخلیه حمام روی سطح باقی می ماند‬ ‫حمام‬
‫سانتی گراد )و ضدعفونی در واحدهای زایمان و جراحی که در آن باکتری های‬
‫مقاوم به چندین عامل ممکن است وجود داشته باشد‬
‫تمیز کردن و خشک کردن کامل‬ ‫اگر به طور کامل خشک نشوند تعداد زیادی از باکتری ها می توانند رشد‬ ‫سینک شستشو‬
‫کنند‬
‫تمیز کردن کامل با مواد شوینده‪ ،‬و ضد عفونی گرمایی باآب داغ(‪ 03-03‬درجه‬ ‫خطر بالقوه در عفونت های دستگاه گوارش‬ ‫توالتها‬
‫سانتی گراد ) به جز در طی شیوع عفونت که ممکن است برای ضدعفونی‬
‫شیمیایی نشان داده شود‬
‫تمیز کردن کامل با مواد شوینده‪ ،‬و ضد عفونی گرمایی باآب داغ(‪ 03-03‬درجه‬ ‫خطرات احتمالی عفونت های گوارشی‬ ‫مکانهایی که در معرض ترشحات بدن و‬
‫سانتی گراد ) به جز در طی شیوع عفونت که ممکن است برای ضدعفونی‬ ‫ادرار قرار می گیرند‪.‬‬
‫شیمیایی نشان داده شود‬
‫پس از پردازش‪ ،‬شستشو در دستگاه با حداقل درجه حرارت ‪ 03-03‬درجه سانتی‬ ‫به شدت آلوده توصیه می شود‬ ‫ظروف آشپزخانه و کارد و چنگال‬
‫گراد‬
‫برای منسوجات مقاوم در برابر حرارت ‪0‬شستن ملحفه ها و البسه با حرارت ‪11‬درجه سانتیگراد یا‬ ‫منسوجات به شدت آلوده‬
‫‪ 103‬درجه فارنهایت‪ 50‬دقیقه بدون استفاده از ماده ضد عفونی کننده‬
‫و یا‪ 50‬درجه سانتیگراد ‪ 13 - 10‬دقیقه بدون استفاده از ماده ضد عفونی کننده می باشد‪.‬‬
‫برای پارچه های حساس به حرارت ‪0‬با حرارت کمتر از ‪ 13‬درجه سانتیگراد از مواد ضدعفونی کننده‬
‫حاوی کلر (هیپوکلریت سدیم ‪ )%0/50‬استفاده می شود و مدت زمان شستشو حداقل ‪ 13‬دقیقه‬
‫می باشد‪.‬‬

‫تمیز کردن و خشک کردن کامل‬ ‫ملحفه ها ‪ ،‬پرده ها‬

‫تمیزکاری کامل داشته باشند‪ .‬ضدعفونی کردن ضدعفونی شیمیایی‬ ‫چرخ دستی ها(ترالی های حمل )‬
‫البسه‪ ،‬ملحفه ها ‪ ،‬پرده ها‬
‫استفاده نگردد‪.‬‬ ‫افزایش انواع آلودگی ها‬ ‫‪ )Carpets‬فرش ها وپوششهای به‬
‫سختی قابل شستشو)‬
 ‫خالصه جدول ترکیبات مورد استفاده بعنوان آنتی سپتیک و موارد مصرف‬

‫اسکراب جراحی شستشو و کاهش آلودگی زدایی بدن‬ ‫اسکراب جراحی‬ ‫پرپ‬ ‫بهداشت دست بهداشت دست در بخش ضدعفونی محل‬ ‫ماده موثره‬
‫بار میکروبی بدن بیمار( بدون نیازبه آب)‬ ‫(الکلی)‬ ‫(شستشو)‬ ‫جراحی‬ ‫تزریق‬ ‫در مراکز درمانی بهداشت عمومی‬
‫بیمار‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫اتانول‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-/+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ایزو پروپانول‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-/+‬‬ ‫ان ‪ -‬پروپانول‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫کلرهگزیدین‬
‫‪%5‬‬ ‫‪%4‬‬ ‫‪%3.0‬‬ ‫‪%4‬‬ ‫‪%5‬‬ ‫‪%3.0‬‬ ‫گلوکونات♦‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫پوویدون ایداین‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫بنزالکانیوم کلراید *‬
‫همراه الکل‬ ‫همراه الکل‬ ‫همراه الکل‬ ‫همراه الکل‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫تری کلوزان‬
‫‪%5‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫کلر گزیلنول‬
