ALCOHOL EN OPVOEDEN

Ti ps en ad vi es vo or ou de rs

STEL HET STARTMOMENT ZO LANG MOGELIJK UIT

Herkent u één van deze vragen…? U bepaalt op welke leeftijd u het goed vindt dat uw kind alcohol drinkt. Stel het moment van
waaraf uw kind mag drinken wel zo lang mogelijk uit. U kunt kinderen tot 16 jaar beter geen
Hoeveel mag mijn kind eigenlijk drinken? toestemming geven alcohol te drinken. In de wet ligt ook vast, dat aan kinderen onder de
Kunnen jongeren tegen alcohol en wat zijn de risico’s? 16 jaar geen alcohol verkocht mag worden. Dat kan u helpen het startmoment zo lang mogelijk
Is het verstandig mijn kind thuis te leren drinken? uit te stellen.
Kan ik andere ouders bellen over het feestje,
en over hun afspraken over alcoholgebruik?
loed
Jongeren zijn sneller onder inv
drank bevat 10 gram pure alcohol.
Een standaardglas alcoholhoudende
Kinderen komen vaak jong in aanraking met alcohol. Door vrienden en uitgaan, reclame,
tv-programma’s en de verkoop van alcohol in bijvoorbeeld supermarkten. Maar ook door familie,
de sportkantine en thuis. Deze brochure is voor ouders en opvoeders met kinderen vanaf
ongeveer 10 jaar, die vragen hebben over alcohol en opvoeden.
een
een promillage van gemiddeld 0,2 bij
Deze hoeveelheid pure alcohol leidt tot
-
n vrouw. Het promillage geeft aan, hoe
U kunt het alcoholgebruik van uw kind het beste zo lang mogelijk uitstellen. Maar hoe doet u dat? volwassen man en 0,3 bij een volwasse
illage
Welke regels kunt u stellen en hoe praat u het beste met uw kind over alcohol? Welke effecten lichter iemand is, hoe hoger het prom
veel alcohol er in het bloed zit. Hoe
dus
heeft alcohol op een kind en wat moet uw kind zelf weten over alcohol? U krijgt informatie en alcoholhoudende drank. Jongeren zijn
na het drinken van een standaardglas
praktische tips. Tot slot leest u waar u terecht kunt voor meer informatie of een persoonlijk advies. ens.
meisjes sneller onder invloed dan jong
sneller onder invloed. Bovendien zijn
is
bevat minder vocht en meer vet. Dus
Alcohol is ongezond voor kinderen en jongeren Het lichaam van een vrouw of meisje
eid
, na het drinken van dezelfde hoeveelh
Jongeren groeien nog, wegen minder en zijn kleiner dan volwassenen. Bij kinderen en jongeren het promillage hoger dan bij mannen
eken
leidt het gebruik van dezelfde hoeveelheid alcohol sneller tot risico’s dan bij volwassenen. Ook groei doet de lever langer over het afbr
alcohol. Bij jongens en meisjes in de
zijn jongeren meer en langer onder invloed dan volwassenen, wanneer zij evenveel alcohol drinken.
van alcohol dan bij volwassenen.

Toch beginnen ze steeds jonger met alcohol, en drinken ze steeds meer…

 wat zijn de gevolgen van
alcoholgebruik door uw kind?
1. Alcohol is extra ongezond tijdens de groei
De hersenen ontwikkelen zich minder
Na de geboorte zijn de hersenen niet af, ze ontwikkelen zich tot gemiddeld het 24ste jaar. In deze
periode ontstaan noodzakelijke verbindingen tussen zenuwcellen in verschillende delen van de
hersenen. Alcoholgebruik verstoort dit proces, en dat kan van invloed zijn op het karakter en
gedrag van uw kind wanneer het later volwassen is.
Bij jongeren die regelmatig veel drinken, is het risico op alcoholverslaving op latere leeftijd groter
dan bij jongeren die dat niet doen. Delen van de hersenen die van belang zijn voor het geheugen
Jongeren die in het weekend veel alcohol drinken, hebben zeker twee dagen nodig voor lichamelijk en geestelijk herstel.
en voor het leren blijven kleiner bij jongeren die overmatig drinken, dan bij jongeren die niet tot
zeer weinig drinken.
3. Meer kans op onveilig vrijen
Een rem op de botontwikkeling en de ontwikkeling van de seksualiteit Alcohol heeft een ontremmend effect. Gevoelens van onzekerheid of angst nemen af. Jongeren
De gevolgen van het drinken van alcohol op jonge leeftijd, en de consequenties daarvan op voelen zich losser, zien minder risico’s en krijgen minder controle over zichzelf. Ze durven meer
latere leeftijd worden steeds duidelijker. In de puberteit groeien de spieren en botten versneld, door alcohol, doen eerder dingen die ze zonder alcohol niet zouden doen. Zo vrijen jongeren vaker
en ontwikkelt de seksualiteit zich. Hormonen beïnvloeden deze processen. Alcohol verstoort de onveilig als ze gedronken hebben. De kans op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s) en
balans tussen hormonen. Alcohol verlaagt onder andere de hoeveelheden mannelijk hormoon en ongewenste zwangerschappen is daardoor groter. Bijna één op de twee jongeren twijfelt of het
groeihormoon. Van jongens is bekend dat alcoholgebruik de botontwikkeling remt. wel zou lukken om onder invloed van alcohol (of drugs) een condoom te gebruiken.