‫‪%0.10-%3.0‬‬
‫*مصرف بنزالکانیوم به تنهایی ممنوع است و باید بعنوان ماده پایدار کننده الکل استفاده شود‪.‬‬
‫♦ مصرف کلرهگزیدین گلوکوناتدر کاربرد ضد عفونی بهداشتی دست به علت احتمال وجود مشتق پاراکلرو آنیلین(سرطانزائی) با احتیاط مصرف شود‪.‬‬

‫قبل و بعد از تماس با بیمار ضدعفونی کردن دست‪ ،‬صورت پذیرد‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫در نزدیکترین فاصله از بیمار‪ ،‬ضدعفونی کردن دست‪ ،‬صورت پذیرد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هنگام درمان زخم‪ ،‬قراردادن یا درآوردن کاتتر‬ ‫‪-‬‬
‫برداشتن پانسمان محل کاتتر ضدعفونی کردن دست‪ ،‬صورت پذیرد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫مناطق خاص در هنگام بهداشتی دست ها‪ 0‬فضای بین انگشتان‪ -‬پشت دست‪ -‬انگشتان دست‪ -‬نوک انگشتان‪ -‬شصت دست ومچ می باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫زمان ‪ 53‬الی ‪ 03‬ثانیه در هندراب و ‪ 43‬الی ‪ 03‬ثانیه در هندواش می باشد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫جهت مراقبت از پوست استفاده از ‪ Skin Care‬توصیه می گردد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫استفاده از هندراب الکلی با فرمول مناسب توصیه می گردد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫خشک کردن دست ها قبل از پوشیدن دستکش توصیه می گردد‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫از شستشو با آب داغ اجتناب شود‬ ‫‪-‬‬
 ‫حداقل الزامات شستشوی دست در مراکز درمانی‬

‫توضیحات‬ ‫مورد استفاده‬ ‫بهداشت دست‬ ‫عمل‬ ‫زمان‬ ‫نوع ماده‬

‫همیشه محلولهای غلیظ را بالفاصله قبل از‬ ‫‪ -‬قبل و بعد از درمان هر‬ ‫تمیز کردن معمولی دست‬ ‫حذف آلودگی معمولی و‬ ‫حداقل ‪ 10‬ثانیه‬ ‫صابون معمولی و آب‬
‫استفاده و طبق دستورالعمل رقیق کنید‬ ‫بیمار‬ ‫میکروارگانیسم های گذرا‬
‫محلول های رقیق شده را در حجم کم آماده‬
‫‪ -‬پس از تماس مستقیم‬
‫کنید‪.‬‬
‫محلول های رقیق شده را ظرف ‪ 8‬ساعت‬ ‫دست با خون یا بزاق‬
‫استفاده کنید و بقیه را دور بریزید‪.‬‬ ‫‪ -‬در پایان روز کاری‬
‫اطمینان حاصل کنید که دهانه بطری‬ ‫پس از درآوردن دستکش هایی‬
‫بوسیله دست یا اشیائ دیگر لمس نشده‬ ‫که در حین درمان سوراخ یا‬
‫باشد‬
‫پاره شده اند و قبل از پوشیدن‬
‫هرگز محلولهای از قبل آماده شده را با‬
‫محلولهای جدید آمیخته نکنید هرگز‬ ‫سالم‬
‫محلولهای رقیق شده را بیش از یک روز نگه‬
‫ندارید‪.‬‬
‫هرگز از چوب پنبه برای بستن درب آنتی‬
‫سپتیک ها استفاده نگنید‪.‬‬
‫هرگز درب ظروف آنها را باز نگذارید‪.‬‬

‫قبل از پوشیدن دستکش‬
‫استریل جراحی‬
‫تمیز کردن آنتی سپتیک‬ ‫حذف میکروارگانیسم های گذرا و‬ ‫ثانیه ‪10‬‬ ‫صابون ضدمیکروبی و آب (مانند صابون‬
‫دست ها‬ ‫کاهش میکروارگانیسم های مقیم‬ ‫های کلرهگزیدین‪ ،‬ید‪ ،‬یدوفور یا تری‬
‫کلوزان)‬
‫تمیز کردن آنتی سپتیک‬ ‫تا زمانیکه دست ها حذف میکروارگانیسم های گذرا و‬ ‫محلول ضدعفونی کننده الکلی‬
‫دست ها‬ ‫کاهش میکروارگانیسم های مقیم‬ ‫خشک شوند‪.‬‬
‫ضدعفونی کردن دست ها‬ ‫حذف کامل میکروارگانیسم های گذرا‬ ‫‪5‬تا ‪ 0‬دقیقه‬ ‫آب و صابون معمولی و سپس‬
‫پیش از جراحی‬ ‫و کاهش میکروارگانیسم های مقیم‬ ‫محلول ضدعفونی کننده الکلی‬
 ‫نکات جدید‪:CDC‬‬
‫‪ -‬ترکیب فرمالدئید ‪ -‬الکل به علت محرک و سمی بودن و ترکیبات فنولی ‪ ٪5‬و یدوفورها به علت عدم اثر روی اسپور باکتری ها‪ ،‬مایکوباکتریوم توبرکولوزیس و یا بعضی از قارچ ها و‬
‫ایزوپروپیل الکل و اتیل الکل به علت عدم اثر روی اسپور باکتری ها و ویروس های هیدروفیل یا آب دوست مانند پولیو ویروس و ویروس کوکساکی از لیست مواد گندزدا در سطح باال حذف‬
‫شده اند‬
‫وبه جای آنها ترکیبات جدید مانند پراکسید هیدروژن‪ ،‬اسید پر استیک و مخلوط این دو ماده به لیست اضافه شده اند‪.‬‬
‫‪ -‬رقت یک شانزدهم ترکیب گلوتار الدئید ‪ ٪5‬و فنول ‪ % 1/30‬و سدیم فنات ‪ % 1/5‬دیگر در لیست مواد گندزدا در سطح باال قرار ندارد و از بازار جمع شده است‪.‬‬
‫‪-‬زمان مواجهه برای گندزدایی در سطح باال از ‪ 13‬تا ‪ 03‬دقیقه به ‪ 15‬دقیقه با باالتر تغییر کرده است‪.‬‬
‫‪-‬بنزالکونیوم کلراید(نسل اول آمونیوم چهار ظرفیتی)به تنهائی و در صورت استفاده همزمان با گاز و پنبه به علت خاصیت میکروب کشی مشابه ترکیبات فنولی و یدوفور(رشدباکتری های گرم‬
‫منفی) از لیست مواد ضدعفونی کننده پوست و بافت حذف گردیده اند‪.‬‬
‫‪ -‬چنانچه غلظت گلوتار الدنید به کمتر از ‪ ٪1‬برسد‪ ،‬برای گندزدایی مؤثر نیست‪ .‬لذا حداقل غلظت مؤثر گلوتار آلدئید باید با اندیکاتور(‪ )% 1/0‬مورد ارزیابی قرار گیرد‪ .‬تعداد دفعات ارزیابی بستگی به‬
‫تعداد دفعات مصرف گلوتار آلدئید دارد‪ .‬به عنوان مثال چنانچه محلول گلوتار آلدئید روزانه مورد استفاده قرار گیرد‪ ،‬روزانه نیز باید مورد آزمایش قرار گیرد ولی باید توجه داشت که به منظور‬
‫افزایش طول مدت مصرف مایع بعد از تاریخ انقضای محلول‪ ،‬از این آزمون نباید استفاده کرد‪.‬‬
‫پروتکل های ضد عفونی کنندگی در کلیه سطوح و وسایل موجود در مرکز درمانی دندانپزشکی‪:‬‬
‫راههای هوایی و تیوب های اندوتراکئال‪:‬‬
‫‪ -‬ترجیحاًاستفاده از انواع یکبار مصرف توصیه می شود‬
‫‪-‬انواع چند بار مصرف باید اتوکالو شوند‪.‬‬
‫سینی و وسایل متصل به یونیت و دستگیره آن‪:‬‬
‫در طول درمان آنها را پوشش محافظ مانند سلوفان پوشانده شود‪.‬‬
‫‪ -‬پس از پایان درمان‪ ،‬آنها با یک محلول ضد عفونی کننده بیمارستانی دارای اثر ضعیف یا متوسط (مثال الکل) ضد عفونی شوند‪.‬‬
‫برس های تمیز کننده وسایل‪:‬‬
‫‪ -‬ترجیحاً (انواع یکبار مصرف) استفاده شود و حتماًدور انداخته شود‪.‬‬
‫‪ -‬در صورت عدم استفاده از یکبار مصرف آنها را شسته و سپس اتوکالو شوند و به صورت خشک نگهداری گردند‪.‬‬
‫فرزها (الماسی‪/‬کارباید)‪:‬‬
‫‪ -‬در یک ماده ضد عفونی کننده آنزیمی غوطه ور سازید‪ .‬غلظت ماده و زمان غوطه وری سازی را دستورات کارخانه سازنده محلول تعیین می کند‪.‬‬
 ‫‪ -‬فرزهای ضد عفونی شده را اتوکالو نموده و به صورت خشک نگهداری گردد‪.‬‬
‫‪ -‬فرزهای استیل به صورت یکبار مصرف استفاده شود‪.‬‬