2. Slechtere school-, studie- en werkprestaties 4. Vaker ongelukken en agressie

Na een avond alcohol drinken functioneert het geheugen slechter. Bovendien slaap je minder
goed door alcohol. De concentratie op school, studie en werk is daardoor moeilijker. Na een
avond veel drinken, ben je de volgende ochtend nog steeds onder invloed.
Een gezonde volwassene heeft per standaardglas alcohol gemiddeld anderhalf uur nodig om de
alcohol af te breken. Bij een nog niet volgroeide jongere kost dit nog meer tijd. Op school en bij
studie en werk leidt dit tot minder goede prestaties.
Niet alleen de controle vermindert, ook het reactievermogen neemt af. De kans op verkeers- of
andere ongelukken, ook op de fiets en lopend, is hierdoor veel groter. Jongeren die drinken,
blijken tijdens het uitgaan vaker slachtoffer of dader te zijn van agressief gedrag. Wanneer
mensen agressiedelicten plegen, is dit vier van de tien keer onder invloed van alcohol.
 Het alcoholgebruik
van jongeren
5. Vaak voorkomend; een black-out
Veel alcohol drinken in een korte tijd leidt soms tot een black-out. Dat is een tijdelijke stoornis van
de hersenen. Op het moment van drinken lijkt er niets aan de hand, maar de volgende ochtend
blijkt de herinnering uit het geheugen verdwenen te zijn. Door de tijdelijke stoornis is de informatie
uit het korte termijn geheugen niet doorgegeven aan het lange termijn geheugen. Als iemand
regelmatig een black-out heeft, kan dit blijvende schade veroorzaken aan de hersenen. In gesprek met uw kind
U bepaalt op welke leeftijd u het goed vindt dat uw kind alcohol drinkt, zowel thuis als buitenshuis.
6. Kans op een alcoholvergiftiging Probeer dat startmoment zo lang mogelijk uit te stellen. Totdat uw kind 16 jaar is kunt u beter
Jongeren drinken tijdens het uitgaan vaak veel in een korte tijd. Daardoor lopen ze het risico op geen toestemming geven alcohol te drinken.
een alcoholvergiftiging. Het zenuwstelsel raakt bij een vergiftiging verdoofd, na bewusteloosheid
kan een coma optreden met zelfs de dood tot gevolg. Bij een volwassene kan een alcoholvergif- Ze starten steeds jonger
tiging optreden vanaf gemiddeld 4 promille. Een man van zeventig kilo bereikt dit promillage door De meeste jongeren drinken hun eerste alcohol tussen de 11 en 13 jaar. Meisjes zijn de afgelopen
twintig glazen alcohol in een paar uur te drinken, vrouwen veel eerder. Bij jonge en onervaren jaren met een inhaalslag bezig.
drinkers ontstaat een vergiftiging nog sneller. Voor iedereen geldt: veel drinken in korte tijd is • Bijna 70% van de 12-jarige meisjes drinkt alcohol.
schadelijker dan dezelfde hoeveelheid alcohol verspreid over meerdere dagen. • 20% van de 14-jarige meisjes is tenminste 1 keer per maand dronken (en 16 % van de
14-jarige jongens).