‫دستگاه الیت کیور‪0‬‬
‫‪-‬نوک دستگاه با سلوفان یا پوشش های پالستیکی یکبار مصرف شفاف پوشانده شود‪ .‬انواع یکبار مصرف یا قابل اتوکالو این ‪ TIP‬ها هم موجودند‪ .‬روکش های محافظ‪ ،‬پس از هر بیمار عوض شوند‪.‬‬
‫‪ -‬پس از هر بیمار‪ ،‬سطح بیرونی دستگاه‪ ،‬را با یک محلول ضد عفونی کننده بیمارستانی دارای اثر ضعیف یا متوسط ضد عفونی شود‪.‬‬
‫صندلی یونیت و تابوره‪:‬‬
‫‪ -‬پوشش سطحی آن باید سالم باشد‪.‬‬
‫‪ -‬مرتباً با آب گرم و شوینده مناسب تمیز شود‪.‬‬
‫‪ -‬پاشش های خون‪/‬مایعات بدنی باید بالفاصله توسط محلول رقیق هیپوکلریت سدیم تمیز شده و سپس با یک محلول ضد عفونی کننده بیمارستانی دارای اثر متوسط ضد عفونی کننده شوند‪.‬‬
‫هندپیس های دندانپزشکی و شلنگ های آنها‪:‬‬
‫‪ -‬وسایل تمیز کننده اتوماتیک توصیه می شوند‪.‬‬
‫‪ -‬روغنکاری آنها قبل‪/‬بعد‪/‬هم قبل هم بعد از استریلیزاسیون طبق دستور کارخانه انجام شود‪.‬‬
‫‪ -‬استریلیزاسیون در اتوکالو کالس ‪.B‬‬
‫‪ -‬کوپلینگ ها و شیلنگ ها را باید با سلوفان یا پوشش های محافظ یکبار مصرف پوشاند و پس از هر بیمار آنها را عوض کرد‪.‬‬
‫‪ -‬کوپلینگ ها و شیلنگ ها در پایان روز با محلول ضد عفونی کننده بیمارستانی دارای اثر ضعیف یا متوسط ضدعفونی شوند‪.‬‬
‫وسایل اندودانتیک‪:‬‬
‫‪ -‬ترجیحاًاستفاده از انواع یکبار مصرف فایل ها و ریمرها توصیه می شود‪.‬‬
‫‪ -‬انواع چندبار مصرف آنها مثل فایل های روتاری را اول با برس شسته و سپس در حمام اولترا سونیک قرار داده و در نهایت اتوکالو گردند‪.‬‬
‫‪ -‬وسایل آسیب دیده دور انداخته شود‪.‬‬
‫فیس بو (کمان صورتی)‪:‬‬
‫‪ -‬دبری ها را پاک و تمیز شوند‪.‬‬
‫‪ -‬از ضد عفونی کننده های بیمارستانی دارای اثر ضعیف یا متوسط استفاده شود‪.‬‬
‫‪ -‬چنگالک آن اتوکالو گردد‪.‬‬
 ‫مبلمان‪:‬‬
‫مبلمانی انتخاب شود که روکش آنها قابل دستمال کشیدن و تمیز کردن بااستفاده از ضد عفونی کننده های بیمارستانی دارای اثر ضعیف باشد‪.‬‬
‫‪ -‬استفاده از مبلمان پارچه ای در نواحی درمانی و آلودگی زدایی ممنوع است‪.‬‬
‫‪ -‬پوشش مبلمان باید سالم باشد‪.‬‬
‫‪ -‬اگر آلودگی مشهودی دارند‪ ،‬آنها را با محلول رقیق هیپوکلریت سدیم تمیز گردد‪.‬‬
‫فورسپس‪:‬‬
‫‪ -‬تمیز کردن و شستشوی دستی‪ ،‬حمام اولتراسونیک‪/‬شوینده‪ ،‬ضد عفونی کننده های حرارتی‪ ،‬اتوکالو‪ ،‬نگهداری در بسته بندی یا تری های استریل و خشک‪.‬‬
‫‪ -‬ترجیحا آنها را در کیسه های اتوکالو پک کرده و در اتوکالو وکیوم دار استریل شوند‪.‬‬
‫ظرفهای جمع آوری مایعات (‪:)Kidney dishes‬‬
‫ترجیحاًاستفاده از انواع یکبار مصرف توصیه می شود‬
‫‪ -‬انواع چند بار مصرف را به روش دستی یا با دستگاه های شوینده و ضد عفونی کننده حرارتی تمیز و شسته شوند و سپس با اتوکالو استریل شوند‪.‬‬
‫دستگیره چراغ یونیت‪:‬‬
‫‪ -‬با سلوفان یا روکش محافظ یکبار مصرف پوشانده شود و روکش ها پس از هر بیمار عوض شود‪.‬‬
‫‪ -‬در پایان روز با ضد عفونی کننده بیمارستانی دارای اثر ضعیف یا متوسط ضد عفونی گردند‪.‬‬
‫ماسک‪:‬‬
‫‪ -‬حتماً باید یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫نوار ماتریکس‪0‬‬