Ze drinken steeds meer

Jongeren van 12 tot en met 17 jaar die gemiddeld aantal glazen per week naar leeftijd
het afgelopen jaar hebben gedronken, 12
jongeren die het
drinken gemiddeld ruim zeven glazen 10 afgelopen jaar
hebben gedronken
per week. Jongens drinken gemiddeld 8

negen, meisjes gemiddeld vijf glazen 6

per week. Ook gaan jongeren in snel 4

tempo meer drinken naarmate zij 2

ouder worden. 0
12-13 jaar 14-15 jaar 16-17 jaar

Ze drinken vooral samen of met hun ouders

De meeste jongeren drinken met een beste vriend(in) of met andere vrienden. Daarnaast blijkt,
dat ruim 50% van de jongeren thuis met één van de ouders drinkt.
Bron: IVO, 2005
 Tips voor u
Praat op een goede manier over alcohol
• Probeer het gesprek in een prettige sfeer te laten verlopen. Hoe u het gesprek voert is belang-
rijker dan dat u vaak over alcohol praat. Geef uw kind ook de ruimte om zijn of haar verhaal te
vertellen. Uw kind is misschien nieuwsgierig naar alcohol, wil bij een groep vrienden horen die
alcohol drinkt of heeft juist interesse voor de dingen die van u niet mogen. Uw kind kan ook een
bepaalde verwachting van alcohol hebben. Bijvoorbeeld omdat anderen zeggen dat het ‘lekker’
is, of omdat uw kind denkt dat het stoer is om te drinken. Probeer dit duidelijk te krijgen en
praat hierover.

Puberteit en alcohol •Nederland kent een wettelijke leeftijdsgrens van 16 jaar omdat alcohol een verdovende werking
het
ierig, willen experimenteren en vinden
Kinderen in de puberteit zijn nieuwsg heeft, en schadelijke effecten heeft bij gebruik op jonge leeftijd en/of onverantwoord gebruik.
hier al
horen. Het drinken van alcohol hoort Ook dit kunt u vertellen aan uw kind.
vooral belangrijk om bij een groep te
nen
kan leuk zijn. Alcohol geeft een ontspan
gauw bij. Het is nieuw, spannend en
en
puberteit belangrijk zijn. Jongeren voel
en losser gevoel. Dit effect kan in de
alcoholverkoop
en hun contact met anderen, hebben
last Wettelijke leeftijdsgrenzen bij
zich dikwijls nog onzeker over zichzelf k
heid tussen zwak-alcoholhoudende dran
zijn. Alcohol lijkt hierbij te helpen. De Drank- en Horecawet maakt ondersc
van verlegenheid of willen juist stoer dan
jes en gedistilleerde drank met minder
en sterke drank. Bier, wijn, mixdrank
15%
de dranken. Gedistilleerde drank met
15% alcohol zijn zwak-alcoholhouden
ker
ke drank. Het is geen enkele verstrek
alcohol of meer valt in de categorie ster
eren
• Ga niet onderhandelen met uw kind over de door u vastgestelde leeftijdsgrens. Met betrekking r, caissière) toegestaan om aan jong
(barkeeper, kantinevrijwilliger, slijte
tot alcohol werkt het beter dat u beslist, en dit als regel stelt voor uw kind. drank
dende drank te verkopen. Voor sterke
onder de zestien jaar zwak-alcoholhou
estaan
jaar. Het is verstrekkers ook niet toeg
• Praat met uw kind over nu, en niet over de toekomst. Het praten over alcoholproblemen die geldt een leeftijdsgrens van achttien
l-
elijk is dat de verkochte drank onmidde
later kunnen ontstaan is letterlijk te ver weg voor jongeren. iemand alcohol te verkopen als het duid
Noem bijvoorbeeld: moe zijn de volgende dag lijk wordt doorgegeven aan een jongere.
anders omgaan met vrijen dan je eigenlijk wilt
minder goede sportprestaties
 Moeder van Miranda (13 jaar) Het goede voorbeeld geven
er
glaasje kan meedrinken. Dan went ze
‘Ik vind dat mijn dochter beter thuis een • Het goede voorbeeld geven werkt, ook in de opvoeding. U geeft uw kind het goede voorbeeld
?’
. Liever thuis dan buiten de deur, toch
aan en kan ik het in de gaten houden als u zichzelf houdt aan het alcoholadvies voor volwassenen. Dit verkleint de kans dat uw kind
uw puber thuis te laten wennen aan later teveel gaat drinken.
Vroeger adviseerden deskundigen om
ment
dat het juist belangrijk is het startmo • Stel ook regels in als u zelf (te)veel drinkt. Misschien hebt u het idee dat u daardoor niet geloof-
alcohol. Maar uit onderzoek blijkt nu
e jaar. waardig bent. Maar ook als u zelf veel drinkt, kunt u toch het alcoholgebruik van uw kind in de
stellen, in elk geval tot het zestiend
van drinken zo lang mogelijk uit te goede richting beïnvloeden.
tandig, maar wel op latere leeftijd.
Thuis laten wennen aan alcohol is vers • Leg uit dat alcohol drinken door een volwassene iets anders is dan alcohol drinken door een
jongere in de groei. Uw kind mag toch ook niet autorijden voordat het 18 jaar is en een
rijbewijs heeft?

Informeer u zelf
Op www.alcoholinfo.nl vindt u informatie over de werking en effecten van alcohol. Ook leest u bruik voor volwassenen?
Wat is verantwoord alcoholge
daar welke drankjes populair zijn onder jongeren.
Uw kind krijgt op school voorlichting over alcohol- en drugsgebruik. U kunt vragen wat de school Voor gezonde volwassen vrouwen
dglazen alcohol per dag. Als u een keer
doet. Ook kunt u informeren of de school een alcoholbeleid heeft. Welke regels heeft de school  rink niet meer dan één tot twee standaar
•D
m van drie glazen aan.
voor alcoholgebruik tijdens feesten, kampen en (meerdaagse) excursies? meer wilt drinken, houd dan een maximu
Op www.degezondeschoolengenotmiddelen.nl vindt u meer informatie. of borstvoeding geeft.
• Drink niet wanneer u zwanger bent
Voor gezonde volwassen mannen
daardglazen alcohol per dag. Als u een
• Drink niet meer dan twee tot drie stan
maximum van vijf glazen aan.
keer meer wilt drinken, houd dan een
Voor mannen en vrouwen
oonte wordt: drink ten minste twee dagen
• Voorkom dat alcoholgebruik een gew
per week geen alcohol.
van
ken, sporten of studeren en bij gebruik
• Drink niet als u nog moet rijden, wer
bepaalde medicijnen.
hol
eert te vervullen. Het drinken van alco
• Drink niet als u een kinderwens prob
verhoogt het risico op een miskraam.
kan de vruchtbaarheid verminderen en
Stel op tijd regels
Mijn kind drinkt al en is
nog geen zestien. Wat nu?
• Stel de regel - tot 16 jaar geen alcohol - op tijd in, dus voordat uw kind 11 tot 12 jaar is. U heeft
dan de meeste kans om het moment waarop uw kind voor het eerst alcohol drinkt uit te stellen.
• Bedenk van tevoren wat de consequenties zijn als uw kind zich niet houdt aan de door u
gestelde regels.

Met de informatie uit deze brochure kunt u opnieuw met uw kind praten.
later
denkt. Uit onderzoek blijkt, dat jongeren • Gebruik bij dit gesprek de hiervoor genoemde tips.
U heeft meer invloed dan u misschien
• Vertel dat u het noodzakelijk vindt nieuwe afspraken te maken met uw kind.
ls stellen.
minder drinken als ouders op tijd rege • Spreek met uw kind af dat het stopt met drinken. Zo lang als mogelijk is het beste, maar 16 jaar
kunt u als richtlijn gebruiken.
• Lukt dit niet, of kiest u hier niet voor, zorg dan dat het alcoholgebruik van uw kind heel erg
­beperkt is en niet uit de hand loopt. Uw kind is nog volop in de groei en reageert sterk op
Probeer op de hoogte te blijven van wat uw kind doet ­alcohol. Koop zelf geen alcohol voor uw kind en bied uw kind geen alcohol aan.
• Probeer van jongs af aan zicht te hebben en houden op wat uw kind doet. Toon interesse en • Geef uw kind ook ruimte. Laat het zelf met een voorstel komen en kijk of u er samen uit komt.
begrip voor de dagelijkse dingen en activiteiten van uw kind. Zo heeft u de meeste kans dat uw
kind vertelt wat hem of haar bezighoudt. Dit geldt ook voor activiteiten waarbij alcohol een rol
speelt. Afspraken maken en regels stellen kan dan makkelijker gaan.
• U kunt met andere ouders ervaringen uitwisselen. Van anderen hoort u hoe zij met hun kind Vader van Martijn (11 jaar)
hem
tje bij zijn vriendje thuis. Ik hoor van
een gesprek over alcohol aanpakken, en wat zij doen als hun kind zich daar niet aan houdt of Mijn zoon heeft vrijdagavond een fees
blij mee. Kan ik die ouders bellen?
het er helemaal niet mee eens is. dat ze breezers mogen. Daar ben ik niet