‫‪ -‬حتماً باید یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫سرنگ های تزریق فلزی‪:‬‬
‫‪ -‬به روش دستی یا با دستگاه های شوینده و ضد عفونی کننده حرارتی تمیز و شسته شوند و سپس با اتوکالو استریل شوند‪.‬‬
‫برس های ناخن شوی‪:‬‬
‫‪ -‬حتماً باید یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫(معموال برای بهداشت دست در دندانپزشکی بکار نمی رود‪.).‬‬
 ‫سوزن های تزریق‪:‬‬
‫‪ -‬حتماً باید یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫‪ -‬با استفاده از نیدل گارد یا روش اسکوپ یک دستی‪ ،‬در آنها را برگردانده شود‪.‬‬
‫‪ -‬سرنگ های پالستیکی و سوزن آنها به عنوان یک واحد تلقی شده و کل مجموعه را در ظرف مخصوص زباله های تیز دور انداخته می شود‪.‬‬
‫روپوش های پالستیکی‪:‬‬
‫‪ -‬حتماً باید یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫کن کاغذی‪:‬‬
‫‪ -‬از پک های استریل استفاده گردد‪.‬‬
‫فیلم های رادیوگرافی‪:‬‬
‫‪ -‬با دستکش به آنها دست بزنید‪.‬‬
‫‪ -‬حتماً باید از روکش های یکبار مصرف محافظ استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫گیره های فیلم رادیوگرافی‪ ،‬فیلم نگهدارنده ها و وسایل تعیین موقعیت فیلم در دهان‪:‬‬
‫‪ -‬یا قابل اتوکالو هستند که اتوکالو می شوند‬
‫‪ -‬و یا اگر قابلیت تحمل حرارت را ندارند در یک محلول ضد عفونی کننده دارای اثر سطح باالی مناسب غوطه ور گردند تا ضد عفونی شوند‪.‬‬
‫لوله کولیماتور سر دستگاه رادیوگرافی و صفحه کلید کنترل دستگاه‪:‬‬
‫‪ -‬حتماً باید از روکش های یکبار مصرف محافظ استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫‪ -‬در صورت آلودگی با محلول ضد عفونی کننده بیمارستانی دارای اثر سطح متوسط ضد عفونی گردد‪.‬‬
‫گوشی (استتوسکوپ)‪:‬‬
‫‪ -‬از محلول الکل ‪ % 13‬برای تمیز و ضد عفونی کردن گوشی و قسمت های شنیداری آن استفاده می گردد‪.‬‬
‫ساکشن و کراشوار‪:‬‬
‫‪ -‬سر ساکشن ها حتماً باید یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫‪ -‬کراشوار با آب گرم و محلول دارای اثر سطح متوسط ضد عفونی گردد‪.‬‬
‫‪ -‬فیلترهای آنها طبق دستور کارخانه بازبینی و تعویض شوند‪.‬‬
‫‪ -‬لوله های ساکشن مانند صندلی یونیت و کراشوربا استفاده از ضد عفونی کننده های بیمارستانی دارای اثر سطح پایین ضد عفونی گردد‪.‬‬
 ‫دماسنج جیوه ای‪:‬‬
‫‪ -‬با استفاده از ضد عفونی کننده های بیمارستانی دارای اثر سطح متوسط یا سطح باال ضد عفونی گردد‪.‬‬
‫‪ -‬هرگز اتوکالو نشوند‪.‬‬
‫‪ -‬ترجیحاً به جای آنها می توان از انواع دماسنج های یکبار مصرف استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫دستگاه های جرم گیری اولترا سونیک و اتصاالت آنها‪:‬‬
‫‪ -‬سرقلم های جرم گیری‪ ،‬اتوکالو شود‪.‬‬
‫‪ -‬اتصاالت دستگاه را حتماً باید از روکش های یکبار مصرف محافظ استفاده شود و پس از هر بیمار دور انداخته شود‪.‬‬
‫‪ -‬اتصاالت بدنه دستگاه و محل قرار گیری آن با استفاده از ضد عفونی کننده های بیمارستانی دارای اثر سطح پایین ضد عفونی گردد‬