st
u niet wil dat hij alcohol drinkt. Daarnaa
U kunt aan uw zoon duidelijk maken dat
of het
zijn in het contact tussen u en uw kind
. ers van het vriendje. Informeer eerst
De puberteit kan een moeilijke periode kunt u contact opnemen met de oud
hol.
voordeel doen. u uw kind nog te jong vindt voor alco
Met tips van andere ouders kunt u uw klopt wat u gehoord heeft. Vertel dat
tu
hiermee rekening te houden. Ook kun
Informeer hoe de ouders van plan zijn
.
op het alcoholgebruik van de kinderen
vragen hoe de ouders toezicht houden
 Wijs uw kind op de drinktest voor jong
eren op www.watdrinkjij.nl
Links en adressen voor
meer informatie
orbeeld als start van een gesprek.
Gebruik het resultaat van de test bijvo

H ee ft u oudere kinderen ? Alcohol Infolijn: 0900 500 20 21 (€ 0,10 p/m)

Voor informatie en vragen over alcohol en alcoholgebruik, een (anoniem) telefonisch gesprek met
een medewerker, het bestellen van brochures en afluisteren van hulpadressen.
Drugs Infolijn: 0900 19 95 (€ 0,10 p/m)
Als uw kind al ouder dan zestien jaar is en alcohol drinkt, spreek dan af dat uw kind met mate Voor informatie en vragen over drugs en drugsgebruik en een (anoniem) telefoongesprek met een
drinkt. Minder glazen en veel minder vaak in een week dan voor volwassenen verantwoord is. medewerker.
De hersenen van uw kind zijn immers tot het 24ste jaar nog niet volledig ontwikkeld. www.alcoholinfo.nl
Informatie over alcohol en een alcoholvraagbaak voor het publiek.
• Beperk het alcoholgebruik tot één, hooguit twee avonden in het weekend. Laat uw kind vooral www.dekaterkomtlater.nl
niet drinken op de avond voordat het naar school of werk moet. Of voor het sporten of het Een interactieve website voor jongeren over alcohol.
besturen van een fiets, scooter, brommer, motor of auto. www.watdrinkjij.nl
•Spreek met uw kind af hoeveel glazen het drinkt. De drinktest voor jongeren.
• Bespreek met uw kind de effecten en risico’s van alcoholgebruik. www.goedvoorbereid.nl
• Spreek af dat uw kind in geen geval zo veel en/of snel drinkt dat het aangeschoten of dronken wordt. Informatie over alcohol en veilig vrijen voor ouders van kinderen die voor de eerste keer alleen op
vakantie gaan.
www.drinktest.nl
De drinktest met advies (anoniem) voor volwassenen.
www.drankjewel.nl
Infomatie voor kinderen en volwassenen die opgroeien met ouders met een alcoholprobleem.
www.degezondeschoolengenotmiddelen.nl
Infomatie voor ouders en docenten over het preventieproject De gezonde school en genotmiddelen.
Ouderavonden en cursussen
Instellingen voor verslavingszorg organiseren ouderavonden of cursussen over alcohol- en drugs-
gebruik in de opvoeding. Op www.alcoholinfo.nl vindt u adressen van deze instellingen.
U kunt ook contact opnemen met de school van uw kind. Vaak bieden scholen in het kader van een
gezondheidsproject over alcohol en drugs activiteiten voor ouders aan.
Weet u wat u moet doen als uw kind een alcohol
kind te
vergi ftiging heeft? Herkent u het als uw
drinkt ? De Alcohol Infolijn geeft antw oord…
veel

Colofon
Uitgave
NIGZ en Trimbos-instituut
Eerste druk, december 2006

NIGZ-Alcoholvoorlichting Trimbos-instituut
Postbus 500 Postbus 725
3440 AM Woerden 3500 AS Utrecht
t (0348) 43 76 00 t (030) 297 11 00
e alcoholvoorlichting@nigz.nl e info@trimbos.nl

Deze brochure is tot stand gekomen met financiële steun van VWS

Tekst
NIGZ-Alcoholvoorlichting en Trimbos-instituut. Met dank aan medewerkers van GGD’en,
verslavingszorginstellingen en onderzoekers.
Fotografie
Erik Den Oude, Ingrid Szwajcer en Jim Reilly
Ontwerp
Roorda reclamebureau

Bestellen
www.alcoholinfo.nl/winkel (bestelnummer: AV061877)
www.trimbos.nl/producten (bestelnummer: PFG82001)

De personen in deze brochure staan alleen afgebeeld ter illustratie van de teksten en hebben geen directe relatie
met de inhoud en context van deze uitgave.